Kapsayıcı

Eğitim
 Özel Eğitim

Kaynaştırma Eğitimi
Temel
Kavramlar Bütünleştirme/Bütünleştirici
Eğitimi
Kapsayıcı Eğitim
Eğitim herhangi bir ayrım
gözetilmeksizin tüm insanların eşit
fırsatlarla yararlanması gereken bir insan
hakkıdır.
«Herkes için eğitim»
felsefesinin temele alınmasıyla

• Bireylerin tüm koşul ve

gereksinimlerini dikkate alan
• Ailenin etkin katılımını sağlayan
• Birey odaklı
• Bireysel farklılıkları kabul eden bir
eğitim anlayışına ihtiyaç vardır.
UNESCO’ya göre;

• Ulusal eğitim sistemleri

güçlendirilirken tüm
öğrencileri bu sürece
dahil etmede güçlük
yaşamaktayız…
• Halbuki tüm çocukların
eğitim hakkı birçok
uluslararası anlaşmada
onaylanmıştır.
O halde;
• Ülkedeki tüm
öğrencilerin eğitim
hakkına saygı duyma,
koruma ve yerine
getirme
yükümlülüğümüz
vardır…
Öyleyse, kapsayıcı
eğitim nedir?
• Herkesin eğitime eriştiği ve
dışlanmadığı yönünde temel bir haktır.
Başka bir deyişle;
• Öğrenmeye, kültürlere ve topluluklara
katılımın artırılması ve eğitimde
dışlanmanın azaltılması yoluyla tüm
öğrencilerin çeşitliliğini ele alma ve
bunlara yanıt oluşturma sürecidir.
Örneğin,

1. Tekerlekli sandalye kullanan birisi otobüse

binemiyorsa bunun nedeni bireyin engeli
midir?
2. YOKSA otobüsün tekerlekli sandalye
kullanan bireylere göre tasarlanmamış
olması mıdır?
Bu iki durumdan
hareketle;

1. Ya kişiyi düzeltebiliriz?
2. Ya da otobüsü özel
gereksinimi olan
bireyler için
erişilebilir/uygun
biçimde
tasarlayabiliriz.
Bu görüşler doğrultusunda iki model ortaya
konulmuştur:

Bireysel Toplumsal
Engellilik Engellilik
Modeli Modeli
Bireysel Engellilik Modeli (Stubbs, 2008)
Yanıt veremiyor öğrenemiyor.

Yanlış dil konuşuyor.

Özel ekipmana ihtiyacı var.

Sorun olarak öğrenci

Okula gidemiyor.

Baş edemiyor.

Öğrenme gereksinimi yok (kadın olma).

Çok hasta/uzakta yaşıyor.

Çok yaşlı/genç.

Normal gelişen çocuklardan farklı.

Özel gereksinimi var.

Bireysel engellilik modeline göre;

• Sorun bireyin kendisidir.

• Bu nedenle çevrenin engele göre değil
engelliliğin duruma ve çevreye ayarlanması
gerekir.
• Bu modelde bireyin neye ihtiyacı olduğu değil
neyin yanlış olduğuna bakar.
• Düşük beklenti yaratır.
• İnsanların bağımsızlık, seçim ve kontrol
kayıplarına yol açar.
• Bu modele göre «ya çocuğu onar ya başarısız ol»
denir.
Bu modele göre herhangi bir engeli olan birey ANCAK;

• Diğer çocukların zorbalıklarıyla başa çıkabiliyorsa

• Özel bir donanımı varsa
• Birebir desteğe sahipse
• Özel bir öğretmeni varsa
• Eğitim programını takip edebiliyorsa
• Özel çevresi varsa
• Gereksinimini karşılamak üzere özel teknikler kullanılıyorsa
• Okula gidip doğru iletişim kurabiliyorsa
• Doğru yaştaysa
• Ulusal dili konuşabiliyorsa başarılı olabilir…
 Toplumsal Engellilik
Modeli
• Bu modele göre engellilik bir kişinin
değer düşüklüğü veya farkından ziyade
toplumun örgütlenme şeklinden
kaynaklanır.
• Engelliler için yaşam tercihlerini
kısıtlayan engelleri ortadan kaldırmanın
yolları aranmalıdır.
Engelleri ortadan kaldırabilirsek;
ØYaşam üzerinde seçim ve kontrol
konusunda bağımsız ve eşit olunabilir.
Toplumsal modelde çözüm kapsayıcı eğitim sistemini geliştirme odaklıdır…
Toplumsal Engellilik Modeli
Katı yöntemler,
katı eğitim
programı

Farklı eğitim
biçimleri arasında Belirli bireylere
karşı önyargı ve
bağlantı
ayrımcılık
olmaması

Sorun olarak
Kadın ve diğer Desteklenmeyen
marjinal eğitim sistemi öğretmen,
grupların negatif
klişeleri
katı dışlayıcı desteklenmeyen
okul
sistem

Aile ve
toplulukların Öğretmenler için
dışarıda yetersiz eğitim
tutulması

Çocuğu sorun
olarak görme
 Kapsayıcı eğitim-
kapsayıcı sınıf-ekip Bu nedenle nasıl
öğretimi-özel eğitim- Alanyazında farklı
kapsayıcı ortamlar
yaratacağımız ve
kaynaştırma eğitimi- ifadeler kapsayıcı şekilde
kullanılmaktadır.
bütünleştirilmiş eğitim nasıl öğreteceğimize
dair belirsizlikler
mevcuttur.

Çoğu zaman yanlış biçimde

kullanılmaktadır.
 Kapsayıcı eğitim ve özel eğitim birbirinden farklıdır…

Kapsayıcı eğitim özel eğitimdeki gibi sadece engelli öğrencileri

kapsamaz.

1960’larda «bütünleştirmeye» atılan adım kapsayıcı eğitim

kavramına ulaşma sürecinde önemli bir aşamayı oluşturmuştur.

Ancak tam anlamıyla ayrımcılık, radikalleşme, ırkçılık ya da

küçümsemeyi ortadan kaldıramamıştır.

1970’te bütünleştirmeden kapsayıcılığa değişim önce Amerika’da

sonra Avrupa’da meydana gelmiştir.
Kapsayıcı eğitim ve bütünleştirilmiş eğitim farklıdır.
Bütünleştirilmiş eğitim Kapsayıcı eğitim
Özel gereksinimli çocukların normal Bütün öğrencilerin yetiştirilme
eğitim süreçlerine alınmasıdır. sürecidir.

Özel gereksinimli öğrenciler normal

Tüm öğrencilerin katılımını amaçlar.
eğitime uymak zorundadır.

Öğrenme içeriğine dayanır. Öğrenme becerilerine dayanır.

Etkin zeka tipi: Zihinsel Etkin zeka tipi: Duygusal

Öğrencilerin homojen
Öğrenci heterojendir.
oldukları kabul edilir.

Rekabet vardır. İşbirliği vardır.

Kapsayıcılık,

Sadece
ØEngellileri değil tüm öğrencileri ve marjinal grupları kapsar.
UNESCO’ya (1994) göre özel gereksinim, toplumsal cinsiyet, etnik köken, kültür, sosyal alan
vb. bakılmaksızın sınıflandırma riski altındaki tüm öğrencilerin normal okul sistemi içinde
ortak öğrenme faaliyetlerine katılma hakları vardır.
Kapsayıcı eğitimde 4 temel bileşen mevcuttur…

Kapsayıcı olma bir süreçtir.

Kapsayıcı olma engellerin belirlenmesi ve ortadan

kaldırılması ile ilgilidir.

Kapsayıcı olma bütün öğrencilerin varlığı, katılımı ve

başarısı ile ilgilidir.

Kapsayıcı olma ötekileştiren, dışlanma veya başarısızlık

riski altında olabilecek öğrenci gruplarına vurgu yapar.
 Farklılığa daha iyi yanıt
verebilmek için hiç bitmeyen bir
araştırma olarak görülmelidir.

Kapsayıcı
olma bir Bu farklılıklarla nasıl yaşanacağı
ve bu farklılıktan nasıl
süreçtir. öğreneceğimiz ile ilgilidir.

Farklıklara olumlu şekilde ve

zenginlik olarak bakılmalıdır.
Kapsayıcı olma
engellerin
belirlenmesi ve • Politikaları planlamak için çok
çeşitli kaynaklardan bilgi
ortadan kaldırılması toplamayı, harmanlamayı ve
değerlendirmeyi içerir.
ile ilgilidir.
 Kapsayıcı olma
bütün öğrencilerin
varlığı, katılımı ve
başarısı ile ilgilidir.

Başarı sadece not değil,

öğrenme ürünleri ile ilgilidir.
Kapsayıcı olma ötekileştirilen,
dışlanma veya başarısızlık riski
altında olabilecek öğrenci
gruplarına vurgu yapar.

• En fazla risk altında olan grupların

dikkatli izlenmesi, eğitim
sistemine katılımı ve başarılı
olmalarının sağlanması gibi
gerekli adımların atılması gerekir.
 Temel İlkeler

Herkes için eğitim

Eğitim her çocuğun hakkıdır.

Her çocuk kendine özgü özelliklere, ilgi, yetenek

ve öğrenme ihtiyaçlarına sahiptir.
Kapsayıcı
Eğitimin
Hukuki
Dayanakları
Kapsayıcı Asıl çıkış noktası 1994 UNESCO bildirgesi

Eğitimin
Ancak kapsayıcı eğitime temel teşkil eden uluslararası yasal düzenlemeler;

Cenevre çocuk hakları bildirgesi 1924

Hukuki
İnsan hakları evrensel bildirgesi 1948

Avrupa insan hakları sözleşmesi 1952

UNESCO 1960

Dayanakları BM medeni ve siyasi haklara ilişkin sözleşme

BM zihinsel engelli bireylerin hakları bildirgesi

BM özürlü hakları bildirgesi

Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi sözleşmesi

UNESCO

Herkes için eğitim dünya konferansı

BM özürlülük strateji belgesi

Engelliler için engelsiz Avrupa tebliği

Dünya eğitim forumu

BM özürlülük için fırsat eşitliği

Avrupa konseyi bakanlar konseyi cinsel yönelim veya cinsiyet temelli ayrımcılıkla mücadele için tavsiye kararı 2010

Avrupa birliği özürlülük stratejisi 2010-2020

 Kapsayıcı Eğitime Temel Teşkil Eden Ulusal
Yasal Düzenlemeler

2709 Sayılı Türkiye 222 Sayılı 1739 Sayılı Milli

5378 Özürlüler
Cumhuriyeti Eğitim Temel
Eğitim kanunu Hakkında Kanun
Anayasası Kanunu

573 Sayılı Özel

6458 Sayılı 6883 Karar Sayılı Özel Eğitim
Eğitim Hakkında
Yabancılar Koruma Geçici Koruma Hizmetleri
Kanun Hükmünde
Kanunu Yönetmeliği Yönetmeliği
Kararname
Özetle,

• Sistem öğrenciye göre

değişmelidir öğrenci
sisteme göre değil.
 Kapsayıcı eğitimin felsefesinden hareketle
uygulanabilirliği hakkında ne düşünüyorsunuz?
1.
 Kapsayıcı eğitimin Türkiye'deki mevcut durumu (olumlu
olumsuz) hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
Olumlu Olumsuz
1. 1.
Peki, cinsiyetler
arası eşitliğin
yasalarla
güvence altına
alınması
kadınlara karşı
her türlü
ayrımcılığın
önlenmesi
konusunda etkili
sonuçlar
doğurmakta
mıdır?
Üniversitemizde engelliler ile ilgili herhangi bir
birim var mı?
Engelsiz SDÜ-https://engelsiz.sdu.edu.tr/
1. Mini Görev:
• Matematik öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları,
➢ dezavantajlı-avantajlı grupların kimler oldukları ve
➢ öğretmenlerin bu gruplar için neler yaptıkları ile ilgili bir görüşme
yaparak kısa bir rapor (1 sayfa) yazınız.