You are on page 1of 17

្រពះរជាណាច្រកកម�ជា

ជាតិ សសនា ្រពះមហក្ស្រត

INSTITUTE OF FOREIGN LANGUAGES


DEPARTMENT OF ENGLISH
ឆា� ំសិក្សោ ២០២៣-២០២៤

SEMESTER 2 YEAR 1
COURSE: KHMER CIVILZATION

�ប�នបទ: �ពះពុទ��ស��បេទស��េ�ក��ងតំបន់����ន

LECTURER: PENH SOEUN

MADE BY: CHEA OUDORM PUTHIK


CHHUN PAGNARETH
�រម�ក�

�ពះពុទ��ស� ទំេនៀមទំ�ប់�ងវ��ណ
� ដ៏បុ�ណ និង��លេ�� �ន���យ�ពន�ឺដឹក�ំ
ស��ប់មនុស���ប់�ន�ក់េ�ទូ�ំងសកលេ�ក។ េ� ចំ ក���ល ៃន តំបន់ �សុី �េគ�យ៍
ស�គម �ប��តិ �សុី �េគ�យ៍ (ASEAN) ឈរ � តំបន់ មួយ ែដល �ពះពុទ��ស� �ន តួ�ទី
សំ�ន់ ក��ង �រ បេង�ត
ើ ជីវ�ត និង សង�ម។ ក��ង �រ រុករក េនះ េយើង េធ�ើ ដំេណើរ ចូល េ� ក��ង ែខ�� �ត់ ដ៏
ស��គ���ញ ៃន �ពះ ពុទ� �ស� និង ចំណច
� �បសព� របស់ � �មួយ �បេទស ����ន ។ ពី ព��ង� ដ៏
ស�ប់ ���ត់ ៃន �បេទស ភូ� រហូត ដល់ ��ង� ���ទ ដ៏ កេ�កើក របស់ �បេទស ៃថ និង ���ទ ដ៏
រស់ រេវ�ក ៃន �បេទស កម��� ឥទ�ិពល របស់ �ពះពុទ� �ស� គឺ ��លេ�� និង ��ំ�ទ េ�យ បេ�មើ �
�គឹះ ៃន អត�ស���ណ វប��ធម៌ ។បុេព�សន�ិ�សេនះ ែ�ប���យ�េដើមកំេណើត និងផ��ព�ផ��យ�ពះពុទ�
�ស�េ��សុ�
ី េគ�យ៍ េ�យ�ម�ននូវអន�រកម�របស់ខ�ន�មួយជំេនឿនិង�បៃពណីជន�តិេដើម
�គតិច។ េយើង ក៏ នឹង េ�ជៀត ចូល េ� ក�ង
� ទំេនៀម ទ���ប់ ពុទ��ស� េផ��ងៗ ��� េ� ទូ�ំង �បេទស
����ន ពី �ពះពុទ��ស� Theravada េ� កម��� និង �វ េ� �ន់ �ពះ ពុទ� �ស� Mahayana
េ� ក��ង �បេទស េវៀត�ម និង ឥណ��េនសុី។ បែន�មពីេនះេទៀត េយើងនឹងែស�ងយល់ពីរេបៀបែដល�ពះ
ពុទ��ស�េ�ែត�រូប�ងៃនអរ�យធម៌ និងសីលធម៌របស់�បេទស�ំងេនះ បំផុសគំនិត គិតគូរ និងេសច
ក�ីសុខ�ងក��ង េ�ក��ង�រ�បឈមមុខរបស់ពិភពេ�កសម័យទំេនើបេនះ។ េ�យគូសអំពីបទពិេ�ធន៍
និង�រយល់ដឹងរបស់បុគ�លែដលរស់េ�ក�ង
� ����ន េយើង�នេ�លបំណងេដើម��ីផ�ល់នូវទស��នៈ
បច��ប��ន�អំពីរេបៀបែដលជំេនឿបុ�ណេនះេ�ែត��បភពៃន�ពសុ�ព �របំផុសគំនិត និង�រែណ�ំ
េ�ចំេ�ះមុខ�ពស��គ���ញៃនសតវត��រ�ទ២
ី ១។
េសចក�ីែថ�ងអំណរគុណ

េសចក�ីែថ�អំណរគុណគួរ�ត�វ�នអរគុណចំេ�ះ

១. បុព��រ�ជន

២. អ�ក�នគុណ

៣. �គី�ក់ពន
័ ���
�តិ�អត�បទ

ចំណងេជើង: �ពះពុទ��ស���ក��ងតំបន់����ន

�រម�ក�

េសចក�ីែថ�ងអំណរគុណ

ជំពូកទី១: េសចក�ីេផ�ើម.......................................................................................................... ១

១.១. �បវត�ិៃន�រសិក��ស��ប់�រចង�កង .............................................................................. ១

១.២. �បវត�ិប���ស��ប់�រចង�កង......................................................................................... ១

១.៣. សំណ�រស��ប់�រចង�កង ............................................................................................. ២

១.៤. ែដនកំណត់ស��ប់�រចង�កង ....................................................................................... ២

១.៥. េ�លបំណងស��ប់�រចង�កង ..................................................................................... ៣

១.៦. �រៈសំ�ន់ស��ប់�រចង�កង ...................................................................................... ៣

១.៧. រច�សម�័ន�ៃន�រចង�កង ............................................................................................... ៤

ជំពូកទី២ រ�លឹក�ទឹស�ី ............................................................................................................ ៥

២.១. និយមន័យ "�ពះពុទ��ស�" .......................................................................................... ៥

២.២. ខ�ឹម�រអត�បទចង�កង .................................................................................................. ៧

ជំពូកទី៣ វិ�គខ�ម
ឹ �រអត�បទចង�កង ............................................................................ ៨

៣.១. ចំេណះដឹងទទួល�នពីខ�ឹម�រអត�បទចង�កង ............................................................... ៨

៣.២. ចំណ�ច�បឈមជួប�បទះក��ងខ�ឹម�រ�ងេលើ ................................................................... ៨

ជំពូកទី៤ េសចក�ីសន�ិ��ន .................................................................................................... ៩

៤.១. �យតៃម�អត�បទចង�កង .................................................................................................. ៩

៤.២. ស�័យ�យតៃម�អត�បទចង�កង .......................................................................................... ៩

ឯក�រ����តិ
IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

ជំពូកទី១: េសចក�ីេផ�ើម

១.១. �បវត�ិៃន�រសិក��ស��ប់�រចង�កង (Background of the Study)

�ពះពុទ��ស��នេដើមកំេណើតេ��បេទសឥ���ក�ងសតវត��រ�ទី៦ មុនគ.ស �បែហល���

និង េដើមកំេណើត�ស���ហ�ណ៍ (សម័យទី២ៃនលទ�ិ�ស���ហ�ណ៍)។ លុះេ��យមកក��ង

រជ��ល �ពះ�ទកនិស�ៈ�បែហលក��ងសតវត��រ�ទី១ៃនគ.ស�ពះពុទ��ស��នែបងែចក�ពីរនិ�យ គឺ
និ�យ ហិន�ននិងនិ�យម��ន។ �ពះពុទ��ស� គឺ��ក��េ�បៀន�បេ�របស់�ពះស���សម��ទ�
� ���ស់។ េបើេ�ង�មអត�ន័យៃន�ក����ពះពុទ��ស�សង��ក��ក��ង��អង់េគ�ស

គឺ Buddhism ែដល�នេ���បយកន័យ�គបដណ�ប់�ំង�ពះពុទ������ �ពះធម៌�នធម�វ�ន័យ�

�ក�� េ�បៀន�បេ� និង�ពះសង���អង��វ័ក រួមេ���ពះរតន�ត័យ គឺែកវ�ំង៣េនះឯង

(Wikipedia, 2023)

១.២. �បវត�ប � ��ប់�រចង�កង (Statement of Problem)


ិ ��ស

�រចង�កងេលើ�ប�នបទ "�ពះពុទ��ស��បេទស��តំបន់����ន េនះ�ត�វេធ�ើេឡើង េ�យែផ�កេលើ

�រ�បមូលទិន�ន័យ�ន��ប់ េ�យពុំ�នែស�ងរកនូវចេ���ះថ�ី (Gap) េ�ះេទ ។ ដូចន េនះ�បវត�ិប���

េលចេឡើងេពលេនះ គឺែផ�កេលើឧត�ម�បេ�ជន៍ចំនួនៃន�ពះពុទ�ឱ�ទៃន�ពះពុទ� �ស��បេទសនីមួយៗ

េ�ះគឺ៖

(១). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ពលរដ�ែខ�រ

(២). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ពលរដ�ៃថ

(៣). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនេវៀត�ម

(៤). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន�វ

(៥). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន���េឡសុី

(៦). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនភូ�

(៧). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនឥណ��េនសុី

(៨). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនហ�ីលីពីន

LETURER: PENH SOEUN 1


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

(៩). �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន�ពុយណ

(១០), �ពះពុទ��ស��នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនសិង�បុរ�

១.៣. សំណ�រស��ប់�រចង�កង (Prepared Questions)

ឧត�ម�បេ�ជន៍េលើកេឡើង�ងេលើ េយើង�ចបេង�ើតសំណ�រស��ប់�រចង�កងគឺ៖

(១). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ពលរដ�ែខ�រដូចេម�ចខ�ះ?

(២). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ពលរដ�ៃថដូចេម�ចខ�ះ?

(៣). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនេវៀត�មដូចេម�ច
ខ�ះ?

(៤). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន�វដូចេម�ចខ�ះ?

(៥). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនភូ�ដូចេម�ចខ�ះ?

(៦). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន���េឡសុីដូចេម�ចខ�ះ?

(៧). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនឥណ��េនសុីដូចេម�ច
ខ�ះ?

(៨). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជន�ពុយេណដូចេម�ច
ខ�ះ?

(៩). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�លព
់ ុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនហ�ីលីពីនដូចេម�ចខ�ះ?

(១០). េតើ�ពះពុទ��ស��ពះ���ច�កកម����នផ�ល់ពុទ�ឱ�ទដល់�ប�ជនសិង�បុរ�ដូចេម�ចខ�ះ?

១.៤. ែដនកំណត់ស��ប់�រចង�កង (Prepared Limitation)

�រចង�កង�ប�នបទ “�ក��ផ��ំក�ង��ែខ�រទំេនើប“ ទីេនះ�ត�វ�នកំណត់េឡើង�ម�បភព ឯក�រ


ែដលបុព�បរុ សែខ�រេរៀបចំទុកមក�លំ�នេ�សច។ �រចង�កង�ត�វេធ�ើេឡើងេ�យដក�សង់ខ�ឹម �រ
ប��ត�ិ ....�េដើម េ�យរក��ទុកច��ប់េដើមឱ��េ�ដែដល។ �រចង�កង�ត�វពឹងនិងេ�បើ��ស ទិន�ន័យ

ប���ប់បន��ំ�ំង�សុង (Secondary Data)។

LETURER: PENH SOEUN 2


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

១.៥. េ�លបំណងស��ប់�រចង�កង(Objective of the Study)

េ�លបំណងៃន�រចង�កងេនះរួម�ន៖

(១). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�ពះ���ច�កកម���

(២). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសថ

(៣). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសេវៀត�ម

(៤). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�វ

(៥). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទន���េឡសុី

(៦). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសភូ�

(៧). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនឥណ��េនសុី

(៨). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនហ�ីលីពីន

(៩). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�ពុយេណ

(១០). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនសិង�បុរ�

១.៦. �រៈសំ�ន់ស��ប់�រចង�កង (Signi�icance of the Study)

�រៈសំ�ន់�ចយកែផ�កេ�លបំណងមកក៏�ន ឬ(បែន�មក៏�ន)គឺ៖

(១). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�ពះ���ច�កកម���

(២). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសៃថ

(៣). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសេវៀត�ម

(៤). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�វ

(៥). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទន���េឡសុី

(៦). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសភូ�

(៧). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនឥណ��េនសុី

LETURER: PENH SOEUN 3


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

(៨). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទនហ�ីលីពីន

(៩). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�ពុយេណ

(១០). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនសិង�បុរ�

១.៧. រច�សម�័ន�ៃន�រចង�កង (The structure of Compilation)

ស�ស�ពក��ងរច�សម�័ន�ៃន�រចង�កងេនះរួម�ន៖

ជំពូកទី១៖ េសចក�ីេផ�ើម

ជំពូកទី២៖ រ�លឹក�ទឹសី��ក់ព័ន�និងខ�ឹម�រ

ជំពូកទី៣៖ វ��គខ�ឹម�រអត�បចង�កង

ជំពូកទី៤៖ សន�ិ��ន

ឯក�រេ�ង

LETURER: PENH SOEUN 4


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

ជំពូកទី២ រ�លឹក�ទឹស�ី

(ពន��ល់�ក��គន�ឹះ)

២.១. និយមន័យ "�ពះពុទ��ស�"

បេច�កសព� "�ពះពុទ��ស�” មកពី�ក���ពះពុទ�និង�ក���ស� (ជួន �ត, ១៩៦៧)។ �ពះសំេ�

ដល់�ព�បេសើរ ខ�ង់ខ�ស់ េលើសលប់ �ចម��ង ែដលគួរ����� �បគួរចង់�ន (ជួន �ត, ១៩៦៧)។ ឯ

�ក��ពុទ/� ពុទ�ិ គឺសំេ�េ�កអ�ក��ស់ដង


ឹ ធម៌កំ�ំងដូច���ងអរ�យសច�ៈ៤�េដើមរហូត ដល់មគ�ផល

និ��ន ឬេ�កអ�ក���ក់រឭក គឺ�នសតិសម��ជ��ៈសព��ល ឬេ�កអ�កេពញទីដូច� ���ឈូកែដករ�ក


�គប់�ស�ប់ គឺ�ន�ពះហឬទ័យរ�កេ�យអំ�ចៃនបរ�សុទ�ិ េ��ះក���ត់កិេលសអស់ េហើយ និង�ក��
ពុទ� គឺ����� �រយល់ ក�មងចំេណះដឹង�ំងផ��វេ�ក និង�ំងផ��វធម៌ែដល �បកបេ�យលក�ខណ�វ�ទ��
��ស� (ជួន �ត, ១៩៦៧)។ ចំែណក�ក���សន/�ស� គឺសំេ� ដល់�ក��ប���ំ �ក�����ំេផ�ើ

�ក��េ�បៀប�បេ� �ក��េ�បៀន�ប�ំ �ស� លទ�ិ �ក��ប���ប់ �រប���ប់ ប��� ដំណឹង សំបុ�ត �ក��

�ប�ស �រ�ប�ស��ប់ �រេជឿ���ប់ �រ�ក់ទណ�កម� �រេ���លេ�ស �រែកស�ម�ល �រ�គប់�គង

�រ�ត�ត�� (ជួន �ត, ១៩៦៧)។

ដូចេនះ�ពះពុទ��ស�គឺ សំេ�ដល់�ព�បេសើរ ខ�ង់ខ�ស់ េលើសលប់ �ចម��ង ែដលគួរ����� �បគួរ

ចង់�ន ែដលេ�កអ�ក��ស់ដឹងធម៌កំ�ំងដូច���ងអរ�យសច�ៈ៤�េដើមរហូតដល់មគ�ផល និ��ន ឬ

េ�កអ�ក���ក់រឭក គឺ�នសតិសម��ជ��ៈសព��ល ឬេ�កអ�កេពញទីដូច����ឈូកែដករ�ក �គប់

�ស�ប់ គឺ�ន�ពះហឬទ័យរ�កេ�យអំ�ចៃនបរ�សុទ�ិ េ��ះក���ត់កិេលសអស់េហើយ និង�ក�� ពុទ�ិ គឺ


����� �រយល់ ក�មងចំេណះដឹង�ំងផ��វេ�ក និង�ំងផ��វធម៌ែដល�បកបេ�យលក�ខណ�វ�ទ�� ��ស�
ែដល��ក��ប���ំ �ក�����ំេផ�ើ �ក��េ�បៀប�បេ� �ក��េ�បៀន�ប�ំ �ស� លទ�ិ �ក��ប���ប់ �រ
ប���ប់ប��� ដំណឹង សំបុ�ត �ក���ប�ស �រ�ប�ស��ប់ �រេជឿ���ប់ �រ�ក់ទណ�កម� �រ េ���ល

េ�ស �រែកស�ម�ល �រ�គប់�គង �រ�ត�ត�� (ជួន �ត, ១៩៦៧)។

�ពះពុទ��ស� ��ស��នបទ�យកធម៌ធំៗេ�ចើន�អេនក �នអហឹ��េដើម គឺ �ស��ង


បទមិនេបៀតេបៀន�បកបេ�យេម��� ករុ� េហើយ�ទស��នវ���ស��ប់បណ��ះនិស��័យ មនុស�� ឱ���ន់

សុចរ�តធម៌ ឱ��ខ�ង់ខ�ស់ ែដលអ�ក�ត�វ�រសន�ិ�ពគួរសិក�� គួរ�បតិបត�ិ�ម េដើម��ីសុខ ចេ�មើនដល់ខ�ន

ដល់�តិ និងដល់�បេទស (ពុទ��សនបណ�ិត��, ២០០១)។

LETURER: PENH SOEUN 5


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

�ពះពុទ��ស� គឺ��ក��ទុ��នេ�បៀន�បេ�របស់�ពះពុទ� ជួយែណ�ំ ពន��ល់ អប់រ� រ�លឹក �ស់េតឿន


មនុស�� ឱ�����ល់បុណ��-�ប ល���កក់។ ពុទ��ស��េ���ះលទ�ិមួយធំ ែដល�ន កំេណើត២៥៦០

(សព�ៃថ�២៥៦៦) ���ំេហើយ គឺ៥៨៩���ំមុន គ.ស. (�វ ៃឆសុក, ១៩៧២)។

�ពះពុទ��ស���ស��នេដើមកំេណើតេ��បេទសឥ���ក�ង ស.វ.ទី៦ មុន គ.ស. �បែហល���នឹង

�ពហ�ណ៍�ស�ែដរ។ �ពះពុទ��ស�ែចក�ពីរ គឺនិ�យហីន�ននិងនិ�យម� �ន (�តឹង �,

១៩៧៤)។ �ពះពុទ��សេ�េ�យវ��ជ
� ន គឺ �ស�េ�រពចំេណះវ��� ឬយកចំេណះវ����ធំ

េ�យ សំ�ងេលើអត�ន័យៃន�ក��� “�ពះ“ �នន័យ� បវរ �បេសើរ ឧត�ម ខ�ង់ខ�ស់, �ក�� "ពុទ/� ពុទ"�ិ

�ន ន័យ� ចំេណះវ��� ឬ�រដឹង និង�ក�� "�សន/�ស�” �នន័យ� �របេ�ងៀន �រទូ��ន

� េដើម េហើយ "�ពះពុទ��ស�” �នន័យ� �របេ�ងៀននូវចំេណះវ���ឧត�ម បវរ �បេសើរ ខ�ង់ខ�ស់

ឬ�រ បេ�ងៀនមនុស��ឱ���នដល់នូវឧត�ម�បេសើរ ខ�ង់ខ�ស់េ�យ�រចំេណះវ���។ �ពះពុទ�បេ�ងៀន

មនុស�� េ�រពនិងែស�ងរកចំេណះវ�����ងេ�រពេទវ�អទិេទព សូម��ីែត�ពះពុទ�អង� (េខឿន ��ង

, ២០០៩)។ ពុទ��ស� គឺ��បភពឬ�បណ��ំៃនវ�ធី��ស��េ�ចើន ែដលជួយេយើងេធ�ើ�រអភិវឌ��ន៏នូវ


សក� �នុពល�ព�មនុស��េ�យ�នេពញេលញេ�យ�ន�រយល់ដឹងនូវធម��តិៃនស�វៈពិត
ពុទ� �ស��ត�វ�នបេង�ើតេឡើងអស់រយៈេពល២៥០០���ំកន�ងមក េហើយេ�យក���តមួយ�ពះអង�

�ពះ �ម�ពះសិទ�ត�េ�តមែដល�ត�វ�នអ�ក�ន់�ពះពុទ��ស�េ�រពបង�ំ���ពះពុទ�។ �ពះ

ពុទ� �ស��នផ��ព�ផ��យដល់ទូ�ំងទ�ីប�សុី េហើយេ�ក��ងេពលបច��ប��ន�េនះ�ពះពុទ��ស� គឺ�


�ស�ចំបងទីបួនេ�េលើសកលេ�ក។ �ពះពុទ�អង��នចំ�យេពលេវ�អស់មួយជីវត
� �ពះអង�
បេ�ងៀននូវវ�ធី��ស��េ�ចើនៃន�រ��សដឹងរបស់�ពះអង� េដើម��ីេ�យមនុស��េ�ក���ច��
ស ដឹង���យ��ពះពុទ��នេ�យខ��នឯង។ �ពះអង��នេមើលេឃើញ�ទន�ឹមនឹងមនុស���គប់រូប�នសមត�
�ពេស�ើ��ក�ង�រសេ�មច�ននូវពុទ��ពេ�ះ មនុស�� ក៏�ន�ពខុស����េ�ចើន�ងផ�ងចំណង់
ចំណ�លចិត��រ�ប់�រម�ណ៏នឹងខុស����ងេទពេ�សល��ផងែដរ។ េ�យ�ន�រេ�រពដល់�ព ខុស
����ំងអស់េនះ�ពះអង��នផ��ចេផ�ើមបេ�ងៀននូវវ�ធី��ស��េ�ចើន េដើម��ីេ�យបុគ�ល���ក់ៗជម�ះ �ននូវ
ែដនកំណត់របស់ខ�នេហើយសេ�មច�ននូវសក��នុពល�ពេពញេលញរបស់េគ (Studies Buddhism,

2023)។

LETURER: PENH SOEUN 6


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

២.២. ខ�ឹម�រអត�បទចង�កង

�ំងអស់េនះគឺ�ខ�ឹម�រក��ង�រចង�កងអត�បទេនះ:

១-�ពះពុទ��ស� គឺ��ក��េ�បៀន�បេ�របស់�ពះស���សម��ទ� ែដល�ទង់សែម�ង�លពី�ង២៥០០���ំ


កន�ងេ�។

២-�ពះពុទ��ស� សំេ�ដល់ចតុ�រ�យសច�ៈេ�លគឺ ទុកស


� ច�ៈ សមុទយសច�ៈ និេ�ធសច�ៈ និងមគ�ស
ច�ៈ។

៣- �ពះពុទ��ស� សំេ�ដល់បរ�យត�ធ
ិ ម៌េ�លគឺ�ពះៃ�តបិដក ែដលផ��កេ�យ�ពះធម៌�ំង៨មុឺន៤�ន់
�ពះធម�ក�នរ� បស់�ពះ�សីសក��មុនី ស���សម��ទ�។

ិ ម៌េ�លគឺ ៃ�តសិ�� សីល, ស�ធិ, ប���។


៤- �ពះពុទ��ស� សំេ�ដល់បដិបត�ធ

៥- �ពះពុទ��ស� សំេ�ដល់បដិេវធធម៌េ�លគឺ នវេ�កុត�រធម៌គឺ មគ�៤ ផល៤ និ��ន១ េ��បត�ិម


គ�១ សក��មិមគ�១ អ��មិមគ�១ អរហត�មគ�១ រួម�មគ�៤ និងេ��បត�ិផល១ សក��មិផល១
អ��មិផល១ អរហត�ផល១ រួម�ផល៤ និង�ពះនិ��ន១ � េ�កុត�រធម៌៩ ឬនវេ�កុត�រធម៌។

៦-�ពះពុទ��ស�សំេ�ដល់ធុរៈ�ំង២ គឺគន�ធុរៈ និងវ�បស���ធុរៈ។

៧- �ពះពុទ��ស�សំេ�ដល់េសចក�ព
ី ិតេ�ក��ងធម��តិ ឬេ��សច�ធម៌ ច��ប់ធម��តិ ែដល�ពះពុទ�
បរម�គ��ទង់��ស់ដឹងេហើយ�ទង់េលើកយកមកសែម�ង�ត�ត�ងដល់សត�េ�ក េ�លគឺមនុស�� និង
េទវ�ឱ��បដិបត��
ិ មេដើម��ស
ី េ�មច�ននូវេ�ក�ធម៌េ�លគឺ �ពះនិ��ន �ទីរលត់�ំង�សុងៃនវដ�ទុក�។

៨-�ពះពុទ��ស�សំេ�ដល់ពុេ����ទ៣�ប�រគឺ ១-សព��បស�� អករណំ កិរ��មិនេធ��


ើ ប�ំងពួង ២-
កុសលស���បសម��� កិរ��បំេពញនូវអំេពើ�កុសល ៣-សចិតប
� រ�េ�ទបនំ កិរ�
� ស���តចិតឱ
� ��ផូរផង់
�កេ�គឿងេ�ហ�ងៃនចិតេ� �លគឺ េ�ភៈ េ�សៈ និងេ�ហៈ ។ ឯតំ ពុ��ន �សនំ �ំងេនះគឺ��ក��
េ�បៀន�បេ�របស់�ពះពុទ��ំង�យ។

៩- �ពះពុទ��ស� គឺសំេ�ដល់េសចក�ម
ី ិនេធ�ស�បែហសក��ងកុសលធម៌ និងជីវ�ត ។

LETURER: PENH SOEUN 7


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

ជំពូកទី៣ វិ�គខ�ម
ឹ �រអត�បទចង�កង

៣.១. ចំេណះដឹងទទួល�នពីខ�ឹម�រអត�បទចង�កង (Good Lesson Learn and Practice)

• េលើកតេម�ើងអត�ស���ណ�តិ �� អក��រ��ស� វប��ធម៌ សីលធម៌ �បៃពណី ទំេនៀមទ���ប់


របស់�បេទសេ�តំបន់����ន
• ប���ញផ��វរស់េ�ដ៏សខ
ុ េក��មក��ន�ដល់�ប�ជនេ�តំបន់����ន
• េចៀស�ង អំេពើហិង�� អកុសល កម� �បកម� េផ��ងៗ
• �នសីលធម៌ គុណធម៌ និង �ន�ព�មគ��
ី �ក�ង�ររស់េ��ប�ំៃថ�
• �នចិត��ស�ញ់ និងខំអនុវត��មដំបូ��នេផ��ងៗៃន�ពះពុទ��ស� េដើម��ីទទួល�ននូវ
ចំេណះវ���ពិត��កដ ។

៣.២. ចំណ�ច�បឈមជួប�បទះក�ង
� ខ�ឹម�រ�ងេលើ (Bad Lesson Learn and Practice)

• េកើត�ន�រ�ប�ន់វណ�ៈ�មរយៈ�នុ�កម�ស� �ំងស�ះដល់�ររ�ចេ�មើនរបស់សង�ម
• កូន�បុស�ត�វចូលបួសេរៀនេដើម��ីសងគុណ��បិ� ��េរឿងដ៏�បៃពក៏ពិតែមន ប៉ុែន�ក�ងេពល
បច��ប��ន�មិនែមនកូន�បុស �គប់រូប�ត�វចូលបួសេរៀនេ�ះេទ េ��ះ���ំេ�យ�ត់បង់នូវឱ�ស
អភិវឌ��ខ��ន���យ�ធន�នមនុស��ដ៏សំ�ន់ស��ប់ សង�ម�តិ ។

LETURER: PENH SOEUN 8


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

ជំពូកទី៤ េសចក�ីសន�ិ��ន

៤.១. �យតៃម�អត�បទចង�កង Evaluate Compiled Articles (3.1+3.2)

�ប�នបទ "�ពះពុទ��ស��បេទស��ក��ង តំបន់����ន” �នចំណ�ច���ំងនិងេខ��យមួយ


ចំនួន េហើយនិសិ��តទទួលចំេណះដឹង �ន់ែតច��ស់�ស់អំពី�ពះពុទ��ស��បេទស��ក��ង តំបន់�
���ន េ�យ�ន�រពន��ល់ច��ស់�ស់ �ពម�ំង�ន�រេលើកយក ឧ�ហរណ៍មកប���ញឱ���ន�ព
ច��ស់�ស់និង�យ�សួលក��ង�រសិក��។ បែន�មពីេនះេទៀត�ប�នេនះ�នប���ញ េ�យេឃើញេ�
ចំណ�ចវ�ជ��ន�េ�ចើនរ�ង�ស��ពះពុទ�មកេលើសង�មេយើង ដូច�មូល���នៃន���ប័ន�តិ � �បភព
ៃន�ររច�អក��រ��ស� �ទីជ�មកធំៃនអក��រ��ស� �អ�កបេ�ងៀនមនុស���គប់វ័យឪ���ប�ពឹត�អំេពើល�ក�ង
សង�ម។ ែត�ប�នបទេនះក៏�នចំណ�ចមិនល�មួយដូច� ប���ក់ដល់�រអភិវឌ���ពិេសសក��ង�ររស់
េ� េ��ះែត�ទឹស�ីក�ង �ពះពុទ��ស�មិនសូវេធ�ើ�រវ�វឌ��ឪ���សបេ��មសម័យ�ល។

៤.២. ស�័យ�យតៃម�អត�បទចង�កង (Self-rated Compilation Articles)

ស�័យ�យតៃម�េនះ�ត�វេធ�ើេឡើង�តឹមេ�លបំណង�ងេលើ�នេហើយគឺ (ពិត�ំងអស់) េហើយស��ប់


�កុមខ��ំ��ល់�ប�នបទេនះពិត��ន�រសំ�ន់�ស់ចំេ�ះនិស��ិត យុវជន និង�ប�ជនែខ�រ�ំងមូល
េ�យ�រែតអត�បទេនះ�នប���ញឱ��េឃើញពីលក�ណ:ទូេ� �រសិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទ និង�រ
�ប�ពឹត�េ�ៃន�ពះពុទ��ស�េ�ក��ង�បេទសតំបន់����ន(�ពះ���ច�កកម��� �បេទសៃថ

�បេទសេវៀត�ម �បេទស�វ �បេទស���េឡសុី �បេទសឥណ��េនសុី �បេទសភូ� �បេទស�ពុយេណ

�បេទសហ�ីលីពីន �បេទសសិង�បុរ� ) េហើយែថម�ំងបង�លក�ណ:�យ�សួលក��ង�រ �ន ��វ��វ និង


�ប់យល់េ�យ�នឧ�ហរណ៍។

(១). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�ពះ���ច�កកម���

• ពុទ�ឱ�ទរបស់ �ពះស���សម��ទ� គឺ�ទស��នៈវ���មូល���ន ៃន�ព��កដ និង�ក់ែស�ងនិយម


ែដលផ�ល់តៃម�ដល់ �រ�ប�ន់យកនូវ �ពអហិង�� �រអត់ឱន �រយកចិត�ទុក�ក់ �រេ�រព
េសចក�ី�ស�ញ់ េម��� និងករុ� ។

• �ពះពុទ��ស�េថរ�ទ ��ស�ែដលេលចេ����ងេគេ�កម���។ �បេទសកម����ន�បវត�ិ


សិល��ៈ និង���បត��កម��ពះពុទ��ស�ដ៏សំបូរែបប េ�យ�ន���ទ និងបូជនីយ���ន�
េ�ចើនែដលឧទ�ិសដល់�ពះពុទ។

LETURER: PENH SOEUN 9


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

(២). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសៃថ

• �ប�ជន�គេ�ចើន�ន់�ពះពុទ��ស�េថរ�ទ។ �បេទសេនះ�ន�បៃពណីដ៏រ�ង�ំៃន�រេធ�ើ
ស�ធិ និង�រអនុវត�សតិ។ �រេ�បៀន�បេ�របស់�ពះពុទ��ត�វ�ន�ក់ប���លេ�ក��ងជីវ�ត�ប�ំ
ៃថ� េ�យ�នមនុស���េ�ចើន�ន�បេគនច���ន់ដល់�ពះសង���មេធ���យរកផលបុណ��។

(៣). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសេវៀត�ម

• ពុទ��ស�ម��ន គឺ�ទ�មង់�ពះពុទ��ស�ដ៏េលចេ��េ� �េវៀត�ម។ �បេទសេនះ�ន


�បវត��ិ បតិបត��ិ ពះពុទ��ស��យូរមកេហើយ �នវត���ម�េ�ចើនេ�ទូ�ំង�បេទស។ ពុទ�
�សនិកជនេវៀត�ម ែតងែតអនុវត�ស�ធិ និងសតិសម��ជ��ៈ �មេធ���យៃន�រសេ�មច
�ននូវសន�ិ�ព�ងក��ង និង�រ��ស់ដឹង។

(៤). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�វ

• �ពះពុទ��ស���ស�ធំ�ងេគក��ង�បេទស�វ ែដល�ន�ប�ជនចំនួន ៦៦% �ន់�ពះ


ពុទ��ស�េថរ�ទ។ �ពះពុទ��ស��វគឺ�កំែណែតមួយគត់ៃន�ពះពុទ��ស�េថរ�ទ និង
�មូល���នៃនវប��ធម៌ជន�តិ�វ។ �ពះពុទ��ស�េ��បេទស�វ ែតងែត�នទំ�ក់ទំនង
���ងជិតស�ិទ��មួយនឹងជំេនឿ និងជំេនឿេលើ�ពលឹងដូន� �ពិេសសេ��មជនបទ។

(៥). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន���េឡសុី

• �ពះពុទ��ស���ស�ធំទីពីរក��ង�បេទស���េឡសុី ប���បព
់ �
ី ស�ឥ���ម េ�យ�ន
�ប�ជន�ប�ណ ១៨,៧% �អ�ក�ន់ពុទ��ស�។ ពុទ��សនិក���េឡសុី�គេ�ចើន�ជន
�តិចន
ិ ប៉ុែន�ក៏�នជន�តិ��េឡសុី េសៀម ���េឡសុី �សីល��� និងភូ�េ��បេទស���េឡសុី
ែដល�ន់�ពះពុទ��ស�ផងែដរ។ �ពះពុទ��ស�េថរ�ទ�ត�វ�ន�បតិបត�េិ �យជន�តិ�សី
ល��� និងជន�តិៃថ ចំែណកឯ�ពះពុទ��ស�ម��ន�ត�វ�ន�បតិបត�េិ �យជន�តិចិន���
េឡសុី។

(៦). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទសភូ�

• �ពះពុទ��ស�គឺ��ស�ែដលេគ�បតិបត�េិ �ចើន�ងេគក��ង�បេទសមី��ន់�� េ�យ�ន


�ប�ជនជិត ៩០% េ�រព�ពះពុទ��ស�េថរ�ទ។ �បេទសេនះ�ន�បវត�ិ�ពះពុទ��ស�ដ៏សំ
បូរែបប េ�យ�ន�បេទសឥ��� ឥណ��ែស�រ៊ និង�រព�ងីក��បវត�ិ��ស�ៃន�ពះពុទ��ស�េ�
�សុី�េគ�យ៍។ ផ��វទឹក និងផ��វទឹក "ផ��វសូ�ត" �ត�វ�នផ��រ���ប់�� និងបំេពញបែន�ម បេង�ើត�ន�
អ�ីែដលអ�ក��ជ�េ�� "រង�ង់ធំៃន�ពះពុទ��ស�" ។ �ពះសង��គឺ�ស�ជិកដ៏ខ�ង់ខ�សក
់ �ង
សង�មភូ� េហើយ�រេធ�ប
ើ ុណ��គឺ�����
� ម��បំផុតែដលពុទ�
� សនិកភូ�េធ�ើ។ �រ�បតិបត�ដ
ិ ៏

LETURER: PENH SOEUN 10


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

�ន�ប��បិយពីរគឺ�រេធ�ប
ើ ុណ�� និងវ�បស���ស�ធិ។ ក៏�នផ��វ weizza មិនសូវេពញនិយមផង
ែដរ។

(៧). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនឥណ��េនសុី

• ឥណ��េណសុី�ន�ប�ជនម៉ូស�ីមេ�ចើន�ងេគេ�េលើពិភពេ�ក ប៉ុែន�ក៏�ន�ប�ជន�ន់
�ស��ពះពុទ�ផងែដរ។ �ពះពុទ��ស�ម��ន�ត�វ�នអនុវត�េ�យជន�តិចិនឥណ��េណ
សុី ខណៈែដល�ពះពុទ��ស�េថរ�ទ�ត�វ�នអនុវត�េ�យជន�តិដៃទេទៀត។ �បេទសេនះ
�ន�បវត�ស
ិ ិល��ៈ និង���បត��កម��ពះពុទ��ស�ដ៏សម���រែបប េ�យ�ន���ទ និងវ��ន�
េ�ចើនែដលឧទ�ិសដល់�ពះពុទ�។

(៨). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទនហ�ីលីពីន

• �ពះពុទ��ស���ស�តូចមួយក��ង�បេទសហ�ីលីពីនែដល�ន�ប�ជនែត២%ប៉ុេ���ះ
ែដល�ន់�ពះពុទ��ស�។ ភស���ងបុ�ណវ�ទ�
� ចំ�ស់�ងេគបំផុតៃនវត��នរបស់�ពះពុទ�
�ស�េ��បេទសហ�ីលីពីន�ន�យុ�ល�ំងពីសតវត��ទី៩មកេម�ះ េ�េពលែដល�ពះេ�
ច�ក�ន�ត�វ�នេគ���ល់����េលចេ���ៃន�ពះពុទ��ស�។

(៩). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃន�បេទស�ពុយេណ

• ពុទ��ស���ស�ធំទីបីេ��បេទស�ប៊ុយេណ ប���បព
់ ី�ស�រដ��គេ�ចើនៃន�ស�
ឥ���ម និង�ស��គតិចធំ�ងបន�ិចេទៀត�ន់�ស��គឹស�។ េ�ង�មទិន�ន័យផ��វ�រ���ំ
2016 របស់�បេទស�ប៊ុយេណ 7% (29,495) ៃនចំនួន�ប�ជនអនុវត��ពះពុទ��ស�

(១០). សិក��ែស�ងយល់ពីពុទ�ឱ�ទៃនសិង�បុរ�

• �ពះពុទ��ស���ស�ធំ�ងេគេ�ក��ង�បេទសសិង�បុរ� ែដលអនុវត�េ�យ�ប�ជន
�ប�ណ ៣១.១% គិត�តឹម���ំ ២០២០ ពុទ��សនិកសឹង�បុរ��គេ�ចើន�ជន�តិចិន េហើយពួក
េគ�ប�ន់��ប់នូវ�ពះពុទ��ស�ចិន ែដល�ទ�មង់ៃន�ពះពុទ��ស�ម��ន ក៏�នសហ
គមន៍តូចៗៃន ពុទ��សនិកេថរ�ទ និងពុទ��សនិក Vajrayana េ��បេទសសិង�បុរ.�

LETURER: PENH SOEUN 11


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

References

ឯក�រ����តិ

ែកប ���ន់ឌី, (១៩៩៧១(, វប��ធម៌ែខ�រមន, ភ�ំេពញ។ ែកវ �រុ,� (១៩៩៥(, ត�ន�ីនិងជីវ�តែខ�រ, េ�ះពុម�

េលើកទី១, េ�ងពុម�មិត��ពកម���ជប៉ុន។- �កុមជំនុំទំេនៀមទ���ប់ែខ�រ, (១៩៦០(, �ពះ�ជពិធី��រទស

�ស, វ�ទ�����នពុទ��សនបណ�ិត��, �គ ទី១ដល់�គទី៣។ ងួន ញិល, (២០០០(, �ពលឹង��ធិប

េតយ��ក��ងសង�មែខ�រ, �កសួងកិច�
� រ�រ�, ភ�ំេពញ។ �ប ពិន, (១៩៦៤(, រ�ំ�ប��បិយែខ�រ, វ�ទ�����ន

ពុទ��សនបណ�ិត��, េ�ះពុម�េលើកដំបូង, ភ�ំេពញ។ ឆឹង �ន់សុផុន, (២០០០(, បុណ��ទំេនៀមែខ�រ, �គ

ទី២ដល់�គទី៣, េ�ះពុម�េលើកទី១, ភ�ំេពញ។ េឆង ផុន និង េព�ជ ទុំ�កវ�ល, (២០០៦(, ត�ន�ីរ�ំនិង

េ���នែខ�រ, ភ�ំេពញ។ ជួន �ត, (១៩៦៧(, វច�នុ�កមែខ�រ, វ�ទ�����នពុទ��សនបណ�ិត��, ��ទី

៥។ ឈិន ឃួន, (១៩៩៩(, ជំេនឿេផ��ងៗៃនជន�តិែខ�រ, ភ�ំេពញ។ �ណ េភឿន និង ម៉ម ៃឆ, (២០០៧

(, លំ�នទំេនៀមែខ�របុ�ណ (ទ���ប់��រ��), ភ�ំេពញ។ �តឹង �, (១៩៧៥(, អរ�យធម៌ែខ�រស��ប់��ក់


ទីប��ប,់ េ�ះពុម�េលើកទី៣។ �ន់ ���ន់�ត និង ែកវ សុភុន, (១៩៧៣(, �ទិេទព�កុងអង�រ, �កល��ង

សិក��ពីបុព�េហតុែដល�ំឱ�� អរ�យធម៌អង�ររ�កចេ�មើនដល់កំពូល រួច���ក់ដុន�បមកវ�ញ។ េទៀ េថន,

(២០០៦(, ត���ក់េ���ះឱ��បុ�តធី� �មគ�ហណមង�ល, េ�ះពុម�េលើកទី៣, េ�ងពុម� ឥ�ន�េទវ�។ េមៀ


ច ប៉ុណ� (២០០១), ក�មងឯក�រ�បៃពណីនិងទំេនៀមទ���បែ់ ខ�រ, េ�ះពុម�េលើកទី២, �គទី១។ េមៀច

ប៉ុណ� (២០០៧), �កមុំចូលម�ប,់ េ�ះពុម�េ�យប����រអង�រភ�ំេពញ។ លី សុវ�រ, (១៩៩៤(, ពិធីបុណ��

េ���ចសតវត��ទី១៩និងេដើមសតវត��ទី២០, ភ�ំេពញ។ លី សុវ�រ, (២០០៤(, ��ហ៍ពិ�ហ៍ែខ�រ, េ�ះពុម�

េលើកទី១, �គទី១និង�គទី២។ លី សុវ�រ, (២០០៨(, ��ហ៍ពិ�ហ៍ែខ�រេ�បៀបេធៀបពីសម័យបុ�ណ

និងសម័យបច��ប��ន�, �គទី១និង �គទី២។ សុង សុីវ, (១៩៩៦(, ជំេនឿ�ស់មនុស��ថ�,ី េ�ះពុម�េលើកទី

១។ សុង សុីវ (១៩៩៧២(, �ពះពុទ��ស�និងវ�ទ����ស�ក�ងវ��រណកិច� េ�ះពុម�េលើកទី

២, ប����រគីមគីភ�ំេពញ។ សុង សុីវ, (២០០៥(, ចល��រ��ធម៌ែខ�រ, េ�ះពុម�េឡើងវ�ញ។ សូ មុយេហៀ

ង, ទិត េសៀង និង � ឈិន, (២០០៨(, អរ�យធម៌ែខ�រ, េ�ះពុម�េលើកទី១, �កលវ�ទ�� ល័យ�តិ�គប់�គ

ង។ ហួត �ត, (១៩៧០(, �ពះពុទ��ស�េ�កម���សេង�ប, ភ�ំេពញ។ ឡ�ច ែផ�ន, (២០០៤(, �បជុំ

�ក��វប��ធម៌, េ�ះពុម��ថ�ី ភ�ំេពញ។ �ំង ជូ�ន, ��ប �ន់����, និង ស៊ុន �ន់ដប
ឹ , (២០០៧(,

ដំេណើរជីវ�តមនុស��ែខ�រេមើល�មពិធីឆ�ង វយ,�រផ��យរបស់ហនុ�នេទសចរណ៍, េ�ះពុម�េលើកទី១, ភ�ំ

េពញ។ �ំង ជូ�ន, ��ប �ន់����, សុីយ៉ុន សុ�រ�ទ�ិ និង គង់ វ�រៈ, (២០០៦(, ក�មងអត�បទក��ង

ប���ញ ព័ត៌�នវប��ធម៌ែខ�រ, ភ�ំេពញ។ ឯក�រ���បរទស Lupson, J., & Partington, D. (2011).


Individual Civil Servants' Conceptions Of Accountability: A preliminary study. Public Management

LETURER: PENH SOEUN 12


IFL DEPARTMENT OF ENGLISH COURSE: KHMER CIVILIZATION

Review, 13(7), 895-918. Spicer, Z. (2017). Bridging the accountability and transparency gap in
inter-municipal collaboration. Local Government Studies, 43(3), 388-407. Amsler, L. B., &
Sherrod, J. (2017). Accountability Forums and Dispute System Design. Public Performance &
Management Review, 40(3), 529-550. Christie, N. V. (2018). A Comprehensive Accountability
Framework for Public Administrators. Public Integrity, 20(1), 80-92. Duţu, A., & Diaconu, M.
(2017). Community participation for an open public administration: Empirical measurements and
conceptual framework design. Cogent Business & Management, 4(1), 1287980. Madupu, V., &
Cooley, D. O. (2010). Antecedents and consequences of online brand community participation: A
conceptual framework. Journal of Internet Commerce, 9(2), 127-147. Hanny, C., & O'Connor, K.
(2013). A dialogical approach to conceptualizing resident participation in community organizing.
Mind, Culture, and Activity, 20(4), 338-357.

LETURER: PENH SOEUN 13

You might also like