İcra İflas Pratik-Murat Yavaş

Prof. Dr. Murat YAVAŞ Prof. Dr.
İbrahim AŞIK
Arş. Gör. Mehmet Akif GÜL Arş. Gör. Ozan TOK
Arş. Gör. Ömer Faruk DEMİR Arş. Gör. Ömer Faruk SAÇAR
İCRA VE İFLAS HUKUKU
PRATİK ÇALIŞMA
KİTABI
Tamamı Çözümlü
Güncellenmiş 4. Baskı
SEÇKİN | Hukuk
Ankara 2020
Akademik ve Mesleki Yayınlar
İcra ve İflâs Hukuku Pratik Çalışma Kitabı

Murat YAVAŞ - İbrahim AŞIK- Mehmet Akif GÜL - Ozan TOK - Ömer Farjk DEMİR - Ömer Faruk SAÇAR
SEÇKİN | Hukuk 264 Sayfa, 16x23,5 cm.

No:1839
1. Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takip 6. İhtiyatî Haciz
ISBN 978-975-02-6192-3 2. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz 7. Genel İflas Yoluyla Takip
Yoluyla Takip 8. Kambiyo Senetlerine
Dördüncü Baskı: Eylül 2020 3. Kiralanan Taşınmazın İlamsız İcra Mahsus İflâs Yoluyla Takip
Sayfa Tasarımı: Yoluyla Tahliyesi 9. Doğrudan Doğruya İflâs
Ömer Candan 4. İlamlı İcra Sebepleri
5. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip 10. Tasarrufun İptali Davası
Kapak Tasarımı:
Yiğit Can Aydın
© Seçkin Yayıncılık San. ve Tie. A.Ş.

Bu kitabın her türlü yayın ha<kı Seçkin Yayıncılık San. ve Tie. A.Ş'ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan,
tarttım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir
kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz.
Satış ve Dağıtım:
Yayınevi Merkezi
Mustafa Kemal Mahal esi 2158. Sokak No:13 Çankaya/ANKARA
"el: 0-312-435 50 30 Faks: 0-312-435 24 72 seckin@seckin.com.tr
İstanbul Çağlayan Adliyeci Şubesi İstanbul Kartal Adiryesi Şubesi İstanbul Sisli Şubesi Ankara Sıhhiye Şubesi
0 Bc< 2. Eco-u-n <at No: 3 C Eo< Zerrin Kat No: 29 ABiöe-i Hürriyet Cad. No:lE3/A St-arsurg Caddesi
Çağlayan Kar» no: 23/B S «niye
"el: (212) 240 0013 Tel: [216)303 1123 -et (212) 234 34 77 "el: (312| 230 32 52
Faks:(212)2400013 Fee: (216) 3031123 = e<s: (212| 231 24 69 Faks: (312) 230 32 62
cagiayanpseckin.coni.tr ke “a IsuCepsec»; nccrr.tr sisl’sjbepsec' n.corr .tr | enxaresubepseccin.com.tr
Web Sitesi: www.seckin.com.tr
Seçkin Yayıncılık Sertifika No:45644
Baskı:
Sözkesen Matbaacılık Tie. Ltd.Şti.-Sertifika No: 46586
İVOGSAN 1518 Sok. Mat-Sit İşrrerkezi No: 2/40 Yenimahalle /ANKARA - Tel: (0-312) 395 2110
İçindekiler
Dördüncü Baskıya Önsöz................................................................................................................................ 5
Pratik Çalışma -1................................................................................... 11

■ Şikâyet....................................................................................................................................................... 11
Pratik Çalışma -2................................................................................... 19

■ Genel Haciz Yoluyla İlamsız İcra Takibine Başvuru Hakkı..... . ....................................................19
■ İcra Dairesinin Yetkisine ve Borca İtiraz..................................... 19
■ Mal Beyanı...............................................................................................................................................19
Pratik Çalışma - 3................................................................................... 29

■ Genel Haciz Yoluyla İlamsız İcra Takibinde İcra Dairesinin Yetkisi............................................ 29
■ Ödeme Emrine İtiraz............................................................................................................................. 29
■ Sahtelik İddiasının Takibe Etkisi................................................... 29
■ İmzası İnkâr Edilen Senedin Takibe Etkisi........................................................................................ 29
Pratik Çalışma - 4................................................................................... 37

■ İtirazın Kaldırılması Prosedürü..................................................... 37
■ İtirazın İptali Davası............................................................................................................................... 37

■ Likit Alacak Kavramı ve İcra İnkâr Tazminatı............................ 37
Pratik Çalışma - 5................................................................................... 43

■ İcra Dairesi Görevli erinin Sorumluluğu........................................................................................... 43
■ İtirazın Geçici Kaldırılması................................................................................................................... 43
■ Geçici Haciz............................................................................................................................................. 43
■ Borçtan Kurtulma Davası......................................................................................................................43
Pratik Çalışma - 6................................................................................... 51

■ İcra Takibinin İptali................................................................................................................................ 51
■ Menfi Tespit Davas............................................................................................................................... 51

■ İstirdat Davası......................................................................................................................................... 51
Pratik Çalışma -7.................................................................................... 57

■ Haciz...........................................................................................................................................................57
■ Hacze İştirak............................................................................................................................................ 57
8 İcra ve İflâs Hukuku Pratik Çaîşma Kitabı
Pratik Çalışma - 8................................................................................... 65

■ Hacze İştirak............................................................................................................................................ 65
■ Hacizde İstihkak Prosedürü............................................................ 65
Pratik Çalışma - 9................................................................................... 73

■ Haczedilemeyen Mal ve Haklar.................................................... 73
■ Taşınır ve Taşınmaz Malların Haczi....................................................................................................73

■ Hacizde İstihkak İddiası........................................................................................................................ 73
Pratik Çalışma -10................................................................................. 83

■ Paraya Çevirme...................................................................................................................................... 83
Pratik Çalışma -11................................................................................. 91

■ İhalenin Feshi.......................................................................................................................................... 91
Pratik Çalışma -12................................................................................. 99

■ Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takip................. 99
Pratik Çalışma -13............................................................................... 107

■ Kiralanan Taşınmazın İlamsız İcra Yoluyla Tahliyesi............... 107
■ Taşınmaz Zilyetliğine Yapılan Tecavüzün Önlenmesi............ . ................................................. 107

■ Kiralanan Taşınmazda Üçüncü Kişinin Bulunması................... 107
Pratik Çalışma -14............................................................................... 115

■ İlamlı İcra................................................................................................................................................ 115
■ İcranın Geri Bırakılması...................................................................................................................... 115
■ İcranın İadesi......................................................................................................................................... 115
Pratik Çalışma -15............................................................................... 119

■ Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip..................................... 119
Pratik Çalışma -16............................................................................... 131

■ İhtiyatî Haciz.......................................................................................................................................... 131
Pratik Çalışma -17............................................................................... 139

■ Genel Pratik........................................................................................................................................... 139
İçindekiler 9
Pratik Çalışma -18............................................................................... 157

■ Genel Pratik........................................................................................................................................... 157
Pratik Çalışma -19............................................................................... 163

■ Genel İflâs Yoluyla Takip................................................................................................................... 163
Pratik Çalışma - 20............................................................................... 171

■ Genel İflâs Yoluyla Takip-2.......................................................... 171
Pratik Çalışma - 21............................................................................... 181

■ Kambiyo Senetlerine Mahsus İflâs Yoluyla Takip.................... 181
Pratik Çalışma - 22............................................................................... 189

■ Doğrudan Doğruya İflâs Sebepleri............................................... 189
Pratik Çalışma - 23............................................................................... 197

■ İflâsın Açılmasının "akip Hukuku ve Medeni Usul Hukuku Üzerindeki Etkisi...................... 197
Pratik Çalışma - 24............................................................................... 207

■ İflâsın Dava ve Takiplere Etkisi..................................................... 207
Pratik Çalışma - 25............................................................................... 211

■ İflâsın Açılmasının Maddî Hukuk Üzerindeki Etkileri............. . ................................................. 211
Pratik Çalışma - 26............................................................................... 223

■ İflâs Organlan....................................................................................................................................... 223
Pratik Çalışma - 27............................................................................... 231

■ İflâsta Alacaklıların Kaydı................................................................................................................... 231
■ İflâsın Tasfiyesinde İstihkak Prosedürü...................................... 231
■ İflâsın Kaldırılması............................................................................................................................... 231
■ İflâsta Sıra Cetvel i re Muhalefet................................................... 231
Pratik Çalışma - 28............................................................................... 237

■ İcra Takibinin İptali ve Ertelenmesi............................................. 237
■ Borcun Taksitle Ödenmesi............................................................. 237

■ İflasın Kaldırılması ve Kapanması................................................. 237
10 İcra ve İflâs Hukuku Pratik Çaışma Kitabı
Pratik Çalışma - 29............................................................................... 245

■ Konkordato........................................................................................................................................... 245
Pratik Çalışma - 30............................................................................... 253

■ Konkordato........................................................................................................................................... 253
Pratik Çalışma -31............................................................................... 257

■ Tasarrufun İptali Davası.....................................................................................................................257
Pratik Çalışma -1
■ Şikâyet
OLAY:
Alacaklı (U), borçlusu (B)’ye karşı 11.000 TL’lik alacağının tahsil
edilmesi amacıyla takıp başlatmıştır. Ancak (B), takipten önce hayatını
kaybetmiştir. Ödeme emri (B)’nin evde bulunmaması üzerine karşı
komşusu (K)’ya 21.06.2017 tarihinde tebliğ edilmiş (U) tebligatın içeri
ğini 26.06.2017 tarihinde öğrenmiş.. 2S.06.2017 tarihinde ise takibin.,
ödeme emrine itiraz edilmeksizin kesinleştiğinden bahisle (U)’nun tale
bi üzerine (B)’nin Bursa'daki arazisi üzerine hacız konulmuştur. Taraf
ların dosya işlemden kaldırılıp yemlendikten sonra ikinci kez duruşma
ya gelmediğini tespit eden icra mahkemesi şikâyet yargılamasının açıl
mamış sayılmasına karar vermiştir. İcra mahkemesi, itirazın kaldırılması
yargılamasında alacaklı (U)’nun onyedi yaşında olduğunu tespit etmiş
tir. (D) ise takıp talebinde borçlu olarak gösterilmediği hâlde kendisine
ödeme emri gönderildiğim ileri sürmektedir.
SORULAR:
1. Ödeme enirinin kanuna aykırı olduğunu düşüner. (B) ile birlikte yaşayan
arkadaşı (L), icra mahkemesinden ödeme emrinin iptalini talep edebilir
mi? Açıklayınız.
2. İtirazın kaldırılması yargılamasında alacaklı (U)’nun onyedi yaşında

olduğunu tespit eden icra mahkemesi, neye karar vermelidir? Açıklayı
nız.
3. (D) ödeme emrinin kendisine tebliğinden yirmi gün sonra şikâyet yolu
na başvurmuş. İcra mahkemesi, şikâyet süresinin geçirildiğinden bahisle
(D)’nin talebim reddetmiştir. Mahkemenin karan isabetli midir? İsabet-
liyse neden? İsabetsizse neden? Açıklayınız.
12 İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
4. (U) ödeme emrinin itiraz etmeksizin kesinleştiğini (B) ise kendisine yapılan
tebligatın usûlsüz olduğunu ileri sürmektedir. (B)’nin bu iddiası isabetli
inidir? İsabetlıyse (B), hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başarabi
lir? (B):nin hayatta olduğu varsayımına dayalı olarak açıklayınız.
5. İcra mahkemesinin, yargılamanın (davanın) açılmamış sayılması kararı
vermesi isabetli midir? İsabetliyse neden? İsabetsizse neden? Açıklayınız.
6. Şikâyet yargılamasında (B)’nin takipten önce hayatını kaybettiğini tespit
eden icra mahkemesi neye karar vermelidir? Teorik esası ve Yargıtay
uygulamasını açıklayınız.
7. İcra mahkemesi itirazın kaldırılması yargılamasında (U)’nun bir idare
olduğunu ve (B)’nin vergi cezasını tahsil etmek amacıyla takıp başlattığı
nı tespit etmiştir. Mahkemenin ne karar vermesi gerektiğini açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Şikâyet yargılamasının amacı icra veya iflâs dairelerinin kanuna veya
hadiseye aykırı işlemleri sebebiyle menfaati ihlâl edilen ilgilinin, söz
konusu işlemin düzeltilmesini, iptalini veya işlem menfi bir işlem niteli
ğindeyse, müspet bir işlem tesisini sağlamaktır. Şikâyet yargılamasında
konu icra dairesinin takıp işlemlerinin denetimi olduğu için hukuki men
faat, diğer hukuki çarelere nazaran daha geniş olarak değerlendirilmiştir.
Buna göre ödeme emrine itiraz veya icranın geri bırakılması talebi yal
nızca borçlu tarafından talep edilebilirken şikâyet, menfaati ihlal edilen
ilgilinin başvurabileceği bir yoldur. Ancak “ilgili” ifadesini de çok geniş
yorumlamamak gerekmektedir. “İlgili”, şikâyet konusu işlemden men
faati mutlak olarak etkilenen kişi olarak nitelendirilebilir.
Bu yönüyle, hukuki çareye başvuru için aranan ilgili sıfatının unsurları,

idari yargılama hukukuna paralel şekilde güncel ve doğrudan bir menfa
ati olmak şeklinde açıklanabilecektir. Olayda ise borçlu (B) ile birlikte
yaşan üçüncü kişi (L)’nin ödeme emrinin iptalini talep etmekte güncel
ve doğrudan bir menfaatinin olduğundan söz edilemez. Buna göre tale
bin, hukuki menfaat eksikliği sebebiyle usulden reddi gerekir .
‘. . İcra takibinde taraf olmayan 3. kişinin, taraf olmadığı icra takibindeki hacizlerin iptalini
ya da haciz konulmasına ilişkin müdürlük kararının kaldırılmasını isteme hakkı bulunma
maktadır. O hâlde mahkemece, şikâyetin aktif husumet yokluğu nedeni ile reddi gerekirken, ya-
Pratik Çalışma - 1 13
2. Şikâyet yargılamasına hâkim olan prensip kural olarak tasarruf ilkesi ve

taraflarca getirilme ilkesidir. Ancak yukarıda da değinildiği gibi şikâyet
yargılaması, klasik özel hukuk yargılamasından, takip işlemlerinin dene
timini sağlamak amacı itibariyle, ayrılmaktadır.
Şikâyet sebeplen, icra ve iflâs dairelerinin takip işlemlerinin kanuna

veya hadiseye aykırılığıdır. İşte bazı hâllerde kanuna aykırılık öyle bir
boyut hâline gelir ki, bu ağır ve açık biçimde kanuna aykırı işlemin der
hâl bertaraf edilmesi gerekir. Bu sebeple doktrin ve Yargıtay “kamu dü
zenine aykırılık teorisini” gündeme getirmiştir. Buna göre icra ve iflâs
daireleri tarafından gerçekleştirilen takip işlemi, kanuna açık ve ağır bir
şekilde aykırıysa buradaki şikâyet sebebi, kanuna aykırılığın bir türü
olarak kabul edilen “kamu düzenine aykırılık” olarak ortaya çıkar.
Kamu düzenine aykırılık şeklindeki şikâyet sebebinin, diğer şikâyet se
beplerinden şu farkları bulunmaktadır:
• Kamu düzenine aykırılık hâlinde şikâyetin, takıp işleminin öğrenil

mesinden itibaren yedi güm içinde gerçekleştirilmesi gerekmez. Zi
ra kamu düzenine aykırılık hâllerinde, şikâyet süresizdir.
• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine, dava malzemesinin toplanılması

na ilişkin ilkelerden, taraflarca getirilmesi ilkesi uygulanmaz. Bura
daki hukuka aykırılık ağır ve açık bir aykırılık olup kamu düzenine
ilişkin olduğundan dava malzemesinin toplanılmasına ilişkin il
kelerden “re sen araştırma ilkesi uygulanır”.
• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine tasarruf ilkesi yerine re sen hare

kete geçme ilkesi uygulanır. Bu husus esasen özellik aız etmektedir.
Buna göre ksmu düzenine aykırı takip işlemini gerçekleştiren icra veya
iflâs dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesi, ilgili işleme karşı şikâyet
yoluna başvurulmasa bile (itirazın kaldırılması başvurusu sebebiyle
dosyanın icra mahkemesinin önüne gelmesi gibi) herhangi bir şekilde
zıh gerekçe ile istemin kabulü yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...’-'. Karar için bkz. HGK.
21.01.2015, 12-13597780 (www.kazanci.com.tr) (13.07.2018). Karara ilişkin not: Yargıtay bura
dan talebin husumet (taraf sıfatı kastedilmektedir) eksikliği sebebiyle reddedileceğini ifade et
mekteyse de esasen şi<âyet yargılamasında teknik anlamda taraf sıfatından değil: yukarıda da
vurgulandığı gibi ’huku<i menfaat" eksikliğinden söz etmek gerekecektir. Zira bu yargılamanın
konusu tarafların maddî hukuktaki hukuki ilişkinin tarafı olup olmadığını tespit etmek değildir.
Amaç idare sıfatını haiz icra ve iflâs dairelerinin yapmış olduğu işlemlerin denetlenmesidir. Bu
sebeple işlem bakımıncan ’ilgili" sıfatını haiz olmayan kişinin "taraf sıfatını' değil ’hukuki menfa
ati’ haiz olmadığı sonucuna varmak gerekmektedir
dosya ilgili mahkemenin önüne geldiğinde, icra mahkemesi talebi in

celemeden şikâyet konusu işlemi iptal etmeli veya düzeltmelidir.
Olayda ise reşit olmaması sebebiyle (U)’nun dava ehliyeti (takıp ehliyeti)
bulunmamaktadır. Takipte tarafların taraf ve takip ehliyetine sahip olması
ise kamu düzenine ilişkin bir meseledir. İcra dairesi bu hususu re sen araş
tırmakla mükelleftir. Tarafın, takıp veya taraf ehliyeti olmadığını tespit
eden icra dairesi, takibi reddetmek zorundadır. Şayet bu takıp kabul edilir
se, takibin kabulü işlemi ve ödeme emri gönderilmesi kamu düzenine aykı
rı olup süresiz şikâyete tabidir. Bu durumda icra mahkemesi, ilgili yargıla
ma itirazın kaldırılmasına ilişkin bir yargılama da olsa, takıp ehliyeti kamu
düzenine ilişkin olduğu için öncelikle bu hususu incelemelidir. Bu hâlde iti
razın kaldırılması yargılamasından önce şikâyet yargılaması söz konusu
olacaktır. Bu durumda şikâyet talebinde bulunulmasına da gerek yoktur. Zi
ra bu husus kamu düzenine ilişkin olduğundan re'sen harekete geçme ilkesi
uygulanacaktır. İcra mahkemesi ise olayda hukuka aykırılık, takıp talebinin
kabulünden başladığı için ödeme enirini değil: takibi iptal edecektir.
3. Ödeme emrinde, takip talebinde gösterilmesi gereken kayıtlar yer alıp,
ödeme emri takıp talebinde borçlu olarak gösterilen kişiye gönderilir (İİK
m.60). Şayet bir kişi takıp talebinde borçlu olarak gösterilmemiş ancak
buna rağmen icra dairesi tarafından kendisine ödeme emri gönderilmişse
bu husus kamu düzenine aykırılık teşkil eder. Kamu düzenine aykırılıkta
ise şikâyet süreye tabi tutulamayacağından icra mahkemesinin süreden
bahisle ödeme emrinin iptali talebim reddetmesi hukuka aykırıdır.
4. 7201 sayılı Tebligat KanunuTıa göre: “Kendisine tebliğ yapılacak şahıs
adresinde bulunmazsa tebliğ kendisi ile aynı konutta oturan kişilere ve
ya hizmetçilerinden birine yapılır (Teb. K. m. 16).
Buna göre muhatabın tebligata elverişli adresinde bulunmaması hâlinde,
komşusuna tebligat yapılamayacaktır. Olayda ise (B)’nin karşı komşusu
2 '■'...İ.İKnun 60. maddesi uyarınca, ödeme emrinin takip talebine uygun olarak düzenlenmesi
zorunludur. Bu husus mahkemece re'sen nazara alınması gerektiği gibi, bir hakkın yerine geti-
rilmemesiyle ilgili olduğundan dolayı da İ.İ Knun 16/2 maddesi uyarınca süresiz şikâyete tabi
dir O hâlde mahkemece, takıp talebinde borçlu olarak gösterilmeyen şikâyetçiye takip talebine
aykırı olarak, borçlu sıfatıyla ödeme emri gönderilmek suretiyle anılan kişinin takibe dahil edil
mek istenmesi, yukarda açıklanan yasa hükmüne aykırı olup, kamu düzenine dair olan bu hu
susun mahkemece de re'sen gözetilerek şikâyetçi hakkındaki takibin iptaline karar verilmesi ge
rekirken. yazılı gerekçeyle istemin reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...". Karar için bkz.
12. HD. 19 01.2015. 26397/1039 (www.kazanci.com.tr) (13.07.2C18).
(K)’ya yapılan tebligat usulsüzdür. Tebligatın ise en önemli hukuki sonuç

larından biri Kanunun tebliğ zorunluluğu getirdiği hâllerde sürenin tebliğ
ile başlamasıdır. Ancak usulsüz veya yok hükmünde bir tebligat söz konu
su ise, kanunda gösterilen sürelerin başlaması mümkün değildir. Buna göre
ödeme emrine itiraz süresinin 21.06.2017 tarihinde başlaması mümkün de
ğildir. Ancak yok hükmünde tebliğden farklı olarak., usulsüz tebliğde süre,
muhatabın tebligatın içeriğini öğrendiğini bildirdiği tarihte başlar (Teb. K.
m. 32.1). Bu hâlde ödeme emrine itiraz süresi usulsüz tebliğin yapıldığı
21.06.2017 tarihinde değil; 26.06.2017 tarihinde başlayacaktır. Zira (B) ta
rafından tebligatın içeriğinin öğrenildiği tarih budur. Olayda ise (L'):nun ta
lebi üzerine 2S.0S.2017 tarihinde takibin kesinleştiğinden bahisle, (B)'nın
mal varlığı unsurları üzerine hacız konmuştur. Buna göre takip henüz ke
sinleşmediğinden haciz işlemi de hukuka aykırıdır.
Yargıtay'a göre usulsüz tebliğ hâlinde muhatap şu işlemleri yapmalıdır.
• Muhatap, tebligatın içeriğini öğrendiği tarihten itibaren yedi gün
içerisinde icra dairesinde ödeme emrine itiraz etmelidir.
• Tebligat, icra dairesi tarafından yapıldığı için bir takıp işlemidir. Bu
sebeple usulsüz tebliğin düzeltilmesi amacıyla muhatap, icra mahke
mesinde şikâyet yoluna başınrmalıdır. Şikâyet süresi de tabiatı gereği
tebligatın içeriğinin öğrenildiği tarihten başlayacaktır ve süre bunun
öğrenildiği tarihten itibaren yedi gündür (İİK m. 16). Şikâyet yargıla
masında tebliğin usulsüz olduğunu tespit eden icra mahkemesi, tebliğ
tarihini muhatabın beyan ettiği tarih olarak düzeltecektir. Burada söz
konusu olan karar, işlemin iptali değil, düzeltilmesidir.
Bu hâlde (B), tebligatın içeriğini öğrendiği tarih olan 26.06.2017 tari

hinden itibaren yedi gün içinde icra dairesine ödeme emrine itirazlarını
bildirmeli, şikâyete ilişkin süre de usulsüz tebligatın öğrenildiği tarih
olan 26.06.2017 tarihinden itibaren yedi gün olduğu için, (B) aynı süre
içerisinde icra mahkemesinden tebliğ tarihinin öğrenme tarihi olarak
düzeltilmesini talep edecektir.
3 “.. .Alacaklı tarafından borçlu hakkında gene! haciz yolu He ilamsız icra takibine başlandığı, örnek 7
numaralı ödeme emrinin borçluya 04.082015 tarihinde tebliğ edildiği, borçlu vekâinin icra mahke
mesine başvurusunda, ödeme emri tebligat parçasının 11.082015 tarihinde posta kutusunda te
sadüfen bulunduğunu, tebligat adresinin borçlunun ikametgah adresi olmasına rağmen, işçi-
si/memuru/amiri olmayan C. K isimli tanımadığı kimseye imzalatmadığı, imzadan imtina edip"et-
5. HMK m. 150 VI hükmüne göre: “İşlemden kaldırılmasına karar veril

miş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defa
dan fazla Takipsiz bırakılamaz. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır. ”
İİK m. İS III hükmüne göre ise: “Aksine hüküm bulunmayan hâllerde

icra mahkemesi, şikâyet konusu işlemi yapan icra dairesinin açıklama
yapmasına ve duruşma yapılmasına gerek olup olmadığını takdir eder;
duruşma yapılmasını uygun gördüğü takdirde ilgilileri en kısa zamanda
duruşmaya çağırır ve gelmeseler bile gereken kararı verir. ” Aynı za
manda belirtmek gerekir kı şikâyet yargılaması, klasik özel hukuk yargı
lamasından farklı bir amaç içermektedir. Zııa şikâyetin konusu, icra ve if
lâs dairelerinin hukuka aykırı olan işlemlerinin denetlenmesidir. Şikâyet
yargılamasında duruşma yapılıp yapılmayacağına, şikâyet konusu işlemin
özelliğine göre icra mahkemesi karar vermektedir. Ancak duruşma ya
pılmasına karar verilir, taraflar duruşmaya gelmezlerse, kanuna göre ivedi
nitelikte olan bu işin derhâl neticelendirilmesi, başka bir deyişle icra
mahkemesi tarafından şikâyet yargılamasına devam edilmesi gerekir. Bu
sebeple dosyanın işlemden kaldırılması ve davanın açılmamış sayılmasını
düzenleyen HMK m. 150 hükmü şikâyet yargılamasında uygulanamaz.
Şikâyet yargılamasında dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verileme
yeceği gibi davanın (yargılamanın) açılmamış sayılmasına da karar veri
lemez1. Bu sebeple icra mahkemesinin kararı isabetli değildir.
mediği ve borçlunun evde olup olmadığı tevsik edilmeksizin usulsüz olarak tebliğ edildiğini belirte
rek süresinde 'yapılan itirazlarının kabulü ile takibin durdurulmasını ve ödeme emri tebliğ tarihinin
öğrenme tarihi olan 11.08.2015 olarak düzeltilmesini istediği, mahkemece şikâyetin kabulü He
borçluya gönderilen 04082015 tarihli tebligatın iptali ile tebliğ tarihinin öğrenme tarihi otan
11.08 2015 olarak tespö ile. borçlu yönünden takibin devamına riskin karann kaldırılarak takibin
durdurulmasına karar verildiği anlaşılmıştır. Ödeme emri tebliğ'işleminin usulsüzlüğü iddiası
İİK'nun 16 maddesi kapsamında şikayet olup, aynı maddenin 1. fkrası uyarınca öğrenme tarihin
den itibaren yedi günlük sürede icra mahkemesine yapılmalıdır Somut olayda, her ne kadar ödeme
emene ilişkin tebligatın Tebligat Kanunu'nun 17 maddesine aykrt olarak borçluya tebliğ edildiği
görülmüş ise de. borçlu vekilinin 1208.2015 tarihinde icra müdürlüğüne verdiği dilekçe ile borca iti
raz etmesi nedeniyle TKnun 32 maddesi gereğince en geç bu tarihte tebliğ işlemine muttali oldu
ğunun kabulü gerekeceğinden, 27 08.2015 tarihinde icra' mahkemesine yaptığı şikâyet İİK'nun
16/1 maddede öngörülen yasal yedi günlük süreden sonradır O hâlde, mahkemece istemin süre
aşımı nedeniyle reddi gerekirken, esası incelenerek yazılı şeklide nüküm tesisi isabetsizdir...". Ka
rar için bkz 12. HD. 19.09.2016 3920/19098 (vAvw.kazanci.com.tri (13.07.2018).
r.. Alacaklı tarafından bonoya dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile başlatı
lan takipte borçlu icra mahkemesine başvurarak, emekli maaşı üzerine konulan haczin kaldırıl
masını talep ettiği, mahkemece dosyanın 2. kez takipsiz bırakılması sebebiyle HMK’nun
320/4. maddesi gereğince davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği anlaşılmış
tır 2004 Sayılı İcra Ve İflâs Kanunu, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre özel ka
nun olup, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, icra mahkemesince görülen şikâyet ve itirazlarda an
cak İcra ve İflâs Kanununda açıkça gönderme olduğunda ya da takip hukukuna uygun düştüğü
6. Takibin taraflarının sağ olması, taraf ehliyetiyle ilgilidir. Şayet takip

talebinde taraf olarak gösterilen kişiler, taraf ehliyetine sahip değillerse
icra dairesi, bu husus re'sen araştırmak zorunda olduğu için, takip tale
bini reddetmelidir. Şayet icra dairesi takip talebini kabul ederek borçlu
olarak gösterilen tarafa, ödeme veya icra emri gönderirse, şikâyet yargı
lamasında icra mahkemesinin takibi iptal etmesi gerekmektedir.
Ancak ölü kişiye başlatılmış olan takipler bakımından Yargıtay uygu

lamasında bir farklılık göze çarpmaktadır. Yargıtay’a göre hiç kimse sağ
olmadığını bilerek ölü bir kişiye takip başlatmak istemez. Şikâyet yargı
lamasını gören icra mahkemesi takibi doğrudan doğruya iptal etmemeli
dir. Bu durumda ıradı taraf değişikliğini düzenleyen HMK m. 124 hük
mü kıyasen uygulanmalı. Şayet verilen süre içerisinde takıp, alacaklı ta
rafından ölü kişinin mirasçılarına yöneltilirse şikâyet talebi reddedilmeli
ve bu surette takibin devamı sağlanmalıdır5. Esasen Hukuk Muhakeme
leri Kanunu’nun, icra hukukunda kıyasen uygulanmasını öngören bu fı
kır başlı başına ilgi çekicidir. Bu konuyla ilgili yapılacak tartışmalara ise
burada değinmiyoruz. Ancak bu uygulamalım takip ekonomisine uygun
olduğunu söylemekte yarar -cardır.
ö/çüote uygulanır. Şikâyetçi borçlunun icra mahkemesine başvurusu, emekli maaşı üzerine konu
lan haczin kaldırılması talebine dair olup. İİK'nun 16 maddesi kapsamında şikâyet niteliğindedir.
Başka bir deyişle başvuru, HMK anlamında dava niteliğini taşımaz. Şikâyetin yargılama
usulü ise İİK'nun 18. maddesindeki hükümlere tabidir.Bu durumda, mahkemece, taraflar
gelmese bile şikâyet konusunda İİK'nun 18/3. maddesi uyarınca re'sen inceleme yapıla
rak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz
dir../'. Karar için bkz. 12. HD. 19.02.2015. 2910373298 (www kazanci.com.tr) (13.07.2018).
v.. .Alacaklı tarafından 6. icra Müdürlüğünün 2001/35843 E ve 2001/36461 E sayılı takıp dosyalarında
ölü ... aleyhine 16.11.2001 ve 08.11.2001 tarihlerinde takibe baş<andğı. şikâyetçi . mirasçısı ..'in icra
mahkemesine başvurusunda: ölü kişi aleyhine takip yapılmayacağı ve ölü adına başlamış takıplenn
mirasçılara da yöneltilemeyeceğini iddia ederek ölü İrişi ...in taraf ehliyeti bulunmaması sebebiyle ta
kiplerin iptalini talep ettiği, mahkemece,, ölü kişi hakkında takip yapılmışsa da şikâyetçi vekili He ala
caklı arasında takip dosyasına dair olarak 25'03.2004 tarihinde ödeme planı yapıldığı taraflann an
laşmaya vardığı, aşamaârda borçlunun ölü olduğunun dile getirilmediği, takipten ve anlaşmanın üze
rinden uzun süre geçtikten sonra borçlunun takip tarihinde ölü olduğu gerekçesiyle takibin iptali tale
binin hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği anla
şılmıştır 4 5.1978 tarih ve 4/5 Sayılı İBKna gere ölü kişi hakkında takip yapılamaz. Somut olayda Ta
kip bcrçlüanndan ...'in 13.05.1996 tarihinde takip açılmadan önce öldüğü, takiplerin ölü kişi aleyhine
başlatıldığı görülmektedir Bu durum kamu düzenine aykırılık olup İİK'nun 162. maddesine göre
suresiz şikâyete tabidir, alacaklı tarafından ölü kişinin mirasçısı yerine ölü kişi hakkında takip
yapılması, maddî hataya ve kabul edilebilir bir yanılgıya dayanması hâlinde ve dürüstlük kura
lına da aykın değil ise. alacaklının HMK'nun 124/3-4 maddesi uyarınca taraf değişikliği yapmak
sureti ile bu yanlışlığın düzeltilmesi mümkündür O hâlde mahkemece taraflann duruşmaya davet
edilmesi talebi hâlinde alacaklıya borçlu mirasçılarını takibe ek takip talebi düzenlenmek sureti He da
hil etmesi için süre venlmesi sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, yazılı gerekçeyle istemin
reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...1'. Karar için bkz. 12. HD. 17.01.2017. 8471/496
(www kazanci.ccm tr) (13.07.2018).
Olayda da (B)’nın takipten önce öldüğünü tespit eden icra mahkemesi,

takibin (B)'nin mirasçılarına yönetilmesi için a’.acaklı (U)’ya süre ver
meli. Bu süre içerisinde takibin HMK m. 124 hükmüne göre (B)’nin mi
rasçılarına yöneltilmesi hâlinde şikâyet talebini reddetmelidir.
7. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usûlü Hakkında Kanunu'na göre:
“Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç,
ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası
gibi asli, gecikme zammı, faiz gibifer'i amme alacakları ve aynı idarelerin
akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme
hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip
masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur. ” (AATUHK m. 1).
61 S3 sayılı Kanunda ve özel kanunlarında 61 S3 sayılı Kanun'a göre
tahsil edileceği öngörülen bütün alacaklar, 61 S3 sayılı Kanun'a göre
tahsil edilirler. Buna göre ilgili kamu alacakları bakımından İcra ve İflâs
Kanun'u hükümleri uygulanamayacağı gibi takipler de icra dairesi tara
fından gerçekleştirilmez. Şayet bu tür bir alacak için İcra ve İflâs Kanu
nu hükümlerine göre icra dairesinde takıp başlatılırsa, icra dairesinin ta
kıp talebim reddetmesi gerekir. 6183 sayılı Kaııuıfda gösterilen ala
caklarının bu kanuna göre tahsili, kamu düzenine ilişkin olduğu
için icra dairesinin hukuka aykırı olarak bu alacakların tahsilini
amaçlayan takip talebini kabul etmesi hâlinde bu işleme karşı süre
siz olarak şikâyet yoluna başvurulabilir6.
Olayda ise her ne kadar icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yargı
laması görülse de bu husus kamu düzenine ilişkin olduğundan ve kamu
düzenine ilişkin şikâyet yargılamasında re sen harekete geçme ilkesi
uygulandığından icra mahkemesinin öncelikle şikâyet yargılamasını gö
rüp takibi iptal etmesi gerekmektedir.
. Alacaklı K Belediye Başkanlığı tarafından K.. Belediye Encümenin 08032011 tarih ve 29 * karar
no.lu idari para cezasına istinaden gene! haciz yoluyla ilamsız icra takibine başlandığı, borçluların icra
mahkemesine yaptıktan başvuruda takip dayanağı be'ge aslı veya tasdikli suretinin takip talebine ek
lenmediğim Heri sürerek takibin iptali talep edildiği anlaşılmıştır. IİK nun 47.maddesinde 'Para cezası
ile diğer hukuku amme bırçiannın takibi hakkındaki kanunlar hükmü mahfuzdur. Şu kadar ki, Devletin
bir akitten veya haksız bf fiilden doğan alacakları hakkında bu kanunun hükümleri cerayan eder' dü
zenlemesiyer almaktadır. Bu hükme göre, para cezası ve kamu alacaklarının tahsili hakkında İc
ra ve İflâs Kanunu hükümleri uygulanamaz. Bu konudaki şikâyet icra dairesinin görevi ile ilgili
olduğundan kamu düzenine ilişkin olduğu gibi bir hakkın yerine getirilmesi He de ilgili olduğundan
İİK nun 16/2maddesi gereğnce süreye tabi değildir..; Karar için bkz 12.HD. 08.07.2013,
17S65/25621 (www kazanci.com.tr) (13.07.2018).
vurmaksızın doğrudan genel hacız yoluyla ilamsız icra takibi yapılma

sında alacaklının hukukî yararı bulunmamaktadır.
12. HD ise, istikrarlı şekilde elinde ilâm olan alacaklının genel haciz
yoluyla ilamsız icra takibine başvuramayacağı yönünde kararlar ver
mektedir. 12. HD., elinde ilâm olan alacaklının genel haciz yoluyla
ilâmsız icra takibi yapmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu ve
dürüstlük kuralıyla bağdaşmayacağı yönündedir 2.
icra yolu ile takibi mümkün otan Tüketici Hakem Heyeti ne müracaat etmeden ilamsız icra
takibi yapmakta tüketicinin hukuki yaran yoktur Bu durumda tüketici hakem heyetine müraca
at edilip uyuşmazlıkla ilgili olarak bir karar almadan icra takibi yapılamayacağı gibi, tüketici mah
kemesinde de dava açılamaz. Buna rağmen icra takibi yapılması ve icra takibine itiraz edilmesi hâ
linde ise, itirazın iptali istemiyle tüketici hakem heyetine müracaat edilemez...1-'. Karar için bkz. 13.
HD.. 18.03.2015 10571.'8738 (w»vw.lexpera.ccm.tr) (13.07.2018).
‘..6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 68. maddesinde belirlenen miktarın
altında kalan uyuşmazlıklar için, icra takibi yapılmadan veya da/a açılmadan önce tüketici ha
kem heyetine müracaat edilmesi zorunludur.. verdiği karar ilamlı icra yolu ile takibi mümkün
olan Tüketici Hakem Heyeti'ne müracaat etmeden ilamsız icra takibi yapmakta davacının
hukuki yaran yoktur Buna rağmen, icra takibi yapılması ve icra takibine itiraz edilmesi hâlinde
ise. itirazı
Pratik Çalışma -2 23
İlgili Yargıtay kararları dikkate alındığında, elinde ilâmların icrasına

göre icra edilebilecek bir karar olan alacaklının., genel hacız yoluyla
ilâmsız icra takibi yapamayacağı sonucuna varılabilir.
3. (A)’nın takıp talebinde bulunmasının sonuçları şj şekildedir:
Takip hukukuna ilişkin sonuçlar:
• İİK m.60 hükmüne göre, icra müdürü takıp talebinin kanunda öngö
rülen şartları içerdiğine karar verirse ödeme emri düzenler. Kanu
nun 61. maddesine göre ise, ödeme emri, takıp talebinden itibaren
üç gün içerisinde tebliğe gönderilir.
• İİK m. 100 hükmüne göre, hacze iştirak için takip talebinde bulunu
lan tarih esas alınacaktır.
• İİK m. 72 hükmüne göre, takıp talebinde bulunulduktan sonra takıp

konusu alacak için menfi tespit davası açılması hâlinde, ihtiyatî ted
bir yoluyla takibin durdurulmasına karar verilemez.
• İİK"da belirtilen bazı süreler bakımından, takip talebinde bulunul

ması önem taşımaktadır. Örneğin bkz. m.264, 270, 272.
Maddî hukuka ilişkin sonuçlar:
• 609S sayılı Türk Borçlar Kanunumun 154 1. maddesine göre, takip

talebinde bulunulması ile alacak hakk
hem itiraz sebeplerini hem de ödeme emrine itiraz etmesine engel olan
sebebi ve bunun delillerini bildirmelidir.
Borçlu gecikmiş itirazda bulunurken, İİK m.65 3 gereğince yapılacak
olan duruşmaya ilişkin giderleri de ödemek zorundadır (İİK m.65 2).
Olayda (B), yukarıdaki şartları sağlamak kaydıyla gecikmiş itiraz imkâ
nından faydalanabilir.
5. İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığından, icra dairesi

nin kendiliğinden yetkisizlik kararı vermesi mümkün değildir. Bu ne
denle, icra dairesinin yetkisizliğini ileri sürmek şikâyet değil: itiraz yo
luyla olur. İİK m.50 2 gereğince yetki itirazı, süresi içerisinde (ödeme
emrinin tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde), esas lıakkındakı itiraz
ile birlikte yapılır. Borçlu, esas hakkındaki itirazlarım ilen sürerken yet
ki itirazında bulunmamışsa takibin ilerleyen aşamalarında icra dairesinin
yetkisizliğini ilen süremez. Zira süresi içinde yetki itirazında bulunul
madığında yetkisiz icra dairesi yetkili hâle gelmiştir.
6. İİK m.66 hükmüne göre, süresi içinde ödeme emrine itiraz edilmesi
hâlinde, takıp kendiliğinden durur. Borçlunun borcun yalnızca bir kıs
ınma itiraz etmesi hâlinde, itiraz edilmeyen kısım için takip devam eder.
İcra dairesi, borçlunun itirazında haklı olup olmadığım araştıramaz.
Borçlunun itirazını bertaraf ederek takibe devam etmek isteyen alacaklı,
ya genel mahkemede itirazın iptali davası açar ya da icra mahkemesin
den itirazın kaldırılması talebinde bulunur.
Borçlu, itirazında herhangi bir sebep göstermek zorunda değildir. Yal

nızca “borca itiraz ediyorum ” şeklinde bir beyanda bulunulması, taki
bin kendiliğinden durması için yeterlıdir. Buns karşın, İİK m.63 hük
müne göre, itiraz eden borçlu, itirazın kaldırılması aşamasında, iti
raz sebeplerini değiştiremez ya da genişleteınez. Ayrıca, bu yönde
bir beyan ile takibe dayanak gösterilen senedin altındaki imza ikrar
edilmiş olur. Nitekim İİK m. 62.5 hükmüne göre, takibe dayanak gös
terilen senedin altındaki imzanın ayrıca ve açıkça inkâr edilmesi ge
reklidir. Bunun dışında, alacaklının takibe dayanak gösterdiği senet
metninden anlaşılan itirazlar, itirazın kaldırılması aşamasında ilen sü
rülebilir. Örneğin, borcun muaccel olmadığı ya da zamanaşımına uğ
radığı şeklindeki senet metninden anlaşılan itirazlar, ödeme emrine iti
raz edilirken ileri sürülmemiş olsa dahi., itirazın kaldırılması aşamasın

da ileri sürülebilir.
Alacaklının itirazın kaldırılması yoluna başvurmak yerine itirazın iptali

davası açması hâlinde borçlu, ödeme enirine itiraz ederken ileri sürdüğü
itiraz sebepleriyle bağlı değildir; her türlü itiraz sebebini ilen sürebilir.
İİK m. 74 hükmüne göre mal beyanı, borçlunun gerek kendinin gerekse

üçüncü kişilerin elinde bulunan mal, alacak ve haklarından, borcunu
ödemeye yetecek miktarın çeşit ve niteliklerini, her türlü gelirlerini;
borçlunun yaşayış şekline göre geçim kaynaklarını ve buna göre borcu
nu ne suretle ödeyebileceği hususlarını içerir.
Hükümden anlaşılacağı üzere, borçlu tüm mal varlığını bildirmek zo

runda değildir; borcunu ödemeye yetecek mal varlığı unsurunu bildir
mesi yeterlıdir.
Borçlu, haczi kabil olmayan mal varlığı unsurlarını da bildirmek zorun

dadır. Nitekim İİK m.82-S3 hükümlerine göre, bir malın haczedilip hac-
zedilmeyeceği icra müdürü tarafından takdir edilir. Buna karşın, borçlu
mal beyanında haczi kabil olmayan mal -varlığı unsurlarını bildirmiş ol
makla haczedilmezlik iddiasından feragat etmiş olmaz.
İİK m.74 hükmüne göre mal beyanı, yazılı ya da sözlü olarak icra daire
sine yapılacaktır Ödeme emrine itiraz etmek istemeyen borçlu, ödeme
emrine itiraz süresi içerisinde (genel haciz yoluyla ilamsız takipte ödeme
emrinin tebliği tarihinden itibaren yedi gün içerisinde), mal beyanında
bulunmak zorundadır.
Olayda (B), ödeme emrine itiraz etmek istemediğinden, ödeme emrine

itiraz süresi içerisinde (genel haciz yoluyla ilamsız takipte ödeme emri
nin tebliği tarihinden itibaren yedi gün içerisinde), icra dairesine, İİK
m.74 hükmüne uygun şekilde mal beyanında bulunmalıdır.
Süresinde mal beyanında bulunulmamasının yaptırımı, İİK m. 76 hük

münde düzenlenmiştir. Buna göre, mal beyanında bulunmayan borçlu,
alacaklının talebi üzerine, mal beyanında bulununcaya kadar, bir defa
ya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunur. Söz konusu tazyik hapsi
kararı, icra mahkemesi tarafından ve üç ayı geçmeyecek şekilde veri
lecektir.
Mal beyanında bulunmayan borçlunun hapisle tazyikine karar verile

bilmesi için., kendisine tebliğ edilen ödeme emrinde hapisle tazyik ihta
rının bulunması gereklidir'5.
İİK m.338 hükmüne göre, gerçeğe aykırı mal beyanında bulunmak suç
teşkil etmektedir. Gerçeğe aykırı mal beyanında bulunan borçlu., alacak
lının şikâyeti üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis ile cezalandırılır.
Dikkat edilirse burada bir tazyik hapsi söz konusu değildir; icra iflâs su
çu bulunmaktadır.
İİK m.338 hükmünde düzenlenen suçun gerçekleşmiş sayılabilmesi için,

borçlunun gerçeğe aykırı mal beyanında bulunması ve gerçeğe aykırı
mal beyanında bulunmasının sonuçlarının kendisine gönderilen ödeme
emrinde ihtar edilmiş olması gerekir. Ayrıca, borçlunun suç kastı taşı
ması; yani, gerçeğe aykırı mal beyanında bulunmak suretiyle alacaklıyı
zarara sokma isteği taşıması gerekir.
Borçlunun gerçeğe aykırı mal beyanında bulunma sebebiyle cezalandırı

labilmesi için, kanunen mal beyanında bulunmak zorunda olması gere
kir. Ayrıca, İİK m. 74 hükmündeki unsurları taşıyan geçerli bir mal be
yanı bulunmalıdır. Mal beyanının geçerli olmaması hâlinde, İİK m.338
gereği cezalandırma değil; alacaklının talebi üzerine, İİK m.76 gereği
tazyik hapsi söz konusu olacaktır.
• Şikâyet dilekçesinde borçlunun İcra ve İflâs Kanunu'nun 337/1. maddesiyle cezalandırılmasının

talep edilmesi'icra takip dosyasında borçluya gönderilen icra emrinde İİKnın 74. maddesine gö
re mal beyanında bulunmasının istenilmesi ve en önemlisi de icra emrinde mal beyanında bulu
nulmadığı takdirde İİKnın 76. maddesi uyannca hapsen tazyik ihtaratının bulunmaması karsı
sında borçlunun İİKnın 76. maddesi gereğince hapsen tazyikine karar verilmesi mümkün değil
dir. Hâl böyle olunca itirazın reddi yerine kabulü ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.".
Karar için bkz. 16. HD.. 04.05.2009 2649/3165 (www lexpera com.tr) (13.07.2018).
Pratik Çalışma - 3
■ Genel Haciz Yoluyla İlamsız İcra Takibinde İcra Dairesinin Yetkisi
■ Ödeme Emrine İtiraz
■ Sahtelik İddiasının Takibe Etkisi
■ İmzası İnkâr Edilen Senedin Takibe Etkisi
OLAY:
İzmir’de yaşayan (A), Çeşme’de tatil yaparken tanıştığı ve Ankara’da
yaşayan (B)’ye 01.10.2016 tarihinde 20.000 TL borç vermiştir. (B) ise
bir kâğıda "20.000 TL tutarındaki borcumu en geç 05.11.2016 tarihinde
ödeyeceğim" yazmış ve kâğıdı imzalayıp (A)’ya vermiştir. Senette An
kara mahkeme ve icra dairelerinin yetkili olacağı yazılıdır. Senette yazı
lı olan tarih geçmiş olmasına rağmen borç ödenmemiştir. Bunun üzerine
(A), genel haciz yoluyla ilâmsız icra takibi başla:mıştır.
SORULAR:
1. Bahsedilen icra :akıbı için hangi icra dairesi daireleri yetkilidir? Yetki
itirazı üzerine (A)’nın yapabileceği işlemler nelerdir?
2. (A), borcun sebebi olarak takıp talebine "01.10.2016 tarihli senet"

ibaresini yazmış ancak senedi takıp talebine eklememiştır. Bunun bir
önemi var mıdır? Ödeme emrini alan (B)’ye ne yapmasını önerirsi
niz?
3. (B), "borcum bu kadar değil, itiraz ediyorum" ifadesiyle süresinde

ödeme emrine muhalefet etmiştir. Bu itirazın hukukî sonucu ne olacak
tır?
4. (B), senetteki imzanın kendisine ait olmadığını ve senedin sahte oldu

ğunu iddia etmektedir. Bu iddianın takibe etkisini aşağıdaki HMK hük
münü dikkate alsrak değerlendiriniz.
HMK m. 209/1:
Adî bir senetteki yazı veya imza inkâr edildiğinde, bu konuda bir karar
verilincey e kadar, o senet herhangi bir işleme esas alınamaz.
5. (B)’nin takip talebine eklenen senetteki imzayı inkâr etmemesi üzerine

(A), itirazın kaldırılması yoluna başvurmuştur. Bu hâlde mahkeme ne şe
kilde karar vermelidir? (A)'nın elindeki belgenin itirazın kaldırılması için
elverişli sayılması hâlinde, (B) itirazını ne şekilde ispatlayabilir? (B)'nın
itirazını ikraha dayandırması hâlinde vereceğiniz cevap değişir miydi?
6. (B), takipten önce senedin sahteliğinin tespiti için dava açmıştır. Bu

hâlde (B), bahsedilen senede dayalı olarak kendisine karşı takıp yapıldı
ğında menfî tespit davası açabilir mi? Takipten önce senedin sahteliği
nin tespiti için açılan davanın takibe etkisi ne olacaktır?
CEVAPLAR:
1. İİK m. 50 hükmüne göre, icra dairesinin yetkisi bakımından HMKTun
yetkiye ilişkin hükümleri uygulanır. Buna göre, genel yetkili icra dairesi,
davalının yerleşim yerindeki icra dairesidir. Olayımızda genel yetkili icra
dairesi Ankara olarak tespit edilmektedir. Diğer yandan, sözleşmeden do
ğan para borçları için özel yetkili icra dairesinin de belirlenmesi gerekir.
HMK m. 10 hükmüne göre, sözleşmeden doğan para borçları için söz
leşmenin ifa edileceği yerdeki icra dairesi de yetkilidir. TBK m. S9 hük
müne göre, sözleşmede bu yönde bir hüküm bulunmaması hâlinde, kanu
nî ifa yerme başvurulması gerekir. Aynı maddenin ilk fıkrasına göre, para
borçları, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ödenir. Buna
göre, (A)’nın İzmir'de icra takibi yapması da mümkündür. Ayrıca, İİK
m.50 1 hükmüne göre, sözleşmeden doğan para borçları için sözleşmenin
yapıldığı yerdeki icra dairesi de yetkilidir. Olayda sözleşme Çeşme'de
yapıldığından, icra takibinin Çeşme'de yapılması da mümkündür.
İcra dairesinin yetkisine itiraz edilmiş olması hâlinde, alacaklı iki tür
davranışta bulunabilir: Yetki itirazını kabul edebilir ya da etmez.
Yetki itirazının kabul edilmesi hâlinde:
Bu hâlde, borçlunun talebi üzerine, icra dosyasının ödeme emrine itiraz

edilirken yetkili olduğu bildirilen icra dairesine gönderilmesi gerekir.
Dosyayı alan icra dairesi., borçluya yeni bir ödeme emri gönderir'6. İcra
dairesinin yetkisine vekil vasıtasıyla itiraz edilmesi hâlinde, yetkili icra
dairesince gönderilecek olan ödeme emrinin borçluya değil, vekiline
tebliği gerekir '. Borçlu, yetkili olduğunu bildirdiği icra dairesince gön
derilen yeni ödeme emrine karşı yetki itirazında bulunamaz. Ancak,
yetkisiz icra dairesince gönderilmiş olan ödeme emrine karşı yalnız yet
ki itirazında bulunulmuş olsa bile, yetkili olduğu bildirilen icra dairesin
ce yollanan yem ödeme emrine karşı mizaya ya da borca itiraz edilebi
lir. İlk ödeme emrine karşı hem yetki hem de borca itiraz edilmiş olsa
bile, yeni ödeme emrine karşı tekrar borca itirazın yapılması gerekir. İlk
ödeme emrine karşı yapılan itirazlar geçerliliğini korumaz.
Feri? itirazının kabul edilmemesi hâlinde:
Yetki itirazının kabul edilmemesi hâlinde, borçlunun yetki ile birlikte

borca da itiraz edip etmediğim dikkate alarak başvurulabilecek hukukî
yolları değerlendirmek gerekir.
• Borçlu, yalnızca icra dairesinin yetkisine itiraz etmişse yetki itirazı

nın bertaraf edilebilmesi için itirazın iptali davası yoluna başvuru
lamaz. Bu hâlde, icra mahkemesinden yetki itirazının kesin olarak
kaldırılması talep edilecektir.18
• Borçlu hem yetkiye hem de borca itiraz etmişse, bu hâlde de yalnız

yetki itirazının bertaraf edilmesi için itirazın iptali davası açılması
6 ‘‘Yetkili Ankara İcra Müdürlüğü nce yeni bir ödeme emri düzenfenmeyip. yetkisiz Beyoğlu İcra
Müdürlüğünce düzenlenen ödeme emrinin borçluya tebliğ edildiği anlaşılmaktadır. Bu durum
İİK nın 60 maddesi hürmüne açıkça aykırılık teşkil etmekte, anlan madde hükmüne göre dü
zenlenmiş geçerli bir ödeme emri bulunmadığından borçlu hakkında takibe devam imkânı bu
lunmamaktadır. Borçluya yetkili icra dairesince düzenlenen ödeme emn tebliği üzerine itiraz
hakkı doğacaktır.: Karar için bkz. 12. HD.. 08.04.2008. 4349/7178. MİHDER, C.4 S.11. 2008/3.
s.744-745.
‘Yetkisiz icra dairesinde borçlunun vekil aracılığıyla temsil edildiği anlaşıldığına göre Balıkesir
İcra Müdürlüğünce çıkanlan Örnek No: 7 ödeme emrinin TKnın 11. (Tebligat Kanunu) ve Avu
katlık Kanunu nun 41 maddesi uyarınca vekile gönderilmesi zorunlu olup asile gönderilen öde
me emri tebliği işlem/ usulsüzdür.: Karar için bkz. 12. HD., 04.11.2015, 14937/26706
(MVA'.lexpera.com.tr) (13.07.2018).
's ‘İcra takibi sebebiyle gönderilen edeme emrine karşı borçlu sadece yetki itirazında bulunmuş
ise. bu itirazın kaldırılması yetkisi münhasıran icra mahkemesine ait olup,, alacaklının itirazın
kaldırılmasını icra mahkemesinden isteyebileceği İcra ve İflâs Kanunu nun 50/2. maddesi hük
mü gereğidir Bu durumda mahkemece icra mahkemelerinin görevli olduğu gözetilmeden yazılı
şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.: Karar için bkz. 19. HD.. 21.02.2011. 8115/2209
(vmv. Iexpera.com.tr) (13.07.2018).
mümkün değildir. Ancak., yalnızca yetki itirazının kesin olarak kal

dırılması için icra mahkemesine başvurulabilir. Borçlu, yalnızca
yetki itirazının kesin olarak kaldırılması için icra mahkemesine baş
vurursa, yetki itirazı kesin olarak kaldırıldıktan sonra, henüz süresi
dolmadığı takdirde, borca ya da imzaya ilişkin itirazın kaldırılması
için icra mahkemesine ya da itirazın iptali davası açmak suretiyle
genel mahkemelere başvurabilir. Bu durumda, itirazın iptali davası
nı inceleyen mahkeme, icra dairesinin yetkisini inceleme konusu
yapmayacaktır'5. Nitekim, söz konusu inceleme icra mahkemesinde
yapılmıştır.
• Borçlu hem yetkiye hem de borca itiraz etmişse her iki itirazın kal
dırılması için icra mahkemesine başvurulması ya da itirazın iptali
davası açılması mümkündür.
Her iki itirazın kaldırılması amacıyla icra mahkemesine başvurul

ması ihtimâlinde, icra mahkemesi öncelikle yetki itirazını inceleye
cektir.
Her ıkı itirazın bertaraf edilmesi için itirazın iptali davası açılması
ihtimâlinde, bir görüşe göre, ilk itiraz olarak mahkemenin yetkisiz
liği ilen sürülmediği takdirde, icra dairesinin yetkisine ilişkin yapı
lan itirazdan zımnen feragat edilmiş olunacaktır. Bu nedenle, mah
keme icra dairesinin yetkili olup olmadığını incelemeksizin itirazın
iptali davasını esastan incelemeye geçecektir.20 Borçlu (yargılamada
davalı), mahkemenin yetkisizliğini ilk itiraz olarak ileri sürerse, ön
celikle icra dairesinin yetkili olup olmadığı incelenecek sonrasında
5 *.Somut olayda genel haciz yoluyla başlatılan takibe borçlu tarafından icra dosyasına baş
vurularak yasal süresinde yetki itirazı yanında borca itirazda da bulunulmuştur. Alacaklının
sadece yetki itirazının kaldırılması isteminde bulunmasını engelleyen yasal bir düzenleme
yoktur Aksine alacaklı, İİK nın 67 maddesi (şimdi 67. 68, 68'a maddeleri) gereğince 6 ay
lık süre içinde itirazın esası yönünden kaldırılması için merciye (icra mahkemesine) veya
bir yıl içinde itirazın iptali için mahkemeye başvurabilir. O hâlde, yetki itirazının kaldırılması
istemi İncelenerek hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile
bu istemin reddi isabetsizdir". Karar için bkz. 12. HD., 04.04.2000. 4491/5146 (app.e-
uyar.com).
2C ‘Somut olayda davalıların itirazın iptali davasında geçerli bir yetki itirazında bulunmadıkları
anlaşıldığına gore,, icra dairesinin yetkisine yaptıkları itirazdan zımnen vazgeçtikleri hususu göz
ardı edilerek işin esasını incelemek gerekirken yazılı gerekçe ile gönderme kararı ve icra daire
sinin yetkisizliğine hükmedtlmesi usûl ve yasaya aykırı olup kararın bozulmasını gerektirmiştir."
Karar için bkz. 4. HD., 18.10.2001. 9292/9780 (lexpera ccm.tr.).
ise bu incelemenin sonucuna göre bir karar verilecektir'. Bir diğer

görüşe göre ise, itirazın iptali davasında mahkemenin yetkisine iti
raz edilsin ya da edilmesin, mahkeme öncelikle icra dairesinin yet
kisine ilişkin itirazı inceleyip sonuçlaııdırmalıdır
.
*
Olayda (A), yetki itirazı ile birlikte borca itiraz edilip edilmemesine
göre yukarıdaki prosedürlerden istediğini takıp edebilir. Bahsedildiği
üzere, (B)’nin yalnızca icra dairesinin yetkisine itiraz etmesi
ihtimâlinde, yetki itirazının kesin olarak kaldırılması için icra mahkeme
sine başvurulması gereklidir. Bu hâlde, genel mahkemede itirazın iptali
davası açılamaz.
2. İİK m.58 4 hükmüne göre, takip konusu yapılan alacak bir senede bağlı
ise, senedin aslı veya onaylı örneği icra dairesine verilmek zorundadır.
Senedin tarih ve numarası ile özetinin takıp talebine yazılması hâlinde,
senedin aslı veya onaylı örneği icra dairesine verilmedikçe ödeme emri
gönderilemez* 23. Aksı hâlde, borçlu ödeme emrinin kendisine tebliğinden
22
itibaren yedi gür. içerisinde şikâyet yoluyla icra mahkemesine başvura
rak ödeme emrinin iptalini talep edebilir.
Olayda (B), ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren yet# gün içe
risinde şikâyet yoluyla icra mahkemesine başvurarak ödeme emrinin ip
talini isteyebilir.
3. Borçlu, borcun tamamına itiraz etmek yerine, belirli bir kısmına da iti
raz edebilir. İİK m. 62 4 hükmüne göre, borcun bir kısmına itiraz eden
2’ *■■.. Somut olay incelenciğinde; İstanbul’da açılan itirazın iptali davasında mahkemenin öncelikle
icra dairesinin yetkisine ilişkin itirazı incelemek suretiyle yetkili icra dairesinde yapılmış bir icra
takibi bulunup bulunmadığını saptaması ve daha sonra da kendisinin yetkili olup olmadığını be
lirlemesi gerekir”. Karar için bkz. 18. HD. 07 02.2008. 9055/1092 (WAW.lexpera.com.tr)
(15.07.2018).Aynı yönde "bkz. 11. HD., 11.02.2008. 14593/1315 (WAW.lexpera.com.tr)
(15.07.2018).
22 'İtirazın iptali davasında, mahkemenin yetkisine itiraz edilmiş olsun veya olmasın, mahkeme
öncelikle tetkik merciinn (icra mahkemesinin) yerine geçerek, icra dairesinin yetkisine yönelik
itirazı inceleyerek, kesin olarak sonuclandırmalıdır.”. Karâr için bkz HGK. 20.03.2002. 13/241-
208. İBD. 2003/4. s.930-932.
22 . Takip bir belgeye dayanıyor ise, belgenin onaylı bir örneğinin ödeme emri ile birlikte borçlu
ya gönderilmesi zorunludur. Borçlunun ilamsız icra takibinde yasal sürede icra dairesinde borca
itiraz etmiş olması, şikâyet yoluyla mahkemeden ödeme emrinin iptalini istemesine engel teşkil
etmez. Zira, hakkında yeniden edeme emri tebliği gerekeceğinden borçlunun yukarıda özetle
nen talepte bulunmasında hukukî yararı vardır”. Karar için bkz. 12. HD.. 09.07.2012,
18226/23908 (www lexpera com.tr) (15.07.2018).
boıçlu.. itiraz ettiği borç miktarını açıkça göstermelidir. Aksi takdirde iti
raz etmemiş sayılır (m. 62 4).
Olayda (B), “borcum bu kadar değil, itiraz ediyorum” ifadesini kullan

mıştır. Bu bakımdan.. (B)’nin kısmı itirazda bulunmak istediği açıktır.
Buna karşın., itiraz edilen borç tutarı açıkça belirtilmediğinden, söz ko
nusu itirazın hiç yapılmamış sayılması gerekir. Bu bakımdan., ödeme
emrine itiraz süresi (genel haciz yoluyla ilamsız takipte ödeme emrinin
tebliğinden itibaren yedi gün) geçmekle takip kesinleşecektir.
4. İİK m.66 hükmü gereğince, genel haciz yoluyla ilamsız takipte, ödeme
enirine süresinde itiraz edilmesiyle takıp kendiliğinden duracaktır. Bu
sebeple, itirazın kaldırılması prosedürü sırasında ya da itirazın iptali da
vası aşamasında sahtelik iddiasının takibi durdurup durdurmayacağı so
runuyla karşılaşılmaz.
Borçlu süresinde ödeme emrine itiraz etmezse HMK 209 1 hükmünün

icra takibine uygulanıp uygulanmayacağı sorunu onaya çıkar. Bu konu
daki görüşleri iki grupta toplamak mümkündür:
Bir görüşe göre, adî senetteki imza veya yazı inkâr edildiğinde, HMK
209 1 hükmü ıcıa takiplerine uygulanmayacaktır. Bu görüşe göre, İİK
imzaya itiraz konusunu ayrıca düzenlediğinden, bu hükümlerin HMK
209 1 hükmüne göre özel hüküm sayılması geıekir. Bu nedenle, takip
prosedüründe mizaya itiraz edilmesi hâlinde HMK 209 1 hükmü uygu
lanmayacaktır. Adî senetteki imzanın sahte olduğu iddiasıyla dava açıl
ması hâlinde ise, bu dava niteliği itibarıyla İİK m. 72 anlamında bir men
fi tespit davası olduğundan, icra takibi ancak bu davada verilecek olan
bir ihtiyatî tedbir kararıyla durdurulabilir. Eş deyişle, adî senetteki im
zanın sahte olduğuna ilişkin bir iddia ile açılan menfî tespit davası, icra
takibini kendiliğinden durdurmaz24.
Diğer görüşe göre ise, HMK 209 1 hükmü İİK m. 72 hükmü karşısında
özel hüküm teşkil etmektedir. Buna göre, sahtelik iddiasında bulunul
24 '... Takibin kesinleşmesi öncesi veya sonrasında takibe konu senedin sahteliğinin iddia edilmesi,
HMK'nın 209. Maddesi uyarınca takibin durdurulması sonucunu doğurmaz. Anılan hüküm, ge
nel mahkemelerde açııan davalarla ilgili olarak senedin hiçbir işleme esas alınamayacağını,
başka bir anlatımla deli olarak kullanılamayacağını öngörmekte olup icra takibine etkisi yoktur.
Karar için bkz. 12. HD.. 22.04.2014. 9313/11766 (www.lexpera.com îr) (15.07.2018).
ması ya da sahtelik davası açılması hâlinde, İİK m. 72 hükmü uygulan

mayacaktır. Bu hâlde, HMK 209 1 hükmü uygulama alanı bulmalı ve
sahtelik iddiasına dayalı olarak bir menfî tespit davası açılması hâlinde
takıp durmalıdır.25
Olayda (B)’nin sahtelik iddiasının ödeme emııne itiraz şeklinde süresi

içinde ileri sürülüp sürülmediğine göre inceleme yapılmalıdır. Nitekim.,
süresi içinde ödeme emrine itiraz şeklinde ilen sürülen sahtelik iddiası,
genel haciz yoluyla ilamsız takip bakımından takibin kendiliğinden
durması sonucunu doğurur (İİK m.66). Buna karşılık, süresinde ödeme
emrine itiraz şeklinde ilen sürülmeyen sahtelik iddiasının takibe etkisi,
yukarıda bahsedildiği üzere tartışmalıdır. Bir görüşe göre, HMK 209 1
hükmü özel hüküm olarak dikkate alınmalı ve takip durmalıdır. Diğer
görüşe göre ise, İİK m.72 hükmü HMK 209 hükmüne nazaran özel hü
küm niteliği taşıdığından, icra takiplerinde uygulama alanı bulmaz.
5. İİK m. 62/5 hükmüne göre, borcu takibe konu senet altındaki imzayı
reddetmek istiyorsa bunu itirazında ayrıca ve açıkça beyan etmelidir.
Aksi takdirde, icra takibi yönünde senet altındaki imzayı kabul etmiş
sayılır.
Borçlunun senet altındaki imzayı, ödeme emrine itiraz ederken ayrıca ve

açıkça reddetmemesi hâlinde, alacaklının elinde İİK m.6S 1 anlamında
imzası ikrar edilmiş senet bulunacaktır. Alacaklı, bu senede dayalı olarak
icra mahkemesinden itirazın kesin olarak kaldırılmasını talep edebilir.
İİK m. 6S 2 hükmüne göre, borçlu itirazını ispat edemezse itirazın kaldı

rılmasına karar verilir. İİK m. 6S 3 hükmüne göre ise, borçlu itirazını
İİK m. 6S 1 anlamındaki belgelerden biri ile ispatlamalıdır.
İcra mahkemesi, kural olarak, niteliği bakımından belgeye bağlanama-

yacak olan itirazları incelemeye yetkili değildir. Bu hâlde, borçlunun iti
razının kaldırılmasına karar verilmesi gerekir. Örneğin, borçlunun borç
senedini silâhla tehdit neticesinde verdiği yönünde bir itirazın olması
hâlinde, söz konusu itirazın belgeye bağlanması mümkün olmadığından,
'Bonoda tahrifat iddiası bulunduğundan HMK'nın 209 maddesindeki hüküm uyarınca tedbir
kararı verilmesi gerekirden bu yön göz ardı edilerek İİKnın 72/3 maddesine dayanılarak tedbir
kararı verilmesi dcğrc görülmemiştir.''. Karar için bkz. 19 HD, 17.05.2012. 3644/8311
(WMV.lexpera.com.tr) (15.07.2018).'
icra mahkemesi bu itirazı incelemeden itirazın kaldırılmasına karar

vermelidir15.
Olayda (A)’nın elinde İİK m.6S 1 anlamında imzası ikrar edilen bir
senet bulunduğundan, (B);nın itiraz sebeplerini İİK m.6S 1 hükmünde
sayılan belgelerden biriyle ispatlaması gerekir. Aksı hâlde, (B):nın itira
zı kesin olarak kaldırılır. (B)?nın itiraz sebepleri niteliği itibarıyla belge
ye bağlanamayacak nitelikte ise, kural olarak, icra mahkemesi bu itiraz
sebeplerini ıncelemeksizın itirazın kaldırılmasına karar verecektir.
6. Takipten önce açılmış olan sahtelik davası, niteliği itibarıyla, İİK m. 72

anlamında bir menfî tespit davasıdır. Bu sebeple, takipten sonra sahtelik
iddiasına dayalı olarak menfi tespit davası açılamaz. Böyle bir davanın
açılması hâlinde, ikinci dava derdestlik sebebiyle dava şartı yokluğun
dan reddedilmelidir (HMK m. 114.1).
İİK m.72.2 hükmüne göre, takipten önce açılan menfî tespit davasına
dayalı olarak teminat karşılığında icra takibinin durdurulması mümkün
dür. Menfî tespit davasının açılması, icra takibini kendiliğinden dur
durmaz. Mahkeme, alacağın %15’inden aşağı olmamak üzere gösterile
cek teminat karşılığında, icra takibini ihtiyatî tedbir yoluyla durdurabi
lir.
*' -Senedi, silâhla tehdit neticesi verdiğini iddia eden borçlunun, ikrah sebeplerini BK hükümlerince
ve müddetinde açacağı bir iptal davası ile ait olduğu mahkemede dermeyan edip olumlu karar
alması lazımdır. Mücerret böyle bir iddia, dava açılıp tedbir karar alınmadıkça takibi etkilemez ".
Karar için bkz. 12. HD. 28.12.1973.12044711888 (www.lexpera.com.tr) (15.07.2018).
■ İtirazın Kaldırılması Prosedürü
■ İtirazın İptali Davası
■ Likit Alacak Kavramı ve İcra İnkâr Tazminatı
OLAY:
İzmir’de bir tekstil firmasında belirsiz süreli iş sözleşmesi ile tezgâhtar
olarak çalışan (A), ücret alacaklarının ödenmemesi nedeniyle iş sözleş
mesini haklı nedene dayalı olarak feshetmiştir. (A)’nm aylık ücreti
1.400 TL olup iş sözleşmesini feshetmeden önceki üç aylık ücreti
ödenmemiştir. (A), mezkur ücret alacakları için işveren (B) aleyhine
0S.03.2017 tarihinde genel hacız yoluyla ilamsız icra takibi yapmıştır.
10.03.2017 tarihinde ödeme emrini tebellüğ eden (B), 14.03.2017 tari
hinde borca itiraz etmiştir. Ödeme emrine itiraz.. (A)’ya 17.03.2017 tari
hinde tebliğ edilmiştir.
SORULAR:
1. (B)’nin itirazını bertaraf etmek isteyen (A)’nm başvurabileceği hukukî
yollar nelerdir? Söz konusu hukukî yollara hangi sürede başvurulabile
cektir?
2. (B)’nin itirazını bertaraf etmek için itirazın kaldırılması prosedürüne

başvuran (A), kaldırma talebinin reddedilmesi hâlinde itirazın iptali da
vası açabilir mi?
3. (A)’nın itirazın iptali davası açmak istediği dikkate alındığında, söz

konusu davarım hangi görevli ve yetkili mahkemede açılması gerekir?
4. İtirazın iptali davası açmak isteyen (A), dava dilekçesinde hem davalı
nın itirazının iptali hem de alacağın tahsili isteminde bulunmuştur. Bu
hâlde, mahkemenin ne şekilde hareket etmesi gerekir?
5. (B) aleyhine icra inkâr tazminatına hükmedilebilir mi? (B)’nin haksız

yere takibe itiraz etmesi sebebiyle 2.000 TL zarara uğradığını iddia eden
(A), zararını itirazın iptali davasında talep edebi’ir mı? (A)’nın talebinin
reddi hâlınde: aleyhine kötü niyet tazminatına hükmedilebilir mi?
6. İtirazın iptali davası lehine sonuçlanan (A), dava neticesinde elde ettiği
ilâma dayalı olarak ılâmlı icra takibi yapabilir mı?
7. İtirazın iptali davası aleyhine sonuçlanan (B), aynı alacak için (A)’ya
karşı borçlu olmadığının tespitine dair bir dava açabilir mı?
CEVAPLAR:
1. Genel hacız yoluyla ılâmsız icra takibinde., ödeme emrine itiraz edilmesi
hâlinde., itirazı bertaraf etmek isteyen alacaklının başarabileceği iki tür
hukukî yol -vardır İtirazın kaldırılması prosedürü ve itirazın iptali davası.
İtirazın kaldırılması, borçlunun itirazı ile duran icra takibine devam
edilmesini sağlayan bir yoldur. Elinde İİK m.63-68 a anlamında belge
olan alacaklı, borçlu aleyhine icra mahkemesinden itirazın kaldırılması
nı talep edebileceği gibi, itirazın iptali davası da açabilir. Bu hâlde, ala
caklının bir seçıın hakkı bulunmaktadır. Elinde mezkûr belgelerden bin
olmayan alacaklı ise, yalnızca itirazın iptali davası ile borçlunun itirazı
nı bertaraf edip takibe devam edebilecektir.
İİK m. 6S I gereğince, alacaklı, ödeme emrine yapılan itirazın kendisine teb
liğinden itibaren altı qy içinde icra malıkemesınden itirazın kaldırılmasını is
teyebilir. Bu süre hak düşürücüdür. Bu süre içerisinde itirazın kaldırılması is
tenmezse ve bir yıllık süre içinde itirazın iptali davası da açılmazsa başlatılan
genel hacız yoluyla takıp düşer ve yeniden ilâmsız takıp yapılamaz (m. 6S 1).
İtirazın kaldırılması talebi, takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulun
duğu icra mahkemesine yöneltilecektir.
İİK m. 67 hükmü gereğince alacaklı, ödeme emrine yapılan itirazın
kendisine tebliğinden itibaren yıl içerisinde, görevli mahkemede iti
razın iptali davası açabilecektir. Bu davada alacaklı, genel hükümler da
iresinde alacağının varlığını ispat edecektir.
Olayda (A)’nın elinde İİK m. 6S-6S a anlamında bir belge olmadığın
dan, başvurulacak hukukî yol itirazın iptali davasıdır. (A)’nın
17.03.20İS tarihine kadar itirazın iptali davasını açması gerekir.
2. İtirazın kaldırılması prosedürü neticesinde icra mahkemesince verilen ka

rar, maddî anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Diğer bir ifadeyle., itirazın
kaldırılması prosedürü, uyuşmazlığı nihaî olarak çözümleyen bir yargılama
prosedürü değildir; yalnızca, alacağın varlığına işaret eden ve İİK m. 6S-
6S a'da sayılan bazı belgelerin varlığı hâlinde, alacaklının takıp prosedürü
ne devam edebilmesine imkân sağlar. Bu bakımdan, itirazın kaldırılması ta
lebi reddedilen alacaklı, henüz süresi dolmamışsa itirazın iptali davası aça
bilir. Bir başka ifadeyle borçlunun itirazının alacaklıya tebliğinden itibaren
bir yıl içinde itirazın iptali davasını açabilir (m. 67 1).
İİK m.68 son gereğince, alacaklının genel mahkemede dava açması

hâlinde, icra mahkemesince borçlu lehine hükmedilen tazminatın tahsili,
itirazın iptali davasının sonuna kadar ertelenir. İtirazın iptali davasının
alacaklı lehine sonuçlanması hâlinde ise, icra mahkemesince hükmedi
len tazminat kalkar.
Olayda (A), itirazın iptali davası için öngörülen bir yıllık sürenin geç
memiş olması hâlinde, görevli mahkemede bu davayı açabilir. Bu hâlde,
icra mahkemesince hükmedilen tazminatın tahsili, mezkûr davanın so
nuna kadar ertelenecektir.
3. İtirazın iptali davası bakımından görevli mahkeme, genel hükümlere

göre belirlenecektir. Buna göre, takıp konusu alacak bakımından özel
mahkemelerden birisi görevli ise, itirazın iptali davasının da o mahke
mede görülmesi gerekir.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunumun ilk maddesine göre, İş Kanu

numa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında
iş akdinden veya İş Kanunuma dayanan her türlü hak iddialarından do
ğan hukuk uyuşmazlıkları, iş mahkemelerinde çözümlenecektir.
Olayda, (A) mm (B)?den olan alacağı, ış akdine dayalı bir ücret alacağı
olduğundan, itirazın iptali davasının da ış mahkemesinde görülmesi gerekir.
İİK, itirazın iptali davası bakımından özel bir yetki kuralı öngörmemek
tedir. Bu nedenle, itirazın iptali davasının açılacağı mahkemenin yetkisi
HMK hükümlerine göre belirlenecektir. Ayrıca, olayda iş akdine dayalı
bir ücret alacağı söz konusu olduğundan, İş Mahkemeleri Kanunumdaki
özel yetki kuralını da dikkate almak gereklidir. Buna göre, genel yetkili
mahkeme, davalının yerleşim yeri mahkemesidir. İş Mahkemeleri Ka

nunu ’nun 5. maddesine göre ise, davalının Medenî Kanun gereğince
ikametgâhı sayılan yer mahkemesi yanında, işçinin işini yaptığı ış yeri
için yetkili olan mahkemede de dava görülebilir.
Olayda itirazın iptali davası, işverenin Medenî Kanun gereğince ikamet

gâhı sayılan yerde açılabileceği gibi, işçinin çalıştığı yer olan İzmir’de
de açılabilecektir
4. Yargıtay, itirazın iptali davası ile tahsil davasının farklı davalar olduğu
kanaatindedir'. Bu bakımdan, dava dilekçesinde hem itirazın iptali hem
de alacağın tahsili isteminde bulunulması hâlinde, davayı aydınlatma
ödevi çerçevesinde, mahkemece dava dilekçesi açıklattırılmalı; açılan da
vanın itirazın iptali davası mı yoksa talısil davası mı olduğu hususu açık
lığa ka\-uşturulduktan sonra varılan sonuca göre hüküm kurulmalıdır.2*
Olayda, dava dilekçesinin talep sonucu bölümünde hem davalının itira

zının iptali hem de alacağın tahsili isteminde bulunulduğundan, mahke
mece (A)’ya talep sonucunun açıklattırılması; davanın itirazın iptali da
vası mı yoksa biı tahsil davası mı olduğu konusunda varılan sonuca göre
hüküm kurulması gerekir.
5. İİK m.67.2 hükmüne göre, itirazın iptali davası sonunda borçlunun hak
sız çıkması hâlinde, alacaklının talebi üzerine, mahkemece hükmolunan
tutarın %20’sinden aşağı olmayacak şekilde icra inkâr tazminatına
hükmedilir.
Borçlunun itirazın iptali davası kaybetmesi, her zaman itirazında haksız

olduğu anlamına gelmez. Borçlunun itirazının haksız olup olmadığı tes
pit edilirken, takıp konusu alacağm likit alacak olup olmadığı belirlen
melidir. Borçlu, alacağın gerçek miktarını belirlemek için gerekli olan
2004 sayılı İcra ve iflâs Kanununun 67. maddesine göre ağlan itirazın iptali davası, açılış
şekli, süresi ve doğurduğu hukukî sonuçlar bakımından alacak (tahsil) davasından farklılıklar
içermektedir''. Karar için bkz. HGK. 12.10.2005 19-528/568 (WAW.lexpera.com.tr)
(15.07.2018).
28 ‘..mahkemece davacı tarafa dava dilekçesinin açıkiattırıiarak açılan davanın itirazın iptali
davası olarak mı yoksa tahsil davası olarak mu açıldığı hususiar.nın açıkça sorularak sonucuna
gere bir hüküm kurulması gerekirken, bu yön üzerinde durulmamızın hem itirazın iptaline hem
de tahsile karar verilmesi doğru olmadığı gibi...”. Karar içn bkz. 11. HD. 01.07.2004.
13075/7384 (www lexpera ccm.tr) (15.07.2018).
tüm unsurları bilmekteyse ya da bilebilecek durumdaysa alacak miktarı

nın belirli olduğu: alacağın likit olduğu sonucuna varılması gerekir25.
Olayda, (A)’nın çalışma süresi ve aylık ücreti belirli olduğundan ve
işverenin alacağı hesaplamak adına bu unsurları bilmesi gerektiğinden,
yargılamanın neticesine göre, talep hâlinde icra inkâr tazminatına hük-
medilmesi gerekir.
İcra inkâr tazminatı, hüküm altına alman alacağın %20: sinden az ola
maz (m. 67 2). Bu tazminata borçlunun itirazında haksız olduğu miktar
üzerinden hükmedilir30. Ayrıca, icra inkâr tazminatına hükmedılebılmesi
için borçlunun zarara uğramış olması da gerekmez. Bununla birlikte,
kanunda icra inkâr tazminatının üst sınırı bakımından sınırlandırma ya
pılmamıştır. Alacaklı, borçlunun itirazı sebebiyle uğradığı zararın
%20’den daha fazla olduğunu iddia eder ve bu iddiasını ispatlarsa mah
kemece daha yüksek bir icra inkâr tazminatına hükmedilebilir.
Olayda (A), zararının 2.000 TL olduğu iddiasındadır. Buna karşılık,
takibe konu olan alacak üç aylık ücret alacağı: yani, 4.200 TL tutarında
dır. Görüleceği üzere, uğranıldığı iddia edilen zarar miktarı %20:den
fazladır. Bu hâlde, 2.000 TL tutarında icra inkâr tazminatına hükmedi-
lebılmesi için, (A)’nın zararını ispatlaması gerekir.
İtirazın iptali davasının reddine karar verilmesi hâlinde, mahkemece
kötü niyetle icra takibinde bulunulduğu ve itirazın iptali davası açıldığı
kanaatine varılırsa alacaklı aleyhine, talep hâlinde, reddedilen alacak tu
tarının %20: sinden aşağı olmayacak şekilde kötü niyet tazminatına
hükmedilir (m.67.2). Görüleceği üzere, itirazın iptali davası sonunda
borçlu lehine tazminata hükmedilebilmesi için, alacaklının takibinde* 14
25 'Likit bir alacaktan söz edilebilmesi için ise: ya alacağın gerçek miktannın belli ve sabit olması
ya da borçlusu tarafınsan belirlenebilmesi için bütün unsurların bilinmesi veya bilinmesinin ge
rekmekte elması; böylece, borçlunun borç tutarını tahkik ve tayin etmesinin mümkün bulunması;
başka bir ifadeyle, borçlunun yalnız baş'ına ne kadar borçlu olduğunu tespit edebilir durumda
olması gerekir. Bu koşullar yoksa likit bir alacaktan söz edilemez. Diğer bir anlatımla,, icra inkâr
tazminatı,, alacaklının genel mahkemede açtığı itirazın iptali davası sonucunda borçlunun itirazı
nın haksızlığına karar verilmesi durumunda alacaklı yararına hekmolunan icra hukukuna özgü
bir tazminattır. Borçlunun ne kadar borçlu olduğunun saptanması ve itirazında haklı olup olma
dığının belirlenmesi ön koşuldur. Borçlunun ödeme emrine karşı itirazın yapıldığı andaki durumu
itibarıyla haksızlığı saptanacak ancak haklı çıkma durumuna uygun alacak miktarı esas alınarak
alacaklı yararına icra inkâr tazminatına hükmedıfmesi gerekecektir. '. Karar için bkz. HGK.
14 07.2010.19-376/397 (www.lexpera.com.tr) (15.07.2018).
■c 'İİKnın 67/2 maddesi uyannea hükmedilen miktar üzerinden icra inkâr tazminatına karar veril
mesi gerekirken asıl alacak üzerinden inkâr tazminatına hükmolunması doğru olmayıp hükmün
bu nedenle bozulması gerekmiştir''. Karar için bkz 19. HD. 22.02.2008. 6273/1570
(www lexpera.com. tr) (15.07.2018).
haksız olması yeterli değildir: alacaklının kötü niyetli olduğunun ispatı

gerekir. Bu durumun varlığını ispat yükü borçludadır?
Olayda (B), (A)’nın kötü niyetle takıp yaptığını ve itirazın iptali davası
açtığını ispat edebilirse talep etmesi hâlinde: reddedilen alacak tutarının
%20’sinden aşağı olmayacak şekılde: lehine kötü niyet tazminatına
hükmedıhnesini sağlayabilir.
6. Alacaklı, mahkemece verilen itirazın iptali kararını icra dairesine vererek
itiraz üzerine durmuş olan icra takibine aynı icra dosyası üzerinden devam
edilmesini; diğer bir ifadeyle, borçlunun mallarının haczim isteyebilir. Bu
na karşın, Yargıtay’a göre, gerek iptali istenen alacak tutarı için gerekse iti
razın iptali davasında hükmedilen yargılama gideri ve tazminat alacakları
gibi kalemler içir., usûl ekonomisi ilkesi gereğince, kabul edilebilir bir ge
rekçe olmaksızın takıp başlatılması mümkün değildir.2*
Olayda (A), gerek itirazın iptali istenen alacak tutarı gerekse yargılama
giderleri ve hükmedilen tazminatlar için ilamlı icra takibi yapamaz; iti
raz edilen takıp cosyası üzerinden takibe devam edilmesi gereklidir.
7. İtirazın iptali davası sonucunda itirazın kaldırılması prosedüründen farklı
şekilde alacağın esası hakkında bir hüküm verildiğinden, mahkemenin
vermiş olduğu karar, HMK madde 303 anlamında maddî anlamda kesin
hüküm teşkil eder. Bu nedenle, itirazın iptaline konu alacak gerek alacaklı
gerekse borçlu tarafından yeni bir davaya konu edilemez. Buna göre, itira
zın iptali davası aleyhine olacak şekilde neticelenen (B), aynı alacak için
(A)’ya karşı borçlu olmadığının tespitine dair bir dava açamayacaktır."
’' *■■.. .İİK 67/2 madde hükmü uyarınca. itirazın iptali davasının ceddi hâlinde. borçlu lehine kötü niyet tazmi
natına hükmedebilmek içn, takibin haksız olması yeterli değildir. Davacı bacaklının takibe geçmede ve
itirazın iptali davasını açıp yürütmekte kötü niyetli olduğunun ayrıca kanıtlanması gerekir. Alacaklının kötü
niyetli sayıiabümesi ıçm haksız olduğunu bildiği ya da bilmesi gerektiği hâlde icra taktine girişmiş olması
gerekir Alacaklının kötü niyetli olduğu konusunda ispat yükü davalı borçludadır.Karar için bkz.'l 1 HD.
12.0&.2011,1516/10177 WAW.lexpera.com tr) (15.07.2018).
'* Dairemizin önceki içtihatlarında. kirazın iptali ilâmında yer verilen vekâlet ücreti, yargılama gideri ve
tazminat bacakları için ayn bir Hâmli takip başlamasının mümkün bacağı kabul edilmiş ise de. sonra
dan oluşan görüş ve kanaatte taraftan aynı ban ve aynı alacaktan kaynaklanan Hamlar için itiraza konu
üâmsız 'takip dosyası üzerinden alacağın tahsili mümkün iken maküi ve kabul edilebilir bir gerekçe ol
maksızın takip başlatılması yukanda yasa He düzenleme altına alman usûl ekonomisine aykmlık teşkil
etmes1 sebebi He, ayrı takip yapılmaması gerektiğ benimsenmiş, büyündeki uygulama süreklilik kazan
mıştır Bu durum karşısında şikâyetin kabulü ile takibin iptbıne karar verilmesi gerekirken şikâyetin reddi
isabetsizdir.1'. Karar bin bkz. 8. HD 24.02.2014.15548/3122 (wwA'.lexpera ccm.tr) (15.07.2018).
" '■'Taraflar arasındaki 'menfi tespit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda........ çevre
düzenlemesinden kaynaklanan masrafları da kapsayan aidat borcu nedeniyle önceden görülüp
kesinleşen itirazın iptali davasının tarafları, konusu ve sebebinin görülmekte olan dava ile aynı
olması 'karşısında, kesin hüküm nedeniyle davanın reddine karar verilmiş olması da doğrudur1'.
Karar için bkz. HĞK. 23.06.2010, 11-312/338 (WAW.lexpera.com.tr) (15 07.2018).
■ İcra Dairesi Görevlilerinin Sorumluluğu
■ İtirazın Geçici Kaldırılması
■ Geçici Haciz
■ Borçtan Kurtulma Davası
OLAY:
Diyarbakır'da özel bir eğitim kurumunun sahibi (B) ile akıllı tahta teda
rikçisi (A), 50 adet akıllı tahtanın tedariki ve montajının yapılması için
100.000 TL kargılığında anlaşmış ve 20.04.2020 tarihinde aralarında
sözleşme imzalamışlardır. Taraflarca kararlaştırılan sürede akıllı tahta
tedarik edilmiş montajı tamamlanmıştır. Dünya ve ülke genelinde hızla
yayılan Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle eğitim kurumunun ekono
mik döngüsü olumsuz etkilenmiş ve mevcut borçlarını ödeyemez hale
gelmiştir. Bu sebeple (A)’ya vadesi gelmiş olan borcunu ödeyememiştir.
(A), vadesi gelmiş alacağının tahsili amacıyla >'B) aleyhine icra takibi
başlatmak istemektedir.
SORULAR
1. (A), takıp başlattığı yerdeki icra memurunun (müdürünün) (B)'nın am
cası olduğunu takıp talebinde bulunduğu tarihten yırını gün sonra öğ
renmiştir. Bu dutuma karşı (A) ne yapabilir?
2. a. (B)’nin amcası olan icra müdürü, (B)’ye kefil olduğunu belirtip takibi
başlatmaması hususunda (A) ile anlaştığını belirtmiştir. İcra müdürünün
kefil olması hukuken geçerli midir?
b. (B) aleyhine başlatılan takibin kesinleşmesi neticesinde, icra memuru

(müdürü) hacizli malm ihale yoluyla satışında ihaleye katılıp mahcuz
malı alabilir mi? Satın aldığını varsayalım. Bu durumda kimler hangi

sürede hangi yola başvurabilir?
3. (B) aleyhine ilamsız icra takibinin başlatıldığını ve (B)’ye ödeme emri

nin gönderildiğini varsayalım.
a. (B), takıp talebine eklenen senetteki imzanın kendisine ait olmadığmı

ileri sürmek isterse ne yapmalıdır? Bunun takibe etkisi ne olacaktır?
b. (B): ödeme emrine karşı yapmış olduğu itirazında ‘alacaklı tarafından

ileri sürülen bütün iddiaları reddediyorum, aramızda herhangi bir söz
leşme akdedilmemiştir.'> ibaresinin yer alması, takibe konulan sözleşme
deki imzaya da itiraz ettiği anlamına gelir mi? İcra mahkemesi mizanın
(B)’ye ait olduğunu incelemeli mıdır?
c. (B)’nin imzaya itiraz etmeyip sadece borca itiraz etmesi neticesinde icra
mahkemesinde görülen itirazın (kesin) kaldırılması yargılamasında im
zaya itirazda bulunabilir mi? (A) tarafından ilk defa itirazın kaldırılması
yargılamasında ileri sürülen bir senedin altındaki mizaya (B) itirazda
bulunabilir mi?
4. (B)’nin senet altındaki imzanın kendisine ait almadığı itirazının icra

mahkemesinde incelendiği ve (B)’nin de katıldığı duruşmada
20.06.2020 tarihinde itirazmm geçici kaldırılması kararının verildiğini
varsayalım.
a. İtirazın geçici kaldırılması kararından sonra 21.06.2020 tarihinde

(B)’nin mallarına geçici hacız konulmuştur. İcra mahkemesinin kararı
nın yanlış olduğunu düşünen (B) 25.06.2020 tarihinde genel mahkeme
lerde dava açabilir mi? Cevabınız olumlu ise hangi davayı açmalıdır?
b. (B): 29.06.2020 tarihinde borçtan kurtulma davası açabilir mi? Açarsa

mahkemenin kararı nasıl olmalıdır?
c. İcra mahkemesinin itirazın geçici kaldırılması kararı verdiği esnada

takıp sona ermişse, (B) istirdat davası açabilir mı?
CEVAPLAR:
1. İcra ve İflas Kanunu m. 10:a göre, icra memurları ve müstahdemlen
üçüncü derece dâhil olmak üzere üçüncü dereceye kadar kan ve kayın
hısımlarının menfaatine olan işleri göremezler ve bu hususu derhal icra

mahkemesine bildirmeye mecburdurlar (İİK m. 10). İcra mahkemesi:
kendisine yapılan bildirimi (müracaatı) yerinde (haklı) görürse o ışı di
ğer bir memura (icra müdürüne), şayet müdür bulunmuyorsa o yerdeki
kâtiplerden birisine verir (İİK m. 10.2).
Somut olayımızda takip talebini reddeden icra memuru davalı (B)Tnın

amcası olduğuncan üçüncü derece kan hısımıdır. Dolayısıyla icra me
murunun bu durumda takıp talebini aldıktan sonra durumu derhal icra
mahkemesine haber vermesi (bildirimde bulunması) gerekir. İcra me
muru (müdürü) kan kayın hısımlığı nedeniyle durumu icra mahkemesi
ne bildirirse, icra mahkemesince o iş başka bir icra müdüre (o yerde bu
lunmuyorsa kâtibe) verilir. Şayet icra memuru taraflar ile arasında
üçüncü dereceye kadar kan kayın hısımlığı olmasına rağmen icra mah
kemesine bildirimde bulunmaz ve işlemleri yapmaya devam ederse, ala
caklı (A) (veya diğer ilgililer) yedi günlük süre içerisinde icra mahke
mesine şikâyette (İİK m. 16) bulunarak yapılan işlemin iptalini talep
edebilirler (İİK m. 16).
2.a. İcra ve İflas Kanunu m. 11 uyarınca icra memurları (icra müdürü ve

müstahdemleri) icra takibine konu yapılan bir alacak ya da mahcuz ma
lın satışı hususunda hiç kimseyle kendi hesapları ya da başka kişiler he
sabına hiçbir şekilde hukuki işlemlerde bulunamazlar. Bu şekilde icra
memurlarınca yapılan akitler (hukuki işlemler) mutlak olarak batıldır
(İİK m. 11).
Dolayısıyla somut olayımızda icra müdürünün borçlu (B)’ye kefil olma

sı mutlak olarak batıldır (İİK m. 11). Bu nedenle icra müdürünün kefil
olması hukuken geçersizdir.
b. İİK m. 11 Tde icra müdürü ve müstahdemlerinin kendileri veya başkaları

hesaplarına akit yapamayacakları, yaptıkları akitlerin de hükümsüz ol
duğu açıkça belirtilmiştir. Dolayısıyla, icra müdürü hacizli malm ihale
yoluyla satışında ihaleye katılıp mahcuz malı satın alamaz (İİK m. 11).
Buna rağmen icra müdürü mahcuz malı ihale yoluyla satm almışsa, ilgili
olan herkes herhangi bir süreye tabı olmaksızın şikâyet (İİK m. 16) yo
luna başvurarak yapılan satış işleminin geçersizliğinin tespitini talep
edebilir.
3. a. Takibe konulan sözleşmenin (veya senedin) altındaki imzanın kendisine

ait olmadığı şeklindeki itiraz, imzaya itirazdır. İmzaya itirazın ödeme
emrine itirazda ayrıca ve açıkça belirtilmesi gerekir (İİK m. 60.2, 62 5).
Borçlunun ödeme enirine karşı yaptığı imzaya itiraz da takibi durdura
caktır (66 1). Borçlunun imzaya itirazı ile duran takibe alacaklı (A) de
vam etmek istiyorsa, icra mahkemesinde itirazın geçici kaldırılması yo
luna (İİK m. 6Sa) başvurmalı ya da genel mahkemelerde itirazın iptali
davasını açmalıdır (İİK m. 67).
b. Borçlunun mizaya itirazda bulunabilmesi için imzaya itirazın açıkça ve

ayrıca ödeme enirine karşı yapılan itirazda belirtilmesi gerekir (İİK m.
60 2, m. 62 5). Ayrıca ve açıkça imzaya itiraz edilmemişse takibe konu
lan sözleşme (senet) altındaki imza borçlu tarafından ikrar edilmiş sayı
lır (İİK m. 62 5). İmzaya itiraz dışındaki itirazlar da borca itiraz olarak
kabul edilir.
(B)’nin ödeme emrine karşı yapmış olduğu itirazında ‘alacaklı tarafın

dan ileri sürülen bütün iddiaları reddediyorum, aramızda herhangi bir
sözleşme akdedilmemiştir' şeklinde genel bir ibareye yer vermesi, borca
itiraz olarak nitelendirilir. Burada imzaya itiraz ettiği ayrıca ve açıkça
belirtilmediğinden, imzaya itiraz etmediği ve imzayı ikrar ettiği sonucu
doğmaktadır (İİK m. 62. 5). Dolayısıyla imzaya itiraz yapılmadığından,
imzanın borçluya ait olup olmadığına ilişkin herhangi bir inceleme icra
mahkemesince yapılmayacaktır.
c. (B) ödeme emrine karşı mizaya itiraz etmezse imzayı ikrar etmiş sayıla
cağından (İİK m. 62. 5), ikrar etmiş sayıldığı mizası hakkında artık icra
mahkemesinde görülen itirazın (kesin) kaldırılması yargılamasında im
zaya itirazda bulunamaz. Şayet imzaya itirazda bulunursa, bu itirazın ic
ra mahkemesince dikkate alınmaması gerekir. Fakat borçluya gönderi
len ödeme emrinde mevcut olmayan ve ilk defa icra mahkemesindeki
itirazın kaldırılması yargılamasında (A) tarafından ileri sürülen bir senet
altındaki imzaya (B) tarafından itiraz edilebilir. Zira burada (B)’nin da
ha önce ödeme emrine itirazda bulunabilme mikanı yoktur.
4. a. İcra mahkemesinin vermiş olduğu ıtirazm geçici kaldırılması kararının

yanlış olduğunu düşünen borçlunun genel mahkemelerde borçtan kur
tulma davasını açabileceği İİK:da düzenlenmiştir (İİK m. 69). Borçtan
kurtulma davası esasen bir menfi tespit davası olup, borçlu: alacaklıya
karşı maddi hukuk bakımından borcunun olmadığının tespiti için bu da
vayı açmaktadır. Yanı İİK m. 72. l’de düzenlenen menfi tespit davası
nın, itirazın geçici kaldırılması kararının borçluya tebliğinden (veya tef
himinden) itibaren yedi gün içinde açılması durumunda, bu dava borç
tan kurtulma davası ismini alır ve artık menfi tespit davasına nazaran
özel nitelikteki İİK m. 69Tdakı hükümlere tabi olur1.
Borçtan kurtulma davası, sadece imzaya itiraz sonucunda verilen itirazın

geçici kaldırılmasından sonra açılabılen ve takip hukukuna özgü bir da
va türüdür33. Boıçlu somut olayımızda itirazın geçici kaldırılması kara
rını tefhim tarihinden itibaren yedi günlük süre içerisinde (25.06.2020
tarihinde) borçtan kurtulma davası açmak istediğinden, genel mahkeme
lerde bu davayı açabilir. Borçlunun borçtan kurtulma davasını açabilme
si için dava konusu alacağın yüzde on beşi kadar teminatı (ilk duruşma
gününe kadar) mahkeme veznesine yatırması mecburidir (İİK m. 69 2).
Şayet borçlu, borçtan kurtulma davasını tebliğden (ya da tefhimden) iti

baren yedi günlük süre içerisinde borçtan kurtulma davasını açmazsa
(veya bu davayı kaybederse) geçici haciz kesin hacze dönüşecektir (İİK
m. 69/3).
b. (B) borçtan kurtulma davasını itirazın geçici kaldırılması kararının ken

disine tebliğinden (ya da tefhiminden) itibaren yedi günlük süre içeri
sinde açabilir (İİK m. 69 2). Somut olayımızda (B) 29.06.2020 tarihinde
borçtan kurtulma davasını açmak istemektedir. Yedi günlük dava açma
süresini kaçırdığından borçtan kurtulma davasmı açamaz.
Yedi günlük sürenin geçmesinden sonra (özel dava şartı eksikliği nede
niyle) artık borçtan kurtulma davası açılamaz, fakat davaya bakacak
mahkemenin, sürenin kaçırılması nedeniyle davayı usulden reddetme-
yıp, bu davayı genel menfi tespit davası (İİK m. 72) olarak kabul etmesi
gerekir5. Borçlunun, borçtan kurtulma davası için belirlenen yedi gün-3435
34 Musul. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, s. 53.

" Kuru. İcra El Kitabı, s. 328: İİK m. 72/1 de düzenlenen menfi tespit davası, itirazın geçici kaldı
rılması kararının borçluya tebliğinden itibaren yedi gün içinde açılmışsa bu dava borçtan kur
tulma davası ismini alır (İİK m 69). Musul Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, s 53 vd '
35 Musul. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, s. 53 vd.
lük süreyi kaçırmasından sonra açtığı borçtan kurtulma davası, menfi

tespit davası hükümlerine tabı olacaktır (İİK m. 72)r. Borçlu, borçtan
kurtulma davasını açma süresi olan yedi günlük süre içerisinde de ister
se menfi tespit davasını (İİK m. 72) açabilir35. Bu durumda açılan menfi
tespit davası, borçtan kurtulma davasının aksine icra takibini durdur
maz33.
Borçtan kurtulma davası, HMK hükümleri uyarınca genel mahkemeler

de açılır ve genel hükümler çerçevesinde yargılama yapılır40. Borçtan
kurtulma davası neticesinde mahkemenin verdiği karar, maddi anlamda
kesin hüküm teşkil eder (HMK m. 303). Böylelikle hem takip konusu
yapılan senet altındaki imzanın borçluya ait olmadığı tespit edilmiş olur
hem de borçlunun alacaklıya (davalıya) maddi hukuk bakımından borç
lu olmadığı tespit edilmiş olur.
c. Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 303’te, kesin hükmün unsurları; taraf

lar, dava sebebi ve netice-i talep olarak düzenlenmiştir. Yargılama ko
nusu yapılan bir uyuşmazlık, daha sonra aynı taraflar arasında ve aynı
dava sebebi ile tekrar dava konusu yapılamaz (HMK m. 303)41. Şayet ilk
davada verilen hüküm ile sonradan açılacak davanın talep sonucu aynı
ise, kesin hüküm nedeniyle dava şartı eksikliği taraflarca her zaman ileri
sürülebilir aynı zamanda mahkemece de resen dikkate alınır (HMK
114).*7
’ Uyar, Olumsuz (Menfi Tespit) ve Geri Alma (İstirdat) Davalan. s. 10: ‘Davacı, işbu davasını
7 günlük süreden sonra açtığına göre bu dava borçtan kurtulma davası olmayıp bir menfi tespit
davasıdır." 11. HD. T 21.12.1987.E. 1987/5257-7405, (www.e-uyar.com).
" Benzer şekilde borçlunun borçtan kurtulma davası olarak ödemesi (göstermesi) gereken temi
natı yatırmaması durumunda "bu davanın usulden reddedilmeyi? genel menfi tespit davası (İİK
m 72) olarak kabul edimesi gerekir. ‘Borçlu, itirazın geçici kaldrılması karannın tebliğinden iti
baren yedi gün içinde açtığı davayı, borçtan kurtulma davası oterak nitelendirse bile, bu dava
için yatırılması gereken teminatı (ilk duruşmaya kadar) göstermezse, davaya normal bir menfi
tespit davası (İİK m. 72) olarak devam edilir." Kuru. Menfi Tespit ve İstirdat Davası, s. 47. Fa
kat Yargıtay teminat gösterilmemişse, borçtan kurtulma davasırın reddedilmesi gerektiği görü
şündedir. 11. HD. T. 23.12.1936. E. 6652/7017, (www.e-uyar.com). Bu durumda teminat gös
termediği için borçtan kurtulma davası usulden reddedilen borçlu, daha sonra menfi tespit dava
sını açabilecektir/Postacıoğlu. İcra Hukukunun Esasları, s 225.
" Yıldırım/Deren-Yıldırım İcra ve İflas Hukuku, s. 95.
40 Musul. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, s. 56.
4’ Hamide Özden Özkaya-Ferendeci. Kesin Hükmün Objektif Sınırları. İstanbul: On İki Levha
Yayıncılık. 2009 s. 3.
İcra mahkemesinin takıp konusu alacak veya takıp hukukundan kaynak

lanan uyuşmazlık hakkında verdiği kararlar maddi anlamda kesin hü
küm teşkil etmez42. İcra mahkemesi., maddi hukuk bakımından bir ince
leme yapmayıp sadece şekli hukuk kuralları içerisinde takip hukukuna
ilişkin inceleme yaptığından43, icra mahkemesinin kararları., takıp huku
ku bakımından sonuç doğururlar”. Zira icra mahkemesindeki yargılama,
sınırlı delil sistemine tabidir43 (İİK m. 6S, 6Sa, 169a vd.).
Bu bağlamda., taraflar itirazın geçici kaldırılmasına ilişkin icra mahke

mesinin vereceği karardan sonra genel mahkemede aynı uyuşmazlık için
dava açabilirler43*. İcra mahkemesinin talebi haklı görmesiyle vereceği
itirazın (kesin veya geçici) kaldırılması kararı., maddi anlamda kesin hü
küm teşkil etmediğinden., borçlu., genel mahkemelerde menfi tespit ya
da istirdat davası açabilir (İİK m. 72)47. Borçlu ayrıca TBK m. 62 vd.
uyarınca sebepsiz zenginleşme davası da açabilin
Devam eden takıp neticesinde takıp konusu borç alacaklıya ödenmişse,

borçlu, icra tehdidi altında ödeme mecburiyetinde kaldığı ve maddi hu
kuk bakımından ödememesi gerektiği paranın (borcun) iadesi amacıyla
istirdat davasını açabilecektir (İİK m. 72.6-8)48. Borçlunun takibe konu
lan senet altındaki imzaya itirazı üzerine, icra mahkemesince verilen ge
42 “İtirazın kaldırılması kararı, maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşımaz. Örneğin borçlu itira
zın kaldırılması sırasında tetkik merciinde ileri sürüp ispat edenediği itiraz ve derilerini. menfi
tespit davasında yeniden ileri sürebilir: çünkü itirazın kaldırılmas kararı, menfi tespit davasında
kesin hüküm teşkil etmez.’ HGK' T. 17.03.2010. E. 2010/19123. K. 2010/154.
(www.kazanci.com) (1511.2018)
4‘ Bilge Umar ‘‘Kuru'Arslan/Yılmaz'ın İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı Üzerine Gözlemler”,
75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı. İstanbul 2004. s. 703
44 Üstündağ İcra. s. 117.
4: “Mahkemece her ne kadar açılan menfi tespit davası, aynı icra takibinden dolayı daha önce
taraflar arasında görülen itirazın kaldırılması davasında verilen karanın kesinleştiği gerekçesiyle
reddedilmiş ise de. dar yetkili icra mahkemesinin verdiği karar genel mahkeme için kesin hüküm
oluşturmaz ' 6. HD. T 05 03 2015. E. 2014/7417, K. 2015/2285. (www.kazanci.com)
(16.11.2018).
43 “Bu nedenle, itirazın kaldırılması ve tahliyeye ilişkin verilen hüküm resen araştırma ilkesini
hâkim olduğu hizmet tespiti davası yönünden kesin hüküm niteliği taşımaz' 10 HD. T.
19 04 2013. E. 2012/11247. K 2013/853-0. (www.kazanci.com) ('6 11.2018).
4 Talih Uyar. İcra Tetkik Merciinde Yargılama Usulü (İİK m. 18;, 75. Yaş Günü İçin Baki Kuru
Armağanı, Ankara: Türl- Barolar Birliği Yayınlan. 2004. s. 760.
48 Detaylı bilgi için bakınız: Ömer Faruk Demir. İstirdat Davası. Doktora Tezi. Marmara Üniversi
tesi SBE. İstanbul. 2020.
çici kaldırma kararı (İİK m.68/a), daha sonra açılan istirdat (veya
menfi tespit) dax-asi bakımından kesin hüküm teşkil etmeyecektir45.
İtirazın geçici kaldırılması kararından sonra harçtan kurtulma davası

(İİK m. 69) açılmamış ve bu şekilde takıp kesinleşmişse, borçlu, istirdat
davasını açabilir (İİK m. 72. 7)5C. Bu durumda, sadece takıp hukukuna
ilişkin bir (şekli) kesinleşme söz konusu olup icra mahkemesince verilen
karar, maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmeyecektir. Fakat itirazın
geçici kaldırılmasından sonra, borçlu tarafından borçtan kurtulma davası
(İİK m. 69) açılmış ve bu dava reddedilmişse, artık istirdat davası açı
lmayacaktır”. Çünkü borçtan kurtulma davası, genel mahkemelerde
genel hükümlere göre görüldüğünden, verilen hüküm (karar) maddi an
lamda kesin hüküm teşkil edecektir2.
İcra mahkemesinin itirazın geçici kaldırılması kararnun tebliğinden iti

baren yedi gün içinde borçtan kurtulma davası (İİK m. 69 2) açma im
kânına sahip olan borçlu, bu mikana rağmen borçtan kurtulma davasını
açmaması, takibin kesinleşip devam etmesi nedeniyle sonradan istirdat
(veya henüz ödeme yapılmamışsa menfi tespit) davası açmasına engel
değildir. Borçtar. kurtulma davası açma süresinde sessiz kalan borçlu,
esasen borçlu olmadığı ve icra tehdidi altında ödediği paranın iadesi için
istirdat (veya henüz ödeme yapılmamışsa menfi tespit) davasını (İİK m.
72.7) açabilecektir3.
’ "Borçlunun imzaya itirazı üzerine dar yetkili mercice verilen karar, menfi tespit davası yönünden
kesin hüküm oluşturmayacağı gibi mercice alınan bilirkişi raporu da kesin delil niteliğinde olma
dığından...’ 19. HD. T 12.11.1993, E. 1992/8891, K 1993/7571, (www.kazanci.com)
(14.12.2018).
■' Kuru. İcra El Kitabı, s. 326: Üstündağ İcra Hukukunun Esasları s. 132.
: Uyar. Olumsuz (Menfi Tespit) ve Geri Alma (İstirdat) Davaları s. 9 Kuru. İcra El Kitabı, s.
334.
Kuru. İcra El Kitabı, s. 334: Musul. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, s 53 vd
” Üstündağ İcra Hukukunun Esasları s. 132.
■ İcra Takibinin İptali
■ Menfi Tespit Davası
■ İstirdat Davası
OLAY:
İzmir’de yaşayan (B), 08.03.2017 tarihinde arkadaşı (A)’daıı 5.000
TL borç almıştır. Tarafların sözlü olarak kararlaştırdıkları üzere, en
geç 15.03.2017 tarihinde borcun ödenmesi gereklidir. (B)’nin vade
sinde borcu ödememesi üzerine (A), genel hacız yoluyla ilamsız ta
kip yoluna başvurmuş ve 30.03.2017 tarihince takip kesinleşmiştir.
Evine haciz gelmesini istemeyen (B), 01.04.2017 tarihinde arkadaşı
(A) ile buluşmuş ve borcunu nakit olarak elden ödemiştir. Buna kar
şın, (A)’nın avukatı (V), 05.04.2017 tarihinde hacız talebinde bulun
muştur.
SORULAR:
1. Takibin iptali için izlenmesi gereken prosedür hakkında bilgi veriniz.
(B) ’nın söz konusu takibin iptalini sağlaması mümkün müdür?
2. (B), ödeme enirine itiraz süresi içerisinde, icra dairesi dışında borcunu
ödemiş olsaydı, takibin iptalini talep edebilir miydi?
3. Mezkûr takibin iptal edilemeyeceği varsayımında, mallarının haczedil

me sini istemeyen (B)’ye ne yapmasını önerirsiniz?
4. (B), borcu ödemesine rağmen takibe devam edilmesi sebebiyle uğradığı

zararı, açmış olduğu menfî tespit davasında talep edebilir mi?
5. Menfi tespit davası devam ederken (B)’nin mallarının icra dairesince

satılması hâlinde, davanın akıbeti ne olacaktır?
6. (B)’nin mallarının ıcıa dairesince haczedilip satılması hâlinde: henüz

hiçbir hukukî ycla başvurmayan (B)’nin, icra veznesine giren paranın
(A)’ya ödenmesini engellemesi ne şekilde mümkün olabilir?
7. (B)’nin ödeme emrine itiraz süresi içerisinde bcrcunu ödemesi hâlinde,

ödediği paranın iadesini sağlamak üzere istirdat davası açınası mümkün
müdür?
CEVAPLAR:
1. İcra takibini iptal ettirmek isteyen borçlu, bu talebini icra takibinin ya
pıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yöneltmelidir. İcra
takibinin iptali, belirli bir süre sınırlamasına tab: değildir4. Nitekim İİK
m. 71 hükmüne göre, takibin iptal veya taliki her zaman icra mahkeme
sinden istenebilir. Bununla birlikte, paraların paylaştırılmasına kadar ta
kibin iptalinin istenmemesi hâlinde, artık icra takibi son bulacağından,
iptal talebinde bulunulamaz.
İİK m. 71 hükmüne göre, takibin iptalini sağlamak isteyen borçlu, taki

bin kesinleşmesinden sonraki bir dönemde borcunu ödemiş olduğunu
yalnızca iki tür belge ile ispatlayabilir:
• İmzası noterden tasdikli bir belge
• İmzası ikrar edilmiş bir belge
Elinde bu belgelerden bir tanesi olmayan borçlu, icra mahkemesine başvura

rak takibin iptalini sağlayamaz. Borçlunun adî belgeye dayanması hâlinde,
icra mahkemesi, duruşma yaparak alacaklının imza hakkındaki beyanını
alır. Alacaklının imzayı reddetmesi hâlinde, imzanın alacaklıya ait olup ol
madığı konusunda bir inceleme yapılmaz; borçlunun iptal talebi reddedilir.
Olayda takibin kesinleşmesinden sonra, borcun elden ödenmesi durumu

söz konusudur. Takibin iptalini isteyen (B)’nin yukarıda sayılı belgeler
den birini icra mahkemesine sunması gerekir. Aksi hâlde, İİK m.71
hükmüne göre takibin iptali sağlanamaz.
".. borçlunun İİK'nın 71 maddesine dayanan isteminin incelenebilmesi, bu istemin belli bir süre
içinde'ileri sürülmesi koşuluna bağlı değildir.'. Bkz 12. HD.. 15.02 2016. 27829/3894
(www.lexpera.com.tr) <15.07.2018). Aynı yönde bkz 12. HD.. 09.03.2016, 30181/6915:
28 01.2014. 36026/2095: 04.10.2007,14293/17749 (www.lexpera.com tr) (15.07.2018).
2. İİK m. 71 hükmüne göre icra takibinin iptalinin icra mahkemesinden

talep edilebilmesi için, borcun takibin kesinleşmesinden sonra ödenmesi
gereklidir. Takibin kesinleşmesinden önceki bir dönemde borcun öden
mesi hâlinde: ödeme emrine itiraz edilmesi gereklidir. Borcu ödemesine
karşın ödeme emrine itiraz etmeyen borçlu: İİK m. 71 hükmüne dayalı
olarak takibin iptalim talep edemez.
Olayda (B), ödeme emrine itiraz süresi içinde borcunu ödemiştir.

(B)’nin borcunu ödediği tarih, takibin kesinleşmesinden önceki bir tarih
olduğundan, icra takibinin İİK m.71 hükmüne göre iptali talebinde bu
lunulamaz.
3. İİK m.72 3 hükmüne göre, icra takibinden sonra açılan menfî tespit da
vasında ihtiyatî tedbir yoluyla takibin durdurulmasına karar verilemez.
Ancak, menfî tespit davasına bakan mahkeme, davayı açan borçlu tara
fından gösterilecek olan ve alacağın %15:inden az olmayacak bir temi
nat karşılığında, icra veznesindeki paranın alacaklıya ödenmemesi için
ihtiyatî tedbir kararı verebilir.
Olayda (B), mallarının haczedilip satılmasını istememektedir. O hâlde,

takipten sonra açılacak olan menfî tespit davasında, alacağın tamamı fa
iz ve giderleri ile birlikte icra veznesine yatırmalı55; yatırılan paranın
alacaklıya ödenmemesi için ise menfî tespit davasına bakan mahkeme
den teminat karşılığında ihtiyatî tedbir kararı alınmalıdır. Yahut alacağın
tamamının faiz ve giderleri ile birlikte ödenmesinin akabinde istirdat
davası açılması ya da hâli hazırda açılmış olan menfî tespit davasının is
tirdat davasına dönüşmesi de mümkündür. Bu son hâlde, (B)’nin malla
rının haczi önlenmekle birlikte, ödenen paranın alacaklıya ödenmesi en
gellenmemektedir.
4. İİK m. 72. 5 hükmüne göre, borçlunun açmış olduğu menfi tespit davası
nın kabulü hâlinde, borçluyu menfî tespit davası açmaya zorlayan taki
bin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılırsa, talep üzerine, borçlunun
dava sebebi ile uğradığı zararın alacaklıdan tahsiline karar verilecektir.
■'Borçlunun mahkemece tayin edilen teminattan ayn darak. icra müdürlüğüne, talep anına kadar
ferileri ile birlikte hesaplanan dosya borcunun tamamını karşılayan ve her an paraya çevrilebilir
muteber, kesin banka teminat mektubunu vermesi hâlinde alacaklı tarafından takibe devam edi
lemez. Karar için bkz. 12. HD. 01.06.2015. 5392/14947 (www lexpera com tr) (15.07.2018).
Söz konusu zarar, haksızlığı anlaşılan takibe konu alacağın %20’sinden

az takdir edilemez56.
Olayda (B): haksız takıp nedeniyle açmak zorunda kaldığı menfî tespit
davasında, borçlunun haksız ve kötü niyetli şekilde takibe devam ettiği
ni ispatlayarak zararının tazminim davaya bakan mahkemeden isteyebi
lir.
5. İİK m.72 6 hükmüne göre, icra takibinden sonra açılan menfî tespit da
vası devam edeıken, teminat karşılığı ihtiyatı tedbir kararı alınmamış
olması veya ihtiyatî tedbir kararının kaldırılması sebebiyle icra veznesi
ne giren paranın alacaklıya ödenmesi hâlinde, menfî tespit davası istir
dat davasına dönüşür. Bunun için borçlunun herhangi bir talepte bulun
ması gerekmez; borcun ödendiğini öğrenen mahkeme, davaya re sen is
tirdat davası olarak devam eder.
6. İİK m.257 hükmüne göre, rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir
para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan
taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacakları ile diğer haklarını ihtiyaten
haczettırebılir.
Borçlunun mallarının icra dairesince haczedilip satılması hâlinde, açıl

mış ya da açılacak olan istirdat davasının sonucunu güvence altına al
mak için, icra veznesine giren paranın İİK m. 257 hükmüne göre ihtiya
ten haczedilmesi talep edilebilir.
Olayda (B), açacağı ya da açmış olduğu istirdat davasının sonucunu

güvence altına almak için, İİK m. 257 hükmündeki şartlar dâhilinde, ic
ra veznesine gıretı paranın ihtiyaten haczini talep edebilecektir.
7. İİK m. 72 7 hükmüne göre, takibe itiraz etmemiş olması ya da itirazının

kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı ödemek zorunda
kalan kışı, ödediği tarihten itibaren bir sene içerisinde, genel hükümlere
göre istirdat davası açabilir. Görüldüğü üzere, istirdat davası açılabilme
si için, ödeme emrine itiraz edilmemiş olması ya da yapılan itirazın kal
56 İİKnın Geçici Madde 10 hükmüne göre kanunun ilgili hükümlerinin yürürlüğe girdiği tarihten
önce başlatılan icra takipleri hakkında, değişiklikten önceki hükümlerin uygulanmasına devam
edilir. Bu sebeple. 05.07.2012 tarihinden önce başlatılan icra takipleri bakımından, menfî tespit
davasında takdir edilecek olan tazminatın asgarî sınırı takibe konu alacağın %40'ı olarak uygu
lanacaktır.
dırılması gereklidir. Diğer bir ifadeyle, borcun icra tehdidi altında

ödenmiş olması gerekir.
Takip konusu bcrcu ödeme emrine itiraz süresi içerisinde ödeyen borç
lu, İİK m. 72 7 hükmüne dayalı olarak istirdat davası açamaz. Nitekim,
ödeme emrine itiraz ederek takibin durdurulması mümkün olduğundan,
borcun icra tehdidi altında ödendiğinden bahsedilmeyecektir. Bu hâlde
borçlu, genel hükümler çerçevesinde, sebepsiz zenginleşme hukukî se
bebine dayalı bir edâ davası açabilir.
Olayda (B), ödeme enirine itiraz süresi içerisinde borcu ödediğinden,

istirdat davası açamaz; ancak genel hükümler çerçevesinde, sebepsiz
zenginleşme hukukî sebebine dayalı bir edâ davası açabilir.
■ Haciz
■ Hacze İştirak
OLAY:
(Al), 22.05.2017 tarihinde (B)’ye karşı genel haciz yoluyla ilamsız icra
takibi başlatmıştır. Ödeme emri (B)’ye 01.06.2017 tarihinde tebliğ
edilmiş ve (B), aynı gün icra dairesine giderek borcu kabul etmiştir. Bu
nun özerine, 02.06.2017 tarihinde (Al)’in talebine dayalı olarak (B)’nin
mal varlığı unsurları üzerine hacız konulmuştur. (A2)’nin 21.05.2017 ta
rihinde (B)’ye karşı başlatmış olduğu takıp ise (B)’nin ödeme emrine
itiraz süresi içinde itiraz etmemesi sonucu 02.06.2017 tarihinde kesin
leşmiştir. Bunun üzerine (A2), 03.06.2017 tarihinde hacız talebinde bu
lunmuştur. Bu arada (A3), (B)’ye karşı başlatmış olduğu takibin kesin
leşmesi üzerine (B)’nin maaşının dörtte ikisi üzerine 20.05.2017 tari
hinde hacız koydurmuştur.
SORULAR:
1. İcra dairesi tarafından (A2)’nin hacze iştirak talebinin kabul edilmesi
üzerine (Al), icra dairesinin bu işlemine karşı şikâyet yoluna başvurmuş
tur. (A2)’ye göre (Al)’nin alacağı kendi alacağından sonra doğmuştur.
Şikâyet yargılamasında icra mahkemesi ne karar vermelidir? Açıklayınız.
2. (A2), icra dairesinde hacız talebinde bulunmuş; ancak icra dairesi tara
fından (B)’nin bütün mal varlığı unsurları üzerinde ilk kesin haczin (Al)
tarafından konulduğunu ve (Al)’in hacze iştirak koşullarını sağlayama
dığı için hacız talebinin reddine karar vermiştir. İcra dairesinin kararı
isabetli midir? Açıklayınız.
3. (A4)’ün başlatmış olduğu rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takıp sonu

cunda icra dairesi tarafından kendisine 20.05.2017 tarihinde kesin rehin
açığı belgesi verilmiştir. Ancak icra dairesi: ilgili belgenin hacze iştirak
imkânı vermediği gerekçesiyle (A4)’ün (Al)’in kesin haczine iştirak ta
lebini reddetmiştir. İcra dairesinin kararı isabetli midir? Açıklayınız.
4. L belediyesi, kamu alacağının tahsili amacıyla 61 S3 sayılı Kanun hü

kümlerine göre (B)’ye karşı 06.07.2017 tarihinde takıp başlatmıştır. An
cak L belediyesinin haciz talebi, öncelik ve belgelendirme şartını taşı
madığı gerekçesiyle icra dairesi tarafından reddedilmiştir. İcra dairesi
nin kararı isabetli midir? Açıklayınız.
5. (Al) ve (A2)’nin (A3)’ün (B):nin maaşı üzerindeki kesin haczine iştirak

talepleri, ilgili alacaklıların hacze iştirak şartlarını taşımaları sebebiyle,
icra dairesi tarafından kabul edilmiştir. Ancak (A3), maaş haczi üzerine
iştirak imkânın olmadığını ilen sürerek İcra Mahkemesinde şikâyet yo
luna başvurmuştur. İcra mahkemesi ne karar vermelidir? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Hacze iştirak kurumunun amacı, öncelik ilkesinin aksine, ilk haczi ko
yan alacaklının doğrudan doğruya alacağının tahsilini sağlamanın önüne
geçerek cüz’i icrada orantılı olarak paylaştırma yapılmasına olanak ta
nımaktır. Ancak Türk hukukunda, İsviçre hukukunun aksine hacze işti
rak şartları oldukça katı olarak tesis edilmiştir. Buna rağmen hacze işti
rak şartlarını sağlayan alacaklıların mevcut olması durumunda artık ilk
kesin hacız sahibi alacaklıya, alacağı ödenmez. Zira paraya çevirmenin
sonucunda elde edilen bedel bütün alacaklıların alacağını ödemeye yet
mezse, icra dairesi tarafından sıra cetvelinin tanzim edilmesine karar ve
rilir ve sıra cetveli oluşturulur. Bu hâlde bedelin ödenmesi değil: parala
rın paylaştırılması söz konusu olur.
Cüz’i icrada paraya çevrime sonucu, hacze iştirak eden alacaklıların

alacağının karşılanamadığı anlaşıldığında icra dairesi sıra cetveli tanzim
edecektir (İİK m. 140 I). Şayet alacaklılardan biri, hacze iştirak eden di
ğer alacaklının hacze iştirak koşullarını sağlamadığını düşünüyorsa sıra
cetvelinin tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde şikâyet yoluna başvu
rabilir. Sıra cetveli tanzim edilmeden alacaklının ilk hazce iştirak ta
lebinin icra dairesi tarafından kabul edilip edilmediği belli olmadığı
için sıra cetvelinin tanzimi ve tebliğinden önce, hacze iştirak koşul-
laıını sağlamadığı gerekçesiyle şikâyet yoluna başvurulamaz5'.

Olayda ise henüz sııa cetveli tanzim edilmediği için ilgili alacağın işti
rak koşullarını sağlayıp sağlamadığına ilişkin ortada bir işlem olduğun
dan bahsedilemez. Bu sebeple şikâyet yargılamasında (Al)’in talebi
reddedilmelidir.
2. Öncelikle belirtmek gerekir kı haczine iştirak edilen alacaklı ilk kesin

haczi koyduran alacaklıdır. Bu sebeple hacze iştirakle ilgili konularda
ilk haczin hangi alacaklı tarafından ve hangi tarihte koydurulduğu önem
taşımaktadır. Olayda (Al)’in başlatmış olduğu takip, (B):nın ödeme em
rine itiraz süresi içerisinde borcunu kabul etmesi üzerine 01.06.2017 ta
rihinde kesinleşmiştir. Bu durumda (A2)’nin takibi (Al)’in takibinden
daha önce tarilıli olmasına rağmen (Al)’nin takibi, (B):nin borcunu ka
bul etmesi üzerine daha önce kesinleştiğinden ve hemen haciz koydur
duğundan, (B)’nın mal varlığı unsurları üzerine ilk kesin hacız sahibi de
kendisidir.
Esasen burada sorun (B)’nin ödeme emrine itiraz süresinde borcu kabul
etmek suretiyle itirazdan feragat etmesinin üçüncü kişi olan diğer ala
caklı (A2) bakımından bir etkisinin olup olmadığı noktasında toplan
maktadır. İİK m. 20 hükmüne göre: "Ba kanunun tayin eylediği müddet
leri değiştiren bütün mukaveleler hükümsüzdür. Ancak her hangi bir
müddetin geçmesinden istifade hakkı olan borçlu bu hakkından vazge
çebilir. Bu vazgeçme üçüncü şahıslara tesir etmez. ”.
Buna göre kural İcra ve İflâs Kanun’da gösterilen süreler üzerinde taraf
ların herhangi bir tasarrufunun bulunmamasıdır. Fakat süre lehine olarak
düzenlenmiş olan taraf bu süreden feragat edebilir. Ancak dikkat edile
cek olursa bu feragat üçüncü kişileri etkilemeyecektir. Başka bir ifa
deyle süreden feragat bu hâlde yalnızca taraflar üzerinde etkili ola
cak. üçüncü kişiler bakımındaıısa sanki süreden feragat edilmemiş
gibi süre hesabı yapılacaktır.
r.. Her ne kader şikâyet eden üçüncü kişi icra dosyasının tarafı değil ise de: haciz alacaklısı
olması sebebiyle aktif husumet ehliyeti vardır Ayrıca hacze iştirak eden alacaklılar, sıra cet
veli yapılmadan sıra cetveline itiraz ya da şikâyet niteliğindeki başvurularda bulunama
yacaklarından haciz koyduran alacaklıların sıra cetveli düzenlenmesini talep etmekte hukuki
yaradan bulunmaktadır..’. Karar için bkz. 19. HD, 21.09.2000, 5233/5971
(awa- kazanci.com tr) (20.07.2018).
Olayda ise (B) ödeme emrinin kendisine tebliğ edildiği gün icra dairesi
ne giderek borcunu kabul etmiştir. Bu hâlde yedi günlük ödeme em
rine itiraz süresinden feragat etmiştir. Şüphesiz kı bu işlem taraflar ba
kımından İİK m. 20 hükmüne göre geçerlıdır. Ancak işlem üçüncü kişi
leri etkilemeyecektir. Bu sebeple üçüncü kişi alacaklı (A2) bakımından
takibin kesinleştiği tarih 01.06.2017 değil, ödeme emrinin yedi günlük
itiraz süresinin sonu olan 09.06.2017 tarihi olacaktır. Bu tarihe göre ise
en erken kesin hacız bir gün sonrasında, 10.06.2017 tarihinde mümkün
olabileceğinden $A2) açısından (Al)’in kesin haczi esasen 10.06.2017
tarihlidir.
(A2)’in başlatmış olduğu takıp ise 02.06.2017 tarihinde kesinleşmiştir.

Bu hâlde (A2) bakımından en erken kesin haciz 03.06.2017 tarihidir.
(Al)’in kesin haczi ise (A2)’inin kesin haczinden önce olduğundan ilk
kesin hacız sahibi alacaklı (A2) olacaktır. Bu sebeple haczine iştirak
edilecek alacaklı ilk kesin haczi koyduran alacaklı (A2)’dir. İcra daire
sinin kararı hukuka aykırıdır53.
3. Hacze iştirakin mümkün olabilmesi için İİK m. 100 hükmüne göre ıkı
temel şart aranmaktadır. Birinci şart öncelik şartıdır. Öncelik şartına gö
re hacze iştirak etmek isteyen kişinin alacağının, ilk kesin haczi koydu
ran alacaklının alacağından daha önce doğmuş olması gerekmektedir.
İkinci şart ise belgelendirme şartıdır. Belgelendirme şartına göre ilk şart
olan önceliğin Kanunda sınırlı sayıda gösterilmiş belgelerle ispatlanması
şarttır. Her ne kadar alacak, ilk haczi koyduran alacaklının alacağından
önce doğmuşsa bile, hacze iştirak etmek isteyen alacaklı bu önceliğini
=< Yargıtay uygulamasında da hacze iştirak ve İİK m. 20 hükmünün birlikte uygulanmasına ilişkin
kararlara rastlanmaktacır. Davalıvekili, müvekkilinin borçlunun emekli ikramiyesine 1.8.1999
tarihinde haciz uyguladığını. davalının daha sonra haciz koymasına rağmen sıra cetvelinde bi
rinci sırada yer almasının hatalı olduğunu ileri sürerek sıra cetvelinin iptaline karar verilmesini
talep ve dava etmiştir Davalı vekili, davacının ihtiyati haczinin kesin hacze dönüşmediğini bu
nedenle ikinci sırada yer verilmesinin doğru olduğunu belirterek şikâyetin reddini istemiş
tir Mercii Hafdmliğince davacı ve davalının ihtiyati hacizlerinin aynı gün uygulandığı,, bu durumda
satış bedelinin garamelen paylaştırılacağı gerekçesiyle şikâyetin. kabulüne karar verilmiş karar,
davalı vekilince temyiz edilmiştir Davalı Mehmet borçlunun emekli ikramiyesine sürelerden fera
gat ve muvafakat sonucu 3t8 1999 tarihinde kesin haciz uygulamıştır. Bu dosyadan ödeme
emri borçluya 27.8.1999 tarihinde tebliğ edilmiş olup, İİK.nun 20. maddesine göre üçüncü
kişiler yönündeki haczin geçerli olduğu tarih 4.9.1999'dur Davacı alacaklının 1 9 1999 tari
hinde uyguladığı ihtiyat haciz İİK nun 268. maddesi uyarınca davalının haczine iştirak eder ve
satış bedeli garameten oayiaştırılır Mercii Hakimliğince bu yönler gözetilerek şikâyetin kabulüne
karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır...’-'. Karar için bkz. 19 HD. 21.09.2000.
5233/5971 (www. kazarci.com.tr) (20.07.2018).
kanunda gösterilen belgelerle ispatlayamazsa hacze iştirak talebi redde

dilecektir. Buna göre;
• Öncelik şartı: Hacze iştirak etmek isteyen alacaklının alacağının, ilk

kesin haczi koyduran alacaklının takibi ilamsız takipse, takip tale
binden önce İlk kesin haczi koyduran alacaklının alacağı ilamlı ta
kipse ilanım verildiği davanın açıldığı tarihten önce doğmuş olması
gerekir.
• Belgelendirme şartı: Bu önceliğin ise yukarıdaki tarihlerden önce

alınmış aciz vesikasına, ilama, resmi bir senede, resmi dairelerin
yetkilen dâhilinde verdikleri belgelerle ispatlanmış olması gerek
mektedir.
Kanunda açıkça kesin rehin açığı belgesinin hacze iştirakin belgelendirme

şanım taşıdığını gösteren bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak kesin rehin
açığı belgesi, üzerinde rehin konusu aynın satılamaması veya satılması
sonucunda rehinli alacağın tamamını karşılaması durumunda icra dairesi
tarafından alacaklıya re'sen verilen bir belgedir. Bu sebeple kanunda be
lirtilen resmi daııelerin yetkileri dâhilinde ve usûlüne göre verdikleri bel
ge hükmündedir5’. Buna göre ıcıa dairesinin kararı isabetsizdir.
4. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usûlü Hakkında Kanun m. 21

hükmüne göre: "Üçüncü şahıslar tarafından haczedilen mallar paraya
” *■■.. Davacı banka borçlu hakkında ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmış ipotekli ta
şınmazın satış bedeli'banka alacağını karşılamadığından 9.1.1997 tarihli kesin rehin açığı bel
gesi verilmiştir. Sıra cetvelinde, kesin rehin açığı belgesine dayanan alacak için pay ayrılmamış,
İİK'nun 142. maddesi uyannca yapılan itiraz'mercii hakimliğince reddedilmiştir. İlk hacze iştirak
edebilecek alacaklıların dayanabileceği belgeler. İİK'nun 100. maddesinde sayılmıştır. Borç
ödemeden aciz vesikası, anılan hükmün 1. bendinde ilk hacze iştirak edebilecek be'lgelerden
kabul edilmiştir. Mahcuz malların paraya çevrilmesi sonucunda alacağının tamamını alamayan
alacaklıya verilen aciz vesikası alacağın ödenmemiş miktannı tevsik eden bir belgedir Bu bel
geye dayanan alacağa ilk hacze iştirak imkanı tanınmasının nedeni, borçlunun alacaklının ala
cağını karşılayacak başka mallarının bulunmamasıdır. Oysa davacının alacağının dayanağı
olan kesin rehin açığı'belgesi, rehnin borcu karşılayamadığını tevsik eden bir belge olup,
alacaklının borçlunun başka mallarına yönelik takip yapma imkanının mevcut olduğu
kuşkusuzdur. Bu nedenle, kesin rehin açığı belgesinin borç ödemeden aciz vesikası gibi
ilk hacze iştirak imkanı verdiği kabul edilemez. Ancak kesin rehin açığı pelgesi, resmi da
irelerin yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri bir belge olarak, İİK'nun 100/4. mad
desi uyarınca ilk hacze iştirak imkanı sağlar Somut olayda kesin rehin açığı belgesinin tarihi
9 1.1997 olduğundan davalı alacaklının koyduğu 25 6 1996 tarihli ilk hacze iştiraki mümkün de
ğildir. Diğer bir anlatımla İİK'nun 100/4 maddesinde öngörülen koşul gerçekleşmediğinden ilk
hacze iştirak edemez. Düzenlenen sıra cetveli ve mercii hakimliğinin şikâyetin reddine ilişkin ka
rarında bu nedenle bir isabetsizlik bulunmamaktadır..:''. Karar için bkz. 19 HD. 03.07.1997,
4032/6974 (www.kazarci.com.tr) (20.07.2313).
çevrilmeden evvel o mal üzerine amme alacağı için de haciz konulursa

bu alacak da hacze iştirak eder ve aralarında satış bedeli garameten
taksim olunur. ”
Bu düzenleme esasen İcra ve İflâs Kanunumda düzenlenen hacze iştirak

şartlarından ayrılmaktadır. Zira maddeye göre bir kamu alacağının hac
ze iştirak edebilmesi için ne öncelik şartı gerekir ne de belgelendirme
şartı. 61 S3 sayılı Kanuna göre takip edilen kamu alacağı, hiçbir şart
aranmaksızın ilk kesin hacze iştirak edebilecektir. Ancak kanuni bir dü
zenleme bulunmamasından dolayı 6183 sayılı Kanuna göre takip edilen
kamu alacağına iştirak ise mümkün değildir’0. Bu ıkı husus sebebiyle
Kanun gereği, 6183 sayılı Kanun’a göre tahsil edilen kamu alacakları,
2004 sayılı İcra ve İflâs Kanun’a göre takip edilen alacaklara göre avan
tajlı konuma getirilmiştir. Olayda L belediyesinin alacağı, 6183 sayılı
Kanuna göre takıp edilen bir kamu alacağı olduğundan icra dairesinin
kararı hukuka aykırıdır. Zira hiçbir şart aranmaksızın ilgili alacak bakı
mından L belediyesi ilk kesin hacze iştirak edebilecektir.
5. Paraların paylaştırılmasına ilişkin ilkeler bakımından ise temel iki ilke

mevcuttur:
• Öncelik ilkesine göre: İlk kesin haczi koyduran alacaklı tatmin
edilmeden diğer alacaklılar tatmin edilemez.
• Orantılı paylaştırma ilkesine göre: Belli bir takip aşamasına kadar
haciz koyduran alacaklılar, ilk kesin haczi koyduran alacaklı dikka
te alınmaksızın, paraya çevirmeden kural olarak eşit olarak yararla
nırlar.
60 '.. Dava,, sıra cetvelinin iptali istemine ilişkindir Mahkemece, şikâyetçi alacağının dava tarihinin
tüm alacaklılann haciz tanhlerinden önce olduğu gerekçesiyle 'icra ve İflâs Kanunu'nun 100/2 'nci
maddesi gözetilerek yazılı şekilde karar verilmiştir. Öncelikle ilk haczin kim tarafından konuldu
ğunun kuşkuya yer vermeyecek şekilde saptanması gerekir Kamu alacakları için konulan haciz
lerden sonraki tarihlerde İcra ve iflâs Kanunu'na göre konulmuş bir haciz varsa,, bu haczin kamu
haczine iştirak etmesin sağlayacak bir yasal düzenleme bulunmadığından, dağıtıma konu pa
ranın önceki tarihli kamu haczine tahsisi, artan para varsa bu kısmın Amme AJacaldannın Tahsil
Usulü Hakkında Kanununun 21/1 maddesi de gözetilerek paylaştırılması için sıra cetvelinin dü
zenlenmesi gerekir.
Yapılan araştırma sonucunda, kamu haczinin davacının haczinden önce konulduğunun anlaşıl
ması hâlinde dava tarifi ne olursa olsun, şikâyetçinin kamu haczine iştirak edemeyeceği, şikâ
yetçi haczinin kamu haczinden önce olması hâlinde ise, 6183 Sayılı Kanunun 21. madde s;'uya
rınca kamu haczinin şikâyetçi haczine iştirakinin mümkün olduğu ve kamu haczinin anılan mad
de hükmüne göre kendinden önceki hacizlerle garameye gireceği gözetilmeUdin..”. Karar için
bkz. 23. HD. 30.11.2011,1835/2207 (www.kazanci.com.tr) (20.07.2018).
Türk Hukukunda ise hacze iştirak kurumu sebebiyle karma bir sistemin
kabul edildiği söylenebilir. Buna göre kural ilk haczi koyduran alacaklı
nın haczine iştirakin bazı şartlar altında mümkün olması ve bedelin ala
caklıların alacağına yetip yetmeme durumuna göre sıra cetveli tanzim
edilecek ve kural olarak alacaklılar eşit şekilde tatmin edileceklerdir.
Ancak İcra ve İflâs Kanunu'nda her ilk kesin hacze iştirak kabul edil
memiştir. Kısmen haczi caiz olan şeylerin haczini düzenleyen İİK m. S3
hükmüne göre: ‘Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve
hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar
veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesi
nin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen mik
tar tenzil edildikten sonra haczolunabilir. Ancak haczolunacak miktar
bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya
konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için
kesintiye geçilemez. ”
Buna göre maaş haczinde birden fazla haciz varsa bunlar icra dairesi
tarafından sıraya konulacaktır. Başka bir ifadeyle önceki haczi koyduran
alacaklı tatmin edilmeden., diğer alacaklının tatmin edilmesine mikan
bulunmamaktadır. Bu sebeple icra dairesinin hacze iştirak talebini kabu
lü hukuka aykırıdır.
■ Hacze İştirak
■ Hacizde İstihkak Prosedürü
OLAY:
(L) , (M)’den alacağından dolayı Ankara'da 5.10.2016 tarihinde takıp ta
lebinde bulunmuş, 20.10.2016 tarihinde ödeme emri tebliğ edilmiş,
(M) ’nin ödeme emrine itirazı üzerine 1.1.2017 tarihinde itirazın iptali
davası açılmış ve dava (L) lehine sonuçlanmış, karar 1.11.2017 tarihin
de kesinleşmiştir. (L) haciz talebinde bulunmak istemektedir.
SORULAR:
1. (L), hangi süre içerisinde hacız talebinde bulunabilir? (L)’nin haciz is
teme süresini kaçırması hâlinde ne olacaktır?
2. (M)’nin aşağıdaki mal ve haklarının haczi ne şekilde gerçekleşecektir?
a. Arabası
b. Anonim şirketteki hissesi
c. Evindeki televizyonları
d. Hacız tehdidinden dolayı arkadaşına bıraktığı antika vazosu
3.
a. (M)’nin İstanbul'daki evinde birkaç müzik aleti haczedılmiştır. Haciz

sırasında (M)'nıu eşi (N), müzik aletlerinin kendisine ait olduğunu be
yan etmiştir. Bu hâlde (N)’nin başvurabileceği bir yol var mıdır? Varsa
kim, nereye, hangi süre içerisinde başvurmalıdır0
b. (N)’nin konservatuarda müzik hocası olarak çalışması ihtimâlinde ceva

bınızda bir değişiklik olur muydu?
4. (M)’nin şirketteki ofisinde bulunan bilgisayarının haczedilmesi üzerine,

şirket yetkilisi bilgisayarın şirkete ait olduğunu belirtmiştir. Bu durumda
icra memurunun nasıl hareket etmesi gerekir?
5. (M)’nin diğer alacaklısı (T), 25.9.2016 tarihli takip talepli icra takibinin
kesinleşmesi üzerine, daha önce (L)’nin hacız koydurduğu arabaya ha
ciz koydurmuştur. (T), bu hacziyle ilk konulan hacze iştirak edebilir mı?
CEVAPLAR:
1. Haciz isteme süresi ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir yıldır (İİK m.
7S 2). Ödeme emrine itiraz edilmesi haciz isteme süresini durdurmaz. An
cak ödeme emrine itiraz edilmesi üzerine alacaklının itirazın kaldırılmasını
talep etmesi veya itirazın iptali davası açması hâlinde, talep veya dava aç
ma tarihinden kararın kesinleşmesine kadar haciz isteme süresi durur (İİK
m. 7S 2). Bunun yanında, alacaklı ile borçlunun taksit sözleşmesi yapması
hâlinde de sözleşme boyunca haciz isteme süresi işlemeyecektir (İİK m.
111 3). Ancak taksitlerden biri zamanında ödenmez ise icra takibine devam
edileceğinden haciz isteme süresi tekrar başlayacaktır (İİK m. 7S 2).
Süresi içinde hacız talebinde bulunulmaması hâlinde, alacaklının haciz
talep etme hakkı düşer ve dosya işlemden kaldırılır (İİK m. 7S 4). Bu
hâlde takip düşmeyecektir. Süresi içerisinde talep olmadığı için haciz ta
lep etme hakkı düşen alacaklının yeniden hacız talebinde bulunabilmesi
için öncelikle yenileme talebinde bulunması gerekir. Yenileme talebi ile
birlikte alacaklıdan yemden harç alınır. Ancak yemleme harç ve giderle
ri borçluya yükletilemez. Yemleme talebinin borçluya tebliği gerekir;
aksı hâlde haciz yapılamaz (İİK m. 78 5).
Olayda haciz isteme süresi, ödeme emrinin tebliğ tarihi olan 20.10.2016
tarihinde başlayacaktır. Ancak alacaklı itirazın iptali talep ettiği tarih
olan 1.1.2017 tarihinden, bu dava neticesinde verilen kararın kesinleşme
tarihi olan 1.11.2017 tarihine kadar hacız isteme süresi işlemeyecek
olup, bu tarihten sonra kalan süre işlemeye başlayacaktır.
2.
a. Arabanın haczi:
Trafik siciline kayıtlı olmayan araçların haczi taşınırların haczi hüküm
lerine göre yapılır. Buna göre, icra memurunun malı hukuken haczetme
Pratik Çalışma - S 67
si yeterlidir. Malın borçlunun elinde haczedilmesi hâlinde, alacaklının

rızasıyla mal borçluda bırakılabileceği gibi, alacaklının gideri peşin
vermesi üzerine haczedilen mal muhafaza altına da alınabilir.
Trafik siciline kayıtlı bir aracın haczi, icra müdürü tarafından trafik sici
line hacız yazısı göndermesi ve bu hacız kararının sicile işlenmesiyle
gerçekleşmiş olur. Sicile kayıtlı araçlar, haciz yazısıyla (kaydı haciz)
haczedileceği gibi, fiilî hacız yoluyla da hacız yapılabilir. Bir aracın
kaydı hacizle haczedilmesi ile fiilî haciz yoluyla haczedilmesi arasında,
doğacak olan hukukî sonuç bakımından fark bulunmamaktadır.
b. Anonim şirket paylarının haczi mümkündür. Ancak şirket paylarının

senede bağlı olup olmamasına göre haczin yapılması farklılık göstere
cektir.
Anonim şirketin payları bir senede bağlanmamış ise: Şirket payları

nın senede bağlanmaması ihtimâlinde, takibin kesinleşmesinden sonra
takıp alacaklısının hacız talebi üzerine icra müdürü, anonim şirkete teb
liğ suretiyle haczi bildirir. Pay haczinin anonim şirketin pay defterine iş
lenmesi zorunludur. Ancak haciz, şirket pay defterine işlenmemiş olsa
bile şirkete tebliğ tarihinde yapılmış sayılır. Hacız, icra dairesi tarafın
dan tescil edilmek üzere Ticaret Siciline bildirilir.
Anonim şirket payları senede bağlanmış ise: Anonim şirket payları

için hamiline veya nama yazılı pay senetleri çıkarılabilir. Kıymetli evrak
niteliğindeki pay senetlerine bağlanan paylar, pay senetlerinden ayrı
haczedilemezler. Bu hâlde payların haczi, pay senetlerinin hacziyle
mümkün olacaktır. Pay senetlerinin haczinin ise ÎİK m. 8S 1 hükmüne
göre yapılması gerekir
*'. Buna göre, icra müdürünün hacız iradesini
açıklaması yeterli olmayacak; pay senetleri, fiilen el konularak muhafa
za altına alınmasıyla haczedilmiş olacaktır.
Bunun yanında şirket paylarının pay senedine bağlanmamış olması halinde Yargıtay İİK
m.89 prosedürüne göre haczedilebileceğini bir kararında ifade etmiştir. Bkz. 'Anonim Şir
ketin hisse senedi çıkarılmış ise İİK.nun 88. maddesine gore naçiz yapılır. Hisse senedi'çı-
karılmamış olması halinde çıplak paylarının İİK.nun 89/1 ihban tebliği sureti ile haczi müm
kündür. 89/1 haciz ihtarına karşı icra müdürlüğüne itiraz edidiğinde bu madde prosedürü
gereğince icra müdürlüğünce işlem yapılacağı tabiidir. 89/1 ihbarı çıkarılamayacağı yolun
da merciye yapılan şikayetin reddine karar verilmek gerekirken yazılı gerekçe ile şikayetin
kabulü isabetsizdir.
Y. 12 HDT. 1.11.200015261/16351 (ww»v kazanci.com.tr) (24.07.2018)
Bunun yanında, şirket payları için pay senetleri çıkarılmadan önce pay
senetlerinin yerine geçmek üzere ve sonradan pay senetleri ile değişti
rilmek üzere nama yazılı ilmühaberler çıkarılabilir. İlmühaberin niteli
ği tartışmalı olmakla birlikte, Yargıtay bunların kıymetli evrak niteli
ğinde olduğu: dolayısıyla kıymetli evrakların haczine ilişkin hükümlerin
uygulanması gerektiği kanaatindedir52.
c. Televizyonların haczi:
Haczin şekli bakımından taşınır mallar farklılık arz eder. Para, kıymetli
evrak, altın, gümüş ve diğer kıymetli şeylerin haczi icra memurunun ha
ciz iradesini açıklamasının yanında fiilen el konulması suretiyle yapılır.
Aksi hâlde, geçerli bir haciz sonucu doğmayacaktır. Bunlar dışındaki ta
şınır malların haczi ise icra memurunun haciz iradesini açıklamasıyla
gerçekleşir. Haciz memuru, alacaklının gösterdiği yerde borçlunun inal
larını haczeder ve taşınır malların bulunduğu yerde haciz tutanağı dü
zenler. İcra memuru, haciz ile birlikte malı borçlunun elinde yediemin
sıfatıyla bırakabilir. Ancak alacaklı, masrafları peşin vermek suretiyle
haczedilen malın borçlunun elinde bırakılmamasını: muhafaza altında
alınmasını talep edebilir.
d. Arkadaşına bırakmış olduğu antika -vazonun haczi:
Kanun borçlunun üçüncü kişideki mal, hak ve alacaklarının haczedılme-

si için kolaylık sağlanması bakımından İİK m. 89 hükmündeki prosedü
rü düzenlemiştir. Borçlunun para alacağı veya başka bir talep hakkı ha
miline ait bir senede veya cirosu kabil bir senede dayanıyorsa bunlar ta
şınır hükümlerine göre haczedilir. Ancak bunlar dışındaki alacaklar ve
ya mallar (üçüncü kişinin elinde bulunan) İİK m. 89 prosedürüne göre
haczedilebilir.
Bunun yanında, İİK m. 89 prosedürüne göre, ihbarname göndermeden

alacaklının gösterdiği üçüncü kişinin adresinde de borçluya ait malın
haczedılmesi mümkündür. Ancak bu durumda, üçüncü kişinin istihkak
52 “...Anonim şirket hisselerini temsil etmek üzere çıkarılan geçici pay senedi ilmühaberlerinin.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 486/2. 490. 645 647 ve 654. maddeleri uyarınca kıymetli
evraktan sayılması nedeniyle bu evrakın haczi için İİK'nun 68. maddesinin yukarda belirtilen
hükmü uyarınca, evraca fiilen el konulması zorunludur...* Y. 12. HD E 2014/33586 K.
2015/8571 T. 6.4 2015 ;.vmv kazanci.com.tr) (24.07.2018).
iddiasında bulunması ihtimâlinde, alacaklının o mal için takibe devam

edebilmesi için istihkak davası açması gerekir.
Bu hâlde, haciz ihbarnamesi göndermek suretiyle veya üçüncü kişinin

adresinde haciz tutanağı düzenlenerek antika vazo haczedılebılir.
3.
a. Malm borçlunun dindeyken (veya borçlu ile birlikte üçüncü kişinin
elinde olması durumunda) haczedilmesi hâlinde, borçlu veya üçüncü ki
şi istihkak iddiasında bulunabilir. İcra müdürü, istihkak iddiasını alacak
lı ile borçluya bildirir ve istihkak iddiasına karşı itirazları olup olmadı
ğını bildirmeleri için ilç günlük süre verir. Bu süre içerisinde alacaklı
veya borçlunun istihkak iddiasına itiraz etmemesi hâlinde, istihkak iddi
ası kabul edilmiş sayılır ve o mal üzerindeki taciz kalkar. Üç günlük
hak düşürücü süre içerisinde alacaklı veya borçlu itirazda bulunurlarsa
icra müdürü dosyayı hemen icra mahkemesine verir. İcra mahkemesi,
istihkak iddiasına konu olan mahcuz mal hakkında takibin devamına
veya ertelenmesine karar verir. İcra mahkemesinin takibin devamına
veya ertelenmesine ilişkin kararının tefhim veya tebliğinden itibaren ye
di gün içinde, üçüncü kişi istihkak davası açmak zorundadır. Süresi içe
risinde istihkak davası açmayan üçüncü kişi, alacaklıya karşı istihkak
iddiasından vazgeçmiş sayılır. Yukarıdaki prosedür dairesinde kendisine
istihkak talebinde bulunma imkânı verilmemiş olan üçüncü kişi, hacze
dilen şey hakkında veya satılıp da bedeli henüz alacaklıya verilmemişse
bedeli hakkında, haczi öğrendiği tarihinden itibaren yedi gün içinde, icra
mahkemesinde istihkak davası açabilir. Aksı takdirde, aynı takipte bu
iddiayı ileri sürme hakkını kaybeder (İİK m.97).
Olayda (N), istihkak iddiasında bulunmuştur. İcra müdürünün alacaklıya
bildirimi üzerine alacaklının istihkak iddiasına itiraz etmesi hâlinde, icra
müdürü dosyayı icra mahkemesine verir ve icra mahkemesinin takibin
devamına veya ertelenmesine ilişkin kararından itibaren içeri
sinde, icra mahkemesinde istihkak davası açılması gerekir.
b. Taşınır malı borçlu ile üçüncü kişi birlikte elde bulunduruyorlarsa hac
zedilen mal borçlunun elinde haczedilmiş sayılır. Bu hâlde, istihkak da
vasını istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişinin açması gerekir. Bu
duııımda, davacı üçüncü kişi malı ne suretle iktisap ettiğini ve inalın ne
sebeple borçlunun elinde olduğunu ispat etmelidir. Ancak kanun, borçlu

ile üçüncü kişinin ortak kullanım alanında olan mallar için mülkiyet ka
rinesi getirmiştir Buna göre, borçlu ile üçüncü kişinin birlikte oturduk
ları yerde bulunup da mahiyetleri itibariyle kadın, erkek veya çocuklara
ait olması gerektiği açıkça anlaşılan veya örf ve adet, sanat, meslek ya
da meşgale gereği olanlar, bu kişilerin sayılır. Eu karine davacının kim
olacağına ilişkin bir karine değil, davadaki ispat yükünün kime ait ola
cağına ilişkin bir karinedir.
(N)’nin konservatuarda müzik eğitimi vermesi ihtimâlinde, eşiyle birlik

te yaşadıkları evde haczedilen müzik aletlerini için istihkak iddiasında
bulunması ve prosedür dâhilinde istihkak davası açınası gerekir. Ancak
bu durumda, ispat yükü (N) üzerinde değildir.
4. Malın haczedıldiğını öğrenen borçlu veya üçüncü kişi, haczi öğrendiği

tarihten itibaren yedi gün içinde istihkak iddiasında bulunmadığı takdirde,
aynı takipte bu iddiayı ileri sürme hakkını kaybeder. Haczedilen şey,
borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir aynı hak
iddia eden üçüncü kışı nezdınde bulunursa, bu ki?i yediemınlıği kabul et
tiği takdirde mal muhafaza altına alınmaz. İcra müdürü, üçüncü kişi aley
hine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün
süre verir. Bu süre içinde icra mahkemesinde istihkak davası açılmazsa
üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır. Alacaklı tarafından süresinde
açılan dava sonuçlanıncaya kadar, haczedilen malın satışı yapılamaz.
5. Hacze iştirak, takipli ve takipsiz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kanun

fiilî imkânsızlık nedeniyle icra takibi yapamayan alacaklıları korumak
için, önceden bıı takibe gerek olmadan, bu kişilerin başka bir alacaklı
nın koydurmuş olduğu hacze iştirak edebileceğini kabul etmiştir. Bunlar
borçlunun eşi ile çocukları ve vasi veya kayyımı olduğu kişilerdir. An
cak bunların her türlü alacağı değil; evlenme, velayet veya vesayetten
kaynaklanan alacaklar için geçerlidır (ÎİK m. 101 1).
Takipli iştirak ise alacaklı yönünden bir özellik arz etmez. Takıplı işti
rak şartlarını sağlayan her alacaklı, daha önce konulmuş olan hacze işti
rak edebilir. Takipli iştirak şartları şu şekildedir:
a) Hacze iştirak etmek isteyen alacaklı, hacız isteme yetkisini haiz olma
lıdır.
b) İlk hacizden sonra haciz koyduran alacaklının hacze iştirak edebilme

si için alacağının; ilk haciz sahibi alacaklının takibi ilamsız takibe daya
nıyorsa onun takıp talebinden önce, ilâmlı takibe dayanıyorsa bu ilâmın
verilmiş olduğu davanın açıldığı tarihten önce doğmuş olması gerekir.
c) İştirak etmek isteyen alacaklı alacağının önce doğduğunu:
1. İlk hacız ilamsız takibe müstenitse takıp talebinden ve ilâma istinat

ediyorsa dava ikamesinden önce yapılmış bir takıp üzerine alınan
aciz vesikasına,
2. Yukarıda yazılı tarihlerden önce açılmış bir dava üzerine alınan

ilâma,
3. Aynı tarihlerden önceki tarihli resmî veya tarılı ve imzası tasdikli

bir senede,
4. Aynı tarihlerden önceki tarihli resmî dairelerin veya yetkili makam

ların yetkileri dâhilinde ve usûlüne göre verdikleri makbuz veya ve
sikaya istina: etmesi gerekir.
d) İştirak talebinin paranın icra veznesine girmesine kadar icra dairesine

bildirilmesi gerekir.
Olayda alacaklı (T), diğer alacaklı (L)?nın takip talebinden önceki bir
tarihte takip başlatmıştır. Ancak kanun ilk hacız koyduran alacaklının
takıp talebinden önce alacağının doğması gerektiğini şart koştuğundan,
ilk haciz koyduran (L)’nin takip talebinden önce takıp başlatması hacze
iştirak edebilmesi için yeterli olmayacaktır. Bu nedenle (T), alacağının
önce doğduğunu kanunda sayılan belgelerle ispat edebilirse hacze işti
rak edebilecektir
■ Haczedilemeyen Mal ve Haklar
■ Taşınır ve T aşınmaz Malların Haczi

■ Hacizde İstihkak İddiası
OLAY:
İzmir’de yaşayan (B), 100.000 TL tutarındaki alacak için aleyhine baş
latılan genel hacız yoluyla takibe itiraz süresini kaçırmış ve 02.0S.2017
tarihinde takıp kesinleşmiştir. Bunun üzerine alacaklı (A), 15.09.2017
tarihinde (B)’nin haczi kabil mal varlığı hakkında icra dairesine haciz
talebinde bulunmuştur. 30.09.2017 tarihinde (B)’nın evine hacze gidil
miş ve haczedebilecek hiçbir mal bulunamamıştır. Buna karşılık..
(B)’nin kolunda Rolex marka takdir edilen değeri 15.000 TL olan bir
saat olduğu görülmüştür. (B), söz konusu saatin arkadaşı (C)’ye ait ol
duğunu ileri sürmektedir. Diğer yandan alacaklı (A), (B)’nin kendisine
babasından kalan Bechstein marka değerli bir piyanodan bahsettiğini.,
manevî değerinin yüksek olması sebebiyle söz konusu piyanonun lıac-
zedilmesini istemediğini ve piyanonun (B)’nın kapı komşusu (K)’nin
evine saklandığını iddia etmektedir. (K)’nin evine giden ıcıa memuru,
sözü edilen piyanonun evin salonunda durduğunu tespit etmiştir.
SORULAR:
1. (B)’nin aşağıda sayılan mal varlığı unsurlarından hangisi hangilen lıac-
zedılebılır?
a. B’nın eşi ile birlikte yaşadığı 120.000 TL değerindeki 2-1 apartman

dairesi.
b. Hafta sonları müzisyen olarak çalışan B’nın 800 TL değerindeki klarneti.
c. Hafta içi tezgâhtar olarak çalışan B’nin 2.000 TL tutarındaki ücreti.

İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
2. İcra dairesince yapılan mal varlığı sorgulaması neticesinde., tapuda

(B)’nin üzerine kayıtlı olan SO.000 TL değerinde bir depo ve 12.000 TL
değerinde bir otcmobil tespit edilmiştir. Söz konusu depo ve otomobilin
haczi ne şekilde gerçekleştirilecektir?
3. Alacağını tahsil etmek için (B):nin mal varlığı unsurlarını araştırmaya

başlayan (A), (B)’nin bir bankada 40.000 TL vadesiz mevduatı olduğu
duyumunu almıştır. (A), söz konusu mevduatın haczini ne şekilde sağ
layabilir?
4. (B)’nin arkadaşı (C)’ye ait olduğunu ileri sürdüğü Rolex marka saatin
haczi mümkün müdür? Eğer mümkünse (B) ya da (C)’nin başvurabile
ceği bir hukuki yol var mıdır?
5. İcra memuru.. K’nin evindeki Bechstein marka piyanoyu A’mn beyanıy

la haczedebilir mi?
6. (B)!nin yukarıda sayılan malları haczedilırken hangi sıraya uyulması

gerekir? (B)Tnin mal varlığı unsurlarının sıra gözetilmeksizin haczi hâ
linde başvurulabilecek hukukî yol nedir?
CEVAPLAR:
1. Kural olarak: borçlunun mal varlığındaki maddî değeri olan nıal: hak ve
alacaklar, alacaklılarına karşı bir teminat oluştururlar. Buna karşın, ka
nun koyucu sosyal düşüncelerle birtakım mal varlığı unsurlarının haczi
ni kısmen ya da tamamen yasaklamaktadır. İİK m. S2-S3 hükümleri,
tamamen ya da kısmen haczi caiz olmayan mezkûr mal varlığı unsurla
rına ilişkindir. Bu bakımdan, her bir mal varlığı unsurunun ayrıca tetkik
edilmesi gerekir.
a. İİK m. S2 1-12 hükmü gereğince, borçlunun hâline münasip evi hacze

dilemez. Bir evin borçlunun hâline münasip olup olmadığı, borçlunun
haciz anındaki sosyal durumuna ve borçlu ile ailesinin ihtiyaçlarına göre
belirlenecektir62. Ancak borçlunun meskeniyet iddiasında bulunabilmesi
için, haczi istenen evde şahsen oturması gerekmez. Borçlunun birden
62 ‘S.t meskenin borçlunun hâline uygun olup olmadığı adı geçenin haciz anındaki sosyal durumu
na ve borçlu ile ailesirin ihtiyaçlarına göre belirlenir.'-'. Karar için bkz. HGK 26.04.2017. 12-
1138/868 (\wav kazanç .com.tr>(28.05.2018).
fazla evi olması hâlinde ise, bunlardan herhangi birisi hakkında

meskeniyet iddiasıyla icra mahkemesine şikâyette bulunabilir/4 İİK
m.82 3 hükmüne göre, borçlunun sahip olduğu evin değerinin hâline
münasip evin değerinden fazla olması hâlinde, icra müdürü borçlunun
evini haczedip satar. Satıştan elde edilen paradan ilk önce borçlunun hâ
line münasip biı ev alabilmesi için gereken miktar ayrılır; artan para
alacaklıya ödenir".
Olayda (B), eşi ile birlikte, 120.000 TL değerindeki 2-1 apartman dai
resinde yaşamaktadır. (B)’nin başka evinin olmaması hâlinde, mezkûr
ev hakkında meskeniyet iddiasıyla icra mahkemesine şikâyette bulu
nulması mümkündür. Nitekim söz konusu ev, (B):nin hâline münasip
evi olarak değerlendirilmelidir. Bu sebeple, İİK m.82 1-12 hükmü gere
ğince, söz konusu ev haczedilemez.
b. İİK m.82 1-4 hükmüne göre, borçlu bir sanat ya da meslek sahibi ise, mes
lek ve sanatı için gerekli olan aletler haczedilemez. Buna karşılık, borçlu
nun meslek ve sanatı için gerekli olan aletlerin haczedilememesi için, borç
lunun haciz anında bu mesleği fiilen yapınalı ve kendisi ile ailesinin geçimi
için gerekli olan parayı mezkûr mesleği icra ederek kazanmalıdır.
Olayda (B), hafta sonları müzisyen olarak çalışmakta ve kendisi ile aile
sinin geçimi için gerekli olan parayı bu şekilde kazanmaktadır. Nitekim,
(B)’nin ücretinin 2.000 TL olduğu düşünüldüğünde, kendisi ve ailesinin
geçimi için hafta sonları ek iş yapması makûl görülmelidir. Bu bakım
dan, (B):nin müzisyenlik mesleğini icra etmesi için gerekli olan S00 TL
değerindeki klarnetin haczedilemeyen mallardan sayılması gerekir.
c. Borçlunun maaş ve ücretinin bir kısmı haczedilemez. Yanı borçlunun

ücretinden kendisi ve ailesinin geçimi için gerekli olan miktar borçluya
64 ‘Borçlunun birden fazla taşınmazı olması hâlinde taşmmazla'dan herhangi birisi hakkında
meskeniyet şikâyetinde bulunabilir. HaczedSmezlik iddiasına konu evde borçlunun oğlunun
oturması meskeniyet şikâyetine engel değildir.1'. Karar için bkz. 12 HD. 11.11.2003.
22650/22284 (www.kazanci.com.trX28.05.2018).
€= ‘Şikâyete konu meskenin değerinin 280.000 TL. hâline uygun meskeni 235 000 TL'ye alabile
ceği belirlendiğine göre, mahcuzun satılarak borçlunun hâline münasip ev alması için gerekli
235.000 TL nin kendisine, artanın alacaklıya ödenmesine, satışın borçlunun hâline münasip ev
alabileceği 235 000 TL den az olmamak üzere yapılmasına karar verilmesi gerekirken, yazılı
şekilde hüküm tesisi de doğru bulunmamıştır.. Karar için bkz. HGK. 26 04.2017.12-1138/868
(www kazanci ccm tr)(28.05.2018).
bırakılmalıdır. İİK m.S3 1 hükmüne göre, icra memuru ne miktarda üc

retin haczedileceğini takdir etmelidir. Ancak İİK m.S3 2 hükmüne göre,
haczedilecek miktar borçlunun ücretinin dörtte birinden az olamaz. Bu
na karşılık.. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 35. maddesine göre, işçilerin ay
lık ücretlerinin cörtte birinden fazlası haczedilemez. Sonuç olarak icra
memuru., borçlur.un ücretinin kendisi ve ailesinin geçimi için yeterli ol
madığını takdir etse bile, bu ücretin dörtte birini haczetmelıdır.
Olayda (B), 2.000 TL ücret almaktadır. Söz konusu ücretin borçlu ve

ailesinin geçimi için gerekli olduğu açıktır. Buna karşın., icra memuru,
İİK m. S3 2 hükmü gereğince, söz konusu ücretin dörtte birine tekabül
eden 500 TL Tık kısmım haczetmelidır. Kalan kısım ise borçluya bırakı
lacaktır. Ancak borçlunun ücreti üzerinde hacız bulunmakta ise.. (A)’nın
alacağı, sıraya konulacak ve önceki hacizden kaynaklı kesintinin bitmesi
beklenecektir".
2. Kural olarak haczedilecek mallar takibin yapıldığı icra dairesinin yetki

alaıımda değilse bu malın bulunduğu yer icra dairesine yazı yazılır ve is
tinabe yoluyla haciz işlemi yapılır (İİK m. 79 2). Ancak İİK m. 79 2
hükmüne göre, resmî sicile kayıtlı malların haczi, takibin yapıldığı icra
dairesince, kaydına işletilmek suretiyle doğrudan yapılabilir. Buna göre,
icra dairesince tapu sicil müdürlüğüne haciz yazısı gönderilmesi gerek
mektedir. İİK m 91 hükmü gereğince icra dairesi, taşınmazın haczedıl-
diğını, haczin hangi miktardaki alacak için konulduğunu ve alacaklının
adı soyadı ile tebliğe yarar adresini tapu sicil müdürlüğüne bildirir. Tapu
Sicili Tüzüğümün 56 a maddesine göre, icra dairesinin bu bildirimi üze
rine hacız, tapu kütüğüne temlik yetkisi kısıtlaması olarak şerh edilir.
Haczin tamamlanması için, taşınmazın haczedılcığının tapu siciline şerh
verilmiş olması yeterlidır; taşınmazın fiili olarak haczine gerek yoktur.
66 "4857 sayılı İş Kanununun 35 maddesine göre; işçinin atmakta olduğu aylık ücretinin ancak
%’ü haczedilebilir. İİKnın 83/2. maddesi uyarınca:' aylığın üzerinde haciz bulunması hâlinde,
sonraki haciz sıraya kcnuiur ve önceki haczin kesintisi bittikten sonra kesintiye başlanır. Yine
4857 sayılı Kanun un 32 maddesi uyarınca; ikramiye,, toplu sözleşme farkı ve nema da ücretten
sayılacağından onların da aynı koşullarda haczini engelleyen bir yasa hükmü yoktur. 6772 sayılı
Kanun un 4 maddesinde ise. fazla mesaj, evlilik, çocuk zamlar veya primleri, aynî yardımlar,
hafta ve genel tatil ücretleri gibi esas ücrete munzam tediyelerin haczedüemeyeceği belirlenmiş
tir. Bu durumda, ikramiyenin en fazla %'ünün haczi mümkün ise de yukarıda belirtilen 4 mad
dedeki fazla mesai, evlilik yardımı, çocuk zamları, aynî yardımlar, hafta tatili ücreti, genel tatil
ücreti gibi ödemelerin haczi mümkün değildir. Kıdem tazminatı gibi ödentinin ve vergi iadesi ala
cağının ücretten sayılacağına dair bir hüküm bulunmadığından anılan gelirlerin tamamı haczedi
lebilir.1'. Karar için bkz 12. HD. 16.01.2017. £863/383 (\VA'W.kaza’ici.com.tr)(28.05 2018).
Pratik Çalışma -9_________________________________________________________________________77
Olayda (B)’nin SO.000 TL değerindeki deposu., tapuya kayıtlı bir taşın

maz olması hâlinde, açıklanan prosedüre göre tapu siciline şerh veril
mek suretiyle haczedılebılecektır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunumun 20 c maddesine göre, tescil

edilen araçların her türlü satış ve devirleri, taşıt üzerinde satış veya devri
kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması hâlinde, araç sa
hibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik sicil kayıtları esas alı
narak noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından yapılmayan her tür
lü satış ve devir geçersizdir.
İcra müdürünün tescilli bir aracın haczine karar vermesi hâlinde, trafik
siciline hacız için yazı gönderilmesi ve hacız kararının trafik siciline
şerh verilmesi ile aracın geçerli şekilde haczi sağlanmış olur. Bunun
için, aracın fiilen haczedılmesine gerek yoktur7.
Olayda (B)Tnin 12.000 TL değerindeki otomobili haczedilmek isten

mektedir. Söz konusu aracın trafik siciline kayıtlı olması hâlinde, fiilen
haczedilmesi gerekli olmayıp icra müdürünce trafik siciline yazı yazıl
ması ve trafik siciline haczin şerh edilmesi ile haciz işlemi tamamlanmış
olacaktır.
3. İİK m.85 1 hükmüne göre, borçlunun aleyhine yapılan icra takibinin

kesinleşmesi hâlinde, alacaklının talebi üzerine, borçlunun üçüncü kişi
lerdeki taşınır malları ve alacakları haczedilebilir. Borçlunun bankadaki
mevduatı da üçüncü kişideki alacak olarak değerlendirilmektedir. İİK
m. 106 2 hükmüne göre, borçlunun bankadaki alacağı taşınır hükmünde
dir. Bu sebeple, bankadaki mevduatın haczi taşınır haczi gibi gerçekleş
tirilir. Ancak söz konusu mevduatın haczedılebilmesi için gerçekte var
olup olmadığının tespiti gerekir.
Borçlunun bankadaki mevduatının haczi için hacız tutanağı düzenlen

mesi ile mevduat haczedilmiş olur. Bunun için bankaya hacız ihbarna
mesi gönderilmesi şart değildir. Bankaya haciz ihbarnamesi gönderıl-*3
İstihkak davasına konu edilen aracın trafik kaydına 1.7.1991 tafhinde haciz şerhi konulmuştur.
Satış ise bu tarihten sonra 24.7.1991 günü yapılmıştır. Bu durumda davalı 3 kişi haciz şerhini
kontrol etmeden hacizli aracı satın aldığına göre, bü satış İcra ve İflâs Kanunu nun 86 maddesi
uyarınca alacaklının hakkını ortadan kaldırmaz O hâide'aiacaklının açtığı davanın kabulüne ve
3 kişinin istihkak iddiasının reddine karar verilmesi gerekirken...1'. Karar için bkz. 15. HD.
05 12.1991. 5408/5863 (www.kazanci.comtr)(28 05 2018).
mesi, bankadaki mevduatın borçluya ödenmesini engelleyen bir muha

faza tedbiridir.68
İİK m. S9 1 hükmüne göre, borçlunun bankadaki mevduatını haczeden

icra dairesi, bankaya bir haciz ihbarnamesi gönderir. Buna birinci haciz
ihbarnamesi denilmektedir. Bu ihtarname, bankanın borcu olmadığı ve
ya hacız ihbarnamesinin tebliğinden önce borç ödenmiş veya alacağın
borçluya veya emrettiği yere verilmiş olduğu gibi bir iddianın bulunma
sı hâlinde, hacız ihbarnamesinin tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde
itiraz edilmesi; aksi hâlde, borcun bankanın zimmetinde sayılacağı ve
icra dairesine ödenmek zoııında kalınacağı ihtarını içerir. Birinci haciz
ihbarnamesine itiraz, takibin yapıldığı icra dairesine yapılır.
İİK m.S3 3 hükmüne göre, birinci hacız ihbarnamesine itiraz edilmeme

si hâlinde, haciz ihbarnamesi ile istenen borç bankanın zimmetinde sayı
lır. İcra dairesi, bu hâlde bankaya ikinci haciz ihbarnamesini gönderir.
İkinci hacız ihbarnamesinde bankaya, birinci haciz ihbarnamesine verfz
gün içinde itiraz etmediğinden borcun zimmetinde sayıldığı, ikinci haciz
ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren yedif gün içinde İİK
m.S3 2:de belirtilen sebeplerle ikinci haciz ihbarnamesine itiraz edebi
leceği bildirilir ve itirazda bulunmadığı takdiıde zimmetinde sayılan
borcun icra dairesinin banka hesabına ödenmesi istenir. Banka, ikinci
hacız ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde,
icra takibinin yapıldığı icra dairesine itirazda bulunabilir.
Banka, ikinci haciz ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren vecfr

güM içerisinde itiraz etmez ise, borcun zimmetinde sayılması kesinleşir.
Bu hâlde, icra dairesi bankaya üçüncü haciz ihbarnamesini gönderir.
Üçüncü haciz ihbarnamesi ile bankaya, ikinci hacız ihbarnamesine yedi
gün içinde itiraz etmediğinden zimmetinde sayıldığı kesinleşen borcu,
68 ‘’Borçlunun üçüncü şahıslardaki alacağı 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun 106/2. maddesi
gereğince menkul (taşınır) hükmündedir. Dolayısıyla, haczi de menkul haczi gibi gerçekleştirilir.
Ne var ki. özelliği gereği banka mevduatı üzerine haczin tatbiki ve haciz tutanağının düzenlen
mesi için mahalline yani bankaya gidilmesine gerek bulunmamaktadır. Borçlunun bankadaki
mevduatının haczedılmesi için, haciz tutanağının icra dairesinde düzenlenerek haciz yapan
memur ile alacaklı ve borçlu tarafça imzalanması yeterli olup: bu işlemlerin tamamlanması ile
birlikte borçlunun bankadaki mevduatının haczi gerçekleşmiş olur. Haczin tekemmülü için ban
kaya ayrıca İcra ve İflâs Kanunu nun 89 maddesi gereğince düzenlenecek haciz ihbarnamesi
nin tebliğ edilmiş olması şart değildir1'. Karar için bkz. HGK 25.03 2015. 12-1705/1085
(www kazanci.ccnı tr)(28.05?2018).
üçüncü hacız ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren onbeş gün

içinde icra dairesinin banka hesabına ödemesi veya aynı onbeş gün için
de takıp alacaklısı aleyhine menfî tespit davası açması, aksı takdirde
zimmetinde sayılan borcu ödemeye zorlanacağı bildirilir. Banka, üçüncü
hacız ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren onbeş gün içinde
menfî tespit davası açarsa mezkûr dava neticesinde verilen karar kesin
leşinceye kadar zimmetinde sayılan borcu ödemeye zorlanamaz.
Olayda (A), var olduğunu iddia ettiği 40.000 TL tutarındaki mevduatın

haczine ilişkin icra dairesine talepte bulunmaktadır. İcra dairesi, bir
haciz tutanağı düzenleyerek söz konusu mevduatı haczedecek; akabin
de ise yukarıda bahsedilen haciz ihbarnamesi gönderilmesi prosedürü
nü işletecektir.
4. İİK m.96 1 hükmüne göre borçlu, kendi elinde iken haczedilen bir malın
üçüncü kişiye ait olduğu ıleıı sürebilir. Yanı borçlu, üçüncü kişi adına is
tihkak iddiasında bulunabilir. Borçlu, bu istihkak iddiasını malm haczini
öğrendiği tarihten itibaren gün içerisinde ilen sürmelidir. Buna karşı
lık, İİK m.85.2 hükmüne göre, borçlu malın haczi sırasında hazır bulun
makta ise, istihkak iddiasını haczi yapan memura bildirmek zorundadır.
İcra dairesi bir malı haczederken o mal üzerinde istilıkak iddiasında

bulunulmuş ise, bu malın haczi en sona bırakılır. Buna karşın, haczedi
len diğer mallar borcu karşılamaya yetmeyecek ise, İİK m.96 1 hükmü
ne göre istihkak iddia edilen mal haczedilir ve istihkak iddiası tutanağa
geçirilir.
İstihkak iddiası, icra müdürü tarafından alacaklı ve borçluya bildirilir.

Borçlunun üçüncü kişi adına istilıkak iddiasında bulunması hâlinde, is
tihkak iddiasının alacaklıya bildirilmesi yeterlidir. Ayrıca, istilıkak iddi
asının adına istihkak iddiasında bulunulan üçüncü kişiye bildirilmesine
de gerek yoktur. Bu bildiri üzerine alacaklı ve borçlu, üç günlük süre
içerisinde, istihkak iddiasına karşı itirazlarım bildirmek zorundadırlar.
Alacaklı ve borçlu, üç günlük süre içerisinde istihkak iddiasına itiraz
etmezlerse istihkak iddiasını kabul etmiş sayılırlar. Bu hâlde, üzerinde
istihkak iddia edilen mal, istihkak iddiasında bulunulan hak ile birlikte
işlem görür. Söz konusu istihkak iddiası mülkiyet hakkı ise, mal üzerin
deki hacız kalkar.
İİK m.97 1 hükmüne göre, icra müdürü tarafından verilen üç günlük

süre içerisinde istihkak iddiasına itiraz edilmesi hâlinde, icra müdürü., is
tihkak iddiası ile ilgili dosyayı hemen icra mahkemesine verir. Dosyayı
alan icra mahkemesi, öncelikle takibin devamına ya da ertelenmesine
karar verip bu kararım istilıkak iddiasında bulunan üçüncü kişiye bil
dirmekle yetinecektir. Bu hâlde icra mahkemesi, kendiliğinden istihkak
iddiasının esası hakkında bir karar veremez. Üçüncü kişi, icra mahke
mesinin bu kararının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde, icra
mahkemesinde istihkak davası açabilir. Ayrıca üçüncü kişi, incelenmiş
olduğu gibi İİK m.96 hükmüne göre istilıkak iddiasında bulunmadan,
haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde, icra mahkemesinde
istihkak davası açabilir.
Olayda (B), kendi elinde bulunan Rolex marka bir saat için arkadaşı (C)
adına istihkak iddiasında bulunmaktadır. Bu hâlde, yukarıdaki prosedür
işletilmeli ve mal haczedılirken ilen sürülen istilıkak iddiası tutanağa
yazılarak alacaklıya bildirilmelidir. Alacaklı, söz konusu bildirim ile
kendisine verilen üç günlük süre içerisinde istihkak iddiasına itiraz et
mez ise mal üzerindeki hacız kalkacaktır. Nitekim, (B)’nin ileri sürdüğü
istihkak iddiası mülkiyet hakkına ilişkindir. Buna karşılık, üç günlük sü
re içerisinde istihkak iddiasına itiraz edilmesi hâlinde, icra müdürü dos
yayı hemen icra mahkemesine verecek, icra mahkemesi ise takibin de
vamına ya da ertelenmesine karar vererek bu kararını üçüncü kişi (C)’ye
bildirecektir. Bu hâlde (C), kararın kendisine tebliğinden itibaren yedi
gün içerisinde icra mahkemesinde istihkak davası açmalıdır. Ayrıca (C),
bahsedilen istilıkak prosedürü işletilmeksızın, malın haczim öğrendiği
tarihten itibaren yedi gün içerisinde doğrudan icra mahkemesine başvu
rarak istihkak davası açabilir.
5. Bir mal borçlunun elinde değil de üçüncü kişinin elinde haczedilırse ve

üçüncü kişi mal haczedılirken orada bulunması hâlinde haciz tarihinden
itibaren, mal yokluğunda lıaczedilmışse haczi öğrendiği tarihten itibaren
yedi gün içerisinde mal üzerinde istihkak iddiasında bulunursa icra mü
dürü, söz konusu iddiayı hacız tutanağına geçirir ve alacaklıya üçüncü
kişiye karşı istihkak davası açması için yedi günlük süre verir. Yanı bu
durumda, dava açma süresi icra mahkemesi tarazından değil, icra müdü
rü tarafından verilir ve dava açma külfeti istihkak iddiasında bulunan
üçüncü kişide değil., alacaklıdadır. Ayrıca., üçüncü kişinin elinde hacze

dilen mal., üçüncü kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde, muhafaza altı
na alınamaz; üçüncü kişinin elinde bırakılır. Alacaklı, kendisine verilen
yedi günlük süre içerisinde üçüncü kişiye karşı icra mahkemesinde is
tihkak davası açmazsa istihkak iddiasını kabul etmiş sayılır.
Olayda Bechsteın marka piyano (K):nin elinde haczedıldığindeıı, istihkak

iddiasında bulunulması hâlinde, (K)’nin yedieminliği kabul etmesi hâlin
de piyanonun haczedilerek (K)Tde bırakılması ve alacaklıya icra müdürü
tarafından istihkak davası açınası için vetft günlük süre verilmesi gerekli
dir. Kendisine verilen yedi günlük süre içerisinde (A)’nın (K)’ye karşı is
tihkak davası açmaması hâlinde, mal üzerindeki istihkak iddiası mülkiyet
hakkına ilişkin olduğundan, mal üzerindeki hacız kalkacaktır.
6. Borçlunun alacağa yetecek kadar malı haczedılirken, yokluğu borçluya

en az yük getirecek ve haczi ile satılması en kolay olan mallardan işe
başlanması gereklidir. Borçlunun malları haczedilirken takip edilmesi
gereken bu sıraya, hacizde tertip denilmektedir.
İİK m. S5 6 hükmüne göre, haczi koyan memur borçlu ile alacaklının

menfaatlerini mümkün olduğu kadar telif etmekle mükelleftir. Bu hü
kümden hareketle, icra memurunun haciz yaparken bir sıraya uyması
gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Buna göre, borçlunun malları aşağı
daki sıra dâhilinde haczedilecektir:
Öncelikle, borçlunun çekişmesiz mallarının haczi gerekir. Üzerinde

istihkak iddiası olmayan mallar, borçlunun çekişmesiz mallarıdır.
Çekişmesiz mallardan ise, öncelikle taşınır olanlar haczedilir. Bu mal

lardan ise, üzerinde rehin hakkı gibi sınırlı aynî hak ya da kesin veya ih
tiyatî hacız bulunmayan mallara öncelik verilir. Taşınır mallardan mu
hafazası ve satılması kolay olanlar ile borçluya en az yük teşkil edecek
olanlar daha önce haczedılmelidır. Borçlunun üçüncü kişilerdeki alacak
ları da taşınmazlarından önce haczedilir.
Borçlunun bilinen çekişmesiz taşınır malları akacağı karşılamaya yet

mezse borçlunun taşınmaz malları haczedilir. Bıırada da muhafazası ve
satılması en kolay olan ve borçluya en az yük getirecek olan taşınmaz
ilk önce haczedılmelidır.
Borçlunun bilinen çekişmesiz malları alacağı karşılamaya yetmezse

rehinli, hacizli ve çekişmeli malları da haczedilir.
İcra müdürünün hacizde tertip ile ilgili hatalı işlemlerinde dolayı, icra
mahkemesine şikâyet başvurusunda bulunulabilir.
Olayda, (B)’nin hem taşınır hem taşınmaz hem de çekişmeli mal varlığı
unsurları bulunmaktadır. Bu sebeple, alacağı karşılamaya yetecek mik
tara ulaşıncaya kadar, yukarıda bahsedilen sıraya uygun şekilde hacız iş
leminin gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi hâlde, icra mahkemesine şikâ
yet yoluyla başvurulabilir.
■ Paraya Çevirme
OLAY:
İcra dairesi tarafından, alacaklıların talebi üzerine (B)’nin mahcuz mal
varlığı unsurlarının paraya çevrime işlemleri başlatılmıştır. (B)’nin İs
tanbul’da bulunan muhammen bedeli 350.000 TL olarak tespit edilen
taşınmazı, İzmir'de bulunan ve muhammen bedeli 200.000TL olarak
tespit edilen ve (Al)’in muaccel 150.000 TL’lik alacağını taşınmaz re
hiniyle teminat altına alan alacağı, (B)’nin iştirak hâlinde mülkiyet his
sesini, (B)’nin 25.000 TL değerindeki pırlanta yüzüğü icra dairesi tara
fından paraya çevrilecektir. Ayrıca (B)’nin borçlusu (K) ile aralarındaki
sözleşmeden doğan 30.000 TLTık alacağı da bulunmaktadır.
SORULAR:
1. İcra dairesi tarafından (B)’nin İzmir’deki taşınmazının müstakbel açık
arttırmadaki asgari ihale bedeli 250.000 TL olarak hesaplanmıştır. İcra
dairesinin asgari ihale bedeline ilişkin tespiti hukuka uygun mudur?
Açıklayınız.
2. İcra dairesi tarafından (B)’nin mahcuz bilgisayarı pazarlık suretiyle sa

tılmıştır. Ancak pazarlık suretiyle satışın şartlarının oluşmadığını düşü
nen (B) satışı iptal ettirmek için hangi hukuki çareye başvurabilir? Açık
layınız.
3. (B)’nin İstanbul’daki mahcuz taşınmazının üzerinde muaccel olmuş

150.000 TLTık rehin alacağı mevcuttur. İcra dairesi taşınmaz şartname
sinde bu alacaktan da alıcının sorumlu olacağın: belirtmiştir. Şartname
deki ilgili kayıt isabetli mıdır? Açıklayınız.
4. İcra dairesi, (B)’nın iştirak hâlinde mülkiyet hissesini ne şekilde paraya çe
virmelidir? İlgili kanun hükmü ve Yargıtay uygulaması ışığında açıklayınız.
5. İcra dairesi tarafnıdan (B):nin pırlanta yüzüğünün paraya çevrilmesi için

yapılan arttırmada asgari ihale bedeli 20.000 TL olarak belirlenmiş ve
yüzük bu bedele alıcıya ihale edilmiştir. İcra dairesinin ilıale işlemi hu
kuka uygun mudur? Uygunsa neden? Uyun değilse neden? Açıklayınız.
6. (B): (K):dan olan alacağım tahsil etmek amacıyla (K)’ya karşı bir eda da
vası açmıştır. İlgili alacağın artık mahcuz olduğu düşünüldüğünde bu dava
ya nasıl devam edilecektir? İlgili Kanun hükümleri üzerinden açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Asgari ihale bedeli: Açık arttırmada., arttırma konusu mal varlığı unsu
runun en düşük olarak hangi bedel üzerinden alıcıya ihale edilebileceği
ni ifade eder. Belirtmek gerekir ki asgari ihale bedelinin doğru olarak
tespiti çok önemlidir. Zııa bu husus kamu düzenine ilişkin olup: ihale iş
lemine karşı şikâyet yoluna başvurulduğunda icra mahkemesi asgari
ihale bedelinin yanlış hesaplandığını re sen göz önünde bulundurur ve
ihaleyi (ilıale işlemini) iptal eder.
Asgari ihale bedelinin nasıl hesaplanacağı özellikle taşınmaz mallar

bakımından önem arz etmektedir. Zııa taşınmazla teminat alınmış mü
eccel alacakların varlığı, arttırma konusu taşınmazlara ilişkin asgari iha
le bedelinin hesaplanmasında zorluk yaratabilmektedir.
İKK m. 129 hükmüne göre taşınmazlar bakımından asgari ihale bedeli

şu şekilde hesaplanır: "Şu kadar ki, anırma bedelinin malın tahmin edi
len bedelinin yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanı
olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı olan
alacakların mecmuundan fazla olması ve bundan başka paraya çevirme
ve paraların paylaştırılması masraflarını aşması gerekir. ”
İlgili hüküm şöyle yorumlanmalıdır:
• Öncelikle kıymet takdirinde belirlenen muhammen bedelin yüzde

ellisi tespit edilir.
• Bundan sonra arttırma konusu taşınmazla teminat altına alman ala

caklar incelenir. Bu incelemedeki kıstaslar ise şunlardır: Bir kere
taşınmazla teminat altına alınmış olan alacağın asgari ihale bedeli
nin tespitinde etkili olabilmesi için bu alacağın satış isteyenin ala
cağına derece olarak yukarıda olması gerekir. Bilindiği gibi taşın

maz teminatı rejiminde sabit dereceler sistemi geçerlıdir. Rehinle
teminat altına alman bu alacak: öyle bir alacak olmalıdır ki satış is
teyenin alacağına göre rüçhanlı yanı rehinin tesis edildiği dereceye
göre önce olmalıdır.
Ancak alacağın satış isteyenin alacağına göre rüçhanlı olması yeterli

değildir. Ayrıca taşınmaz rehnıyle teminat altına alınmış olan bu alacak.,
taşınmazın muhammen bedelinin yüzde ellisinden daha fazla olmalıdır.
Yoksa bu rüçhar.lı alacak asgari ihale bedelinin hesaplanmasından dik
kate alınmaz. Ayrıca dikkat edilmesi gereken husus bu rüçhanlı ala
cağın mutlaka muaccel olması gerektiğidir. Zira muaccel rehinli ala
caklar taşınmaz bedelinden öncellikle ödeneceklerdir. Ancak müeccel
rehinli alacaklardan artık alıcı taşınmazla sorumlu olacaktır. İşte bu se
beple rüçhanlı alacağın, asgari ihale bedeli üzerinde etkisi olabilmesi
için mutlaka muaccel olması gerekmektedir.
Şayet alacak, satış isteyenin alacağına göre rüçhanlı, muaccel ve taşın

mazın muhammen bedelinin yüzde ellisinden fazla ise artık asgari ihale
bedeli, bu rüçhanlı alacak üzerinden belirlenir. Buna göre taşınmazın
muhammen bedelinin yüzde ellisi artık hesaplamada etkili olmaz. İşte
asgari ihale bedeli hesaplanırken duruma göre bu iki değerden; ya
ni taşınmazın yüzde ellisinden veya rüçhanlı alacaktan yalnızca biri
dikkate alınır; bu iki alacak kalemi birbirinin üzerine eklenmek su
retiyle asgari ihale bedeli hesaplaııamaz.
• Asgari ihale bedelini kaynak olan bu ıkı değerden birinin üzerine

paraya çevirme ve müstakbel paraların paylaştırma giderleri ek
lenmelidir. Bu giderler arasında arttırmaya hazırlık işlemlerinden
kıymet takdirine ilişkin rapor (keşif giderleri), ilan giderleri gibi
giderler yer almaktadır65. İşte asgari ihale bedeli bu giderleri de
karşılamalıdır.
€S Satış karan tarihi itibariyle uygulanması gereken İİK'nun 129. maddesinin. 6352 Sayılı Yasa
ile yapılan değişiklikten önceki hükmüne göre: artırma bedelinin, malın tahmin edilen kıymetinin
yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanı otar diğer alacaklar o malla temin
edilmişse bu suretle rüçhanı elan alacakların mecmuundan fazla olması ve bundan başka para
ya çevirme ve paraların paylaştırılması masraflannı aşması gerekmektedir Bu durumda satış
bedelinin, tüm icra masraflarını değil, paraya çevirme ve paylaştırma giderlerini geçmesi
gerektiğinin hüküm artına alındığı görülmekte, satış talebinden ihale tarihine kadarki pa-
Olayda ise icra dairesi tarafından asgari ilıale bedeli, muhammen bede
lin yüzde ellisi olan 100.000 TL üzerine 150.000 TL Tik rehinli alacak
eklenerek hesaplanmıştır. Hâlbuki yukarıda da belirtmiş olduğumuz gi
bi, asgari ilıale bedeli bu değerlerden daha fazla olan esas alınarak tespit
edilmelidir. Bu hâlde muaccel rehinli alacak 150.000 TL olup mu
hammen bedelinin yüzde ellisinden fazla olduğu için asgari ihale
bedeli 150.000 TL ve paraya çevirme ile paylaştırma giderlerinden
oluşmaktadır.
2. Pazarlık suretiyle satış yalnızca taşınırlar bakımından söz konusu olabi

lir. Paraya çevirmede arttırma suretiyle satış kural, pazarlık suretiyle sa
tış ise istisnadır. Mahcuz taşınırın ıcıa dairesi tarafından pazarlık sure
tiyle satılabilmesi için İİK m. 119 hükmünde gösterilen şartların oluş
ması gerekmektedir. Bu şartlardan biri gerçekleşmemişse taşınır pazar
lık suretiyle paraya çevrilemez.
İcra dairesi tarafından pazarlık suretiyle satışın hukuka aykırı olarak

yapılması hâlinde ilgililer ihalenin feshi yoluna başvuramazlar"6. Zira
“ihale işlemi”, arttırma sonucunda icra dairesinin alıcıya taşınır veya ta
şınmazın mülkiyetini geçiren takıp işlemine verilen isimdir. O hâlde art
tırma suretiyle satış söz konusu değilse: tabiatı gereği ihale de söz konu
su değildir. Yargıtay’a göre bu hâlde satışın iptalinin Türk Borçlar Ka-
raya çevirme ve paylaştırma giderlerinin hesaplamada dikxate alınması gerekmektedir

Satışı istenen taşınmazın kıymetinin takdiri hakkındaki İİK'nun 128 maddesi paraya çevirme
başlığını taşıyan III. bölümde bulunmaktadır. Bu nedenle taşınmazın kıymetinin belirlenmesi için
yapılan keşif ve biiirkiş, masraflarının da tıpkı ilan giderien' gibi oaraya çevirme masrafı olarak
kabulü gerekir...1'. Karar için bkz. 12. HD. 25.122014. 31936/31687' (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
. Bu defa müflis 23 10.1978 tarihli dilekçesi He. o şikâyetindeki sebeplerle birlikte ihaleye fesih
kanştmldığı hususlarını da kapsar şekilde, ihaienin'feshini istem.ş ve iflâs idaresi memurlarının,
satış gerçekleşmeyeceğinden bahisle bu yönden aldıkları 150 030'er lira ücretlerin geriye alın
masını talep ederek şikâyette bulunmuş, iflâs idaresi memuru, şikâyet konusu evvelce feragat
sebebiyle karara bağlandığından, şikâyetin bu nedenle reddini istemiş ve mercice. evvelki kara
ra dayanılarak ve şikâyet 7 günlük süre içinde yapılmadığı açıklanarak, şikâyet reddedilmiştir.
Bu karan, müşteki müflis temyiz etmiştir. İncelenen İstanbul 6Z4 Tetkik Merdi Hakimliğr'nin
977/3307 esas sayılı dosya münderecatına göre fesih sebeplen arasında ayniyet bulunan kı-
sımlann, bu dosyada ittihaz olunan ret kararma istinaden reddeoiimesi doğrudur Kesin hüküm
muvacehesinde şikâyetin bir daha incelenmesine usulen olanak yoktur. Bu itibarla, bu
yönlere pazarlık suretiyle yapılan bu ihalede açık arttırma usullerinin uygulanmasına ola-
nak yoktur. Şu hâlde, 'İK Yasası nda pazarlık suretiyle yapılan ihalenin feshine ilişkin özel
bir hüküm bulunmadığı ve pazarlık suretiyle yapılan ihalelerde bu yönden İİK nın 134.
maddesi uygulanamayacağından, konunun cebri müzayedelere ilişkin BKnin 225 ve onu
izleyen maddelerine göre hâili gerekir...1'. Karar için bkz 12. HD. 20.09.1979 8137/7021
(vava- kazanci.ccm.tr)(28.07.2018).
nunu hükümlerine göre genel mahkemelerden talep edilmesi gerekmek

tedir".
3. Şartname, taşınmazın özelliklerini gösteren bir belgedir. Şartnamenin

önemi., alıcının taşınmazı veya taşınırı şartnamede gösterilen özellik
leriyle ve yüklerle birlikte iktisap etmesidir. Ancak belirtmek gerekir
ki şartnamede gösterilmesi gereken rehinli alacaklar müeccel olan
lardır. Zira alıcı, taşınmazı bu yüklerle birlikte iktisap eder ve rehinli
müeccel alacak, muaccel olduğu zaman bu alacaktan da taşınmazla
sorumlu olur. Hâlbuki muaccel rehinli alacakların şartnamede göste
rilmesine gerek yoktur. Zira bu alacaklar satış bedelinden öncelikle
ödenirler. Şayet muaccel rehinli alacaklar da taşınmaz şartnamesinde
gösterilirse bu, ihale bedelinin düşmesine sebep olacağından hem
alacaklı hem de borçlu bakımından ihalenin feshi sebebinin doğumu
na yol açar”.
4. İK.K. m. 121 hükmüne göre: “Zhr intifa hakkı veya taksim edilmemiş bir
miras veya bir şirket yahut iştirak hâlinde tasarruf olunan bir mal hisse
si gibi yukar ki maddelerde gösterilmeyen başka nevi malların satılması
lazım gelirse icra memuru satışın nasıl yapılacağını icra mahkemesin
den sorar. İcra mahkemesi, yerleşim yerleri malum olan alakadarları
davet ve gelenlerini dinledikten sonra açık artırma yaptırabileceği gibi
'...İİK'nın 224 ve 241. maddelerinde pazarlıkla satıştan söz edilmekte olup. İİK’mn 241 madde
sinde 'Masaya ait matların iflâs idaresi eliyle açık artırma yahut alacaklılar karar verirse pazarlık
usulü ile satılacağını' hükme bağlamıştır Ancak, satışın ne şekilde yapılacağı belirtilmemiştir.
Artırma suretiyle satışır şartları başlığını taşıyan 224. maddede .se bazı maddelerin tahdidi ola
rak artırma suretiyle yapılacak satışlarda uygulanacağı hükmü getirilmiş olup, bunların kıyas yo
lu ile pazarlıkla satışa uygulanması mümkün değildir. İİK'da pazarlıkla' satışın şekline ilişkin bir
hüküm bulunmaması karşısında, pazarlıkla satışın normal bir satış olduğunun kabulünden ha
reketle bu satışın BK'mtı 225 ve onu izleyen maddelerine göre genel mahkemelerden satışın ip
tali istenebilir. Zira. Hukuk Genel Kurulunun 1989/12-413 esas, 1989/583 karar sayılı 8 11.1989
tarihli kararında da gere! mahkemede pazarlıkla satışın iptalinin istenebileceği belirtilmiştir...1'.
Karar için bkz. 12. HD. 22.04.2004. 3728/10122 (www.kazanci.ccm.trX28.07.2018).
* '.. Somut olayda, mahkemece, dava açılan taşınmazın sorumlu olduğu ipotek tutarian tespit
edilmeksizin satışa çıkarıldığı, satış isteyen alacaklıya ait olmayan ipoteklerin satış bedelinden
mi karşılanacağı yoksa ipotek yükü He mi satılacağı hususunda era müdürlüğünce bir karar ve
rilmediği ve bu hususun satış Hanı ve şartnamesine yazılmadığı gerekçesi ile ihalenin feshi is
teminin kabul edildiği görülmektedir. Mahkemenin bu yöndeki kabulü yukarda açıklanan fesih
nedenleri arasında bulunmamaktadır Diğer yandan. İ.İ.K.nun 125. maddesinde, taşınmaz
üzerindeki ipoteklerin de alıcıya intikal edeceği ve ipotekle temin edilmiş muaccel borçla
rın satış bedelinden ödeneceği belirtildiğine göre, mahkemenin, bu hususu fesih nedeni
olarak kabulü de doğru değildir. Kaldı ki. yukarda anılan maddede belirtilenlerin, satış
şartnamesi ve satış ilanında gösterilmemesi borçlunun lehine bir durum yaratmakta
dır. Karar için bkz. 12. HD. 17.03.2011.1384/4064 (www kazsnci.com.tr)(28.07.2018).
satış için bir memur da tayin edebilir yahut iktiza eden diğer bir tedbiri
alabilir. ”
İştirak hâlinde mülkiyet hissesi esasen., tasfiye payı üzerindeki hissedir.

Bu sebeple elbirliği mülkiyetinin henüz paylaştırılması talep edilmemiş
se alacaklıların alacağını tahsil etmesi mümkün değildir. Bu sebeple ka
nun koyucu bu tür alacakların paraya çevrilmesi için özel bir hüküm te
sis etmiştir. Bu durumda icra dairesi paraya çevirmenin nasıl yapılması
gerektiğini icra mahkemesine soracak icra mahkemesi ise bütün ilgilile
ri özellikle alacaklıları duruşmaya çağıracaktır. Yargıtay’a göre henüz
ortaklığın giderilmesi talep edilmemiş olan elbirliği mülkiyeti söz konu
suysa.. alacaklıların ortaklığın giderilmesini tatep edebilmesi için icra
mahkemesi alacaklılara veya içlerinden bir alacaklıya yetki belgesi ve
recektir. Bu hâlde ortaklığın giderilmesinden sonra borçlunun elbirliği
mülkiyetinden çıkarılmış mal varlığı unsurları paraya çevrilecektir'3.
Ancak dikkat edilirse İİK m. 12 Tin uygulama alanı elbirliği mülkiyeti
hissesidir. Şayet ortada bir paylı mülkiyet ve paylı mülkiyet hissesi söz
konusuysa Türk Medenî Kanunu ve İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine
paylı mülkiyet hissesi haczedilip paraya çevrilebileceği için İİK m. 121
hükmü uygulanmaz, dolayısıyla artık alacaklılardan birine ortaklığın gi
derilmesi davası açması için yetki verilmesine gerek yoktur. Zira paylı
mülkiyet hissesi başlı başına paraya çevrilebileceğinden, bu davanın
Dava, İİK'nın 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak açılan ortaklı
ğın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar
verilmiştir Hükmü, davalı... vekili temyiz etmiştir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları,,
paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar)
arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki ta
raflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır Paydaşlığn giderilmesi davasını paydaş
lardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar HMK'nın27. maddesi uyarınca davada bü
tün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü hâlinde alı
nacak mirâsçıhk belgesine gere mirasçılannın davaya katılmalar, sağlandıktan sonra işin esası
nın incelenmesi gerekir Borçlunun elbirliği hâlinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın
alacaklısı İcra Hakimliğ.nden'îcra İflâs Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine
dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir Bunun
için icra hakiminden yetki belgesi alınması zorunludur İcra hakiminden yetki belgesi almadan
doğrudan doğruya veya yetkisi olmayan icra müdürünün verdiği yetki belgesine dayanılarak da
va açılması hâlinde dava hemen reddedilmeyip davacı tarafa ica hakiminden yetki belgesi al-
mak'üzere süre verilmelidir. İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan dava
larda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması ge
rekir. Borçlu ortağın alacaklısı tarafından açılan davalarda birden fazla taşınmaz davaya konu
edilmiş ise icra takibine konu borç miktarına"göre dava tarihi itıbariyie taşınmazlardan borçlu or
tağın payına düşecek oeğerin tespit edilerek borca yetecek kadar (sayıda) taşınmazın ortaklığı
nın giderilmesine karar verilmesi,, fazlaya dair istemin reddi gerekir..." Karar için bkz. 14. HD.
13.01.2016.15300/313 (www.kazanci.com.tr)(28.07.2018).
açılmasında İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre lüzum bulunma

maktadır74.
5. Kural olarak taşınır ve taşınmazların için asgari ihale bedeli hesaplanır
ken muhammen bedelin yüzde ellisi esas alınır. Ancak kanun koyucu
maden özü bulunan mallar için asgari ihale bedelinin hesaplamasında
farklı bir esas belirlemiştir.
İİK n. 117 hükmüne göre: '‘Altın ve gümüş eşya maden hâlindeki kıy
metlerinden daha aşağı bir bedel ile satılamaz.Esasen bu madde tüm
maden özüne sahip eşyalar bakımından anlaşılmalıdır. Bu eşyalar kıy
metlerinden daha az bir bedelle satılırsa bu borçlunun ve alacaklıların
aleyhine bir durum yarabilir. O hâlde bu eşyalara ilişkin asgari ihale
bedeli muhammen bedelin yüzde ellisi üzerinden değil doğrudan
doğruya muhammen bedelin kendisi üzerinden hesaplanacaktır '’.
Buna göre işlem hukuka aykırı olduğundan ilgililer İİK m. 134 hükmü
çerçevesinde ihalenin feshim talep edebilir.
6. İcra ve İflâs Kanunu uyuşmazlık konusu alacaklar için aynı hükümde iki
farklı kurum düzenlemiştir. İİK m. 120 I hükmüne göre: '‘Hacze iştirak
eden bütün alacaklılar muvafakat ederlerse borçlunun borsada ve piya
sada fiyatı olmayan alacakları, ödeme yerine geçmek üzere itibari kıy-
'* Elbirliği mülkiyetinde borçlu ortağın alacaklısı yetki belgesire dayanarak borçlunun ortağı
olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir Paylı mülkiyette ise, borçlu paydaşın
alacaklısı, borçlunun bağımsız payının haczini ve'satışını isteyebileceğinden yetki belgesine
dayanarak taşınmazın paydaşlığının giderilmesini istemesi yasa koyucunun amacına uygun de
ğildir. Somut olaya gelince: 1-) Dava konusu mesken niteliğinderi bağımsız bölümlerden 22036
ada 11 parsel sayılı taşınmazda 2 ve 7 numaralı bağımsız bölümlerin son tapu kayıtlanna gere;
Borçlunun paydaş olmadığı, tam pay olarak tek malik adına kayıtlı olduğu anlaşıldığından dava
nın 'reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi isabetsiz olmuştur, 2-) Dava ko
nusu mesken niteliğindeki bağımsız bölümlerden 22036 ada 11 parsel 1 ve 11 numaralı bağım
sız bölümlerde ise borç'unun müstakil payı mevcut olduğu anlaşılmaktadır Ortaklığın giderilme
si talep edilen bu iki taşınmazda borçlu davalının müstakil payı 'mevcut olup yukarda açıklandığı
gibi 5403 Sayılı Kanun'vn 6537 Sayılı yasa ile değişik 8 maddesi gereğince alacaklı davacı ta
rafından haczedilen bu payın doğrudan icra yoluyla satışı istenebileceğinden, davacının bu da
vayı açmakta hukuki yaran bulunmamaktadır..,r. Karar için bkz 14. HD. 19.01.2017. 7118/344
(www. kazanç i.com. tr)(28.07.2018).
= r. Menkul satışlarını düzenleyen İİK’mn 115 ve 116. maddelerinde birinci ve ikinci arttır
ma için gerekli koşullar açıklandıktan sonra 117. maddede 'altın ve gümüş eşyanın ma
den hâlindeki kıymetlerinden daha aşağı bir bedel ile satılamayacağına" hükmü bağlan
mıştır. Anılan şart, birir.ci ve ikinci arttırmalar için İİK nın 115 ve ’16 maddelerine ek olanak ge
tirilmiştir Pazarlıkla satş yapılmadığına göre İİK’mn 119/3 madöesi somut olayda uygulanmaz.
O hâlde, birinci satışta 'eklif edilen bedel taktir edilen kıymetin İİK nın 115. maddesindeki orana
ulaşılamadığı için icra müdürlüğünce satışın düşürülmesi gerekirken ihalenin yapılması yasaya
aykırı ve bu nedenle ihalenin feshi yerine bu istemin reddi isabetsizdir...”. Karar için bkz. 12.
HD. 02.12 2002. 23811.25699 (www.kazanci.com.tr) (26.08.2018).
metleriyle kendilerine veya hesaplarına olarak içlerinden birine devre

dilir. Bu hâlde alacaklılar, alacakları nispetinde borçlunun haklarına
halef olurlar. ”
Bu hâlde hacze iştirak eden bütün alacaklıların kabulü üzerine, ödeme

yerme geçmesi amacıyla., icra dairesi borçlu adnıa, borçlunun alacağım
alacaklılara veya içlerinden bazılarına temlik eder. Temlik edilen alacak
oranında da borçlu borcundan kurtulur.
İİK m. 120 II hükmüne göre ise: suretle hacze iştirak edenlerin

hepsi veya içlerinden birisi borçlunun üçüncü bir şahıstaki alacağının
tahsilini veya böyle bir şahsa karşı haiz olduğu dava hakkının kullanıl
masını, masraf kendilerine ait olmak ve fakat haklarına halel gelmemek
şaniyle üzerlerine alabilirler. ”
Bu hâlde ise artık söz konusu olan alacağın temliki müessesesi değildir.
Zira burada alacak temlik edilmemekte ancak; alacağın dava ve takip
yetkisi, icra dairesi tarafından borçlu adına alacaklılara veya içlerinden
bazılarına verilmektedir. Burada söz konusu kanuni dava yetkinliği ku
runtudur. Zira bu hüküm üzerine kendisi alacağı dava veya tahsil
yetkisi verilen alacaklı dava takip yetkisini kazanmaktadır. Olayda
ise uyuşmazlık konusu bir alacak bulunduğundan icra dairesi bu alacağa
ilişkin olarak dava takıp yetkisini, tüm alacaklıların kabulüyle belli bir
alacaklıya verebilecektir'5.6
6 r.. Mahkemece, iddia, savunma ve dosya kapsamına göre: dava dışı yüklenicilerin belidi sevi
yeye getirdikten inşaat nedeniyle alacakları olup olmadığına dair hüküm bulunmadığı, başka bir
deyişle tasfiye işleminin yapılmadığının anlaşıldığı, İİKnın 120/2. maddesi gereğince üçüncü
şahsın borçluya"olan borçları üzerine konulan hacze iştirak eden birden çek alacaklının bulun
ması, bunların bidikte tareket ederek üçüncü şahıstaki aiacağır. tahsilini istemeien veya bu is
temlerini diğer haciz iştirakçilerinden devraldıktan sonra alacak lalebinde bulunabilecekleri, da
va dışı yüklenicilerin davalılara borçlu oldukianna dair borç ikrannı içeren belge olmadığı gibi,
mahkeme kararının da bulunmadığı, yüklenicilerden bağımsız bölüm devralan diğer kişilerin
hacze iştirak etmedikleri, iştirak etseler dahi davacı ile biriikte hareket ederek alacak talebinde
bulunmadıklar bu belirlemelere göre. İİKnın 120/2 maddesindeki dava şartlarının gerçekleş
mediği, davacının İİKnın 89/4. maddesi anlamında talepte bulunmadığı've davacının'İİKnın
120 maddesi uyarınca dava açmakta haklı olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar veril
miştir...'. Karar için bkz 23. HD. 22.10 2014. 8046/6505 (wvvw.kazanci.com tr) (26.07.2018).
■ İhalenin Feshi
OLAY:
(B)’nin muhammen bedeli 4.000 TL olan televizyonu, muhammen be
deli 600.000 TL olan taşınmazı arttırma suretiyle paraya çevrilecektir.
Televizyonun satışı ilanın, ilgililere tebliğ edilmesine karar verildiği
hâlde icra dairesi ilanı ilgilere tebliğ etmeden paraya çevirmiştir. Ta
şınmazın arttırma suretiyle paraya çevrilmesine ilişkin ilan 24.05.2017
tarihinde yapılmış arttırma tarihi ise 15.06.2017 tarihi olarak belirlen
miştir. Taşınmaza ilişkin son kıymet takdiri ise 14.06.2014 tarihinde ya
pılmıştır. Televizyon 01.06.2017 tarihindeki açık arttırmada 1.999
TL’ye ihale edilmiştir.
SORULAR:
1. Taşınmaz, alıcı (K)’ya 400.000 TL’ye ihale edilmiştir. İcra dairesi bede
lin yatırılması için alıcı (K)’ya on günlük süre vermiştir. (K) ise bedeli
onüç gün sonra icra dairesinin gösterdiği banka hesabına yatırmıştır.
İhale geçerli midir? Geçerliyse neden? Geçersizse neden? Geçersizse
kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvurabilir? Açıklayınız.
2. Borçlu (B), televizyonun arttırma suretiyle satışında asgari ihale bedeli

nin doğru hesaplanmadığını iddia etmektedir. (B)’nin iddiası isabetli
midir? İsabetsizse neden? İsabetliyse hangi süre içerisinde hangi hukuki
çareye başvurabilir0 Açıklayınız.
3. Taşınmaz ilanının İİK m. 127 hükümlerine alacaklı, borçlu ve tapu sici

lindeki ilgililere tebliğ edilmesi gerekirken; icra dairesi tarafından tebliğ
edilmemiştir. Alıcı (K) ise buna istinaden ihalenin feshi talebinde bu
lunmuştur. Bu husus ihalenin feshi sebeplerinden sayılır mı? Mahkeme
neye karar vermelidir? Açıklayınız.
4. Alacaklı (E): yeniden kıymet takdiri yapılması gerektiğinden bahisle

ihale tarihinden itibaren on gün sonra ihalenin feshim talep etmiştir. İcra
mahkemesi neye karar vermelidir? İhalenin feshi sebebi ve süre bakı
mından değerlendiriniz.
5. Alıcı (K): taşınmaza ilişkin arttırmada: arttırma ve ilan tarihi arasında

Kanunda gösterilen sürenin mevcut olmadığından bahisle süresi içeri
sinde ihalenin feshi talebinde bulunmuştur. Mahkeme neye karar verme
lidir? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Kural olarak satış bedeli nakit ve peşin olarak ödenir. Bedelin nakit ola
rak ödeneceği konusunda herhangi bir istisna mevcut değildir. Ancak ic
ra müdürü tarafından alıcıya bedeli ödemesi için on günlük bir süre veri
lebilir (İİK m. 130). Dikkat etmek gerekir kı alıcı bedeli ödememiş olsa
dahi ilıale ile arlık taşınmazın mülkiyeti alıcıya geçmiştir. Ancak alıcı
ilgili sürede bedeli ödemezse icra dairesi ihaleyi re'senıptal eder. Buna
göre icra dairesi ihaleyi geçmişe etkili olarak iptal eder (geri alır). Bu
hükümle kanun koyucu icra dairesine kendi işlemini geri alabilme yetki
si tanımıştır (İİK m. 133).
Her ne kadar İİK m. 133 2:de bunun için de ihalenin feshi kavramı kulla
nılmış olsa da burada m. 134 anlamında bir ihalenin feshinden söz etmek
mümkün değildir. İhalenin feshinde (m. 134) icra dairesinin yapmış oldu
ğu ihale işleminin kanuna aykırı olmasından dolayı geçmişe etkili olarak
icra mahkemesi tarafından iptali söz konusudur. Hâlbuki İİK m. 130
ve m. 133 hükümleri çerçevesinde şayet kendisine verilen on günlük süre
içerisinde alıcı bedeli yatırmazsa ilıale.. bizzat icra dairesinin geri alma iş
lemiyle iptal edilecektir". Bu hâlde süresi içerisinde bedel yatırılmazsa ic-
r... Şikâyetçi borçlu tarafından 1035.1040.1746 ve 3313 parsel sayılı taşınmazlara ilişkin olarak
02 03.2015 tarihinde gerçekleştirilen ihalelerin feshi istemi ile icra mahkemesine başvurulduğu,
mahkemece, ihale alıcs'arı tarafından verilen 10 günlük sürede satış bedellerinin ödenmemesi
nedeniyle İİK'nın 133 maddesi uyarınca icra müdürlüğünce şikâyet konusu ihalelerin düşürül
mesine karar verildiği gerekçesiyle konusuz kalan istem hakkİnda karar verilmesine yer olmadı
ğına hükmedıfdiğı görülmektedir İİK'nın 133. maddesi gereğince işlem yapılmış olması, aynı
Kanun'un 134. maddesine göre yargılama yapılmasını engellemez. Zira. İİK'nın 133. ve
134. maddelerinin sebep ve sonuçları ile karar mercileri tamamen farklıdır. Bu nedenle.
İİK'nın 133 maddesi hükmü uyarınca, icra müdürlüğünce satışın düşürülmesi, farklı kurallan ve
hukuki sonuçları içeren aynı Kanun'un 134. maddesine dayanılarak yapılan ihalenin feshine yö
nelik şikâyetin esâsının incelenmesine engel teşkil etmez ve kesin hüküm oluşturmaz O hâlde,
ra dairesi işlemi geri almak zorundadır. Şayet icra dairesi işlemi geri al
mazsa süresiz olarak şikâyet yoluna başvurulabilecektir.
Olayda ise ihale bedeli alıcı tarafından onüç gün sonra yatırılmış ve
bedeli icra dairesi kabul etmiştir. İİK m. 133 hükmüne göre bedel ihale
den itibaren on günlük süre içerisinde yatırılmazsa icra dairesi tarafın
dan ihalenin geri alınması zorunludur. İcra dairesinin bu hususta her
hangi bir takdir yetkisinin olduğundan bahsedilemez. İcra dairesi ihaleyi
geri almak zorundadır. Buna göre bedelin on gün içinde değil ancak yi
ne de yatırılmış olması icra mahkemesinin gen alma işlemini bertaraf
etmez. Zira on günden sonra yapılmış olan ödemelerin icra dairesi tara
fından kabul edilmesi mümkün değildir. O hâlde olayda ilgililer süresiz
surette icra dairesinin yapmış olduğu işleme karşı şikâyete ilişkin genel
hükümler çerçevesinde şikâyet yoluna başvurabilirler (İİK m. 16).
2. İİK m. 115 I hükmüne göre: “Şu kadar ki, artırma bedelinin malın tah
min edilen bedelinin yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına
rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı
olan alacakların mecmuundan fazla olması ve bundan başka paraya çe
virme ve paraların paylaştırılması masraflarını aşması gerekir. ”.
Buna göre taşınır satışlarında aynı taşınmaz satışlarında olduğu gibi.,

muhammen bedelin yüzde ellisi ve satış isteyenin alacağına rüçhanlı
alacağın var olup olmadığı tespit edilir. Bu iki değerden yüksek olan be
lirlenip üzerine paraya çevrime ve paraların paylaştırması masrafları ek
lenir. Bu surette elde edilen değer asgari ihale bedelidir.
Asgari ihale bedelinin doğru hesaplanmasında hem borçlunun hem de

alacaklıların bazı hâllerde ise alıcı ve pey sürmek suretiyle arttırmaya
katılanların menfaati bulunmaktadır. Ancak borçlu ve alacaklıların men
faatinin mutlak olduğu şüphesizdir. Kaldı ki bu hâlde ihalenin feshini
İİK m. 134 hükmünde gösterilip de ilgili hukuka aykırılıktan dolayı
menfaati zedelenmiş olanların ilen sürmesi gerekmez. Zira asgari ihale
bedelinin belirlenmesine ilişkin husus kamu düzenine ilişkindir. Bu
mahkemece. borçlunun 4 parça taşınmaza yönelik yaptığı ihalene feshi isteminin esasının ince
lenmesi suretiyle'oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirmey
le,. yazılı şekilde hüküm, tesisi isabetsizdir...1'. Karar için bkz. 12. HD. 16.11.2015. 27655/28158
(www. kazanç i. com. tr)(28.04.2018).
hâlde ilgili fesih sebebi: ileri sürülmemiş bile olsa icra mahkemesi tara
fından re'sen dikkate alınır'3.
Olayda değeri 4.300 TL olarak takdir edilen televizyon, 1.999 TL karşı
lığında ilıale edilmiştir. İhale bedelinin takdir edilen değerin yüzde ellisi
ve artırma masraflarını karşılamadığı açıktır. Bj hâlde: (B)’nin iddiası
yerindedir.
3. Taşınır satışından farklı olarak taşınmaz satışında arttırma ilanı İKK m.

127 hükmünde gösterilen borçlu, alacaklılar ve tapu kütüğünde gösteri
len ilgililere tebliğ edilmek zorundadır. Şayet ilan tebliğ edilmezse bu
ihalenin feshi sebebidir'5. Ancak ihalenin feshini talep edebilecek kişiler
için kanun koyucu iki şart aramaktadır:
• İhalenin feshini talep edebilecek kişiler Kanunda sınırlı sayıda gös
terilmiştir. Gerçekten de İİK m. 134 II hükmüne göre: “İhalenin
feshini, Borçlar Kanununun 226'ncı maddesinde yazılı sebepler de
dâhil olmak üzere yalnız satış isteyen alacaklı, borçlu, tapu sicilin
deki ilgililer ve pey sürmek suretiyle ihaley e iştirak edenler yurt
içinde bir adres göstermek koşuluyla icra mahkemesinden şikâyet
yolu ile ihale tarihinden itibaren yedi gün içinde isteyebilirler.zz”.
‘ ‘...İİK'nın 129/2 maddesi gereğince usulüne uygun bir ihalenin varlığından söz edebilmek için
(taşınmazların birinci arttırmada ihale olunduğu nazara alınarak,, arttırma bedelinin, malın tah
min edilen bedelinin %60'tnı bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanlı olan alacakların top
lamından fazla olması ve bundan başka paraya çevirme ve paylaştırma masraflarını geçmesi
lazımdır. Bu nedenledir ki. sürülen peyin yukarıda açıklanan miktarları geçmemesi halinde
anılan madde hükmü gereğince satış düşer. Dairemizin içtihatlarında da belirtildiği üzere,
bu husus kamu düzenine ilişkin olup, süresiz şikâyet yolu ile ileri sürülebileceğinden
mahkemece işin esasının incelenmesi yerine şikâyetin süreden reddine karar verilmesi isabet
sizdir..”. Karar için bkz 12. HD 16.03 2009. 25426/5378 (RUHİ Ahmet Cemal. İhale ve İhale
nin Feshi. 2. Bası. Ankara 2013. s. 180).
'5 e.. Somut olayda, borçlu U D ’a ödeme emrinin tebliğ edildiği adrese çıkarılan satış ilanı tebliga
tının iade gelmesi üzerine borçluya yeniden satış ilanının gönderilmediği ve dolayısıyla tebliğ
edilmediği (aynı adrese çıkarılan tebligatın üzerinde 'bu zarfta örnek 10 ödeme emri ve senet
sureti vardır" ibaresinin bulunduğu) anlaşılmıştır. İİK'nun 127. maddesi gereğince saüş ilanı
nın bir suretinin alakadarlara tebliği' zorunludur. Yukarıda belirtildiği üzere satış ilanı
borçlu U. D. 'a tebliğ edilmediğinden ve satış ilanı tebliği zorunluluğu bu hâli He yerine ge
tirilmediğinden, bu husus başlı başına ihalenin feshi sebebidir. O hâlde mahkemece şikâ
yetin kabulü ile ihalenin feshine karar verilmesi gerekirken istemin reddi yönünde hüküm tesisi
isabetsizdir...1'. Karar için bkz. 12. HD. 01.04.2013. 2716/12295 (www.kazanci.com.tr)
(28.04.2018).
‘...Şikâyet tarihi itibariyle, taşınmazın tapu kaydına şikâyetçi 3 kişi lehine henüz aile konutu
şerhi konulmadığından, şikâyetçinin şikâyet hakkı bulunmamaktadlr. Zira şikâyetçinin tasarruf
işlemlerini yapabilmesi, aile konutu şerhinin tapu siciline şerh verilmesi şartına bağlı bulunmak
tadır. Bir başka anlatımla, aile kondu ile ilgili sınırlamanın, 3. kişilere karşı hüküm ifade etmesi
için, şerh le'htan tarafından tapuya kaydının sağlanması gerekmektedir'Dolayısıyla, şikâyetçi
• Ancak Kanunda sınırlı sayıda gösterilen ilgililerden olmak ihalenin

feshini talep edebilmek için yeterli değildir. İhalenin feshini gerek
tiren bir sebep mevcut olsa dahi, bu sebep kamu düzeninden de sa
yılmadıkça, ihalenin feshini talep eden kişinin menfaatinin zede
lenmesiyle ihalenin feshi sebebi arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
Zira İİK m. 134 VIII hükmüne göre: “İhalenin feshini şikâyet yolu
ile talep eden ilgili, vakıa yolsuzluk neticesinde kendi menfaatleri
nin muhtemel olduğunu ispata mecburdur." Bu husus ise hukuki
yararla ilgilidir31.
Olayda her ne kadar İİK m. 127 hükmüne göre satış ilanı Kanunda göste
rilen ilgililere tebliğ edilmediğinden bu husus ihalenin feshi sebebi de ol
sa: bu sebebe dayanarak ihalenin feshini yalnızca ilanın kendisine tebliğ
edilmemesinden menfaati ilılal edilen ilgililer talep edebilir. Alıcı, İİK m.
134 II hükmüne göre ihalenin feshini talep edebilecek kişilerden olsa da
diğer şart olan hukuki menfaat şallını haiz değildir. Zira satış ilanın tebliğ
edilmemesinden menfaati zedelenen ilgililer İİK m. 127 hükmünde göste
rilen kişiler olup alıcının bu sebeple menfaatinin zedelenmesi mümkün
değildir. İİK m. 127 hükmüne aykırılık ise kamu düzenine ilişkin olmadı
ğından ihalenin feshi talebi usulden reddedilecektir.
4. İcra ve İflâs Kanunu paraya çevrime hazırlıkları sırasında yapılması

gereken kıymet takdiri ve buna olan muhalefetle ilgili olarak ayrı bir
ad/na an'e konutu şerh'. henüz tapu kütüğüne işlenmediğinden ve dolayısıyla şikâyetçi İİK'nın
134 maddesinde belirlenen 'tapudaki ilgili’ sıfatını taşımadığınoan ihalenin feshine ilişkin şikâ
yette bulunamaz Hâl böyle olunca, mahkemece, şikâyetçinin, halenin feshi isteminde bulun
masına yasal imkan olmadığı gözetilerek, aktif husûmet yokluğu sebebiyle şikâyetin reddine ka
rar verilmesi gerekir.Karar için bkz. 12 HD. 03.06.2016. 11361/1622 (wvAv.kazanci.com.tr)
(28.04.2018).
3 “...İİK'nın 134/8 maddesinde: ’İhalenin feshini şikâyet yolu ile talep eden ilgili vaki yolsuzluk
neticesinde kendi menfaatlerinin muhtel olduğunu ispata mecburdur’ düzenlemesi yer almakta
dır. Somut olayda, 23847 ada 1 parsel 21 numaralı bağımsız bölümün muhammen bedellinin
350.000 TL olduğu ve aynı bedele satıldığı, 23847 ada 1 parsel 22 numaralı bağımsız bölümün
muhammen bedellinin 50.000 TL olduğu ve aynı bede'e satıldığı, dolayısıyla bu iki taşınmaz
yönünden satış bedefnin, taşınmazların muhammen bedeli ile aynı olduğu anlaşılmakta
dır. Bu durumda zarar unsuru gerçekleşmediğinden şikâyetçi borçlunun, bu taşınmazlar
yönünden, ihalenin feshini istemekte hukuki yaran yoktur. Mahkemece istemin zarar un
surunun bulunmaması sebebiyle reddi gerekirken, işin esasının incelenerek sonuca gidil
mesi yerinde değil ise de, sonuçta istem reddedildiğinden mahkeme karan sonucu itibariyle
doğrudur. Ancak İİK'nın 134/2. maddesi uyarınca işin esasına bu sebeple girilmemiş olunaca
ğından şikâyetçi borçlu aleyhine, bu taşınmazlar yönünden, pars cezasına hükmedilmesi doğru
değil ise de. bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını zorunlu kılmadığından ka
rarın düzeltilerek onanması gerekmiştir...Karar için bkz 12. HD. 09.05 2016. 9958/13532
(www kazanci.ccm.tr)(28.04.2018).
hüküm sevk etmiştir. Kıymet takdiri balısi önemli olduğundan bazı hu
susların altını çizmekte fayda vardır.
• Öncelikle paraya çevrime sırasında mutlaka kıymet takdiri düzen
lenmek zorundadır. Bu sebeple malın haczi sırasında yapılmış olan
kıymet takdiriyle yetinilmesi mümkün değildir.
• İİK m. 128 a hükmüne göre kıymet takdiri ilgililere tebliğ edilir. Bu
ilgililer borçlu: haciz koydurmuş alacaklılar ve taşınmaz üzerine
hak sahibi olduğu anlaşılan tapu kütüğündeki kişilerdir. İlgililer
kıymet takdirinin kendilerine tebliğinden itibaren yedi gün içerisin
de raporun şikâyet yoluyla iptalini talep etmezlerse artık bu husus
ihalenin feshine konu olamaz32.
• Kıymet takdiri yapıldıktan itibaren iki sene içinde yemden kıymet
takdiri yapılamaz (İİK m. 12S a III). Ancak doğal afetler veya imar
durumundaki değişiklik sebebiyle taşınmazın değerinde değişiklik
olma ihtimali varsa yeniden kıymet takdiri yapılmak zorundadır.
Yargıtay bu hükmü şu şekilde yorumlamaktadır: Kanunda iki yıl
içinde taşınmaza ilişkin yeniden kıymet takdiri yapılamayacağı dü
zenlendiğine göre: ilk kıymet takdirinden itibaren ıkı yıl geçmesi
hâlinde yeniden kıymet takdiri yapılması zorunludur. Bu husus ka
mu düzenine ilişkin olup süresiz şikâyete tabidir33.
32 *.. İ i K 'nun 128/2 maddesi gereğince. icra dairesi satışa hazıriık işlemleri sırasında taşınmazın
kıymetini ehil bilirkişiler aracılığıyla tayin ve tespit ettirirken, taşınmazın üzerindeki yükümlülükle
rin de kıymete dan etkisini dikkate alır. Kesinleşen kıymet takdiri, taşınmazın satışı sırasında
İ.İ.K nun 129 maddesinde öngörülen ve satışın en az hangi bedelle yapılacağını saptayan
önemli bir işlemdir Kıymet takdirine dair rapor; borçluya, haciz koydurmuş alacaklıya ve diğer
ipotekli alacaklılara tebligatın yapıldığı icra dosyasındaki, ayrıca büdirilmiş'bulunması hâli müs
tesna olmak üzere, tapudaki mevcut adresleri esas alınmak suretiyle tebliğ edilir. İlgililer icra
dairesinin kıymet takdir işlemine karşı şikâyet yoluyla icra mahkemesine başvurarak, düzenle
nen raporun gerçeği yansıtmadığını ileri sürebilirler. Kanunun öngördüğü bu olanağı kullanma
yanlar. kıymet takdirinin usulsüz olduğundan bahisle ihalenin feshini talep edemezler ,.1'. Karar
için bkz. 12. HD. 27.06.2012. 8104/22707 (www kazanci.com.tr)(28.04.2018).
33 '.. Alacaklı tarafından borçlular aleyhine kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile başlatılan
takipte borçlu icra mahkemesine başvurarak taşınmaz ihalesinin, feshini talep etmiş olup, mah
kemece istemin reddine karar verilmiştir İİK'nın 128/a-2. maodesinde; "Kesinleşen kıymet
takdirinin yapıldığı tarihten itibaren iki yıl geçmedikçe yeniden kıymet takdiri istenemez"
hükmüne yer verilmiştir. HGK'nın 26.2.1992 gün ve 9270-130 Sayılı kararında; satışın,
kıymet takdirinin esas alındığı tarihten iki sene sonra yapılmasının başlı başına ihalenin
feshi sebebi sayılacağı benimsenmiştir. Ayrıca kararda iki yıllık sürenin başlangıcının, bilaha
re kesinleşmesi kaydı ile kıymet takdirinin yapıldığı tarih olduğu açıkça vurgulanmıştır. Bu husus
kamu düzenine dair olup, mahkemece re'sen nazara alınmalıdır Somut olayda, şikâyete konu
taşınmazla ilgili olarak era müdürlüğünce 31.3 2013 tarihinde kıymet takdirinin yapıldığı, bilirki
şilerin 1 4.2013 tarihli raporlarını ibraz ettikleri, kıymet takdirine itiraz üzerine İcra Hukuk Mah-
Olayda ise ilanda gösterilen arttırma tarihi ile sen kıymet takdiri arasın
da üç yıllık süre bulunmaktadır. Bu hâlde icra dairesinin yeniden kıymet
takdiri yaptırması zorunludur. Bu husus şüphesiz ihalenin feshi sebebi
dir. Aynı zamanda kamu düzenine aykırılık söz konusu olduğu için sü
resiz şikâyet söz konusu olacaktır.
5. İhalenin fesih sebeplerini oluşturan hukuka aykırılıklar şu şekilde kate-

gorıze edilebilir2':
• Arttırmaya hazırlık aşamasındaki hatalı işlemler
• Arttırma sırasındaki hatalı işlemler,
• İhaleye fesat karıştırılmış olması,
• Alıcının arttırma konusu malın önemli özellikleri hakkında hataya

düşürülmüş olması
İİK m. 126 hükmüne göre ilanın birinci ihaleden bir ay önce yapılması
gerekir. Hükümde bu sürenin getirilmesinin amacı ilanının olabildiğince
en geniş şekilde öğrenilmesine olanak sağlayıp arttıramaya katılacak ki
şi sayısını çoğaltmaktadır. Bu sebeple ilgili hükme uyulmaması kural
olarak ihalenin feshi sebebidir".*
24
kemesi'nin 2013/578 E sayılı dosyasında alınan 24 9.2013 tarihli bilirkişi raporunda,. 31 3.2013
tarihi itibariyle taşınmazın değerinin belirlendiği mahkemece 24 3.2013'tarihlı bilirkişi raporunun
hükme esas alınmasına karar verildiği, ihalenin ise 20 8 2015 tarihinde iki yıllık süre geçtikten
sonra yapıldığı görülmüştür. (HGK. 20.1.2016,. T. 12 5 2016. 2315/12-3325E- 2016/25 K). O
hâlde şikâyete konu ihale. kesinleşen kıymet takdirinin yap.ldığı 31.3.2013 tarihinden iti
baren iki yıldan fazla süre geçtikten sonra gerçekleştiğinden mahkemece, ihalenin feshi
ne karar verilmesi ge'ekirken yazılı gerekçe ile reddine hükmedilmesi isabetsiz olup, mah
keme kararının açıklanan sebeplerle bozulması gerekirken. Dairemizce ihalenin feshi isteminin
reddine yönelik kararın onandığı para cezası yönünden ise bozulduğu anlaşılmakla karar dü
zeltme isteminin kabtfü gerekmiştir..:. Karar için bkz. 12 HD. 12.05.2016. 7719/14097
24 ‘İİK’nın 134. maddesir.de ihalenin fesih nedenleri açıkça gösterilmiştir. Buna göre ihalenin,
sadece 818 sayılı BK’nın 226 maddesinde yazılı sebepler, satış ilanının tebliğ edilememiş ol
ması,. satılan malın esaslı niteliklerindeki hata ve ihaledeki fesat nedenleriyle feshedileceğine
değinilmiştir. İhalenin fesih nedenleri, gerek doktrinde ve gerekse Yargıtay uygulamasında; 1-
İhaleye fesat karıştırılrrrş olması,. 2- Arttırmaya hazırlık aşamasındaki hatalı işlemler 3- İhalenin
yapılması sırasındaki ketali işlemler. 4- Alıcının taşınmazın önemli nitelikleri hakkında hataya
düşürülmüş olması, sertinde 'sıralanabilir..:. Karar'için bkz. 12. HD. 17.06.2013. 15627/22562
2s İİK'nın 126.maddesi taşınmaz ihalelerinde artırma ilanının ne şekilde yapılacağını
düzenlemiştir. Anılan maddede, artırmanın satıştan en az bir ay önce yapılacağı açıklan
mıştır. Dairemizce de bu kural sapma göstermeksizin uygulanmaktadır. Açıklanan madde
nin son fıkrası göndermesi ile taşınmaz ihalelerinde de uygulanması zorunlu elan İİK'nın 114.
maddesinde: "Satış açık artırma he yapılır. Birinci ve 2. artırmanın yapılacağı yer. gün ve saat
Ancak kamu düzeninden sayılmayan ihalenin feshi sebeplen bakımın

dan ihalenin feshini talep eden kişinin ilgili fesih sebebi sonucu menfaa
tinin zedelenmesi gerekmektedir. Bu yukarıda da belirtildiği gibi huku
ki yarar şartıdır.
Dikkat edilirse birinci arttırma tarihi ve ilan arasında bir aylık sürenin
öngörülmesinin sebebi, arttırmaya iştirakin mümkün olduğunca fazla
olmasını sağlamaktır. Bu sebeple birinci arttırma ve ilan arasında bir
aydan daha kısa bir süre olmasından menfaati etkilenen kişiler borçlu ve
alacaklılardır. O hâlde bu fesih sebebine dayanarak yalnızca alacaklılar
ve borçlu ihalenin feshi talebinde bulunabilirler. Bu husus kamu düze
nine ilişkin olmadığından hukuki yarar eksikliği sebebiyle alıcı (K);nın
ihalenin feshi talebi reddedilmelidir.
daha önceden ilan edilir İlanın şekli, artırmanın tarzı, yer ve günü ve gazete ile yapılıp yapılma
yacağı icra memurunsa alakadarların menfaatlerine en muvafık geleni nazarı dikkate alınarak
tayin olunur' hükmü yer almaktadır. Somut olayda ihale tarihi 2 122013 olup gazete ilanı
12 11.2013te yapılmıştır Bu şekilde İİK'nun 126. maddesinde düzenlenen bir aylık süreye
riayet edilmemiştir. C hâlde mahkemece istemin kabulüyle taşınmaz ihalesinin İİK'nun 126.
maddesine aykın şekilde yapılan ilan sebebiyle feshi gerekirkenyazılt gerekçeyle istemin reddi
yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...1'. Karar için bkz. 12. HD. 17.06.2013. 15627/22562
(www kazanci.ccm.tr )(28.07.2018).
■ Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takip
OLAY:
İstanbul'da ikamet eden borçlu (B)s alacaklı (A)’ya aralarındaki temel
ilişkiden dolayı (A)'nm emrine 20.000 TL'lik bir alacağı içeren bono
keşide etmiştir. (A) dalıa sonra bu bonoyu Ankara'da ikamet eden
(H)'ye ciro etmiştir. Bononun vadesinin geldiğini tespit eden (H):
(B)’ye karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takıp başlatmış
tır. Keşideci tarafından ödeme yeri İzmir olarak düzenlenmiştir.
SORULAR:
1. (B): senedin üzerinde tanzim tarihinin yer almadığını belirterek beş gün
içerisinde ödeme emrine itiraz etmiştir. Bu hâlce icra mahkemesi nasıl
bir inceleme yapacaktır? Açıklayınız.
2. (H), 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun yetkiye ilişkin hü
kümleri gereği kendi yerleşim yerinde bulunan Ankara icra dairesinde
takıp başlatmıştır. (B), ise kendisine gönderilen ödeme emrinde icra dai
resinin yetkili olmadığı itirazında bulunmuştur (B)'nin itirazı isabetli
midir? İcra mahkemesi ne karar vermelidir? Açıklayınız.
3. Kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmeyen ve Kanunda gösteri

len süre içerisinde borcunu ödemeyen (B)_. mallarının haczedileceği
korkusuyla (H)’ye ödeme emrinde gösterilen alacak miktarım ödemiştir.
Ancak (H) takibe devam etmiş ve haciz talebinde bulunmuştur. Buna
göre (B)’ nin başvurabileceği bir hukuki çare mevcut mudur? Açıklayı
nız.
4. (B), bono kendisine usulüne uygun olarak ibraz edilmiş olmasına rağ
men bonodaki alacak miktarım ödememiştir. (H), (A)’ya karşı kambiyo
senetlerine mahsus hacız yoluyla takip başlatabilir mi? Açıklayınız.
5. (H)? nın icra dairesine ibraz ettiği senedin kambiyo senedi niteliğinde
olmadığını tespit eden icra dairesi, (H)Tnin hak kaybına uğramaması için
borçluya genel haciz yoluyla takibe ilişkin bir ödeme emri göndermiştir,
îcra dairesinin işlemi hukuka uygun mudur? Şayet icra dairesinin işlemi
hukuka aykırıysa kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvu
rabilir? Açıklayınız.
6. (B) kendisine gönderilen ödeme emri üzerine imzaya itiraz etmiştir. (B):
HMK m. 209 I gereği icra mahkemesi bir karar verinceye kadar herhangi bir
icra işlemi yapılamayacağı gerekçesiyle icra dairesinin haciz işlemine karşı
şikâyet yoluna başvurmuştur. (B)’nin iddiası isabetli midir? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. îcra ve İflâs Kanuna göre icra dairesi., takıp talebiyle birlikte ibraz edi
len kambiyo senedinin i-) Kambiyo senedi vasfım haiz olduğunu, iı-)
Kambiyo hukukuna göre alacaklının takip hakkının mevcut olduğunu ve
iıı-) Senedin vadesinin gelmiş olduğunu tespit ederse, borçluya kambiyo
senetlerine mahsus hacız yoluyla takibe ilişkin ödeme emri gönderir
(İİK m. 168 ve '.70 a l). Buna göre kanun koyucu kambiyo senetlerine
mahsus haciz yoluyla takipte, maddî hukuka ilişkin olan ve senedin üze
rindeki şekli unsurlarla alakalı bazı hususların doğrudan doğruya icra
dairesi tarafından incelenmesi gerektiğini düzenlemiştir. Esasen burada
icra dairesinin faaliyeti bir “yargılama faaliyeti” kadar geniş olarak ka
bul edilmemiştir. Zira icra dairesi yukarıda gösterilen unsurları yal
nızca senet üzerinden inceleyebilecektir.
Senedin vadesi, alacaklının takıp hakkının mevcudiyeti, senedin kambi
yo senedi vasfın: haiz olup olmadığı birer şikâyet sebebi olarak düzen
lenmiştir. Senedin vadesinin gelmediğine ilişkin şikâyet İİK m. 16 vd.
hükümlerine göre ödeme emrinin tebliğinden itibaren yedi günlük süre
ye tabıyken, takip hakkının mevcudiyeti ve senedin kambiyo senedi
vasfını haiz olup olmadığı hususları özel şikâyet sebepleri olup bun
lar ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş günlük şikâyet süresine
tabidir (İİK m. 168 ve 170. a).
Genel hacız yoluyla takipten farklı olarak kambiyo senetlerine mahsus
hacız yoluyla takipte ödeme emrine itiraz, icra dairesinde değil icra
mahkemesinde gerçekleştirilmektedir (İİK m. 16S). Olaya da konu olan
hukuki sorun esasen bununla ilgilidir. Borçlunun itiraz ve şikâyet sebep

lerini karıştırması hâlinde icra mahkemesi neye karar verecektir? Bu so
run esasen bir şikâyet sebebinin hatalı olarak itiraz sebebi olarak tespit
edilmesinde ortaya çıkmaktadır. Bu duruma ilişkin olarak İcra ve İflâs
Kanunu’nda açık bir düzenleme bulunmaktadır. Kanuna göre: “İcra
mahkemesi müddetinde yapılan şikâyet veya itiraz dolayısıyla, usulü da
iresinde kendisine intikal eden işlerde takibin müstenidi olan kambiyo
senedinin bu vasfı haiz olmadığı veya alacaklının kambiyo hukuku mu
cibince takip hakkına sahip bulunmadığı hususlarını re'sen nazara ala
rak bu fasla göre yapılan takibi iptal edebilir (İİK m. 170/a). ”
Buna göre senedin kambiyo senedi niteliğinde olmadığına ilişkin şikâ
yetin ve alacaklının takip hakkının mevcut olmadığına ilişkin şikâyetin,
bir itiraz sebebi olarak düşünülüp ödeme enirine karşı şikâyet yoluna
başvurulmak yerine ödeme enirine itiraz edilirse, ıcıa mahkemesi bu iki
şikâyet sebebim re'sen inceleyip takibin iptaline karar verebilecektir.
Dikkat etmek gerekirse hatâeıı ödeme enirine itiraz sebebi olarak tespit
edilen şikâyet sebepleri yalnızca alacaklının takıp hakkının mevcut ol
maması ve senedin kambiyo senedi vasfını haiz olmamasıdır. Süresi
içerisinde ödeme emrine itiraz edilmiş ve şikâyet yoluna başvurul
muşsa, borçlu bu hususları belirtmemiş olsa dahi icra mahkemesi
tarafından bu hususlar re'sen dikkate alınıp takibin iptaline karar
verilmesi gerekmektedir3*. Buna göre esasen bir şikâyet sebebi olan
î€ '.. Öte yandan: İİK'nun 170/a maddesi gereğince; icra mahkemesi, müddetinde yapılan şikâyet
ve itiraz dolayısıyla, usulü dairesinde kendisine intikal eden işlerde takibin müstenidi olan kam
biyo senedinin bu vasfı haiz olmadığı veya alacaklının kambiyo hukuku mucibince takıp hakkına
sahip bulunmadığı hususlannı resen nazara alarak bu fasla gere yapılan takibi iptal edebilir.
Borçlunun, İİK'nun 168.maddesinde yazılı yasal 5 günlük sürede borca ya da imzaya itiraz et
mesi veya zamanaşımı itirazında bulunması durumunda, takip kenusu belgenin kambiyo senedi
vasfını haiz olmadığının veya alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip
hakkının bulunmadığının tesbit edilmesi hâlinde, mahkemece, diğer itiraz nedenleri ince-
lenmeksizin İİK'nun 170/a maddesi uyarınca re sen takibin iptaline karar verilmesi gere
kir. TTK'nun 776/1-f maddesinde: bonoda düzenlenme yerinin yazılı olması gerektiği, aynı Ka
nunun 777/4 maddesinde ise: "Düzenlendiği yer gösterilmeyen bir bononun, düzenleyenin adı
nın yanında yazılı olan yerde düzenlenmiş sayılacağı’ hüküm altna alınmıştır. Düzenlenme yeri
olarak idari birim adınır. (kent, üçe. bucak, köy gibi) yazılması yeterli olup, aynca adres gösteril
mesi zorunlu değildir. Somut olayda, takip dayanağı 30 09 2013 düzenlenme ve 15.11.2013 va
de tarihli bonoda, düzenlenme yeri bulunmamakta olup düzenleyenin ikamet ettiği idari birim de
yazılı olmadığından takibe konu bono kambiyo vasfında değildir. O hâlde, mahkemece, takip
dayanağı senedin düzenlenme yerinin bulunmaması nedeniyle, kambiyo senedi vasfını
haiz olmadığı hususunun re 'sen dikkate alınarak, İİK'nun 170/a maddesi uyarınca takibin
tümden iptaline karar verilmesi gerekirken, tahrifat sebebiyiz 110.000,00 TLlik takibin ip
tali ile takibin 110.00 TL üzerinden devamına hükmedilmesi isabetsizdir .". Karar için bkz.
12. HD. 15 02 2017.10560/1992 (waw. kazanci.com. tr)(28.07.2018).
“senedin vadesinin gelmemiş olması” borçlu tarafından hataen bir itiraz

sebebi olarak değerlendirilirse icra mahkemesi artık bu hususu incele
yemeyecek ve itirazın hükümden düşürülmesine karar verecektir (İİK
m. 169 a).
2. Öncelikle takipte yetkili olan icra dairelerini tespit etmek gerekmekte

dir. Kanuna göre hacız ve teminat yoluyla takiplerde Hukuk Muhake
meleri Kanunu’r.un yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen uygulanmaktadır
(İİK m. 50.1).
• Öncelikle genel yetki kuralı gereği, borçlunun yerleşim yerinin
bulunduğu İstanbul icra dairesi genel yetkili icra dairesidir
(HMK m. 6).
• Kambiyo senedi bir sözleşme olarak kabul edildiğinden sözleşme
nin ifa yeri icra dairesinin tespiti önem arz etmektedir. Zııa Hukuk
Muhakemeleri Kanun7 a göre sözleşmeden doğan davalarda sözleş
menin ifa edileceği yer mahkemesi de yetkilidir (HMK m. 10).
Kambiyo senetlerinde ise ödeme yerinin bulunması zorunludur. An
cak açıklık bulunmadığı takdirde düzenleme yeri, ödeme yen sayılır
(TTK m. 777). Olayda ise keşıdeci açık şekilde ödeme yerini düzen
lemiştir. Bu hâlde ödeme yeri olan İzmir icra daireleri de takipte
yetkilidir4'.
• İİK m. 50 hükmüne göre: Akdın yapıldığı yer icra daireleri de takip
te yetkilidir. Kambiyo senedi bir sözleşme olarak kabul edildiği için
esasen kambiyo senedinin düzenlendiği yer icra dairesinin de İİK
m. 50 hükmüne göre yetkili olarak kabul edilmesi gerekecektir.
*' *.. Alacaklı tarafından tonciara dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla başlatı
lan takibe karşı borçlunun. İstanbul/Çağlayan îcra Müdüriüğü’nün yetkili olduğunu belirterek yet
ki itirazı ile icra mahkemesine başvurduğu mahkemece, yetki itirazının reddine karar verildiği
görülmektedir. İİK'nın 50. maddesi göndermesiyle uygudanması gereken. HMK'nın
6.maddesi uyarınca bonoya dayalı takibin borçlunun ikametgahının bulunduğu yerdeki
genel yetkili icra dai'esinde, bonoda öngörülen ödeme yerinde. 6102 Sayılı TTK'nun
777/3. maddesine göre ödeme yeri gösterilmeyen bonoda tanzim yerinin ödeme yeri ol
duğunun kabulü gerekeceğinden, bononun tanzim yerinde icra takibi yapılabilir. Somut
olayda, takibe konu borçların incelenmesinde, tanzim yerinin Üsküdar olup, buna göre yukarda
açıklandığı üzere bononun tanzim (düzenleme) yerinde de takip yapılabileceğinden alacaklının
Üsküdar icra dairesinde takip yapmasında bir usulsüzlük bulunmamaktadır. O hâlde, mahkeme
ce, itirazın açıklanan sebeple reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile reddi isabet
siz olup, karârın bozulması gerekir ise de. istem reddedildiğinden sonucu doğru mahkeme kara
rının onanması gerekmiştir...”. Karar için bkz. 12. HD. 19.02.2015, 27751/3237
(kazanci.com tr).
Olayda ise Ankara icra daireleri yetkili olmadığı için yetki itirazını ince
leyen icra mahkemesi borçlunun itirazını kabul etmelidir.
3. İİK m. 170 b hükmüne göre: “61 ’inci maddenin ikinci, üçüncü, dördün
cü ve beşinci fıkraları ve 62 ilâ 72’nci maddeler bu fasıl hükümlerine
aykırı olmadıkça, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip hak
kında da uygulanır. ”
Olayda ise takıp kesinleştikten sonra (B) tarafından (H)’ye elden ödeme
yapılmıştır. Dolayısıyla ödeme icra dairesine yapılmadığı için takip hu
kuku anlamında takıp sona ermemiştir. Yukarıda gösterilen hükme göre
İİK m. 71 ve m. 72 hükümlerinin kıyasen uygulanması mümkündür.
Buna göre:
• Borç, maddî hukuk anlamında., takıp kesinleştikten sonra sona erdi

ği için borçlu (B): icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkeme
sinden takibin iptalini talep edebilir. Bu hâlde takıp icra mahkeme
sinin kararıyla sona ermiş olur (İİK m. 71)“. Ancak (B)Tnin takibin
iptalini talep edebilmesi için ilgili hükümde gösterilen delillere de
sahip olması gerekmektedir.
• Borçlu (B), İİK m. 72 hükmü uyarınca borcunu ödediğinin tespiti

için takıp sona erene kadar menfi tespit davası açabilecektir.
4. Olayda (A), bonoyu hamil (H)’ye ciro etmiştir. Buna göre (A) cirantadır
ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre cirantalar bonodaki alacaktan
sorumlu olacaklarından (H) de (A)’ya karşı takip başlatabilecektir. An
cak (H)Tnin ciranta (A)’ya karşı takip hakkına sahip olabilmesi için
ödememe protestosu çekmesi gerekmektedir (TTK m. 778’in atfıyla m.
714). Şayet (H) tarafından usûlüne uygun olarak ödememe protestosu
çekilmezse, icra dairesinin (H):nin takip hakkı olmadığı gerekçesiyle
takıp talebinin reddedilmesi gerekir (İİK m. 170 a). Ancak icra dairesi
tarafından alacaklı (H)’nin takıp talebi kabul edilir ve (A)’ya ödeme em-
“ '.. Başvuru bu hâli He İİKnın 71/1. maddesine dayalı itfa itirazı olup anılan madde uyarınca
borçlu, 'takibin kesinleşmesinden sonraki devrede" borcun ve ferilerinin itfa edildiğini yahut ala
caklının kendisine bir mühlet verdiğini noterden tasdikli veya imzası ikrar edilmiş bir belgeyle is
pat ederse, takibin iptal veya talikini "her zaman" icra mahkemes-nden isteyebilir. Bu istemin ka
bul edilmesi için itfa itirazının İİK'nın 71. maddesinde açıklanan nitelikte bir belgeyle veya ala
caklının kabul beyanıyla kanıtlanması zorunludur...1'. Karar için bkz 12. HD. 07 06 2013.
12257/21368 (www kazanci com.tr)(28.07.2018).
ri gönderilirse (A), ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içerisin

de şikâyet yoluna başvurarak takibin iptalini talep edebilecektir25. Zira
İKK m. 170 a I hükmünde düzenlenen “ alacaklının takıp hakkına sahip
olmaması” hususu, alacaklının kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluy
la takıp hakkının olmaması manasına gelmektedir.
5. Olaydaki sorun esasen takip türünün icra dairesi tarafından mı yoksa

alacaklı tarafından mı belirleneceğine ilişkindir. Belirtmek gerekir kı İs
viçre Hukukunun aksine, Türk Hukukunda takibin türünü icra dairesi
değil: alacaklı belirler. Ancak icra dairesi, (H)’nin kambiyo senetlerine
mahsus haciz ycluyla takıp talebine rağmen, borçluya genel hacız yo
luyla takip hükümlerine göre ödeme emri göndermiştir. Kanuna göre
ödeme emri, takıp talebinde yer alması gereken kayıtları içermesi gerek
tiği gibi, ödeme emri alacaklının seçtiği takip türüne uygun olmalıdır
(İİK m. 168). Ödeme emri kanuna aykırı olarak düzenlendiğinden borç
lu (B), şikâyete ilişkin genel hükümler çerçevesinde, buna göre ödeme
emrinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde icra mahke
mesinden ödeme emrinin iptalini talep edebilir (İİK m. 16).
6. HMK m. 209 I hükmüne göre: “Adi bir senetteki yazı veya imza inkâr
edildiğinde, bu konuda bir karar verilinceye kadar, o senet herhangi bir
işleme esas alınamaz.
İlgili hükmün icra ve iflâs hukukundaki uygulamasının nasıl olması

gerektiği ise doktrinde tartışmalıdır. Yargıtay kararlarında da bir yekne-
25 '.. Alacafdı tarafından bonoya dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla başlatı
lan takibe karşı borçlunun, borca itirazda bulunarak takibin durdurulması ve iptali istemi ile icra
mahkemesine başvurduğu, mahkemece, davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır. TTK.
778 maddesi göndermesi He bonolar hakkında da uygulanması gereken TTK. nun 714 ve 730.
maddeleri uyarınca muayyen bir günde veya düzenleme gününden veya görüldükten muayyen
bir müddet sonra ödenmesi şartını havi bir bonoya dayanarak hamilin lehtara müracaat edebil
mesi, ödeme gününü takıp eden iki iş günü içinde senedi düzenleyenin protesto edilmesine bağ
lıdır Alacafdı hamil, anılan madde koşullarında protesto keşide etmeksizin, lehtar olan borçluyu
takip edemez Bir başka ifade ile senedi düzenleyen protesto edilmediği için hamil, lehtar
cirantaya karşı müracaat hakkını kaybeder. İİK’mn 170/a-2. rıaddesi gereğince, icra mah
kemesince alacaklının kambiyo hukuku mucibince takip hakkının bulunup bulunmadığı
re'sen araştırılmak zorundadır. Somut olayda, takibe konu bonoda itiraz eden borçlunun leh
tar ciranta olduğu görülmektedir. Bu durumda, yetkili hamil olan alacaklının, lehtar ciranta hak
kında takip yapabilmesi için, bonoyu düzenleyene ödememe protestosu göndermesi zorunludur.
Ancak, alacaklı vekili 5.2 2015 tarihli dilekçesinde protesto keş'de edilmediğini belirtmiş olup,
buna göre alacaklının, itiraz eden lehtar cirantayı talep hakkının bulunmadığı anlaşılmaktadır. O
hâlde, mahkemece, be husus re'sen gözetilerek İİK'nın 170/a maddesi uyarınca itiraz eden
borçlu yönünden takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, yazı'ı gerekçe He istemin reddi isa
betsizdir.. Karar için bkz. 12. HD. 20.02.2015. 3900/3387 (kazenci.com.tr).
saklık olmadığını belirtmekte fayda vardır. Yargıtay 12. Hukuk Daire

sinin güncel içtihatlarına göre senet üzerinde Tahrifata ilişkin iddialar
veya senet üzerindeki imzanın aidiyetine ilişkin iddialar İcra ve İflâs
Kanunu hükümlerinde ayrıca düzenlenmiş olan hususlardır. Bu sebeple
tahrifata ilişkin olarak genel mahkemelerde açılan davalar esasen İİK m.
72 hükmünde düzenlenen menfi tespit davası olup bu hâlde takibin dur
durulması yalnızca hükümde gösterilen teminatla mümkün olabilir. Ay
nı şekilde imzanın aidiyetine ilişkin muhalefet de İcra ve İflâs Kanu
numda ayrıca düzenlenmiştir. Bu hâlde sahtelik iddiası takibi durdur
mayacaktır52. Sahtelik iddiasının takibi durdurup durdurmayacağı genel
sc Somut olayda alacaklı tarafından borçlu aleyhine bir adet conoya dayalı olarak kambiyo
senetienne özgü haciz yoluyla icra takibi başlatıldığı, borçlu tarafından bononun vadesinde tah
rifat yapıldığı ve Samsun Cumhuriyet Başsavcılığınca takibe konulan senetle ilgili olarak" bedel
siz kalmış teminat senedini tahsile koymak suretiyle dolandıncıl'k’ suçundan soruşturma yürü
tüldüğünün belirtildiği, mahkemece ceza davası He ilgili soruşturma sonuçlanıncaya ve sahtelik
davasında karar verilinceye kadar 6100 Sayılı HMK'nın 209/î. maddesi gereğince borçlu yönün
den takibin durmasına 'tarar verildiği anlaşılmıştır. İcra ve iflâs hukuku, icra ve iflâs takiplerinin
usul hukuku niteliğindedir. Bu hukuk dalınin amacı, bir yandan takip alacaklısının alacağına ka
vuşması için borçlu veya üçüncü kişilerin çıkarabilecekleri zorlukları ortadan kaldırmak, diğer
yandan kötüniyetii takiplere karşı takip borçlusunun kendisini korumasını sağlayacak hukuki ça
reler bulmak, bu arada takipten etkilenen üçüncü kişilerin menfaatlerini korumak, takip işlemleri
nin yapılması sırasında insan hak ve hürriyetlerinin ihlal edilmesini önlemektir. İcra iflâs'hukuku-
nun en önemli kaynağı İcra ve İflâs Kanunu olup, bu Kanun, icra ve iflâs takibinden, tahsile ka
dar uygulanması gereken usul hükümlerini düzenlemektedir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri
Kanunu. İcra ve İflâs Kanununda bir hüküm olmayan hâllerde, ancak İcra ve İflâs Kanununda
açıkça gönderme olması (İİK 50, 68/a-4 gibi) veya bu kanunun özel veya genel hükümlerine ay
kırı olmaması (zorunlu dava arkadaşlığı) hâllerinde uygulanabilir. Bu ilkeler ışığında HMK'nın
209/1. maddesinin ilamsız icra takiplerine etkisi değerlendirilmezdir. Bu maddeye gere 'adı bir
senetteki yazı veya imza inkar edildiğinde, bu konuda bir karar verilinceye kadar, o senet her
hangi bir işleme esas alınamaz." Bu maddenin icra takiplerinde uygulanması gerektiğine
ilişkin olarak İcra ve İflâs Kanununda bir hüküm bulunmamaktadır. Kambiyo senetlerine
özgü haciz yolu ile yapılan takipte, takibe konu kambiyo senedi altındaki imzaya itiraz,
İİK'nun 170. maddesinde özel olarak düzenlendiğinden, imza inkarı nedenine dayalı sah
telik iddiası hakkında, sonraki genel kanun olan HMK'nın 209. maddesi uygulanamaz İm
za itirazı, İİK'nun 170/1. maddesi uyarınca satıştan başka icra takip muamelelerini durdurmaz.
Ancak icra mahkemesi 'tirazla ilgili kararına kadar takibin geçici darak durdurulmasına karar ve
rebilir (İİK 170/2) öte yandan sahtelik iddiasının imza itirazı dışındaki bir nedene (yazıda sahte
lik) dayanması hâlinde Dairemiz. İcra ve İflâs Kanunu'nda bir düzenleme bulunmadığından
HMK'nın 209 maddesinin uygulanması gerektiği görüşünde iken, daha sonra içtihat değişikliği
ne gidilerek, senet üzerinde bulunan yazıdaki sahtelik'iddıasının borca itiraz niteliğinde olup, bu
konunun da İİK'nın 169;a maddesinde düzenlenmiş olması nedeniyle. HMK'nın 209 maddesinin
bu yönden de uygulama yerinin olmadığı görüşü benimsenmiştir İcra mahkemesi, önüne gelen
itiraz ve şikâyetleri, İcra ve İflâs Kanunu'nda düzenlenen özel usul kurallarını uygulayarak takip
hukuku bakımından kesin hükme bağladığından, anılan mahkemenin kararları kural olarak
maddî anlamda kesin hüküm niteliği taşımaz. Bu nedenle borca veya imzaya itirazın incelenme
si sırasında sahtelik iddiasına dayalı olarak genel mahkemelerde açılan davaları bekletici mese
le yapamayacağı gibi takibin durdurulmasına da karar veremez. Sadece İİK'nın 169/a-2 mad
desi uyarınca itirazın esası hakkındaki kararma kadar icra takibinin muvakkaten durdurulmasına
karar verebilir. İcra mahkemesince takibe konu alacakla ilgili bir karar verilmiş olması, aynı ala
cak hakkında genel mahkemelerde dava açılmasma^engel oluşturmaz. Borçlunun sahtelik
nedenine dayalı olarak açtığı menfi tespit davası, İİK'nın 72. maddesi kapsamında bir da-
hacız yoluyla takipte değil, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla

takipte söz konusu olur. Zira genel haciz yoluyla takipte borca itiraz ni
teliğinde olan tahrifat iddiasıyla ve imzaya itirazla takıp zaten durmak
tadır (İİK m. 66.1). Hâlbuki kambiyo senetlerine mahsus hacız yoluyla
takipte ödeme emrine itiraz., genel hacız yolunun aksine., takibi durdur
maz (İİK m. 169). Şayet Yargıtay 12. Hukuk Dairesi1 nin güncel içtihat
larına göre olay çözülürse, sahtelik iddiası niteliğinde olan imzaya itiraz
ile HMK m. 209 değil: İİK m. 169 ve m. 170 hükümleri uygulanacağın
dan takıp durmayacaktır. Buna göre (B)’nin iddiası isabetli olarak kabul
edilemeyecektir.
va olup, anılan maddedeki usule göre mahkemeden alınacak ihtiyati tedbir kararı He icra
takibi durdurulabilir. Sahtelik nedeniyle açılan menfi tespit davası gibi,, cumhuriyet savcılığına
aynı nedenle yapılan şikâyet ve ceza mahkemesinde açılan dava da kendiliğinden icra takibini
durdurmaz ve bekletici mesele yapılamaz. Ancak cumhuriyet savcılığı veya ceza mahkemesin
ce tedbir kararı verilirse icra takibi durdurulabilir. Yukarıda açıklanan ilke ve kurallar ışığında, ta
kibin kesinleşmesi öncesi veya sonrasında takibe konu senedin sahteliğinin iddia edilmesi,
HMK'nın 209 maddesi uyarınca takibin durdurulması sonucunu doğurmaz Anılan hüküm, genel
mahkemelerde açılan davalarla ilgili olarak senedin hiçbir işleme esas alınamayacağını, başka
bir anlatımla delil'olarak kullanılamayacağını öngörmekte olup, icra takibine etkisi yoktur Borç
lunun tahrifat nedeniyle sahtecilik iddiası borca itiraz niteliğinde olup, icra mahkemesi bu itiraz
incelemekle görevlidir. Borçlunun borcunun olmadığına ilişkin ileri sürdüğü sebep, icra mahke
mesinin görevini tayinde belirleyici bir unsur değildir. Mahkemece. İİK'nun 169/a ve 170/a mad
deleri kapsamında borçlunun itirazının esasının incelenerek sonucuna göre karar verilmesi ge
rekirken. Samsun Cumhuriyet Başsavcılığının 2014/2501 soruşturma sayılı dosyasında yürütü
len 'bedelsiz kalan teminat senedini tahsile koymak suretiyle dolandırıcılık” suçuna ilişkin soruş
turma gerekçe gösterilerek, HMK'nın 209. maddesi uyarınca aman soruşturma sonuçlanıncaya
kadar icra takibinin durdurulması yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...'. Karar için bkz. 12. HD.
26 05.2014.12741/14937 (\VAw.kazanci.com.tr)(28.07.2018).
■ Kiralanan Taşınmazın İlamsız İcra Yoluyla Tahliyesi
■ Taşınmaz Zilyetliğine Yapılan Tecavüzün Önlenmesi
■ Kiralanan Taşınmazda Üçüncü Kişinin Bulunması
OLAY:
İzmir’de yaşayan (A), Bornova’da bulunan 3-1 apartman dairesini, ay
lık 1.500 TL kira bedeli karşılığında (B)’ye kiralamıştır. Kira sözleşme
sine göre, kira bedeli her ayın 15 ile 20. günleri arasında ödenecektir.
Kıra sözleşmesinin başlangıç tarihi 15.0S.2016 olup bir senelik sözleş
me yapılmıştır. Kiraya veren (A), kıra sözleşmesinin yapıldığı tarihte,
kiralayan (B)’de:ı tarih kısmı doldurulmamış bir tahliye taahhütnamesi
de almıştır. Üç ay boyunca kirasını alamayan (A), hem alacağını talısil
etmek hem de (B)’yi tahliye etmek istemektedir.
SORULAR:
1. (A)’nın kıra bedelini tahsil etmek ve (B)’yi taşınmazdan tahliye etmek
için başvurabileceği hukukî yollar nelerdir?
2. Kiralanan taşınmazın ilamsız icra yolu ile tahliyesini isteyen (A)’nın
hangi yerdeki icra dairesinden prosedürü başlatması gerekir?
3. (A) ile (B) arasında bir kıra sözleşmesi olmaması hâlinde kiralanan ta
şınmazın ilamsız icra yoluyla tahliyesi talep edilebilir mi? Talep edileme
yeceği kanaatindeyseniz (A)’nın hangi yola başvurabileceğini açıklayınız.
4. Kiralayan (B), kendisine gönderilen ödeme emrine hangi süre içerisin
de, nerede itirazda bulunabilir? (B)’nin ödeme emri ile kendisinden ta
lep edilen kıra alacağım hangi süre içinde ödemesi gereklidir?
5. Ödeme emrine itiraz edilmemesi ve kıra alacağının da ödenmemesi hâ
linde kiraya veren (A), hangi süre içinde, nerede tahliye talebinde bu
lunmalıdır? Tahliye talebi incelenirken uygulanacak prosedür hakkında

bilgi veriniz. Ödeme emrine itiraz edilmesi hâlinde cevabınız değişir
miydi?
6. Kiraya veren (A}, elindeki tahliye taahhütnamesine dayalı olarak kirala

yan (B)’nin taşınmazdan tahliyesini sağlayabilir mi?
7. Taşınmazın tahliyesi için gidildiğinde, taşınmazda kiralayan (B)’den

başka birisinin oturduğu tespit edilmiştir. Bu durumda tahliye nasıl ger
çekleştirilecektir?
CEVAPLAR:
1. 6100 sayılı HMK’nın 4 1-a maddesine göre, kiralanan taşınmazların
ilâmsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere, kıra
ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmaz
lıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davalar sulh hukuk
mahkemesinde görülecektir. Diğer bir ifadeyle, kiraya verilmiş olan bir
taşınmazın tahliye ettirilebilmesi için, kural olarak, öncelikle sulh hukuk
mahkemesinde bir tahliye davası açılması, sonrasında ise alman tahliye
ilâmının icraya koyulması gerekir. Buna karşın İİK m.269 vd. hükümle
rine göre, bazı sebeplerin varlığı hâlinde, öncesinde sulh hukuk mahke
mesinde tahliye davası açmadan icra dairesine başvurularak kiralanan
taşınmazın tahliyesi istenebilir. Bu sebepler: kıra bedelinin ödenmemesi
ve kıra süresinin sona ermesidir.
Olayda (A)’nın üç aylık kıra alacağı bulunmaktadır. Bu sebeple (A),

öncesinde sulh hukuk mahkemesinde tahliye davası açmak zorunda ol
maksızın kiralanın ilâmsız icra yoluyla tahliyesine ve kira alacağının
ödenmesine ilişkin ilâmsız takip yapabilir.
2. İİK m.50 hükmüne göre, ilâmsız tahliye takibi için yetkili icra dairesi,
HMK’nın yetkiye ilişkin hükümlerine göre tespit edilecektir. Bu neden
le, HMK m.6 gereğince genel yetkili icra dairesi kiracının yerleşim ye
rindeki icra dairesidir. Ayrıca, 609S sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun
S9 1. maddesine göre, takibin konusu bir para alacağı olduğundan ve
sözleşmede aksine hüküm olmaması hâlinde kıra alacağının alacaklının
yerleşim yerinde ödenmesi gerekeceğinden, kiraya veren alacaklı kendi
yerleşim yerinde de ilâmsız icra takibi yapabilir. Diğer yandan, tahliye
taahhütnamesine dayalı olarak başlatılan bir takibin söz konusu olması

hâlinde, kiralanan taşınmazın bulunduğu yerde de ilamsız takıp yapıl
ması mümkündür5'.
Olayda hem kiracının yerleşim yeri hem alacaklının yerleşim yeri hem
de taşınmazın bulunduğu yer İzmir olduğundan: kiraya veren (A), ilam
sız takibi İzmir'deki icra dairesinde başlatmalıdır.
3. İlamsız tahliye takibi, kıra sözleşmesi ile kira’.anmış taşınmazlar için

öngörülen bir prosedürdür. Alacaklı ile borçlu arasında bir kira sözleş
mesi yoksa, kıra sözleşmesi son bulmuş ise veya borçlu kıra sözleşme
sinden başka bir sözleşmeye dayanarak taşınmazda oturmakta ise,
İİK'nın 269. maddesine göre ilamsız tahliye takibi yapılamayacaktır.
Buna karşın, kiraya veren tarafından ilamsız tahliye takibi yapılabilmesi
için taraflar arasında yazılı bir kira sözleşmesi bulunması da şart değil
dir. Nitekim kıra sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı şekilde ya
pılması gerekmez. Sözlü şekilde yapılan bir kira sözleşmesine dayalı
olarak da ilamsız tahliye takibi yapılabilecektir.
(A) ile (B) arasındaki kıra sözleşmesinin sözlü şekilde yapılmış olması
hâlinde de ilâmsız tahliye takibine başvurulabilir. Ancak (A) ile (B) ara
sında bir kıra sözleşmesi bulunmamakta ise, artık bu prosedüre başvuru
lamaz. Bunun yerine, 3091 sayılı Taşınmaz Zilyetliğine Yapılan Teca
vüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine başvurulması düşü
nülebilir. Şöyle ki kıra ilişkisi bulunmaksızın taşınmaza zilyet olan kişi
nin rızası bulunmadan taşınmazda oturan kişi haksız işgal eden duru
mundadır. Bu hâlde, 3091 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, taşınmaz
mal merkez ilçe sınırları içerisinde ise, il valisi veya görevlendireceği
5' ‘İİK'nın 50. maddesi hükmü uyarınca ilamsız tahliye takibi için yetkili icra dairesi 6100 sayılı
HMK'nın yetkiye dair bükümlerine (HMK nın 5-18) göre belirlenir Borçlunun takip tarihindeki
yerleşim yerinin bulunouğu yer icra dairesi genel yetkili icra dairesidir. ‘Bir başka yetki kuralını
düzenleyen HMK'nın 1) maddesi hükmü uyarınca sözleşmeden doğan uyuşmazlıklarda söz
leşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkilidir Kira sözleşmesine dayalı cîarak verilen tahli
ye taahhütnamelerinde, kiracı taahhütte belirtilen sürede kiralananı boşaltma borcu altına girer.
Kiracının tahliye taahhütnamesindeki borcunu ifa yeri o taşınmazın bulunduğu yerdir
Somut olayda davalının yerleşim yerinin Karşıyaka/İzmir adresinde olduğu kiralananın ise Çeş
me ilçesi mülkî sınırlan içinde olduğu uyuşmazlık konusu değildr. İcra takibi kira alacağına dair
olmayıp kiralananın ilamsız icra yoluyla tahliyesine yöneliktir Mahkemece yetkili icra dairesinin
İİK'nın 50 maddesinin yollaması ile 6100 sayılı HMK'nın yetkiye dair hükümlerine (HMK nm 5-
18) göre belirlenmesi gerekirken ilamsız tahliyeye yönelik icra takiplerinin Türkiye 'nin her yerin
de başlatılabileceğinden bahisle davalının yetki itirazının reddine karar verilmesi doğru değil
dir.". Karar için bkz 6. HD. 18.11.2014.10521/12572 (wvhW.kazanci.com.tr)(28.07.2018).
vali yardımcısı, diğer ilçelerde ise kaymakamlar tarafından tecavüz veya

müdahalenin önlenmesine karar verilecek ve taşınmaz mal zilyedine tes
lim edilecektir.
4. İİK’nın 269. maddesine göre kiracı, kendisine tebliğ edilen ödeme

emrine, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde iti
raz etmelidir. Bu süre içerisinde itiraz edilmemesi hâlinde, ilamsız
tahliye takibi kesinleşir. Borçlu itirazını süresi içerisinde takibin baş
latıldığı icra dairesine ya da takibin başlatıldığı icra dairesine gönde
rilmek üzere başka bir icra dairesine yapabilir Süresinde ödeme em
rine itiraz edilmemesi hâlinde, doğrudan tahliye talebinde bulunula
maz. Bunun için, ödeme emrinde ihtar edilen ödeme süresinin geç
mesi gereklidir. Nitekim borçlu, TBK madde 315 hükmüne göre, ko
nut ve çatılı iş yerleri bakımından en az otuz günlük ödeme süresini
haizdir.
Olayda (B), ödeme emrinin kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi

gün içerisinde, icra takibinin başlatıldığı icra dairesine itirazda bulunma
lı; itiraz edilmemesi hâlinde ise, ödeme emimde kendisine ihtar edilecek
olan otuz günlük ödeme süresi içerisinde kıra borcunu ödemelidir.
5. Ödeme emrine süresinde itiraz edilmemesi ve borcun da ödeme em

rinde ihtar edilen ödeme süresi içerisinde ödenmemesi hâlinde, ala
caklı, hem İİK’nın 78. maddesine göre kira alacağın tahsili için borç
lunun mallarının haczedilmesini isteyebilir hem de İİK’nın 269 a
maddesine göre ihtar müddetinin bitim tarihinden itibaren altı aylık
süre içerisinde takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu icra
mahkemesinden kıracının tahliyesini talep edebilir. Bu hâlde icra
mahkemesi, takıp talebinin ve ödeme emrinin kanuna uygun olup
olmadığını, ödeme emrine karşı geçerli bir itirazın yapılıp yapılma
dığını ve ödeme emrinde ihtar edilen süre içerisinde borcun ödenip
ödenmediğini inceleyecektir. İtiraz edilmemesi sebebiyle takip kesin
leştiğinden, icra mahkemesi, kıra sözleşmesi ve kıra borcu hakkında
bir inceleme yapamaz. İnceleme duruşmalı olarak yapılır. Kanuna
uygun bir takıp talebi ve ödeme emrinin bulunduğunu ve geçerli bir
itiraz olmaması ile birlikte ihtar edilen süre içerisinde kira borcunun
ödenmediğini tespit eden icra mahkemesi, İİK m.269 a hükmü gere
ğince kıracının tahliyesine karar verecektir.
Olayda (B), ödeme emrine süresi içinde itiraz etmez ve ihtar edilen
ödeme süresi içinde kıra borcunu ödemezse, kiraya veren (A), ihtar
müddetinin bitiminden itibaren hesaplanacak olan altı aylık süre içeri
sinde, takibin başlatıldığı İzmir'deki icra dairesinin bağlı bulunduğu icra
mahkemesinden kiracının tahliyesini talep edebilir. Bu hâlde icra mah
kemesi, yukarıda bahsedilen unsurları inceleyerek bir karar verecektir.
Ödeme emrine itiraz edilmesi hâlinde takıp duracağından, yukarıdaki

prosedür işletilmez. Ödeme emrine itiraz, kıra sözleşmesine itiraz edil
mesi ya da kira sözleşmesi dışındaki bir itirazca bulunulması şeklinde
gerçekleşebilir.
Kıra sözleşmesine itiraz, borçlunun kıra sözleşmesinin varlığını inkâr

etmesidir. Borçlu, itirazında kıra sözleşmesini kzbul etmediğini ve varsa
sözleşmedeki imzayı inkâr ettiğini açık şekilde bildirmelidir; aksı hâlde,
kıra sözleşmesini kabul etmiş sayılır. Kıra sözleşmesine açık ve kesin
bir şekilde itiraz eden borçlu, başka bir itirazda 'kira borcunun ödenmiş
olduğu gibi) bulunamaz. Kıra sözleşmesine itiraz etmeyen borçlu, kira
nın daha az olduğu, kıra borcunun ödendiği, borcun muaccel olmadığı
gibi itirazlarda bulunabilir.
Ödeme emrine itiraz edilmesi ile duran takibe devam edilebilmesi ve

kiracının tahliye edilebilmesi için, icra takibinin yapıldığı icra mahke
mesinden, tahliye ile birlikte itirazın kaldırılmasının da talep edilmesi
gerekir. Alacaklının itirazın kaldırılmasını talep etmek için ödeme em
rinde ihtar ediler. ödeme süresinin geçmesini beklemesine gerek yoktur.
Buna karşın Yargıtay’a göre, tahliye talebinde bulunulabılmesi için ihtar
edilen ödeme süıesinin geçmesi gereklidir. Bu sûre geçmeden hem itira
zın kaldırılması hem de tahliye talebinde bulunulması hâlinde, icra
mahkemesi itirazın kaldırılması talebini inceleyecek; ancak, tahliye ta
lebini reddedecektir52. İİK m.269 d hükmüne göre, itirazın kaldırılması
52 ‘Taraflann karşılıklı iddia ve savunmalarına,, dayandıkları belgelere,, temyiz olunan kararda

yazılı gerekçelere, esasen İİKnın 269/1 maddesinin göndermesi ile uygulanması gereken Borç
lar Kanunu nun 260. maddesi gereğince ödeme emrinin tebliği tarihi o'an 10 12 2007 tarihine
nazaran ödeme emrinde tanınan yasal otuz günlük ödeme süresi geçmeden 27.12 2007 tari
hinde açılan tahliye istemi süresinde olmadığından, davacı vekilinin tahliye isteminin reddine
ilişkin karara yönelttiği temyiz itirazları yerinde değildi. . Davacı vekilinin alacağa yönelttiği tem
yiz itirazlarına gelince..'. Karar için bkz. 6. HD. 01.06 2009. 3^45/5074 (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
talebinde, İİK m.68 hükmünün kıyasen uygulanması yoluyla, takıp ko

nusu tutamı %2)’sinden az olmayan bir tazminatın talep edilmesi de
mümkündür.
6. TBK m.352 hükmüne göre, kiralananın teslim edilmesinden sonra, kira

ya verene karşı, kiralananın belirli bir tarihte boşaltılması yazılı olarak
üstlenilmişse kiraya veren, bu tarihten itibaren îûr ût içerisinde icraya
başvurarak veya dava açarak kıra sözleşmesini sona erdırebılir. Ancak
tahliye taahhüdü, kıra sözleşmesi ile birlikte düzenlenmişse, mezkûr
tahliye taahhüdü TBK m.347.1 hükmüne aykırı olacağından geçersizdir.
Kiraya veren adî yazılı bir tahliye taahhütnamesine dayalı olarak kiracı
ya karşı ilamsız Tahliye takibi yapar ve tahliye taahhütnamesindeki tari
hin süresinde yapılacak olan bir itiraz ile inkâr edilirse kiraya veren icra
mahkemesinden itirazın kaldırılmasını talep edemez; aksi hâlde, itirazın
kaldırılması talebi reddedilir. Nitekim icra mahkemesinden itirazın kal
dırılmasının talep edilebilmesi için hem tahliye Taahhütnamesindeki im
zanın hem de tarihin ikrar edilmiş olması gereklidir52.
Olayda, (A)’nın elindeki tahliye taahhütnamesi noterlikçe tanzim ya da

tasdik edilmiş olmadığından, mezkûr tahliye Taahhütnamesine dayalı
olarak ilâmsız tahliye takibi yapılması ve süresi içerisinde tahliye taah
hütnamesindeki tarihin inkâr edilmesi hâlinde, kiraya veren (A)’nın icra
mahkemesinden itirazın kaldırılmasını istemesi mümkün değildir. Bu
hâlde, uyuşmazlık yargılamayı gerektirdiğinden, HMK'nın 4.1-a mad
desi gereğince, sulh hukuk mahkemesinde dava açılması gereklidir.
7. İcra müdürü taşınmazı zorla boşaltmak için geldiğinde, taşınmazda

üçüncü bir kişinin bulunması hâlinde izlenecek olan prosedür, İİK
m.276 hükmünde düzenlenmektedir. Buna göre, tahliyesi istenen yerde
kiracıdan başka bir kışı bulunur ve taşınmazı işgalde haklı olduğuna dair
52 ‘Davacı 0805.2015 tarihinde başlatmış olduğu icra takibi ile, 0806.2013 tanzim ve 0105.2015
tarihti adî yazılı belgeye dayanarak taşınmazın tahliyesini istemiştir. Davalı kiracı, süresi içinde
yapmış olduğu itirazında, kira sözleşmesinin aslında tahliye taahhütnamesi ile aynı gün yapıldığını,
ancaktahtiye taahhütnamesini geçerli kılmak için baskı ile kira sözleşmesinin tarihinin daha önceki
bir tarih olarak gösterildiğini belirterek, tahliye taahhüdündeki tarihe açıkça itiraz etmiştir.
İcra takibine dayanak oluşturan tahliye taahhüdü, noterlikçe tanzim veya tasdik edilmiş değildir.
İİK’nın 275. maddesi ve 04.12.1957 tarih, 11/26 sayılı İBK gereğince alacaklı, imzası ikrar
olunsa bile tarihi inkâr edilen tahliye taahhüdüne dayalı olarak itirazın kaldırılmasını İşle
yemeyeceğinden uyuşmazlığın hâili yargılamayı gerektirir...” Karar için bkz. 8 HD.
30 01.2017. 392/818 (vAW>'.kazanci.com.tr)(25.07 2018).
resmî bir belge gösteremezse derhâl tahliye olunur. Buna karşılık İİK
m.276 4 hükmüne göre, borçlunun nesep ve sebepten alt ve üst soyu.,
karı veya kocası, ikinci dereceye kadar kan ve sihri hısımları ve iş ortak
ları ile borçluya tebaan kiralananda oturduğu anlaşılan kişiler (kiracının
kiracısı gibi), İİK m.276 anlamında üçüncü kişi sayılmazlar.
Taşınmazda oturan üçüncü kişi, taşınmazı işgalde haklı olduğuna dair

resmî bir belge gösterememekle beraber, icra dairesine verilen kıra söz
leşmesinden önceki bir tarihten ben taşınmazda oturduğunu (sözlü ola
rak yapılan bir kira sözleşmesine dayanılması hâlinde olduğu gibi) be
yan edebilir. Bu hâlde, İİK m.276.2 hükmü uygulama alanı bulacaktır.
Buna göre, icra müdürü mahâllinde bir soruşturma yapacak ve iddianın
doğru olduğu kanaatine varırsa taşınmazın tahliyesini erteleyerek duru
mu üç gün içinde icra mahkemesine bildirecektir. İcra mahkemesi, taraf
ları dinledikten sonra bir karar verecektir. Bu sebeple, inceleme mutlaka
duruşmalı olarak yapılmalıdır. İİK m.276 3 gereğince icra mahkemesi,
taşınmazda oturan üçüncü kışının haksız olduğu kanaatine varırsa ta
şınmazın tahliyesini emreder. Bu karar temyiz edilebilir. Taşınmazda
oturan kişinin haksızlığı konusunda kesin bir kanaate varılamazsa taraf
lardan birisinin yedi gün içerisinde mahkemeye müracaat etmesine karar
verilir. İcra mahkemesi, kanaatine göre diğerine nazaran daha haksız
gördüğü tarafa dava açma külfetini yüklemelıdir. Belirtilen süre içinde
dava açmayan taraf ileri sürdüğü iddiadan vazgeçmiş sayılır. Dava
açılması hâlinde ise, üçüncü kişinin tahliyesi mezkûr davanın sonuna
kadar durur.
■ İlamlı İcra
■ İcranın Geri Bırakılması
■ İcranın İadesi
OLAY:
İzmir’de yaşayan ve tekstil işiyle uğraşan (A), İstanbul’da ikamet eden
(B)’ye 50.000 TL karşılığında 5.000 adet kot pantolon satmıştır. (A) ile
(B) arasındaki anlaşmaya göre, 50.000 TL tutarındaki borç, en geç
01.06.2015 tarihmde (A)’nm banka hesabına havale edilecektir. Borcun
vadesi geçmesine karşın (B), herhangi bir ödemede bulunmamıştır. Bu
nun üzerine (A). 22.04.2016 tarihinde dava açmış ve 01.08.2017 tari
hinde lehine bir ilâm elde etmiştir. (B): karar hakkında kanun yoluna
başvurmak istemektedir.
SORULAR:
1. (A), söz konusu ilâm kesinleşmeden ilamlı icra takibi yapabilir mi?
2. îlâmlı icra takibi bakımından yetkili icra dairesini tespit ediniz.
3. (B), bahsedilen davada kendisini bir vekil vasıtasıyla temsil ettirmiştir.

Bu hâlde, icra emrinin kime tebliğ edilmesi gerekir?
4. (B), kendisine gönderilen icra emrine karşı hangi itiraz sebeplerini, nerede
ileri sürebilecektir-? Söz konusu itirazın takibe etkisi hakkında bilgi veriniz.
5. (A)’nın ilâm kesinleşmeden ilamlı takibe başvurması hâlinde, ilâmın

icrasının durdurulabilmesi mümkün müdür?
6. (B)’nin süresinde kanun yoluna başvurması üzerine, aleyhine verilen ilk

derece mahkemesi kararı istinaf mahkemesi tarafından kaldırılmıştır.
Söz konusu karamı takibe etkisi ne olacaktır?
CEVAPLAR:
1. İlk derece mahkemesi kararına karşı kanun yoluna başvurulmuş olması,
kural olarak, hükmün icrasını durdurmaz. Diğer bir ifadeyle, kesinleş
meyen hükümler de ilamlı icraya konu edilebilir. Ayrıca, kesinleşmeden
icra edilebilecek hükümlere karşı ilamlı icra takibine başvurulabıhnesi
için ilâmın borçluya tebliğ edilmiş olması dahi gerekli değildir94.
Olayda adî bir para alacağı bulunmaktadır. Bu husus kesinleşmeden icra

edilebilmenin bir istisnasını teşkil etmez. O hâlde, (A)’nın kendisine
tebliğ edilen ilâma dayalı olarak ılâmlı icra takibi yapabilmesi müm
kündür.
2. İİK m.34 hükmüne göre, ilâmların icrası her icra dairesinden talep edi
lebilir. Bu bakımdan, ılâmlı icrada yetki itirazı bulunmamaktadır. Ala
caklı (A), elde ettiği ilâma dayalı olarak istediği icra dairesinde ilâmlı
icra takibi başlatabilir. Ayrıca, alacaklının yerleşim yerini değiştirmesi
hâlinde, takibin yeni yerleşim yen icra dairesine havale edilmesini iste
mesi de mümkündür.
3. HMK’nrn 73. maddesine göre davaya vekâlet, kanunda özel yetki ve
rilmesini gerektiren hususlar saklı kalmak üzere, hüküm kesinleşinceye
kadar, vekilin davanın takibi için gerek bütün işlemleri yapmasına,
hükmün yerine getirilmesine, yargılama giderlerinin tahsili ile buna
ilişkin makbuz vermesine ve bu işlemlerin tamamının kendisine karşı
da yapılabilmesine ilişkin yetkiyi kapsar.
Yargıtay, icra emrinin davayı takip eden vekile tebliğinin zorunlu olduğu,
icra emrinin yalnızca borçluya tebliğ edilmesi hâlinde, usûlsüz tebligat ol
ması sebebiyle, icra takibinin kesinleşmiş sayılamayacağı kanaatindedir^.
"Takip dayanağı, alacak ilâmıdır. Bu konudaki ilâmlar kesinleşmeden infaz edilebileceğinden,

mahkeme kararının borçluya tebliğ edilmemiş olması sonuca etkili değildir.''. Karar için bkz. 12.
HD. 06.03.2000. 3266/3766 (app.e-uyar.com).
"Vekil ile takip edilen işlerde tebligatın vekile yapılması zorunludur. Somut olayda; takip daya
nağı ilâmda, borçlu davalı... vekil ile temsil edildiği için, yukarıda yazılı nedenlerle icra emrinin
vekile tebliğ edilmesi yasaya uygundur. Tebliğ işleminin açıklanan şekilde yapılması, takibin ke
sinleşmesi ve alacağın tahsiline olanak tanınması için gereklidir. Ancak, ceza hukuku açısından
ve cezaların şahsiliği prensibinin bir gereği olarak ve İİK'nın cezaya ilişkin hükümlerinin uygula
nabilmesi için, borçlunun kendisine de, alacaklının talebi üzerine icra emri gönderilmesi yönün
deki istek, memurlukça yerine getirilmelidir1'. Karar için bkz. 12. HD. 10.12.2002. 24994/26158
(app.e-uyar.com).
Pratik Çalış ma -14 117
Olayda (B), davada kendisini bir vekil vasıtasıyla temsil ettirdiğinden..

HMK'nın 73. maddesi ve ilgili Yargıtay kararlarına göre, tebligatın ve
kile yapılması gereklidir. Diğer yandan., mal beyanında bulunma zorun
luluğu borçlu tarafından yerine getirileceğinden, borçluya da icra emri
nin tebliği gerekir.
4. İİK’nın 33 ve 33 a maddelerine göre borçlu, icra emrinin tebliği üzerine,

yedi gün içinde, dilekçe ile icra mahkemesine başvurarak borcun za
manaşımına uğradığı, imlıâl veya itfa edildiği itirazında bulunabilir. İt
fa veya imlıâl iddiası, yetkili mercilerce re'sen yapılmış veya usûlüne göre
tasdik edilmiş yahut icra dairesinde veya icra mahkemesinde veya mahke
me önünde ikrar olunmuş senetle tevsik edildiği takdirde, icra gen bırakılır.
Görüleceği üzere, ilamlı icra prosedüründe borçlu, son derece sınırlı sa
vunma sebeplerine dayanabilmektedir. Nitekim uyuşmazlık hakkında elde
edilen bir ilâm söz konusudur. Bu hâlde, icra emrinin tebliği üzerine icra
mahkemesine başvurulması, takıp prosedürünü kendiliğinden durdurmaz.
İcranın geri bırakılması için borçlu, hüküm verildikten sonraki dönemde
gerçekleşen itfa, ımhâl ve zamanaşımı sebeplerine dayanabilir. Nitekim
hüküm elde edilmeden önceki itiraz sebepleri, elde edilen hükmün bağlı
olduğu yargılamanın konusudur.
Belirtmek gerekir ki, İİK m.33 ve 33 a hükümlerinde düzenlenen icranın

geri bırakılması, icra mahkemesinden talep edilen ve yukarıda bahsedi
len sebeplerle sınırlı olan bir yoldur. İİK m.3 6 hükmünde düzenlenen ic
ranın geri bırakılması ise, icra mahkemesinden değil bölge adliye mah
kemesinden talep edilmektedir. Bu iki prosedür birbirinden farklıdır.
Olayda (B), icra emrinin kendisine tebliğinden itibaren ı edi gün içinde,
dilekçe ile takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkeme
sine başvurarak itfa, ımhâl ve zamanaşımı sebeplerine dayanarak icranın
geri bırakılmasını talep edebilir. İcra mahkemesine başvurulması takibi
kendiliğinden durdurmaz. Ayrıca, itfa ve imlıâl iddiasının İİK m.33 l’de
öngörülen belgelerle ispatlanması gereklidir.
5. İİK’nın 36. maddesine göre, kesinleşmeyen bir karara dayalı olarak ilamlı
icra takibi yapılması hâlinde, hükme karşı istinaf yoluna başvuran borçlu,
icra dairesine başvurarak kendisine istinaf mahkemesinden icranın geri
bırakılması kararı getirinceye kadar uygun bir süıe verilmesini talep eder.
Bunun için hükme karşı istinaf yoluna başvurulduğunun belge ile ispatı
gerekir. Bu talep üzerine icra müdürünce uygun bir süre verilebilmesi
için, istinaf yoluna başvuran borçlunun teminat göstermesi gereklidir.
İcra dairesinden teminat karşılığında süre alan borçlu, istinaf yoluna baş
vurduğu hükmü esas yönünden inceleyecek olan bölge adliye mahkemesi
hukuk dairesine başvurarak icranın gen bırakılması kararı ister. Bölge ad
liye mahkemesi, her hâlde icranın geri bırakılmasına karar vermek zorun
da olmayıp bu konuda takdir yetkisini haizdir. İstinaf mahkemesince baş
vurunun esastan reddi hâlinde alacaklı, istinaf mahkemesi kararım temyiz
etmek ve Yargıtay’dan icranın geri bırakılmasını talep etmek suretiyle
teminat olarak verilen paranın alacaklıya ödenmemesini sağlayabilir. Bu
nun için de yukarıda bahsedilen prosedürün takıp edilmesi gerekir.
Olayda dava konusu 50.000 TL’dir. Yani temyiz sınırının üzerinde bir
meblağ söz konusudur. Bu bakımdan, borçlu (B)’nin yukarıdaki prose
dürü takıp ederek önce bölge adliye mahkeme sinden icranın geri bıra
kılması kararı getirmesi; istinaf incelemesi neticesinde istinaf başvuru
sunun esastan reddi hâlinde ise, Yargıtay’dan icranın gen bırakılması
kararı getirmesi gerekir.
6. İİK’nın 40. maddesine göre, ilk derece mahkemesi kararının bölge adliye
mahkemesince kaldırılması, icra muamelelerini olduğu yerde durdurur.
Buna karşın, icra muamelelerinin durması için bölge adliye mahkemesi
kararının icra dairesine verilmesi gerekir. Ayrıca, mezkûr kararın icra dai
resine verilmesinden önce yapılmış olan icra muameleleri geçerliliğini
koruyacaktır. Nitekim, ilk derece mahkemesi kararının bölge adliye mah
kemesince kaldırılması, icra muamelelerini yalnızca durdurur; bu karar ile
takıp iptal edilmiş olmaz. Buna karşın, bölge adliye mahkemesince ilk de
rece mahkemesi kararının kaldırılmasından sonraki süreçte borçlu lehine
verilecek kararın kesinleşmesi hâlinde, ayrıca hükme gerek olmaksızın
kesinleşen hükme göre icranın tamamen ya da kısmen iadesi gerekir.
Olayda bölge adliye mahkemesince ilk derece mahkemesi kararının
kaldırılması, icra muamelelerinin durmasını sağlayacaktır. Buna karşın,
bahsedildiği üzere icra takibi iptal olunmaz ve bölge adliye mahkemesi
kararı icra dairesine verilinceye kadar yapılmış olan icra muameleleri
geçerliliğini korur. İcranın iade edilmesi için ise, borçlu lehine verilecek
olan karamı kesinleşmesi gereklidir.
■ Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip
OLAY:
Üçüncü kişi (Ü), (B)’nin (A)’ya olan 300.000 TL’lik borcu için İstan
bul’daki taşınmazı üzerinde (B)’nin alacağı lehine birinci dereceden
ipotek tesis etmiştir. (B)_. (X) bankası ile akdetmiş olduğu genel kredi
sözleşmesi çerçevesinde müstakbel borcuna karşılık olarak Mersin’deki
taşınmazı üzerinde 200.000 TL’lik ipotek tesis etmiştir. (K) ise (X) ban
kası ile bir kefalet sözleşmesi akdetmiş ve (B)’nin 200.000 TL’lik bor
cuna müteselsil kefil olmuştur.
SORULAR:
1. (A), 300.000 TL Tik alacağının tahsili amacıyla (B)’ye karşı genel haciz
yoluyla takip başlatmıştır. (B) ise önce rehine başvurmaksızın (A)’nın
kendisine hacız veya iflâs yoluyla takıp başlatamayacağını ileri sürmüş
tür. (A) ise imar durumundaki değişiklikten dolayı ilgili taşınmazın ala
cağını karşılamayacağı açık olduğundan (B)’ye karşı haciz yoluyla taki
be başvurulabileceğini ifade etmektedir. (B)’nın ve (A)’nm ifadelerini
hukuken değerlendiriniz. (B)’nin iddiasının isabetli olması durumunda
başvurabileceği bir hukuki çare var mıdır? Açıklayınız.
2. (X) bankası, (B):nin genel kredi sözleşmesinden 350.000 TL borcunun

doğmuş olduğundan bahisle ilgili alacak bakımından rehinin paraya
çevrilmesi yoluyla takıp başlatmıştır. Alacak miktarı dikkate alındığında
icra dairesinin takıp talebini kabulü isabetli midir? İsabetliyse neden0
İsabetsizse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvurabilir?
Açıklayınız.
3. (A)’nın başlatmış olduğu rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takipte icra

dairesi (Ü)’ye icra emri göndermişse de (B)’ye icra emri göndermemiş-
tır. İcra dairesinin işlemi hukuka uygun mudur? Hukuka uygunsa ne
den? Hukuka aykırıysa kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye
başvurabilir0 Bu durumda ilgili merci neye karar vermelidir?
4. İcra dairesi (B)’nin (A)’ya olan 300.000 TL’lik borcunum ipotek akıt
tablosunda muaccel olduğunun anlaşılmamasına rağmen (B) ve (Ü)’ye
icra emri göndermiştir. İcra dairesinin işlemi hukuka uygun mudur?
Hukuka uygunsa neden? Hukuka aykırıysa kim hangi süre içerisinde
hangi hukuki çareye başvurabilir? Açıklayınız.
5. (X) bankasının (A)’nın borcunu ödemede temerrüde düşmesiyle birlikte

kefil (K)’ya karşı 200.000 TL'nın tahsili amacıyla genel hacız yoluyla
takıp başlatmıştır. (K) ise kendisinin kefil olmasından dolayı öncelikle
(A)’ya karşı takip başlatılmasının gerektiğini ayrıca ilgili borç için ta
şınmaz rehnı tesis edildiğini bu sebeple öncelikle İİK m. 45 hükmü uya
rınca rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılması gerektiğim
ifade etmiştir. (K)Tnın iddiası isabetli mıdır? Açıklayınız.
6. (X) bankasına İİK m. 152 hükmüne göre rehin açığı belgesi verilmiştir.
Son artırma tarihinden üç ay sonra (X) bankası borçlusu (A)’ya genel
hacız yoluyla takıp başlatmış: icra dairesi borçlu (B)’ye ödeme emri
göndermiştir. İcra dairesi.. (X) bankasının hacız talebini (B)’nin ödeme
emrine itiraz etmesi sonucu takibin durmuş olduğundan bahisle reddet
miştir. İcra dairesinin işlemi hukuka uygun mudur? Uygunsa neden0
Değilse kim hangi sürede hangi hukuki çareye başvurabilir? Açıklayı
nız.
7. (B), (A)’nın alacağını kabul etmemesi üzerine icra dairesine 300.000

TL’yi yatırarak ipoteğin fekkını talep etmiştir. İcra mahkemesi ise
(A)’nın işlemiş faizlerin yatırılmadığına ilişkin itirazı., ipoteğin limitinin
300.000 TL ile sınırlı olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. İcra Mahkeme
sinin kararı isabetli mıdır? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. İİK m. 45 hükmüne göre: "Rehinle temin edilmiş bir alacağın borçlusu
ifiâsa tabi şahıslardan olsa bile alacaklı yalnız rehinin paraya çevrilme
si voliyle takip yapabilir. Ancak rehinin tutarı borcu ödemeğe yetmezse
alacaklı kalan alacağını iflâs veya haciz voliyle takip edebilir. ”
İlgili hükümde düzenlenen kurum “önce rehine müracaat” zorunluluğu

dur. Bu kuruma göre alacağı taşınır veya taşınmaz rehiniyle teminat al
tına alınmış olan alacaklı., kural olarak borçlusuna karşı öncelikle rehi
nin paraya çevrilmesi yoluyla takıp başlatmak zorundadır.
Doktrinde ise bu kurumun hukuk niteliği tartışma konusu olmuştur.

Bir fikre göre İİK m. 45 hükmü mal varlığına ilişkin olduğu için bir
maddî hukuk hükmüdür. Bu sebeple alacaklının önce rehine müraca
at etmeksizin borçlu hakkında haciz veya iflâs yoluyla takip başlat
ması hâlinde bu husus ilgililer tarafından ödeme emrine itirazda ilen
sürülmelidir.
Doktrindeki çoğunluk görüşüne göre ise bu husus bir maddî hukuk

hükmü değildir. İcra ve İflâs Kanunumda düzenlenen bu hüküm ilgili
hukuk alanı bakımından hüküm ifade eder. Bu hükmün amacı üçüncü
kişi alacaklıları korumaktadır. Zira alacağı rehinle teminat altına
alınmış olan alacaklı rehin üzerinde rüçhan hakka sahip olduğu için
bir de alacağını rehin üzerinden tahsil etmek istemeyip borçluya karşı
hacız veya iflâs yoluyla takıp başlatırsa bu durum üçüncü kışı alacak
lıların aleyhine sonuç doğurmuş olacaktır. Belirmek gerekir kı Yargı
tay da benzer görüştedir. Buna göre ilgili hükme aykırılık ödeme em
rine itiraz yoluyla değil: şikâyet yoluyla ileri sürülecektir. İİK m. 45
hükmü kamu düzenine ilişkin olduğundan şikâyet de süresiz olacak
tır".
Olayda ise (A)’mn taşınmazın imar durumundaki değişiklik sebebiyle

değerinin düştüğünden bahisle doğrudan hacız yoluyla takıp başlatabıle-
S€ “.. .Alacaklı tarafından borçlu hakkında genel haciz yoluyla başlatılan ilamsız icra takibinde,
borçlunun borca itiraz ettiği, takibin durdurulmasına karar verildiği; borçlunun mahkemeye
başvurusunda alacakl. banka lehine rehin edilen araçtan dc<ayı rehnin paraya çevrilmesi
yolu ile takip başlatmak yerine İİK 45 maddesine aykırı olarak ilamsız takip yapıldığını, ta
kibin iptalini ilen sürdüğü mahkemece, itirazın takip türüne göre süresinde olmadığından
bahisle şikâyetin reddine karar verildiği anlaşılmıştır. İİK 'nun 45 maddesi asıl borçlular ile
ilgili düzenlenmiş olup alacağı rehinle temin edilen bir kimsenin rehni veren hakkında doğ
rudan doğruya genel haciz yolu ile takibe geçilmesini önlemektedir. Takip konusu borç
için verilmiş ipotek varken ilamsız takip yapılamayacağı yönündeki şikâyet, dayana
ğını İİK'nun 45. maddesinde bulmakta olup, bu maddi kapsamındaki şikâyetler,
İİK'nun 16/2. maddesi uyarınca süresiz olarak yapılabilir. Mahkemece bu konu hakkın
da olumlu veya olumsuz bir karar verilmemesi doğru görülmemiştir. O hâlde mahkemece
talebin İİK'nun 45 maddesine göre incelenip karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile
istemin reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...”. Karar için bkz. 12. HD. 03.04.2017.
13560/5270 (www kazanci.com.tr)(28.06.2018).
ceği şeklindeki iddiası geçerli değildir. Kanun böyle bir düzenleme sevk
etmemiştir. Bu hâlde (B), icra dairesi süresiz olarak takibin iptali tale
biyle ödeme icra emri gönderen icra dairesinin bağlı olduğu icra mah
kemesinde şikâyet yoluna başvurabilecektir.
2. Öncelikle (B)’nin Mersin’deki taşınmazı üzerine (X) bankasının alacağı

için tesis etmiş olduğu ipoteğin niteliğini tartışmak gerekecektir. Türk
Medeni Kanunu:na göre: “Taşınmaz rehni, miktarı Türk parası ile gös
terilen belli bir alacak için kurulabilir. Alacağın miktarının belli olma
ması hâlinde, alacaklının bütün istemlerini karşılayacak şekilde taşın
mazın güvence altına alacağı üst sınır taraftarca belirtilir (THK m.
851).
Ayrıca TMK m. SS1 hükmüne göre ise: “Hâlen mevcut olan veya henüz
doğmamış olmakla beraber doğması kesin veya olası bulunan herhangi
bir alacak, ipotekle güvence altına alınabilir.
Buna göre taşınmaz rehini mevcut (doğmuş) veya henüz belirli olmayan
(doğmamış) bir alacak için kurulabilir. Ancak Kanun hükmüne göre he
nüz doğmamış bir alacak için kurulan taşınmaz rehnmde bir üst sınır
gösterilir. Başka bir ifadeyle henüz doğmamış olan alacaklar için tesis
edilen ipotek türû: anapara ipoteği değil üst sınır ipoteğidir. O hâlde ala
cağı teminat altına almak için tesis edilmiş olar. ipoteğin türü, ipoteğin
hukuki sebebi üzerinden tespit edilebilir. Olayda ise (B) tarafından Mer
sin’deki taşınmazı üzerine tesis edilen ipoteğin hukuki sebebi (X) ban
kası ile akdetmiş oldukları genel kredi sözleşmesidir. Genel kredi söz
leşmeleri ise eksik tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdir. Buna
göre kredi kullananın iade borcunun doğması için öncelikle krediyi kul
lanması gerekmektedir. Bu sebeple genel kredi sözleşmesi kurulduğu
anda iade borcu doğmaz. O hâlde (B)’nın taşınmazı üzerine ipotek te
sis ederek müstakbel iade alacağını teminat altına almıştır. Olaydaki
ipotek türü de açıklanan sebeplerle üst sınır ipoteğidir.
Anapara ipoteğinden farklı olarak üst sınır ipoteğinde teminat altına

alınan alacağın ipotek akit tablosunda gösteriler, limiti aşmasına olanak
bulunmamaktadır. Sorun takip talebinde limitin aşılmasına ilişkin muha
lefetin bir ödeme emrine itiraz sebebi mi yoksa şikâyet sebebi mı oldu
ğudur. Yargıtay’a göre limitin aşılmış olduğuna ilişkin muhalefet bir iti
raz değil; şikâyet sebebidir1'. Ayrıca bu husus kamu düzenine ilişkin ol
duğu için limitin aşıldığına ilişkin şikâyet süresiz olarak yapılabilir. Bu
hâlde icra mahkemesi ödeme emrinin limiti aşan kısım bakımından ipta
line karar verir Olayda ise ipotek akıt tablosunda belirtilen limit
200.000TL olduğu için limiti aşan 150.000TL takımından takibin ipta
line karar vermek gerekecektir.
3. İİK m. 149 hükmüne göre: “îcra memuru, ibra: edilen akil tablosunun
kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarım ihtiva ettiğini ve alacağın muac
cel olduğunu anlarsa, borçluya ve taşınmaz üçüncü şahıs tarafından
rehnedilmiş veya taşınmazın mülkiyeti üçüncü şahsa geçmişse ayrıca
bunlara birer icra emri gönderir. ”.
İİK m. 149 b hükmüne göre ise: “149 uncu maadede yazılı hâller dışın
daki muaccel alacaklar için icra memuru, borçluya ve varsa taşınmaz
sahibi üçüncü şahsa aşağıdaki kayıtlara uygun olmak üzere 60'inci
maddeye göre birer ödeme gönderir.
İlgili hükümlere göre rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatıl

ması hâlinde icra veya ödeme emri borçtan şahsen sorumlu olmayan
üçüncü kişiye de gönderilir. Bu husus icra ve iflâs hukuku bakımından
borçtan şahsen sorumlu olan borçluyla borçtan taşınmazla sorumlu
olan üçüncü kişinin kanun gereği zorunlu takip arkadaşı olduğunu
göstermektedir. İcra ve İflâs Kanunumdaki ilgili hükümlerin tamam
layıcısı ise TMK m.887 hükmüdür. İlgili hükme göre: “İpotekli taşın
mazın maliki borçtan şahsen sorumlu değilse, alacaklının ödeme iste
minin ona karşı etkili olması, bu istemin hem borçluya hem kendisine
karşı yapılmış olmasına bağlıdır. ”. Buna göre alacağın taşınmaz sahı-
5 “.. .İlende gerçekleşecek veya gerçekleşmesi muhtemel bir alacağın teminatı olarak tesis edıien
ve MK. 'nun 851 ve 881 maddelerinde ifadesini bulan azami had<er (üst sınır) ipoteğinde borcun
ulaşacağı miktar belirsiz olduğundan taşınmazların ne miktar içn teminat teşkil edeceği ipotek
akit tablosunda limitle sınırlanabilir İpoteğin üst sınır ipoteği olması hâlinde borçlu sadece
ipotek akit tablosunda belirtilen miktar ile sınırlı olmak üzere sorumludur. İpotek aktinin
niteliği göz önünde alındığında ümit aşıldığı yönündeki şikâyetler sürüye tabi değildir.
Somut olayda 3146 ada 14 parsel numaralı taşınmazı ...'ndan ipotekle yüklü satın alan malik ve
ipotek veren sıfatıyla takipte borçlu olan şikâyetçinin sorumluluğu takip talebinde yazılı ipotek
akit tablosunda yazılı limit olan 400.000,00 TL ile sınırlıdır Takip talebinde 394.018 TL asıl ala
cak. 73 850 TL temerrüt faizi ile birlikte toplam 471.561 TL üzerinden takibe geçilmiş olup şikâ
yetçi borçlu yönünden 400 000 00 TL ipotek bedeliyle sınırlı takibe geçildiğine dair bir kayıt'yok-
tur Şikâyetçi yönünde.- limit fazlası takip miktarının iptali gerekir Zira borcun teminatı dan ta-
şınmazın sorumluluğu limitle sınırlıdır...Karar için bkz. 12 HD. 02.05.2017. 2497/6517
bi üçüncü kişi bakımından da muaccel hâle gelebilmesi için üçüncü ki

şiye de TMK m. SS7 hükmüne göre bildirim yapılması gerekmektedir.
İcra dairesi tarafından borçlu ile birlikte üçüncü kişiye de gönderilen
ödeme veya icra emri bu bildirim yerine geçer53. Yargıtay'a göre zo
runlu takip arkadaşlarından birine icra veya ödeme emri gönderilip di
ğerine ödeme emri gönderilmemesi hâlinde ilgili şikâyet yoluna baş
vurup ödeme veya icra emrinin iptalini isteyebilir. Ancak bu durumda
icra mahkemesi takibi derhâl iptal etmeyip, alacaklıya takip talebinde
borçlu olarak gösterilmeyen diğer zorunlu dava arkadaşını takibe dâhil
edilmesi için iradi taraf değişikliğini düzenleyen HMK m. 124 hük
müne göre süre verilmesi gerekmektedir. Bu süre içerisinde zorunlu
takıp arkadaşı takibe dâhil edilmezse icra mahkemesi takibin iptaline
karar vermelidir".
4. Taşınır rehininde borçluya icra emri gönderileceği hâl., alacağın ilânı

veya ilâm niteliğini haiz belgelerle tespite edilmiş olmasıdır (İİK
m. lSO.h).
Ancak taşınmaz rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takipte borçluya icra

emri gönderileceği hâller bundan daha fazladır. Buna göre:*55
5Î Dava, acentelik sözleşmesine dayalı prim alacağının tahsili amacıyla İ.İKnun 148. ve 149/b
maddeleri uyarınca yapılan ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan takibe yönelik itirazın
iptali istemine ilişkindir. Asıl borçlu ile beraber borçtan şahsen sorumlu olmayan ipotekli taşın
maz malikine ihbar yapılmadıkça, ipotek borçlusu bakımından borç muaccel hâle gelemez...B.
Karar için bkz. 11. HD. 20.06.2011.15097/7433 (www.kazanci.ccmtrX28.07.2018).
55 ‘■'.. .İİK'nun 149 maddesinde; "İcra memuru, ibraz edilen akit tablosunun kayıtsız şartsız bir para
borcu ikrarını ihtiva ettiğini ve alacağın muaccel olduğunu anlarsa, borçluya ve taşınmaz üçüncü
kişi tarafından rehnedılmiş veya taşınmazın mülkiyeti üçüncü sahsa geçmişse ayrıca bunlara bi
rer icra emri gönderir’ düzenlemesi mevcut olup, madde içeriğinden, borçlu ile ipotek veren ara
sında zorunlu takip arkadaşlığının bulunması sebebiyle haklarında birlikte takip yapılması ge
rektiği anlaşılmaktadır HMKnun 124/3 maddesi uyarınca maddi bir hatadan kaynaklanan veya
dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebinin kabulü için, karşı tarafın rızası aran
maz Aynı maddenin 4 fıkrasında da 'dava"dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi
kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikli
ği talebini kabul edebilir düzenlemesi yer almaktadır Anılan hükmün icra takiplerinde de uygu
lanması gerekir Dolayısıyla ipoteğin paraya çevrilmesi yolu He yapılan takipte, asıl borçlu takip
te gösterilip, ipotek veren gösterilmemiş ya dâ ipotek verene takip yöneltilip asıl borçlu hakkında
takip yapılmamış ise bu durum kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından HMK'nun
124/3. maddesi uygulaması ile anılan kişi sonradan takibe dahil edilmek suretiyle eksiklik gideri
lebilip...) Bu durumda mahkemece duruşma açılarak, alacaklı tarafça talepte bulunulduğu tak
dirde ipotek borçlularının takibe dahil edilmesi için alacaklıya kesin süre verilmesi, bu sü
re içerisinde ek takip talebi düzenlenerek takibin ipotek borçlularına yöneltilmesi (icra
emri gönderilmesi) verilen kesin süre içinde takibin ipotek borçlusuna yöneltilmemesi
hâlinde ise takibin iptaline karar verilmesi gerekirken evrak özerinde eksik inceleme ile ya
zılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...”. Karar için bkz. 12 HC. T. 27.09.2016. 13646/19929
• İpotek akıt tablosunda kayıtsız şartsız bir para alacağı mevcut ve bu

alacak muaccelse borçluya icra emri gönderilir (İİK m. 149).
• Taşınmazla teminat altına alınan alacak ilâm veya ilâm niteliğini

lıaiz belgelerle tespit edilmiş olması hâlinde icra emri gönderilir
(İİK m. 15O.h).
• İİK m. 150 ı hükmüne göre genel kredi sözleşmesine krediyi kul

landıran tarafın hesabı kat edip bunu noter ihtarıyla borçluya bil
dirmesi durumunda icra dairesi borçluya icra emri gönderir.
İİK m. 149 ve İİK m. 150 ı hükümlerinde gösterilen hâller esasen teknik

anlamda ilamların icrası yoluyla takıp sayılmazlar. Zira ne İİK m. 149
hükmündeki ipotek akıt tablosu ilam niteliğinde belgedir ne de İİK m.
150 ı hükmünde düzenlenen ihtarnameler ilam niteliğinde belge olarak
kabul edilebilir. Bu hâllerde yalnızca borçluya icra emri gönderilmek
suretiyle ilamların icrası hakkında hükümler kıyasen uygulanmaktadır.
İİK m. 149 hükmüne göre ipotek akit tablosundaki alacağın doğmuş ve

muaccel olduğu icra dairesi tarafından incelenecektir. Zira bu Kanunun
açıkça icra dairesine yüklemiş olduğu bir görevdir. Şayet alacak doğmuş
veya doğmuş ancak muaccel olmamışsa borçluya icra emri gönderilmez.
Şayet bu hâlde borçluya icra emri gönderilirse bu husus kamu düzenini
açıkça ihlal edeceğinden süresiz şikâyet sebebidir’:3. Eklemek gerekir kı
icra emrinin gönderilmesine dayanak teşkil eden unsurlardan birinin bile
olmaması hâlinde icra emri gönderilmeyeceğinden bu hâlde icra emri
gönderilmesi her şekilde süresiz şikâyet sebebi olarak karşımıza çıka
caktır. Olayda da ilgililer (Ü) ve (B) süresiz şekilde icra emrinin iptalini
talep edebilirler.
5. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunuma göre: “Kefil, müteselsil kefil sıfa
tıyla veya bu anlama gelen herhangi bir ifadeyle yükümlülük alıma gir-
“.. .İİK'nun 149. maddesinde: 'İcra müdürü ibraz edilen akit tablosunun kayıtsız şartsız bir para
borcu ikrarını ihtiva ettiği ve alacağın muaccel olduğunu anlarsa borçluya ve taşınmaz üçüncü
bir kişi tarafından rehnedilmiş veya taşınmazın mülkiyeti üçüncü şahsa geçmişse ayrıca bunlara
birer icra emri gönderir' hükmüne yer verilmiştir. Somut olayda, 'Konik Kredisi Sözleşmesi'
kapsamında alınan ipoteğe dayalı olarak ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile takibe geçilip borç
luya İİKnın 149 maddesi kapsamında icra emri gönderiiemeyeceğinden buna dair olarak icra
mahkemesine yapılacar başvuru süresiz şikâyete tabi olup mahkemece de re'sen dikkate alın
ması gerekir...1'. Karar için bkz 12. HD. 10.05.2016. 824/13716 (WAw.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
meyi kabul etmişse alacaklı, borçluyu takip etmeden veya taşınmaz

rehniniparaya çevirmeden kefili takip edebilir. Ancak, bunun için borç
lunun, ifada gecikmesi ve ihtarın sonuçsuz kalması veya açıkça ödeme
güçsüzlüğü içinde olması gerekir” (TBK m. 58£ I). Kefil (K)’nın iddia
ları incelendiğinde ise:
• Hükme göre kefil olunan borç için ayrıca bir de taşınmaz rehini ve
rilmiş olması kefilin doğrudan doğruya takibini engellememektedir.
Buna göre borçlunun temerrüde düşmesi yeterlıdır. Adı kefaletin
aksine, müteselsil kefalette kefile başvurulabılmesi için asıl borçlu
ya karşı başlatılmış olan takibin semersiz kalması gerekmez'So
ruda da borçlu (B):nin temerrüde düştüğü belirtildiğinden artık kefil
(K)’ya karşı kefalet borcundan dolayı başvurulabileceği açıktır. Bu
na göre (K)’mn bu iddiası isabetli değildir.
• İİK m. 45 hükmüne göre alacağı rehinle teminat altına alman ala

caklı, borçlusuna karşı öncelikle rehinin paraya çevrilmesi yoluyla
takıp başlatmak zorundadır. Ancak bunun için teminat altına alın
mış bir alacak söz konusu olmalıdır. Önemle belirtmek gerekir kı
önce rehine müracaat zorunluluğu da alacağın rehinle teminat altına
alınmış kısmı bakımından söz konusu olur. Alacaklı, alacağının re
hinle teminat altına alınmamış kısmı bakımından haciz veya iflâs
yoluyla takıp başlatabilecektir.
Belirtmek gerekir ki borçlu ile alacaklının arasındaki hukuki ilişkiden

doğan borçla kefil ile alacaklının arasındaki kefalet sözleşmesinden
c' . Alacaklının müteselsil kefile başvurma koşullarının düzenlendiği 6098 sayılı Türk Borçlar
Kanunu'nun 586. maddesine gere,, kefil, müteselsil kefil sıfatıyla veya bu anlama gelen herhangi
bir ifadeyle yükümlülük altına girmeyi kabul etmişse alacaklı, borçluyu takip etmeden veya ta
şınmaz rehnini paraya çevirmeden kefili takip edebilir. Ancak, tunun için borçlunun, ifada ge
cikmesiyle ihtarın sonuçsuz kalması veya açıkça ödeme güçsüzlüğü içinde olması gerekir (Uy
gur, Turgut: 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi Ankara' Nisan 2012. Cilt II. s 2541). Buna
göre, borçlunun ifada gecikmesi 'tek başına yeterli olmayıp ıfaoa gecikmiş olan borçluya ihtar
gönderilmesi ve bunun da sonuçsuz kalması gerekmektedir. Ancak borçlunun ödeme'güçsüzlü
ğü içinde bulunması hâ inde diğer şartların aranmasına gerek yoktur. Ayrıca kanunda müteselsil
kefile ihtar çekilmesi şartı aranmamaktadır. Müteselsil kefile ihtar çekilmesi, sadece onun takip
ten önce temerrüde düşürülmesi He ilgili bir sorundur Başka bir anlatımla, müteselsil kefil hak
kında icra takibine girişilebilmesi için diğer koşulların yanında ayrıca müteselsil kefile de ihtar
gönderilmesi gibi bir koşul yasada yer almamaktadır. Bu itibarla, hem asıl borçluya, hem de mü
teselsil kefile aynı anda ihtar gönderilip borçluya gönderilen ihtann tebliğine rağmen verilen süre
içinde borcun ödenmemesi üzerine yasada belirtilen koşullar gerçekleşmiş olacağından bu du
rumda müteselsil kefil aleyhine takibe girişilebilecektir ..
* Karar için bkz. 19. HD. 13.10 2014.
9172/14988 (wvav kazanci com.tr)(28.07.2Ö18).
kaynaklanan borç: hukuki sebepleri farklı, birbiriyle bağlantılı an

cak iki farklı borçtur. Kefilin, kefalet sözleşmesinden doğan borcu
bakımından İİK m. 45 hükmünde düzenlenen önce rehine müracaat zo
runluluğu söz kcnusu olmaz. Zira rehinle teminat altına alman borç
kefalet sözleşmesinden değil; asıl sözleşmeden doğan borçtur. Şa
yet rehin aynı zamanda kefalet sözleşmesinden doğan borcu da teminat
altına alıyorsa bu hâlde İİK m. 45 hükmünde düzenlenen önce rehine
müracaat zorunluluğu söz konusu olacaktır'32. Olayda ise rehinle temi
nat altına alınan borç (X) bankası ile (B) arasındaki sözleşmeden kay
naklanan borçtur. O hâlde olayda (K)’nın kefalet sözleşmesinden do
ğan borcu da rehinle teminat altına alınmadığından (K):nın önce rehi
ne müracaat zorunluluğunun bulunduğuna ilişkin iddiası da isabetli
değildir.
6. İİK m. 152 hükmüne göre: ‘‘Rehin, satış isteyenin alacağına derece

itibariyle rüçhanı olan diğer rehinli alacakların tutarından fazla bir be
delle alıcı çıkmamasından dolayı satılamazsa veya satılıp da tutarı takip
olunan alacağa yetmezse, alacaklıya bütün veya geri kalan alacağı için
bir belge verilir. ’’
Alacaklıya ilgili hükme göre verilen bu belge rehin açığı belgesidir.

Rehin açığı belgesinin verilmesinin amacı icra dairesi tarafından,
alacaklının alacağını rehin üzerinden kısmen veya tamamen karşıla
namadığının tespit edilmesidir. Rehin açığı belgesine olan alacaklı
İİK m. 45 hükmüne göre önce rehine müracaat edip alacağını rehin
den karşılamaya çalışmış ancak rehin satılmadığından alacağını tah
sil edememiş veya rehin satılıp alacağının biı kısmını tahsil edebıl-
C2 “.. .İİK 'nun 45 maddesi asıl borçlular ile ilgili olarak düzenlenmiş olup, alacağı rehinle temin
edilen bir kimsenin, "rehni veren' hakkında doğrudan doğruya genel haciz yolu ile takibe geçil
mesini önlemekte ve rehinle temin edilmiş bir alacağın borçlusu iflâsa tabi şahıslardan olsa bile,
alacaklının yalnız rehnn paraya çevrilmesi yoluyla takip'yapabileceğine'ilişkindir 818 Sayıİı
B K.’nun 487 maddesinde açıklanan şekilde kefil, borçlu ile beraber müteselsil kefil ve müşte-
rek-müteselsıl borçlu sı'atı ile veya bû gibi diğer bir sıfatla borcun ifasını deruhte etmiş ise: ala
caklı, asıl borçluya müracaat ve rehinleri nakde tahvil ettirmeden evvel, kefil aleyhine takibat ic
ra edebilir Müşterek borçlu-müteselsil kefil, ipoteği kendi kefaletini de karşılayacak şekil
de borca yetecek miktarda vermişse, alacaklı sadece İİK'nın 45.maddesi göre, rehnin pa
raya çevrilmesi yoluyla takip yapabilir. Aksine olarak ipotek, sadece borçlu lehine ya da
kredi sözleşmesinde^ borç için verilmişse kefilin kendi kefaletini karşılamayan arta kalan
borç miktarı için alacaklı İ.İ.K.'nun 45. maddesine başvurma zorunluluğu olmadan,
B.K.'nun 487.maddesine göre tüm alacak için tahsilde tekerrür olmamak kaydı ile genel
haciz yoluyla takip yapabilir...1'. Karar için bkz HGK. 10.07.2013. 13-1114/1041
(VAVA'.kazanci.ccm.tr)(28.07.2018).
miştir. Bu sebeple alacaklı İİK m. 45 hükmünde düzenlenen zorunlu

luğu yerine getirmiştir ve rehin açığı belgesi sayesinde rehin açığı
belgesinde gösterilen alacak miktarı için haciz veya iflâs yoluyla ta
kibe başvurabilecektir.
Ancak rehin açığı belgesi sahibine ek imkânlar da getirmiştir. Bir kere

İİK m. 100 IV hükmüne göre rehin açığı belgesi yetkili kurumların yet
kileri dâhilinde vermiş oldukları belge olduğundan alacaklıya hacze işti
rak imkânı verir. Bunun dışında Kanuna göre: “Alacaklı, satış yapılma
mışsa artırma gününden, satış yapılması hâlinde satışın kesinleşmesi ta
rihinden itibaren bir sene içinde haciz yolu ile takip talebinde bulunursa
yeniden icra vey a ödeme emri tebliğine lüzum yoktur. Rehin açığı belge
si, borç ikrarım mutazammın senet mahiyetindedir. m. 152 III ve
m. 152/TV).
Hükme göre alacaklı satış yapılamamışsa son arttırma gününden., satış

yapılmışsa da bunun kesinleştiği tarihten itibaren bir sene içinde borçlu
ya karşı haciz yoluyla takıp başlatırsa borçluya ödeme emri gönderil
mez. Olayda ise son artırma tarihinden üç ay sonra borçluya karşı haciz
yoluyla takıp başlatıldığından artık borçluya ödeme emri gönderilmez.
Bu sebeple alacaklının talebi üzerine borçlu (B)Tnın mal varlığı unsurla
rına hacız konulur. Ödeme emri gönderilmemesi gerektiğinden icra dai
resi tarafından hataen gönderilmiş ödeme emrine itiraz ise takibi dur-
durmayacaktır'03. Olayda icra dairesi alacaklının talebi üzerine borçlu
nun mal varlığı unsurları üzerine haciz koymamaktadır. Burada “bir
hakkın yerine getirilmemesi" söz konusu olduğundan alacaklı (X) ban
kası süresiz şikâyet yoluna başvurabilir (İÎK m. 16).
’c’ ‘...İİK'nun 152/1. maddesinde: rehin, satış isteyenin alacağına derece itibariyle rüçhanı olan
diğer rehinli alacakların tutarından fazla bir bedelle alıcı çıkmamasından dolayı satılamazsa ve
ya satılıp da tutan takip olunan alacağa yetmezse, alacaklıya bi/.ün veya geri kalan alacağı için
bir rehin açığı belgesi verileceği hükme bağlanmıştır. Aynı maddenin 3 fıkrasında ise: alacaklı
nın, satış yapılmamışsa artırma gününden, satış yapılması hâlinde satışın kesinleşmesi tarihin
den itibaren bir sene içinde bu belgeye dayalı olarak haciz yolu ile takip ‘talebinde bulunması hâ
linde. yeniden icra veya edeme emri tebliğine gerek olmadığı öngörülmüştür Rehin açığı bel
gesi içeriğinden, bir sene içerisinde bu belgeye dayalı olarak haciz yolu ile takip talebin
de bulunulduğuna göre, borçluya ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur. Alacaklının da
edeme ema gönderilmesi yönünde talebi olmadığından icra müdürlüğünce re'sen ödeme emri
gönderilse bile, bu durum borçluya, İİK'nun 62 ve devamı maddeleri uyarınca itiraz hakkı ver
mez. Takıp dosyası içerisinde düzenlenmiş bir tebligat var ise de, borçluya (7) örnek ödeme em
rinin tebliğ edildiğini gösteren bir tebligat da bulunmamaktadır..." Karar için bkz. 12. HD.
27.11.2014. 28807/28544 (\VAw.kazanci.com.tr)(28.06.2018).
7. Öncelikle (B):nin talebinin hukuki sebebi ıncelenmelıdir. İcra ve İflâs

Kanunu'na göre: “İpotekle temin edilmiş ve vadesi gelmiş bir alacağın
borçlusu icra dairesine müracaatla alacaklısınla gaip ve yerleşim yeri
nin meçhul bulunduğunu veya borcu almaktan ve ipoteği çözmekten im
tina ettiğini beyan ederse icra dairesi on beş gün içinde daireye gelerek
parayı almasını ve ipoteği çözmesini alacaklıya usûlüne göre tebliğ
eder. Alacaklı bu müddet içinde gelmediği veya gelip de kanunen mak
bul bir sebep beyan etmeksizin paray ı almaktan ve ipoteği çözmekten
imtina eylediği takdirde borçlu borcunu icra dairesine tamamıyla yatı
rırsa icra mahkemesi verilen paranın alacaklı namına hıfzına ve ipotek
kaydının terkinine karar verir. Bu karar tapu dairesine tebliğ edilerek
ipotekli taşınmazın sicilline geçirilir (İİK m. 153). ”.
Burada esasen alacaklının temerrüde düşmesi hâlinde borcunu ifa edip

ipoteğin kaldırılmasında menfaati olan borçlunun icra dairesi aracılığıy
la ipoteğin kaldırılmasını sağlaması düzenlenmiştir. Şayet ipoteğin kap
samına giren bütün alacak miktarı ödenir ve alacaklının ifayı reddetmesi
haklı bir sebep yoksa icra mahkemesi ipoteğin kaldırılmasına karar ve
recektir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki icra mahkemesinin
borçlu tarafından icra dairesine depo edilen borcun ödendiğini ka
bul edip ipoteğin fekkine karar verebilmesi için ipoteğin kapsamına
giren alacak miktarının tamamının icra dairesine depo edilmesi ge
rekir.
Şayet borçlu tarafından, alacaklının alacaklı temerrüdüne düşmesi hâ

linde ipoteğin kapsamına giren borcun tamamı icra dairesine depo edi
lirse bunun iki hukuki sonucu meydana gelir, öncelikle maddî hukuk
anlamında borç sona erer: ayrıca icra mahkemesi tarafından da ipoteğin
fekkine karar verilecektir. İpoteğin kapsamı belirlenirken ise elbette ipo
teğin türü rol oynar. Şayet bir üst sınır ipoteği söz konusuysa ipoteğin
kapsamı üst sınırdır. Buna göre alacak ve işlemiş faizlerinin sınırı, ipo
tek akıt tablosunda gösterilen sınırdır. Anapara ipoteği bakımındansa
Kanuna göre: “Taşınmaz rehninin alacaklıya sağladığı güvencenin kap
samına şunlar girer: 1. Ana para, 2. Takip giderleri ve gecikme faizi, 3.
İflâsın açıldığı veya relinin paraya çevrilmesinin istendiği tarihe kadar
muaccel olmuş üç yıllık faiz ile son vadeden başlayarak işleyen faiz
(TMKm. 875).”
Olayda da bir anapara ipoteği söz konusudur. Anapara ipoteğinde ise.,

üst sınır ipoteğinin aksine bir limit söz konusu değildir. Bu sebeple üst
sınır ipoteğinin aksine yalnızca ipotek akıt tablosunda 300.000TL olarak
gösterilen alacak değil; işlemiş faizlerin de borçlu (B) tarafından icra
dairesine depo edilmesi gerekmektedir. Buna göre icra mahkemesinin
kararı hukuka aykırıdır:4.
C4 “...İncelenen, ipotek akit tablosu içeriğine göre: ipoteğin, birine derecede. ... YTL bedelle ve
fekki bitirilinceye kadar vadeli ve akdi faizli olarak tesis edildiği anlaşılmakta olup ayrıca, söz
leşmenin 4 maddesinde işbu ipoteğin kayıtsız şartsız borç (karz; ipoteği olduğu kararlaştırılmış
tın Açıklanan bu niteliğine’gore ipotek kesin borç (karz) ipoteğidir. Medeni Kanun'un 375. mad
desi gereğince alacaklı, ipoteğin fekki için, ana paranın dışında takip masraflannı ve geçen gün
lerin faizlerini de isteyebilir. Bundan sonra Medeni Kanun'un 883. ve İİK'nun 153. maddeleri ge
reğince borçlu ipoteğin kaldırılması için, icra dairesine doğrudan başvurabilecektir. Somut olay
da talep tarihine kadar anapara ve eklentilerin ödenmesi hâlinde ipoteğin kaldırılmasına karar
verilebilir...". Karar için bkz. 12. HD. 11.01.2010.18998/77 (wv.wkazanci.com.tr) (08.07.2018)
■ İhtiyatî Haciz
OLAY:
Tacir (D), 20.06.20İS tarihinde.. Diyarbakır'da şahsî aracıyla seyir
hâlinde giderken.. Mardin'de ticarî hayatını sürdüren tacir (T)'nın
sürdüğü aracın çarpması sonucunda yaralanmıştır. Bu olay üzerine
(D): (T)’ye karşı 5.000 TL maddî (aracında meydana gelen zarar ne
deniyle) ve 50.000 TL manevî tazminat talepli bir dava açmayı dü
şünmektedir.
SORULAR:
1. (D)'nın söz konusu alacak için ihtiyatî haciz talebinde bulunması müm
kün müdür?
2. İhtiyatî hacız bakımından görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
3. Olayımızda (D): İhtiyati hacız yerine ihtiyatî tedbir talebinde bulunula

bilir mı?
4. Mahkemenin (T)'yi dinlemeden ihtiyatî hacze karar vermesi mümkün

müdür?
5. İhtiyatî hacız kararının verilmesi için (D)'nin teminat göstermesi gerekli

midir?
6. Mahkeme tarafından ihtiyatî haciz kararı verilmesi üzerine., geçici ko

rumanın devamı için hangi işlemler yapılmalıdır0
7. İhtiyatî haciz işleminden sonra tamamlayıcı merasimin gerçekleştiril

mediğini varsayalım. Bu durumun., dava konusu alacağın zamanaşımına
etkisi olacak mıdır? İhtiyatî haciz kararı tek başına zamanaşımının ke
silmesinde yeterli olacak mıdır?
8. İhtiyatî haciz katarı teminat yatırılarak kaldırılabilir mi? Eğer mümkün

se, kaldırma talebi hangi makama yöneltilmelidir ve bu imkândan yarar
lanabilecek olan kimlerdir?
9. İhtiyatî haciz kararma karşı koymak isteyen (T), hangi sürede, ne yap
malıdır?
CEVAPLAR:
1. İİK'nın 257. maddesine göre, vadesi gelmiş ve rehinle temin edilmemiş
bir borcun alacaklısı, ihtiyatı haciz talebinde bulunabilir. Buna göre,
borcun muaccel olup olmadığı ve rehinle temin edilip edilmediği ınce-
lenmelidir.
Olayda haksız fiile dayalı bir alacak söz konusudur. Haksız fiilden kay
naklanan tazminat alacağı, olay tarihi itibarıyla muaccel hâle gelir ". Bu
sebeple, muaccelıyet şartının sağlandığı söylenebilecektir.
Mezkûr alacağın rehinle temin edilmemiş olması hâlinde, (D)’nin ihti

yatî hacız talebinde bulunması mümkündür. Olayımızda söz konusu ala
cağın rehinle temin edildiğine ilişkin bir bilgi verilmediğinden alacağın
rehinle temin edilmediğini kabul etmekteyiz. Dolayısıyla, ihtiyatî haczin
talep edilebilmesi için İİK m. 257:de sayılan şartlar olayımızda mevcut
olduğundan (D), ihtiyatî haciz talebinde bulunabilir.
2. İİK’nin 258. maddesi, yetki bakımından 50. maddeye atıf yapmakla

birlikte, görev konusunda bir düzenleme getirmemiştir. Özel düzenleme
bulunmaması sebebiyle, HMK'nın göreve ilişkin genel kuralları uygu
lama alanı bulacaktır. Bu durumda HMK’nin görev kurallarına ilişkin 1-
4. maddelerinin uygulanması gerekir. HMK’nin 4. maddesinde sulh hu
kuk mahkemesir.ın görev alanına giren dava ve işler sınırlı şekilde sa
yılmıştır. 4. maddede sayılmayan davalar bakımından ise, miktar ve de
ğerine bakılmaksızın asliye hukuk mahkemeleri görevlidir.
K “Olayda haksız fiile dayalı bir zararın meydana geldiği açıktır. Sadece olayın iş kazası olup
olmadığı, failin kim olduğu ve kusur durumu çekişmelidir Haksız fiilden kaynaklanan tazminat
davalarında tazmin yükümlülüğü olay tarihi itibarıyla muaccel hâle gelir. Bu durumda geçici hu
kukî koruma yollarından biri olan ihtiyatî hacizde yakın ispat kcşulu gerçekleşmiş olup'ihtiyatî
haciz mahiyetindeki tedbir talebinin incelenmesi gerekirken yerel' mahkemece' davacının isteği
ile ilgili niteleme ve hukukî tavsifte yanılgıya düşülerek ihtiyatî tedbir koşullarının tartışılması
doğru görülmemiştir.’ 21. HD. 26.09.2012.13821/15625 (www.kazanci.com.tr) (17.07.2018).
Ayrıca, olayda her ne kadar her ıkı tarafın da tacir olduğu belirtilmişse
de dava konusu olan husus her iki tarafın ticari işletmesini ilgilendiren
bir husus olmadığından, burada asliye ticaret mahkemesi görevli olma
yacaktır. Genel mahkeme niteliğindeki asliye hukuk mahkemesi haksız
fiilden kaynaklanan bu davada görevli mahkemedir.
Olayımızda haksız fiilden kaynaklanan bir para alacağı söz konusu ol
duğundan, bu davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Do
layısıyla, (D)'nin ihtiyatî haciz talebini asliye hukuk mahkemesine yö
neltmesi gerekir.
İİK'nın 258. maddesine göre, alacağa ilişkin dava açılmadan önce talep
edilen ihtiyatı haciz bakımından, İİK'nın 50. maddesine göre yetkili olan
mahkemeye başvurulması gerekir. İİK'nın 50. maddesine göre ise, yetki
hususu bakımından HMK'nın yetkiye ilişkin 6-16. maddelerinin kıyasen
uygulanması gerekir. O hâlde, haksız fiile dayalı alacak bakımından yet
kili olan mahkemenin HMK hükümlerine göre tespiti gereklidir.
HMK'nın 16. maddesine göre, haksız fiilden kaynaklanan davalarda,

genel yetkili mahkemenin yanı sıra haksız fiilin işlendiği veya zararın
meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin buluncuğu yer ya da zarar gö
renin yerleşim yen mahkemesi de yetkilidir. Olayda verilen bilgiler dâ
hilinde, (D)’nin henüz dava açmadığı görülmektedir. O hâlde, davalının
yerleşim yerindeki mahkemenin yanı sıra HMK’nın 16. maddesinde sa
yılan mahkemeler de ihtiyatı haciz talebi bakımından yetkilidir. Olayda
verilen bilgilere göre, ihtiyatî hacız talebi bakımından davalının yerle
şim yeri olan Mardin mahkemelerinin genel yetkili mahkeme ve zararın
meydana geldiği Diyarbakır mahkemelerinin de özel yetkili mahkeme
olduğu tespit edilebilecektir.
3. İhtiyatî hacız ile ihtiyatî tedbir birbirinden farklı geçici hukukî koruma
lardır. Her ikisi de geçici hukuki koruma niteliğinde olmakla birlikte
aralarında birçok fark bulunmaktadır. Nitekim:
• İhtiyatî hacız yalnız para ve teminat alacakları için istenebilecek
iken; ihtiyatî tedbir, kural olarak, paradan başka şeyler hakkında
alınır.
• İhtiyatî hacizde haczedilen mallar üzerinde bir çekişme yoktur. İhti
yatî tedbirde ise üzerine tedbir konulan mal çekişmeli olup derdest
davanın ya da ilende açılacak olan bir davanın konusunu oluştur

maktadır.
• İhtiyatî hacizde alacaklı açacağı davada haklı çıkarsa veya alacaklı

nın yaptığı takıp kesinleşirse üzerine ihtiyatî hacız konulan mallar
icra dairesince satılır ve alacaklının alacağı ödenir. İhtiyatî tedbirde
ise, üzerine tedbir konulan mal hakkındaki dava alacaklı lehine so
nuçlanırsa tedbirli mal aynen alacaklıya verilir.
Belirtmek gerekir kı ihtiyatî tedbir ile ihtiyatî hacız arasındaki sözü edi
len farklılıklara lağmen, uygulamada ihtiyatî hacız yerine ihtiyatî tedbir
kararı verildiği görülebilmektedir :€. Olayda bir para alacağı söz konusu
olduğundan, alacaklının söz konusu alacak için ihtiyatî tedbir talep et
mesi mümkün değildir; ihtiyatî hacız talebinde bulunulması gerekir. Ta
lepte bulunan açıkça ihtiyatî haciz yerine ihtiyatî tedbir talebinde bu
lunmuşsa, hâkim taleple bağlı (HMK m. 26) olduğu için talebi reddet
melidir. Buna karşılık, talebin ihtiyatî tedbir mı yoksa ihtiyatî hacız mı
olduğu konusunda belirsizlik varsa bu durumda hâkimin davayı aydın
latma ödevi (HMK m. 31) çerçevesinde öncelikle bu belirsizliği gider
mesi ve ona göre hareket etmesi gerekir.
4. Alacaklının talebi üzerine, karşı taraf dinlenmeden ihtiyatî hacze karar

verilmesi mümkündür (m. 258 2). Hâkim, karşı tarafın dinlenmesinin
ihtiyatî haczin amacını bertaraf edeceğini düşünüyorsa borçluyu dinle
meden de ihtiyatî hacze karar verebilir. Ancak bu hâlde, İİK’nın 265.
maddesi gereğince, borçlunun ihtiyatî haciz kararına itiraz imkânı bu
lunmaktadır.
5. İhtiyatî hacız kararının içeriği İİK’nın 260. maddesinde belirtilmiştir.

Buna göre, alacaklının yatırması gereken teminat ihtiyatî hacız kararın
da belirtilmelidir. Teminat bakımından üçlü bir ayrım söz konusudur:
• Alacak bir ilâma dayanıyorsa teminat alınmaz.
" -SGKnın açtığı karşı dava yersiz ödenen aylıkların tahsiline ycnelik para alacağına ilişkin ol
makla: 6100 sayılı HMK'nın 389. maddesinin 1. fıkrasında ihtiyatî tedbir talebinin ancak
‘...uyuşmazlık konusu hakkında...’ istenip uygulanabileceği öngörülmüş ve para alacağına iliş
kin uyuşmazlıklarda ihtiyatî tedbir değil. İİK’nın 257. maddesinde düzenlenmiş ihtiyatî haciz ta
lep edilebileceği acık olmasına gore..." 21. HD. 19.01.2012. 1007/508 (kazanci.com.tr)
(17.07.2018).
• Alacak ilâm niteliğindeki bir belgeye dayanıyorsa teminat hususun

da mahkemenin takdir yetkisi bulunmaktadır.
• Alacak ilâm ya da ilâm niteliğinde bir belgeye dayanmıyorsa mut

laka teminat alınması gerekmektedir.
Olayda alacak bir haksız fiile dayandığından ve (D)’nin bu konuda dava

açıp mahkeme kararına (ilâma) dayanarak takıp yaptığı belirtilmediğin
den.. mahkemenin (D)’den teminat talep etmesi gereklidir. Teminat
alınmaksızın ihtiyatî hacze karar verilmesi, borçlu (T) açısından ÎİK m.
265 anlamında bir itiraz sebebidir.
6. İİK'nın 261 1. maddesine göre alacaklı., ihtiyatı haciz kararının verildiği

tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresin
deki icra dairesinden karamı icrasını istemek zorundadır. Aksı hâlde., ih
tiyati hacız kararı kendiliğinden kalkar. Ayrıca olayda olduğu gibi dava
açılmadan veya takıp başlatılmadan ihtiyatı haciz talep edilmişse ihtiyatî
hacız kararının uygulanmasından hacız gıyabında yapılmışsa haciz tuta
nağının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde ya takip talebinde
(Haciz veya iflas) bulunmaya veya dava açmaya mecburdur (m. 264).
Bu prosedür, ihtiyatî haczi tamamlayıcı merasim olarak nitelendirilmek
tedir.
Olayda (D), ihtiyatî haciz kararım aldıktan sonra. İİK’nın 261 1. madde
sine göre, kararı aldığı mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesine
giderek kararın icrasını istemelidir. Ayrıca yukarıda belirtilen tarihler
den itibaren yedi gün içinde ya dava açması ya da takıp başlatması ge
rekir. Aksı hâlde, ihtiyatî haciz kararı kendiliğinden kalkar.
7. Zamanaşımını durduran sebepler TBK m. 153’te ve zamanaşımını kesen

sebepler m. 154 ve m. 157'de düzenlenmiştir. Bu maddelere göre zama
naşımı: borçlunun veya alacaklının bir fiiliyle, yargılama ve takibe iliş
kin bir işlemle ya da hâkimin kararıyla kesilebilir.
TBK m. 154 2‘ye göre, “alacaklı, dava veya defi yoluyla mahkemeye
veya hakeme başvurmuşsa veya icra takibinde bulunmuşsa veya ifias
masasına başvurmuşsa” zamanaşımı kesilir. Dolayısıyla alacaklının
alacağının tahsili amacıyla icra takibine başvurması ile takibe konu ya
pılan alacak için zamanaşımı kesilir.
TBK m. 157 2'ye göre ise, zamanaşımı, icra takibi ile kesilmişse, alaca
ğın takibine ilişkin her takip işleminden sonra yeniden işlemeye başlar.
Somut olayda zamanaşımının kesilmesi konusuyla ilgili olabilecek olan,

alacaklının dava açması veya icra takibinde bulunması hususudur. Olayı
mızda alacaklı, sadece ihtiyatı haciz talebinde bulunmuştur. İhtiyatı haciz
talebi bir dava niteliğinde değildir, aynı zamanda ihtiyatî haciz talebi de
takıp talebi niteliğinde değildir. Dolayısıyla, mahkemeden ihtiyatî haciz
talep edilmiş olması ve bunun üzerine mahkemenin ihtiyatî hacız kararı
vermiş olması, tek başına zamanaşımını kesen bir sebep değildir.
İhtiyatî haciz, alacaklının talebini teminat altına almaya yönelik bir iş
lem olup icra takip işlemi değildir-İhtiyatî haciz kararı bir icra işlemi
olmadığından, TBK m. 154'te sayılan zamanaşımını kesen sebeplerden
biri sayılmaz. Dolayısıyla, ihtiyatî hacız ile zamanaşımı kesilmediğin
den, zamanaşımı işlemeye devam eder.
8. İİK’nin 266. maddesi gereğince, teminat karşılığında ihtiyatî haczin

kaldırılması mümkündür. Bununla birlikte, bu imkân sadece borçluya
tanınmıştır. Üçüncü kişiler ya haczedilen malın kullanımının kendilerine
bırakılmasına ilişkin olarak İİK'nın 263. madcesınde düzenlenen im
kândan ya da ihtiyatî haczin kaldırılmasını sağlayan ve İİK'nın 265.
maddesinde düzenlenen itiraz imkânından faydalanabilirler.
Teminat karşılığında ihtiyatî haczin kaldırılmasını isteyen borçlu, bu

talebim takipten önce ihtiyatî hacız kararını veren mahkemeye ya da da
vanın açıldığı mahkemeye yöneltebilir. Ancak, ihtiyatî haciz kararından
sonra takip yapılması hâlinde, talep icra mahkemesine yöneltilmelidir.
Talebin kabulü hâlinde, ihtiyaten haczedilen şey üzerinden haciz kalkar
ve ihtiyatî haciz teminat üzerinde devam eder.
9. İİK m. 258/3’e göre, ihtiyatî haciz talebinin reddi hâlinde alacaklının

istinaf yoluna başvurması mümkündür. Buna karşılık, borçlu dinlenil
meden ihtiyatî hacız talebi kabul edilmişse borçlu, doğıudan ihtiyatî ha
ciz kararına karşı istinaf yoluna başvuramaz.
-c Yargıtay da vermiş olduğu Hukuk Genel Kurulu kararında, ihtiyarî haczin icra takip işlemi olma
dığını kabul etmiştir. HGK. T. 16.2.2000. E. 2000/12-49. K. 2000/94. (wAW.kazanci.com.tr)
(23.07.2018)
İİK'nın 265 1. maddesine göre, ihtiyatı hacız kararı verilirken mahke

mede dinlenmemiş olan borçlu, ihtiyatı haczin dayandığı sebeplere,
mahkemenin yetkisine ve teminata karşı; huzurunda yapılan hacizlerde
haczin tatbiki, aksı hâlde haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden
itibaren gün içinde mahkemeye müracaatla itiraz edebilir.
Olayda (T), kendisi dinlenmeden ihtiyatî hacze karar verilmiş olması

hâlinde, yukarıda sayılan sebeplerle sınırlı olarak itiraz imkânını kulla
nabilecektir. Ancak (T), doğrudan ihtiyatî haciz kararına karşı istinaf
yoluna başvuramaz. Ancak itiraz üzerine veriler, karara karşı istinaf yo
luna başvurması mümkün olabilir.
■ Genel Pratik
OLAY:
İstanbul'da ikamet eden yönetmen (A), şirket merkezi Bursa'da bulunan
moda evi Tasarım Moda A.Ş. ile bir eser sözleşmesi akdetmiştir. Söz
leşmeye göre Tasarım Moda A.Ş. yönetmen (A)’ya on adet çeşitli tiyat
ro elbisesini dikecek ve bunların mülkiyetim devredecek; (A) ise Tasa
rım Moda A.Ş'ye elbiselerin bedeli olan 20.009 TL ödeyecektir. Söz
leşmeye göre elbiselerin teslim tarihi 18.01.2017 olup temerrüt halinde
ki her bir gün için Tasarım Moda A.Ş., (A)’ya 500 TL cezai şart ödeye
cektir.
SORULAR:
1. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a. (A), elbiselerin teslimi talebiyle Moda Tasarım A.Ş.’ye karşı 25.01.2017

tarihinde genel hacız yoluyla takıp başlatmış. 03.02.2017 tarihinde Mo
da Tasarım A.Ş. ye ödeme emri tebliğ edilmiş, Moda Tasarım A.Ş. ise
takibin iptali talebiyle 11.02.2017 tarihinde şikâyet yoluna başvurmuş
tur. Moda Tasarım A.Ş. takibin iptaline ilişkin talebinde haklı mıdır? İc
ra mahkemesinin vermesi gereken kararı açıklayınız.
b. (A)'nın 2000 TL’lik cezai şart alacağını tahsil amacıyla Moda Tasarım
A.Ş.’ye karşı başlatmış olduğu genel haciz yoluyla takipte, icra dairesi
ilgili alacağın ilamsız icra takibinin konusu oluşturmayacağı gerekçe
siyle takıp talebini reddetmiştir. İcra dairesinin gerekçesi hukuka uygun
mudur? Uygunsa neden? Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki
çareye başvurabilir?
c. (A), 2000 TL’lik cezai şart alacağının tahsili amacıyla başlatmış olduğu
takipte talebini 3000 TL’ye yükselttiğine dair bir dilekçe vermiş ve icra
dairesi geri kalan 1000 TL için de borçlu Moda Tasarım A.Ş.’ye ödeme
emri göndermiştir. İcra dairesinin işlemi hukuka uygun mudur? Uygun
sa neden? Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvu
rabilir?
a. Aralarındaki ihtilafları çözmek isteyen takibin tarafları uzlaşmak için

toplanmış: Moda Tasarım A.Ş.: "Temerrütten meydana gelen 4.000
TL ’lik zararı (A) ’ya ödemeyi taahhüt ediyorum ” İfadelerini içeren bir
metni imzalayıp (A)’ya vermiştir. (A) ise ilgili belgeyi takip talebine ek
leyerek ilâmların icrası hükümlerine göre takip başlatmış, icra dairesi
borçlu Moda Tasarım A.Ş.’ye icra emri göndermiştir. İcra dairesinin
borçluya icra emri göndermesi hukuka uygun mudur? Uygunsa neden0
Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvurabilir?
b. (A)’nın 4.000 TL’lik cezai şart alacağını hüküm altına alan bir ilâma
sahip olduğunu düşünelim. (A)_. ilgili ilâmla genel hacız yoluyla takibe
başvurabilir mi? Yargıtay’ın güncel kararları ışığında tartışınız.
c. Moda Tasarım A.Ş.’nin (A)’nın cezai şart alacağını teminat altına almak
amacıyla Eskişehir’deki taşınmazı üzerine ipotek tesis etmiş olduğunu
varsayalım. (A), ilgili alacağın tahsili için haciz yoluyla takip başlatabi
lir mi? Başlatabilirse neden0 Başlatamazsa neden? (A)’nın ilgili alaca
ğın tahsili amacıyla rehııın paraya çevrilmesi yoluyla takıp başlattığını
varsayalım; bu durumda icra dairesi borçluya icra emri mı yoksa ödeme
emri mi gönderecektir? Açıklayınız.
a. Moda Tasarım A.Ş.’nin 20.000 TL’lik alacağının tahsili amacıyla

(A)’ya karşı başlattığı genel hacız yoluyla takibin kesinleşmesiyle bir
likte icra dairesi (A)’ya ait üç adet masaüstü bilgisayarı., iki adet elması
haczetmiş ve bunları alacaklının rızasıyla borçlu (A)’nm elinde bırak
mıştır. (A) ilgili malların mülkiyetini hacizden haberi olan üçüncü kışı
(Ü)’ye devretmiştir. İlgili tasarruf işlemlerinin geçerli olup olmadığını
açıklayınız.
b. Moda Tasarım A.Ş.’nin takibinin kesinleşmesiyle birlikte icra dairesi,

(A)’nın İstanbul’da bulunan arazisini 12.02.2017 tarihinde haczetmiştir.
(A) ise 13.07.2017 tarihinde arazisi üzerinde komşu taşınmaz lehine ge
çit hakkı tesis etmiştir. İcra dairesi ise irtifak hakkını mükellefiyetler lis
tesine geçirmiştir. Mükellefiyetler listesi hukuka uygun mudur? Uygun
sa neden? Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvu
rabilir0 Açıklayınız.
4. İcra dairesi tarafından (A)’mn taşınmazı paraya çevrilmiştir.
a. Taşınmazın icra dairesi tarafından alıcı (K)’ya ihale edildiği sırada sa
londa bulunan bazı kişiler, arttırmanın başka bir mahalde gerçekleşece
ğini ifade etmiş., bu sırada bazı kişilerin de arttırmanın yapıldığı salonu
terk ettiği görülmüştür. İhale işlemi 15.03.2017 tarihinde gerçekleşen
arttırmada gerçekleşmiş; borçlu (A) ise bu durumu 25.03.2017 tarihinde
öğrenmiş ve aynı tarihte icra mahkemesinden ihalenin feshini talep et
miştir. Olaydaki fesih sebebi üzerinden icra mahkemesinin vermesi ge
reken kararı tartışınız.
b. İhalenin feshi yargılamasında, icra mahkemesi fesih talebinde bulunan

(A)’nın avukatın ve diğer ilgililerin avukatının mazeretsiz olarak du
ruşmaya gelmemesi sebebiyle dosyanın işlemden kaldırılmasına karar
vermesi mümkün müdür? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1.
a. Öncelikle olaydaki hukuka aykırılığı tespit etmek gerekmektedir. İİK

m. 42 f.I hükmüne göre ilamsız takibin konusu para veya teminat
alacaklarıdır. Buna göre alacaklılar para veya teminat alacakları dı
şındaki diğer alacakları bakımından ilamsız takip yoluna başvura-
mazlar. Para veya teminat alacakları dışındaki diğer alacaklar için
alacaklının dava açıp ilgili alacak mahkemece hüküm altına alındık
tan sonra ilamlı icra takibine başvurması gerekecektir (İİK m. 32).
İcra dairesi ise takibin kabulü ve ödeme emrinin gönderilmesinde il
gili kanun hükümlerine riayet etmek zorunda olduğundan, takip tale
binin konusunun bir para veya teminat alacağı olup olmadığını da
re’sen dikkate alacaktır. Bu hâlde ilamsız takipte alacağın para veya
teminat dışında bir alacak niteliğinde olması takibe muhalefet bakı
mından bir itiraz değil; “şikâyet” sebebidir.
Sorun ilamsız takipte alacağın para veya teminat dışında başka bir nite
likte olması durumunda şikâyetin İİK m. 16 hükmüne göre işlemin öğ
renildiği tarihten itibaren yedi günlük süreye mı tabi olduğu yoksa bu
nun bir süresiz şikâyet sebebi olup olmadığıdır. Zira borçlu Moda Tasa
rım A.Ş.’ye ödeme emri 03.02.2017 tarihinde tebliğ edildiğinden şikâ
yetin yedi günlük süreye tabı olması durumunda şikâyet süresi
10.02.2017 tarihinde sona erecektir. Ancak borçlu 11.02.2017 tarihinde
şikâyet yoluna başvurarak icra mahkemesinden takibin iptalini talep et
miştir. Belirtmek gerekir kı ilâmsız icra takibinin konusunu belirleyen
İİK m. 42 f.I hükmü kamu düzenine ilişkindir. Buna göre taraflar ilâm-
sız takibin konusunu bir icra anlaşması akdetmek suretiyle belırleyeme-
yeceklerı gibi icra dairesi tarafından ilgili hükme aykırı surette takibin
kabul edilerek ödeme emri gönderilmesi, kamu düzenine aykırılık teşkil
eder 08. Bu hâlde İİK m. 42 f.I hükmüne aykırılık bir süresiz şikâyet se-
,C8 Yargıtay da bir kararında İİK m 42 hükmüne aykırılığın bir stresiz şikâyet sebebi olduğunu
ifade etmiştir. Karar oldukça öğretici nitelikte olduğu için büyük bir bölümünü metne işleme ge
reği duymaktayız: ,*...2DD4 ’ Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 42. maddesinde. "Bir paranın öden
mesine veya bir teminatın verilmesine dair olan cebri icralar takic talebiyle başlar ve haciz yolu
ile veya rehnin paraya çevrilmesi yahut iflas suretiyle cereyan eder." Hükmü öngörülmüş olup:
iflas yolu (İ.İ.K m.155-166). genel haciz yolunun (m.46-144) iflas hukukundaki karşılığıdır Genel
iflas yolu, alacaklının icra dairesinde yapacağı bir iflas takibi ile oaşlar Bunun üzerine icra dai
resi. borçluya bir iflas ödeme emri gönderir: borçlu yedi gün içinde borcunu öderse iflas takibi
son bulur, ödemezse alacaklı ticaret mahkemesine bir iflas davası açarak borçlunun iflasına ka
rar verilmesini ister. Buradaki takip talebi ve ödeme emri safhaları da. genel haciz yolundaki ta
kip talebi ve ödeme emri safhalan ile benzerlik arz etmektedir. Bu noktada, takip talebinin ya
pılması ve içeriği, gene haciz yolundaki gibi olup. İcra ve İflas Kanunu’nun 58. maddesinde ön
görülen kayıtları içermesi gerektiği gibi: ödeme emrinin düzenlenmesi ve borçluya gönderilmesi
de genel haciz yolundaki gibidir. O halde talepte İcra ve İflas Kanunu'nun 58' maddesinde sıra
lanan diğer unsurların yanı sıra, maddenin 3. bendi gereği. "Alacağın veya istenen teminatın
Türk parasıyla tutan ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün. alacak veya
teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizinin" açıkça
gösterilmesi gerekir. Önemle vurgulanmalıdır ki. iflas yoluyla ad takipte de genel haciz yolun
daki gibi takibin konusu para alacağı olup burada sozu edilen paradan maksat. Türk parasıdır
(m.58/3). Konusu para ödenmesinden başka bir şey olan alacaklar genel haciz yolunda olduğu
gibi iflas yoluyla takibe konu edilemezler. Yine, alacağın yabanc para cinsinden olması halinde
alacaklı, yabancı para üzerinden iflas yoluyla takibe girişemeyec eğ inden: alacaklının yabancı
para alacağını Türk parasına çevirmesi ve Türk parası üzerinden takip talebinde bulunması, ya
bancı para alacağım hangi tarihteki kur üzerinden talep ettiğini açıkça bildirmesi zorunludur. Öte
yandan, altın herhangi kıymetli bir mal hükmünde olmakla konusu altın olan alacaklar için az
yukarda da vurgulandığı gibi, iflas yoluyla adi takibe girişilemez. Şayet, alacaklı takip tale'binde
altın alacağının aynen verilmesini istemiş ise. bu bir menkul mal teslimi olduğundan, iflas yoluy
la adi takip olanaklı değildir ve bu halde, altın alacağının icra daresince tahsili yoluna gidileme
yeceğine ilişkin 9.7.1941 tarih 32/28 Sayılı İçtihadı Birleştirme Kararındaki goruş yenindedir Bu
na karşılık, alacaklı takip talebinde altın alacağı karşılığı’olan parayı istemekte ise bu halde so
nuç itibariyle talep edilen Türk parası olduğundan, iflas yoluyla ad takip olanaklıdır.
Şayet icra dairesi, iflas ödeme emrinin düzenlenmesinde ve bo’çluya tebliğinde kanuna aykırı
bir işlemde bulunmuş ise bu halde borçlunun başvuracağı yol genel haciz yolundaki gibi, icra
mahkemesine şikayet (m. 16) yoludur. İcra ve İflas"Kanunu'nun 15. maddesinin 1. fıkrasına gore
bebi teşkil ettiğinden Moda Tasarım A.Ş/nın şikâyet başvurusu yedi

günlük sürenin geçtiğinden bahisle usulden reddedilemez. İcra mahke
mesinin yukarıda açıklanan sebeplerle borçlu Moda Tasarım A.Ş/nın
takibin iptaline yönelik talebini kabul etmesi gerekmektedir.
b. İİK m. 42 hükmine göre ilâmsız icra takibinin konusu para veya temi
nat alacaklarıdır. İcra dairesi, icra ve iflâs hukukundaki şeklilık ilkesi
gereği takıp talebine ilişkin olarak maddi hukuka özgü hiçbir inceleme
yapamaz. Maddi hukuka ilişkin bu savlar ödeme emrine itirazın ve bu
nun hükümden düşürülmesini sağlayacak hukuki çarelerin konusudur.
Bu hâlde icra dairesi yalnızca takip talebinin konusunun bir para veya
teminat alacağı olup olmadığını inceler. İcra dairesi ayrıca takip talebi
nin Kanunda gösterilen diğer şartları haiz olup olmadığını inceler (İİK
m. 58). Bunun dışında icra dairesi tamamen maddi hukuka ilişkin bir
konu olan alacağın sebebim (kaynağını) inceleyemez. Bu hâlde İİK m.
42 hükmüne göıe alacağın bir para alacağı olması yeterlidir. Bu para
alacağı haksız fiilden'35 veya sebepsiz zenginleşmeden de doğabilir.
Başka bir ifadeyle alacağın sözleşmeden doğup belirli olması da gerek
mez "°. Olaydaki cezai şart alacağı bir para alacağı olduğu için icra daı-
kural olarak şikayet yedi günlük süreye tabi olmakla birlikte aynı maddenin 2. fıkrasında bir
hakkın yerine getirilmemesinden veya sürüncemede bırakılmasından dolayı her zaman şikayet
yoluna gidilebileceği hükmü öngörülmüş: 2. fıkrada yazılı olmayan, icra dairesinin kamu düzeni
ne aykırı işlemlerine karşı şikayetin de' süreye tabi bulunmadığ ilkesi, uygulama ve doktrinde
yerleşmiştir O halde; borçlunun, üçüncü kişilerin ve kamunun menfaatini korumak için
konulmuş amir hükümlere aykırı olarak yapılmış olan işlemlere karşı, icra takibi bitinceye
kadar her zaman şikayet yoluna gidilebilecektir. Bu noktada, İcra'İflas Kanunu'nun 42.
maddesindeki "Bir paranın ödenmesine..." deyimi ile, ancak para alacakları için iflas yolu
ile adi takibe başvurulabileceği açıkça belirtildiğinden: altın alacağının aynen verilmesi
gibi, konusu para ödenmesinden başka bir şey olan alacak iflas yoluyla takibe konu edil
diğinde, borçlunun süresiz şikayet yoluna başvurabileceği kjşkusuzdur...". Karar için bkz
Yargıtay HGK. T. 11.052011, E. 2010/12-724, K. 2011/289 (www.kazanci com. tr)(28.07 2018).
'cs -...Dava haksız eylemden kaynaklandığına göre, davacılar uğradıkları zararlarını alacakla
rı bir tazminat davası ile isteyebilecekleri gibi mahkeme kararına ihtiyaç olmadan ilamsız
icra takibi yoluyla da isteyebilirler Bu şekilde İcra ve İflas Yasasının 42 ve devam eden
maddelerine gore yapılan ilamsız icra takibine itiraz edilmesi halinde takip kendiliğinden dura
cağından. aynı yasanır 67. maddelerine göre süresinde itirazır iptali davası açılması halinde
mahkemenin genel hükümlere gore işin esasını incelemesi ve zararın varlığının anlaşılması ha
linde belirleyeceği maddi ve manevi tazminat miktarlarına göre ifrazın iptaline karar vermesi ge
rekir. Diğer bir anlatımla itirazın iptali de özel usule tabi bir dava çeşidi olup, mahkemece işin
esasının genel hükümler uyarınca incelenerek varılacak uygun sonuca göre bir karar verilmesi
gerekirken yazılı şekilde davanın tümden reddine karar verilmiş olması bozmayı aerektirmis-
tir...’. Karar için bkz. Yargıtay 4 HD. T. 7.5.2002. E. '2001/12584. K 2002/5426.
(www.kazanci.com.tr) (25.07.2018).
"c -...İİK.nun 42 maddesi hükmüne gore hiçbir ayrım yapılmadan bütün para alacakları için ilamsız
icra takibi yapılması mümkündür. Takibe konu alacak, ister haksız fiil ister sebepsiz iktisap se
bebiyle doğmuş olsun elinde borç doğuran bir belge olsun veya olmasın ilamsız icra yolu ile ta-
resinin takıp talebini reddi hukuka aykırıdır. Burada bir hakkın yerine
getirilmemesi söz konusu olduğundan icra dairesinin bu ret işleminden
(menfi işleminden) menfaati ihlal edilen ilgili alacaklı (A) süresiz suret
te şikâyet yoluna başvurup icra mahkemesinin, icra dairesine takıp tale
binin kabulüyle ödeme emrinin gönderilmesine ilişkin talimat vermesini
talep edebilir (İİK m. 16 ve m. 17).
c. Takıp hukuku şekli bir hukuk dalı olup takip prosedürüyle ilgili olarak
İcra ve İflâs Kanunu hükümleri uygulanır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu
ise yargılama hukukuna ilişkin usulü ve prensipleri düzenler. Hukuk Mu
hakemeleri Kanunu takıp hukukunda ıkı hâlde uygulama alanı bulacaktır.
I-) Kanunun açıkça ilgili takip hukukuna ilişkin hususlar bakımından Hu
kuk Muhakemeleri Kanunumun kıyasen uygulanacağını düzenlediği
hâllerdir. Buna örnek olarak İİK m. 50. f.I hükmü gösterilebilir. Buna
göre ilâmsız takipte yetkili icra dairesi konuya ilişkin olarak Hukuk
Muhakemeleri Kanunumdaki hükümlerin kıyasen uygulanmasıyla belir
lenir. Böyle bir hüküm olmasaydı yargılama ve takıp ıkı ayrı husus ol
duğundan Hukuk Muhakemeleri Kanunumun yetkiye ilişkin hükümleri
nin uygulanması da söz konusu olmayacaktı.
Hukuk Muhakemeleri Kanunumun takıp hukukunda uygulandığı ikinci

hâl ise takıp hukukunda cereyan eden yargılamalardır. Burada da ikili
bir ayrım yapılması gerekmektedir:
II)
)
i- İcra mahkemesinde yapılan yargılamalar (tartışmalı istihkak davası ve
ihalenin feshi talebinin reddi kararları haricinde) maddi anlamda kesin
hüküm teşkil etmezler. Zira bu yargılamaların esas amacı takibin, takip
hukuku kuralları çerçevesinde yürütülüp yürütülmediğinin incelenmesi
(şikâyet İİK m. 16), takibe kaldığı yerden devanı edilmesinin sağlanma
sı (itirazın kaldırılması İİK m. 6S vd.), takibin ertelenmesi veya iptalinin
kip yapılmasına engel olarak bir kanun hükmü mevcut değildir. Zira alacaklı, takip talebinde
muayyen bir para alacağı talebinde bulunduğu zaman, icra nüdürü bu alacağın doğmuş
bir alacak olup olmadığını araştırmaya girmeden ödeme emrini tanzim cihetine gider
Bundan sonra borçlunun ödeme emrine itiraz edip etmemesine kalır. Şayet borçlu ödeme emri
ne itirazda bulunmazsa ödeme emri kesinleşir. Bu durumda hem icra Tetkik merciine ve hem
mahkemeye iş düşmemiş olur...". Karar için bkz. Yargıtay 13.HC, T. 28.3.2003. E 2002/12176.
K. 2003/3621 '(www kazainci.com.tr) (25.07.2018).
gerekip gerekmediğinin saptanması (İİK m. 71) gibi hâllerdir. Ancak

Kanunda İcra Mahkemesinde basit yargılama usulünün uygulanacağı
düzenlenmiştir (İİK m. 18). Basit yargılama usulüyse, Hukuk Muhake
meleri Kanunu1 r.da düzenlenen iki yargılama usulünden biridir. Bu se
beple İcra ve İflâs Kanunu'nda hüküm bulunmayan hâllerde icra mah
kemesinde yapılacak yargılamalara ilişkin olarak Hukuk Muhakemeleri
Kanunu uygulanır.
) Takip prosedüründe genel mahkemelerde genel hükümlere göre yapılan

ii-
itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları gibi davalar mevcuttur. İş
te bu davalar bakımından İcra ve İflâs Kanunu1 nda hüküm bulunmayan
hâllerde Hukuk Muhakemeleri Kanunu uygulanır.
Olayda dikkat edilirse değişiklik yapılması istenen ilişki takip hukukun

da cereyan eden bir yargılamaya ilişkisi değil, doğrudan doğruya takip
prosedürüdür. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi İcra ve İflâs Kanunu'nda
hüküm bulunmayan hâllerde takıp hukukuna ilişkin yargılamalar bakı
mından Hukuk Muhakemeleri Kanunu kıyasen uygulanır; ancak takip
hukukuna ilişkin yargılamaların dışında kalan doğrudan doğruya
takip prosedürüne ilişkin hâllerde Kanunda Hukuk Muhakemeleri
Kanunu’nun kıyasen uygulanacağı belirtilmemişse Hukuk Muha
kemeleri Kanunu’nun uygulanması mümkün değildir. Bu sebeple
takıp hukukunda takıp talebinin ıslah suretiyle genişletilmesi, yine Hu
kuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine kıyasen “ıradı taraf değişikli
ğinin””' ve diğer usulı kurumların uygulanması mümkün değildir.
Ancak Yargıtay yeni tarihli bir kararında aksi yende karar vermiştir. Kararda yapılan tartışmalar
oldukça öğretici olduğundan metne de kararın önemli bir kısmını işleme gereği duymaktayız:
“...İcra takibinde tarafların değişmesi, takip esnasında maddî hUcukta gerçekleşen olayların ta
kibe yansımasının, bir diğer ifade ile küllî veya cüzî halefiyetin sonucu olarak mümkündür. Ör
neğin. takip esnasında oorçlu veya alacaklının ölümü veya alacağın devri veya borcun nakli gibi
durumlarda takibin tarhlarının değişmesi mümkündür. Buna karşılık, kural olarak, icra taki
binde iradi taraf değişikliği yapılamaz (Kuru B : İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı 2 b Ankara
2013. s.163-169: Pekcanıtez. H./Atalay. O./Sungurtekin Özkan M.l/Özekes, M: İcra ve İflâs
Hukuku, 11.b.. Ankara 2013. s. 165: Taş Korkmaz, s. 44: Kuru. 8 /Arslan. R./Yılmaz E.: İcra ve
İflâs Hukuku Ders Kitab 28.b.. Ankara 2014. s.109) Bunun temel sebebi, icra takibinin dava
olmaması dolayısıyla era takibinde bir yargılama işleminin yapılmamasıdır. Ayrıca davada
taraf değişikliği yapılmasıyla taraf değişikliğinden önceki yargılama işlemlerinin sonuçlanndan
yararlanmak: dolayısıyla usûl ekonomisini gerçekleştirmek şeklindeki'amacın icra takipleri ba
kımından gerçekleşmesi de söz konusu olmaz Yine cebri icra hukukunda kabul edilen şekle
sıkı bağlılık ilkesi' iradi :araf değişikliği bakımından sınırlayıcı rol oynar. Alacaklının takip talebi
ne göre takibin taraflanna ilişkin'bilgiler borçluya gönderilen ödeme icra ve tahliye emirlerinde
yer alır ve borçlu, buna göre takibe karşı koymasının mümkün o up olmadığına karar verir (Taş
Korkmaz, s 4?-44)(...) İcra takibinde iradî taraf değişikliği yapılamayacağına ilişkin kural mutlak
Olayda ise alacaklı takıp talebinde gösterdiği talebini genişletmektedir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle yargılama hukukuna özgü bir kurup
olup Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenen ıslahın takıp huku
kunda söz konusu olması mümkün olmadığından icra dairesi tarafından
(A)’nm ıslah talebinin kabulü hukuka aykırıdır. Buna göre borçlu Moda
Tasarım A.Ş.. 1.000 TL Tık ek ödeme emrinin kendisine tebliğinden iti
baren yedi gün içerisinde ek ödeme emrini gönderen icra dairesinin bağ
lı olduğu icra mahkemesinde ödeme emrinin iptali amacıyla şikâyet yo
luna başvurabilir.
2.
a. İİK m. 3S hükmüne göre “para borcu ikrarını içeren re’sen tanzim edil
miş noter senetleri” ilâm niteliğinde belgedir. Buna göre bir senedin.,
ilâm niteliğinde belge karakterine sahip olabilmesi için ıkı unsur mevcut
olmalıdır.
i-) Maddi unsura göre, senet kayıtsız şartsız bir pars borcunu içeriyor olma
lıdır. Buna göre senedin içeriğinden alacağın şarta bağlı olmadığı veya
alacağın ifasının talep edilebilmesi için herhangi bir hukuki engel ol
maması gerekmektedir. Bu sebeple “para borca ikrarım içeren senet”
ifadesinden tam ıkı tarafa borç yükleyen sözleşmelerin dışlandığı anla
şılmaktadır. Bu hâlde yalnızca bir para borcunun mevcut olduğu ve bu
nun kayıtsız şartsız bir şekilde ifa edileceğini gösteren senetler İİK m.
38 hükmüne göre ilâm niteliğinde belge olarak kabul edilebilir'12.
değildir. Gerçekten de bu kuralın çok katı bir şekilde uygulanması, icra takibinde tarafın maddî
hata veya temsilcide yanılma nedeniyle yanlış' gösterilmesi gibi sınırlı durumlarda, soz konusu
takibin iptali ve tekrar başlatılmasına dolayısiyla da hakkaniyete aykın sonuçlara yol açabilir.
Bunu önlemek için, maddi hata ve temsilcide yanılma halleriyle sınırlı olarak istisnaî bazı
hallerde icra takibi esnasında da taraf değişikliği yapılabileceğinin kabulü gereklidir Yar
gıtay uygulaması da bu yöndedir; nitekim Hukuk Genel Kurulunun yukarıda gösterilen kararının
dayandığı temel ilke de budur. Ancak bu durumda, takip borçlusuna tekrar bir ödeme emri gön
derilmesi ve itiraz olareğının tanınması, hukukî dinlenilme hakkının gereğidir (Taş Korkmaz.
S.44-45X- ) Hukuk Gerel Kurulu'ndaki görüşmeler sırasında icra hukukunun sıkı şekil şartlarına
bağlı olduğu ve iradi taraf değişikliğinin mümkün olmadığı, borçlunun ilk ödeme emri ne'şikayete
gitmemesi halinde takibin kesinleşeceği ve gerçek hak sahibi olmayan kişiye ödeme yapılması
sonucunun doğabileceği ki bunun, cebri icra organı aracılığıyla kötü ödeme yapılması anlamına
geleceği sonrasında da gerçek hak sahibi tarafından yapılan takipte borçlunun bu ödemesinin
dikkate alınamayacağı ve bunun da hak kayıplarına yol açabileceği görüşü dile getirilmiş ise de
bu görüş kurul çoğunluğu tarafından belirtilen nedenle kabul edlmemiştir...’ Yargıtay HGK. T.
12.10.2016. E. 2014/12-1190. K. 2016/964 (www.kazanci.com.trX28.07.2018).
’2 İİKnın 38. maddesi gereğince, para borcu ikrarını havi re sen tanzim edilen noter senetleri,
ilamların icrası hakkındaki hükümlere tabidir. Diğer bir ifade ile. para borcu ikrarını içeren dü
zenleme şeklindeki noter senetleri ilam niteliğindedir. Ancak, bu senetlerin ilam sayılâbilmeleri
ii-) Bu senedin ilâm niteliğinden belge olarak kabul edilebilmesi için maddi
olarak şart olan kayıtsız şartsız para borcu ikrarım içermesi yeterli de
ğildir; aynı zamanda senedin noterlikçe re’sen düzenlenmesi gerekir. Bu
ise senedin ilânı niteliğinde belge olarak kabul edilmesi için şekli şarttır.
Olayda ise Moda Tasarım A.Ş.’nın taahhüdü kayıtsız şartsız bir para
borcunu içerdiğinden senedin ilâm niteliğinde kabul edilebilmesi için
gerekli olan maddi şartı taşımaktadır. Ancak dikkat edilirse senet resmi
bir senet değil; adi bir senettir. Bu sebeple ilgili senet İİK m. 3 S hükmü
ne göre ilâm niteliğinde bir belge değildir. Bu hâlde icra dairesinin borç
luya icra emri göndermesi hukuka aykırıdır.
İcra dairesi elinde ilâm veya ilâm niteliğinde bir belge bulunmayan alacak
lının başlatmış olduğu takibi ise reddedecektir. Zira ilâmlı icra takibinin
dayanağı olan belgeler ilam ve ilam niteliğinde belgelerdir. Bu sebeple
elinde ilâm veya ilâm niteliğinde belge olmayan alacaklı ılâmlı takıp başla-
tamaz"3. İcra dairesinin ilâm veya ilânı niteliğinde belge olmaksızın başla
tılan takibi kabul ederek icra emri göndermesi kanuna aykırılığın daha
için, öncelikle noterce düzenleme şeklinde yapılmaları ve kayıtsız şartsız bir para borcu ikra
rını içermeleri gerekmektedir Noterce düzenleme şeklinde yapılmasına rağmen iki tarafa borç
yükleyen, karşılıklı edimleri içeren bir sözleşme ilam'sayılmaz Somut olayda, alacaklı vekilinin
takip dayanağı olarak. 4 2.2*010 tarih ve 3167 yevmiye numardı noter tarafından düzenlenen
"düzenleme şeklinde para borcu ikrarını havi senet ve alacağın tasfiyesi sözleşmesi" başlıklı
belgeyi ibraz ederek ilamlı takip yapmak istediği, icra müdüriüğürce belgenin iki tarafa borç yük
leyen bir sözleşme niteliğinde olması sebebiyle ilam hükmünde kabul edilemeyeceği gerekçe
siyle borçluya icra emri gönderilmesi talebinin reddedilerek, örnek (7) ödeme emrinin tebliğe çı-
kanlmasina karar verildği görülmektedir. Alacaklı vekilince ibraz edilen noterce düzenlenen d*a-
yanak belgenin 2. maddesinde yer alan, "borçlular... 30.12.2009 tarihi itibariyle 172.238,90-TL
borçları bulunduğunu kayıtsız şartsız kabul ve beyan ve ikrar ederler.” şeklindeki ibare
den anılan belgenin kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içerdiği anlaşılmaktadır. Söz
konusu belge, iki tarafa karşılıklı edimler yükleyen sözleşme niteliğinde olmayıp, borçlular tara
fından ikrar edilen borcun ne şekilde ödeneceğine (borcun tasfiyesine) ilişkindir. Dayanak belge
bu haliyle. İİK'nın 38. maddesi anlamında para borcu ikrarını havi re'sen tanzim edilen noter
senedi niteliğindedir...” Karar için bkz Yargıtay 12.HD. T. 13.10 2011, E. 2011/19224. K.
2011/19395 (wvAv.karara.com).
"... KARAR: İİK'nın 38. maddesinde 'Mahkeme huzurunda yaoılan sulhler. kabuller ve para
borcu ikrarını havi re'sen tanzim edilen noter senetleri ve temyiz kefaletnameleri ile icra daire
sindeki kefaletler ilamların icrası hakkındaki hükümlere tabidir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Bu durumda İİK'nın 32. maddesinde öngörülen vasıfları taşımamakla beraber. 38. maddede ya
zılı olan bir belgeye dayalı olarak da başlatılan bir takipte icra müdürü borçluya icra emri gönde
rebilecektir. Somut olayda icra takibinin dayanağı Ağrı İcra Mahkemesinin 2005/25 E sayılı
dosyası nedeniyle düzenlenen bilirkişi raporudur. Alacaklı tarafından raporda öngörülen ve Ağrı
İcra Dairesi nin 2C04/5C97 E. sayılı dosyası ile ilgili takipte eksik istenilen faiz için takip başlatıl
dığı ve borçluya,icra emri gönderildiği tespit edilmiştir Yukarıda açıklanan kurallara göre ala
caklının istemi İİK'nın 32. ve 38. maddelerinde yazılı nitelikte bir belgeye dayanmadığı için
borçlunun itirazı kabul edilerek takibin iptaline karar verilmesi gerekirken olaya uygun bu
lunmayan gerekçe ile bu istemin reddi isabetsizdir...”. Karar itin bkz. Yargıtay 12.HD. T. T.
28.9.2006, E. 2006/14258. K 2006/17681 (wvM.kazanci.com.trX28.07.2018).
ağır bir hâli olan kamu düzenine aykırılık teşkil eder. Zira ilamsız taki
bin aksine ilamlı icra takibine borçlunun muhalefet imkânı oldukça kısıtlı
dır. Borçlu yalnızca şartlarının bulunması hâlinde icranın geri bırakılmasını
talep edebilir. İcranın geri bırakılması ise esasen teknik anlamda takibe bir
muhalefet olarak da düşünülemez. Hâl böyleyken ilâmlı icra takibinin da
yanağı olmayan bir belgeyle ilâmlı icra takibinin başlatılması açık bir şekil
de kamu düzenine aykırılık teşkil eder. Kamu düzenine aykırılık bir süresiz
şikâyet sebebi olduğundan kendisine icra emri gönderilen borçlu süresiz
olarak icra mahkemesine başvurarak takibin iptalini talep edebilecektir"4.
Burada takibin iptalinin talep ediliyor olmasının sebebi ise hukuka aykırılı
ğın icra emrinder. değil; takıp talebinin kabulünden başlamış olması başka
bir ifadeyle takibin dayanağının hukuka aykırı olmasıdır.
b. Elinde ilâm olan alacaklının ilâmsız icra takıbır.e başvurup başvurma

yacağı doktrinde tartışma konusudur. Yakın bir tarihe kadar da Yargıtay
daireleri arasında bu konuda bir ihtilaf söz konusuydu. Yargıtay hukuk
daireleri arasındaki bu görüş ayrılığının giderilmesi amacıyla Yargıtay
İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kumlu.. 26.05.2017 tarilıli kararında
elinde ilâm olan alacaklının ilâmsız takibe başvurmasının, menfaat den
gesini borçlu aleyhine bozan sakıncaları olduğu ayrıca belirli sebepler
den de kanuna aykırı olduğu gerekçesiyle, hukuka aykırı olduğuna karar
vermiştir"5. Yargıtay’ın gerekçelerine kısaca değinecek olursak:
i-) İİK m. 32 hükmünün ilk cümlesine göre "para borcuna veya teminat
verilmesine dair olan ilâm icra dairesine verilince icra müdürü borçluya
4 Aynı sebeple icra emrinin ilama aykırı olması da kamu düzenine aykırılık sebebiyle bir süresiz
şikâyet sebebi teşkil eder. '‘...Alacaklı tarafından borçlu aleyhine Bodrum 1 Asliye Hukuk Mahke
mesinin (Aile Mahkemesi sıfatıyla) 2008/140 Esas-2012/1120 Kaıar sayılı nafaka alacağı ilamına
dayanılarak başlatılan ilamlı takip nedeniyle borçlu İcra Mahkemesine başvurarak. İcra Müdürlü
ğüne kısmi itirazda bulunduğunu. 8915.ODTL ’yi"icra emrinin tebliği üzerine icra dosyasına ödedi
ğini 16.04.2013 tarihinde başlatılan takipte 6 aylık birikmiş nafaka alacağının istendiğini dayanak
ilama gore alacağın doğduğu tarih her ayın 26. günü olmasına rağmen, işlememiş 2013 yılı Nisan
ayına ait nafakanın da takibe konulduğunu ödediği miktar dışında kalan 2364 TL için takibin dur
durulmasını istemiştir. Mahkemece İİK'nun 33/1 maddesi gereğince borçlunun icra emrinin tebli
ğinden itibaren 7 günlük süreyi geçirdikten sonra şikayet talebinde bulunduğu, ilamlı takip olması
nedeniyle İcra Müdürlüğü ne başvurunun sonuç doyurmayacağından bahisle süre aşımı nedeniyle
şikayetin reddine karar verilmiştir Hüküm borçlîı tarafından temyiz edilmiştir.
Borçlunun İcra Mahkemesi'ne başvurusu kabul ettiği kısım dışındaki miktarın ilama aykırı oldu
ğu nedeniyle takibin iptali istemine ilişkin şikayettir. İlama aykırılık şikayeti İcra Mahkemesin
ce süresiz olarak değerlendirilip sonuca bağlanmalıdır../. K3rar için bkz Yargıtay 8.HD. T.
1.4 2014. E. 2013/17647. K. 2014/5851 (www.kazanci.com.trX2807.2018).
Karar için bkz. Yargıtay İBHGK. T 26.05.2017, E. 2017/2. K 2017/3 (www.resmigazete gov.tr).
bir icra emri gönderir. ” Bu hâlde takip talebine bir ilâm ekliyse alacaklı
İİK m. 5 S hükmüne göre takip talebinde ilâmsız takip başlattığını belirtse
dahi, icra dairesi borçluya icra emri göndermekle yükümlüdür.
ii- ) İlâmlı icra takibi alacaklının daha kısa süre içerisinde alacağının tahsili
ne olanak sağlayan ve ilâmsız takibe göre daha ucuz bir yoldur. Bu hâl
de elinde ilâm olan alacaklının ilâmsız takibe başvurmasında hukuki
yarar mevcut değildir.
iii- ) İlâm İİK m. 6S hükmünde sayılan belgelerden değildir. Şayet kanun

koyucu alacaklının ilâmla, ilâmsız takibe başvurabileceğini öngörmüş
olsaydı İİK m. 6S hükmünde itirazın kaldırılmasına olanak veren belge
ler arasında ilâmın da olduğunu belirtirdi.
iv- ) İİK m. 36 hükmünde tehır-ı icra kurumu düzenlenmiştir. Elinde ilâm olan
alacaklının ilâmsız takıp başlatması hâlinde ise borçlunun lehine düzen
lenmiş olan tehır-ı icra kuruntunun uygulanması da mümkün olmayacak.
Ayrıca derdestlık sebebiyle borçlunun menfi tespit davası açma imkânı da
olmayacaktır. Bu sebeple elinde ilâm olan alacaklının ilâmsız takibe baş
vurması menfaatler dengesine de aykırılık oluşturur.
v- ) E İmde ilâm olan alacaklının ilâmsız takibe başvurması ve borçlunun

itirazı hâlinde borçlu inkâr tazminatına hükmedilecektir. Bu sebeple
elinde ilâm olan alacaklının ilâmsız takip başlatması hâlinde alacaklı %
20 oranındaki inkâr tazminatı sebebiyle haksız bir kazanç sağlamış ola
caktır. Bu husus ise dürüstlük kuralına aykırıdır (TMK m. 2).
Bu sebeplerle elinde ilâm olan alacaklı ilâmsız takıp başlatamaz. Bu

husus ise bir şikâyet sebebidir. Yargıtay kararlarında açıkça bunun bir
süresiz şikâyet sebebi olup olmadığım ifade etmemekteyse de bu hâlin
icra mahkemesi tarafından re’sen dikkate alınacağını belirtmesi '6 esasen
6 ‘ ...Kaldı ki. mahkemeye başvurup alacağını ilama bağlayan bir kişinin ilamlı takip yapmak yeri
ne ilamsız takibi tercih etmek suretiyle borçlunun yapabileceği itiraz üzerine yeniden itirazın kal
dırılması ya da iptali amacıyla mahkemeye'başvurması ve bu şekilde Devletin yargı organlannın
gereksiz şekilde meşgıl edilmesi anlamına dâ geleceğinden kaculü mümkün değildir. Şu hale
gore, alacaklının para borcuna veya teminat verilmesine dair ilana dayalı olarak ilamsız'icra ta
kibi yapması en başta İİKnun 32. maddesi amir hükmüne aykırılık teşkil edeceği gibi dürüstlük
kuralı ile de bağdaşmayacağından hukuk düzeni tarafından konınamaz Bu doğrultuda. Daire
mizin yeni oluşan içtihattan ile ilama dayalı olarak ilamsız icra takibi yapılamayacağı sonucuna
varılmıştır. O halde, mahkemece, ilama dayalı olarak ilamsız icra takibi yapılamayacağı
hususu gözetilerek alacaklının itirazın kaldırılması talebinin reddine karar verilmesi gere-
Yargıtay'ın elince ilânı olan alacaklının ilamsız takıp başlatmasının ka

mu düzenine aykırı olup bir süresiz şikâyet sebebi teşkil ettiğini dolaylı
olarak göstermektedir.
c.
i- ) Alacaklının hacız yolu ile takıp başlatmasının mümkün olup olmadığının
incelenmesi bakımından: Doktrindeki çoğunluk görüşüne ve Yargıtay'ın
yerleşmiş içtihatlarına göre İKK m. 45 hükmünde düzenlenen önce rehine
müracaat zorunluluğu bir maddi hukuk hükmü ceğil; takip hukuku hük
müdür. Zııa bu hükmün amacı üçüncü kişi alacaklıların korunmasıdır. Bu
sebeple alacaklının rehinle temin edilmiş olan alacağı için öncelikle rehi
ne müracaat etmeksizin hacız yoluyla takip başlatması., bu husus kamu
düzenine de aykırılık teşkil ettiğinden, süresiz şikâyet sebebidir.
ii- ) TMK m. SS1 hükmüne göre: “Halen mevcut olan veya henüz doğmamış
olmakla beraber doğması kesin veya olası bulunan herhangi bir alacak,
ipotekle güvence altına alınabilir. ” Buna göre taşınmaz rehini yalnızca
doğmuş alacaklar için değil: aynı zamanda doğmamış alacaklar bakı
mından da tesis edilebilir.
Bu husus ise yalnızca eşya hukuku bakımından özellik arz etmez., henüz
mevcut olmayan bir alacağın taşınmaz rehiniyle teminat altına alınmış
olması takıp hukuku bakımından da bazı sonuçlara sahiptir. Belirtmek
gerekir kı henüz doğmamış bir alacak taşınmaz rehiniyle teminat altına
alındığı hâllerde İİK m. 149 b hükmüne göre bcrçluya ödeme emri teb
liğ edilir. Zira bu hâlde ipotek akıt tablosunda (ipotek sözleşmesinde)
kayıtsız şartsız bir para alacağı bulunmamaktadır (İİK m. 149). Dolayı
sıyla alacaklıya icra emri gönderilemez.
Olayda ise (A)’nın alacağı cezai şart alacağıdır. Cezai şart alacakları
niteliği gereği kayıtsız şartsız bir para alacağı niceliğinde değildirler. Zi
ra cezai şart alacağının ipotek akıt tablosunda gösterildiği anda henüz
doğup doğmadığı belli değildir. Bu hâlde icra dairesi alacaklının rehinin
paraya çevrilmesi yoluyla başlattığı takıp üzerine borçlu Moda Tasarım
A.Ş.’ye ödeme emri gönderecektir.
kirken, istemin esasının incelenmesi suretiyle yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...". Karar
için bkz. Yargıtay 12.HD. T. 30.3.2016. E. 2015/30970. K 2C16/9413 (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
3.
a. Hacız: kural olaıak: icra dairesinin hacız iradesini borçlu veya borçlu
nun temsilcisine açıklamasıyla gerçekleşir. Buna göre haczin geçerli
olabilmesi için İİK m. S8:de öngörülen muhafaza tedbirlerinin gerçek
leştirilmesine lü2um bulunmamaktadır. Buna göre kural olarak taşınırla
ra fiilen el konulmasa da haciz geçerli olacaktır. Ancak İİK m. 8S f.I
hükmü gereği icra dairesi bazı taşınırları muhafaza altına almak; başka
bir deyişle bunlara fiilen el koymakla yükümlüdür. Bu haciz işleminde
fiilen el koyma haczin geçerlilik şartıdır. Aksi takdirde hacız geçersiz
olacağından ilgili haczin alacaklı veya borçlu bakımından hüküm ifade
etmesi de olanaklı olmayacaktır.
İİK m. 88 f.I hükmüne göre: Haczolunanparaları, banknotları, hamili
ne ait senetleri, poliçeler ve sair cirosu kabil senetler ile altın, gümüş ve
diğer kıymetli şeyleri icra dairesi muhafaza eder. Buna göre hükmün
kapsamında kalan bütün taşınır mallar icra dairesi tarafından muhafaza
altına alınmak zorundadır. Hüküm kapsamı dışında kalan taşınırlar ise
alacaklının rızasıyla borçlunun yedinde bırakılabilir (İİK m. S 8 f.II).
i- ) Olayda ise iki acet değerli elmas ve üç adet bilgisayar icra dairesi tara
fından haczedilmiş ve alacaklının rızasıyla borçlunun yedinde bırakıl
mıştır. İcra dairesi tarafından haczedilen elmaslar İİK m. SS f.I hükmü
kapsamına giren değerli eşyalardandır. Bunların muhafaza altına
alınması ise haciz için bir geçerlilik şartıdır (İİK m. SS f.I). İcra dai
resi ise İİK m. SS f.I hükmünü uygulamak yerine m. SS f.II hükmüne
göre bunları diğer taşınır mallarda olduğu gibi alacaklının rızasıyla
borçlunun yedinde bırakmıştır. Buna göre hacız geçersizidir. Geçersiz
bir haciz., kanuna uygun olarak yapılan geçerli bir haczin hüküm ve so
nuçlarını doğurmaz. Bu sebeple borçlunun mahcuz mal üzerindeki tasar
ruf yetkisini kısıtlayan İİK m. S6 hükmü de cari olmaz. O hâlde haciz
geçersiz olduğundan tasarruf yetkisi İİK m. S6 hükmüne göre kısıtlan
mamış olan borçiu geçerli bir şekilde elmasları devredebilir.
ii- ) Üç adet bilgisayar ise değerli eşyalardan sayılmadığından., bunlar İİK m.
SS f.II kapsamında “muhafaza altına alınmaksızın^ haczedilebilır. Başka
bir ifadeyle bunların haczinin geçerli olarak kabul edilebilmesi için ala
caklının rızasıyla borçlunun veya üçüncü kışının elinde bırakılması ye-
terlıdır. Bunların muhafaza altına alınması ise haciz için bir geçerli
lik şartı değil; bir tedbirden ibarettir. İİK m 86 f.III hükmüne göre
ise: “ İyi niyet kaidelerine aykırı olarak mahcuz taşınır mal üzerinde
üçüncü şahsın iktisap ettiği haklar, alacaklının hacizle o mala taalluk
eden haklarını ihlâl ettiği ölçüde batıldır. ”
Burada maddi hukuk anlamında tasarruf yetkisinin kaldırılması değil:

kısıtlanması söz konusudur. Zira mahcuz malm sahibi tarafından yapılan
tasarruf işlemi tamamen geçersiz olarak kabul edilmemekte ancak alacak
lının haklarını ilılâl ettiği ölçüde geçersiz sayılmaktadır. Burada bir tasar
ruf yetkisi kısıtlanması söz konusudur. Buna göre tasarruf işleminin
diğer tarafı (Ü) iyi niyetli değil: başka bir ifadeyle malın mahcuz olduğu
nu biliyor veya hâlden dolayı bilmesi gerekiyorsa (TMK m. 3) işlem İİK
m. S6 f.III hükmüne göre alacaklının haklarını ihlâl ettiği ölçüde geçersiz
olacaktır. Şayet (Ö) iyi niyetli ise bilgisayarların mülkiyetini devir işlemi
İİK m. S6 f II hükmüne göre geçerli olarak kabul edilecektir.
b. İİK m. 132 hükmüne göre: “Alacak bir taşınmaz ile temin edildikten sonra
borçlu o taşınmaz üzerinde alacaklının rızası olmaksızın bir irtifak hakkı
yahut bir taşınmaz mükellefiyeti tesis ederse bu tesis alacaklının hakkına
tesir etmez ve alacaklı taşınmazın o hak ile birlikte vey a o haktan ari olarak
artırmağa çıkarılmasını isteyebilir. ” İlgili hükmün amacı alacağı ipotekle
temin edilmiş olan alacaklıyı korumaktır. Buna göre borçlu ve taşınmaz
maliki, üzerinde rehin tesis etmiş olduğu taşınmazı üzerinde başka bir sınır
lı ayni hak tesis ederse ipotek alacaklısı, taşınmazın bu sınırlı ayni haklar
dan bağımsız olarak paraya çevrilmesini talep edebilir. İlgili hüküm doğru
dan doğruya olayda uygulanmaz zira olayda paraya çevrilmesi talep edilen
taşınmaz ipotekle teminat altına alınmamıştır. (A)’nın taşınmazı üzerine ic
ra dairesi tarafından haciz konulmuş olup (A) bu hacizden soma taşınmaz
üzerinde bir sınırlı ayni hak olan geçit irtifakı tesis etmiştir.
İİK m. 132 son hükmüne göre ise: “Bu hüküm haczedilmiş olan taşın
mazlarda da caridir. ” Buna göre İİK m. 132 f.I hükmü, haczedilmiş ta
şınmazlar üzerinde daha sonra sınırlı bir ayni hak tesis edilmesi hâlinde
de kıyasen uygulanacaktır 1T.
•...Şikâyet eden haciz alacaklısının alacağının Z İcra Müdürlüğünün 09.01.2008 tarihli haciz
karârı ile temin edilmesinden sonra 15.04.2008 tarihinde aynı taşnmaz üzerinde Z Esnaf ve Ke
falet Kooperatif lehine ipotek tesis edildiği anlaşılmaktadır. İİK'nın 132/1. maddesi gereğince ta
şınmaz üzerine ipotek tesis edildiği anlaşılmaktadır. İİK'nun 132/1. maddesi gereğince taşınmaz
Olayda ise (A) taşınmazı üzerinde sınırlı ayni hak tesisini hacizden son
ra gerçekleştirmiş; paraya çevirine hazırlıklarını gerçekleştiren icra dai
resi ise, ilgili irtifak hakkını mükellefiyetler listesine geçirmiştir. Be
lirtmek gerekir ki mükellefiyetler listesi taşınmaz şartnamesinin bir cüzü
olup tapu sicili hükmündedir. Başka bir ifadeyle, alıcı (taşınmaz kendi
sine ihale edilen kişi), taşınmazı tapu sicilindeki yüklerle değil ve fakat
mükellefiyetler listesinde gösterilmiş olan yüklerle iktisap eder. O hâlde
olayda tartışılması gereken husus, hacizden sonra tesis edilen sınırlı ayni
hakların mükellefiyetler listesine geçirilmesinin hukuka uygun olup ol
madığı meselesidir. İİK m. 132 f.I ve m. 132 son hükümlerine göre ha
cizden sonra borçlu tarafından taşınmaz üzerinde tesis edilmiş olan sı
nırlı aynı hakların, alacaklı bakımından bir etkisi bulunmamaktadır. Bu
hâlde taşınmaz, ilgili sınırlı ayni haklardan ve şerhlerden bağımsız ola
rak paraya çevrilmek zorundadır"*2. Hâlbuki icra dairesi, (A) tarafından
taşınmazı üzerinde tesis edilen geçit irtifakının hacizden sonra gerçek
leştiğini dikkate almayarak ilgili hakkı mükellefiyetler listesine geçir
miştir. Buna göre mükellefiyetler listesi İİK m. 132 hükmüne aykırı su
rette düzenlenmiştir. İcra dairesinin ilgili kanuna aykırı işleminden men
faati zedelenen Moda Tasarım A.Ş., mükellefiyetler listesinin içeriğini
öğrenmesinden kıbaren yedi gün içerisinde ilgili işlemi yapan (mükelle-
üzerine ipotek tesis edi meşinden veya haciz konulmasından sonra, alacaklının rızası olmadan,
borçlu taşınmaz üzerine bir irtifak hakkı veya bir taşınmaz mükellefiyeti tesis ederse bu tesis
alacaklının hakkına tesir etmez ve alacaklı taşınmazın bu hak ile birlikte veya bu haktan ari ola
rak arttırmaya çıkarılmasını isteyebilir...". Karar için bkz. Yargıtay 12.HD. T. 22.10.2009.
11251/20132 (Yılmaz. Şerh. s. 704).
2 ‘...Alacaklı tarafından başlatılan ipoteğin paraya çevrilmesi you ile takipte ipotekle yükümü
taşınmazın alacağa mahsuben alacaklıya ihale ed'ildiği ve ihalenin kesinleştiği, alacaklının ta
şınmazın tapu kaydında bulunan kira şerhinin kaldınlarak tescilinin sağlanmasını icra müdürlü
ğünden talep ettiği, icra müdürlüğünce’ talebin reddi yönünde işlem tesis edildiği ve alacaklının
memurluk işleminin iptali istemiyle icra mahkemesine başvurduğu, mahkemece: alacaklının sa
tış işleminin taşınmazın kaydında bulunan kira şerhinden yoksun olarak yapılmasını istenmedi
ği. satış işleminin taşınmazın kaydında bulunan kira şerhi ile birlkte yapıldığı gerekçesiyle şika
yetin reddine karar verildiği anlaşılmakladır. İİK'nun’ 132/3. maddesi "İpotek yapılmış elan ta
şınmazı borçlu alacaklının rızası olmaksızın başkasına kiraya verir ve keyfiyeti tapuya tescil etti
rirse bu tescil ipotekli aacaklının hakkına tesir etmez." hükmünü düzenlemektedir. Somut olay
da ihaleye konu taşınmazın tapu kaydında alacaklı T. Vakıfla- Bankası TAO. Lehine tescil
edilmiş 21.11.2011 tarihli 1. derece ipotek şerhinin bulunduğu, kira şerhinin ise 08.11 2013 tari
hinde konulduğu görülmektedir. Bu durumda, yukarıda anılaı kanun hükmüne göre kira
şerhi alacaklıya karşı ileri sürülemeyeceğinden, alacaklının taşınmazın kira şerhinden ari
olarak satışını istemesi gerekmez. Kaldı ki taşınmazın açık arttırma şartnamesi ve tutanağın
da da taşınmazın kira şerhi ile yükümlü olarak’ihale edileceği belirtilmemiştir O halde mahke
mece ala’caklının şikayetinin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile reddi yö
nünde hüküm tesisi isabetsizdir..." Karar için bkz. Yargıtay 12. HD. T. 28.5 2015. E. 2015/3884.
K. 2015/14540. (wwwk3zanci.com tr) (25.07.2018)
fîyetler listesini düzenleyen) icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkeme

sine şikâyet yoluyla başvurup, işlemin (mükellefiyetler listesinin) iptali
ni talep edebilir.
4.
a. Cebri arttırmanın ve arttırmaya hazırlık işlemlerinin amacı mümkün

olduğunca fazla kişinin arttırmaya katılmak suretiyle pey sürmesine
olanak sağlanmasıdır. Bu sebeple İcra ve İflâs Kanunu'nun paraya çe
virmeye ilişkin hükümleri oldukça detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.
Yine bu sebeple paraya çevirmeye ilişkin hükümlerin büyük çoğunluğu
emredicidir. Cebri arttırmada mutlaka alenilik sağlanmalı ve arttırma sı
rasında salona ilgililerin girişi engellenmemelidir. Aksi hâlde: ihaleye
fesat karıştırıldığı gerekçesiyle ihalenin feshini talep etmek mümkün hâ
le gelir"5. Olayda ise arttırmanın yapıldığı sırada salondaki bazı kişiler
arttırmanın başka salonda yapılacağını ifade ederek müstakbel alıcıların
arttırmanın yapıldığı salona girmesine engel olmuşlardır. Olayda açıkça
ihaleye fesat karıştırılmıştır.
i. Olaydaki birinci sorunun bu fesih sebebine dayanarak., borçlu (A) tara

fından ihalenin feshinin talep edilebilme sinin mümkün olup olmadığı
dır. ÎÎK m. 134 f.VIII hükmüne göre “İhalenin feshini şikây et yoluyla
talep eden ilgili, vakıa yolsuzluk neticesinde kendi menfaatlerinin
muhtel olduğunu ispata mecburdur.'' Bu hâlde icra mahkemesince iha
lenin feshine karar verilebilmesi için ihalenin feshini talep eden tarafın
' ‘...İhale konusu taşınmazların 1. arttırma günü olan 06.02.2006 günü tutulan tutanak içeriğin
den tedbiren çağrılan Adliye polisi nezaretinde satışa başlandığı "3-5 defa bağırıldı alıcı çıkma
dı” dendiği şurada "Engin Ç.’ ve " Osman S " isimli şahısların satışa müdahale ettiği ihaleye
girmek için gelen şahısara '‘çıkın dışarıya bu ihaleye kimse giremez" diye bağınp odada bulu
nan kişileri çekerek ve iterek dışarıya çıkarmaya çalışmaları üzerine polisin bu şahısları dışarı
çıkardığı ve'telefonla takviye polls gücü istendiği sonrasında satşın 2. satışa bırakılmasına ka
rar verildiği ve adı geçenler hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulduğu anlaşılmaktadır.
2 satış günü olan 16.02.2006 tarihinde ise yine icra müdürlüğünce satış başlamadan önce dü
zenlenen tutanaktan: ihaleye girmek için teminat yatırmak isteyen Remzi' Y. isimli şahsının veki
linin ihaleye girdiği ve caha önceki satışta olay çıktığı gözetilerek ihaleye girmesinin icra müdü-
rünce engellendiği şahsın önceki ihalenin kendisini ilgilendirmediğini bildirip ısrar etmesi üzerine
ihaleye alındığı... Birinci arttırma günü yaşanan ve fesat olunan bu maddi olaylar karşı
sında ihalenin 1. arttırmanın sağlıklı şartlarda ve usulüne uygun yapılmadan 2. satış gü
nüne taşınması ve bunun sonucu olarak da tahmini bedelin %40 ile satış masraflarını
karşılar bedellerle satışın sağlanması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 2. satış gününde alacak
lı vekili ile alıcı arasında geçen konuşmalar ve teminat yatırcığı hâlde Resul A. isimli şah
sın pey sürmemiş olması ihalenin normal koşullarda yapılmadığını göstermektedir. İhale
ye fesat karıştırıldığının kabulü gerekir..." Karar için bkz Yargıtay 12.HD. T. 30.11.2006, E.
2006/19339. K. 2006/22682 (RUHİ. Şerh, s 914).
yalnızca Kanunca gösterilen ilgililerden olması yeterli olmaz (İİK m.

134 f.II). Ayrıca ihalenin feshini talep eden ilgilinin şikâyet konusu fe
sih sebebinin mevcudiyeti sebebiyle hukuki menfaati ihlâl edilmiş olma
lıdır. Olayda ise şikâyet konusu fesih sebebi., ihaleye fesat karıştırılmış
olmasıdır. İhaleye fesat karıştırılması hâlinde taşınmazın yüksek bir be
del üzerinden paraya çevrilmesi çoğu durumda engellenmiş olacaktır. O
hâlde borçlu (A)’nın İİK m. 134 f.VIII hükmüne göre ihalenin feshim
talep etmekte hukuki yararı bulunduğunda şüphe yoktur.
ii. Diğer bir husussa ihalenin feshine başvurabilecek sürenin olay bakımın
dan tayinidir. Buna göre ihalenin feshi talebi için geçerli olan süre kural
olarak., ihale işleminden itibaren yedi gündür (İİK m. 134 f.II). Ancak
bazı hâllerde bu süre ihale işleminden itibaren değil: ilgilinin ilgili hu
kuka aykırılığı c-ğrendığı tarihten itibaren başlamaktadır. Bu sebepler,
satış ilanının tebliğ edilmemesi, alıcının malın esaslı vasıflarında hataya
düşürülmesi ve ihaleye fesat karıştırılmasıdır (İİK m. 137 f.VII). Olayda
ise ihale işlemi ‘.5.03.2017 tarihinde yapılmakla beraber; bu husus (A)
tarafından 25.03.2017 tarihinde öğrenilmiştir. O hâlde (A) bu tarihten
itibaren yedi gün içinde taşınmazı paraya çeviren (ihale işlemini gerçek
leştiren) icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesinden ihalenin
feshim talep edebilir.
b. İhalenin feshi yargılaması, esasen şikâyet yargılamasının özel bir türü

dür. Bunun sebebi ise ihalenin feshi kurumunun Kanun'da şikâyete iliş
kin genel hükümlerinden ayrı olarak düzenlemesidir. Ancak kural olarak
ihalenin feshi ile genel hükümlere çerçevesinde görülen şikâyet yargı
lamasında yargılamanın yürütülmesi ve yargılama usulüne ilişkin olarak
benzer prensipler geçerlidir. Ne genel hükümlere göre yapılan şikâyet
yargılaması ne de şikâyetin özel bir türü olan ihalenin feshi yargılaması,
“dava" olarak nitelendirilemez. Bunlar icra işlemlerine karşı başvurulan
hukuki çarelerdir. Bu sebeple 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
yalnızca ilgili yargılamalar bakımından özel hüküm bulunmadığı hâller
de ve niteliğine uygun düştüğü ölçüde kıyasen şikâyet ve ihalenin feshi
yargılamasında uygulama alanı bulabilir. Dosyanın işlemden kaldırılma
sı ve davanın açılmamış sayılması ise “dava” kurumu bakımından ge
çerli olabilecek hâllerdir. Şikâyet yargılamasında, icra mahkemesi du
ruşma yapılıp yapılmayacağına karar verebilir (İİK m. 18 fill); ihalenin
feshi yargılamasında ise icra mahkemesi yirmi gün içinde duruşma ya
par ve taraflar gelmese bile icap eden kararı verir (İİK m. 134. f II). Şi
kâyet ve ihalenin feshi yargılamasında Hukuk Muhakemeleri Kanu
nu’na göre şanları gerçekleşse dahi dosyanın işlemden kaldırılması ve
yenileme talebinin bulunmaması hâlinde davanın açılmamış sayılmasına
karar verilmesi mümkün değildir".
• ...Borçlunun usulüne uygun yapılmadığını ileri sürerek ihalenin feshi istemi ile icra mahkemesi
ne başvurduğu, mahkemece şikayetçi borçlu duruşmaya katılnadığından dosyanın işlemden
kaldırıldığı ve üç aylık sürede de yenilenmediğinden bahisle HMKnun ISO.maddesi gereğince
davanın açılmamış say İmasına karar verildiği anlaşılmaktadır İİK.nun 134/2 maddesi hükmüne
gore; "... ihalenin feshi talebi üzerine icra mahkemesi takip tarihinden itibaren yirmi gün içinde
duruşma yapar ve taraflar gelmeseler bile icap eden karan verir..".
Somut olayda, ihalenin feshi şikayetinin taraflarca takip edilmemesi nedeniyle mahkemece
03/07/2014 tarihli duruşmada. HMK nun 150. maddesi uyarınca dosyanın işlemden kaldırılma
sına ve 15/10/2014 tarihinde de üç aylık yasal süre içerisinde taraflarca yenilenmediği gerekçe
siyle HMKnun 150. maddesi gereğince davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği görül
mektedir Mahkemece. İİK.nun 134'2.maddesi uyarınca taraflar gelmese de ihalenin feshi
şikayetinin incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, olayda uygu
lama yeri bulunmayan HMK'nun 150. maddesi uyarınca önce "dosyanın işlemden kaldı
rılmasına" ve daha scnra da "davanın açılmamış sayılmasına" karar verilmesi isabetsiz
dir..." Karar için bkz. Yargıtay 12. HD. T. 10.12.2014. E. 2014/32222, K 2014/29951.
(www.kazanci.com.tr) (25 08.2018)
■ Genel Pratik
OLAY:
(A), (B)’ye 06.06.200S talihinde 50.000 TL boıç vermiştir. (A), vadesi
gelen borcun ödenmemesi sebebiyle 04.04.2013 tarihinde ilamsız icra
takibi başlatmıştır. (B)’nin eşi (E), bu süreçte eşinin alacaklılarının sü
rekli dava ve takıp başlatmasından bunalmış İstanbul'da kiracı olarak
ikamet ettikleri evi terk edıp: 01.06.2010 tarihinde Malatya'daki evleri
ne çocukları ile beraber taşınmıştır. (A)’nın başlattığı takıp 06.06.2010
tarihinde kesinleşmiş ve (A)’nın talebiyle borçlunun Malatya’daki
100.000 TL değerindeki evleri 10.06.2010 tarihinde haczedilmıştir.
SORULAR:
1.
a. (B)’nin eşi (E), Malatya'daki ev üzerine konulan hacze karşı koymak

isterse ne yapmalıdır?
b. (E) değil de 17 yaşındaki kızı (K) ev üzerine konulan hacze karşı

koyabilir mi?
2. İlk soruda (E)’nin olumlu sonuç aldığını ve ev üzerindeki haczin

kaldırıldığını varsayalım. Bu süreçte icra takibinde başka bir işlem
yapmayan alacaklı, (B)'nın araba satın aldığını öğrenmiştir.
10.10.2014 tarihinde (B)'nın arabasını haczettirmek için talepte bu
lunmuştur. (B), bu talebe karşı zamanaşımı iddiasında bulunmak is
terse, hangi sürede hangi mercie başvurmalıdır?
3. (E)'nin Malatya'daki eve taşınmadığını ve o evde bir kiracının oldu

ğunu varsayalım. Bu durumda (A), bu kira bedeli üzerine haciz ko
yabilir mı?
15S İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
4. (A)Tnın söz konusu Malatya’daki ev üzerine 10.06.2010 tarihinde (ke

sin) haciz değil ce ihtiyatı hacız konulduğunu ve konulan bu ihtiyatı ha
cizden sonra da hiçbir işlem yapılmadığını varsayalım. (A), 10.07.20İS
tarihinde ilamsız takıp başlatmış ve (B), ihtiyati haczin zamanaşımını
kesmediğini bu nedenle de alacağın zamanaşımına uğradığını ileri süre
rek ödeme emrır.e itiraz etmiştir. Bunun üzerine (A) da itirazın kaldırıl
masını talep etmiştir. Sizce icra mahkemesi ne yönde karar vermelidir?
5. (B) aleyhine banlatılan takipte takibin talikine karar verildiğini var

sayalım. Talik süresi içerisinde ihtiyatı haciz kararı verilebilir mi?
6. (A)’nın başlatmış olduğu takibin kesinleşmesi neticesinde (B)'nin

borcunu elden (harici) olarak ödediğini varsayalım.
a. (B), dalıa sonra takıp konusu borcu için (A)’dan olan başka bir ala
cağıyla takas yaptığını hatırlamıştır. (B), harici olarak ödediği para
nın iadesi için ne yapmalıdır.
b. (B): takas iddiasını ödeme emrine itiraz ederken ileri sürüp bu iddiası
icra mahkemesince reddedilmiş olsaydı a şıkkında vereceğiniz cevap
değişir miydi?
CEVAPLAR:
1.
a. Borçlu, borcunu ödememesi neticesinde başlatılan takipte, kural olarak

haczi kabil tüm mal, hak ve alacakları ile sorumludur. Bunun yanında
gerek insani düşünceler gerekse kamu düzenme ilişkin durumlarda
borçlunun ve ailesinin hayatını devam ettirebilmesi için bazı malların
haczedilemeyeceğı İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu düzen
lemelerden birisi de İİK m. 82/12’de düzenlenen borçlunun hâline mü
nasip evinin haczedilemeyeceğidir. Hâline münasip evi haczedilen borç
lu şikâyet yoluna başvurarak evinin haczedilemeyeceğini ilen sürebilir.
Haline münasip evin haczedilemeyeceğı iddiasını borçlunun yanı sıra
aile fertlerinin ce ileri sürebileceği kabul edilmektedir'21. Dolayısıyla
'2‘ Detaylı bilgi »cin bakınız Cenk Akil. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA HALİNE MÜNASİP EVİN
HACZEDİLMEZLİĞİ (MESKENİYET) İDDİASI (İİK m. 82/12). AÜHFD 60 (4)2011 77S808. s. 775 vd.
Pratik Çalışma - 1S 159
borçlunun eşi (E), Malatya'daki evlerinin haline münasip ev olduğunu

ve bu sebeple haline münasip evin haczedilemeyeceğini ileri sürebilir.
(E), bu haczedilemezlık iddiasını şikâyet yolu ile icra mahkemesinde
ilen sürecektir.
b. Haline münasip evin haczedılemeyeceğı iddiasını borçlunun yanı sıra

aile fertleri de ilen sürebilir'22. Dolayısıyla borçlunun kızı (K), üzeri
ne haciz konulan Malatya'daki evin haline münasip ev olması sebe
biyle haczedilemeyeceğine ilişkin şikâyette bulunabilir.
Olayımızda (K) on yedi yaşındadır. Tarafların icra takibinde işlem

yapabilmeleri için taraf ve fiil ehliyetine sahip olmaları lazımdır. (K)
on yedi yaşında olduğu için fiil ehliyetine sahip değildir. Dolayısıyla
(K) tek başına işlem yapamaz, ancak yasal temsilcileri aracılığıyla
şikâyette bulunabilir.
2. Borçlu (B), ilamsız icra takibinde takibin kesinleşmesinden somaki

bir süreçte, takip konusu borcun zamanaşımına uğraması sebebiyle
takibin iptalini icra mahkemesinden talep edebilir (İİK m. 71).
İtfa veya mehile ilişkin iddialar, mutlaka noter veya alacaklı tarafın
dan onaylanan belgelere dayanması gerekirken borcun zamanaşımına
uğradığı iddiası bakımından belli bir belge şartı İİK da aranmamıştır
(İİK m. 71). Bunun sebebi, takıp konusu borcun zamanaşımına uğra
dığı icra dosyasına konulan belgelerden anlaşılabileceği için ayrıca
belli bir belge şartı aranmamıştır. Borçlunun zamanaşımı iddiasıyla
takibin iptalini talep edebilmesi için takibin kesinleşmesinden soma
borcun zamanaşımına uğramış olması gerekir. Takıp kesinleşmeden
önce borç zamanaşımına uğramışsa, borçlu zamanaşımı iddiasını
ödeme emrine itiraz ile ilen sürebilir.
(B), Takibin kesinleşmesinden soma gerçekleşen zamanaşımına da

yanan takibin iptali talebim, icra takibi sonlanıncaya kadar icra mah
kemesinde ileri sürülebilir.
122 Detaylı bilgi »cin bakınız Cenk Akil. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA HALİNE MÜNASİP EVİN
HACZEDİLMEZLİĞİ (MESKENİYET) İDDİASI (İİK m. 82/12). AÜHFD 60 (4)2011 77S808. s. 775 vd.
16C İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
3. (B)’nin haczi kabil bütün mal., hak ve alacakları kural olarak haczedı-
lebilir. Dolayısıyla (B)’nin üçüncü kişilerdeki alacağı da haczedılebı-
leceğinden, (B)’nin kiracıdan aldığı kıra bedeline de kural olarak ha
cız konulabilmelidır. Fakat kiracının ödediği bu kira bedeli, (B)'nin
ve aile fertlerinin haline münasip evinden kaynaklanan bir kıra ala
cağı olduğu için haczedilemez. Yargıtay da bu görüştedir123.
Borçlunun bir evi olmakla birlikte, kendisi de kirada oturmakta ise, her
ne kadar takıp borçlusu kira geliri elde etmekteyse de kendisi de kiracı
olduğundan ve kıra parası ödediğinden elde ettiği kıranın haczedileme-
mesi gerekir. Fakat borçlunun ödediği kıra ile kiracısından aldığı kira
arasında önemli bir fark bulunmamalıdır. Borçlunun elde ettiği kıra geli
ri ödediği kiradan ciddi düzeyde yüksek ise aradaki fark haczedilebil-
melıdır. Yanı borçlunun kıra ile ev tutabilecek durumda olması, hacze-
dilmezlık şikâyetinde bulunmasına engel değildir. Zira Kanun’da borç
lunun hâline münasip evinin haczedilemeyeceğı ifade edilmiştir. Bun
dan kasıt borçlunun mülkiyetindeki evdir 24.
4. Zamanaşımı, kanunla belirlenen bir sürenin geçmesi neticesinde bir

hakkın kazanılması ya da bir yükten kurtulma yoludur'25. Zamanaşı
mını kesen sebepler Borçlar Kanunu’nda sayılmış olup, her bir icra
takip işlemi zamanaşımını keser ve zamanaşımı yeniden başlar (TBK
m. 157). Fakat icra takibi prosedüründe yapılan her işlem icra takip
işlemi değildir. Dolayısıyla zamanaşımının kesilip kesilmediğinin
tespitinde öncelikle yapılan işlemin icra takip işlemi olup olmadığı
nın belirlenmesi gerekir.
İcra takip işlemleri kural olarak, icra organları tarafından, borçluya

karşı yapılan, cebri icranın ilerlemesini sağlayıcı nitelikte işlemlerdir.*124
'23 12 HD 3.6.1992, 629/7692. Cenk Akil. s. 782. Belirtmek gerekir ki. Yargıtay’ın bu görüşü dokt
rinde eleştirilmiş ve Karun'un amacının bir meskende oturan borçlu ve ailesinin buradan'yoksun
kılınmaması olduğu: ycksa kiraya vermiş okluğu evinden elde ettiği kira gelirinin de haczedil-
memesinin öngörülmedği ifade edilmiştir Sema Taşpınar. Borcunun Bazı Mallannın Haczedi-
lememesi ve Nedenleri (Haczedilmezlık ve Nedenleri), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Ankara 1994.
124 Cenk Akil. s. 781-782.
'2S Ejder Yılmaz. Hukuk Sözlüğü. 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1986, s. 806.
Pratik Çalışma - 1S 161
Bir işlemin icra takip işlemi sayılabilmesi için aşağıdaki üç unsuru

taşıması gerekir
• İcra organları tarafından yapılmalıdır.
• Borçluya karşı yapılmalıdır. Yapılan işlem, borçlunun hukuki

durumunu etkileyecek nitelikte olmalıdır.
• Cebri icranır. ilerlemesini sağlayıcı nitelikte olmalıdır. Yani, ala

caklıyı borçlunun malvarlığından alacağını almaya yaklaştırıcı nite
likte olmalıdır.
Öğretide ihtiyatî hacız kararının icra takıp işlemi niteliği tartışılmış

tır**6. Doktrindeki tartışmalar, ihtiyatı haciz kararının icra takibini
ilerletmeye yönelik olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. İcra
takip işlemi takibin neticesini garanti altına almaya ilişkin olup takibi
ilerletmek amacıyla alınan bir karar olmadığından, ihtiyati haciz ka
rarı icra takip işlemi değildir'17. Dolayısıyla ihtiyatı haciz kararı za
manaşımını kesmediğinden, icra mahkemesi, (A)'nın itirazın kaldı
rılması talebini reddetmesi ve borcun zamanaşımına uğraması sebe
biyle takibin iptaline karar vermesi gerekir.
5. Takibin talikine karar verildikten sonra, talik süresi içerisinde artık

icra takip işlemi yapılamaz. Talik süresi içerisinde ihtiyati haciz ka
rarının verilip verilememesi, ihtiyati haczin icra takıp işlemi kabul
edilip edilmemesine göre belirlenecektir. Öğretide bir görüş, ihtiyatî
hacız kararı icra takip işlemi sayıldığından İcra ve İflâs Kanunu'nun
51. maddesi gereğince talik hallerinde ihtiyatî hacze karar verileme
yeceğini düşünmektedir'26. Buna karşılık doktrinde, tâlık süreleri
içinde de ihtiyatî haciz kararı verilebileceği savunulmuştur'29. Tatil-
tâlik hallerinin kanun koxvicu tarafından bazı sosyal düşüncelerle
borçluyu korumak için getirildiği; fakat ihtiyatî haczin de mal kaçır
ma ihtimaline karşı alacaklıyı korumak için getirilmiş bir kurum ol
*e Nilüfer Boran Güneysu, İcra Takip İşlemi. (http.Z/tbbdergisibarobrlik.crg.tr). s 41.

127 12. HD.T. 16.10.2003, E 2003/16322, K. 2003/20171, (www.legalbank.com.tr) (05.08.2019)
'*" Üstündağ s 406-407: Postacıoğlu. s 706.
*s Ozekes Muhammet. İcra İflas Hukukunda İhtiyati Haciz. Ankara 1999. s 161-164
masından dolayı kanun koyucu, bir yandan borçluyu korurken diğer

yandan da borçlunun kötü niyetli davranışlarına engel olmaya çalış
maktadır. Dolayısıyla ihtiyatî hacız ve tatil-tâlik kurumunun hedefle
diği amaç dikkate alınarak, tatıl-tâlık süreleri içinde de ihtiyati haciz
kararı verilebilmelidir.
6.
a. Takas, borcu sona erdiren sebeplerden bir tanesidir. Borçlunun bor

cunu başka bir alacağı ile takas etmesiyle az olan alacak oranında
borç sona erer. Eğer her iki borç eşit miktarda ise, her iki borç da so
na erer. Dolayısıyla (B)’nin borcu takas ettiğim ileri sürmesi ve bunu
ispatlamasıyla takas ettiği borcu miktarında takip konusu borç sona
erer. (B):nın borcu takas etmesine rağmen, devam eden takıp netice
sinde takip konusu borç icra tehdidi altında ödenmişse, (B), takas et
tiği borcun iadesi için istirdat davası açabilir :: (İİK m. 72 6-8). (B),
borcu ödediği tarihten itibaren bir yıllık süre içerisinde genel mah
kemelerde istirdat davasını açarak esasen borçlu olmadığı ve icra
baskısı altında ödediği borcun iadesi için istirdat davasını açabilir.
b. (B)’nin iddia ettiği takas, borçlu tarafından da ödeme emri ile itiraza
konu yapılmış ve fakat icra mahkemesince reddedilmişse, borçlu (B).
yine takas iddiasma dayanarak istirdat davasını açabilir (İİK m. 72.6-
8). Zira icra mahkemesinin vermiş olduğu kararlar maddi anlamda
kesin hüküm teşkil etmezler. İcra mahkemesinin ret kararına rağmen
(B) genel mahkemelerde istirdat davasını açabilecektir. İİK m. 72’de
düzenlenen istirdat davası, aleyhine icra takibi başlatılan borçlu
ödeme emrine karşı itiraz etmemesi ya da yaptığı itirazın reddedil
mesinden sonra esasen borçlu olmadığı parayı (borcu) icra baskısı al
tında ödemesi durumunda açılan bir davadır. Bu nedenle icra mah
kemesince itirazın reddedilmiş olması istirdat davasının açılmasın
engel teşkil etmez. Dolayısıyla a şıkkında verdiğimiz cevapta bir de
ğişiklik söz konusu olmaz.
" Serhat Tolga Sezer, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukunda Takas. Yüksek Lisans
Tezi. Ankara, 2010, s. 29-30.
■ Genel İflâs Yoluyla Takip
OLAY:
Tacil" (T), yazlık evinde kullanım amacıyla iki adet derin dondurucunun
mülkiyetim iktisap etmek amacıyla Satıcı (S) ile bir satım sözleşmesi
akdetmiştir. (T)’nin muaccel olan para borcunu ifa etmemesi üzerine..
(S), (T)’ye karşı genel iflâs yoluyla takip başlatmıştır.
SORULAR:
1. Taraflar satım sözleşmesinin sonuna “Bu sözleşmeden kaynaklanan
bütün uyuşmazlıklarda İstanbul icra daireleri ve mahkemeleri yetkili
dir” ifadelerini içeren bir hüküm eklemişlerdir. Bu hükmün hukuki nite
liği nedir? İlgili hükmün iflâs takibi başlatılan icra dairesinin ve iflâs
davası açılan Asliye Ticaret Mahkemesinin yetkisine etkisi nedir? Açık
layınız.
2. (T), ödeme emrine itirazında (S) ile arasındaki satım sözleşmesinden

kaynaklanan borsun ticari ış olmadığını, buna göre kendisi hakkında if
lâs takibi yapılamayacağını ifade etmiştir. (T);nin iddiası isabetli midir?
Açıklayınız.
3. (T), ticareti terk ettiğini ve artık tacir olmadığını, keyfiyetin ise kendisi
ne karşı iflâs yoluyla takıp başlatılmadan iki yıl önce usûlüne uygun su
rette ilân edildiği iddiasıyla ödeme emrine karşı icra mahkemesinde şi
kâyet yoluna başvurmuştur. İcra Mahkemesi nasıl bir karar vermelidir?
Açıklayınız.
4. (T), kendisine gönderilen ödeme emrine, “Ödeme emrine itiraz ediyo

rum” ifadelerini kullanmıştır. Ancak (T), (S) tarafından açılan iflâs da
vasında cevap dilekçesinde borcun zamanaşımına uğradığını ilen sür
müştür (S) ise yargılama sırasında bu hususun ödeme emrine itiraz sure
tiyle ilen sürülebileceğini, mahkemenin ilgili beyanları dikkate alama

yacağını ilen sürmüştür. (S)’nin iddiası isabetli midir? Açıklayınız.
5. Asliye Ticaret Mahkemesi, borçlu (T)’nin maddi hukuk anlamında borç

lu olduğuna kanaat getirmiş borçlunun itirazının kaldırılmasına ve iflâ
sına karar vermiştir. İflâs kapandıktan sonra ise mahkeme kararının ha
talı olduğunu düşünen (T), genel mahkemelerde (S)’ye karşı sebepsiz
zenginleşmeden kaynaklanan bir eda davası açmıştır. İlgili davanın akı
beti ne olacaktır: Detaylı olarak açıklayınız.
6. (T)’nin itirazım kaldıran mahkeme depo edilecek alacak miktarını he

saplarken hukuka aykırı olarak faize faiz yürütmüş ve faiz miktarını
gerçektekınden daha fazla olarak hesaplamıştır. Mahkemenin depo kara
rına karşı başvurulacak bir kanun yoluna başvurulabilir mi? Açıklayınız.
7. Derdest iflâs davası sırasında alacaklının talebi üzerine mahkeme,

(T)Tun mal varlığı unsurları bakımından defteı tutulmasına karar ver
miştir. (T), deftere kaydedilen değerli kol saatinin mülkiyetini bir satım
sözleşmesine dayanarak üçüncü kişi (Ü)’ye devretmiştir. İlgili tasarruf
işleminin geçerli olup olmadığını tartışınız.
CEVAPLAR:
1. Öncelikle tarafların aralarındaki maddî hukuk sözleşmesine ekledikleri
yetki sözleşmesinin hukuki niteliğini tartışmak gerekir. Aslı etkilerini
maddî hukuk üzerinde değil usûl hukuku üzerinde doğuran sözleşmeler,
usûl hukuku (usûlı) sözleşmeleridir. Şayet taraflar, bir usûl hukuku ku
runtunu değil de bir takip hukuku kurumunu düzenlemek istiyorlarsa,
aralarındaki sözleşme bu sefer takip hukuku sözleşmesi olarak nitelendi
rilir. Olayda taraflar yetki sözleşmesiyle hem mahkemelerin yetkisini
hem de icra dairelerinin yetkisini belirlemişlerdir. O hâlde ilgili sözleş
me hem bir usûlı sözleşme hem de bir takıp hukuku sözleşmesi karakte
rini haizdir.
İlgili yetki sözleşmesinin iflâs takibi başlatılan icra dairesi ve iflâs dava
sını gören mahkemenin yetkisine etkisi ise 2004 sayılı İcra ve İflâs Ka
nunu’nun 154. maddesine göre değerlendirilmelidir. Maddeye göre ta
raflar iflâs takıb: yapılan icra dairesinin yetkisini belirleyebilir. Ancak
iflâs davasında görevli Asliye Ticaret Mahkemesi’nin yetkisi kamu dü
zenine ilişkin olup mahkemenin yetkisi kesindir. Buna göre iflâs dava
sında yetkili mahkeme; borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yer
deki Asliye Ticaret Mahkemesidir (İİK m. 154.IV). Taraflar kesin yetki
bulunan hâllerde yetki sözleşmesi akdedemeyeceklerınden iflâs dava
sında görevli Asliye Ticaret Mahkemesinin yetkisi üzerinde bir etkisi
yoktur'31. Bu hüküm ancak ve ancak tarafların arasındaki sözleşmeden
kaynaklanan diğer uyuşmazlıklar bakımından geçerli olabilir. Ancak if
lâs takibi başlatılan icra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olma
dığından: başka bir ifadeyle iflâs takibi başlatılan icra dairesinin yetkisi
kesin yetki olmadığından: yetki sözleşmesinin icra dairesine ilişkin kıs
mı geçerlıdır (İİK m. 154. III)132.
2. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunumun İS. maddesine göre tacir, her türlü
borcu için iflâsa tabidir. Bu hâlde tarafların arasındaki sözleşmenin bir
tüketici işlemi olmasının: borçlu (T) hakkında iflâs yoluyla takıp başla
tılmasına hiçbir etkisi bulunmamaktadır. Öyle ki Kanuna göre iflâsa tabı
kişiler söz konusudur; iflâsa tabi hukuki ilişki söz konusu değildir. İflâsa
tabı kişilerse tacirler, tacir sayılanlar veya tacir olmadıkları hâlde tacir
ler hakkında hükümlere tabi bulunan kişilerdir'35. O hâlde, iflâs yoluyla
takıp bakımından esas alınacak takıp başlatılan borçlunun tacir olup ol-
'■' ‘■'...İİK'nın 154. maddes'ne göre iflâs yoluyla takipte yetkili merci., borçlunun muamele merkezi
nin bulunduğu yerdeki icra dairesidir Ancak, icra dairesinin yetkisi kamu düzeninden olmadı
ğından taraflar yetki sözleşmesi ile başka bir yer icra dairesinin yetkili olduğunu kararlaştırabilir.
İflâs yoluyla takibin borçlularından birinin ikametgahı Üsküdar ilçesi hudutları dahilinde olduğun
dan HUMK'ntn 9/2. maddesi uyarınca Üsküdar icra dairesi ıfiâspotuyla takip bakımından yetkili
dir İflâs davası ise mutlaka borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yerdeki Ticaret
Mahkemesinde açılmalıdır. İflâsı istenen şirketin muamele merkezi İzmir'de olduğundan iflâs
davası yetkili Ticaret Mahkemesinde açılmıştır. İflâs takibi ve davasında yetki yönünden usul ve
yasaya aykırılık bulunmadığından mahkemece işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekir
ken, yazılı gerekçesiyle davanın reddinde isabet görülmemiştirKarar için bkz 19. HD, T.
25.11.2004, 6323/11604 (\VAw.kazanci.com.tr)(28 07.2018).
”32 “.. .İflâs yoluyla takipte yetkili icra dairesi borçlunun muamele melezinin bulunduğu yerdeki icra
dairesidir (İİK. m 154/1) Ancak icra dairesinin yetkisi kamu düzeninden olmadığından bu
konuda yetki sözleşmesi yapılabilir (İİK. m 154/3) Borçlu ve alacaklı yetki sözleşmesi veya
yetki şartı ile borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yerden başka bir yer icra dâiresini yet
kili kılmışlarsa o'yerin ora dairesi de iflâs takibi için yetkili sayılır...”. Karar için bkz. 19. HD.
07 .04.2005.1881/3759 (www.kazanci.corn.tr)(28.07.2018).
'" “...İİK'nun 43. maddesinde iflâs yoluyla takip Ticaret Kanunu gereğince tacir sayılan veya tacir
ler hakkmdaki hükümlere tabi bulunanlar ile özel kanunlanna göre tacir olmadıkları hâlde iflâsa
tabi bulunan gerçek veya tüzel kişiler hakkında yapılır. Limited şirket ortağı olmak tacir sayılmak
için yeterli değildir Da\acı gerçek kişinin ortaklık haricinde tacir olduğunu kanıtlaması ve mah
kemece bu hususun resen gözetilmesi gerekir. Bu yön gözetilmeden davacının tacir olduğunun
kabulü usul ve yasaya aykırıdır../'. Karar için bkz. 19. HD. 19.10.2000. 5995/6934
madiğidir; iflâsı talep edilen borçlunun borcunun veya borçlarının hangi

hukuki ilişkiden doğduğunun bir önemi bulunmamaktadır'24.
3. İİK m. 44 hükmüne göre ticareti terk eden tacir., keyfiyetin usûlüne uygun
olarak ilânından itibaren bir yıl boyunca iflâsa tabi olmaya devam eder'25.
Olayda ise (T)’nin iddiası doğru ise artık iflâsa tabı olmadığından kendi
sine karşı iflâs yoluyla takip başlatılmayacağı gibi; doğrudan doğruya if
lâs davası da açılamaz. Ancak sorun: iflâsa tabı olmadığı muhalefetinin ne
şekilde ileri sürülmesi gerektiğiyle ilgilidir. Öyle kı kendisine karşı iflâs
yoluyla takip başlatılan borçlu: hukuki niteliği birbirinden farklı olan bir
çok muhalefet ileri sürebilir. O hâlde yapılması gereken ilgili muhalefetin
hukuki niteliğini belirlemektedir. İİK m. 155 hükmüne göre kendisine
ödeme emri gönderilen borçlu, gerek borcu olmadığını gerekse de iflâsa
tabı olmadığını ödeme emrine itiraz yoluyla ıleıı sürebilir. Buna göre
borçlunun iflâsa tabi olmadığına ilişkin muhalefeti bir şikâyet değil;
itiraz sebebi teşkil eder. Olayda (T): bu muhalefetini ödeme emrine iti
raz yoluyla ileri sürmelidir. Dolayısıyla ilgili muhalefet itirazın kaldırıl
ması ve iflâs davasında Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından incelene
cektir. İcra Mahkemesi ise şikâyet yargılamasında bu hususu incelemeye
ceğinden; mahkeme talebi esastan reddetmelidir.
4. İflâs davası, genel mahkemelerde genel hükümlere göre görülen bir
davadır. O hâlde iflâs davasını gören mahkeme, borçlunun ödeme em
rinde bildirdiği itirazlarına bağlı kalmaksızın yeniden alacağı tahkik
eder; şayet ödeme emrinde talep edilen alacağın varlığına kanaat getirir
■4 TTK'nın 20. maddesinde tacirlerin her tüdü borçlarından dolayı iflâsa tabii olduğu açıklanmış.
İİK 'nun 43 maddesinde iflâs yoluyla takibin TTK. gereğince tacir sayılan veya tacirler hakkındâ-
ki hükümlere tabi bulunanlarla özel kanunlarına göre tacir olmadıkları hâlde iflâs hükümlerine
tabi kılınan gerçek ve tüzel kişiler hakkında mümkün olacağı belirtilmiştir. İflâs hükümlerinin
uygulanabilmesi için borç doğuran muamelelerin ticari iş olması yeterli olmayıp, borçla
nan kişinin tacir sayılan veya özel kanunlarda (Bankalar Karunu 17. madde) İflâs hüküm
lerine tabi tutulan kişJerden olması gerekir. Anonim şirkete Kefil olma veya anonim şirketin
ortağı olma tacir sayılmak için yeterli değildir Bu nedenle P.K. ‘nın tacir sayılmasını gerektirecek
bir durumda olup olmadığı üzerinde yeterince durulmadan iflâsa tabi kabul edilmesi usul ve ya
saya aykırıdır...Karar için bkz. 19. HD. 25.11.2004. 7815/11614 (www.kazanci.com.tr)
(24.07.2018).
" '.. Meriç Vergi Dairesinden gelen yazıda bu davalının ticareti terkettiği bildirilmiştir. Ticareti
terkedeh tacirin durumu İİK.nun 44. maddesinde düzenlenmiştir. Hükme uygun olarak ticareti
terkettiğini 15 gün içinde ticaret siciline bildiren ve bu durumu Han ettiren tacir 1 yıl sü
reyle iflâsa tabi olmaya devam eder. Mahkemece ticareti terkeden davalının anılan hükme
uygun işlem yapıp yapmadığı, dolayısıyla iflâsa tabi olup olmadığı üzerinde durulmadan eksik
inceleme He karar verimesinde isabet görülmemiştir...’-'. Karar için bkz 19. HD. 06.10.2005.
6994/9614 (www. kazanç i .c om.trX28.07.2018).
se bu takdirde takibin kesinleştiğini ilân eder ve depo kararı verir. Borç

lu, depo kararının gereklerini yerme getirmezse kendisinin iflâsına karar
verilecektir. Buna göre genel hükümlere göre görülen: yanı ispat huku
kunun genel hükümleri uygulanan bu davada borçlu ödeme emrine bil
dirdiği itiraz sebeplen ile bağlı değildir. Borçlu pekâlâ cevap dilekçe
sinde ödeme emrinde bildirmediği hususları da yargılamaya getirebilir.
Mahkeme bu hususları incelemek zorundadır.
Ancak burada bir ayrım yapmak gerekmektedir:
• Şayet borçlu, ödeme enirine hiç itiraz etmemişse, artık takıp ödeme
emrine itiraz edilmeksizin kesinleştiğinden, borçlu borcun varlığına
veya talep edilebilirliğine ilişkin hiçbir muhalefet ileri süremez. Zi
ra alacağın varlığı takip hukuku bakımından artık kesinlik kazan
mıştır.
• Şayet borçlu herhangi bir sebeple ödeme emrine itiraz etmişse: bu

takdirde borçlu ödeme emrinde bildirmediği maddî hukuka ilişkin
diğer muhalefetlerini davada ilen sürebilir. Mahkeme bu iddiaları
da inceleyerek alacağı tahkik etmek zorundadır.
Olayda da borçlu, ödeme emrine itiraz etmiş olmasına rağmen; ödeme

emrine itirazında zamanaşımı def i ileri sürmemiştir. Ancak yargılama
nın genel hükümler çerçevesinde yürütüldüğü iflâs davasında, mahkeme
borçlunun ödem? emrinde ileri sürmediği: ancak derdest davada ilen
sürdüğü zamanaşımı defini incelemekle yükümlüdür.
5. İtirazın kaldırılması ve iflâs davasında esasen iki uyuşmazlık konusu

bulunmaktadır. Birinci uyuşmazlık konusu itirazın kaldırılması: İkincisi
ise borçlunun iflâsına karar verilip verilmeyeceğidir. Yargılamada itira
zın kaldırılmasının görüldüğü safhada, mahkeme iflâs hukukuna ilişkin
incelemeden ziyade esasen alacaklının iddia ettiği şekilde maddî hukuka
ilişkin bir alacağının mevcudiyetini ve bu alacağın talep edilebilir olup
olmadığını inceler'36. Buna göre itirazın kaldırılmasına ilişkin yapılan
' ’€ *.. .Borçlu aleyhine yapılan iflâs istemli icra takibi kesinleşmediğine göre, davacı alacaklının açtığı
bu davanın itirazın iptal ve borçlunun iflâsına karar verilmesini istemini içerdiğinin kabulü
ile tarafların tüm delillerinin toplanması ve alacak tutarının kesin olarak saptanması ana pa
ra. faiz, icra giderleri ve icra vekâlet ücreti dahil) ve bu miktar alacağın yedi gün içinde öden
mesi veya bu miktar meblağın aynı sürede mahkeme veznesine cepo edilmesini borçluya veya if-
yargılamada medeni usûl hukukunun taraflarca getirilme ilkesi geçerlı-

dır. Tahkikat aşamasında ise ispat hukukunun genel hükümleri uygula
nacaktır. Vurgulamak gerekir ki itirazın kaldırılması ve iflâs davası
her ııe kadar birer takip hukuku kurumu olsa da yargılama sıra
sında ispat hukukunun genel hükümlerinin uygulanması sebebiyle
maddî hukuka ilişkin hak bakımından verilen karar kesin hüküm
teşkil eder (HMK m. 303). Bu hâlde iflâs kapandıktan ve alacaklı (S)
tatmin edildikten sonra (T)’nin (S)’ye açacağı sebepsiz zenginleşmeye
ilişkin talebi içeren dava olumsuz dava şartı olar. kesin hüküm sebebiyle
usulden reddedilir (HMK m. 114).
6. Borçlunun itirazının kaldırılmasına karar veren mahkeme; yedi gün içe

risinde borçlunun faiz ve icra masraflarıyla birlikte borcunu mahkeme
veznesine depo etmesine karar verir (İİK m. 158 II). Bu kararın borçlu
ya usûlüne uygun olarak tebliğ edilmesi gerekir. Şayet depo kararı borç
luya usûlüne uygun olarak tebliğ edılmezse: borçlunun iflâsına karar ve
rilemez137. Depo edilmesi gereken bedel: Asıl alacak., işlemiş faizler, icra
masrafları ve vekâlet ücretidir'*
38. Kararda bütün bu kalemlerin hesap
lanması gerekmektedir. Şayet bu kalemlerden biri yoksa karar İİK m.
15S II’ye aykırıdır.
Olayda ise borçlu (T)’nin depo etmesi gereken miktar yanlış hesaplan
dığından karar İİK m. 15S II hükmüne aykırıdır. Ancak depo kararı bir
lâs davasında kendisini temsil eden vekiline, dava yüze karşı davam ediyorsa duruşmada, aksi
takdirde 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uyarınca tebligat yapılarak hasıl olacak sonuç çer
çevesinde karar verilmesi gerekirken, davalı borçlu aleyhine yapılan iflâs istemli takip kesinleştiğin
den söz edilerek yazılı biçimde karar verilmesi doğru görülmemiş ve hükmün bozulması gerekmiş
tir. Karar için bkz 11. HD. 03.12.1990. 4565/7737 (kazançi comtr).
'.. Somut olayda. dava<ı şirkete gönderilen depo emrine dair tebligatta, bilirkişi tarafından tespit
edilen alacağın tamamı gösterilmiş ise de, asıl alacak, faiz ve icra masraflarının dökümü yapıl
mamış olup, hesap ayrntısını içeren bilirkişi raporunun da tebligat zarfı içeriğinde bulunmadığı
görülmüştür.
Bu durumda mahkemece, depo emrinin verildiği güne kadar alacağın esas ve eklentileri hesap
latılıp. borçluya İİ Knın 158. maddesine uygun olarak takıp konusu borç ve ferilerini açıkça gös
teren bir 'depo emri tebliğ edilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken
İ İ K nın 158. madde hükmüne uygun olarak düzenlenmeyen depo emrine dayanılarak iflâsa ka
rar verilmesi doğru olmamıştır...1'. Karar için bkz. 23 HD. 09.02.2015. 2915/705
(www.kazanci.com.tr) (28.07 2018).
38 ’'...İİK.nun 158 maddesine gore depo emrinin, verildiği güne kadar alacağın esas ve eklentile
rinin hesap edilip, buna göre bulunacak miktar üzerinden verilmesi gerekir Mahkemece verilen
depo emrinde icra dosyasındaki borcun tamamı, icra masrafı ve vekâlet ücretinin ödenmesi is
tenmiş olup; asıl alacak işlemiş faiz, icra masrafı ve vekâlet ücretinin miktarı açıkça belirtilme
den çıkartılan depo emri İİK.nun 158. maddesi hükmüne uygur. değildir.. Karar için bkz. 23.
HD. 11.10 2011 428/1G05 (www.kazanci.com.trX28.07.2018).
ara karar olduğundan tek basına kanun yolunun konusunu oluşturamaz.

(T), depo kararına karşı ancak mahkemenin nihaî kararıyla birlikte ka
nun yoluna başvurabilir'39.
7. İflâs kararından önce alacaklının talebi ve mahkemenin kararı üzerine

iflâs dairesince tutulan defter; bir muhafaza tedbirinden ibarettir (İİK
m. 159 ve 161). Bu muhafaza tedbirinin amacı iflâs kararı verilmeden
önce borçlunun mal varlığı unsurlarını üçüncü kişilere devrederek ve
ya gizleyerek iflâsın açılmasının hukuki sonuçlarını bertaraf etmesinin
önüne geçilmesidir'w. Kanuna göre iflâsın açılmasından sonra müflis,
deftere kaydedilmiş malları aynen veya istenildiği zamanki kıymetle
riyle vermek zoıundadır (İİK m. 162). Ancak belirtmek gerekir ki he
nüz iflâs kararı verilmediği için borçlunun masaya girecek mal varlığı
unsurları üzerinde de tasarruf yetkisi henüz kısıtlanmamıştır. Bu hâlde
hukuki niteliği itibariyle bir muhafaza tedbiri olan defter tutulmasının,
müflisin tasarruf yetkisi üzerinde herhangi bir etkisinin olması müm
kün değildir. Olayda ise (T)’nin mallarını devri, iflâsın açılmasından
önce gerçekleşmiştir. İflâsın açılmasından önce (T):nin mal varlığı
üzerinde tasarruf yetkisi devam ettiğinden, mülkiyetin devri şeklindeki
tasarruf işlemi de geçerlidir. İflâsın açılmasından önce mahkemenin
kararıyla iflâs dairesi tarafından tutulan defter de bir muhafaza tedbiri
olduğundan defter tutulmasının (T):nin tasarruf yetkisine bir etkisi bu
lunmamaktadır.
" Davalı tarafın depo tararıyla ilgili dan ara kararını temyiz etmesi üzerine, yerel mahkemece,
verilen kararın nihaî nitelikte olmaması nedeniyle temyizi kabil olmadığından temyiz talebinin
reddine karar verilmiş olup, bu son karar davalı yanca yasal süresi içinde temyiz edilmiştir. Hu
kuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 427. maddesinde, mahkemelerden verilen nihaî kararlara
karşı temyiz yoluna başvurulabileceği öngörülmüştür. Mahkemenin davadan el çekmesini ge
rektiren ve yargılamaya' son veren gerek esas ve'gerekse usul ile ilgili bütün kararlar nihaî ka
rardır. Bunun karşıt anlamında mahkemenin davadan el çekmesini veya yargılamaya son
verilmesini gerektirmeyen, muhakemenin devamını temin eden kararların nihaî vasfı bu
lunmadığından müstafilen temyiz edilemez; ancak asıl hükümle birlikte temyize konu edi
lebilir. HUMK.nun 77. >e Anayasanın 141. maddesi gereğince hakim, davayı süratle sonuçlan
dırmakla görevli olduğundan yargılamayı sürdürmekte olan mahkemece, 24 4.1967 gün ve
1966/12 esas 1967/3 karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında vurgulanan görüş doğrultusun
da, temyiz incelemesi için Yargıtay'a dosya örneğinin gönderilmesinde de usule aykırı bir yön
görülmemiştir../'. Karar için bkz. 19. HD. 25.09.1992 8103/4477 (Awv.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
-4° '.. Muhafaza tedbirleri, iflâs talebini inceleyen ticaret makemesinin, borçlunun iyi niyetli ol
maması yeni mallan Kaçırmaya gizlemeye çalışması hâllerinde İİK'nun 159/1. fıkrası uya
rınca aldığı tedbirler olup bu tedbirlerin neler olduğu kanunda sayılmış değildir.. / Karar için
bkz 12. HD 31.05.2011. 30125/11187 (YILMAZ, Ejder İcra ve İflâs Kanunu Şerhi. Ankara
2016. s. 868).
■ Genel İflâs Yoluyla Takip - 2
OLAY:
(B)’nin kendisine olan 20.000 STık borcunu ödememesi üzerine (K),
(B)’ye karşı genel iflâs yoluyla takıp başlatmıştır. Taraflar aralarındaki
tahkim sözleşmesinde aralarındaki bütün uyuşmazlıkların tahkim yargı
lamasında görüleceğini belirtmişlerdir.
SORULAR:
1. (K) takıp talebinde alacağını 20.000 S olarak belirtmiş: (B)’ye gönderilen
ödeme emrinde alacak miktarı 20.000 S olarak gösterilmiştir. Ödeme em
rinin hukuka uygun olup olmadığını tartışınız. Şayet ödeme emri hukuka
aykırıysa kim hangi süre içerinde hangi mercie başvurabilir? Açıklayınız.
2. Ödeme emrine itirazında (B), kendisine iflâs yoluyla takıp yapılamaya

cağını zira her ne kadar bir ticari işletmeyi ticaret siciline tescil etmişse
de henüz fiilen işletmeye başlatmadığını ilen sürmüştür. (B)’nin iddiası
isabetli midir? Açıklayınız.
3. (B)’nin ödeme emrine itiraz etmesi üzerine (A) mahkemeden yalnızca

“iflâs” talebinde bulunmuş; ancak itirazın kaldırılmasını talep etmemiş
tir. Mahkemenin vermesi gereken kararı açıklayınız.
4. (B)’nin ödeme emrinde icra dairesinin yetkisine yaptığı itirazı haklı

bulan mahkemenin vermesi gereken kararı açıklayınız.
5. (B), cevap dilekçesinde, (K) ile yapmış oldukları talikim sözleşmesini

ekleyerek tahkim itirazında bulunmuştur. Mahkemenin vermesi gereken
kararı açıklayınız.
6. Mahkeme, (K):r.ın talebi üzerine; i-) (B):nin haczi kabil mal varlığı
unsurları üzerinde tasarruf yetkisinin kısıtlanmasına, ii-) (B)’ye karşı
başlatılmış hacız veya teminat yoluyla takiplerin durdurulmasına karar

vermiştir.Mahkemenin bu kararlarının hukuka uygunluğunu tartışınız.
7. (K), derdest iflâs yargılaması sırasında, alacağının imtiyazsız olmasın
dan dolayı aslınca haciz yoluyla takibin kendisinin lehine olduğunu dü
şünmektedir. Aynı alacak için yeniden harç ödemeden hacız yoluyla ta
kıp başlatmak isteyen (K) ne yapmalıdır? Açıklayınız.
8. Aşağıdaki sorulan cevaplayınız.

a. İflâs kararının kesinleşmesinden sonra başka bir alacaklı (Ü), (B)’ye
karşı iflâs yoluyla takıp başlatmış ve mahkemeden (B):nin iflâsını talep
etmiştir. Mahkemenin vermesi gereken kararı açıklayınız.
b. İflâs davası henüz derdestken (Ü)’nün başka bir mahkemeden (B)’nin iflâ
sını talep etmesi üzerine mahkemenin vermesi gereken karan açıklayınız.
9. (B)’nin depo kararını yerine getirmemesi üzerine mahkeme davacı
(K)Tnın 1.000TL;lik bazı tasfiye masraflarını yatırması için iki haftalık
kesin süre vermiştir. Ancak (K) bu süre içerisinde ilgili masrafları ya-
tırmamıştır. Mahkemenin vermesi gereken karar: açıklayınız.
10. (B), tahkikat aşamasında mahkemeye iflâsa tabi kişilerden olmadığını

iddia etmiştir. Mahkeme ise bu iddianın savunmayı genişletme yasağına
tabi olduğunu; bu sebeple dikkate alınmayacağını belirtmiştir. Mahke
menin gerekçesini ve kararının isabetli olup olmadığını açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. İflâs yoluyla takıp alacaklının icra dairesine vereceği bir takıp talebiyle
başlar. Takip talebinde yer alması gereken kayıtlar ise İİK m. 58 hük
münde gösterilmiştir. Buna göre iflâs yoluyla takipte, tıpkı haciz yoluyla
takipte olduğu gibi, talep edilen alacak Türk parası üzerinden gösteril
melidir 4‘. Bu husus kamu düzenine ilişkin olduğundan; alacağın Türk
'■
* ‘...İflâs yoluyla adi talepte de. genel haciz yolundaki gibi takioin konusu para alacağı olup,
burada sözü edilen paradan maksat. Türk parasıdır (m.58/3). Konusu para ödenmesinden baş
ka bir şey olan alacaklar genel haciz yolunda olduğu gibi, iflâs yoluyla takibe konu edilemez. Yi
ne. alacağın yabancı para cinsinden olması hâlinde alacaklı, yabancı para üzerinden iflâs yoluy
la takibe girişemeyeceğinden: alacaklının, yabancı para alacağını Türk parasına çevirmesi
ve Türk parası üzerinden takip talebinde bulunması, yabancı para alacağını hangi tarihteki kur
üzerinden talep ettiğini bildirmesi zorunludur...
*. Karar için bkz. HGK 11 05.2011. 12-724/289
parası üzerinden gösterilip gösterilmediğini icra müdürü incelemekle

yükümlüdür'4*. Şayet icra dairesi alacağı yabancı para üzerinden göste
ren takıp talebini kabul eder ve bu şekilde borçluya iflâs ödeme emri
gönderirse: artık takıp talebinin kabulü ve ödeme emri gönderilmesi şi
kâyet yargılamasının konusunu oluşturur. O hâlde icra dairesinin bu iş
lemine karşı (B). ödeme emrim gönderen icra dairesinin bağlı bulundu
ğu icra mahkemesinde şikâyet yoluna başvurabilir. Burada kamu düze
nine aykırılık söz konusu olduğundan süresiz şikâyet söz konusudur.
Dikkat etmek gerekirse olaydaki hukuka aykırılık takip talebinin kabu
lünden başladığı için iptal edilecek husus ödeme emri değil; doğrudan
doğruya takibin kendisidir.
2. İflâsı istenebilecek kişiler kural olarak tacirlerdir. Bunun dışında tacir

sayılanlar ve kanun hükümlerine göre tacir olmadığı hâlde tacir gibi so
rumlu olacağı kabul edilen kişiler de iflâsa tabidir. Türk Ticaret Kanu
nu'nun 12. maddesine göre: "Bir ticari işletmeyi kurup açtığım, sirkü
ler, gazete, radyo, televizyon ve diğer ilan araçlarıyla halka bildirmiş
veya işletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiş olan
kimse, fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır. ” O hâlde ticari
işletmesini ticaret siciline tescil ettiren (B) henüz bunu işletmeye başla
mamışsa da Kamın gereği tacir sayılır ve kendisine tacirler hakkmda-
ki hükümler uygulanır. Tacirler hakkındaki hükümlere tabı olan (B):
iflâsa tabı olduğundan ödeme emrine bu sebeple muhalefeti isabetli de
ğildir.
3. İtirazın kaldırılması ve iflâs davasında iki uyuşmazlık konusu bulun

maktadır. Bu uyuşmazlık konularından birincisi itirazın kaldırılması di
ğeriyse davalının iflâsına karar verilmesidir. Esasen borçlunun ödeme
42 '.. 3678 Sayılı Kanunla Borçlar Kanunu'nun 83. maddesine eklenen son fıkraya gere; ‘Yabancı
para borcunun vadesinde ödenmemesi hâlinde alacaklı bu borcun vade veya fiili ödeme günün
deki rayice göre Türk Faraşı ile ödenmesini isteyebilir. Ancak İİK.'nun 58/3. maddesine göre
alacağın Türk parası He tutarının takip talepnamesinde gösterilmesi zorunludur. Aynı zo
runluluk. İİK.nun 41. maddesi delaletiyle icra emri için de geçerlidir. İncelenen takip ta
lepnamesi ve icra emrinde alacağın 59.071.00 EURO'luk kısmının Türk Parası karşılığı be
lirtilmemiştir. Bu noksanlık kamu düzeni ve devletin hükümranlık hakları ile ilgili olup, ta
kibin her safhasında doğrudan doğruya göz önünde tutulmalıdır. (Hukuk Genel Kurulunun
12 05.1999 tarih. 99/12-271 esas. 99/301 karar sayılı kararı) HGK nun 6 Ekim 2004 tarih ve
2004/1-433 E. sayılı kararında da benimsendiği üzere kamu düzenine aykırılıkta aleyhe bozma
ilkesi irdeienemeyeceğnden. mahkemece anılan kısım yönünden re'sen takibin iptaline karar
verilmesi gerekirken be hususun göz ardı edilerek yazılı şekıioe hüküm tesisi isabetsizdir..."
Karar için bkz. 12. HD. 02.03.2010. 3716/4675 (wvav kazanç icon.trX28 07.2018).
emrine itiraz ettiği hâllerde, itiraz sebebinin bir önemi olmaksızın, ala
caklının mahkemeden itirazın kaldırılmasını ve borçlunun iflâsına karar
verilmesini talep etmesi gerekir. Ancak borçlunun itirazı kaldırılmadan
mahkemenin iflâs hukukuna ilişkin bir inceleme yapıp iflâsa karar ver
mesi mümkün değildir. Bu sebeple aslında iflâs talebi itirazın kaldırıl
masını da mantık gereği içinde barındırmaktadır. Yargıtay da iflâs tale
binin zımnen itirazın kaldırılması talebini içir.de barındırdığını haklı
olarak belirtmek:edır. Benzer şekilde alacaklının itirazın kaldırılmasını
talep edip iflâs talebinde bulunmamış olması hâlinde de itirazın kaldı
rılması talebinin zımnen iflâs talebini içinde barındırdığı kabul edilme
lidir42*44
.
4. Kendisine genel iflâs yoluyla takip başlatılmış dan borçlu gerek maddî
hukuka gerekse de usûl hukukuna ilişkin bütün itirazlarını ödeme emri
ne itirazında bildirir. Genel hacız yoluyla takipten farklı olarak borçlu
nun yalnızca yetki itirazında bulunması durumunda bu itiraz icra mah
kemesi tarafından değil; Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından incelenir.
Zira Asliye Ticaret Mahkemesi ödeme emrine yapılan bütün itirazları
incelemeye yetkilidir. Şayet Asliye Ticaret Mahkemesi itirazın kaldırıl
ması ve iflâs davasında davalının icra dairesinin yetkisine yapmış oldu
ğu itirazı kabul ederse iflâs davasını reddeder144.
42 Gerçekten davalı,, hakkında yapılan iflâs yolu ile takibe, ihtlaflı olan alacak için iflâs yolu
ile takip yapılamayacağı nedeniyle itiraz etmiştir. Bunun üzerine davacı ticaret mahkemesi sı
fatıyla mahkemeye açtığı davada borçlunun itirazının kaldırılmasını ve iflâsına karar verilme
sini talep etmiştir. TTKnun 20. maddesine göre tacirler her türlü borçlarından dolayı ifiâsa ta
bidirler. Davacı dilekçesinde iflâs istediğine göre,, ticaret mahkemesinde iflâs davası açmış
demektir. İflâs davasında borçlunun itirazının kaldırılması ile birlikte iflâsına karar ve
rilmesi istenir. Davacının dilekçesinde ödeme emrine yapılan itirazın kaldırılmasını is
temesi iflâs davasının niteliğini değiştirmez. Adi iflâs yolu i<e takip yapabilmek için alaca
ğın senede dayanmasına gerek yoktur Ticaret mahkemesi tarafların iddia ve savunmalarını
genel hükümlere göre mceleyerek davalının borçlu olup olmadığını tespit edecektir. O hâlde
mahkemece iddia ve savunma çerçevesinde gerekli inceleme yapılarak iflâs isteği hakkında
bir karar verilmesi gerekirken, açıklanan yönler gözetilmeden davanın itirazın iptali davası
olarak tavsif edilmesi iş mahkemesinin görevli olduğuna karar verilmesi yasaya aykırıdır Ka
rarın bu nedenle bozulması gerekir...”. Karar için bkz. 13. HD. 29.02.1988. 6701/1096
(www.kazançi.com tr)(28.07.2018).
44 Somut olayda taraflar arasında yetki sözleşmesi mevcut değildir. Takıp dayanağı çeklerde
yazılı keşide yeri İİK nun 154/3 maddesinde öngörülen yetki sözleşmesi veya yetki şartı anla
mında değildir. Davalı borçlu kambiyo senetlerine özgü haciz yo'uyla takipte icra dairesinin yet
kisine itiraz etmese bile takibin iflâs yoluna çevrilmesi üzerine icra dairesinin yetkisine itiraz
edebilir. İflâs ödeme emrini alan davalı borçlu süresinde icra oairesinin yetkisine itiraz etti
ğinden iflâs davasının icra dairesinin yetkisizliğinden dolayı reddi gerekirken, işin esasına
girilerek hüküm kurulmasında isabet görülmemiştir...”. Karar için bkz. 19 HD. 07 04 2005.
1881/3759 (YILMAZ. Şerh. s. 860).
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunuma göre tarafların üzerinde

serbestçe tasarruf edemeyeceği konular talikime elverişli değildir. İflâs
ise kamu düzenine ilişkin'
* 5 bir husustur; bu sebeple münhasıran iflâs
hukukuna ilişkin konular üzerinde tarafların tasarrufu mümkün değildir.
Taraflar iflâs hukukuna ilişkin kurumlar hakkında sözleşme yapamaya
cakları gibi iflâs davasının tahkim yargılamasında görülmesini de karar
laştırmazlar'iflâs yargılaması tahkime elverişli olmadığından mah
kemenin (B)min tahkim itirazını reddetmesi gerekmektedir.
6.
• Kanuna göre: “İflâs talebi hâlinde mahkeme, ilk önce alacaklıların

menfaati için zaruri gördüğü bütün muhafaza tedbirlerini emrede
bilir” (İİK m. 159 I). Ancak vurgulamak gerekir kı mahkeme hiçbir
hâlde bu muhafaza tedbirlerine re'sen karar veremez. Mahkemenin
bu tedbirlere karar verebilmesi için mutlaka davacı alacaklının tale
bi gerekmektedir. Açık kanun hükmü gereği mahkeme lüzumlu
gördüğü bütün muhafaza tedbirlerine karar verebileceğinden ala
caklının talebi üzerine borçlunun mal varlığı unsurları üzerinde ta
sarruf yetkisinin kısıtlanmasına da karar verebilecektir.
• Hacız veya iflâs yoluyla takiplerin durması, iflâs kararına bağlan

mış takip hukukuna ilişkin bir sonuçtur (İİK m. 193 I). Borçluya
karşı iflâs davası açılması başlı başına hacız veya teminat yoluyla
başlatılmış takipleri durdurmayacağı gibi mahkeme ilgili takiplerin
durmasına ilişkin bir karar da veremez. Zira İKK m. 153 hükmü
'* = Davacı, SSK vekilini 10 3.1987 tarihli dilekçesinde davanın karara bağlanmasından sonra
alacaklarının tahsil edilmiş olduğu belirtilerek iflâs taleplerinden vazgeçtikleri bildirilmiştir. İflâs
davası sonuçları itibariyle kamu düzeni ile ilgili olduğundan iflâsa karar verildikten sonra
davadan vazgeçilmesi mümkün bulunmadığından davacı vekilinin bu dilekçesinin nazara alın
mamasına...1'. Karar için bkz. 11. HD., 27 04 1987. 1494/25-05 (WAw.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
'4€ Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre iflâs davasında tahkim sözleşmesinin
mümkün olmadığı, davalının takibe ve borca itirazının yerinde bulunmadığı, depo emrinde gös
terilen meblağın öngörülen sürede ödenmediği gerekçesiyle davalının iflâsına karar verilmiş,
hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillere
gerektirici sebep'ere ve özellikle İflâs davasında sözleşmedeki tahkim kaydının uygulan
mamasında bir isabetsizlik olmamasına, davacı vekili ile ilgili vekâletnamede bir usulsüzlük
bulunmamasına göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle
usul ve kanuna uygun tutunan hükmün ONANMASINA, fazla yatırılan peşin harcın istek hâlinde
iadesine. 13.10.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi...1'. Karar için bkz. 19. HD. 13.10.2005.
5976/10004 (MİHDER S.12. Y.2009. s. 120-121).
gereği alınar. muhafaza tedbirleri borçlu aleyhindeki icra takiplerine

tesir etmez. Buna göre mahkemenin kararı hukuka aykırıdır.
7. Kanuna göre hacız veya iflâs yoluyla takipten birini seçen alacaklı bir
kereliğine mahsus olmak üzere takıp yolunu değiştirebilir. Bu takdirde
alacaklı yeniden harç ödemek zorunda kalmaz (İİK m. 43). İİK m. 43
hükmünün takibin türünü değiştirme imkânı yalnızca hacız ve iflâs yo
luyla takibi kapsar. Buna göre hacız yoluyla takip başlatan alacaklı taki
bini yalnızca iflâs yoluyla takibe dönüştürebilirken iflâs yoluyla takip
başlatan alacaklı da takibini yalnızca haciz yoluyla takibe dönüştürebi
lir''. O hâlde iflâs yoluyla takip başlatan alacaklı (K), takibini haciz yo
luyla takibe çevirebilir'*48. Ancak bu durumda (K): icra dairesine seçtiği
takıp türüne ilişkin yeni bir takıp talebi verecek ve icra dairesi borçlu
(B)’ye bu takıp türünün niteliğine göre yemden ödeme veya icra emri
gönderecektir.
8.
a. İflâs kararı kesinleşmişse; iflâs masasının tekliği prensibi gereği henüz

tasfiye sona ermeden müflis hakkında iflâsa karar verilmesi talep edile
mez. Bu hâlde iflâs açıldıktan sonra müflisin alacaklısı olan kişiler, müfli
sin masanın konusunu oluşturmayan mal varlığı unsurları üzerinden müf
lise karşı haciz yoluyla takıp başlatabilirler. Ancak bu alacaklılar müflise
karşı iflâs yoluyla takıp başlatamayacakları gibi mahkemeden doğrudan
doğruya müflisin iflâsım da talep edemezler. Olayda da (Ü) müflise karşı
4 Takibin türünün değiştirilmesinin yalnızca iflâs ve haciz yoluyla takip arasında mümkün olabile
ceğine ilişkin şu karar ilgi çekidir. İcra müdürlüğünün dosyasında alacaklı H tarafından borç
lular hakkında, bono dayanarak yapılarak genel haciz yoluyla başlatılan icra takibi borçlu Fnin
itirazı üzerine durmu$tur(...) Bu takipten sonra alacaklının borçlu hakkında aynı belgeye dayalı
olarak ve kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile ikinci bir takıp yaptığı ve borçluya (163) ör
nek ödeme emri tebliğ edilmesinden sonra adı geçenin derdesttik itirazını ileri sürüp takibe itiraz
ettiği görülmektedir Her iki takip şeklinde de haciz yolu seçildiğinden ve alacaklının iflâs
yoluna geçmesi söz konusu olmadığından olayda İİK m. 43/2. maddesinin uygulanması
mümkün bulunmamaktadır...*. Karar için bkz 12 HD. 29 04 2002. 7827/8871 (YILMAZ.
Şerh. S. 244).
48 “...İİK 'nun 43. maddesine göre haciz veya iflâs yolu ile başlatılan takibin şeklini alacaklı bir
defaya mahsus olmak üzere değiştirebilir. Bu durumda borçluya değiştirilen takip şekline ait
ödeme emri tebliğ edilir. Somut olayımızda da alacaklı daha önce haciz yolu ile başlattığı
takibini bilahare iflâs yolu ile takip olarak değiştirmiş ve borçluya da iflâs yolu ile takibe
ilişkin ödeme emri tetliğ edilmiştir. Takibin şekline göre, İİK'nn 172 maddesi uyarınca borç
lunun her türlü itiraz ve şikâyetini 5 gün içerisinde icra müdürlüğüne bildirmesi gerekir Borçlu
vekilinin icra mahkemesine yaptığı şikâyet geçersiz olup şikâyetin reddi gerekir iken istemin ka
bulüyle ödeme emrinin iptaline karar verilmesi isabetsizdir...'-. Karar için bkz. 12. HD.
20 06 2011. 11954/12642 (\VA'W.kazanci.com.tr)(25.07.2018).
haciz yoluyla takıp başlatmalıdır. İflâs henüz kapanmadığından (Ü)’nün

yeni iflâs talebi mahkeme tarafından reddedilmelidir4S.
b. İflâs davasının cerdest olması hâlinde ikili bir ayrım yapmak gereke
cektir;
• Şayet ilk derece mahkemesi iflâs kararı vermiş; dolayısıyla müflis

hakkında iflâs açılmış ancak henüz iflâs kararı şekli anlamda kesin
leşmemişse, mahkeme yeniden iflâsa karar veremez. Zira iflâs kara
rı verilmekle müflis hakkında iflâs açılmış; başka bir ifadeyle iflâs
kararı kesinleşmesine gerek olmadan hüküm ve sonuçlarını doğur
maya başlamıştır. Ancak buna rağmen iflâs kararı henüz kesinleş
mediğinden kanun yolu mahkemesi tarafından iflâs kararının kaldı
rılması veya bozulması ihtimal dâhilindedir. Bu hâlde mahkeme, ilk
yargılamadaki iflâs kararı hakkında nihaî bir karar verilinceye ka
dar, bekletici mesele kararı vermelidir'10. Zira karar kesinleşirse ar
tık ikinci yargılamadaki iflâs talebi reddedilecek; şayet iflâs kararı
kaldırılır veya bozulursa, bekletici mesele kararı veren mahkeme ar
tık iflâs yargılamasına devam edecektir . Bir diğer açıdan iflas ka
rarı verilmesiyle birlikte acele hâller müstesna olmak üzere müflisin
davacı ve davalı olduğu hukuk davaları duracaktır (m. 194). Dolayı
sıyla daha önceki iflas davasında iflas kararı verilmesi sebebiyle
Ü’nün açtığı iflas davasına devam edilmesi mümkün olmayacaktır.
'4S Davalıların iflâsına karar verilmişse de aynı mahkemenin 1998/1578-136 sayılı karanyia da
ifiâslanna karar verildiği anlaşılmaktadır Davalıların iki kez iflâsına karar verilemeyeceğinden,
yukarıda anılan iflâs kararının kesinleşip kesinleşmediği üzerinde durularak sonucuna gere bir
karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın kabulünde isabet görülmemiştir...1'. Karar
için bkz. 19. HD. 27.09.2'001 4240/5991 (www.kazanci.com.trX27.07.2018).
sC Öte yandan; 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 165 maddesinde ’Bir davada
hüküm verilebilmesi,, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili
bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o
davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.'' düzenle
mesi yer almaktadır...'-. Karar için bkz 1. HD. 03.05.2016. 5508/5422 (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
''' Bir kişi hakkında kesinleşmiş bir iflâs kararı varken, ikinci bir iflâs karan verilmesi yasaya
uygun değildir Mahkemece davalı şirketin. Adana 1 Asliye Tıca'et Mahkemesi'nin 2010/102 E
sayılı dosyasıyla iflâsına karar verildiği belirtilerek, bu kararın kesinleşip kesinleşmediği denet
lenmeden davalı şirketinin yeniden iflâsına karar vermeye yer olmadığına karar verilmiştir Bu
uygulama doğru olmayıp, mahkemece kararın kesinleşip kesinleşmediğine bakılmalı; ke
sinleşmiş olması hâlinde şimdiki gibi yeniden iflâsına karar vermeye yer olmadığına, ke
sinleşmemiş olması hâlinde ise daha önce verilen iflâs kararının kesinleşmesi bekletici
mesele yapılmalıdır .’. Karar için bkz 23 HD. 31.05.2012 1261/3826 (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
• Şayet henüz mahkeme tarafından borçlunun iflâsına karar verilme

mişse bu durumda: kendisine yeniden iflâs talebinde bulunulan
mahkeme iflâs yargılamasına devam eder ve iflâs kararı verebilir.
9. İİK m. 160 hükmüne göre: /£& isleyen aiacakh, ilk alacaklılar Toplantısına
kadar olan masraflardan sorumludur. Dikkat edilirse masrafların kapsamı
ilk alacaklılar toplantısına kadar gerçekleşecek işlemlerle ilgilidir. Belirtmek
gerekir kı bu hüküm kamu düzeıımdedır'32. Mahkeme borçlunun depo kara
rının gereklerim yerine getirmediğim tespit ettikten sonra., davacı alacaklıya
ilgili masrafları yatırması için bir süre tayin eder153. Burada önemle dikkat
etmek gerekir ki bu masraflar itirazın kaldırılması ve iflâs davası açıldığı
zaman yatırılmaz. Zira dava açıldığı zaman tabiatı itibariyle borçlunun iflâ
sına karar verilip verilmeyeceği belli değildir. İlgili masraflar ancak borçlu
nun iflâsına karar verileceği kesinleştiği zaman yatırılır. Dikkat edilmesi ge
reken başka bir noktaysa kamu düzeninden sayılan bu hükmün bir dava şartı
niteliği olmadığıdır. Zira dava şartlan, kamu düzeninden sayılan usûli
engellerdir. Yargılamada bir dava şartının gerekleri yerme getirilmez veya
olumsuz bir dava şartı yargılamada mevcut olursa kural olarak davanın esa
sına girilmeden dava usûlden reddedilecektir. Hâlbuki İİK m. 160:da düzen
lenen kurumun amacı davanın esasına geçmeden önce belli başlı usûli hü
kümlerin yerme getirilmesini sağlamak değil: iflâs organları teşekkül edin
ceye kadar tasfiyenin başlayabilmesini sağlamaktan ibarettir. Şayet mahke
menin verdiği süre içerisinde (olayda ıkı haftalık süre içerisinde) ilgili mas
raflar yatırılmazsa dava salt bu sebeple reddedilecektir'34.
\ İflâs kamu düzenini ilişkindir Bu nedenle İİK'nın 181. maddesi yollamasıyla 160 maddesi
uyarınca, iflâsını isteyen gerekli masrafları avans olarak mahkeme veznesine peşin yatırmalıdır.
İflâs avansı, HMK'nın ‘20 maddesinde düzenlenen ve dava şartı olan gider avansı olmayıp,
tamamlatılabilir...f Karar için bkz. 23. HD 14.05.2015. 602875860 (kazanci.com.tr).
" “.. Yerel mahkemece 05.10.2011 tarihli tensip ara kararı ile davacı vekiline 3.000 TL iflâs avan
sını mahkeme veznesine yatırması için iki haftalık kesin süre verildiği ve davacı vekili tarafından
iflâs avansının verilen kesin süre içerisinde 11 102011 tarihli tahsilat makbuzu ile yatırılarak
dekontun bir nüshasının mahkeme'dosyasına ibraz edildiği anlaşılmaktadır...’-'. Karar için bkz.
HGK. 19 11.2014. 23-18937938 (YILMAZ. Şerh. s. 869).
s4 Mahkemece, iddia, savunma, müdahil beyanları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına
gore, davalı şirketin uzun süredir faaliyet göstermediği ve borca batık durumda bulunduğu, mal
varlığı üzerinde haciz ve rehinlerin mevcut olduğu ve aleyhindeki icra takip dosyalarına edeme
yapmadığı gerekçesiyle iflâsa karar verilmiştir. Karan, davalı vekili temyiz etmiştir. 1- İİK'nun
160. maddesine göre iflâs isteyen alacaklı ilk alacaklılar toplanüsına kadar olan masraf
lardan sorumludur. Mahkeme, bu masraflar He iflâs kararının kanun yolları için gerekli bü
tün tebliğ masraflarının peşin verilmesini ister. Dosyanın incelenmesinde mahkemece bu
yasal şart yerine getirilmediğinden hüküm bozulmalıdır. .”. Karar için bkz 23. HD.
22 03.2013. 543’1770 (www.kazanci.com.trX28.07 2018).
10. Dalia önce de belirtildiği gibi itirazın kaldırılması ve iflâs davasında iki
uyuşmazlık konusu bulunmaktadır. Birinci uyuşmazlık konusu itirazın
kaldırılıp kaldırılmayacağına karar vermek ikinci uyuşmazlık konusuysa
itirazı kaldırılan borçlunun iflâsına karar verip verilemeyeceğinin belir
lenmesidir. İtirazın kaldırılması ve iflâs davasımn iki uyuşmazlık konu
su barındırması yargılamada uygulanacak ilkeler bakımından da bir çe
şitlilik getirmektedir. Önemle belirtmek gerekir ki; itirazın kaldırılması
hususu maddî hukuktaki hak ile doğrudan bağlantılı olduğu için itirazın
kaldırılmasına ilişkin yargılamada taraflarca getirilme ilkesi uygulanır.
Zira maddî hukuka ilişkin hak tespiti kamu düzenine ilişkin değil
dir. Ancak ikinci uyuşmazlık konusu olan iflâs, kamu düzenine ilişkin
dir. Bu sebeple mahkemenin iflâs hukukuna ilişkin yapacağı bütün tes
pitlerde re'sen araştırma ilkesi uygulanır. Zira kamu düzeninden sayılan
bütün hususlarda re'sen araştırma ilkesinin uygulanması, hukuk yargı
lamasının karakteridir.
Borçlunun iflâsa tabı kişilerden olup olmaması konusuysa maddî huku

ka değil; iflâs hukukuna ilişkin bir konudur. İflâs hukukuna ilişkin bütün
incelemelerde re'sen araştırma ilkesi uygulanır. Bu hâlde mahkemenin
borçlunun iflâsa tabı kişilerden olup olmadığım kendiliğinden inceleme
si gerekmektedir'".Re sen araştırma ilkesinin uygulandığı hususlar ba-
kımındansa iddianın ve savunmanın genişletilmesi yasağı söz konusu
olmaz. O hâlde mahkemenin vermiş olduğu karar isabetsizdir.
İflâs davasına bakan ticaret mahkemesi, borçlunun iflâsa tabi kişilerden olup olmadı
ğını kendiliğinden araştırmak zorundadır. (Prof Dr. Baki Kuru İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı.
2 Baskı, Ankara, 2013 sh 1100). (19 HD. 07.11.2006 tarih ve 3508 E., 11660 K, 22.09.2005
tarih ve 7382 E.. 8994 K Dairemizin 04.02.2013 tarih ve 2012/6644 E., 2013/516 K. sayılı Ham
lan) Davalının gerçek hşi ciarak sicilde kaydının bulunmadığı Ticaret Sicil Müdürlüğü ve tacir
olarak vergi mükelİefıy&'kaydının bulunmadığı Vergi Dairesi Müdürlüğü cevabi yazılarından an
laşılmaktadır. Mahkemece, davalının tacir olup olmadığı hususunda anılan kurumlar nezdinde
yapılan araştırmadan başkaca bir araştırma da yapılmamıştır. Bu durumda, mahkemece, İstan
bul ve Antalya ilindeki Ticaret ve Sanayi Odalarından, TOBB'dan, meslek odalarından, forsa
dan. davalının bir ticari işletmeyi kendi adına işletip işletmediği sorularak ve gerekirse İstanbul
ile Antalya ilinde zabıta marifetiyle bu hususta araştırma yaptırılarak sonucuna gere bir karar ve
rilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamış
tır. Karar için bkz. 23. HD. 02.06.2016, 8943/3400 (www kazanci.com tr)(28.07.2018).
■ Kambiyo Senetlerine Mahsus İflâs Yoluyla Takip
OLAY:
(H) ile (B) aralarında bir satım sözleşmedi akdetmişlerdir. Alıcı (B) söz
leşmeden doğan 20.000 TL’lik borcu için (B)’nin emrine bir bono keşi
de etmiştir. Aynı zamanda bonodan doğan borcunu teminat altına almak
için Sarıyer’deki apartman dairesi üzerinde rehin tesis etmiştir. Bonoda
ki alacak 12.04.2017 tarihinde muaccel olacaktır.
SORULAR:
1. (H): 10.04.2017 Tarihinde (B)’ye karşı kambiyo senetlerine mahsus iflâs
yoluyla takıp başlatmıştır. (B) ise:
a. Kambiyo senedinde “bono” ifadesinin yer alamadığı iddiasına,
b. Alacağın henüz muaccel olmadığı iddiasına,
c. Alacak rehinle teminat altına alınmış olmasına rağmen iflâs yoluyla
takıp başlatılmayacağı iddiasına,
d. Bononun altındaki mizanın kendisine ait olmadığı iddiasına,
dayanarak takibe muhalefet etmiştir. İlgili muhalefetlerin hukuki niteliği
nedir? Hangi mercie ve hangi sürede yapılmalıdır? Her bııı muhalefet
sebebi bakımından açıklayınız.
2. Alacaklının gerekli protestoları senede eklemediğim gören icra mahke
mesi, (B)’nın talebi üzerine takibi iptal etmiştir. Mahkemenin kararı isa
betli midir? Açıklayınız.
3. (B), ödeme emrine itirazında zamanaşımı defi ileri sürmüş. Ancak iti
razın kaldırılması ve iflâs davasında cevap dilekçesi vermemiştir. Mah
keme buna rağmen (B)’nin zamanaşımı defim inceleyerek davanın red
dine karar vermiştir. Mahkemenin kararı isabetli midir? Açıklayınız.
4. (B) hakkında iflâs kararı verilmiş: (B) ise karara karşı istinaf yoluna
başvurmuştur. Bu sırada (H): davadan feragat etmiştir. (H)’nin davadan
feragatinin geçerli olup olmadığını tartışınız.
5. (B), cevap dilekçesinde “iflâsa tabi kişilerden olduğunu” belirtmiştir.
İlgili beyanının ispat hukuku bakımından itirazın kaldırılması ve iflâs
davasındaki hüküm ve sonuçlarını değerlendiriniz.
6. İflâs davası devam ederken, (B):nın ödemelerini tatil ettiğim düşünen
(H), daha hızlı sonuç alacağı inancıyla (B)’ye karşı doğrudan doğruya
iflâs davası açmıştır. Doğrudan doğruya iflâs davasını gören mahkeme
bu davayı derdestlık sebebiyle usulden reddetmeli midir? Açıklayınız.
7. Mahkemenin iflâs kararı iflâs dairesine bildirilmesine rağmen iflâs dai
resi, kararı ilân etmemiştir. İflâs dairesinin bu kararma karşı başvurula
cak bir hukuki çare var mıdır? Varsa kim, hangi süre içerisinde, hangi
mercie başvurabilir?
CEVAPLAR:
1.
a. İİK m. 171 I hükmüne göre: “İcra müdürü, senedin kambiyo senedi
olduğunu ve vadesinin geldiğini görürse borçluya senet sureti ile birlik
te hemen bir ödeme emri gönderir. ”
O hâlde tıpkı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte olduğu
gibi icra müdürü, borçluya iflâs ödeme emri göndermek için senedi ince
lemekle yükümlüdür. Bu incelemenin kapsamı ise senedin kambiyo sene
di niteliği ve şayet senedin üzerinde vade -carsa senedin vade tarihidir. Bi
lindiği gibi ıcıa müdürünün re'sen araştırması gereken hususları araştır
maması bir itiraz değil şikâyet sebebidir. Bir senedin, bono olarak (kam
biyo senedi olarak) kabul edilebilmesi için üzerinde bunun hangi kambiyo
senedi türü olduğu yazmalıdır (TTK m. 776). Şayet senedin üzerine bono
veya emre yazılı senet ifadesi bulunmuyorsa ilgili senet bono (kambiyo
senedi) olarak kabul edilemez. Senet kambiyo senedi olmadığından icra
müdürünün borçluya iflâs ödeme emri göndermemesi gerekir'55.
s€ '.. Düzenleme tarihi bulunmayan senetler bono sayılamayacağından, bunlar hakkında kambiyo
senetlerine özgü yolla iflâs takibi yapılamaz..' Karar için bkz. HGK. 26.06.1971, 999/421
(kazanci.com.tr).
Senedin, kambiyo senedi niteliğinde olmamasına rağmen icra müdürü

borçluya iflâs ödeme emri gönderirse., bu husus, kambiyo senetlerine
mahsus hacız yolundan farklı olarak, ödeme emrine itirazda belirtilir.
Zira bu bir şikâyet sebebi oluştursa da İİK m. 172 hükmüne göre borç
lu ödeme emrine bütün itiraz ve şikâyet sebeplerini, ödeme emrine
itirazında bildirmek zorundadır. Borçlu bu lıâlde icra mahkemesin
den takibin iptalini talep edemeyecek; ancak bu şikâyet sebebini ödeme
emrine itirazında bildirecektir. Ödeme enirine itirazda gerçekleştirilen
bu şikâyet ve itirazları ise, itirazın kaldırılması ve iflâs davasını görecek
Asliye Ticaret Mahkemesi inceleyecektir157.
b. Yukarıda da belirtildiği gibi kendisine kambiyo senetlerine özgü iflâs

yoluyla takıp talebinde bulunulan icra dairesi, senedin kambiyo senedi
niteliğinde olup olmadığını ve varsa vadenin gelip gelmediğim incele
mekle yükümlüdür. O hâlde senedin muaccel olmadığı iddiasının hu
kuki niteliği, icra ve iflâs hukuku anlamında bir itiraz değil; şikâ
yettir. Ancak borçlu bu şikâyet sebebine dayanarak icra mahkemesin
den takibin iptalini talep edemez (ÎİK m. 16). Zira Kanunun açık hük
müne göre borçlu bütün itiraz ve şikâyet sebeplerini ödeme emrine iti
razında icra dairesine bildirmek zorundadır. Bu itiraz ve şikâyet sebep
lerini incelemeye yetkili organ, itirazın kaldırılması ve iflâs davasını gö
recek olan Asliye Ticaret Mahkemesidir.
c. Önce rehine müracaat zorunluluğu gereği, alacaklı, rehinle teminat altı

na alınmış bir alacak için hacız veya iflâs yoluyla takip başlatamaz'52.
Alacaklı, öncelikle rehinle teminat altına alınmış alacak miktarı için re
hinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatmak zorundadır (İİK m. 45).
*■'.. Borçluya, kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolu ile takip taleplerine ait "örnek 52" numaralı
iflâs ödeme emri tebliğ edildiğine gere,. İİK 171 ve 172. maddemi gereğince, borçlunun her
türlü itiraz ve şikâyetlerini icra dairesine bildirmesi gerekeceği ve 174. maddeye göre
usulü veçhile yapılan itiraz ve şikâyetin hâilinin mahkemeye ait olduğu düşünülmeksizin,
borçlunun şikâyetinin kabulü ile ödeme emrinin iptaline, olayla ilgili olmayan İİK hüküm
lerine dayanılarak matbu kararın boş yerleri doldurulup karar verilmesi isabetsiz ve tem
yiz itirazlan yerinde görüldüğünden alacaklının temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan
9 8 1979 tarihli merci karannın. İİK 366, HUMK 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA,
19.11.1979 gününde oybirliğiyle karar verildi...’. Karar için bkz. Yargıtay 12 HD. 19.11.1979.
8393/8764 (www. kazanç i .c om.tr)(28 07.2018).
=£ ‘■'...İİK'nın 45. maddesi gereği, rehinle temin edilmiş bir alacağın borçlusu iflâsa tabi şahıslardan
olsa bile alacaklı yalnız rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapabilir Ancak rehinin tutarı
borcu ödemeğe yetmezse alacaklı kalan alacağını iflâs veya haciz yoluyla takip edebilir...1'. Ka
rar için bkz. 12. HD 10.10.2011 2646/18252 (www.kazanci.com.tr) (27.07.2018).
Şayet ilgili hükme aykırı olarak takip başlatılmışsa bu husus kamu dü
zenine aykırı olduğundan süresiz şikâyet sebebidir'59. Buna göre önce
rehine müracaat zorunluluğu yalnızca cüz’i icra için değil; külli icra ba
kımından da geçerlidir. Ancak İİK m. 167 hükmüne göre alacağı kam
biyo senedine dayanan alacaklı, alacak rehinle teminat altına alınmış ol
sa bile kambiyo senetlerine mahsus hacız veya iflâs yoluyla takip başla
tabilir’€C. O hâlde hukuki niteliği itibariyle şikâyet olan (B)’nin iddiası
isabetli değildir.
d. (B)’nin bononun altındaki mizanın kendisine ait olmadığına ilişkin mu

halefeti icra iflâs hukuku anlamında bir itiraz sebebi teşkil eder. Bu hu
sus, itiraz sebepleri arasında “imzaya itiraz” olarak nitelendirilir. O hâl
de (B) bu imzaya olan muhalefetini, ödeme emrine itirazda icra dairesi
ne bildirecektir.
2. Alacaklının takıp talebine kambiyo senediyle birlikte gerçekleştirilmesi

gerekli protestoları eklememesi, alacaklının takip hakkının mevcut ol
madığını gösterir. Alacaklının takip hakkının olmaması ise kambiyo se
netlerine mahsus hacız yoluyla takipte açık bir şikâyet sebebidir (İİK m.
170 a). Ancak kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluyla takipte, alacak
lının takip hakkının bulunmamasının bir itiraz sebebi mı yoksa şikâyet
sebebi mı teşkil edeceği tereddütlüdür. Zira Kanunda buna ilişkin açık
bir hüküm bulunmamaktadır. Bununla beraber Kanunun sistematik yo
rumu yapıldığında bu hususun bir itiraz sebebi değil; ancak şikâyet se
bebi teşkil ettiği sonucuna varmak mümkündür’5.
" ‘...İİK’ nün 45 maddesine aykırı davran ildiği iddiası İİK. nun 16. maddesi kapsamında şikâyet
niteliğinde olup: borçlunun icra mahkemesine başvurmasında yasaya aykırılık yoktur Bu neden
le mahkemece, bu yöndeki şikâyetin de takibin'şekline göre icra dairesine yapılması gerektiği
gerekçesi ile reddine karar verilmesi isabetsizdir...’'. Karar için bkz. 12. HD. 13.03.2012.
21335/7987 (kazanci.ccfn.tr).
'€C ‘...İİK'nın 45maddesi Hükmüne göre; ‘Rehinle temin edilmiş b<r alacağın borçlusu iflâsa tabi
şahıslardan olsa bile alacaklı yalnız rehnin paraya çevrilmesi'yolu ile takip yapabilir. ’ Aynı mad
denin ikinci fıkrasında ise; poliçe ve emre muharrer senetler halikındaki 167. madde hükmünün
saklı olduğu belirtilmiştir Anılan 167 maddede: 'Alacağı çek. poliçe veya emre muharrer senede
müstenit olan alacaklının, alacak rehinle temin edilmiş olsa bile bu bölümdeki kanuni usullere
gere haciz yolu ile veya borçlu iflâsa tabi şahıslardan ise iflâs you He takip yapabileceği' hükme
bağlanmıştır. O hâlde, somut olayda bonoya dayalı olarak kambiyo senetlerine özgü haciz
yolu ile takip yapılmasına engel bir hâl yoktur...”. Karar için bkz. 12. HD. 21.04 2009.
638/8577 (www kazanç com.tr) (27 08.2018).
5 Aynı görüşte bkz DEYNEKLİ. Adnan. Türk Hukukunda Kambiyo Senetlerine özgü İflâs Yoluyla
Takip. Ankara 2005. s. 55.
İİK m. 171 III hükmüne göre ise borçlu: kambiyo senedine ve borca dair
her türlü itiraz ve şikâyetlerini ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş
gün içinde icra dairesine bildirmek zorundadır. Buna göre takibe ilişkin
bir şikâyet sebebi bulunması durumunda şikâyet ve şikâyet yargılaması
na ilişkin genel hükümler olan İİK m. 16 vd. hükümleri değil; İİK m.
171 hükmü uygulanır. Şayet şikâyet sebebi ödeme emrine itiraz dilekçe
sinde bildırilemez de icra mahkemesinde ödeme emrine karşı şikâyet ta
lebinde bulunursa icra mahkeme sinin bu talebi reddetmesi gerekir10.
3. Genel iflâs yoluyla takipte ve kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluyla

takipte, takibin durması için borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi yeterli
ve gereklidir. İtirazın kaldırılması ve iflâs davası, basit yargılama usulüne;
ancak genel hükümlere göre görülen bir dava olduğu için borçlu ödeme
emrinde bildirdiği itiraz sebepleriyle bağlı olmayıp bu itiraz sebeplerini ge
nişletebilir; hatta bu itiraz sebeplerini değiştirebilir. Belirtmek gerekir kı if
lâs yoluyla takipte itirazın kaldırılması ve iflâs davası, her ne kadar Hukuk
Muhakemeleri Kanunu'nun genel hükümlerine göre görülen bir dava olsa
da takıp hukuku içerisinde gerçekleşen bir prosedürdür. Bu sebeple borçlu
nun ödeme emrir.de bildirdiği itiraz sebepleri, bunlar mahkemede yeniden
ilen sürülmese bile, hâkim tarafından incelenmek zorundadır. Borçlu öde
me emrinde zamanaşımı def inde bulunmuş ancak mahkemede bu husus
ilen sürmemişse bile mahkemenin zamanaşımı def ini incelemesi gerekir.
Zira itirazın kaldırılması ve iflâs davası bir eda davası niteliğinde değildir;
başka bir ifadeyle burada alacaklı, alacağını yeniden talep etmemekte; yal
nızca durmuş olaıı takibin devamını sağlamak istemektedir. Bu hâlde mad
dî hukuk bakımından da borçlunun yeniden zamanaşımı defini ilen sürme
si gerekmez. Bu anlamda mahkemenin ödeme emrinde belirtilen ancak
mahkemede ilen sürülmeyen tüm defi ve itirazları, bunlar ödeme em
rinde belirtildiği cihetle, incelemesi gerekmektedir.
'€2 ‘■'...İİK'nın 172. maddes- uyarınca kambiyo senetleriyle iflâs yolu He yapılan takipte borçlu, öde
me emrinin tebliğinden 'tibaren beş (5) gün içinde her türlü itiraz /eya şikâyetini sebeplenyle bir
likte İcra dairesine bildirmesi gerektiği hususu düzenlenmiştir. Somut olayda borçlu şirket kam
biyo senetleriyle iflâs yolu ile yapılan takipte itiraz ve şikâyetlerin İcra mahkemesine bildirmiş
ise de mahkemece istemin reddine karar vermek gerekirken takibin kambiyo senetlerine
mahsus haciz yoluyla takip gibi değerlendirilip takibe konu senette keşide tarihinin ol
madığından bahisle takibin iptaline karar vermesi doğru değildir. Kabule gere de; dosya
daki senet fotokopisine göre pulun üzerinde tanzim tarihinin olduğu anlaşılmakla talebin kabulü
de isabetsizdir...1'. Karar için bkz. Yargıtay 12 HD. 25.03 2008. 3038/5911
(VAVA'.kazanci.com tr) (27.08.2018).
4. Davadan feragat, davacının davadan bütün hüküm ve sonuçlarıyla bir

likte vazgeçmesini ifade eder. Ancak., davanın geri alınmasından farklı
olarak davadan feragatle yargılama kesin hükümle sona erer ve Türk
Hukukunda kabul edilen “karma karakter1' görüşü sebebiyle davadan fe
ragatle maddî hukuktaki hak da sona erer. Davadan feragatin esası me
deni usul ve icra iflâs hukukunun temeli olan tasarruf ilkesidir. Bu ilke o
kadar etkilidir k: davadan feragat işlemi, davarın her aşamasında ger
çekleştirilebilir. Ancak iflâs davası inşai bir dava olup, diğer inşai dava
ların aksine, inşai tesir olarak ifade edilen kararın maddî hukuk üzerin
deki değiştirici etkisi, iflâs kararının (inşai kararın) kesinleşmesiyle de
ğil; karar verildiği anda doğar. Her ııe kadar davacının dava üzerinde
oldukça geniş bir tasarrufu söz konusu olabilecekse de bu tasarruf
dava üzerindeııdir; davacının inşai tesir üzerinde bir tasarrufu ol
ması mümkün değildir'". Bu sebeple iflâs davasında davadan feragat,
ancak karardan önce mümkün olabilir. İflâs kararıyla birlikte inşai tesir
doğduğu için artık karardan sonra davadan feragat edilemez. Zira
üçüncü kişiler bakımından da sonuç doğuran inşai tesir üzerinden
davacının tasarruf edebilmesi mümkün değildir. Nitekim Kanunda
da iflâs kararından sonra davadan feragatin geçersiz olduğuna ilişkin
açık hüküm bulunmaktadır (İİK m. 165 II). Ancak böyle bir hüküm ol
masaydı bile yukarıda belirtilen teorik esaslar sebebiyle iflâs kararından
(iflâsın açılmasından) sonra davadan feragatin geçersiz olacağı sonucu
na rahatlıkla varılabilecekti.
5. Dalıa önce de belirtildiği gibi itirazın kaldırılması ve iflâs davasında iki

uyuşmazlık konusu bulunmaktadır. İlk uyuşmazlık konusu, maddî hu
kuktaki hakkın tespitiyle doğrudan bağlantılı olan itirazın kaldırılması
€3 .*. Açılma anından itibaren iflâsın gerek maddî hukuk, gerekse ifâs hukuku, gerekse usul huku
ku açısından sonuçlan ortaya çıkmaya başlar. Özellikle,, müflisin tasarruf yetkisi kısıntıya uğrar,
taraf olduğu akitlere etkili olur Haczi caiz bütün mal ve haklar masaya girer. Müflisin mal ve
haklan üzerindeki tasarrufu alacaklılar yönünden hükümsüz hâle gelir İKKnun 16 * maddesi;
hükmün temyizinin iflâsın ilânına, masanın teşkiline mani teşkil etmediği, ancak ikinci alacaklılar
toplantısının hüküm kesinleşmedikçe yapılamayacağı şeklindedir. İflâs hükmü inşai bir karar
dır. Açılmış olan iflâs herkese karşı etkili oîup iflâs davasın, yürüten alacaklı bu nedenle
bu konudaki tasarruf yetkisi ve kuvvetini kaybeder. Masaya alacak kaydettiren kişi diğer da
valardaki gibi 3 Şahıs durumunda olmayıp iflâs davası ile ilgili kişidir, onun bu davada taraf gibi
hatta ondan da ileri hukuki yararı vardır. Aksi hâlde müflisin, kendisinin iflâsını isteyen aiacaldı
ile anlaşıp iflâs kararından rücu edebileceği ve bu karara masaya alacak kaydettiren kişinin se
yirci kalacağı gibi yasa '(oyucunun istemediği bir sonuca varılacağı açıktır...’. Kara r iç in bkz. 11.
HD. 05.04.1991.132/2^15 (www.kazanci com.trX28.07.2018).
ikinci uyuşmazlık konusu ise iflâs hukukuyla doğrudan bağlantılı olan

iflâs talebidir. İtirazın kaldırılmasına ilişkin incelemede, bu husus maddî
hukuktaki hak tespitiyle bağlantılı olduğundan, klasik medeni usûl hu
kuku ilkeleri olan "taraflarca getirilme ilkesi” uygulanır. Ancak emredi
ci ve çoğunluğu kamu düzeninden sayılan iflâs hukukuna ilişkin ince
lemenin yapıldığı iflâsa ilişkin yargılamada ise iflâs hukukunun kamu
düzeniyle olan bağlantısı sebebiyle re'sen araştırma ilkesi uygulanır.
Olayda tartışına konusu olan iflâsa tabı kişilerden olup olmama hususu
ise iflâs hukukuna ilişkin bir mesele olup kamu düzeninden sayıldığı
için hâkim tarafından re'sen araştırılır.
Borçlunun iflâsa tabı kişilerden olduğunu ispat yükü, esasen davacı ala
caklıdadır. Zira iflâs talep eden alacaklı bu hususu ispat etmeden talebi
nin kabulü mümkün değildir. Dolayısıyla (B)’nin iflâsa tabı kişilerden
olduğuna ilişkin ifadesi bir ikrar olarak değerlendirilebilir. Fakat tekrar
vurgulamak gerekir kı iflâs hukukuna ilişkin hususlar kamu düzeninden
sayıldığı için mahkemenin itirazın kaldırılmasına karar verdikten sonra
iflâs talebine ilişkin yapacağı inceleme münhasıran iflâs hukukuna iliş
kin bir incelemedir. Dolayısıyla (B)’nin iflâsa tabi olup olmadığı mese
lesi de bir iflâs hukuku konusu olup burada da re'sen araştırma ilkesi
uygulanacaktır. Kamu düzeninden sayılan hususların incelenmesinde
ise ikrar hâkimi bağlamaz. O hâlde (B):nin iflâsa tabı kişilerden oldu
ğuna ilişkin ifadesi, iflâs talebine ilişkin yargılama bakımından tek
nik anlamda ikrar olarak değerlendirilemez ve teknik anlamda ik
rarın hüküm ve sonucu olan “ilgili vakıanın çekişmesiz sayılması”
sonucunu doğurmaz. Bu ifade iflâs yargılaması bakımından ikrar de
ğil; bir takdiri delil olarak değerlendirilecektir (ENİK m. 192).
6. Şayet henüz iflâs kararı verilmemişse mahkemeden borçlunun yeniden

iflâsını talep etmek mümkündür. Olayda ise heııüz iflâs kararı verilme
diği için (B)?nin yemden iflâsını talep etmek mümkündür. Bir davanın
deıdestlık sebebiyle usulden reddedılebilmesı için taraflarda, dava sebe
binde ve dava konusunda ayniyet olması gerekir. Olayda (H), başlatmış
olduğu iflâs yoluyla takıp sonucunda itirazm kaldırılması ve iflâs davası
açmış. Daha sonra ise bir doğrudan doğruya iflas sebebi bulunduğu dü
şüncesiyle (B)’mn doğrudan doğruya iflâsını talep etmiştir. İki yargıla
mada da davacı ve davalı aynı kişiler olduğundan tarafta ayniyet söz
konusudur. İki yargılamada da iflâs talep edildiği için dava konusunda

da ayniyet gerçekleşmiştir. Ancak iflâs yoluyla takibin sonrasında açılan
itirazın kaldırılması ve iflâs davasında dava sebebi; başka bir deyişle
yargılamadaki vakıalar alacaklının maddî hukuka ilişkin hakkı ve iflâs
hukukuna ilişkin meselelerdir. Hâlbuki doğrudan doğruya iflâs davasın
da vakıaların başını iddia edilen doğrudan doğruya iflâs sebebinin somut
vakıaları oluşturur. Bu hâlde iki yargılamada dava sebebinin ayniyetin
den söz edilemeyecektir. Bu hâlde mahkeme, derdestlik gerekçesiyle
ikinci dava olan doğrudan doğruya iflâs davasını usulden reddedemez.
7. Kanuna göre iflâs kararının mahkeme tarafından iflâs dairesine bildiril

mesi üzerine, iflâs dairesi iflâs kararını kanunca gösterilen usule göre
ilân etmek zorundadır (İİK m. 166). O hâlde iflâs kararının ilânı görevi
Kanun tarafından iflâs dairesine verilmiştir. İflâs dairesi kanunen görev
li olduğu bir husus yerine getirmiyorsa bu, bir şikâyet sebebi olarak de-
ğerlendirilecektiı. Zira şikâyet icra ve iflâs dairelerinin hukuka aykırı iş
lemleri bakımından söz konusu olur (İİK m. 16) u.
Olayda ise icra dairesi, iflâs kararını ilan etmeyerek tasfiyenin gerçek
leşmesini geciktirmekte veya tasfiyeye engel olmaktadır. O hâlde ilgili
ler bakımından bir hakkın yerine getirilmemesi veya sebepsiz yere ge
ciktirilmesi söz konusudur (İİK m. 17 II). Buna göre icra mahkemesinde
süresiz olarak şikâyet yoluna başvurmak mümkündür. Şikâyet yoluna
başvurabilecek ilgililer ise burada geniş olarak yorumlanmalıdır. İflâsa
karar verilmekle, iflâs kararından önce müflisin alacaklısı olmuş herkes
iflâs alacaklısıdır ve tasfiyenin yürütülmesinde hukuki menfaati bulun
maktadır. Bu hâlde bütün iflâs alacaklıları icra mahkemesinde, süresiz
olarak, şikâyet yoluna başvurabilir.
'4 “...İİK'nın 16. maddesi gereğince icra ve iflâs dairelerinin yaptığı işlemler hakkında kanuna
aykırı olmasından veya olaya uygun bulunmamasından dolayı icra mahkemesine şikâyet oluna
bilir...1'. Karar için bkz. 13. HD. 08.07 2013.17981/25613 (lexpera.com.tr) (23.07.2018).
■ Doğrudan Doğruya İflâs Sebepleri
OLAY:
Tacir (B)’nin (A)’ya aralarındaki satış sözleşmesinden doğan 30.000 TL
değerinde borcu. (C)’ye ise aralarındaki kıra sözleşmesinden doğan
12.000 TL değerinde borcu bulunmaktadır. Ayrıca (B)’nin bir başka
alacaklısı (D): (B)’ye ödünç olarak verdiği bilgisayarın kendisine teslimi
amacıyla (B)’ye karşı ilamların icrası yoluyla takıp başlatmıştır. Aynı
zamanda (B)’nin ortaklarından olduğu Altaıı İnşaat Kollektif Şirketime
(K) tarafından açılan iflâs davasında ilgili şirketin bütün ortaklarına da
depo emrinin gönderilmesi talep edilmiştir.
SORULAR:
1. (A), (B)’nin kendisine olan 30.000 TL’lik borcunu ve diğer bütün ala
caklılara olan borçlarını kasıtlı olarak ödemediğini ileri sürmüştür. (A)
ödemelerin tatil edilmesi iflâs sebebine dayanarak mahkemeden (B)’nın
iflâsını talep etmiştir. (B) ise cevap dilekçesinde:
a. Borçlarının hepsinin müeccel olduğunu,
b. Alacak muaccelse bile kendisinin geçici olarak ödeme yapamadığını..
c. Ayrıca alacaklılardan bazılarına olan borçlarını ödediğini ileri sürmüştür.
“Ödemelerin tatil edilmesi” kurumu bakımından ilgili ifadelerin hukuki

değerini birbirinden ayrı olarak tartışınız. (B)’nin iddialarında haklı olma
sı durumunda mahkemenin nasıl karar vermesi gerektiğini açıklayınız.
2. Mahkeme (A) tarafından açılan iflâs davasında iflâs sebebinin gerçekle

şip gerçekleşmediğinin alacaklıya ait olduğunu belirterek (A)’nm bu
yükünü yerme getirmemesi sebebiyle davayı reddetmiştir. Mahkemenin
kararı isabetli mıdır? Açıklayınız.
19C İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
3. (B)’nin başka bir alacaklısı (İ),
a. (B)’nin muaccel borçlarından bir kısmını ödeyebilecek kabiliyette ol

madığı,
b. Ayrıca (B)’nin şarta bağlı bazı borçlarını da ödeyebilecek kabiliyette

olmadığını,
belirterek (B)'nın acz hâlinde olduğu gerekçesiyle mahkemeden (B)Tnin

iflâsını talep etmiştir. (İ), İİK m. 17S hükmüne göre mahkemeden iflâs
talebinde bulunabilir mi? (İ)’nin savları (B):nin aciz hâlinde bulundu
ğunu göstermekte mıdır? Açıklayınız.
4. (D), icra emrinde gösterilen süre içerisinde ilamda belirtilen bilgisayarın

kendisine teslim edilmediğini ilen sürerek mahkemeden (B)’nin iflâsını
talep etmiştir. Mahkeme ne karar vermelidir? Neden?
5. Altan Kollektıf Şirketi‘ne karşı başlatılan takipte, şirket ortaklarından

(B)’ye de şirkete tebliğ edilen depo emrinin aynısı tebliğ edilmiştir. (B)
ise; Şirketin ayn bir kişiliği bulunduğundan bahisle şirketin borcunu
ödemek zorunda olmadığını; ayrıca bu borca kendi kusurunun sebebiyet
vermediği, gerekçeleriyle borcu ödememiştir. İddiaları inceleyip bu id
diaların doğruluğu hâlinde mahkemenin ne karar vermesi gerektiğini
açıklayınız.
CEVAPLAR:
1.
a. Ödemelerin tatil edilmesi iflâs sebebi, iflâs sebeplerine göre yapılan

ayrımda “borcun ödenmemesi tehlikesinden kaynaklanan” bir iflâs se
bebidir. O hâlde bu iflâs sebeplerinin gerçekleşebilmesi için alacaklının
para alacağının ifa edilmemesi tehlikesinin gündeme gelmesi gerekmek
tedir. Ödemelerin tatil edilmesi, borçlunun muaccel olmuş para borçla
rını genel ve sürekli bir şekilde ifa etmemesi olarak açıklaıımaktadır.
Ödemelerin tatil edilmesinin söz konusu olabilmesi için borçlunun mu
accel olmuş para borcunu ifa etmemesinin dışında aynı zamanda bu
ödememenin genel ve sürekli olması gerekmektedir. Buna göre borçlu
bazı borçlarını ödüyor ancak başkaca borçlarım ödemiyorsa ödemelerin
tatil edilmesi söz konusu olmaz. Bunun dışında “süreklilik” unsuru ge
reği borçlunun borcunu ödememesi süreklilik arz etmiyor, sadece geçici

bir durum söz konusuysa yine ödemelerin tatil edilmesi müessesesı söz
konusu olmaz.
Öncelikle belirtmek gerekir kı İİK m. 177 hükmünden düzenlenen “doğ

rudan doğruya iflâs sebeplerinin” ortak noktalarından birincisi., madde
başlığından da anlaşılacağı üzere bu iflâs sebebine dayanarak borçlunun
iflâsı yalnızca alacaklı tarafından talep edilebilir. İkinci ortak noktaysa
bu sebeplerin hepsi “borcun ödenmeme tehlikesinden kaynaklanan” if
lâs sebeplendir. Dolayısıyla ortada İcra ve İflâs Hukuku anlamında bir
“tehlike” mevcut olduğundan, borçlunun iflâsını talep edecek alacaklı
nın borcunun muaccel olması gerekmez. Alacaklı yalnızca, alacağının
muaccel olduğu tarihle borçlu tarafından ödememe tehlikesiyle karşı
karşıya olduğunu ıspatlamalıdır. Ancak belirtmek gerekir ki iflâs, pa
ra veya teminat alacakları için söz konusu olan bir yol olduğu için
alacaklının alacağı muaccel olmasa da bir para alacağı olmalıdır.
Bir alacaklının ödemelerin tatil edilmesi sebebine dayanarak borçlusu

nun doğrudan dcğruya iflâsını talep edebilmesi için alacağının muaccel
olması gerekmez. Ancak alacağın muacceliyet şartı, ödemelerin tatil
edilmesi iflâs sebebinin mevcudiyeti için geçerlidir. Zira ödemelerin ta
til edilmesinin sez konusu olabilmesi için borçlunun genel ve sürekli bir
biçimde muaccel olmuş para borçlarının ödememiş olması gerekmekte
dir. Buna göre (B)Tnin iddiasında haklı olması durumunda, iflâs talebi
reddedilecektir.
b. Ödemelerin tatil edilmesi kuruntunun söz konusu olabilmesi için, borç

lunun muaccel olmuş para borçlarını sürekli olarak ifa etmemiş olması
gerekir. Borçlunun borcunu ifa etmemesinin hangi sebepten kaynaklan
dığının bir önemi bulunmamaktadır. Zira borçlu, mali durumu bozuldu
ğu için örneğin teknik anlamda aciz hâlinde elduğu için borcunu ifa
edemediği gibi'”; keyfi bir sebeple: başka bir deyişle borçlarını ifa ede-
" Örneğin bu karar konu olan olayda borçlu mali durumu sebebiye borçlannı ödeyememektedir:
Mahkemece, davacının doğrudan doğruya iflâs istediği. 6183 sayılı Yasa'nın 100 ve İİK'nun
177 ve 179 maddesindeki koşulları bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş;
hüküm, davacı Hazine vekilince temyiz edilmiştir 6183 sayılı Yasa'mn 100 maddesinde, amme
alacaklarının tahsili için İİK'nun hükümleri dairesinde, amme borçlusunun iflâsının istenebileceği
öngörülmüş, davacı Hazine de söz konusu maddeye dayanarak davalı hakkında yapılan ta
kiplerin semeresiz kaldığını ve yaptıktan araştırma sonucu davalının borçlarını ödeyecek
bilecek durumda olmasına rağmen borcunu ifa etmemiş olabilir. Ancak

bu durum süreklilik arz etmiyorsa artık “ödemelerinin tatil edilmesi” se
bebine dayanarak borçlunun iflâsını talep etmek mümkün değildir.
(B)’nin iddiasında haklı olması durumunda iflâs davası reddedilecektir.
c. Ödemelerin tatil edilmesinin söz konusu olabilmesi içim ödememe hâli

nin genel olması gerekir (genellik ilkesi). Başka bir deyişle borçlunun.,
alacaklıların büyük çoğunluğuna ödememe yapmaması borçlu tarafın
dan ödemelerin tatil edildiğini göstermektedir. Genellik ilkesinin sebebi:
iflâsın borçlu bakımından ağır sonuçlara yol açmasıdır. Buna göre borç
lu alacaklılardan miktar bakımından gözle görülür bir kısmına ödeme
yapabiliyorsa esasen diğer alacaklılar bakımından alacağın ödenmemesi
tehlikesi de yoktur. Şayet (B): bu iddiasında haklıysa ödemelerin tatil
edilmesine dayanarak iflâs talebinde bulunulamayacağı içim mahkeme
davayı reddetmelidir.
2. HMK m. 190 hükmüne göre: "İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme
bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi le
hine hak çıkaran tarafa aittir. ” Burada ilgili iflâs sebebinin gerçekleşmiş
olmasından dolayı kendi lehine hak çıkarak olan taraf ise borçlunun iflâ
sım talep eden alacaklıdır. Bu hâlde iflâs sebebinin gerçekleşmesinin hu
kuki sonucundan kendi lehine hak çıkaracak olan taraf alacaklı olduğu
için iflâs sebebi alacaklı tarafından ispat edilmelidir. Ayrıca belirtmek ge
rekir ki İİK m. 177 hükmünde gösterilen iflâs sebepleri kamu düzeninden
sayılmadığından, ilgili iflâs sebeplerinin gerçekleşip gerçekleşmediği ko
nusunda taraflarca getirilme ilkesi uygulanır; başka bir ifadeyle ilgili iflâs
sebeplerinin mevcudiyeti re'sen araştırılmaz'56. (A)!nın iflâs sebeplerine* 66
hiçbir mal varlığının bulunmadığını saptadıklarını ileri sürerek İİK'nın 177. maddesi çerçe
vesinde borçlunun doğrudan iflâsına karar verilmesini istemiştir. Mahkemece dava, bu çerçeve
de değerlendirilip davacı tarafından davalı borçlunun durumuna lişkin olarak sunulan belgelerin
anılan 177. maddenin 2. fıkrasında tanımlanan ödemelerin tatili mahiyetinde olduğu gözetilerek
ve İİK'nın 177 /son maddesinde yapılan atıf uyarınca aynı Yasanın 166. maddesinin 2. fıkrasın
daki usulle ilan yapılarak, uygun sonuç dairesinde bir karar vermek gerekirken, yazılı olduğu şe
kilde hüküm kurulması isabetsizdir"../'. Karar için bkz. 19. HD, 20.06.1995 . 5427/5626
(kazanci.com.tr).
66 . Davacı, borçlu şirket hakkında kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yaptığını, dava
lının haczi kabil malı bulunamadığını, fabrikanın muvazaalı olarak başka bir firmaya devredildi
ğini. davalının alacaklılara zarar vermek amacıyla şirketin mal varlığını elden çıkarttığını ileri sü
rerek iflâsına karar verilmesini istemiştir. Bu talep'doğrudan iflâs talebi olup,'İİKnın 177. mad
desinde düzenlenmiştir. Doğrudan iflâs talebinde bulunurken daha önce iflâs yoluyla takipte bu
lunmak gerekmez Mahkemenin gerekçesi bu nedenle yerinde değildir. Davacının ileri sürdü
ğü hususlar İİK’nın 177. maddesinin 1. fıkrasına göre değerlendirilip bu konuda ibraz edi-
ilişkin olarak ispat yükünü yerine getirmemesi durumunda iflâs talebinin

reddi gerekeceğinden; mahkemenin kararı isabetlidir.
3.
a. İİK m. 17S hükmünde düzenlenen aciz hâlinin söz konusu olabilmesi

için., borçlunun muaccel olmuş para borçlarını sürekli olarak ödeme ka
biliyetinden yoksun olması gerekir. Aciz hâli, borca batıklıkla birlikte,
mali durumun bozulmasına bağlanan iflâs sebeplerinden bir tanesidir.
Önemle belirtmek gerekir ki aciz lıâlı ile borca batıklık ayrı kuramlardır.
Zira aciz hâlinde borçlunun mal varlığının aktif ve pasiflerinin dengesi
nin ölçüsü değil; borçlunun ödeme kabiliyeti, başka bir ifadeyle ödeme
gerçekleştirebilmesi için sahip olduğu araçların varlığı önemlidir. Borç
lu bu araçlara sahip değilse aciz hâlmdedır ve mahkemeden iflâsını talep
edebilir. Aciz hâli, borca batıklıktaıı farklı olarak bir ihtiyari iflâs sebebi
teşkil eder.
Aciz hâli iflâs sebebinin İÎK m. 177 hükmünden düzenlenen iflâs sebep
lerinden farkı, bunun alacaklıya değil; doğrudar. doğruya borçluya iflâs
talebi hakkı vermesidir. Bu hâlde İİK m. 17S hükmüne göre borçlunun
aciz hâlinde olması sebebiyle yapılan yargılamada bir uyuşmazlık ve
hak çekişmesi olmadığından, ilgili yargılama bir çekişmesiz yargı işi
olarak nitelendirilmelidir167. Esasen bu durumda herhangi bir alacaklı
borçlunun iflâsını talep edemeyecektir. (İ)’nin bu talebi de mahkeme ta
rafından bu sebeple reddedilecektir.
Ancak (İ)’nin savları aciz hâlinin gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti

bakımından önem taşımaktadır. Borçlu muaccel borçlarını sürekli olarak
ödeme kabiliyetinden yoksunsa aciz hâlinden bahsedilir. Aciz hâlinde,
len deliller de dikkate alınarak doğrudan iflâs koşulunun bulunup bulunmadığı araştırılarak va-
rılacak uygun sonuç çerçevesinde bir karar verilmelidir. Mahkemece bu yönler gözetilmeden
yazılı şekilde hüküm kurulmasında isabet görülmemiştir...". Karar için bkz. 19 HD. 30.10.1997.
6553/9045 (ww.kazan: i .c om.tr>(27.07.2018).
'e Borçlu tarafından hasımsız olarak açılan iflâs davasında, davaya müdahil olan alacaklılar
borçlunun, iflâsını istemesinden kısa bir süre önce ticari emtiasını, kardeşinin dükkanına kaçır
dığını. otomobilini muvazaalı şekilde yakınlarına devrettiğini ve ticari defterlerinin de usulüne
uygun tutulmadığını savunarak,- kötü niyetli borçlunun kendisinin iflâsını isteyemeyeşeğinden
davanın reddini talep etmişlerdir. Mahkemece,, bu savunma üzerinde durulmamış ve borçlunun
kendisinin iflâsını istemekte haklı olup olmadığı yönünden bir inceleme yapılmamıştır. Bilindiği
üzere İİK'nın 178 maddesinde,, alacaklılannı zarara duçar edecek eylemler sonucu aciz hâline
geldiğini bildirerek, kendisinin iflâsını talep etmesi haklı kabul edilemez.. Karar için bkz. 19.
HD. 16.04.1992. 2431/1328 (awa-kazanci ccm tr) (27.07 2018).
ödemelerin tatilinden farklı olarak genellik unsuru aranmaz. Buna göre

borçlunun aciz hâlinin söz konusu olabilmesi için borçlarının büyük çoğun
luğunu ödeme kabiliyetinden yoksun olması gerekmez, borçlarının önemli
bir kısmını ödeme kabiliyetinden yoksun olması yeterlidır. Bu durumda
(î)’nin iddiası doğruysa bu husus (B)’nin aciz halir.de olduğunu gösterir.
b. Borçlunun aciz hâlinde olduğunun kabulü için muaccel olmuş borçları

bakımından ödeme kabiliyetinin mevcut olmaması gerekir. Geciktirici
şarta bağlı bir borç, henüz şart gerçekleşmediği için doğmamıştır. Doğ
mamış bir borç ise evleviyetle muaccel olamayacağından, geciktirici
şarta bağlanmış para borçlarının aciz hâlinin varlığından dikkate alın
ması mümkün değildir. (İ)’nin savı isabetsizdir.
4. İİK m. 177 hükmüne göre borçlunun icra emrinde gösterilen alacağı

ödememesi bir iflâs sebebidir. Bu iflâs sebebi esasen “borcun ödenme
mesine” dayanar. iflâs sebeplerinden biridir. Genel iflâs yoluyla takipte
iflâs sebebi, ödeme emrinde gösterilen borcun ödenmemesıyken burada
iflâs sebebi, icra emrinde gösterilen borcun ödenmemesidır. İİK m. 177
hükmünün söz konusu olabilmesi için:
• Bir para veya teminat alacağının söz konusu olması,
• Bu para alacağının bir ilamla tespit edilmiş olması,
• Borçluya icra emri gönderilmesine rağmen yedi gün içerisinde bor
cun ödenmemiş olması gerekir. Şayet borçluya henüz icra emri gön
derilmemişse borçlunun iflâsının talep edilmesi mümkün değildir.
Zira buradaki iflâs talebi icra emrine dayalı olarak gerçekleştirilir158.
Belirtildiği gibi bir iflâs, para veya teminat alacakları bakımından söz
konusu olan bir yoldur. Şayet alacaklının, alacağı bir para veya teminat
alacağı değilse İİK m. 177 hükmünde gösterilen hiçbir iflâs sebebine
68 '.. Dolayısıyla borçlunun doğrudan iflâsının istenebilmesi için ilama bağlı alacağın icra emri ile
talep edilmesi zorunludur. Nitefom, 1940 yılında. İİK'da 3890 saydı Kanunla yapılan değişiklik sı
rasında. Hama dayanan alacakların icra emri ile istenmesine gerek olmaksızın, alacaklının doğ
rudan borçlunun iflâsım talep edebilmesine olanak tanıyan hükümetin değişiklik teklifi. Türkiye
Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu tarafından kabul edilmemiştir (Bkz. Kuru, B: İcra ve İflâs
Hukuku, C İli, Ankara 1993. s. 2773, 2774). Tarihsel süreç içerisindeki bu gelişmeden de anla
şılacağı üzere, "ilama dayalı alacağın icra emri ile talep edilmesi', görmezden gelinebilecek bi
çimsel bir husus değil, doğrudan iflâs karan verilebilmesi için kanun koyucunun öngördüğü zo
runlu bir koşuldur. Bu iibarla. usul ve yasaya uygun mahkeme kararının onanmasına karar ve
rilmiştir../ karar için bkz. 19. HD. 29.5.2008, 2487/5950 (kazanci.com.tr).
dayanılarak borçlunun iflâsının istenmesi mümkün değildir. Aynı şekil

de İİK m. 177Tde gösterilen icra emrinde gösterilen alacağın ödenme
mesi sebebine de dayanmak için alacağın bir para veya teminat alacağı
olması gerekmektedir”.
Olayda ise icra emrinde mevcut olan hak ise bir para alacağı değil., ayni
haktan ibarettir. Zira alacaklı (D)_. (B)Tden bilgisayarının teslimini talep
etmektedir. Bu hâlde icra emrinde gösterilen alacak bir para veya temi
nat alacağı olmadığından bu icra emime dayalı olarak borçlu (B)’nın if
lâsı talep edilemez.
5. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunuma göre: “Şirketin iflâsı, ortakların

iflâsım gerektirmez. Ancak, depo kararına rağmen para yatırılmadığı
takdirde alacaklı, depo kararının ortaklara veya içlerinden bazılarına
da tebliğini ve gereğini yerine getirmedikleri takdirde şirketle birlikte if
lâslarına karar verilmesini mahkemeden isteyebilir” (TTK m. 240). Bu
hükümde de esasen kollektıf şirket ortaklarının şirket borçlarından ikin
ci derecede sorumluluğu prensibinin bir yansımasıdır ’0.
TTK m. 240 hükmünde düzenlenen iflâs sebebi, “borcun ödenmemesi

sebebine dayanan iflâs sebeplerindendir. ” Kanunda ‘‘depo kararma
€S “...İlamlı icra takibine konu ilamda "inşaat ve tesisat malzemelerinin davacıya aynen iadesine,
mümkün olmadığı takdrde takiple bağîı kalınarak 4 000 OOO.OOO-TL.'nın davalıdan reeskont fai
ziyle birlikte tahsiline" karar verilmiş ve bu karar Yargıtay 15. Hukuk Dairesince onandıktan son
ra kesinleşmiştir Davacı bu ilama dayanarak davalıya icra emri göndermiş, icra emrinde belir
tilen malların teslim edilmediğini ve alacağın ödenmediğini ileri silrerek İİK.nun 177/4.
maddesi uyarınca ilam borçlusunun iflâsını istemiştir. lİKnın 177/4. maddesinde ilama
müstenit alacağın icra emriyle istenmesine rağmen ödenmemesi doğrudan iflâs sebebi olarak
gösterilmiştir. Görüldüğü gibi hükmünde iflâs isteyebilmek için 'lama dayanak bir alacağın is
tenmesi ve ödenmemesi gerekir. Mal teslimine ilişkin Hamlar yönünden anılan hükümde bir açık
lık bulunmamaktadır. İlamların icrası İİKnun 24 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Alacaklı
ya iflâs isteme yetkisi veren 37. madde ve 32. madde ile başıayan "II. Para ve Teminat Ve
rilmesi Hakkmdaki ilamların icrası" başlığı altında düzenlenmiştir. Kanun koyucu para ve
teminattan başka borçlar hakkmdaki ilamların icrasından alacaklıya iflâs isteme hak ve
yetkisi vermemiştir Mahkemece bu yönler gözetilerek iflâs devasının reddine karar verilme
sinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır...
*. Karar için bkz. 19. HD. 29.05 2003. 9388/5752
(ww’jv kazanci.com tr) (22.06.2018).
' c “..Mahkemece yapılması icap eden işleme gelince, Ticaret Kanunu'nun 179 maddesinde
açıklandığı gibi, kotlektf şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı, birinci derecede şirket mesul
dür. Şu kadar ki. şirkete karşı yapılan icra takibi semersiz kalmış veya şirket herhangi bir
sebeple sona ermiş ise. yalnız ortak veya ortakla birlikte şirket aleyhine dava açılabilir ve
takip yapılabilir. Olayca da davalı şirketin bu davanın açtlmasırdan sonra iflâs sebebiyle varlı
ğı sona ermiş ve koilekıif şirketlerde' ortakların mesuliyetisınırlı bulunmamış olması itibariyle, bu
dava üzerinden Ticaret Kanunu'nun 179. maddesi uyarınca şirket ortafdânnı, davanın kaldığı
yerden takip ve dava etmek mümkün bulunmuştur...”. Karar cin bkz. 15. HD. 30.05.1974.
397/501 (\w>w.kazanci.com.tr)(28.07.2018).
göre borcun ödenmemesi” söz konusudur. Bunun söz konusu olabil

mesi içinse;
• Kollektif şirkete karşı iflâs yoluyla takip başlatılmış olmalı..
• Mahkeme, edeme emrine itiraz edilmişse şirketin itirazını kaldıra

rak, depo kararı vermeli.
• Kollektif şirket depo kararma rağmen borcunu ödememeli,
• Mahkeme alacaklının talebi üzerine usûlüne uygun olarak depo ka

rarını ortaklara da tebliğ etmelidir.
Ortak hakkında da iflâs talebi için yukarıdaki şartlar yeterli ve gerekli

dir. Bunun dışında ortağın ilgili borcun doğumundan sorumlu olup ol
mamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Bu hâlde ortak (B),
kollektif şirketin borçlarından ikinci derecede sorumludur ve yukarıdaki
şartlar yerine getirildiğine göre (B)’nin de şirketle birlikte iflâsım talep
etmek mümkündür.
■ İflâsın Açılmasının Takip Hukuku ve Medeni Usul Hukuku Üzerindeki Etkisi
OLAY:
(X) Sanayi A.Ş. hakkında 16.05.2017 tarihinde iflâs kararı verilmiştir.
Şirketin alacaklılarından (A)’nın başlatmış olduğu takipte ise şirketin İs
tanbul’da bulunan bir taşınmazı 15.05.2017 tarihinde açık arttırma sure
tiyle ilıale edilmiş; ancak ilgili (İ) tarafından 18.05.2017 tarihinde süresi
içerisinde ihalenin feshi talebinde bulunmuştur. Şirket, iflâs kararına
karşı istinaf yoluna başvurmuştur.
SORULAR:
1. Bölge adliye mahkemesinin iflâs kararını kaldırdığı hâlde, iflâs idaresi
bazı malların acele şekilde paraya çevrilmesine karar vermiştir. İflâs
idaresinin kararı isabetli midir? Açıklayınız.
2. Alacağı taşınmaz rehiniyle teminat altına alınmış iflâs alacaklısı (K)_.

taşınmazın bedelinin bir anda düştüğü gerekçesiyle, rehinli taşınmazın
masadan çıkartılmasını talep etmiş ancak iflâs idaresi bu talebi reddet
miştir. (K)’nın bu karara karşı başvurabileceği bir hukuki çare var mı
dır? Açıklayınız.
3. İflâs kararının kesinleşmiş olduğu varsayımında (D), iflâsın açılmasın

dan önce, (X) Sanayi A.Ş.’ye karşı takibin devam etmesi amacıyla itira
zın iptali davası açmıştır. İflâsın açılmasının itirazın iptali davasının
akıbeti üzerindeki etkisini açıklayınız.
4. (X) Sanayi A.Ş.’nin, iflâsın açılmasından önce borçlusu (B)’ye başlattı

ğı genel haciz yoluyla takibin akıbetini açıklayınız.
5. İflâsın açılmasıyla beraber,
a. Şirkete karşı açılan kişilik haklarına müdahalenin önlenmesi davasının,

b. Haksız rekabet teşkil eden eylemin tespiti davasının,
c. Hacız alacaklısı (L) tarafından şirkete açılan tasarrufun iptali davasının,
d. Hacız alacaklısı (H) tarafından talep edilen itirazın kaldırılması talebi

üzerine görülen itirazın kaldırılması yargılamasının,
akıbetlerini açıklayınız.
6. îcra dairesi, açık arttırma sonucunda elde edilen bedeli, haciz alacaklısı
(A)’ya ödemiştir İlgili işlem hukuka uygun mudur0 Neden?
7. İflâsın açılmasından sonra müflisin alacaklısı olan (N):nin başlatmış

olduğu hacız yoluyla takibin akıbetini açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Olaydaki uyuşmazlık konusu iflâs kararına karşı kanun yoluna başvu
rulması hâlinde tasfiye sürecinin akıbetiyle ilgilidir. İflâs kararına karşı
kanun yoluna başvuru konusunu madde madde incelemek gerekirse;
• Daha önce de belirtildiği gibi iflâs davası ve iflâs davası sonucunda

verilen iflâs kararı inşai mahiyettedir. İnşai kararların, diğer karar
lardan farkı ise bunların maddî hukuk üzerinde inşai tesir (inşai et
ki) yaratmalarıdır. Ancak inşai karara bağlanan inşai tesir (etki), an
cak inşai kararın şekli anlamda kesinleşmesiyle doğar. Bunun tek
istisnası ise, iflâs kararıdır. İflâs davası sonucunda verilen karar so
nucunda, bu karar şekli anlamda kesinleşmesine gerek olmaksızın,
inşai tesir (etki) doğar. Buna göre iflâs kararına karşı kanun yoluna
başvurulması tasfiyenin başlamasına engel değildir (İİK m. 164 III).
• İflâs kararına karşı kanun yoluna başvurulması durumunda, kanun

yolu mahkemesinin vermiş olduğu kararın ise tasfiye üzerindeki et
kisi esasen tereddütlü bir noktadır. Zira Kanunda bu hususla ilgili
açık bir hükim bulunmamaktadır. Olaydaki esas sorunun da bu ol
duğu görülmektedir. İflâs kararında, diğer inşai kararlardan farklı
olarak, inşai tesir karar kesinleşmekle doğduğu için, iflâs kararının
kanun yolu mahkemesi tarafından kaldırılması hâlinde, kararla baş
lamış olan tasfiye sürenin durup durmayacağı tartışılması gereken
bir husustur Kanunda açık hüküm olmamasına rağmen bu hâlde
Kanunun ilâmların icrasına ilişkin hükümlerinden icranın iadesine

ilişkin hükmün (İİK m.40) uygulanması gerektiği Yargıtay tarafın
dan belirtilmektedir’". Buna göre iflâs kararı istinaf mahkemesi ta
rafından kaldırılmakla artık iflâsa ilişkin bürün tasfiye işlemleri du
rur; bu karar kesinleşirse de tasfiye sona erer.
Olayda da iflâs kararının bölge adliye mahkemesi tarafından kaldırılma

sıyla birlikte iflâs tasfiyesi olduğu yerde durur. Artık ne iflâs idaresi ne de
başka bir iflâs organı., iflâs tasfiyesiyle ilgili herhangi bir karar alamaz. Bu
hâlde iflâs idaresinin kararı hukuka aykırıdır. İflâs idaresininse kararları
nın kanuna veya hadiseye aykırı olması sebebiyle menfaati ihlâl edilen il
gililer tarafından şikâyet yoluna başvurulabilecektir (İİK m. 227).
2. İflâsın açılmasıyla birlikte rehinli mal da masaya girer. Ancak rehin,

rehinli alacaklıya diğer alacaklılara oranla bir rüçhan hakkı tanımakta
dır. Buna göre üzerinde rehin tesis edilmiş olan malm paraya çevrilmesi
sonucu öncelikle rehin hakkı sahibi alacaklı tatmin edilecektir (İİK
m. 185/1). O kadar kı rehin alacaklısı dilerse iflâsın açılmasından sonra
da masaya karşı rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatabilir.
Ancak masaya giren rehinli malm kimi hâllerde kıymetinin düşmesi

sebebiyle, bunun iflâs masasına giren diğer mallarla birlikte paraya
çevrilmesi rehin alacaklısının aleyhine olabilir. Kanun koyucu bunun
önüne geçmek için, rehinli malın kıymetinin düştüğü hâllerde alacak
lının talebiyle masadan çıkarılabileceğini öngörmüştür (İİK m.
185.11). Şayet rehinin kıymetinin alacağa yeterli gelmeyeceği piyasa
değeri itibariyle anlaşılıyorsa ve rehin hakkı sahibi rehinin satılması
nı istemezse, rehin masadan geçici olarak çıkarılır. Bu hâlde iflâs
idaresi., rehinli malı masadan çıkarmak zorundadır. Şayet, iflâs idare
si bu şartlara rağmen rehini geçici olarak masadan çıkarmazsa., rehin
‘...İflâs karan verilmekle, iflâsın açılmasına dair kararın iflâs idaresine bildirilmesi ile beraber
iflâsın hukuki sonuçları ortaya çıkar ve iflâsla ilgili işlemlere baş'anır. Yargıtay'a müracaat edil
mesi. İİK'nun 164. maddesinde açıklandığı gibi., ifiâsın ilanına ve masanın teşkiline engel değil
dir İflâs karan Yargıtay ilamı ile bozulduğu takdirde işlemler olduğu yerde durur ve de
vamı mümkün değildir. Ancak, ticaret mahkemesinin davanın seyrine göre vereceği karar dai
resinde önce verilmiş tedbirler devam eder veya değiştirilir. Olayda iflâs karan 1.12 1980 tari
hinde bozulduğuna nazaran bu tarihten sonra herhangi bir işlenin yürütülmesi., bittabi bu arada
müflise ait gayrimenkulun satışı mümkün değildir. Bu nederte ve özellikle gayrimenkulün
14 5.1981 'de satıldığına nazaran bu satışın ve bozmadan sonraki işlemlerin iptaline dair merci
kararı kanuna uygundu'. O hâlde tarafların temyiz itirazları yerinde değiidir. Merci kararı onan
masıdır.. r. Karar için bkz. 12. HD. 01.11.1982. 6309/7818 (vava- kazanci com.tr)(28.07.2018).
hakkı sahibi iflâs idaresinin bu işlemine karşı şikâyet yoluna başvu

rabilir (İİK m. 185 III). Olayda da rehinli malı masadan geçici olarak
çıkarmayan iflâs idaresinin bu işlemine karşı., rehin hakkı sahibi (K),
şikâyet yoluna başvurabilir.
3. İflâsın açılmasıyla birlikte müflisin davalı veya davacı olduğu bütün

hukuk davaları tatil edilir (ÎKK m. 194). Dikkat edilirse burada “durma
ve düşme” değil; “tatil edilme” kurumu söz konusudur. İtirazın iptali ise
genel mahkemelerde genel hükümlere göre görülen bir davadır. Ancak
itirazın iptali davası., her ne kadar genel hükümlere göre görülse de baş
latılmış olan cüz’i takiple doğrudan doğruya bağlantılıdır. Öyle ki bu
davanın amacı durmuş olan takibe devam edilmesinden ibarettir. O hâl
de iflâsın açılmasıyla beraber icra takibi duracağından ve karar kesin
leşmekle de takip düşeceğinden itirazın iptali davasının da bu noktada
konusuz kalmasının gerektiği düşülebilir. Zira ortada geçerli bir takip
yoksa veya takıp sona ermişse itirazın iptali davası açılamayacağı gibi
şayet takıp, derdest itirazın iptali davası sırasında düşmüşse, artık itira
zın iptali davası da konusuz kalacağından, karar verilmesine yer olma
dığı kararı verilmelidir. Ancak belirmek gerekir ki bu hâlde ikili bir ay
rıma gitmek gerekecektir.
Bu teorik esaslara rağmen usul ekonomisi gereği Yargıtay düzenli içti
hatlarda farklı bu esas belirlemiştir. Buna göre iflâsın açılmasıyla itira
zın iptali davası ikinci alacaklılar toplanmasına kadar tatil edilir (İİK m.
194). Ancak ikinci alacaklılar toplanmasında davayı kabul veya sulh
şeklinde bir karar çıkmazsa, davaya İİK m. 235 hükmünde düzenlenen
sıra çen eline itiraz davası olarak devam edilecektir'T2.
4. İflâsın açılmasıyla birlikte müflisin aleyhine başlatılan hacız yoluyla
takipler ve teminat gösterilmesine ilişkin takipler durur, iflâs kararı ke-
* “...İcra İflâs Kanunu'nun 193 maddesine göre iflâsın açılmasıyla müflisin borçlu olduğu takipler
kural olarak durur, iflâs kararının kesinleşmesiyle takipler düşer. İtirazın iptali'davasının açıldığı
tarihte iflâs kararı kesin’eşmediğinden davalı şirketler aleyhine başlatılan takip düşmemiştir. Ku
ral olarak iflâsın açılmasından sonra müflis aleyhine dava açılama'zsa da somut olayda İflâs ka
ran kesinleşmeden itirazın iptali davası açıldığından bu dava İİK'nun 235. maddesi uya
rınca açılmış kayıt kabul davası gibi değerlendirilip sonucuna göre işlem yapılmalıdır
Dava konusu alacağın iflâs masasına bildirilmesi ve 2 alacaklılar toplantısında kabulü hâlinde
itirazın iptali davası kor.usuz kalacak, alacağın kabul edilmemesi hâlinde bu davaya kayıt kabul
davası olarak devam edilip iflâs tarihi itibarıyla tespit ediien alacağın iflâs masasına kaydına ka
rar verilecektir...*. Karar için bkz. 19. HD. 07.11.2012. 8453/16194 (www.kazanci.com.tr)
(28.07.2018).
sinleşmekle bu takipler düşer (İİK m. 193). Dikkat edilirse iflâsın etki

sinin olduğu takipler;
• Hacız yoluyla veya teminat gösterilmesine ilişkin takiplerdir. Buna

göre rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takıp ve borçlunun mal var
lığına ilişkin olmayan takipler üzerinde iflâsın etkisi olması müm
kün değildir.
• Bu takiplerden yalnızca müflise karşı başlatılan takipler duracak veya

düşecektir. Zira iflâsın amacı alacaklılar arasında eşitliğin sağlanması
suretiyle olabildiğince fazla alacaklının tatmin edilmesini sağlamak
tadır. Bu sebeple yalnızca müflisin borçlu taraf olduğu takipler bakı
mından iflâsın etkisi olduğundan bahsetmek gerekecektir.
Müflisin başlatmış olduğu: başka bir ifadeyle müflisin alacaklı taraf oldu
ğu takipler iflâs kararından etkilenmez. Ancak belirtmek gerekir ki şayet
müflisin başlatmış olduğu takıp., masa mal varlığına giren bir mal veya
hakka ilişkinse artık takibin tarafı., masaya giren mal varlığı üzerinde ta
sarruf yetkisi kısıtlanan müflis değil; iflâs masasını temsilen iflâs idaresi
dir. Şayet iflâs idaresi dilerse takibe devam edebilecektir. Zira iflâs idare
sinin görevlerinden biri de masa adına müflisin muaccel alacaklarına tah
sil etmek amacıyla takıp başlatmak veya dava açmaktır (İİK m. 229 I).
5.
a. İflâsın açılmasıyla birlikte müflisin taraf olduğu bütün hukuk davaları

tatil edilir. Bu davaların devam edip etmeyeceğine ikinci alacaklılar top
lanması organı karar vereceğinden, hukuk davaları ikinci alacaklılar top
lantısından on gün sonrasına kadar tatil edilecektir (İİK m. 194). İflâsın
açılmasıyla tatil edilecek hukuk davaları;
• Müflisin mal varlığına ilişkin hukuk davalandır. Zııa iflâsın açılma

sıyla birlikte müflisin mal varlığının tasfiyesi söz konusu olur; bu
hâliyle iflâsın etkisi de kural olarak müflisin mal varlığı üzerindedir.
O hâlde kişiler hukuku ve aile hukukuna ilişkin davalar kural olarak
iflâsın açılmasından etkilenmezler.
• Kanuna göre acele hâllerde görülen davalar da iflâsın açılmasından

etkilenmezler. Yargıtay, basit yargılama usulüne göre görülen bütün
davaların acele hâllerden olduğundan bahisle, bunların iflâsın açıl
masına rağmen devam edeceğini belirtmektedir '2. Ancak dikkat et

mek gerekir ki bu davalar müflisin mal varlığına ilişkin olduğundan
ve müflis masaya giren mal varlığı unsurları üzerinde tasarruf yetki
sini kaybettiğinden ilgili davaların tarafı iflâs masasın adına iflâs
idaresi olacaktır.
b. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunumda düzenlenen haksız rekabet, haksız

fiil esasına dayanan bir borç kaynağıdır. Haksız fule ilişkin yargılama
lar. bunlar birer tespit veya eda davası olsun olmasın, mal varlığına iliş
kin yargılamalardır. O hâlde iflâsa karar verilmekle bu dava da tatil edi
lecektir.
c. Cüz’i icrada açılan tasarrufun iptali davasının amacı, borçlunun tasarru

fun konusunu oluşturan mal veya hakkı, haczin konusu hâline getirmek
tedir. Bu hâlde cüz’i icrada açılan tasarrufun iptali davası, her ne kadar
genel mahkemelerde genel hükümlere göre görülse de başlatılan cüz’i
takiple sıkı bir bağlantı içerisindedir. Ortada geçerli bir takıp yoksa ta
sarrufun iptali davası da açılamaz. İİK m. 193 hükmüne göre ise iflâs
kararıyla müflise karşı hacız yoluyla veya teminat gösterilmesine ilişkin
takipler duracak, kararın kesinleşmesiyle de ilgili takipler düşecektir.
• Esasen burada sorun bir yandan iflâsın açılmasının takiplere etkisi

ni düzenleyen İİK m. 193 hükmüyle diğer yandan da iflâsın açıl
masının davalara etkisini düzenleyen İİK m. 194 hükmüyle ilgili
dir. Zira öncelikle iflâsın açılmasıyla tasarrufun iptaline dayanak
olan takip İİK m. 193 gereği duracak; tasarrufun iptali davası ise
İİK m. 194 gereği tatil edilecektir. İflâs kararı kesinleşene kadar ta
kip durmaya devam edecek; tasarrufun iptali davası ise tatil edil
meye devam edecektir.
• Şayet iflâs kararı kesinleşirse takıp düşer; bu hâlde tasarrufun iptali

davasının sürdürmenin bir amacı kalmaz; yukarıda da belirtildiği
' ’ v.. Hukuk davalarının tatilini düzenleyen İİK'nın 194. maddesi ’acele hâller müstesna olmak
üzere müflisin davacı ve davalı olduğu hukuk davaları durur ve ancak alacaklıların ikinci toplan
tısından 10 gün sonra devam olunabilir" hükmünü taşımaktadır. Gerek uygulamada gerekse eğ
retide tahliye davalarının acele davalardan olduğu tartışmasızdır. Ayrıca adli ara vermeyi düzen
leyen HUMK'un 176 maddesinde adli tatilde görülen'davalar a'asmda tahliye davaları da sa
yılmıştır. Zira tahliye davaları basit yargılamaya tabi, yasa koyucu tarafından bir an önce
çözümü amaçlanan davalardandır..." Karar için bkz 6. HD 22.09 2010. 5544/9875
(wwn kazanci.ccm.tr)(28.07.2018).
gibi geçerli bir takibin bulunması tasarrufun iptali davasının bir ön

şartı olduğundan: takibin iptal edilmesi veya takibin düşmesi hâlin
de tasarrufun iptali davası da konusuz kalır '4. Bu durumda mah
keme karar verilmesine yer olmadığı kararı vermek zorundadır.
Başka bir ifadeyle davanın devamı, dava konusuz kaldığından, ola
naklı olmadığından bu davanın artık ikinci alacaklılar toplanması
nın kararına kadar tatil edilmesi de mümkün değildir.
d. Doktrinde çoğunluk ve Yargıtay itirazın kaldırılmasını hukuki nitelik

olarak bir “dava” olarak tanımlamamaktadır. Şayet bu görüş kabul edi
lirse iflâs kararının, hacız alacaklısı tarafından açılan itirazın kaldırılma
sı yargılaması üzerindeki etkisini şu şekilde incelemek gerekecektir. Bü
kere itirazın kaldırılması yargılaması, bir dava olarak kabul edilmedi
ğinden iflâs kararının davalar üzerindeki etkisini düzenleyen İİK m. 194
değil: iflâs kararının takipler üzerindeki etkisini düzenleyen İİK m. 193
uygulanacaktır. O hâlde:
• İflâs kararı verilmekle birlikte takiple birlikte, takibin devamına
ilişkin bir hukuki çare olarak kabul edilen itirazın kaldırılması yar
gılaması da duracaktır.
• İflâs kararı kesinleşmekle de takıp düşeceğinden itirazın kaldırıl
ması yargılaması da sona erecektir'75.
4 Dava, üçüncü kişinin İİKnun 96 vd maddelerine dayalı oarak açtığı istihkak davası ile
alacaklının') İ.K.nun 277-280. maddesine dayalı karşılık dava olarak açtığı tasarrufun iptali da
vasına ilişkindir. 1-) Dosyadaki bilgi ve belgelerden Bakırköy 2 Asliye Ticaret Mahkemesinin
304.2008 gün ve E 2007/20 K 2008/170 Sayılı kararı ile borçlunun iflâsına karar verildiği ve ka-
rann kesinleştiği anlaş.ldığından U.Knun 193/2 maddesi ûyar.nca takip düşmüş ve hacizler
kalkmıştır. Bu durumda her iki davanın da konusu kalmadığından "istihkak dâvası ile kar
şılık olarak açılan tasarrufun iptali davası hakkında karar verilmesine yer olmadığına" ka
rar verilmesi ve dava açılmasına sebep olan tarafın yargılama giderleriyle sorumlu tutul
ması. harcın ise maktu olarak hükmedifmesi gerekmektedir.Karar için bkz 17. HD.
07 06.2011. 4049.-5859 (WAW.kazanci.com.tr)(28.07 2018).
’ = ‘■'...İİK'nın 193 maddesi ile ilgili olarak İflâs İdaresinin İcra Dairesire her zaman başvurması müm
kün olduğundan, sair temyiz itirazları yerinde değildir. Borçlu Sezgin vekili tarafından haklarında
başlatılan kambiyo takibine 20.122001 tarihinde itiraz edilmesinden sonra,, yargılama devam
ederken İstanbul 6 Asliye Ticaret Mahkemesinin 14.11 2002 tarih ve 2002/404-1174 sayılı karany-
la borçlunun iflâsına karar verildiği anlaşılmaktadır. İİK'nın 193. maddesi gereğince iflâsın açılması,
borçlu aleyhinde haciz yoluyla yapılan takipleri durdurur. İflâs kararının kesinleşmesi ile bu'takip'er
düşer İflâsın açılması He duran takiplerle ilgili itirazın incelenmesi talebi de yukarıdaki kurala tabi
dir' Yani,. İcra Tetkik Mercii artık bu talepler hakkında inceleme yapıp karar veremez Bir başka de
yişle bu talepler İİK'nın 194. maddesi hükmüne tabı değildir. (Prof Dr. Baki Kuru-İcra ve İflâs Hukuk
1993 baskı. 3 cilt. Sahfe 2890.2894) O hâlde Mercice yargılamanın durdurulmasına karar veril
mesi gerekirken isin esası incelenerek yazılı seklide hüküm tesisi isabetsizdir...”. Karar için bkz.
12. HD. 15.12.2003.21^19/24799 (www.kazarici.com.tr) (28.07.2018).
6. Kanuna göre iflâsın açılmasıyla birlikte mahcuz mallar da iflâs masasına

girer. Ancak mahcuz mallar paraya çevrilmekle birlikte henüz hacız ala
caklısına ödenmemişse, paraya çevirme sonucu elde edilen bedel iflâs
masasına girmez, bunlar haciz alacaklıları arasında paylaştırılır (İİK m.
186).
O hâlde mahcuz malların masaya girmesi kuralının istisnası, ilgili mah

cuz malın iflâsın açılmasından önce paraya çevrilmiş olmasıdır. Şa
yet paraya çevrime hazırlıklarına başlanmakla birlikte paraya çevrime
işlemi gerçekleşmemişse ilgili mahcuz mal masaya girer. Paraya çevir
ine ise cebri arttırma (açık arttırma) veya pazarlık suretiyle satış şeklin
de olabilir. Açık arttırma yapılmakla beraber, henüz mal alıcıya ihale
edilmemişse paraya çevirme gerçekleşmemiştir. Ancak iflâsın açılma
sından önce mal alıcıya ilıale edilmiş ve fakat ahcı tarafından henüz be
del ödenmemiş bile olsa paraya çevirme gerçekleşmiştir. Ancak alıcı ve
rilen süre içerisinde bedeli ödemezse, icra dairesinin ihaleyi re sen fes
hetmesi (iptal eımesi) gerektiğinden paraya çevirme gerçekleşmemiş
olur ve mahcuz mal masaya dâhil olur“£. Pazarlık suretiyle satışta ise if
lâsın açılmasından önce icra dairesinin alıcıyla sözleşme akdetmiş ol
ması, paraya çevirmenin gerçekleşmesi için yetedidir.
Olayda ise açık arttırma suretiyle satışta mahcuz mal icra dairesi tara
fından ihale edilmiştir. Esasen burada paraya çevirmenin gerçekleştiği
sonucuna varmak gerekmektedir. Ancak ilgili (î) tarafından süresi içeri
sinde ihalenin feshi talebinde bulunulmuştur. Belirtmek gerekir kı ihale
nin feshi talebinin en önemli hukuki sonuçlarından biri ihalenin kesin
leşmesinin engellenmesidir. Kanuna göre ise ihale kesinleşmeden art-
,e “...Yerel mahkeme: iflâsın açılması tarihinin mahcuzun satışı tarihinden sonra olduğundan söz
ederek davanın kabullne, mahcuz motorun yeniden İİKnın V6 maddesi hükümlerine gore
ikinci satışına karar verilmiştir. Bu karar Özel Dairenin yukarıya metni aynen alman ilamıyla bo
zulması. ancak mahkeme (mahcuz deniz motoru açık arttırma ile satılmış, mülkiyeti satın alana
geçmiştir, borçlunun ilgisi kesilmiştir) gerekçesiyle önceki kararda direnmiştir Borçluya ait de
niz motorunun açık arttırma ile satıldığı 7 günlük süre de bedelinin ödenmediği, bu arada
borçlunun iflâsına karar verildiği hususunda anlaşmazlık yoktur. İhtilaf, açık arttırma ile
satılıp, bedeli ödenmeyen ve ikinci defa satışı istenen mahcuz deniz motorunun iflâs ma
sasına girip girmeyeceği hususundadır .. Taraflann karşılıklı ddıa ve savunmalarına, dosya
daki kağıtlara, dayandığı gerektiriri nedenlere, özellikle satış parasının kasaya girmesinden ön
ce iflâsın açılmış olmasına göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma ka
rarma uyulmak gerekirken önceki kararda dırenilmesi Usul ve Yasaya aykırıdır. Direnme kararı
açıklanan nedenle bozulmalıdır...”. Karar için bkz. H3K. 29.5.1985. 12-737/519
(WMV.kazanci.com tr) (28.07.2018).
tırma sonucunda elde edilen bedel icra dairesi tarafından saklanıp ala
caklılara paylaştırılmayacaktır (İİK m. 134 VI). Bu hukuki sonuç bakı
mından ikili bir ayrım yaparak olayı incelemek gerekecektir.
• Öncelikle iki ihtimal bakımından da ortak olan husus ihalenin iflâs

kararından önce yapılmış olması sebebiyle elde edilecek paranın
kural olarak iflâs masasma girmeyeceği hususudur. Ancak bu bedel
ilıale henüz kesinleşmediği için hacız alacaklılarına da paylaştırıl-
mayacaktır. İlk ihtimal, ihalenin feshi talebinin reddedilmesidir. Şa
yet (İ)’nin ihalenin feshi talebi reddedilir ve bu karar kesinleşirse
artık arttırma sonucunda elde edilen bedelin iflâs masasına girmesi
mümkün değildir. İlgili bedel, hacız alacaklılarına paylaştırılacaktır.
• İkinci ihtimalse (İ):nin ihalenin feshi talebinin kabul edilmesidir.

Burada ehemmiyet arz eden nokta ihalenin feshi kararının zaman
itibariyle etkisidir. Belirtmek gerekir ki, her ne kadar “fesih” olarak
isimlendirilse de ihalenin feshi şikâyet yargılamasının özel bir türü
dür. Şikâyet yargılamasında ise verilecek kararlar iptal, düzeltme ve
emir olarak Kanunda gösterilmiştir (İİK m. 16 ve 17). “Fesih” ola
rak isimlendirilen karar ise esasen “iptal” kararıdır. İcra mahkeme
sinin şikâyet yargılamasında vermiş olduğu iptal kararları ise işlemi
yapıldığı tarihten itibaren hükümsüz kılar. Bu sebeple (İ)’nin ihale
nin feshi talebi kabul edilir ve bu karar kesinleşirse ortada iflâsın
açılmasından önce geçerli bir “ilıale” işlemi mevcut olamayacağın
dan bu bedelin alacaklılara paylaştırılması da mümkün değildir.
Kaldı kı ihalenin feshedilmesi (iptal edilmesi) üzerine bedel de alı
cıya iade edilecektir.
7. İflâs masasma alacağını yazdııabilecek olan alacaklılar, iflâs alacaklıla

rıdır. Buna göre tasfiyenin sonunda tatmin edilecek alacaklı gurubun if
lâs alacaklıları oluşturduğundan, iflâsın açılmasından sonra müflisin
alacaklısı olan kişiler tasfiyeden etkilenmezler. Kanuna göre iflâsın
açılmasıyla müflisin borçlu olduğu hacız yoluyla veya teminat gösteril
mesine ilişkin takipler durur (İİK m. 193). Bu kuralın amacı, külli icra
da, cüz’i icraya göre daha katı olarak kabul edilen alacaklıların eşitliği
prensibini sağlamaktır. Zira hacız alacaklısı, iflâsın açılmasıyla birlikte
anık iflâs alacaklısı olduğundan, başlatmış olduğu takibin de sona erme
si doğaldır. İflâs alacaklısı, iflâsın açılmasından sonra alacağını iflâs
2oe İcra ve İflâs Hukuku PratikÇa ışma Kitabı
masasına yazdırmak zorundadır. Kanun iflâs alacaklısına bunun dışında

herhangi bir hukuki çare öngörmemiştir.
Ancak bu kural iflâs alacaklıları bakımından geçerlıdır. İflâsın açılma

sından sonra müflisin alacaklısı olmuş kişiler, tasfiyeden etkilenmedik
leri cihetle müflise karşı haciz yoluyla takıp başlatabilirler. İflâs alacak
lısı olmayan alacaklıların takip başlatabilmeleri ise yalnızca müflisin
masaya girmeyen mal varlığı üzerinden olabilir. Zira iflâsın açılmasın
dan sonra müflisin çalışması sonucu iktisap etmiş olduğu mallar ve
ya haklar iflâs masasının konusunu oluşturmaz. Müflis emeği sonu
cu kazanmış olduğu bu mal varlığı unsurları üzerinde tasarruf yetkisini
haizdir. O hâlde bu mal varlığı unsurlarının konusunu oluşturduğu dava
veya takipler bakımından da müflis dava takıp yetkisini (takip yetkisini)
haizdir. Bu sebeple iflâs alacaklısı olmayan (N)’nin müflise başlatmış
olduğu takıp İİK m. 193 hükmünde gösterilen etkiye maruz kalmaz. İl
gili takip devam eder.
■ İflâsın Dava ve Takiplere Etkisi
OLAY:
(A), alacaklı olduğu (B)’ye karşı iflâs yoluyla takıp yapmış ve
22.6.20İS tarihinde (B)’nin iflâsına karar verilmiştir. İflâs kararı ise
29.6.20İS tarihinde ilân edilmiştir.
SORULAR:
1. Müflis (B), 24.6.201S vade tarihli bonodan kaynaklanan borcunu ala
caklısı (C)’ye ödemiştir. Yapılan ödeme geçerli bir ödeme midir?
2. İflâsın açılması i’.e aşağıdaki dava ve takiplerin akıbeti ne olacaktır?

a. (B)’nin para alacaklısı (K):nin başlatmış olduğu takıp (yapılan takip
üzerine hacizli mailarm satışının gerçekleşmiş olma ihtimâlinde).
b. (B)’nin para alacağı için (L)’ye karşı başlatmış olduğu takip.
c. (M)’nin, (B)’ye karşı başlatmış olduğu rehnin para çevrilmesi yoluyla takıp.
d. (B)’nin işletmesinin bulunduğu binanın sahibi (N) tarafından açılan

kiralanan taşınmazların tahliyesine ilişkin dava.
e. (B)’nin işyerinde işçi olarak çalışan (H):nin işçilik alacağından kaynak

lanan davası.
f. (B)’nin taraf olduğu icra mahkemesinde görülen istihkak davası.
g. (B)’nin açtığı boşanma davası.
CEVAPLAR:
1. İflâsın açılması ile müflisin malvarlığı kanun gereği iflâs masasını oluş
turur ve müflisir. tasarruf yetkisi kısıtlanır. Masaya dâhil olan müflisin
her türlü malvarlığı üzerinde yapılan tasarruflar, alacaklılara karşı ge

çersizdir. Bu bağlamda müflis, malvarlığına ilişkin tasarruf işlemleri
yapamayacaktır. Yine alacaklılarına ödeme yapamayacak, alacaklılar
alacaklarını yazdırarak garameye iştirak edecektir. Ancak alacaklılara
ödeme bakımından kanun belirli şartlarda bir istisna öngörmüştür. Buna
göre:
• Müflis iflâsın açılmasından önce bir bono imzalamış veya poliçe

keşide etmiş olmalıdır.
• Müflis, bu bono veya poliçeyi iflâs kararından sonra fakat ilândan

önce ödemiş olmalıdır.
• Müflis, ödemeyi vadesinde yapmış olmalıdıı.
• Kendisine ödeme yapılan hamil iyi niyetli olmalıdır.
• Kendisine ödeme yapılan hamil, ödemenin reddi halinde üçüncü ki

şiye rücu hakkını kullanabilecek durumda elmalıdır (Şayet hamilin
üçüncü bir kişiye rücu etme imkânı yoksa bu hâlde yapılan ödeme
geçersiz olacaktır. Örneğin, müflisin tanzim ettiği bononun lehtarı
alacaklı ve bono da ciro edilmemişse, lehtarın, ödememe hâlinde
üçüncü kişiye başvurma durumu yoktur ve yapılan ödeme geçersiz
dir).
Bu şartlar çerçevesinde, tasarruf yetkisi kısıtlı olan müflisin yaptığı

ödeme geçerli olacaktır.
2. İflâsın açılması ile müflise karşı başlamış olan takipler durur. İflâsın
kesinleşmesiyle birlikte duran takipler düşer. Ancak müflisin başlatmış
olduğu takipler cüşmez: bu takiplere iflâs idaresi tarafından devam edi
lir. İflâsın açılmasıyla duran ve kesinleşme ile düşen takipler, haciz ve
teminat gösterilmesine ilişkin takiplerdir (İİK m. 192). Relinin paraya
çevrilmesi yoluyla yapılan takipler iflâs kararından etkilenmeyecektir.
Bunlar dışında, müflisin şahsına ilişkin takipler iflâs kararından etki
lenmeyecektir.
Takiplerin yanında, iflâsın açılması ile müflisin taraf olduğu davalar da

etkilenecektir. Müflisin taraf olduğu davalar if.âsın açılması ile ikinci
alacaklılar toplantısından on gün sonrasına kadar durur. Bu davalara de
vam edilip edilmemesi hakkında ikinci alacaklılar toplantısında karar

verilir. Davalara devanı edilmemesine karar verilir ve alacaklıların tale
bi olursa iflâs idaresi., bazı davalar bakımından dava takıp yetkisinin
alacaklılara devredilmesine karar verebilir. Ancak acele davalar, şeref
ve haysiyete tecavüzden, vücuda verilmiş bulunan zararlardan doğan
tazminat davaları, evlenme ve kişilik haklarına ilişkin davalar, nafaka
davaları ve relinin paraya çevrilmesi yoluyla takiplere ilişkin açılmış
davalar iflâsın açılması ile durmazlar.
a. (K)?nın başlatmış olduğu takıp iflâsın açılması ile durur, iflâsın kesin
leşmesiyle düşer Ancak bu takipte hacizli malların satışı gerçeklemişse
takıp iflâsın açılmasından etkilenmeyecek ve satış sonucu elde edilen
para takip alacaklısına ödenecektir.
b. Müflisin alacaklı olduğu takipler iflâsın açılmasından etkilenmeyecektir.

Bu takiplere iflâs idaresi tarafından devam edilir
c. Yukarıda da ifade edildiği üzere malvarlığına ilişkin takiplerden relinin

para çevrilmesi yoluyla yapılan takipler iflâs kararından etkilenmeye
cektir.
d. Müflis aleyhine başlatılmış olan taşınmazın tahliyesine ilişkin takıp iflâs

kararından etkilenmeyecektir. Çünkü bu takip hacız ve teminat göste
rilmesine ilişkin bir takıp değildir.
e. İşçi alacağına ilişkin davalar acele davalardan olduğundan iflâs kararı

ile birlikte durmayıp devam eder ".
f. Hacze dayanarak açılan istilıkak davasının devam edip etmeyeceği hu

susu tartışmalıdır. Yargıtay, iflâsın kesinleşmesi ile takipler düşeceğin
den, hacze dayalı açılmış olan istilıkak davasının konusuz kalacağı yö
nünde kararlar vermiştir"2. Ancak Yargıtay, eski bir kararında istihkak
“... İşçinin alacaklı olduğu iş hukukuna dair bir dava, işçinin sosyal durumu itibariyle İİK'nın 194.
maddesinin gayesine uygun görülerek acele işlerden’sayılmalı ve ikinci alacaklılar toplantısı
beklenmeksizin yargılamaya devam edilmelidir..." 9. HD E 2014/31531 K. 2016/4721 T.
3.3 2016 (www.kazanci comX24.07.2018).
“ “...2-) Uyuşmazlık, üçüncü kişinin İcra ve İflâs Kanunu'nun 96 ve onu izleyen maddelerine
dayalı istihkak davasına ilişkindir.
Davacı üçüncü kişinin <arar düzeltme dilekçesi ekinde sunduğu belgelerden yerel mahkeme
kararından sonra Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 10.9.2008 gün ve E 2007/11. K:
davasını acele davalardan saymış iflâsın açılmasıyla durmayacağı yö

nünde karar vermiştir"*5.
g. Boşanma davası, müflisin şahsına ilişkin olduğu için iflâs davasından

etkilenmeyecektir.
2008/271 Sayılı karan ile borçlunun iflâsına karar verildiği ve karann kesinleştiği anlaşıldığın
dan. İcra ve İflâs Kanınu'nun 193/2. maddesi uyarınca takip düşmüş ve hacizler kalkmıştır.
Bu durumda davaya konu kalmadığından "istihkak davası hakkında karar verilmesine yer”ol
madığına" karar verilmesi ve dava açılmasına sebep olan tarafın yargılama giderleriyle so
rumlu tutulması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma
nedenidir...” Y. 21. HD E 2010/8171 K. 2010/9919 T. 14.10.2010 (wwwkazanci.com)
(24 07.2018).
5 “...Tatbik merciinde açılan istihkak davası basit usule tabi olması nedeniyle acele işlerden
sayılacağından İİK'nın'i94/1. maddesi gereğince iflâsın açılmış olması davayı durduramaz. Bu
nedenle direnme uyguı bulunmaktadır...’ HGK. E 1984/13-237. K. 1985/889. T. 8.11.1985
(www kazanci.comX24 07.2018).
■ İflâsın Açılmasının Maddî Hukuk Üzerindeki Etkileri
OLAY:
Asliye Ticaret Mahkemesi 22.07.2017 tarihinde tacir (T)’nin iflâsına karar
vermiştir. İflâs.. 25.07.2017 tarihinden iflâs dairesi tarafından Kanuna uy
gun şekilde ilan edilmiştir. (T), 21.07.2017 tarihinde (A) ile motorlu taşıt
satış sözleşmesi akdetmiş. 23.07.2017 tarihinde otomobilini (A)’ya dev
retmiştir. (T), bonodan 18.05.2017 tarihinde doğan borcunu hamil (H)’ye
24.07.2017 tarihinde ödemiştir. Bu arada 18.07.2017 tarihinde akdedilen
satış sözleşmesine istinaden satıcı (S)’nin alıcı müflis (T)’ye gönderdiği
değerli kol saati müflisin eline 25.07.2017 tarihinde geçmiştir. Müflis (T),
alacaklısı (K)’nın 100.000 TL Tik alacağım teminat altına almak için taşın
mazı üzerinde ipotek tesis etmiştir. (T);nın bunur. dışındaki borçları bakı-
mındansa hiçbir ayni teminat bulunmamaktadır. 19.07.2017 tarihinde (T)
ile bir satış sözleşmesi akdeden alıcı (U)’nun bir yatak odası takımının
mülkiyetini iktisap alacağı 13.12.2017 tarihinde muaccel olacaktır.
SORULAR:
1. İflâs dairesi tarafından masaya dahil olarak gösterilen piyano üzerinde
rehin hakkı bulunduğunu iddia eden (L), iflâs idaresine karşı icra mah
kemesinde istihkak davası açmıştır. Mahkemenin vermesi gereken kara
rı açıklayınız.
2. (T):nın (E) ile 20.07.2017 tarihinde imzaladığı taşınmaz satış vaadi söz
leşmesinde.. (E)’nın alacağı doğmuş ve muaccel bir alacak olmadığı ge
rekçesiyle iflâs idaresi tarafından sıra cetvelinde gösterilmemiştir. İflâs
idaresinin işlemi hukuka uygun mudur? Uygun değilse kim hangi süre
içerisinde, hangi hukuki çareye başvurabilir? Açıklayınız.
3. Alıcı (U), müflise olan borcunu, (T)’den olan mülkiyeti iktisap alacağıy
la takas etmek istemektedir. Ancak iflâs idaresi takas beyanın geçerli
olmadığını kabul ederek, müflis (T)Tnin alacağını tahsil amacıyla (U)’ya

karşı takıp başlatmıştır. İtirazın iptali davasını gören Tüketici Mahke
mesi neye karar ’’ermelidir? Açıklayınız.
4. (A) ile (T)’nin 21.07.2017 tarihinde yapmış oldukları işlemle

23.07.2017 tarihinde yapmış oldukları işlemlerin geçerliliğim iflâsın
açılmasının etkilen üzerinden değerlendiriniz.
5. İflâs idaresi masaya giren (T)’nin İstanbul Şişlimdeki arazisini arttırma

suretiyle paraya çevirmiştir. Ancak artırma önce işlemlerde Kanuna ay
kırılık olduğunu düşünen (T) ihalenin feshi talebinde bulunmuş. İcra
Mahkemesi ise, (T)’nin cebri arttırma konusu mal üzerinde tasarruf eh
liyetini kaybettiğim ileri sürerek talebi usulden reddetmiştir. Mahkeme
nin kararı isabetli midir? Açıklayınız.
6. (S);nin kol saatinin masadan çıkarılarak kendisine verilmesini talebim

iflâs idaresi reddetmiştir. İflâs idaresinin işlemi hukuka uygun mudur0
Değilse kim hangi sürede hangi hukuki çareye başvurabilir? Açıklayı
nız.
7. (K), (T) ile aralarındaki ilişkinin ticari iş olduğunu buna göre kendisinin
ticari faize hak kazandığını, buna rağmen iflâs idaresi sıra çenelinde
ana paraya adı faiz işlettiğini iddia etmiştir. (K)’nın başvurabileceği bir
hukuki çare var mıdır? Açıklayınız.
8. (T):nin bono hamili (H)’ye yapmış olduğu ödemenin geçerliliğini tartı

şınız.
9. İflâs idaresi geçici dağıtım yaparak öncelikle alacaklara işlemiş faizleri

ödemiştir. İşlem hukuka uygun mudur? Değilse kim hangi süre içinde
hangi hukuki çareye başvurabilir?
CEVAPLAR:
1. Belirtmek gerekir kı iflâsta istihkak iddiasının konusu ve istihkaka iliş
kin prosedür İcra ve İflâs Kanunumda düzenlenmiştir. Öncelikle belirt
mek gerekir kı istihkak prosedürünü düzenleyen İİK m. 228 hükmünde
açıkça istihkak iddiasının konusunun hangi hak iddialarına ilişkin oldu
ğu belirtilmemiştir. Ayrıca madde hükmü yalnızca üçüncü kişilerin is
tihkak iddiaların: düzenlemiş; üçüncü kişinin ukdesinde bulunan mallar
bakımından müflis veya müflis adına iflâs idaresinin istilıkak iddiasını

düzenlememiştir
İstihkak iddiasının konusu; başka bir ifadeyle istilıkak iddiasının hangi

haklara ilişkin olabileceği hususu ise İİK m.212 hükmünde gösterilmiş
tir. Hükme göre iflâs dairesi masa mal varlığını tespit için defter tutar
ken başkasının mülkiyetinde olduğu gösterilen malları da bu istihkak
iddiasıyla birlikte deftere geçirir. Buna göre iflâsta istihkak iddiasının
konusu cüz'i icradan farklı olarak ayni haklar ve tapu kütüğüne şerh ve
rilmek suretiyle kuvvetlendirilmiş şalisi haklar değildir. İflâsta istihkak
iddiası yalnızca mülkiyet hakkına ilişkindir'w. Diğer aynı haklar ise İİK
m. 219 hükmünde gösterilen usûl çerçevesinde ileri sürülür. Bu ayni
haklardan iflâs idaresi tarafından kabul edilenler sıra cetveline geçirilir.
Olayda ise (L) öncesinde iflâs idaresine istihkak talebini bildirip talebin
reddi üzerine ise Kanunda gösterilen süre içerisinde icra mahkemesinde
istihkak davası açamaz. Zira istihkak davasından önce geçerli bir istih
kak talebinin mevcut olması gerekmektedir. Hâlbuki iflâsta istihkak id
diası yalnızca mülkiyet hakkım kapsar. Olayda iddia edilen hak rehin
hakkı olduğu için bunun istihkak iddiasının konusunu oluşturması
mümkün değildir. İcra Mahkemesi bu yönüyle davayı reddetmelidir.
2. İİK m. 198 hükmüne göre konusu para olmayan alacak ona denk bir
bedelde para alacağına çevrilir. Buna göre iflâs tasfiyesinin konusu ku
ral olarak paradır. Zıı a iflâsın amaçlarından biri bütün alacaklıların iflâs
'eC '.. Diğer taraftan: Dairemizce temyiz incelemesi yapılan emsal dosyalardan Naif Öztunç'un
02.03.2004 tarihinde iflâsına karar verildiği, kesinleşen iflâs kararının da kaldırılmadığı anlaşıl
maktadır. Kural olarak: iflâstan sonra ne müflis, ne de iflâs masasına giren hak ve mallar için
masa aleyhine dava açlamaz. Şayet ilgililerin masadan bir hak ddıalan varsa hak ve alacakla
rını masadan istemeler (İİK md 219) gerekir. A<acakiann masa tarafından kabulü hâlinde ala
cak sıra cetveline geçirilir. İflâs idaresi masadan hak ve alacakları reddederse (kabul et
mezse) bu takdirde İİK. nun 235. maddesine dayanılarak sıra cetveline itiraz davası açılır.
Bu şekilde mülkiyetten başka bir ayni hakka dayalı istihkak iddialarının İİK'nın 235. mad
desine göre sıra cetveline itiraz davası şeklinde değerlendirilmesi olanaklı ise de somut
olayda mülkiyet hakkına dayanılmıştır. O yüzden yukarıdan beri yapılacak inceleme sonucu ta
raflar arasındaki ilişki duraksamasız açığa kavuşturulur ve davamn müflis NaifÖztunç masasına
giren mala karşı açılmış iflâsta istihkak (İİK m'228) davası olduğu anlaşılırsa ortaya görev so
runu çıkacağından ve iflâs da istihkak davasının malın değenne bakılmaksızın İcra Mahkemesi
Hakimliğinde görülmes. gerekeceğinden bu husus düşünülmelidir. Bunun için de: davalı iflâs
masasından davacının iddiası He ilgili ne gibi ışlemler'yapıldığı sorulmalı, açıklaması alınmalı,
gerek duyulursa iflâs dosyası üzerinden bilirkişi'incelemesi de yaotırılmalıdır. 'Mahkemece bütün
bu yönler üzerinde durulmadan taraflar arasındaki ilişkinin mahiyeti duraksamasız çaplanmış
çasına yazılı bazı gerekçelerle red kararı verilmesi bozmayı gerektirmiştir.. Karar için bkz. 14.
HD. 28.09.2006, 80357&959 (www kazanci.ccm tr)(28.07.2018).
hukuku kuralları çerçevesinde eşitlik prensibine göre tatmin edilmesidir.

Ancak iflâs idaresi masanın menfaatine daha uygun olduğunu düşünür
se, müflisin konusu para olmayan borcunun doğrudan ifasına karar ve
rebilir. Ancak önemle belirtmek gerekir kı bu hâlde iflâs alacaklısı artık
masa alacaklısı sıfatını haiz olur ve teknik anlamda tasfiyenin dışında
kalır. Zııa iflâs idaresinin sözleşmeye girdiği her hâlde artık iflâs alacak
lısı masa alacaklısı sıfatını haiz olacaktır.
Olayda ise bir taşınmaz satış vaadi sözleşmesi söz konusudur. Taşınmaz
satış vaadi sözleşmesi ise bir ön sözleşmedir. Ön sözleşmelerde tarafların
karşılıklı olarak yüklendikleri taahhüt ön sözleşmede gösterilen şartlara
uygun olarak esas sözleşmeyi kurmaktır. Başka bir ifadeyle ön sözleşme
ler, sözleşme kurma borcu yükleler. Olaydaki taşınmaz satış vaadi söz
leşmesinde de müflisin borcu bir “sözleşme kurma borcu1' olduğundan bu
sözleşme kurma borcunun, taşınmaz satış vaadi sözleşmesinde gösterilen
taşınmazın bedeli oranında paraya çevrilmesi gerekmektedir12'.
Bunun dışında iflâs idaresinin müflisin borcunun muaccel olmadığı ge
rekçesiyle, ilgili alacağa sıra cetvelinde yer vermemesi de hukuka aykırı
dır. Zira iflâsın açılmasıyla birlikte müflisin konusu para borcu veya değil
bütün borçları muaccel olur (İİK m. 195). Bu kuralın istinası ise yalnızca
müflisin taşınmaz rehiniyle teminat altına alınmış olan borçlarıdır.
O hâlde iflâs idaresinin işlemi hukuka aykırıdır. Ancak başvurulacak

hukuki çare şikâyet yolu değildir. Zira Kanun, alacaklıların alacağının
iflâs idaresi tarafından reddedilerek sıra çenelinde gösterilmemesini
başka bir hukuki çarenin konusu olarak düzenlemiştir. Alacağın kısmen
veya tamamen sıra cetvelinde yer almaması hâlinde alacaklı, sıra cetve-
e Mahkemece dava konusu taşınmazın satış vaadi sözleşmesinin düzenlendiği tarihteki rayiç
bedelinin tespiti için keşif yapılacak davacının kesin mehle rağmen keşif masrafı yatırmadığı,,
iddiasını kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, karar davacı vekili tara
fından temyiz edilmiştir.
Davacı 30.6.1992 tarih’i gayrimenkul satış vaadi sözleşmesine dayanarak tapu iptal ve tescil
davası açmıştır. Satış vaadi sözleşmesi tapuya şerh edilmediğinden 8 3.1994 tarihinde iflâs
eden şirketin iflâs masasına karşı ileri sürülemez. Ancak iflâs idaresinin sözleşmeyi kabul etme
si hâlinde iflâs idaresine karşı ileri sürmek mümkün hâle^gelir. Davalı iflâs idaresi hissesinin
davacıya verilmesini rabuî etmediğine göre davacı İİK'nın J.98. maddesi uyarınca alaca
ğın paradan başka br şey olduğundan iflâs tarihi itibariyle paraya çevrilerek masaya
kaydı istenebilir. Bunun için de taşınmazın iflâs tarihindeki değerinin tespiti için keşif ya
pılması gerekir. Davacı keşif için gerekli masrafı yatırmadığından bu yön gözetilerek davanın
reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır...”. Karar için bkz. 19. HD.
17.11.2005. 9633/11330 (waw. kazanci. c om. tr)(28 07.2018).
linin ilânından itibaren onbeş gün içinde iflâsa karar veren yerdeki Asli
ye Ticaret Mahkemesinde sıra çen eline itiraz davası açmak zorundadır.
3. Takas: karşılıklı ve aynı türden iki alacağı., alacakların azı oranında sona
erdiren bir hukuki işlemdir. Bir alacaklının alacağını takas edebilmek için
yalnızca fiil ehliyeti bulunması yeterli olmaz; takas bir tasarruf işlemi ola
rak kabul edildiği için aynı zamanda takas beyanında bulunan kişinin ta
sarruf ehliyetine de sahip olması gerekmektedir. 609S sayılı Türk Borçlar
Kanunu’na göre takasın söz konusu olabilmesi için; alacaklar karşılıklı.,
aynı türden ve kural olarak muaccel olmalıdır (TBK m. 139).
İflâsın açılması ise alacaklının alacağını takas suretiyle sona erdirme

hakkını kural olarak etkilemez. Ancak Türk Borçlar Kanunumdaki şart
lara ek olarak İcra ve İflâs Kanunu’na göre alacaklının kendi alacağım
müflisin alacağıyla takas edebilmesi için, müflisin ve kendisinin iflâsın
açılmasından önce karşılıklı alacaklarının mevcut olması gerekir. Başka
bir ifadeyle alacaklardan herhangi biri iflâsın açılmasından sonra doğ
muşsa artık takastan söz edilemeyecektir (İİK m. 200)182.
Olayda (U) ve müflis (T)’nin alacakları iflâstan önce doğmuştur. Bu

sebeple İİK m. 200 hükmünde gösterilen takasa engel hâller olayda söz
konusu değildir. (U)’nun alacağının 13.12.2017 tarihinde muaccel ola
cağına ilişkin taraflann yapmış olduğu düzenlenmenin iflâsın açılması
durumları bakımdan bir önemi bulunmamaktadır. Zira iflâsın açılmasıy
la beraber müflisin taşınmaz rehiniyle teminat altına alınmamış müeccel
borçları da muaccel hâle geleceğinden takasın muacceliyet şartı da
olayda söz konusudur (İİK m. 185 ve TBK m. 1^2).
Sorun Müflisin (L')’dan olan alacağının para alacağı, (U)’nun müflisten

olan alacağının ise para alacağı olmamasıdır (mülkiyeti devir alacağı)
olmasıdır. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi müflisin konusu para
'S2 r.. Masa; iflâstan önce tahakkuk eden banka alacağını, masaya Kaydetmemek suretiyle: alacak
lı bankaya,, 'kayıt ve kabul davası', açmaya mecbur bırakmıştır. Mahkeme, iflâstan önce doğan
alacağın mevcudiyetini kabul He,. masaya kayıt ve kabulüne karar vermiştir Bu durumda banka,
müflisin iflâsından sonra alacaklı olmamıştır. Bankanın alacağı, iflâsa takaddüm etmiştir Kayıt
ve kabulüne karar verilen bu alacağın eklentisinden olan ve taraflar için kabul ve reddedilen kı
sımlarda takdir edilen vekâlet ücretinin takas ve mahsubuna. 200. madde manı değildir Sözü
edilen maddede, iflâsın açılmasından sonraki borçluluk ve alçaklılık durumu söz konusu
edilmiştir...". Karar için bkz. 12 HD. T. 16 05.1978. 4434/4487 (www.kazanci.com.tr)
(23.08.2018).
olmayan alacakları para alacağına çevrildiğinden iflasın açılmasıyla

birlikte artık alacaklar aynı türden kabul edilecektir. Buna göre iflâ
sın açılmasının maddî hukuka ilişkin etkilen gereği (U)’nun alacağı mu
accel ve (T) ile olan alacakları karşılıklıdır. Takas için Türk Borçlar Ka
nunumda düzenlenen şanlar da mevcut olduğundan (U)’nun takas be
yanıyla birlikte alacaklar sona ermiştir. Alacaklar sona erdiğinden (U)
anık (T)’ye borçlu değildir. Bu sebeple iflâs idaresinin (U)’ya karşı baş
latmış olduğu takipte, iflâs idaresinin davacı ve (U)’nun davalı olduğu
itirazın iptali davası mahkeme tarafından reddedilmelidir.
4. İflâsın açılması müflisin masa mal varlığına dahil olan hak ve mallar
üzerindeki tasarruf yetkisini kısıtlar. Bu tasarruf yetkisi kısıtlamasının
kaynağı doğrudan doğruya İcra ve İflâs Kanunu1 dur (İİK m. 191)1®3.
Ancak iflâsın açılmasının müflisin fiil ehliyeti üzerinde bir etkisi yoktur.
Başka bir ifadeyle müflis, masaya giren hak veya inalları konu edinen
hukuki işlemler yapabilir. Zira müflis hukuk işlem ehliyetini değil;
tasarruf ehliyetini kaybeder. Olayda;
• Müflis (T), (A) ile 21.07.2017 tarihinde bir satış sözleşmesi akdet
miştir. İlgili sözleşme iflâsın açılmasından önce akdedilmiştir. Ancak
önemle belirtmek gerekir kı sözleşmenin if.âsın açılmasından önce
veya sonra akdedilmiş olmasının bir önemi yoktur. Zira yukarıda da
değinildiği gibi iflâsın açılması müflisin fiil ehliyetini (hukuki işlem
ehliyetini) etkilemez. Buna göre müflis borçlandıııcı işlemler yapabi
lecektir. O hâlde (T) ile (A) arasındaki satış sözleşmesi geçerlidır.
• (A), (T)’ye otomobilini 23.07.2017 tarihinde devretmiştir. Dolayı

sıyla devir, iflâsın açıldığı tarihten sonra gerçekleşmiştir. Bilindiği
gibi satış sözleşmesine dayalı olarak gerçekleştirilen devir bir tasar-
“ -'...Şirketin dava tarihinden önce iflâs etmesi hâlinde ise; İİK'nın 191. maddesi gereğince, iflâs
açıldıktan sonra müflisin masaya giren mal ve hakları üzeritideki tasarruf yetkisi kısıntıya
uğrar; müflis artık, masa mevcudunu azaltıcı nitelikteki tasarruflarda bulunamaz. Bu mal
lar ve hakiar topluluğunu, iflâs açıldıktan sonra, aynı Kanun'un 226 maddesi gereğince, kanuni
mümessil elan iflâs idaresi temsil edeceğinden, açılacak davalarda husumetin iflâs idaresine
yöneltilmesi ve varlığı iddia olunan alacakların, İİK'nın 219 maddesi gereğince, masaya karşı ile
ri sürülmesi gerekir. Bu nedenle kural olarak iflâstan sonra müflis aleyhine masaya giren niai ve
haklara ilişkin olarak doğrudan dava açılamaz. İflâs masasından hak iddia eden alacaklının ala
cağının masaya kaydını talep etmesi, bu talebin İflâs idaresince kabul edilmemesi hâlinde,
İİK nın 235/2 maddesinde öngörüldüğü şekilde sıra cetveline itiraz davası açması gerekmekte
dir Buna rağmen, iflâstan sonra müflise karşı bir alacak davası açılırsa, bu davaya, iflâs idare
sine karsı sıra cetveline itiraz davası (m. 235'11) olarak devam edilmelidir..." Karar için bkz. 10.
HD. 29.Ö5.2014. 8401/13373 (w,VA-.kazanci.com tr)(28.07.2018).
ruf işlemidir. Zira taahhüdün ifası amacıyla satıcı müflis (T): alıcı
(A) mülkiyetin nakli amacıyla zilyetliğin devrini kararlaştırmakta
dırlar. İflâs açıldığı anda ilgili otomobil artık masa mal varlığının
konusunu oluşturacağından tarafların yapmış oldukları tasarruf iş
lemi İİK m. 191 hükmüne göre geçersiz olarak kabul edilecektir.
5. İhalenin feshinde amaç, cebri arttırma sonucu icra dairesi tarafından ger
çekleştirilen ihale işleminin. Kanunda gösterilen hukuka aykırılıklar se
bebiyle icra mahkemesi tarafından iptalini sağlamaktır. İhalenin feshi esa
sen İİK m. 16 hükmünde düzenlenen şikâyet kurumunun özel bir türüdür.
Buna göre nasıl ki şikâyet yoluna baş\-urabılecek kişiler, ilgili icra veya
iflâs dairesinin işleminden menfaati ihlal edilenlerse, ihalenin feshini ta
lep edebilecek kişiler de ilıale işleminden menfaati ihlal edilenlerdir. An
cak ihalenin feshi yargılamasının, şikâyet yargılamasının özel bir türü ol
ması sebebiyle Kanun, ihalenin feshi talebinde bulunabilecek ilgilileri
özel olarak saymıştır. Belirtmek gerekir ki ihalenin fesin yargılaması yal
nızca cüz’i icraya ilişkin bir yargılama değildir. Zira külli icrada da cebri
arttırma, paraya çevrime yollarından bııı olarak kabul edildiğinden, ihale
nin feshi yargılamasının söz konusu olması mümkündür. Ancak Kanun
cüz’i icraya ilişkin bir sistematikle ihalenin feshini isteyecek ilgiler bakı
mından borçluyu saymakla birlikte müflisi saymamıştır. Bu durum ise
müflisin ihalenin feshim talep edemeyeceği manasına gelmez. Zııa külli
icradaki “müflis”sıfatı, cüz’i icradaki “borçlu” sıfatının karşılığıdır.
Esas sorun müflisin masaya giren mal varlığı unsurları üzerinde tasarruf
ehliyetini kaybetmesinin ihalenin feshini talep etmesini engelleyip en
gellemeyeceğidir. Zira müflisin masaya giren hak veya mallar üzerinde
tasarruf ehliyetini kaybetmesinin usûl hukuk ve takıp hukuk bakımından
yansıması “dava takıp yetkisinin” kaybıdır. Bu hâlde masaya giren mal
veya haklarla ilgili olarak gerekli takipler ikinci alacaklılar toplanması
nın gözetimi ve denetimi altında, iflâs idaresi tarafından gerçekleştiri
lir'®4. Ancak belirtmek gerekir ki maddî hukuktaki tasarruf ehliyetiyle
®4 “.. .Müflisin tasarruf yetkisinin kısıtlanmış olması (İİK. m 191) müflisin iflâs masasına giren mal
ve haklarına ilişkin davaları takıp etme yetkisini de etkiler Müflis, nasıl iflâsın açılması ile hak
ehliyetini kaybetmiyorsa, dava ehliyetini de kaybetmez. Ancak müflisin masa malları üzerindeki
tasarruf yetkisi kısıtlandığından, masa ile ilgili davalar hakkında^ dava takip yetkisi (ve taraf sı
fatı) artık müflise değil, iflâs idaresine aittir...
*. Karar için bkz. HGK. 08.11.2006. 14-661/689
(i/bWA'kazanci.ccm.tr)(28.07.2018).
bağlantılı olan dava takıp yetkisinin amacı., mal varlığı unsurları üzerin
de tasarruf yetkisi bulunmayan kişinin bu hakların gerçekleştirilmesi ve
tespitini mahkemeden talep edebilmesinin önüne geçmektir. Zira hakkı
üzerinde tasarrufta bulunmayan kişinin, bu hakların tespiti ve gerçekleş
tirilmesini talep etmesi de mümkün değildir. Ancak şikâyet yargılama
sının özel bir türü olan ihalenin feshi yargılamasının amacı borçlunun
hakkım tespit etmek değil: borçlu (müflis) da dahil olmak üzere ilgilile
rin hak kaybını önlemektir. Bu hâlde bu yargılamanın konusu borçlunun
(müflisin) hakkının tespiti değildir. O hâlde nasıl ki müflis iflâs idare
sinin işlemlerine karşı şikâyet yoluna başvurabilecekse, iflâs idaresi
nin ihale işleminin iptali amacıyla da icra mahkemesinden ihalenin fes
hini talep edebilecektir (İİK m. 227 I)'H.
6. İKK m. 190 hükmüne göre: “Satıldığı ve gönderildiği halde iflâsına

hükmolunmazdan evvel müflisin eline geçmeyen mallar için masa tara
fından bedeli verilmiş olmadıkça satıcı istirdat iddiasında bulunabilir. ”
Bu maddenin uygulanmasının söz konusu olabilmesi için:
• İflâstan önce müflisin alıcı olduğu bir satış sözleşmesi mevcut olmalı,
• Satış sözleşmesinin konusu mal satıcı tarafından başka yerden gön
derilmeli,
• Gönderilen malın zilyetliği iflâstan önce müflise geçmemiş olmalı,
• Müflis tarafından malın bedeli tamamen ödenmemiş olmalı,
• İflâs idaresi, malm bedelim tamamen ödeyerek sözleşmeye girme
miş olmalıdır.
” Müflis iflâs etmekle medeni haklardan istifade ve medeni haklan kullanma ehliyetini kaybet
miş olmaz. Sadece İİK'nun 191. maddesi gereğince iflâs masasna giren hak ve mallar hakkın
da tasarruf hakkım kaybeder. Bu mallar için tasarruf yetkisi iflâs masasına geçer İflâs masasına
dahil olmayan hususlarda tasarruf hakkını haiz olduğu gibi şahsına merbut haklan da kullanabi
lir. Şikâyetçilerin icra takibinde borçlu durumunda bulunmaları ve taşınmaz üzerinde pay sahibi
olmaları nedeniyle İİK'nun 134 maddesine göre dava açma haklan vardır Bu kişilerin sonradan
iflâs etmeleri, şahıslarına bağlı İİK'nun 16 maddesinde öngörülen sözü edilen şikâyet haklarını
kullanmalarına engel teşkil etmez. TTK'nun 437. ve 440 maddeleri hükümlerine gere tüzel kişi
lerin organları için de aynı durum geçenidir. Bu hakkın kullanılması İİK'nun 191. maddesinde
belirlenen mal üzerinde tasarruf durumunu içermediğinden VIerci Hakimliğin anılan mad
deye dayalı olarak şikâyetçilerin aktif husumet yönünden ihalenin feshi davası açma hak
ları bulunmadığı yolundaki görüşünde isabet bulunmadığından şikâyetin esaslarının ince
lenmesi gerekir Merci kararının açıklanan nedenlerle bozulması gerekirken sehven onandığı
anlaşılmakla şikâyetçiler vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü gerekmiştir . ,v. Karar için bkz.
12. HD. 23.12.1998,14068/14927 (www.kazanci.com.trX28.07.2018).
Olaydaki verilerden satış sözleşmesinin iflâsın açılmasından önce akde-

dıldiği ve müflisin gönderilen malın zilyetliğini iflâsın açılmasından
sonra iktisap ettiği anlaşılmaktadır. Bu hâlde İİK m. 190 hükmü uygu
lama alanı bulabilecektir.
Ancak olayda satıcı (S)’nin talebi iflâs idaresi tarafından reddedilmiştir.

(S) bu hâlde mal üzerinde mülkiyet iddiasında bulunabilecektir. Zira bu
rada Kanun gereği mülkiyetin müflise geçişi., satıcının isteğine bağlı
olarak, engellenmektedir. O hâlde (S), İİK m. 228 hükmüne göre iflâs
idaresine istilıkak iddiasında bulunabilir. İflâs idaresinin bu iddiayı red
detmesi üzerine ise Kanunda gösterilen süre içerisinde icra mahkeme
sinde iflâs idaresine karşı istilıkak davası açabilecektir.
7. İİK m. 196 hükmüne göre iflâsın açılmasıyla alacaklara faiz işlemeye

devanı eder. Önemle belirtmek gerekir kı faizin hesabında., iflâsın açıl
masına kadar işlemiş faizler ana paraya eklenir: bundan sonra işleyecek
faizlerse bu ana paraya işletilir (İİK m. 195.1). Faizin niteliği bakımın-
dansa Kanun bir ayrıma gitmiştir:
• Taraflar ticari faiz kararlaştırmış olsalar bile şayet alacak rehinle

teminat altına alınmamışsa iflâstan sonra anık adı faiz işler,
• Şayet taraflar ticari faiz kararlaştırmışlar veya tarafların arasındaki

iş ticari bir ış ve alacak rehinle teminat altına alınmışsa alacağa ti
cari faiz işleyecektir.
Olayda ise (K)Tnın 100.000TLTik alacağı, (T) tarafından teminat altına

alınmıştır. Bu hâlde tarafların arasındaki hukuki ilişki ticari iş ve taraflar
açıkça adi faizin işleyeceğini kararlaştırmamı şiarsa 6102 sayılı Türk Ti
caret Kanunu’na göre alacaklı (K) ticari faize hak kazanır. Bunun İcra
ve İflâs Hukuku açısından önemi ise alacak rehinle teminat altına
alınmış olduğu için ve maddî hukuk gereği ana paraya işleyen faiz
ticari faiz olduğu için, iflâs idaresi tarafından sıra cetvelinde alaca
ğa ticari faiz işletilmesi zorunluluğudur.
İflâs idaresi tarafından hukuka aykırı olarak ticari faiz yerine, adi faiz
işletilmesi hâlince, alacaklı (K) sıra cetvelinin ilanından itibaren onbeş
gün içerisinde if.âsa karar veren yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesinde
iflâs idaresine karşı sıra cetveline itiraz davası açabilir (İİK m. 235).
8. İflâsın açılmasının müflisin tasarruf yetkisini kısıtlaması kuraldır (İİK

m. 191 I). Ancak bu kuralın istisnalarından biri de İİK m. 191 II hük
münde düzenlenmiştir. Hükme göre: “İflâs açılmadan evvel borçlu ta
rafından imza edilmiş emre muharrer bir senet veya üzerine keşide
olunmuş bir poliçe iflâsın ilanından evvel vadesinde müflis tarafından
ödenmiş olursa flâştan haberdar olmayan ve ödemenin reddi hâlinde
üçüncü bir şahsa rücu hakkını kullanabilecek vaziyette bulunan hamil
den ödenen meblağ geri alınamaz. ” Bu hükmün uygulaman alanı bula
bilmesi için:
• İflâsın açılmasından önce müflis tarafından bir kambiyo senedinin

keşide edilmiş olması..
• Bu kambiyo senedinin emre yazılı olması,
• Emre yazılı kambiyo senedi iflâstan önce ödenmiş olmalı..
• Hamilin iyi niyetli olmalı, başka bir ifadeyle iflâsı bilmiyor veya bi
lebilecek durumda olmamalı,
• Keşideci tarafından borcun ödenmemesi hâlinde hamilin baş

vurabileceği kişiler (cirantalar) mevcut olmalıdır.
Bu şekilde yapılan ödeme geçerli olarak kabul edilmiştir. Bu hükmün

amacı keşideci müflis tarafından borcun geçerli olarak ödendiğini zan
nedip cirantaların sorumluluğunun doğabilmesi için gerekli işlemleri sü
resi içerisinde yapmayan hamilin iyi niyetini korumaktan ibarettir.
Olayda ise bono 18.05.2017 tarihinde, dolayısıyla iflâstan önce keşide

edilmiştir. Ödeme ise 24.07.2017 tarihinde buna göre iflâstan sonra ger
çekleşmiştir. Bono ise kanunen emre yazılı kambiyo senetlerindendir. O
hâlde yukarıda gösterilen ilk üç şart gerçekleşmiştir. Bu üç şartın yanında
şayet hamil (H) iflâs henüz ilan edilmediği için iyi niyetli ve aynı zaman
da bonodaki alacağın keşideci (T) tarafından ödenmemesi hâlinde müra
caat edeceği ciranta mevcutsa, (T) tarafından yapılan ödeme geçerlidir.
Aksi hâlde ödeme geçersiz olarak kabul edilecektir (İİK m. 191 I-II).
9. İflâs idaresi masa mal varlığına giren malların tamamının paraya çev
rilmesine gerek olmaksızın, kesinleşen sıra çen eline göre geçici dağıtım
yapabilir (İİK m 252). İİK m. 196 III hükmüne göre: “Ancak, bu mad
deye göre alacaklılara tahakkuk edecekfaiz ödemeleri, 195 ’inci madde

ye göre hesaplanan anaparalar ödendikten sonra bakiyesi üzerinden
yapılır. ”
Paraların paylaştırılmasına ilişkin bu kural, İİK m. 252 hükmünde dü

zenlenen geçici dağıtma kurumu bakımından da geçerlidir. Paylaştırma
da önce anapara dikkate alınır. Ana paralar ödenmeden faize ilişkin pay
laştırma veya İİK m. 252 hükmüne göre dağıtma yapılması yasaktır'".
Paraların paylaştırılması ise iflâs idaresi tarafından yapılan bir takıp iş
lemidir. Olayda geçici dağıtma, Kanun hükmüne aykırı şekilde gerçek
leştirildiği için, ilgililer şikâyet yoluna başvurarak paylaştırma işleminin
iptalini icra mahkemesinden talep edebilirler (İİK m. 227 I ve m. 16).
".. .İcra ve İflâs Kanununun 196 maddesine göre rehinle temin edilmemiş alacaklar için (başvu
ru değil, ifiâs tarihinden itibaren) yasal faiz işlemeye devam eder Ne var ki bu faiz (ve Sosyal
Güvenlik Kurumu Başkanlığı alacaklarına işleyen gecikme zamları), bütün alacaklann tas
fiyesinden sonra masada para kalırsa ödenir İcra ve İflâs Kanunu'nun 252 maddesi uyarın
ca iflâs idaresi alacaklılara geçici dağıtımlar yapabilir. Somut olayda davacı Hüsnü’nün alacağı
masaya kaydedilmiştir. İflâs tasfiyesi sona ermediği ve İcra ve iflâs Kanunu'nun 247 ila 250.
maddeleri çerçevesinde masaya yazılmış asıl alacaklann tamamı ödenmediği için, yapıla
cak geçici dağıtımda faiz hesaplanması yukarıda açıklanan ilkelere aykırıdır Bu durumda
kural olarak yapılacak iş, davacının kesinleşmiş sıra cetvelinde yazılı bulunan alacağı ile geçici
dağıtım pay cetveline esas alınan toplam dağıtım tutarının oranlanması suretiyle ödenmesinden
ibarettir. İcra ve İfiâs Kanunu'nun 196. maddesindeki açık düzeneme karşısında, (somut olayda
uygulama yeri bulunmayan Borçlar Kanunu'nun 84 maddesine kıyasen) tasfiye neticelenmeden
faiz ödemesi yapılması doğru değildir..." Karar için bkz 19. HD. 22 04 2009. 3814/3506
(awa kazanci.ccm.tr)(28.07.2018).
■ İflâs Organları
OLAY:
25.06.2017 tarihinde (X) A.Ş. hakkında iflâs kararı verilmiştir. İflâs dai
resi tasfiyenin adi şekilde yapılmasına karar vermiştir. İflâs dairesi, müf
lisin işletmelerinin kötü durumda olduğunu, ayrıca müflisin borçluları
nın bir kısmının mallarını kaçırdığı bir kısmının ise yerleşim yen bu
lunmadığım birinci alacaklılar toplanmasına rapor etmiştir. Ayrıca tasar
rufun iptali davası açabilmek için Kanunda gösterilen hak düşürücü sü
reler tükenmek üzeredir. İflâs idaresi ise bazı malların değerinin süratle
düştüğünü fark etmiştir. (Ü), süresi içerisinde iflâs idaresine masaya gi
ren bilgisayar üzerinde istihkak talebinde bulunmuş, talebi haklı gören
iflâs idaresi bilgisayarı (Ü)’ye teslim etmiştir. îf.âs idaresi, müflisin ala
caklı olduğu mal varlığına ilişkin bütün takipler? devam kararı almıştır.
Ayrıca iflâs idaresi, derdest yargılamaların konusu olan bazı alacakların
iflâs masasına yazdırılması talebini kabul etmiştir. İkinci alacaklılar top
lanması ise, iflâs idaresi yerine dava ve takiplere, alacaklılar toplanması
tarafından görevlendirilen alacaklı (K)’nın devam edeceğine karar ver
miştir. İcra mahkemesi müflisin şikâyeti üzerine ikinci alacaklılar top
lanması tarafından taşınmazların pazarlık suretiyle paraya çevrileceğine
ilişkin karamı iptaline karar vermiştir.
SORULAR:
1.
a. Birinci alacaklılar toplanması iflâs dairesinin raporu üzerine mahke

meden müflisin bazı borçluları için ihtiyatı haciz, bazı borçluları
içinse teminat amaçlı ihtiyati tedbir talebinden bulunmuştur. Birinci
alacaklılar toplanmasının ilgili taleplerde bulunma yetkisi var mıdır?
Açıklayınız.
b. Birinci alacaklılar toplanması, hak düşürücü sürelerin tükenmekte oldu

ğundan hareketle müflisin borçlusu (İ)’ye karşı tasarrufun iptali davası
açılmasına karar vermiştir. Birinci alacaklılar toplanmasının kararı hu
kuka uyun mudur? Uygunsa neden? Değilse kim hangi süre içerisinde
2. İflâs idaresinin istihkak talebi üzerine, bilgisayarı (Ü)’ye teslimi isabetli
midir? Açıklayınız. Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki ça
reye başvurabilir? Açıklayınız.
3. İflâs idaresi müflisin alacaklı olduğu takiplere devam kararı alabilir mi?
Açıklayınız.
4. İflâs idaresi yargılama konusu olan (ihtilaflı) alacakların kabulüne karar
verebilir mi? Verebilirse neden? Veremezse kim hangi süre içerisinde
5. İkinci alacaklılaı toplanmasının dava ve takiplere iflâs masasına adına
alacaklı (K)’nın devam edeceğine ilişkin kararı isabetli midir? İsabetliy-
se neden? Değilse kim hangi süre içerisinde hangi hukuki çareye başvu
rabilir? Açıklayınız.
6. İcra mahkemesinin., müflisin şikâyet üzerine, ikinci alacaklılar toplan
masının taşınmazların pazarlık suretiyle satışı kararını iptal etmesi hu
kuka uygun mudur? Uygunsa neden? Değilse kim hangi süre içerisinde
7. İflâs idaresi, ikinci alacaklılar toplanması gerçekleşmeden değen süratle
düşen yüz adet bilgisayar işlemcisini pazarlık suretiyle paraya çevirmiş
tir. İflâs idaresinin işlemi hukuka uygun mudur? Açıklayınız
CEVAPLAR:
1.
a. Öncelikle ifade etmek gerekir ki, kural olarak iflâs tasfiyesine ilişkin
kararlar ikinci alacaklılar toplanması organı tarafından alınır ve bu ka
rarlar iflâs idaresi tarafından uygulanır. Başka bir ifadeyle kural, iflâsın
özel organlarından birinci alacaklılar toplanmasının ve tasfiyenin yü
rütme organı olarak nitelendirilebilecek iflâs idaresinin tasfiyenin gidi
şatı üzerinde karar alma yetkilerinin olmamasıdır.
Ancak birinci alacaklılar toplanması ve iflâs idaresi, tasfiyeye ilişkin

olarak Kanunda kendilerine açıkça yetki veriler, hâllerde tasfiyeye iliş
kin kararlar alabilirler.
Birinci alacaklılar toplanması ise esasen tasfiyeye ilişkin kararlar alma

yetkisine sahip bir organ değildir. Zira birinci alacaklılar toplanmasının
esas amacı, iflâs idaresini oluşturmaktır. Adı tasfiyenin ilanıyla birlikte
oluşan birinci alacaklılar toplanması organında esasen henüz kimlerin
gerçekten alacaklı olup olmadığı belirlenmemiştir. Zira birinci alacaklı
lar toplanması adi tasfiye ilanından itibaren kuıal olarak on gün içinde
toplanır. Bu sürede ise alacaklar henüz masaya yazdırılmaktadır ve iflâs
idaresi organı henüz teşekkül etmediğinden, alacak yazdırma taleplerine
ilişkin bir tahkikat henüz yürütülmemiştir. İşte kanun koyucu gerçek
alacaklı olmayan kişilerden oluşma ihtimali olan ve tüm alacaklıları
kapsama ihtimali çok zayıf olan bir organa kural olarak iflâs tasfiyesinin
gidişatıyla ilgili karar alma yetkisi tanımamıştır.
Yukarıda belirtilen hususlar kural olmakla birlikte, tasfiyenin alacaklıla
rın menfaatine en uygun şekilde yürütülmesini hedefleyen kanun koyu
cu, bazı hâllere ilişkin olmak üzere birinci alacaklılar toplanmasına tas
fiyeye ilişkin karar alma yetkisi vermiştir.
İİK m. 224 hükmüne göre: "Alacaklılar toplanması, bilhassa müflisin

sanat veya ticaretinin devamı, imalathaneleriyle mağazalarının, pera
kende satış yerlerin açılması, muallak davalar ve pazarlıkla satışlar
hakkında müstacel kararlar verebilir. ” Buna göre birinci alacaklılar
toplanması;
• Tasfiyenin alacaklıların menfaatine uygun yürütülmesi amacıyla,
müflisin zarar eden iş yerlerinin kapatılmasına veya bunların faali
yetine devam etmesi alacaklıların menfaatteyse, bu ış yerlerinin
faaliyetinin devamına karar verebilir. Ancak belirtmek gerekir kı bu
konuda nihaî karar mercii, ikinci alacaklılar toplanmasıdır. İkinci
alacaklılar tc-planması kural olarak, birinci alacaklılar toplanmasının
bütün kararlarını geri alabilir veya kaldırabilir.
• Birinci alacaklılar toplanması, tasfiyenin alacaklıların menfaatine

uygun yürütülmesi için, masa mal varlığına dahil olan bazı mal ve
ya hakların pazarlık suretiyle paraya çevrilmesine karar verebilir.
Ancak yine belirtmek gerekir kı paraya çevrilme usulüne ilişkin ni

haî karar mercii ikinci alacaklılar toplanmasıdır. Bu sebeple henüz
paraya çevirme gerçekleşmediyse ikinci alacaklılar toplanması, bi
rinci alacaklılar toplanmasının kararını geri alabilir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki geçici hukuki koruma yargılamaları acele
hâllerden sayıldığı için iflâsla birlikte tatil edilmez; iflâstan sonra ise if
lâs idaresi mahkemeden geçici hukuki koruma talebinde bulunabilir
(İİK m. 194). Olayda ise müflisin borçlularının, müflisin haklarını tehli
keye atacak fiilleri söz konusudur. Bu filler Hukuk Muhakemeleri Ka
nunu'nda ihtiyatı tedbir şartı, İcra ve İflâs Kanunu'nda ise ihtiyati haciz
şartı olarak düzenlenmiştir. Birinci alacaklılar toplanması ise Kanunun
açık hükmü gereği bu acele hâllere ilişkin olarak, alacaklıların menfaa
tinin zarar görmesinin engellenmesi amacıyla mahkemeden ihtiyati ted
bir veya ihtiyati haciz talebinde bulunabilir (İİK m. 224).
b. İflâsın açılmasıyla birlikte müflisin tasarrufun iptali davası açma hakkı,
iflâs masasına geçer (İİK m. 187). Esasen bu davanın açılıp açılmayaca
ğına karar verme yetkisi ikinci alacaklılar toplanmasına aittir. Ancak
acele bir hâl söz konusuysa birinci alacaklılar toplanması, Kanun tara
fından kendisine verilmiş yetki gereği dava açılmasına veya takıp başla
tılmasına karar verebilir. Olayda ise ikinci alacaklılar toplantısı yapılın
caya kadar tasarrufun iptali davası açılabilmesi için Kanunda öngörül
müş olan hak düşürücü sürelerin tükenme ihtimali söz konusudur. Buna
göre acele bir hâl bulunduğundan birinci alacaklılar toplanması organı,
tasarrufun iptali davası açılmasına karar verebilir (İİK m. 224)'î7_
2. İİK m. 228 hükmüne göre üçüncü kişilerin üzerinde istihkak iddiasında
bulundukları malın üçüncü kişiye teslim edilip edilemeyeceğine iflâs
a •...İİKnın 194 maddes hükmüne göre acele hâller müstesna dmak üzere müflisin davacı ve
davalı olduğu hukuk davalan durur ve ancak ikinci alacaklılar toplanmasından on gün sonra de
vam edilebilir. İİK.nun 224. maddesinin birinci fıkrasına göre de acele davalara, iflâs masa
sı tarafından devam edilip edilemeyeceğine, birinci alacaklılar toplantısında karar verilir.
Bu durumda fon tarafından adına dava açılan aracı kurumun İstanbul Asliye 8. Ticaret Mahke
mesinin 2005/572 Esas sayılı dosyasında' iflâsına karar verildiği ve 11.04.2006 tarihi itibariyle if
lâsın açıldığı mahkemeye bildirilmiş olduğu, tasarrufun iptali davaları iflâsın açılması ile durma
yacak acele davalardar olduğundan mahkemece iflâs idaresine (henüz seçilmemişse iflâs Mü
dürlüğüne) davanın bildirilmesi ve davayı iflâs masası adına takip edip etmeyeceklerini bildir
meleri için iflâs idaresine en az birinci alacaklılar toplantısı sonrasına kadar makul bir süre veri
lip sonucuna gore bir idem yapılması gerekirken, bu husus üzernde durulmadan takipsizlik ne
deniyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi doğru dmamış. kararın bozulması ge
rekmiştir.’ Karar için bkz. 15. HD. 07.12.2006 7005/7169 (www.kazancfcom.trX28.07.2018).
idaresi karar vermektedir. Önemle belirtmek geıekir kı bu konuda nihaî

yetki, kanun hükmüne rağmen: iflâs idaresine değil, ikinci alacaklılar
toplanmasına aittir. Zira ikinci alacaklılar toplanması tasfiyenin masanın
menfaati için zorunlu gördüğü, kanun tarafından yalnızca başka bir or
ganın kararına bırakılmamış, her konuda karar alabilir (İİK m. 238 II).
İstihkak talebini inceleyen iflâs idaresi, talebi haklı bulmazsa bu talebi

reddeder. Talebin reddinin, istihkak iddiasında bulunan kişiye tebliğiyle
birlikte istihkak iddiasında bulunan kişinin icra mahkemesinde masanın
temsilcisi iflâs idaresine karşı istihkak davası açınası gerekir.
Şayet iflâs idaresi, istihkak talebinin haklı olduğuna kanaat getirirse istih
kak iddiasına ko:ıu olan malı, istihkak iddiasında bulunan kişiye teslim
edemez. Zira istihkak iddiaları bakımından nihaî karar mercii, ikinci ala
caklılar toplanmasıdır. İkinci alacaklılar toplanması ise iflâs idaresinin
vermiş olduğu kararları geri alabilir. Bu hâlde her ne kadar iflâs idaresi is
tihkak talebini haklı bulmuşsa da mal ancak ikinci alacaklılar toplanması
nın iflâs idaresinin bu kararını geri almaması hâlinde (Ü)’ye teslim edile
bilecektir. Bu sebeple iflâs idaresinin işlemi hukuka aykırı olup, iflâs ida
resinin işlemlerine karşı da şikâyet yoluna baş\-urulabılmesi mümkün ol
duğundan iflâs tasfiyesi bakımından müflis de dahil her ilgili, bu karara
karşı iflâs idaresinin denetim ve gözetiminde olduğu icra mahkemesinde
şikâyet yoluna başvurabilir (İİK m. 227 ve m. 16).
3. İİK m. 229 fi hükmüne göre: “İflâs idaresi, masanın vadesi gelmiş ala
caklarım tahsil ve lüzumunda takip veya dava eder. ”
Her ne kadar madde hükmünde iflâs idaresinin, müflisin muaccel alacak
larını dava veya takip yoluyla tahsil etme yetkisinin olduğu belirtilmişse
de müflisin borçlularına karşı takip başlatılması veya dava açılmasına ka
rar verine yetkisi ikinci alacaklılar toplanmasına aittir. Esasen ikinci ala
caklılar toplantısı henüz yapılmadan iflâs idaresinin İİK m. 229 I hükmü
gereği müflisin alacaklılarını takip edip edemeyeceği tartışmalıdır.
• Bir görüşe göre her ne kadar İİK m. 229 I hükmü iflâs idaresine,
müflisin alacaklarını takıp imkânı verse de ikinci alacaklılar top
lanması karar vermeksizin müflisin takip başlatması mümkün de
ğildir. Bu hâlde iflâs idaresi, ikinci alacaklılar toplanmasının kararı
olmaksızın dava açarsa, usul ekonomisi gereği, mahkeme davayı
reddetmeli ve ikinci alacaklılar toplanmasının bu konudaki kararını

bekletici mesele yapmalıdır.
• İkinci olarak ise, iflâs idaresinin ikinci alacaklılar toplanmasının ka

rarma gerek olmaksızın müflisin alacaklarının tahsili amacıyla takip
başlatabileceği ve dava açabileceği ifade edilebilir. Ancak bu hâlde
bile bu konuda nihaî karar merci ikinci alacaklılar toplanması oldu
ğundan.. toplanma davadan kısmen veya tamamen feragat edebilir
veya davanın geri alınmasına karar verebilir. Aynı şekilde ikinci
alacaklılar toplanması, takibi de feragat veya geri alma yoluyla sona
erdirebilecektir (İİK m. 23S II).
4. Öncelikle belirtmek gerekir ki masaya yazdırılmak istenen alacakları

tahkik yetkisi münhasıran iflâs idaresine aittir. Buna göre tasfiyenin
yürütülmesi için karar almaya yetkili organ olan ikinci alacaklılar top
lanması, iflâs idaresinin bu konudaki münhasır yetkisi sebebiyle, iflâs
idaresinin bu kararlarını gen alamaz. Ancak cerdest bir yargılamaya
konu olan (ihtilaflı) alacakları incelemek, iflâs idaresinin değil ikinci
alacaklılar toplanmasının yetkisine girer. Zira bilindiği gibi iflâsın
açılmasıyla hukuk davaları ikinci alacaklılar toplantısından itibaren on
gün sonraya kadar tatil edilir (İİK m. 194). İşte bu davalara devam edi
lip edilemeyeceğine de ikinci alacaklılar toplanması karar verecektir
(İİK m. 23 S. II).
Şayet ikinci alacaklılar toplanması davayı kabul ederse, dava bu sebeple

sona erecektir. İkinci alacaklılar toplanması tatil edilen davaya devam
etmek isterse müflisin davalı tarafta olduğu bu davalar sıra cetveline iti
raz davası olarak görülmeye devam eder188.
Şayet iflâs idaresi, ikinci alacaklılar toplanmasının yerine geçerek, ihti

laflı alacakların masaya kabulüne karar vermesi ise esasen yok hük-
“ "...itirazın iptali davası devam ederken. 19.3.1999 tarihinde davalı şirketin iflâsına karar veril
miştir. İİK'nın 19
* üncü maddesinde, iflâsın aşılmasıyla müflisin taraf olduğu hukuk davalarının
duracağı ve ancak, ikinci alacaklılar toplantısından on gün sonra devam olunabileceği öngörül
müş. aynı yasanın 19 maddesinde ise, iflâsın açılması ile borçlu aleyhine haciz yoluyla yapılan
takiplerin duracağı, iflâs kararının kesinleşmesi île bu takiplerin düşeceği belirtilmiştir Bu yasal
düzenlenme karşısınca, İkinci alacaklılar toplantısında uyuşmazlık konusu alacağın kabu
lü hâlinde davanın konusu kalmayacak, aksi hâlde davaya kayıt kabul davası olarak de
vam edilebilecektir .". Karar için bkz. 19. HD T. 28.03.2002,8334/2293 (www.kazanci.com.tr)
(23.07.2018).
mimdedir. Buna göre bu kararın bir etkisinin olması mümkün değildir.

Zira yargılamaya her halükârda ikinci alacaklılar toplanmasının
kararıyla devam edilecek veya yargılama, ikinci alacaklılar toplan
masının davayı kabul etmesi sonucu sona erecektir.
5. İflâs idaresi, birinci alacaklılar toplanması ve ikinci alacaklılar toplan

ması, iflâsın özel organları arasındadır. Kanunun münhasıran bir organa
verdiği yetki başka bir organ tarafından kullanılamaz. İflâs idaresi ve
ikinci alacaklılar toplanması arasındaki ilişki ise şirket genel kurulu ve
yürütme kurulu arasındaki ilişkiye benzer. İkinci alacaklılar toplanması
bir “yasama” organı niteliğindedir. Zira tasfiyeye ilişkin bütün önemli
kararlar ikinci alacaklılar toplanması tarafından alınır (İİK m. 238 II).
İflâs idaresi ise tasfiyenin “yürütme” organıdır. Buna göre ikinci alacak
lılar toplanması tarafından alman kararları iflâs idaresi uygular. Başka
bir ifadeyle kanun koyucu, ikinci alacaklılar toplanmasının kararlarını
uygulama yetkisini iflâs idaresini vermiştir.
Örneğin, ikinci alacaklılar toplanması bir davadan feragat edilmesine

veya davanın kabul edilmesine veya karşı taraflar sulh sözleşmesi ya
pılmasına karar verirse, bu usul işlemleri iflâs idaresi tarafından gerçek
leştirilir. İkinci alacaklılar toplanması, tasfiye bakımından kararlar
alabilir ancak kanun tarafından bir organa verilmiş olan yetkiyi
bertaraf edemez. Yukarıdaki hâlde olduğu gibi iflâs idaresinin bu kara
rı yok hükmündedir. Zira bu kararla iflâs idaresinin yetkisi elinden
alınmış olmamaktadır. İkinci alacaklılar toplanmasının kararlarına karşı
da şikâyet yoluna başvurmak mümkündür (İİK m.225). Ancak olayda
yetkinin verildiği (K)’nm açacağı dava mahkeme tarafından usulden
reddedilecektir. Bu hâlde bu hukuka aykırı karara karşı herhangi bir hu
kuki çareye de başvurmaya gerek yoktur.
6. İflâs tasfiyesinde paraya çevirme usulüne karar verecek olan organ ikinci
alacaklılar toplanmasıdır (İİK m.241). Buna göıe ikinci alacaklılar top
lanması, malların bir kısmının açık arttırmayla bir kısmının ise pazarlık
suretiyle paraya çevrilmesine karar verebilir. Bu durumda malları paraya
çevirecek organ ise iflâs idaresidir. Cüz’i icrada icra dairesi tarafından
yapılan cebri arttırma, külli icrada iflâs idaresi tarafından yapılmaktadır.
Benzer şekilde ciiz’i icrada, icra dairesi tarafından yapılan pazarlık sure
tiyle satış da külli icrada iflâs idaresi tarafından gerçekleştirilir.
Olayda icra mahkemesi, ikinci alacaklılar toplanmasının taşınmazların.,

pazarlık suretiyle paraya çevrilmesine ilişkin kararını iptal etmiştir. Ger
çekten de cüzi icrada: pazarlık suretiyle satışın cn şartı, paraya çevirme
nin konusunu oluşturan mahcuz inalların taşınır olmasıdır (İİK m. 119).
Ancak bu kural, cüzi icrada geçerlidir. Hâlbuki külli icrada masaya giren
taşınır veya taşınmaz veya haklar pazarlık suretiyle paraya çevrilebilecek
tir (İİK m. 241). Buna göre icra mahkemesinin kararı hukuka aykırıdır.
7. Paraya çevrime usulüne ikinci alacaklılar toplanması karar verdiğinden ku
ral olarak masaya giren mal veya haklar, ikinci alacaklılar toplanmasının ka
rarıyla paraya çevrilir (İİK m.229 II). .Ancak alacaklıların menfaatine zarar
gelmesini engellemek için kanun koyucu kimi hâllerde, ikinci alacaklılar
toplanmasının paraya çevirme usulüne karar -vermesinden önce masaya gi
ren mal veya hakların paraya çevrilebileceğim düzenlemiştir'ss. Buna göre;
• Birinci alacaklılar toplanması, acil bir durum olması hâlinde masa
nın menfaatine görüyorsa masanın bazı mal varlığının pazarlık sure
tiyle paraya çevrilmesine karar verebilir (İİK m. 224.1).
• İflâs idaresi, kıymeti düşen veya muhafazası masraflı şeyleri ikinci
alacaklılar toplantısından önce satabilir. Bu hâlde paraya çevrime
arttırma veya pazarlık suretiyle olabilir. Yine borsada veya piyasada
fiyatı bulunan mallar da iflâs idaresi tarafından paraya çevrilebilir.
Ancak bu hâlde paraya çevirme, pazarlık suretiyle yapılmak zorun
dadır (İİK m. 229. II).
Olayda ise fiyat düşen masa malları söz konusudur. İflâs idaresi, bu
malların paraya çevrilmesine karar verebilir. İflâs idaresinin paraya çev
rime işlemi hukuka uygundur (İİK m.229 II).
sS '‘...İİK'nın 237 maddesinden başlayan ikinci alacaklılar toplanmasına ait hükümlerden 241/1.
madde hükmüne göre,, ikinci alacaklılar toplanmasına iştirak edan alacaklılar karar verirse pa
zarlıkla satış mümkün olabilmektedir Bu hükümden anlaşılmaktadır ki: birinci alacaklılar top
lanması. taşınmazların pazariıkla satışına karar vermeye yetkili değildir. Bu yetki farkı, birinci
alacaklılar'toplanmasına alacaklılık iddiasında bulunan her alacaklının, ikinci alacaklılar
toplanmasına ise sadece alacakları iflâs idaresince kabul edilen alacaklıların iştirak et
mesinden doğmaktadır. Nitekim İİK'nın 224/1 ve 223/2. maddeleri birlikte incelendikte, bi
rinci alacaklılar toplanmasının ve iflâs idaresinin ancak kıymeti düşecek yahut muhafaza
sı masraflı olacak şeyler ile borsa veya piyasada fiyatı bulunan esham ve eşyanın satışı
na karar verebileceği, sair malların (ki taşınmazlar da bunlara dahildir) ancak ikinci alacaklılar
toplanmasından sonra satılabileceği açıkça anlaşılmaktadır. Yani taşınmaz mallar ancak ikinci
alacaklılar toplanmasından sonra satılabileceği gibi, bunlann pazarlıkla satışına da (İİK. md.
241/1) ancak ikinci alacaklılar toplanması karar verebilir...Karar için bkz. HGK. 16 06.1982.
360/592 (www.kazanci.com.tr) (21.07.2018).
■ İflâsta Alacaklıların Kaydı
■ İflâsın Tasfiyesinde İstihkak Prosedürü
■ İflâsın Kaldırılması
■ İflâsta Sıra Cetveline Muhalefet
OLAY:
Tacir (K)’ye karşı iflâs yoluyla takıp yapılmış ve iflâsına karar verilmiş
tir. İflâs kararı neticesinde iflâsın tasfiyesi prosedürü başlamıştır.
SORULAR:
1.
a. (K)’nin alacaklısı (A), alacağı için hangi süre içerisinde, nereye baş
vurmalıdır?
b. Süresi içerisinde alacağı için başvurmayan (A), daha sonra alacağı için
başvuruda bulunabilir mi?
2. Malvarlığına ilişkin defter tutulması sırasında, (K)’nin işletmesinde
bulunan bir makine için (B), mülkiyet iddiasında bulunmuştur. (B)’nin
bu iddiası üzerine nasıl hareket edilecektir? (B):nin iddiası rehin hakkı
na ilişkin olsaydı durum değişir miydi?
3. Aşağıdaki ihtimâllerde başvurulabilecek bir yel var mıdır? Gerekçeli

şekilde açıklayınız.
a. Alacaklı (C)’nin alacağının sıra cetvelinde gösterilmemesi.

b. Alaiflâseline kabul edilmemiş olması.
c. Alacaklı (D)’nin, diğer alacaklı (C)’nin sıra cetvelinde kendisinden ön

ceki bir sırada yer almasına itiraz etmek istemesi.
4. (K)’nin alacaklıları ile anlaşarak iflâsın kaldırılmasını istemesi mümkün

müdür? (D):nin sıra cetveline karşı itiraz (kayıt kabul) davası devam
ederken iflâsın kaldırılması sağlanabilir mi?
5. Paraların dağıtılmasından sonra elinde aciz vesikası bulunan (C), (K)’ye

karşı takıp yapmış ve ödeme emri gönderilmiştir. Bu durumda (K)Tnın
takibe itiraz mikanı var mıdır?
CEVAPLAR:
1.
a. Adî tasfiyenin ilân edilmesinden itibaren bir ay içerisinde, iflâs alacaklı

ları alacaklarını kaydettırebilırler (m.219). Ancak alacaklılar en geç iflâ
sın kapanmasına kadar bu başvuruyu yapabilirler (m.236 1). Bunun için
alacaklılar, iflâs dairesine başvurarak alacak iddialarının kayıt edilmesi
ni talep ederler.
b. Alacakların kaycı için getirilen bir aylık sürenin geçmesinden soma ve

iflâsın kapanmasına kadar, müflisten alacaklı olan kişiler alacaklarının
kaydını talep edebilirler (m.236 1). Bu ihtimâlde, iflâs idaresi seçilmişse
alacak kaydı içir, iflâs idaresine başvurulması gerekir. Bir aylık sürenin
geçmesinden sonra alacak kaydında bulunan alacaklıdan, geç başvurma
sından kaynaklanan masraflar talep edilir. Örneğin, yeniden sıra cetveli
nin ilânı için yapılacak masraflar gibi. Sürenin geçmesinden sonra ala
cak kaydı talep eden alacaklı, alacak başvurusundan önce karar verilmiş
olan paylaştırmaya (geçici dağıtmaya) katılamaz
2. İflâsta mülkiyete ilişkin istilıkak iddiaları üzerine iflâs idaresi, bunun

hakkında bir karar verir (m. 22 S 1). İflâs idaresi, istihkak iddiasını red
dederse icra mahkemesinde istihkak davası açması için üçüncü kişiye
yedi günlük süre verir (m.228 2). Bu süre içerisinde icra mahkemesinde
istihkak davası açmayan üçüncü kişi, masaya karşı istilıkak iddiasından
vazgeçmiş sayılır. Bu durumda üçüncü kişi, iflâsın kaldırılmasından
sonra müflise karşı mülkiyet hakkına dayalı bir dava açabilir. Bu dava
yı, istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişi iflâs idaresine karşı açar ve
bu dava genel hükümler çerçevesinde basit yargılama usûlüne göre gö
rülür. İflâsta mülkiyet dışındaki istilıkak iddialarına (mesela rehin hakkı)
ilişkin karar, iflâs idaresince sıra cetvelinde gösterilir. Bu hâlde, üçüncü
kişinin mülkiyet dışındaki bir aynî hakkının recdi söz konusu olur. Bu
durumda., şikâyet yoluyla icra mahkemesine değil sıra cetveline itiraz
davası yoluyla asliye ticaret mahkemesine başvurulması gerekir.
3.
a. İflâs idaresi, kaydettirilen alacaklara ilişkin yaptığı inceleme sonunda

kabul, ret veya kısmen kabul ettiğine dair kararını sıra çen elinde gös
termek zorundadır. Kabul edilmeyen alacakların sıra cetvelinde ret se
beplen ile birlikte gösterilmesi gerekir. Alacaklının alacağı sıra cetve
linde hiç gösterilmemişse hakkın yerme getirilmediği sebebine dayana
rak sıra cetveline karşı şikâyet yoluna başvurulabilir.
b. Sıra çen elinde alacağının bir kısmı reddedilen alacaklı, sıra cen-eline
itiraz davası açabilir. Sıra çen elinin iflâs idaresince hazırlanıp iflâs dai
resine bırakıldığının ilânından itibaren veya masrafı peşin vermek kay-
dıyla tebligata elverişli adresi bildiren alacaklıya tebliğinden itibaren on
beş gün içinde sıra cen-eline itiraz davası açılabilir. Bu süre hak düşürü
cü nitelikte bir süredir ve re'sen dikkate alınır. Sıra çen eline itiraz da
vası, iflâs kararını veren asliye ticaret mahkemesinin bulunduğu yerdeki
herhangi bir asliye ticaret mahkemesinde açılabilir. Davalı taraf olarak
iflâs idaresi gösterilmelidir.
c. Sıra cen-elinde yer alan bir alacaklı, diğer bir alacaklının alacağının varlı
ğına veya miktarına ya da sırasına karşı itirazını sıra cetveline itiraz dava
sı yoluyla ilen sürer. Sıra cen-elinin iflâs idaresince hazırlanıp iflâs daire
sine bırakıldığının ilânından itibaren on beş gün içinde sıra cen-eline itiraz
davası açılması gerekir. Bu davada davacı itirazda bulunan alacaklı, dava
lı ise alacağının miktarına veya sırasına itiraz edilen alacaklıdır. Alacaklı
ya karşı açılan sıra çen eline itiraz davasında ispat yükü davalı alacaklıya
aittir. Davacı alacaklının davayı kazanması hâlinde, davalının alacağı için
ayrılmış pay davacının sırasma bakılmaksızın davacı alacaklıya verilir.
Kalan miktar ise diğer alacaklılara sıra cen-elıne göre dağıtılır.
4. İflâsın kaldırılması için kanunda sayılan sebeplerden birinin gerçekleş

miş olması gerekir (İİK m. 1S2). Bunlar:
• Müflisin, bütün alacaklılarının taleplerini geri aldıklarına dair be

yanname göstermesi gerekir. Bu alacaklılar alacaklarını iflâs masa
sına kaydettirmiş alacaklılardır. Alacaklıların taleplerim geri almış

olmaları, alacaklarından feragat ettikleri anlamına gelmez.
• Müflisin., bütün alacakların itfa olunduğunu gösterir vesikayı sun

ması gerekir. Bu alacaklar., masaya kayıt ve kabul edilip sıra cetve
line alınmış iflâs alacaklarıdır. Bu kapsamda, iflâs idaresi tarafından
kesin olarak reddedilmiş alacaklar iflâsın kaldırılmasında dikkate
alınmayacaktır.
• Müflisin alacaklıları ile akdettiği konkordatonun ticaret mahkeme

since tasdik edilmiş olması hâlinde de iflâsın kaldırılması talep edi
lecektir.
Bu hâllerden birinin gerçekleşmesi durumunda veya alacakların bir

kısmının itfa edilmiş, diğer kısma ilişkin talebin ise geri alınmış olması
durumunda, iflâsın kaldırılması iflâsa karar verilen mahkemeye başvu
rularak talep edilir. İlk ıkı durumda iflâsın kaldırılması baş\-urusu müflis
tarafından yapılırken, konkordatonun tasdik edilmesi ihtimalinde, iflâs
idaresi iflâsın kaldırılmasına talep eder. İflâsın kaldırılmasında sıra cet
velinde yer alan alacaklar dikkate alınacağından, sıra çen eline itiraz da
vası devam ederken iflâsın kaldırılması kararı verilip verilemeyeceği
hususu incelenmelidir. Yargıtay, sıra cetveline itiraz davası devam
ederken iflâsın kaldırılmasına ilişkin karar verilemeyeceği, ilk önce sıra
çen eline itiraz davasına ilişkin alacağın karara bağlanması gerektiği gö
rüşündedir'î0. Bu nedenle, sıra cetveline itiraz davası devam ederken if
lâsın kaldırılması kararı verilemeyecektir.
4. İflâs idaresi, paralarm kesin dağıtımından sonra, alacağını tam olarak

alamayan iflâs alacaklılarına, alacağın kalan miktarını gösteren aciz ve
sikasını re sen düzenleyerek verir. İflâs idaresince düzenlenen aciz vesi
kasında, müflisin o alacağı kabul veya reddettiği de yazılır. Şayet müflis
o alacağı kabul etmişse, iflâs idaresince verilen aciz vesikası İİK m.68
anlamında bir belge niteliğindedir.
K ‘Sıra cetvelinde kabul edilmeyen alacaklının açtığı kayıt-kabul davası neticelenmedikçe İİK nın
182 maddesinde düzenlenen iflâsın kaldırılması koşullarının gerçekleştiği kabul edilemez An
cak. müflisin sıra cetveine itiraz davası açan alacaklının alacağı "için teminat göstermesi halin
de bu alacaklı iflâsın kaldırılmasında alacaklı olarak nazara alınmaz" 19. HD T. 11.4.1995 E.
1995/2371 K. 1995/3385 (vAVA'.kazanci.com_tr) (25.07.2018).
İflâsta düzenlenen aciz vesikasına dayanan iflâs alacaklısının müflise

karşı haciz yoluyla takıp yapabilmesi için: müflisin yeni mal iktisap et
miş olması gerekir. Borçlu müflis., kendisine karşı yapılan takipte yeni
mal iktisap'5‘ etmediğine ilişkin itirazda bulunabilir. Bu itiraz üzerine
takıp durur. Alacaklı tekrar takibe devam etmek istiyorsa icra mahke
mesinde itirazın kaldırılması yoluna başvurabilir. İtirazın kaldırılması
talebi: genel hükümlere ve basit yargılama usulüne göre karara bağlanır
(İİK m. 251/2).
“Yeni mal iktisabı, iflâsın açılmasından sonra müflisin çalışıp şahsi emek ve gayreti ile kazandığı
aktiften, iflâsın açılmasından sonra doğan pasifinin çıkarılması sonuncu kalan net aktiftir."
Muşul, Timuçin: İcra ve İflâs Hukuku C 2. 5 Bası. İstanbul 2013. s. 1422
■ İcra Takibinin İptali ve Ertelenmesi
■ Borcun Taksitle Ödenmesi
■ İflasın Kaldırılması ve Kapanması
OLAY:
Cam imalat ve montajı işi yapan Canpolat A.Ş. ile inşaat işleri ile uğra
şan Demir İnşaa: A.Ş. arasında 02 02.2015 tarihli dış cephe camlarının
temini ve montajı için taşeron sözleşmesi akdedilmiştir. Taraflar arasın
da uzun zamandır süregelen bir ticari ilişki mevcuttur. Demir İnşaat
A.Ş/nın ödemelerinde aksaklıkların giderek artması sonucu cam imalat
ve montajı ışı yapan Canpolat A.Ş. artık sürekli geciken ödemelerden
bıkmış ve Demir İnşaat A.Ş. ile olan ticaretine son vermiştir. Vadesi ge
len alacaklarının Demir A.Ş. tarafından ödenmemesi sebebiyle
06.06.201S tarihinde Demir İnşaat A.Ş. aleyhine takıp başlatmıştır.
SORULAR
1. Demir İnşaat sahibi (D): şirket aleyhine başlatılan takibin kesinleşmesi
neticesinde şirkete ait makinelerin haczi için icra memurlarının şirkete
gelmesinden dolayı derin üzüntü duymuş ve alacaklı Canpolat A.Ş. ile
telefon aracılığıyla irtibata geçerek borcunu ödemesi için iki aylık bir
süre talebinde bulunmuş ve bu talebi kabul görmüştür.
a. Canpolat A.Ş. borcun ödemesi için mehil vermesine rağmen takibe

devam edip şirketin mallarına haciz koydurursa, bu takibe hacze
karşı koymak için ne yapılabilir?
b. Canpolat A.Ş. tarafından, takıp başlatılmadan önce noterde gerçek

leştirilen bir mehil verme işlemi mevcut olsaydı takibin taliki talep
edilebilir mıydı?
c. Canpolat A.Ş.’nin mehil vermesinden dolayı Demir İnşaat A.Ş.

ödeme emrine itiraz etmeyip sessiz kalırsa ve daha sonra Canpolat
A.Ş. haciz talebinde bulunursa, Demir İnşaat A.Ş. takibe karşı
koymak için hangi yollara başvurabilir0
2. Canpolat A.Ş. ile Demir İnşaat A.Ş. takibin iptali veya taliki hususunda
tahkim sözleşmesi yapmışlarsa, borçlu takibin taliki için tahkim yoluna
başvurabilir mi?
3. İcra memuru haciz işlemini gerçekleştirmek üzere Demir İnşaat A.Ş.’ye

gelmiştir. Demir İnşaat A.Ş. yetkilisi, işlerin aksamaması için şirket ma
kinelerinin haczedilme sini önlemek amacıyla takıp konusu borcun dört
te birini peşin ödemeyi teklif etmiş geri kalanının ise taksitle ödenebile
ceğini belirtmiştir.
a. Canpolat A.Ş. Demir İnşaat A.Ş.’nin bu teklifini kabul etmeyip ha

cız işleminin gerçekleştirilmesini talep ederse icra memuru nasıl
davranmalıdır?
b. Demir İnşaat A.Ş.’nin borcun taksıtlendırılmesi teklifini ödeme em

rinin tebliğinden beş gün sonra yapması durumunda a şıkkında ver
diğiniz cevap değişir miydi?
4. Aleyhine başlatılan takipte Demir İnşaat A.Ş.’nin takip konusu borcu

(ferileriyle birlikte) taksıtlendırdığinı ve bu suretle borcun tamamını
ödeyip takibin sona erdiğini varsayalım. Daha sonra şirket defterleri in
celendiğinde aslında borcun ödendiğini tespit eden Demir İnşaat A.Ş.
ödediği paranın iadesi için hangi yola başvurabilir?
5. Demir İnşaat A.Ş. aleyhine başlatılan takipte hacze iştirak eden alacaklı
ların olduğunu ve bu alacaklılar için düzenlenen sıra çen eli henüz ke
sinleşmeden pay sahiplerine icra memurunca ödeme yapıldığını varsa
yalım. Sıra çen eli kesinleştikten sonra borçlunun fazladan ödemede bu
lunduğu tespit edilirse, fazladan ödenen paranın iadesi için hangi yola
başvurulabilir?
6. Demir İnşaat A.Ş. aleyhine başlatılan takibin iflas takibi olduğunu ve

şirketin bütün alacaklılara alacağını tasfiye aşamasında ödediğini varsa
yalım. Demir İnşaat A.Ş.’nin tüm alacaklarını ödemesinin iflas takibine
(tasfiyeye) etkisi ne olacaktır?
Pratik Çalışma -2S 239
CEVAPLAR:
a. Borçlu aleyhine başlatılan takipte'*52, takibin kesinleşmesinden sonraki
l.
süreçte, takıp konusu borcun (ferileriyle birlikte) itfası 52, zamanaşımına
uğraması veya borçluya mehil verilmesi sebebiyle takibin iptali veya ta
liki mümkündür (İİK m. 71).
İİK m. 71’de düzenlenen takibin iptali veya taliki kurumu, borçlunun

esasen ödememesi gereken bir borcu, aleyhine başlatılan (devam eden)
icra takibi nedeniyle ödeme tehlikesi altında kalan borçluya bu tehlikeyi
bertaraf etmesi için tanınan bir imkândır. Takibin iptali veya taliki takip
hukuku kuralları çerçevesinde ve takıp devam ederken başvurulan bir
hukuki yoldur.
Takibin kesinleşmesinden sonra gerçekleşen itfa, imhal veya zamanaşı

mına dayanan takibin iptali veya ertelenmesi talebi takıp sonlanıncaya
kadar ileri sürülebilir. Borçlu (D)’nin icra mahkemesinden kendisine sü
re (mehil) verilmesi sebebiyle takibin talikini isteyebilmesi için elinde
noter tasdikli veya imzası alacaklı tarafından ikrar edilmiş bir belgenin
mevcut olması gerekir (İİK m. 71).
Somut olayımızda Demir İnşaat A.Ş.’ne süre verildiğine ilişkin İİK m.

71’de aranan belgelerden birisi mevcut değildir. Zira (D) telefon görüş
mesi neticesinde mehil almıştır. Dolayısıyla iki aylık süre zarfında taki
bin talikine ilişkin talebin icra mahkemesince reddedilmesi gerekir.
b. Borçlunun borcu ödemesi için kendisine süre (mehil) verildiğini ileri

sürüp bu süre içerisinde takibin talikini talep edebilmesi için, süre ver
menin (mehilin) takibin kesinleşmesinden sonraki evrede gerçekleşmiş
olması gerekir (İİK m. 71 1). Takibin kesinleşmesinden önceki süreçte
'52 İİK m. 71 ilamsız takiplerde uygulanır, ilamlı takipte ise takibin kesinleşmesinden sonraki dö
neme ilişkin itfa itirazının İİK 33/2 maddesi gereğince incelenip sonuçla'ndınlması gerekir. 12.
HD. 01.07.2005 1070'/14298, Mustafa Oskay/Coşkun Koçak/’Adnan Deynekli/Ayhan Doğan.
İcra ve İflas Kanunu Şerhi. Ankara: Turhan Kitapevi. 2007. s. 1583.
52 İİK m. 71’de zikredilen borcun itfa edilmesi, bir maddi unsur olarak belirtilmiştir. Bu maddede
belirtilen itfa, sadece borcun ödenmesi olarak anlaşılmamalı: geriş anlamda anlaşılmalıdır. Yani
alacağı sona erdiren lîm sebepler (örneğin ibra bağışlama'takas) olarak'anlaşılmalıdır.
Oskay/Kcçak/Deynekli/Doğan. s. 1584: Üstündağ. İcra Hukukunun Esasları s. 157.'Yargıtay
vermiş olduğu bir kararında takası itfa olarak kabul etmemektedir. 12 HD. T. 13.03.2007. E.
2007/4640 (•AnAW.kazanci.com) (16.12 2018).
bu durum gerçekleşmişse, ödeme emrine itiraz yoluyla borçlunun bunu

ilen sürmesi gerekir'54.
Somut olayımızda Demir İnşaat A.Ş. ödeme emrine karşı ımhâl itirazın
da bulunmadığından artık imhal sebebiyle takibin talikim icra mahke
mesinden talep edemez. Borçlunun elinde noter Tasdikli bir belge olması
da bu ihtimalde takibin taliki imkanı veremeyecektir. Zira takipten ön
ceki itfa, imhal ve zamanaşımı sebebiyle takibin iptali ve talikinin talep
edilemeyeceği: sadece takibin kesinleşmesinden sonraki bu üç durumun
gerçekleşmesi durumunda takibin iptali ve taliki istenebileceği kanunda
açıkça belirtilmiştir (İİK m. 71).
c. Borcun itfa, imhal veya zamanaşımına uğradığı iddiasıyla takibin iptali

veya taliki için, bu üç durumun takibin kesinleşmesinden sonraki evrede
gerçekleşmiş olması gerekir. Borçlunun itiraz yolunu ihmal etmesi du
rumunda, artık borçlu, takibin iptali veya taliki yoluna başvuramaz. Bu
durumda borçlu, henüz takip sonlanmamışsa menfi tespit: takıp sonuç
lanıp borç ödenmişse istirdat davasını açabilir (İİK m. 72).
Takibin iptali veya taliki yoluna hiç başvurmayan veya icra mahkemesi
tarafından bu talebi reddedilen Borçlu Demir İnşaat A.Ş., takıp konusu
paranın icra dairesine ödenmesinden önce, borcun itfa, imhal veya za
manaşımına uğramış olduğunu ileri sürerek, menfi tespit davası; takip
konusu borç ödendikten sonra ise istirdat davası açabilir (İİK m. 72)".
Zira icranın gen bırakılmasına ilişkin icra mahkemesinin verdiği karar
lar, maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmezler
.
*
2. Borçlu, takibin kesinleşmesinden itibaren takip sona erinceye kadar

takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesinde takibin
iptali veya taliki yoluna başvurabilir (İİK m. 71). Takibin iptali veya ta
liki kurumu, takip hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık olduğundan, taraflar
kendi aralarında tahkime ilişkin sözleşme yapamazlar. Taraflar kendi
54 Üstündağ İcra Hukukunun Esasları, s. 126.

" Kuru. Menfi Tespit ve İstirdat Davası, s 205.
" Ozkaya-Ferendeci. Kesin Hükmün Objektif Sınırları, s. 1S1

aralarında tahkim sözleşmesi yapmış olsalar bile, talikime başvurula

maz”.
3.a. Borcun taksitlendirilmesi, İİK m. lll’de düzenlenmiştir158. İİK m. 11 l’e

göre hacizden sonra taksitle ödeme yapılabilmesi için:
. Borçlunun yeteri kadar malının haczedilmiş olması,
. Borçlunun satış talebinden önce taksitle ödemeyi taahhüt etmiş olması,
. Her taksidın borcun dörtte birinden aşağı olmayıp ilk taksidın hemen
ödenmiş olması,
. Ödeme süresinin üç aydan fazla olmaması gerekir.
Bu şartlar gerçekleşmeden yapılmış taksitle ödeme taahhüdü icra takibi

ni kendiliğinden durdurmaz'55.
Somut olayımızda bu şartlar sağlanmışsa, alacaklı Canpolat A.Ş.’nin,

borçlunun borcun taksitlendirilmesi talebini kabul etmemesinin bir
önemi yoktur. Zira İİK m. lll’de aranan şanlara haiz bir borcun taksit
lendirilmesi talebinin mevcut olması durumunda alacaklının muvafaka
tinin aranmadığı kanunda açıkça belirtilmiştir. Dolayısıyla alacaklının
muvafakati olmasa bile İİK m. lll’deki şartların gerçekleşmiş olması
ile borç taksitlendirilır ve icra takibi kendiliğinden durur. Böylelikle
mahcuz mallar satılamaz.
Şayet borçlu tarafından taksitlerden biri ödenmezse, borcun kalan mikta

rının tamamı için icra takibine devam edilir ve (alacaklının talebi ile)
hacizli mallar satılır.
5 İbrahim Özbay/Yavuz Koruyucu. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Tahkim. Anka

ra: Adalet Yayınevi. 2016. s. 10.
ıss İİK m. 111: ‘Borçlu alacaklının satış talebinden ewe/ borcunu muntazam taksitlerle ödemeği
taahhüt eder ve birinci taksiti de derhal verirse icra muamelesi durur Şu kadar ki. borçlunun kâfi
miktar malı,, haczedilmiş bulunması ve her taksitin borcun dörtte biri miktarından aşağı olmama
sı ve nihayet aydan aya verilmesi ve müddetin üç aydan fazla olmaması şarttır. Borçlu ile ala
caklının borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacaklar sözleşme veya sözîeşmelenn
devamı süresince 106 ve 150/e maddelerindeki süreler işlemez. Ancak bu sözleşme veya söz
leşmelerin toplam süresinin on yılı aşması halinde,, aştığı'tarihten itibaren süreler'kaldığı yerden
işlemeye başlar Taksilerden biri zamanında verilmezse icra muamelesi ve süreler kaldığı yer
den devam eder.’'
55 Fakat belirtmek gerekir ki. Alacaklının muvafakat etmesi ile taksite ödeme anlaşması yapılabilir.
b. İİK m. lirde düzenlenen borcun taksitlendirilmesi hususu., hacizden

sonraki yapılan borcun taksitlendirilmesi içindir. Hacizden önceki bor
cun taksitlendirilmesi (veya teklif edilmesi) İİKTda düzenlenmemiştir.
Fakat taraflar Bcrçlar Hukuku hükümlerince her zaman serbest iradele
riyle aralarında kararlaştırarak takıp konusu borcu taksıtlendııebilırler.
Hacizden önceki yapılan borcun taksittendirilme sinde mutlaka alacaklı
nın muvafakatinin olması şarttır.
Somut olayımızda Demir İnşaat A.Ş. ödeme emrinin tebliğinden beş

gün sonra borcun taksitlendirilmesi talebinde bulunmuştur. Dolayısıyla
henüz hacız yapılmadan teklif edilen bir borcun taksitlendirilmesi mev
cuttur. Bu durumda alacaklının muvafakati olmaksızın borcun taksitlen-
dırilmesı mümkün değildir. Geçerli bir borcun taksitlendirilmesi işlemi
olmadığından., burada verdiğimiz cevap a şıkkında verdiğimiz cevaptan
farklı olacaktır.
4. Borçlu: borcun taksitlendirilmesi (İİK m. 111) yoluyla borcunu ödemiş

se, esasen borçlu olmadığı bir parayı ödediğinden bahisle istirdat dava
sını açabilir. Borçlunun borcu kabul edip taksitlendirme yoluyla borcu
ödemesi istirdat davasının şartlarından olan cebri icra tehdidi altında
ödenmesi (İİK m. 72) şartını bertaraf etmemektedir. Zira burada her ne
kadar takıp konusu borç kabul edilip ödenmişse de cebri icra tehdidi al
tında bu borç taksitlendirılerek ödendiğinden., borçlu., istirdat davasını
açabilecektir30. Dolayısıyla borçlunun icra tehdidi altında (mallarının
haczedılmesını önlemek amacıyla) takibe konu borcu ikrar etmesi, istir
dat davasını açmaya engel teşkil etmeyecektir
5. İcra dairesi, mevcut bir icra takibinde alacaklıya alacağından fazla bir
ödemede bulunmuşsa., herhangi bir hükme gerek olmaksızın, yanlışlıkla
alacaklıya fazla ödediği kısmı, alacaklıdan (kendiliğinden) gen alabilir
(İİK m. 361)303. İİK m. 361 hükmü303, icra dairesine, icra dairesinin şekli*190
*c' Uyar, Geri Alma (İstirdat) Davasının Koşulları, s. 40

" Taylan Özgür Kiraz. Medeni Yargılama Hukukunda İkrar Arkara: Bilge Yayınevi. 2013. s
190.
‘İİK m 142’deki istisna bir kenara bırakılırsa sıra cetveli kesinleşmeden pay sahiplerine ödeme
yapılmaz. İcra dosyasında alacaklıya fazla ödeme yapılması halinde ise anılan yasanın 361 inci
maddesi uyarınca fazla ödemenin icra müdürlüğünce geri alınması her zaman mümkündür.” 19.
HD. T 22.02.2037, E. 2306/11703. K 2007/1632 (www.kazanci.com) (24.12.2018).
hatasından kaynaklanan fazla ödenen miktarın alacaklıdan geri alınması

için başkaca bir hükme ihtiyaç olmaksızın, kendiliğinden ve zorla alma
yetkisini vermiştir224.
Bu maddede icra memuluna cebri icraya başvurma hususunda özel yetki

verilmiştir. Aleyhine başlatılan takipte icra dairesin yanlış hesaplama
(şekli hata) yapması neticesinde fazladan ödemede bulunan borçlu, her
zaman icra dairesine başvurarak fazladan ödenen kısmın iadesini talep
edebilir105. İİK m. 361’de borçlunun iade için talepte bulunması gereken
süreye ilişkin bir kısıtlama bulunmadığından, TBK:daki zamanaşımı ku
ralları çerçevesinde borçlu talepte bulunabilecektir. İcra müdürünün faz
ladan alacaklıya ödediği parayı geri almaması durumunda, borçlu, şikâ
yet yoluna başvurabilir (İİK m. 16).
6. İflasın kaldırılması kurumu, İİK m. 182:de düzenlenmiştir. İİK m.

182’ye göre iflasın kaldırılması üç durumda mümkündür. Bu üç durum:
. (İflas kararının kesinleşip tasfiye aşamasına geçilmesinden sonra) bütün

alacakların alacalının itfa edilmesi,
. Alacaklıların hepsinin iflas talebim geri alması,
. Alacaklılar ile bc-rçlu arasında konkordato yapılmış olmasıdır.
Kanunda sayılan bu üç durumdan biri gerçekleşmişse borçlu ticaret

mahkemesinden iflasın kaldırılmasını talep edebilir. Ticaret mahkemesi,
koşulların varlığı halinde iflasın kaldırılmasına karar verir. İflasın kaldı-203
*
204
203 İİK m 361 de düzenlenen ‘aynca hükme hacet kalmaksızın verien paranın geri alınması' hük
mü. emredici bir hükümdür. İİK m. 361. bütün takip yollarında (takibin ilamlı ya da ilamsız takip
olması fark etmeksizin; alacaklıya fazladan ödenen paranın iadesi için uygulama alanı bulan
özel bir hükümdür. HGK. T. 14.11.2037. E 2307/13-848. K 2007/840. İstanbul Barosu Dergisi.
Cilt: 82. Sayı: 2. Yıl 2008. s. 880.
204 “Para borcunun ödenmesine ilişkin ilamı infaz etmekle görevli olan icra müdürü, hesaplama
sonunda fazladan tahsil edildiği miktarları, ayrı bir mahkeme hükmüne gerek kalmaksızın borç
luya geri vermekle yükümlüdür. İcra müdürü bu ifa için gerekirse cebri icra gücünü de kullana
caktır İcra müdürü bu görevini yapmazsa icra iflas Kanunu nda belirlenen şikâyet prosedürü iş
letilir Bu nedenle fazladan alınan paranın istirdatı için borçlunun ayrı bir dava açmasına gerek
yoktur. ' HGK. T. 14 11.2007. E. 2007/13-848. K. 2007/840. İstanbul Barosu Dergisi. Cilt: 82.
Sayı: 2. Yıl: 2038. s. 883. Arslan/Yılmaz/Taşpınar Ayvaz İcra ve İflas Hukuku s. 343.
*c= “İcra dosyasından fazla ödeme yapılmışsa İİK m 361 uyarınca fazla ödemenin icra müdürlü
ğünce geri alınması her zaman mümkündür. Davacının davalıya yapılan ödemenin geri alınarak
kendisine verilmesi yönündeki istemi anılan madde kapsamındadır. İİKnın 72. maddesi kapsa
mında istirdat niteliğinde değildir." 19. HD. T. 22.02 2007, E. 2006711703, K 2007/1632.
(www.kazanci.com) (25 12.2018).
rılmasının: iflasın kapanmasından farklı olarak iflas ile borçlunun alev

lime meydana gelen olumsuz neticeleri engelleyici rolü vardır. İflasın
olumsuz sonuçlarını bertaraf etme rolü nedeniyle iflasın kapanması ku
runtunun yanında (ondan farkı olarak) iflasın kaldırılması kurumu dü
zenlenmiştir (İİK m. 182).
■ Konkordato
OLAY:
Sağlık hizmetleri alanında faaliyet gösteren (A) A.Ş. şirketi, vadesi
gelmiş birçok borcunu ödeyememiş durumdadır ve vadesi yakın borçla
rını da ödeyememe tehlikesi altındadır. (A) A.Ş. şirketi hem kötüye gi
den işlerini düzeltmek hem de bu süreçte alacaklılarının kendisine karşı
dava açmasının ya da takıp yapmasının önüne geçmek için bazı çözüm
ler aramaktadır. (A) şirketinin yetkilisi, şirketir. mevcut durumunu da
nışmak üzere avukat (K) ile görüşmüştür.
SORULAR:
1. Avukat (K):nin yerinde olsaydınız (A) A.Ş. şirketine hangi hukuki çare
yi önerirdiniz?
2. Avukat (K)’nın (A) A.Ş. şirketine konkordatoyu önerdiğini varsayalım.

Konkordato talebinin hangi mercie ve ne şekilde yapılması gerekir?
3. Konkordato talebi üzerine mahkeme ne yapmalıdır?

4. Mahkemenin geçici mühlet kararı vermesinin sonuçları ne olacaktır?
5. Mahkemenin kesin mühlet kararı vermesi için ne gereklidir ve kesin

mühlet kararının etkileri nelerdir?
6. Konkordato kararma karşı alacaklılar veya borçlunun başvurabileceği

bir yol var mıdır0
7. (A) A.Ş.’nin alacaklıları arasında rehin alacağı c-lan alacaklıların olması

konkordato teklifine engel teşkil eder mi?
8. “İİK m.294 1, “Mühlet içinde borçlu aley hine hiçbir takip yapılamaz ve
evvelce başlamış takipler durur... ” şeklindedir. Maddede ifade edilen
takip yasağının içme hangi tür işlem grubu girmektedir. Söz konusu iş
lem grubunun kriterleri hakkında bilgi veriniz. Konkordato mühleti
içinde, konkordatoya müracaat eden kimsenin alacaklı olduğu üçüncü
kişiye, konkorda:oya müracaat eden kimsenin alacaklısı tarafından haciz
ihbarnamesinin gönderilip gönderilemeyeceğinı açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. İcra İflâs Kanunumuzda, mâlı durumu bozulan, borçlarını ödemeyen
şirketler için iflâstan önce son bir çare olarak iflâs ertelemesi kurumunu
düzenlenmekteydi. İflâs ertelemesi kurumu ile mâlı durumu bozulan
şirket, yapmış olduğu yapılandırmalar ve projelerle hem mâlı durumunu
düzelterek tekrar ticarî hayatta devamlılığını sağlamak hem de bu süreç
te kendisine karşı takıp başlatılamaması veya dava açılamaması sebe
biyle rahat bir nefes almaktaydı. Şirketler için son derece faydalı olan
bu hukukî çareye uygulamada sıkça başvurulmaktaydı. Fakat iflâs erte
lemesi kurumu, amacının dışında bazen de kötüye kullanılarak alacaklı
lara zarar vermek amacıyla kullanılmaktaydı.
7101 Sayılı İcra Ve İflâs Kaııuııu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik

Yapılması Hakkında Kanun335 ile iflâs ertelemesi kurumu tamamen
ortadan kaldırılmış olup onun yerine konkordatoda değişiklikler yapıl
mıştır. Bu değişiklik neticesinde artık iflâs ertelemesi yerme konkordato
kurumu uygulama alanı bulacaktır.
2. 7101 Sayılı İcra ve İflâs Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik

Yapılması Hakkında Kanun ile birçok değişiklik meydana getirilmiş
tir. Bu değişikliklerin önemli kısmı da konkordato ile ilgilidir. Bu deği
şikliklerle konkordatonun uygulamada daha aktif ve tercih edilen bir ku
rum hâline gelmesi amaçlanmaktadır.
İİK m. 2S5 değişiklik sonucunda şu şekilde düzenlenmiştir: "BorçZonrcz,

vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi
altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapıl
mak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kur
tulmak için konkordato talep edebilir.
1C€ 15 03.2018 tarih ve 30351 Sayılı Resmi Gazete.

Görüldüğü üzere, iflâsa tabı kişilerden olsun ya da olmasın her bir borç
lu konkordato talep edebilecektir. Ayrıca borçlu aleyhine iflâs talep
edebilecek her bir alacaklı da borçlu hakkında konkordato işlemlerinin
başlatılmasını talep edebilecektir.
İflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı, borçlu hakkında konkordato
işlemlerinin başlatılmasını gerekçeli bir dilekçeyle isteyebilir.
Konkordato talebindeki görevli mahkeme, asliye ticaret mahkemesidir.
Konkordato talebindeki yetkili mahkeme, iflâsa tâbi bir borçlu için İİK
m. 154’te yazılı yerdeki asliye ticaret mahkemesidir. Yani borçlunun
muamele merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemedir. Şayet merkezi
yurt dışında bulunan bir şirket ise, Türkiye'deki şubesinin, birden fazla
şubesi varsa merkez şubenin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkeme
si yetkilidir. İflâsa tâbi olmayan borçlular bakımından yetkili mahkeme
ise, borçlunun yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesidir.
Olayımızda muamele merkezinin Ankara'da bulunduğu bir şirket söz
konusu olduğu için, yetkili ve görevli mahkeme Ankara asliye ticaret
mahkemesidir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, konkordato talebinde bulunan, Adalet Ba
kanlığı tarafından belirlenen konkordato gider avansını da yatırmaya
mecburdur. Bu durumda. Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 114 ve 115.
maddeleri kıyasen uygulanacaktır.
3. Konkordato talebi üzerine mahkeme, İİK m. 286’da belirtilen belgelerin
eksiksiz olarak mevcut olduğunu tespit ettiğinde derhâl geçici mühlet
kararı verir ve borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü
bütün tedbirleri alır (İİK m. 287).
Konkordato işlemlerinin başlatılması alacaklılardan biri tarafından talep
edilmişse, borçlunun İİK m. 286:da belirtiler, belgelen ve kayıtları
mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz olarak sunması hâ
linde geçici mühlet kararı verilir. Belge ve kayıtların süresinde ve eksik
siz olarak sunulmaması hâlinde geçici mühlet kararı verilmez ve alacak
lının yaptığı konkordato talebinin de reddine karar verilir.
Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya
ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla
bir geçici konkordato komisen görevlendirir. Alacaklı sayısı ve alacak

miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir.
İİK m. 290 bu kcnuda kıyasen uygulanır.
Geçici mühlet üç ay dır. Mahkeme bu üç aylık sûre dolmadan borçlunun

veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en fazla z'Â'z
ay dalıa uzatabıhr. Uzatmayı borçlu talep etmişse geçici komiserin de
görüşü alınır. Geçici mühletin toplanı süresi beş ayı geçemez.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, geçici mühlet talebinin kabulü, geçici ko
miser görevlendirilmesi, geçici mühletin uzatılması ve tedbirlere ilişkin
kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz.
4. Mahkemenin geçici mühlet kararı vermesiyle bu karar ticaret sicili gaze

tesinde ve Basm-İlân Kurumunun resmî ilân portalında ilân olunur ve
derhâl tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine,
gümrük ve posta idarelerine ve diğer lazım gelen yerlere bildirilir. İlân
da ayrıca alacaklıların, ilândan itibaren yedi günlük kesin süre içinde di
lekçeyle itiraz ederek konkordato mühleti verilmesini gerektiren bir hâl
bulunmadığım delilleriyle birlikte ilen sürebilecekleri ve bu çerçevede
mahkemeden konkordato talebinin reddini isteyebilecekleri belirtilir.
Geçici mühlet, kesin mühletin sonuçlarını doğurur (İİK m. 2S8).

Geçici mühletin uzatılmasına ve geçici mühletin kaldırılarak konkordato
talebinin reddine ilişkin kararlar da yukarıda anlatılan şekilde ilân olu
nur ve ilgili yerlere bildirilir.
5. Kesin mühlet hakkında bir karar verilebilmesi için, mahkeme borçluyu
ve varsa konkordato talep eden alacaklıyı duruşmaya davet eder. Geçici
komiser, duruşmadan önce yazılı raporunu sunar ve mahkemece gerekli
görülürse, beyanı alınmak üzere duruşmada hazır bulunur. Mahkeme
yapacağı değerlendirmede, itiraz eden alacaklıların dilekçelerinde ilen
sürdükleri itiraz sebeplerim de dikkate alır (İİK m. 2S9).
Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması
hâlinde, borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. 3u kararla birlikte mah
keme, yem bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı
takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam etmesine ka
rar verir ve dosyayı komisere tevdi eder.
Mahkemece, kesin mühlet kararıyla beraber veya kesin mühlet içinde

uygun görülecek bir zamanda yedi alacaklıyı geçmemek, herhangi bir
ücret takdir edilmemek ve tek sayıda olmak kaydıyla ayrıca bir alacaklı
lar kurulu oluşturulabilir. Bu durumda, hukukî nitelik itibarıyla birbirin
den farklı olan alacaklı sınıfları ve varsa rehinli alacaklılar, alacaklılar
kumlunda hakkaniyete uygun şekilde temsil edilir. Alacaklılar kurulu
her ay en az bir kere toplanır ve hazır bulunanların oy çokluğuyla karar
alır. Komiser bu toplantıda hazır bulunarak alınan kararları toplantıya
katılanların mizasını almak suretiyle tutanağa bağlar.
Güçlük arz eden özel durumlarda kesin mühlet, komiserin bu durumu

açıklayan gerekçeli raporu ve talebi üzerine mahkemece ahi aya kadar
uzatılabilir. Borçlu da bu fıkra uyarınca uzatma talebinde bulunabilir; bu
takdirde komiserin de görüşü alınır. Her iki hâlde de uzatma talebi kesin
mühletin sonra ermesinden önce yapılır ve uzatma kararı vermeden ön
ce, varsa alacaklılar kurulunun da görüşü alınır.
Kesin mühlet verilmesine, kesin mühletin uzatılmasına ve kesin mühle

tin kaldırılarak konkordato talebinin reddine ilişkin kararlar, 288’inci
madde uyarınca ilân edilir ve ilgili yerlere bildirilir.
6. Konkordato hakkında verilen karara karşı borçlu veya konkordato talep

eden alacaklılar, kararın tebliğinden; itiraz eden diğer alacaklılar ise tas
dik kararının ilânından itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabi
lir. Bölge adliye mahkemesinin vereceği karara karşı da on gün içinde
temyiz yoluna baş\-urulabilır. İstinaf ve temyiz incelemeleri, Hukuk
Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre yapılır.
7. Hakkında konkcrdato teklif edilen borçlunun rehin borcunun olması

(yanı borçluya karşı rehinli alacaklıların olması) konkordatoya engel
teşkil etmeyecektir. Rehinli alacakların rüçhanlı olması konkordatoda da
devam edecektir.
Rehinle temin edilmiş alacaklılar, konkordato mühleti sırasında borçlu

ya karşı relinin paraya çevrilmesi yoluyla takıp başlatabilir veya başla
mış olan takiplere devam edilebilir; ancak bu takipler nedeniyle muha
faza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez (İİK
m. 295). Rehin alacaklıları isterlerse borçlu ile alacaklılar arasında yapı
lan konkordatoya da tâbi olabilirler.
7101 Sayılı İcra ve İflâs Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik

Yapılması Hakkında Kanun ile ayrıca rehinli alacaklılar ile müzakere
şartları ve yapıl andırmanın hükümlerine ilişkin değişiklikler de yapıl
mıştır. Buna göre, adî konkordatoda borçlu, ön projede belirtmek sure
tiyle, alacaklı lehine rehin tesis edilmiş borçlarının yapılandırılmasını
İİK m. 308 h uyarınca talep eder.
Komiser, kesin mühlet içinde uygun göreceği zamanda, bütün rehinli

alacaklıları, borçlunun anapara indirimi, faiz indirimi, vadelendirme ve
ya diğer ödeme tekliflerini müzakere etmek üzere tebligat çıkartarak da
vet eder.
Müzakerede ve müzakereyi takıp eden yet/z günlük iltihak süresi içinde

rehinli alacaklıların, alacak miktarı itibarıyla üçte ikiyi aşan çoğunluğu
ile bir anlaşma hasıl olursa, komiser, imzalanan anlaşmaları tutanağa
bağlar ve rehinli alacaklılarla anlaşma yapıldığını İİK m. 302 uyarınca
mahkemeye tevdi edeceği gerekçeli raporuna ayrı ve bağımsız bir başlık
altında işler.
Borçlunun tekliflerinin alacak miktarı itibarıyla üçte ikiyi aşan çoğun

lukla kabul edilmesi hâlinde, borçlu ile anlaşamayan rehinli alacaklı,
konkordato talep tarihinden itibaren, taraflar arasındaki sözleşmede ka
rarlaştırılan temerrüt öncesi faiz oranı uygulanmak suretiyle, diğer re
hinli alacaklılarla yapılan anlaşmalardan en uzun vadelisine tâbi olur.
Bu husus ve anlaşmaya varılamayan rehinli alacaklılara borçlu tarafın
dan yapılacak ödemelere ilişkin plân, komiser tarafından tutanağa geçi
rilir ve komiserin İİK m. 302 uyarınca mahkemeye tevdi edeceği gerek
çeli rapora da işlenir.
Rehinli alacaklılarla bir anlaşmaya varılamamışsa, bu husus da komise

rin gerekçeli raporuna işlenir.
Yapılan anlaşmaya uygun olarak kendisine karşı ifada bulunulmayan

her rehinli alacaklı tasdik kararını veren mahkemeye başvurarak o rehin
li alacağa ilışkır. anlaşmayı feshettirebılir. Ancak bu fesih sonucunda
üçüncü fıkrada belirtilen üçte iki oranının altına düşüldüğü takdirde,
borçlunun teklifini kabul etmeyip ödeme planına tâbi tutulan rehinli ala
caklılar bu plânla bağlı olmaktan çıkar, borçlu ile anlaşmış olan rehinli
alacaklılar ise anlaşmayı sona erdııebilır.
S. İİK m. 294 l’de belirtilen konkordato mühleti süresince yapılamayacak

olan takıp işlemlerinden kasıt., icra takip işlemleridir. Yanı konkordato
mühleti içerisinde borçluya karşı hiçbir icra takıp işlemi yapılamayacak
tır.
İcra takıp işlemi: cebri icranın alacaklı yararına ilerlemesine ve borçlu

nun hukuksal durumuna zarar verme amacına yönelik olarak icra organ
ları tarafından bcrçluya karşı yapılan işlemlerdir.
Dolayısıyla bir işleminin icra takip işlemi olabilmesi için:
Takibi ilerletme amacıyla yapılması..
Borçluya yönelik yapılması..
Alacaklının alacağına kavuşmasını sağlaması,
İcra organlarınca yapılması unsurlarını içermesi gerekir. Şayet bu

unsurlar yoksa o işlem icra takıp işlemi değildir.
Hacız ihbarnamesi, takıp borçlusunun alacaklı olduğu üçüncü kişiye

gönderilmekle, haczedilen alacağın bulunup bulunmadığının tespiti:
varsa alacağın muhafazası (korunması) amaçlanır.
Hacız ihbarnamesinin bir icra takıp işlemi olup olmayacağı, icra ta
kip işleminin unsurlarını içerip içermemesine göre belirlenecektir.
Hacız ihbarnamesi, icra organı tarafından yapılır ve alacaklının ala
cağına kavuşması amacıyla yapılıp takibi ilerletme unsurunu da sağ
lamaktadır. Burada borçluya karşı değil de üçüncü kişiye karşı yapı
lan bir işlem olması nedeniyle haciz ihbarnamesinin bir icra takıp iş
lemi olmadığı haklı olarak akla gelebilir. Fakat hacız ihbarnamesi her
ne kadar üçüncü kişiye göndermiyorsa da borçlunun alacağı için bu
ihbarname gönderilmektedir. Dolaylı olarak aslında borçluya yönelik
yapılan bir işlemdir.
Dolayısıyla haciz ihbarnamesi icra takıp işleminin bütün unsurlarını

içerdiğinden bir icra takıp işlemi niteliğinde görülmelidir. Doktrinde bu
hususa ilişkin farklı görüşler de mevcuttur"7.
" Cmeğin. Haciz ihbarnamesi tebliğinin, bir icra takip işlemi olmadığı söylenebilir.” Cenk Akil.
Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi Arkara 2013. s. 166-167
İİK m. 294. l’de konkordato mühleti süresince borçluya karşı hiçbir icra
takıp işlemi yapılamayacağı belirtilmiştir. Hacız ihbarnamesi de bir icra
takıp işlemi niteliğinde olduğundan., konkordato mühleti süresince borç
lunun alacaklı olduğu üçüncü kişilere karşı haciz ihbarnamesi de gönde-
rılemeyecektır ve bu işlem de İİK m. 294 T deki takıp yasağına tâbidir
■ Konkordato
OLAY:
Malı durumu kötüleşen K AŞ borçlarını ödeyemeyecek duruma gelmiş
tir. Alacaklılarından A, 50.000 TL alacağı için ipoteğin paraya çevril
mesi yoluna, B ise bonoya dayalı 20.000 TL alacağı için kambiyo senet
lerine mahsus takip yoluna başvurmuştur. Bunun yanında K AŞ’nin ça
lışanlarından C ve D ise üç aylık maaş alacağı olan 30.000 TL’nın
ödenmesi için ihtar çekmişlerdir. K AŞ’nin hammadde ihtiyacını karşı
layan L Lti. Ştı. ise S0.000 TL alacağı olduğunu, ödeme yapmaması se
bebiyle artık mal tedarikinde bulunmayacağını bildirmiştir. M AŞ ise K
AŞ’nin taşıma işlerinden dolayı 60.000 TL alacağı vardır. N’nin 30.000
TL, P’nin 10.00C TL ve R’nin 40.000 TL alacağı bulunmaktadır.
SORULAR:
1. K AŞ konkordato başvurusunda bulunmak istemektedir. Bunun için
görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
2. Konkordato baş\urusu üzerine mahkeme geçici mühlet kararı vermiştir.

Geçici mühlet kararının K AŞ’ye karşı yürütülen takiplere etkisi ne ola
caktır?
3. Konkordato projesinin kabulü için alacaklılar toplantıya davet edilmiş

tir. Projenin kabul edilebilmesi için gerekli çoğunluk nedir?
4. Alacaklılar toplantısına katılmış olan alacaklılardan L toplantıda olum

suz oy vermiş, P ise olumlu oy vermiştir. Toplantı sonrasında bu alacak
lılar oylarım değiştirmek istemektedirler. Sonradan L proje için olumlu,
P ise olumsuz yönde oy kullanabilir mi?
5. Konkordato projesi mahkemece tasdik edildikten sonra, K AŞ projeye

uygun bir şekilde ödemelerini gerçekleştirmiş, ancak bir süre sonra
M'ye olan ödemelerini durdurmuştur. Bu durumda M’nin başvurabile
ceği yol var mıdır? K AŞ’nin alacaklılardan L ile anlaşarak olumlu oy
vermesi karşılığında proje kapsamında alacağı miktardan daha fazla
ödeme yapacağı konusunda anlaştığı ortaya çıksaydı sonuç değişir miy
di?
CEVAPLAR:
1. Konkordato başvurusunda görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesi
dir. Konkordato talebindeki yetkili mahkeme, iflâsa tâbi bir borçlu için
İİK m. 154’te yazılı yerdeki asliye ticaret mahkemesidir. Yani borçlu
nun muamele merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemedir. Şayet mer
kezi yurt dışında bulunan bir şirket ise, Türkiye'deki şubesinin, birden
fazla şubesi varsa merkez şubenin bulunduğu yerdeki asliye ticaret
mahkemesi yetkilidir. İflâsa tâbi olmayan borçlular bakımından yetkili
mahkeme ise, borçlunun yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesidir.
K AŞ’nin iflasa tabı kişilerden olması sebebiyle muamele merkezinin
bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine konkordato için başvura
bilir.
2. Konkordato mühleti verilmesi ile borçluya karşı 613 S sayılı Amme Ala
caklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun'a göre yapılan takiplerde da
hil olmak üzere kural olarak hiçbir takıp yapılamaz. Mühlet kararından
önce başlamış takipler de durur. Ayrıca ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz
kararları da uygulanmaz (İİK m. 294). Kural beyle olmakla birlikte ka
nun bazı alacaklılara istisna tanımıştır. İİK m. 206'da birinci sırada yer
alan imtiyazlı alacaklıların haciz yoluyla takıp yapmasına engel yoktur
(İİK m. 294). Bunun yanında mühlet esnasında, relinin paraya çevrilme
si yoluna ilişkin takipler başlatılabilir veya başlamış takipler devam
edebilir. Ancak rehinli malın muhafazası veya rehinli malm satışı ger
çekleştirilemez (İİK m.295). Olayda K AŞ'ye karşı A, ipoteğin paraya
çevrilmesi yoluyla takip başlatmıştır. Bu takıp geçici mühlet kararından
etkilenmeyecektir. Ancak söz konusu taşınmazın satışı yapılamayacak
tır. B ise kambiyo senetlerine mahsus takıp başlatmıştır. Mühlet kararı
ile birlikte takıp duracağından takibe devam etmesi mümkün değildir.
3. Konkordato projesinin oylaması için komiser alacaklıları toplantıya

davet eder. Komiser bu toplantıya başkanlık eder ve borçlunun durumu
hakkında bir rapor verir. Toplantıda: alacaklılar tarafından projenin oy
laması yapılır. Ancak bütün alacaklılar tarafından kabul edilmesi şart
değildir. Kanun belirli nisabın sağlanması halinde projenin kabul edile
ceğini hükme bağlamıştır. Projenin oylamasına alacağı kaydedilmiş ala
caklılar katılarak oy verebilir. Bunun yanında konkordato projesinden
etkilenen alacaklılar burada oy kullanabilir. Projeden etkilenmeyen, yani
alacağını her halde tamamen alacak olan alacaklılar burada oy kullana
mayacaklardır. Bunlar: İİK m. 206'da birinci sıradaki imtiyazlı alacaklı
lar ve borçlunun eşi, çocuğu ile kendisinin ve evlilik bağı ortadan kalk
mış, olsa dahi eşinin anası, babası ve kardeşi alacak ve alacaklı çoğunlu
ğun hesabında dikkate alınmazlar ( İİK m. 302). Ayrıca rehin alacaklıla
rı da projenin oylamasına katılamazlar. Zııa alacaklarının tamamı karşı
lanacaktır. Ancak rehinli alacaklısı, alacağının rehinle karşılanmayan
kısmı için proje oylamasına katılabilir (İİK m.302).
Konkordato projesinin oylamada kanun ıkı farklı çoğunluk oranını ön

görmüştür. Projenin kabul çoğunluğu için hem alacak miktarı hem de
alacak sayısı dikkate alınmaktadır. Projenin kabul edilebilmesi için ya
alacaklılar sayısı ve alacak miktarının yarısı ya da alacaklılar sayısının
dörtle birini ve alacak miktarının üçte ikisini aşan bir çoğunluk gerekir.
Olayda K AŞ’nin alacaklıları, A, B, C, D, L, M, N, P, ve R’dir. A’nın

alacağı rehinle temin edildiği için oylamada yer alamayacaktır. C ve D
ise İİK m. 206 gereği birinci sıradan imtiyazlı alacaklı olduklarından do
layı alacakları tam olarak ödenecektir, dolayısıyla oylamaya katılmaya
caktır. Oylamada B, L, M, N, P ve R yer alacaktır. Buna göre toplam
alacak miktar 20 000 TL (B), S0.000 TL (L), 60.000 TL (M), 30.000 TL
(N), 10.000 TL (P) ve 40.000 TL (R) olmak üzere 240.000 TL’dir. Pro
jenin kabul edilebilmesi için alacaklı ve alacak miktarının yarısını geç
mesi gerekir. Buna göre kabul eden alacaklı sayısının 3’ü ve bunların
alacak miktarının ise 120.000 TL’yi aşması gerekir. Ya da alacak sayı
sının dörtte biri ve alacak miktarının üçte ikisini aşması gerekir. Buna
göre alacaklı sayısının 2’yi, alacak miktarının ise 160.000 TL’yi aşması
gerekir. Bu oran’ardan birini sağlaması halinde proje kabul edilmiş ola
caktır.
4. Konkordato projesinin müzakereleri sonucunda oluşturulan konkordato

tutanağı, kabul ve ret oylarını içerecek şekilde derhâl imza olunur. Top
lantının bitimini takıp eden yedi gün içinde gerçekleşen iltihaklar da ka
bul olunur (İİK m. 302). Bu kapsamda., toplantıda olumsuz oy vermiş
olan alacaklı yeci gün içinde olumlu yönde oy kullanabilir. Ancak top
lantıda yer almış olup olumlu oy kullanan alacaklılar sonradan oyunu
olumsuz yönde değiştiremezler. Buna göre olumsuz oy veren L sonra
dan olumlu yönde oy kullanabilirken, olumlu oy veren P oyunu olumsuz
olarak değiştiremez.
5. Konkordatonun tasdikinden sonra, her alacaklı kendisine karşı konkor

dato projesi çerçevesinde borçlarının ödenmediği gerekçesiyle konkor
datonun sadece kendisi yönünden feshini isteyebilir. Bu kapsamda sade
ce borçları ödenmeyen alacaklı kendisi yönünde feshini isteyebilir, an
cak borçları ödenen alacaklıların fesih talep etmede hukuki yararı yok
tur. Alacaklı kendisi yönünden konkordatonun feshi için konkordatonun
tasdikine karar vermiş olan ticaret mahkemesine başvurur. Bu halde M
ticaret mahkemesinden kendisi yönünden konkordatonun feshini talep
edebilir. Borçlunun, konkordatonun tasdiki sırasında dürüst olmayan ha
reketlerde bulunması, özellikle alacaklılardan bazıları ile anlaşarak kon
kordatonun kabul edilmesi yönünde onlara menfaat sağlamış olması ha
linde konkordatonun tamamen feshi gündeme gelir. Bu durumda her
alacaklı konkordatonun feshini isteyebilir ve konkordatonun feshi tüm
alacaklılar yönünde sonuç doğurur. Konkordatonun feshi tasdik kararı
veren ticaret mahkemesinden talep edilir. L’ye menfaat sağlaması halin
de her bir alacaklı konkordatonun tamamen feshini talep edebilecektir.
■ Tasarrufun İptali Davası
OLAY:
İzmir’in Karabaşlar ilçesinde mobilya işiyle uğraşan (B), son dönemde
işlerinin kötüleşmesi sebebiyle ekonomik sıkıntılar yaşamaktadır. Ken
disine karşı takip işlemleri yapılabileceğini düşünen (B), malları üzerin
de birtakım işlemlerde bulunmuştur. (B)’den 300.000 Türk Lirası alaca
ğı olan (A), alacağının ödenmemesi üzerine ilamsız icra yoluyla takibe
başlamış ve söz konusu takip kesinleşmiştir. Borç için hacze gidilmiş
ancak haczedılebilecek hiçbir mal bulunmaması sebebiyle yalnızca bir
hacız tutanağı düzenlemekle yetinilmiştir. (B)’r.in mallarım kaçırdığını
düşünen (A)’nın avukatı (V), iptal davası açmayı düşünmektedir.
SORULAR:
1. Aşağıda sayılan işlemler için iptal davası açılıp açılamayacağım tartışı
nız.
a. (B)’nin 150.000 Türk Lirası değerindeki taşınmazı için (C) ile yapmış
olduğu ve tapuya şerh verilen taşınmaz satış vaadi sözleşmesi. Söz ko
nusu sözleşmenin tapuya şerh verilmemiş olması hâlinde cevabınızda
bir değişiklik olur muydu?
b. (B)’nin nişanlısı (N)’ye yılbaşı hediyesi olarak vermiş olduğu 1.500

Türk Lirası değerindeki cep telefonu.
c. (B)’nin 148.000 Türk Lirası bedelle baldızı (D)’ye satıp devrettiği

150.000 Türk Lirası değerindeki taşınmaz.
d. (B)’nin tapuda satış bedeli olarak 22.000 Türk Lirası gösterilen, gerçek
te 35.000 Türk Lirası karşılığında, sahibinden.com üzerinden (F)’ye sa
tıp devrettiği 48.000 Türk Lirası değerindeki taşınmaz.
e. (B)’nin elinde nakit olmaması sebebiyle 3.000 Türk Lirası tutarındaki

borcuna karşılık 'H)’ye devretmiş olduğu motosiklet.
f. (B)’nin henüz vadesi gelmemiş olan 50.000 Türk Lirası tutarındaki bor
cuna karşılık., borcun tamamı için bir ibraname almak suretiyle yapmış
olduğu 38.000 Türk Lirası tutarındaki ödeme.
2. Yukarıda bahsedilen işlemler bakımından iptal davasının açılabileceği

kanaatindeyseniz söz konusu davanın tarafları ve konusu ne olacaktır?
3. İptal davası için görevli ve yetkili mahkemeyi tespit ediniz.
4. (A)’nın yapmış olduğu takıp neticesinde (B)’nın itirazda bulunmaması

ve hiçbir malı olmadığına dair mal beyanında bulunması hâlınde: hacze
gitmeksizin iptal davası açılabilmesi sizce mümkün müdür?
5. İptal davası devam ederken (B)’nin menfi tespit davası açması ya da

icra takibinin icra mahkemesince iptal edilmesi hâllerinde iptal davası
nın akıbeti ne olacaktır?
6. (A), elde ettiği hacız tutanağına dayalı olarak iptal davası açabilir mi?
(A)’nın elinde iptal davası açmaya elverişli bir belge olmaması hâlinde
mahkeme ne şekilde karar vermelidir?
7. (A)’nın iptal davasına dayanak yaptığı aciz belgesinin geçersizliği ne

şekilde ileri sürülebilir? Böyle bir iddianın olması hâlinde iptal davası
nın akıbeti ne olacaktır?
8. İptal davasının borçlu ya da üçüncü kişi tarafından kabul edilmesi

mümkün müdür? Mümkünse söz konusu kabulün sonuçları nelerdir?
CEVAPLAR:
1. Tasarrufun iptali davası, İİK'nın 277-284. maddelerinde düzenlenmek
tedir. İptal sebepleri ise. İİK’nın 278-280. maddelerinde belirlenmiştir.
Aşağıda İİK'nın iptal sebeplerini düzenleyen maddelerini dikkate alarak
ilgili tasarrufların iptale tâbi olup olmadığını belirleyeceğiz.
a. İİK'nın 277. Maddesi bağlamında iptal davasının konusuna giren tasar

ruf işlemlerini geniş şekilde düşünmek gerekir. Buradaki tasarruf kav
ramı.. hukukî işlem kavramından da geniştir. Örneğin, borçlunun taşınır
ve taşınmaz mallarını devretmiş olması, taşınmazı üzerinde ipotek tesis

etmiş olması, borç ikrarında bulunması, alacağını temlik etmesi tasarruf
işlemi olarak değerlendirilebilir. Nitekim tasarruf işlemi, bir hakkı veya
hukukî ilişkiyi doğrudan etkileyen, onu diğer tarafa geçiren, muhtevası
nı sınırlayan, değiştiren, ortadan kaldıran işlem olarak tanımlanabilir.
Bu tür işlemler, şanları bulunduğu takdirde iptale tabı olacaktır. Buna
karşılık, borçlandırıcı işlemler buradaki anlamda bir tasarruf olmayıp ip
tale tâbi değildir. Nitekim borçlandırıcı bir işlem ile mal borçlunun mül
kiyetinden çıkmaz. Bu nedenle, borçlandırıcı işlemin iptalini istemekte
hukukî yarar yoktur.
Olaydaki taşınmaz satış vaadi sözleşmesi, niteliği itibarıyla borçlandırıcı

bir işlemdir. Bununla birlikte, satış vaadi tapu siciline şerh verildiğin
den, İİK’nın 279 1-4. maddesine göre, sicildeki şerhin iptali için iptal
davası açılabilir. Söz konusu madde, kişisel hakların kuvvetlendirilmesi
için tapuya verilen şerhlerin iptale tâbi olduğunu düzenlemektedir. Dik
kat edilirse burada iptali istenen satış vaadi sözleşmesi değil, tapu sici
lindeki şerhin kendisidir.
b. İİK'nın 27S 1. maddesine göre, yeni yıl, doğum günü, evlenme gibi
vesilelerle verilen mutat hediyeler iptale tâbi değildir. Bunun için hedi
yenin teamüle uygun meblağı aşmaması gerekir.
Olayda (B)’nin nişanlısı (N)’ye yeni yıl hediyesi olarak vermiş olduğu
1.500 TL değerindeki cep telefonu teamüle uygun sayılmalıdır. Bu ne
denle, söz konusu tasarruf iptale tâbi değildir.
c. İİK'nın 27S. maddesi, ivazsız tasarrufların iptalini düzenlemektedir.

Buna göre, borçlunun neseben ya da sıhren üçüncü dereceye kadar ya
kınlarıyla yapmış olduğu tasarruflar da bu madde kapsamındadır. Söz
konusu tasarrufların iptale tabı olması için alacaklıya zarar verme kastı
nın bulunup bulunmadığı araştırılmayacaktır. Ayrıca, tasarrufun iyi ni
yet ya da kötü niyetle yapılıp yapılmaması da önemli değildir. Bu tasar
ruflar mutlak şekilde iptale tabidir.
Olayda her ne ksdar evin satış değeri gerçeğe uygun olsa da söz konusu
satış sözleşmesinin tarafı (B)’nin baldızı olduğundan, İİK’nın 27S.
maddesi bağlamında mutlak şekilde iptale tâbi bir tasarruftan bahsedile
cektir.
d. İİK'nın 278. maddesine göre, malm tasarruf tarihindeki değerine göre

pek aşağı bir fiyat kabul edilmesi hâlinde, söz konusu tasarrufun bağış
lama hükmünde olup iptale tabı olacaktır. Tasarrufun iptale tâbi olması
için, borçlunun malın gerçek değerini bilip bilmemesi önemli değildir.
Ayrıca, üçüncü kişinin kötü niyetli olması da aranmaz.
Yargıtay uygulamasına göre, tapuda gösterilen değer malın gerçek değe

rinin yarısının alımdaysa mezkûr tasarruf iptale tâbidir”.
Olayda, tapuda gösterilen değerin 22.000 TL, malın tasarruf tarihindeki

değerin ise 48.000 TL olduğu tespit edilmektedir. Buna göre, tasarrufun
İİK’nın 278. maddesi bağlanımda bağışlama hükmünde olup iptale tâbi
olduğu açıktır.
e. İİK'nın 279 2. maddesine göre, borçlunun aciz hâlinde olması duru

munda, paradan veya mutat sayılan ödeme vasıtalarından başka bir su
retle yapılan ödemeler iptale tâbi olacaktır.
Olayda (B), parası olmaması sebebiyle borcuna karşılık motosikletini dev

retmiştir. Motosikletle ödeme yapılması mutat bir ödeme sayılamayacağın
dan, mezkûr tasarruf İİK’nın 279 2. maddesi bağlamında iptale tâbidir.
f. İİK'nın 279 3. maddesine göre, aciz hâlinde bulunan bir borçlunun va
desi gelmeyen borçları için yaptığı ödemeler iptale tâbidir. Bu bakım
dan, her ne kadar borç iskonto yapılarak ödenmiş olsa da mezkûr tasar
rufun iptali gerekir. Vadesi gelmeden ödenen borcun, hacizden, haczedi
lecek mal bulunamaması sebebiyle acizden ya da iflâsın açılmasından
önce vadesi gelmiş olsa dahi, söz konusu tasarruf iptale tâbi olacaktır.
2. İptal davasının konusu, iptale tâbi bir tasarrufla borçlunun üçüncü kişiye
devretmiş olduğa mal ve hak üzerinde, alacaklının cebrî icra yoluyla
alacağını alma yetkisini elde etmesidir. İptal davası aynî bir dava değil
dir; şalisi bir davadır.
Mal lehine tasarruf yapılan üçüncü kişinin elindeyse davanın konusu,

söz konusu mal üzerinde cebrî icraya müsaade edilmesi: yani, malın
'Dava konusu taşınmaz 19 7.2005 tarihinde üzerindeki hacizlerle birlikte davalı.. a 31.000 TL
bedelle satılmış, “bilirkişi ise taşınmazın değerini 65 000 TL olarak belirlemiştir. Bu durumda ta
şınmazın tapudaki satış bedeli ile gerçek değeri arasında misli fark bulunduğundan.. Karar
için bkz. 17. HD. D&.02.2017 24877/1045 (www kazanci.com.tr) (22.06.2018).
haczedilip satılması ya da iflâs masasuıa verilmesidir. Üçüncü kişi malı

elinden çıkarmışsa bu kişinin malın değeri nispetinde tazminata mah
kum edilmesi istenebilir.
Davacı bakımından:
İptal davasının davacısı bakımından hacız ve iflâs hâllerini ayrı ayrı

incelemek gereklidir. Haciz yoluyla takipte, alacağını tamamen ya da
kısmen alamayan haciz alacaklısı, şartlarının bulunması hâlinde bu da
vayı açabilir. İflâsta ise, söz konusu davanın davacısı iflâs masasının ya
sal temsilcisi ola:ı iflâs idaresidir. İflâs idaresinin iptal davası açabilmesi
için aciz belgesi ibraz etmesi gerekmez. İflâsın açılmasından sonra,
elinde aciz vesikası bulunması durumunda dahi, alacaklılardan herhangi
birisi iptal davası açamaz. Bununla birlikte, ikinci alacaklılar toplanma
sından sonra iflâs idaresi iptal davası açmayı gerekli görmezse iptal da
vasını açma hakkı isteyen alacaklıya devredilir. Ayrıca iptal davası, sıra
cetveline kabul edilen bir alacaklıya karşı sıra cetveline itiraz davası
şeklinde de açılabilir.
Davalı bakımından:
Hacizde iptal davası, borçlu ve üçüncü kişi aleyhine açılır. Bu davada

borçlu ve üçüncü kişi mecburî dava arkadaşı durumundadırlar. Ayrıca,
kötü niyetli olan dördüncü kişi de iptal davasında taraf olarak gösterile
bilir. İflâsta ise borçlu müflis olduğundan, dava üçüncü kişi ve kötü ni
yetli dördüncü kışı aleyhine açılacaktır. İflâsta borçlu, iptal davasında
taraf olarak gösterilemez. Malın iptal davası açıldıktan sonra devredil
mesi hâlinde ise davacı, isterse davayı kötü niyetli dördüncü kişiye teş
mil eder isterse de üçüncü kişiye karşı bedel üzerinden davaya devam
eder. Görüleceği üzere, iyi niyetli dördüncü kişiye dava teşmil edilemez.
3. Yetki bakımından:
Kanunda iptal davası bakımından özel bir yetki kuralı öngörülmemektedir.

Bu nedenle, yetkili mahkeme HMK hükümlerine göre belirlenecektir.
HMK'nın 6. maddesi gereğince, borçlu ile üçüncü kişi aynı yerde iseler ip
tal davası müşterek yerleşim yerinde açılacaktır. Aksi hâlde, genel yetki ku
ralı gereğince, iptal davasının davalılardan bir tanesinin yerleşim yerinde
açılması mümkündür. İptal davası aynî bir dava olmadığından, iptale tâbi
tasarrufun konusu bir taşınmaz olsa bile HMK’nın 12. maddesi uygulan
maz. Yanı taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkili değildir.
Olayda (B) ile birlikte davalı olan üçüncü kişinin yerleşim yerinin İzmir
olması hâlinde, davanın İzmir mahkemelerinde açılması gerekir. İptale
tâbi tasarrufun yapıldığı üçüncü kişinin İzmir’ce ikamet etmemesi hâ
linde, dava (B)’nin yerleşim yeri olan İzmir’de ya da üçüncü kişinin
yerleşim yerinde açılabilecektir.
Görev bakımından:
01.10.2011 tarihinden önce açılan iptal davaları:
Görevli mahkeme, aciz belgesinde ödenmemiş olarak gösterilen alacak
miktarına göre asliye ya da sulh mahkemesi olacaktır. Görevli mahkeme
belirlenirken iptali istenen tasarrufun değerine bakılmaz. Ancak, tasarru
fun değen elde edilemeyen alacağın tutarından az ise iptale konu tasar
rufun değerinin cıkkate alınması gerekir. İflâstaki iptal davasında görev
li mahkeme, tasarruf konusu malın değerine göre belirlenir.
01.10.2011 tarihinden sonra açılan iptal davaları:
Bu tarihten sonra açılan iptal davaları bakımından görevli mahkeme,
asliye hukuk mahkemesidir. İptal davasının istihkak davasına karşı dava
şeklinde açılması hâlinde ise istihkak davasının görüldüğü icra mahke
mesi görevli mahkeme olacaktır.
4. Borçlunun hıçbiı malı olmadığına dair mal beyanında bulunması, kesin
ya da geçici aciz belgesi hükmünde kabul edilemez. Nitekim, henüz
borçlunun mal varlığı değerlerine ilişkin hiçbir araştırma yapılmamıştır.
O hâlde, borçlunun üçüncü kişiler ile yaptığı Tasarruf işlemlerine yö
nelmek mümkün değildir. Öncelikle, borçlunun mal varlığı değerlerine
yönelik bir araştırına yapılmalı, gerçekten haczedilecek hiçbir malı bu
lunmamaktaysa elde edilen aciz belgesi ile iptal davası açılmalıdır.
5. Aleyhine iptal davası açılan borçlunun menfi tespit davası açması hâlin
de, menfi tespit davasının sonuçlanmasının bekletici mesele yapılması
gereklidir. Yargıtay uygulaması da bu yöndedir3.
*cs "Tasarrufun iptali davalarında takip konusu borcun kesinleşmiş olması yanında alacağın da
gerçek bir alacak olduğunun belirgin olması gerekir Alacağın gerçek alacak olmaması ya da
ödenmiş olması gibi bir durum ortaya çıktığında tasarrufun iptali davasının temeli kalmaz. Uygu-
İptal davası açıldıktan sonra takibin icra mahkemesince iptal edilmesi ve

bu iptal kararının kesinleşmesi hâlinde, tasarrufun iptali davası konusuz
kalacaktır. Nitekim tasarrufun iptali davasının açılabilmesi için takibin
kesinleşmesi gereklidir.
6. İİK’nın 105. maddesine göre, borçlunun haczedılebılecek hiçbir malının

bulunamaması halinde düzenlenecek olan haciz tutanağı, 143. madde
anlamında aciz belgesi niteliğindedir. Bu sebeple, borçlunun hiçbir malı
olmadığını gösteren hacız tutanağına dayalı olaıak iptal davası açılabil
mesi mümkündür.
Aciz belgesi iptal davası için özel bir dava şartıdır. Mahkeme, aciz bel
gesinin var olup olmadığım re'sen dikkate almalıdır. Elinde iptal davası
açmaya elverişli bir belge olmayan alacaklının iptal davası açması hâ
linde, mahkemenin davacıya kesin süre vermesi, verilen süre içerisinde
iptal davası açmaya elverişli bir belgenin ibraz edilmesi hâlinde davaya
devam edilmesi; aksi hâlde, davayı usulden reddetmesi gerekir.
Mahkeme iptal davası açmaya elverişli bir belgenin eksikliğini fark

etmeyerek davaya devam etmişse, davacı da hüküm anından önce bel
geyi ibraz etmişse artık dava usulden reddedilmez (HMK m. 115 3). Ni
tekim söz konusu eksiklik hüküm anma kadar tamamlanmış bulunmak
tadır/13
7. Aciz belgesi düzenlenmesi icra dairesinin bir işlemi olduğundan, geçer
sizlik iddiası İİK’nın 16. maddesi bağlanımda şikâyet yoluyla icra mah
kemesinde ileri sürülecektir. İptal davasına bakan mahkeme, bu iddiayı
incelemekle görevli değildir. Aciz belgesi hakkında şikâyet yoluna baş-
lamada tasarrufun iptal davalarından sonra açılan menfi tespit davalannın sırf davayı uzatma
amaçlı olduğu gerekçesi He beklenmesine gerek görülmez iken işbu davada menfi tespit davası
ciddi'bulunarak birleştinlmiş ve yargılamaya devam olunmuştur. Bundan dolayı artık menfi tespit
davasının sonucunun tasarrufun iptali davasının etkileyebileceğinin de kabulü gerekir
Somut olayda birleştirilen menfi tespit davası yazılı usule göre sürdürülecek bir dava olup tasar
rufun iptali davaları" ise sasıt yargılama usulüne tâbi davalardır. Bu durumda dahi iki davanın bir
likte görülme imkânı yoktur. Hâl böyle dunca açıklanan hususlar nazara alınarak iki davanın
tefrik edilerek menfi tespit davasının sonucunun beklenmesi ve hasıl olan duruma göre
bir karar verilmesi yerine yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir Karar için bkz 17. HD.
11.02.2013.13946/1303 (www.kazanci.com.tr) (26 06.2018).
210 ‘.. .kesin veya geçici aciz vesikasının bulunması, iptal davası için ön koşul ise de bunun davanın
açılmasından önce alınmasının zorunlu bulunmamasına, davanın açılmasından sonra alınabile
ceği gibi: temyiz aşamasında ve hatta bozmadan sonra karar dûze'ltme aşamasında bile alınıp
ibraz edilmesinin yeterli bulunmasına.. ." Karar için bkz. 17. HD, 13 02.2017, 947/1377.
(www.kazanci.com tr) (24.07.2018.)
264__________________________________________________ İcra ve İflâs Hukuku Pratik Çalışma Kitabı
vurulması hâlinde, icra mahkemesinin bu konudaki kararı bekletici me

sele yapılmalıdır. İcra mahkemesince aciz belgesinin iptaline karar ve
rilmesi hâlınde: tasarrufun iptali davası aciz belgesinin yokluğu sebebiy
le usulden reddedilmelidir.
8. Borçlunun yalnız başına iptal davasını kabul etmesi, mecburî dava arka
daşı olan üçüncü kişiyi etkilemez. Nitekim mal üçüncü kışının mülkiye
tindedir. Üçüncü kişiye karşı iptal davasına devam edilir. Buna karşın,
üçüncü kişinin davayı kabul etmesi hâlinde dava sona erer. Nitekim ip
tal davasının amacı dava konusu mal üzerinden alacağın teminini sağ
lamaktır. Bu malın muhatabı ise iptale konu malı mülkiyetinde bulundu
ran üçüncü kişidir.

İcra İflas Pratik-Murat Yavaş

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İcra İflas Pratik-Murat Yavaş

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prof. Dr. Murat YAVAŞ Prof. Dr.

İCRA VE İFLAS HUKUKU

İcra ve İflâs Hukuku Pratik Çalışma Kitabı

SEÇKİN | Hukuk 264 Sayfa, 16x23,5 cm.

© Seçkin Yayıncılık San. ve Tie. A.Ş.

Web Sitesi: www.seckin.com.tr

Seçkin Yayıncılık Sertifika No:45644

Dördüncü Baskıya Önsöz................................................................................................................................ 5

Pratik Çalışma -1................................................................................... 11

Pratik Çalışma -2................................................................................... 19

■ İcra Dairesinin Yetkisine ve Borca İtiraz..................................... 19

Pratik Çalışma - 3................................................................................... 29

■ Sahtelik İddiasının Takibe Etkisi................................................... 29

■ İmzası İnkâr Edilen Senedin Takibe Etkisi........................................................................................ 29

Pratik Çalışma - 4................................................................................... 37

■ İtirazın İptali Davası............................................................................................................................... 37

Pratik Çalışma - 5................................................................................... 43

■ İtirazın Geçici Kaldırılması................................................................................................................... 43

Pratik Çalışma - 6................................................................................... 51

■ Menfi Tespit Davas............................................................................................................................... 51

Pratik Çalışma -7.................................................................................... 57

Pratik Çalışma - 8................................................................................... 65

■ Hacizde İstihkak Prosedürü............................................................ 65

Pratik Çalışma - 9................................................................................... 73

■ Taşınır ve Taşınmaz Malların Haczi....................................................................................................73

Pratik Çalışma -10................................................................................. 83

Pratik Çalışma -11................................................................................. 91

Pratik Çalışma -12................................................................................. 99

Pratik Çalışma -13............................................................................... 107

■ Taşınmaz Zilyetliğine Yapılan Tecavüzün Önlenmesi............ . ................................................. 107

Pratik Çalışma -14............................................................................... 115

■ İcranın Geri Bırakılması...................................................................................................................... 115

■ İcranın İadesi......................................................................................................................................... 115

Pratik Çalışma -15............................................................................... 119

Pratik Çalışma -16............................................................................... 131

Pratik Çalışma -17............................................................................... 139

Pratik Çalışma -18............................................................................... 157

Pratik Çalışma -19............................................................................... 163

Pratik Çalışma - 20............................................................................... 171

Pratik Çalışma - 21............................................................................... 181

Pratik Çalışma - 22............................................................................... 189

Pratik Çalışma - 23............................................................................... 197

Pratik Çalışma - 24............................................................................... 207

Pratik Çalışma - 25............................................................................... 211

Pratik Çalışma - 26............................................................................... 223

Pratik Çalışma - 27............................................................................... 231

■ İflâsın Kaldırılması............................................................................................................................... 231

■ İflâsta Sıra Cetvel i re Muhalefet................................................... 231

Pratik Çalışma - 28............................................................................... 237

■ Borcun Taksitle Ödenmesi............................................................. 237

Pratik Çalışma - 29............................................................................... 245

Pratik Çalışma - 30............................................................................... 253

Pratik Çalışma -31............................................................................... 257

2. İtirazın kaldırılması yargılamasında alacaklı (U)’nun onyedi yaşında

Bu yönüyle, hukuki çareye başvuru için aranan ilgili sıfatının unsurları,

2. Şikâyet yargılamasına hâkim olan prensip kural olarak tasarruf ilkesi ve

Şikâyet sebeplen, icra ve iflâs dairelerinin takip işlemlerinin kanuna

• Kamu düzenine aykırılık hâlinde şikâyetin, takıp işleminin öğrenil­

• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine, dava malzemesinin toplanılması­

• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine tasarruf ilkesi yerine re sen hare­

dosya ilgili mahkemenin önüne geldiğinde, icra mahkemesi talebi in­

(K)’ya yapılan tebligat usulsüzdür. Tebligatın ise en önemli hukuki sonuç­

Bu hâlde (B), tebligatın içeriğini öğrendiği tarih olan 26.06.2017 tari­

5. HMK m. 150 VI hükmüne göre: “İşlemden kaldırılmasına karar veril­

• Kamu düzenine aykırılık hâlinde şikâyetin, takıp işleminin öğrenil

• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine, dava malzemesinin toplanılması

• Diğer şikâyet sebeplerinin aksine tasarruf ilkesi yerine re sen hare

dosya ilgili mahkemenin önüne geldiğinde, icra mahkemesi talebi in

(K)’ya yapılan tebligat usulsüzdür. Tebligatın ise en önemli hukuki sonuç

Bu hâlde (B), tebligatın içeriğini öğrendiği tarih olan 26.06.2017 tari

5. HMK m. 150 VI hükmüne göre: “İşlemden kaldırılmasına karar veril

Ancak ölü kişiye başlatılmış olan takipler bakımından Yargıtay uygu

vurmaksızın doğrudan genel hacız yoluyla ilamsız icra takibi yapılma

• İİK"da belirtilen bazı süreler bakımından, takip talebinde bulunul

5. İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığından, icra dairesi

Borçlu, itirazında herhangi bir sebep göstermek zorunda değildir. Yal

raz edilirken ileri sürülmemiş olsa dahi., itirazın kaldırılması aşamasın

Hükümden anlaşılacağı üzere, borçlu tüm mal varlığını bildirmek zo

Borçlu, haczi kabil olmayan mal varlığı unsurlarını da bildirmek zorun

Süresinde mal beyanında bulunulmamasının yaptırımı, İİK m. 76 hük

Mal beyanında bulunmayan borçlunun hapisle tazyikine karar verile

Borçlunun gerçeğe aykırı mal beyanında bulunma sebebiyle cezalandırı

4. (B), senetteki imzanın kendisine ait olmadığını ve senedin sahte oldu

• Borçlu, yalnızca icra dairesinin yetkisine itiraz etmişse yetki itirazı

mümkün değildir. Ancak., yalnızca yetki itirazının kesin olarak kal

Her iki itirazın kaldırılması amacıyla icra mahkemesine başvurul

Olayda (B), “borcum bu kadar değil, itiraz ediyorum” ifadesini kullan

ması ya da sahtelik davası açılması hâlinde, İİK m. 72 hükmü uygulan

İİK m. 6S 2 hükmüne göre, borçlu itirazını ispat edemezse itirazın kaldı

2. İtirazın kaldırılması prosedürü neticesinde icra mahkemesince verilen ka

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunumun ilk maddesine göre, İş Kanu

mahkeme, davalının yerleşim yeri mahkemesidir. İş Mahkemeleri Ka

Olayda itirazın iptali davası, işverenin Medenî Kanun gereğince ikamet

Olayda, dava dilekçesinin talep sonucu bölümünde hem davalının itira

tüm unsurları bilmekteyse ya da bilebilecek durumdaysa alacak miktarı