You are on page 1of 74

Bộ môn Biên soạn:

CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG


HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

LIÊN KẾT LÀ GÌ ?
2
1

Các sản phẩm tạo thành bằng cách


ghép nhiều chi tiết lại với nhau
Sản phẩm = (1) + (2)
1

1
2
1

2
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

MỘT SỐ KIỂU LIÊN KẾT CƠ BẢN


TYPES OF JOINTS

Bulông Dán
(Screwing) (Bonding)

Đinh tán Hàn Vảy


(Rivetting) (Soldering/Brazing)

Hàn nóng chảy


(Welding)
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

CÓ NHỮNG LOẠI LIÊN KẾT GÌ ?

Khung Ôtô – ôtô có khoảng 15000 chi tiết

Máy khoan tay

Boeing 747–400,
Có khoảng 6 triệu chi tiết

Các thiết bị có rất nhiều chi tiết ghép lại với


nhau bằng rất nhiều phương pháp liên kết

Máy giặt

Máy vi tính
Xe máy. Có khoảng 8000 chi tiết Cây cầu thép
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

So s¸nh mét sè ph¬ng ph¸p liªn kÕt


Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

Chương VIII: Hàn & Cắt kim loại


I. §Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i :
1. §Þnh nghÜa: Hµn lµ ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ nèi c¸c chi tiÕt l¹i víi nhau b»ng c¸ch nung
nãng chç nèi ®Õn tr¹ng th¸i hµn (ch¶y hoÆc dÎo). Sau ®ã kim lo¹i ho¸ r¾n
hoÆc kÕt hîp víi lùc Ðp, chç nèi t¹o thµnh mèi liªn kÕt bÒn v÷ng gäi lµ mèi
hµn.
2. §Æc ®iÓm: - TiÕt kiÖm kim lo¹i nhiÒu. So víi ph¬ng ph¸p nèi kh¸c nh t¸n rivª, ghÐp
bul«ng tiÕt kiÖm tõ 10  25% khèi lîng kim lo¹i; hoÆc so víi ®óc th× hµn
tiÕt kiÖm 50%
- Hµn cã thÓ nèi ®îc nh÷ng kim lo¹i cã tÝnh chÊt kh¸c nhau víi nhau.
VÝ dô: kim lo¹i ®en víi kim lo¹i ®en, kim lo¹i víi vËt liÖu phi kim v.v…
- T¹o ®îc c¸c chi tiÕt m¸y, c¸c kÕt cÊu phøc t¹p mµ c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c
kh«ng lµm ®îc hoÆc gÆp nhiÒu khã kh¨n
- §é bÒn mèi hµn cao, mèi hµn kÝn
Nhîc ®iÓm: -Sau khi hµn vÉn cßn tån t¹i øng suÊt d, vËt hµn dÔ biÕn d¹ng (cong, vªnh),

- Tồn tại Vùng ảnh hưởng nhiệt (VAHN)
- ChÞu t¶i träng va ®Ëp kÐm
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3. Ph©n lo¹i: C¨n cø theo tr¹ng th¸i kim lo¹i mèi hµn khi tiÕn hµnh nung nãng ngêi ta
chia c¸c ph¬ng ph¸p hµn lµm hai nhãm sau:
- Hµn nãng ch¶y: chç hµn vµ que hµn bæ sung ®îc nung ®Õn tr¹ng th¸i nãng ch¶y
- Hµn ¸p lùc: chç nèi cña c¸c chi tiÕt ®îc nung nãng ®Õn tr¹ng th¸i dÎo th× ph¶i dïng
ngo¹i lùc Ðp, Ðp l¹i míi cã kh¶ n¨ng t¹o ra mèi hµn bÒn v÷ng

Vị trí hàn Nung nóng

Kết tinh (hóa rắn)


Mối hàn
VL phụ & VL nền đều
chảy lỏng
Cấu trúc của mối hàn
NhiÖt (Trạng thái hàn)
Nhiệt sinh ra do ma sát
Dẻo
Kết hợp Lực ép

VL phụ chảy lỏng, Lực ép


VL nền không chảy Dẻo
Phân loại theo nguồn năng lượng
Đại học Bách khoa Hà nội


VVP
Hàn

Hàn Hàn Hàn


nóng chảy Vảy áp lực

Nguồn nhiệt Nguồn nhiệt


Năng lượng Năng lượng
Phản ứng Phản ứng Cơ năng
Điện Điện
hóa học hóa học

Hàn Khí Hàn Điện trở Hàn nổ


Hồ quang Hàn Ma sát
Nhiệt nhôm
Chùm tia điện tử Hàn Siêu âm

Chùm tia Laser

(K52 - Cơ khí - 2010) Chương 2 – Các nguyên lý cơ bản của hàn hồ quang Trang 7
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

C¨n cø theo d¹ng n¨ng lîng sö dông:

Hàn

Hàn Hàn Hàn


nóng chảy áp lực vảy

Nguồn nhiệt
Nguồn nhiệt Năng lượng
Năng lượng Phản ứng
Phản ứng Điện Cơ năng
Điện hóa học
hóa học

Hàn Khí Hàn Điện trở Hàn nổ Hàn Ma sát


Nhiệt nhôm Hồ quang Hàn Siêu âm
Chùm tia điện tử
Chùm tia Laser
QUÁ TRÌNH HÀN
General View of Welding Processes

Đại học Bách khoa Hà nội

HÀN NÓNG CHẢY HÀN ÁP LỰC 


fusion welding pressure welding VVP
Hàn Khí + Áp lực (GP)
Hàn khí Hàn Plasma (PW) Pressure gas welding
Gas welding
Tungsten plasma
welding
Hàn Điểm (RP)
Hàn Hồ quang tay Hàn Điện xỉ (RES) Splot welding
Manual arc welding Electroslag welding

Hàn Đường (RR)


Seam welding
MIG/MAG Hàn chùm tia điện
Metal gas shielded arc tử (EB)
welding
Electron beam Hàn Điện trở (RA)
welding Flash welding

TIG
Tungsten inert-gas shielded
arc welding Hàn Laser (LA) Hàn Ma sát (FR)
Laser welding Friction welding

Hàn tự động (SAW) Hàn Đinh (B)


Submerged arc welding Arc stud welding

(K52 - Cơ khí - 2010) Chương 2 – Các nguyên lý cơ bản của hàn hồ quang Trang 9
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN Hàn vảy


General View of Welding Processes

HÀN NÓNG CHẢY HÀN ÁP LỰC


fusion welding pressure welding

Hàn Khí + Áp lực (PGW)


Hàn khí Hàn Plasma (WP) Pressure gas welding
Gas welding Tungsten plasma welding

Hàn Điểm (SPW)


Spot welding
Hàn Hồ quang tay Hàn Điện xỉ (ESW)
(MMA) Electroslag welding
Manual arc welding
Hàn Đường (SW)
Seam welding
MIG/MAG Hàn chùm tia điện tử
Metal gas shielded arc welding
(EBW)
Electron beam welding Hàn Đối đầu (FBW)
Flash but welding

TIG
Tungsten inert-gas shielded arc
welding Hàn Laser (LW) Hàn Ma sát (FW)
Laser welding Friction welding

Hàn tự động (SAW) Hàn Đinh (BW)


Submerged arc welding
Arc stud welding
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

Yªu cÇu ®èi víi Hµn nãng ch¶y:


+ Nguån nhiÖt ph¶i cã c«ng suÊt ®ñ lín ®¶m b¶o nung
nãng côc bé phÇn kim lo¹i ë mÐp hµn cña vËt liÖu c¬
b¶n vµ que hµn tíi nhiÖt ®é nãng ch¶y
+ Ph¶i sö dông thuèc hoÆc khÝ b¶o vÖ mèi hµn khái t¸c
®éng cña kh«ng khÝ

Yªu cÇu ®èi víi Hµn ¸p lùc:


+ Lùc Ðp ph¶i ®ñ lín ®¶m b¶o mèi ghÐp ®îc h×nh thµnh tèt
+ Kh«ng cÇn sö dông thuèc hoÆc khÝ b¶o vÖ mèi hµn
+ Kh«ng cÇn sö dông kim lo¹i bæ sung
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

II. HÀN KHÍ, HÀN HƠI - GW * Phạm vi ứng dụng


GAS welding
Hàn được ở mọi vị trí trong không gian, đặc
biệt cho hàn ống, lắp giáp, sửa chữa và xử lí
1. Kh¸i niÖm: lµ PP hµn NC, dïng nhiÖt cña bề mặt.
ph¶n øng khÝ ch¸y ®Ó nung ch¶y phÇn KL ®îc * Vật liệu
hµn Các loại thép thường và thép hợp kim thấp,
Kim loại màu, Gang
2. C¸c lo¹i khÝ dïng trong hµn h¬i: O2 vµ khÝ
ch¸y (C2H2, H2, khÝ than ®¸, khÝ tù nhiªn, h¬i * Chiều dày vật hàn
Lên tới 6mm (phụ thuộc vào hình dáng vật
x¨ng, benzen, ...) hàn)

1- Bình ôxy (Oxygen cylinder with pressure redution)


3 5 6 7 2- Bình axêtylen (Acetylene cylinder with pressure
redution)
3- Van chống ngọn lửa quặt (Branch-line back-
pressure valve).
4- Ống dẫn khí ôxy (Oxygen hose).
5- Ống dẫn khí axêtylen (Oxygen hose)
8 6- Mỏ hàn (Welding torch)
7- Que hàn phụ (Welding rod)
8- Bép hàn (Welding nozzle)
9- Vật hàn (Workpiece)
1 2 9 10
10- Ngọn lửa hàn (Welding flame)
VIDE
O
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3. C«ng nghÖ Hµn


khÝ:
3.1. Ph¬ng ph¸p hµn:

CN Hàn trái (leftward technique)


Với tấm thép có chiều dày < 3mm
(Steel less than 3 mm thickness)

- N¨ng suÊt cao


- TiÕt kiÖm khÝ
- §é dÎo mh t¨ng
CN Hàn phải (rightward technique)
Với tấm thép có chiều dày >= 3mm
(Steel from 3 mm thickness)
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3.2. Ngän löa hµn:

Hµn thÐp

Hµn ®ång

Hµn gang

3.3. ChÕ ®é hµn khÝ:


3.3.1. §êng kÝnh que hµn d=
s
mm Khi hµn ph¶i
2

d = + 1mm
s
2 Khi hµn tr¸i
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3.3.2. C«ng suÊt ngän löa A = k.S [lÝt/giê]


S - chiÒu dµy vËt hµn
k - hÖ sè phô thuéc vËt liÖu hµn,
hµn thÐp k=100-120
hµn ®ång k=150-200

3.4. ThiÕt bÞ hµn khÝ

3 5 6 7

1 2 9 10
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

III. Hàn Hồ quang tay- MMA


Manual metal arc welding

1. Kh¸i niÖm: lµ PP hµn NC, dïng nhiÖt cña hå quang gi÷a 2 ®iÖn cùc ®Ó nung ch¶y phÇn
KL ®îc hµn
2. C¸c ph¬ng ph¸p hµn ®iÖn hå quang tay:
* Phạm vi ứng dụng
- Hàn được ở mọi vị trí trong không
gian,
- Xử lí bề mặt.

* Vật liệu
- Các loại thép thường và thép
hợp kim, Gang

* Chiều dày vật hàn


§iÖn cùc kh«ng nãng ch¶y §iÖn cùc tù nãng ch¶y - Lớn hơn 3mm
§iÖn cùc than - §iÖn cùc que hµn cã
Graphit vá bäc thuèc
hoÆc vonfram
C¸c lo¹i hå quang hµn: - Hå quang trùc tiÕp - Hå quang hë
- Hå quang gi¸n tiÕp - Hå quang ®îc b¶o vÖ
- Hå quang kÝn
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3. ThiÕt bÞ vµ dông cô hµn ®iÖn hå quang tay:


Hướng hàn
1 2 3 5
10

11

6
13 14 15

4 9 12
7 8

8 9 16 17
1- Ổ cấp điện (Mains connection)
2- Nguồn điện hàn (Welding current source)
3- Cáp hàn - nối với điện cực hàn (Welding 11- Thuốc bọc (Electrode coating)
currenr supply - electrode). 12- Giọt kim loại lỏng (Droplet transfer)
4- Cáp hàn - nối với vật hàn 13- Khí phát sinh bảo vệ vùng hàn
(Welding currenr supply - electrode). (Protective gases from coating of electrode).
5- Kìm hàn (Electrode holder) 14- Xỉ lỏng (Liquid slag).
6- Que hàn - Điện cực hàn
15- Xỉ hàn (ở thể rắn) (solid slag)
(Rod Electrode)
16- Kim loại mối hàn nóng chảy
7- Kẹp mát (Workpiece clamp) (liquid weld metal)
8- Vật hàn – Chi tiết hàn 17- Kim loại mối hàn đã kết tinh
(Workpiece) (Solid weld metal)
9- Hồ quang (Arc)
10- Lõi que hàn (Electrode core)
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3.1. C¸c lo¹i dßng ®iÖn hµn


- Dßng ®iÖn xoay chiÒu AC
- Dßng ®iÖn 1 chiÒu DC
+ ¦u ®iÓm cña dßng ®iÖn mét chiÒu lµ hå
quang cã tÝnh æn ®Þnh cao vµ cã thÓ ®æi
cùc ®Ó ®iÒu chØnh møc ®é ®èt nãng vËt
hµn
+ Ưu ®iÓm cña dßng ®iÖn xoay chiÒu lµ
thiÕt bÞ rÎ h¬n, nhá, nhÑ, c¬ ®éng h¬n, vËn
hµnh còng ®¬n gi¶n h¬n, hiÖu suÊt cao
h¬n vµ tiªu hao ®iÖn n¨ng Ýt h¬n so víi
thiÕt bÞ dßng ®iÖn mét chiÒu
3.2. Yªu cÇu cña nguån ®iÖn hµn MMA:
 §iÖn thÕ kh«ng t¶i Uo ph¶i ®ñ lín ®Ó g©y
hå quang nhng kh«ng g©y nguy hiÓm khi sö
dông: Víi dßng xoay chiÒu: Uo = 55  80V
Víi dßng mét chiÒu: Uo = 35  55V

Víi c¸c gi¸ trÞ ®iÖn thÕ kh«ng t¶i trªn, khi cã t¶i (hå
quang ch¸y) ®iÖn thÕ h¹ xuèng t¬ng øng 25  40V víi
dßng xoay chiÒu vµ 15  25V víi dßng mét chiÒu
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

§êng ®Æc tÝnh tÜnh cña hå quang vµ ®êng ®Æc tÝnh ngoµi cña m¸y hµn

1 - ®êng ®Æc tÝnh tÜnh cña hå quang


2 - ®êng ®Æc tÝnh ngoµi cña m¸y hµn
a - ®iÓm g©y hå quang
b - ®iÓm hå quang ch¸y æn ®Þnh
 Cêng ®é dßng ng¾n m¹ch ph¶i nhá nh»m n©ng cao
tuæi bÒn cho m¸y hµn:
In/m = (1,3  1,4) Ih
ë ®©y: Ih - Cêng ®é dßng ®iÖn hµn [A]
 §iÖn thÕ nguån hµn ph¶i thay ®æi nhanh phï hîp víi sù thay ®æi ®iÖn trë hå quang nh»m
æn ®Þnh sù ch¸y cña hå quang. Th«ng thêng nguån hµn cã quan hÖ gi÷a U vµ I (®Æc tÝnh
ngoµi) lµ ngîc nhau. NghÜa lµ quan hÖ cã d¹ng ®êng cong dèc liªn tôc
 Cêng ®é dßng ®iÖn hµn thay ®æi ®ù¬c theo hai kiÓu: v« cÊp vµ ph©n cÊp
 Nguån xoay chiÒu U vµ I ph¶i lÖch pha nhau, tr¸nh c¶ hai gi¸
trÞ cïng mét lóc ®Òu b»ng kh«ng, ®Ó æn ®Þnh hå quang
 ThiÕt bÞ hµn b¶o ®¶m gän nhÑ, cÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ sö
dông, gi¸ thµnh rÎ
3.4. Thiết bị hàn hồ quang tay
©HLD

3.4.2. Máy hàn (nguồn hàn) hồ quang tay:


1. Máy hàn là gì?
Chương III: Quá trình hàn hồ quang tay

Máy hàn là thiết bị dùng để cung cấp năng lượng điện cho quá trình hàn
2. Đặc điểm máy hàn
a) Đường đặc tuyến Vôn – Ampe

Là quan hệ giữa điện áp hồ


quang và cường độ dòng hàn
(đường cong V – A) ở những
chế độ chịu tải khác nhau

- Đặc tuyến dốc (dòng không đổi - CC): có thể thay đổi hồ quang (Uh) dễ dàng
mà không ảnh hưởng nhiều tới Ih. Thích hợp cho phương pháp MMA (SMAW),
GTAW (TIG)
- Đặc tuyến cứng/thoải (điện áp không đổi - CV): chỉ một thay đổi nhỏ chiều dài
hồ quang (Lhq,Uh) cũng dẫn đến thay đổi đáng kể dòng hàn. Nên thích hợp cho
hàn GMAW và FCAW, SAW
III-14 / 94
DWE Department of Welding and Metal Technology
DWE © Hán/ MSc.
LêAdd
Duy –Van
B/m
: 306C1
Phong - Dai Hàn
Co Viet&
Str.CNKL – Đại
No.1 - Hanoi Học /BáchE-Mail:
– Vietnam – Hà Nội
Khoaphong-dwe@mail.hut.edu.vn End
Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3.3. Dông cô hµn MMA:


- MÆt n¹ ®Ó b¶o vÖ da vµ m¾t khái t¸c dông cã h¹i cña tia tö ngo¹i (lµm h¹i da) vµ tia hång
ngo¹i (lµm h¹i m¾t), ®ång thêi ®Ó ch¾c ch¾n c¸c tia löa tõ que hµn vµ vËt hµn b¾n ra
- G¨ng tay vµ ¸o c«ng t¸c lµm b»ng da hoÆc v¶i ami¨ng
- TÊm ch¾n mµu ®en ®Ó tr¸nh sù ph¶n x¹ quang tuyÕn ¶nh hëng tíi søc khoÎ cña nh÷ng
ngêi ë gÇn n¬i hµn
- ThiÕt bÞ th«ng giã
- D©y c¸p dÉn ®iÖn hµn
- K×m hµn ®Ó cÆp ®iÖn cùc (que hµn)
- KÑp m¸t nèi víi vËt hµn ®Ó tiÕp th«ng dßng ®iÖn víi vËt hµn (tiÕp m¸t).
- Nh÷ng phô tïng kh¸c nh thïng que hµn, ghÕ hµn, bµn ch¶i s¾t, ®ôc vµ dông cô g¸ l¾p
v.v…cùc vµ que hµn khi hµn ®iÖn hå quang tay:
4. §iÖn
- §iÖn cùc kh«ng ch¶y gåm cã ®iÖn cùc than, ®iÖn cùc grafit vµ ®iÖn cùc v«nfram. §iÖn cùc
than vµ ®iÖn cùc grafit chØ dïng khi hµn víi dßng ®iÖn mét chiÒu. §iÖn cùc vonfram dïng
khi hµn víi dßng ®iÖn mét chiÒu hay xoay chiÒu
- §iÖn cùc ch¶y (cßn gäi lµ que hµn ®iÖn) tuú theo c«ng dông cña nã vµ thµnh phÇn ho¸
häc cña kim lo¹i ®îc hµn cã thÓ chÕ t¹o b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c nhau nh thÐp, gang, ®ång,
nh«m v.v…
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

Que hµn ®iÖn:

- Que vá bäc máng dn  1,2d


- Que vá bäc dµy (dn  1,55d)

4. C«ng nghÖ hµn ®iÖn hå quang


tay:
4.1. C¸c lo¹i liªn kÕt hµn
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

4.2. VÞ trÝ mèi hµn trong kh«ng gian

- Hµn sÊp : 0-60

+ Hµn leo
- Hµn ®øng + Hµn tụt
- Hàn ngang: 60-120

- Hµn trÇn : 120-180


4.3. ChÕ ®é hµn MMA:
- §êng kÝnh que hµn: d [mm] - Cêng ®é dßng hµn: Ih
s
d= + 1(mm)
2 mèi hµn sÊp lµ thÐp
cacbon:
K
d= + 2(mm) Ih = (20 + 60) d [ampe]
2
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

IV. HÀN HỒ QUANG TỰ ĐỘNG DƯỚI LỚP THUỐC – SAW


Submerged arc welding (Hàn hồ chìm, hồ quang ngầm)
Hướng hàn

5
15
1 2 3 7 6
16
14 7
17
14

13

4 8 10 15 11 12 9
* Phạm vi ứng dụng
9- Vật hàn - Hàn những mối hàn có chiều dài
1- Ổ cấp điện
10- Thuốc hàn (bột) lớn, đặc biệt ở vị trí hàn sấp hoặc
2- Nguồn điện hàn hàn ngang.
11-Xỉ lỏng
3- Cáp dẫn điện (cho điện cực)
12- Xỉ đặc (kết tinh)
- Hàn đắp: dây hàn, băng hàn
4- Cáp nối mát
13- Thu hồi thuốc hàn thừa * Vật liệu
5- Cuộn dây hàn - Các loại thép thường và thép hợp kim
14- Dây hàn (điện cực hàn)
6- Bộ phận đẩy dây (hợp kim cao), gang, nhôm,…
15- Hồ quang
7- Bép dẫn điện * Chiều dày vật hàn
16- Kim loại lỏng
8- Kẹp mát
17- Kim loại mối hàn đã kết tinh - Lớn hơn 5 mm
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - MIG/MAG
Metal Gas Shielded Arc Welding

Đặc điểm, ứng dụng:


- PP hàn nóng chảy, điện cực nóng chảy
- Hồ quang ngầm, bảo vệ tin cậy, chất lượng KL mối hàn cao
- Hàn tự động (cấp dây hàn tự động), năng suất cao
- Bảo vệ : xỉ hàn
- Hàn được ở tư thế: Sấp, ngang
Vật liệu hàn:
- Điện cực: + Hàn Dây hàn: d 1,6 – 6mm
+ Băng hàn để hàn đắp
- Ứng dụng:
+ Đường hàn dài
+ Tấm dầy lớn hơn 8mm
+ hàn giáp mối, hàn đắp
Bộ môn 4.4. Thiết bị hànCƠ
hồKHÍ ĐẠIdưới
quang lớp thuốc
CƯƠNG Biên soạn:
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

©HLD
4.4.1. Sơ đồ bố trí thiết bị trong hàn hồ quang dưới lớp thuốc:
CÁC THIẾT BỊ HÀN TIÊU BiỂU:

Dây hàn

Thùng
đựng thuốc
hàn Cuộn
dây hàn

Con lăn đẩy


dây Hộp điều
khiển U,I,V
Motor đẩy
dây

Xe hàn
Đầu hàn
Bộ môn
Bộ môn Hàn&CNKL Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

2.1. Các phương pháp hàn đắp


2.1.2. Phân loại và ứng dụng các phương pháp hàn đắp
❖ Các phương án tăng năng suất hàn đắp bằng điện cực
băng:

Vật liệu hàn:


- Điện cực: + Hàn Dây hàn, băng hàn
+ Thuốc hàn, tạo xỉ bảo vệ và tinh luyện,… 27
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

V. HÀN ĐIỆN XỈ - ESW


Electroslag Welding (không có hồ quang)

1- Ổ cấp điện 9- Nước vào


2- Nguồn điện hàn 10- Nước ra * Phạm vi ứng dụng
3- Cáp dẫn điện (cho điện 11- Vật hàn - HànGiáp mối vật DÀY
cực hàn) 12- Tấm đệm chân mối hàn theo hướng thẳng đứng
4- Cáp nối mát 13- Tấm đệm trên * Vật liệu
5- Cuộn dây hàn 14- Dây hàn (điện cực hàn) - Các loại thép thường và
6- Bộ phận đẩy dây 15- Xỉ lỏng thép hợp kim
7- Đầu tiếp điện 16- Chuyển dịch kim loại lỏng
8- Tấm đồng
* Chiều dày vật hàn
17- Kim loại lỏng mối hàn
18- Kim loại mối hàn đã kết tinh
- Lớn hơn 10 mm
Bộ môn 9.2. Nguyên lý của quá
CƠ KHÍ ĐẠItrình hàn ESW
CƯƠNG Biên soạn:
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
5.2.1. Nguyên lý:
©HLD

IX-5 / 38
Bộ môn
Bộ môn Hàn&CNKL Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
Hàn điện xỉ điện cực băng:

30
Bộ môn
Bộ môn Hàn&CNKL Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

❖ Đặc điểm:

• Phạm vi ứng dụng


- Hàn Giáp mối vật DÀY theo hướng thẳng đứng
• - Hàn đắp bằng bang hàn, tư thế hàn sấp
* Vật liệu
- Các loại thép thường và thép hợp kim
* Chiều dày vật hàn
- Lớn hơn 10 mm

31
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.8. HÀN ĐIỆN XỈ (- ESW):

Power source = nguồn hàn


Control panel = hộp điều khiển
Wire reel = cuộn dây hàn
Wire-feed drive = bộ cấp dây hàn
Electrode lead = cáp hàn
Consumable guide tube = ống dẫn dây hàn
Work = phôi, vật hàn, KLCB
Workpiece lead = cáp mát
Water out = đường nước ra
Water in = đường nước vào
Retaining shoe = má kẹp, guốc duy trì
Molten weld pool = vũng hàn nóng chảy
Molten slag = xỉ nóng chảy
Oscillation = bộ dao động ngang
Option = tùy chọn

DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong


: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.9. HÀN ĐIỆN KHÍ (EGW)- có điện hồ quang :
Drive rolls = các con lăn dẫn dây hàn
Welding wire = dây hàn
Electrode conduit = ống dẫn hướng dây
Gas = khí bảo vệ
Welding gun = súng hàn, mỏ hàn EGW
Water out = đường nước làm mát ra
Water in = đường nước làm mát vào
Fixed shoe = má cố định
Primary shielding gas = khí bảo vệ cơ bản
Moveable shoe = má di động
Supplementary shielding gas = khí bảo vệ
bổ sung
Gas box = hộp khí bảo vệ
Oscillator = bộ dao động ngang

Hàn vỏ tàu chở hàng

Vật liệu hàn:


- Điện cực: + Hàn Dây hàn
+ Khí bảo vệ
DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong
: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - VIDE
MIG/MAG (Metal Gas Shielded Arc Welding)
O
Hướng hàn

1 8 3 4 7 6 9
14

13
7
19
7 16
17
19

15
18
5 2 12 10 15 11
11

1- Ổ cấp điện (Mains connection) 9- Mỏ hàn


2- Nguồn điện hàn
(Welding current source)
(Welding Torch)
10- Kẹp mát
* Phạm vi ứng dụng
- Hàn được ở mọi vị trí trong không gian,
3- Cuộn dây hàn 11- Vật hàn
- Xử lí bề mặt.
(Wire electrode coil).
12- Cáp nối mát
13- Bép dẫn điện
4- Bộ phận đẩy dây hàn
(Current contact nozzle)
•Vật liệu
(Wire feed unit).
14- Chụp khí bảo vệ - Các loại thép thường và thép hợp kim
5- Bình khí bảo vệ (Shielding gas nozzle) (Dùng CO2 hoặc hỗn hợp khí chứa CO2, O2)
(Shielding gas)
15- Hồ quang
6- Nguồn điện hàn 16- Giọt kim loại lỏng - Kim loại màu sử dụng Ar, He hoặc (Ar + He)
7- Dây hàn 17- Kim loại mối hàn nóng chảy
* Chiều dày vật hàn
(Wire electrode) 18- Kim loại mối hàn đã kết tinh
8- Ống dẫn khí bảo vệ 19- Khí bảo vệ vùng hàn - Lớn hơn 1 mm
(Shielding gas hose)
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - MIG/MAG
Metal Gas Shielded Arc Welding
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - MIG/MAG
Metal Gas Shielded Arc Welding

Đặc điểm, ứng dụng:


- PP hàn nóng chảy trong khí bảo vệ
- Điện cực nóng chảy
- Bán tự động (cấp dây hàn tự động)
- Bảo vệ : bằng khí (trơ hoặc hoạt tính)
- Hàn được mọi tư thế
Vật liệu hàn:
- Điện cực: + Hàn Dây hàn: d 0,8 – 1,6mm
-Khí bảo vệ:
+ Khí trơ (MIG): Ar, He, hỗn hợp Ar + He,…
Ứng dụng: INOX, Al, Ti,….
+ Khí hoạt tính (MAG) : CO2 (hàn thép C) ,
N2 (hàn đồng)
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VII. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC KHÔNG NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - TIG VIDEO
(Tungsten inert-gas shielded arc welding)

1 6 7 2 3 8 11 9 Hướng hàn
11

12
9
13

14

15 16

4 5 13 16 10

1- Ổ cấp điện 9- Que hàn phụ (Welding rod)


2- Nguồn điện hàn
* Phạm vi ứng dụng
10- Vật hàn - Hàn được ở mọi vị trí trong
3- Cáp dẫn điện (cho điện 11- Điện cực Wolfram không gian,
cực hàn) (Tungsten electrode) * Vật liệu
12- Bép dẫn điện cho điện cực
4- Cáp nối mát - Các loại thép thường và Hồ quang tỏa rộng
13- Hồ quang thép hợp kim (hợp kim cao)
5- Kẹp mát
14- Kim loại mối hàn nóng chảy - Kim loại màu sử dụng Ar,
6- Nguồn điện hàn He hoặc (Ar + He)
15- Kim loại mối hàn nóng chảy
7- Ống cấp khí
16- Khí bảo vệ vùng hàn * Chiều dày vật hàn
8- Mỏ hàn
- 0,5 đến 4 mm
Dạng vát mép Mối hàn
Bộ môn 5.1. Khái niệm CƠ
quáKHÍ Biên soạn:
ĐẠI
trình CƯƠNG
hàn TIG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

©HLD Khái niệm:


5.1.1.
Hàn TIG (Tungsten Inert Gas) là quá trình hàn nóng chảy bằng điện cực không nóng chảy (W
trong môi trường khí bảo vệ (khí trơ), dùng nhiệt hồ quang làm nóng chảy một phần kim loại
cơ bản và/hoặc que hàn phụ, vùng hàn được bảo vệ bởi khí bảo vệ (khí trơ) sau khi nguội
sẽ hình thành nên mối hàn.

- Các tên gọi khác của hàn hồ quang bằng điện cực không nóng chảy trong
môi trường khí bảo vệ : TIG, GTAW, 141
Bộ môn
5.4.KHÍ
CƠ Thiết
ĐẠIbịCƯƠNG
hàn TIG Biên soạn:
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

©HLD 5.4.3. Các thiết bị phụ trợ trong hàn TIG:


1. Mỏ hàn:
❖ Cấu tạo:

Điện cực Wolfram


Ống kẹp điện cực (bép)
Chụp khí Đai ốc của ống kẹp
Đường ống dẫn nước
Tay cầm Khí vào

Đường ống dẫn khí trong bép Nước vào


Chụp khí Nước ra
Dòng điện vào
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC KHÔNG NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - TIG

❖Đặc điểm, ứng dụng:


- PP hàn nóng chảy trong khí bảo vệ trơ
- Điện cực không nóng chảy: W
- Thủ công
- Bảo vệ : bằng khí trơ
- Chất lượng cao
- Hàn được mọi tư thế
❖Vật liệu hàn:
- Điện cực: + Điện cực không nóng chảy: W
- Que hàn phụ: d 1,0 – 3,2mm (dây hàn phụ cho AUTO-TIG)
- Khí bảo vệ: Khí trơ: Ar, He, hỗn hợp Ar + He,…
❖ Ứng dụng: INOX, Al, Ti,….
hàn lót 6G khi hàn ống
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a)Điện cực không nóng chảy:
Theo tiêu chuẩn AWS A5.12-80:
•Quy định thành phần hoá học của 5 loại điện cực
• Các điện cực Wolfram có đường kính
0,25 – 6,4 mm với chiều dài 76 – 610 mm.
❖ Điện cực 100% Wolfram (EWP):
➢ Màu quy ước – xanh lá cây
➢ Không có nguyên tố hợp kim
➢ Khả năng mang được dòng điện nhỏ
➢ Đầu điện cực được mài cầu
➢ Sử dụng dòng AC để hàn Al, Mg và hợp kim của chúng
➢ Gây hồ quang kém, nhưng hồ quang ổn định hơn so với
một số kiểu điện cực khác khi dùng dòng AC.
➢ Dùng trong các ứng dụng thông thường.
➢ Giá thành thấp.
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
❖ Điện cực Wolfram phủ lớp Thori (EWTh-
1 và EWTh-2): W + ThO22

➢Màu quy ước – vàng (1%Th)/ ỏ (2%Th)


➢Có thể mang được dòng điện lớn hơn
20% so với điện cực 100% Wolfram
➢Có tính phát xạ điện tử, dẫn điện.
➢Dễ gây hồ quang và hồ quan ổn định hơn.
➢Chống nhiễm bẩn tốt hơn, nên tuổi thọ dài
hơn
➢Mài nhọn đầu điện cực
➢Thường dùng với dòng DCEN, rất hiếm
khi dùng dòng AC
➢Có phóng xạ nhẹ.
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
❖ Điện cực Wolfram phủ Zirconi (EWZr):

➢ Màu quy ước - nâu/trắng


➢ Đặc tính sử dụng nằm giữa EWP và EWTh
➢ Mài cầu đầu điện cực – sử dụng tốt khi
hàn dòng AC
➢ Khả năng chống lẫn tạp chất tốt
➢ Thích hợp cho hàn mối hàn yêu
cầu chất lượng cao
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
❖ Điện cực wolfram có phủ Ceri (EWCe):
➢ Màu qua ước - xám (hoặc cam theo AWS
A-5.12)
➢ Có thể hàn tốt với cả dòng AC hoặc DC
➢ Ceri – không phóng xạ - nên có thể
thay thế cho Thori.
❖ Điện cực Wolfram cho phủ Lanthan (EWLa):
➢ Màu quy ước – đen (1%La)/ vàng (1,5%La)/
xanh da trời (2%La)
➢ Có tính chất giống với EWCe
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy: Bảng: giới thiệu thành phần hoá học và màu
nhận diện của loại điện cực theo tiêu chuẩn AWS A5.12-80.

Màu nhận
Tổng tạp
Kí hiệu W Th Zr Nguyên tố diện
chất
điện cực (min),% % % khác, %
(max) %

EWP 99,5 – – – 0,5 Xanh lá cây

EWG 94,5 – – – 0,5 Xám

EWTh-1 98,5 0,8 – 1,2 – – 0,5 Vàng

EWTh-2 97,5 1,7 – 2,2 – – 0,5 Đỏ

EWTh-3 98,95 0,35 – 0,55 – – 0,5


EWZr 99,2 – 0,15–0,40 – 0,5 Nâu

EWCe-2 97,3 – – 2% ôxit ceri 0,5 Da cam

1% ôxit Đen
EWLa-1 98,3 – – 0,5
lantan
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
➢ Đặc tính dùng AC, DC và nối cực

Điện cực: (–) Điện cực: (+)


Điện tử đi từ (–) sang (+) Điện tử đi từ (–) sang (+)

Màng oxit nhôm

Nhôm
Màng oxit nhôm không bị phá Màng oxit nhôm bị bắn phá
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
➢ Đặc tính dùng AC, DC và nối cực

Điện cực: (–) Điện cực: (+)


Điện tử đi từ (–) sang (+) Điện tử đi từ (–) sang (+)

Dòng một chiều cực thuận (DCEN): Dòng một chiều cực nghịch (DCEP):
Màng oxit nhôm không bị phá Màng oxit nhôm bị bắn phá
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
➢ Phạm vị sử dụng

1. Dòng xoay chiều (AC):


• Nhôm và hợp kim nhôm
• Hợp kim manhê
• Đồng thau tấm mỏng (chiều dày tới 2,3 mm)
• Có thể dùng hàn gang, bạc.
2. Dòng một chiều cực thuận (DCEN):
• Các vật liệu còn lại (thép, đồng, titan, bạc, v.v.)
3. Dòng một chiều cực nghịch (DCEP):
• Có thể dùng hàn manhê, nhưng đường kính điện cực phải rất lớn.
4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
a) Điện cực không nóng chảy:
➢ Cách mài điện cực

Cách mài điện cực Chọn loại đầu điện cực


4.3. Vật liệu hàn trong môi trường khí bảo vệ
4.3.3. Điện cực không nóng chảy hàn trong MT khí bảo vệ:
b) Kích thước và kí hiệu que hàn phụ
❖ Que hàn phụ có các kích thước theo tiêu chuẩn ISO/R546:
➢ “Chiều dài và dung sai đối với que hàn phụ thẳng chế tạo bằng phương
pháp kéo hoặc ép chảy”,
➢ Đường kính 1,2; 1,6; 2,0; 2,4; (2,5); 3,2; (4,0); (5,0) mm;
➢ Chiều dài 500 mm hoặc 1000 mm.
❖ Một số tiêu chuẩn về que hàn phụ cho các loại kim loại khác nhau:
➢ AWS A5.7 (đồng và hợp kim đồng);
➢ AWS A5.9 (thép ăn mòn crom cao và niken crom);
➢ AWS A5.10 (nhôm và hợp kim nhôm);
➢ AWS A5.14 (niken và hợp kim niken);
➢ AWS A5.16 (titan và hợp kim titan);
➢ AWS A5.18 (thép cacbon thấp);
➢ AWS A5.19 (hợp kim ma nhê);
➢ AWS A5.24 (zircon và hợp kim zircon);
➢ AWS A5.28 (thép hợp kim thấp).
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.5. HÀN DÂY LÕI BỘT ((((FCAW

Bép hàn, ống tiếp điện


Khí và xỉ bảo vệ hồ
quang và các giọt kim Chụp khí bảo vệ
loại lỏng từ điện cực
Dây hàn lõi bột: thuốc hàn,
Xỉ đặc chất tạo khí, hợp kim hóa,…

Xỉ lỏng Hồ quang
KLMH đông KLCB
đặc
Các giọt kim loại lỏng được
KLMH bọc 1 lớp xỉ mỏng
nóng chảy

DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong


: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Hàn&CNKL
2.1.2. Các phương pháp hàn đắp
❖ Hàn đắp bằng dây hàn lõi thuốc bột :
Các phương án tăng năng suất hàn đắp: d 1,2 – 2,8mm

52
DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong
: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

VIII. HÀN PLASMA ĐIỆN CỰC WOLFRAM – WP VIDE


Tungsten Plasma Welding
O
1 Hướng hàn

9 8 2 3 10 11
13
11
15

14
17

7 6 4 5 12 16 17 12

1- Ổ cấp điện 9- Ống dẫn khí Plasma * Phạm vi ứng dụng


2- Nguồn điện hàn 10- Mỏ hàn - Hàn ở MỌI VỊ TRÍ trong không gian.
- Hàn đắp
3- Cáp dẫn điện (cho điện 11- Que hàn phụ
* Vật liệu
cực hàn) 12- Vật hàn
- Các loại thép thường và thép hợp
4- Cáp nối mát 13- Điện cực Wolfram kim (hợp kim cao)
5- Kẹp mát 14- Khí bảo vệ - Kim loại mầu
6- Bình khí bảo vệ 15- Khí Plasma
* Chiều dày vật hàn
7- Bình khí Plasma 16- Kim loại mối hàn
- Micro-Plasma > 0,1–2,0 mm
8- Ống dẫn khí bảo vệ 17- Hồ quang Plasma
- Macro-Plasma >lớn hơn 2 mm
Bộ môn Hàn&CNKL

❖ Hàn đắp Plasma bột (PTA):


➢ Nguyên lý hàn Plasma bột:

54
DWE Department of Welding and Metal TechnologySơ đồ
Add
/ MSc. Phongnguyên
: 306C1
Van lýStr.hàn
- Dai Co Viet Plasma
No.1 - Hanoi – Vietnambột
/ nối hỗn
E-Mail: hợp
phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

X. HÀN LASER – LW
LASER Welding

1- Ổ cấp điện 7- Khí bảo vệ (Ar, He)


2- Bình chứa khí bảo vệ 8- Chùm tia Laser
* Phạm vi ứng dụng
- Hàn giáp mối ở mọi vị trí
3- Ống dẫn khí 9- Thấu kính hội tụ
* Vật liệu
4- Nguồn tạo Laser 10- Vật hàn
- Hầu hết các loại vật liệu
5- Bảng điều khiển 11- Bộ phận điều khiển chuyển
động của vật hàn * Chiều dày vật hàn
6- Gương lái tia
12- Vùng kim loại nóng chảy
- 0,1 đến 10 mm
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.20. HÀN LASER (Laser beam welding - LBW):

1- ổ điện
2- chai khí bảo vệ
3- ống dẫn khí bảo vệ
4- nguồn phát Laser
5- bộ điều khiển
6- gương lái tia Laser
7- chụp khí bảo vệ
8- chum tia Laser
9- thấu kính hội tụ
10- vật hàn
11- bàn máy

3D
Printing

DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong


: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.20. HÀN LASER & ứng dụng

3D
Printing

DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong


: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

IX. HÀN BẰNG CHÙM TIA ĐIỆN TỬ - EBW


Electron Beam Welding

1- Ổ cấp điện
2- Nguồn điện áp cao
3- Cáp dẫn điện áp cao 12- Ống ngắm * Phạm vi ứng dụng
4- Bộ phận điều khiển chùm tia - Hàn giáp mối ở mọi vị trí
13- Buồng chân không
5- Cáp điều khiển 14- Máy hút chân không * Vật liệu
6- Cathode 15- Vật hàn - Hầu hết các loại vật liệu
7- Phát điện tử 16- Đồ gá vật hàn * Chiều dày vật hàn
8- Anode 17- Bộ phận điều khiển chuyển
9- Khuếch đại từ trường động của vật hàn
- 0,1 đến 100 mm
10- Chùm tia điện tử 18- Vùng kim loại nóng chảy
11- Ligthing installation
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN:
3.21. HÀN TIA ĐIỆN TỬ (Electron Beam Welding - EBW):
1- ổ điện
2- nguồn tạo cao áp
3- cáp điện cao áp
4- bộ điều khiển chum tia
5- cáp điều khiển
6- cathode
7- đầu phát electron
8- anode
9- cuộn tạo từ trường
10- chum tia electron
11- hệ thống quang học
12- ống ngắm
13- buồng chân không
14- máy hút chân không
15- vật hàn
16- bàn máy
17- bộ điều khiển bàn máy

DWE Department of Welding and Metal Technology / MSc.AddPhong


: 306C1
Van- Dai Co Viet Str. No.1 - Hanoi – Vietnam / E-Mail: phong-dwe@mail.hut.edu.vn Tel.: +84. (04). 38692204
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

BẢNG TỔNG HỢP MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HÀN

SỬ DỤNG PP Hàn áp lực PP Hàn nóng chảy

Động năng Hàn ma sát


Hàn nổ
Chất lỏng Hàn đúc
Khí Hàn áp lực + khí Hàn khí
Hàn rèn
Dòng điện Hàn điểm Hàn điện xỉ
Hàn đường
Hàn điện trở
Điện và Khí Hàn đinh Hàn hồ quang tay
MIG/MAG
TIG
Hàn hồ quang tự động dưới lớp thuốc
Hàn Plasma
Chùm tia Hàn laser
Hàn chùm tia điện tử
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

XVII. C¾t kim lo¹i b»ng nhiÖt


1. Kh¸i niÖm: C¾t ®øt kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu vµ hîp kim b»ng hå quang ®iÖn hoÆc b»ng
ngän löa khÝ ch¸y ®Òu lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p ®èt nãng ®Ó lµm vËt cÇn c¾t ®¹t
tíi ®iÓm nãng ch¶y, bÞ ch¶y m¹nh vµ bÞ c¾t rêi ra. Môc ®Ých cña c¾t ®øt ngîc
víi ph¬ng ph¸p hµn
2. C¾t ®øt b»ng hå quang lµ qu¸ tr×nh nung ch¶y vµ c¾t ®øt kim lo¹i b»ng nhiÖt lîng
®iÖn: cña hå quang ®iÖn
- §iÖn cùc cña hå quang cã thÓ lµ than hoÆc lµ kim lo¹i (que c¾t) - cã lç thæi khÝ nÐn ë
gi÷a
- Ph¬ng ph¸p c¾t ®øt b»ng hå quang ®iÖn lµ ph¬ng ph¸p kh«ng kinh tÕ, khã thùc hiÖn khi
chiÒu dµy cÇn c¾t lín vµ thêng cho ®êng c¾t kh«ng ®Òu, do ®ã nã thêng chØ hay dïng ®Ó
th¸o rêi c¸c c¬ cÊu kim lo¹i, cò vµ c¾t ®øt hÖ thèng ®Ëu ngãt, ®Ëu h¬i, ®Ëu rãt cña c¸c vËt
®óc
- ¦u ®iÓm c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p c¾t ®øt ®îc hå quang ®iÖn lµ nã kh«ng nh÷ng chØ dïng
®Ó c¾t ®øt ®îc thÐp mµ cßn cã thÓ c¾t ®øt ®îc gang vµ kim lo¹i mµu n÷a
3. C¾t ®øt b»ng ngät löa khÝ: lµ qu¸ tr×nh nung ch¶y vµ c¾t ®øt kim lo¹i b»ng nhiÖt lîng
cña ngän löa khÝ ch¸y
3.1. C¾t ®øt b»ng khÝ Oxy: dùa trªn kh¶ n¨ng cña mét sè kim lo¹i khi ch¸y trong khÝ «xy
th× to¶ ra mét nhÞªt lîng lín cã thÓ lµm ch¶y ®îc kim lo¹i vµ
c¸c chÊt «xyt t¹o thµnh
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

§iÒu kiÖn c¾t ®îc:


- Ph¬ng ph¸p c¾t ®øt b»ng khÝ «xy chØ cã thÓ dïng ®Ó c¾t nh÷ng
kim lo¹i cã nhiÖt ®é ch¸y thÊp h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y, cßn
nhiÖt ®é nãng ch¶y cña c¸c «xyt ®îc t¹o thµnh ph¶i thÊp h¬n
nhiÖt ®é nãng ch¶y cña b¶n th©n kim lo¹i ®ã, ®ång thêi nh÷ng
«xyt ®ã ph¶i cã tÝnh ch¶y lo·ng cao (VD: thÐp cacbon)
- TÝnh dÉn nhiÖt cña b¶n th©n kim lo¹i ph¶i thÊp ®Ó tËp trung ®-
îc nhiÒu nhiÖt n¨ng
 gang, nh«m, ®ång vµ c¸c hîp kim mµu
kh«ng thÓ c¾t b»ng khÝ «xy
C¾t ®øt b»ng khÝ Oxy
3.2. C¾t ®øt b»ng khÝ Oxy + chÊt trî
dung:
lµ ph¬ng ph¸p dïng thªm chÊt trî dung (thµnh phÇn c¨n b¶n lµ bét s¾t vµ mét sè Ýt c¸c
chÊt phô thªm) ®îc dÉn cïng víi luång khÝ «xy tíi vïng ph¶n øng
Ch¸y trong «xy, chÊt trî dung sÏ toa to¶ thªm nhiÖt, lµm ch¸y c¸c «xyt kim lo¹i khã ch¶y vµ
lµm cho viÖc thæi chóng ra khái vïng c¾t b»ng khÝ «xy ®îc dÔ dµng
 Ph¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó c¾t ®øt c¸c lo¹i thÐp kh«ng gØ, thÐp chÞu nhiÖt, gang vµ mét sè
kim lo¹i mµu
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

4. C¾t ®øt b»ng hå quang Plasma khÝ nÐn, cắt La zer

- C¾t ®îc t¸t c¶ c¸c lo¹i vËt liÖu: kim lo¹i ®en, KL mµu, hîp kim, gèm sø, ...
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

XVIII. Hµn v¶y


1. Kh¸i niÖm: lµ ph¬ng ph¸p nèi c¸c chi tiÕt kim lo¹i hoÆc hîp kim ë tr¹ng th¸i r¾n nhê
mét kim lo¹i trung gian gäi lµ v¶y hµn - cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n kim
lo¹i chi tiÕt hµn
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

2. §Æc ®iÓm:
- Sù h×nh thµnh mèi hµn ë ®©y chñ yÕu dùa vµo qu¸ tr×nh hoµ tan vµ khuÕch t¸n cña v¶y
hµn vµo kim lo¹i vËt hµn ë mèi nèi.
- Trong qu¸ tr×nh hµn v¶y, chØ cã v¶y hµn bÞ nãng ch¶y do vËy cã kh¶ n¨ng hoµ tan vµo
mÐp hµn cña chi tiÕt hµn vµ tiÕp theo lµ qu¸ tr×nh khuyÕch t¸n khi mèi hµn ®«ng ®Æc
- PP nµy cã tÝnh kinh tÕ cao.
- Do kh«ng g©y ra sù thay ®æi thµnh phÇn ho¸ häc cña kim lo¹i vËt hµn, vïng ¶nh hëng
nhiÖt kh«ng tån t¹i, do vËy vËt hµn kh«ng bÞ biÕn d¹ng.
- Cã thÓ hµn ®îc c¸c kÕt cÊu phøc t¹p mµ c¸c ph¬ng ph¸p hµn kh¸c khã thùc hiÖn ®îc
- Cã kh¶ n¨ng hµn c¸c kim lo¹i kh¸c nhau víi nhau, kim lo¹i víi phi kim
- N¨ng suÊt hµn cao vµ kh«ng ®ßi hái c«ng nh©n bËc cao.
3. V¶y hµn:
- V¶y hµn mÒm cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n 4500C, cã ®é cøng nhá, tÝnh chÊt c¬ häc
thÊp. Lo¹i v¶y hµn nµy dïng ®Ó hµn c¸c chi tiÕt chÞu lùc nhá, ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp
VÝ dô: v¶y hµn Sn - Pb (víi 61% Sn vµ 39% Pb); v¶y hµn Sn - Zn ®Ó hµn nh«m v.v…
- V¶y hµn cøng cã nhiÖt ®é nãng ch¶y t¬ng ®èi cao (> 4500C) thêng tõ 720 - 9000C . V¶y
hµn nµy cã ®é cøng vµ ®é bÒn c¬ häc t¬ng ®èi cao. V¶y hµn cøng dïng ®Ó hµn c¸c chi tiÕt
chÞu lùc lín
VÝ dô: dïng v¶y hµn cøng ®Ó hµn m¶nh hîp kim cøng lªn th©n dao b»ng thÐp kÕt cÊu
v.v…
 Lo¹i v¶y hµn nµy thêng dïng lµ ®ång thau, b¹c, niken, nh«m v.v...
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

3. Thuèc hµn: lµ vËt liÖu cÇn thiÕt ®Ó lµm s¹ch mèi hµn vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh hoµ tan,
khuÕch t¸n cña vËt hµn
 Tuú theo lo¹i v¶y mµ sö dông thuèc hµn kh¸c nhau:
- axit, muèi (clorua kÏm), axit photphoric, ... dïng cho v¶y mÒm
- borac, clorua kÏm, muèi kali, ... dïng cho v¶y cøng

4. ThiÕt kÕ mèi ghÐp:


Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

XIX. KhuyÕt tËt hµn vµ c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra


1. C¸c d¹ng khuyÕt tËt hµn:
KhuyÕt tËt bªn ngoµi KhuyÕt tËt bªn trong
- kh«ng ngÊu
- sai lÖch kÝch thíc - ch¸y c¹nh
- rç khÝ, lÉn xØ
- kh«ng ®ñ tiÕt diÖn - ch¶y trµn
- nøt, rç co
- kh«ng ®Òu - ...
- qu¸ nhiÖt
- nøt ngoµi
- vïng ¶nh hëng nhiÖt qu¸ lín
- rç xØ, rç khÝ bªn ngoµi
- sai tæ chøc
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

2. C¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt lîng hµn:


KiÓm tra ph¸ huû KiÓm tra kh«ng ph¸ huû
-Thö c¬ tÝnh: kÐo, nÐn, uèn, xo¾n, ®Ëp - Chôp siªu ©m
- Soi kim t¬ng: xem ®é h¹t, tæ chøc - Chôp tia X (X-Ray)
- Thö ¨n mßn - Thö tõ tÝnh
- Thö mµi mßn - Thö thuû tÜnh (kiÓm tra ®é kÝn)
- §o: thíc, dìng,
- Xem b»ng m¾t thêng
- Dïng chÊt chØ thÞ mµu
- Chôp b»ng tia gama
Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

XX. D¸n kim lo¹i: Tù ®äc SGK


Bộ môn Biên soạn:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
HÀN & CNKL ThS. Vũ Đình Toại

XX. D¸n kim lo¹i: Tù ®äc SGK

You might also like