TS 9967

ICS 01.060;91.080.
40 TÜRK STANDARDI TS 9967/Mart 1992
İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TARİF, KAPSAM...................................................................................... 1

0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TARİFLER................................................................................................................. 1
0.2.1 - Prefabrike Betonarme Elemanlar ........................................................................................ 1
0.2.2 - Prefabrike Öngerilmeli Beton Elemanlar ............................................................................. 1
0.2.3 - Prefabrike Bina .................................................................................................................... 1
0.2.4 - Prefabrike Yapõlarõn Taşõyõcõ Sistemleri .............................................................................. 1
0.2.5 - Modüler Eleman .................................................................................................................. 2
0.2.6 - Prefabrike Pano ................................................................................................................... 2
0.2.7 - Sandviç Pano ...................................................................................................................... 2
0.2.8 - Boşlukla Döşeme................................................................................................................. 2
0.2.9 - Yuvalõ Temel........................................................................................................................ 2
0.2.10 - Kompozit Taşõyõcõ Sistemler .............................................................................................. 2
0.2.11 - Kullanõlabilirlik Limit Durumu ............................................................................................. 2
0.2.12 - Son Limit Durumu.............................................................................................................. 2
0.2.13 - Özel Limit Durumlar........................................................................................................... 3
0.2.14 - Diyafram Davranõşõ............................................................................................................ 3
0.2.15 - Bağ Sistemi........................................................................................................................ 3
0.2.16 - Bağ Elemanlarõ .................................................................................................................. 3
0.2.17 - Bağ Çubuklarõ .................................................................................................................... 3
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 3
1 - GENEL KURALLAR ............................................................................................. 3
1.1 - YAPININ TANITILMASI ............................................................................................. 3
1.2 - HESAPLARDA BULUNMASI GEREKEN HUSUSLAR .............................................. 3
1.3 - KULLANILAN SEMBOLLER...................................................................................... 4
2 - MALZEME............................................................................................................. 6
2.1 - BETON MALZEMESİ ................................................................................................ 6
2.1.1 - Çimento ............................................................................................................................... 6
2.1.2 - Agrega ................................................................................................................................. 6
2.1.3 - Su ........................................................................................................................................ 6
2.1.4 - Katkõ Maddeleri.................................................................................................................... 6
2.2 - BETON ÇELİĞİ ......................................................................................................... 7
2.3 - BETON SINIFLARI ve MUKAVEMETLERİ ................................................................ 7
2.4 - BİRLEŞİM MALZEMELERİ........................................................................................ 7
2.4.1 - Temel İlkeler ........................................................................................................................ 7
2.4.2 - Yerinde Dökme Birleşim Betonlarõ ...................................................................................... 7
2.4.3 - Dolgu Harçlarõ...................................................................................................................... 7
2.4.4 - Birleşim Metalleri ................................................................................................................. 7
2.4.5 - Mesnet Yastõklarõ................................................................................................................. 8
3 - YÜKLER................................................................................................................ 9
3.1 - GENEL ...................................................................................................................... 9
3.1.1 - Normal Yükler ...................................................................................................................... 9
3.1.2 - Deprem Yükleri .................................................................................................................... 9
3.13 - Taşõyõcõ Sistemin Boyutlarõndaki ve Düşey Yüklerin Doğrultusundaki Yaklaşõklõktan
Doğan Ek Yükler ........................................................................................................................... 10
3.1.4 - Birleşim ve Mesnetlerde Yapõm ve Montaj Hatalarõndan Doğan Ek Yükler ...................... 10
3.2 - HESAP YÜKLERİ ve YÜK KOMBİNEZONLARI .......................................................10
4 - TASARIM ESASLARI ......................................................................................... 11
4.1 - GENEL .....................................................................................................................11
4.1.1 - Proje Kriterleri ve İç Kuvvetlerin Hesabõ............................................................................ 11
4.1.2 - Genleşme Derzi Aralõklarõ.................................................................................................. 12
4.13 - Malzeme Katsayõlarõ ........................................................................................................... 12
4.1.4 - İkinci Mertebe Etkileri ve Statolite Kontrolü ....................................................................... 12
4.1.5 - Yangõna Karşõ Mukavemet ................................................................................................ 13
4.2 - ELEMANLAR............................................................................................................13
ICS 01.060;91.080.40 TÜRK STANDARDI TS 9967/Mart 1992
4.2.1 - Döşemeler ......................................................................................................................... 13

4.2.2 - Kirişler................................................................................................................................ 16
4.2.3 - Kolonlar.............................................................................................................................. 16
4.2.4 - Duvarlar ............................................................................................................................ 17
4.2.5 - Bağ Elemanlarõ .................................................................................................................. 20
4.3 - BİRLEŞİMLER..........................................................................................................22
4.3.1 - Genel ................................................................................................................................. 22
4.3.2 - Birleşimlerde Yük Katsayõlarõ............................................................................................. 22
4.3.3 - Birleşim Elemanõ Olarak Kesme Sürtünmesi .................................................................... 23
4.3.4 - Saplamalar, Kanca veya Fiyonglar, Korniyerler ................................................................ 23
4.3.5 - Çubuk Eleman Birleşimleri ................................................................................................ 23
4.3.6- Kompozit Elemanlar ........................................................................................................... 34
4.3.7- Döşeme Panolarõnõn Ara ve Mesnet Birleşimleri................................................................ 36
43.8 - Taşõyõcõ Panolar Arasõndaki Kayma Birleşimleri................................................................. 37
4.3.9 - Panolar Arasõndaki Basõnç Birleşimleri ............................................................................. 42
4.3.10- Taşõyõcõ Duvarlar ile Rijitlik Duvarlarõ Arasõndaki Düşey Birleşim .................................... 44
4.4 - TEMELLER ve KOLON TEMEL BİRLEŞİMLERİ ......................................................45
4.4.1 - Genel ................................................................................................................................. 45
4.4.2 - Yuvalõ Temeller.................................................................................................................. 45
4.4.3 - Prefabrike Kolonlarõn Temelle Kuru Birleşimi.................................................................... 47
4.4.4 - Prefabrike Kolonlarõn Temelle Islak Birleşimi .................................................................... 47
5 - İMALAT, KONTROL VE DENEYLER ................................................................. 47
5.1 - BETON KARIŞIMLARI .............................................................................................47
5.2 - BETON ÜRETİMİ .....................................................................................................47
5.2.1 - Malzemelerin Stoklanmasõ ve Ölçülmesi........................................................................... 47
5.2.2 - Beton Santrallarõ ................................................................................................................ 47
5.3 - KALIPLAR ................................................................................................................48
5.4 - BETON DÖKÜMÜ ....................................................................................................48
5.4.1 - Kalõp Hazõrlõğõ ve Taşõma .................................................................................................. 48
5.4.2 - Betonun Kalõba Yerleştirilmesi .................................................................................... 48
5.4.3 - Değişik Hava Şartlarõnda Beton Dökümü.......................................................................... 48
5.4.4 - Beton Kürü......................................................................................................................... 48
5.5 - KALIPTAN ALMA VE YÜZEY DÜZELTME İŞLERİ...................................................49
5.6 - BETON KONTROLÜ VE DENEYLERİ......................................................................49
5.6.1 - Genel ................................................................................................................................. 49
5.6.2 - Malzeme Kontrol ve Deneyleri........................................................................................... 49
5.6.3- Beton Nitelik Denetimi ........................................................................................................ 50
5.7- TOLERANSLAR-BOYUT VE YÜZEY KONTROLLERİ ..............................................52
5.7.1 - Toleranslar......................................................................................................................... 52
5.7.2 - Boyut ve Yüzey Kontrolleri ................................................................................................ 52
5.8 - ELEMAN DENEYLERİ .............................................................................................52
5.8.1 - Mukavemet Deneyleri........................................................................................................ 52
5.8.2 - Beton Çekici İle Kontrol Deneyleri ..................................................................................... 53
5.9 - YAPI ÜZERİNDE YAPILAN DENEYLER ..................................................................54
6 - STOKLAMA, MONTAJ VE TOLERANSLARI .................................................... 55
6.1 - STOK MESNETLERİ................................................................................................55
6.2 - PREFABRİKE BETON ELEMANLARIN TAŞINMASI................................................55
6.2.1 - Taşõma Sõrasõnda Mesnetleme ......................................................................................... 55
6.2.2 - Taşõma Sõrasõnda Meydana Gelen Dinamik Gerilmelerin Tahkiki..................................... 55
6.3 - PREFABRİKE BETON ELEMANLARIN MONTAJI ...................................................55
6.3.1- Mesnetleme ve Alõnacak Yükler ......................................................................................... 55
6.3.2 - Yanal Stabilite.................................................................................................................... 55
6.3.3 - Montaj Toleranslarõ............................................................................................................ 56
EK - A....................................................................................................................... 62
EK - B....................................................................................................................... 64
EK - C....................................................................................................................... 66
EK - D....................................................................................................................... 70
EK - E ....................................................................................................................... 72
EK - F ....................................................................................................................... 78
EK - G ...................................................................................................................... 80
EK - H....................................................................................................................... 82
EK - I ........................................................................................................................ 85
EK - J ....................................................................................................................... 91
EK - K....................................................................................................................... 92
EK - L ....................................................................................................................... 96
EK - M .................................................................................................................... 101
TADİL ..................................................................................................................... 107
YAPI ELEMANLARI, TAŞIYICI SİSTEMLER VE BİNALAR -

PREFABRİKE BETONARME VE ÖNGERİLMELİ BETONDAN - HESAP
ESASLARI İLE İMALAT VE MONTAJ KURALLARI
0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, prefabrike (ön yapõm) betonarme ve öngerilmeli beton yapõ elemanlarõ, bu elemanlardan
oluşan taşõyõcõ sistemlerle binalarõn hesap esaslarõ, imalat ve montaj kurallarõna dairdir.
0.2 - TARİFLER
0.2.1 - Prefabrike Betonarme Elemanlar

Prefabrike betonarme elemanlar, fabrika, atölye vb. yerlerde, hazõrlanmõş kalõplarda seri olarak
üretilen, inşaat yerine taşman ve vinç v.b kaldõrma araçlarõ ile montajõ yapõlan, bu işlemler dolayõsõ ile
de özel olarak projelendirilen hazõr yapõ elemanlarõdõr.
0.2.2 - Prefabrike Öngerilmeli Beton Elemanlar

Prefabrike öngerilmeli beton elemanlar, fabrika, atölye vb. yerlerde, hazõrlanmõş kalõp ve yataklarda
seri olarak üretilen ve öngerilme ve/veya ard gerilme uygulanan, sonradan inşaat yerine taşõnan ve
vinç vb. kaldõrma araçlarõ ile montajõ yapõlan, bu işlemler dolayõsõ ile de özel olarak projelendirilen yapõ
elemanlarõdõr.
NOT : Prefabrike bir yapõ elemanõna, ard-gerilme, gerekli koşullar sağlanõp eleman yerine
yerleştirildikten sonra da uygulanabilir.
0.2.3 - Prefabrike Bina

Prefabrike bina, taşõyõcõ sisteminin tamamõ prefabrike betonarme ve/veya öngerilmeli beton yapõ
elemanlarõndan oluşan veya geleneksel yapõm tekniği içinde taşõyõcõ sistemlerinin bir bölümü
prefabrike betonarme ve/veya öngerilmeli beton yapõ elemanlarõyla oluşturulan konut, otel, yurt, okul,
sağlõk tesisleri, sanayi tesisi, depo, katlõ otopark, ticaret merkezi vb. yapõlardõr.
NOT: Prefabrike binalarda, imalat ve montaj kolaylõğõ sağlamak amacõyla sistemin modüler olarak
seçilmesi önerilir.
0.2.4 - Prefabrike Yapõlarõn Taşõyõcõ Sistemleri

Prefabrike yapõlarõn taşõyõcõ sistemleri, kolon-kirişlerden,kolon-döşemelerden, taşõyõcõ panolardan,
hücrelerden ve bunlarõn birleşiminden oluşan sistemlerdir.(Şekil 1)
0.2.4.1 - Kolon-Kiriş Sistemler

Kolon-Kiriş sistemler, prefabrike kolon ve kirişlerden oluşan, düğüm noktalarõ yerine göre rijit veya
mafsalh olarak teşkil edilebilen, gerektiğinde yatay kuvvetleri alacak yerinde dökme perde veya
prefabrike pano duvarlar ihtiva eden sistemlerdir.
0.2.4.2 - Kolon-Döşeme Sistemler

Kolon-Döşeme sistemler, döşeme panolarõnõn doğrudan kolonlar, perde ya da prefabrike pano
duvarlar üzerine uygun detaylarla oturtulduğu ve döşemelerin diyafram oluşturarak yatay yükleri düşey
taşõyõcõlara aktardõğõ sistemlerdir.
0.2.43 - Taşõyõcõ Duvarlõ (Pano) Sistemler

Taşõyõcõ Duvarlõ sistemler, birbirleri ile yatay ve düşey yönlerde bağlantõlarõ yapõlan düşey panolarla,
tek veya çift yönde çalõşan döşeme panolarõndan oluşan sistemlerdir.
0.2.4.4 - Hücre Sistemler

Hücre Sistemler, döşeme ve duvar elemanlarõnõn fabrikada, birlikte veya ayrõ ayrõ dökülüp
birleştirilerek hücrelerin teşkil edildiği ve bu hücrelerin tesisat armatürleri, doğrama, cam ve kaplama
gibi ince işleri de tamamlanmõş olarak şantiyeye sevkedildiği, montajõ ve birbirleri ile bağlantõlarõnõn
yapõlarak yapõnõn tamamlandõğõ sistemlerdir.
1
ŞEKİL 1 - Taşõyõcõ Sistemler
0.2.5 - Modüler Eleman

Modüler eleman, prefabrike binalarda, eleman boyutlarõndaki çeşitliliği en aza indirmek ve dolayõsõyla
seri üretim ve montajõ sağlamak amacõyla, boyutlarõ, belli bir ölçü değerinin katlarõ olarak seçilmiş
prefabrike elemanlardõr.
0.2.6 - Prefabrike Pano

Prefabrike pano, taşõyõcõ veya konstrüktif amaçlarla ve belli modüllerle üretilen perde, duvar ve
döşeme elemanlarõdõr.
0.2.7 - Sandviç Pano

Sandviç pano, iki beton tabaka arasõnda yalõtõm tabakasõ bulunan ve bu iki tabakanõn birbirine uygun
bir şekilde tutturulduğu taşõyõcõ veya konstrüktif perde, duvar ve döşeme panolarõdõr.
0.2.8 - Boşlukla Döşeme

Boşluklu döşeme, üretim aşamasõnda, çeşitli tekniklerle kesitinde en çok yüzde 60'a kadar olmak
üzere boşluklar bõrakõlmõş ve statik açõdan tek yönlü çalõşan döşeme elemanlarõdõr.
0.2.9 - Yuvalõ Temel

Yuvalõ temel, temel pabucu ile birlikte dökülen, kutu şeklinde , kolon boyutlarõndan daha geniş bir
kolon yuvasõ ve temel pabucundan oluşan, montajdan sonra kolonla kutu arasõndaki boşluğun harçla
doldurulduğu temel elemanõdõr.
0.2.10 - Kompozit Taşõyõcõ Sistemler

Kompozit taşõyõcõ sistemler, kõsmen prefabrike, kõsmen de yerinde dökme beton ve/veya betonarme ile
tamamlanan eleman ve bunlardan oluşan taşõyõcõ sistemlerdir.
0.2.11 - Kullanõlabilirlik Limit Durumu

Kullanõlabilirlik limit durumu, elemanlarõn gerilme, deformasyon, yer değiştirme, çatlak genişliği vb.
değerlerinin sõnõr durumudur.
0.2.12 - Son Limit Durumu

Son limit durumu, eleman, taşõyõcõ sistem ve binanõn ani bir kõrõlma olmadan sünek bir davranõş
göstererek taşõma kapasitesine ulaşmasõdõr.
2
0.2.13 - Özel Limit Durumlar

Özel limit durumlar, prefabrike elemanlarõn kalõptan alma, taşõma, montaj, birleşim noktalarõndaki yer
değiştirmeler, ani veya aşamalõ yõkõlmalar gibi durumlardaki sõnõr değerlerdir.
0.2.14 - Diyafram Davranõşõ

Diyafram davranõşõ, aynõ yatay düzlemdeki elemanlarõn birlikte çalõşarak yatay yükleri düşey taşõyõcõ
sistemlere aktarmasõdõr.
0.2.15 - Bağ Sistemi

Bağ sistemi, yatayda döşemelerin bir diyafram gibi davranabilmesini sağlamak, düşeyde ise yatay
yüklerin oluşturduğu düşey çekme kuvvetlerini temele aktarmak amacõnõ taşõyan, düzlem içi eğilme,
kesme ve çekme etkilerinden oluşan çekme kuvvetlerine karşõ koyan bağ elemanlarõ (bağ hatõllarõ) ve
bağ çubuklarõndan oluşan sistemdir.
0.2.16 - Bağ Elemanlarõ

Bağ elemanlarõ, genellikle pano uç mesnetleri ve panolara dik döşeme kenarlarõ boyunca yerinde
beton dökülerek oluşturulan, döşemede oluşan çekme kuvvetlerini, stabiliteyi sağlayacak yapõ
elemanlarõna aktaran elemanlardõr.
0.2.17 - Bağ Çubuklarõ

Bağ çubuklarõ, kesme sürtünmesi etkisiyle kesme kuvvetlerini panolara dik veya paralel birleşimlerdeki
bağ elemanlarõna (bağ hatõllarõna) aktarõlmasõnda kullanõlan belli bir birleşim noktasõndaki
teçhizatlardõr.
0.3 - KAPSAM
Bu Standard, prefabrike betonarme ve öngerilmeli beton yapõ elemanlarõ, bu elemanlardan oluşan
taşõyõcõ sistemlerle binalarõn hesap esaslarõ, imalat ve montaj kurallarõm kapsar.
Karayolu köprü kirişleri ve elemanlarõ, menfezler, refüj elemanlarõ, kanaletler, prefabrike kazõk ve
direkler, hafif beton elemanlar, taşõyõcõ olmayan cephe ve bölme elemanlarõ, şehir mobilyalarõ vb. bu
standardõn temel ilkeleri geçerli olmakla birlikte, bu standardõn kapsamõ dõşõndadõr.
1 - GENEL KURALLAR
1.1 - YAPININ TANITILMASI
Prefabrike eleman ve/veya binalarõn tanõtõlmasõ, elemanlarõn ve/veya binalarõn yapõlõş amaç ve
işlevlerinin belgelere dayalõ olarak belirlenmesini ve şeklinin genel hatlarõyla gösterilmesini;
mukavemet hesaplan ise, imalat, montaj, kullanõm ile ilgili yükleme durumlarõna, zamana ve sõcaklõğa
bağlõ deformasyonlara ve özel durumlarda, montaj sõrasõna, kompoze elemanlarõn kalõpta tutulmasõna
ilişkin bilgileri kapsar.
1.2 - HESAPLARDA BULUNMASI GEREKEN HUSUSLAR

Hesaplar, kolay izlenebilir ve kontrol edilebilir olmalõ, olabildiği kadar şekil ihtiva etmeli ve aşağõdaki
unsurlarõ kapsamalõdõr:
− Temel zemininin nitelikleri ve zemin emniyet gerilmesi,
− Kullanõlacak teçhizat çeliği, beton sõnõfõ,
− Bina sistemi ve/veya münferit elemanlarõn ölçüleri,
− Montaj planõ ve gerektiğinde sõrasõ,
− Elemanlarõn kendi ağõrlõklarõ,
− Varsa, ongenime kuvvetleri ve öngerilme kayõplarõ,
− Elemanlann kesitleri ve boyutlan,
− Gerektiğinde birleşim detaylannõn verilmesi,
− Eleman gerilmelerinin veya taşõma kapasitesinin, öngörülen yükler altõnda aşõlmadõğõnõn
gösterilerek, yapõ güvenliğini sağlayacak sõnõrlarõn içinde kalõndõğõnõn kanõtlanmasõ,
− Senim, çatlak gibi şekil ve yer değiştirmelerin kabul edilebilir sõnõrlar içinde kaldõğõnõn gösterilmesi,
− Devrilme, kayma, mesnetlerden kalkma emniyetinin, mesnet deformasyonlarõnõn, gerektiğinde
birleşme noktalarõnõn, kaldõrma kancalarõnõn ve montajda doğabilecek yüklere karşõ tahkik,
3
− Hesaplarõn bilgisayarla yapõlmasõ durumunda, programõn dayandõğõ hesap esaslarõ,

veriler, çõkõş bilgileri,
− Hesaplarõn sonuna eklenecek kullanõlan kaynaklar.
1.3 - KULLANILAN SEMBOLLER

Ac : Beton alanõ
As : Çekme teçhizatõ alanõ
Avf : Kesme sürtünme teçhizatõ
Acr : Çatlak yüzeyi
An : Temas yüzeyine dik teçhizat alanõ
İnceltilmiş mesnette çekme teçhizatõ
Ab : Saplama en kesit alanõ
Ao : Saplamalarda koni yanyüz alanõ
A1,A2 : Oturma alanõ
Ash : Askõ teçhizatõ, mesnetlerde kullanõlan hasõr teçhizat alanõ
Ach : Yatay teçhizat (kiriş mesnet bölgesi)
Ah : İnceltilmiş uç bölgesine konulan yatay teçhizat
Asf : İnceltilmiş mesnette eğilme teçhizatõ
Ash : Kiriş mesnet bölgesinde eğik beton basõnç kuvvetinin yatay birleşenini
alan teçhizat
Av : İnceltilmiş kiriş ucunda düşey etriyeler toplam alanõ
Awh : Yatay kayma teçhizatõ
Aj : Birleşim kesit alanõ
Ajc : Basõnçlõ birleşim kesit alanõ
Ajt : Çekmeli birleşim kesit alanõ
Ake : Kenetlerin kesit alanõ toplamõ
Aw : Pano yatay kesiti alam
a1 : Yuvalõ temelde yuvanõn iç çevresi kenarõ uzunluklarõndan biri
a2 : Yuvalõ temelde yuvanõn dõş çevresi kenarõ uzunluklarõndan biri
bw : Gövde genişliği
b : Tabla genişliği, korniyer genişliği, kirişin ortalama genişliği
b’ : Yatay kaymaya esas alõnacak kesit genişliği Düşey birleşimde ek genişliği
bke : Kenet genişliği
b1 : Yuvalõ temelde yuvanõn iç çevre kenarlarõndan biri
b2 : Yuvalõ temelde yuvanõn dõş çevre kenarlarõndan biri
C : Yuvalõ temelde diyagonal basõnç kuvveti
Co : Deprem Bölge Katsayõsõ
c : Reaksiyonun yayõlma genişliği
d : Faydalõ yükseklik, ara malzeme kalõnlõğõ
de : Saplamanõn serbest kenara mesafesi
db : Saplama nominal çapõ
dy : Kompozit kesitte yerinde dökme beton kalõnlõğõ
dp : Kompozit kesitin faydalõ yüksekliği
ht : Temel plağõ kalõnlõğõ
E : Elastisite modülü
Ec : Beton Elastisite modülü
Es : Çelik Elastisite modülü
e : Eksantriklik (dõşmerkezlik)
Fs : Kõsa konsolda eğilme teçhizatõ çekme kuvveti
fcm : Betonun ortalama basõnç mukavemeti (28 günlük)
fck : Betonun karakteristik basõnç mukavemeti
fbu : Harç eğilme gerilmesi
fcmk : Harç karakteristik mukavemeti
fcwk : Pano betonu karakteristik mukavemeti
fyk : Teçhizat çeliğinin karakteristik akma mukavemeti
fs : Saplama malzemesinin karakteristik akma mukavemeti
fcd : Betonun hesap basõnç mukavemeti
fywk : Asm teçhizatõ karakteristik akma limiti
fykv : Asv teçhizatõ karakteristik akma limiti
4
fcyk : Yerinde dökme beton karakteristik basõnç mukavemeti

fcpk : Prefabrike beton karakteristik basõnç mukavemeti
fht : Yatay kaymada çekme mukavemeti
fcwd : Pano betonu hesap basõnç mukavemeti
fctk(0,05): Karakteristik çekme mukavemeti alt değeri
G : Ara malzeme kayma modülü
G∞ : Sünme etkili kayma modülü (ara malzeme)
Hd : Temas yüzeyine dik çekme kuvveti, prefabrike eleman üzerindeki yatay kuvvet
Hres : Saplama çekme mukavemeti
H1 : Kõsa süreli yatay yük
H2 : Empoze edilmiş deformasyonlara bağlõ yatay yük
h : Kiriş yüksekliği,
hw : Duvar panosu yüksekliği
hk : Burkulma boyu
hp : Kompozit kesitte prefabrike beton yükseldiği
hke : Kenet yüksekliği
h1 : Yuva kenar kalõnlõğõ
k : Katsayõ basõnç etkisindeki elemanlarda burkulma boyu katsayõsõ
lc : Pano alt kenarõnda basõnç bölgesi uzunluğu
l : Açõklõk, eleman boyu Saplama boyu
lb : Teçhizat çubuğu kenetlenme boyu, kolonun yuvalõ temele giren kõsõmõnõn boyu
lj : Birleşim uzunluğu
lw : Perde uzunluğu
M : Eğilme momenti
N : Eksenel kuvvet
M1 : Birim boy için normal kuvvet
No : Çekme kuvveti
Nr : Rijitleştirilen taşõyõcõ duvarõn,rijitlik duvarõ bölgesindeki toplam düşey kuvveti
N : Kat adedi, kenet sayõsõ
P : Tekil kuvvet, bulondaki kuvvet
Pc : Saplama kõrõlma konisi çekme kuvveti
Pd : Hesap tekil yükü, Döşeme mesnet reaksiyonu
R : Yapõ tipi katsayõsõ Sünme ile ilgili bir katsayõ
Rp : Bileşke kuvvet
RNd : Pano basõnç birleşim mukavemeti
s : Teçhizat aralõğõ (Etriye, vs)
T : Bağ eleman-Bağ çubuklarmdaki çekme kuvveti
t : Eleman kalõnlõğõ (çelik plaka, korniyer)
tt : Toplam ara malzeme kalõnlõğõ
tj : Basõnçlõ birleşim yüksekliği
tke : Kenet derinliği
tw : Pano kalõnlõğõ
v : Kesme kuvveti
Vd : Hesap kesme kuvveti
Vres : Kesme kuvveti altõnda kesitin taşõma gücü
Vres : Kompozit kesitin yatay kayma mukavemeti
Vres , s : Çeliğe bağlõ kayma kuvvetinin en büyük değeri Yatay kayma kuvveti
Vbdx : Başlõk kuvveti
Vdx : x doğrultusunda kayma kuvveti
Vdy : y doğrultusunda yatay kesme kuvveti
Vdz : z doğrultusunda düşey kesme kuvveti
Vpdy : y doğrultusunda mesnetlerde meydana gelen kesme kuvvetleri
Vfd : Duvar panosu mesnedinde kesme kuvveti hesap değeri
Vo : Yuvalõ temelde mesnet kuvveti
Vres,p : Taban plağõ kesme mukavemeti
W : Eleman veya kat ağõrlõğõ
α : Dönme açõsõ
β1,β2,β3 : Katsayõ
γ : Kayma Deformasyonu
5
γmc : Betona uygulanan malzeme katsayõsõ

γmcy : Yerinde dökme beton malzeme katsayõsõ
γmcp : Prefabrike beton malzeme katsayõsõ
γn1 : Katsayõ
γz : Katsayõ
γer : Katsayõ
γn : Katsayõ
∆εps : Ongenime donatõsõ birim deformasyonu
δ1,δ2 : Sapma açõsõ
λ : Beton bağõl yoğunluğuna bağlõ katsayõ
ηi : Birleşimin dar veya geniş olmasõna bağlõ katsayõ
ηs : Katsayõ
µ : Beton dökümü ve pürüzlülüğe bağlõ katsayõ
µe : Sürtünme katsayõsõ
ρ : Çekme teçhizatõ oranõ
σc : Betondaki gerilme (Basõnç)
σck : Betondaki kontrol şeridindeki gerilme
σ1 : Küçük asal gerilme
σco : Ortalama beton gerilmesi
σc,max : Maximum beton gerilmesi
σ : Standart sapma
τ : Kayma gerilmesi
τv : Nominal düşey kayõna gerilmesi
τh : Nominal yatay kayma gerilmesi
φ : Teçhizat çapõ, katsayõ
2 - MALZEME
Prefabrike elemanlarõn imalatõnda kullanõlan çimento, agregalar, su, katkõ maddeleri, beton çeliği gibi
malzemeler ile beton sõnõf ve mukavemetleri, birleşim betonlarõ, harçlarõ ve metalleri için aranõlan
şartlar, aşağõdaki maddelerde verilmiştir.
2.1 - BETON MALZEMESİ
2.1.1 - Çimento
(1)
Prefabrike elemanlarda TS 19 veya TS 3646'ya uygun nitelikte çimentolar kullanõlmalõdõr.
2.1.2 - Agrega
Kullanõlacak agregalar TS 706'da aranan şartlara uymalõdõr.
İstenilen mukavemeti, betonda ayrõşmadan ve fazla su gerektirmeden sağlayan agregalar

kullanõlmalõdõr.
Buna göre, amaca uygun granülometri seçilmeli, kullanõlacak en büyük dane büyüklüğü için TS 500'de
verilen şartlar sağlanmalõdõr.
2.1.3 - Su
Prefabrike elemanlarõn imalatõnda kullanõlacak sular, TS 500'de gösterilen şartlara uygun olmalõdõr.
2.1.4 - Katkõ Maddeleri

Katkõ maddesi, akõşkanlõğõ veya dayanõmõ artõrmak, prizi hõzlandõrmak, hava yüzdesini yükseltmek vb.
nedenlerle, TS 3452 ve TS 3456'a uygun olmasõ, imalatçõ önerilerinin gözeltilmesi ve bunlarõn
deneylerle kontrol edilmesi' şartõyla kullanõlabilir.
1) Bu Standard metninde atõf yapõlan diğer Türk Standardlannõn numaralan metnin sonunda verilmiştir.
6
Prefabrike elemanlarda kalsiyum klorür (CaCl2) kullanõlmamalõdõr.
2.2 - BETON ÇELİĞİ

Kullanõlacak beton çelik çubuklar TS 708'e, beton çelik hasõrlarõ TS 4559'a, öngerilmeli beton için çelik
teller, toronlar ve çubuklar TS 3721'e, TS 5679'a ve TS 5680'e uygun olmalõdõr.
Teçhizat çelikleri ve teller, beton ile çelik arasõndaki aderansõ azaltacak pas parçalan, yağ gibi
maddelerden temizlenmelidir.
2.3 - BETON SINIFLARI ve MUKAVEMETLERİ

Beton mukavemeti madde 5.6.3'deki metotlara uygun olarak sağlanmalõdõr.
Prefabrike elemanlarõn betonlarõnda BS 20'den daha düşük mukavemette beton kullanõlmamalõdõr. Bu
değer, öngerilmeli beton elemanlar için BS 30'dur.
2.4 - BİRLEŞİM MALZEMELERİ
2.4.1 - Temel İlkeler

Prefabrike elemanlarõn birleşimlerinde kullanõlacak malzemelerin seçiminde en önemli unsur, söz
konusu birleşimden beklenen davranõşõn sağlanmasõdõr. Beton ile birleşim malzemesi arasõndaki
bağlantõ, aderans veya oturma ile sağlanõr. Bağlantõnõn sünek bir davranõş göstermesi için, sõnõr
durumda, betondan önce bağlantõ içindeki çeliğin akmaya başlamasõ tercih edilmelidir. Ayrõca, gerekli
mukavemetin sağlanabilmesi için, çelik bağlantõ elemanlarõnõn, betona yeterli derecede kenetlenmesi
(ankre edilmeleri) önemlidir. Bu maddede sõk kullanõlan birleşim malzemeleri verilmiştir. Bu
malzemelerin tasarõm kurallarõ ise Madde 4.3'de verilmiştir.
2.4.2 - Yerinde Dökme Birleşim Betonlarõ

Prefabrike yapõlarda, elemanlar arasõndaki birleşimlerde basõnç ve kesme kuvvetlerinin aktarõlmasõ için
yerinde dökme beton kullanõlabilir.
Yerinde dökülen betonlarda beton sõnõfõ en az BS20 ve en büyük agrega çapõ 15 mm. olmalõdõr.
Sõkõştõrma işlemi mümkünse vibratörle, yoksa uygun bir şekilde şişlenerek yapõlmalõdõr. Gerekiyorsa
akõşkanlõğõ artõrõcõ bir katkõ maddesi kullanõlabilir.
2.4.3 - Dolgu Harçlarõ

Çimento, kum ve suyun karõştõrõlmasõyla elde edilen dolgu harçlarõ, prefabrike inşaatta, yangõn ve
paslanmaya karşõ, onarõmlarda derzlerin kapatõlmasõnda ve basõnç kuvvetlerinin aktarõlmasõnda
kullanõlmalõdõr.
Büzülmeyi azaltmak amacõyla katkõ maddesi kullanõlmõyorsa, harç mümkün olduğunca kuru olmalõdõr.
2.4.4 - Birleşim Metalleri
2.4.4.1 - Çelik Teçhizat Çubuklarõ

Prefabrike elemanlarõn birleşimlerinde kullanõlacak teçhizat çubuklarõ TS 708'e uygun olmalõdõr. Bu
çubuklarõn kenetlenmelerinin sağlanmasõ için TS 500'deki şartlara uyulmalõdõr. Ancak bazõ birleşim
noktalarõnda yeterli kenetlenme boyuna ulaşmak mümkün olamaz. Bu hallerde kenetlenme, kanca
oluşturarak, kaynaklõ enine çubuk kullanarak ve kaynaklõ veya vidalõ çelik plakalar vasõtasõyla
sağlanabilir.
2.4.4.2 - Bulonlar ve Yivli Birleştiriciler

Prefabrike beton elemanlarõn birleşim detaylarõnda çeşitli tiplerde bulonlar ve yivli birleştiriciler montaj
hõzõnõ arttõrmak için kullanõlõr. Ancak, bu tür bağlantõ elemanlarõ sõkõ imalat toleranslarõ gerektirdiğinden
bu hususa dikkat edilmelidir.
2.4.4.2.1 - Standard Bulonlar

Standard bulonlar TS 1033 ve TS 1034'de belirtilen şartlara uygun olmalõdõr.
7
2.4.4.2.2 - Yüksek Mukavemetli Bulonlar

Yüksek mukavemetli bulonlar imalatçõ katologlannda belirtilen şartlara uygun olmalõdõr. Bunlar
genellikle sõkõştõrma ile sürtünme kuvveti yaratmak için kullanõlõr.
2.4.4.2.3 - Yivli Çelik Çubuklar

Yivli çelik çubuklar genellikle kolon tabanlarõnda, kolonu temele bağlamak için kullanõlõr.
2.4.4.2.4 - Ard-Germe Çubuklan

Prefabrike elemanlarõn birleşim detaylarõnda kullanõlacak ard-germe çubuklarõ TS 5680'de belirtilen
şartlara uygun olmalõdõr.
2.4.4.2.5 - Dübeller
Dübeller, sertleşmiş betonda açõlan deliklere yerleştirilir. Genleşmeli ve kimyasal olmak üzere 2 çeşit
olan dübeller imalatçõ firmanõn verileri doğrultusunda kullanõlmalõdõr.
2.4.4.3 - Gömülü Çelik Elemanlar ve Saplamalar

Bu tür elemanlar, çelikten imal edilmiş diğer birleşim elemanlarõna vidalanmak veya kaynaklanmak
üzere bir ana parça ve betona kenetleme için, imal edilirken ana parçaya kaynaklanmõş çelik bir
elemandan oluşmalõdõr. Sünek davranõşõn sağlanmasõ için bu tür bağlantõ elemanlarõnõn betona çok iyi
kenetlenmesine ve bağlantõnõn kõrõlmasõnõn betondan önce çelikte başlamasõna dikkat edilmelidir.
2.4.4.4 - Taşõyõcõ Çelik Plakalar ve Profiller

Prefabrike eleman birleşimlerinde taşõyõcõ özelliklere sahip çelik plakalar, I ve U kesitli çelik profiller ve
benzerleri kullanõlabilir. Çelik plakanõn kalõnlõğõ 4 mm'den az olmamalõdõr. Çelik plakalarõn ankraj
elemanlarõna özen gösterilmelidir.
2.4.4.5 - Taşõyõcõ Çelik Kaynaklarõ

Taşõyõcõ çelik kaynaklarõnõn TS 3357'de belirtilen şartlara uygunluğu sağlanmalõdõr.
2.4.4.6 - Ard-Germe Çeliği

Moment aktaran birleşimlerde ard-germe metodu kullanõlabilir. Ard-germe için toron veya öngerme
çubuklarõnõn kullanõlmasõ uygundur. Bunlar TS 5679 ve TS 5680'de belirtilen şartlara uygun olmalõdõr.
Soyutlandõrma esnasõnda ard-germenin etkileri araştõrõlõrken ard-germe kuvvetinin hassas olarak
belirlenmesi önemlidir. Normal olarak en-az 5 ila 7 metrelik ard-germe toronu kullanõlõr. Ancak, kõsa
toronlar söz konusu ise, ard-germe etkilerinin bulunmadõğõ varsayõlmalõ ve boyutlandõrmada sadece
toronun sünekliği ve çekme mukavemeti göz önüne alõnmalõdõr.
2.4.5 - Mesnet Yastõklarõ

Mesnet elemanlarõ, gerektiğinde yük dağõlõmõnõ sağlamak amacõyla prefabrike elemanlarõn birbirleri
üzerine oturduklarõ birleşimlerde kullanõlõr. Bu tür elemanlar, yatay düzlemdeki hareketlere ve
dönmelere izin vererek gerilmeleri azaltõrlar. Mesnetlerde kullanõlabilecek bazõ elemanlar aşağõda
verilmiştir.
− Neopren Yastõklar : Bu yastõklarõn düşey yöndeki mukavemetleri düşük olmakla birlikte diğer
yönlerde sağladõklarõ hareket serbestliği başka mesnet yastõklarõna oranla daha yüksektir.
− Gelişigüzel fiber dizili yastõklar : Bu tür yastõklar daha yüksek basõnç mukavemeti sağlarken yatay
ve dönme hareketlerindeki serbestliği neopren yastõklara oranla daha azdõr.
− Pamuk lifli yastõklar: Bu tür yastõklarda pamuk elyafõndan dokunmuş tabakalar bulunur. Yüksek
basõnç mukavemeti sağlarlar.
− Çelik veya cam elyafõ kaplõ yastõklar.
− Teflon kaplõ yastõklar: Yatay hareket serbestliğini kaymaya izin vererek arttõrõrlar.
− Kaplamalõ Sunta : Boşluklu döşeme elemanlarõnõn mesnetlerinde kullanõlõr.
Rutubetli ortamda kullanõrken özel önlem alõnmalõdõr.
− Mültimonomer Plastik Yastõklar : Genellikle boşluklu döşeme elemanlarõnõn mesnetlerinde
kullanõlõr. Basõnç mukavemeti betonunkinden fazladõr.
2) Bu bilgiler Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alõnabilir.
8
3 - YÜKLER
3.1 - GENEL
Prefabrike bir yapõda, iç kuvvet oluşturan ve kullanma süresince aşõlmasõ belirli bir olasõlõkla mümkün
olan karakteristik yükler aşağõda verilmiştir:
3.1.1 - Normal Yükler

Düşey yükler ile rüzgar yükleri TS 498'den, empoze edilmiş deformasyonlar TS 3233'den, sõcaklõk
değişimi iklim haritalarõndan veya yerel meteoroloji istatistik değerlerinden alõnõr. 2)
3.1.2 - Deprem Yükleri

Deprem yük ve etkilerinin hesabõnda, "Afet Bölgelerinde Yapõlacak Yapõlar Hakkõnda Yönetmelik"
hükümleri geçerlidir. Ancak, Prefabrike taşõyõcõ sistemlerin özel durum gösteren aşağõda açõklanan
tipleri için, statikçe eşdeğer kuvvetlerin kullanõldõğõ yan dinamik analizde (R) yapõ tipi katsayõsõ olarak
Çizelge 1'de verilen değerler kullanõlõr.
Çizelge 1 - Deprem İçin R Yapõ Tipi Katsayõsõ
(R)
YAPI TİPİ
YAPI TİPİ KATSAYISI
SÜNEKLİĞİ
SÜNEKLİĞİ NORMAL
ARTIRILMIŞ (*)
Kolon ve kirişleri ile veya çerçeve
parçalan ile monolitik hale getirilmiş bir veya 5.0 3.5
çok katlõ prefabrike çerçeveler
Perdeleri yerinde dökme veya 4.2 3.2

prefabrike perde çerçeveli sistemler
Prefabrike perdeli sistemler 3.3 2.6
Deprem Doğrultusunda aynõ bir sõradaki
kolon başlarõnõn,
Eşit yerdeğiştirmelerin Eşit yerdeğiştirmenin
sağlandõğõ yapõ sağlanamadõğõ yapõ
Tabanõ ankastre prefabrike veya yerinde

dökme beton kolonlara prefabrike
kirişlerin mafsallõ olarak oturtulmasõ ile
meydana gelen ve kolonlarõ temel üstünden 3.5 2.5
itibaren alt 1/3 bölgeleri sargõ bölgesi gibi
donatõlmõş ve en fazla 3 katlõ olan çerçeveler
(*) Afet bölgelerinde yapõlacak yapõlar hakkõndaki yönetmelikte belirtilen kurallara göre
sünekliği artõrõlmõş yapõ.
- Taşõyõcõ sisteme asõlan duvar panolarõnõn bağlantõ elemanlarõna herhangi bir doğrultuda etkiyen
deprem kuvveti,
Co
F = 2,5 W (1)
R
olarak hesaplanõr. W asõlõ olan pano ağõrlõğõdõr.
- Bir ve çok katlõ yapõlarda Spektrum katsayõsõ S, hesaplanan T periyoduna bağlõ olarak bulunur.
9
3.13 - Taşõyõcõ Sistemin Boyutlarõndaki ve Düşey Yüklerin Doğrultusundaki

Yaklaşõklõktan Doğan Ek Yükler
Taşõyõcõ sistemin boyutlarõndaki ve düşey yüklerin doğrultusundaki sapmalardan doğan ek yükler,
aşağõdaki formüllere göre hesaplanarak dikkate alõnmalõdõr.
a) Yapõdaki tüm düşey elemanlarõn eksenlerinden,
7
δ 1 = ± (1 + ).10 −3 radyan (2)
kn
kadar saptõğõ (şekil 2a), kabul edilerek sistem hesaplanmalõdõr.
b) Her kattaki yatay elemanlarõn hesabõnda, düşey elemanlarõn eksenlerinden,
7
δ 2 = ± (1 + ).10 −3 radyan (3)
2k
kadar saptõğõ (şekil 2b) kabul edilerek, bundan doğan yatay kuvvet bileşenleri o katõn kirişlerine normal
kuvvet olarak verilir.
Burada
k : bir kattaki rijitleştirilen düşey eleman sayõsõ,
n : kat adedidir.
Şekil 2 - Boyut ve Düşey Yük Doğrultusundaki Yaklaşõklõk
3.1.4 - Birleşim ve Mesnetlerde Yapõm ve Montaj Hatalarõndan Doğan Ek Yükler

Birleşim ve mesnetlerde, yapõm ve montaj hatalarõndan doğan ek yük etkileri, sözkonusu elemanlar
için, Madde 4.3.9.4'de verilen "dõş merkezliklerde hesaba katõlõr.
3.2 - HESAP YÜKLERİ ve YÜK KOMBİNEZONLARI

Hesap yükleri ve yük kombinezonlarõ TS 500'e uygun olarak bulunmalõdõr. Elemanlarõn kendi ağõrlõklarõ
için yük katsayõlarõ:
Taşõnmada 1.8
Kaldõrma ve Montajda 1.5
olarak alõnõr.
10
4 - TASARIM ESASLARI
4.1 - GENEL
Prefabrike taşõyõcõ sistemlerin yapõmõnda, hesapta öngörülen özelliklerin sağlanmasõ esastõr. Bunun
için,
a) Kat döşemelerinin diyafram davranõşõnõn sağlanmasõ ve yatay kuvvetlerin yatay yük taşõyan
elemanlara ve taşõyõcõ sistemde düşey doğrultuda oluşabilecek çekme kuvvetlerinin de, çatõdan
temele kadar aktarõlmasõ gereklidir. Bu amaçla, yatay ve düşey bağ elemanlarõ ve bağ çubuklarõ
yapõlmalõdõr. Diyafram etkisi, teçhizatsõz veya teçhizath yerinde dökme beton tabakasõ ile artõrõlabilir.
b) Taşõyõcõ sistemin yapõm gereği bir doğrultuda daha rijit olduğu sistemlerde yatay yüklerin bu
doğrultuya dik etkileri, uygun yerlerde yapõlacak prefabrike veya yerinde dökme perde duvarlarla veya
çerçeve etkisi yaratan rijitlik kirişleriyle temele aktarõlmalõdõr.
c) Yapõnõn en olumsuz deprem doğrultusu, "Afet Bölgelerinde Yapõlacak Yapõlar Hakkõnda

Yönetmelik"e uygun olarak seçilmelidir.
d) Prefabrike taşõyõcõ sistemlerde de, zamana ve õsõya bağlõ şekil değiştirmelerinden meydana
gelebilecek iç kuvvetler, genleşme derzleri ve sõcaklõk etkisini azaltan örtü tabakalarõyla azaltõlmaya
çalõşõlmalõdõr.
4.1.1 - Proje Kriterleri ve İç Kuvvetlerin Hesabõ

Prefabrike taşõyõcõ sistem ve binalarda, TS 500 ve TS 3233'de verilen son ve kullanõlabilirlik limit
durumlarõnõn yanõsõra, hesapta dikkate alõnmasõ gereken bazõ özel limit durumlar vardõr.
Projelendirmede aşağõda belirtilen özel limit durumlar için de tahkik yapõlmalõdõr:
1. Elemanlarõn kalõptan alma, taşõma ve montaj durumlarõnõn tahkiki.
2. Gerektiğinde prefabrike eleman birleşimlerindeki şekil ve yer değiştirmelerle, süneklilik derecesinin

tahkiki,
3. Özellikle panolu taşõyõcõ sistemlerde, elemanlardan birinin yerinden çõkmasõ veya kõrõlmasõ
durumunda ani ve aşamalõ yõkõlmaya karşõ tahkik. Yapõ yaşamõ sõrasõnda, gaz veya kazan patlamasõ,
taşõt çarpmasõ, deprem gibi etkiler nedeniyle bu tip bir yõkõlmaya maruz kalabilir. Bu durumda yapõda
meydana gelen hasarõn sõnõrlõ ve kõsmõ olmasõ, yapõnõn diğer bölümlerinin stabilitesine etkimemesi
istenir. Bunun için de, yapõnõn tasarõmõ sõrasõnda, taşõyõcõ sistemin düzenlenmesi ve bağ
sistemlerinin teşkilinde bu husus dikkate alõnmalõ, normal olarak taşõyõcõ olmayan elemanlarõn bile
sisteme katkõsõ hesabõ katõlmalõdõr.
Mafsallõ çerçeveler dõşõndaki monolitik olarak tasarlanmõş prefabrike yapõlarõn iç kuvvetlerinin

hesabõnda, bu yönetmelikte belirtilen hususlara uyulmak koşuluyla, malzemenin doğrusal elastik
olduğu ve döşemelerin diyafram gibi davrandõğõ kabul edilebilir. Bunu yaparken, birleşimlerde
meydana gelebilecek her türlü rijitlik azalmasõ ve Madde 4.2.5'deki en az teçhizat koşullan dikkate
alõnmalõdõr.
Taşõyõcõ sistem davranõşõnõn monolitik ve malzemenin doğrusal elastik davranõştan çok farklõ olmasõnõn
beklendiği durumlarda düşey taşõyõcõ sistemler için hesap, sözkonusu eleman ve birleşimlerin,
1. Rijitlikleri azalmadõğõna göre,
2. Rijitlikleri öngörülen oranda azalmõş olduğuna göre
iki kez yapõlõp, boyutlandõrma en kritik durum dikkate alõnarak sonuçlandõrõlõr.
Gerektiğinde, yapõmõn değişik aşamalarõnda, sistem özelliklerinin değişimine bağlõ olarak yüklemeler
ayrõ ayrõ hesaplanmalõ ve yük kombinezonlarõ buna göre yapõlmalõdõr.
Taşõyõcõ sistem elemanlarõnõn boyutlandõrõlmasõnda TS 500, TS 3233 ve "Afet Bölgelerinde Yapõlacak

Yapõlar Hakkõnda Yönetmelik" esaslarõna uyulmalõdõr. Ancak, bu standardõn esaslarõ da yerine
getirilmelidir.
11
Birleşim hesaplan bu standardda verilen kurallara göre yapõlmalõdõr.
4.1.2 - Genleşme Derzi Aralõklarõ

Genleşme derzi aralõklarõ, taşõyõcõ sisteme ve iklim koşullarõna uygun olarak seçilmelidir. Gerekli
konstrüktif önlemleri almak koşuluyla, hesap yapõlmaksõzõn Çizelge 2'de verilen ortalama değerleri
aşmayan aralõklar uygundur.
Çizelge 2 - Genleşme Derzi Aralõklarõ

Ölçüler m'dir.
YAPI TÜRÜ
Büyük Panolarla Moment Aktaran Mafsallõ çerçevelerden

İKLİM KOŞULLARI yapõlan Binalarda çerçevelerden oluşan oluşan yapõlarda
yapõlarda
Sõcaklõk farkõnõn az
olduğu nisbeten rutubetli
ortamlarda 60 70 80
Sõcaklõk farkõnõn çok

olduğu nisbeten kuru 50 60 70
ortamlarda
Hesapla gösterilmek koşuluyla bu derz aralõklarõ artõrõlabilir.
Genleşme derzleri sözkonusu doğrultuda uygun yerlere kayõcõ mesnet koyarak da sağlanabilir.
4.13 - Malzeme Katsayõlarõ

Prefabrike yapõlarõn taşõma gücü metoduna göre hesabõnda, bu standarddaki imalat, kontrol ve montaj
kurallarõna uymak koşuluyla beton için malzeme katsayõsõ 6mc =1.3 alõnmalõdõr.
4.1.4 - İkinci Mertebe Etkileri ve Statolite Kontrolü

İkinci mertebe etkilerinin hesabõ ve buna bağlõ stabilite kontrolü, taşõyõcõ sistemin niteliğine uygun
olarak, kiriş, kolon ve perde betonlarõnda çatlamanõn ve sünmenin neden olduğu rijitlik azalmasõ
gözönüne alõnarak, hesap yüklerinin en olumsuz kombinezonlarõ ile yapõlmalõdõr.
4.1.4.1 - Düğüm Noktalarõ Rijit Çerçeve Sistemleri

Düğüm noktalan rijit olan çerçevelerin ikinci mertebe hesabõ ve stabilite kontrolü, TS 500'de verilen
metoda uygun olarak yapõlabilir.
4.1.4.2 - Kolonlarõ Alttan Ankastre ve Kolon-Kiriş Birleşimleri Mafsallõ Olan Çerçeveler

Bu tip çerçevelerin ikinci mertebe etkilerinin hesabõ ve stabilite kontrolü, gerekli burkulma boyu Ek A'da
verilen veya doğruluğu kanõtlanmõş herhangi bir metotla hesaplandõktan sonra, TS 500'de verilen
metoda uygun olarak yapõlabilir.
4.1.4.3 - Perde-Çerçeve veya Perde Sistemler

Bu tip sistemlerin ikinci mertebe hesabõ ve stabilite kontrolü, denge denklemlerini sistemin şekil
değiştirmiş durumunda yazan ve süreklilik koşullan ile limit durumlara uyan herhangibir metotla
yapõlabilir.
4.1.4.4 - Büyük Panolu Sistemler

Büyük panolu sistemler Ek B'de daha ayrõntõlõ olarak verilmiştir. 4.1.4.5- Elemanlarõn Yanal Stabilitesi
12
Narin basõnç başlõklõ uzun elemanlarõn, taşõyõcõ sistemdeki yerlerinde, kaldõrmada, taşõnma ve montaj
durumlarõnda, yanal stabilitelerinin varolduğu gösterilmelidir.
4.1.5 - Yangõna Karşõ Mukavemet

Prefabrike elemanlarõn yangõna karşõ mukavemetlerini sağlama kurallarõ, betonarme ve öngerilmeli
beton elemanlarda olduğu gibidir.
Prefabrike yapõlarda, birleşimlerin durumu özellik gösterdiğinden, gerektiğinde bu noktalarda yangõna

karşõ uygun önlem alõnmalõdõr.
4.2 - ELEMANLAR
4.2.1 - Döşemeler
4.2.1.1 - Genel
Prefabrike binalarda döşemeler, kapadõklarõ hacimlerin plandaki boyutlarõ ve taşõyõcõ sisteme bağlõ
olarak,
1. Bir hacmi tümüyle kapayan döşeme panolarõnõn kenarlarõndan kiriş veya duvar gibi taşõyõcõ
elemanlara oturtulmasõyla,
2. Bir doğrultuda çalõşan, TT, fi, T ya da kaset veya benzeri bir biçimdeki nervürlü döşeme panolarõnõn
yanyana oturtulmasõ ve birleştirilmesiyle,
3. Bir doğrultuda çalõşan sabit kalõnlõklõ, dolu veya boşluklu döşeme panolarõnõn yan yana oturtulmasõ
ve birleştirilmesiyle,
4. Genişliği en fazla 150 cm. olan prefabrike ince döşeme (fligran) panolarõnõn üzerine yerinde beton
dökülmesiyle,
5 . Prefabrike kirişlerin üzerine yerinde beton dökülmesiyle,
6. Veya yukarõda 2. ve 3. maddelerindeki döşeme elemanlarõ üzerine yerinde beton dökülmesiyle,

oluşturulabilir.
4.2.1.2- Döşemelerde Mesnet Genişlikleri

Prefabrike döşemelerin mesnet genişlikleri, hiç bir önlem almadan doğrudan oturtulmalarõ
durumunda, en az,
- tuğla duvarlara oturmada 100 mm.
- çelik ve beton mesnetlere oturmada 75 mm.
olmalõdõr.
Ancak, prefabrike döşemelerin mesnetlerinde yerinde dökme beton ile bir bağ çubuğunun (yatay
hatõlõn) oluşturulduğu durumlarda ve döşeme serbest açõklõğõ l n ≤ 6.00 m. ise, oturma genişliği en
az,
- sürekli mesnetlerde 30 mm.

- karşõlõklõ iki kenarõndan serbestçe oturmada 50 mm.
- 3 veya 4 kenarõndan serbestçe oturmada 40 mm.
olmalõdõr.
l n > 6.00 m. ise, yukarõda verilen değerler ( l n /6) katsayõsõyla artõrõlmalõdõr.

Burada l n ,m cinsinden alõnmalõdõr.
Döşeme elemanlarõndan, yerinde dökme taşõyõcõ elemanlara filiz bõrakõlmõşsa, döşemeleri montaj
sõrasõnda taşõyacak mesnetler kullanõlarak, mesnet genişliği sõfõr alõnabilir.
13
4.2.1.3- Hesap ve Yapõm Kurallarõ

Döşeme elemanlarõnõn hesap ve yapõmõ TS 500, TS 3233 ve TS 4065'e uygun olmalõdõr.
Döşemeler, gerekli dayanõm ve diyafram özelliğini taşõmaktan başka TS 500 ve TS 3233'deki

"kullanõlabilirlik" şartlarõnõ sağlamalõdõr.
Döşeme elemanlarõnõn birbirleriyle ve yatay yük taşõyan kiriş, perde ve kolonlarla birleşimleri,
mesnetlendirme esaslarõ ve yukarõda sözü edilen standardlarda belirtilmeyen veya farklõ olan
hususlarda, bu standarda uyulmalõdõr.
Döşeme panosu mesnetlerinde teçhizatlarõn kenetlenme boyu pano içinde sağlanõr.
4.2.13.1 - Bir Hacmi Tümüyle Kapayan Dolu Kesitli Pano Döşemeler

Bu tip döşemeler için özel bir şart yoktur.
4.2.13.2 - Tekil Panolarõn Yanyana Oturtulmasõ ve Birleştirilmesi ile Oluşturulan

Döşemeler
Madde 4.2.1.1.'de 2 ve 3 de sözü edilen bu döşemelerde üzerlerine yerinde dökme bir beton tabaka
atõlmadõkça,
- Dinamik etkili düşey yük bulunmamalõ,

- Tekerlek yükü 7.5 kN/m2'yi geçmemeli,
- Varsa, çizgisel veya tekil yüke karşõ önlem alõnmalõ,
dõr.
Deprem etkilerinin, döşeme panolarõ tarafõndan mesnetlere diyafram gibi taşõndõklarõ hesapla
gösterilirse, beton tabakaya gerek yoktur.
Panolardan bir tanesi üzerindeki tekil veya çizgisel yükün komşu panolara dağõlõmõ, daha kesin bir
hesap yapõlmadõkça, panolar arasõ bağlantõ mafsallõ olarak alõnõp, panolarõn kõrõlma rijitliği gözönüne
alõnarak hesaplanabilir. Ek J'de tekil ve çizgisel yüklerin panolar arasõndaki paylaşõmõ için
kullanõlabilecek iki diyagram verilmiştir.
Birleşimin kayma güvenliği birleşimler bölümündeki esaslara uygun olarak tahkik edilmelidir.
4.2.1.3.3- Nervürlü Döşemeler

Bu tip döşemeler, madde 4.2.1.1, 2'de sözedilen panolarla yapõlan döşemelerdir. Panolarõn plak
kalõnlõğõ en az 4 cm olmalõdõr. Ancak üzerlerine yalnõz temizlik amacõ ile çõkõlan kasetli döşemelerin
teçhizatsõz plaklarõnõn kalõnlõğõ, nervür aralõğõ bir doğrultuda en fazla 65 cm, diğer doğrultuda en fazla
100 cm ise, 3 cm olarak yapõlabilir.
4.2.13.4- Dolu ve Boşluktu Döşemeler

Madde 4.2.1.1, 3'de sözü edilen panolarla yapõlan döşemelerdir. En kesiti şekil 3'de gösterilen veya
benzer biçimde olan betonarme veya öngerilmeli beton panolarla oluşturulur. Boşluklu panolarõn Şekil
3'de gösterilen boyutlarõ Çizelge 3'de verilen Şartlan sağlamalõdõr.
Şekil 3 - Boşluklu Döşeme Kesiti
14
Çizelge 3 - Boşluklu Döşeme Minimum Boyutlarõ
Betonarme Öngerilmeli Beton

Boyutlar
Döşemelerde Döşemelerde
h kalõnlõğõ
- Kat döşemelerinde ≥ 6cm 8 cm
- Üzerlerine onarõm ve temizlik
için çõkõlan çatõ döşemelerinde ≥ 5 cm 8 cm
d1 Kalõnlõğõ ≥ h/4 1.8 cm
d2 Kalõnlõğõ ≥ h/5 2 cm
bw ( bw=b - Σa ) ≥ b/3 b/4
Bu tip döşemelerde kayma güvenliğinin tahkiki için bw= b - Σa gövde kalõnlõğõ gibi alõnõr. Burada "a"
kesitteki tek boşluk genişliğini göstermektedir.
Bu tip döşemelerde, etriye kullanõlmayabilir. Zorunlu durumlarda elemanõn kesme mukavemetini

arttõrmak için boşluklardan bir kõsmõ, ya o kõsõmdaki maça çõkartõlmak suretiyle komple, ya da kõsmi
olarak beton plastik kõvamda iken doldurulur. Elemanõn kesme mukavemetini tesbit için, betonun
taşõyabileceği kesme kuvveti aşağõda gösterilen formülle hesaplanõr..
Vd < Vres olmalõdõr.
Vd
Vres = (0,043 f ck + 4,25 d )bw d 2
Vres, Vd (N), fck (N/mm ) (4)
Md
Md (N-mm), bw, d (mm)
burada,
Vd = Katsayõ ile çarpõlmõş proje kesme kuvveti
Md = Katsayõ ile çarpõlmõş proje momenti
bw = b - Σa
dir.
Vd d
Ayrõca, < 1,0 ve, (5)
Md
0,17 f ck b w d < Vres < 0,4 f ck b w d şartlarõ sağlanmalõdõr. (6)
Genişliğinin 120cm olmasõ halinde tekil veya çizgisel yüklerin panolar arasõndaki paylaşõmõ,Ek J'deki
beton tabakasõz durum için hazõrlanmõş abaklar esas alõnarak yapõlabilir.
Tekil yük etkiyen panonun altõnda enine yöndeki çekme gerilmesinin
σctf ≤ fctk (0,05) / 1,5 (7)
olmasõ halinde, altta enine teçhizat gerekmez. Aksi halde enine teçhizat gerektirmeyecek
düzenleme yapõlmalõdõr. fctk(0,05) değerleri çizelge 4'de verilmiştir.
2
fctk(0.05) = Karakteristik çekme mukavemeti alt değeridir. (N/mm )
15
Çizelge 4- fctk(0.05) Değerleri
fck 12 16 20 25 30 35 40 45 50
fctk 0.05 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8
4.2.13.5- Prefabrike İnce Panolarla Yapõlan Döşemeler

Madde 4.2.1.1 4'de söz edilen panolarla yapõlan döşemelerde, yerinde dökme beton içine teçhizat
konarak iki doğrultuda çalõşan döşemeler elde edilebilir.
4.2.13.6-Kompozit Döşemeler
Madde 4.2.1.1 4, 5 ve 6 da sözü edilen kompozit döşemelerle ilgili esaslar Madde 4.3.6'da verilmiştir.
4.2.2 - Kirişler
4.2.2.1- Genel
Prefabrike kirişlerin en kesitleri herhangi bir biçimde ve yükseklikleri sabit veya değişken olabilir.
Prefabrike kirişler kompozit taşõyõcõlarõn bir elemanõ olabilir.
Prefabrike kirişlerin boyutlandõrma ve imalat esaslarõ, TS 500, TS 3233, "Afet Bölgelerinde Yapõlacak
Yapõlar Hakkõnda Yönetmelik"te ve bazõ özel durumlar için bu standardda verilmiştir.
Prefabrike elemanlarda, özellikle de öngerilmeli beton elemanlarda, "Afet Bölgelerinde Yapõlacak

Yapõlar Hakkõnda Yönetmelik" te genişlik ve yükseklik için verilen sõnõrlarõn dõşõna çõkõlabilir.
I. ve II. derece deprem bölgelerinde, kayma güvenliğinin tahkikinde deprem momenti taşõyan
prefabrike kirişlerde betonun katkõsõ hesaba katõlmaz.
Prefabrike kirişlerde, karakteristik mukavemeti BÇIII sõnõfõ çelik gibi hesaba katõlmak koşuluyla, kayma
teçhizatõ olarak hasõr çelik kullanõlabilir.
Prefabrike kirişlerin narin olmalarõ nedeniyle, özellikle öngerilmeli kirişlerin yanal stabilitesi
sağlanmalõdõr.
Yanal stabüite hesabõnda, değişken kesitli, öngerilmeli beton kirişlerde 0.4 l , betonarme kirişlerde
0.25 l noktasõndaki kesitler gözönüne alõnmalõdõr.
Hesap eksenel basõnç yükü N^O.l f^ aç olan kolon dahil eğilme elemanlarõ kirişler için belirlenen
kurallara göre hesaplanarak boyutlandõnlmalõdõr.
4.2.2.2 - Burulma Güvenliğinin Tahkiki

Tek taraftan oturan veya yükleri farklõ döşeme elemanlarõnõn mesnetlendiği prefabrike kirişlere,
özellikle J. ve L kesitli kirişlere, eğilme momenti ve kesme kuvvetinin yamsõra burulma momenti de
etkir. Betonarme kirişlerde mesnetten kiriş faydalõ yükseliğine eşit, öngerilmeli beton kirişlerde bu
yüksekliğin yansõ uzaklõktaki kesit, kritik kesittir.
Öngerilmeli beton elemanlarda, öngerme kuvvetinin faydalõ etkisi gözönüne alõnabilir.
4.2.3 - Kolonlar
4.2.3.1- Genel
Prefabrike kolonlann en kesitleri, genelde dikdörtgen olmak üzere herhangi bir biçimde olabilir.
4.2.3.2- En Az Kolon Boyutlarõ

Prefabrike kolonlarda enkesitin en az boyutu,
16
- Dikdörtgen ve benzeri kesitlerde .................. 20 cm.

- Profilli kesitlerde,
Başlõk ve gövde kalõnlõğõ .................................. 7 cm.
Başlõk genişliği ................................................. 20 cm
dir.
4.2.3.3- En Az Boyuna Teçhizat Çapõ

Prefabrike kolonlarda en az boyuna teçhizat çapõ,
BÇ I için 14 mm.
BÇ III için 12 mm
dir.
4.2.4 - Duvarlar
4.2.4.1 - Genel
Düşey düzlemsel yapõ elemanlarõ olan prefabrike duvarlar işlevlerine göre aşağõda belirtilmiştir:
1. Taşõyõcõ duvarlar : Düşey yükleri taşõyan duvarlarla, yatay yükleri karşõlayan ve eni kalõnlõğõnõn 4
katõndan fazla olan panolardõr.
2. Rijitlik duvarlarõ: Taşõyõcõ duvarlarõn burkulmasõnõ engellemek amacõyla kullanõlan duvarlardõr.
3. Taşõyõcõ olmayan duvarlar : Yalnõz kendi ağõrlõklarõnõ taşõyan ve yüzeylerine etkiyen yatay yükleri
taşõyõcõ elemanlara aktaran duvarlardõr.
Taşõyõcõ duvarlar ve rijitlik duvarlarõ, merdiven sahanlõklarõ düzeyindeki ayarlama parçalan dõşõnda, kat
yüksekliğinden daha kõsa olamaz.
Taşõyõcõ duvarlar ve rijitlik duvarlarõnõn oluşturulmasõnda kullanõlan prefabrike panolarõn genişlikleri,

düşey ek yerlerinin, panolara dik bir taşõyõcõ duvar veya bir rijitlik duvarõ ile ara kesit çizgisi
oluşturulmasõnõ sağlayacak şekilde seçilmelidir. Daha dar panolar, ayarlama parçalan dõşõnda, ancak
kat adedi 3 veya daha az olan binalarda kullanõlabilir.
Kat adedi 3'den fazla olan binalarda, özel hesaplar yapmak ve yerinde dökme döşemeler kullanmak
şartõyla, dar panolarla oluşturulan duvarlarõn yatay yük aldõğõ kabul edilebilir. Bu durumda, duvar
hesap genişliği 5,00 m."yi geçmemelidir.
4.2.4.2 - En Az Duvar Boyutlarõ

Prefabrike duvar panolarõnda taşõyõcõ kõsmõn en az kalõnlõğõ,
- Dolu kesitli panolarda:
Tek katlõ, yükü hafif binalarda 120 mm

Diğerlerinde 150 mm veya hs/25
dir.
Burada,
hs = Panonun alt ve üst kenarõndaki yatay mesnetler arasõndaki uzaklõktõr.
- Profilliveya Boşluklu Panolarda:
En dar kesitte 50 mm veya a/10'dur.
Burada,
a = En kõsa pano nervür veya kiriş aralõğõdõr.
Profilli panolarda ayrõca, taşõyõcõ bölümün atalet momenti, en az kalõnlõktaki dolu pano atalet
momentinden küçük olamaz.
17
4.2.4.3- En Az Teçhizat
Prefabrike taşõyõcõ panolarda kesitin her iki yüzündeki yatay ve düşeyde ayrõ ayrõ toplam teçhizat
yüzdesi,
BÇI-BÇIII BÇIV
Alttan bina yüksekliğinin 0,002 0,0015

üçte birinde
Daha üst katlarda 0,0015 0,00133
Minimum düşey teçhizat çapõ

Düşeyde 10 mm -
Yatayda 6 mm -
Maksimum teçhizat aralõğõ 25 cm 15 cm

olabilir.
Ayrõca, taşõyõcõ pano çevresine en az 2 φ 10 mm.'lik, kapõ ve pencere boşluklarõ çevresine ise en az 2
φ 12 mm'lik teçhizat konmalõdõr.
Kalõnlõğõ 15 cm ve daha küçük olan panolarda, bileşke basõnç kuvveti, pano kalõnlõğõnõn çekirdek
noktasõ içinde kaldõğõ ve hesabõn gerektirmediği durumlarda, düşey ve yatay teçhizatlar panonun orta
düzlemine yerleştirilebilir.
Pano teçhizatõ iki yüzeye de yerleştiriliyorsa, teçhizatlar metrekarede 4 adet çiroz teçhizatõyla
birbirlerine bağlanmalõdõr. Hasõr teçhizatlarda çiroz kullanõlmasõ gerekli değildir.
4.2.4.4- Taşõyõcõ Duvar Panolarõnõn Hesap Esaslarõ
4.2.4.4.1- Genel
Taşõyõcõ duvar panolarõnõn aşağõdaki yük etkilerini güvenlikle taşõdõklarõ hesapta gösterilmelidir. Bunlar:
1. Düşey yüklerden gelen N basõnç kuvveti

2. Yatay yüklerden gelen,
V kesme,
Nz normal kuvvet,
3. Düzlemi içindeki yatay kuvvetlerin
M eğilme momenti,
4. Düzlemine dik yatay kuvvetlerin
MEd momenti,
5. Dõşmerkezlikler düzlemine dik doğrultuda,
Me eğilme momenti,
6. Eşit olmayan mesnet çökmelerinden gelen
VT kesme kuvvetidir.
Ayrõca, TS 500'deki yük kombinezonlarõ kullanõlarak yapõlan yüklemelerde aşağõdaki hususlara dikkat
edilmelidir:
1. Duvar panosu düzlemine dik doğrultuda burkulmamalõ,

2. Duvar panosunda diyagonal çatlak oluşmamah,
3. En büyük basõnç gerilmesi etkisinde iken, pano köşesinde ve altõndaki harç veya
betonda ezilme olmamalõ,
4. Tekil yük etkimesi halinde, panonun bölgesel güvenliği sağlanmalõ,
dõr.
4.2.4.4.2- Tekil Kuvvet Etkisinin Yayõlõşõ

Pano üzerindeki bir tekil kuvvetin betonarme panolarda düşeyle 2/3 eğimli iki doğrunun belirlediği
kama şeklinde yayõldõğõ kabul edilebilir. (Şekil 4)
18
Şekil 4- Betonarme Panolarda Tekil Yükün Yayõlõşõ
Ancak bu yayõlõş doğrularõndan birisi düşey kenarõ keserse, bu kesişme noktasõndan sonra aşağõya
doğru düşey olarak iner.
Yatay pano birleşimlerinin yayõlõş doğrularõna bir etkisi yoktur. 4.2.4.4.3- Duvar Panosunun Burkulmasõ
Duvar panosu,
a) Yalnõz düşey yük,
b) Pano düzlemine dik yatay yük (deprem veya rüzgar) ve bu yükleme grubundaki düşey yük,
c) Pano düzlemi içinde yatay yük (deprem veya rüzgar) ve bu yükleme grubundaki düşey yük,
etkimesi durumlarõnõn her üçünde de burkulmamalõdõr.
Düşey yükler ile beraber Ek-C'de açõklanan dõş merkezliklerin gözönüne alõnmasõ gereklidir.
Duvar Panosunun burkulma hesabõ, doğruluğu kanõtlanmõş başka bir metotla yapõlmadõkça Ek.B da
verilen esaslarla yapõlabilir.
4.2.4.4.4 - Pano Düzlemine Dik Etkiler

Duvar Panolarõnõn düzlemlerine dik etkilere karşõ hesap, birim genişlik için yapõlõr ve bulunan teçhizat
bütün duvar genişliğince konur. Hesap, Ek B'de verilen esaslara göre yapõlabilir.
4.2.4.4.5- Panoda Diyagonal Çatlak Tahkiki

Duvar panosunda diyagonal çatlak oluşmamasõ için aşağõdaki şart sağlanmalõdõr.
0,75 f ck
γ n1 .σ 1 ≤ (8)
1,4 x12,5
Burada,
γn1 : Gevrek kõrõlmayõ önlemek için kullanõlan bir katsayõ, 1.2 alõnabilir.
σ1 : Pano alt kenar yatay kesitinin ağõrlõk merkezinde sabit düşey yüklerin doğurduğu σc normal
gerilmesi ile kesme kuvvetlerinin aynõ noktadaki τc kayma gerilmesinin oluşturduğu küçük asal gerilme.
1 σ
σ 1 = σ c − ( 2 ) 2 + τ c2 (9)
2 2
dir.
19
Burada,
3 V
τc = (10)
2 t w .l w
V : Pano alt kenarõ yatay kesitindeki kesme kuvvetidir.
N
σc = (11)
t w .l w
N : Panoya gelen eksenel kuvvettir.
σ1'in basõnç olmasõ durumunda çatlağa karşõ güvenliğin bulunduğu kabul edilir.
4.2.5 - Bağ Elemanlarõ

Prefabrike binalarda, gerektiğinde monolitik davranõşõ sağlamak amacõyla yatay ve düşeyde bağ
hatõllarõ ve bağ çubuklarõ oluşturulmalõdõr.
Tek ve iki katlõ, küçük açõklõklõ binalarda, bağlantõ teçhizatõ azaltõlabilir veya kaldõrõlabilir.
4.2.5.1- Yatay Bağ Sistemleri

Yatay bağ sistemleri, kat döşemesi düzlemindeki yatay yükleri, yatay yük taşõyan taşõyõcõ duvarlara
veya çerçeve kirişlerine aktarõp, kat döşemesinin her iki doğrultuda bir kafes kiriş veya gergili kemer
gibi davranmasõnõ sağlayabilmelidir.
Yatay bağ sistemleri bağ hatõllarõ ve bağ çubuklarõ olmak üzere ikiye ayrõlõr:
4.2.5.1.1 - Yatay Bağ Hatõllarõ

Yatay bağ hatõllarõ,
1. Birden fazla panodan oluşan kat döşemesinin çevresinde,

2. Yatay yük taşõyan perdelerin çevresinde,
3. Panolu sistemlerde, taşõyõcõ duvar ve rijitlik duvarlarõ, çerçeve sistemlerde taşõyõcõ
ve rijitlik sağlayan kirişler üzerinde,
düzenlenmelidir.
Madde 4.2.5.1.2'de sözü edilen yatay bağ çubuklarõyla birlikte kullanõlmak koşuluyla yerinde dökme
ve/veya prefabrike kirişler bağ hatõlõ olarak kullanõlabilir.
2
Taşõyõcõ ve rijitlik duvarlarõ üzerindeki bağ hatõllarõnõn genişliği 60 mm'den, alanõ 100 cm 'den az
olmamalõdõr.
Bağ hatõlõ teçhizatõ çekme eki esasõna göre bindirmelerde uç taşõyõcõlara kenetlenme boyu kadar
saplanmalõ ve arada kesinti olmamalõdõr.
Boşluklu döşemelerin serbest kenarlarõnda, bağ hatõlõ teçhizatõ, döşeme elemanõn en dõş boşluğuna
sokulabilir.
Taşõyõcõ duvarlar üzerindeki bağ hatõlõ teçhizatlarõ, duvar panolarõnõn yatay yüklere karşõ
birleşimlerinde gereken yatay teçhizat olarak da kullanõlabilir.
4.2.5.1.2 - Yatay Bağ Çubuktan

Döşeme elemanlarõnõ mesnetlere bağlamak için, çekme kuvvetlerini doğrudan, kesme kuvvetlerini ise
kesme sürtünmesi ile mesnete aktaran yatay bağ çubuklarõ oluşturulmalõdõr.
20
Yatay bağ çubuğu teçhizatõ, pano arasõ boşluklara veya boşluklu döşemelerde boşluk içine
yerleştirilebilir. Bağ çubuğu teçhizatõnõn hesabõnda çeliğin kopma mukavemeti kullanõlõr. Kenetleme
boyu mesnet dõşõndan ölçülmelidir. Sünekliği artõrmak için sõcak haddelenmiş çelik kullanõlmalõdõr.
4.2.5.2- Düşey Bağ Elemanlarõ

Yapõya etkiyen kuvvetlerin oluşturduğu düşey çekme kuvvetleri, temele kenetli düşey bağ
elemanlarõyla aktarõlmalõdõr.
Büyük panolarla yapõlan binalarda, söz konusu bağ elemanlarõ, ya pano içinde ya da pano kenarlarõ ile
kapõ pencere boşluklarõ kenarlarõnda bulunan düşey teçhizatõn, üst ve alttaki panolarõn benzer
teçhizatlarõ ve temel filizleri veya özel kenetleme (ankraj) elemanlarõ ile çekme eki yaparak
oluşturulmalõdõr.
Söz konusu düşey teçhizatlar yoksa veya yetersiz ise, bina köşeleri ile arada gerekli yerlerde panolar
arasõnda düşey birleşimler içine hesapça gereken düşey teçhizatlar konmalõ ve bunlarõn temelle
kenetlenmesi sağlanmalõdõr.
Çerçeve sistemlerde düşey bağ elemanlarõ, kolonlardõr.
4.2.5.3 - Bağ Sistemlerinde En Az Teçhizat

Bağ elemanlarõnõn teçhizatlarõ, taşõyõcõ duvar veya kirişlere dik bağ elemanlarõ dõşõnda birisi üstte
ötekisi alta olmak üzere en az 2 φ 10 mm'lik teçhizattan oluşmalõ ve aşağõda verilen ve Şekil 5'de
gösterilen T kuvvetlerini taşõmalõdõr.
Şekil 5- Bağ Sisteminde T Kuvvetleri
T
Teçhizat alanõ As = (12)
0,7 f yk
1. Ara taşõyõcõ duvar ve kirişler üzerindeki bağ elemanlarõnda,
l1 + l 2
T1 = 22 x (kN ) (13)
2
Burada,
l 1 ve l 2 = duvar panosunun sol ve sağõndaki hacimlerin duvara dik boyutudur, (m)
2. Dõş duvar veya kiriş üzerindeki her bir bağ elemanõnda,
T2 = 70 (kN) (14)
3. Döşeme düzleminde, taşõyõcõ duvar veya kirişlere dik bağ elemanlarõnda, bu duvar veya kirişlerin bir
metresi için,
21
T3 = 22 (kN)
veya (15)
T3 = 0.025 N'den büyüğü,
Burada,
N = söz konusu taşõyõcõ eleman üzerindeki, yük katsayõsõ ile artõrõlmamõş (kN/m) cinsinden düşey
işletme yüküdür.
Bu kuvvete karşõ konacak teçhizatlar, döşeme panolarõ kenarõna konulabileceği gibi belirli aralõklarla
da toplanabilir.
4. Düşey bağ elemanlarõnda
T4 = 44(kN/m)xb (16)
Burada,
b = Teçhizatõn konduğu taşõyõcõ duvarõn metre cinsinden plandaki uzunluğudur.
4.3 - BİRLEŞİMLER
4.3.1 - Genel
Prefabrike elemanlar arasõnda veya prefabrike elemanlarla yerinde dökme beton arasõndaki
birleşimlerin ve bir birleşim çeşiti olan mesnetlerin projelendirilmesinde aşağõdaki hususlara dikkat
edilmelidir:
1. Birleşim veya mesnet, etkisi altõndaki normal kuvvet, kesme kuvveti, eğilme ve burulma momenti
gibi zorlamalarõ güvenlikle birleşen elemanlarõn birinden ötekine aktarabilmelidir.
2. Birleşim veya mesnetteki dönme, yer değiştirme ve deformasyonlarla, birleşen elemanlarõn

birbirlerine göre deformasyonlan kabul edilebilir sõnõrlar içinde olmalõdõr.
3. Birleşimin süneklik katsayõsõ en az 4 olmalõdõr.
4. Birleşim ve mesnet hesaplarõnda rötre, sõcaklõk değişimi ve sünme etkileri hesaba katõlmalõ ve bu
hesaplar TS 500'deki esaslara uygun olarak yapõlmalõdõr.
5. Birleşim ve mesnetlerdeki elemanlarõn tolerans sõnõrlarõ içinde farklõ olabilecekleri gözönüne

alõnmalõdõr.
6. Birleşim ve mesnetler kolayca kontrol edilebilmeli, ve gerekiyorsa düzeltme yapõlabilmelidir.
7. Birleşim ve mesnetler korozyona karşõ korunmalõ ve yangõna dayanõklõ olmalõdõr.
Birleşimler,
- Genelde metal parçalarla oluşturulan kuru birleşim, veya
- "Teçhizatsõz beton", "beton -betonarme teçhizatõ" veya "beton-öngerme teçhizatõ"

kullanõlarak oluşturulan õslak birleşim olabilir.
4.3.2 - Birleşimlerde Yük Katsayõlarõ

Birleşimlere gelen, katsayõyla artõrõlmõş "hesap yükü", ayrõca en az 4/3 değerindeki ek bir katsayõ ile
artõrõlmalõdõr.
Neopren gibi mesnet ara malzemelerinin hesabõnda katsayõyla artõrõlmamõş yükler kullanõlmalõdõr.
Korniyer, kaynak gibi malzemelerle gerçekleştirilen bazõ özel birleşimlerde malzeme katsayõlarõ da
artõrõlmalõdõr.
22
Eğilme etkisindeki elemanlarõn mesnetlerinde yatay yük varsa ve bu yükün değeri hesapla
bulunmamõşsa, düşey yükün en az 1/10'u yatay yük olarak hesaba katõlabilir.
4.3.3 - Birleşim Elemanõ Olarak Kesme Sürtünmesi

Betonarme veya öngerilmeli beton bir elemanda, betonu kendisi ile birlikte veya sonradan dökülmüş
bir parçanõn, ilk dökülen bölümden ayrõlmamasõ ve bu ara kesitte oluşacak çatlağõn pürüzlü yüzündeki
sürtünme kuvvetlerini almak için konacak "kesme-sürtünme" teçhizatõ alanõ (Asf) aşağõdaki formülden
hesaplanõr.
Vd
Asf = 2
(mm ) (17)
0,7 f yk .µ e
Ancak Ek-D'deki şekilde çatlak kontrolü yapõlarak, çatlak oluşmuyorsa teçhizat gerekmez.
Burada,
Vd : çatlak yüzeyine paralel kesme kuvvetinin hesap değeri, (N)
fyk : teçhizat çeliğinin karekteristik akma değeri, (MPa)
2
Acr : temas yüzeyi (mm ),
µe : Ek-D'deki çizelgeden alõnacak değer,
dir.
Asf teçhizatõ çatlak yüzeyine dik doğrultuda ve gerekirse çelik lamalarla kaynaklanarak iki
parçaya tamamen kenetlenmiş olarak yerleştirilmelidir.
Temas yüzeyine dik bir Hj çekme kuvveti varsa, Asf'nin yanõsõra,
Hd
An = 2
(mm ) (18)
0,7 f yk
teçhizatõ eklenmelidir. Hd her durumda düşey mesnet reaksiyon kuvvetinin %10'undan küçük
olmamalõdõr.
4.3.4 - Saplamalar, Kanca veya Fiyonglar, Korniyerler

Döküm esnasõnda betona gömülmüş başlõklõ çelik saplamalar, kesme kuvveti ve bunun doğurduğu
eğilme momenti veya çekme kuvveti veya bu etkileri beraber taşõyabilirler. Bu elemanõn sözkonusu
etkileri taşõma gücü, betonun ve çeliğin dayanõmõna bağlõdõr. Her iki malzemenin durumu daima ayrõ
ayrõ kontrol edilmelidir.
Saplamalar, Kanca veya Fiyonglar, Korniyerler vb'nin birleşim elemanõ olarak kullanõlabilmesi için
gerekli hesap metotlarõ Ek-E'de verilmiştir.
4.3.5 - Çubuk Eleman Birleşimleri

Kolon, kiriş gibi çubuk elemanlarõn birleşim ve mesnetlerindeki basõnç, kesme-sürtünmesi, eğilme
momenti etkileri, mesnetlerdeki ara malzemenin cinsi ve mesnetlenme şekli hesapta dikkate
alõnmalõdõr.
4.3.5.1- Basõnç Birleşimleri

Bir prefabrike elemandan ötekine veya yerinde dökme bir elemana esas olarak basõnç aktaran basõnç
birleşimlerinin hesabõnda,
1. Basõnç kuvveti ile birlikte birleşime genellikle düzleminde etkiyen ikinci derecedeki kuvvetlerin etkisi,
2. Birleşimin boyutuyla birlikte imalat ve montaj toleranslarõ, gözönüne alõnmalõdõr.
Çubuk sistemlerin basõnç birleşimlerinde, iki temas yüzeyi arasõna bir ara malzeme konulmasõ önerilir.
Bu malzeme, basõnç kuvvetinin istenilen bölgeye kadar yayõlmasõnõ sağlamalõ ve birleşim yerindeki yer
değiştirme ve dönmeleri sõnõrlamamalõdõr.
23
4.3.5.1.1- Ara Malzemesiz Basõnç Birleşimleri

Ara malzemenin kullanõlmadõğõ birleşim veya mesnetlendirmeler
2 2
1. Aktarõlan mesnet kuvvetinin yarattõğõ gerilmenin 0.1 N/mm 'den küçük olmasõ, (σmax ≤ 0,1 N/mm )
2. Mesnette eğilme dönmesi ve ötelemelerin ihmal edilebilir boyutta olmasõ,
3. Oturma yüzeylerinin düzlemsel ve temasõn tam olmasõ ,
4. Çatõ plaklarõnõn aşõklara ve aşõklarõn makaslara oturtulmasõ,
gibi durumlarda kullanõlabilir.
4.3.5.1.2- Ara Malzemesi Harç Olan Basõnç Birleşimleri

Ara malzeme olarak harç kullanõldõğõ birleşimler sõnõrlõ bir yatay kuvvetin dõşõnda yalnõz basõnç
kuvvetinin aktarõldõğõ durumlarda kullanõlmalõdõr.
Bu çeşit mesnetlerde d ara malzeme kalõnlõğõ en az

harçta 10 mm < d ≤ 40 mm olmalõdõr.
Ancak,
fck(harç) ≥ 15Mpa (19)
olmalõdõr.
Ayrõca, mesnete etkiyen basõnç kuvveti, mesnetin taşõyabileceği kuvvetten küçük olmalõdõr.
Vd < Vres (20)
Vres değeri Ek-F'de verilen metotlarla hesaplanabilir.
Ek-F'de gösterilen beton mesnete, birbirine dik doğrultuda Ash teçhizatõ konmalõdõr.
Ash = 0.27Vd(1-w/c) / fyk (21)
4.3.5.1.3- Elastomerik Ara Malzemeli Birleşimler

Elastomerik ara malzemeli basõnç birleşimleri yatay ve düşey yer değiştirme ve dönmeye sõnõrlõ ölçüde
imkan veren birleşimlerdir.
Dikdörtgen prizma, silindir veya şerit şeklinde olan elastomerik malzemeler, taşõdõklarõ etkilerin
boyutuna göre teçhizatsõz ve teçhizatlõ olmak üzere ikiye ayrõlõr.
Elastomerik malzemelere ait hesap esaslarõ Ek-G'de verilmiştir.
Elastomerik ara malzemenin kenarlarõ, oturduğu ve oturtulan elemanlarõn serbest kenarlarõndan 2cm
içeride kalmalõdõr.
4.3.5.1.4- Betonarme Mesnetler

Prefabrike elemanlarõn oturtulduğu betonarme mesnetler basõnç ve kesme kuvvetleri, yatay
kuvvetler ve yarõlma zorlamalarõna karşõ teçhizatlandõrõlmalõdõr.
Betonarme mesnetlerin hesap ve teçhizatlandõrõlmasõ TS 500'deki esaslara uygun olarak yapõlõr.
4.3.5.1.5- Kiriş Mesnet Bölgeleri

Kirişler mesnetlerde, çelik levha, korniyer veya profil başlõğa veya herhangi bir ara malzemeye
oturtulabilir. (Şekil 6)
Mesnet bölgelerinde kiriş uçlarõ,

1. Vd düşey mesnet reaksiyonlarõnõ,
2. Hd yatay mesnet reaksiyonlarõnõ,
3. Ara malzemenin mesnet alanõna paralel genişlemesiyle oluşacak çekme kuvvetlerini,
güvenlikle aktarõp taşõyabilmelidirler.
24
Kiriş uç bölgeleri,
- özel teçhizatsõz,
- özel teçhizatlõ,
- inceltilmiş uçlu,
olmak üzere değişik esaslarda teçhizatlandõrõlõr.
4.3.5.1.5.1 - Özel Teçhizatsõz Kiriş Uçlarõ

Teçhizatsõz kiriş uçlarõna gelen basõnç kuvveti, Vd
1. Dikdörtgen kesitli kirişlerde,
Vd ≤ Vres (22)
2. Tablalõ ve I profil kesitli kirişlerde,
Vd ≤ Vres/2 (23)
olmalõdõr.
Vres değeri, Ek-F'de verilmiştir.
Şekil 6- Özel Teçhizatsõz Kiriş Ucu
b : kiriş genişliği; alt başlõğõ bulunan kirişlerde, başlõğõn üstündeki gövde genişliğidir.
Kiriş mesnetlerindeki kenetlenme ve mesnette etriye sõklaştõrmasõ TS-500'deki esaslara uygun

olmalõdõr.
4.3.5.1.5.2- Özel Teçhizatõ Kiriş Uçlarõ
Vd > Vres ise (24)
kirişin mesnet köşesini korniyerle donatmak ve oluşabilecek iki çeşit çatlağa karşõ Şekil 7'deki
teçhizatlarõ yerleştirmek gereklidir. Teçhizat ve mukavemet hesabõ yapõlõrken, artõrõlmõş hesap yükleri
1.15 değerinde bir ek katsayõ ile artõrõlmalõdõr. (Vres değeri Ek-F'de verilmiştir)
25
Şekil - 7 Özel Teçhizatõ Kiriş Ucu
Bu çatlaklara karşõ kiriş uçlarõ, Madde 4.3.3.'de verilen "kesme-sürtünme" teçhizatlarõ, (Asf + An) ile
teçhizatlandõrõlmalõdõr.
µe hesabõnda 1 nolu çatlak dikkate alõnarak;
bw b.h
Acr = veya 2
‘nõn küçük değeri alõnmalõdõr. (mm )
Sinθ Cosθ
Burada, (25)
h : kiriş yüksekliği, (mm),

b : kirişin ortalama genişliği (mm),
w : Serbest kenara dik mesnet genişliği (mm),
θ : 20°,
Kirişin esas teçhizatlarõnõn korniyere kaynaklõ kõsmõ, (Asf+An) teçhizatõndan düşülebilir.
Yatay çatlak oluşmasõna karşõ konulan Ash teçhizatõ,
( Asf + An ) f yk
Ash = (26)
µ e f ywk
dõr.
Ash teçhizatõ "2W" bölgesine dağõtõlõr.
Burada,
6,9λ2 Acr µ
µe = (27)
( Asf + An ) f yk
fywk = Ash teçhizatõnõn karekteristik akma mukavemeti, (MPa)

2
Acr = 2 nolu çatlak dikkate alõnarak 1.7 1b b (mm )
lb = Asf teçhizatõnõn kenetlenme boyudur. (mm)
µ ve λ değerleri Ek-D'den alõnabilir.
26
0,97(1,7l b )b
Ash'õn en az değeri dir. (28)
f yk
Kiriş yüksekliği, kiriş serbest açõklõğõnõn 1/7'sinden daha yüksek ise ( l/h < 7) kiriş uç kesitine Ach
teçhizatõ konmalõdõr.
Vd
Ach = (mm )
2
(29)
8 f yk
Firkete şeklindeki bu teçhizatlar, kiriş eksenine paralel olmak üzere, kirişin alt yarõsõna dağõtõlmalõdõr.
Ara malzemenin elastomer olduğu ve mesnet genişliğinin özel bir teçhizata gerek göstermediği
durumlarda, Ach teçhizatõ,
Td
Ach = 2
(mm ) (30)
3 f yk
Td : Elastometrik malzemenin enine deformasyonunun doğurduğu çekme kuvvetidir.
Bu teçhizatlarõn 2/3'ü kiriş alt yüzünden 0.3 w ile 0.9 w uzaklõğõ arasõna, 1/3'ü ise alt yüzeyle 0.3w
arasõna konmalõdõr.
Kiriş boyuna esas teçhizatõnõn mesnette ankrajõ sağlanõrsa, A^'nin alttaki 1/3'lük bölümü konmayabilir.
4.3.5.1.6 - Kirişlerin İnceltilmiş Uç Bölgeleri

Bu çeşit mesnetler, kiriş üst yüzünü belli bir düzeyde tutmak amacõyla kirişin mesnet yüksekliğinin
azaltõlmasõ sonucu ortaya çõkar.
İnceltilmiş uçtaki muhtemel çatlak oluşumlarõ ve bu duruma uyan teçhizat düzeni Şekil 8'de verilmiştir.
(Şekilde kirişin esas eğilme ve çekme teçhizatõ gösterilmemiştir.)
Şekil - 8 İnceltilmiş Uçlu Kiriş
İnceltilmiş uçta eğilme ve çekme teçhizatõ:

İnceltilmiş ucun alt yüzüne pas payõ uzaklõğõnda yerleştirilmiş ve inceltilmiş ucun hemen bitiminde
firkete şeklinde veya bir enine teçhizata kaynakla vb. kenetlenmesi sağlanmõş As teçhizatõ,
27
As = Asf + An =
1
[Vd .a + H d (h − d )] + H d (31)
0,70 f yk d 0,7 f yk
olarak hesaplanõr.
Burada,
a : Vd nin uygulama noktasõnõn Ash askõ teçhizatõ eksenine uzaklõğõ, (mm)
Hd : en az Vd/10 (kN)
h : İnceltilmiş uçtaki kiriş yüksekliği, (mm)
d : İnceltilmiş uçtaki faydalõ kiriş yüksekliği (mm)
fyk :(MPa)
dir.
As teçhizatlarõ ince ucun başõndan açõklõğa doğru en az 1.7 -c 5 boyunda olmalõ ve 3 nolu çatlağõ & b
kadar aşmalõdõr.
İnceltilmiş Uçta Kesme-sürtünme teçhizatõ:
1 nolu çatlak boyunca kayma güvenliğini sağlar, As ve Ah teçhizatlarõnõn toplamõndan oluşur.
Vd Hd
As = + 32)
f yk µ e 0,70 f yk
olmak üzere As teçhizatõ ile karşõlaştõrõlõp, büyüğü seçilir.
İnceltilmiş ucun alt 2/3 d yüksekliği içine en az iki sõra yerleştirilen Ah teçhizatõ,
Vd
Ah = (33)
2,1 f yk µ e
Burada,
µe = Ek-D'de verilen katsayõ,
Acr = b.h,
b = kirişin genişliği (mm),
dir.
Ayrõca,
As ≥ 0.6 bh/fyk (34)

Ah ≥ 0,3 bh/fywk
olmalõdõr.
Burada, b,h (mm), fyk, fywk(MPa) dir.
Ancak konulan teçhizatlar Vd ile hesaplanan teçhizattan yüzde otuz daha fazla ise bu şarta
uyulmayabilir.
öte yandan,
Vd < Vres olmalõdõr.
f ck
Vres = 0,20 b.d (γmc = 1.3'dür) (36)
γ mc
28
Ah teçhizatlarõ ince ucun başõndan açõklõğa doğru en az 1.7 lb boyunda olmalõdõr.
Askõ Teçhizatlarõ:
Şekildeki 3 nolu çatlağa paralel eğik beton basõnç çubuklarõna mesnet oluşturan ve dolayõsõyla bunun
düşey bileşenini kirişin üstüne asmak için konulan Ash teçhizatõ,
Vd
Ash = (37)
0,70 f ywk
olarak hesaplanõr.
Ash teçhizatõ,
- kapalõ düşey etriye şeklinde veya,
- kapalõ eğik etriye şeklinde veya,
- esas teçhizatõn bükülebilir çapta olmasõ durumunda, bu teçhizatõn ucuna 60°'lik pilye ile yukarõya
büküp, kirişin üst yüzünde bir çelik levhaya kaynaklanarak düzenlenebilir.
Ash teçhizatõnõn düşey etriye şeklinde olmasõ durumunda, bu teçhizatlar kirişin inceltilmiş ucundan 0.30
- 0.40 d uzaklõğa kadar yayõlabilir.
3 nolu çatlağa paralel eğik beton basõnç kuvvetinin yatay bileşenini alacak teçhizatõ:
A’sh = Ash (38)
A'sh teçhizatõ,
-1.7*lb boyunda ek bir teçhizat şeklinde, veya
- esas teçhizatõn 60° eğimli olarak yukarõya bükülüp kesit alanõnõn en az Ash1 obuasõ durumunda bu
teçhizatlarla da düzenlenebilir.
İnce uçta eğik 4 nolu çatlağa karşõ daha önce hesaplanan A}j teçhizatõ ve Av teçhizatõ:
1  Vd 
Av ≥  − 0,17 f ck b.d  (39)
2 f ywk  0,70 
olmalõdõr.
Formülde,
Vd : Newton,
fck : MPa,
2
alan : mm ,
cinsindendir.
Kirişlerin inceltilmiş uç bölgelerinde çelik hasõr kullanõlõrsa, bunlarõn kenetleme boylarõ TS-500'e uygun
olarak hesaplanõr.
4.3.5.1.7- Kõsa konsollar
4.3.5.1.7.1- Betonarme Kõsa Konsollar

Kõsa konsollarda kesitin taşõma gücü;
Vres = 0.15fck.b.h (40)
Vd ≤ Vres (41)
şartõ sağlanmalõdõr. Buna göre,
29
Vd a Hd
As = Asf + An = + (42)
0,7 f yk d 0,7 f yk
veya,
Vd Hd
As = + 'den büyük değer vereni seçilmelidir. (43)
f yk .µ e 0,7 f yk
µe hesaplanõrken, EK-D'de Acr =b.h alõnmalõdõr.

b : guse genişliği,
h : guse yüksekliği dir.
As f yk
Avh ≥ , (44)
2 f ywk
olmalõdõr. (Şekil 9)
Şekil- 9 Betonarme Kõsa Konsol Teçhizatõ

Bunun dõşõnda,
Fs > 0,5 Vd (45)
ve
Fs
As = (46)
f yk
şartõ sağlanmalõdõr.
30
Burada,
Vd = Konsola gelen hesap yükü,
Fs = Eğilme teçhizatõ çekme kuvveti,
dir.
4.3.5.1.7.2- Çelik Profilli Konsollar

Geniş başlõklõ I profil parçalan dökümden önce prefabrike kolonlara yerleştirilerek oluşturulan kõsa
konsollarõn hesap yükü aşağõdaki değerden küçük olmalõdõr:
(0,85 f ck / γ mc )b.l e
Vres = (47)
3 + 4(l v / l e )
Burada;
le = Çelik profilin kolon içinde kalan kõsmõnõn uzunluğu,
lv = Vjj'nm kolonun guse tarafõndaki teçhizata mesafesi,
Vd < Vres
dir.
Yatay bir Hd kuvveti varsa, ortalama kenetlenme gerilmesinin 1.5 Mpa yõ geçmesi durumunda, ince
betonarme teçhizatõnõ profile kaynatarak kayma önlenmelidir. Profilin "b" genişliğini artõrmak için ek bir
korniyer şekil 10'deki gibi konulabilir.
Şekil 10 - Çelik Profilli Kõsa Konsol
4.3.5.1.8- Gövde Kõsa Konsollarõ
4.3.5.1.8.1- Genel
Ters T ve L kirişlerin ve taşõyõcõ duvar panolarõnõn taşõdõğõ elemanlarõn mesnetlendiği ve genellikle kiriş
veya pano boyunca uzanan kõsa konsollar, aşağõdaki şekilde boyutlandõrõlmalõdõr:
31
Şekil 11a- Gövde Kõsa Konsol Kesiti Şekil 11b- Gövde Kõsa Konsol Görünüşü
Kõsa konsolun tekil Vd yükünü taşõdõğõ durumda :
Vd > Vres durumunda, Madde 4.3.5.1.6'daki inceltilmiş uçlu kirişlerdeki esaslar geçerlidir.
s > b0 + h ise,
Vres = 0.155 h f ck (2 lc+ bo+h) N (48)
Vres = 0.052 h f ck (2 lc + b0 + h + 2bk) N (49)
dan küçüğü
s < bo + h ise,
Vres = 0.078 h f ck (2lc + b0 + h + s) N (50)
bo + h
Vres = 0.052 h f ck (l c + + bk + s ) N (51)
2
dan küçüğüdür.
Konsolun boşluklu döşeme gibi sürekli veya çok sõk tekil Vd (kN/m) yüküyle yüklenmesi durumunda:
Vres = 0,15 h f ck (kN/m) (52)
Burada,
kesit boyutlarõ : mm
gerilmeler : MPa
kuvvetler : kN veya kN/m cinsindendir.
Ancak her iki durumda da Vd'nin değeri, TS-500'de kayma dayanõmõyla ilgili olarak verilen sõnõr
değerleri aşamaz.
4.3.5.1.8.2- Gövde Kõsa Konsol Teçhizatlarõ

Vd < Vres ise,
Vd
As = (53)
0,7 f ywk
olmalõdõr. Teçhizat seçiminde as tek kollu alõnmalõdõr.
32
Bu teçhizat nervürlerin mesnet noktasõnõn her iki tarafõnda 6 h kadar almakla bulunan aralõğa ve 6h <
s/2 olmasõ durumunda, nervürün her iki tarafõndan s/2 kadar alarak, s aralõğõna yerleştirilir. Teçhizat
aralõğõ konsol yüksekliği h'den ve 30 cm'den fazla olamaz.
Vd > Vres ise> formül 42 ve 43'den büyük değer vereni seçilmelidir. (Şekil 12)
Kapalõ etriye şeklinde yapõlmasõ gereken Ash teçhizatõ,
1,3Vd
Ash = (54)
0,70 f ywk
olmalõdõr.
Ash teçhizatõ, kesme ve burulmaya karşõ hesaplanan teçhizata eklenmelidir.
As ve Ash teçhizatlarõ, nervür eksenlerinin her iki tarafõnda yukarda verilen aralõğa eşit olarak
dağõtõlmalõdõr. Ancak Ash'nin en az yansõ Şekil 11 b 'deki (bO+h) aralõğõnda bulunmalõdõr.
Şekil 12- Gövde Kõsa Konsol Donatõsõ
4.3.5.2- Eğilme Momenti Aktaran Birleşimler
4.3.5.2.1- Genel
Eğilme momenti aktaran birleşimler, genelde eğilme momentinin yanõsõra,
- kiriş ve döşemelerde olduğu gibi kesme kuvveti,
- kolonlarda olduğu gibi basõnç ve kesme kuvveti de aktanrlar.Hesaplar bu yüklere
göre yapõlmalõdõr.
Özellikle deprem kuvvetleri altõnda eğilme momentlerinin tersinir olabileceği de dikkate alõnarak hesap
yapõlmalõ ve birleşimin sünekliği sağlanmalõdõr. Bunun için, birleşimlerde kullanõlan çelik metal
elemanlarõn ve şantiyede yapõlan kaynaklarõn emniyet gerilmeleri yüzde 30 azaltõlmalõ veya malzeme
katsayõsõ 1.5 alõnmalõdõr.
Eğilme momenti aktaran birleşimler kuru ve õslak olarak iki şekilde yapõlabilir.
4.3.5.2.2- Eğilme Momenti Aktaran Kuru Birleşimler

Kuru birleşimlerde kesite etkiyen çekme kuvvetini aktarmak için,
- çekme teçhizatõnõ, sabit kabul edilen teçhizatlara veya metal bir parçaya ve onu da sabit kabul
edilebilen başka bir metal parçaya kaynaklamalõ veya teçhizatlarõ manşonla birleştirmeli veya,
-birbirlerine moment aktarmak istenilen iki elemanõ çekme kuvvetinin etkilediği noktada bulonla veya
ardgerme ile birleştirmelidir.
Kuru birleşimlerde kesite etkiyen basõnç kuvvetini aktarmak için ise,
33
- kesit basõnç bölgesine kenetlenmiş metal parçayõ, sabit kabul edilen başka bir metal parçaya
kaynaklamalõ veya,
- basõnç bölgesi yüzünü, birleşilen elemanõn birleşim bölgesi yüzüne dayamalõ ve temas düzlemine
harç, beton veya basõnç kuvvetinin büyük olduğu durumlarda elastomer konmalõdõr.
4.3.5.2.3- Eğilme Momenti Aktaran Islak Birleşimler

Eğilme momenti aktaran õslak birleşimde, kesitteki çekme kuvveti, iki elemanõn çekme teçhizatlarõna,
- fiyonglu bindirme veya,

- kaynaklõ ek,
yapõlarak aktarõlmalõdõr.
Kesitteki beton basõnç kuvveti, iki prefabrike elemanõn arasõna yerinde beton dökerek aktarõlmalõdõr.
Islak birleşimlerde özellikle tersinir yüklerde dönme kapasitesinin aşõlmamasõna dikkat edilmelidir.
İki ya da daha fazla katõn kolonlarõ, Şekil 13'deki gibi õslak birleştirilmek üzere boşluklu olarak imal
edilebilir.
Bu durumda kalõptan alma, taşõma ve montaj etkileri karşõsõnda boşluk nedeniyle bir deformasyon
olmamasõ ve yerinde dökülen betonda büzülmenin en aza indirilmesi sağlanmalõdõr.
Şekil 13 - Sürekli Kolon Detayõ
4.3.6- Kompozit Elemanlar
43.6.1- Genel
Kesitinin bir bölümü prefabrike betonarme veya öngerilmeli beton olarak, geri kalan bölümü yerinde
dökme beton ile oluşturulan kompozit elemanlarda, iki bölüm arasõnda herhangi bir doğrultuda kayma
olmamasõ sağlanmalõdõr.
Prefabrike bölüm, sonradan dökülen beton istenen mukavemete erişinceye kadar gelen yükleri
güvenlikle taşõyabilecek şekilde boyutlandõrõlõp teçhizatlandõrõlmalõdõr.
Kompozit elemanlarda sonradan dökülen beton tabakasõnõn kalõnlõğõ 40 mm'den az olmamalõdõr.
34
Kompozit elemanlarla ilgili bazõ örnekler ve hesap esaslarõ Ek-H'de verilmiştir.
4.3.6.2- Kompozit Kesitin Kayma Dayanõmõ

Kompozit bir kesitin yatay kayma dayanõmõ
Vres = b’ .dp . fht (56)

olarak hesaba alõnabilir.
Burada,
b’ : yatay kaymaya esas alõnacak kesit genişliği
dp : kompozit kesitin faydalõ yüksekliği,
dir.
fht, aşağõdaki koşullara göre farklõ değerler alõr:
Yatay kayma teçhizatsõz, ancak yüzeyi pürüzlendirilmiş ve temizlenmiş prefabrike elemanlarda;

2
fht = 0.5 N/mm
En az kayma teçhizatlõ, yüzeyi temiz ancak pürüzlendirilmemiş prefabrike elemanlarda;

2
fht= 0.5 N/mm
En az kayma teçhizatlõ, yüzeyi temizlenip pürüzlendirilmiş prefabrike elemanlarda

2
fht = 2.5 N/mm
Yukarõdaki son iki durumda gerekli en az teçhizat,
f ctd
min Awh = 0,25b ′.s (57)
f ywd
dõr.
Burada,
fctd : Yerinde dökme betonun hesap çekme mukavemeti,
fywd: Yatay kayma teçhizatõ hesap mukavemeti,
s : Yatay kayma teçhizatõ aralõğõ,
dõr.
Kesite etkiyen düşey kesme kuvvetinin Vd hesap değeri
Vd ≤ Vres ise
yukarõdaki şartlarõn sağlanmasõ yeterlidir.
Vd > Vres olmasõ durumunda,

yatay kayma kuvveti, formül 17 ile hesaplanan yatay kayma teçhizatõ ile karşõlanõr.
Bu hesapta kullanõlacak V^ kuvveti aşağõdaki denklemden hesaplanabilir:
Vd = 0.85fcd.by.hfy (58)
Burada,
by : Yerinde dökme betonun genişliği,
hfy : Yerinde dökme betonun yüksekliği,
fcd : Yerinde dökme betonun hesap basõnç mukavemeti,
dir.
35
Ancak her durumda,
Vres < 5b'd (N) b', d (mm) (59)

olmalõdõr.
4.3.6.3- Kompozit Elemanlarda Yatay Kayma Teçhizatõ

Kompozit elemanlarda yatay kayma teçhizatõ, prefabrike elemanõn üstünden filiz olarak çõkan ve
yerinde dökme betona tam kenetlenen düşey tek çubuk veya kapalõ etriyeden oluşmalõdõr.
Yatay kayma teçhizatõ aralõğõ 50 cm'i geçmemeli ve Vj nin en çok olduğu bölgede metrede 4 adet ilave
etriye konmalõdõr. Birleşim yüzeyine dik bir çekme kuvveti varsa, buna karşõ güvenlik yalnõzca kayma
teçhizatõ ile sağlanmalõdõr.
Kompozit elemanlarda düşey kesme kuvvetine göre tahkik, tek parçalõ elemanlarda olduğu gibi yapõlõr.
4.3.7- Döşeme Panolarõnõn Ara ve Mesnet Birleşimleri

Döşemeler, diyafram davranõşõnõ sağlayabilmek için Şekil 14'de gösterilen yükleri güvenli bir şekilde
aktar malõ ve taşõmalõdõr.
Şekil 14 Pano Aralarõndaki Kuvvetler
Döşeme panosu tipine bağlõ olarak bu kuvvetler, kuru veya õslak birleşimlerle aktarõlõr.
4.3.7.1- Pano Uç ve Kenar Mesnetlerindeki Vdz'ler.

Pano uç ve kenarõndaki düşey Vdz kuvveti, mesnetlere, Madde 4.3.3'teki esaslara uygun olarak
aktarõlõr.
43.7.2 - Panolar Arasõndaki Kuvvetler
4.3.7.2.1 - Panolarõn Arasõndaki Düşey Vdz'ler

Üç kenarõndan veya karşõlõklõ iki kenarõndan mesnetli birden fazla pano ile oluşturulan döşemelerde,
panolarõn arasõndaki düşey Vdz kuvveti, aralõklardaki kesit boşluklarõ harçla veya döşeme
elemanlarõndan filiz olarak bõrakõlan teçhizatlarõn kaynak veya fîyongla eklenmesiyle aktarõlõr.
Bununla ilgili bazõ örnekler Ek-I'de verilmiştir.
36
4.3.7.2.2 - Panolarõn Arasõndaki Kayma Kuvveti Vdy'ler

Panolar arasõndaki Vdy kayma kuvvetleri, döşeme tipine ve kuvvetin büyüklüğüne bağlõ olarak,
- Panolar arasõ yerinde harçla doldurularak,
- Panolar arasõ harçtaki kayma mukavemetinin taşõma gücüne göre 0.3 MPa'yõ geçtiği durumlarda,
Madde 4.3.3.'e uygun olarak hesaplanan ve pano aralõklarõna dik konan kesme-sürtünmesi
teçhizatõyla,
- Ara harem kayma mukavemetinin yetersiz kalmasõ durumunda, boşluklu panolarõn veya
nervürlü plaklarõn üst yüzünde kenetler oluşturarak aktarõlõr.
Bununla ilgili bazõ örnekler Ek-1'de verilmiştir.
4.3.7.3- Döşeme Panolarõ İle Taşõyõcõ Duvar veya Kiriş Arasõndaki Vpdy ve Vdx'ler.
Döşeme düzlemi içindeki yatay yükler, bazõ örnekleri Ek-I'de verilen õslak veya kuru birleşimlerle
taşõyõcõ duvar panolarõ veya kirişlere aktarõlmalõdõr.
Paralel olmasõ durumunda taşõyõcõ bir duvar veya kiriş ile boşluklu panolar arasõnda Vpdy için en çok
4.80 metrede bir enine bağlantõ yapõlmalõdõr.
4.3.7.4- Kat Döşemesi Başlõk Kuvvetleri Vbx'len

Kat döşemesindeki başlõk kuvvetleri, Madde 4.2.5.3'de verilen T2 kuvvetleridir.
- Basõnç durumunda, panolar arasõndaki dolgu harçlarõ veya çelik lama veya profil parçalarõnõn
kaynakla birleştirilmeleri,
- Çekme durumunda ise, bağ elemanõ (bağ hatõlõ) teçhizatlarõ, ile aktarõlmalõdõr.
Bununla ilgili bazõ örnekler Ek-Fde verilmiştir.
43.8 - Taşõyõcõ Panolar Arasõndaki Kayma Birleşimleri
4.3.8.1- Genel
Taşõyõcõ duvar panolarõ ile oluşturulan perdeler, taşõyõcõ duvarlar ve rijitlik duvarlarõnda monolitik
davranõşõn gerçekleşebilmesi için panolar arasõndaki düşey ve yatay birleşimlerde kayma olmamasõ
sağlanmalõdõr.
Pano kayma birleşimleri kuru veya õslak birleşim şeklinde olabilir.
4.3.8.2- Panolar Arasõndaki Kuru Kayma Birleşimleri

Kuru birleşimler, yerel olarak büyük etkiler doğurduklarõ için, aktarõlan kuvvetin küçük olduğu
durumlarda kullanõlmalõdõr.
Kuru birleşimlerde, birleşen elemanlarõn birleşim kenarlarõnõn hesapça gereken sayõda yerleştirilen
çelik birleşim parçalan, kaynakla birleştirilerek, kesme kuvveti aktarõlõr.
Bu tip birleşimlerde, çelik birleşim elemanlarõ pano betonuna iyice kenetlenmeli ve kaynak emniyet
gerilmesi yüzde 30 azaltõlmalõdõr. (Taşõma gücü yöntemiyle hesap yapõlõyorsa, malzeme katsayõsõ 1.5
alõnmalõdõr.)
Kuru birleşimlerle ilgili bazõ örnekler Ek-K'da verilmiştir.
4.3.8.3 - Panolar Arasõndaki Islak Kayma Birleşimleri

Panolar arasõndaki õslak kayma birleşimlerinde, birleşen kenar kesitler, Şekil 15'da görüldüğü gibi
kenetsiz ve kenetli olmak üzere iki şekilde yapõlabilir.
37
Şekil 15 Pano Birleşim Kesitleri 53
Her iki durumda da panolarõn birleşim kenar kesitlerine, kenara dik doğrultuda hesapla bulunan
teçhizat filizleri konulur. Bu kayma teçhizatlarõ kaynak veya fiyonglu bindirme ile eklenebilir. Kaynakla
ek için aralõğõn açõk olmasõna dikkat edilmelidir.
Kayma Birleşimleriyle ilgili birleşim detaylarõ, kullanõlan işaretler Ek-K'de verilmiştir.
4.3.8.3.1- Kenetsiz Kayma Birleşimleri
Ake = bke hke n ≤ 0.2 Aj (60)
ise, birleşim kenetsiz kabul edilmelidir.
Formüldeki işaretler Ek-K'dan alõnabilir.
Kenetsiz birleşim, yalnõz yatay birleşimlerde ve artõrõlmõş kesme kuvvetinin sürtünme kuvvetinden
büyük olmadõğõ durumlarda uygulanmalõdõr.
4.3.8.3.2- Kenetli Kayma Birleşimleri

Kenetli kayma birleşimlerinde, kenet sayõsõnõn metrede bir veya daha az olmasõ durumunda tekil
kenetli, birden daha çok olmasõ durumunda yayõlõ kenetli birleşim olarak adlandõrõlõr.
Deprem etkisinin bulunduğu yapõlarda, düşey ekler mutlaka yayõlõ kenetli yapõlmalõdõr.
Tekil kenetler, ancak, aktarõlan kesme kuvvetinin büyük olmadõğõ ve yatay birleşimlerde kullanõlmalõdõr.
Kenetli ekin geometrisi,
hke ≥ 50 mm.
tke ≥ 10 mm.
hke/tke < 8
αk ≥ 300
şartlarõnõ sağlamalõdõr. (Şekil Ek. K.3)
Kenetli birleşimlerle ilgili bazõ örnekler Ek-K'de verilmiştir.
4.3.8.4- Panolar Arasõndaki Düşey Kayma Güvenliğinin Sağlanmasõ

Düşey birleşimde güvenliğin sağlanmasõ için
Vres > γer Vd olmalõdõr. (61)
Burada,
γer : 4/3 dür ve lineer teori ile hesap yapõlmasõndan doğan hataya karşõ getirilmiş bir katsayõdõr.
Vd : artõrõlmõş kesme kuvvetidir.
38
As f yk
ωs = (62)
A j f cd
ωs ≤ 0,15 iken,
Vres = β1 Ake fcd + β2 As fyk (63)
ωs > 0,15 iken,
Vres = β1 (Ake + 0,02Aj)fcd + β3 As fyk (64)
olarak hesaplanõr.
Panolar arasõndaki düşey kayma taşõma kapasitesi
Vres < 0.30 Aj fcd (65)

olmalõdõr.
Burada,
ωs : kayma teçhizatõ oranõ,
As : Toplam enine teçhizat alanõ,
fyk : Enine teçhizatõn hesap mukavemeti,
fcd : Birleşimdeki betonun hesap mukavemeti,
Aj : bj.lj,
bj : ek genişliği,
lj : birleşim uzunluğu; genelde kat yüksekliği,
Ake : Kenetlerin kesit alanõ toplamõ,
dõr.
Çizelge 5 - β değerleri
yayõlõ enine teçhizat konsantre enine teçhizat
Birleşim Türü
β1 β2 β3 β4 β5
Kenetsiz, Düz 0 0.6 0.5 0.5 0.4
Kenetsiz
0 0.9 0.75 0.7 0.6
Pürüzlü
Kenetli 0.07 0.9 0.75 0.9 0.6
Birleşimin üzerinde döşeme varsa, döşeme panolarõ arasõndaki yerinde dökme beton alanõ Atb Ake
alanõna katõlabilir.
Ayrõca aşağõdaki şartlar sağlanmalõdõr:
- Yayõlõ kenetli bir köşe birleşiminde kayma teçhizatlarõ yalnõz üst ve alt döşeme aralõklarõna konmuş
bağ çubuklarõ ile sağlanmõş ise, Vres yüzde 30 azaltõlmalõdõr.
- Tekil kenetler Ake yerine Aj alõnarak teçhizatlandõrõlmalõ, teçhizatõ olmayan kenetli birleşimler kenetsiz
kabul edilmelidir. Yerel basõnç tahkiki yapmak şartõyla, tekil kenetlerin kayma kuvveti kesme-sürtünme
teçhizatõyla artõrõlabilir.
39
Yalnõz basõnç etkisindeki düşey bir birleşimde kayma teçhizatõ oranõ,
ωs ≥ 0.01 (66)
olmalõdõr.
As kayma teçhizatõ birleşim boyunca eşit olarak dağõtõlmalõdõr. Ancak, artõrõlmõş kesme kuvvetinin
küçük olmasõ durumunda kayma teçhizatõ, bu panolara oturan döşemeler arasõndaki yatay birleşimin
içine de konulabilir.
Kayma teçhizatõ sürekli olmalõ, ekleri TS500'de verilen esaslara uygun yapõlmalõ ve kenetlenme
bozulmadan teçhizat akma sõnõrõna erişmelidir.
4.3.8.5- Panolar Arasõndaki Yatay Kayma Güvenliğinin Sağlanmasõ

Panolar arasõndaki yatay birleşimlere gelen etkiler,
- düşey yüklerden gelen basõnç kuvveti,
- yatay yüklerden gelen kesme kuvveti ve normal kuvvet,
- yatay yüklerden gelen eğilme momentidir.
Bu nedenle yatay pano birleşimlerinin hesabõ,
- yalnõz basõnç gerilmelerine veya,

- yalnõz çekme gerilmelerine veya,
- hem basõnç hem çekme gerilmelerine,
göre yapõlmalõdõr.
Birleşimdeki pano yatay kesitleri, enine dõşmerkezlilikler de gözönüne alõnarak taşõma gücü metodu ile
hesaplanmalõdõr.
Birleşimlere konulacak kayma teçhizatõ, düşey çekme çubuklarõ şeklinde;

- panonun kenarlarõna veya,
- pano içine veya,
- komşu pano ile düşey birleşim yerlerine, ekler yapõlmõş olarak veya,
- mümkünse, kapõ-pencere kenarlarõndaki düşey teçhizatlarõn ekleri yapõlarak düzenlenmelidir.
Panonun her bir kenarõndaki yatay birleşim için teçhizat,
As > 0.0005 lw tw (67)
olmalõdõr.
Burada,
lw: pano genişliği,
tw: pano kalõnlõğõ, dõr.
4.3.8.5.1- Yalnõz Basõnç Gerilmelerine Göre Yatay Kayma Güvenliğinin Sağlanmasõ

Yalnõz basõnç etkisindeki birleşimlerde, yatay yüklerden gelen Nd normal yükünün oluşturduğu
sürtünme kuvveti, kayma güvenliğinin sağlanmasõnda hesaba katõlmalõdõr.
Birleşimin kayma taşõma kapasitesi
Vres < 0.30 Aj fcd (68)
olmalõdõr.
As f yk + N d
ωs = (69)
A j f cd
40
ωs ≤ 0,15 iken,
Vres = β1 Ake. fcd + β2 (As fyk + Nd) (70)
ωs > 0,15 iken,
Vres = (β1 Ake + 0,02Aj ) + fcd + β3 (As fyk + Nd) (71)
olarak hesaplanõr.
Vd < µs Nd ise, (72)
β1 = 0 alõnabilir.
Burada,
Vd : artõrõlmõş kesme kuvveti,

µs : sürtünme kuvveti, dir.
β1,β2,β3 değerleri Çizelge 5'den alõnmalõdõr.
Kenetsiz olup, Nd > 0.6 Aj fcd basõnç kuvveti etkisindeki yatay birleşimlerin taşõma kapasitesi
Vres = 0.6 Aj fcd - 0.5 Nd'dir. (73)
Yalnõz basõnç etkisindeki düşey bir birleşimde kayma teçhizatõ oranõ,
ωs > 0.01 (74)

olmalõdõr.
Burada,
Nd : yatay yükten gelen normal kuvvettir.
Ağ kayma teçhizatõ birleşim boyunca eşit olarak dağõtõlmalõdõr. Ancak, artõrõlmõş kesme kuvvetinin
küçük olmasõ durumunda kayma teçhizatõ, bu panolara oturan döşemeler arasõndaki yatay birleşimin
içine de konulabilir.
Kayma teçhizatõ sürekli olmalõ, ekleri TS 500'de verilen esaslara uygun yapõlmalõ ve kenetlenme
bozulmadan teçhizat akma sõnõrõna erişmelidir.
4.3.8.5.2- Yalnõz Çekme Gerilmeleri Etkisindeki Birleşimler

Nd nin çekme ve olduğu yatay birleşimlerde,
Nd < As fyk (75)

Olduğu yatay bileşimlerde,
 Nd 
Vres = β 1 Ake . f cd + β 2 ( As . f yk − N d ) 1 −  (76)
 As f yk 
olarak hesaplanõr.
Çekme gerilmeleri etkisindeki yatay pano birleşimleri mutlaka kenetli yapõlmalõdõr.
4.3.8.5.3- Hem Çekme Hem Basõnç Gerilmelerinin Etkisindeki Birleşimler

Yatay birleşimler genellikle deprem gibi yatay kuvvetler altõnda hem basõnç hem de çekme
gerilmelerinin etkisine girer. Bu durumda, homojen, lineer elastik teori ile hesaplanan normal gerilme
diyagramõ, Şekil 16'deki gibi yeterli sayõda dikdörtgen bölüme ayrõlarak, her bölüme düşen normal
kuvvet hesaplanõr.
41
Şekil 16 - Gerilme Dağõlõmõ
Nm = tw σm ajm (m= 0.1.2....) (77)
Burada,
tw : pano kalõnlõğõ,
σm : m.inci dikdörtgendeki gerilme değeri,
ajm : m.inci dikdörtgendeki taban uzunluğu,
dur.
m
Vres = ∑V
m=0
res , m dir. (78)
Kayma güvenliğinin sağlanmasõ için
Vres > γer Vd (79)
koşulu gerçekleşmelidir, γer = 4/3 alõnmalõdõr.
Hem basõnç hem de çekme etkisindeki yatay bir birleşimde çekme bölgesindeki teçhizat alanõ Asç,
Nd
1. Asç = (80)
f yk
2. Asç = 0,0005 lw tw (81)
3. (Md,Nd) ile taşõma gücü yöntemi ile bulunan çekme teçhizatõ alanlarõnõn büyüğü kadar olmalõdõr.
4.3.9 - Panolar Arasõndaki Basõnç Birleşimleri
4.3.9.1. Genel
Panolarla yapõlan taşõyõcõ duvarlarda, bir üst kattaki N düşey kuvvetleri altõndaki kata, alt duvar
panosuna oturan döşeme panolarõ ile aralarõndaki yerinde dökme beton ve üst duvar panosunun
altõndaki, alt duvar panosunun üstündeki harç tarafõndan aktarõlõrlar. (EK-L)
Böyle bir birleşim, panolar arasõ basõnç birleşimi veya kõsaca "pano basõnç birleşimi" dir.
4.3.9.2 - Pano Basõnç Birleşim Çeşitleri

Pano basõnç birleşimleri, birleşimdeki döşeme panosu mesnedinin dönmeye karşõ gösterdiği rijitliğe
bağlõ olarak,
- sürekli
- kõsmen sürekli
42
- serbest
birleşim olarak sõnõflandõrõlõr.
Mesnet momenti için gerekli teçhizatõ olan Şekil 17a ve b deki birleşimler sürekli birleşimlerdir, özel
helisel teçhizat ile belirli bir oranda dönmeye karşõ kõsmen rijitliği temin edilmiş, dolayõsõyle sõnõrlõ
mesnet momenti taşõyabilen ve Şekil 17c de gösterilmiş birleşim, kõsmen sürekli ve mesnet momenti
teçhizatõ olmayan, Şekil 17d deki birleşim ise serbest birleşimi göstermektedirler.
Şekil - 17 Birleşim Kontrol Kesitleri
4.3.9.3 - Pano Basõnç Birleşimlerinde Sõnõrlamalar

Döşeme alt teçhizatõnõn as aderans boyu (Şekil 18), hasõr teçhizat halinde kayma
teçhizatõ yoksa 4φ den az olmamalõdõr. Döşeme panosunun duvar panosu üstüne oturmasõ
durumunda (ab,min)için madde 4.2.1.2'deki esaslar geçerlidir.
Şekil 18 - Kenetleme Boyu İçin Kesit
Duvar panosu mesnedinde, kesme kuvveti hesap değeri
Vfd ≤ 0,25 fctd χ (1 + 50ρ) b.d (82)
ise, mesnette kayma teçhizatõna gerek yoktur. Burada
d : döşeme panosu faydalõ yüksekliği

χ : χ = 1.6-d (d, m. cinsinden)
ρ : döşeme donatõsõ oram b : mesnet genişliği
fctd : betonun hesap kesme mukavemeti
dir.
43
Döşeme panosu üst kenarõnõn duvar panosu altõna girdiği durumlarda, birleşim sürekli değilse, at en az
duvar panolarõnõn enine teçhizatõ yoksa,
at,min = 40 mm
duvar panolarõnõn enine teçhizatõ varsa,
at, min = 30 mm olmalõdõr.
Döşeme panolarõnõn, üst teçhizat için filizleri varsa a^ bu filizlerin sonuna kadar olan boy olarak kabul
edilebilir
Serbest birleşim durumunda at sõfõr olarak kabul edilmelidir.
4.3.9.4- Panonun Kendisinde ve Birleşimdeki Dõşmerkezlik

Panonun kendi bünyesinde ve birleşimde bulunabilecek dõşmerkezliklerle ilgili hesaplar için, doğruluğu
kabul edilmiş başka bir metot kullanõlmadõkça, Ek-Cde verilen metot kullanõlabilir.
4.3.9.5 - Pano Basõnç Birleşiminin Mukavemeti

Pano basõnç birleşimlerinde, basõnç kuvveti, birleşime ej-j dõşmerkezliği ile etkir.
Birleşimin basõnç mukavemetinin gerçek hesabõ çok uzun ve güç olduğundan, Ek-L 'de verilmiş olan
basitleştirilmiş metot hesaplarda kullanõlabilir.
4.3.10- Taşõyõcõ Duvarlar ile Rijitlik Duvarlarõ Arasõndaki Düşey Birleşim

Duvarlar, kenarlarõnõn duvar düzlemine dik yer değiştirmelerine engel olmak için döşemeler, ara
taşõyõcõ duvarlar, rijitlik duvarlarõ veya yeterli rijitliğe sahip benzer yapõ elemanlarõyla iki, üç veya dört
kenarõndan tutturulmalõdõr.
Taşõyõcõ duvarlar, kendilerini rijitleştiren duvarlara, kuru veya õslak bağlantõyla, h/3 ve 2h/3'de olmak
üzere en az iki noktada bağlanmalõdõr. Her bir bağlantõ,
T = Nr *h /30 (83)
değerinde bir çekme kuvvetine göre hesaplanmalõdõr.
Burada,
h : kat yüksekliği
Nr: rijitleştirilen taşõyõcõ duvarõn, rijjtlik duvarõ bölgesindeki toplam düşey kuvveti,
dir.
Şekil 19 - Taşõyõcõ Duvar-Rijitlik Duvan Birleşimi
Islak birleşimlerde teçhizat çapõ en az 8 mm olmalõdõr. Teçhizat eki fiyong veya kaynakla yapõlabilir.
44
Şekil 20 - Taşõyõcõ Duvar-Rijitlik Duvar Birleşim Kesiti
Taşõyõcõ duvarlarõn iki taraftan aynõ yerde kendisine dik iki rijitlik duvarõ veya aralõklarõ taşõyõcõ duvar
kalõnlõğõnõn en fazla 6 katõ olan şaşõrtõlmõş rijitlik duvarlarõ ile tutulduğu yerlerde, derzlere teçhizat
konmayabilir.
4.4 - TEMELLER ve KOLON TEMEL BİRLEŞİMLERİ
4.4.1 - Genel
Prefabrike binalarõn temeli, kat adedi ve zemin cinsine bağlõ olarak, bir veya iki doğrultuda sürekli
sömel, radye veya tekil sömel olabilir. Temellerin Kolonlarla Birleşimi
- Yuvalõ temellerle
- Kuru birleşim şeklinde
- Islak birleşim şeklinde
yapõlabilir.
Yuvalõ olmayan temellerin hesap ve boyutlandõrõlmasõnda TS 500'deki esaslar geçerlidir.
Bu standartta sadece yuvalõ temeller için gerekli koşullar verilecektir.
4.4.2 - Yuvalõ Temeller
4.4.2.1 - Yuvalõ Tekil Temellerde Tanõm ve Konstrüktif Esaslar

Bir kolona ait yuvalõ tekil bir temelin şematik kesit ve planõ Şekil 21'de gösterilmiştir.
Ib = kolonun yuva içindeki kõsmõnõn uzunluğu,

h = kolon kesitinin eğilme doğrultusundaki kenar boyutu
hj = yuva kenar kalõnlõğõ,
N,M,V = yuva üstünde kolon kesit kuvvetlerinin hesap değerleri,
b1,a2 = yuvanõn planda iç çevre kenar boylan,
b2,a2 = yuvanõn planda dõş çevre kenar boylan,
dt = temel plağõ kalõnlõğõ,
b,a temel tabanõ kenarlarõ, dõr.
45
Şekil 21- Yuvalõ Tekil Temel
Temel taban genişliği ve kesit kuvvetlerinin hesaplanmasõ ve temelin boyutlandõrõlmasõ normal tekil
temellerdeki gibi yapõlõr.
Ancak hesap kesiti olarak Şekil 21 a daki dt kalõnlõklõ k-k kesiti alõnmalõdõr.
Zõmbalama kontrolü için yuva kenarlarõ mevcut değilmiş gibi, kolon alt kesit kenarlarõndan itibaren dt/2
alõnarak elde edilen yan yüzün alanõ hesaba katõlmalõdõr.
Yuvalõ bir sömelde
a) M/(N.h) ≤ 0,15 ise lb ≥ 1,6 h (84)

b) M/(N.h) ≥ 2 ise lb = 2 h (85)
olmasõ önerilir.
(a) ve (b) arasõnda lineer interpolasyon yapõlabilir.
Eğer kolon ve yuva yüzlerinde en az Icm çõkõntõlõ kenetler varsa, kenetli gömülme boyu lbk = lb / 1.4
olabilir.
Ancak,
h1 ≥ 12 cm, veya b1/3

olmalõdõr.
Kolon yuvaya oturtulup eksen kontrolü yapõldõktan ve ahşap kamalarla kamalandõktan sonra kolonla
yuva iç yüzü arasõndaki boşluk yuvanõn betonu ile aynõ kalitede betonla doldurulup çok iyi bir şekilde
sõkõştõrõlmalõdõr.
4.4.2.2- Yuvalõ Tekil Temellerde Limit Durumlar ve Soyutlandõrma

Yuvalõ tekil temellerde gözönüne alõnmasõ gereken limit durumlar şunlardõr:
- en büyük zemin gerilmesi, zemin emniyet gerilmesinden küçük kalmalõ,

- dolgu betonunda ezilme olmamalõ,
- eğilmede kolonun dayandõğõ yuva kenarõnõn üst kõsmõnõn eğilme ve kayma kapasitesi aşõlmamalõ,
- bu kenara mesnet olan ve ona dik bulunan iki kenarõn kõsa konsol olarak güvenliği sağlanmalõ,
dõr.
Yukarõda ilk belirtilenin dõşõndaki limit durumlardaki etkiler, formül 84, 85'de verilen şartlar sağlanmakla
birlikte daha kesin bir hesap yapõlmadõkça Ek-M'de gösterilen yaklaşõk metotla hesaplanabilir.
46
4.4.2.3 - Yuvalõ Sürekli Temeller

Bu çeşit temeller genellikle, düşey bir konsol gibi çalõşabilen profil kesitli taşõyõcõ duvar panolarõnõn
temelleri olarak kullanõlõrlar.
Yuva kenarlarõna gelen etkiler, Ek-M'de gösterildiği gibi, tekil temellerde olduğu gibi hesaplanabilir.
4.4.3 - Prefabrike Kolonlarõn Temelle Kuru Birleşimi

Prefabrike kolonlarõn temelle kuru birleşimiyle ilgili bazõ örnekler Ek-M'de verilmiştir.
4.4.4 - Prefabrike Kolonlarõn Temelle Islak Birleşimi

Prefabrike kolonlarõn temelle õslak birleşimi, Madde 4.3.5.2'de eğilme momenti aktaran birleşimlerde
belirtilen esaslara uygun yapõlmalõdõr.
5 - İMALAT, KONTROL VE DENEYLER

5.1 - BETON KARIŞIMLARI
Betonda istenilen kaliteyi sağlamak ve ekonomik üretimi gerçekleştirebilmek, dolayõsõyla düşük
Standard sapma değerleriyle çalõşabilmek için, üniform bir malzeme akõşõ sağlanmalõ, nitelikli bir
denetim için gerekli tedbirler alõnmalõdõr. Beton karõşõmlarõ, TS 802'deki esaslara göre laboratuvarda
belirlenmelidir. Kullanõlacak karõşõmlar istatistik! açõdan yeterli, bir dizi ardõşõk mukavemet deneyi
sonuçlarõna göre tesbit edilmelidir. Karõşõmlarõn tesbitinde prefabrike elemanlarõn maruz kalacağõ
tesirler dikkate alõnmalõdõr. Örneğin kuvvetli don ve akabinde çözülmelerin olduğu veya kuvvetli tuz ve
sülfata maruz bölgelerde yüksek alkali çimento ve alkali reaksiyon gösteren agrega kullanõlmamalõdõr.
Betonda katkõ malzemesi kullanõlõyorsa, özellikleri deney raporlarõ ile kanõtlanmõş olmalõdõr. Karõşõmda
birden fazla katkõ kullanõlacaksa; herbirinin, diğerinin performansõnõ etkilemeden istenilen özellikleri
sağladõğõ deneylerle gösterildikten sonra kullanõlmalõdõr.
5.2 - BETON ÜRETİMİ
5.2.1 - Malzemelerin Stoklanmasõ ve Ölçülmesi

Agregalar, dane gruplarõna göre birbirleri ile karõşmayacak şekilde ayrõlmõş olarak stoklanmalõ ve dane
grubunun içindeki ölçü dõşõ malzeme o dane grubunun % 3'ünü geçmemelidir.
Çimento ve agrega ağõrlõkça ölçülmelidir.
Agreganõn tartõsõnda, mevcut nem oranõ dikkate alõnarak hesap ağõrlõğõ düzeltilmelidir. Su ve katta
malzemeleri ağõrlõk veya hacim olarak ölçülebilirler. Su miktarõ, agregada bulunan serbest nem dikkate
alõnarak tesbit edilmelidir. Agregadaki serbest nem oranõnõ anõnda tesbit ederek gerekli düzeltmeleri
yaptõğõ için elektronik ölçme sistemleri tercih edilmelidir. Eğer bu tür bir sistem yoksa günde enaz iki
defa nem ölçümü yapõlarak buna göre miktarlar bulunmalõdõr. Malzeme tartõlarõnda ölçüm cihazlarõnõn
hassasiyetleri enaz:
Çimento için % 2,
Agrega için % 3,
Su ve katkõ malzemeleri için % 1,
olmalõdõr.
Ölçüm ekipmanlarõnõn kalibrasyonlan en az 6 ayda bir veya şüpheli durumlarda süre beklenmeden
yapõlmalõdõr.
5.2.2 - Beton Santrallarõ

Beton santrallarõ istenilen kalitede beton üretimini sağlayacak şekilde yeterli ekipman ve uygun
işletime sahip olmalõdõr.
Betonun kullanõlacağõ yer santral yakõnõnda ise sabit beton santrallarõ tercih edilmelidir. Beton uygun
şekilde konveyör, kova veya kanştõncõsõz araçlarla taşõnabilir. Uzak mesafelerde karõştõrma kõsmen
santralda, kõsmen transmikserde veya tamamen transmikserlerde yapõlabilir.
47
Beton santralõndaki karõştõrõcõlar agrega, çimento ve su dağõlõmõnõ üniform olarak sağlayacak ve

üniform kõvamda beton elde edilecek şekilde olmalõdõr.
Optimum karma süresi önceden deneylerle tesbit edilmeli, gereğinden az veya çok karõştõrma
yapõlmasõndan kaçõnõlmalõdõr.
5.3 - KALIPLAR
Prefabrike bir beton elemanõn dökümü, çelik, ahşap, cam takviyeli plastik (CTP) beton veya başka bir
uygun malzemeden özel olarak hazõrlanmõş kalõplarda yapõlõr. Kalõplar vibrasyon nedeniyle ciddi
sarsõntõlara maruz kalacağõ dikkate alõnarak projelendirilmeli ve imal edilmelidir. Kalõplarõn yapõmõnda,
özellikle prefabrike elemanõn görünümünü etkileyen kalõp kenar ve birleşimlerinden beton ve şerbet
sõzmalarõnõ önleyecek tedbirler alõnmalõdõr. Kalõp cinsine bağlõ olarak döküm öncesi kullanõlacak kalõp
ayõrõcõ malzemesi denenerek belirlenmelidir. Döküm sõrasõnda kalõp yüzeyinde yõrtõlmadan bir film
tabakasõ bõrakacak ve döküm sonrasõ beton eleman üzerinde leke yapmayacak bir kalõp ayõrõcõ
seçilmelidir.
Prefabrike beton elemanlara genellikle õsõtma yöntemi ile kür sistemi uygulandõğõndan, kür
sõcaklõklarõndan dolayõ kalõplarda meydana gelecek şekil değişimlerinin kalõp içindeki beton elemana
etkisi dikkate alõnmalõdõr.
Yan kanatlan sabit kalõplarõn kullanõlmasõ durumunda, kür sonrasõ beton elemanõn kalõba takõlmadan
alõnabilmesi için eleman şekline göre kalõbõn yüzeyine gereken eğim verilmelidir.
5.4 - BETON DÖKÜMÜ
5.4.1 - Kalõp Hazõrlõğõ ve Taşõma

İyi temizlenmiş ve uygun kalõp yağõ ile yağlanmõş kalõplarõn, beton dökümü başlamadan önce
düzgünlüğü ve özellikle birleşim yerlerinin vibrasyon sõrasõnda beton sõzdõrmayacak şekilde sõkõlõğõ
tekrar kontrol edilmelidir. Teçhizatõn projeye uygunluğu, elemanlarõn guse, başlõk gibi detay kõsõmlarõ,
ek parçalan, paspayõ halkalarõ varsa diğer özel detaylar vb.nm pozisyon ve ölçüleri gözden
geçirilmeden beton dökümüne başlanmamalõdõr. Ongenime tel ve haladan, bunlarõn konumlarõ,
mesnet bölgelerinde aderanssõz kõsõmlar varsa bunlann ölçüleri ve aderansõ kaldõrmak için alõnan
tedbirler kontrol edilmelidir.
Beton, kalõba en kõsa sürede ve aynşmaya meydan verilmeyecek şekilde taşõnmalõdõr. Kalõba dökme
sõrasõnda prizini almaya başlamõş betona su katõlarak tekrar karõştõrma yapõlmamalõdõr.
5.4.2 - Betonun Kalõba Yerleştirilmesi

Teçhizatõn, ek parçalarõnõn, paspaylarõnõn ve bağlantõ çubuklarõnõn korunmasõ ve yer değiştirmesinin
önlenmesi için betonun kalõp içine dökülmesinde itina gösterilmeli ve beton kalõba, uygun cihazlarla
darbe yapmayacak biçimde aktarõlmalõdõr.
Betona basõnç uygulanarak makina ile şekil verme ve sõkõştõrma işlemini birarada yapan sürekli döküm
sistemlerinde (extrusion) kesintiye meydan verilmeden beton beslemesi yapõlmalõdõr. Bunun dõşõndaki
üretimlerde betonun sõkõştõrõlmasõ dahili, harici veya yüzey vibratörleri ile yapõlõr. Vibratörler enaz 3600
dev/dakika frekansa sahip olmalõ, daha yüksek frekanslõ vibratörler tercih edilmelidir.
Vibrasyon, betonun kalõp içinde üniform şekilde dağõlarak plastik bir kütle teşkil edeceği tarzda
yapõlmalõdõr. Beton yüzeyinde gözenek, yaygõn hava kabarcõklarõ, boşluklar, aynşma, yüzey
bozukluklarõ oluyorsa vibrasyon sistemi, uygulamasõ, vibratör sayõsõ ve vibratörlerdeki kütle ve
eksantriklikler gözden geçirilerek uygun yüzey elde edilecek şekilde revize edilmelidir.
5.4.3 - Değişik Hava Şartlarõnda Beton Dökümü

Ortam sõcaklõğõnõn + 5°'nin altõnda ve + 30°'nin üstünde olmasõ durumunda beton dökümü ve
bakõmõnda TS 1248'deki tedbirler alõnmalõdõr.
5.4.4 - Beton Kürü

Betona erken mukavemet kazandõrõlmasõ, gerekli nemin korunmasõ, yüzey çatlamalarõnõn önlenmesi
için uygun bir metotla kür tatbik edilebilir. Kür şekli elemanlarõn kütlesi ve biçimi, çimento tipi ve
miktarõ, hava sõcaklõğõ, ortam rutubeti gibi etkenlere bağlõ olarak seçilmelidir.
48
5.4.4.1 - Buhar Kürü

Betona erken mukavemet kazandõrmayõ öngören bir yöntem olup TS 3648'e uygun olarak tatbik edilir.
5.4.4.2 - Isõtma Metodu İle Kür

Kalõp civarõnda boru veya ceplerde, buhar sõcak su veya sõcak yağ dolaştõrõlmak suretiyle veya
elektrikle eleman etrafõnda õsõtõcõ bir örtü teşkil edilerek kalõplar ve dolaylõ olarak elemanlar õsõtõlõr.
Isõtõcõ elemanlarõn beton yüzeyi ile doğrudan temasõ olmamalõdõr. Isõtma sõrasõnda elemandaki nemin
hõzlõ bir şekilde kaybolmasõnõ önlemek için kanaviçe bez veya plastik örtü serilerek, yada önleyici bir
sõvõ tabaka teşkil edilerek, elemanõn çõplak yüzlerinde tedbir alõnmalõdõr. Elemanlarõn dökümü
tamamlandõktan sonra, kür uygulanmasõna başlayõncaya kadar geçecek bekleme süresi ile, beton
yüzeyindeki azami sõcaklõk, kür süresi ve kademeli õsõnma ve soğuma süreleri için TS 3648'deki
esaslar bu metot için de dikkate alõnmalõdõr.
5.4.4.3- Nemin Korunmasõ İle Kür Yapõlmasõ

Isõtma olmaksõzõn beton yüzeylerinin nemli tutulmasõ için kanaviçe bezi veya plastik örtü ile yüzeyler
kaplanõr veya yüzeylere spreyle su püskürtülür. Bu işlemlerde kalõp yanlan da açõlarak uygulama bu
yüzeylere de yapõlabilir.
5.5 - KALIPTAN ALMA VE YÜZEY DÜZELTME İŞLERİ

Betonun mukavemeti açõsõndan kalõptan alma anõ en kritik aşama olduğundan, prefabrike beton
elemanda oluşabilecek çatlaklarõn izin verilen sõnõrlarõ aşmamasõ için kaldõrma noktalarõnõn konumlan,
elemanõn şekil ve teçhizatõna uygun olarak seçilmelidir.
Kalõp görmeyen yüzeylerde düzgünlük isteniyorsa, yüzey suyu kaybolduktan sonra ve parmakla beton
kolayca oyulmayacak hale gelince, son mala perdahõ yapõlmalõdõr.
Kalõptan çõkarõlan elemanlarõn yüzeylerinde meydana gelen göze hoş gelmeyen kusurlar, elemanõn
taşõyõcõlõğõnõ etkilemeyecek ölçüde olmak kaydõ ile giderilerek elemanlarõn kullanõlmasõna müsade
edilir. Bu tür bal peteği şeklindeki boşluklar, büyükçe çukurluklar ve kabarcõklar, çimento, ince kum ve
gerekirse katkõ kullanõlmak suretiyle oluşturulacak ince harcõn çuval, sünger yastõk vs., gibi uygun
araçlarla tatbik edilmesi suretiyle doldurulmalõdõr. Büyükçe çõkõntõlar, izler, kalõptan taşan büyük şerbet
ve harç parçacõklarõ da taşlanarak yüzey düzeltme işleri yapõlmalõdõr. Eleman yüzeyinde bõrakõlan
metal ek parçalan, bağlantõ çubuklarõ vs... harç birikintilerinden temizlenmelidir.
5.6 - BETON KONTROLÜ VE DENEYLERİ
5.6.1 - Genel
Sağlõklõ bir imalat yapõlabilmesi için, betonun hazõrlanmasõndan, elemanõn stoklanmasõna kadar
yapõlan tüm işlerin denetlenmesi için bilgili ve yeterli sayõda eleman istihdam edilmelidir. Tüm malzeme
deneyleri, beton numunelerinin hazõrlanmasõ, muhafazasõ ve kõrõlmasõ, beton karõşõmõ ve ölçümler ile
ekipmanlarõn bakõm ve kalibrasyonlarõ bu elemanlarõn doğrudan denetimi altõnda yapõlmalõdõr.
Prefabrike imalatõn yapõldõğõ yerde en az aşağõda belirtilen ekipmanõn bulunduğu bir laboratuvar teşkili
zorunludur:
Basõnç deney cihazõ,

Elek takõmõ,
Etüv,
Hassas terazi,
Gerekli sayõda normlara uygun numune kalõbõ.
5.6.2 - Malzeme Kontrol ve Deneyleri
5.6.2.1- Agrega
Yapõlacak deneylerle agreganõnõn Madde 2.1.2'de belirtilen özelliklere sahip olduğu belirlenmelidir.
Gerekli görüldükçe TS 3527"ye göre 0,063 mm elekten geçen ince malzeme miktarõ, TS 3530'a göre
granülometrik birleşim tayini, TS 3526'ya göre bağõl yoğunluk ve su emme oranõ tayini ve TS 3528'e
göre hafif madde oranõ tayini deneyleri yapõlõr.
49
5.6.2.2- Çimento
Gerekli görülen hallerde deneylerle TS 19'a ve TS 3646ya uygunluğu araştõrõlõr.
5.6.2.3- Beton Çeliği

Gerekli görülen hallerde, beton çelik çubuklarõnõn TS 708, betonçelik hasõrlarõn TS4559, öngerilme
çelik tel, demet ve çubuklarõnõn TS 3721, TS 5679, TS 5680'deki şartlara uygunluğu deneylerle
araştõrõlõr.
5.6.2.4 - Katkõ Maddeleri

Madde 2.1.4'deki şartlara uygun olarak kullanõlmalõdõr. Gerektiğinde beton hava sürükleyici katkõ
maddeleri TS 3456"ya göre, beton kimyasal katkõ maddeleri
TS 3452'deki esaslara göre taze betonda denenmek suretiyle kullanma oranõ tesbit ve tahkik edilir.
Buhar veya başka bir õsõtma metodu ile kür uygulanan betonlarda katkõ maddeleri, deneye tabi
tutulduktan sonra kullanõlmalõdõr.
5.6.2.5 - Birleşim Metalleri

Prefabrike elemanlarõn birleşimlerinde kullanõlacak her türlü birleşim metalleri ve bunlarõn
eklentilerinde kullanõlan her türlü kaynak vb., işlemlerde TS 648 ve buna bağlõ diğer çelik malzeme
standardlarõna uyulmalõdõr.
5.6.2.6- Su Kontrolü
Betonda istenilen işlenebilirliği verecek olan karõşõmdaki su/çimento oranõ, çok iyi kontrol edilmelidir.
Karõşõmdaki su muhtevasõnõn kontrolü iki şekilde yapõlõr:
Taze beton kõvamõnõ çökme deneyleriyle kontrol altõnda tutarak uygulanan(dolaylõ) metot. TS 2871
standardõ kullanõlarak yapõlan çökme deneyleriyle karõşõma katõlacak su miktarlarõ belirlenir.
Agregalardaki su muhtevasõnõ belirleyerek uygulanan (dolaysõz) metot. TS 3523 standardõ kullanõlõp,

agrega su muhtevalan belirlenip betona katõlacak su miktarlarõ bulunur. Bu metotta agrega neminin
sürekli kontrolü ve malzeme tartõlarõnõn hassas olmasõ önemlidir.
5.6.3- Beton Nitelik Denetimi
5.6.3.1 - Beton Sõnõflan ve Standart Sapma

Beton sõnõflan ve betonun basõnç mukavemeti ilgili olarak TS 500'de, belirtilen hususlar prefabrike
beton imalatõnda da aynen geçerlidir.
Projede öngörülen beton sõnõf mukavemeti (karakteristik mukavemet) fck olduğuna göre, beton karõşõm
hesaplarõnda temel alõnacak ortalama mukavemet (hedef mukavemeti) fcm, standart sapmanõn
bilindiği durumlarda aşağõdaki bağlantõdan hesaplanmalõdõr.
f cm = f ck + 1,28σ (86)
Standard sapmanõn bilinmediği veya kestirilemediği durumlarda ise, fcm yaklaşõk olarak fck belirli bir
miktar arttõrõlarak bulunabilir.
fcm = fck + ∆f (87)
∆f için aşağõdaki değerler kullanõlõr.
Normal mukavemetli Yüksek mukavemetli

beton beton
σ (N/mm2) 2,9 3,3
2
∆f (N/mm ) 3,7 4,2
Burada normal mukavemetli betonlar fck < 25 (MPa, silindir mukavemeti) olan betonlar olarak alõnmalõ,
bunun üzerindeki değerler yüksek mukavemetli beton olarak kabul edilmelidir.
50
Uygulanacak beton karõşõmlarõ, malzemelerin kaynağõnda bir değişiklik olduğunda, istenilen betonun
mukavemet ve kõvam özellikleri değiştiğinde, TS 802'deki esaslara göre belirlenir ve yeteri kadar
numune alõnmak suretiyle kontrol edilir.
5.6.3.2 - Günlük Beton Basõnç Mukavemet Deneyler

Beton imalatõnõn sürekli kontrolü, beton basõnç deneyleri ile yapõlõr. Beton basõnç mukavemet deneyleri
için TS 3114, TS 2940 ve TS 3068'deki esaslara göre 15x30 cm silindir numuneleri alõnarak basõnç
deneyine tabi tutulur. Günlük dökülen en çok 25 m3 betondan bir deneylik numune (3 adet) alõnõr. En
az iki adedi 28 günlük kõrõlõr. 2 adet numunenin 28 günlük basõnç mukavemetlerinin aritmetik
ortalamasõ "tek deney sonucu"dur. Ancak örnekleme sõklõğõ, yani kaç m3 betondan kaç deney
numunesi alõnacağõ imalatõn cinsine, öngerilmeli olup olmamasõna, buhar kürü veya benzeri bir priz
hõzlandõrma metodu uygulanõp uygulanmamasõna bağlõ olarak belirlenmelidir. Deney sonuçlarõ madde
5.6.3.3'deki kriterlere göre değerlendirilir. Beton basõnç deneylerinin 28 günlük mukavemetinin
ölçülmesi ile yapõlan kontrollerde, çoğu kere düşük mukavemetli üretimlerin düzeltilmesinde ve gerekli
tedbirlerin alõnmasõnda süre yeterli olmamaktadõr. Bu durumlarda TS 3323'e göre hõzlandõrõlmõş basõnç
mukavemeti değerleri veya 3 ve 7 günlük değerler kullanõlabilir. Ancak bu değerlerle 28 günlük
değerler arasõnda, istatistiki açõdan yeterli sayõda deney yapõlarak güvenilir bir ilişkinin kurulmuş
olmasõ gerekir. Mukavemet hesaplarõnda, silindir mukavemeti esas kabul edilmelidir. Keza 15cm x
30cm silindir dõşõnda lOcm x 20cm silindir veya 10, 12, 15, 20 cm'lik küpler kullanõlmasõ durumunda
da, bunlarõn 15cm x 30cm silindirle basõnç mukavemeti sonuçlarõnõn, aynõ şekilde çok sayõda
deneylerle, istatistiki açõdan güvenilir tarzda belirlenmesi gerekir.
5.6.3.3 - Deney Sonuçlarõnõn Değerlendirilmesi

Deney sonuçlarõnõn değerlendilmesinde betonun kabul edilebilmesi için aşağõdaki şartlarõn sağlanmasõ
gerekir.
Büyüklüklerine göre sõraya dizilmiş 4 müteakip deney sonucu dikkate alõnarak;
fcm > ( fck + 0,25σ ) (88)

fc min > ( fck − 0,25σ ) olmasõ gerekir. (89)
Burada fcm 4 birbirini takibeden deney sonucunun ortalama basõnç mukavemeti, fc min ise 4
müteakip deney sonucunun en düşüğüdür. (Bir deney sonucu 2 numunenin 28 günlük mukavemetinin
aritmetik ortalamasõdõr.)
Bu kriterlerden birisi veya her ikisinin sağlanmamasõ durumunda sõra ile aşağõdaki işlemler
uygulanmalõdõr:
- Tek deney sonucu fcm hedef mukavemetinden 3 σ 'dan daha fazla düşükse ve imalatõn kötü
olduğuna dair başka bir kanõt yoksa bu sonuç değerlendirme dõşõ bõrakõlmalõdõr.
- fcm - 3 σ < fc min < fcm - 2 σ ise ve fck'dan düşük deneylerin sayõsõ toplam deney sayõsõnõn
%10'undan az ise deneyin temsil ettiği imalat başka bir araştõrma yapmaksõzõn kabul edilmelidir.
- Numune alma ve deney metodlan gözden geçirilerek deneylerin gerekli şartlara uygun olarak
yapõldõğõ saptanmalõdõr.
- Hesaplar deney sonuçlarõna karşõ gelen beton sõnõfõ belirlenerek, düşük mukavemetli beton
sõnõfõna göre tahkik edilmelidir.
- Hesap tahkiki de tutmadõğõ hallerde bu elemanlarõn, yapõlacak değerlendirmelere göre örnekleme

metodu ile bir kõsmõ veya hepsi, Madde 5.8'e göre yükleme deneylerine tabi tutulur.
5.6.3.4- ongenime Transferi Amacõyla Yapõlan Basõnç Mukavemet Deneyleri

Betonun transfer anõndaki mukavemetini tesbit edebilmek için bir grup numune alõnõr ve transfer anma
kadar elemanõn kendi şartlarõnda (elemanla aynõ ortamda) muhafaza edilir. Transferden önce
numuneler kõrõlõr, TS 3233'e göre yeterli mukavemet sağlanmõşsa öngerilme transferi o eleman için
yapõlõr.
51
5.7- TOLERANSLAR-BOYUT VE YÜZEY KONTROLLERİ
5.7.1 - Toleranslar
Prefabrike elemanlarõn imalat toleranslarõ Çizelge 6'da verilmiştir. Eleman boyutlarõ çizelgedeki
toleranslar dahilinde proje değerlerini sağlamalõdõr. İmalatlarõn toleranslarõ aşmasõ halinde, bu durum
tek başõna elemanõn reddedilme sebebi olmayõp, bu tip elemanlar proje ve montaj bakõmõndan
kullanõlacaklarõ yer de dikkate alõnarak tahkik edilir, yapõlabiliyorsa eleman veya yapõ üzerinde gerekli
düzeltmeler yapõlõr. Bu işlemlerden sonra elemanõn kullanõlabilme olanağõ yoksa reddedilir.
5.7.2 - Boyut ve Yüzey Kontrolleri

Prefabrike elemanlarda imalat sonrasõ kontrol olarak da adlandõrõlabilecek boyut ve yüzey kontrolleri
elemanõn tipine, imalat adedine, projesindeki detaylarõn şekil ve çokluğuna bağlõ olarak bütün
elemanlarda veya örnekleme yolu ile bazõlarõnda yapõlmalõdõr. Eleman yüzeylerinde hava
kabarcõklarõndan meydana gelen küçük boşluk veya deliklere, kalõp birleşim yerlerinde meydana gelen
normal kalõp izlerine, ufak çentik veya harç kõymõklarõna, betonda normal seviyede oluşabilecek renk
değişikliklerine izin verilir. Olabilecek çatlak genişlikleri TS 500'deki değerleri geçmemelidir. Ancak
göze hoş görünmeyen kusurlar, büyük girinti ve çukurlar, bal peteği şeklindeki boşluklar, büyük çentik
ve çõkõntõlar madde 5.5'de belirtildiği gibi giderilerek elemanlar yüzey düzeltme işleminden sonra
kullanõlabilirler. Her elemanda boy, enkesit, görünen detaylarõn yerleri doğrudan kontrol edilmelidir.
Doğrusallõk, kare veya dikdörtgen kesitten sapmalar, düzgünlük özellikleri belirlenmelidir. Öngerilmeli
elemanlarda ters senim değerleri uygun araçlarla ölçülmeli ve hesaplanan ters sehimlerle
karşõlaştõrõlmalõdõr.
5.8 - ELEMAN DENEYLERİ
5.8.1 - Mukavemet Deneyleri

Mukavemet deneyleri eleman enaz 28 günlük yaşõnõ doldurduktan sonra yapõlõr. Yüklemede, yüklerin
en uygunsuz kombinezonu uygulanõr. Kesmenin kritik olduğu durumlarda M/Vd'nin kritik durumu
dikkate alõnõr.
Mukavemet deneyleri aşağõdaki şekilde yapõlõr:
5.8.1.1- Tahribatsõz Deney

Elemanõ tahrip etmeden yapõlan mukavemet deneyleri;
- Kalite kontrol işlemleri içinde,
- Mukavemetleri normal hesap analizleri ile belirlemenin mümkün olmadõğõ durumlarda veya,
- Beton mukavemetlerinden şüphe edilen durumlarda (madde 5.6.3.1) teçhizatõn yerleşim veya
yeterliliğinde belirsizlik olduğunda veya tatbik edilen öngerilim miktan yetersiz kaldõğõnda,
uygulanõr.
Eleman hesapta dikkate alõnan açõklõğõnda ölü ve hareketli yükler (zati yükü de dahil katsayõlarla
artõrõlmamõş yük) toplamõnõn 1,25 katõ yük ile bir saat süreyle yüklenir. Bu sürenin sonunda eleman
herhangi bir zayõflõk işareti, imalat hatasõ veya beklenenden fazla sehim (TS 500'e göre)
göstermemelidir.
Öngerilmesiz elemanlarda yükleme:
Eleman üzerindeki yükün kaldõrõlmasõndan bir saat sonra yükleme sõrasõnda ölçülen en fazla senimin
%75'den fazlasõ geri dönmelidir. Şayet bu gerçekleşmemişse deney tekrarlanõr. Elemanõn kabul
edilebilmesi için; ikinci yüklemede, ölçülen en fazla senimin (ilk yüklemeden kalan kalõcõ senimin
dõşõnda) %75'den fazlasõ geri dönmelidir.
Öngerilmeli elemanlarda yükleme:
Eleman gözle görülür bir çatlak göstermemelidir ve bir saat içinde toplam sehimin %85'den fazlasõ geri
dönmelidir. Öngerilmeli elemanlarda ikinci yükleme yapõlmaz.
52
Öngerilmesiz veya Öngerilmeli beton elemanda yukarõda açõklanan deney başarõsõz olursa aynõ grup
imalattan iki yeni eleman daha deneye alõnõr. Sonuçlar yine yetersiz olursa tamamõ deneye tabi tutulur.
Şartlara uymayan elemanlar reddedilir.
5.8.1.2 - Kõrõlma ve Taşõma Gücü Deneyi

Bu deney kontrol amaçlarõyla, yeni veya özel projelendirilen bir elemanõn tanõtõlmasõ için ya da
elemanõn taşõyõcõlõğõ konusunda çok ciddi endişeler söz konusu olduğunda uygulanmalõdõr. Eleman
hesapta dikkate alõnan açõklõğõnda, taşõyabileceği en fazla hesap yükünün (Taşõma gücüne göre
hesaplarda dikkate alõnan katsayõlarla arttõrõlmõş yük) %95'ine kadar. 15 dakika süre ile yüklenir. Bu
sürenin sonuna kadar eleman kõrõlmamalõdõr. Elemanõn deney sõrasõndaki açõldõğõnõn 1/40'õm aşan
sehimler kõrõlma durumu olarak kabul edilir. İlk eleman kõrõlõrsa aynõ deney sonraki iki elemanda
uygulanõr. Bunlarda da kõrõlma durumu olduğunda imalatõn tamamõ deneye tabi tutulur.
5.8.2 - Beton Çekici İle Kontrol Deneyleri

Beton çekici ile yapõlan bu deneyler sadece genel bir fikir vermek amacõyla uygulanõr. Her noktadan en
az dokuz okuma almak gerekir ve kenarlara 2,5 cm ve daha yakõn noktalarda okuma alõnmamalõdõr.
Beton çekicinin vurulacağõ yüzeyler temiz ve pürüzsüz olmalõdõr. TS 3260'daki şartlara uyulmalõdõr.
ÇİZELGE 6- Uzunluk ve Genişlik Ölçülerinin Sõnõr Tolerans Değerleri
Anma Boyutu m, Sõnõr Tolerans Değerleri mm Olarak
Yapõ Elemanõ >1,5 >3 >6 10 >15 >22

<1,5 >30
<3 <6 <10 15 <22 <30
m m
m m m m m m
Çubuk şeklinde yapõ

elemanõnõn uzunluklarõ
1 +6 +8 + 10 + 12 + 14 + 16 + 18 +20
(kolon, kiriş, makas)
l. l1, l2, l3
Döşeme plaklarõ ve du-

2 var panolarõnõn uzunluk +8 +8 + 10 + 12 + 16 +20 +20 +20
ve genişlikleri 1, b
öngerilmeli yapõ ele-

3 - - - + 16 + 16 +20 +25 +30
manlarõnõn uzunluktan
Cephe panolarõnõn
4 uzunluk ve genişlikleri +5 +6 +8 +10 - - -
l,b
53
ÇİZELGE 7- Kesit Boyutlarõnõn Sõnõr Tolerans Değerleri
Anma Boyutu m, Sõnõr Tolerans Değerleri mm Olarak
Yapõ Elemanõ >0,15 >0,30 >0,6 >1,0

<0,15 >1,5
<030 <0,6 <1,0 <1,0
m m
m m m m
Döşeme plaklarõ kalõn-

1 +6 +8 + 10 - - -
lõklarõ h1, h2, s
Duvar ve cephe panolarõ

2 +5 +6 +8 - - -
kalõnlõklarõ s
Çubuk şeklindeki yapõ

elemanlarõnõn kesit
3 boyuttan (kolon,kiriş, +6 +6 +8 + 12 + 16 +20
dõş makas gibi) b1,
b2,b3,b,s
5.9 - YAPI ÜZERİNDE YAPILAN DENEYLER

Yapõ üzerinde yapõlan deneyler sözleşmeden dolayõ gerekiyorsa veya yapõnõn mukavemetinin
yeterliliği üzerinde bir şüphe mevcutsa uygulanõrlar. Bu deneyler beton dökümü üzerinden 56 gün
geçmeden yapõlmamalõdõr.
Deney sõrasõnda yapõya ölü ve hareketli yükler toplamõ, 0.85 (1.4 G + 1.6 Q) olarak uygulanõr. Yük
tatbikinden önce, yapõda çökme söz konusu ise, tatbik edilen yükleri ve yapõyõ taşõyabilecek kuvvetli
payandalar, elemanlar altõnda bir açõklõk bõrakõlacak şekilde yerleştirilir. Yükleme tamamlandõktan 24
saat sonra ilk sehim okumasõ yapõlõr. Yük kaldõrõldõktan 24 saat sonra ikinci okuma yapõlõr. Eğer bu
arada herhangi bir önemli hasar gözlenirse deney başarõsõz sayõlõr. Yeni bir deney yapõlmaz. Eğer
belirli bir hasar gözlenmezse;
12
a) Yüklemeden meydana gelen sehim ≤ ise, deney başarõlõ kabul edilir. (90)
20000h
12
b) Yüklemeden meydana gelen sehim > (91)
20000h
fakat ikinci sehim okumasõnda ilk okunan senimin % 75'i geri dönerse (öngerilmeli elemanlarda %80'i
geri dönerse), yine deney başarõlõ kabul edilir.
Burada,
l = açõklõk (cm)
h = Yüklemenin yapõldõğõ yapõ elemanõnõn (kiriş, plak v.s.) yüksekliği (cm)
dir.
Yükleme deneyi başarõsõz olursa, fakat hasar yoksa 72 saat sonra deney tekrar edilebilir.
Yükleme deneylerinden olumlu sonuç alõnmadõğõ takdirde; deney sõrasõnda veya yük kaldõrõldõktan
sonra yapõda zayõflõk işaretleri, çok aşõn sehim veya imalat hatalarõ görülürse, yapõ ya takviye edilmeli
veya yeniden inşa edilmelidir.
54
6 - STOKLAMA, MONTAJ VE TOLERANSLARI

6.1 - STOK MESNETLERİ
Genellikle, stoklama projedeki mesnetleme şekline ve/veya elemanõn taşõnacağõ konuma göre
yapõlmalõdõr.
Stok mesnetleri, kalõptan almak için kullanõlan kaldõrma noktalan yakõnõnda seçilir. Stok mesnetlerinin
bu noktalardan farklõ olmasõ durumunda tahkik yapõlmalõdõr.
İki adet stoklama mesnetinden fazla sayõda mesnet kullanõlmasõ durumunda mesnet yerleri; değişik
mesnet çökmeleri nedeniyle elemanõn öngörüldüğü şekilden farklõ çalõşmasõna ve çatlak ve/veya
kõrõlmalara yol açmayacak şekilde seçilmelidir.
Betonlanmamõş stok sahalarõnda, yağmurun toprağõ yõkamasõ sonucu, stok mesnetlerinin çökmesi
önlenmelidir.
Prefabrike elemanlar, stokta birbirleri ile doğrudan temas etmeyecek şekilde yüzeyleri zedelemeyecek
bir malzeme ile ayrõlmalõdõr.
6.2 - PREFABRİKE BETON ELEMANLARIN TAŞINMASI
6.2.1 - Taşõma Sõrasõnda Mesnetleme

Montaja kolaylõk açõsõndan, prefabrike beton elemanlarõn monte edileceği konumda taşõnmasõ
uygundur. Mümkün olmayan durumlarda mesnet yerlerinin iyi seçilmesi gerekir. Bir veya iki uçtan
konsol teşkil ederek taşõnmasõ gereken ve tarafsõz eksene göre simetrik olmayan öngerilmesiz
elemanlarda yerleştirme, mesnet ve açõklõkta eşit çekme gerilmesi oluşturacak biçimde yapõlmalõdõr.
6.2.2 - Taşõma Sõrasõnda Meydana Gelen Dinamik Gerilmelerin Tahkiki

Prefabrike beton elemanlarõn araç üzerinde taşõnmasõ sõrasõnda eleman ve aracõn titreşim
frekanslarõna bağlõ olarak dinamik ek'kuvvetler etki eder.
Bu tahkik, eleman zati ağõrlõğõ en az yüzde elli arttõrõlarak yapõlõr.
6.3 - PREFABRİKE BETON ELEMANLARIN MONTAJI
6.3.1- Mesnetleme ve Alõnacak Yükler

Özellik gösteren durumlarda prefabrike elemanlarõn montaj sõrasõ, projesinde belirtilmelidir.
Elemanlarõn, yaş bağlantõ, kompozit çalõşma vb. nedenlerle gerekirse stabilitesi geçici mesnetlerle
sağlanõr.
Montaj sõrasõnda kullanõlan bu geçici mesnet ve payandalarõn tahkikinden oluşan yükler %100 arttõrõlõr.
Montaj sõrasõnda genellikle betona gömülü çekmeye çalõşan ankrajlarõn payandalanmasõna özen
gösterilmelidir.
Montaj sõrasõnda geçici mesnet ve payandalar rüzgar yüküne göre tahkik edilmelidir.
6.3.2 - Yanal Stabilite

Bir eksendeki rijitliği, diğer eksene oranla çok az olan prefabrike elemanlarda, kaldõrma anõnda yanal
burkulma ve deformasyona karşõ önlemler alõnmalõ ve gerekli tahkikler yapõlmalõdõr. Kaldõrma noktalarõ
yanal burkulmayõ önleyecek şekilde seçilmelidir.
Bunun için, eleman zayõf ekseni üzerinde kaldõrma noktalarõndan mesnetli kabul edilerek, bulunan
sehimin, eleman tarafsõz ekseninin üst kenara olan uzaklõğõnõn yarõsõndan küçük olmasõ sağlanmalõdõr.
55
Şekil 22 - Yanal Satabilite
6.3.3 - Montaj Toleranslarõ

Prefabrike yapõlardaki montaj toleranslarõ aşağõdaki şekillerde verilmiştir. 633.1- Kirişlerde Montaj
Toleranslarõ: (Şekil 23)
a = Bina aks toleransõ + 25 mm

a1 = Çelik kolon aksõndan kiriş dõşõna + 25 mm
b = Mesnet bölgesi
En fazla yükseldik 6 mm
En fazla düşüklük 13 mm
c = En çok düşeyden kaçõklõklar
Her 30 cm yükseklikte 3 mm
En çok 13 mm
d = Kenar karşõlaştõrmalarõnõn ayarlanmasõnda en fazla toleranslar
Mimari özelliği olan kenarlarda 6 mm
Görünmeyen kenarlarda 13 mm
e = Derz genişliği
Mimari önem taşõyan derzler + 6 mm
Gizli derzler + 6 mm
Çok kritik olmayan yapõ derzleri + 13 mm
f = Mesnet uzunluğu (Açõklõk doğrultusunda) + 6 mm
g = Mesnet genişliği + 13 mm
Şekil 23 - Kirişlerde Montaj Toleranstan
56
6.3.3.2- Çatõ ve Döşeme Elemanlarõ İçin Montaj Toleranslarõ (Şekil 24)

a = Bina aks toleransõ + 25 mm
a1 = Çelik kolon aksõndan kiriş dõşõna + 25 cm
b = Eleman uç noktalarõnda normal tepe yüksekliği toleransõ
Yerinde dökme beton ile kaplõ döşemelerde + 20 mm
Yerinde dökme beton olmayan döşemelerde + 6 mm
Yerinde dökme beton olmayan çatõlarda + 20 mm
c = Kenar karşõlaştõrmalarõnda en çok toleranslar
Yerinde dökme beton olan veya olmayan yapõlarda 25 mm
d = Derz genişliği
Eleman uzunluğu 0 -12 m +13 mm
12 -18 m + 20 mm
19 m ve üstü + 25 mm
e = Eleman üst seviyelerinin farklõ olma toleransõ
Yerinde dökme beton ile kaplõ 19 mm
Yerinde dökme beton olmayan döşemelerde 6 mm
Yerinde dökme beton olamayan çatõlarda 19 mm
f = Mesnet uzunluğu (Açõklõk doğrultusunda) 20 cm
g = Mesnet genişliği 13 cm
h = Boşluklu döşemelerin farklõ taban yükseklikleri + 6 mm
Şekil 24 - Çatõ ve Döşeme Elemanlarõ İçin Toleranslar Kolon Montajõnda Toleranslar (Şekil 25)
57
a = Bina aksõ toleranslarõ

Yapõsal uygulamalar 12 mm
Mimari uygulamalar 10 mm
b = Nominal tepe yüksekliğinden sapma
En fazla düşüklük 13 mm
En fazla yükseklik 6 mm
c = Kõsa konsol üst kotunun
En fazla düşüklüğü 13 mm
En fazla yüksekliği 6 mm
d = En fazla şakul kaçõklõklarõ
(En fazla 30 m ve altõnda yüksekliği olan yapõlarda 25 mm)
e = 3 m yüksekliğindeki herhangi bir elemandaki şakul kaçõklõğõ 6 mm
f = Kenar karşõlaştõrmalarõnõn ayarlanmasõnda en fazla toleranslar
Mimari özelliği olan elemanlarda 6 mm
Gizli kenarlarda 13 mm
Şekil 25- Kolon Montajõnda Toleranslar
6.3.3.4- Taşõyõcõ Duvar Panellerinin Montaj Toleranstan (Şekil 26)

a = Plan aksõndan sapma + 13 mm
a1 = Kolon aksõndan çelik kiriş dõşõna + 13 mm
Dõş panellerde 13 mm
îç panellerde 20 mm
Dõş panellerde bitişik panelden sapma 13 mm
İç panellerde bitişik panelden sapma 20 mm
c = Kõsa konsol yüksekliğinin
58
d = Yüksekliği 30 metrenin üstünde olan yapõlarda en çok şakul
kaçõklõğõ 25 mm
e = 3 metre yüksekliğindeki bir elemanda şakul kaçõklõğõ 6 mm
f = Kenar karşõlaştõrmalarõnõn ayarlanmasõnda en fazla toleranslar 13 mm
g = Derz genişliği 10 mm
h = Düşey derzde sapma 13 mm
h1 = 3 metrenin üzerinde yükseklik için derz sapmasõ 10 mm
i = Yüzeylerin birbirinden sapmasõ
İç duvarlarda 20 mm
j = Bitişik monte edilen panellerin senim farklarõ 13 mm
Şekil 26 - Taşõyõcõ Davar Panellerin Montaj Toleranslarõ
6.3.3.5- Mimari Duvar Panellerinin Montaj Toleranslarõ (Şekli 27)

a = Plan aksõndan tolerans + 13 mm
a1 = Kolon aksõndan çelik kiriş dõşõna + 13 mm
59
İç panellerde 13 mm
Bitişik dõş panellerde 6 mm
Bitişik iç panellerde 13 mm
c = Mesnet yüksekliğinin
d = Yüksekliği 30 m'nin üstünde olan yapõlarda

En fazla şakul kaçõklõğõ 25 mm
e = 3 m yüksekliğindeki bir elemanda şakul kaçõklõğõ 6 mm
f = Kenar karşõlaştõrmalarõnõn ayarlanmasõnda en fazla toleranslar 6 mm
g = Derz genişliği 6 mm
h = Düşey derz de sapma 10 mm
h = 3 m'nin üzerinde yükseklik için derz sapmasõ 6 mm
i = Yüzey karşõlaştõrmalarõnõn ayarlanmasõnda en fazla tolerans 6 mm
j = Bitişik monte edilen panolarõn sehim farklarõ 13 mm
Şekil 27 - Mimari Duvar Panellerinin Montaj Toleranstan
60
ATIF YAPILAN TÜRK STANDARDLARI
TS 19
TS 498
TS 500
TS 648
TS 706
TS 708
TS 802
TS 1033
TS 1034
TS 1248
TS 2871
TS 2940
TS 3068
TS 3114
TS 3233
TS 3260
TS 3323
TS 3357
TS 3452
TS 3456
TS 3523
TS 3526
TS 3527
TS 3528
TS 3530
TS 3646
TS 3648
TS 3721
TS 4065
TS 4559
TS 5679
TS 5680
61
EK - A
MAFSALLI BİRLEŞİMLİ SİSTEMLERDE KOLON BURKULMA BOYU

VE NARİN KOLONLARDA HESAP ESASLARI
A.1 - MafsaUõ Birleşimi! Sistemlerde Kolon Burkulma Boyu

Mafsallõ birleşimli sistemlerde kolon burkulma boyu aşağõdaki gibi hesaplanabilir.
(A1)
Burada,
lk : Kolon burkulma boyu,
(A2)
Nd : Kolonun söz konusu kattaki hesap eksenel kuvveti,

Vd : İlgili kolonun bulunduğu kattaki kolona gelen kesme kuvveti
h : Kat yüksekliği
δ : Kolonun bulunduğu katta üst döşemenin alt döşemeye göre, hesap yatay kuvvetleri altõnda yatay
deplasmanõ
: Alt kat kolonlarõnda 0.6, ara ve üst kat kolonlarõnda 0.5
dir.
ifadesinde toplam, kolonun bulunduğu katdaki bütün kolonlar içindir.
Deplasman hesaplarõnda,
kolonlarda El = ECIC (çatlamamõş kesit)
kirişlerde El = EC IC/2
olarak alõnmalõdõr.
Burkulma boyunun hesabõnda kolon rijitliği El olarak (EI)f
E I  1
( EI ) f =  c c + E s l s  (A3)
 5  1+ βd
kirişlerde ise; El olarak
ECIC/3
alõnmalõdõr.
Burada,
β : (devamlõ yüklerin momenti) / toplam yüklerin momentidir.
ECIC : Çatlamamõş beton kesitinin eğilme rijitliğidir.
ESIS : Teçhizat eğilme rijitliğidir.
Kolonlarla iki ucundan mafsalla birleşen kirişlerde
62
El = O (A4)
alõnmalõdõr.
A.2- λ>100 Olan Narin kolonlarda Hesap Esaslarõ (λ λmax=200)

Bu tür kolonlarda ikinci mertebe kesit tesirleri daha etraflõca göz önüne alõnmalõdõr.
Bu etkiler sõra ile aşağõda belirtilmiştir.

a) İstenmeyen dõşmerkezlik :
h
ev = (A5)
150
değerinde kolonda bir istenmeyen dõşmerkezliğin bulunduğu kabul edilmelidir.
b) Sünme etkisi : Dõş yüklerin etkisi ile kolon ucunda meydana gelen deplasman sünme etkisini göz
önüne almak üzere,
ck = 1 β D (A6)
katsayõsõ ile artõrõlõr.
Burada βD yukarõda tarif edilen katsayõdõr.
c) Temel dönmesi : Zeminin elastik özelliklerinden dolayõ meydana gelen temel dönmesi
12M
ϕ= (A7)
AB 3C
denklemi ile bulunur.
Burada:
B = Momentin etkidiği yöndeki temel boyutu,
A = Temelin diğer yöndeki boyutu, M= Temele etkiyen moment,
C = Yatak katsayõsõ, dõr.
d) Rijitleştirilmiş yapõ tasõmlarõnõn etkisi : Kendi başlarõna rijit olmayõp rijitliği bir başka eleman (rijit
perde, çekirdek vb.) tarafõndan sağlanan yapõ kõsõmlarõnõn eksenden sapmasõ nedeniyle rijit tasma
getirdiği ilave etkiler de göz önüne alõnmalõdõr.
7
Eğim açõsõ ϕ = (1 + )10 −3 radyan (A8)
kn
formülü ile bulunur.
Burada : k : Bir kattaki rijitleştirilen düşey eleman sayõsõ

n : Kat adedi,
dir.
Bu dönüşten dolayõ rijit elemana gelen ilave yatay kuvvet :
∆H = ϕN (A9)
olarak hesaplanõr.
N: Rijitleştirilen elemandaki eksenel kuvvettir.
ikinci mertebe etkileri ardõşõk yaklaşõm metodu ile hesaplanabilir.
63
EK - B
DUVAR PANOSUNUN BURKULMASININ ÖNLENMESİ
Duvar panolarõ üst ve alt yatay kenarlarõndan her zaman tutuludur. Düşey kenarlarõn bazen ikisi bazen
birisi tutulmuş olabilir. Bazõ durumlarda iki düşey kenarda serbesttir.
Düşey kenarlarõn tutulma sayõsõ burkulma yüküne etkir.
Burkulma kontrolünde hesaba esas birim genişlikli şerit, pano alt kenarõnda normal gerilmelerin
uniform olmadõğõ durumlarda;
a) yalnõz bir düşey kenarõ tutulmuş panolarda, serbest kenarõnda;

b) her iki düşey kenarõ tutulmuş panolarda, pano genişliğinin ortasõnda;
c) her iki kenarõn serbest olmasõ durumunda, büyük basõnç gerilmesine maruz düşey kenardan "a"
kadar içende alõnmalõdõr.
Şekil B.1. Burkulma Kontrol Şeridi
Burada,
hw : duvar panosu yüksekliği,
lc : pano alt kenarõnda basõnç bölgesi uzunluğudur,
a : hw/3, lc/3 değerlerinin küçüğü,
dür.
Burkulma boyu
hk = k.hw (B1)
dõr.
k katsayõsõ Şekil B.2. deki abaktan alõnabilir.
64
Şekil B.2. k katsayõlarõ
Söz konusu şeritte normal kuwet pano alt kenanndaki gerilme diyagramõndan σck
İle N1 = l.tw σck (B2)
olarak hesaplanõr.
Burada tw pano kalõnlõğõdõr.
Sonra pano ortasõndaki Ek-C'de belirtilen eo dõşmerkezliği ile
M0 = e0.N1 (B3
birinci mertebe momenti hesaplanõr.
Eğilme rijitliği olarak
Ec I c / 5 + Es l s
EI = (B4)
(1 + Rm )
alõnarak stabilite kontrolü yapõlõr.
Bulunan teçhizat bütün duvar genişliğince konur.
65
EK - C
BİRLEŞİMLERDEKİ VE DUVAR PANOSUNDAKİ DIŞ MERKEZLİKLER
Pano basõnç birleşimlerinde, döşeme panosunun üst duvar panosundan alt duvar panosuna düşey
yük aktaran bölümü, tabanõ, duvar panolarõnõn taşõyõcõ tabakalarõ ile döşeme panosu kenarlarõnõn
yatay bir düzlemde belirttikleri ortak alan ve yüksekliği döşeme panosunun yüksekliği olan prizma
olarak kabul edilebilir. Böyle bir prizma Şekil C-l. da üç farklõ durumda görülmektedir.
Şekil C-1. Birleşimdeki ve Duvar Panosundaki Dõş Merkezlikler
Burada,
(1) düşey ekseni, üst pano taşõyõcõ kõsõm kesiti eksenini,
(2) düşey ekseni, alt pano taşõyõcõ kõsõm kesiti eksenini,
(3) düşey ekseni, yük aktaran prizma kesiti eksenini
t,b indisleri sõrasõyle üst ve alt panoya ait büyüklükleri
Gt,Gb sõrasõyle prizma ekseninin üst ve alt noktalarõnõ
Ct,Cb sõrasõyle üst ve alt pano taşõyõcõ kõsõm eksenlerinin prizma üst ve alt tabanlarõnõ kestiği noktalan,
St,Sb sõrasõyle üst ve alt pano taşõyõcõ kõsõmlarõnõn dõş kenarlarõnõn döşeme panosu dõş kenarõna
uzaklõklarõnõ,
tw duvar panosu taşõyõcõ tabaka kalõnlõğõnõ
Aj aktarma prizmasõ enkesit alanõnõ
göstermektedir.
Gt - Cb = elt
Gb,Cb = elb (C1)
66
uzaklõklarõ, sõrasõyle üst taşõyõcõ düzlemle prizma ve alt taşõyõcõ düzlemle prizma eksenlerinin üst üste
gelmemesi sebebiyle
a) üst duvar alt kesitinde ve prizma üst kesitinde

b) alt duvar üst kesitinde ve prizma alt kesitinde.
meydana gelmiş dõş merkezliklerdir.
elt ve elb'ler birleşimin geometrisinden hesap edilir.
Ancak sözkonusu dõş merkezliklerin,

a) yerleştirmede beklenmeyen es gibi,
b) üst duvar panosundaki düşey yüklerin bileşkesinin taşõyõcõ tabaka ekseni olan (1) ekseni dõşõnda
etkimesi sebebiyle e2t gibi,
c) pano orta düzleminde e3 gibi
hatalarõ vardõr.
es :üst pano yerleştirilirken alt kõsõm görülebiliyorsa 10 mm,

alt kõsõm görülemiyorsa 15 mm,
ayarlama bulonu olan panolarda 5 mm
e3 :iki tabaka duvar panolarõnda + 0.03 tw

üç tabaka duvar panolarõnda + 0.04 tw kadardõr.
e2t nin hesabõna ait bir örnek Şekil C.2 de gösterilen bir dõş duvar panosu için aşağõda yapõlmõştõr.
Şekil C.2 Dõş Merkezlik Hesabõ
67
Duvar panosunun i'ci kat kesitinde dõş merkezlik e2t,i', Şekilden
Rp = P3 + P2 + Pd (C2)
ile epi bulunduktan sonra
R p .e pi
e 2 t ,i = (C3)
N + Rp
olarak hesaplanabilir.
Panonun (i-l).ci kesitinde, ilave yüklerden doğan e2t, i-1 dõş merkezliği şekilden,
R p .e pi
e2 t ,i −1 = (C4)
N + R p + Pi
olarak bulunur.
Burada,
(1) : taşõyõcõ tabaka orta düzlemi ekseni,
N : duvar panosuna i'ninci katõn üstünden gelen düşey yük (Şekilde eksenel olduğu kabul
edilmiştir).
P3,P2,P1: dõş, izolasyon ve taşõyõcõ tabaka ağõrlõklarõ,
t3,t2,tw : bu tabakalarõn kalõnlõklarõ,
Pd : panoya i'ninci katta oturan döşeme mesnet reaksiyonu,
c,ed : sõrasõyle bu reaksiyonun yayõlma genişliği ve/dõşmerkezliği
Rp : P3, P2 ve Pd nin bileşkesi,
epi : bu bileşkenin dõş merkezliği,
dir.
Buna göre panonun üst kesitinde dõş merkezlik ei, ele alõnan misalde elt,i = o olduğundan,
ei = 0 + e2ti + e3 (C5)
ve aynõ panonun (i-1). ci katdaki alt kesitindeki dõş merkezlik ej.j
ei-1 = elt,i-1 + e2t,i-1 + es + e3 (C6)
Bu hesaplarda elt,j ve e2t,i 'erin zõt işaretli de olabilecekleri açõktõr.
Bir duvar panosunun alt kesitindeki ei-1 eksantrisitesi, bu pano altõndaki basõnç birleşiminin hesabõnda
gözönüne alõnmasõ gereken dõş merkezliktir, (Şekil C.3.)
68
Şekil C3. Pano Altõ Gerilmeleri
Duvar panosunun yüksekliğinin orta tasõmõnda ise eo ile gösterilecek olan bir dõş merkezlik vardõr. Bu
dõş merkezlik
eo = 0.3(ei2 + ei2−1 ) + 0.4ei .ei −1 + ek + e z (C7)

şeklinde ifade edilebilmektedir.
Burada,
ej, ei-l = daha önce tanõmlanmõş dõş merkezlik,
e^ = duvarlarõn l ekseninin yerinde olmamasõndan ortaya çõkan 0.002 hw mertebesinde
beklenmeyen bir hata,
hw = pano yüksekliği,
ez = pano düzlemine dik deprem etkilerinin doğurduğu bir dõş merkezlik,
dir.
e0 duvar panolarõnõn stabilite hesaplarõnda kullanõlõr.
69
EK - D
ÇATLAK YÜZEYİNE GÖRE SÜRTÜNME DEĞERİ, SÜRTÜNME
KATSAYILARI VE ÇATLAK KONTROLÜ
D.1 - Çatlak Yüzeyine Göre Sürtünme Değeri ve Sürtünme Katsayõlarõ
6.9λ2 Acr µ
µe = (D1)
Vd
Burada,
λ = 1 Normal betonlar için
λ = 0.75 hafif betonlar için
µ = Çizelge D-1'deki değerler
2
Acr = Çatlak yüzeyi (mm )
Vd = Çatlak yüzeyine paralel hesap kesme kuvveti (N)
dir.
Çizelge D-1 Sürtünme Katsayõlarõ
Temas Yüzeyi Durumu µ Maksimum Vj

2 2
iki beton birlikte dökülmüş 1.4 0.30 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr
Ek sonradan dökülmüş, eski betonun

2 2
yüzü yeterince pürüzlü 1 0.25 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr
Ek sonradan dökülmüş, eski betonun 2 2

0.4 0.15 λ fckAcr ≤ 4.1 λ Acr
yüzü yeterince pürüzlü değil
2 2
Ek çelik üzerine dökülmüş 0.6 0.20 λ fckAcr ≤ 5.5 λ Acr
D.2- Çatlak Kontrolü

Çatlak kontrolü, çatlamasõ muhtemel Acr çatlak yüzeyinde
Şekil D.1 Çatlak Yüzeyi İçin Örnek
70
(Şekil D.l) oluşacak asal gerilmelerin belli bir değerden küçük olup olmadõğõ araştõrõlarak yapõlõr.
Aşağõdaki şart sağlanmõyorsa teçhizat gereklidir.
0,75 f ck
γ n1 .σ 1 ≤ (D2)
1,4 × 12,5
γn1 : Katsayõ (1,2 alõnabilir).
σc
2
1
σ1 = σ c − +τ 2 (D3)
2 2
3 V
τ= (D4)
2 Acr
V = Çatlak yüzeyine paralel kesme kuvveti,
N
σc = (D5)
Acr
N = Çatlak yüzeyine dik eksenel kuvvettir.
71
EK - E
BİRLEŞİM ELEMANI OLARAK BAŞLIKLI SAPLAMALAR,
KANCA VEYA FİYONGLAR, KORNİYERLER
E.1- Kesme Kuvveti Taşõyan Saplamalar
Bu tip "Saplama"lar kesme kuvveti etki noktasõ hemen gömülen betonun serbest yüzü ve dolayõsõyla
kuvvet manivela kolu hemen hemen "Sõfir" olan "Saplama"lardõr. Saplamanõn serbest bir kenara yakõn
olmadõğõ durum : Bu durumda kayma mukavemeti Vres
Vres = 0.70 Abfyk (El)

dir.
Burada,
2
Ab : Saplamanõn en kesit alanõ (πdb /4)
fyk = 0.9fs
fs : Saplama malzemesinin karakteristik akma mukavemetidir. (Normal olarak 400 MPa)
Kayma deneylerinde bir "Kõnlma Konisi" de gözlenmiştir. Bu nedenle
Vres < 0.70 Vd (E2)

şartõ da sağlanmalõdõr.
Saplamanõn serbest bir kenara yakõn olduğu durum (Şekil E.1)
Bu durumda kayma mukavemeti :
Vres = 0.111 (de - 25). λ . √fck (E3)

dir.
le
Şekil E.1. Kesme Kuvveti Taşõyan Başlõklõ Saplama
de ≥ 60 mm (E4)
olmalõdõr.
Çeliğe bağlõ olarak kayma kuvvetinin en büyük değeri Vres, s
Vres,s = 0.60 Ab.fy (E5)

dir.
72
E.2 - Çekme Kuvveti Taşõyan Saplamalar
Şekil E.2. Çekme Kuvveti Taşõyan Başlõklõ Saplama
Tek bir saplamanõn serbest kenara yakõn olmasõ durumunda Hres kuvveti, de serbest kenara uzaklõk
olmak üzere
de
C es = < 1.0 (E8)
le
katsayõsõ ile çarpõlmalõdõr.
Bir saplama bir köşeye yakõnsa,
Ces = (del/ le) * (de2/le) (E9)
değeri kullanõlmalõdõr. Burada de1>de2 saplamanõn köşeyi teşkil eden her iki serbest kenara
uzaklõklarõdõr.
Saplama gruplarõnda bunlarõn ara mesafelerinin 2 √2 le den küçük olduğu veya serbest bir kenara olan
uzaklõğõnõn √2 le den küçük olduğu durumlarda aq olarak Çizelge E.1'deki denklemler kullanõlmalõdõr.
73
Çizelge E.l. Saplama Gruplarõ
74
Durum 1 Serbest bir kenara yakõn olmayan grup

Durum 2 Bir serbest kenara yakõn grup
Durum 3 Karşõlõklõ iki serbest kenara yakõn grup
Durum 4 Komşu serbest iki kenara yakõn grup
Durum 5 Üç serbest kenara yatan grup
Çeliğe göre en çok Hres,s
Hres,s = 0.70. Ab . fyk (E10)

dõr.
E3 - Kesme ve Çekme Kuvveti Taşõyan Başlõklõ Saplamalar

Kesme ve Çekme kuvvetine maruz başlõklõ saplamalarda,
4/3 4/3
 Vd   H 
Betonda :   +  d  ≤1 (E11)
 Vres   H res 
4/3
 H 
4/3
V 
Çelikte :  d , s  +  d  ≤1 (E12)

 Vres   H res , s 
koşullan sağlanmalõdõr.
Başlõklõ saplamalann kaynakla birleştirildiği çelik plakanõn t kalõnlõğõ
2
t ≥ .d b (E13)
3
olmalõdõr, db, saplamanõn nominal çapõdõr.
E4 - Birleşim Elemanlarõ Olarak Kanca veya Fiyong Şeklinde Çubuklar

Betona gömülmüş fiyong, kanca veya benzeri formdaki çelik çubuklar da Şekil E3'deki gösterildiği gibi,
aynen kesme ve çekme kuvveti taşõmada kullanõlabilirler.
Şekil E-3- Kanca ve Fiyoglar
Betonun çekme ve kayma mukavemeti sõrasõyla,
Hres = 0.231 A0 λ √fck (E14)
Vres = 0,301 de - 10.92 denklemleriyle hesaplanabilir. (E15)
Burada
2
A0 : koni yan yüz alanõ (mm )
75
de : elemanõn serbest kenara mesafesi (mm),

dir.
fck : (MPA)
Vres,Hres (N) olarak alõnõr.
Ancak:
- de ≥ 4.le ise kayma mukavemeti, (E 14) formülünden Vres = Hres alõnarak,
- de < 4. le ise kayma mukavemeti, (E 15) formülü ile hesaplanõr.
Elemanõn birleşik çekme ve kaymaya karşõ mukavemeti, başlõklõ saplamalarda olduğu gibi hesap
edilebilir.
E.5 Birleşim Elemanõ Olarak Korniyerler

Korniyerler prefabrike elemanlarõn bir yere oturtulmasõ ve oraya bir Vd düşey yükünün aktarõlmasõ veya
prefabrike eleman üzerindeki Hd yatay kuvvetinin bir mesnede aktarõlmasõ için kullanõlabilir. Şekil. E-
4'de Vd düşey yükünün ve Şekil Ek-E.5 de Hd yatay yükünün aktarõlõşõ gösterilmiştir.
Şekil E.4 Düşey Yük Taşõyan Korniyer Şekil E.5 Yatay Yük Taşõyan Korniyer
Korniyerlerin mesnet elemanlarõ ile bağlantõlarõ gösterilmemiştir.
l1 − g
Bayraksõz korniyerler de C= (E16)
6
bayraklõ korniyerlerde C=0
(E17)
alõnabilir.
Bayraksõz durumda korniyerin dengesi gözönüne alõnõrsa,
a) Düşey kuvvet halinde
ev
bulondaki kuvvet, Pd = Vd (E18)
ei
korniyer alt kenarõna gelen moment M,
Md = ev.Vd (E19)
ve bununla korniyer t kalõnlõğõ,
76
4Vd ev
t= (E20)
0,70 f yk .b
b) Yatay kuvvet Hd halinde

bulondaki kuvvet,
g
Pd = H d (1 + ) (E21)
ei
korniyere gelen moment
Md = Hd.g (E22)
ve bununla korniyer t kalõnlõğõ,
4H d g
min t = (E23)
0,70 f yk .b
Burada,
b: korniyer genişliğidir.
Formüllerde :
t,ev,b, g (mm), Vd, Hd (N), Fyk (MPa) alõnõr.
77
EK - F
HARÇ VEYA BETON ARA MALZEMELİ BİRLEŞİMLERİN HESAP
ESASLARI
Şekil F.l Ara Malzemenin Harç veya Beton Olduğu Basõnç Birleşimi
78
Ara malzeme üstünde etkiyen basõnç kuvvetinin hesap değeri Vd ve etkime alanõ A1 dir.
Vd'nin ara malzemeden sonraki betona etkime alanõ A2, Şekil F.1 de gösterildiği gibi bulunur.
Birleşimin taşõyabileceği V = Vres
Vres = 0,85 fcd A1 A 2 / A1C r ≤ 1,2 fck A1 (F1)

dir.
Burada,
fck : Betonun karakteristik mukavemeti
fcd : Betonun hesap mukavemeti
A1 = s.w (F2)
A2 Şekil Ek-F.l 'e göre hesaplanan alan
Cr = (sw/13300)Hd/Vd (F3)
s : Nd'nin en yakõn serbest kenara olan mesafesi,
w : Serbest kenara dik mesnet veya oturma alam genişliği,
dir.
kuvvetler (N), uzunluklar (mm), gerilmeler (MPa), boyutundadõr.
Hesaplarda
2
(sw) ≤ 6000 mm (F4)
şartõna uyulmalõdõr.
79
EK - G
ELASTOMERİK ARA MALZEMELİ BİRLEŞİMLERİN HESAP
ESASLARI
Şekil G.l Elastomerik Ara Malzeme
Elastomerik malzemeler aşağõdaki koşullan sağlamalõdõr.
1. Vd/b.w ≤ σn (kabul edilebilir) (G1)
H1 H 2
2. + ≤ 0,6 (G2)
G G∞
3. Temas alanõnda kayma olmamasõ için

- teçhizatsõz elemanlarda
H1 + H2 ≤ 0,2 σn (min) w.b (G3)

109
- teçhizatlõ elemanlarda',
2
i) w.b ≤ 1200 cm iken σn (min) > 3MPa (G4)
2
ii) w.b > 1200 cm iken σn (min) ≥ 5Mpa (G5)
H1 H2
4. tgγ = + ≤γz (G6)
Gwb G∞ wb
γz, teçhizatsõz elemanlarda 0.5

teçhizatlõ elemanlarda 0.6
5. Elastomerin üst ve alt yüzlerinin eğimlerinin farkõ olan dönme açõsõ
teçhizatsõz elemanlarda, α ≤ 0,2 t/w, (G7)
teçhizatlõ elemanlarda, maks α , deney sonuçlarõna göre önceden belirlenmiş değerdir.
80
Şekil G.2 Elastomerik Mesnetlerde Deformasyonlar
Burada,
H1 yüke bağlõ kõsa süreli yatay kuvvet
H2 empoze edilmiş deformasyonlara bağlõ yatay kuvvet
G ara malzemenin kayma modülü
G
G
G∞ sünme etkili kayma modülü ≅ dir.
2
81
EK - H
KESME SÜRTÜNMESİ İLE OLUŞTURULAN YENİ ELEMANLAR;
EĞİLMEYE MARUZ KOMPOZİT ELEMANLAR
Eğilmeye maruz kompozit elemanlar kompozit döşeme ve kirişlerdir. Bazõ örnekler Şekil H.l'de
verilmiştir. Şekilde (PB) prefabrike kõsmõ, (YDB) yerinde dökme betonu göstermektedir.
Şekil H.1 Kompozit Kesit Örnekleri
Kompozit döşeme ve kirişler işletme durumunda, yeni betonu eski betona çevirip kompozit olmayan
denk kesit gibi hesaplanabilir.
Kõrõlma durumunda, düzlem kesitin düzlem kalõşõ varsayõmõ ve duruma göre betonarme veya
öngerilmeli beton kesitlerin eğilmede kõrõlma kriterleri aynen burada da geçerlidir.
Kõrõlma durumunda her iki malzeme bütün genişlikleri ile çalõşmaktadõr. Her iki malzemenin Ec'leri eşit
olmadõğõ gibi f^ lan da farklõdõr. Ancak TS-500'de izin
verilen dikdörtgen gerilme bloku kullanõlarak hesap basitleştirilebilir.
Şekil H.2. de, prefabrike elemanõn öngerilmeli olmasõ durumunda kesitin deformasyon, gerilme
durumu ve dikdörtgen gerilme bloklarõ gösterilmiştir.
82
Şekil H.2 Kompozit Kesitte Gerilme Dağõlõm

Şekil H.2'de
hp (PB) nin yüksekliği,

dy (YDB) nin basõnç bölgesindeki yüksekliği,
fcyk (YDB) nin karakteristik basõnç mukavemeti,
fcpk (PB) nin karakteristik basõnç mukavemeti,
dir.
a) (PB) ve (YDB) Bileşenleri Arasõnda Yatay Kayma Kuvvetinin Aktarõlõşõ
Şekil H.3deki kompozit kiriş gözönüne alõndõğõnda,
Şekilde gösterildiği gibi kiriş kesitinde üstten z1 uzaklõkta genişliği b’ olan bir yatay lif üzerinde düşey
Vd kesme kuvvetinden meydana gelen nominal düşey τv (z) gerilmeleri.
Vd
τ v ( z) = (H1)
b′d p
Şekil H3 Kompozit Elemanlarda Hesap Kesiti
olarak hesap edilebilir.
Burada
b' = τ’nun hesap edilmek istendiği yatay lif yerindeki kesit genişliği,
dp = kompozit kesitin faydalõ yüksekliği,
dir.
83
Bir kesitte yatay bir lifte τv (z) varsa kirişin bu yatay liften alõnan yatay kesitinde
Vd
τ h ( z) = τ v ( z) = (H2)
b ′.d p
yatay kayma gerilmelerinin bulunduğu bilinmektedir. Buradan,
V = b'.dp.τh(z) (H3)
olarak yazõlabilir. İki bileşen arasõnda kayma olmamasõ için, b' yatay kaymaya temel alõnacak kesit
genişliği olmak üzere τh (z) in "yatay kaymada çekme dayanõmõ" olan "fht" den küçük veya en fazla ona
eşit olmasõ gereklidir.
84
EK - I
DÖŞEME PANOLARININ ARA VE MESNET BİRLEŞİM ÖRNEKLERİ
Döşemelerde bazõ õslak birleşim örnekleri, dolu panolar için Şekil I.1'de, boşluklu panolar için Şekil
I.2.'de, nervürlü plaklar için Şekil I.3.'de verilmiştir.
Şekil 1.1 Dolu Plaklarõn filizli õslak birleşimi Şekil 1.2 Boşluklu döşemelerin birleşimine örnek
85
Şekil I.3 Nervürlü Plaklarda Islak Birleşim Örneği
Nervürlü döşemeler için bir kuru birleşim örneği Şekil 1.4'de verilmiştir.
Şekil I.4 Nervürlü Plakalarda Kuru Birleşim Örneği
86
Mukavemetin yetmemesi durumunda Madde 4.3.3.'e uygun olarak hesaplanan kayma sürtünmesi
teçhizatõ kullanõlmalõdõr. Bu teçhizat pano aralõklarõna dik olarak, mesela pano uçlarõndaki ara harcõn
içine, konmalõdõr. (Şekil 1.3 ve 1.5)
Şekil I.5 Boşluklu Döşemelerde Kesme Kuvvetlerine Örnek
a) Dolu plaklarda kenetlerle aktarma ve taşõma yapõlabilir: (Şekil 1.6)
87
Şekil I.6 Dolu Plaklarda Kenetli Aktarma Örneği
b) Boşluklu döşeme panolarõnõn paralel olduklarõ duvarla birleşimine örnek olarak Şekil 1.7 ve Şekil
1.8 gösterilebilir.
Şekil I.7 Boşlukla Döşemelerin Duvarla Şekil I.8 Boşluklu Döşemelerin

Islak Birleşim örneği Kuru Birleşim Örneği
c) Çift T, (TT) şeklindeki nervürlü döşeme panolarõnõn paralel olduklarõ duvarlarla veya kirişlerle
birleşimine örnek olarak Şekill.9 gösterilebilir.
88
Şekil I.9 Nervürlü Döşemelerin Duvarla Islak Birleşim Örneği
d) Boşluklu plaklarõn oturduklarõ taşõyõcõ duvar ve kirişler üzerindeki Vdx kayma kuvvetleri Şekil 1.2 deki
gibi mesnet konileri ile veya Şekil 1.10'da görüldüğü gibi aktarõlabilirler.
(Boyuna Bağ Teçhizatlan Gösterilmemiştir.)
Şekil I.10 Boşluklu Döşemelerin Taşõyõcõ Duvar ve Kirişlerle Birleşim Örneği
e) Çift T, (TT) gibi nervürlü döşeme panolarõnõn mesnetlerinde Vdx 'ler Şekil L11 de görüldüğü gibi
aktarõlabilir.
89
Şekil I.11 Nervürlü Döşemelerin Taşõyõcõ Kirişlerle Kuru ve Islak Birleşim Örnekleri
90
EK - J
TEKİL VE ÇİZGİSEL YÜKLERİN PANOLAR ARASINDAKİ PAYLAŞIMI
91
EK - K
PANO BİRLEŞİM HESAP ESASLARI VE ÖRNEKLER
Taşõyõcõ panolarõn kuru bileşimiyle ilgili iki örnek Şekil k.1 de verilmiştir.
Şekil K.1 Pano Yatay ve Düşey Kuru Birleşim Örnekleri
Şekil K.2 Dolu Panolar için Kenet Detaylarõna Örnek
92
Şekil K3 Dolu Panolar İçin Kenet Detaylarõna Örnek
Kenetli birleşimlerin geometrik detaylan ve hesaplarda kullanõlan işaretler Şekil K.2

ve K.3 de gösterilmiştir.
Burada,
bj : düşey birleşimde ek genişliği, basõnçlõ birleşimin genişliği,
lj : birleşim uzunluğu (düşey birleşimde çok defa kat yüksekliği),
Aj : birleşim kesit alanõ (Aj = bj .lj),
bke : kenet genişliği,
hke : kenet yüksekliği,
n : kenet sayõsõ,
bke : kenetlerin kesit alanõ toplamõ
Ake = bke .hke.n,
tke : kenet derinliği
tw : pano taşõyõcõ tabaka kalõnlõğõdõr.
dõr.
Kenetli birleşimlerde l m de bir veya daha az sayõda kenet olmasõ halinde, birleşime tekil kenetli (Şekil
K.3 c), kenet sayõsõnõn daha çok olmasõ halinde birleşime yayõlõ kenetli birleşim (Şekil K.3b) dir.
Aşağõda Kenetli Birleşimle İlgili Bazõ örnekler Verilmiştir.
Şekil K.4a ve K.4b de düşey, Şekil K.5a ve K.5b. de yatay birleşim için ikişer örnek verilmiştir.
93
Şekil K.5 Kenetli Yatay Birleşimlere Örnek
Şekil K.6'da da boşluklu elemanlarla duvar ve pano birleşimi için bir örnek verilmiştir.
94
YERİNDE DÖKME BETON (DUVAR BOŞLUKLARINDA VE BİRLEŞİM KESİTİNDE)
Şekil K6 Kenetsiz Boşluktu Elemanlarla Duvar Döşeme Birleşimine Örnek
95
EK - L
PANO BASINÇ BİRLEŞİMLERİ MUKAVEMET HESABI
L.1 Birleşim Boyunca Eşit Yayõlõ Basõnç Gerilmesi Olmasõ Durumu
Bu durumda birleşimin basõnç hesap mukavemeti
1
R Nd = η i Aw . f cwd . (L1)
γn
olarak ifade edilebilir.
Burada,
Aw = pano yatay kesitinin alanõ,

fcwd = pano betonu basõnç hesap mukavemeti,
ηi= birleşim nedeniyle duvar mukavemetinin azaldõğõnõ hesaba katan katsayõ,
γn = Ek emniyet katsayõlarõ,
dõr.
ηi katsayõsõ birleşimin dar veya geniş olmasõna göre farklõ değerler alõr.
Dar birleşimler için ηI ile gösterilecek olan bu katsayõ Şekil L1'deki I-I kesitlerinin kontrolunda
kullanõlacaktõr.
ηI , lf döşeme açõklõğõ ve birleşimde döşemelerin iki taraftan oturduğuna (Şekil L1a) veya tek taraftan
oturduğuna (Şekil L1b) göre değerler Çizelge L1 de verilmiştir.
Çizelge L1 ηI , Değerleri
Döşeme
f (m)
tek taraflõ iki taraflõ
ηI
lf ≤ 4.80 m 0.50 0.60
4.8 < lf ≤ 6.00m 0.45 0.55
Eğer döşeme panolarõnõn üst teçhizat filizleri varsa bunlarõn sağlayacağõ süreklilik nedeniyle ηI, lf e
bağlõ olmadan
96
Şekil L.1 Panolar Arasõndaki Basõnç Birleşim Örnekleri
97
tek taraftan oturan döşemelerde 0.55
iki taraftan oturan döşemelerde 0.65

değerlerini alabilir.
Duvar panolarõnõn birleşime komşu kesitlerinde φ 6 lõk enine teçhizat bulunmasõ halindeki ηõ değerleri
ηs (ηs > 1) gibi bir katsayõ ile çarpõlabilir. ηs 'ler Çizelge L 2 de verilmiştir.
Çizelge L2 ηs DEĞERLERİ
çubuk aralõklarõ (mm)

tabaka sayõsõ
ηs 50 100 150
2 1.33 1.24 1.19
3 1.33 1.29 1.24
Şekil Ek L2'de tmo ile gösterilmiş olan harç kalõnlõğõnõn 0.1 tw ve daha büyük olmasõ, birleşimin
mukavemetini azaltõr. Bu durumlarda ηs ler ηmo gibi (ηmo < 1) bir katsayõ ile çarpõlmalõdõr. ηmo katsayõsõ
ayrõca fmck harç karakteristik mukavemetinin fcwk pano karakteristik mukavemetine oranõna da bağlõdõr.
Bu katsayõ Çizelge Ek-L3 de verilmiştir.
Çizelge L3 ηmo DEĞERLERİ
tmo/tw
fmck/fcwk
0.10 0.15 0.20 0.25
ηmo
0.5 0.91 0.83 0.75 0.68
0.75 0.93 0.86 0.80 0.73
1.0 0.94 0.89 0.83 0.78
Geniş birleşimlerde II-II kesitinin kontrolünde RNd ifadesindeki ηi, ηII ile gösterilecektir.
ei − 1 f cjk
η II = (1 − ) (L2)
tw f cwk
Burada,
fcjk birleşimdeki yerinde dökme betonun karakteristik basõnç mukavemeti,

fcwk pano betonu karakteristik basõnç mukavemetidir.
tw, ei.j 'ler Ek-C'de verilmiştir.
Yerinde dökme betonun yanal genişlemesinin önlendiği durumlarda fcjk , %15 artõrõlabilir. Fakat fcwk dan
büyük alõnmamalõdõr.
ei-1 'in hesabõndan kuşku duyulursa ηII olarak
Çizelge L4 deki ortalama değerler kullanõlabilir.
98
Çizelge L4 ηII DEĞERLERİ
Döşeme
tek taraflõ iki taraflõ
ηII fcjk > 0.80 fcwk 0.75 0.80
0-8fcwk > fcjk > 0,6 fcwk 0.50 0.65
γn ilave emniyet katsayõsõ için en az şu değerler kullanõlmalõdõr:
Dar birleşimlerde I-I kesitinin kontrolünde, birleşime komşu duvar kesitlerinde,
- kayma teçhizatõ varsa γn = 1.0

- kayma teçhizatõ yoksa γn = 1.15
Geniş birleşimlerde II-II kesitinin kontrolünde,
- İki taraflõ döşeme ve bir taraflõ fakat l m de en az üç filiz taşõyan döşeme durumlarõnda
γn = 1.0
- tek taraflõ oturma, filizsiz durumunda

γn = 1.25'dõr.
L.2- Birleşim Boyunca Basõnç Gerilmelerinin Değişken Olmasõ Durumu

Uzunluğu boyunca σc beton basõnç gerilmelerinin değişken olduğu pano basõnç birleşimlerinde
(perdelerin ve taşõyõcõ duvarlarõn yatay kesitlerinde olduğu gibi) birleşimin kontrolu σc beton basõnç
gerilmelerinin en büyük olduğu uçta, bir lc uzunluğunda ortalama σcd gerilmesi ile yapõlabilir. Birleşim
boyunca σc lerin yayõlõşõ lineer alõnabilir (Şekil L.2).
Şekil L2 Gerilme Dağõlõmõ
lc boyu olarak 1.20 m ile basõnca maruz bölge boyunun 1/6 sõndan küçüğü alõnmalõdõr.
1
Nd = σcd . Aw ≤ RNd = ηi Aw fcwd (L3)
γn
99
olmalõdõr.
Burada,
Aw : yatay kesitte lc boyunun belirttiği kõsmõn alanõdõr.
RNd = Aw ile (L.1 'de) ifadesinde bulunan mukavemet
L3 - Birleşime Etkiyen Kesme Kuvvetinin Vd>0.1 Aj fcd Olmasõ Durumu:
Birleşime Nd basõnç kuvvetinden başka çoğu kez Vd kesme kuvveti de etkir.
Vd > 0.1 Aj fcwd (L4)
Nd > 0.6 Aj fcwd (L5)
olduğu durumlarda birleşimin mukavemeti çok eksenli gerilme durumuna göre hesaplanmalõdõr.
Aj yatay birleşimin temas yüzeyi olup, kapalõ kenetli durumda tw yerine bj kullanõlmalõdõr. (Şekil K2)
Nd < 0,6 Aj.fcwd (L6)
Vd < 0.3 Aj.fcwd (L7)
durumlarõnda birleşimin RNdv mukavemeti
L.1 ve L.3'deki ilgili denklemlerde "fcwd" yerine
 V 
f cwd 1 − 2( d − 0,1) (L8)
 A j f cwd 
almakla hesaplanabilir.
L.4 - Panolar Arasõndaki Basõnç Birleşim Örnekleri

Pano basõnç birleşimleri, duvar üstüne oturan döşemelerin üst duvar altõna girme boyu at'nin değerine
göre,
a) at ≥ 20 mm iken dar,
b) at < 20 mm iken geniş
birleşimler diye iki gruba ayrõlõrlar. Şekil L1 a,b ve c dar ve Şekil L1 d,e ve f geniş birleşimlere örnek
olarak gösterilmiştir.
100
EK - M
YUVALI TEMELLERİN HESAP ESASLARI
M.1- Yuvalõ Tekil Temellerin Hesap Esaslarõ
Şekil M.1 - Yuvalõ Temele Etkiyen Kuvvet Diyagramõ
Zõmbalama emniyetinin kontrolü TS 500'e göre yapõlõr.
Diğer limit durumlarõn kontrolü için önce kolondan dolgu betonuna ve yuva kenarlarõna gelen etkilerin
belirlenmesi gerekir.
Bu etkiler, daha doğru bir hesap yapõlmadõğõ durumlarda, aşağõdaki yaklaşõk metodla hesaplanabilir.
Bu metotda dolgu betonu ve yuva iç yüzüne etkiyen basõnç gerilmelerinin yayõlõşõ, bileşke değerleri ve
yerleri Şekil M.1'deki gibi kabul edilmektedir.
Vo ve Vu'nun değerleri 1'nci tip temel kenetli ve

1'nci tip temel, kenetsiz 2'nci tip temel
3M 5 6M 6
Vo = + V (M1) Vo = + V (M2)
2 lb 4 5 lb 5
3M 1 6M 1
Vu = + V (M3) Vu = + V (M4)
2 lb 4 5 lb 5
olarak hesaba katõlabilir.
1'nci Tip Temeller:
a) Kolonun dayandõğõ cidarõn hesabõ:

Bu kenarõn üst kõsmõ, yeteri yaklaşõklõkla ortasõna Şekil M.1'deki Vo kuvvetinin etkidiği, açõklõğõ
l = a1 + h1
olan bir kiriş gibi kabul edilebilir. (Şekil 21) eğilmeye göre hesapta kesitin, genişliği lb/4, yüksekliği h1
101
ve kesme emniyetinin sağlanmasõnda kesitin, genişliği lb/3, yüksekliği h1 olarak alõnmalõdõr.
Bu kirişteki Vo/2 değerindeki mesnet kuvveti, bu yüze dik iki yüzün komşu kenarõna etkimen' ve askõ
teçhizatlarõ ile bu yüzlerin diğer düşey kenarõna taşõnmalõdõr.
Diğer kenarlarõnõn da benzer durumda olduğu gözönüne alõnõnca, kenar eğilme teçhizatlarõ, aynõ
zamanda askõ teçhizatõ olarak da çalõşmasõ için Şekil M2 gösterilen Poz l gibi olmalõdõr.
M.2 Yuvalõ Tekil Temel Teçhizat Yerleşim Detayõ
Bulunan eğilme teçhizatõ Şekil M.2'de gösterildiği gibi yuvanõn üst Ib/3'ne yerleştirilir. Asta teçhizatlarõ
ile vo/2 kuvvetini alan iki yan yüz kõsa konsol gibi boyutlandõrõlmalõdõr. Bu konsollarõn her birinde düşey
çekme kuvveti,
lb
T = 0,6 V (M5)
b1
yatay kesme kuvveti,
Vy = Vo/2 (M6)
diyagonal basõnç kuvveti,
C = T 2 + V y2 M7)
bunun yayõldõğõ genişlik,
bc = h1 (M8)
dõr.
2'nci Tip Temeller:
Bu tip temellerde eğilme için kritik kesitler Şekil M.3'de I-I ve II-II kesiti olarak gösterilmiştir.
102
Şekil M3- İkinci Tip Tekil Temellerde Kritik Kesitler
Yuva kenarlarõna Şekil M.4'deki Poz 5 enine teçhizatlarõ konmalõdõr. Düşey teçhizat, yuva tabanõ içine
düşen teçhizatlarla teşkil edilebilir.
Dõş kenarlarda 90°'lik kancalarõn açõlmasõnõ önlemek için uygun konstrüktif önlemlerle Poz 4
teçhizatlarõ konmalõdõr.
Şekil M.4 - Teçhizat Detaylarõ M.2- Yuvalõ Sürekli Temellerin Hesap Esaslarõ
103
Şekil - M5 Yuvalõ Sürekli Temel
Yuva cidarlarõ daha kesin bir hesap yöntemi uygulanmadõğõ taktirde burada Şekil MS'de de
görüleceği üzere, yüksekliği
l = I,I lb (M9)
olan bir konsol kiriş gibi hesaplanabilir.
Konsolun hesabõ, konsol üst kenarõndan lb/6 mesafede etkiyen
3 5
Vo = M / lb + V (kN/m) (M10)
2 4
kuvvetine göre yapõlmalõdõr.
Burada,
M panonun temel üstündeki eğilme momenti (kNm)
V panonun temel üstü kesme kuvveti, (kNm)
dir.
M3- Prefabrike Kolonlarõn Temelle Kuru Birleşim Örnekleri

Taban plağõ kolondan geniş, bulonlu birleşime bir örnek Şekil MS'de verilmiştir.
104
Şekil M6 Taban Plağõ Kolondan Geniş Olan Bulonlu Birleşim
Taban plağõ kolon ölçüsünde olan bulonlu bir birleşime bir örnek Şekil M7 de verilmiştir.
Şekil M7 Taban Plağõ Kolon Ölçüsünde Olan Bulonlu Birleşim
Bütün bulonlar basõnca çalõşõyorsa, taban plağõ kalõnlõğõ;
105
(∑ Fd ) xc
t = 2.12 (M11)
bf yk
xc,b = mm
fyk = taban plağõ karakteristik akma mukavemeti, MPa
ΣFd = Kolonun bir yüzündeki yüklerin toplamõ (yük katsayõlarõ arttõrõlmõş) (N)
Bazõ bulonlarõn çekmeye çalõşmasõ halinde taban plağõ kalõnlõğõ:
(∑ Fd ) xt
t = 2.12 (M12)
bf yk
Servis yükleri altõnda, taban plağõ kalõnlõğõ, altõndaki harcõn ezilme mukavemeti bakõmõndan da
kontrol edilmelidir. Bu durumda plak kalõnlõğõ t
f bu
t = 1,5 xo (M14)
f yk
olmalõdõr.
fbu = Harç ezilme mukavemeti = 0,6 fck (MPa)

fck = 28 günlük beton silindir mukavemeti
Taban plağõ kesme mukavemeti
Vres,p = 0,50 b.t.fyk dõr. (M15)
Burada,
xo = Taban plağõnõn kenarõ ile kolon kenarõ arasõndaki mesafe (mm),
xt = Bulonlar ile kolon teçhizatõ arasõndaki mesafe (mm),
xc = Bulonlar ile kolon kenarõ arasõndaki mesafe (mm), dir.
106
TADİL
TS 9967 "YAPI ELEMANLARI TAŞIYICI SİSTEMLER VE BİNALAR-
PREFABRİKE BETONARME VE ÖNGERİLMELİ BETONDAN-HESAP ESASLARI İLE
İMALAT VE MONTAJ KURALLARI"
Standardõ 16.2.1993 Tarihli Teknik Kurulumuzca aşağõdaki şekilde
tadil edilmiştir.
-Sayfa VI
ESKİ METİN
Ek-A.2 - λ > 100 Olan Kolonda Hesap Esaslarõ 88
YENİ METİN
Ek-A.2 - λ > 100 Olan Narin Kolonda Hesap Esaslarõ 88
-Sayfa 47. formül (55) ve şekil 12
ESKİ METİN
Şekil 12- Gövde Kõsa Konsol Donatõsõ
ŞEKİL 12 - Gövde Kõsa Konsol Donatõsõ
YENİ METİN
ŞEKİL 12 - Gövde Kõsa Konsol Donatõsõ
107
-Sayfa 49, Şekil – 13
ESKİ METİN
ŞEKİL 13 - Sürekli Kolon Detayõ
YENİ METİN
ŞEKİL 13 - Sürekli Kolon Birleşim Detayõ Örneği
108
-Sayfa 51, formül (59)
ESKİ METİN
Ancak her durumda,
Vres < 5b'd (N) b', d (mm) (59)
olmalõdõr.
YENİ METİN
Ancak her durumda,
Vres < 5b'd fht (N) b', d (mm) , fht (N/mm2) (59)
olmalõdõr.
-Sayfa 55, formül
ESKİ METİN
Vres < 0.30 Aj fcd (65)

olmalõdõr.
Burada,
Aj : bj.lj,
lj : birleşm uzunluğu; genelde kat yüksekliği,
dõr.
YENİ METİN
Vres < 0.30 Aj fcd (65)

olmalõdõr.
Burada,
Aj : bj.lj,
lj : birleşim uzunluğu; genelde kat yüksekliği,
dõr.
109
-Ek-A
Sayfa 87, 88, 89, 90
ESKİ METİN
EK - A
MAFSALLI BİRLEŞİMLİ SİSTEMLERDE KOLON BURKULMA BOYU VE NARİN KOLONLARDA
HESAP ESASLARI

(A1)
Burada,
(A2)

deplasmanõ
dir.
Burkulma boyunun hesabõnda kolon rijitliği El olarak (EI)f
E I  1
( EI ) f =  c c + E s l s  (A3)
 5  1+ βd
kirişlerde ise; El olarak
ECIC/3
alõnmalõdõr.
Burada,
β : (devamlõ yüklerin momenti) / toplam yüklerin momentidir.
ECIC : Çatlamamõş beton kesitinin eğilme rijitliğidir.
ESIS : Teçhizat eğilme rijitliğidir.
110
Kolonlarla iki ucundan mafsalla birleşen kirişlerde
El = O (A4)
alõnmalõdõr.
A.2- λ>100 Olan Narin kolonlarda Hesap Esaslarõ (λ λmax=200)


a) İstenmeyen dõşmerkezlik :
h
ev = (A5)
150
b) Sünme etkisi : Dõş yüklerin etkisi ile kolon ucunda meydana gelen deplasman sünme etkisini göz
ck = 1 β D (A6)
Burada βD yukarõda tarif edilen katsayõdõr.
c) Temel dönmesi : Zeminin elastik özelliklerinden dolayõ meydana gelen temel dönmesi
12M
ϕ= (A7)
AB 3C
Burada:
A = Temelin diğer yöndeki boyutu, M= Temele etkiyen moment,
C = Yatak katsayõsõ, dõr.
d) Rijitleştirilmiş yapõ tasõmlarõnõn etkisi : Kendi başlarõna rijit olmayõp rijitliği bir başka eleman (rijit
perde, çekirdek vb.) tarafõndan sağlanan yapõ kõsõmlarõnõn eksenden sapmasõ nedeniyle rijit tasma
7
kn
Burada : k : Bir kattaki rijitleştirilen düşey eleman sayõsõ

n : Kat adedi,
dir.
Bu dönüşten dolayõ rijit elemana gelen ilave yatay kuvvet :
∆H = ϕN (A9)
olarak hesaplanõr.
N: Rijitleştirilen elemandaki eksenel kuvvettir.
ikinci mertebe etkileri ardõşõk yaklaşõm metodu ile hesaplanabilir.
111
YENİ METİN
EK - A
MAFSALLI BİRLEŞİMLİ SİSTEMLERDE KOLON BURKULMA BOYU VE NARİN KOLONLARDA
HESAP ESASLARI

(A1)
Burada,
(A2)

deplasmanõ
dir.
olarak alõnmalõdõr. Burada,
EcIc, çatlamamõş beton kesitin eğilme rijitliğidir.
Kolonlarla iki ucu mafsallõ olarak birleşen kirişlerde,
EcIc = 0
alõnmalõdõr.
Toplamlarõ bütün sistem üzerinden almak suretiyle bulunan burkulma boylarõ da gözönünde
bulundurulmalõdõr.
TS 500'de Bağõntõ (8.40) ile verilen
π 2 ( EI )
Nk =
(l k ) 2
ifadesinde El olarak,
112
Ec I c 1
EI = ( + E s I s )( ) (A3)
5 1 + Rm
olarak alõnmalõdõr. Burada,
Rm = devamlõ hesap yüklerinin momenti / toplam hesap yüklerinin momenti
f ck N
E c = 4745 ( ) (A4)
1,4 mm 2
Es = donatõ elastisite modülü;

IC,IS = kolon beton kesiti ağõrlõk merkezine göre sõrasõ ile beton ve donatõ kesitlerinin atalet momentleri;
dir.
A.2 - λ > 100 Olan Narin Kolonlarda Hesap Esaslarõ (λ λmax=200)

a) İstenmeyen dõşmerkezlik:
h
ev = (A5)
150
b) Sürüne etkisi : Dõş yüklerin etkisi ile kolon ucunda meydana gelen deplasman sünme etkisini göz
ck = 1 + Rm (A6)
Burada Rm yukarõda tarif edilen katsayõdõr.
c) Temel dönmesi dönmesi : Zeminin elastik özelliklerinden dolayõ meydana gelen temel dönmesi
12M
ϕ= (A7)
AB 3C
Burada;
A = Temelin diğer yöndeki boyutu,
M = Temele etkiyen moment,
C = Yatak katsayõsõ,
dõr.
d) Rijitleştirilmiş yapõ kõsõmlarõnõn etkisi ; Kendi başlarõna rijit olmayõp rijitliği bir başka eleman (rijit
perde, çekirdek vb.) tarafõndan sağlanan yapõ kõsõmlarõnõn eksenden sapmasõ nedeniyle rijit kõsma
7
kn
113
Burada; k: bir kattaki rijitleştirilen düşey eleman sayõsõ

n: Kat adedi,
dir.
Bu dönüşten dolayõ rijit e',.emana gelen ilave yata.,' kuvvet çifti;
∆H = ϕN (A9)
olarak hesaplanõr.
N : Rijitleştirilen elemandaki eksenel kuvvettir.
İkinci mertebe etkileri ardõşõk yaklaşõm metodu ile hesaplanabilir.
114
-EK-D, Sayfa 98
Madde D.l -
ESKİ METİN
ÇİZELGE D.1 - Sürtünme Katsayõlarõ
Temas Yüzeyi Durumu µ Maksimum Vj

2 2
iki beton birlikte dökülmüş 1.4 0.30 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr
Ek sonradan dökülmüş, eski betonun

2 2
yüzü yeterince pürüzlü 1 0.25 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr

0.4 0.15 λ fckAcr ≤ 4.1 λ Acr
2 2
Ek çelik üzerine dökülmüş 0.6 0.20 λ fckAcr ≤ 5.5 λ Acr
YENİ METİN
ÇİZELGE D.1 - Sürtünme Katsayõlarõ
Temas Yüzeyi Durumu Max Maksimum Vj

µ
µe
2 2
iki beton birlikte dökülmüş 1.4 3,4 0.30 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr
Ek sonradan dökülmüş, eski betonun 1 2,9

2 2
yüzü yeterince pürüzlü 0.25 λ fckAcr ≤ 6.9 λ Acr

0.4 2,2 0.15 λ fckAcr ≤ 4.1 λ Acr
2 2
Ek çelik üzerine dökülmüş 0.6 2,4 0.20 λ fckAcr ≤ 5.5 λ Acr
115
-Sayfa 108, formül (fi), formül (F2), formül (F3)
ESKİ METİN
Vres = 0,85 fcd A1 A 2 / A 1C r ≤ 1,2 fck A1 (F1)
YENİ METİN
Vres = 0,85 fcd A1 Cr A 2 / A 1C r ≤ 1,2 fck A1 (F1)
ESKİ METİN
A1 = s.w (F2)
YENİ METİN
A1 = b.w (F2)
ESKİ METİN
Cr = (sw/13300)Hd/Vd (F3)
YENİ METİN
Cr = (sw/130000)Hd/Vd (F3)
-Sayfa 131,
1'inci Tip Temeller:
ESKİ METİN
1'inci Tip Temeller

Bu kenarõn üst kõsmõ, yeteri yaklaşõklõkla ortasõna Şekil M.l'deki Vo kuvvetinin etkidiği,
açõklõğõ l = a1 + h1
olan bir kiriş gibi kabul edilebilir (Şekil 21).
eğilmeye göre hesapta kesitin,
genişliği lb/4, yüksekliği h1
ve kesme emniyetinin sağlanmasõnda kesitin,
genişliği lb/3, yüksekliği h1
Bu kirişteki Vo/2 değerindeki mesnet kuvveti, bu yüze dik iki yüzün komşu kenarõna etkimeli ve askõ
zamanda askõ teçhizatõ olarak da çalõşmasõ için Şekil M2 gösterilen Poz l gibi olmalõdõr.
YENİ NETİN
1'inci Tip Temeller:

a) Kolonun dayandõğõ cidarõn hesabõ;
Bu kenarõn üst kõsmõ., yeteri yaklaşõklõkla ortasõna Şekil M.1'deki V0 kuvvetinin yayõlõ olarak etkidiği,
açõklõğõ bir yönde l = a1 + h1, diğer yönde fi-b olan bir kenarõ serbest plak olarak kabul edilip
hesaplanõr, buludan teçhizat üst lb/3 bölgesine yerleştirilir.
Bu kirişteki V0/2 değerindeki mesnet kuvveti bu yüze dik iki yüzün komşu kenarõna etkimeli ve askõ
teçhizatlarõ ile b j yüzlerin diğer düşey kenarõna taşõnmalõdõr.
116
Diğer kenarlarõnõn da b^'zer durumda olduğu gözönüne alõnõnca, kenar eğilme teçhizatlarõ, aynõ
zamanda askõ teçhizatõ olarak da çalõşmasõ için Şekil P12 gösterilen Poz l gibi olmalõdõr.
-Sayfa 132, formül (M5)
ESKİ METİN
lb
T = 0,6 V (M5)
b1
yatay kesme kuvveti,
YENİ METİN
lb
T = 0,6 V (M5)
b1
dõr ve Poz 2 düşey teçhizat buna göre hesaplanacaktõr.
-Sayfa 133, formül (M6)
ESKİ METİN
Vy = Vo/2 (M6)
YENİ METİN
Yatay kesme kuvveti,
Vy = Vo/2 (M6)
117
TS 9967/Mart 1992 "Yapõ Elemanlarõ, Taşõyõcõ Sistemler ve Binalar - Prefabrike Betonarme ve

Öngerilmeli Betondan - Hesap Esaslarõ İle İmalat ve Montaj Kuradan"
Standardõ Teknik Kurulumuzun 1 Ekim 1996 Tarihli
Toplantõsõnda Aşağõdaki şekilde Tadil edilmiştir.
ESKİ METİN
4.3.6.2 - Kompozit Kesitin Kayma Dayanõmõ

.
.
.

yatay kayma kuvveti, formül 17 ile hesaplanan yatay kayma teçhizatõ ile karşõlanõr.
Bu hesapta kullanõlacak V^ kuvveti aşağõdaki denklemden hesaplanabilir:
Vd = 0.85fcd.by.hfy (58)
Burada,
dir.
Ancak her durumda,
Vres < 5b'd (N) b', d (mm) (59)

olmalõdõr.
YENİ METİN
4.3.6.2 - Kompozit Kesitin Kayma Dayanõmõ

.
.
.

yatay kayma kuvveti,
0,85 f cd b y h fy
∆sf = (mm 2 ) (58)
0,7 f yk µc
ile hesaplanan yatay kayma teçhizatõ ile karşõlanõr.
Burada,
µc : Ek D'deki çizelgeden alõnacak değer,
fyk : Teçhizat çeliğinin karakteristik akma değeri (MPa) dõr.
Ancak her durumda,
Vres < 5b'dp (N), b; dp (mm) olmalõdõr.
118
ESKİ METİN
.
.
.
.
Ancak hesap kesiti olarak Şekil 21 a daki dt kalõnlõklõ k-k kesiti alõnmalõdõr.
.
.
.
.
YENİ METİN
.
.
.
.
.
4.4.2.1 - Yuvalõ Tekil Temellerde Tanõm ve Konstrüktif Esaslar
Kenetli tiplerde bu kontrol yuva kenarlarõnõn dõş yüzünden itibaren dt/2 alõnarak elde edilen yan yüz
alanõ ile yapõlmalõdõr.
.
.
.
.
119
ESKİ METİN
EK M
.
.
.
.
1'nci Tip Temeller:

Bu kenarõn üst kõsmõ, yeteri yaklaşõklõkla ortasõna Şekil M.1'deki V0 kuvvetinin etkidiği,
açõklõğõ l = a1 + h1
olan bir kiriş gibi kabul edilebilir (Şekil 21).
eğilmeye göre hesapta kesitin,
genişliği 1b/4, yüksekliği h1
ve kesme emniyetinin sağlanmasõnda kesitin,
genişliği 1b/3, yüksekliği h,
zamanda askõ teçhizatõ olarak da çalõşmasõ için Şekil M2 gösterilen Poz 1 gibi olmalõdõr.
.
.
.
.
YENİ METİN
EK-M
.
.
.
.
1'nci Tip Temeller:
Bu kenarõn üst kõsmõ, yeteri yaklaşõklõkla ortasõna Şekil M.1'deki V0 kuvvetinin yayõlõ olarak etkidiği
açõklõğõ bir yönde açõklõğõ l = a1 + h1, diğer yönde lb olan bir kenarõ serbest plak olarak kabul edilip
hesaplanõr, bulunan teçhizat üst lb/3 bölgesine yerleştirilir.
zamanda askõ teçhizatõ olarak da çalõşmasõ için Şekil M2 'de gösterilen Poz 1 gibi olmalõdõr.
Ancak eğilme ve askõ yüklemesinden en büyük teçhizat alanõnõ hangi durum veriyorsa teçhizat ona
göre seçilmelidir.
.
.
.
.
.
120

TS 9967

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS 9967

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 01.060;91.080.

40 TÜRK STANDARDI TS 9967/Mart 1992

0 - KONU, TARİF, KAPSAM...................................................................................... 1

4.2.1 - Döşemeler ......................................................................................................................... 13

YAPI ELEMANLARI, TAŞIYICI SİSTEMLER VE BİNALAR -

0 - KONU, TARİF, KAPSAM

0.2.1 - Prefabrike Betonarme Elemanlar

0.2.2 - Prefabrike Öngerilmeli Beton Elemanlar

0.2.3 - Prefabrike Bina

0.2.4 - Prefabrike Yapõlarõn Taşõyõcõ Sistemleri

0.2.4.1 - Kolon-Kiriş Sistemler

0.2.4.2 - Kolon-Döşeme Sistemler

0.2.43 - Taşõyõcõ Duvarlõ (Pano) Sistemler

0.2.4.4 - Hücre Sistemler

ŞEKİL 1 - Taşõyõcõ Sistemler

0.2.5 - Modüler Eleman

0.2.6 - Prefabrike Pano

0.2.7 - Sandviç Pano

0.2.8 - Boşlukla Döşeme

0.2.9 - Yuvalõ Temel

0.2.10 - Kompozit Taşõyõcõ Sistemler

0.2.11 - Kullanõlabilirlik Limit Durumu

0.2.12 - Son Limit Durumu

0.2.13 - Özel Limit Durumlar

0.2.14 - Diyafram Davranõşõ

0.2.15 - Bağ Sistemi

0.2.16 - Bağ Elemanlarõ

0.2.17 - Bağ Çubuklarõ

1.2 - HESAPLARDA BULUNMASI GEREKEN HUSUSLAR

− Hesaplarõn bilgisayarla yapõlmasõ durumunda, programõn dayandõğõ hesap esaslarõ,

1.3 - KULLANILAN SEMBOLLER

fcyk : Yerinde dökme beton karakteristik basõnç mukavemeti

γmc : Betona uygulanan malzeme katsayõsõ

2.1 - BETON MALZEMESİ

İstenilen mukavemeti, betonda ayrõşmadan ve fazla su gerektirmeden sağlayan agregalar

2.1.4 - Katkõ Maddeleri

Prefabrike elemanlarda kalsiyum klorür (CaCl2) kullanõlmamalõdõr.

2.2 - BETON ÇELİĞİ

2.3 - BETON SINIFLARI ve MUKAVEMETLERİ

2.4 - BİRLEŞİM MALZEMELERİ

2.4.1 - Temel İlkeler

2.4.2 - Yerinde Dökme Birleşim Betonlarõ

2.4.3 - Dolgu Harçlarõ

2.4.4 - Birleşim Metalleri

2.4.4.1 - Çelik Teçhizat Çubuklarõ

2.4.4.2 - Bulonlar ve Yivli Birleştiriciler

2.4.4.2.1 - Standard Bulonlar

2.4.4.2.2 - Yüksek Mukavemetli Bulonlar

2.4.4.2.3 - Yivli Çelik Çubuklar

2.4.4.2.4 - Ard-Germe Çubuklan

2.4.4.3 - Gömülü Çelik Elemanlar ve Saplamalar

2.4.4.4 - Taşõyõcõ Çelik Plakalar ve Profiller

2.4.4.5 - Taşõyõcõ Çelik Kaynaklarõ

2.4.4.6 - Ard-Germe Çeliği

2.4.5 - Mesnet Yastõklarõ

2) Bu bilgiler Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alõnabilir.

3.1.1 - Normal Yükler

3.1.2 - Deprem Yükleri

Çizelge 1 - Deprem İçin R Yapõ Tipi Katsayõsõ

Perdeleri yerinde dökme veya 4.2 3.2

Tabanõ ankastre prefabrike veya yerinde

3.13 - Taşõyõcõ Sistemin Boyutlarõndaki ve Düşey Yüklerin Doğrultusundaki

a) Yapõdaki tüm düşey elemanlarõn eksenlerinden,

b) Her kattaki yatay elemanlarõn hesabõnda, düşey elemanlarõn eksenlerinden,