Geneza utworu i gatunek

Tolkien wykreował w swoich powieściach fantasy zupełnie nową rzeczywistość. Stworzył

na potrzeby dzieła literackiego całą historię, mitologię, geografię nowego
świata. Opisał specjalną rachubę czasu, języki, plemiona go zamieszkujące,
dzieje władców. Powieść Hobbit... to jedynie maleńki fragment Tolkienowskiej
rzeczywistości. Czytając powieść, odbiorca wchodzi w zupełnie nowy, fantastyczny świat.
Oto jego cechy:
•specjalna rachuba czasu: trzy Epoki, magiczne dni (dzień Durina), magiczne
momenty (odczytanie runów, księżycowych liter jest możliwe tylko w określonym
momencie, kto go nie zna, nawet ich nie zobaczy);
•świat jest zamieszkany przez postacie dobre i złe, które ze sobą walczą; jest to
walka bardzo trudna, ale dzięki braterstwu, przyjaźni, poświęceniu można
zwyciężyć zło;
•dużą rolę odgrywają w nim magowie, czarodzieje, odpowiedzialni za losy świata,
którzy wskazują odpowiednie drogi, znają przyszłość, ale nie mogą na nią wpływać,
mogą jedynie nakłaniać do walki ze złem (Gandalf zorganizował wyprawę tak
naprawdę dlatego, że przeczuwał ważny wypadek, jakim okazało się
znalezienie „Jedynego”; potem wysłał z nim Froda do Szczelin Zagłady i poświęcił
dla niego życie, tak myśleli członkowie Bractwa Pierścienia, ale nie mógł mu
towarzyszyć, ani sam nie mógł Pierścienia zniszczyć);
•wszyscy mieszkańcy świata porozumiewają się we Wspólnej Mowie, mówią
zwierzęta, rośliny mają magiczne właściwości, postacie mogą nadawać takie
właściwości przedmiotom, na przykład broni; straszliwą moc posiada
Pierścień„Jedyny”, wykuty w Drugiej Epoce przez Saurona w kopalniach Morii;
•oprócz państw, gdzie żyją poszczególne plemiona, w powieściach są też miejsca
magiczne, do których można się udać, a które nie zawsze pokażą się oczom
„niepożądanych” wędrowców, na przykład krasnoludy (których elfy nie darzyły
sympatią) nie mogły wziąć udziału w ich uczcie na leśnej polanie.
Takim magicznym miejscem jest także dom Elronda, Ostatni Przyjazny Dom,
gdzie można odpocząć, zatrzymać się na kilka dni lub na całe życie;
•w zależności od statusu postacie żyją przeciętną ilość czasu (ludzie), są
długowieczne (np. hobbici), lub nieśmiertelne (elfy, magowie). Jedni umierają lub
giną w walce, inni udają się na Szare Nabrzeża i stamtąd płyną do krainy szczęścia
(tak robią elfy, taki los spotkał Gandalfa, a wraz z nim Bilba i Froda). Bohaterowie
odchodzą, kiedy kończy się ich epoka, a jest to zawsze związane z jakimś ważnym
wydarzeniem - Trzecia Epoka skończyła się wraz z upadkiem Saurona.

Wszystkie te cechy sprawiają, że świat powieści Tolkiena to świat żywy, bliski, bardzo
sugestywny, świat, gdzie największą rolę odgrywa bogata wyobraźnia nie tylko autora,
ale i czytelnika. To świat fantazji, w który wkraczamy od pierwszej strony każdej książki
tego pisarza, świat, do którego bardzo chętnie się wraca.
ZNACZENIE TYTUŁU POWIEŚCI

Słowo „hobbit” nie było wcześniej nikomu znane, ponieważ Tolkien po prostu je wymyślił.
Powstało ono jako nazwa dla istoty sięgającej dorosłemu człowiekowi mniej więcej do
pasa, o wielkich i owłosionych stopach, bez brody oraz o okrągłym brzuchu. Hobbit
cechował się przyjaznym usposobieniem, niechęcią wobec przygód, a także
zamiłowaniem do dobrego jedzenia i tytoniu.

Tolkien często podkreślał, że pierwowzorami dla wymyślonego przez niego bohatera

byli angielscy wieśniacy z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Ludzie wiodący proste,
uczciwe życie, kochający przyrodę i potrafiący żyć w niej w harmonii, poczciwy pod
każdym względem. Można powiedzieć, że „Hobbit” jest hołdem złożonym ludziom, wokół
których dorastał i wychowywał się Tolkien na wsi nieopodal Birmingham. Autor żartobliwie
mówił, że sam czuje się hobbitem, oczywiście nie ze względu na wzrost, ale miłość do
ogrodów, jedzenia i pykania fajki.

Tolkien wymyślił słowo „hobbit” po lekturze głośnej ówcześnie powieści pierwszego

amerykańskiego laureata literackiej nagrody Nobla Sinclaira Lewisa, zatytułowanej
„Babbit”. Książka ta opowiada o biznesmenie w średnim wieku, który nazywa się George
Babbit. Tolkien uważał, że Babbit miał podobny charakter do hobbitów, a także żył w
podobnie ograniczonym świecie i bał się zmian. W odróżnieniu od postaci z powieści
Lewisa, Bilbo i jego krajanie zostali przedstawieni w bardzo pozytywnym świetle, jako
istoty, których nie da się nie lubić.

CZAS I MIEJSCE AKCJI

Akcja rozpoczyna się wiosną, kompania wyrusza do Samotnej Góry w maju, dotarli do
siedziby Smauga w końcu jesieni (Thorin oznajmia „jutro zaczyna się ostatni tydzień
jesieni”). Bilbo wraz z czarodziejem Gandalfem docierają do doliny Riwendell pierwszego
maja - to już ostatni ich przystanek przed powrotem do Hobbitonu i ukochanej nory Bilba.

Dociekliwy czytelnik może bardziej dokładnie określić czas akcji, gdyż przygoda Bilba
miała, jak się okazało, bardzo duże znaczenie w czasach Trzeciej Epoki Tolkienowskiego
świata magii, czarów, elfów i niezwykłych ludzi. Pisarz usytuował w czasie wszystkie
wydarzenia i opisał je w dodatku do trylogii Władca Pierścieni. Tam można się dowiedzieć,
że krasnoludy przybyły do Hobbitonu w 2941 roku Trzeciej Epoki, w której światu zagroziła
straszliwa władza Saurona - władcy ciemności i zła. W tym samym roku Bilbo odnalazł
Pierścień, który jemu posłużył wyłącznie jako magiczny przedmiot, pozwalający na bycie
niewidzialnym, ale naprawdę jego posiadanie dawało nieograniczoną władzę nad
wszystkimi żywymi istotami. To właśnie on był tym „Jedynym”, pozwalającym zebrać
pozostałe Pierścienie potęgi.

W powieściach Tolkiena bardzo ważny jest także czas inny niż realistyczny, można go
nazwać „czasem magicznym”. Okazuje się, że istnieją określone momenty, dni, pory
dnia, kiedy coś ważnego może się zdarzyć, jeśli bohaterom uda się znaleźć w
odpowiednim miejscu i wykonać odpowiednie czynności. Takim magicznym dniem w tej
książce jest Dzień Durina, kiedy „ostatni księżyc jesienny spotyka się na niebie ze
słońcem”, nikt jednak nie wie, kiedy to zjawisko nastąpi. Elrond odczytuje na mapie
krasnoludów tylko to, co „da się odczytać przy tym księżycu”, ponieważ litery księżycowe -
sekretne pismo elfów - ma czarodziejskie właściwości ujawniania się tylko w określonym
czasie, na krótki moment.

Akcja powieści rozpoczyna się w Hobbitonie. Nora Bilba Bagginsa jest położona w
okolicy Pagórka, gdzie jego rodzina żyła od lat. Opis nory hobbita został zamieszczony już
na początku książki. Była to przestronna, czysta i jasna nora, gdzie Bilbo dysponował
sypialniami, łazienkami, piwnicami, garderobami, kuchniami, a zwłaszcza spiżarniami,
ponieważ hobbici cenią sobie smaczne i obfite posiłki. Wokół nory roztaczał się piękny
widok na zadbany ogród, łąki i rzekę.
Swoje piękne mieszkanie Bilbo opuścił na wezwanie Gandalfa i krasnoludów, choć,
szczerze mówiąc, został do tego trochę zmuszony, gdyż jeszcze wtedy wcale nie pragnął
przygód, a przynajmniej tak mu się wydawało. Trasa podróży wiodła przez:
•gospodę „Pod Zielonym Smokiem” - gdzie doszło do zebrania całej drużyny;
•jaskinię trzech trolli - gdzie zostały znalezione miecze: Glamdring („młot na
wroga”) i Orkrist („pogromca goblinów”);
•dolinę Riwendell - gdzie przyjaciele poznali Elronda i odpoczęli w Ostatnim
Przyjaznym Domu;
•jaskinie goblinów, a właściwie całe ich państwo we wnętrzu góry - gdzie
Gandalfowi udało się zabić Wielkiego Goblina, a Bilbo przypadkowo odnalazł
Pierścień i uciekł Gollumowi;
•las - gdzie bohaterów napadły stada wargów (wilków) i oddziały goblinów;
•dom Beorna, pół człowieka, pół niedźwiedzia - gdzie wszyscy odpoczęli przed
czekającą ich przeprawą przez Mroczną Puszczę;
•Mroczną Puszczę - gdzie, jak się okazało, była kryjówka Saurona (przyjaciele go
nie spotkali) i gdzie Bilbo bohatersko walczył z olbrzymimi pająkami;
•pałac leśnych elfów, czyli ogromna grota o kilka mil od skraju Mrocznej Puszczy -
gdzie krasnoludy zostały uwięzione;
•przez Wodną Bramę - przez którą w beczkach krasnoludy i Bilbo przepłynęli w
stronę Miasta na Jeziorze;
•przez Miasto na Jeziorze - gdzie Thorin przedstawił się jako Król spod Góry.
W ten sposób bohaterowie dotarli do Samotnej Góry - Erebor, siedziby Smauga, który
pilnował w jej wnętrzu krasnoludzkich skarbów.
Miejsca akcji i trasę wędrówki można śledzić na mapie zamieszczonej w powieści.

Problematyka
Hobbit, czyli tam i z powrotem został wydany w 1937 r. i przyniósł rozgłos autorowi - profesorowi literatury
germańskiej w Oksfordzie, znawcy literatury i języka staroangielskiego, językoznawcy. Akcja rozpoczyna się
wiosną, kompania wyrusza do Samotnej Góry w maju, dotarli do siedziby Samuga w końcu jesieni (Thorin
oznajmia „jutro zaczyna się ostatni tydzień jesieni”). Bilbo wraz z czarodziejem Gandalfem docierają do doliny
Riwendell 1 maja - to już ostatni ich przystanek przed powrotem do Hobbitonu i ukochanej nory Bilba.
Dociekliwy czytelnik może bardziej dokładnie określić czas akcji, gdyż przygoda Bilba miała, jak się okazało,
bardzo duże znaczenie w czasach Trzeciej Epoki Tolkienowskiego świata magii, czarów, elfów i niezwykłych
ludzi. Pisarz usytuował w czasie wszystkie wydarzenia i opisał je w dodatku do trylogii Władca Pierścieni. Tam
można się dowiedzieć, że krasnoludy przybyły do Hobbitonu w 2941 roku Trzeciej Epoki. Akcja powieści
rozpoczyna się w Hobbitonie, skąd bohaterowie wyruszają w stronę Gór Mglistych, gdzie znajduje się Samotna
Góra, gdzie mieszka Smaug pilnujący krasnoludzkich skarbów (w powieści zostały zamieszczone
mapy). Główny bohater to hobbit, autor opisuje go jako istotę większą od liliputa mniejszą od krasnoluda, mówi
o nim „mały człowiek”. Bilbo jest typowym przedstawicielem swego rodu - uwielbia spokojne życie, dobre
jedzenie, ziele fajkowe, z którego Hobbiton słynie w całym Śródziemiu i stare opowieści. Obok hobbitów w
Śródziemiu mieszkają takie plemiona, jak: elfy, ludzie, gobliny, wargi, trolle, krasnoludy. Każde posługuje
się własnym językiem, ma swoje zwyczaje i swoją historię.

Pod względem gatunkowym jest to powieść fantasy, utwór, w którym został

stworzony cały świat z oryginalnymi mieszkańcami, językami, miejscami, rachubą
czasu, mitologią. W Śródziemiu istnieje specjalna rachuba czasu (trzy Epoki,
magiczne dni); zamieszkują je istoty dobre i złe, które toczą walkę; dużą rolę
odgrywają tu magowie, czarodzieje (jak Gandalf), którzy wspierają walczących w
imię dobra; obok języków plemiennych istnieje Wspólna Mowa. Wszystkie te cechy
sprawiają, że świat powieści Tolkiena to świat żywy, bliski, bardzo sugestywny, świat
gdzie największą rolę odgrywa bogata wyobraźnia nie tylko autora, ale i czytelnika.
To świat fantazji, w który wkraczamy od pierwszej strony każdej książki tego
pisarza, świat, gdzie bardzo chętnie się wraca.
W powieści pojawia się wiele wątków, jest to wycinek rzeczywistości głęboko zakorzenionej w świecie
stworzonym przez pisarza:

• wyprawa po skarb - wątek główny,

• wątek Gandalfa: czarodziej przygotowuje się do walki z Sauronem, przybył do
Hobbitonu znienacka, by skłonić Bilba do wyprawy, to było konieczne, gdyż
hobbit musiał znaleźć Pierścień; mag nie jest obecny przez cały czas podróży,
pojawia się i znika nagle, ale narrator wspomina, że Gandalf jest zajęty bardzo
ważnymi sprawami;
• historia miasta Dal: o założeniu miasta, czasach powodzenia i upadku z powodu
ataku Smauga opowiada Thorin w domu Bilba;
• wątek dzielnego Barda: jest to człowiek, któremu przeznaczono rolę władcy
Miasta na Jeziorze, odważnie broni mieszkańców przed Smaugiem;
• wątek Golluma: bardzo dziwnej istoty, która jednak odegra w przyszłości
niezwykle ważną rolę - doprowadzi Opiekuna Pierścienia do Szczelin Zagłady i
zniszczy klejnot.

PLAN WYDARZEŃ KRÓTKI

1.Wizyta Gandalfa i krasnoludów w domu Bilba.
2.Decyzja o wyprawie do Samotnej Góry.
3.Wyjazd z gospody „Pod Zielonym Smokiem”, spotkanie z trollami.
4.W gościnie u Elronda - gospodarza Ostatniego Przyjaznego Domu.
 5.Państwo Goblinów:
1.uwięzienie kompanii przez gobliny,
2.śmierć Wielkiego Goblina z ręki Gandalfa,
3.Bilbo samotnie w jaskiniach - znalezienie Pierścienia, spotkanie z
Gollumem,
4.wyjście Bilba z podziemi i spotkanie przyjaciół.
6.Atak wargów i goblinów.
7.Pomoc orłów.
8.W domu Beorna.
9.Przeprawa przez Mroczną Puszczę:
1.zbłądzenie,
2.krasnoludy uwięzione przez pająki,
3.walka Bilba z bestiami,
4.uwolnienie przyjaciół.
10.Uwięzienie krasnoludów w pałacu leśnych elfów.
11.Cudowny ratunek - Bilbo znowu w akcji.
12.Wizyta w Mieście na Jeziorze - Thorin Królem spod Góry.
13.Bilbo u Smauga.
14.Kradzież kielicha i atak Smauga na Miasto na Jeziorze.
15.Bard zabójcą potwora.
16.Krasnoludy - decyzja obrony Samotnej Góry i skarbów.
17.Odniesienie Bardowi Arcyklejnotu Góry przez Bilba.
18.Bitwa Pięciu Armii - zwycięstwo dobra.
19.Bilbo znowu w domu - decyzja spisania pamiętnika.

PLAN WYDARZEŃ SZCZEGÓŁOWY:

1.Wizyta Gandalfa u Bilbo Bagginsa.
2.Pojawienie się w domku hobbita następnego dnia trzynastki krasnoludów.
3.Wieczorna uczta i snucie planów podróży do Samotnej Góry, gdzie spoczywa skarb
strzeżony przez smoka Smauga.
4.Bilbo mdleje ze strachu na wieść, że ma być włamywaczem.
5.Następnego dnia bohaterowie wyruszają w podróż.
6.Nocą wędrowcy natykają się na obóz trolli.
7.Baggins popada w niewolę, z której szybko wybawiły go krasnoludy.
8.Z pomocą Gandalfa wszyscy wędrowcy odzyskują wolność, a trolle zamieniają się słupy
soli.
9.Ze skarbca stworów Bilbo wybiera dla siebie odpowiedni mieczyk.
10.W Rivendell, wiosce elfów, Elrond odczytał wskazówki z mapy krasnoludów.
11.Gandalf nieumyślnie prowadzi wędrowców prosto do jaskini goblinów.
12.Nocą stwory prowadzą pojmanych bohaterów przed oblicze swojego przywódcy.
13.Wielki Goblin ginie z ręki Thorina, wędrowcy są zmuszeni do ucieczki.
14.Bilbo uderza się w głowę i traci przytomność.
15.Baggins znajduje tajemniczy pierścień, po czym trafia na Golluma.
16.Wyczuwając niebezpieczeństwo hobbit założył pierścień na palec, przez co stał się
niewidzialny i mógł uciec z jaskini.
17.Wędrowcy jednoczą się po drugiej stronie Gór Mglistych.
18.W lesie bohaterowie zostają zaatakowani przez wargów.
19.Wybawcami z opresji okazały się być wielkie Orły, które przeniosły wędrowców do
swojego Wodza.
20.Idąc dalej bohaterowie docierają do dębowego lasu, gdzie mieszka Beorn, człowiek-
niedźwiedź.

21.Z pomocą nowego sojusznika wędrowcy dotarli do Mrocznej Puszczy.

22.Gandalf opuszcza przyjaciół, ponieważ wzywają go pilne sprawy.
23.Krasnoludy i Bilbo wkraczają do Mrocznej Puszczy.
24.Wędrowcy schodzą ze szlaku i błądzą.
25.Bilbo zabija wielkiego pająka i uradowany nadaje swojemu mieczykowi imię „Żądełko”.
26.Dzielny Baggins odnajduje resztę przyjaciół i oswobadza ich z pajęczyn.
27.Thorin został schwytany przez leśne elfy, wkrótce dołączyły do niego pozostałe
krasnoludy.
28.Niewidzialny dzięki pierścieniowi Bilbo podążą do pałacu króla leśnych elfów.
29.Hobbit po kilku dniach uwalnia przyjaciół i razem z nimi ucieka w beczkach spławianych
strumieniem do rzeki.
30.Po kilku dniach żeglugi wędrowcy docierają do Miasta nad Jeziorem – Esgaroth.
31.Mieszkańcy osady – ludzie – entuzjastycznie przyjmują gości.
32.Po odpoczynku wędrowcy ruszają w kierunku Samotnej Góry, gdzie czeka na nich
skarb.
33.Dzięki wskazówkom danym przez Elronda krasnoludom udaje się otworzyć boczne
wejście do góry.
34.Bilbo udaje się na zwiad do skarbca, gdzie spotyka Smauga.
35.Niewidzialny hobbit orientuje się, że smok ma słaby punkt nie porośnięty łuską pod
lewą piersią.
36.Baggins nieudolnie wykrada złoty puchar budząc przypadkowo Smauga.
37.Rozwścieczony smok wylatuje ze skarbca, by spalić Esgaroth, ponieważ uważał, że
właśnie stamtąd pochodził złodziej.
38.Bilbo odnajduje w komnacie smoka Arcyklejnot, największy skarb Samotnej Góry, i nie
mówiąc nikomu chowa go do kieszeni.
39.Wędrowcy wydostają się na zewnątrz i udają się w bezpieczne miejsce.
40.Bard, stojący na czele obrony Miasta nad Jeziorem, zabija smoka strzelając w jego
czułe miejsce.
41.Mieszkańcy Esgaroth wyruszają do Samotnej Góry po skarb Smauga.
42.Krasnoludy powracają do skarbca i wzmacniają jego fortyfikację, by odeprzeć napór
ludzi.
43.Thorina ogarnia żądza Arcyklejnotu, którego wciąż nie może odnaleźć.
44.Bilbo przekazuje nocą Arcyklejnot Bardowi, by użył go jako karty przetargowej w
pertraktacjach z Thorinem.
45.Wracając do Samotnej Góry Bilbo spotyka Gandalfa.
46.Dębowa Tarcza dąży do wojny z ludźmi i leśnymi elfami, którzy posiadali Arcyklejnot.
47.Gandalf oznajmia zwaśnionym stronom, że pod Samotną Górę nadciąga armia
goblinów.
48.Zjednoczone oddziały ludzi, elfów i krasnoludów stawiają czoła wspólnemu wrogowi.
49.Boern rozstrzyga losy bitwy Pięciu Armii zabijając Bolga – przywódcę goblinów.
50.Konający Thorin prosi Bilbo o przebaczenie.
51.Śmierć Thorina Dębowej Tarczy, Króla spod Góry.
52.Hobbit z Gandalfem udają się w podróż powrotną.
53.Po ponad roku nieobecności Bilbo powraca do swojego domku.

Charakterystyka bohaterów
Postacie
Bilbo Baggins - bohater główny i tytułowy - hobbit, autor opisuje go jako istotę większą
od liliputa, mniejszą od krasnoluda, mówi o nim „mały człowiek”. Bilbo jest typowym
przedstawicielem swego rodu - uwielbia spokojne życie, dobre jedzenie, ziele fajkowe, z
którego Hobbiton słynie w całym Śródziemiu, i stare opowieści. Wyrusza na wyprawę
skłoniony do tego przez Gandalfa jako „włamywacz”. Z czasem staje się prawdziwym
dowódcą krasnoludów. Spełnia bardzo ważną rolę: odnajduje Pierścień „Jedyny”, poznaje
Golluma, ofiaruje Bardowi Arcyklejnot Góry, dzięki czemu siły dobra mogą się zjednoczyć
przeciw złu - armii orków, goblinów i wargów.

Gandalf - czarodziej, w tej powieści występuje jako „Gandalf szary”. Jest to mały
staruszek w wysokim, spiczastym, niebieskim kapeluszu i długim szarym płaszczu
przepasanym srebrną szarfą. Ma długą do pasa brodę i nosi ogromne czarne buty. W
ręku trzyma zazwyczaj różdżkę. Gandalf „specjalizuje się” w czarach z płomieniem,
ogniem. Narrator oznajmia: „gdziekolwiek bowiem zjawił się Gandalf, opowieści i
przygody jakby cudem wyrastały dokoła niego”. Choć w tej książce Gandalf wygląda na
spokojnego, nieco śmiesznego staruszka, nie ma on nic wspólnego ze znanymi z baśni
czarodziejami. Okazuje się potężnym magiem, który w końcu zostaje dowódcą
wszystkich walczących przeciwko Sauronowi (ale tę historię można poznać z
trylogii Władca Pierścieni).

Krasnoludy: Dwalin, Balin, Kili, Fili, Dori, Nori, Ori, Oin, Gloin, Bifur, Bofur, Bombur,
Thorin Dębowa Tarcza - najdostojniejszy z nich był Thorin, to on był potomkiem Króla
spod Góry i sam miał odziedziczyć spuściznę krasnoludów z pięknego niegdyś miasta Dal,
gdzie pod Górą, obecnie oblężoną przez Smauga, znajdowały się kuźnie krasnoludów.
Tam założyli oni swoje państwo i zgromadzili wiele skarbów, a miasto Dal słynęło z
pięknych, czasem magicznych krasnoludzkich wytworów. Są oni doskonałymi kowalami i
potrafią doskonale zagospodarować wszelkie groty, jaskinie, gdzie kopią tunele i urządzają
urzekające pięknem mieszkania, warsztaty pracy. Pozostałe krasnoludy wiernie mu
towarzyszyły, wszyscy chcieli odzyskać skarb, zrabowany im przez smoka. Krasnoludy
miały mapę i czarodziejski klucz od „tylnej” bramy, którą ojciec i dziadek Thorina umknęli
przed Smaugiem.

Thorin Dębowa Tarcza okazał się uparty - skarby nieco zachwiały jego poczucie
sprawiedliwości, nie umiał się oprzeć wrodzonej krasnoludom chciwości. Dlatego nie
chciał obdarować ludzi z Miasta na Jeziorze częścią skarbów, choć one im się należały,
ponieważ Bard zabił smoka, a miasto z powodu „wizyty” krasnoludów w Samotnej Górze
zostało narażone na zniszczenie przez Smauga. W końcu Thorin jednak wziął udział w
bitwie Pięciu Armii jako sojusznik sił dobra i został tam ciężko ranny. Beorn wyniósł go na
swoich barkach z pola bitwy. Krasnolud nie powrócił do zdrowia.

Elrond - pół człowiek, pół elf, gospodarz Ostatniego Przyjaznego Domu, piękny i odważny,
znał się na czarach, czarodziejskich literach. To on odczytał księżycowe runy (magiczne
litery) na mapie Thorina, odkrył także przed przyjaciółmi nazwy mieczy, które zdobyli w
jaskini trolli. W jego domu każdy mógł doskonale wypocząć, był on bardzo ważnym
punktem Śródziemia, tu rozgrywały się bardzo ważne wydarzenia, mające związek z
Pierścieniem (ustalono skład Bractwa Pierścienia i wyruszono do Szczelin Zagłady, gdzie
Pierścień miał zostać zniszczony). W tej książce Elrondowi bardzo zależy na tym, by cel
wyprawy został osiągnięty. Można się tylko domyślać, że pragnie on odnalezienia
Pierścienia i zniszczenia go, ponieważ gdyby Sauron zawładnął światem, Ostatni
Przyjazny Dom zostałby zniszczony jako pierwszy.
Wielki Goblin - władca goblinów, został zabity przez Gandalfa. Uwięził całą kompanię i
byłby z pewnością pozabijał krasnoludy, gdyby nie pomoc maga.

Gollum - nie wiadomo, co to za istota; jest czarny, śliski, uwagę zwracają tylko jego wielkie
blade oczy. Żyje na dnie góry, w której swoje państwo mają gobliny. Jest właścicielem
Pierścienia „Jedynego”. Niepozorny z wyglądu klejnot ma tę właściwość, że potrafi
zawładnąć osobą, która go posiada. Tak jest z Gollumem. Nie może on przeżyć straty
Pierścienia. Nienawidzi Bilba i wszystkich hobbitów.
To jest postać, która odegra główną rolę w zniszczeniu Pierścienia. Będzie towarzyszył do
ostatnich chwil Opiekunowi Pierścienia i wrzuci klejnot do Szczelin Zagłady (wskoczy
razem z nim). Właśnie dlatego Bilbo nie robi mu krzywdy, nie zabija go, choć mógłby to
uczynić. Gandalf jest z niego bardzo dumny, ale oczywiście nie wyjawia mu prawdy na
temat groźnego klejnotu.

Wódz Orłów - orzeł, dzięki któremu kompanii udało się uratować przed wargami i
goblinami. Gandalf oddał kiedyś orłom przysługę, lecząc groźną ranę ich władcy, teraz
miały okazję się odwdzięczyć. Ich siedzibą były Góry Mgliste. Wódz Orłów i jego
drużyna przenieśli kompanię na właściwy szlak wędrówki. Okazały się grzeczne i
szlachetne, pożegnały krasnoludy, Bilba i Gandalfa słowami: „Gdziekolwiek
zawędrujecie, bądźcie zdrowi i niech was gniazda wasze przyjmą szczęśliwych u kresu
podróży!”.
Pojawiły się w powieści jeszcze raz, podczas Bitwy Pięciu Armii. Spędziły gobliny ze
stoków Góry i postrącały je w przepaście. Dzięki temu wyzwoliły Samotną Górę, a po jej
stokach żołnierze oblężeni na szczycie mogli zbiec na pomoc walczącym u stóp Góry.
Dzięki ich pomocy bitwa została wygrana.
Beorn - „olbrzymi mężczyzna; miał bujną, czarną czuprynę i gęstą, długą, czarną brodę,
ramiona i łydki nagie, z węzłami potężnych mięśni wyraźnie zarysowanymi pod skórą.
Ubrany był w wełnianą bluzę sięgającą do kolan i wspierał się na ogromnym toporze”. To
nie był zwykły człowiek, ale pół człowiek, pół niedźwiedź. Dzięki niemu w okolicy nie
atakowały gobliny i inne potwory, bo Beorn czuwał nad bezpieczeństwem. Jako zaciekły
wróg goblinów, bardzo się ucieszył z wiadomości o śmierci ich przywódcy. Ale nie był zbyt
ufny i w nocy w skórze niedźwiedzia powędrował do ich siedzib, by sprawdzić, czy to
prawda. Pomógł kompanii, wyposażając ją w kucyki i zapasy. Jako postać spokrewniona
ze zwierzętami bardzo je lubił, prowadziły mu dom, doskonale się z nimi porozumiewał.
Wziął udział w Bitwie Pięciu Armii w skórze niedźwiedzia. Wyniósł z pola walki rannego
Thorina. Zabił dowódcę goblinów, Bolga.
Pająki - kolejne „mroczne” stwory Tolkienowskiego świata. Są olbrzymie i traktują
wszystkie stworzenia, które mogą opleść pajęczyną, jako łatwą zdobycz. Uwięziły
krasnoludy i gdyby nie pomoc Bilba, na pewno by je zjadły. W tej książce występują jako
duża gromada, mówią językiem, który dzięki Pierścieniowi rozumie Bilbo. W
powieści Powrót Króla opisana została natomiast Pajęczyca - krewna pająków z Mrocznej
Puszczy - okrutne i bezwzględne zwierzę, którego boją się nawet żołnierze władcy
ciemności, Saurona. Wrogami pająków są elfy, udaje im się zwyciężać te stworzenia.
Leśne elfy - „nie są one złe, ale mają tę wadę, że nie ufają nieznajomym. Chociaż
rozporządzają potężną magią, zawsze są i były nawet w tamtych czasach bardzo
ostrożne. Różnią się wyraźnie od elfów z zachodu (na przykład tych, które można spotkać
domu Elronda), zwanych wysokimi, są od nich groźniejsze i mniej mądre”. Żyją na skraju
Mrocznej Puszczy, bo lubią przebywać w półmroku. Uwięziły kompanię, choć nie bardzo
wiedziały, co mają ze swoimi więźniami zrobić. Pod wodzą swego króla wzięły udział w
Bitwie Pięciu Armii po stronie dobra.
Bard - mieszkaniec Miasta na Jeziorze, piękny, mądry i odważny, przyszły władca tego
miasta. To on zabił Smauga, dowodził wojskami w Bitwie Pięciu Armii, starał się
doprowadzić do porozumienia z krasnoludami.

Smaug - smok pilnujący skarbów we wnętrzu Samotnej Góry. Smoki przybyły do

Śródziemia z Szarych Gór i Zwiędłych Wrzosowisk. Smaug napadał na miasto Dal i zdobył
skarby krasnoludów. Jest bardzo groźny i zły, w dodatku, jak wszystkie smoki, uwielbia
skarby (lubi też zagadki). Życie upływa mu na ich strzeżeniu. Był olbrzymim
czerwonozłocistym stworem, miał skrzydła, wielkie pazury, ział ogniem. Miał tylko jeden
słaby punkt „w zagłębieniu pod lewą piersią” - w ten punkt trafił strzałą Bard, a stało się to
dzięki drozdowi towarzyszącemu krasnoludom i Bilbowi, który dowiedział się z
opowiadania hobbita o „słabym punkcie” bestii.

Tajemniczy drozd i kruk Roak (syn Karka) - ptaki, które odegrały bardzo ważną rolę.
Drozd powiadomił Barda, jak zabić smoka, a wcześniej dzięki niemu zostały otwarte drzwi
do Samotnej Góry. Roak natomiast powiadomił krasnoludy i Bilba o śmierci smoka, o
której nie wiedzieli, gdyż w tym czasie błądzili po wnętrzu Samotnej Góry.
Plemiona zamieszkujące świat powieści

hobbici - mieszkańcy Hobbitonu (inna nazwa: Włość). Weseli, pełni optymizmu, uwielbiają
dobrze zjeść, słuchać starych opowieści, palić fajki. Mają czyste, schludne nory, gdzie
mieszkają. Ubierają się kolorowo, nie noszą obuwia, gdyż mają owłosione duże stopy. Ich
głowy są zwykle porośnięte bujnymi kędzierzawymi włosami barwy brunatnej. Są skłonni
do tycia, ale się tym nie przejmują. Nigdy nie używają czarów, potrafią się bezszelestnie
poruszać. W razie potrzeby umieją być odważni, przedsiębiorczy, nigdy jednak nie afiszują
się tymi zaletami. Nie lubią zabijać i rzadko biorą udział w walce, jeśli jednak się to już
stanie, są mężni i dzielni.
gobliny - olbrzymie stwory, zamieszkujące jaskinie, gdzie zajmują się wytwarzaniem
straszliwej broni, nie znoszą istot zamieszkujących Śródziemie i chętnie z nimi walczą,
sprzymierzając się z wilkami-wargami. Ich dowódcą jest Wielki Goblin, który ginie z ręki
Gandalfa. Oddziały goblinów prowadzi pod Samotną Górę inny przywódca, ogromny i
groźny Bolg. Ich armii towarzyszą wargowie i stada nietoperzy - to słudzy Saurona, władcy
ciemności, króla zła. Dzięki solidarności walczących ludzi, elfów, krasnoludów gobliny
zostały zwyciężone.

trolle - podobne nieco do goblinów, nie znoszą dziennego światła, pod wpływem promieni
słonecznych kamienieją. Trzech z nich - Williama (Billa), Bertrama (Berta) i Toma spotkały
wędrujące z Bilbem krasnoludy. Dzięki pomocy Gandalfa udało im się uratować. Trolle nie
spostrzegły, że świta i zamieniły się w skały.
elfy - Tolkien pisze o różnych rodzajach elfów: leśnych, zachodu, podziemnych
(gnomach), morskich. W tej książce przyjaciele spotykają się z elfami zachodu (dom
Elronda) oraz z elfami leśnymi, których więźniami zostają krasnoludy. To bardzo piękne i
tajemnicze stworzenia, z łatwością posługują się magią, są nieśmiertelne, kiedy czują, że
mija ich epoka, udają się na Szare Nabrzeża i odpływają do krainy wiecznego szczęścia.
Wytwarzają magiczne przedmioty, są odważne, sprytne, szlachetne. To jedne z
najpiękniejszych mieszkańców Śródziemia.
krasnoludy - większe od hobbitów, kochają skarby i jaskinie. W podziemiach czują się
doskonale, budują tam piękne mieszkania i tworzą warsztaty pracy, wykorzystując
naturalne ukształtowanie terenu: stalaktyty, stalagmity, wzbogacają tylko wnętrza światłem.
Doskonali rzemieślnicy: kowale, złotnicy, potrafią zrobić świetną broń i piękną biżuterię.
Krasnoludy założyły miasto Dal, spustoszone potem przez Smauga.
Noszą kubraki, są zwykle uzbrojone w topory, czasem ich broń ma magiczne właściwości,
mają długie brody i dość dostojny wygląd.
ludzie - ludzie Trzeciej Epoki są zupełnie podobni do ludzi współczesnych. Tak jak dzisiaj
zdarzają się wśród nich postacie niezwykłe, szlachetne, dobre, niepospolicie odważne, jak
Bard, oraz chciwe, tchórzliwe i żądne władzy, jak władca Miasta na Jeziorze, który myślał
tylko o skarbach, a pierwszy uciekł z zagrożonego przez Smauga grodu. Na szczęście
dzięki tym nadzwyczajnym ludziom świat dobra góruje nad światem zła.
W obronie dobra sprzymierzyli się wszyscy pozytywni mieszkańcy świata Trzeciej
Epoki. Hobbit znalazł Pierścień „Jedyny” i wyniósł go z jaskini goblinów, jego krewniak,
hobbit Frodo, poniósł go do Szczelin Zagłady, a pomagali mu hobbici (zwłaszcza wierny
Sam, sługa i przyjaciel), ludzie (Łazik, czyli Aragorn, przyszły Król; Boromir - mieszkaniec
Gondoru), krasnoludy (Gimli), elfy (Legolas). Misję zniszczenia Saurona podjęli więc
wszyscy, którym zależało na ocaleniu dobra.