HOí;EB

T[ffiffilm H$TÍWI
. - .IA,RBEEK
FILTERTECHNIEK g - . '-B|BLIOTHEEI(

De techniekvanfiltratievan gassenen
vloeistoffen
heeftde mensafgekeken vande natuur.
Bij bergbeekjes
blijvenbij naiwe il-d;;"" stenenachter.Arswaterop het strandbijeb
sórren in de grondwegzaktbrij-
op hetzand
tisien.
v"noitpi:in.ipà
*o,oiorlvoorbeerd
ffiï::ïlï:ilff"ï?|ffff#Ë?'de sebruik
semaakt
(Jmtot zuivereeindproducten
te komen,w.ordt.in
de praktijkveelgebruikgemaaktvanfiltratieprocessen.
aan hetzettenvankoÍfie:de koffiedrao Denkmaar
órfuachteririnËiiírt"ráxt" "n neizuiveie
in de kan. eiloproduct,in dítgevarde koffie,

Bij de verbrandingsmotor is het van'levensbelang'dat

levensduur vande motorhangtdaarrecntstreet<s de ruchtdie,wordt.aangezogen zo schoonmogerijk
íanat. is. De
de reinheidvan brandstof::T:ïoli:, nyJiauriscrre frfiet aifàende reinheidïan-à"""ng"rogen luchtmaarook
afgelopendecenniazijn de productietóchnieken otieen zetïs-koervro"i"ioi.Ë"itïaarbij een berangrijke
oerÁatá ror.De
waardezijnteruggebracht' "Ërrlllq dat speringenen torerantiestot een
In hetalgemeán kang";ióiJ;áráá"'ii"t .y.t"ràn Ëàiiou*oaaroer minimare
liger'zijngeworden' om die oetro'i,náaíeidteiunnen*ááiáorg"n, maarook,vuirgevoe_
den besteedaan de conditionering oienter danoókveermeeraandacht te wor-
ltiltreringtÈl-q: g;;iïJJvït"ren
welke stoffener uit de gassenen vloeistoffen gebruikremediaarsgassenen vroeistorren.
aandacht moetenwordengefitterd;oàii;;";J'i""rg"ng
besteedaande verschillendáÏÍárprincipes, behandetd. Er wordr
problemen oe;uÉteïrterkeuze, Ànà"À-oro.rechnísche
diezichvoorkunnenoo"À'Hàiaccenitigt aspecten en aan
de geldtin hetalgemeen daárbuóp bedrijÍs(wagen)-toepassingen maar
ookuoor. p"r"onánvoertuigen. het behander-

Inhoud
1 De Verbrandingsmotor
2
1.1De otto-en dieselmotor
2
1.2Mengselvorming bij oe ottomotor 3
1.3Mengselvorming bij de diesel_
motor
3
2 Smering
4
2.1 SmeerÍilmopbouw
4
2.2 Smeersystemen
o
2.3 Smeeroliën,conditionerino
en
onderhoud
2.4 Temperatuurgevoeligheid
van 4.3 Gecombineerde-Íull-f
low/by-pass_
smeeroliën 6.3 Luchtfiltersvoor vochtigmilieu 3'l
8 Ílltering í8 6.4 Radialseal-aÍdichting
4.4 Onderhoudvan oliefilters 35
3 Filters algemeen 20 6.5 Onderhoudaan luchtÍilters
^ 9 36
3.1 Filterelementen
10 5 Brandstoffilters
3.2 Principewerkingvan Íilters 21 7 Hydraulische filters 39
fi 5.1 Carburateursysteem
3.3 Filters:begrippen,aanduidïngen 21 7.'1Opbouw van een hydraulische
5.2Benzine-inspuitsysteem 22
en prestaties p installatie 39
5.3BrandstoÍsysteemvandiesel_
3.4 Filtermateriaal j3 7.2 Filteruitvoeringen 41
3.5Welkevuildeeltjes
motoren 22 7.3 Onderhoudaan hydraulische
zi1nongewenst14
filters 42
6 LuchtÍilters 27
4 OlieÍilters
15 6. 1 Luchtfiltersvoor verbrandings_
4.1 FullJlowfiltering 8 Filters voor het koelsysteem 43
to motoren
4.2 By_passfiltering 27 8.1 Uitvoeringen werkingvan water_
17 6.2 Droge luchtÍilters 27 Íilters 44
L--
8 Smering

2.4 ïemperatuurgevoeIig-
h e i dv a n s m e e r o l i ë n
Om een optimalesmeerfilmop te kun-
nen bouwenmoet de olie een bepaalde
viscositeit(matevan vloeibaarheid) heb-
I
@
ben. De viscositeitis echter tempera-
tuursaÍhankelijk: naarmatede tempera-
tuur toeneemt,neemt de viscositeitaÍ
(de olie wordt dunner).Bij koude motor
i s d e o l i e ' d i k ' e nb i j w a r m em o t o r ' d u n ' .
ó
Zo zal bij koude motor een groot deel
van de opbrengstvan de oliepompvia
het oliedrukventiel
ó
weer naar het carter
stromen(aÍb.2.6). Dit omdat de'dikke'
olie bij het doorstromenvan het systeem
zoveel weerstand ondervindt dat de ó
druk tot bovende ingesteldewaardevan
het oliedrukventieloploopt (circa 500
kPa ofwel 5 bar). Ook ondervindtdeze
dikke olie in het oliefiltermeer weer-
stand waarbij het drukverschilover het
Íilter zo groot kan wordendat een deel
van de oliestroomvia de by-passonge-
Íilterd naar de te smeren delen wordt
gepersr.
AÍb.2.6 Schematische weergave van een smeersysteem met Íull-Ílow Íilter.
Met het toenemenvan de olietempera- 1 oliecaÍter, 5 oliedrukventiel,
tuur neemt de viscositeitaf. Deze mag 2 zeeÍ, 6 Íull-Ílow Íilter met ingebouwde by-pass-klep,
echter niet te veel aÍnemen, anders 3 motor, 7 te smeren onderdelen.
bestaat het risico dat, bijvoorbeeldeen 4 oliepomp,
draaiendeas, door de smeerfilmwordt
gedrukt en er metallischcontact ont-
staattussenas en lagerschalen.

Om de temperatuursaÍhankelijkheid van
de viscositeitbinnenbepaaldegrenzen
te houden voegen de olieÍabrikanten
zogenaamde'viscositeits-index verbete-
rendedopes'toe.Onder de viscositeits-
index verstaat men de temperatuurge-
voeligheidvan de olie. Een hogere Vl
betekenteen geringeretemperatuursaÍ-
hankelijkheidvoor wat betreÍtde viscosi-
t e i t( a f b . 2 . 7 ) .

De voertuigÍabrikantlegt vast welkeolie

onderwelkeomstandigheden het meest
geschiktis voor de betreÍÍendemotor.In
nauwesamenwerkingmet de filtedabri-
kantwordtdaarbijhet meestoptimaleÍil-
terconceptbepaald.

ê!
\Z

Atb.2.7 Een olie met een hoger Vl-getal is voor wat betreft de viscositeit minder tem-
peratuurgevoelig.

A
 FiltersAlgemeen 9

3. Filtersalgemeen

Algemeen kan worden gesteld dat fil-

ters tot taak hebben om het rein-
heidsniveau van een medium (gas,
vloeistoÍ) op een voor de betreffende
toepassing gewenst niveau te hou-
den. Onder reinheidsniveau verstaat
men een bepaalde statistische verde-
ling van vuildeeltjes van een bepaal-
de grootte. Met name in de hydrauliek
past men de indeling in reinheids-
klassen zeer veel toe en is een en
ander vastgetegd in de 1504406 nor-
men. Als voor een bepaalde toepas-
sing het gewenste reinheidsniveau is
vastgesteld, wordt het Íilterconcept
daarop aÍgestemd.

In de voertuigtechniekworden de vol-
gendeÍilterstoegepast:(aÍb.3.1)
. luchtÍilters:Íiltreren de door de motor
aangezogen,met stofdeeltjeslucht;
. olieÍilters:
filterende motorolie;
. brandstoffilters:filtreren de brandstoÍ:
. koelvloeistoÍfilters:filtreren de koel_
vloeistoÍ;
. hydraulischefilters:filtrerende hvdrau-
lischevloeistoÍ;
. interieur-of pollenÍilters:Íiltrerende in
het interieur binnenstromendelucht
(om o.a. allergischereactiesals hooi-
koortste voorkomen)
AÍb' 3.2 Filterin cartridge-uitvoering
(rinks)en spin-on-unvoerin!lrectGt

To€bêhorenUftaat Sysreem

Toebêhoren tuchÍilte. Systeem

Bevestgrngs Klêm

BÉdsroíiteí

Bêvesrgingskrem
Erlehog

AÍb.3.1In de voertuigtechniek
wordteen veerheidaanÍirterstoegepast.

--
 12 FiltersAlgemeen

3.3 Filters:begrippen,
aan-
duidingen en prestaties
De aÍgelopen70 jaar is er al veel onder-
zoek gedaan naar de vuilgevoeligheid
van componentenen naar de prestaties
van filters.GeneralMotors produceertal
sinds de jaren '30 de teststofACTD (Air
CleanerTest Dust) een standaardtest-
stoÍ die gebruikt wordt voor het testen
van het gedrag van onder andere Íilters
op vaste verontreinigingen (lSO 5041).
De samenstellingvan deze teststoÍ,die
gemaaktwordt van natuurlijkwegstoÍ uit
Arizona (IJSA), komt overeen met de
samenstellingvan het natuurlijkevuil
zoalsdat binnendringt in systemen.

- Filterfijnheid
De filterfijnheid, de'maaswijdte'van een
filter, wordt uitgedruktin pm (1 pm=
'l11000
mm). Afb.3.9 Een 10 pm Íilter met een B-waardevan 75.
De noodzakelijkefilterfijnheidverschilt
sterkper toepassing: afhankelijk van het om arbitraire waarde die betrekking Brs = 75 betekent
Een Íilteraanduiding:
systeem zijn vuildeeltjes vanaÍ een heeft op de diameter en onderlinge een 15 ;lm filterelementmet een B-
bepaaldegrootte en hoeveelheidonge- afstand van de vezels.Een filterwaarde waardevan75.
wenst en daar moet de filterfijnheid op van 25 pm absoluutheeftbetrekkingop Deze 75 slaat op de Íilterverhouding
worden afgestemd. Bepalend daarbij de diametervan het grootstebolvormige waarvooralgemeengeldt:
zijn de kleinstedoorgangenwaar het harde deeltjedat onder gespecificeerde
mediumlangs moet. Een brandstofÍilter testomstandigheden door het filterele- aantalvuildeeltjes> x Um voor het filter
voor een hogedruk dieselinspuitpomp ment heenkomt. 'ar x -
m e t s p e l i n g e nv a n 3 . . . 5 p m z a l i n d e aantalvuildeeltjes> x Fm na het íilter
regelÍijnermoetenzijn dan een oliefilter AÍbeelding3.8 geeÍt een idee van de
voor een verbrandingsmotor. groottevan verschillende
deeltjes. Voorbeeld(zieafb.3.9):steldat er in een
Bij de Íilteraanduiding komtmen nog wel o l i e m o n s t evra n 1 0 0m l o l i eu i td e l e i d i n g
de aanduidingen 'nominaal' 'absoluut' - Prestaties (filter-eÍfeciëncy)
en voor het Íilterelement750.000 deeltjes
tegen. Een filteraanduiding van 25 pm De Íilterfijnheid op zich zegt niets over groterdan 10 pm wordengevondenen
nominaal is een door ÍilterÍabrikanten de prestatiesvan een filter.Het is nietzo in een oliemonster van 100 ml olie uit de
gegeven,niet te reproducerenen daar- 'zwart
wit'dat bijvoorbeeld een 15 pm fil- leidingna het filterelement'10.000deel-
ter alle deeltjes>15 pm tegenhoudten tjes groterdan 10 pm, dan is de B-waar-
alle deeltjes< 15 pm doorlaat.Dit blijkt de van dit Íilter:
wel uit de opvangmechanismen zoals
behandeldin 3.2. 750.000
zrchtbaaíhêidsgrens
._ ljrn=-= /5
I
, Om een eenduidigeaanduidingvoorwat 10.000
I
I betreftde eÍficiëncyte krijgenis er door
hJn gÍot I'tn
..
xlel sttb
.''-+*-
zand zand gínd het Fluid Power Research Center 1 op de 75 vuildeeltjes
> 10 ;.rmgaatdus
'- + -"+-.--'.+ I
(hydrauliekafdeling) van de Oklahoma door het Íilterelementheen. Des te
State Universityhet begrip'filterverhou- hogerde B-waarde,des te efÍiciënterhet
ding'ingevoerd. Dit is de verhoudingtus- Íilter; in de hydrauliekzijn B-waarden
sen het aantal vuildeeltjesvanaf een van 200 nietongewoon!
fillil krilieke bepaalde grootte voor het Íilter en het
liJsi, gebied
aantal vuildeeltjesvanaÍ een bepaalde - AÍscheidingsgraad oÍ rendement
groottena het filter.VoorhydraulischeÍil- Een ander veel gebruikteaanduidingis
ters wordt deze verhoudingals aandui- de afscheidingsgraad oÍ het rendement
t to 4o too looo 1o,ooo
ding voor de filterefÍiciëncyin de praktijk van het Íilter,aangeduidmet de Griekse
deeltjesgrootte in Im al vollediggehanteerdin de vorm van de letter q (êta). Het rendementgeeÍt aan
zogenaamde'bètawaarde' (B-ratio). hoeveelprocent van de vuildeeltjesdie
voor het Íilter in het medium aanwezig
Deze B-waardenworden bepaaldonder zijn er door het Íilterwordttegengehou-
AÍb.3.8 Grootte van verschillende deel-
testcondities(lSO 4572) met teststoffen den. Het rendementis eenvoudiouit de
tjes.
als ACFTD (Air CleanerFineTest Dust) B-waardete berekenen.
 FiltersAlgemeen 13

. volumestroom doorelement:naarma-
te er door hetzelfdefilteroppervla
meer gas oÍ vloeistoÍwordtgeperst
neemthet drukverschil over het Íilter
toe.De doorstroomcapaciteit van een
ÍiltermoetzijnaÍgestemd op de groot-
ste volumestroom die in een systeem
voorkomt.Dit is vooralvan belangbij
het luchtÍilter
waarbijer doorde weer-
standover het luchtfiltereen onder-
druk ontstaatdie de vullingsgraa
(mate van vulling)van de motor in
negatieve zin beïnvloedt.
. viscositeitvandoorstromend medium
als de viscositeitvan het gas of de
vloeistoftoeneemt('dikker'medium
neemtook het drukverschil over het
Íiltertoe. Dit is vooralvan belangbij
bijvoorbeeld het olieÍiltertijdenseen
'koudestart'en het'warmdraaien'.
AÍb. 3.10 Synthetisch ÍilteÍmateriaal. Afb. 3.11 Cellulose Íiltermateriaal.
3.4 Filtermateriaal
In het voorbeeldvan het Íilterelement kendebedrijÍsomstandigheden, bijvoor- In de voertuigtechniek worden lucht-,
met B1s= 75 geldtdat 1 op de 75 vuil- beeld in de SaharaoÍ als er in een brandstoÍ-,olie-en hydraulischeÍiltersin
deeltjes> 10 pm wordt doorgelaten installatiecomponenten 'in elkaar'zijn het algemeenuitgevoerdals papieren
oÍteweldal 74 van de 75 deeltjeswor- gedraaidwaardoorextra vervuilingis element,opgebouwd uitcelluloseveze
dentegengehouden. Hetrendement be- opgetreden, de standtijdvan een Íilter AÍhankelijkvan de toepassingis het Íil-
draagtvoor dat 10 pm Íilter (voorvuil- aanzienlijk terugkan lopen.Een indica- termateriaalop een bepaaldemanier
deeltjes> 10 pm): tie voorde matevan vervuiling van een geïmpregneerd, voorluchtfiltersbijvoor
(weerstand)
Íilteris hetdrukverschil over beeldom vochten roette kunnenweer-
74 hetÍilterelement. staan. Voor industriëletoepassinge
r'f= - x 100%=98,67o/"
75 (met nameturbines)waarbijzeer hoge
- Drukverschil(Áp) oÍ weerstandover eisen wordengesteldaan de Íiltratie
Een 10 pm Íilter met een B-waarde het Íilter heeft Donaldsoneen luchtÍilterkwalit
Bro=200 heefteen rendement van: Bij hetdoorstromen van hetÍiltermateri- die Ultrawebwordtgenoemd. De presta-
aal ondervindthet mediumweerstand. ties van 'celluloseÍilters'
voldoenin de
199 Vóórhetfilterelement zal de drukhoger voertuigtechniek ruimschootsaan de
n=-x100%=99,5% zijndanna hetÍilterelement. Ditdrukver- gesteldeeisen.
200 schil wordtaangegeven met ^p (delta
p), een maatvoorde weerstand van het In hydraulische systemenwordtsteeds
Op het oog lijkthet rendementsverschilÍilterelement. Dit drukverschil hangt aÍ meergebruikgemaaktvansynthetisch
in de twee voorbeelden klein (0,83%). van: glasvezelmet kunststo
filtermaterialen:
TochÍilterthet Íilter met B-waarde200 bindmiddel. De synthetische vezelsheb-
voor de desbetreffende deeltjesgrootte . Íiltermateriaal:aÍbeelding 3.10 geeft beneenveelkleinere diameteren kun-
ruim2,5 maalzo schoonals het Íilter een uitvergrotingvan synthetisch, nen veel Íijner wordenverwevendan
meteen B-waarde van75! afbeelding 3.11vancellulose Íilterma- cellulose-vezels. Dit geeft een grotere
teriaal.De veel fijnere synthetische hoeveelheid poriënen capillaire
kanalen
- Vuilopname-capaciteit vezelsmakenbij dezelÍdeÍilterfijnheid waardoorde vuilopnamecapaciteit gro-
De vuilopname-capaciteit geeft aan veelmeerporiënen capillaire kanalen ter is en de weerstand vanhetfilterklei-
hoeveelvuil het filter totaal op kan mogelijkdan bij cellulosevezels.Het ner is dan bij een 'cellulose-filter'. Deze
nemenin verhouding tot de (toelaatba- drukverschil overhet'synthetische fil- Íilterszijnechteraanzienlijkduurder.
re) drukval^p overhetÍilterelement. Dit ter' is kleineren de vuilopname-capa-
is van belangin verbandmet de stand- citeitis groterdanbij eenvergelijkbaar
tijd van een Íilter. De Íilters moeten 'cellulose-filter'.
onder de aangegevenbedrijfsomstan-
dighedenin de periodetussende voor- . matevan vervuiling: doorvuilopbouw
geschrevenonderhoudsintervallen vol- in poriënen kanalenneemthet efÍec-
ledig blijven Íunctioneren.Belangrijk tieve doorstroomoppervlak aÍ waar-
daarbijis de aanduiding'aangegeven door het drukverschil over het filter
bedrijÍsomstandigheden' omdatbij aÍwij- toeneemt.
14 FiltersAlgemeen

3 . 5 W e l k ev u i l d e e l t j ezsi j n gaat het daarbijom deeltjestussen de

ongewenst? 5 . . . 1 5p m .H e tz i j nd e z ed e e l t j e sd i ez i c h Motoren& Olie
in groevenen aÍdichtingennestelenen Castrol
Zoals al eerder is opgemerkt,moet de daar een schuurpastavormen die het
filterfijnheid (pm) en B-waardeper sys- slijtageprocesversnelt. Zo verwijdert Bijdrage aan de vergroting van
teem wordenbepaald.Voor een persfil- deze'polijstpasta' bijvoorbeeld de 'hoon- kennis over motortechniek en
ter in een hydraulisch systeemmet druk- groeven'in d e c i l i n d e re s n n e e m td e z u i - smering. Veel informatie is voort-
ken tot 35 Mpa (350 bar) geldenander gerveerslijtage toe waardoorhet rende- gekomen uit opmerkingen en
waarden dan bijvoorbeeldvoor het ment van de motor aÍneemt en het informatiemateriaal van de
smeersysteem van een motormet druk- olieverbruik en brandstoÍverbruik toene- researchafdelingen van
ken tot 0,6 Mpa (6 bar). Dit heeft met m e n( a Í b . 3 . 1 2 ) automobielfabrikanten, impo r-
name te maken met de bij deze syste- Ook kunnen de vuildeeltjester grootte teurs en de vele waardevolle
m e n b e h o r e n d es p e l i n g e ne n t o l e r a n - van de speling gaan 'stapelen'in de beschrijvingen van p raktijksitu-
t i e s ,w e l k ek l e i n e rz i j n b i j e e n i n s t a l l a t i e ruimte(speling)tussenbepaaldeonder- aties door dealerbedrijven.
Voorleerlingen die zich zonder al
m e t h o g e r ed r u k k e n . delen,waardoordeze onderdelen'vast'
Voorhet bepalenvan het juistefiltercon- te veel technische achtergrond
k o m e nt e z i t t e n( ' s i l t i n g o' )f k u n n e no l i e - willen verdieoen in de rol die olie
cept moet men inzichtin en inÍormatie kanalendichtslibbenwaardoorde olie- speelt in de hedendaagse auto-
hebbenover de vuilgevoeligheid van de toevoernaar bepaaldemachine-onder- motoren, is dit een uitstekende
toegepastecomponenten. Het zijn voor- delenstagneert. uitgave.
al de deeltjester groottevan de'speling'
die verantwoordelijk zijn voor de optre- Daarnaastis het van belangom bijvoor- Inhoud
dende slijtage.Deeltjesdie veel kleiner beeld uit motoroliemetaaldeeltjes (nor-
z i j n g a a n e r o n g e h i n d e r d o o r h e e ne n male slijtage)te Íilteren.Deze uiterst o lnleiding
deeltjesdie veel groter zijn gaan er in fijneilzer-,koper-,chroom-en met name a Moderne motorconstructies
het geheelniet doorheen.Voor motoren aluminiumdeeltjes werkenals een kata- o De smering
lysatordie het oxidatieproces (=verzu- O Het olieschoolrapport
ren oÍ verouderen)van de olie versnelt o Ontwikkelenvan een nieuwe
e n d a a r m e ed e l e v e n s d u uvra n d e o l i e olietechnologie
aanzienlijk verkort. a Praktijkproblemen
o Adviezen
o Begrippe nIijst; Nawoord

Technische leerSang
X
x
X
X

AÍb. 3.í2 Een spiegelendcilinderopper-

vlak is niet het resultaat van een goed
ingelopenmotor maar is het gevolg van
overmatige sliitage. De hoongroeven,
die ook bii een oudere motor nog zicht-
baar behorente zijn, zijn'weggepolijst'
waardoorde oliehuishoudingverstoord
raakt en overmatigevervuiling optreedt.
 Oliefilters 15

4. OlieÍilters

Oliefiltershebben tot taak om de rein-

heid van de motorolieop het gewenste
additionele
niveau te houden. De motorolie wordt interneolie-
niet alleen gebruiktvoor het smerenvan olie-inlaat koeling
de motoronderdelenmaar heeÍt vaak
ook nog de Íunctievan:
. hydraulische olie: bijvoorbeeld voor compressorwiel
hydraulischeklepstoters of voor het
verdraaienvan de nokkenas bij toe-
passing van variabele kleptiming
(aÍb.4.1);
. koel-olie: op voor de koelvloeistof
moeilijk bereikbare plaatsen in de
motor en vooral voor koeling van het
huis van de uitlaatgasturbo(aÍb.4.2);
. smering versnellingsbak/differentieel:
bij die toepassingenwaarbij de ver-
snellingsbaken motor zijn geïnte-
greerd en een gemeenschappelijk
smeersysteemhebben;
. smering van nevenaggregatenzoals
de brandstoÍpomp,compressor.
Alb.4.2 In het huis tussencompressoÍen turbinevan een uitlaatgasturbo
is naast
smering,'koeling'een van de hoofdtakenvan de motorolie.

AÍb' 4'1 Hydraulische verstelling van de nokkenas ten behoeve van een variabele kleptiming (Variocam-systeem
van porscnei

-
16 Oliefilters

In motoroliekunnendiversesoortenver- Omdat de gebruikte oliepomp,meestal

ontreinigingenaanwezigzijn. een tandwiel- of rotorpomp (afb. 4.4)
Onderverontreinigingen in de motorolie een verdringerpompis moet de druk in
verstaatmen: de persleidingmet behulp van een olie-
. stofdeeltjesdie via de verbrandings- drukventiel worden begrenst op een
luchtzijnbinnengekomen; voor het systeem gewenste waarde, in
. normaleslijtagedeeltjes; de meestegevallen0,3...0,5Mpa (3...5
. abnormale slijtagedeeltjes; bar). Zou de druk te hoog op kunnen
. verbrandingsproducten; lopen dan bestaathet risico dat pakkin-
. wateren luchtbellen. gen en keerringen kapot worden
gedrukt.Bij koudemotor is de olie zo dik
Ook wateren luchtmoetenals eenver- dat de druk in het systeem zal oplopen
ontreinigingworden opgevat omdat tot de openingsdrukvan het oliedruk-
daardoorgrenssmeringkan optreden. ventiel. Een (groot) deel van de pomp-
Bovendienbevorderen deze producten opbrengstgaat dan via het oliedrukven- AÍb.4.3Smeersysteem
met full-flowÍih
de oxidatievande olie,hetontstaanvan tiel rechtstreeksterug naar het carter. ter.
chemischereaclies(zuurvorming, elek-
trochemischecorrosie)en sludgevor- Om een te groot drukverschil^p over
ming(sludge:eenemulsievanwateren het Íilterelementte voorkomenis het fil- by-passklep is in het filterhuisopgeno-
olie). te(huis) voorzien van een by-pass. men.
Daarmee voorkomt men het in elkaar De Íilterfijnheid
varieertvan 15...25pm.
Om de abrasievedeeltjesals silicium drukkenvan het Íilterelement(bij een Ap
(zand), koolstoÍ,metaal etc. uit de > circa0,4 MPa (4 bar)en is men bijvol- AÍbeelding4.6 geeÍt het zeer veel toege-
motoroliete venvijderen,wordenin de ledig vervuild olieÍilter toch verzekerd paste 'spin-on'olieÍilter.Het geplooide
praktijkdrie filterconcepten
toegepast, van voldoendeolietoevoernaar het sys- Íilterelement zit in een stalen behuizing
namelijk: teem, zij het met beperktoÍ ongeÍilterde met geïntegreerdeby-passen anti-drain
1. Full{lowÍiltering olie. Deze klep opent bij een ^p > circa klep (voorkomtleeglopenÍilter bij motor-
2. By-passÍiltering 0 , 1 M P a( 1 b a | . stilstand).Het Íilter moet compleet wor-
3. GecombineerdeÍull{low/by-pass- den vervangen en wordt tegen het
Íiltering De doorstroom-en vuilopname-capaci- motorblokaangeschroeÍd(aÍb.4.7).Een
teit van het Íilter moeten zijn aÍgestemd rubberen ring zorgt voor de aÍdichting
4. 1 F u l l - Í l o wf i l te ri n g op de pompopbrengstvan de oliepomp, tussen Íilterhuisen motorblok.
de bedrijÍsomstandigheden en de Belangrijkis dat deze ring voor montage
De door de motor aangedreven olie- gewenstestandtijdvoor het Íilter. Daar- licht wordt ingeolied om bij het vast-
pomp zuigt olie aan uit het carter naast gelden nog een aantal milieutech- draaien van het olieÍilter het 'stropen'
(afb.4.3). In de zuigleidingvan de otie- nische eisen zoals een zo laag mogelijk van de ring te voorkomen. Ook moet
pomp is meestaleen grove zeef aange- gewichten een zodanigeconstructiedat worden gecontroleerdoÍ de draadbus
bracht om te voorkomen dat de pomp recyclingmogelijkis. waar het olieÍilter wordt opgeschroeÍd,
grotere verontreinigingen aanzuigt. bij het losdraaienvan het oude Íilter niet
Daarna gaat de olie die door de olie- AÍbeelding4.5 geefteen 'cartridge'olie- is meegedraaiden oÍ de oude aÍdich-
pomp wordt opgebrachteerst door het Íilterelementvan een Íull{low-filter(car- tingsringniet is blijven'kleven'.
olieÍilter(full-Ílow{ilter)heen en vervol- tridge=patroon).Dit Íilterelementdient in
gens via de oliekanalen naar de ze'n geheel te worden -vervangen en Voor het verwijderenvan spin-on-Íilters
gewenste plaatsen in het motorblok. wordt in het filterhuis gemonteerd.De moet meestal gebruik worden gemaakt

AÍb.4.4Drieveeltoegepasteoliepompen:van links naarrechts,de tandwielpompmet uitwendigevertanding,de tandwielpompmet

inwendigevertanding('sikkelpomp')en de rotorpomp.
 Oliefilters 17

by-passklep
anti-dÍainklep
in

Afb.4.8 Het olieÍilter wordt losgedraaid

met een kettingtang.

by-pass klep

AÍb.4.5Filterhuismet cartridgeÍilter_ AÍb.4.6'Spin-on'filter.

element.

AÍb.4.9 Smeersysteemmet by-pass

filter.

van een kettingtang(afb.a.B).Deze tang

mag niet worden gebruikt om het Ííltei
vast te zetten omdat anders de aÍdich_
tingsring kan beschadigenen het Íilter
bij de volgendeonderhoudsbeurtmoei_
lijk is lost te draaien.De Íilter-dé_,mon_
tage- en controle-voorschriften van de
Íabrikant moeten strikt worden opge_
volgd.

4.2 By-passfiltering
Bij het by-passÍiltersysteem zuigt de
door de motor aangedreven oliefomp
eveneens via eengrovezeefolieaan uit
hetcarter(aÍb.4.9).Deoliewordtvervol_
gensrechtstreeks naargewensteplaat_
sen geperst,dus zondertussenkomst
van een Íilter.Voor het filterenvan de
olieis in de persleiding vande oliepomp
een aftakking gemaakt (by-pass_tei_
ding).Via deze aftakkingstroomteen
bepaaldehoeveelheid motorolie, meest_
al circa10%vande pompopbrengst, via
het by-pass{ilterterug naar het carter.
Om de hoeveelheidby-pass-oliete
begrenzen,is in de toevoernaar het
olieÍilterof in het olieÍiltereen restrictie
(gekalibreerde opening)aangebracht.
Atb.4.7Het'spin-on'orieÍilter
wordtrechtstÍeeks
tegenhetmotorbrok
HetvoordeelvandezewijzevanÍilteren
""nn""Jiil is dat er slechtseen beperktevolume_
E-.
18 Oliefilters

stroom door het olieÍilterstroomt waar- door het element laag is zodat zelÍs de Het Íilterelementvan het by-pass spin-
door zeer Íijn kan worden geÍilterd.De kleinste vuildeeltjes(1 pm) door de on Íilter voor dieselmotorenuit aÍbeel-
olie gaat weliswaar'ongeÍilterd'het sys- adhesie (Van der Waalskrachten)aan ding 4.11 is opgebouwduit gestapelde
teem in maar door de fijne by-passÍilte- de vezels blijvenhangen.Naarmate het papieren schijven.Ook bij dit Íilter ont-
ring is het reinheidsniveauvan de olie in filter vervuild raakt neemt de oliestroom breektde by-pass-klep.
het carterhoog.Met name bij dieselmo- door het Íilter aÍ. Door de constructievan
toren wordt deze wijze van filteren toe- het Íilter en omdat de olietoevoernaart f uel l -
4 . 3G e c o m b i n e e r d
gepast om onder andere de kleinste het smeersysteem niet in gevaar kan f low/by-pass-f iltering
roetdeeltjesen abrasievevuildeeltjesuit komen behoeven by-pass-Íiltersniet te
de oliete Íilteren. zijn voorzienvan een by-pass-klep. Het smeersysteem uit aÍbeelding4.12is
voorzienvan zowel een Íull-Ílow-als een
In afbeelding4.10 van een by-passcar- Het nadeel van een by-pass Íiltersys- by-pass{ilter. Deze combinatie wordt
tridge filterelement,is de restrictiein de teem is dat het langerduurt voordatalle met name toegepast op de zwaardere
olietoevoerduidelijkte zien.By-passÍil- olie het gewenstereinheidsniveauheeÍt dieselmotoren van bedrijÍswagens en
ters zijn in de regelzogenaamde'diepte- bereikt,omdat slechtseen klein gedeel- industriëlemotoren.Ongeveer90% van
filters'.Het Íilterprocesspeelt zich daar- te van de pompopbrengstdoor het Íilter de pompopbrengstgaat via het Íull{low
bij niet alleenaÍ aan het Íilteroppervlak, stroomt. filter het systeem in terwijl de overige
zoals dat het geval is bij de geplooide 10% via het by-pass{ilter terugstroomt
papierenÍilterelementen,maar hooÍdza- Systemenmet alleen maar by-passÍilte- in het carter. Het resultaat van deze
kelijkin het filtermateriaal.Het Íilterele- ring geven echter geen vermindering combinatieis een zeer goede conditio-
ment bestaatuit geperstekatoenstroken van slijtagete zien ten opzichtevan sys- nering van de olie, waarbij de standtijd
oÍ kunststoÍvezels.Het Íilter is zo gedi- temen met een full-Ílow-Íilter. van olie en Íiltersaanzienliikkan toene-
mensioneerddat de oliestroomsnelheid men.

lerug naar caner

Íilter-
element

AÍb.4.10 By-pass lilter in cartridge uitvoering. AÍb. 4.11 By-pass Íilter in spin-on uitvoering.
 Oliefilters 19

1 oliecarter, AÍbeelding4.13 en 4.14 geveneen com-

2 zeel. binatie van een Íull-Ílow-en by-pass-Íil-
3 motor, ter in één behuizing.Het full{lowJilter-
4 oliepomp, element bestaat uit geplooidpapier met
5 oliedrukventiel. een filterfijnheidvan 20 pm, het by-pass
6 Íull-flow Íilter met element uit geperstevezels met een fil-
ingebouwde
terfijnheidvan 7 Um.
by-pass-klep,
7 te smeren onderdelen,
I by-pass Íilter met
ingebouwde restrictie.

t ,

Alb'4'12 Schematische weergave van een smeersysteem met zowel een ÍulhÍlow Íilter
als een by-pass Íilter,

naar tê
smeÍen
oeten
Dy-pass
element

AÍb. 4.13 Gecombineerd Íull-Ílodby-pass Íilter in cartridge AÍb. 4.14 Gecombineerd Íull-flow/by-pass Íilter in spin-on uit-
uitvoering. voering.
20
Een by-passÍilterzonderÍilterelement is
het zogenaamde centriÍugaalÍilter
(aÍb.4.15).Deze constructiewordt even-
eens toegepastop bedrijfswagendiesel-
motoren. Een deel van de PomPoP-
brengst wordt in de rotor van het
centriÍugaalÍiltergebracht en brengt de
rotor in rotatie. De vuildeeltjesworden
als gevolg van de centriÍugale kracht
tegen de rotorwand geslingerden vor-
men daar een compacte massa. Deze
wijze van Íilteren is de afgelopenjaren
zeer betrouwbaaren efÍectiefgebleken.
Atb. 4.15 CentriÍugaal-olieÍilterzoals toegepast door Scania'
Oliefilters
van olie-
4.4 Onderhoud
filters
Bil elke olieverversingsbeurtmoet ook
het olieÍilterwordenvervangen.Gebeurt
dat nietdan kunnende in de nieuweolie
zittende'verse'dopes de in het oude Íil-
terelementopgeslagenfijne vuildeeltjes
'losweken' waardoor deze weer in de
oliekringloop terechtkomenen het rein-
'nieuweolie' dras-
heidsniveauvan de
tisch omlaaggaat.
Cartridgesen spin-on-Íilters kunnenniet
worden gereinigd,maar dienente wor-
den vervangen.De oude filtersmoeten
volgensde geldendemilieuvoorschriÍten
worden aÍgevoerd. Bij het ontwerpen
van de Íilters is rekeninggehoudenmet
de mogelijkheid van hergebruikvan het
materiaal.
De onderhoudsintervallen worden door
de voertuigÍabrikant voorgeschreven.
Olie & Transmissies
Castrol
Het doel van deze leergang is aan
te tonen dat een toPkwaliteitolie
nodig is om smeertechnischePro-
blemen te voorkomen en vervuiling
en schakelproblemente vermiiden.
Voor hen die weinig van olie afwe-
ten, zal de stof toch niet te moeiliik
zijn. Veetduideliik fotomateriaal,in
full-colour waar nodig, ondersteunt
de tekst.
lnhoud
a lnleiding
a Constructie
a Smeertechnischeeisen
o Viscositeiten kwaliteit
a Smeersysteem,koeling en
ontluchting
a Praktiikproblemenen adviezen
. Begrippenliist
 Hydraulische filters 39

7. HydrauIische fi lters

besturingsgroep

Atb. 7.1 lnstallatieschema

De door elektromotor (1) aangedreven hydropomp (2) zuigt olie uit het reservoir (3) en perst de olie
het systeem in. De overdrukklep
(4)' ook wel veiligheidsklep genoemd, begrenst de druk in het systeem op de maximaai
toelaatbare druk. Het Íilter (S) reinigt de olie
die het systeem ingaat. Door stuurschuiÍ (7) te bedienen,wordt ie hydraulische cilinder (8) afhankelijk van
de bedieningsinrichting,
in oÍ uit gestuurd.Ten slotte wordt de otie die vanaÍ de stuurschuif (i) terugstroomt naar het reservoir (3)
eerst nog gekóeld in koe-
ler (6).

In de voertuigtechniekwordt steeds 'C ligt.Met een juistfilterconcept

meer gebruik gemaaktvan hydrauliek.
Voorbeeldendaarvanzijn stuurbekrach-
tigingssystemen,ABS (Anti Blokkeer
Systeem), ASR (Anti Slip Regeting),
FDR (Rijdynamischeregeling),achter-
asbesturing,niveau- en comÍort-rege-
ling. Voor bedrijÍswagenskomen daar
nog specialetoepassingenbij als hoog-
werkers,kranen,laadkleppen,
Omdat in hydraulische systemen
gewerkt wordt met hoge drukken
( 1 8 . . . 4 0M P a o f w e l 1 8 0 . . . 4 0 0b a r ) z i j n
de onderdelen van de verschillende
componentzeer nauwkeurigop elkaar
pas gemaakten daaromerg vuilgevoe-
lig!
Bij hydraulischesystemen is met het . bij reparaties en onderhoudswerk-
juistefilterconcepteen zeer goede vuil-
beheersingmogelijk.Hydraulischesys-
temenhebbennamelijkhet voordeeldat
er vrijwelgeen stofÍenvan buitenafkun-
nen binnenkomen. Een tweedevoordeel
van hydraulische systemen is dat er
geen verbrandingsproductenin de
hydraulischevloeistoÍ terecht kunnen
komen en dat de bedrijÍstemperatuur druk in systeemvoorkomen,stoÍhoe- der wordtuitgestuurd
van de vloeistoÍslechtsop zo'n 50...60
. door slijtageen schade;remedie:juist
en een
goede onderhoudsstrategie is een zeer
Íilterconceptom vuildeeltjeste onder-
lange standtijd van zowel Íilters als
scheppenvoordat de kritischeplaat-
hydraulische vloeistoÍmogelijk.
sen worden bereikt;olie-analyselaten
uitvoeren om toestand van filters en
De mogelijkevervuilingvan een hydrau- oliete controleren;
grotehoeveelheden
lisch systeemontstaat: metaaldeeltjeswijzen op het stuklopen
. tijdens de bouw van het systeem; van onderdelen oÍ componenten;
remedie:voor in bedrijfnamesysteem vroegtijdig reageren voorkomt een
lierenetc.
spoelen(spoelÍilters gebruiken) hoop problemen;
;
. via de tankbeluchting;remedie:toe- . het bijvullen/verversenmet
nieuwe
passenvan een zeer'fijnbeluchtingsÍil- olie; het reinheidsniveau van nieuwe
ter (1 pm) (bij installaties
die werkenin olie is meestal lager dan gewenst is
zeerstoÍÍigeomgeving,zoalsbouwma- voor het hydraulischesysteem; reme-
chines,staat de tank vaak onder een die: nieuweolie toevoerenvia een fil-
lichteoverdrukom te voorkomendat er tersysteem zodat reinheidsniveauop
vuil en zand binnekomen;de beluch- gewenstewaarde komt.
ting ontbreektdan);
7 . 1 O p b o u wv a n e e n
zaamhedenaan het systeem;remedie:
als de juiste voorschriÍten worden
hydraulische installatie
nageleeÍdis deze vervuilingtot een Afbeelding7.1 geeftde opbouwvan een
minimale waarde terug te brengen; hydraulisch systeem waarbij een hy-
systeem na reparatieeventueelspoe- draulischecilinder wordt aangestuurd.
len; De pompzuigtde vloeistofuit de tank en
. via keerringen, vuilafschraper (bij perstdeze bij bediendestuurschuiÍ
naar
hydraulische cilinder);remedie:onder- de bodemzijdevan de cilinder.De cilin-
en tilt bijvoorbeeld
zen toepassen: een last op. De drukopbouwin het sys-
 Hydraulische filters

zuigíilteÍ persÍilter

Plaatsing van Íilters in het systeem.

Alb.7.4 De behuizing van persÍilters is

zeer zwaar uitgevoerd om de hoge sys-
teemdrukken te kunnen weerstaan.

teem wordt bepaalddoor de groottevan

de belastingop de zuigerstang.Bij niet
bediendeschuiÍstroomtde olie van de
pomp drukloosterug in de tank (geen
onnodigenergieverlies). Om de cilinder
in te sturen wordt de stuurschuiÍin de
tegengestelde richting bediend. Om
overbelastingvan het systeem te voor-
komen is een overdrukklepopgenomen
(bij geblokkeerdecilinderzou het sys-
teem andersuit elkaarbarsten).
In werkelijkheid
zijn hydraulischesyste-
men vaak uitgebreider en ingewikkelder
AÍb. 7.3 ZuigÍilters worden veelal rechtstreeks op de zuigleiding geschroeÍd (onderin
dan in afbeelding7.1 is weergegeven!
het reservoir).

In het hydraulischesysteem zelÍ onder-
scheidt men naar plaatsing in het sys-
teem de volgendedrie Íilters(atb.7.2\
. ZuigÍilter:dit Íilter vindt men in elk
hydraulischsysteem;meestaleen rela-
tieÍ groÍmazigÍilter (>25 pm), vaak in
de tank ondergebracht,dat tot taak
heeft om de pomp en het systeem
tegen verontreinigingente bescher-
men (aÍb.7.3);eente Íijn zuigÍilterkan
aanzuigproblemenmet als gevolgcavi-
tatie veroorzaken.
. PersÍilter:gemonteerd in de perslei-
ding direct na de pomp (afb.7.4);kan
een Íilterfijnheidhebben van 1Um;
wordt met name toegepastbij de zeer
vuilgevoeligeproportionaal-en servo-
hydrauliek.
. Retourfilter:dit Íilter vindt men in elk
AÍb. 7.6 Divêrse uitvoeringen van hydraulische filters.
Hydraulischefilters 41
hydraulischsysteem; meestal gemon-
teerd in de retourleidingoÍ op het tank-
deksel (aÍb.7.5)Íiltert het aile otie die
terugkomt uit het systeem; zo wordt
voorkomendat slijtage-en vuildeeltjes
in de tank terechtkomenen weer wor-
den aangezogendoor de pomp.
7 .2 Filteruitvoe
ringen
In de hydrauliekwordt eveneensge-
werkt met cartridge-en spin-on-filters.
De filterelementenbestaanuit geïmp-
regneerdegeplooidÍiltermateriaaluit
cellulose-vezels
of synthetischevezels.
Vooralsynthetische Íilterskunnenzeer
Íijn worden uitgevoerd,hebben een AÍb. 7.5 Het retourfilteÍwordt meestal
grootvuilafscheidend vermogen,grote op het reservoirdekselgemonteerd.
vuilopnamecapaciteit, en uitstekende
doorstroomeigenschappen.
42 Hydraulischefilters

7.3 Onderhoud aan hydrau-

lischefilters
In de industriële-en mobielehydrauliek
(kranen, grondverzetmachines etc.)
gaat men voor wat betrefthet vervangen
van olie en Íilters steeds meer over op
toestandsaÍhankelijk onderhoud(onder-
houdsmanagement). Aan de hand van
een oliemonster(aÍb.7.7) is vast te stel-
len oÍ olie en filters nog aan de gestelde
eisen voldoen.Deze maniervan werken
bespaart (veel) geld en betekent een
verminderdebelastingvan het milieu.

In de hydrauliekwordt ook vaak gewerkt

met vuilindicatoren (afb.7.8).Een vuilin-
Atb.7.7 Het nemenvan eenoliemonster. dicatormeet het drukverschilover het Íil-
terelement,een indicatievoor de mate
van vervuiling.Bij het bereikenvan een
bepaalddrukverschil schieter op het fil-
terhuis een pennetje naar buiten waar-
door zichtbaar wordt dat het Íilter ver-
vuild is. Bij koude installatiemet dikke
olie bestaatde kans dat het pennetjeals
gevolg van het grote drukverschilover
het Íilterelementnaar buiten schiet ter-
wijl het filter niet vervuild is. Dit is een-
voudig te controlerendoor het pennetje
bij bedrijÍswarmeinstallatiein te druk-
ken. Schiet het pennetje daarna weer
naar buiten dan is het Íilter vervuild en
moet het wordenvervangen.
Uiteraardis ook een elektrischesignale-
ring mogelijk. Bij toepassing van een
AÍb.7.8 Diversevuilindicatorenvoor hydraulische
Íilters. drukverschil-manometer (aÍb. 7.9) is de
mate van vervuilingdirect aÍ te lezen op
de meter en kan aan de hand van de
aflezing worden geanticipeerd met
betrekkingtot het onderhoud.

AÍb.7'9 op de drukverschil-manometer is de mate van vervuiling aÍleesbaar.

 Filtersvoor het koelsvsteem 43

8. Filtersvoor het koelsysteem

Temperatuurzender Wasthermostaat
(voortemperatuurmeter) (voorkoude-startinrichting)

Temperatuurzender
(voorvoorgloeisysteem,
gloeibougies)

Naar venayarming
auto
Van venryarmingauto

Omloopkanaalgesloten
door de thermostaat
als de motor warm wordt

Expansievat

Ontluchtingsslang

AÍb' 8'1 30 tot 35% van de door de motor ontwikkelde warmte wordt aÍgevoerd via het koelsysteem.

Als een verbrandingsmotor een ren- deze elementenvormt water gemakke- slibbenvan kanalen(bijvoorbeeld van
dement heeÍt van 30% betekent dit lijk roesten kalk.Door roest-en kalkvor- de radiator)te voorkomen;
dal er 70o/ovan de ontwikkelde warm- ming in het systeem loopt de warmte- . additievenvoor smering van water-
te elders verdwijnt. van deze 70o/o overdracht terug en kunnen er p o m pe n k e e r r i n g e n .
moet bijna de helÍt worden aÍgevoerd zogenaamde'hotspots'ontstaan,plaat- De juiste combinatieadditievenzorgt
via het koelsysteem van de motor. sen waar onvoldoendegekoeld wordt voor een optimalewerkingvan de koel-
Daartoe zijn het motorblok en de waardoor ernstige motorschade kan vloeistoÍen beschermingvan de motor
cilinderkop voorzien van koelkana- optreden. en het koelsysteem. Als de samenstel-
len. De door de motor aangedreven lingvan de koelvloeistof uit balansraakt
waterpomp, een centriÍugaalpomp, Tegenwoordigwordt vrijwel uitsluitend kan dit grote gevolgenhebbenvoor de
zorgt voor een circulatie van de koel- gebruikgemaaktvan koelvloeistoÍ. Het werkingen levensduurvan de motor:zo
'
vloeistoÍ door de motor en radiator hooÍdbestanddeel van koelvloeistoÍis zijn gevallenbekend waarbij een licht-
(aÍb.8.1).In de radiatorwordt de door weliswaarwater,maar dit wateris gede- metalencilinderkopaan de binnenzijde
de koelvloeistoÍ opgenomen motor- mineraliseerden er zijn additievenaan compleetwas'weggevreten'door elek-
, warmte aÍgestaanaan de buitenlucht. toegevoegd om de koelvloeistofde trochemische corrosie.Ook het bekende
gewenste eigenschappente geven. verschijnsel'pitting' bij nattecilindervoe-
In het verledengebruiktemen als koer- Voorbeeldenvan gebruikteadditieven ring (aÍb. 8.2) en op de waterpomp-
middel leidingwater,in de winter voor- zijn: schoepenis een gevolgvan onvoldoen-
zienvan een bepaaldehoeveelheid anti- . anti-vries:om het vriespunt van de de conditioneringvan de koelvloeistoÍ.
vries om het kapotvriezenvan het koelvloeistof
te verlagen;
motorblokte voorkomen.Leidingwater . anti-corrosie: om roestvormingin het Onder'pitting'bij nattecilindervoeringen
(en zeker als dat zogenaamd ,hard systeemte voorkomen; verstaatmen de'houtwormachtige' aan-
wate/ is) bevatechtereen veelheidaan . additievenom de vormingvan aanslag tastingvan het cilindermateriaal aan de
opgelostemineralen in de vorm van (kalk, oxides) en elektrochemische koelvloeistofzijde. Dit wordt veroorzaakt
i o n e n , w a a r o n d e rv e e l c a l c i u m . M e t corrosiein het koelsysteemen dicht- door cavitatie-erosie: de natte cilinder-

E--
44 Filtersvoor het koelsysteem

AÍb.8.2a In deze uitveÍgrotingis het gevolgvan cavitatie-ero-

sie (holtevorming)duidelijkzichtbaar.

AÍb. 8.2 Door'pitting'oÍ cavitatie-erosieaangetaste natte cilin- Afb. 8.3 WaterÍilters in spin-on-uitvoering.
dervoering.

voeringstaat bij draaiendemotorbloot voldoendeonderhoudwordt gepleegd.

aan trillingen.
Doordezetrillingenwordt Om de samenstelling
8.1 Uitvoering en werking
en werkingvande van waterfilters
de koelvloeistoÍvan de cilindenrvandkoelvloeistof op niveaute houdenwordt
wéggeslingerd waardooreen'onder- gebruikgemaaktvan koelvloeistoffilters
drukbel'ontstaatdie even later met in combinatie metchemische toevoegin- Koelvloeistoffilters zijn er zowel in car-
grotekrachtweerimplodeert op de cilin- gen.Op dezemanierwordtbijvoorbeeld tridge-als in spin-on-uitvoering (afb.8.3)
derwand.De erosievewerkingdaarvan op de cilindervoering een film opge- Het geplooide papieren Íilterelement
is enorm!Hetzelfde geldtvoorde erosie- bouwddiehetontstaan van'pitting'voor- houdtde vuildeeltjestegen die erosieen
ve werkingvan vuildeeltjes op bijvoor- komtzonderdat de warmte-overdrachtcorrosieveroorzakenwaardoorverstop-
beeldde waterpomp. terugloopt.Het filter houdtverontreini- pingenen aanslagvormingwordenvoor-
gingen tegen waardoorde kans op komen.De chemischevullingvan het Íil-
Uit onderzoekis geblekendal 42o/o vàn dichtslibben van kanalen,roestvorming, ter omvat inhibitoren die alle metalen
de storingen aan vloeistoÍgekoeldeerosiesterkwordtverminderd. (ookaluminium)beschermentegencor-
motorendirectoÍ indirectte makenheeft rosie,cavitatieen elektrochemischecor-
met het koelsysteem. Voldoendereden Koelwaterfilters wordenuitsluitend toe- rosie.De ionenwisselharsen veruvijderen
om de nodigeaandacht te bgsteden aan gepastals by-pass-fifter. Ongeveer10% 'mineralen; vÓorkomen' kalkvorming
het onderhoud van het koelsysteem en van dé ftoelvloeistoÍstroom gaat door ('kètelsteen)en breken bestaandekalk-
de conditionering van de koelvloeistof. het filterelemenfheen. De vloeistoÍ- lagen aÍ.
Omdatkoelsystemen onderdruk staan stroomwordt directna de waterpomp Bufferchemicaliënhouden de PH-waar-
en in hetalgemeengeheelgeslotenzijn aÍgetakten de uitgangvan het Íilter is de van de koelvloeistofin het zwak alka-
kan er geenvuil van buitenaÍbinnenko- aangeslotenop de 'zuigzijde'van de lische(basische)gebied.
men. Verontreinigingen ontstaandan waterpomp.
ook in hetsysteemzelf,zekerals er on-
 CL
o
=
q)
I

CL
o
o
=

392
o)
('l
{
\
{