प्रदे श लोक सेवा आयोग

गण्डकी प्रदे श
नेपाल प्रशासन सेवा, पााँचौ तह (अप्राववधिक तर्फ) का पद (प्रदे श/स्थानीय तह) को खुला प्रधतयोधगतात्मक
परीक्षाको पाठ्यक्रम एवं परीक्षा प्रणाली (योजना)
ु र एवककृत परीक्षा प्रणाली (Integrated & Unified Examination System)
पाठ्यक्रमको रुपरे खााः सं यक्त
को आिारमा धनम्नानुसारको हुनेछ।
भाग – १
धलखखत परीक्षा (Written Examination)M— प्रथम चरण पूणाफङ्काः-१००
द्वितीय चरण पूणाफङ्काः-२००
भाग – २
अखततम चरण (Final Examination) M— कम््यूटर सीप परीक्षण र अततवाफताफ पूणाफङ्काः-50
धलखखत परीक्षा योजना (Written Examination Scheme)

१. धलखखत परीक्षााः– प्रथम चरण (First Phase)

ताधलका (१)

पत्र ववषय पूणाफङ्क उत्तीणाफ परीक्षा प्रणाली प्रश्न सं ख्या × अङ्क समय
ङ्क

प्रथ सामातय ज्ञान र 100 40 वस्तुगत 50 प्रश्न ×2 अङ्क 45

म सामातय बौविक (Objective):
धमनेट
बहुवैकखपपक
परीक्षण (General
Knowledge & प्रश्न (Multiple
General Mental Choice
Ability Test) Questions)

२. धलखखत परीक्षााः- द्वितीय चरण (Second Phase)

ताधलका -@_

पत्र ववषय पूणाफङ्क उत्तीणाफ परीक्षा प्रणाली प्रश्न सं ख्या× अङ्क समय
ङ्क

द्वितीय समसामवयक अध्ययन 100 40 ववषयगत 14 प्रश्न ×5 अङ्क २

र सावफजधनक सेवा (Subjective):
3 प्रश्न ×10 अङ्क घण्टा
छोटो र लामो
व्यवस्थापन
(Contemporary Studies उत्तर (Short ३०
& Public Service &Long धमनेट
Management) Answers)

तृतीय सेवा-समूह सम्बतिी 100 40 ववषयगत सम्बखतित २

(Subjective):
(Service-Group
छोटो र लामो पाठ्यवस्तुमा द्वदइए घण्टा
related subject)
उत्तर (Short & Long अनुसार ३०
Answers) धमनेट
अखततम चरण – कम््यू टर सीप परीक्षण र अततवाफताफ (Computer Skill Test & Interview)
ताधलका (३)
ववषय पूणाफङ्क परीक्षा प्रणाली समय
कम््यूटर सीप परीक्षण (Computer Skill Test) 10 प्रयोगात्मक १५ धमनेट
(Practical)
व्यखक्तगत अततवाफताफ (Interview) 40 मौखखक (Oral)
द्रष्टव्याः
ु र एकीकृत परीक्षा प्रणालीको आिारमा अप्राववधिक तर्फ प्रशासन र
१. यो पाठ्यक्रम योजनालाई सं यक्त
लेखा समुहको लाधग धलखखत परीक्षा (प्रथम चरण र द्वितीय चरण) तथा अखततम चरण (कम््यू टर सीप
परीक्षण र अततवाफताफ) गरी दुई भागमा ववभाजन गररएको छ।
२. ताधलका (१) र ताधलका (२) मा द्वदईएको अनुसारको धलखखत परीक्षा माधथ उखपलखखत सबै सेवाका
सबै समुहको लाधग अधनवायफ हुनेछ।
३. माधथ उखपलखखत सेवाका सबै समुहको लाधग प्रथम र द्वितीय पत्र/ववषयको ववषयवस्तु एउटै
(Common)
र अधनवायफ हुनेछ तर तृतीय पत्र सेवा समूह सम्बतिी ववषय सेवा समूह अनुसार र्रक र्रक हुनेछ।
४. धलखखत परीक्षाको माध्यम भाषा नेपाली वा अंग्रज
े ी अथवा नेपाली र अंग्रज
े ी दुवै हुनेछ।
५. वस्तुगत बहुवैकखपपक (Multiple Choice) प्रश्नहरुको गलत उत्तर द्वदएमा प्रत्येक गलत उत्तर बापत
२०
प्रधतशत अङ्क कट्टा गररनेछ। तर उत्तर नद्वदएमा त्यस बापत अङ्क द्वदइने छै न र अङ्क कट्टा पधन गररने
छै न।
६. बहुवैकखपपक प्रश्नहरु हुने परीक्षामा कुनै प्रकारको क्यापकुलेटर (Calculator) प्रयोग गनफ पाइने छै न।
७. परीक्षामा सोधिने प्रश्नसं ख्या,अङ्क र अङ्कभार यथासम्भव सम्बखतितपत्र/ववषयमा द्वदईए अनुसार हुनेछ।
८. ववषयगत प्रश्न हुने पत्र/ववषयका प्रत्येक खण्डका लाधग छु ट्टाछु ट्टै उत्तरपुखस्तकाहरु हुनेछन्। परीक्षाथीले
ु नेछ।
प्रत्येक खण्डका प्रश्नहरुको उत्तर सोही खण्डको उत्तरपुखस्तकामा लेख्नप
ु ै लेखखएको भए तापधन पाठ्यक्रममा
९. यस पाठ्यक्रम योजना अततगफतकापत्र/ववषयका ववषयवस्तुमा जेसक
परे का कानून, ऐन, धनयम तथा नीधतहरु परीक्षाको धमधत भतदा ३ मवहना अगाधड (सं शोिन भएका वा
सं शोिनभई हटाईएका वा थप गरी सं शोिनभई) कायम रहे कालाई यस पाठ्क्क्रममा परे को सम्झनु
पदफछ।
१०. प्रथम चरण (First Phase) को धलखखत परीक्षाबाट छनौट भएका उम्मेदवारहरुलाई मात्र द्वितीय
चरण (Second Phase) को धलखखत परीक्षामा सखम्मधलत गराइनेछ।
११. धलखखत परीक्षाको प्रथम चरण (First Phase) मा प्राप्त गरे को प्राप्ताङ्कको शतप्रधतशत अङ्क तथा द्वितीय
चरण (Second Phase) को प्राप्ताङ्कहरु जोधड कूल अङ्कको आिारमा धलखखत परीक्षाको नधतजा
प्रकाखशत गररनेछ।
१२. धलखखत परीक्षामा छनौट भएका उम्मेदवारहरुलाई मात्र अखततम चरणको कम््युटर सीप परीक्षण र
अततवाफताफमा सखम्मधलत गराइनेछ।
१३. धलखखत परीक्षा र अखततम चरणको कम््युटर सीप परीक्षण र अततवाफताफको कुल अङ्क योगका आिारमा
अखततम परीक्षार्ल प्रकाखशत गररनेछ।
१4. पाठ्यक्रम लागू धमधताः –
 प्रथमपत्राः–सामातय ज्ञान र सामातय बौविक परीक्षण
१. सामातय ज्ञान ३० प्रश्न × २ अङ्क =६० अङ्क
१.१ ब्रह्ााण्ड सम्बतिी जानकारी।
१.१.१ सौयफमण्डलाः सूय,फ ग्रह, उपग्रह, खशशुग्रह, उपका, िू मकेतु/पुच्छे « ताराहरु।
१.१.२ पृथवीाः पररचय, उत्पखत्त र गधत।
१.२ ववश्वको भूगोल – महादे श, महासागर, ध्रव,
ु अक्षांश, दे शाततर, अततराफविय धतधथ रे खा, समय, दूरी,
पवफतश्ं ृखला, मरुभूधम, भूकम्प, ज्वालामुखी, नदी, वहमनदी, ताल, वहमताल, जलवायु, व्यापाररक वायू,
मनसुन।
१.३ नेपालको भूगोल
१.३.१ िरातलीय स्वरुपको वकधसम, ववशेषताहरु।
१.३.२ प्राकृधतक स्रोतहरुाः वकधसम, उपलखधि र वतफमान अवस्था।
१.३.३ भौगोधलक वववविता र जनजीवन।
१.३.४ नेपालमा पाईने हावापानीको वकधसम र ववशेषता। हावापानीको वववविताबाट उत्पन्न भएका
आधथफक तथा सामाखजक वक्रयाकलाप र खजववकोपाजफनमा वववविता।
१.३.५ गण्डकी प्रदे शमा भएका आधथफक तथा सामाखजक वक्रयाकलाप र खजववकोपाजफनमा दे खखएको
वववविता।
१.४ ववश्वको इधतहास – म्याग्नाकाटाफ, औद्योधगक क्राखतत, फ्रातसको राज्य क्राखतत, अमेररकी स्वततत्रता
सङ्ग्ग्राम, रुसी/अक्टोवर क्राखतत, प्रथम र द्वितीय ववश्वयुि तथा भारतीय स्वततत्रता सङ्ग्ग्राम; घटना,
कारण र पररणामहरु।
१.५ नेपालको इधतहास (प्राचीन कालदे खख हालसम्म)
१.५.१ वकरााँतकाल, धलच्छववकाल र मध्यकाल; सामाखजक, आधथफक एवं राजनीधतक अवस्था।
१.५.२ आिुधनक इधतहास; राजनीधतक घटनाक्रम, कारण र पररणामहरु।
१.६ नेपालको सामाखजक एवं सांस्कृधतक अवस्था
१.६.१ प्रथा, परम्परा, मूपय र मातयता, िमफ, जातजाधत, भाषाभाषी, सं स्कृधत, कला, सावहत्य, सं गीत।
१.६.२ सांस्कृधतक सम्पदाको वकधसम, ववशेषता, महत्व।
१.६.३ गण्डकी प्रदे शमा पाइने ववशेष प्रथा, परम्परा, मूपय र मातयता, िमफ, जातजाधत, भाषाभाषी,
सं स्कृधत, कला, सावहत्य, संगीत।
१.७ नेपालको आधथफक अवस्थााः ववकासका पूवाफिारहरु (कृवष, उद्योग, व्यापार, पयफटन, यातायात, सं चार,
खशक्षा, स्वास्थय, ववद्युत) र ववकास योजना।
१.८ ववज्ञान प्रववधि र स्वास्थयाः धनम्नधलखखत ववषयमा सामातय जानकारी
१.८.१ ववज्ञान प्रववधिको ववकासबाट मानव जीवनमा परे को प्रत्यक्ष प्रभाव।
१.८.२ जैववक प्रववधि, सूचना तथा सञ्चार प्रववधि र वैकखपपक उजाफ।
१.८.३ क्रमववकाश र वंशाणु, स्वास्थय, रोग, खोप, खाद्य, पोषण, सरसर्ाई।
१.८.४ दै धनक जीवनमा प्रयोग हुने वस्तुहरु साबुन, ्लावष्टक, रे सा, कााँच, मल र वकटनाशक औषिी।
१.९ पाररखस्थधतक पिधत र वातावरण
१.९.१ पाररखस्थधतक पिधतको पररचय र प्रकार तथा जीव भू–रासायधनक चक्र।
१.९.२ द्वदगो ववकास, जैववक वववविता, दुलभ
फ पशुपतछी र वनस्पधतहरु, ववश्वव्यापी उष्णता, जलवायु
पररवतफन, हररतगृह प्रभाव, ओजोन ववनास, वातावरण, प्रदुषण, जनसं ख्या, शहरीकरण, बसोवास
 ाँ ाईसराई)।
(बस
१.१० अततराफविय सम्बति तथा सं घ/सं स्था
१.१०.१ नेपालका धछमेकी दे शहरु, तथा बेलायत, अमेररका,जापान, आद्वदसाँगको सम्बति।
ु रािसं घाः अङ्ग, ववखशष्टीकृत सं स्था र गधतववधिहरु।
१.१०.२ संयक्त
१.१०.३ क्षेत्रीय सं गठनाः साकफ, धबमस्टे क, आधसयान, युरोवपयन सं घ।
१.११ राविय र अन्र्तराविय महत्वका राजनीधतक, सामाखजक, आधथफक, वैज्ञाधनक, सांस्कृधतक, खेलकूद,
पुस्तक, पुरस्कार, कला, सावहत्य, सं गीत लगायत समसामवयक घटना तथा नववनतम गधतववधिहरु
र महत्वपूणफ व्यखक्तत्व तथा ववचारकहरु सम्बतिी जानकारी।

२. सामातय बौविक पररक्षण २० प्रश्न × २ अङ्क =४० अङ्क

२.१ शाखव्दक तावकफक परीक्षणाः
बोि, शधदज्ञान, अनुक्रम, समरुपता, वगीकरण, कोधडङ– धडकोधडङ, छोधडएका अक्षर/सं केत धमलाउने,
द्वदशा र दुरी ज्ञान परीक्षण, तावकफक ववश्लेषण, श्े णीक्रम (पंखक्तक्रम), भनाई र कारण, आगमन, धनगमन,
कायफ/अवस्थाको धसलधसला।
२.२ मात्रात्मक (सं ख्यात्मक वा अंक सम्बतिी) तावकफक परीक्षणाः
अनुक्रम (श्े णीक्रम), समरुपता, वगीकरण, कोधडङ, छोधडएका सं ख्या (अक्षर/सं केत) धमलाउने, साझा
गुण, मेविक्स, तथयांक व्याख्या, तथयांक जााँच (रुजु), अंकगखणतीय तकफ/वक्रया सम्बतिी, प्रधतशत, धभन्न,
दशमलव, अनुपात, औसत, नार्ा, नोक्सान, धमधत/पात्रो, समय र काम।
२.३ अशाखधदक तावकफक परीक्षणाः
ु
अनुक्रम, समरुपता, एकरुपता, वगीकरण, तावकफक खचत्रात्मक ववश्लेषण, भेन खचत्र, मेविक्स खचत्र, धत्रभज र
वगफहरुको रचना, खचत्र वा आकृधत बनावट र ववश्लेषण, ववतदु स्थानरखस्थधत, पानीमा दे खखने आकृधत, ऐनामा
दे खखने आकृधत, अततधनफवहत आकृधत, खचत्रको स्थानाततरण।

समाप्त
प्रथमपत्र सामातय ज्ञान र सामातय बौविक परीक्षण ववषयका पाठ्यक्रमका एकाईहरुबाट सोधिने प्रश्नहरुको
सं ख्या धनम्नानुसार हुनेछ। सामातय ज्ञानमा यथासम्भव क्रमशाः Level I का ६० प्रधतशत र Level II का
४० प्रधतशत प्रश्नहरु सोधिनेछ।

प्रथमपत्र सामातय ज्ञान सामातय बौविक

परीक्षण

अङ्कभार ६० ४०

एकाइ 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1.1 1.11 2. 2. 2.3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2

प्रश्न 1 2 4 1 2 4 3 3 3 2 5 6 8 6
सं ख्या

जम्मा (Level I =18 र Level II = 12) जम्मा ३० 20

प्रश्न

Level I Questions
(चार ववकपपमात्र भएका सामातय बहुवैकखपपक प्रश्नहरु)
Level II Questions
(चार भतदा ववकपप बवि ववकपप हुन सक्ने तर चार ववकपपमात्र प्रदान गररएका बहुवैकखपपक स्वरुपका
तर द्वठक‐बेद्वठक, जोडाधमलाउने, खाधल ठाउाँ भने, कारण र प्रभाव सम्बति प्रश्नहरु, नधमपदो छु ट्याउने
प्रश्नहरु)
 प्रदे श लोक सेवा आयोग
गण्डकी प्रदे श
अप्राववधिक तर्फका तयाय, परराि, प्रशासन, ले खापरीक्षण र सं सद सेवा, पााँचौ तहका पदको खुला
प्रधतयोधगतात्मक परीक्षाको पाठ्यक्रम
(In English)
PAPER I: - General Knowledge &General Mental Ability Test
1. General Knowledge 60 Marks
1.1 General information about the universe.
1.1.1 The solar system: sun, planets, satellites, asteroids, meteors, comets
1.1.2 The earth: introduction, origin and motion of the earth.
1.2 Geography of World - continent, ocean, pole, latitude, longitude, international date
line, time, distance, mountains, deserts, earthquake, volcano, rivers, glaciers, lakes,
climate, trade winds, monsoon.
1.3 Geography of Nepal
1.3.1 Types and characteristics of physical features.
1.3.2 Natural resources: types, achievement and existing scenario.
1.3.3 Diversified geographical features and life.
1.3.4 Types and characteristics climate of Nepal. Socio-economic activities and
diversity in livelihood due to diversified climate.
1.4 History of the World - Magna Carta, Industrial revolution, French revolution, American
war of independence, Russian/October revolution, First and Second World wars and
Indian movement for independence; events, causes and effects.
1.5 History of Nepal (From ancient period till now)
1.5.1 Social, economic and political conditions of Kiranti Period, Lichhavi Period and
Malla Period.
1.5.2 Modern history of Nepal notable political events, causes and consequences.
1.6 Social and cultural aspects of Nepal
1.6.1 Customs, traditions, norms, values, religions, ethnicity, languages, cultures, arts,
literature, music
1.6.2 Type, characteristics and importance of cultural heritages.
1.7 Economic status of Nepal: Infrastructures of development (agriculture, industry, trade,
tourism, transportation, communication, health, electricity) and development planning
1.8 Health, science and technology: General information about
1.8.1 Direct impact of science and technology development in human life. 1.8.2
Alternative energy, information communication technology and biotechnology.
1.8.3 Evolution and heredity, health, diseases, vaccines, food, nutrition and sanitation.
1.8.4 Materials used in daily life including soap, plastics, fibre, glass, fertilizers,
insecticides / pesticides.
1.9 Ecosystem and environment
1.9.1 Introduction and type of ecosystem, and bio-geo chemical cycle.
1.9.2 Sustainable development, bio-diversity, rare flora and fauna, global warming,
climate change, green house effect, depletion of ozone, environment, pollution,
population, urbanization, settlement (migration).
1.10 International affairs and institutions
1.10.1 Relations of Nepal with neighboring countries and other countries including
Britain, America, Japan, etc.
1.10.2 United Nations: bodies, specialized agencies and activities of the UNO.
1.10.3 Regional organizations: the SAARC, BIMSTEC, ASEAN, EU.
1.11 Information on current affairs and events including political, social, economic,
scientific, cultural, sports, books, prizes, arts, literature, music of national and
international importance, and noted personalities and thinkers.
2. General Mental Ability Test (GMAT) 40 Marks
2.1 Verbal reasoning test:
Comprehension, vocabulary, series, analogy,classification, coding-decoding, insert
the missing character, direction and distance sense test, logical reasoning, ranking
order, assertion and reason, induction, deduction, courses of action.

2.2 Quantitative (Numerical) reasoning test

Series/sequence, analogy, classification, coding, insert themissing character,
common property, matrices, data interpretation, data checking, arithmetical
reasoning/operation, percentage, fraction, decimal, ratio, average, loss, profit,
date/calendar, time and work.

2.3 Non-verbalreasoning test:

Series, analogy, symmetry, classification, analytical reasoning, Venn diagrams, figure
matrix, construction of squaresand triangles, figure formation and analysis, dot
situation, water images, mirror images, embedded figures, transposition of figures.

------
 k|yd kqM ;fdfGo 1fgsf gd'gfk|Zgx?
(Paper I: Sample Questions of General knowledge)
Level I Questions
1. s'g} 7fFpsf] :yfgLo ;do 06:00 a.m. x'Fbf u|LgjLr dWofGx ;do (GMT) 02:00a.m. 5 eg] To;
7fFpsf] b]zfGt/ (longitude) slt x'G5 <
The local time of a place is 06:00 a.m., when the Greenwich Mean Time (GMT) is 02:00
a.m. What isthe longitude of the place?
A) B) C) D)

2. lgDglnlvt sygx? dWo] s'g syg 7Ls xf]Og, 5fGg'xf];\.

A) DofUgfsf6f{nfO{ dfgjclwsf/ ljsf;sf] k|frLg b:tfj]h dflgG5 .
B) cf}Bf]lus qmflGtsf] ;'?jft O6fnLaf6 ePsf] lyof] .
C) k|mfG;sf] /fHoqmflGtnfO{ af}l4s qmflGt klg elgG5 .
D) ef/tLo :jtGqtf cfGbf]ngdf ;g\!(!(–!($& ;Ddsf] cjlwnfO{ ufGwL o'u eg]/ klg lrlgG5.
Which of the following statements is NOTcorrect?
A) The Magna Carta is considered to be the ancient document of the development of
human rights.
B) The Industrial Revolution commenced from Italy.
C) The French Revolution is also called the Intellectual Revolution.
D) The period of 1919-1947 A.D. is also known as the Gandhi Era in the Indian freedom
movement.
Level IIQuestions
3. eujfg a'4n] lgDglnlvt rf/ cfo{ ;To k|rf/ u/]sf lyP . tL rf/ cfo{ ;TonfO{ tn lbO{Psf] sf]8
k|of]u u/L ;lx qmddf /fVg'xf];\.
Lord Buddha had preached the following four noble truths. Putthem in correct order
using the code given below.
1.;+;f/df b'Mv 5 jf ;+;f/ g} b'Mv xf] .(There is suffering.)
2. b'Mvsf] lg/f]w x'G5 jf b'Mv /f]Sg ;lsG5 .(There is cessation of suffering.)
3. b'Mv lg/f]wsf] nflu Ps k|d'v dfu{÷pkfo 5 .
(There is a path leading to the cessation of suffering.)
4. b'Mvsf] sf/0f 5 . (There is cause of suffering.)
A) 1- 2 - 3 - 4 B) 1- 4 - 2 – 3 C) 4- 1 - 3 - 2 D) 1- 2 - 4 - 3

4. ;d"x I / II df hf]8f ldnfpg'xf];\/ sf]8af6 ;xL pQ/ 5fGg'xf];\.

Match Group I and Group II and choose the correct answer from the codes.
;d"x (Group ) I ;d"x (Group) II
a)Pl;of (Asia) 1.gofF ;+;f/(New World)
b)o'/f]k (Europe) 2.ljifdtfsf] dxfb]z(Continent of Extremes)
c) pQ/ cd]l/sf (North America) 3.;a}eGbf ;fgf] dxfb]z(Smallest Continent)
d) ci6«]lnof (Australia) 4.k|foåLkx¿sf] klg k|foåLk (Peninsula of Peninsulas)

sf]8(Code) a b c d
A) 2 4 1 3
B) 2 1 3 4
C) 4 1 2 3
D) 1 2 3 4

5. ;d"x I / ;d"x II df hf]8f ldnfpg'xf];\/ sf]8af6 ;xL pQ/ 5fGg'xf];\.

Match Group I and Group II and choose the correct answer from the codes.
;d"x(Group)I ;d"x(Group)II
 a) g]kfnsf] >Ln+sf(Sri Lanka of Nepal) 1)b}n]vsf] b'Nn'(Dullu of Dailekh)
b) Hjfnfd'vLsf] lrGx(Trace of Volcano) 2)sf]zL6Kk'(Koshi Tappu)
c) :ju{åf/L tLy{:yn(Swargadwari Pilgrimage) 3)d':tfª(Mustang)
d) g]kfnsf] d?e"ld(Desert of Nepal) 4)Ko'7fg(Pyuthan)

sf]8(Code)
A) a-2, b-4, c-3, d-1 B) a-2, b-1, c-4, d-3
C) a-3, b-4, c-1, d-2 D) a-4, b-3, c-2, d-1

;fdfGo Aff}l¢s k/LIf0fsf gd'gf k|Zgx? ( Sample Questions of General Mental Ability Test)
1. I, II, III, IV /V x? dWo] k|To]ssf] km/s km/s prfO{ 5 . II, V eGbf dfq cUnf] 5 . III, I eGbf xf]rf]
t/ IV eGbf cUnf] 5 eg] tLgLx? dWo] t];|f] cUnf] sf] 5 <
Among I, II, III, IV and V, each has a different height. II is taller than only V. III is shorter
than I but taller than IV. Who is third tallest among them?
A) III B) IV C) II D) Data inadequate -hfgsf/L ck"0f{_
2. lbO{Psf] qmd÷>]0fLdf k|ZglrGx (?) /flvPsf] 7fpFdf s] x'G5 <
What will come at place of question mark (?) of the following series?
i) BA, ED, JI, ?, ZY
A) OP B) PO C) PQ D) QP
ii) 1, 1, 4, 8, 9, (?), 16, 64
A) 12 B) 24 C) 25 D) 27
3. lbOPsf ljsNkx? dWo]af6 5f]l8Psf ;+Vof kQf nufpg'xf];\.
Find the missing number from the given response.
i)
1 7 9

2 1 ?
4

3 1 1
0 1
5 7

A)28 B)18 C)16 D)12

4. s'g} Ps lglZrt sf]8 efiffdf MEDIUM nfO{ NDEHVL n]lvG5 . Tof] sf]8 efiffdf MIDDLE nfO{
s;/L n]lvG5 <
In a certain code language MEDIUM is written NDEHVL. How is MIDDLE written in that
code?
A) NHEEMD B) NHECMD C) NHCEMD D) NHEEKD
5. tLg JolQmx? Ps;fy lx8\g z"? ub{5g\/ tLgLx?sf] kfO{nfsf] gfk qmdzM 30 cm, 35 cm / 36 cm 5 .
k|To]s JolQmx?n] k"0f{ kfOnfx?df ;dfg b'/L kf/ ug{ slt Go"gtd b'/L lx8\g' k5{ < Three persons
start walking together and their steps measure 30 cm, 35 cm and 36 cm respectively.
What is the minimum distance each should walk so that each can cover the same
distance in complete steps?
A) 6 m 30 cm B) 12 m 60 cm C) 18 m 90 cm D) 3 m 15 cm
6. tn lbOPsf]lrqdf lqe'hx?sf](Triangles) s'n ;+Vof slt 5 <
What is the number of Triangles in the figure given below?
 A)52 B)54 C)56 D)58

7. tn plNnlvt k|Zgsf] klxnf] nx/df afofF b]lv bfofF ;lrq sf]7fx? lglZrt lgod cg';f/ qmda4 ?kdf /x]sf
5g\. o;} lgod cg';f/ bf];|f] nx/sf] s'g lrqn] klxnf] nx/sf] k|Zg lrGx -<_ ePsf] lrqnfO{ k|lt:yfkg u5{ ;f]
kQf nufpg' xf];\<
The elements of first line figures below are changing with a certain rule as we observe
them from left to right. According to this rule, which of the following second line figure
would replace the question mark (?) figure in the first line if the changes were continued
with the rule?

ABCD
8. s'g} nfO{g÷nx/df /fd cufl8af6 aL;f+} :yfgdf 5 tyf Zofd k5fl8af6 PstL;f+} :yfgdf 5 . hals /fd /
Zofdsf] 7Ls aLrdf s[i0f 5 . olb Zofd eGbf cufl8 nfO{g÷nx/df /fd 5 / To; nfO{g÷nx/df hDdf 66
hgf JolQmx? 5g eg] /fd / s[i0fsf] aLrdf slt hgf JolQmx? 5g\<
In a queue, Ram is twentieth position from the front and Shyam is thirty-first position from
the end, while Krishna is exactly in between Ram and Shyam. If Ram is ahead of Shyam
and there are 66 persons in the queue, how many persons are there between Ram and
Krishna?
A)15 B) 14 C) 8 D) 7

9. lbO{Psf] d]l6«S; k'/f ug{'xf]; . Complete the given matrix.

ABCD

10. ;ft (7)ljifox?sf] cÍsf] cf};t ;f¶L (60)5 . olb cufl8sf rf/ (4) ljifox?sf] cÍsf] cf};t lq;¶L (63)
/ k5fl8sf rf/ (4)ljifox?sf] cÍsf] cf};t krkGg (55)5 eg] rf}yf] ljifosf] cÍ slt 5 <
The average of marks of 7 papers is 60. The average of marks of the first 4 papers is 63
and the average of marks of the last 4 papers is 55. What are the marks of the fourth paper?
A) 52 B) 59 C) 59.33 D) Data inadequate -hfgsf/L ck"0f{_
 ljifoM– sDKo"6/ ;Lk k/LIf0f (Computer Skill Test)
kf7\oqmdsf] p2]ZoM–
cfhsf] j}1flgs o'udf b}lgs hLjgdf cfOkg]{ Jofjxfl/s ;d:of ;dfwfgsf nflu ;"rgf / ;+rf/
k|ljlw;Fu kl/lrt / Go"gtd 1fg, ;Lk / wf/0ff ePsf]JolQm x'g ckl/xfo{tf /x]sf] 5 . t;y{ b]z ljsf;sf]
d]?b08sf] ?kdf /x]sf] lghfdtL sd{rf/L 5gf}6 ubf{ cfwf/e"t sDKo"6/ 1fg / ;Lk ePsf] JolQm 5gf}6
ug'{ pko'Qm x'G5 . To;df ;xfos kfFrf}F kbdf sfo{/t sd{rf/Lx?nfO{ sDKo"6/ ;DaGwL ug'{kg]{ ;fdfGo
;d:ofx? xn ug]{ Ifdtf x'g clgjfo{ b]lvG5 . To;}n] ck|fljlws tkm{sf k|zf;g, ;]jf, ;xfos kfFrf}F
kbsf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] låtLo r/0fdf sDKo"6/ ;Lk kl/If0f k|of]ufTds k/LIff ;dfj];
ul/Psf] xf] .
k|of]ufTds k/LIff of]hgf (Practical Examination Scheme)
ljifo k"0ff{Í k/LIff k|0ffnL ljifoj:t' lz{ifs cÍ ;do

sDKo"6/;Lk kl/If0f !) k|of]ufTds Devanagari Typing @=%cÍ % ldg]6

(Computer Skill (Practical)
Test)
English Typing @=%cÍ % ldg]6

Windows basic % cÍ % ldg]6

and Word
processing

Contents
1. Windows basic
∙ Introduction to Graphical User Interface
∙ Starting and shutting down Windows
∙ Basic Windows elements - Desktop, Taskbar, My Computer, Recycle Bin, etc. ∙
Concept of files and folders
∙ Searching files and folders

2. Word processing
∙ Creating, saving and opening documents
∙ Typing in Devanagari and English
∙ Text formatting (font, size, color, underline, italic, bold, etc) and paragraph
formatting (alignment, indentation, spacing)
∙ Inserting header, footer, page number
∙ Page setting (margin, page size, orientation), previewing and printing of documents

-----
 c+u|]hL jf b]jgfu/L Typing Skill Test sf] nflu lgb]{zgM–
1= b]jgfu/L Typing Skill Test sf] nflu !%) zAbx?sf] Pp6f Text lbOg]5 / b]xfo cg';f/ c+s k|bfg ul/g]5M–
z'4 zAb k|lt ldg]6 -Correct Words/Minute_ kfpg] c+s

% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt ) c+s

% jf ;f] eGbf a9L / &=% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt )=%) c+s

&=% jf ;f] eGbf a9L / !) eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt )=&% c+s

!) jf ;f] eGbf a9L / !@=% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=)) c+s

!@=% jf ;f] eGbf a9L / !% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=@% c+s

!% jf ;f] eGbf a9L / !&=% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=%) c+s

!&=% jf ;f] eGbf a9L / @) eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=&% c+s

@) jf ;f] eGbf a9L / @@=% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=)) c+s

@@=% jf ;f]eGbf a9L / @% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=@% c+s

@% jf ;f] eGbf a9L z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=%) c+s

2. English Typing Skill Test sf] nflu @)) zAbx?sf] Pp6f Text lbOg]5 / b]xfo cg';f/ c+s k|bfg ul/g]5M–
z'4 zAb k|lt ldg]6 -Correct Words/Minute_ kfpg] c+s

^ eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt ) c+s

^ jf ;f] eGbf a9L / ( eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt )=%) c+s

( jf ;f] eGbf a9L / !@ eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt )=&% c+s

!@ jf ;f] eGbf a9L / !% eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=)) c+s

!% jf ;f] eGbf a9L / !* eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=@% c+s

!* jf ;f] eGbf a9L / @! eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=%) c+s

@! jf ;f] eGbf a9L / @$ eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt !=&% c+s

@$ jf ;f] eGbf a9L / @& eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=)) c+s

@& jf ;f]eGbf a9L / #) eGbf sd z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=@% c+s

#) jf ;f] eGbf a9L z'4 zAb k|lt ldg]6 afkt @=%) c+s
3. c+u|]hL jf b]jgfu/L Typing df lbOPsf] Text nfO{ cfwf/ dfgL 6fOk u/]sf] Text ;Fu le8fO{ r]s ul/g]5 .
lbOPsf] c+u|]hL jf b]jgfu/L Text df pNn]lvt :yfg adf]lhd k/LIffyL{x?n] cfkm\gf] Text df Punctuation 6fOk
gu/]sf] kfOPdf To;sf] zAbdf u0fgf ul/g] 5}g . tTkZrft lgDg Formula k|of]u u/L z'4 zAb k|lt ldg]6
(Correct words/minute) lgsflng]5 .
Formula:

z'4 zAb k|lt ldg]6 (Correct words/minute) = (Totalwords typed − Wrong words) 5
 प्रदे श लोक सेवा आयोग
गण्डकी प्रदे श
नेपाल प्रशासन सेवा, सामान्य प्रशासन समूह (अप्राववधिक तर्फ), पााँचौ तह (प्रदे श/स्थानीय तह) का
पदको खुला प्रधतयोधगतात्मक परीक्षाको पाठ्यक्रम

द्वितीय पत्र (Paper II) : -

समसामवयक अध्ययन र सावफजधनक सेवा व्यवस्थापन
(Contemporary Studies & Public Service Management)

खण्ड (A) : 35 अङ्क ५ प्रश्न × ५ अङ्क = २५ अङ्क

Section (A) : 35 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

१. नेपालको भौगोधलक, सामाजजक र आधथफक अवस्था

१.१ भौगोधलक अवस्था/स्वरुपः वकधसम र ववशेषताहरु
१.२ राजनीधतक भूगोल
1.3 हावापानी र जलसम्पदाः जस्थधत र महत्व
1.4 वनसम्पदाः अवस्था र महत्व तथा वन ववनाशका कारण र सं रक्षणका उपायहरु
1.5 नेपालका प्रचधलत प्रमुख िमफ, जातजाधत, भाषाभाषी र सं स्कृधत तथा गण्डकी प्रदे शमा ववशेष
रुपमा मनाइने प्रमुख िमफ, जातजाधत, भाषाभाषी र सं स्कृधत
1.6 आधथफक ववकासका पक्षहरुः कृवष, उद्योग, व्यापार, पयफटन, रोजगार र पूवाफिार तथा गण्डकी
प्रदे शमा भएका आधथफक ववकासका मुख्य आिारहरु
1.7 आधथफक ववकासका सम्वाहकहरुः सावफजधनक क्षेत्र, धनजी क्षेत्र र सहकारी क्षेत्र
1.8 योजनावद्ध ववकासक्रम र गण्डकी प्रदे शको चालु आवधद्यक योजनाको जानकारी
1.9 जनसङ्खख्या व्यवस्थापन, शहरीकरण र बसाईसराई तथा गण्डकी प्रदे शमा शहरीकरण र
बसाईसराईको अवस्था
1.10 वातावरण व्यवस्थापन, जैववक वववविता, वातावरण प्रदूषण, जलवायु पररवफतन र द्वदगो
ववकास
1.11 ज्वलन्त ववषयहरुः गरीबी, बेरोजगारी, जनस्वास््य, खाद्य सुरक्षा, सामाजजक सुरक्षा, ऊजाफ
सं कट, सूचना प्रववधि र सामाजजक सं जाल
1.12 राविय र अन्तराफविय महत्वका समसामवयक गधतववधिहरु

खण्ड (B) : 35 अङ्क ५ प्रश्न × ५ अङ्क = २५ अङ्क

Section (B) : 35 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क
२. सं वैिाधनक व्यवस्था र सरकार
2.1 नेपालको सं वविानः
2.1.1 नेपालको सं वविानका मूलभूत ववशेषताहरु
2.1.2 मौधलक हक र कतफव्य, राज्यको धनदे शक धसद्घान्त, नीधत तथा दावयत्व
2.1.3 राज्यको सं रचना र राज्य शजिको बााँडर्ााँड
2.1.4 कायफपाधलका, व्यवस्थावपका र न्यायपाधलका
2.2 नेपालमा सं घीयता, केन्रीय, प्रादे जशक र स्थानीय सरकार
2.3 नागररकहरुको दावयत्व र कतफव्य, नागररक समाज र नागररक चेतना÷जशक्षा
2.4 कानूनको अथफ र महत्व
2.5 कानूनका स्रोतहरु र नजीर
2.6 कानूनी राज्यको अविारणा र महत्व
2.7 समावेशीकरण र समानुपाधतक प्रधतधनधित्व
2.8 लोकतन्त्र र मानव अधिकार
2.9 सूचनाको हक र पारदजशफता

2.10 वविुतीय सुशासन (E-governance)

2.11 सुशासन, सदाचार प्रवद्धफन, भ्रष्टाचार धनयन्त्रण र भ्रष्टाचार धनवारण सम्बन्िी कानूनी
व्यवस्था
2.12 धनवाफचन प्रणाली, धनवाफचन चक्र, मतदाता, मतदान र धनवाफचन व्यवस्थापन सम्बन्िी
सामान्य जानकारी

खण्ड (C) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (C) : 30 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

3. सावफजधनक सेवा सं चालन एवं व्यवस्थापन

3.1 कायाफलय व्यवस्थापन
3.1.1 कायाफलय र कायाफलय व्यवस्थापनको अविारणा र महत्व
3.1.2 अधभलेख व्यवस्थापनको पररचय, उद्देश्य, आवश्यकता र महत्व
3.1.3 कायाफलयमा सं चारको महत्व, प्रकार, माध्यम
3.1.4 कायाफलयमा व्यवस्थापन सूचना प्रणाली (MIS) को आवश्यकता र महत्व
3.2 लेखा प्रणाली र राजस्व प्रशासन
3.2.1 सरकारी लेखा प्रणाली र लेखापरीक्षण सम्बन्िी जानकारी
3.2.2 सरकारको आधथफक कायफ प्रणालीको जानकारी
3.2.3 जजन्सी स्रे स्ता प्रणाली, राजश्व स्रे स्ता प्रणाली र िरौटी स्रे स्ता प्रणाली
 3.2.4 राजस्व प्रशासन (कर, भंसार, अन्तःशुल्क) गण्डकी प्रदे शको राजश्वको आिार र
यसको पररचालन
3.2.5 सरकारी बजेट सम्बन्िी जानकारी
3.3 धनजामती सेवा
3.3.1 नेपालको धनजामती सेवाको गठन, पदपूधतफ गने तररका र प्रवक्रयाहरु, सेवा सुवविा,
आचरण, सजायाँ र वृधत ववकास सम्बन्िी धनजामती सेवा ऐन र धनयमावलीमा
भएका व्यवस्थाहरु
3.3.2 धनजामती सेवामा जनशजि योजना, ववकास र व्यवस्थापन
3.3.3 प्रदे श र स्थानीय सेवा
3.4 सावफजधनक सेवा प्रवाह
3.4.1 अथफ र महत्व
3.4.2 सावफजधनक सेवा प्रवाह गने धनकाय, तररका/माध्यमहरु
3.4.3 सावफजधनक सेवा प्रवाहमा सेवा प्रदायकको भूधमका र सेवाग्राहीको अधिकार तथा
दावयत्व
3.4.४ गण्डकी प्रदे शमा सावफजधनक सेवा प्रवाह गने मुख्य धनकाय, तररका/माध्यमहरु र
दावयत्व

........
रष्टव्यः उजल्लजखत ववषयसाँग सम्बजन्ित सं वैिाधनक व्यवस्था र सम्बजन्ित ऐन तथा धनयमावलीका
बारे मा सामान्य जानकारी राख्नु पनेछ।
पाठ्यक्रम लागू धमधतः –
 प्रदे श लोक सेवा आयोग
गण्डकी प्रदे श
नेपाल प्रशासन सेवा, सामान्य प्रशासन समूह (अप्राववधिक तर्फ), पााँचौ तह (प्रदे श/स्थानीय तह) का
पदको खुला प्रधतयोधगतात्मक परीक्षाको पाठ्यक्रम

तृतीय पत्र (Paper III) M से वा समूह सम्वन्िी

(नेपाल प्रशासन सेवा, सामान्य प्रशासन समूहको लाधग)

खण्ड (A) : 35 अङ्क ५ प्रश्न × ५ अङ्क = २५ अङ्क

Section (A) : 35 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

१. कायाफलय सं चालन र सं गठनात्मक व्यवहार

1.1 दताफ, चलानी, र्ाइधलङ्ग, र पत्र व्यवहार
1.2 वटपणी, प्रस्ताव र प्रधतवेदन लेखन
1.3 जनसम्पकफ व्यवस्थापन
1.4 सेवाग्राही गुनासो व्यवस्थापन
1.5 बैठक व्यवस्थापन र धनणफय (माइन्यूट) लेखन
1.6 गोष्ठी, कायफशाला र सेधमनार व्यवस्थापन
1.7 अधभलेख व्यवस्थापन
1.8 माधसक प्रगधत/वावषफक प्रगधत सम्बन्िी व्यवस्थापन
1.9 जजन्सी स्रे स्ताको पररचय र महत्व
1.10 माग र्ाराम, खररद आदे श, दाजखला ररपोटफ र जजन्सी खाता सम्बन्िी जानकारी
1.11 कायफ वववरण र अधिकार प्रत्यायोजन
1.12 कायाफलय धनरीक्षण र अनुगमन
1.13 प्रशासकीय कायफ र्छ्र्यौट सम्बन्िी व्यवस्था
1.14 सं गठनात्मक मान्यता (Norm) र मयाफदा प्रणाली (Status System)

खण्ड (B) : 35 अङ्क ५ प्रश्न × ५ अङ्क = २५ अङ्क

Section (B) : 35 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

2. प्रशासन तथा व्यवस्थापन

2.1 सावफजधनक प्रशासनको पररचय, उद्देश्य र कायफहरु
2.2 सावफजधनक प्रशासन र ववकास प्रशासन
2.3 धनजामती कमफचारीको धनयुजि, काज, सरुवा, बढु वा, धबदा, आचरण, अवकाश र ववभागीय सजाय
 2.4 सं गठनको पररचय, उद्देश्य, स्वरुप र सं गठनका आिारहरु
2.5 दे हायका सं गठनको पररचय तथा कायफहरु
2.5.1 अजख्तयार दुरुपयोग अनुसन्िान आयोग
2.5.2 महालेखा परीक्षकको कायाफलय
2.5.3 लोक सेवा आयोग
2.5.4 प्रदे श लोक सेवा आयोग, गण्डकी प्रदे श
2.5.5 धनवाफचन आयोग
2.5.६ प्रिानमन्त्री तथा मजन्त्रपररषद्को कायाफलय
2.5.7 मुख्यमन्त्री तथा मजन्त्रपररषद्को कायाफलय, गण्डकी प्रदे श
2.5.८ सं घीय माधमला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय
2.5.९ प्रदे श सभा सजचवालय, गण्डकी प्रदे श
2.6 व्यवस्थापनको पररचय, अविारणा, उद्देश्य, क्षेत्र र कायफहरु
2.7 नेतत्ृ व, धनणफय, उत्प्रेरणा र मनोवल
2.8 धनयन्त्रण र समन्वयको आवश्यकता र महत्व
2.9 समूह गधतजशलता
2.10 सं गठनात्मक पररवतफन र ववकास
2.11 समय व्यवस्थापनको महत्व

खण्ड (C) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (C) : 30 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

3. सावफजधनक सेवा व्यवस्थापन सम्बन्िी कानुनी व्यवस्था

3.1 नेपाल सरकारको कायफ ववभाजन धनयमावली
3.2 प्रदे श सरकार कायफ ववभाजन धनयमावली (गण्डकी प्रदे श)
3.3 स्थानीय सरकार सं चालन सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
3.4 स्थानीय प्रशासन ऐन, २०२८
3.5 सुशासन (व्यवस्थापन तथा सं चालन) ऐन, २०६४ तथा गण्डकी प्रदे श सुशासन ऐन, २०७६
3.6 सावफजधनक खररद र यस सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
3.7 सूचनाको हक तथा यस सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
3.8 आधथफक कायफववधि तथा ववत्तीय उत्तरदावयत्व तथा यस सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
3.9 ववपत जोजखम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन तथा यस सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
3.10 सम्पजत्त शुद्धीकरण (Money laundering) धनवारण अविारणा र अभ्यास तथा यस सम्बन्िी
कानूनी व्यवस्था
3.1१ गण्डकी प्रदे श सभा धनयमावली
रष्टव्यः उजल्लजखत ववषयसाँग सम्बजन्ित सं वैिाधनक व्यवस्था र सम्बजन्ित ऐन तथा धनयमावलीका बारे मा
सामान्य जानकारी राख्नु पनेछ।
पाठ्यक्रम लागू धमधतः –
 प्रदे श लोक सेवा आयोग
गण्डकी प्रदे श
नेपाल प्रशासन सेवा, सामान्य प्रशासन समूह (अप्राववधिक तर्फ), पााँचौ तह (प्रदे श/स्थानीय तह) का
पदको खुला प्रधतयोधगतात्मक परीक्षाको पाठ्यक्रम

तृतीय पत्र (Paper III) M सेवा समूह सम्वन्िी

(नेपाल प्रशासन सेवा, ले खा समूहको लाधग)

खण्ड (A) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (A) : 30 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

1. आधथफक प्रशासन सम्बन्िी व्यबस्थापन

1.1 बजेट अनुमान, स्वीकृधत तथा मन्त्रालयगत बजेट सूचना प्रणाली (LMBIS) र प्रादे जशक
मन्त्रालयगत बजेट सूचना प्रणाली (PLMBIS) र धनकासा सम्बन्िी जानकारी
1.2 खचफ लेखाङ्कन र प्रधतवेदन

1.3 सावफजधनक क्षेत्र लेखामान (Public Sector Accounting Standard)

1.4 खाता सुची (Charts of account ), एकल कोष खाता (TSA), कम््युटराइज्ड सरकारी
लेखा प्रणाली (CGAS) र धनकासा प्रणाली
1.5 दोहोरो लेखा प्रणाली, नगद र प्रोदभावी आिाररत लेखाप्रणाली
1.6 लेखा र्ारमः गोश्वारा भौचर, बैंक नगदी वकताव, बजेट धसट, खचफको र्ाटाँवारी, पेश्की
बााँकीको धबवरण, बैंक वहसाव वववरण, आधथफक धबवरण सम्बन्िी जानकारी
1.7 लेखा प्रमुखको काम कतफव्य र अधिकार एवं आधथफक अनुशासनमा लेखा प्रमुखको भधु मका

खण्ड (B) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (B) : 30 Marks १ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

2. सावफजधनक खररद व्यवस्थापन सम्बन्िी जानकारी

2.1 सावफजधनक खररद व्यवस्थापनको उद्देश्य र धसद्घान्त
2.2 खररद कायफको जजम्मेवारी र खररद ववधि
2.3 खररद सम्झौता कायाफन्वयन
2.4 खररद व्यवस्थापनमा आचरण सम्बन्िी व्यवस्था
2.5 खररद कायफको अनुगमन
2.6 सावफजधनक खररद सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
2.7 सावफजधनक खररद अनुगमन प्रणाली
3. जजन्सी व्यवस्थापन
3.1 सरकारी सम्पजत्तको जजम्मा, लागत र सं रक्षण
3.2 जजन्सी धनरीक्षण प्रधतवेदन कायाफन्वयन
3.3 बरबुझारथ व्यवस्था
3.4 धललाम, धमन्हा र ममफत सं भार
3.5 बैदेजशक सहायतामा प्राप्त सामानको अधभलेख
3.6 सावफजधनक सम्पजत्त व्यवस्थापन प्रणाली (PAMS)

4. राजस्व र िरौटी श्रे स्ता सम्बन्िी जानकारी

4.1 सं घ, प्रदे श र स्थानीय तहको सं जचत कोष र यसको सं चालन
4.2 राजस्व दाजखला र राजश्व लेखा
4.3 राजस्वको केन्रीय वहसाव
4.4 राजस्व व्यवस्थापन प्रणाली (RMIS)
4.5 िरौटी आम्दानी र लेखाङ्कन कायफवविी
4.6 िरौटी सम्बन्िी व्यजिगत र गोश्वरा खाता
4.7 िरौटी सदस्याहा सम्बन्िी व्यवस्था

खण्ड (C) : 40 अङ्क ६ प्रश्न × ५ अङ्क = ३० अङ्क

Section (C) : 40 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

5. लेखा परीक्षण प्रणाली

5.1 लेखा परीक्षणको परीचय, उद्देश्य एवं आिारभूत धसद्घान्त
5.2 आन्तररक धनयन्त्रण प्रणाली र आन्तररक लेखा परीक्षण
5.3 लेखा परीक्षण सम्बन्िमा महालेखा परीक्षकको काम कतफव्य र अधिकार
फ ूलक लेखापरीक्षण सम्बन्िी जानकारी
5.4 धनयधमतता, धबजत्तय र कायूम
5.5 लेखापरीक्षणका नववन अविारणाः सूचना प्रववधि, वातावरणीय, ववधि ववज्ञान र सामवयक
लेखापरीक्षण
5.6 जोजखममा आिाररत लेखा परीक्षण र यसको कायाफन्वयन
5.7 सरकारी लेखापरीक्षण मान (Public Sector Auditing Standard)
5.8 बेरुजु, बेरुजु र्छ्र्यौट र सम्परीक्षण सम्बन्िी व्यवस्था
5.9 सं घ प्रदे श र स्थानीय तहको लेखापरीक्षण व्यवस्था

5.10 लेखापरीक्षण सम्बन्िी अन्तराफविय सं स्थाः ASOSAI / INTOSAI

6. लेखा तथा ले खा परीक्षण सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
6.1 नेपालको सं वविानः
6.1.1 सं घीय आधथफक कायफ प्रणाली, प्रादे जशक आधथफक कायफ प्रणाली र स्थानीय आधथफक
कायफ प्रणाली
6.1.2 सं घ प्रदे श र स्थानीय तहको आधथफक अधिकार
6.2 लेखापरीक्षण ऐन, २०७५
6.3 आधथफक कायफववधि तथा ववजत्तय उत्तरदावयत्व सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
6.4 अन्तर सरकारी ववजत्तय हस्तान्तरण सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था
5.5 आय कर ऐन, २०५८
6.6 मुल्य अधभबृवद्ध कर ऐन, २०५२
6.7 स्थानीय सरकार सं चालन सम्बन्िी कानूनी व्यवस्था

रष्टव्यः उजल्लजखत ववषयसाँग सम्बजन्ित सं वैिाधनक व्यवस्था र सम्बजन्ित ऐन तथा धनयमावलीका

बारे मा सामान्य जानकारी राख्नु पनेछ ।
पाठ्यक्रम लागू धमधतः –
 प्रदे श लोक सेवा आयोग
गण्डकी प्रदे श
कानून सहायक, पााँचौ तह (स्थानीय तह) का पदको खुला प्रधतयोधगतात्मक परीक्षाको पाठ्यक्रम

तृतीय पत्र (Paper III) M सेवा समूह सम्वन्िी

(नेपाल न्याय सेवा, कानून समूहको लाधग)

खण्ड (क) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (A) : 30 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

१. कानून सम्बन्िी सामान्य जानकारी

1.1 नेपालको न्यावयक ववकासको सामान्य जानकारी
1.2 सारवान कानून र कायफववधि कानूनको पररचय र धभन्नता
1.3 न्यावयक, अिफन्यावयक र प्रशासकीय धनकायको पररचय र धभन्नता
1.4 ऐन, धनयम, ववधनयम र गठन आदे शको पररचय
1.5 सं घ, प्रदे श र स्थानीय तह ववचको कानूनी अन्तरसम्बन्ि
1.6 मेलधमलाप सम्बन्िी सै द्धाजन्तक अविारणा
1.7 धनःशुल्क कानूनी सहायता सम्बन्िी अविारणा
1.8 कानून तजूम
फ ा सम्बन्िी सामान्य जानकारी (ढााँचा र सं रचना)
1.9 कानूनी रायको पररचय, कानूनी राय धलाँदा द्वदाँदा ववचार गनुफ पने कुराहरु
1.10 ररटको पररचय र प्रकारहरु
1.1१ राजपत्रको पररचय

खण्ड (ख) : 40 अङ्क ६ प्रश्न × ५ अङ्क = ३० अङ्क

Section (B) : 40 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

2. न्याय प्रशासन सम्बन्िी सामान्य जानकारी

2.1 प्राकृधतक न्यायको धसद्धान्तको पररचय
2.2 अदालतका तह र सं रचना
2.3 सं वैिाधनक इजलासको पररचय र अधिकारक्षेत्र
2.4 अदालतको क्षेत्राधिकार (जजल्ला अदालत, उच्च अदालत र सवोच्च अदालत)

2.5 वर्रादपत्र, प्रधतउत्तरपत्र, धलजखत जवार्, प्रधतदावी तयार गदाफ ववचार गनुफ पने ववषय र बयानमा
खुलाउनु पने कुरा
2.6 हदम्याद, म्याद र ताररखको पररचय
2.7 धलखतमा पुयाफउनु पने रीत, दताफ र दरपीठ
2.8 वाररसनामा र सकारनामाको पररचय
2.9 प्रमाणको पररचय (मौजखक प्रमाण, धलखत प्रमाण र दशी प्रमाण)
2.10 र्ैसलाको पररचय, ढााँचा र र्ैसलामा उल्लेख गनुफ पने कुराहरु,
2.11 न्यावयक सधमधतको धनणफय लेखन सीप
2.12 इजलासको मयाफदा र अनुशासन
2.13 न्याय सम्पादनमा सूचना प्रववधिको प्रयोग

खण्ड (ग) : 30 अङ्क ४ प्रश्न × ५ अङ्क = २० अङ्क

Section (C) : 30 Marks
१ प्रश्न × १० अङ्क = १० अङ्क

3. स्थानीय तहको कानून धनमाफण र न्यायीक अधिकार

3.1 स्थानीय तहको कायफकाररणी (बैठक सञ्चालन र धनणफय लेखन) र व्यवस्थापन ववधि (कानून धनमाफण
प्रवक्रया)
3.2 न्यावयक सधमधतको वववाद धनरुपण गने अधिकार
3.3 न्यावयक सधमधतको मेलधमलाप गने अधिकार
फ ने कुराहरु
3.4 मेलधमलाप गदाफ गराउाँ दा ववचार गनुप
3.5 न्यावयक सधमधतको धनणफय कायाफन्वयन
3.6 ररटमा स्थानीय तहको प्रधतधनधित्व र प्रधतरक्षा सम्बन्िी व्यवस्था
3.7 दे वानी सं वहता र दे वानी कायफववधि सं वहताका प्रमुख ववशेषताहरु
3.8 अपराि सं वहता, र्ौजदारी कायफववधि सं वहता र र्ौजदारी कसूर सजाय धनिाफरण तथा कायाफन्वयन
ऐनका प्रमुख ववशेषताहरु
3.9 अपराि पीधडतको पररचय, बगीकरण, पीधडतको अधिकार र पीधडतको राहत
3.10 जेष्ठ नागररक, असहाय, मवहला तथा बालबाधलकाको सं रक्षण

रष्टव्यः उजल्लजखत ववषयसाँग सम्बजन्ित सं वैिाधनक व्यवस्था र सम्बजन्ित ऐन तथा धनयमावलीका बारे मा
सामान्य जानकारी राख्नु पनेछ।
पाठ्यक्रम लागू धमधतः –