You are on page 1of 23

ICS 75.160.

20 TÜRK STANDARDI TASARISI tst EN 590


EN 590:2013

TÜRK STANDARDI

TS EN 933-6
Ekim 2014
TS EN 933-6:2003 ve TS EN 933-6/AC:2006 yerine

ICS 91.100.15

Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 6: Yüzey


karakteristiklerinin tayini - Agregaların akış katsayısının tayini

Tests for geometrical properties of aggregates - Part 6: Assessment of surface


characteristics - Flow coefficient of aggregates

Essais pour déterminer les caractéristiques Prüfverfahren für geometrische Eigenschaften


géométriques des granulats - Partie 6: von Gesteinskörnungen - Teil 6: Beurteilung
Evaluation des caractéristiques de surface - der Oberflächeneigenschaften -
Coefficient d'écoulement des granulats Fließkoeffizienten von Gesteinskörnungen

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ


Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Milli Önsöz
- Bu standard; kaynağı EN 933-6:2014 standardı olan TS EN 933-6:2014 Türk standardının İnşaat İhtisas
Kurulu’na bağlı TK10 Yapı Malzemeleri Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe tercümesidir.

- Bu standard yayınlandığında, “TS EN 933-6:2003” ve “TS EN 933-6/AC:2006”nın yerini alır.

- CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.

- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı


vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 932-2 Tests for general properties of TS EN 932-2 Agregaların genel özellikleri için
aggregates - Part 2: Methods for deneyler - Bölüm 2: Laboratuvar
reducing laboratory samples numunelerin azaltılması metodu
EN 932-5 Tests for general properties of TS EN 932-5 Agregaların genel özellikleri için
aggregates - Part 5: Common deneyler - Bölüm 5: Genel cihazlar
equipment and calibration ve kalibrasyon
EN 933-2 Tests for geometrical properties of TS EN 933-2 Agregaların geometrik özellikleri için
aggregates - Part 2: Determination deneyler - Kısım 2: Tane boyutu
of particle size distribution - Test dağılım tayini - Deney elekleri, elek
sieves, nominal size of apertures göz açıklıklarının anma büyüklükleri
EN 933-3 Tests for geometrical properties of TS EN 933-3 Agregaların geometrik özellikleri için
aggregates - Part 3: Determination deneyler - Bölüm 3: Tane şekli tayini
of particle shape - Flakiness index - Yassılık endeksi
EN 1097-6: Tests for mechanical and physical TS EN 1097-6: Agregaların mekanik ve fiziksel
2013 properties of aggregates - Part 6: 2013 özellikleri için deneyler - Bölüm 6:
Determination of particle density Tane yoğunluğu ve su emme
and water absorption oranının tayini

TS EN 933-6:2014 standardı, EN 933-6:2014 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue Marnix 17 B-1000
Brussels) izniyle basılmıştır.

Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN/CENELEC)
ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN/CENELEC’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014
ICS 91.100.15

Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 6: Yüzey


karakteristiklerinin tayini - Agregaların akış katsayısının tayini

Tests for geometrical properties of aggregates - Part 6: Assessment of surface


characteristics - Flow coefficient of aggregates

Essais pour déterminer les caractéristiques Prüfverfahren für geometrische Eigenschaften von
géométriques des granulats - Partie 6: Evaluation Gesteinskörnungen - Teil 6: Beurteilung der
des caractéristiques de surface - Coefficient Oberflächeneigenschaften - Fließkoeffizienten von
d'écoulement des granulats Gesteinskörnungen

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 6 Şubat 2014 tarihinde onaylanmıştır.

CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmelikleri’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak
elde edilebilir.

Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Bir CEN üyesinin
sorumluluğunda kendi diline çeviri yoluyla elde edilen ve CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne bildirilen başka
bir dildeki bir sürüm, bu standardın resmi sürümleri ile aynı statüdedir.

CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs,
Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ


EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG

CEN-CENELEC Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

© 2014 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 933-6:2014 E

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

İçindekiler
Sayfa
Önsöz ................................................................................................................................................................ 3
1 Kapsam .................................................................................................................................................. 5
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 5
3 Terimler ve tarifleri................................................................................................................................ 5
4 Prensip ................................................................................................................................................... 6
5 Referans malzemeler ............................................................................................................................ 6
5.1 İri agrega malzeme................................................................................................................................ 6
5.2 İnce agrega malzeme ............................................................................................................................ 6
6 Cihazlar .................................................................................................................................................. 6
6.1 Genel ...................................................................................................................................................... 6
6.2 Genel amaçlı cihazlar ........................................................................................................................... 6
6.3 İri agregaların akış katsayısının tayini için gerekli ilave cihazlar .................................................... 7
6.4 İnce agregaların akış katsayısının tayini için gerekli ilave cihazlar................................................. 9
7 İri agreganın akış katsayısının tayini ................................................................................................ 11
7.1 Genel .................................................................................................................................................... 11
7.2 Deney numunelerinin hazırlanması .................................................................................................. 11
7.2.1 Referans iri agrega ............................................................................................................................. 11
7.2.2 Deney numuneleri ............................................................................................................................... 11
7.3 İşlem ..................................................................................................................................................... 12
7.3.1 Genel deney işlemi ............................................................................................................................. 12
7.3.2 Referans deney ................................................................................................................................... 12
7.3.3 Malzeme numunesi deneyi ................................................................................................................ 12
7.4 Sonuçların hesaplanması ve gösterilmesi ....................................................................................... 13
7.5 Deney raporu ....................................................................................................................................... 13
7.5.1 Verilmesi zorunlu bilgiler ................................................................................................................... 13
7.5.2 Verilmesi tercihe bağlı bilgiler ........................................................................................................... 13
8 İnce agreganın akış katsayısının tayini ............................................................................................ 13
8.1 Genel .................................................................................................................................................... 13
8.2 Deney numunelerinin hazırlanması .................................................................................................. 13
8.2.1 Referans ince agrega ......................................................................................................................... 13
8.2.2 Deney numuneleri ............................................................................................................................... 14
8.3 İşlem ..................................................................................................................................................... 14
8.3.1 Genel deney işlemi ............................................................................................................................. 14
8.3.2 Referans deney ................................................................................................................................... 14
8.3.3 Malzeme numunesi deneyi ................................................................................................................ 15
8.4 Sonuçların hesaplanması ve gösterilmesi ....................................................................................... 15
8.5 Deney raporu ....................................................................................................................................... 15
8.5.1 Verilmesi zorunlu bilgiler ................................................................................................................... 15
8.5.2 Verilmesi tercihe bağlı bilgiler ........................................................................................................... 15
Ek A (Bilgi için) Deney veri çizelgesi örneği - İri agrega ........................................................................... 16
Ek B (Bilgi için) Kesinlik................................................................................................................................ 17
B.1 İri agrega .............................................................................................................................................. 17
B.2 İnce agrega .......................................................................................................................................... 17
Ek C (Bilgi için) Deney veri çizelgesi örneği - İnce agrega........................................................................ 18
Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 19

2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ön söz
Bu doküman (EN 933-6:2014), sekreteryası BSI tarafından yürütülen CEN/TC 154 “Aggregates - Agregalar”
Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır.

Bu Avrupa Standardına en geç Ekim 2014 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standard statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Ekim 2014 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.

Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz.

Bu doküman, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen talimata göre
hazırlanmıştır.

Bu doküman, EN 933-6:2001’in yerini almıştır.

EN 933-6’nın önceki baskısında yapılan ana değişiklikler aşağıda verilmiştir:

 Kapsam: Belirtilen şartlar altında diğer deney yöntemlerinin de kullanılabilmesine ilişkin SC6’nın
no237/2006 sayılı kararına uygunluk sağlanacak ve daha ileri deney yöntemlerinin de kullanımına izin
verecek şekilde güncellenmiştir,

 Madde 5, Referans malzemeler: İnce agregaların akış katsayısı kesinlik verilerini iyileştirmek için referans
bir ince agrega tanıtılmıştır,

 Madde 6.4, İnce agregaların akış katsayısının tayini için gerekli ilave cihazlar: Deney kesinlik verilerini
iyileştirmek için silindirik besleme hunisi ilave edilmiştir,

 Madde 8.5, Deney raporu: Verilmesi zorunlu bilgiler listesi güncellenmiştir,

 Ek B, kesinlik, Madde B.2: İnce agrega için Fransa tarafından verilen kesinlik verileri, silindirik besleme
hunisinin kullanıldığı daha yeni bir laboratuvarlar arası deney izlenerek güncellenmiştir.

Bu standard, agregaların geometrik özellikleri için deneyleri içeren standard serisinin bir bölümüdür.
Agregaların diğer özellikleri için deney yöntemleri, aşağıdaki belirtilen standard serilerine ait bölümler
kapsamındadır:

 EN 932, Agregaların genel özellikleri için deneyler

 EN 1097, Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler

 EN 1367, Agregaların ısıl ve yıpranma özellikleri için deneyler

 EN 1744, Agregaların kimyasal özellikleri için deneyler

 EN 13179, Bitümlü karışımlarda kullanılan dolgu (filler) agregaları için deneyler

EN 933 standard serisinin diğer bölümleri aşağıda verilmiştir:

 Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımı tayini - Eleme metodu

 Bölüm 2: Tane büyüklüğü dağılımı tayini - Deney elekleri, elek göz açıklıklarının anma büyüklükleri

 Bölüm 3: Tane şekli tayini - Yassılık endeksi

 Bölüm 4: Tane şekli tayini - Şekil indisi

 Bölüm 5: İri agregalarda ezilmiş ve kırılmış yüzeylerin yüzdesinin tayini

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

 Bölüm 7: Kavkı içeriğinin tayini - İri agregalarda kavkı yüzdesi

 Bölüm 8: Çok ince malzeme tayini - Kum eşdeğeri tayini

 Bölüm 9: Çok ince malzeme tayini - Metilen mavisi deneyi

 Bölüm 10: Çok ince malzeme tayini - Dolgu (filler) agregalarının tane büyüklüğüne göre sınıflandırılması
(hava jetiyle eleme)

 Bölüm 11: Geri kazanılmış iri agrega bileşenleri için sınıflandırma deneyleri

CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standard olarak uygulamaya


alınmasından sorumlu ulusal standard kuruluşlarının ülkeleri; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık,
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta,
Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’dır.

4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

1 Kapsam
Bu standard, iri ve ince agregaların akış katsayısının tayini için tip deneylerinde ve anlaşmazlık durumunda
kullanılan referans yöntemi kapsar. Diğer yöntemler, işleyiş açısından referans yöntemle uygun ilişkinin
kurulması şartıyla, özellikle imalat kontrolü olmak üzere diğer amaçlarla kullanılabilir. Daha ileri deney
yöntemlerine ilişkin örnekler “Kaynaklar” bölümünde verilmiştir.

Bu standard, tane büyüklüğü 4 mm ile 20 mm arasında olan iri agregalara ve tane büyüklüğü 2 mm’ye kadar
olan ince agregalara uygulanır.

Not 1 - Tane büyüklüğü 4 mm ile 20 mm arasında olan iri agregalar için akış katsayısı, agreganın ezilmiş veya
kırılmış yüzeylerinin yüzdesiyle ilişkilidir ve bu sebeple EN 933-5’te belirtilen yöntem ile birlikte
kullanılabilir. Şekil ve yüzey dokusu karakteristikleri de sonucu etkiler.

Not 2 - Bu deneyle ilgili deneyimler, genellikle doğal agregalarla sınırlıdır.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar


Bu standardda, aşağıdaki dokümanlara tamamen veya kısmen zorunlu atıf yapılmıştır ve bu atıflar bu
dokümanın uygulanması için kaçınılmazdır. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih
belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır.

EN 932-2, Tests for general properties of aggregates - Part 2: Methods for reducing laboratory samples
(Agregaların genel özellikleri için deneyler - Bölüm 2: Laboratuvar numunelerin azaltılması metodu)

EN 932-5, Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and calibration (Agregaların
genel özellikleri için deneyler - Bölüm 5: Genel cihazlar ve kalibrasyon)

EN 933-2, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 2: Determination of particle size distribution -
Test sieves, nominal size of apertures (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Kısım 2: Tane boyutu
dağılım tayini - Deney elekleri, elek göz açıklıklarının anma büyüklükleri)

EN 933-3, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 3: Determination of particle shape - Flakiness
index (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 3: Tane şekli tayini - Yassılık endeksi)

EN 1097-6:2013, Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 6: Determination of particle
density and water absorption (Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler - Bölüm 6: Tane
yoğunluğu ve su emme oranının tayini)

3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın amacı bakımından, aşağıdaki terimler ve tarifleri uygulanır.

3.1 Agrega tane sınıfı


Agreganın, alt (d) ve üst (D) elek göz açıklıkları ile d/D şeklinde kısa gösterilmesi.

Not - Bu kısa gösterilişte, bazı tanelerin üst elekte kalacağı (elek üstü), bazı tanelerin ise alt elekten geçeceği
(elek altı) kabul edilir.

3.2 Sabit kütle


En az 1 saatlik aralıklarla birbirini takip eden tartımlar arasındaki farkın % 0,1’den fazla olmadığı kütle.

Not - Birçok durumda, sabit kütleye, deney numunesinin belirtilen etüvde (110 ± 5) oC’ta önceden belirlenmiş
bir süre boyunca kurutulmasından sonra ulaşılabilir. Deney laboratuvarları, kullanılan etüvün kurutma
kapasitesine bağlı olarak belirli numune tipleri ve büyüklüklerine göre sabit kütleye ulaşılması için gerekli
olan süreyi belirleyebilir.

3.3 Laboratuvar numunesi


Laboratuvarda deneye tabi tutulması tasarlanan numune.

5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

3.4 Tane büyüklüğü aralığı di/Di


İki eleğin büyük göz açıklıklı (Di) olanından geçen ve küçük göz açıklıklı (di) olanında kalan agreganın tane
büyüklüğü aralığı.

3.5 Deney numunesi


Tek bir deneyde bir bütün hâlinde kullanılan numune.

4 Prensip
Bir agreganın akış katsayısı; belirtilen bir hacimde agreganın, belirtilen şartlar altında standard cihazlar
kullanılarak verilen bir açıklıktan akması için geçen ve saniye biriminde gösterilen süredir.

5 Referans malzemeler
5.1 İri agrega malzeme
Sürgülü kapak açıklığı (42,0  0,2) mm olduğunda, akış süresi (100  2) saniye olan 6,3/10 mm’lik referans
agrega.

Çeşitli hesaplamalarda, bu referans iri agreganın akış süresi ER 100 saniye, önceden kurutulmuş tane
yoğunluğu p ise 2,70 Mg/m3 olarak alınmalıdır.

Not - Şu an itibariyle geçerliliği kabul edilmiş tek referans agrega kaynağı, aşağıda tanıtım ve iletişim bilgileri
verilen kuruluşun kontrolü altında bulunan kuvarsit agrega stoğudur: CEREMA, Direction territoriale
Normandie Centre, Laboratoire Régional de Rouen, 10 chemin de la Poudrière,
CS 90245, 76121 Le Grand-Quevilly cedex, France. {Telephone: + (33) 2 35 68 81 00 – Fax: +(33) 2
35 68 81 72 – e-mail: LRR.DTerNC@cerema.fr}

Akış katsayısının en az 10 laboratuvarda LRPC referans iri agregasına kıyasla yapılan kontrollü çapraz
deneylerle belirlenmesi şartıyla, yukarıda belirtilen kaynağa alternatif bir referans iri agrega kaynağı
kullanılabilir. Bu durumda, bu alternatif referans iri agreganın akış süresi ER ve önceden kurutulmuş tane
yoğunluğu p kullanılmalıdır. Anlaşmazlık hâlinde, LRPC referans iri agregası kullanılmalıdır.

5.2 İnce agrega malzeme


Akış süresi (32  2) saniye olan 0,063/2 mm’lik referans agrega.

Çeşitli hesaplamalarda, bu referans ince agreganın akış süresi ERS 32 saniye, önceden kurutulmuş tane
yoğunluğu p ise 2,70 Mg/m3 olarak alınmalıdır.

Not - Şu an itibariyle geçerliliği kabul edilmiş tek referans agrega kaynağı, aşağıda tanıtım ve iletişim bilgileri
verilen kuruluşun kontrolü altında bulunan silisli Somme Körfezi ince agregasıdır: CEREMA, Direction
territoriale Normandie Centre, Laboratoire Régional de Rouen, 10 chemin de la Poudrière,
CS 90245, 76121 Le Grand-Quevilly cedex, France. {Telephone: + (33) 2 35 68 81 00 – Fax: +(33) 2
35 68 81 72 – e-mail: LRR.DTerNC@cerema.fr}

Akış katsayısının en az 10 laboratuvarda LRPC referans ince agregasına kıyasla yapılan kontrollü çapraz
deneylerle belirlenmesi şartıyla, yukarıda belirtilen kaynağa alternatif bir referans ince agrega kaynağı
kullanılabilir. Bu durumda, bu alternatif referans ince agreganın akış süresi ERS ve önceden kurutulmuş tane
yoğunluğu p kullanılmalıdır. Anlaşmazlık hâlinde, LRPC referans ince agregası kullanılmalıdır.

6 Cihazlar
6.1 Genel
Tüm cihazlar, aksi belirtilmedikçe EN 932-5’te verilen genel gereklere uygun olmalıdır.

6.2 Genel amaçlı cihazlar

6.2.1 Deney elekleri, EN 933-2'ye uygun ve göz açıklıkları aşağıdaki gibi olan:

0,063 mm, 2 mm, 4 mm, 6,3 mm, 8 mm, 10 mm, 14 mm ve 20 mm.

6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

6.2.2 Hava dolaşımlı etüv, sıcaklığın (110  5) oC’ta sabit tutulabilmesi için termostatik kontrollü olan veya
agrega tane büyüklüğünde herhangi bir değişikliğe yol açmayan agrega kurutma donanımı.

6.2.3 Terazi, tartılacak kütlenin % 0,1’i doğrulukla tartım yapabilen.

6.2.4 Kronometre veya kronometreli saat, 0,1 saniye doğrulukla ölçüm yapabilen.

6.3 İri agregaların akış katsayısının tayini için gerekli ilave cihazlar

6.3.1 Çubuk elekler, EN 933-3’e uygun ve göz açıklıkları 4 mm ve 5 mm olan.

6.3.2 Kap, hacmi yaklaşık 10 L olan.

6.3.3 Titreşimli tabla, (Şekil 1), aşağıdaki parçalardan oluşan:

6.3.3.1 Su terazisi, tablanın üst platformuna monte edilmiş olan ve yatay konumda ayarlanabilen.

6.3.3.2 Lastik takoz (4 adet), Shore sertliği (160  30) N/mm olan ve tablanın üst platformunu destek
çerçevesine bağlamak için kullanılan.

6.3.3.3 Titreştirici, dengelenmemiş ağırlık kütleleri bulunan, platformun altına sabitlenmiş ve yatay dönme
ekseni, akış kanalı eksenine dik olan. Akış ünitesi boş iken dönme hızı (2970  20) devir/dakika ve titreşim
genliği (0,18  0,02) mm olmalıdır.

6.3.3.4 Taban plakası, çerçevenin altına sabitlenmiş ve kütlesi (100  10) kg olan.

7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ölçüler mm’dir.

Açıklamalar:

1 Titreşimli tabla platformu


2 Lastik takoz (Madde 6.3.3.2’ye bakınız)
3 Titreştirici (Madde 6.3.3.3’e bakınız)
4 Taban plakası (Madde 6.3.3.4’e bakınız)
5 Deney numunesi için boru (Madde 6.3.4.1’e ve detay için Şekil 2’ye bakınız)
6 Akış kanalı (Detay için Şekil 2’ye bakınız)

Şekil 1 - İri agregalar için titreşimli tabla ve akış ünitesi

6.3.4 Akış ünitesi, toplam kütlesi (42,3  0,1) kg olan ve aşağıdaki parçalardan oluşan (Şekil 2):

6.3.4.1 Deney numunesi için plastik boru, iç çapı (125  2) mm ve yüksekliği (610  10) mm olan.

6.3.4.2 Sürgülü metal kapak, açıklık yüksekliğini (40  1) mm ile (60  1) mm arasında ayarlamak için
kullanılan.

Not - Açıklık yüksekliğinin, belirtilen yüksekliğe  0,1 mm sapmayla uygun olduğu, metal bir ölçü bloğu
kullanılarak kontrol edilebilir.

6.3.4.3 Hareketli metal kapak, malzemeyi akış için serbest bırakan.

6.3.4.4 Metal akış kanalı, eğimi (10,0  0,5)°, genişliği (90  1) mm olan ve plastik kenarlıklar ihtiva eden.

8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ölçüler mm’dir.

Açıklamalar:

1 Deney numunesi için boru (Madde 6.3.4.1’e bakınız)


2a Sürgülü kapak (Madde 6.3.4.2’ye bakınız)
2b Yüksekliği (40  1) mm ile (60  1) mm arasında ayarlanabilen açıklık
3 Hareketli kapak (Madde 6.3.4.3’e bakınız)
4 Akış kanalı (Madde 6.3.4.4’e bakınız)
5 10,0° ± 0,5° eğim

Şekil 2 - İri agregalar için akış ünitesi

6.4 İnce agregaların akış katsayısının tayini için gerekli ilave cihazlar

6.4.1 Akış ünitesi, kontrol kapağı ile birlikte kullanılan ve kapak plakası takılmış bir sehpa üzerine monte
edilmiş olan. Akış ünitesi, deney numunesi akışında kesikliğe sebep olmayacak tarzda birbirine sıkıca geçen,
Şekil 3’te detayları verildiği ve aşağıda tarif edildiği gibi olan üç bölümden oluşur:

6.4.1.1 Dairesel kontrol kapağı, besleme hunisinden akış ünitesi haznesi içine agrega akışını kontrol
etmek amacıyla kullanılan. Deney numunesinin besleme hunisi içine akışını önleyebilmek için kontrol
kapağının tabanı üzerindeki pah ile besleme hunisi üzerindeki pah birbirine uyumlu olmalıdır.

6.4.1.2 Silindirik besleme hunisi, silindirik hazne üzerine geçirilerek yerleştirilen.

Not 1 - Besleme hunisi ve kontrol kapağı, hazne ve huni içindeki agreganın yığın yoğunluğunun, deney
numunesinin akış ünitesi içine yerleştirilme tarzından etkilenmemesini sağlar.

9
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ölçüler milimetredir.

Açıklamalar:

1 Kontrol Kapağı
Taban çapı, CSD = (90,0  0,1)
Toplam yükseklik = 200

Pah açısı, CSA = 45o


Kapak yan yüzey açısı, CSB = 45o
Pah yüksekliği, CSC = 2
Taban yüksekliği, CSH = 5

Kapak tabanının detayı

2 Silindirik yükleme hunisi


Pah altında kalan kısmın yüksekliği, HC = (9,0 
0,5)
Pah açısı, HA = 45o
İç çap (toplam), HD = (100  1)
Asgari iç çap (taban), HB = 87,2
Toplam yükseklik, HH = 170
3 Silindirik hazne
İç çap, BD = (90,0  0,1)
İç yükseklik, BH = (125  2)
3 Huni kesimi
Koni üst çapı, FO = (90,0  0,1)
Koni açısı, FC = (60,0  0,5)o
Alt delik çapı, FD = (11,99  0,01)
Delik dudak yüksekliği, FL = (3,0  0,1)
Huni yüksekliği, FH = 85

Şekil 3 - İnce agrega için akış ünitesi

Not 2 - Toleransları ile birlikte gösterilen kapak tabanı dış çapı ve yükleme hunisi, hazne ve huni iç boyutları,
cihaz imalatçısının esas alacağı boyutlardır. Toleranssız boyutlar, kılavuz bilgi olarak verilmiştir.

Not 3 - Şekilde gölgeli olarak gösterilen alanların şekli ve boyutları tarif edilmemiştir.
Huni altındaki delik (orifis) çapı rutin olarak kontrol edilmelidir. Uygun bir referans malzemenin kullanılması
(Madde 8.3.2’ye bakınız), diğer temel boyutların yeterli şekilde kontrol edilmiş olmasını sağlar.

6.4.1.3 Silindirik hazne, huni kesiminin geniş ucuna geçirilerek yerleştirilen.

6.4.1.4 Konik huni kesimi, polikarbonattan yapılmış olan.


10
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

6.4.1.5 Sehpa, akış ünitesini yerinde tutmak için kullanılan ve akış ünitesinden agrega akışını önlemek için
huni alt ucuna konumlandırılmış bir kapak plakası takılmış olan. Kapak plakası, agrega akışını başlatmak ve
durdurmak için bir yandan diğer yana rahat hareket etmelidir.

6.4.2 Kap, huniden akan malzemeyi almaya yeterli kapasitede olan.

7 İri agreganın akış katsayısının tayini


7.1 Genel
Deney, aşağıda verilen tane büyüklük aralıklarından birisi kullanılarak yapılır:

4/6,3 mm; 6,3/10 mm; 10/14 mm; 4/10 mm veya 4/20 mm.

7.2 Deney numunelerinin hazırlanması

7.2.1 Referans iri agrega


Yeterli miktardaki 6,3/10 mm’lik referans iri agrega (Madde 5.1’e bakınız) yıkanır ve 6,3 mm, 8 mm ve 10 mm
göz açıklıklı deney eleklerinde kuru elenir. 6,3/8 mm ile 8/10 mm tane büyüklük aralıklarındaki kısımlar ayrı
ayrı muhafaza edilir.

6,3/8 mm tane büyüklük aralığındaki kısım, 4 mm göz açıklıklı çubuk elekte, 8/10 mm tane büyüklük
aralığındaki kısım ise 5 mm göz açıklıklı çubuk elekte elenir ve varsa çubuk eleklerden geçen taneler atılır.

Her bir tane büyüklük aralığındaki kısımlar, her birinden (5000  10) g’lık bir kütle elde etmek üzere
EN 932-2’ye uygun olarak küçültülür ve ardından referans deney numunesi oluşturmak amacıyla birleştirilir.

Not - Küçültme aşamasından sonra varsa kalan elenmiş referans iri agrega taneleri, sonraki referans deney
numunelerinde kullanılmak üzere muhafaza edilebilir.

Referans deney numunesi, her bir kullanımdan sonra 4 mm göz açıklıklı deney eleği üzerinde yıkanmalı ve
sonraki kullanımlardan önce (110  5) °C’ta sabit kütleye ulaşılıncaya kadar kurutulmalıdır. Referans deney
numunesi, 30 referans deneyde kullanıldıktan sonra, bu referans deney numunesi ve daha önce kullanılmamış
referans deney numunesi Madde 7.3.1 ve Madde 7.3.2’ye uygun olarak deneye tabi tutulmak suretiyle
karşılaştırılmalıdır. Her iki referans deney numunesinden elde edilen sonuçlar arasındaki fark
4 saniyeden daha büyük ise, orijinal referans deney numunesi kısmı atılmalıdır. 30 kullanımdan sonra
atılmayan referans deney numuneleri, 30 kullanımlık aralıklarla yeniden kontrol edilmelidir.

7.2.2 Deney numuneleri


Laboratuvar numunesi yıkanır ve laboratuvar numunesinin agrega tane sınıfına uygun olacak şekilde,
4/6,3 mm, 6,3/10 mm, 10/14 mm, 4/10 mm veya 4/20 mm tane büyüklük aralıklarındaki kısımlardan birini elde
etmek için kuru elenir.

Yukarıda belirtilen beş değişik tane büyüklük aralığındaki kısımlardan hangisinin deneye tabi tutulacağı
seçilirken, laboratuvar numunesi agrega tane sınıfının en büyük bölümünü temsil eden tane büyüklük
aralığındaki agrega kısmı dikkate alınmalıdır. Seçilen tane büyüklüğü aralığı, deneye tabi tutulan agreganın
anma tane sınıfı içinde olmalıdır.

Tane büyüklük aralığındaki kısım, aşağıdaki bağıntı ile hesaplanan kütleden 50 g sapma sınırı içinde kalacak
şekilde bir deney numunesi elde etmek üzere EN 932-2’ye uygun olarak küçültülür:

p
Deney numunesinin kütlesi (g) = 10000 (1)
2,70
Burada;
p : Deneye tabi tutulacak agreganın, EN 1097-6:2013 Ek A’ya uygun olarak tayin edilen önceden
kurutulmuş tane yoğunluğu, Mg/m 3,
2,70 : Sabit değer, Mg/m3
tür.

Not - Önceden kurutulmuş tane yoğunluğunun her bir deney numunesinde tayin edilmesi gerekli olmayabilir.
11
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

7.3 İşlem

7.3.1 Genel deney işlemi


Her gün ilk akış katsayısı Ec tayininden (Madde 7.3.3) hemen önce, bir referans deney (Madde 7.3.2)
yapılmalıdır.

Her bir deney işleminden önce, titreşimli tabla platformu yatay konumda ve bütün deneyler esnasında oda
sıcaklığı 15 °C ile 30 °C arasında olmalıdır.

Platform, her bir deney serisinden en az 5 dakika önce başlamak kaydıyla, bütün deneyler esnasında sürekli
olarak titreşmelidir.

Kap, taneler akış kanalının alt ucundan alınabilecek konumda ve alınan tanelerin yığışımlı kütlesi terazi
göstergesinde görülebilecek şekilde terazi üzerine yerleştirilir.

Sürgülü kapak, Madde 7.3.2’de belirtilen açıklık boyutuna ayarlandıktan ve hareketli kapak kapatıldıktan sonra
deney numunesi boruya konur.

(20  5) saniye sonra hareketli kapak açılır ve deney numunesinin kanal boyunca terazi üzerindeki kap içine
akması sağlanır.

Kronometre, terazi göstergesi 1000 g’lık agreganın kap içerisine akmış olduğunu gösterdiğinde çalıştırılır ve
aşağıdaki bağıntıya göre en yakın gram değerine yuvarlatılarak hesaplanan agrega kütlesinin (m) akmış
olduğunu gösterdiğinde ise durdurulur:

m  1000  1   7 p 2,70  (2)

Burada;
p : Deneye tabi tutulacak agreganın, EN 1097-6:2013 Ek A’ya uygun olarak tayin edilen önceden
kurutulmuş tane yoğunluğu, Mg/m 3,
2,70 : Sabit değer, Mg/m3
tür.

Elde edilen bu akış süresi 0,1 saniye doğrulukla kaydedilir.

Deney numunesinin tamamının cihazdan akması sağlanır ve daha sonra boru ile akış kanalı iyice temizlenir.

Deney numunesinin tamamı, bu akış süresinin işlem için gerekli olan tekrarlanması için toplanır ve yeniden
kullanılır.

7.3.2 Referans deney


Sürgülü kapak (42,0  0,2) mm’lik bir açıklık verecek şekilde ayarlanır ve Madde 7.3.1’de açıklanan işlem, bir
referans agrega (Madde 5.1’de tarif edilen) deney numunesi kullanılarak beş defa tekrarlanır.

Bu beş işleme ait ortalama akış zamanı Ece, saniye biriminde kaydedilir.

(ER - 5)  Ece  (ER + 5) şartı sağlanır ise referans deney kabul edilir.

Referans deneyin kabul edilmemesi hâlinde, Madde 7.3.1’de açıklanan işlem, aynı referans deney numunesi
kullanılarak ve sürgülü kapak açıklığı (41,0  0,2) mm ila (43,0  0,2) mm aralığında bir değere artırılarak veya
azaltılarak kabul edilebilir bir Ece değeri elde edilinceye kadar tekrarlanır.
Kabul edilebilir hiçbir değer elde edilemez ise, cihaz kullanımdan kaldırılmalıdır.

Not - LRPC referans malzemesi için ER değeri 100 saniye olarak alınır.

7.3.3 Malzeme numunesi deneyi


4/6,3 mm, 6,3/10 mm, 10/14 mm ve 4/10 mm’lik tane büyüklük aralığındaki deney numuneleri için
Madde 7.3.1’de açıklanan işlem deney numunesi üzerinde beş defa tekrarlanır, akış süreleri Ecmi olarak ve beş
tayinin ortalaması ise Ecm olarak kaydedilir.

12
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

4/20 mm tane büyüklük aralığındaki deney numunesi için sürgülü kapak açıklığı (60,0  0,2) mm değerine
ayarlanır ve Madde 7.3.1’de açıklanan işlem deney numunesi üzerinde beş defa tekrarlanır, akış süreleri Ecmi
olarak ve beş tayinin ortalaması ise Ecm olarak kaydedilir.

Not - LRPC referans malzemesi için ER değeri 100 saniye olarak alınır.

7.4 Sonuçların hesaplanması ve gösterilmesi


Akış katsayısı Ec, aşağıdaki bağıntıya göre hesaplanır:

Ec = Ecm + (ER - Ece) (3)

Burada;
Ecm : Deney numunesi için ortalama akış süresi, s,
ER : Referans malzemenin akış süresi (LRPC referans malzemesi için 100 saniye olarak alınır),
Ece : Referans deney numunesi için akış süresi, s
dir.

Hesaplanan değer, en yakın saniye değerine yuvarlatılarak gösterilir.

Not 1 - Bir deney veri çizelgesi örneği Ek A’da verilmiştir.

Not 2 - Bu deneyin kesinliğiyle ilgili bilgiler Ek B’de verilmiştir.

7.5 Deney raporu1)

7.5.1 Verilmesi zorunlu bilgiler


Deney raporu, aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir:

a) Bu standarda atıf (TS EN 933-6 şeklinde),


b) Deney laboratuvarının tanıtımı,
c) Kaynak tanıtımı, numune alma tarihi ve agrega tane sınıfını (d/D) içerecek şekilde deney numunesinin
tanıtımı,
d) Deneye tabi tutulan agreganın tane büyüklük aralığı,
e) En yakın saniye yuvarlatılmış şekilde akış katsayısı (Ec),
f) Numune alma tarihinden farklı olması hâlinde, numunenin laboratuvara teslim tarihi,
g) Varsa referans deney yönteminden sapma (alternatif bir referans iri agreganın kullanılması, …)

7.5.2 Verilmesi tercihe bağlı bilgiler


Deney raporu, aşağıdaki bilgileri ihtiva edebilir:

a) Malzemenin ve numune küçültme işleminin tarifi,


b) En yakın gram değerine yuvarlatılmış şekilde deney numunesinin kütlesi,
c) Deneye tabi tutulan malzemenin önceden kurutulmuş tane yoğunluğu p (Mg/m3),
d) Deney tarihi.

8 İnce agreganın akış katsayısının tayini


8.1 Genel
Bu deney, 0,063/2 mm tane büyüklük aralığı kullanılarak yapılır.

8.2 Deney numunelerinin hazırlanması

8.2.1 Referans ince agrega


Yeterli miktardaki 0,063/2 mm’lik referans ince agrega (Madde 5.2’ye bakınız) yıkanır ve 0,063 mm göz açıklıklı
deney eleğinde kuru elenir.

1)
TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilaveten, TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.

13
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Yıkama ve eleme sonrası kalan miktar, (1000  2) g’lık bir referans deney numunesi elde etmek üzere
EN 932-2’ye uygun olarak küçültülür.

Not - Küçültme aşamasından sonra varsa kalan elenmiş referans ince agrega taneleri, sonraki referans deney
numunelerinde kullanılmak üzere muhafaza edilebilir.

Referans deney numunesi, her bir referans deneyden sonra 0,063 mm göz açıklıklı deney eleği üzerinde
yıkanmalı ve sonraki kullanımlardan önce (110  5) °C’ta sabit kütleye ulaşılıncaya kadar kurutulmalıdır.
Referans deney numunesi, 30 referans deneyde kullanıldıktan sonra, bu referans deney numunesi ve daha
önce kullanılmamış referans deney numunesi Madde 8.3.1 ve Madde 8.3.2’ye uygun olarak deneye tabi
tutulmak suretiyle karşılaştırılmalıdır. Her iki referans deney numunesinden elde edilen sonuçlar arasındaki
fark 2 saniyeden daha büyük ise, orijinal referans deney numunesi kısmı atılmalıdır. 30 kullanımdan sonra
atılmayan referans deney numuneleri, 30 kullanımlık aralıklarla yeniden kontrol edilmelidir.

8.2.2 Deney numuneleri


Numune, EN 932-2’de belirtilen gereklere uygun olarak azaltılmalıdır.

Numune yıkanır ve kuru elenir.

2 mm göz açıklıklı deney eleğinde kalan ve 0,063 mm göz açıklıklı deney eleğinden geçen taneler atılır.

Numune, aşağıdaki bağıntıya göre hesaplanan (M1  2) gram kütleli bir deney numunesi elde edilecek şekilde
daha da küçültülür.

p
M1  g  1000 (4)
2,70

Burada;
p : Deneye tabi tutulacak agreganın, EN 1097-6:2013 Ek A’ya uygun olarak tayin edilen önceden
kurutulmuş tane yoğunluğu, Mg/m 3,
2,70 : Sabit değer, Mg/m3
tür.

Not - Önceden kurutulmuş tane yoğunluğunun her bir deney numunesinde tayin edilmesi gerekli olmayabilir.

8.3 İşlem

8.3.1 Genel deney işlemi


Cihazın ilk kullanımından önce ve daha sonra yılda en az bir defa olmak üzere bir referans deney
(Madde 8.3.2) yapılmalıdır.

Silindirik hazne huniye geçirilir ve ikisi birlikte huni altındaki delik kapalı olacak şekilde sehpa üzerine
yerleştirilir. Yükleme hunisinin silindirik kısmı, silindirik hazne üzerine gelecek şekilde ayarlanır. Kontrol kapağı,
silindirik kısmın altı tıkanacak şekilde sapından tutularak yükleme hunisinin içine doğru ittirilir ve bu işlemden
sonra silindirik kısma deney numunesi konur. Ardından, kontrol kapağı sapından tutularak geri çekilir ve deney
numunesinin silindirik hazneye akması sağlanır.

Huni altındaki delik (orifis) kapak plakası hareket ettirilerek açılır ve aynı anda kronometre çalıştırılır. Tüm
malzemenin huniden akması için geçen süre Ecsi, 0,1 saniye doğrulukla kaydedilir. İşlem, aynı deney numunesi
kullanılarak beş defa tekrarlanır ve her bir tayinden elde edilen süreler kaydedilir.

8.3.2 Referans deney


Madde 8.3.1’de açıklanan işlem, bir referans agrega (Madde 5.2’de tarif edilen) deney numunesi kullanılarak
uygulanır.

Beş işleme ait ortalama akış zamanı Ecse, saniye biriminde kaydedilir.

(ERS - 2)  Ecse  (ERS + 2) şartı sağlanır ise referans deney kabul edilir.

Referans deney kabul edilmez ise, cihaz kullanımdan kaldırılmalıdır.


14
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Not - LRPC referans malzemesi için ERS değeri 32 saniye olarak alınır.

8.3.3 Malzeme numunesi deneyi


Madde 8.3.1’de açıklanan işlem deney numunesi üzerinde uygulanır, beş tayinin ortalaması Ecsm olarak ve en
yakın saniye değerine yuvarlatılarak kaydedilir.

8.4 Sonuçların hesaplanması ve gösterilmesi


Akış katsayısı Ecs, aşağıdaki bağıntıya göre hesaplanır:

Ecs = Ecsm + (ERS - Ecse) (5)

Burada;
Ecsm : Deney numunesi için ortalama akış süresi, s,
ERS : Referans malzemenin akış süresi (LRPC referans malzemesi için 32 saniye olarak alınır),
Ecse : Referans deney numunesi için akış süresi, s
dir.

Hesaplanan değer, en yakın saniye değerine yuvarlatılarak gösterilir.

Not 1 - Bir deney veri çizelgesi örneği Ek C’de verilmiştir.

Not 2 - Bu deneyin kesinliğiyle ilgili bilgiler Ek B’de verilmiştir.

8.5 Deney raporu2)

8.5.1 Verilmesi zorunlu bilgiler


Deney raporu, aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir:

a) Bu standarda atıf (TS EN 933-6 şeklinde),


b) Deney laboratuvarının tanıtımı,
c) Kaynak tanıtımı, numune alma tarihi ve agrega tane sınıfını (0/D) içerecek şekilde deney numunesinin
tanıtımı,
d) En yakın saniye yuvarlatılmış şekilde akış katsayısı Ecs,
e) Numune alma tarihinden farklı olması hâlinde, numunenin laboratuvara teslim tarihi,
f) Varsa referans deney yönteminden sapma (alternatif bir referans ince agreganın kullanılması, …)

8.5.2 Verilmesi tercihe bağlı bilgiler


Deney raporu, aşağıdaki bilgileri ihtiva edebilir:

a) Malzemenin ve numune küçültme işleminin tarifi,


b) En yakın gram değerine yuvarlatılmış şekilde deney numunesinin kütlesi,
c) Deneye tabi tutulan malzemenin önceden kurutulmuş tane yoğunluğu p (Mg/m3),
d) Deney tarihi.

2)
TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilaveten, TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.

15
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ek A
(Bilgi için)
Deney veri çizelgesi örneği - İri agrega 1)

İri agreganın akış katsayısı TS EN 933-6 Laboratuvar:

Numunenin tanıtımı: Numune alma tarihi:

Numunenin kaynağı: Numunenin laboratuvara teslim tarihi (Numune alma


tarihinden farklı olması hâlinde):
Agrega tane sınıfı d/D

Deney numunesinin kütlesi : g

Deneye tabi tutulan numunenin tane büyüklük aralığı di/Di (mm)

Önceden kurutulmuş tane yoğunluğu, p (Mg/m3)

Sürgülü kapak açıklığı (mm)


 7 p 
Kütle = 1000   1  g
 2,70 
Akış süresi (saniye ± 0,1) Ecmi

1’inci tayin değeri

2’inci tayin değeri

3’üncü tayin değeri

4’üncü tayin değeri

5’inci tayin değeri

Ortalama değer (en yakın saniye değerine yuvarlatılarak) Ecm

ER =

Ece =

Varsa referans deney yönteminden sapmalar:

Ec = Ecm + (ER - Ece) =

(1 saniye doğrulukla)

1)
Form bu hâliyle kopyalanarak aynen kullanılabilir.

16
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ek B
(Bilgi için)
Kesinlik

B.1 İri agrega


Fransa'daki 10 laboratuvarda iki deneye ait yapılan seri deneyler sonucunda, 6,3/10 mm tane büyüklük aralığı
için aşağıda verilen tekrarlanabilirlik r1 ve uyarlık R1 değerleri elde edilmiştir:

r1 = 4

R1 = 5

B.2 İnce agrega


2005 yılında Fransa’daki 17 laboratuvar arasında yapılan çapraz deneylerden elde edilmiştir (numune alma
belirsizliği dikkate alınmamıştır):

İnce agregalar 0,063 mm ila 2 mm r = 0,3 s


R = 1,6 s

17
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Ek C
(Bilgi için)
Deney veri çizelgesi örneği - İnce agrega 2)

İnce agreganın akış katsayısı TS EN 933-6 Laboratuvar:

Numunenin tanıtımı: Numune alma tarihi:

Numunenin kaynağı: Numunenin laboratuvara teslim tarihi (Numune alma


tarihinden farklı olması hâlinde):
Agrega tane sınıfı 0/D

Deney numunesinin kütlesi : g

Önceden kurutulmuş tane yoğunluğu, p (Mg/m3)


Akış süresi (saniye ± 0,1) Ecsi

1’inci tayin değeri

2’inci tayin değeri

3’üncü tayin değeri

4’üncü tayin değeri

5’inci tayin değeri

Ortalama değer (en yakın saniye değerine yuvarlatılarak) Ecsm

ERS =

Ecse =

Ecs = Ecsm + (ERS - Ecse) =

(1 saniye doğrulukla)

Varsa referans deney yönteminden sapmalar:

2)
Form bu hâliyle kopyalanarak aynen kullanılabilir.

18
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TS EN 933-6:2014-10
EN 933-6:2014

Kaynaklar
[1] DESCANTES Y., FOSSE Y., EHRET G. Automated measurement of aggregate properties: Part 1 - Crushed
and broken surfaces in coarse aggregate particles. Mater. Struct. 2006, 39 (1) pp. 3–11 [RILEM]

[2] DESCANTES Y., DEVILLERS A. (2003), Amélioration de l’essai d’écoulement des sables (English
title : improvement in the sand flow test, Bulletin des Laboratoires des Ponts et Chaussées n°244-245,
pp. 143-152

19
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
KORDEF iNSAAT A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 06.03.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

You might also like