Tekst na historię starożytną o Macedonii – streszczenie

I Macedonia za czasów Filipa II

1. Źródła:
1.1. Historia Filipa Teopompa z Chios (IV w. p.n.e.), fragmenty zachowane w pracach
Diodora Sycylijskiego (I w. p.n.e.) i Justyna (II w. n.e.)
1.2. pojedyncze informacje u Plutarcha, Strabona, Demostenesa
1.3. źródła archeologiczne: stolica Macedonii w Ajgaj, sanktuarium Zeusa w Dion,
cmentarz w Indos
1.4. problemy: stronniczość, fragmentaryczność
2. Początki Macedonii
2.1. niebezpieczeństwa ze strony zewnętrznej (sąsiedzi) i wewnętrznej (podziały);
potrzeba silnego króla dla zjednoczenia kraju
3. Społeczeństwo i królestwo macedońskie
3.1. różnice między kulturą grecką (miasta) a macedońską (rolnicy, półkoczownicy)
3.2. podzielona i porywcza arystokracja
3.3. autokratyczna monarchia
4. Poprzednicy Filipa II
4.1. Amyntas I i sojusz z Persją (pod koniec VI w. p.n.e.)
4.2. Aleksander I – po porażce Persów wspierał Greków; hellenizacja kraju
4.3. Archelaos – hellenizacja, dalsze kulturowe związki z Grecją
4.4. kryzys i osłabienie państwa przed wstąpieniem na tron Filipa
5. Panowanie Filipa II
5.1. ur.: 382r. p.n.e.; w latach 369-367 p.n.e. był zakładnikiem w Tebach, gdzie poznał
grecką politykę i taktykę wojskową
5.2. kryzys i próżnia władzy; przejęcie władzy w 359 r. p.n.e.
5.3. liczne sukcesy militarne i dyplomatyczne, reformy
6. Reformy Filipa II
6.1. wojsko: katapulty, wojska cudzoziemskie, falanga , silne przywiązanie żołnierzy do
osoby króla
6.2. uzupełnienie szeregów arystokracji cudzoziemcami; jednanie sobie (i
podporządkowywanie) starej arystokracji
7. Filip staje się potęgą w Grecji
7.1. pokonanie sojuszu Feraj i Fokidy zagrażających Tesalii – Filip mianowany
przywódcą Związku Tesalskiego
7.2. sukces w świętej wojnie między Fokidą a Tebami – zwiększenie wpływów Filipa w
Amfiktionii Delfickiej
8. Filip, Ateny i pokój Filokratesa
8.1. rywalizacja z Atenami
8.2. Demostenes – mówca i polityk ateński, podburzał Ateńczyków do wojny z Filipem
8.3. Pokój Filokratesa (346 r. p.n.e.)– Ateny musiały przyjąć upokarzające warunki, stać
się sojusznikami Macedonii, uznając jej zwierzchność w północnej i środkowej Grecji
(szybko się załamał)
8.4. nowa wojna z Atenami w 339 r. p.n.e. i tryumf Filipa w bitwie pod Cheroneją w 338
r. p.n.e.
9. Macedońska dominacja w Grecji
9.1. upokorzenie i podporządkowanie sobie Teb
9.2. pokój z Atenami
9.3. Związek Koryncki – sojusz państw greckich pod wodzą Filipa, wymierzony
przeciwko Persji
10. Śmierć Filipa II
 10.1. 336 r. p.n.e. – Filip zamordowany przez członka straży przybocznej, Pauzaniasza

II Macedonia za czasów Aleksandra

1. Źródła: relacje: Diodor (I w. p.n.e.), Pompejusz Trogos (I w. p.n.e.), Historia Aleksandra

Kwintusa Kurcjusza Rufusa (I w. n.e.), Żywot AleksandraPlutarcha (II w. n.e.), Wyprawa
Aleksandra Wielkiego Flawiusza Arriana; niepewność informacji
2. Umocnienie władzy
2.1. działania dyplomatyczne w Grecji – przyznanie Aleksandrowi tytułów archonta
Tesalii i hegemona Związku Korynckiego
2.2. pierwsza kampania wojenna: zabezpieczenie północnej granicy przed Trakami i
południowo-zachodniej przed Illirami
2.3. podczas jego nieobecności bunt w Tebach – zniszczenie miasta przez A.
2.4. czystki wśród potencjalnych rywali
3. Wyprawa do Azji
3.1. 334 r. p.n.e. – początek kampanii: bitwa pod Granikos z wojskami satrapów perskich
i zwycięstwo Aleksandra
3.2. podbój Anatolii i podporządkowanie jej sobie przez A. (mianował lokalnych
satrapów z ludzi jemu lojalnych)
4. Wyprawa na Syrię, Palestynę i Egipt
4.1. cel: odcięcie perskiej floty od syryjskiego i fenickiego zaplecza
4.2. bitwa pod Issos – 333 r. p.n.e. : zwycięstwo A. nad wojskami władcy Persji Dariusza
III (sam D. uciekł, i jego wojska z nim); upokorzenie Dariusza, przejęcie przez A. jego
skarbca w Damaszku oraz jego rodziny, w tym następcy tronu
5. Podbój wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego (332-331 p.n.e.)
5.1. zdobycie Tyru i Gazy
5.2. Egipt: wykorzystanie antyperskich nastrojów; wyrocznia Zeusa-Amona (A. zaczął
uważać siebie za boskiego wybrańca) i założenie Aleksandrii
6. Od Aleksandrii do Persepolis: podbój Azji (331-330 r. p.n.e.)
6.1. odrzucenie propozycji pokoju od Dariusza przez A. i bitwa pod Gaugamelą (331 r.
p.n.e.) (Dariusz znowu zbiegł)
6.2. poddanie się Babilonu i Suzy, złupienie i spalenie Persepolis (symboliczne
zniszczenie imperium perskiego)
7. Śmierć Dariusza III
7.1. zabity przez satrapę Baktrii – Bessosa, który objął tron perski jako Artakserkses IV
7.2. A. zaczął się kreować na mściciela za Dariusza na królobójcach – zyskał popularność
Persów
8. długotrwałe walki w Sogdianie i Baktrii, małżeństwo z Roksaną, nakaz oddawania sobie
pokłonów do ziemi – rosnący opór Greków i Macedończyków w armii A.; spiski na życie A.
9. Indie
9.1. lato 327 r. p.n.e. – wejście do doliny Indusu
9.2. ostatnia wielka bitwa – pod Hydaspes w 326 r. p.n.e. przeciwko królowi Porosowi
(pokonany został sojusznikiem A.)
9.3. upadek morale wojska i powrót nad Indus; krwawy podbój doliny Indusu aż do
ujścia rzeki
9.4. krótkotrwałe efekty tej kampanii – ustanowieni satrapowie nie byli w stanie
utrzymać tu władzy
10. powrót na Zachód
10.1. tłumienie niepokojów powstałych pod jego nieobecność
10.2. włączenie do armii wojsk azjatyckich; bunty wojsk macedońskich
11. Śmierć A.: 10.06.323 r. p.n.e. (choroba)
III Macedonia w czasach hellenistycznych

1. Źródła:
1.1. znaleziska z Pelli, Tesaloniki, Ajgaj; monety
1.2. dzieła Polibiusza, Liwiusza, Diodora Sycylijskiego, Plutarcha, Pauzaniasza
2. Ludność i zasoby Macedonii
2.1. kryzys demograficzny
2.2. najazd celtycki na początku III w. p.n.e.
2.3. słabość armii
2.4. polaryzacja społeczeństwa (napływ wzbogaconych na Wschodzie weteranów)
2.5. niewielkie dochody króla
3. Miasta i organizacja państwa
3.1. powolna urbanizacja i hellenizacja
3.2. struktura typowa dla monarchii hellenistycznych
3.3. grupa „przyjaciół” (filoi) króla; ważna rola zgromadzenia żołnierskiego
4. Sytuacja zewnętrzna
4.1. wzmocnienie się okolicznych plemion barbarzyńskich, a także Tracji, Ilirii i Epiru
4.2. nieliczne wojska stacjonowały w Grecji; Korynt, Chalkis na Eubei, Demetrias w
Tesalii i Pireus – „kajdany Hellady”
4.3. wpływy egipskich Ptolemeuszy i ich konflikty z Antygonidami (rywalizacja w
Grecji), później też z Attalidami i Seleukidami (hegemonia w Azji Mniejszej)
4.4. Ateny i Sparta; Związek Etolski
a) Ateny: powstanie antymacedońskie; ogólnie prestiżowa pozycja
b) Etolia: piractwo; stworzyli związek polis zagrażający Epirowi, a potem też samej
Macedonii
4.5. Sytuacja społeczna w Grecji właściwej w III w. p.n.e.
a) mało informacji
b) napięcia między bogatymi a biednymi
c) konflikty wewnętrzne
d) piractwo
5. Panowanie Antygona Gonatasa (276-239 r. p.n.e.)
5.1. porządkowanie spraw wewnętrznych i w Grecji
5.2. zagrożenie ze strony Epiru (wojna z Pyrrusem), wzmacnianie się okolicznych
plemion barbarzyńskich
5.3. wojna chremonidejska z Ptolemeuszem II o władzę w Grecji
5.4. 253/252 r. p.n.e. : Aleksander syn Kraterosa, władający Eubeją i Koryntem, ogłasza
się królem i chce przejąć władzę w Macedonii; umiera w niejasnych okolicznościach w
245 r. p.n.e.
5.5. promowanie tyranii w Grecji (umacnianie kontroli, ale utrata popularności)
5.6. powstanie Związku Achajskiego w Grecji; reformy Agisa IV w Sparcie służące jej
wzmocnieniu i zmianie stosunków społecznych (tylko ok. 600 Spartan miało ziemię,
reszta ubożała); zagrażał Związkowi Achajskiemu; zabójstwo Agisa i załamanie się
ruchu reformatorskiego
6. Panowanie Demetriusza II (239-229 r. p.n.e.)
6.1. 239 r. p.n.e. – wojna ze związkami Achajskim i Etolskim
6.2. po jego śmierci – upadek tyranii w środkowej Grecji i zmniejszenie wpływów
macedońskich; tryumfy Związku Achajskiego
a) Sparta (król Kleomenes III) i wojna ze Związkiem Achajskim (225 r. p.n.e.) i sukces
Sparty – podporządkowanie sobie Peloponezu
7. Antygon Doson
7.1. nowe Przymierze Hellenów – zagrożenie dla Związku Etolskiego
7.2. śmierć w 221. r. p.n.e., dojście do władzy jego syna, Filipa V
8. I wojna macedońska (215-205 r. p.n.e.)
8.1. dążenie do podporządkowania sobie wschodniego wybrzeża Adriatyku
(wykorzystanie słabości Rzymu w czasie wojny z Hannibalem)
9. wojna w Azji Mniejszej – sojusz z Antiochem III Wielkim i podbijanie pozaegipskich
posiadłości Ptolemeuszy; wojna przyniosła Filipowi niewiele korzyści i zmniejszyła jego
popularność w Grecji
10. II wojna macedońska (200-196 r. p.n.e.)
10.1. bitwa pod Kynoskefalai: Tytus Kwincjusz Flaminius pokonał Filipa i zmusił go do
zakończenia wojny; podporządkowanie Hellady Rzymowi (usunięcie wpływów
macedońskich)
10.2. dalsze walki wewnętrzne w Helladzie między poleis a ich związkami
11.