Professional Documents
Culture Documents
TS EN 933-3
Nisan 2012
TS 9582 EN 933-3:1999’un yerine
ICS 91.100.15
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
Milli Ön söz
- Bu standard; kaynağı EN 933-3:2012 standardı olan TS EN 933-3:2012 Türk standardının, Maden İhtisas
Kurulu’na bağlı TK17 Maden Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe tercümesidir.
- CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
TS EN 933-3:2012 standardı, EN 933-3:2012 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (CEN, Avenue Marnix 17
B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN/CENELEC) ve
üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN/CENELEC’ten yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
ICS 91.100.15
Essais pour déterminer les caractéristiques Prüfverfahren für geometrische Eigenschaften von
géométriques des granulats - Partie 3: Gesteinskörnungen - Teil 3: Bestimmung der
Détermination de la forme des granulats - Kornform - Plattigkeitskennzahl
Coefficient d'aplatissement
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak
elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN-CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya,
Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz,
Romanya, Slovakya, Slovenya Türkiye ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.
© 2012 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 933-3:2012: E
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
İçindekiler
Sayfa
Ön söz ............................................................................................................................................................... 3
1 Kapsam ................................................................................................................................................. 4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar........................................................................................ 4
3 Terimler ve tarifler ............................................................................................................................... 4
4 Prensip .................................................................................................................................................. 4
5 Cihaz ve malzemeler ............................................................................................................................ 5
6 Deney numunesi kısımlarının hazırlanması ...................................................................................... 7
7 İşlem ...................................................................................................................................................... 7
7.1 Deney elekleriyle eleme ...................................................................................................................... 7
7.2 Çubuklu eleklerle eleme ...................................................................................................................... 7
8 Hesaplama ve sonuçların gösterilmesi ............................................................................................. 7
9 Deney raporu ........................................................................................................................................ 8
9.1 Zorunlu bilgiler ..................................................................................................................................... 8
9.2 Zorunlu olmayan (isteğe bağlı) bilgiler .............................................................................................. 8
Ek A - ((Bilgi için) - Deney veri çizelgesi örneği ........................................................................................... 9
Ek B - (Bilgi için) - Kesinlik ........................................................................................................................... 10
2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
Ön söz
Bu doküman (EN933-3:2012), sekretaryası BSI tarafından yürütülen CEN/TC 154 "Aggregates - Agregalar"
Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu standarda en geç Temmuz 2012 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak
ulusal standard statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Temmuz 2012 tarihine kadar yürürlükten
kaldırılmalıdır.
Bu standardın bazı kısımlarının patent haklarına konu olabileceği unutulmamalıdır. CEN (ve/veya CENELEC),
bu tür patent haklarının bir kısmının veya tamamının belirlenmesinden sorumlu tutulmamalıdır.
Bu standard, agregaların geometrik özellikleri ile ilgili deneyler serisinin bir bölümünü oluşturur. Diğer özellikler
ile ilgili deney yöntemleri, aşağıdaki standardların kapsamındadır:
EN 13179, Bitümlü karışımlarda dolgu malzemesi olarak kullanılan agregalar için deneyler.
EN 933 “Agregaların geometrik özellikleri için deneyler” standardı, aşağıdaki bölümlerden oluşur:
3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
1 Kapsam
Bu standard, tip deneyi için ve ihtilaf durumunda agregaların yassılık endeksinin tayini için kullanılan referans
yöntemi kapsar. Diğer amaçlar için, bilhassa üretim kontrolü için, referans yöntem ile uygun bir çalışma ilişkisi
kurulması şartıyla diğer yöntemler de kullanılabilir.
Bu standardda belirtilen deney işlemi, 4 mm’den küçük ve 100 mm’den büyük tane büyüklüklerine uygulanmaz.
EN 932-2, Tests for general properties of aggregates - Part 2: Methods for reducing laboratory samples
(Agregaların genel özellikleri için deneyler - Bölüm 2: Laboratuvar numunelerin azaltılması metodu)
EN 932-5, Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and calibration (Agregaların
genel özellikleri için deneyler - Bölüm 5: Genel cihazlar ve kalibrasyon)
EN 933-1, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1: Determination of particle size distribution -
Sieving method (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımı tayini -
Eleme metodu)
EN 933-2, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 2: Determination of particle size distribution -
Test sieves, nominal size of apertures (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 2: Tane boyutu
dağılım tayini - Deney elekleri, elek göz açıklıklarını anma büyüklükleri)
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır.
Not - Sabit kütle, birçok durumda, belirtilen bir etüvde (Madde 5.4) (110 5)C'ta, önceden tayin edilmiş bir
süre ile deney numunesi kısmının kurutulmasından sonra elde edilebilir. Deney laboratuvarları,
kullanılan etüvün kurutma kapasitesine bağlı olarak, belirli tip ve tane büyüklüğündeki numuneler için
sabit kütlenin elde edilmesine yönelik süreyi belirleyebilir.
4 Prensip
Deney, iki eleme işlemi içerir. Önce, deney elekleri kullanılarak, numune Çizelge 1’de verilen çeşitli tane
büyüklüğü aralıklarına (di/Di) ayrılır. Daha sonra, tane büyüklüğü aralıklarının (di/Di) her biri, genişliği Di/2 olan
paralel aralıklara sahip olan çubuklu elekler kullanılarak elenir.
Toplam yassılık endeksi, çubuklu eleklerden geçen tanelerin toplam kütlesi olarak hesaplanır ve deneye tabi
tutulmuş tanelerin toplam kuru kütlesinin yüzdesi olarak ifade edilir.
4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
İstendiğinde, her bir tane büyüklüğü aralığının (di/Di) yassılık endeksi, uygun çubuklu elekten geçen tanelerin
kütlesi olarak hesaplanır ve bu tane büyüklüğü aralığının kütlece yüzdesi olarak ifade edilir.
5 Cihaz ve malzemeler
Bütün cihazlar, EN 932-5'te verilen genel şartlara uygun olmalıdır.
5.1 Deney elekleri, kare göz açıklıklı, EN 933-2’ye uygun ve izlenen göz açıklıklarına sahip: 100 mm;
80 mm; 63 mm; 50 mm; 40 mm; 31,5 mm; 25 mm; 20 mm; 16 mm; 12,5 mm; 10 mm; 8 mm, 6,3 mm; 5 mm ve
4 mm.
5.2 Çubuklu elekler, Çizelge 1’deki özellikleri sağlayan, paralel silindirik çubuklar içeren. Aralık
genişliğindeki toleranslar, her bir aralığın uzunluğunun tamamına uygulanmalıdır. Çubuklu eleğin bir örneği
Şekil 1’de gösterilmiştir.
5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
Açıklama
1 Metal çerçeve (dış kısmın ahşap çerçeve olması isteğe bağlıdır)
2 Çizelge 1’de belirtilen aralık genişliği
3 Silindirik çelik çubuklar (aralığın genişliğine bağlı olarak 5 mm - 15 mm genel çap aralığı)
L = 250 mm - 300 mm
H = 75 mm
h = 55 mm - 65 mm
Not - Çubuklu eleklerin bütün aralıkları için L sabittir; son aralığın genişliği anma değerine eşit olamaz. Bütün
durumlarda, bu genişlik, anma değerinden küçük olmalıdır.
6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
5.3 Tartı veya terazi, deney numunesi kısmı kütlesinin %0,1’i doğrulukla tartabilen.
5.4 Hava dolaşımlı etüv, (110 5)C’luk bir sıcaklığı muhafaza etmek için termostat kontrollü veya
tane büyüklüğünde herhangi bir bozulmaya sebep olmadan agregaları kurutmak için başka uygun bir cihaz.
Deney numunesi kısmı, (110 ± 5)°C’ta sabit kütleye ulaşılıncaya kadar kurutulur. Soğumaya bırakılır, tartılır ve
kütle M0 olarak kaydedilir.
7 İşlem
7.1 Deney elekleriyle eleme
Madde 5.1’de verilen uygun aralıkta elekler kullanılarak, EN 933-1’de belirtildiği gibi deney numunesi kısmı
elenir.
4 mm'lik elekten geçen ve 100 mm'lik elekte tutulan bütün taneler tartılır ve işlem dışı bırakılır.
Her bir tane büyüklüğü aralığındaki (di/Di) bütün taneler tartılır ve ayrı olarak muhafaza edilir.
Aralık genişliği Di/2 olan uygun çubuklu elekten geçen, tane büyüklüğü aralıklarının (di/Di) her birinde yer alan
tanelerin kütlelerinin toplamı hesaplanır ve M2 olarak kaydedilir.
Burada;
M1 Her bir tane büyüklüğü aralığındaki (di/Di) tanelerin kütleleri toplamı (g),
M2 Aralık genişliği Di/2 olan uygun çubuklu elekten geçen, her bir tane büyüklüğü aralığında yer alan tanelerin
kütlelerinin toplamı (g)
dır.
İstenmesi durumunda, her bir tane büyüklüğü aralığı için yassılık endeksi (FIi), aşağıdaki eşitlikten hesaplanır:
Burada;
Ri Her bir tane büyüklüğü aralığının (di/Di) kütlesi (g),
mi Aralık genişliği Di/2 olan uygun çubuklu elekten geçen, her bir tane büyüklüğü aralığındaki (di/Di)
malzemenin kütlesi (g)
dir.
Ri kütlelerinin toplamı ile işlem dışı bırakılan tanelerin ve deneye tabi tutulmayan tane büyüklüğü aralıklarının
kütlelerinin toplamı (bk. Madde 7.1) ile M0 kütlesi (bk. Madde 6) arasındaki fark, %1'den fazla ise, başka bir
deney numunesi kısmı kullanılarak deney tekrarlanmalıdır.
7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
9 Deney raporu
9.1 Zorunlu bilgiler
Deney raporu, aşağıdaki bilgileri içermelidir:
a) Bu standarda atıf,
b) Numunenin tanıtımı,
c) Laboratuvarın tanıtımı,
d) Deney numunesi kısmının kütlesi,
e) En yakın tam sayıya yuvarlanmış olarak toplam yassılık endeksi (FI),
f) Numuneyi teslim alma tarihi.
8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
Ek A
(Bilgi için)
Deney veri çizelgesi örneği
80/100 50
63/80 40
50/63 31,5
40/50 25
31,5/40 20
25/31,5 16
20/25 12,5
16/20 10
12,5/16 8
10/12,5 6,3
8/10 5
6,3/8 4
5/6,3 3,15
4/5 2,5
M1 = ΣRi = M2 = Σmi =
FI = (M2/M1) x 100 =
𝑀0 − {Σ𝑅𝑖 + Σ(𝑖ş𝑙𝑒𝑚 𝑑𝚤ş𝚤 𝑏𝚤𝑟𝑎𝑘𝚤𝑙𝑎𝑛 𝑘ü𝑡𝑙𝑒) + Σ(𝑑𝑒𝑛𝑒𝑦 𝑑𝚤ş𝚤 𝑏𝚤𝑟𝑎𝑘𝚤𝑙𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑛𝑒 𝑏ü𝑦. 𝑎𝑟𝑎𝑙𝚤ğ𝚤 𝑘ü𝑡𝑙𝑒𝑙𝑒𝑟𝑖)}
100𝑥 < %1
𝑀0
9
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-3:2012-04
EN 933-3:2012
Ek B
(Bilgi için)
Kesinlik
Ölçme ve Deney Programı altında Avrupa Topluluğu tarafından desteklenen bir projenin (Proje 134) parçası
olarak 20 laboratuvar tarafından 1994 yılında uygulanan çapraz deney sonuçları, Çizelge B.1’de verilmiştir.
Deneye tabi tutulan üç agrega için tekrarlanabilirlik (ri) ve uyarlık (Ri) değerleri, her bir laboratuvar tarafından
kendi laboratuvar numunelerinden hazırlanan ve akabinde deneye alınan paralel deney numunesi
kısımlarından elde edilen deney sonuçlarına dayanılarak tayin edilmiştir.
Çizelge B.1 - İri agregaların yassılık endekslerinin (yassı tanelerin kütlece %’si) tayini için tekrarlanabilirlik
ve uyarlık değerleri
Hedef FI değeri:
Sembol Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3
10 30 50
Üstteki elek boyutu D (mm): 20 14 10
Dâhil olan laboratuvar sayısı N 18
1)
18
1)
18
1)
Diğer agrega tane büyüklükleri veya diğer yassılık endeksi seviyeleri için, tekrarlanabilirlik ve uyarlık değerleri,
aşağıdaki eşitlikler kullanılarak hesaplanabilir:
𝐹𝐼(100−𝐹𝐼)𝐷 3
𝑟1 (𝑘ü𝑡𝑙𝑒𝑐𝑒 %) = 0,0028√ 𝑀
Burada;
D Agrega tane büyüklüğü (mm),
M Deney numunesi kısmının kütlesi (kg)
𝑅1 (𝑘ü𝑡𝑙𝑒𝑐𝑒 %) = 0,95 + 0,226𝐹𝐼
dır.
10
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
SABAHAT YÜKSEL'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 02.12.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.