Professional Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
TS EN 933-5
Nisan 2000
ICS 91.100.15
1.Baskı
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya
çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini
ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul
edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
ÖN SÖZ
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 933-5 (1998) standardı esas alınarak, TSE Maden
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulunun 11 Nisan 2000 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
İÇİNDEKİLER
1 - KAPSAM............................................................................................................... 1
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 1
3 - TARİFLER............................................................................................................. 1
3.1 - AGREGA BÜYÜKLÜĞÜ ..............................................................................................1
3.2 - di/Di TANE BÜYÜKLÜĞÜ ARALIĞI .............................................................................1
3.3 - DENEY NUMUNESİ.....................................................................................................1
3.4 - SABİT KÜTLE ..............................................................................................................2
3.5 - TAMAMEN EZİLMİŞ VEYA KIRILMIŞ TANE...............................................................2
3.6 - EZİLMİŞ VEYA KIRILMIŞ TANE..................................................................................2
3.7 - YUVARLAK TANE .......................................................................................................2
3.8 - TAMAMEN YUVARLAK TANE ....................................................................................2
3.9 - EZİLMİŞ VEYA KIRILMIŞ YÜZEYLER ........................................................................2
4 - PRENSİP............................................................................................................... 2
5 - CİHAZLAR ............................................................................................................ 2
6 - DENEY NUMUNESİNİN HAZIRLANMASI............................................................ 3
7 - İŞLEM ................................................................................................................... 3
7.1 - D ≤ 2d OLAN DENEY NUMUNELERİ..........................................................................3
7.2 - D > 2d OLAN DENEY NUMUNELERİ..........................................................................3
8 - HESAPLAMA VE SONUÇLARIN GÖSTERİLMESİ ............................................. 4
8.1 - D ≤ 2d OLAN DENEY NUMUNELERİ..........................................................................4
8.2 - D > 2d OLAN DENEY NUMUNELERİ..........................................................................4
8.2.1 - Azaltılmamış Büyüklük Aralıkları ......................................................................................... 4
8.2.2 - Azaltılmış Büyüklük Aralıkları .............................................................................................. 4
9 - DENEY RAPORU1) ............................................................................................... 6
9.1 - GEREKLİ BİLGİLER ....................................................................................................6
9.2 - İSTEĞE BAĞLI BİLGİLER ...........................................................................................6
EK A ........................................................................................................................... 7
EK MA ........................................................................................................................ 8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
1 - KAPSAM
Bu standard, doğal iri agrega numunesindeki ezilmiş ve kırık yüzeyli tanelerin yüzdesinin tayini için bir
metodu kapsar. Bu standard, çakıl veya çakıl ihtiva eden karışık agregaya uygulanır.
3 - TARİFLER
Bu standardın amacına uygun tarifler aşağıda verilmiştir.
NOT - İfade, üst elekte kalacak (elek üstü) ve alt elekten geçecek (elek altı) bazı tanelerin varlığını
kabul eder.
1
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
NOT - Bir çok durumda, sabit kütle, deney numunesinin belirli bir etüvde (110 ± 5)°C’da, önceden
tayin edilmiş bir süreyle kurutulmasından sonra elde edilebilir. Deney lâboratuvarları,
kullanılan etüvün kurutma kapasitesine bağlı olarak, özel tip ve büyüklüklerdeki numuneler için
sabit kütlenin tespitine yönelik süreyi tayin edebilirler.
4 - PRENSİP
Deney, iri agregalardan oluşan bir deney numunesindeki,
− Tamamen ezilmiş veya kırılmış olanlar da dahil, ezilmiş veya kırılmış tanelerin;
− Tamamen yuvarlak olanlar da dahil, yuvarlak tanelerin
el ile sınıflandırılmasından ibarettir.
Bu grupların her birinin kütlesi, deney numunesi kütlesinin yüzdesi olarak tayin ve ifade edilir.
Daha sonra, tamamen ezilmiş veya kırılmış taneler ile tamamen yuvarlak taneler, ezilmiş veya kırılmış
taneler ile yuvarlak tanelerden el ile ayrılır ve bu grupların kütlesi tayin edilerek deney numunesi
kütlesinin yüzdesi olarak ifade edilir.
5 - CİHAZLAR
Aksi belirtilmedikçe, tüm cihazlar TS prEN 932-5’deki genel şartlara uygun olmalıdır.
5.3 - Havalandırmalı etüv, (110 ± 5)°C’luk sıcaklığı sağlayacak şekilde termostat kontrollü veya
herhangi bir tanenin parçalanmasına neden olmayacak şekilde agregayı kurutmak için gerekli
donanım.
5.4 - Terazi veya tartı cihazı, tartılacak kütleyi, ± % 0,1 doğrulukla tartabilen ve uygun kapasitede.
5.5 - Tepsiler
5.6 - Fırçalar
2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
Numune, sabit kütleyi elde etmek için (110 ± 5)°C’da kurutulur, tartılır ve kütle Mo olarak kaydedilir.
4 mm’den büyük tanelerin tamamen ayırımını sağlamak için, yeterli kuvvetle sallayarak uygun deney
elekleriyle eleme yapılır. 63 mm’lik deney eleğinde tutulan ve 4 mm’lik deney eleğinden geçen taneler
dikkate alınmaz.
Deney numunesini elde etmek için, gerekirse numune TS EN 932-2’ye göre daha da azaltılır. Deney
numunesinin kütlesi M1 olarak kaydedilir. Deney numunesinin kütlesi, Çizelge 1’de belirtildiği gibi
olmalıdır.
NOT - Diğer D agrega büyüklükleri için, uygun deney numunesi kütleleri Çizelge 1’de verilen
kütlelerden yorumlanarak belirlenebilir.
Numune azaltmayla, minimum değerden daha büyük olan fakat önceden tayin edilen tam değere eşit
olmayan bir deney numunesi kütlesi elde edilmelidir.
D > 2d olan numuneler, önce, Di ≤ 2 di olan di/Di tane büyüklüğü aralıklarına ayrılmalıdır.
7 - İŞLEM
7.1 - D ≤ 2d OLAN DENEY NUMUNELERİ
Deney numunesi taneleri, düz bir yüzey üzerine yayılır ve taneler el ile aşağıda belirtilen iki grup
halinde ayırılır:
− Tamamen ezilmiş veya kırılmış taneler (tc) de dahil ezilmiş ve kırılmış taneler (c).
− Tamamen yuvarlak taneler (tr) de dahil, yuvarlak taneler (r).
Kırılmış veya ezilmiş taneler (c), düz bir yüzey üzerine yayılır ve tamamen kırılmış veya ezilmiş taneler
(tc), el ile diğerlerinden ayrılır. Tamamen kırılmış veya ezilmiş taneler (tc) tartılır ve kütle, Mtc olarak
kaydedilir.
Yuvarlak taneler (r), düz bir yüzey üzerine yayılır ve tamamen yuvarlak taneler (tr), el ile diğerlerinden
ayırılır. Tamamen yuvarlak taneler (tr) tartılır ve kütle Mtr olarak kaydedilir.
Her bir tane büyüklüğü aralığının kütlesi Mi olarak kaydedilir ve her bir di/Di tane büyüklüğü aralığı
kütlesinin, deney numunesi kütlesi M1’e göre yüzdesi hesaplanır ve bu değer Vi olarak kaydedilir.
M1’in %10’undan daha azına tekabül eden herhangi bir di/Di tane büyüklüğü aralığı dikkate alınmaz.
NOT 1 - Gerekli görülürse, geriye kalan ve 100’den daha az tane içeren herhangi bir di/Di tane
büyüklüğü aralığı, deney raporuna kaydedilmelidir.
3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
NOT 2 - Aşırı sayıda tane içeren di/Di tane büyüklüğü aralıkları, TS EN 932-2’ye göre, tekrar azaltma
işlemine tâbi tutulabilir.
NOT 3 - 200’den çok daha fazla sayıda tane içermeleri halinde, tane büyüklük aralıkları daha da
azaltılabilir.
Geriye kalan her bir di/Di tane büyüklüğü aralığında, deneye tâbi tutulan tanelerin kütlesi M1i olarak
kaydedilir ve geriye kalan bu büyüklük aralıklarının her birindeki taneler, Madde 7.1’e uygun olarak
ayrı ayrı sınıflandırılır.
Bu di/Di büyüklük aralıklarının her birindeki kırılmış veya ezilmiş tanelerin, yuvarlak tanelerin, tamamen
kırılmış veya ezilmiş tanelerin ve tamamen yuvarlak tanelerin kütleleri sırasıyla, Mci, Mri, Mtci ve Mtri
olarak kaydedilir.
M(c, r, tc veya tr )
C (c, r, tc veya tr) = x 100
M1
Burada;
M(c, r, tc veya tr ) : Deney numunesindeki kırılmış veya ezilmiş tanelerin, yuvarlak tanelerin, tamamen
kırılmış veya ezilmiş tanelerin ve tamamen yuvarlak tanelerin kütleleri, g,
M1 : Deney numunesi kütlesi, g,
dir.
Burada;
∑ M(ci, ri, tci veya tri) : Deneye tâbi tutulan büyüklük aralıklarındaki kırılmış veya ezilmiş, yuvarlak,
tamamen kırılmış veya ezilmiş ve tamamen yuvarlak tanelerin kütlelerinin toplamı,
g,
∑M 1i : Deneye tâbi tutulan büyüklük aralıklarındaki kütlelerin toplamı, g,
dır.
Her bir gruptaki tüm yüzdelerin ağırlıklı ortalama değeri, aşağıdaki formüle göre hesaplanır.
4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
Burada;
C (ci, ri, tci veya tri) : i tane büyüklüğü aralığındaki kırılmış veya ezilmiş tanelerin, yuvarlak tanelerin,
tamamen kırılmış veya ezilmiş tanelerin ve tamamen yuvarlak tanelerin kütlece
yüzdesi,
Vi : Deneye tâbi tutulan numunedeki i tane büyüklüğü aralığının kütlece yüzdesi.
dir.
5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
9 - DENEY RAPORU1)
9.1 - GEREKLİ BİLGİLER
Deney raporunda, aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
a) Bu standardın işaret ve numarası (TS EN 933-5)
b) Numunenin tanımlanması,
c) Lâboratuvarın tanımlanması,
d) Numune teslim tarihi,
e) En yakın tam sayı olarak Ctc, Cc, Ctr ve Cr yüzdeleri,
f) Uygun olan yerlerde, en yakın tam sayı olarak, her bir grubun kütlesine karşılık gelen ağırlıklı
ortalama yüzdeler ve deneye tâbi tutulan tane büyüklüğü aralıklarına ait di ve Di değerleri.
1) TSE NOTU: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN 45001’e uygun olarak Ek
MA’da verilen bilgileri de ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.
6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
EK A
(Bilgi için)
TS EN 933-5 Lâboratuvar :
Numune Tanıtım Bilgileri Tarih :
Deneyi Yapan :
Mo = g
Elemenin Doğrulanması :
M1 - (Mc + Mr)
100 = < %1
M1
NOT - Bir di/Di tane büyüklüğü aralığı azaltıldığında, uygun bir deney veri çizelgesi kullanılmalı ve
ağırlıklı ortalama değerler, Madde 8.2’de belirtildiği gibi hesaplanmalıdır.
7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-5/Nisan 2000
EK MA
TS EN 45001’e UYGUN DENEY RAPORU
DENEY RAPORU
Deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır.
− Deney laboratuvarının adı ve adresi, deney bu adresten farklı bir yerde yapıldığında, bu yerin adı
ve adresi,
− Raporun ve her bir sayfanın özel tanıtımı (seri numarası gibi) ve bu raporun toplam sayfa sayısı,
− Müşteri adı ve adresi,
− Deney numunelerinin tanıtımı ve açıklanması,
− Deney numunelerinin alındığı tarih ve deneylerin yapıldığı tarih (ler),
− Deney şartnamesinin tanıtımı veya deney metodunun açıklanması,
− Gerekiyorsa numune alma işleminin açıklanması,
− Deney şartnamesinden olabilecek sapmalar, bu şartnameye yapılan ilâveler veya bunlardan
çıkarmalar veya deneye ait diğer bilgiler,
− Standard olmayan bir deney metodu veya işlemi kullanılmış ise bunların tanıtılması,
− Mümkün olduğunda çizelgeler, grafikler, çizimler ve fotoğraflarla desteklenen ölçmeler,
muayeneler, sonuçlar ve tespit edilen kusurlar,
− Gerektiğinde ölçme belirsizliğinin beyanı,
− Deney raporuna ait teknik sorumluluğu olan kişinin (kişilerin) imzası ve ünvanı (ünvanları) veya
bunlara eşdeğer işaretleme ve raporun yayım tarihi,
− Alınan deney sonuçlarının sadece deneyden geçirilen numunelere ait olduğuna dair beyan.
8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.