YONGA LEVHA ENDSTRS

YONGA LEVHA
Odun veya odunlam dier ligno-sellozik bitkisel hammaddelerden elde edilen kurutulmu yongalarn
sentetik reine tutkallar ile scaklk ve basn altnda yaptrlmas ve biimlendirilmesi sonunda elde
edilen levhalardr.
YONGA LEVHA SINIFLANDIRMASI
1-Yonga byklklklerine gre
- Normal (Standart) YL (Kal: 0,25-0,40mm Gen: 2-6mm Uz: 10-25mm)
- Etiket YL (Kal: 0,5-0,7mm Gen: 25-40mm Uz: 35-75mm)
- eritli YL (Kal: 0,5-0,7mm Gen: 9-10mm Uz: 35-75mm)
2-Kat saysna gre
- Tek katl
- 3 katl
- 5 katl
- Katlar belirsiz
3-Presleme yntemine gre
- Yatay preslenmi
- Dikey preslenmi (OKAL)
- Kalplanm
4-zgl arlklarna gre
-Dk younlukta yonga levhalar (<059 g/cm3)
-Orta younlukta yonga levhalar (0,59-0,80 g/cm3)
-Yksek younlukta yonga levhalar (>0,80 g/cm3)
5-Kullanlan yaptrcya gre
-Sentetik tutkallarla retilen YL (UF, MF, FF)
-Anorganik tutkallarla retilen YL (imentolu, all YL)
6-Kullanm yerlerine gre
-Genel amal kullanlan YL
-Kapal alanlarda kullanlan YL
-Kuru artlarda yk tayc YL
-Nemli artlarda yk tayc YL
7-Ynlendirme durumuna gre
-Ynlendirilmi (OSB)
-Ynlendirilmemi
YONGA LEVHA RETM TEKNOLOJS
1-Hammadde
2-Yongalama
3-Kurutma
4-Snflandrma
5-Tutkallama
6-Serme
7-Presleme
8-Bitirme ilemleri
Odun kkenli levha eitleri: Yonga levha, Lif levha, Kontrplak, Kontrtabla, Kaplama, OPK, OSB, LVL,
MDF

1-HAMMADDE
1-Odunsu hammadde (%89-90)
2-Yaptrclar (%8-10)
3-Katk maddeleri (%1-2)
1-Odunsu hammadde
a) Lif Yonga Odunu
Boy
nce U ap
Kalnlk

Yuvarlak
90-100cm
4-20cm
--

Yarma
100-200cm
-20cm

b)Odunsu artklar
c)Yllk bitkiler (Keten, kenevir, kam, ttn sap, ekin sap, ayiek sap)
** Uygun Hammadde zellikleri
1) .Y.A. tercih edilir.
2) zgl arlk: 0,35 - 0,60 g/cm3
3) Rutubet: %30-60
4) pH: 4-5 ---> Tutkallamada nemli. Tutkal, pH' dk odunda sertleir.
5) Ekstraktif maddeler: Tutkaln yapmasn engeller.
6) Permabilite: ok yksek olmamaldr.
7) Kabuk: Olmamas tercih edilir. En fazla %10 olmal
** Sktrma oran = Skm Y.L. zgl a.
Odunun zgl a.
2- Yaptrclar
a) Sentetik Yaptrclar
-UF
-MF
-FF
-Izosiyanat

b) Doal Yaptrclar
-Tanen tutkallar
-Slfit asit suyu

**Bir tutkaln sahip olmas gereken zellikleri

1) Kat madde oran: %55-65
2) Renk: Beyaz
3) Younluk (20 'C) : 1,20 g/cm3
4) Vizkozite: 200-400 cp
5) pH: 7,5 - 8,5
reformaldehit (UF)
Kullanm nedenleri
1) Fiyat ucuz
2) Rengi beyaz
3) Sertleme scakl dk
4) Sertleme sresi ksa

Skma oran 1,3-1,5 aras YL dayankl

c) norganik Yaptrclar
-Portland imentosu
-Magnezit imentosu

6) Serbest formaldehit: max %0,5

7) Jelleme sresi: 40-60 sn
8) Depolama sresi (20 'C): 2-3 ay
9) Formaldehit/re oran: 1,3

Sakncalar
1) Formaldehit k olur.
2) Kt kokuya neden olur.

Formaldehit k oran : E
E1 < 10mg formaldehit / 100g levha
E2 10-30 mg formaldehit / 100g levha
E3 > 30mg formaldehit / 100g levha

1 mol re 1,1 formaldehit

1 mol re 1,3 formaldehit
1 mol re 1,6 formaldehit

Melaminformaldehit (MF)
1) Grn ve retim zellikleri UF'ye yakn
2) UF'den pahal
3) Rengi beyaz
4) UF'ye gre suya ok dayankl
5) UF'den daha kolay sertleir.
6) Genellikle UF'ye katlarak kullanlr.

** Suya Dayanklklar
FF > MF > UF

Fenolformaldehit (FF)
1) Fiyat pahal
2) Rengi koyu kahverengi
3) Suya ve kaynatmaya dayankl
4) Sertleme scakl yksek
5) Sertleme sresi uzun
Fenol + formaldehit (fazla)
+ alkali ortam
1. Resol

Fenol (fazla) + formaldehit

+ asidik ortam
2. Novalak
Resit

**Formaldehit kn etkileyen Faktrler

1) Formaldehit/re mol oran
2) Tutkal miktar
3) Scaklk
Formaldehit k
4) Rutubet
Formaldehit k
5) Zaman
Formaldehit k
6) Presleme sresi
Formaldehit k
Izosiyanat
1) ok pahal olduundan kullanm snrldr.
2) Rengi bal rengi
3) Suya ve rutubete dayanm > FF
4) Sertleme sresi ve scakl UF gibi
5) Formaldehit k problemi yoktur.
6) %100 tutkal (susuz), tamam yaptrc grevi yapar.
7) Susuz olduundan %2-4'e kadar kurutulan yongalar %8-10 rutubette olabilir.
8) Metallerle yapr.
9) Levhaya hidrofobik zellik katar.
10) Bu tutkala ve tutkaldan kan gazlara insan cildi temas ettirilmemelidir.
3-Katk maddeleri
a) Sertletirici maddeler
b) Hidrofobik maddeler
c) Koruyucu maddeler
d) Yanmay geciktirici maddeler
a) Sertletirici maddeler
1) Tutkaln %10'u katlr.
2) Tutkal, reaksiyonu hzlandrr.
3) retim aamasnda pH 7,5-8'e kartlarak durdurulan tutkal reaksiyonu sertletiricilerle devam
ettirilerek reaksiyon tamamlanr.
4) NH4CL daha yaygndr. nk HCL uucu bir gazdr ve homojen dalm salar.

b) Hidrofobik maddeler
1) Aa malzemenin rutubet almasn engelleyen parafin, mum gibi maddelerdir.
2) Hidrofobik maddeler tutkaln yapmasn azaltr. Bu nedenle yongalarn kuru arlnn %1'i kadar
kullanlr.
3) Parafin ucuz, ergime noktas dk olduundan kolay hazrlanr. Bu nedenle ok tercih edilir.
Parafin zellikleri
1) Homojen olmal
2) Pompalanabilir olmal
3) Koruyucu ve yanmay geciktirici maddelerle uyumlu olmal
4) Tutkalla uyumlu olmal, yapmay olumsuz etkilememeli
c) Koruyucu maddeler
1) Tutkaln sertlememesini engellememeli
2) pH'n deitirmemeli
3) Yapmay engellemeli
4) Fiziksel ve mekanik zellikleri deitirmemeli
5) Kt kokmamal
6) Zehirli maddelerdir. Gda maddeleriyle temas ettirilmemeli
d) Yanmay geciktirici maddeler
Nelerdir? --->> Mg, Zn, Cu tuzlar, Amonyum bileikleri, Borlu bileikler
Nerelerde kullanlr? --->> Kre, hastane gibi yerlerde kullanlan levhalarda
Dezavantajlar; 1) Levhann direncini drr.
2) Yapmay gletirir.
3) Rengi koyulatrr.
4) Levha retiminde kullanlan aleti kreltir.
Levhann yanma zellii nelere baldr?
1) Levhann younluuna
3) Kullanlan tutkala
2) Levhann kalnlna
4) Aa trne
baldr.
2-YONGALAMA
-Yongalama nedir? Aamalar nelerdir?
Levha retiminde uygun boyutlarda yongann elde edilmesi ilemine denir.
a) Kaba yongalama (primer yongalama) b) nceltme (sekonder yongalama)
- Kaba Yongalama makineleri
a) Diskli yongalama makineleri
- nceltme makineleri
a) Diskli deirmenler

b) Silindir yongalama makineleri

b) Elekli (ekili) deirmenler

Yongalama makinesinin kapasitesi ve kapasiteyi etkileyen faktrler

1) Odunun boyutu ve tr
2) Odunun verili ekli
3) Odunun younluu
4) Makinenin yaps
5) Bak says ve keskinlii
6) Yonga emi tertibat
7) Yonga kalnl
P(ster) = a.b.d.i.n. 60 . w (ster m3/saat)
1000
P(ster): yongalama makinesinin kapasitesi
a: ban makine az boyu
b: ban genilii
d: odunun younluu
i: bak says n:devir says
: toplam etki faktr
w: bakm faktr

Kaba yonga olumann nedenleri:

1) Younluun ok yksek olmas
2) Rutubetin dk olmas
3) Baklarn krelmi olmas
4) apn kk olmas
5) Liflerin bozuk olmas
6) Yllk halka geniliinin fazla olmas
3-KURUTMA
-Amac; Yongalarn her yerinde rutubetin ayn olmasn salamak iin %5-12'ye kadar kurutulmas
-Kurutma ekilleri
1) Kondksiyon (temas)
2) Konveksiyon (hava)
3) Radrasyon (ma)
-Yzey tabaka yongalarnn orta tabaka yongalarndan daha rutubetli olmasnn sebebi
1) Presleme sresini ksaltr.
2) Scakln ve rutubetin etkisiyle yzeyin sk olmasn salar.
3) Yzey dzgnln artrr.
-Yongalarn ok kuru olmasnn sakncalar
1) Yangn tehlikesi artar.
2) Fabrika iinde toz miktar artar.
3) Levhann yanlar alnmadan nce kopma ve krlmalar olur.
4) Presleme srasnda yongalar uuur.
5) Pnmatik olarak tanyorsa elektrostatik yklenmeler olur.
Kurutma sresini etkileyen faktrler
1) Aa tr
2) Younluk
3) Yongalarn balang rutubeti
4) Yonga kalnl
5) Pskrtlen havann hz
Yangn tehlikesine kar alnacak nlemler
1) Makineyi yapan firmann uyarlarna uyma
2) Arza annda ilk nce makineye slak yonga getiren transportr kapama
3) Kuruyarak makineyi terk eden yongalar hemen soutulmal
4) Kurutucu iinde ok az yonga bulunmal
5) Kurutma scakl ok hzl ayarlanabilmeli
6) Herhangi bir arza annda yanma odas makineden ayrlabilmeli
7) Makine durdurulacaksa nce yonga girii kesilmeli sonra scaklk yava yava drlmeli
8) Makineye giren yongalar ngrlen srede makineyi terk etmeli
4-SINIFLANDIRMA
Kurutulan yongalar orta ve yzey olarak ayrma ilemi
1) Mekanik snflandrma (eleme)
: Yongalarn yzey alanna gre snflandrma yaplyor ise
2) Pnmatik snflandrma : Yzey arlna gre snflandrma yaplyor ise
Yonga Elek Analizi: Pnmatik snflandrma makineleri ile yaplan ilemde retim iin uygun yongalar
elde edilip edilmediini yongalama yapan niteye bildirir.

Yongalarn tanmas ve depolanmas

1) Mekanik
2) Pnmatik
Pnmatik tayclarn yararlar ve sakncalar
Yararlar;
1) Yaps basit
4) Her tip yonga tanabilir.
2) Yer ihtiyac az
5) Yongalar yatay, dikey ve meyilli olarak tanabilir.
3) Yatrm masraf az
Sakncalar;
1) Yksek hz ve miktarda havaya ihtiya duyar.
2) Yksek rutubetli ve byk yongalar vantilatre taklarak durmasn salar.
3) Yeni tutkallanm yongalar giri ksmn ve vantilatr kirletir.
4) Taze haldeki yongalar bu sistemde alamaz.
Silolarn Grevleri
1) Yongalama makinesinden dzensiz miktarda gelen yongalar toplayp, dzenli miktarda bir sonraki
aamaya aktarma
2) Fabrikada kan bir arza srasnda retimin devamn salamak
3) Makinelerin tam kapasiteyle almasn salamak
yi bir silonun sahip olmas gereken zellikleri
1) Yeterli yonga depolayacak kapasitede olmal
2) Giri-k otomatik olmal
3) Yongalarn silodan k, giri srasna gre olmal
4) Silolar tam olarak boaltlabilmeli
5) Silolar ayn yapda olmal
6) Silolarn tamir ve bakm kolay olmal
7) Silolarda yonga seviyesi deise de hacim arl deimemeli
5-TUTKALLAMA
Noktasal Tutkallama: Hava basnc (2-4 kgf/cm2) yardmyla tutkaln, tutkal makinesi iindeki yongalarn
zerine pskrtlmesidir. Yongalarn makineden gei sresi 10-20 sn'dir. Bu da kaliteyi etkiler. Baz
makinelerde tutkal, ortadaki milin zerindeki deliklerden verilir. Burada kartrma kollar ve milin dnme
hz etkilidir.
Tutkal miktar, yonga arlnn miktarna gre ayarlanr.
Tam kuru yonga arlnn %10'u
Yzeyde
%10-12
Orta tabakada
%8-10
Yzey tabaka yongalar (kk yongalar) ve orta tabaka yongalar (byk yongalar) ayr ayr
tutkallanmaldr.
Kk yongalarda yzey alan byk olduu iin tutkal miktar fazla, byk yongalarda yzey alan kk
olduu iin tutkal miktar azdr.
n sertleme: Tutkal makinelerinde, dnmeden dolay snma olur. Bu yzden tutkal sertleir. Buna n
sertleme denir. Bunu engellemek iin makinelerde soutma tertibat bulunur. Bu da iten su vermeyle
olur.
Tutkallamay Etkileyen Faktrler
1) Yongalarn geometrisi
2) Yongalarn yzey dzgnl
3) Tutkallama srasnda yongalara verilen hareketler
4) Tutkaln tanecik bykl
5) Tutkal zeltisinin konsantrasyonu ve vizkozitesi
6) Enjektrlerin yongalara uzakl
7) Yongalarn makine iinde kalma sresi
8) Odunun permabilitesi

Tutkal zeltisinin hazrlanmas: zelti hazrlanrken tam kuru yonga arl ve tutkaln kat madde
miktar dikkate alnr.
100 kg %3 rutubette yonga tutkallanacak.
Hedef: %10 UF
(%55'lik)
Tam kuru yonga arlna gre belirlenir.
%1 Parafin
(%50'lik)
"
"
"
%0,5 Sertletirici
(%20'lik)
Tutkala gre belirlenir.
%2 Koruyucu madde
(%20'lik)
Tam kuru arlk/Kat madde miktar
100 kg yonga
10 kg UF
1 kg Parafin
0,5 kg Sertletirici
2 kg Koruyucu madde
113 kg

zelti/Rutubetli
103 kg -->> 3 kg rutubet
18,18 kg
2 kg
2,5 kg
10 kg
135 kg

Yzey Tabaka Yongalar

Tampon madde kullanlr. nk erken sertleme
en fazla burada gzkr. Tampon madde en fazla
sertletirici miktar kadar katlr.

Orta Tabaka Yongalar

Tampon madde daha az kullanlr. nk
scaklk orta tabakaya daha az etki
edeceinden erken sertleme olmayabilir.

FF iin tutkal reetesi

100 birim FF (%45'lik)
11 birim Parafin (%50'lik)
6 birim CaCO3 (%50'lik)
sertletirici maddeler vardr.

*Tutkal reeteleri fabrikadan fabrikaya deiir. nk piyasada farkl

6-SERME (Taslak Oluturma)

stenilen levhalarn taslak haline dntrlmesidir. 3 yntem vardr.
*1) Dkme yntemi --->> 3 katl levha
*2) Rzgarlama (Pnmatik yntem) --->> Katlar belirsiz levha
3) Savurma yntemi --->> Katlar belirsiz levha
*En ok kullanlan yntemler
1) Dkme Yntemi (NOVOPAN Yntemi): 3 katl levha retiminde kullanlr.
ekil

Serme as kk olursa yongalar daha yatay pozisyon alrlar. Yzeyleri dzgn, daha iyi yapan,
direnleri yksek levhalar elde edilir.
Serme as byk olursa serme uzunluu ksalr. Daha przl, direnleri dk levhalar elde edilir.
Sermede Dozajlama nedir? Ne kadar yzey tabakas iin, ne kadar orta tabaka iin yonga gerektiini

hesaplama ilemi. Arlk ve hacim olarak hesaplanr.

Kalnlk: 20 mm
Younluk: 0,65 g/cm3

d=m/V

st tabaka toplam arln

Alt tabaka toplam arln
Orta tabaka toplam arln

%15
%15
%70

m = V.d

2) Rzgarlama Yntemi
ekil (olmasa da olur, fazla kasmayalm)

3) Savurma Yntemi
ekil (olmasa da olur, fazla kasmayalm)

Serme Kalitesinin Kontrol (Sermenin Homojenlik Kontrol):

Kontrol 2 ekilde yaplr.
1) Arlk yeterlilii
2) Homojenlik
7-PRESLEME
1) Souk (n) pres
2) Scak pres
1) Souk Pres
Faydalar;
1) Yongalar daha iyi kenetlenir.
2) Meyilli yongalar dz konuma getirir.
3) nce yongalarn orta tabakaya gitmesi engellenir.
4) Yzey tabakalarna su pskrtldnde suyun alt tabakaya ulamas souk presle engellenir.
5) Taslak kalnl souk presle kltlrse, plakalarn alp kapanmasnda enerji, zaman tasarrufu
salanr.
6) yi sktrma yapld takdirde sa kullanmna ihtiya kalmaz.
Faslal ve faslasz (srekli) olmak zere 2 ekilde souk pres yaplr.

2) Scak Pres (Tek ve ok katl pres)

Statik presler

a)Tek katl

b) ok katl (4-22 kat)

Scak presler
Srekli presler
**Tek Katl ve ok Katl Preslerin Fark**
1) ok katl preslerde yatrm masraf daha dk
2) Tek katl preslerde presleme artlarn kontrol etmek daha kolay
3) Tek katl preslerde toleranslar daha dar snrlar arasnda tutulabilir.
4) Tek katl preslerde, presin kapanma hz yksek, presleme sresi daha ksa
5) Tek katl presler, zeri kapl levhalar iin daha uygun
Scak preslemede yaplmas gerekenler
1) Tasla ideal hale gelene kadar sktrmak
2) Tutkaln sertlemesini salamak
-Scak preste
1) Basn: 25-35 kgf / cm2
2) Scaklk: Tutkala gre 180-220 'C
3) Tutkaln sertleme sresi: 3-7 dk.
Srekli preslerin avantajlar
1) Her trl otomatik kontrol yaplr.
2) Kalnlk otomatik olarak ayarlanr.
3) retim kapasitesi yksektir.
4) U kesmeler yoktur.
**Pres Basncnn Belirlenmesi**
Pm = 4 x Ps x A
P;) dp2 x Zs
yazmasam daha iyiydi. Forml kitapta 132. sayfada.. Kesin soru!

Presleme Diyagram (Hoca derste izdirdi, kitapta olmayabilir. - Basn-Sre ve Scaklk-Sre grafii)

8-BTRME LEMLER

1) Klimatize etme
2) Boyutlandrma

3) Zmparalama
4) Snflandrma

1) Klimatize etme: 180-200 'C'de scak presten kan levhalarn 70 'C'den kk scaklklara soutulmas
ilemidir. Levhalarn scaklk ve rutubet bakmndan dengelenmesi gerekmektedir. Levhalar soutulmadan
depolanrsa deformasyonlar oluur.
2) Boyutlandrma: Levhalarn dikdrtgen haline getirilmesi.
**3) Zmparalama:
Amac; 1) Kalnlk hatalarn dzeltme 2) Yzey dzgnl
Zmparalamay etkileyen faktrler:
1) Silindirlerin yapt basn
2) Silindirin ve bantn devir says
3) Levhann itilme hz
4) Zmpara numaras
5) Zmpara eidi
*Levhalarn her iki yzeyi de eit miktarda zmparalanmaldr. Aksi takdirde atlamalara neden olur.
4)Snflandrma: Yonga levhalar, yzey grn zellikleri ve kalnlk hatalarna gre snflandrlr.
Depolama; 18-24 'C'de %60 bal nem ortamnda yaplr.
retimi tamamlanan yonga levhann zerine yazlanlar:
1) Firmann tescilli markas veya ksa ad
2) Standart numaras
3) Trk mal deyimi veya TM iareti
4) Levhann kalnl, genilii, uzunluu
5) Zmparalanm ise (Z) iareti
6) Kalnla ime miktar (%)
7) Levhann arlna gre levha tipi
Yonga Levhalarda Olmas Gereken zellikler
1) Younluu yksek olmal
2) Homojen yzeye sahip olmal
3) Kalnlk farkll (tolerans) az olmal (0,15 mm)
Yonga Levha Yzeyinin Kaplanmasnn Amalar
1) Levha yzeyinin fiziksel ve mekaniksel zelliklerini gelitirmek
2) Levhann elastikiyet modl ve eilme direncini arttrmak
3) Kimyasal etkenlere kar diren salamak
4) Eskimeye kar diren salamak
5) Dekoratif bir grn salamak
PVC kaplanarak retilen Yonga Levhalarn zellikleri
1) Su ve rutubet geirmez.
2) Anmaya kar direnlidir.
3) Kimyasal etkenlere kar direnlidir.
4) Eskimeye ve a kar direnlidir, renk deitirmez.
5) izilmeye dayankldr.
6) 80 'C'nin zerindeki sya direnci az olup, sigara ile yanmalar mmkndr.

Yonga levha-plastik kombinasyonlar

-Melaminli kat (Suntalam) : --->> Pres artlar: *180-200 'C *30-40sn srede *3-8 kp/cm2
-Fini folyo
-Laminat (HPL, CPL)
-PVC
-Is transfer filmi
-Ahap kaplama
OKAL (Dikey) Yonga Levhalar
1) Elastikiyet Modl ve Eilme direnci dk
2) Kalnlna ime dk
3) Yzeyleri przl
4) Vida ve ivi tutma direnci dk
5) Boyuna ve enine genileme rutubetten dolay yksek
Daha ok mobilyalarn grnmeye ksmlarnda kullanlmaktadr. Kaplarda dolgu malzemesi olarak
kullanlabilir. Yzeyleri, kaln kaplama malzemesi ile kaplanmaldr.
EKL

Kalplanm Yonga Levhalar: Kullanm yerine hazr olarak retilen rnlerdir. 3 farkl retim yntemi
vardr
1) Termodin
2) Collipress
3) Werzalit
imentolu Yonga Levhalar: Sentetik tutkal yerine imento kullanlr.
A) imentolu YL
a) Portland imentosu
B) All YL
b) Magnezit imentosu
Avantajlar;
1) Yanmaz
2) rmez.
3) Suya kar olduka dayankl
Dezavantajlar;
1) lenmesi, kesilmesi, delinmesi zor
2) Tanmas pahal
OSB (Ynlendirilmi Yonga Levha)
Normal yonga levhaya gre fark yonga boyutlar ve serme
Yonga boyutlar;
Kalnlk: 0,4-0,5 mm
Genilik: 20-25 mm
Kullanm yeri asndan OSB eitleri;
1) OSB-1 / Genel amal
2) OSB-2 / Kuru artlarda yk tayc
3) OSB-3 / Rutubetli artlarda yk tayc
4) OSB-4 / Rutubetli artlarda ar yk tayc

Uzunluk: 100-150 mm

SBA (Structural Board Association) Snflar (Yapsal Levha Birlii Snflar)

1) O-1 Yzey tabakalar ynlendirilmi, orta tabakalar rastgele

2) O-2 Yzey tabakalar ynlendirilmi, orta tabakalar yzey tabakalarna gre dik ynlendirilmi
Ynlendirme Yntemleri
1) Elektrostatik yntem (Pahal, etkisiz)
**2) Mekanik yntem (En ok kullanlan yntem) ekli aada

RETM KONTROL
1) Hammadde Kontrol (Odun, tutkal, katk mad.)
2) Ana rn Kontrol
a) Yonga Elek Analizi
b) Kurutma Kontrol
c) Elek Analizi
d) Tutkal zeltisi Kontrol
e) Tutkallama Kontrol
f) Serme Kontrol
g) Presleme Kontrol
3) Son rn Kontrol