Adan Zye Borsaya Yatırım Rehberi

YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN
A'DAN Z'YE
BORSAYA YATIRIM
REHBERİ
HAZIRLAYAN
Yatırım 101
yatirim_101 yatirim101
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
ÖN SÖZ
Herkes zengin ve mutlu olmak için hızlı ve kolay yöntemlerin

arayışı içerisinde. Sürekli olarak kısa yoldan köşeyi
döneceğimizi ve bir sayısal loto veya piyango bileti alarak
hayatımızın değişeceğini sanıyoruz. Her ne kadar bazı insanlar
sayısal loto ile zengin olsa da, sadece çaresiz insanlar şansı bir
yatırım stratejisi olarak kullanırlar.
Herhangi bir işte zeka önemli bir etkenken, yaptığınız

yatırımların başarılı olması için süper zeki olmanıza gerek yok.
Eğer beşinci sınıf matematiğini yapabiliyorsanız borsada siz
de yatırım yaparak kazanabilirsiniz.
Borsada düzenli ve disiplinli bir biçimde hisse satın alıp

yatırım yapan ve başarıyı yakalayan yüz binlerce insan
bulunuyor. Bu insanlar, milyonlarca yatırımcının
deneyimlerinden yola çıkarak bazı temel ve basit ilkeleri
benimsiyorlar. Unutmayın ki borsa yatırımı, 100 metrelik bir
koşu yarışından çok maratona benzer. Birinci gelmeniz değil,
varmak istediğiniz noktaya ulaşmanızdır önemli olan.
Borsa yatırımında başarılı olmak istiyorsanız çok sağlam bir

psikolojiniz olmalıdır. Sadece kazanç umudu ve kaybetme
korkusuyla veya tedirgin bir halde pozisyona girerseniz,
yatırım stratejiniz ne kadar mükemmel olursa olsun zarara
uğrama ihtimaliniz çok yüksektir. Nacizane önerimiz, nasıl
sahip olduğunuz evinizin veya arabanızın değerini sürekli
kontrol etmiyorsanız, piyasayı ve fiyatları da günlük takip
etmeyin.
Bu kitapta, borsaya yeni başlayanlar veya borsada daha önce

hep başkalarından duyduğu tüyolar ile hareket etmiş kişilere,
giriş seviyesinde bilgi edinecekleri ve kendi alım satım
stratejilerini oluşturacakları bir rehber hazırlamak istedik.
Sadece bu bilgiler size borsada kazandırmaya yetmeyecektir
fakat sizin borsa yatırımına harika bir başlangıç yapmanız için
çok sağlam bir temel kuracaktır.
Bu kitabın borsada başarılı olmak isteyen herkese faydalı

olmasını dileriz.
yatirim_101 yatirim101 2
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
İÇERİK
05 14
Hisse Senedi Alırken Nelere
Borsa Nedir?
Dikkat Etmeliyim?
06 17
Hisse Senetleri ile İlgili Kazandıran Bir Hisse Senedi
Bilinmesi Gerekenler Almak İçin Tavsiyeler
07 20
Yatırım Hesabı Nasıl
Temel Analiz
Açılır?
09 Hisse Senedi Almak

25 Finansal Raporlar
12 Temel Kavramlar
30 Finansal Oranlar
13 35
Boğa ve Ayı Pisası
Teknik Analiz
Nedir?
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
YASAL UYARI
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler

yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım
danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından
kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye
özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve
tavsiyeler ise eğitim amaçlıdır.
Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri

tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece
burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı
verilmesi beklentinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Yatırım 101 tarafından hazırlanan ve yatırımcıların

bilinçli yatırım yapmaları konusunda eğitici ve uyarıcı
mesajlar içeren bu bültenin görsel ve yazılı medyada,
internet ve sosyal medya ortamında, e-posta veya
forumlar yoluyla kaynak gösterilerek dahi dağıtılması,
haber yapılması, kullanılması, yayınlanması kesinlikle
yasak olup, telif hakları gereğince bunu yapanlar
hakkında yasal işlem yapılacaktır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Udemy Eğtmlermz
Eğ t mlere ulaşmak, tanıtım v deolarını zlemek ve
müfredatına bakmak ç n res mler n üzer ne tıklayab l rs n z.
(TÜM EĞİTİMLERDE GEÇERLİ İNDİRİM KUPONLARINA
İNTERNET SİTEMİZDEN ULAŞABİLİRSİNİZ)
www.yat r m101.com
Blockchaİn, Bİtcoİn ve Krİpto Paranın Temellerİ

(Modül 1) Türkye’n n en genş kapsamlı Blockchan, Btcon ve Krpto Para eğtm!
A'dan Z'ye Bİtcoİn ve Krİpto Para Yatırımı (Modül 2)

On-Chan, Temel ve Teknk Analz Uygulamaları le A’dan Z’ye Btcon ve Krpto Para Analz
A'dan Z'ye FİNans EğİTİMİ

Kmseye htyaç duymadan yatırım yapmayı öğrenn!
Uygulamalı Borsa ve Temel Analİz

Çok yönlü TEMEL ANALİZ uygulaması le gerçek BORSA YATIRIMCISI olun!
Yatırım Fonları ve Portföy

YATIRIM FONLARI ve portföy yönetm le lgl HER ŞEY tek br eğtmde YöneTİMİ
teknİK ANALİZ EĞİTİMİ

Karmaşıklıktan uzak herkesn öğrenebleceğ sadelkte teknk analz
hİSSE PORTFÖY
YÖNETİMİ EĞİTİMİ 8 Farklı Stratej le Hsse Portföyünüzü Yönetmey Öğrenn!
yatirim_101 yatirim101
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsa Nedir?
Borsa, hisse senetleri, tahvil ve bono gibi borçlanma araçları ve yatırım
fonları gibi menkul değerler ve petrol, altın, pamuk gibi emtianın alınıp
satıldığı düzenli ve denetlenen piyasalara verilen genel bir isimdir.
Borsa Nedir? Yeni adıyla Borsa İstanbul (BİST)

eski adıyla da İstanbul Menkul
Borsalar, alıcı ve satıcıların Kıymetler Borsası (İMKB), adından
eşleştirilmesiyle menkul kıymetler anlayacağımız üzere bir menkul
veya emtia gibi yatırım araçlarının kıymet borsasıdır.
belirli kurallara uygun olarak el
değiştirmesinin sağlandığı ve Hisse Senedi
yatırımcıların alım satım yaparak
kısa ve uzun vadeli fiyat Nedir?
değişimlerinden kar elde etmeye Borsada yatırım denilince ilk akla
çalıştıkları platformlardır. gelen hisse senetleridir. Hisse
senedi halka açık şirketlerin
Borsalarda, hisse senedi, tahvil, bono, ortaklarına paylarını ve ortaklıklarını
yatırım fonları gibi kıymetli evraklar belgelemek için verdikleri kıymetli
işlem görürken, ticaret borsalarında evraklara verilen isimdir. Hisse
ise altın gümüş, platin gibi değerli senetleri aynı zamanda bir sahipliği
madenler, petrol ve doğal gaz gibi ya da ortaklığı temsil eder. Hisse
enerji sektörü ürünleri, döviz senetlerinin standart bir getirileri
pariteleri, kahve, pamuk ve buğday yoktur ve şirketin bilanço kazancına,
gibi tarım ürünleri spot piyasalarda yatırım kararlarına göre değeri
işlem görürler. farklılık gösterir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senetleri ile

İlgili Bilinmesi
Gerekenler
Hisse senedi yatırımı için belirlenen bir minimum ya da maksimum sınır

yoktur. İster 10 TL, isterse 100 TL ile bir hisse senedi satın alabilirsiniz.
Hisse senedi fiyatları üzerine etkili olan faktörlerin ne olduğunu bilmeniz

gerekmektedir. Bunun için piyasa dinamiklerini iyice anlayıp öğrenmeye
çalışmalısınız.
Spekülatif hisseler yüksek kazanç getirir evet fakat aynı zamanda yüksek
oranda risk içeren hisselerdir.
Borsaya başlamadan bir miktar yatırım deneyiminiz olması sizi olası

kayıplardan koruyacaktır. Bunun için internet üzerinden kolayca
bulabileceğiniz sanal borsalarda hesap açabilir, deneyim kazanıncaya
kadar ücretsiz işlem yapabilirsiniz. Örneğin, sanalborsam.org sitesinde İTÜ
Yatırım Kulübü tarafından oluşturulan ücretsiz sanal borsa yarışmasına
katılabilirsiniz.
Hiç bilmediğiniz bir sektör yerine; hakim olduğunuz veya mutlaka fikriniz
olan sektörlere ait hisseleri seçmelisiniz.
Hisse senedine yatırım yaparak o şirkete ortak olma hakkını elde edersiniz.
Yatırım yaptığınız şirketin kar payı (temettü) ve sermaye artırımına katılma

hakkına sahip olursunuz.
Hisse senetleri rahatlıkla nakde çevrilebilir; yani likit bir enstrümandır.

Hisse senedini sattıktan sonra toplam tutarın hesabınıza yatması 1-2 gün
sonra olacaktır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Yatırım Hesabı Nasıl

Açılır?
Borsada işlem yapmadan önce ilk yapmanız gereken bir yatırım hesabı açmaktır.
Halihazırda çalışmakta olduğunuz banka ile iletişim kurarak birkaç dakika içinde
yatırım hesabınızı oluşturabilirsiniz. Aynı zamanda bankanın internet ve mobil
bankacılık hizmetlerinde oturum açarak “Yatırım” sekmesinden hesabınızı açabilirsiniz.
Bir aracı kurum üzerinden yatırım hesabı açmak istediğinizde ise web sitelerini ziyaret
ederek ilgili formlara ulaşabilirsiniz.
Hesap açılışı yapıldığı zaman, direkt olarak alım – satım işlemlerine başlayabilirsiniz.
Nerede işlem yapmak istiyorsanız oluşturduğunuz hesaba bunun için yetki vermeniz
gerekir. Bu işlemi de internet ve mobil bankacılığı üzerinden basitçe yapabilirsiniz.
Hangi Bankadan Yatırım

Hesabı Açmalı?
Hangi banka üzerinden yatırım hesabının

açılması gerektiği en çok merak edilen
konulardan bir tanesidir. Ama bu konuda, A
bankası veya B aracı kurumu demek yanlış
olacaktır.
Hangi bankayı seçeceğinize karar vermek için

ilk önce çalışmakta olduğunuz bankaların
ürünlerini inceleyebilirsiniz. Eğer halihazırda
çalışmaktan memnun kaldığınız bir banka
varsa oradan hesap açabilirsiniz.
Eğer diğer bankalarla çalışmak istiyorsanız

yapmanız gereken her birinin ürünlerini
incelemektir. En iyi olanakları hangisi
sunuyorsa ve hangisini kendinize daha yakın
hissediyorsanız onu seçebilirsiniz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Yatırım Hesabı Ücretleri ve

Komisyonlar Hakkında Bilgi
Hesabı nereden açacağınız konusunda bir karar noktası da ücret ve
komisyonlardır. Bankaların ücret ve komisyon oranlarını araştırarak seçim
yapabilirsiniz. Kötü hizmet sunduğu söylenen bir bankada sırf komisyon
düşük diye hesap açmamalısınız. Ücretlerin. sadece kriterlerden birisi
olduğunu unutmamalısınız.
"H sse senetler nde para kazanmanın anahtarı onlardan

korkmak değ ld r."
Peter Lynch
Hemen her bankanın uyguladığı ücret ve komisyon politikaları birbirinden

farklıdır. Kimisi yatırdığınız teminat tutarına göre oranlar belirlerken kimisi
gerçekleştirilen işlem hacimlerine göre belirlemektedir. Ayrıca farklı
kurumlar direkt, aylık ve yıllık olarak kesinti yapabilirler.
Bankaların ve aracı kurumların işletim ücretleri ile komisyon oranları

hakkında araştırma yapmanız önemlidir çünkü kazancınızın büyük bir
kısmını komisyon olarak ödemek istemezsiniz.
Dolayısıyla bankaların web sitelerinden bu konuda bilgi alabileceğiniz gibi

şubeden, iletişim numaralarından ve canlı destek kanallarından size uygun
oranlar alabilirsiniz.
Yatırım Hesabına Para Yatırma
Yatırım hesabınızı açtıktan sonra, hisse senedi alım-satımı yapmak için

açtığınız hesaba para yatırmanız gerekir. Almak istediğiniz hisse senedinin
ve ödemekle yükümlü olduğunuz komisyonun tutarı kadar yatırım
hesabınızda para bulundurmalısınız.
Aracı kuruluşa para transferi yaparak veya yatırım hesabınızı bankadan

almışsanız vadesiz hesabınızdan para göndererek yatırım hesabınıza para
yatırabilirsiniz. Hesabınıza para yatırabileceğiniz alternatif yöntemler
hakkında da aracı kurumunuza danışabilirsiniz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senedi
Almak
"D ğerler nden daha akıllı

olmak zorunda değ l z,
d ğerler nden daha d s pl nl
olmalıyız."
WARREN BUFFETT
Hisse senedi almak için izlenmesi gereken

aşamaları sırasıyla öğrenmiş oldunuz.
Tekrar bir özetlemek gerekirse öncelikle
bir aracı kurum seçmeli ve bu kurumda
bir yatırım hesabı açmalısınız. Bu aracı
kurum hali hazırda çalıştığınız bir banka
da olabilir. Açtırdığınız bu hesaba para
yatırarak ilk hisse senedi alım emrini
verebilir; böylece ilk hisse senedinizi almış
olursunuz.
1. Aracı kurum veya banka seçimi

2. Bir aracı kurumda yatırım hesabı açma
3. Açılan yatırım hesabına para yatırma
4. İlk hisse senedi alım emri verme
5. İlk hisse senedi satış emri verme
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
İlk Hisse Senedi Alım

Emrini Vermek
Aracı kurum seçiminizi yaptığınız, hesap açılışı için gereken form ve
sözleşmeleri çevrim içi onaylanarak yatırım hesabı açılışını tamamladığınızda
ilk hisse senedinizi almaya hazırsınız demektir. Bu aşamaları tamamladıktan
sonra hesabınızda satın almak istediğiniz hisse fiyatının ve alınacak
komisyonun tutarı kadar bakiye bulunması, ilk hissenizi alabilmenizi
sağlayacaktır. Yatırım hesabınıza çalıştığınız aracı kuruluşunuzun web sitesi
veya uygulaması üzerinden giriş yaparak borsada işlem gören ve satın almayı
istediğiniz hisse senedini seçin. Seçtiğiniz hisse senedinin; eğer seans saatleri
içindeyseniz güncel alış fiyatını, dışındaysanız son işlem fiyatını göreceksiniz.
Emir İşlemleri
Nasıl
Gerçekleştirilir?
Bir yatırımcı, alım veya satım emirlerini doğrudan
borsaya iletemez. Yatırımcı emirlerini önce aracı
kuruma iletir. Aracı kurum ise bu emri, borsa
kurallarına uygun bir hale getirerek piyasaya iletir.
Bu nedenle borsa emirleri, iki gruba ayrılmaktadır.
Yatırımcıların aracı kurumlara ilettiği emirlere,
müşteri emri denir. Bu emir, internet veya telefon
bankacılığı ile yazılı veya sözlü olabilir. Aracı
kurumların müşteriden alarak borsaya ilettiği emir
ise borsa emirleridir. Bu emirler, yazılı olarak
iletilmektedir. Özetle, siz bir hisseye belirlediğiniz bir
fiyattan alış veya satış emri verdiğinizde işlem
tamamlanmış olmaz, verdiğiniz emirlerin
durumunu bankanızın yatırım hesabında "bekleyen
emirlerim" kısmında takip etmelisiniz.
Gerçekleşmeyen bir emir varsa, fiyat düzeltmesi
yaparak yeni emir girişi yapabilirsiniz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsada
Borsada emirlerin işleme girmesi için borsa
emir giriş saatleri içerisinde olunması gerekir.
Yani borsanın açılmış ve işlem yapılabilir hale
Gece Emir
gelmiş olması şarttır. Bu saatler dışında gece
emir verildiğinde herhangi bir şekilde işlem
gerçekleştirilemez. Nasıl alınan bir ürünün
Verilir Mi?
iade edilmesi gerektiğinde dükkanın açılış
saati bekleniyorsa borsada gece emir
verildiğinde de borsanın açılması
beklenecektir. ‘’Borsa kapalıyken emir hisse
alınır mı?’’ gibi sorularda da borsanın açılış
saatleri esas alınmalıdır.
Emir Tipleri Nelerdir?

Borsada ilk hisse senedi emrinizi Kalanı İptal Et: Emir girildiği anda
girerken emir tipi kısmında birkaç bekleyen karşıt emirler piyasada
farklı emir seçeneği görürsünüz. eşleşir. Eşleşmeyen kısım ise kalanı
iptal et ile iptal olur yani emir silinir.
L m t Em r: Limitli emirlerde fiyat
ve miktar belirtilerek belirtilen Gerçekleşmezse İptal Et: Bu emir
koşullardan piyasaya dahil olunması türünde verilen emrin tamamının
sağlanır. gerçekleşmesi ön koşulu vardır. Eğer
emir girilir girilmez piyasada bu
P yasa Emr : Piyasa emrinde güncel emrin karşılığı olmazsa emir iptal
fiyattan miktar belirlenerek alım olur.
satıma ortak olunur. Limit ve piyasa
emri bazı özel koşullar içerecek
şekilde düzenlenebilir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Kavramlar
İlk defa borsada hisse senedi alacaklar, bu işlemi gerçekleştirirken, belli

başlı terimlerle karşılaşacaklardır. Bunlar borsadaki herkesin bilmesi
gereken temel terimlerdir.
Lot: Borsa İstanbul’da işlem yapan bir yatırımcının karşılaştığı “lot”

kavramı; 1 TL nominal değerli payı ifade eder. 1 lot, 1 adet hisse demektir.
B st 100: BIST 100 endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören piyasa ve işlem
hacmi açısından en yüksek 100 hisse senedinin performansını ölçmek için
kullanılan temel göstergedir. Aynı zamanda Türk borsasının göstergesi
olarak da kabul edilir. Borsa İstanbul’da işlem gören paylar yılda 4 kez
gözden geçirilerek BIST 100 endeksinde yer alacak hisseler belirlenir.
B st 30: BIST 30 Endeksi, Borsa İstanbul pazarlarında işlem gören, piyasa

değeri ve işlem hacmi en yüksek 30 hisse senedinin ortak performansının
ölçülmesi amacıyla oluşturulmuştur.
Sermaye piyasasında, şirketler Borsa İstanbul tarafınca belirlenmiş olan

kriterlere göre ayrıştırılmış pazarlarda işlem görmektedir.
Yıldız Pazar: Halka açık piyasa değeri 100 milyon TL’ nin üstünde olan
şirketler ya da BIST 100 kapsamındaki şirketlerin Borsa İstanbul
bünyesinde işlem görebileceği pazardır.
Ana Pazar: Halka açık piyasa değeri 25 milyon TL’nin üzerinde ve 100
milyon TL’nin altında olan şirketlerin Borsa İstanbul bünyesinde işlem
görebileceği pazardır.
Gel şen İşletmeler Pazarı: Gelişme ve büyüme potansiyeline sahip, halka

açık piyasa değeri 25 milyon TL’nin altında olan şirketlerin Borsa İstanbul
bünyesinde işlem görebileceği pazardır.
Yakın İzleme Pazarı: Belirli gelişmelerin oluşması halinde Yıldız Pazar,

Ana Pazar, Gelişen İşletmeler Pazarı’ndan çıkarılan şirketlerin paylarının
Borsa İstanbul bünyesinde işlem görebileceği pazardır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Boğa ve Ayı Pisası Nedir?
Borsalarda hemen hemen her gün, piyasa koşullarını tanımlamak için kullanılan
"boğa" ve "ayı" terimlerini duyacaksınız. Pazarın yönü, portföyünüzü etkileyen
büyük bir güç olduğundan, terimlerin ne anlama geldiğini ve her birinin sizi nasıl
etkilediğini tam olarak bilmeniz önemlidir.
Boğa ve ayı piyasası terimleri, borsaların genel olarak ne durumda olduğunu, yani
değer kazanıp kazanmadığını açıklamak için kullanılır. Aynı zamanda, piyasa
yatırımcıların tutumları tarafından belirlendiğinden, bu terimler yatırımcıların
piyasa hakkındaki hislerini ve sonraki eğilimler hakkında nasıl hissettiğini de
belirtmektedir.
Boğa p yasası, pazarın bir süre içinde agresif bir şekilde yükselmesi ile
açıklanabilir. Piyasa yükselmeye başladığında, borsada giderek daha fazla açlık
görülmeye başlanır. “Hemen borsaya girelim çünkü yükseliyor” diye düşünen
insan sayısının arttığını görürüz. Bu gibi zamanlarda, yatırımcılar genellikle
yükselişin uzun vadede devam edeceğine inanmaktadırlar. Boğa piyasası
denmesinin sebebi ise boğanın saldırı sırasında yukarı doğru hareket etmesidir.
Bu da yükselişi temsil eden bir piyasa metaforu olmuştur.
Ayı p yasası ise, boğa piyasasının tam tersidir ve piyasada karamsarlığa işaret
eder. Piyasalar uzun bir süre düşüş trendinde kalır ve %20 aşağı yönlü bir
hareketlilik görülür. Bu, ayı piyasasına işaret eder ve bu gerçekleştiğinde insanlar
borsaya para yatırmaktan gerçekten korkmaya başlar. Bunun nedeni de
insanların bu durumda nasıl yatırım yapacağını bilememeleridir. Bir ayı
piyasasında ekonomi genellikle yavaşlar ve şirketler işçileri işten çıkarmaya başlar.
Böylelikle işsizlik de artar. Tabiki bazı durumlarda direkt bu bağlantı
gerçekleşmeyebilir de. Örneğin, Mart 2020 – Ağustos 2020 döneminde hem
küresel hem de gelişmekte olan birçok ülkenin reel ve finansal ekonomilerinde
çok ciddi bir ayrışma gördük. Ekonomik durum kötüye giderken, işsizlik artarken,
borsalar yukarı çıkmaya devam etti.
Ayrıca ayı piyasasında yatırım yapmak daha tehlikelidir, çünkü çoğu hisse senedi
değer kaybeder. Bu durumda yatırımcıların çoğu paralarını piyasalardan çeker ve
trend tersine dönene kadar parayı ellerinde tutarlar. Ayı piyasalarının ne kadar
süreceği duruma bağlı olarak değişir. Bazıları sadece birkaç hafta sürebilirken,
bazıları yıllarca sürebilir. Hatta döngüsel olarak görülen bir ayı piyasası birkaç yıl
bile sürebilir.
Ayı piyasasının en bilinen örneklerinden biri, yaklaşık üç ay süren ve % 30 düşüşle

sonuçlanan 1987 yılında gerçekleşen Wall Street'teki Kara Pazartes olayıdır. Kara
Pazartesi, borsa geçmişindeki en büyük bir günlük yüzde düşüşü ifade etmek için
kullanılır. Dow Jones endeksinin bu zarardan çıkıp değerini geri kazanması 2 yıl
sürdü.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senedi Alırken

Nelere Dikkat
Etmeliyim?
Birikiminizle hisse senedi alarak para kazanmak istiyorsanız, bu işi nasıl yapacağınızı
bilmelisiniz. Hisse senedinin nasıl ve neden para kazandırdığını bilmeli, sizin ise hangi
noktaları göz önünde bulundurmanız gerektiğinden haberdar olmalısınız. Sonuçta
bankanıza başvurarak alacağınız hisse senedini, borsadan alıyorsunuz. Eğer borsanın
nasıl bir yer olduğunu bilmez ve buna rağmen hisse senedinden bir getiri
beklerseniz, eliniz boş dönme ihtimaliniz oldukça yükselecektir.
Sizlerle bu bağlamda hisse senedi alırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini, hangi
hisselerin tercih edileceğini, bu işlemlerden nasıl para kazanacağınızı ele almak
istiyoruz.
P yasayı Anal z Etmek
Öncelikle hisse senedi almadan önce piyasayı analiz etmelisiniz. Bu şekilde hangi
hisse senetleri ne zaman ve ne kadar yükseliyor, bazı hisse senetleri yükselirken
hangileri düşüyor bunu saptayabilirsiniz. Ekonomideki durum, politik gelişmeler,
sektörel haberler gibi bir çok şeyi iyice analiz etmelisiniz. Bunları iyi analiz ederek
görmeniz size hangi hisse senetlerini almanız konusunda bir yol gösterecektir. Ayrıca
ülkemizde faaliyet gösteren Borsa İstanbul – BİST endekslerini de incelemek
başarınızı arttırabilir.
Yatırım Tutarı Bel rley n
Hisse senedi almak istiyorsanız kenarda birikmiş paranızın olması gerekir. Tüm
birikiminizi yükseleceğini düşünerek bir hisse senedine yatırmanız büyük bir risk
olacaktır. Siz kumar oynamak istiyorsanız tüm birikiminizi bir hisse senedine
yatırabilirsiniz. Ancak yatırım yapmak istiyorsanız birikiminizi parçalara bölerek
yatırım yapmalısınız. Eğer 5.000 TL yatırım yapacağınız paranız varsa, bunu 5’e
bölerek 1000 TL’lik parçalar halinde farklı yatırım araçlarına yatırmanız, tüm
birikiminizin azalmasının önüne geçecektir. Yükseleceğini düşündüğünüz hisse
senedine 5.000 TL yerine 1000 TL yatırmanız sizin açınızdan daha iyi olacaktır. Kalan
paranızı ise daha farklı yatırım araçlarında veya daha farklı hisse senetlerinde
değerlendirebilirsiniz.
Herhangi bir hisse alırken bir şirkete ortak olduğunuzu da hiç unutmayın. Yani kısa
vadede meydana gelebilecek değişimleri bir kenara koyalım, yapacağınız her
yatırımın değeri uzun vadede şirketin faaliyet gösterdiği sektörün gidişatına göre
artıp azalabilir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.

Nelere Dikkat
Etmeliyim?
H sse Sened n Tanımak
Bu konu oldukça geniş ve üzerine çok zaman harcamanız gerekiyor. Ekonomik

gelişmeler, şirket haberleri ve hisse senedinin grafik analizi gibi birçok etkeni
incelemelisiniz. Bunların hepsini bir arada değerlendirerek o hisse senedinin
yükseleceğine veya düşeceğine yönelik bir tahminde bulunabilirsiniz. Yaptığınız analizler
sonucunda hisse senedinin daha da yükseleceğine eminseniz yatırım yapabilirsiniz.
Düşeceğine inandığınız hisse senetlerine ise fiyatı düştükten sonra yatırım yaparak
yükselmesini bekleyebilir böylece gelir elde edebilirsiniz. Belirlediğiniz bir hisse
senedinde kendiniz bir strateji kurup uygulamak yerine, kolaya kaçıp borsa forumlarında
veya Twitter’da gördüğünüz üstat lakaplı kişilerin yorumlarıyla hareket ederseniz, sürekli
onlara bağımlı kalır, hiçbir zaman yüksek getiri elde edemezsiniz. Bu örnek gerçekte
defalarca yaşanmış derslerin bir sonucudur.
H sse Sened Nasıl Seç l r?
Portföy oluşturmanın ilk adımı yatırım yapmak için en ideal şirketi seçmektir diye
düşünüyor olabilirsiniz. Yeni başlayan bir yatırımcının münferit yani tek bir hisse
almaktan kaçınması gerektiği söylenir. Yani henüz acemi bir borsacıysanız ve
yatırım portföyünüzü sıfırdan oluşturacaksanız tüm paranızı tek bir hisse için
harcamaktansa düşük bedelli bir yatırım ortaklığını tercih edebilir, böylelikle
değeri daha az olsa bile ufak boyutta pek çok hisse satın almış olursunuz. Borsa
İstanbul’da oldukça fazla yatırım ortaklığı hisse senedi bulunmaktadır.
Münferit hisselerin risk teşkil ettiği yadsınamaz ama aynı zamanda en çok kar
yaptıran hisse türü olduğunu da söylememiz lazım. Yeter ki öncesinde bu firmayı
iyice araştırın. Emin olmadığınız bir şirkete asla tek kuruşunuzu dahi yatırmayın.
Münferit hisselerin size ne kadar para kazandırabileceğini göstermek için hemen
bir örnek verelim: 500 büyük Amerikan şirketinin temsil edildiği S&P 500 borsa
endeksi, 2006’dan 2011’e kadarki 5 yıllık dönemde sadece %1 oranında yükseldi.
Bu süreçte dünyaca ünlü Apple şirketinin hisseleri ise tam %350 artış gösterdi.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.

Nelere Dikkat
Etmeliyim?
K msen n Tavs yes n D nlemey n
Ekonomi sitelerinde, forumlarda, Twitter’da ve borsa ile ilgili sitelerde pek çok tavsiye ve
yönlendirme ile karşılaşabilirsiniz. Direkt olarak size dayatılan bir hisseyi satın almanız
zarar etmenize neden olabilir. Bunun yerine hisse senetleri ile ilgili yorumları ve haberleri
okuyarak kendiniz analiz yapmalı ve analiz sonucunda hisseyi alıp almamaya karar
vermelisiniz. Bir kişinin yaptığı yoruma ve hisse senedi tavsiyesine göre hareket etmeniz
zor duruma düşmenize neden olabilir. Bu nedenle bir kişinin hisse senedi al veya sat
tavsiyesine körü körüne bağlanmayın ve uygulamayın. Borsayla ilgili söylentilerin
bulunduğu forumlara veya gruplara lütfen üye olmayın. Bu gibi yerlerde çok ciddi hisse
spekülasyonu yapılmaktadır.
Sektör ve Ş rket Anal z Yapın
Bir şirketin hissesini almadan önce mutlaka bulunduğu sektörü iyice analiz
etmelisiniz. Analiz sonucunda sektördeki gelişmeleri incelemiş ve ekonomik
gelişmeleri öğrenmiş olacaksınız. Buna göre o hisse senedini alıp almamaya karar
verebilirsiniz. Bu size yatırım yapmadan önce temel bir bilgi sağlamış olacaktır.
Eğer sektörde büyümenin devam edeceğini ve şirketin hisse senetlerinin
yükseleceğini düşünüyorsanız o hisseyi satın alabilir ve yükselmesini
bekleyebilirsiniz. Düşüş eğiliminde olan hisselerden ise uzak durmanızda fayda
var. Zira düşüşe devam edip etmeyeceğini tam olarak kestirmek kimse için
mümkün değildir. Örneğin, küresel pandemi döneminde tüm ülkeler birbirine
sınırları kapadı ve uluslararası uçuşlar %90’lara varan ölçüde azaldı. Böyle bir
dönemde hava yolu şirketi hissesi satın almak sizce ne kadar mantıklıdır?
Uzun Vadel Düşünün
Hisse senedi alırken dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında vade süresi oldukça
önemlidir. Kısa vadede hisse senedi alıp satarak kar elde etmek mümkün olsa da
esas kazanç uzun vadede sağlanmaktadır. Eğer bir hissenin değerinin
yükseleceğine inanıyorsanız ve analizleriniz de bu yöndeyse o hisse senedine
yatırım yaparak beklemeye başlayabilirsiniz. Hisse senedinin değeri 1-2 günde
yükselebileceği gibi 6-7 ayda da yükselebilir. Yükselme eğiliminde olan bir
hisseden uzun vadede daha fazla gelir elde edebilirsiniz. Bu nedenle hisse senedi
yatırımlarınızı uzun vadeli olarak düşünmeniz sizin yararınıza olacaktır. Bambu
ağaçlarının büyümesi uzun vadeli yatırıma en güzel örneklerdendir. Bu hikayeyi
bilmiyorsanız okumanızı önemle tavsiye ederiz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senetlerinin
Etkilendiği Faktörler
Yatırım yapmadan önce belirlediğiniz Örneğin, faiz oranlarının düştüğü bir
hisse senedinin hangi ekonomik dönemde gayrimenkul ve otomotiv
gelişmelerden etkilendiğini belirlemeniz şirketlerinin değerleri artmaktadır çünkü
gerekiyor. Ayrıca hisse senedinin hem insanlar bu dönemde borçlanarak ev ve
kısa vadeli hem de uzun vadeli geçmişine araba satın almaktadır. Diğer bir nokta,
bakarak yükselişte veya düşüşte şirketin hisselerine talep yüksek olduğu
olduğunu görmeniz mümkündür. Hangi bir dönemde hisse fiyatları yükselmiyorsa
ekonomik gelişmeler hisse senedine etki bunun çeşitli sebepleri olabilir. Bu
ediyorsa bu gelişmelere göre alım – satım nedenle geniş çaplı bir araştırma ve
işlemini gerçekleştirmeniz daha bilinçli analiz sonucunda almayı düşündüğünüz
bir şekilde yatırım yapmanıza zemin hisse senedinin nelerden etkilendiğini
hazırlayacaktır. daha rahat görebilirsiniz.
Kazandıran Bir
Hisse Senedi Almak
İçin Tavsiyeler
En iyi hisse, bildiğiniz hissedir. Her zaman iyi
bildiğiniz bir sektöre ya da şirkete yatırım yapmaya
çalışın.
Nereden başlayacağınızı y bel rley n: Mutlaka

beğenip kalitesine güvendiğiniz markalar vardır ve
genelde bu markaları tercih edersiniz. Arada sırada
da olsa severek gittiğiniz bir restoran da vardır ve bu
restoranın ne zaman yoğun, ne zaman boş
olduğunu da az çok bilirsiniz. İşte hisse alırken de
böyle ufak ama önemli bilgiler ışığında hareket
etmeniz sağlıklı olacaktır. Elbette “A şirketinin
ürünlerini çok beğeniyorum, o zaman derhal A’ya
yatırım yapayım.” demekle olmaz bu iş; önce oturup
çok daha fazla veri toplamanız lazım ama yine de
bir şirketi az da olsa tanırsanız yatırım hayatınıza 1-0
önde başlamış olursunuz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Kazandıran Bir Hisse

Senedi Almak İçin
Tavsiyeler
Herkes n saldırdığı h sselere d kkatl yaklaşın: Teknoloji şirketlerinin revaçta olduğu dot-
com balonu zamanında birçok yatırımcı hiç tanımadığı firmalara milyonlarca dolar yatırım
yapmıştı. Haliyle bu çılgınlık hüsranla sonuçlandı. Siz siz olun, bilginiz olmayan bir sektöre
yatırım yapmayın.
H sseler n f yat ve gerçek değerler ne d kkat ed n: Tecrübeli yatırımcılar çoğu zaman ucuz
ve hak ettiği değerin altında işlem gören hisselere yönelirler. Ne demişler her zaman satın
alırken kazanırsınız. Yani bu yatırımcılar çok daha az para harcayarak şirketlere ortak olurlar.
Neyi ucuza veya pahalıya aldığınızı anlamak için her zaman fiyat-kazanç oranına
bakabilirsiniz. Bunu kendiniz hesaplamanıza gerek yok çünkü birçok internet sitesinde hazır
hesaplanmış halini görebilirsiniz. Kabaca açıklamak gerekirse, hissenin F/K oranı, sektörün
ortalama F/K oranının altındaysa hisselerinizi ucuza aldığınızı söyleyebiliriz. Şirketin F/K oranı,
sektörün ortalama F/K oranının üzerine tekabül ediyorsa o hisseler pahalıdır. Yine de sadece
tek bir şirketin F/K oranına bakarak hisse almak da mantıklı değildir. O yüzden mutlaka şu
tavsiyelerimizi de bir kenara yazın: Hisselerin F/K oranı, şirketin durumuna göre ciddi ölçüde
değişim gösterir. Hızlı büyüyeceği öngörülen bir şirketin hisseleri, daha yavaş büyüme
göstereceği tahmin edilen bir şirkete nazaran daha pahalı olacaktır. Bu yüzden tek bir şirketin
F/K oranına bakmakla yetinmeyin, şirketlerin F/K oranlarını birbirleriyle karşılaştırın ve
hangisinin hisselerinin ucuz ya da pahalı olduğunu anlayın.
Ucuz h sse y d r, pahalı h sse kötüdür d ye b r mantık yok: Bazen bir şirket beklenenden
daha az büyüme gösteriyordur ya da güç kaybediyordur, bu yüzden de hisseleri ucuzlamıştır.
İşte böyle bir durumda “Ucuz hisse iyidir.” mantığıyla hareket edip hemen yatırım yaparsanız
zarar edebilirsiniz. Bazen de bir şirketin yakın gelecekte çok büyük sıçrama yapacağı
öngörülür, haliyle hisselerinin değeri tırmanışa geçer. O zaman da “Pahalı hisse kötüdür,
alınmaz.” derseniz yanlış yaparsınız çünkü şirketin halihazırda yüksek değerden işlem gören
hisseleri bir süre sonra çok daha fazla yükselme potansiyeline sahiptir. Örneğin, Mart 2020 –
Ağustos 2020 döneminde Tesla hissesi 5 katına çıktı. Kısacası, gelecekte değerini
katlayacağını düşündüğünüz bir hisse mi var? Tamam o halde, gerekli araştırmaları yapın ve
aklınıza yatarsa o hisseyi satın alın.
Satın alacağınız ş rket n mal durumunu nceley n: Hiç vakit kaybeden mali raporlarını
incelemeye başlayın. Halka açık olan tüm şirketler her çeyrekte ve yıl sonunda finansal
durumunu ortaya koyan raporlar yayınlamak zorundadır. O halde şirketlerin internet sitelerini
bulun, yatırımcı ilişkileri sayfasına girin ve SPK raporlarını dikkatlice inceleyin. Alternatif olarak,
Kamu Aydınlatma Platformu (KAP) internet sitesinde firmalarla ilgili mali raporlara kolayca
ulaşabilirsiniz. Asla sadece en güncel raporu okumakla yetinmeyin çünkü şirket son
dönemde inanılmaz miktarlarda kar etmiş olmasına rağmen uzun vadede sürekli zarar
açıklamış olabilir. Sizin için mühim olan şirketin sadece bir çeyrekte kar etmesi değil uzun
vadede başarısını ve istikrarını korumasıdır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Kazandıran Bir Hisse

Senedi Almak İçin
Tavsiyeler
Sürdürüleb l r b ç mde gel r n artıran ş rketler terc h ed n: Finans dünyasında
günlük bazda çok şey değişebilir. Ancak uzun vadede şirketlerin kazancı arttığında hisse
fiyatları da yükselir.
Net kar-zarar m ktarını da göz ardı etmey n: Bir şirketin gelirleriyle giderleri arasındaki
fark, o şirketin kar miktarına tekabül eder. Buradan yola çıkarak hem gelirlerini arttıran
hem de masraflarını azaltan bir şirketin kar marjının giderek büyüdüğünü söyleyebiliriz.
Ş rket n borçluluk durumunu öğren n: Mutlaka şirketin bilanço tablosunu kontrol

edin. Genelleyecek olursak şöyle diyebiliriz: Yüklü miktarda borcu olan bir şirketin hisse
fiyatları sürekli değişme eğilimindedir çünkü bu şirketin gelirlerinin büyük bir bölümü
faizlere ve kredi taksitlerine gitmektedir. Dolayısıyla sırf bir firmanın gelir miktarı iyi diye
yatırım yapmayın. Önce firmayı diğer şirketlerle karşılaştırın ve hangisi ne kadar borç
almış diye bakın. Özellikle Türkiye’de döviz cinsiyle borçalanan, hele ki geliri döviz cinsi
olmayıp borçlanması bu şekilde olan firmalardan kesinlikle uzak durun.
Kar payı (temettü) ödemes öneml d r: Kar payı, şirket hissedarlarına ödenen nakit
paradır. Kar payı düzenli bir gelir kaynağı olduğu gibi şirketin mali durumunun da iyiye
gittiğinin göstergesidir. Bir şirket hissedarlarına kar payı dağıtıyorsa mutlaka bu firmanın
ödeme geçmişini inceleyin. Kar payları artıyor mu azalıyor mu diye bakın, ona göre
kararınızı verin.
Sadece h sse f yatına bakarak hareket etmey n: “Hisse fiyatları %10 düşmüş, bu fırsat
kaçmaz!” diyerek balıklama atlamayın. Önce hisse fiyatlarının neden düştüğünü anlayın,
sonra da tekrar yükselişe geçip geçmeyeceği üzerine kafa yorun.
Anal stler n tavs yeler ne çok da güvenmey n: Analistlerin raporları bir şirketin
durumu hakkında size çok sağlam bilgiler verebilir. Bunun yanında analistlerin insanları
genelde hisse almaya yönelttiği de gayet iyi bilinen bir gerçek.
Anlık dalgalanmalar s z korkutmasın: Münferit hisseler her zaman çeşitlendirilmiş

yatırım fonlarına kıyasla daha dalgalı seyreder. Kafanızda belli başlı şirketlerin hisselerini
almak varsa o zaman hisselerin değerinin yıllık bazda ne kadar artıp azaldığına bakın ve
fiyatlarda bir senede ne derece dalgalanma meydana gelebileceğini kestirmeye çalışın.
Hedef f yatınızda el n zdek h sseler satmayı unutmayın: Hisselerinizi doğru

zamanda almak kadar doğru zamanda satmak da önemlidir, dolayısıyla neyi ne zaman
satışa çıkaracağınız konusunda da kafa yormalısınız. Bu yüzden kendinize bazı satış
kriterleri belirleyin.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Temel analiz, yatırımın temel taşıdır. Hatta bazı uzmanlar, temel analizden
anlamayanların aslında yatırımdan bihaber olduklarını bile iddia ederler.
Temel analiz dediğimiz şeyin kapsamı çok geniş olduğu için konuyu
öğrenmeye nereden başlayacağını kestirmek pek çok insan için hayli zor
olabilir. Neticede birbirinden büyük oranda farklılık gösteren birçok yatırım
stratejisi vardır ama bunların neredeyse hepsi temel analizden yararlanır.
Temel Analiz Nedir?

nitelendirdiğimiz temel analiz sadece
Bu bölümü ele almamızdaki amaç, temel şirketlerle sınırlı değildir, yani bu tekniği
analiz kavramını anlayabilmeniz için sizlere başlı başına bir sektör ya da ülke ekonomisi
kılavuzluk edecek bir rehber ortaya üzerinde de pekala kullanabilirsiniz.
koymaktır. Anlayacağınız üzere hedef Aslına bakarsanız temel analiz, herhangi
kitlemiz, bu alana yeni giren ve bilanço bir finansal unsuru sadece fiyat
tablosu ile gelir tablosu arasındaki farkı hareketleriyle değil de daha kapsamlı bir
bile bilmeyen yatırımcılardır. Şimdiden şekilde tahlil etmeye dayanan bir analiz
söyleyelim, yazının tamamını okuyunca yöntemidir. Temel analiz yoluyla aşağıdaki
yatırım gurusu olacağınızı hiç düşünmeyin sorulara cevap vermek mümkündür:
ancak borsa dilini ve kavramları çok daha
iyi anlayacak, bu sayede de zor durumlarla Şirketin geliri artıyor mu?
karşılaştığınızda kendinizi daha rahat Şirket gerçekten kar yapıyor mu?
hissedeceksiniz. Rekabet avantaj var mı yok mu?
Borçlarını ödeyebilecek durumda mı?
Yönetim bilanço makyajıyla muhasebe
Temel Analiz Tam kayıtlarını bile bile bozuyor mu?
Olarak Nedir? Elbette bu soruların hiçbiri göründüğü

kadar basit değil. Üstelik firmaları tanımak
Temel analiz, bir şirketin yürüttüğü
için bunlara benzer daha pek çok soru
faaliyetleri ve gelecekte atacağı öngörülen
sormanız gerekebilir. Fakat özünde kapının
adımları inceleyerek o şirketin sahip kilidini açacak nitelikte tek bir soru vardır:
olduğu hisse senedinin gerçek değerlerini Bu şirkete yatırım yapmaya değer mi? İşte
belirlememizi sağlayan bir tekniktir. temel analiz, bu soruyu yanıtlamanızı
Elbette yukarıda geniş kapsamlı olarak sağlayacak bir araçtır diyebiliriz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
N tel ve n cel anal z
Temel analiz yaparken incelenmesi gereken etkenleri de nicel ve nitel olarak iki
grupta toplayabiliriz.
N cel: Sayısal olarak ölçülebilen veya ifade edilebilen unsurlar.
N tel: Bir şeylerin niteliğiyle veya karakteriyle ilgili olup boyut ya da miktarıyla alakası
bulunmayan unsurlar.
Borsada nicel unsurlar, bir şirket ya da iş kolunun ölçülebilen yanlarını ifade eder. En
büyük nicel veri kaynaklarımız bilançolardır. Bu bağlamda gelir, kar ve varlıklar gibi
unsurları tamamen doğru şekilde ölçebilirsiniz. Gelelim nitel unsurlara; bunlar nicel
faktörlerin aksine ölçülmesi daha zor olan etkenlerdir. Şirketin yönetim kurulu
üyelerinin ve yöneticilerinin kalitesi, marka bilinirliği, patentler ve kullanılan teknoloji
gibi hususlar nitel etkenler arasındadır.
N tel ve n cel etkenler nasıl ele almak gerek r?
Nitel analiz de nicel analiz de gereklidir ve bunlardan herhangi birinin ötekinden

daha yararlı olduğunu iddia etmek mümkün değildir. Çoğu analiste göre elle tutulur
veriler elde etmemizi sağlayan nicel analiz her daim yorum içeren nitel etkenlerle
desteklenmelidir. Bu bağlamda Apple örneğini verebiliriz. Analistler, Apple’ın
hisselerini incelerken şirketin yıllık temettü ödemelerini, hisse başı kazancını, fiyat-
kazanç oranını ve daha pek çok nicel faktörü hesaba katabilir. Ancak, Apple marka
bilinirliği hesaba katılmazsa yapılan nicel analiz ne kadar kapsamlı olursa olsun
başarısızlığa mahkûmdur. Teknoloji üretebilen hemen hemen her şirket bir telefon
şirketi kurabilir fakat kaç kişi gidip de milyarca insanın tanıdığı bir marka yaratabilir
ki? Hal böyleyken Apple markasının değerini de net olarak kestirmek pek kolay
değildir. Lakin marka bilinirliğinin Apple’ı başarılı kılan en önemli unsurlardan biri
olduğunu kimse inkar edemez, dolayısıyla yapılan analizlerde bunu da hesaba
katmak şarttır.
İçsel değer kavramı
Konumuzun derinliklerine inmeden önce içsel değer kavramından da bahsetmemiz

gerektiğini düşünüyoruz. Temel analizde her zaman borsadaki hisse fiyatlarının bir
hissenin “gerçek” değerini tam olarak yansıtmadığı varsayımı vardır. Neticede
hisselerin fiyatları gerçeği yansıtsa oturup saatler harcayarak temel analiz
yapmazdık, değil mi? Finans dilinde de bahsettiğimiz bu gerçek değer “içsel değer”
olarak adlandırılır.
Hemen bir örnek vererek konuyu açıklığa kavuşturalım: Diyelim ki bir şirketin
hisseleri 15 TL’den işlem görüyor. Şirket hakkında kapsamlı bir çalışma yapıyorsunuz
ve söz konusu hisselerin aslında 25 TL değerinde olduğunu belirliyorsunuz. Başka bir
deyişle firmanın içsel değerinin 25 TL olduğunu öğrenmiş oluyorsunuz. Her yatırımcı
değerinin altında işlem gören hisseleri alıp sonradan kar yapmaya çalışır. Hisse
senedi yatırımına bu şekilde baktığımızda içsel değeri doğru biçimde belirlemenin
ne kadar önemli olduğunu anlıyoruz, değil mi?
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
N tel faktörler ve ş rket n önem
Bilançoları enine boyuna incelemeye girişmeden önce şirketlerin nitel özelliklerini

de ana hatlarıyla ele almamız gerektiğini düşünüyoruz. Yazımızın bu bölümünde
her daim aklınızda tutmanız gereken birtakım nitel faktörlerden bahsedeceğiz.
İş model
Bir borsa yatırımcısı şirketin bilanço ve gelir tablosuna bakmadan ya da

araştırmalarına başlamadan önce son derece basit düşünerek “Bu firma tam
olarak ne iş yapar?” diye kendine sormalıdır. Bu sorunun amacı şirketin iş modelini
öğrenmek ve nasıl para kazandığını anlamaktır. Bir şirketin internet sitesine
bakarak veya faaliyet raporlarının ilk kısımlarını inceleyerek o firmanın iş modeli
hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Bazen iş modellerini anlamak son derece
kolaydır. Örneğin, hamburger, patates kızartması, alkolsüz içecek ve salata gibi
çeşitli gıda maddeleri satan Burger King’i ele alalım. Baktığınızda Burger King’in iş
modeli oldukça basit görünmektedir ve çoğu kişi şirketin nasıl para kazandığını
zorluk çekmeden anlayabilir. Bu durum her zaman böyle değildir ve bazı
şirketlerin iş modelleri gerçekten oldukça karmaşıktır.
Rekabet avantajı
Yatırımcıların hesaba katmaları gereken unsurlardan biri de rekabet avantajıdır

zira tüm şirketlerin uzun vadede başarılı olmaları için rakiplerine karşı üstünlük
sağlayıp bunu korumaları gerekir. Örnek verecek olursak Coca-Cola’nın marka
bilinirliğinin ve Microsoft’un kişisel bilgisayarlar alanındaki hakimiyetinin bu
şirketleri faaliyet gösterdikleri sektörde bir adım ileri çıkardığını ve bu sayede
rakiplerini bastırıp saf dışı bıraktığını söyleyebiliriz. Ayrıca rekabet avantajı elde
eden şirketlerin hissedarları da yıllar boyunca bu üstünlüğün karşılığını maddi
olarak alırlar.
Yönet m Organ zasyonu
Nasıl takımların şampiyonluklara ulaşması için iyi ve nitelikli teknik direktörler

tarafından komuta edilmeleri gerekiyorsa, şirket yöneticileri de başarılı birer teknik
direktör edasıyla hareket edip finansal başarıya giden yolda firmalarını doğru
yönlendirmelidirler. Hatta Warren Buffett gibi çok önemli bazı yatırımcılara göre
yönetim, şirkete yatırım yapmadan önce incelenmesi gereken ilk ve en önemli
unsurdur. Aslına bakarsanız bu yaklaşım son derece mantıklıdır çünkü gelmiş
geçmiş en iyi iş planları bile şirket yöneticileri tarafından doğru biçimde
uygulanmazsa firmanın sonu hüsrandır. Peki sıradan bir yatırımcı, şirketlerin
yönetim kademesini nasıl incelemelidir?
Halka açık her şirketin internet sitesinde birtakım kurumsal bilgiler
bulunmaktadır. Genellikle sitenin bir köşesinde de şirketteki her yöneticinin
eğitimini, çalışma geçmişini ve başarılarını anlatan kısa bir biyografi yer alır.
Sadece buraya bakmak yeterli olmayacaktır, isim isim internet üzerinden
araştırma yaparak gerçekleri öğrenmeye çalışmalısınız.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Ş rket n h sse dağılımı
Büyük şirketlerin çoğu, yöneticilerine belirli miktarda nakit para, hisse ve birtakım
ayrıcalıklar verir. Bu durum bazı sorunlara sebep olsa da yönetici kademesinin aynı
zamanda hisse sahibi olması iyiye işarettir diyebiliriz. İdeal durumda şirket
kurucusu yani patron hala yönetimin başındadır ve süreçlere bizzat dahil
olmaktadır. Bill Gates, Michael Dell ve Warren Buffet bu duruma en iyi örneklerdir.
Yöneticilerin paralarının büyük bir kısmını şirkete yatırdıklarını biliyorsanız içinizi
rahat tutabilirsiniz çünkü daha fazla para kazanmak için ellerinden geleni yapıp
doğru kararları vereceklerdir. Bunlar dışında yöneticilerin ellerindeki hisseleri satıp
satmadığını da öğrenmeniz sizin açınızdan yararlı olacaktır. Kimin ne kadar hisse
sattığı bilgisi halka açık olduğundan bu konuda da sorun yaşamazsınız. Bunun
için KAP’a yapılan özel durum açıklamalarını mutlaka okumalısınız. Kısacası
yöneticilerin sözlerine itibar etmeyin, basın karşısında “Her şey yolunda, işler çok iyi
gidiyor.” diyorlarsa bile temkinli yaklaşın. Gidip bizzat kimlerin ellerindeki hisseleri
satışa çıkardığını bulun. Baktınız, tüm yöneticiler varını yoğunu satmaya mı
çalışıyor? O zaman “Bu işte bir terslik var, demek ki durum göründüğü gibi değil.”
diyerek o şirketten uzak durun.
Geçm ş yıllardak performans
Yönetimin şirket yönetme becerisini ölçmenin en iyi yollarından biri de şirketin

geçmiş yıllarda gösterdiği performansı detaylı biçimde incelemektir. Yukarıda da
belirttiğimiz üzere üst düzey yöneticilerin biyografilerini şirketlerin internet
sitelerinde bulabilirsiniz. Her ne kadar bunlar biraz allanıp pullansa da yalan bilgi
içermez, o yüzden yöneticilerin geçmişte nerelerde çalıştığına dair veriler mutlaka
doğrudur. Hemen bu bilgilerden yola çıkarak kendi araştırmanızı yapın ve daha
önce çalıştıkları şirketlerde gösterdikleri performansları inceleyin.
Kurumsal yönet m
Kurumsal yönetim kavramı bir şirketin yönetim, direktör ve hissedar kademeleri

arasındaki ilişki ve karşılıklı sorumlulukları belirleyen politikaları ifade eder. Bu
politikalar şirket tüzükleri ve yönetmeliklerinde yer alır. Kurumsal yönetim
politikalarının amacı yeterli denetim mekanizmalarını sağlamak, etik ve yasa dışı
faaliyetlerin yürütülmesini olabildiğince imkansız hale getirmektir.
N tel faktörler – Sektör
Her sektör müşteri tabanı, pazar payı, büyüklük, rekabet, yönetmelikler ve iş

çevresi açısından ciddi ölçüde farklılıklar göstermektedir. Yatırımcılar olarak sizler,
sektörün nasıl işlediğini öğrenirseniz ilgilendiğiniz şirketin finansal anlamda ne
durumda olduğu hakkında da bilgi edinebilirsiniz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Müşter ler
Bazı şirketler sınırlı bir müşteri tabanıyla çalışır. Bazıları ise milyonlarca farklı
müşteriye hitap eder. Genel olarak çok düşük sayıda müşteriyle çalışan şirketlere
olumsuz bir gözle bakılır çünkü böyle bir durumda sadece tek bir müşterinin bile
kaybedilmesi gelirleri adeta altüst edebilir ve firmayı iflasa sürükleyebilir. Mesela
tek müşterisi bir süpermarket olan, satışının tamamını bu süpermarkete yapan
organik bir gıda şirketi düşünün. Farz edelim ki günün birinde süpermarket
yönetimi değişti ya da başka bir organik gıda şirketi çok daha iyi bir ürün ve teklifle
geldi ve süpermarket yönetimi “Ben artık bu şirketle yola devam etmiyorum.” dedi.
O halde ne olacak? İşte herhangi bir firmaya yatırım yapmadan önce bu durumları
da hesaba katmak şarttır.
Pazar payı
Bir şirketin mevcut pazar payını doğru yorumlarsak o şirketin faaliyetleri hakkında
pek çok bilgiye erişebiliriz. Örneğin %75 pazar payına sahip bir şirketin piyasadaki
en büyük aktör olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ayrıca şirketin rakiplerine karşı
avantajlı olduğunu, yani hem mevcut zaman diliminde hem de gelecekte kendi
çıkarlarını savunacak gücü elinde tuttuğunu da anlarız.
Büyüyen sektör
Şirketlerin büyüme potansiyellerini incelemenin bir yolu da söz konusu sektördeki

müşteri sayısının artıp artmayacağını öğrenmektir. Bu konu önemlidir çünkü yeni
müşteriler kazanmadan büyümenin tek yolu başka şirketlerin pazar paylarını
tırtıklamaktır, bu da oldukça zor ve sancılı bir süreçtir.
Rekabet
Sadece rakip sayısını incelemek bile bir şirketin rekabet ortamında ne durumda
olduğunu anlamamıza yardımcı olacaktır. Girmesi zor olmayan ve bu yüzden çok
sayıda rakibin kol gezdiği sektörlerde pek çok firma ayakta kalmakta zorlanır.
Yönetmel k
Bazı sektörler satılan ürünler ya da sağlanan hizmetlerin niteliğinden ötürü ağır

yönetmeliklerin boyunduruğu altındadır. Elektrik, su, doğal gaz gibi kamu
hizmetleri veren ve dolayısıyla belirli bir coğrafi bölgede tek güç olarak faaliyet
veren şirketlerin ne kadar kar yapabileceği genellikle devlet tarafından kanunlar ya
da yönetmeliklere belirlenir. Böyle “tekel” şirketler ne kadar büyürse büyüsün elde
edebilecekleri kar miktarı yasal olarak sınırlanmıştır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Ekran karşısında ilgilendiğiniz şirketin bilançosuna bakıyorsunuz, bir de baktınız ki
binlerce rakam içinde boğuşuyorsunuz! Evet, ilk başta bilançolardaki rakamlar ile
gözünüz korkup “Eyvah!” diyebilirsiniz ancak bu verileri analiz etmeyi öğrenirseniz
bilançolar sizin için adeta birer altın madeni haline gelir.
B lanço tablosu
Bilanço tablosu, belirli bir zaman diliminde şirketin varlıklarını, borçlarını ve

özsermayesini ifade eder. Bilanço tablosu, aşağı verilen formüle dayanarak
oluşturulmaktadır:
Varlıklar = borçlar + özkaynaklar (özsermaye)
Varlıklar, bir şirketin sahip olduğu veya kontrol altında tuttuğu kaynakların
bütünüdür. Nakit para, envanter ve binalar gibi unsurlar varlık olarak gösterilir.
Yukarıdaki denklemin sağ tarafında ise şirketin varlıkları elde etmek için kullandığı
toplam finansman miktarı yer almaktadır. Finansman, borçlar ya da özsermayenin
kullanılmasıyla sağlanır. Şirket, borçlarını eninde sonunda ödemekle yükümlüdür.
Özsermaye ise şirket hissedarlarının katkıda bulunduğu toplam para miktarını
temsil eder. Dağıtılmamış kar yani hissedarların hak ettiği halde şirket kasasında
bıraktığı para miktarı da özsermaye kapsamında değerlendirilir.
Gel r tablosu
Bilançoya bakarak bir şirket hakkında bilgi sahibi olabiliriz demiştik. Aynı şekilde
gelir tablosunu da inceleyerek şirketin belirli bir zaman dilimindeki performansını
değerlendirebiliriz. Yeri gelmişken belirtelim, bilançolar ve gelir tablosu gibi
raporlar yalnızca çeyrek dönemler ve yıl sonlarında açıklanır.
Nak t akış tablosu
Nakit akış tablosu, bir şirketin nakit akışlarını ve giderlerini ifade eder. Genellikle
nakit akış tabloları aşağıda bahsi geçen nakitle alakalı faaliyetler hakkında bilgi
içerir. Bir şirket için birkaç farklı nakit akış türü vardır.
İşletme faaliyetlerinden gelen nakit akışı: Günlük faaliyetler sonucu elde edilen
nakit miktarı
Yatırım faaliyetlerinden gelen nakit akışı: Varlıklara yapılan yatırımlardan ve

hizmet, ekipman ya da uzun vadeli varlıkların satışından elde edilen nakit miktarı
Finansmandan gelen nakit akışı: Çeşitli fonlar alınması ya da satılması ile gelen
nakit miktarı
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Gel r tablosu
Çeyreklik ya da yıllık bazda yayınlanan finansal bir rapora baktığınızda karşınıza ilk
çıkan tablo genellikle gelir tablosudur. Bu bölümde şirketlerin faaliyet sonuçlarını
açıklarken beyan ettikleri gelir, kazanç ve hisse başı kazanç gibi rakamlar yer alır.
Temel olarak gelir tablosu belirli bir zaman diliminde şirketin ne kadar para
kazandığını (gelir), ne kadar harcadığını (gider) ve bu iki rakam arasındaki farkı
(kar) ortaya koyar.
Gel r n yatırımcılar ç n önem
Gelir, adından da anlaşılacağı üzere gelir tablosunun en net şekilde ifade edilmesi
gereken ve önemli bölümüdür. Çoğu zaman şirketin belirli bir zaman diliminde
elde ettiği kazanç tek bir sayıyla ifade edilir ancak bazı büyük şirketler gelirlerini iş
kolu ya da faaliyet gösterilen coğrafya bazlı olarak da ifade eder.
Bir şirketin karlılığını arttırmasının en temel yolu hiç şüphesiz satışlardan daha
fazla gelir elde etmesidir. Örneğin Mc Donalds bu doğrultuda hareket ediyor ve
dünyada 20.000 mağaza açmak gibi iddialı bir strateji güderek uzun vadede
satışlarını iyice arttırmayı planlıyor. Bugün Mc Donalds’ı incelediğimizde her daim
satışlarını arttırmaya yönelik politikalar izlediğini, bu şekilde de kar miktarını
giderek daha yükseğe çıkardığını görüyoruz.
G der ned r?
Gider yani masraf deyince aklımıza pek çok şey gelebilir. Bunlardan en yaygın
olanları satılan malların maliyeti ve satış, genel ve yönetim maliyetleridir. Satılan
malların maliyeti, şirket gelirlerini en doğrudan etkileyen masraf türüdür. Bu
kavram, adından da anlaşılacağı üzere bir şirket tarafından satılan mal ya da
sağlanan hizmetlerin üretim veya satın alma maliyetlerini ifade eder. Mesela
ABD’nin en büyük firmalarından biri olan Intel’in bir akıllı çip için tedarikçisine 40
dolar ödediğini farz edelim. Intel’in sonra da bu ürünü müşterilere 50 dolara
sattığını düşünelim. Bu durumda Intel’in çiplerdeki maliyeti kutu başına 40
dolardır diyebiliriz. Satış, genel ve yönetim maliyetleri ise pazarlama, maaş, kamu
hizmetleri faturaları gibi diğer unsurlar için yapılan harcamaları temsil eder. Büyük
firmaların araştırma ve geliştirme alanında yaptığı harcamalar da bu kapsamda
değerlendirilmektedir.
Kar = Gelir – Gider
Kar dediğimiz şey en basit haliyle gelirler ile giderler arasındaki farka eşittir. Lakin
yatırımcılar şirketin performansını ölçmek için birtakım alt kar kategorilerini de
özenle incelerler. Net kar, elde edilen gelirlerden satış maliyetlerinin çıkarılmasıyla
hesaplanır. Yine Intel’den bahsedecek olursak çip satışından elde edilen net karın
10 dolar olduğunu söyleyebiliriz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
B lanço tablosu
Yatırımcılar çoğunlukla büyük bir hataya düşerek bilanço tablolarını göz ardı
ederler. Gelir ve kazançların cazibesine kapılıp şirketlerin varlıklarıyla borçlarını
ikinci plana atma hatasında bulunurlar. Elbette kazançlar son derece mühimdir
fakat bir şirket hakkındaki her ayrıntıyı sadece elde ettiği gelir miktarına bakarak
öğrenmemiz mümkün değildir.
Ş rket n f nansal sağlığı ve g d şatı
Bilanço tabloları, tabir yerindeyse bir firmanın sağlığı hakkında bilgiler veren
unsurlardır. Şirketin ne kadar varlığı ve borcu olduğunu yatırımcıların gözleri
önüne serer. Firmanın sahip olduğu varlıklar ve borçları arasındaki fark da şirketin
özsermayesine eşittir. Özsermayeye borsa jargonunda “net varlıklar” ya da
“özkaynaklar” olarak da bilinir.
B lanço tablosunun önem
Varlıklar, borçlar ve özsermaye bilanço tablosunun en temel üç unsurudur

diyebiliriz. Bu üç unsur itinayla analiz edilirse şirket hakkında gerçekten çok şey
öğrenilebilir.
Varlıklar
Varlıkları kendi içinde “cari varlıklar” ve “cari olmayan varlıklar” olarak ikiye
ayırabiliriz. Cari varlıklar, genellikle 12 aylık zaman dilimlerinde nakde çevrilir.
Bilanço tablosunda yer alan en önemli üç cari varlık nakit, envanter ve şirketin
alacaklarının toplamıdır. Cari olmayan varlıklar ise “cari varlık” şeklinde
sınıflandırılmayan her türlü unsuru kapsar. Çeşitli arsalar, fabrikalar ve bazı
ekipmanlar cari olmayan varlıklar olarak sınıflandırılır.
Borçlar
Borçlar da kendi içinde cari borçlar ve cari olmayan borçlar olarak ikiye ayrılır. Cari
borçlar, şirketlerin bir sene içinde ödemekle yükümlü olduğu borçlardır. Örneğin
tedarikçilerden mal aldıktan sonra ortaya çıkan borçlar bu kapsamda
değerlendirilebilir. Cari olmayan borçlar ise şirketin bir yıl veya uzun daha uzun bir
süreçte sahip olduğu borçlara verilen addır. Genellikle cari olmayan borçlar
bankalara olan borçları temsil eder. Ayrıca tahvil borçları da bu kapsamdadır.
Özsermaye
Özkaynak da olarak bilinen özsermaye, hissedarların sahip olduğu serveti ifade

eden bir kavramdır. Yukarıda da bahsedildiği üzere özsermaye, toplam varlıklar ile
borçlar toplamı arasındaki farka eşittir:
Özsermaye = toplam varlıklar – toplam borçlar
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Nak t akış tablosu
Nakit akış tablosu, çeyreklik ya da yıllık bazda bir şirkete ne kadar nakit girdiğini ve
buna karşılık firma hesaplarından ne kadar nakit çıktığını ortaya koyan bir mali
tablodur. İlk bakışta gelir tablosuyla aynı özelliklere sahipmiş izlenimi verdiği için
çaylak yatırımcıların kafalarını karıştırabilir ancak bu ikisi arasında çok önemli bir
fark vardır.
O farkın sebebi tahakkuk muhasebesidir. Tahakkuk muhasebesiyle ilgili beyanlar
nakit akış tablosunda bulunmaz fakat gelir tablosunda mutlaka bulunmalıdır.
Tahakkuk muhasebesi gereğince şirketler hem gelir hem de giderlerini kayıt altına
almak durumundadır. Ancak bu zorunluluk nakit akışları için geçerli değildir. Öte
yandan, gelir tablosu yine nakit akışı tablosunun aksine nakit cinsinden olmayan
gelir ve giderleri de içerir.
Diğer bir deyişle, gelir tablosunda net gelir 10 TL şeklinde beyan edilmiş olabilir.
Ancak bu, bilançodaki nakit miktarının 10 TL artacağı anlamına gelmez. Bununla
birlikte nakit akış tablosunun en alt kısmında firmaya giren net nakit miktarı 10 TL
olarak belirtilmişse bu bilgi kesinlikle doğrudur. Yani firmanın hesabına 10 TL'lik
nakit girmiştir. Başka bir deyişle şirket, bir önceki mali döneme kıyasla 10 TL daha
fazla nakit elde etmiş demektir. Yeri gelmişken hepimizin zaman zaman duyduğu
“faaliyetlerden elde edilen net nakit miktarı” kavramına da şöyle bir değinelim. Bu
kavram, şirketin yürüttüğü çeşitli operasyonlar sonucu elde ettiği “gerçek” nakit
karını ifade eder. Dolayısıyla her yatırımcının hesaba katması gereken kritik bir
unsur olarak kabul edilir.
Nakit akış tablosu firmaların günlük faaliyetlerinden ne kadar nakit elde ettiğini
gösterdiği için yatırımcılara yol gösterir. Şirketin faaliyetleri sonucu doğan
masrafları nasıl karşıladığını ve gelecekte büyümeyi nasıl sağlayacağını
anlamamıza da yardımcı olur.
Bir şirkete yatırım yapmadan önce en önemli şey o şirketin nakit elde edebilme
kapasitesidir. Geçmişten bugüne iflas eden şirketlerin bir çoğu nakit akış problemi
sebebiyle iflas etmiştir. Şirket gelir tablosunda kar açıkladı diye “İyi o zaman, ileride
nakit sıkıntısı çekmez.” şeklinde bir çıkarımda bulunmamalıyız. Elbette sadece kısa
vade odaklı da düşünmemeliyiz; nakit akış tablosunu ince eleyip sık dokusakta o
şirketin gelecekte de nasıl bir gidişata sahip olacağını az çok kestirebilir, bu
doğrultuda en mantıklı kararları alabiliriz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Sonuç
Bir şirkete hisse senedini satın alarak yatırım yapmayı düşünüyorsanız mutlaka o
şirketin tam olarak ne yaptığını nasıl para kazandığını öğrenmeli, faaliyet
gösterdiği pazar ve sektör hakkında sağlam bilgiler edinmelisiniz. Asla ama asla
önünüzü görmeden yani yetersiz bilgilerle yola çıkarak yatırım yapmamalısınız.
Herhangi bir yatırımcının şirketlerle ilgili araştırma yaparken bakması gereken en
önemli alanlardan biri mali tablolardır. Bu mali tabloların her bölümünü anlayıp
özümsemek, sonra da doğru çıkarımlarda bulunarak mantıklı yatırım kararları
vermek gerekir. Eğer bu alanda yeterli bilginiz bulunmuyorsa bu alanda kitaplar
okumalı kendinizi geliştirmelisiniz.
Bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosu gibi mali raporların hazırlanıp
yayınlanması yasalarla zorunlu kılınmıştır. Mali raporlar, hem üç aylık periyotlarla
hem de yıl sonlarında yayınlanır. Bilanço tablosu bir şirkete ait tüm varlıkları,
borçları ve özkaynakları gözler önüne serer. Tüm bilanço tabloları için şu formül
geçerlidir: varlıklar = borçlar + özkaynaklar (özsermaye). Denklemin iki tarafının her
zaman birbirine eşit olması gerektiğini sakın unutmayın.
Gelir tablosunda masraf, gelir ve hisse başına kazanç gibi veriler yer alır. Gelir
tablosu, “değer kaybı” gibi birtakım nakit olmayan finansal unsurları da içerir.
Nakit akış tablosu, şirketin gerçekte ne kadar para kazandığını doğru biçimde
ifade eder. Nakit akış tablosu faaliyetlerden elde edilen nakit, finansmandan elde
edilen nakit ve yatırımdan elde edilen nakit olmak üzere üç kısımdan meydana
gelir.
Mali raporların alt kısımlarında yer alan notlar mutlaka okunmalı, asla göz ardı
edilmemelidir zira söz konusu notlar, finansal bildirilerde yatırımcıların dikkatine
sunulan veriler hakkında detaylı bilgiler içermektedir.
Mali tabloların analizine ek olarak finansal oranları da kullanarak şirketler ilgili çok
önemli bilgilere ulaşabilirsiniz. Bunun için tek yapmanız gereken, yanınıza bir
bilanço ve kağıt kalem alarak hesaplama yapmaktır. Eğer tüm bunlara
üşeniyorsanız, bazı internet sitelerinde ücretsiz biçimde sınırlı sayıda finansal
oranlar ve analizine erişebilirsiniz. Bunlar dışında bazı ücretli uygulamalar
sayesinde bu oranların hazır hesaplanmışlarına da ulaşabilirsiniz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Finansal tablolarda yer alan kalemler arasında matematiksel ilişki kurmak suretiyle
bu kalemlerin birbirinin yüzdesi ya da katı biçiminde analiz etmeye yönelik analiz
tekniğine oran analizi denir. Malî tablolarda en az iki sınıfın ya da grubun
oranlanarak analiz edilmesine ve yorumlanmasına dayanır. "Rasyo analizi" olarak
da bilinir.
Oran analizi tekniği işletmelerin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını kendi

içinde ve aynı veya farklı sektörden diğer işletmelerin sonuçlarıyla karşılaştırılarak
incelemek amacıyla kullanılmaktadır. Bu oranlar sadece bir döneme ait olacağı
gibi, birden fazla döneme ait de olabilmektedir. Oran analiz tekniği işletmelerin
mevcut durumu, yönetim yeterliliği, finansal kararlar gibi etmenlerin durumunu
anlamaya yardımcı olur. Oranlar, finansal tabloda yer alan değerler arasındaki
ilişkileri kurmaya yarar. Statik bir analizdir. Oran analizinde amaç işletmenin
likidite durumu, borç ödeme gücü, finansman şekli gibi bazı önemli bilgilere
ulaşmaktır.
Likitide Oranları
Faaliyet Oranları
Karlılık Oranları
Piyasa Oranları
olmak üzere dört farklı oran analizi türü vardır.
L k t de Oranları
İşletmenin kısa süreli borçlarını ödeyebilme gücünü ve çalışma sermayesinin

yeterli olup olmadığını saptayabilmek için kullanılır. En çok kullanılan analiz
türüdür.
Cari Oran
Asit - Test Oranı
olmak üzere 2 farklı likidite oranı önemlidir.
Car Oran
Kısa vadeli borçların ödenmesine bir zorluğun olup olmadığını gösterir. Oranın
2.00'ın üzerinde olması arzu edilir.
Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
İşletmeye kredi vermek isteyen banka gibi kuruluşların ilk bakacağı oran, cari oran
olacaktır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
As t - Test Oranı
Dönen varlıklardan stokların çıkarılması sonucu elde edilen değerin kısa vadeli
yabancı kaynaklara bölünmesi ile bulunur.
Cari orana benzer; fakat cari orandan daha anlamlı sonuçlar verir. Stokların dönen
varlıklardan çıkarılmasındaki amaç, bu hesap grubundaki varlıkların paraya
çevrilmesinin uzun zaman almasından kaynaklanmaktadır. Bu şekilde kısa vadeli
borçların tamamının likit dönen varlıklar ile süratle ödenip ödenemeyeceği
anlaşılabilir. Oranın 1.00'ın üzerinde olması arzu edilir.
Asit - Test Oranı = (Dönen Varlıklar - Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Faal yet Oranları
İşletmenin satışları ile varlık grupları arasındaki ilişki incelenir. Verimlilik analizi
olarak da bilinir.
Alacak Devir Hızı

Ortalama Tahsil Süresi
Maddî Duran Varlık Devir Hızı
Stok Devir Hızı
Stok Değişim Süresi
Aktif Devir Hızı
Ticarî Borçlar Devir Hızı
olmak üzere yedi farklı faaliyet oranı vardır.
Alacak Dev r Hızı
İşletmenin ticarî alacaklarını, gerçekleştirdiği satışlarla yılda kaç kez tahsil ettiğini
gösterir. Yüksek olması olumlu yorumlanır.
Alacak Devir Hızı = Kredili Net Satışlar / Ticarî Alacaklar
Ortalama Tahs l Süres
Alacakların ortalama kaç günde tahsil edildiğini gösterir. Düşük olması olumlu
yorumlanır.
Ortalama Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Stok Dev r Hızı
Stokların yılda kaç kez yenilendiğini gösterir. Yüksek olması işletmenin sürekli satış
yapıp, stoklarını yenilediğini gösterir. Bu yüzden olumlu algılanır.
Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stok
Stok Değ ş m Süres
Stokların ortalama kaç günde bir yenilendiğini gösterir.
Stok Değişim Süresi = 360 / Stok Devir Hızı
Düşük olması olumlu algılanır.
Akt f Dev r Hızı
İşletmenin sermaye ağırlıklı çalışıp çalışmadığını gösterir. Yüksek olması olumlu

algılanır.
Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Aktif Toplamı
T carî Borç Dev r Hızı
Ticarî borçların ne hızda ödendiğini gösterir.
Ticarî Borç Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticarî Borçlar.
Karlılık Oranları
İşletmenin karlılığının yeterli olup olmadığını gösterir.
Malî Karlılık
Ekonomik Karlılık
Hisse Başına Getiri
Brüt Satış Karlılığı
Dönen Varlık Karlılığı
olmak üzere beş farklı karlılık oranı önemlidir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Malî Karlılık
İşletmenin öz sermayesi ile net karı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Yüksek olması
işletme karlılığın tatmin edici düzeyde olduğunu gösterir.
Malî Karlılık = Net Kar / Ortalama Öz Sermaye
Ortalama Öz Sermaye = (Dönem Başı Öz Sermaye + Dönem Sonu Öz Sermaye) / 2

şeklinde hesaplanır.
Ekonom k Karlılık
Kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek olması olumlu

yorumlanır.
Ekonomik Karlılık = Vergi ve Faiz Önceki Kar / Pasifler Toplamı
H sse Başına Get r
Hisse senedinin değerini gösterir. Yüksek olması olumlu algılanır.
Hisse Başına Getiri = Net Kar / Dolaşımdaki Hisse Senedi Sayısı
Brüt Satış Karlılığı
Brüt satış karlılığı olarak da bilinir. Yüksek olması olumludur.
Brüt Satış Karlılığı = Brüt Satış Karı / Net Satışlar
Dönen Varlık Karlılığı
Dönen varlık karlılığı olarak da bilinir. Yüksek olması olumludur.
Dönen Varlık Karlılığı = Net Kar / Dönen Varlıklar
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
P yasa Oranları
İşletmenin piyasadaki performansını değerlendirmek amacıyla kullanılır.
Fiyat/Kazanç Oranı
Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı
Firma Değeri
Fiyat - Satış Oranı
olmak üzere dört farklı piyasa oranı önemlidir.
F yat/Kazanç Oranı
Hisse senedinin gerçek fiyatı ile işlem görüp görmediğini gösterir. Kısaltması F/K
oranı'dır. Düşük olması olumlu algılanır. Hisse senedinin değerinin altında
satıldığını belirtir.
F/K Oranı = (Dağıtılacak Kar Payı / Hisse Senedi Sayısı) / Hisse Senedi Borsa Fiyatı
P yasa F yatı/Defter Değer Oranı
Hisse senedinin piyasa fiyatı ile defterdeki kayıtlı değeri arasındaki ilişkiyi ölçer.
Kısaltması P/D oranı ve PP/DD oranı'dır. Düşük olması yatırım için olumlu algılanır.
PP/DD Oranı = Hisse Senedi Borsa Fiyatı / Hisse Senedi Defter Değeri
F rma Değer
Şirketin satılması durumunda oluşacak piyasa değeridir.
Firma Değeri = İşletmenin Piyasa Değeri + Net Nakitler
F yat - Satış Oranı
Firmanın değerinin iş hacminin kaç katı olduğunu gösterir.
Fiyat - Satış Oranı = Firma Değeri / Net Satışlar
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz Nedir?

İlk bakışta teknik analiz gözünüzü korkutabilir ancak aslında bu yöntemin
fiyat trendlerini anlamak için kullanılan basit bir “arz-talep” analizinden
ibaret olduğunu gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Başka bir deyişle teknik
analizin amacı hisse senetlerinin temel özelliklerini anlamak değil, fiyat
trendlerini belirleyen piyasa durum ve koşullarını gözler önüne sermektir.
Teknik analizin faydalarını ve eksik noktalarını iyice kavrarsanız emin olun
uzun vadede çok daha iyi bir yatırımcı haline gelebilir, gidişatı daha doğru
biçimde değerlendirip mantıklı kararlar verebilirsiniz.
Teknik Analiz Nedir?

Teknik analiz, fiyat ve hacim gibi piyasa unsurlarını istatistiksel açıdan incelemeye
dayanan bir yöntemdir. Teknik analistler, menkul kıymetlerin gerçek ya da içsel
değerlerini belirlemeye çalışmazlar. Bundan ziyade grafikler ve tablolardan yararlanarak
doğru yatırım kararları vermemizi sağlayan çıkarımlarda bulunmaya çalışırlar.
Teknik analizin pek çok farklı türü vardır. Bazıları grafiklere dayanır, bazıları ise teknik
indikatörler (göstergeler) ve osilatörler gibi değişik unsurlardan faydalanır. Bir teknik
analist için hangi borsa aracını kullanırsa kullansın, vazgeçilmez olan ve teknik analizi
diğer yöntemlerden ayıran iki şey vardır: geçmişten bugüne kadar olan fiyat ve hacim
verileri. Temel analistlerin aksine teknik analistler hisselerin değerlerinin belirlenmesi
gibi konularla fazla ilgilenmezler. Teknik analistleri ilgilendiren en önemli şey, geçmişe
yönelik borsa işlem verileri ve gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmelerini
sağlayacak bilgilerdir.
Teknik analiz, özünde üç farklı varsayıma dayanır:
1. Piyasada pek çok farklı unsur vardır.

2. Fiyat hareketleri belirli trendler dahilinde gerçekleşir.
3. Borsalarda tarih her zaman tekerrür eder.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
P yasada pek çok farklı unsur vardır
Teknik analiz sadece fiyat hareketlerini hesaba kattığı ve temel faktörleri göz
önünde bulundurmadığı gerekçesiyle çoğu zaman eleştirilir. Bunun yanında
literatürde önemli bir yer olan “etkin piyasa hipotezi” adıyla bilinen karşı hipotez
bu iddialara cevap vermektedir. Söz konusu hipoteze göre bir şirket hissesinin
fiyatı, o firmayı halihazırda etkileyen ya da gelecekte etkileyebilecek tüm unsurları
hatta “temel faktörleri” de yansıtmaktadır. Dolayısıyla hisse fiyatları önümüzü
görmemizi sağlayan en kapsamlı verilerdir. Teknik analistler, hisse fiyatlarının bir
şirketin temel özelliklerinden tutun da piyasanın genel durumuna kadar pek çok
faktörü net biçimde yansıttığını savunurlar. Tabii böyle bir yaklaşımın sonucunda
da daha önce belirttiğimiz gibi piyasaları etkileyen her bir unsur tek tek ele
alınmaz, daha genel ve tümleyici bir bakış açısı benimsenir. Esas odak noktası ise
fiyat hareketlerinin detaylı analizidir ki teknik analistlere göre hisselerin arz-talep
durumunu açıkça ortaya koymak için fiyatların incelenmesi son derece elzemdir.
F yat hareketler bel rl trendler dah l nde gerçekleş r
Teknik analistlere der ki kısa, orta ve uzun vadede belirli trendler dahilinde
değişim gösterir. Yani bir hissenin fiyatı kafasına göre bir anda zikzaklar çizip aşağı
yukarı oynamaz; hisse fiyatları geçmişten beri süregelen belli başlı trendlere göre
değişim gösterir. Bu yüzden gördüğümüz teknik analiz incelemelerinde mutlaka
en az bir trend çizgisi bulunur. Zaten günümüzde yaygın biçimde kullanılan çoğu
teknik borsa stratejisi de bu varsayımı temel alır.
Borsalarda tar h her zaman tekrar eder
Teknik analistler, analizlerini borsalarda tarihin tekrar ettiği üzerine yapmaktadır.

Fiyat hareketlerinin pek çok dönemde benzer şekilde gerçekleşmesi piyasa
psikolojisinin bir sonucu olarak kabul edilir. Piyasa psikolojisi de meydana gelen
çeşitli olaylar sonucunda ortaya çıkan korku, heyecan ve telaş gibi duygulara
bakarak çok rahat şekilde tahmin edebileceğimiz bir şeydir. Teknik analistler,
çeşitli grafikler kullanarak bu duyguların yol açtığı piyasa hareketlerini incelerler.
Çoğu teknik analiz biçimi 100 yılı aşkın süredir kullanılmasına rağmen tarihin
çeşitli dönemlerinde tekerrür eden fiyat hareketlerini doğru biçimde gösterdiği
için hala gözden düşmemiş olup önemini korumaktadır.
Tekn k anal z sadece h sse senetler ç n kullanılmaz
Teknik analiz, tarihsel verilere sahip her türlü menkul kıymeti incelemek için
kullanılabilecek bir yöntemdir. Yani hisse senetleri, altın gümüş gibi emtialar, döviz
ya da diğer pek çok menkul kıymetin analizini bu yöntemle yapmak mümkündür.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Teknik analiz ve temel analiz, para
piyasalarının analizinde öne çıkan iki önemli
analiz türüdür. Teknik analiz, menkul
ile Temel kıymetlerin fiyat hareketlerine yoğunlaşır ve

elde edilen verileri yorumlayarak gelecekteki
Analiz fiyat değişimlerini tahmin etmeye çalışır.

Temel analiz ise bir işletmeyi etkileyen
Arasındaki
ekonomik ve finansal faktörlere odaklanır.
Şimdi gelin hep birlikte bu iki yaklaşımın
Farklar
farklarına daha detaylı biçimde göz atalım ve
her şeyi doğruca öğrendiğimizden emin
olalım.
Kullanılan Araçlar Temel analiz odaklı düşünen yatırımcılar ise, bir

şirketin asli değeri netleşene kadar uzun süre
Teknik analistler genelde analizlerine grafiklerle beklemeyi tercih ederler. Mesela değer yatırımı
başlarlar. Temel analistler ise başlangıçta şirketlerin yapan kişiler, herhangi bir hisse senedinin kısa
mali bilançolarını incelemeye koyulurlar. Temel vadedeki fiyatının gerçeği yansıtmadığını varsayar
analiz yaparken, bir şirketin değerini belirlemek ve esas fiyatın uzun vadede ortaya çıkacağını
için gelir beyanına, bilançosuna ve nakit akış düşünürler. Uzun vadede diyoruz diye hemen
tablosuna bakmanız gerekir. Mali açıdan “Hmm, yani birkaç ay gözlem yapıyorlar.” sanmayın
baktığımızda, bir firmanın asli değerini ölçmek için zira bekleyiş süresi 3-5 yılı bile bulabilir. Gözünüz
gelecekte şirketin eline geçeceği düşünülen nakit korkmasın, bu esnada satın alabileceğiniz onlarca
miktarını mevcut net değer ile karşılaştırarak bir farklı şirketin hisse senedini bulabilirsiniz.
analiz yapılması mantıklı olur. Eğer bir şirketin
hisseleri içsel(gerçek) değerinin altında bir Alım/Satım le Yatırım Yapmak Arasındak Fark
rakamdan işlem görüyorsa bu durumun
Teknik analiz ve temel analizin farklı amaçlar
yatırımcılar için iyi bir fırsat teşkil ettiği düşünülür.
Şayet durum tam tersiyse de o şirkete yatırım için kullanıldığını söylememiz gerekir. Teknik
yapmanın pek akıl karı değil olmadığına inanılır. analistler kısa ya da orta vadede kar
Teknik analiz yapılırken, temel analizin aksine yaptıracak cinsten fırsatlar tespit etmeye
şirketlerin mali bilançolarını incelemekle
çalışırlar. Temel analistler ise belirli bir
uğraşılmaz. Bundan ziyade hisse fiyatlarına
hisseden ziyade şirketlere uzun vadeli
odaklanılması gerekir çünkü teknik analize göre
yatırımlar yapmaya odaklanırlar. İki teknik
hisse fiyatları herhangi bir firmanın pek çok
özelliğini yansıtmaktadır. Bu doğrultuda hisselerin arasındaki farkı anlamanız için şu örneği
verelim: İki kişi düşünün, bunların ikisi de birer
değişim grafiklerini dikkatlice inceleyerek fiyatların
hangi yönde değişim göstereceğine dair ipuçları ev almayı planlıyor. Ancak bir tanesi “Evi
bulmaya çalışmaktır aslında. alayım, üç seneye buralar değerlenir, o zaman
çok daha fazla paraya satarım.” diye kar
Zamana bakış açıları yapmanın peşindeyken öteki “Şu evi alsam 10-
15 yıl burada otururum herhalde!” diyor.
Temel analiz için genellikle uzun bir süre gerekir. Örnekten çok rahat anlayacağınız üzere ilk
Teknik analizde ise söz konusu süre çok daha yatırımcı teknik analist, ikinci yatırımcı ise
kısadır. Teknik analizde kullanılan hisse grafikleri daha ziyade bir temel analist gibi
birkaç günde hatta birkaç saatte hazırlanabilir. düşünmektedir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Trend Ned r?
Trend, teknik analizin en önemli kavramıdır desek hiç de abartmış olmayız. Trend
kavramının finans alanındaki anlamı, kelimenin günlük hayattaki manasından çok
da farklı değil aslında. Borsada trend, piyasanın ya da herhangi bir menkul
kıymetin hangi yönde ilerlediğini ifade eden bir kavramdır.
Trendler Tanıyalım
Trendleri tespit etmenin çocuk oyuncağı olmadığını belirtelim zira hisse fiyatları
asla tek bir yönde hareket göstermez. Hatta fiyatlar zaman içerisinde bir artıp bir
azalarak kafa karıştırıcı bir grafik çizebilir. Teknik analizde bir fiyatın genellikle
hangi yönde değişiklik gösterdiğine bakılır ve buna göre trend belirlenir. Düzenli
olarak artış gösteren ve düştüğünde bile dipleri görmeyen fiyatların oluşturduğu
trendlere “yükselen trend” denir. Fiyatların düzenli olarak azaldığı bir trend ise
“alçalan trend” olarak adlandırılır. Aşağıdaki şekle bakarak yükselen trendin ne
demek olduğunu daha iyi anlayabilirsiniz.
Dow Jones Bileşik Endeksi n

çge
ik Ü
etr
Sim
e n
Ü çg
n
k s e le
Yü
n
Dikdörtge
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Trend Türleri
Borsada üç farklı trend türü vardır:
Yükselen trend
Alçalan trend
Yatay trend
Yatay olarak adlandırdığımız trendler, yukarı-aşağı fiyat değişimlerinin çok az
gerçekleştiği durumlarda ortaya çıkar. Yani olaya biraz daha teknik bir açıdan
bakarsak yatay trend durumunda yukarı ve aşağı doğru herhangi bir hareket
gerçekleşmediğini de söyleyebiliriz.
Trend Uzunlukları
Uzun Vadeki Dow Jones Endeksi (1946-2017)
(Logaritmik Ölçek)
Trendler, uzunluklarına göre de baktığımızda üç yıllık bir trend, ikinci şekle

sınıflandırılabilir. Piyasalarda kısa, orta ve baktığımızda ise yetmiş yıllık trend
uzun vadeli olmak üzere üç farklı trend görüyoruz. Başka bir deyişle uzun vadeli
uzunluğu vardır. Uzun vadeli trendlerin trendlerin içinde orta vadeli ara trendlerde
ortaya çıkması için fiyatların bir yıldan daha meydana gelebilir. Hatta bu orta vadeli
fazla süre boyunca aynı doğrultuda hareket trendler de birtakım kısa vadeli
etmesi gerekir. Orta vadeli trendler için bu trendlerden meydana geliyor. Son olarak
süre 1-3 ay kadardır. Kısa vadeli trendler ise şunu da belirtelim, uzun vadeli yükselen
1 aydan daha kısa sürede ortaya çıkar. Farklı trendlerin içinde kısa ya da orta vadeli
uzunluktaki trendlerin kimi zaman bir alçalan trendler tespit ederseniz hiç
arada yer aldıkları da görülmektedir. şaşırmayın çünkü bu durum da gayet
Örneğin yukarıdaki birinci şekle normaldir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Trendlerin Önemi
“Trend is my friend!” diyorsanız “Trend, en iyi arkadaşındır.” ve
trend kavramının ne olduğunu ve “Trende karşı gelme!” Bu iki sözden
nasıl işlediğini avucunuzun içi gibi bariz bir şekilde anladığımız üzere
bilmeniz gerekiyor. Hatta teknik teknik analizde trendlerin önemi
analizde bu konuda söylenen bir laf had safhadadır.
var ki bizi bizden alıyor adeta:
Teknik Analizde Destek ve Direnç

Kavramları
Trendin ne olduğunu anladıysanız ne mücadeleden başka bir şey değildir.
mutlu bize! O zaman sıra geldi “destek” Alım satımların gerçekleştiği alana
ve “direnç” kavramlarına. Şimdi teknik analizde destek ve direnç
televizyonda veya Youtube’da bir düzeyleri denilmektedir. Destek
ekonomi kanalını açsanız ve herhangi düzeyleri, talep miktarının fazla olduğu
bir teknik analiz programı izlemeye ve bu sebeple fiyatların aşağı
koyulsanız mutlaka “boğalar” ile “ayılar” düşmesinin engellendiği noktalardır.
arasındaki rekabet hakkında bir şeyler Direnç düzeyleri ise satışların yüksek
söylendiğini duyarsınız. Aslında bu olduğu, dolayısıyla fiyatların tırmanışa
kelimelerle anlatılmak istenen alıcılar geçemediği alanlardır.
(talep) ve satıcılar (arz) arasındaki
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bu durumun sebeb ned r?
Destek ve direnç düzeyleri, pek çok alıcı ve satıcının hisselerini değerlendirmeye

karar verdikleri noktalar olup psikolojik açıdan da büyük öneme sahiptir. Trend
çizgileri değişim gösterdiğinde piyasa psikolojisi değişiklik gösterir, sonuç olarak
da yeni destek ve direnç seviyeleri ortaya çıkar.
Yuvarlak Sayılar
Yuvarlak sayılar, son derece büyük bir psikolojik öneme sahiptir. Dolayısıyla
yuvarlak sayıların teşkil ettiği destek ve direnç seviyeleri de oldukça mühimdir.
Mesela yatırımcıların çoğuna göre Nasdaq için 10.000 çok önemli bir düzey.
Yuvarlak bir sayı olan 10.000, Nasdaq endeksinde adeta bir dönüm noktasını
temsil ediyor ve haliyle ciddi bir psikolojik etkiye sahip. Bu sebeple borsacılar 10,
20, 35, 50, 100 ve 1000 gibi yuvarlak sayıları sıkı bir şekilde takibe alırlar, böylelikle
ne zaman alım-satımların tavan yapacağını önceden kestirebilirler.
Fiyatlar yine böyle yuvarlak sayılara doğru düşüş gösterdiğinde alıcılar hisselere
akın etmeye başlarlar. Doğal olarak hisse fiyatları da artık belirli bir noktada
sabitlenir ve bu noktanın altına kolay kolay inmez. Diğer yandan hisse fiyatları
yükseliş gösterip yuvarlak sayılara ulaştığında borsacılar ellerindekileri satmaya
başlarlar, bunun sonucunda da hisse değerleri belli başlı bir düzeye ulaşır ve daha
yukarı çıkmaz. Netice olarak bu alım-satım baskısı çok önemli bir destek-direnç
noktası teşkil eder ve çoğu zaman borsacılara psikolojik açıdan da etkilidir.
Tekn k Anal zde Hacm n Önem
Yazımızda şu ana kadar sadece fiyat metriğini ele aldık. Lakin fiyat kadar önemli
bir metrik daha var, o da hiç şüphesiz “hacim”. Şimdi hacim kavramını da hemen
açıklığa kavuşturalım.
Hac m Ned r?
Hacim, belirli bir zaman diliminde (genellikle bir gün içerisinde) alınıp satılan hisse
sayısını ifade eden kavramdır. Hacim, çoğunlukla fiyat grafiklerinin alt kısmına
eklenen sütunlu grafiklerle gösterilir. Söz konusu sütunlara bakılarak belirli bir
zaman diliminde ne kadar hissenin alınıp satıldığı bilgisine ulaşılabilir. Ayrıca
hacim grafikleri analiz edilerek hacmin hangi noktalarda azalıp arttığına dair
trendler de tespit edilebilir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Hac m Neden Öneml ?
Teknik analiz yapıyorsanız, çeşitli trendlerin mevcut olup olmadığını doğrulamak

için hacim verisinden mutlaka faydalanmanız gerekmektedir. Hatta her türlü fiyat
hareketinin piyasalar için ne derece önemli olduğunu belirlemek için de ilk olarak
hacim bilgisine bakılmalıdır. Mesela bir hissenin fiyatı %30 arttı desek “Şu işe bak,
şirket resmen coşmuş!” diye düşünebilirsiniz ancak böyle bir yorumda
bulunmadan önce söz konusu %30 artışın ne kadarlık bir hacimde meydana
geldiğini bilmeniz gerekir.
Şimdi bir hisse düşünün, uzun süre alçalan trendde devam ettikten sonra bir gün
aniden %5 yükselişe geçiyor. Hemen çıkıp da “Uzun vadeli alçalan trend bir anda
yön değiştirdi ve yükselişe geçti.” gibi bir yorumda bulunmayın sakın. Böyle bir
durumla karşılaşırsanız fiyat artışının ne kadarlık bir hacim üzerinde meydana
geldiğini anlamaya çalışın. Eğer hacim ortalamanın altındaysa bu artış halk
arasındaki tabirle şansa meydana gelmiştir ve alçalan eğilim eninde sonunda
tekrar devam edecektir. Öte yandan hacim ortalamanın ciddi anlamda üzerinde
kalıyorsa o zaman uzun vadeli alçalan trendin yerini yükselen trende bıraktığını
söyleyebiliriz. En yüksek hacimler genellikle fiyatların ya en yüksek ya da en düşük
olduğu noktalarda gerçekleşir.
Günlük değişimler haricinde hisselerin değer kazanıp kaybettiğini anlamak için

trendlerin hacmiyle fiyatların trendlerine birlikte bakılabilir. Konuyu örnekle
açıklamak adına şöyle diyebiliriz: Hacmi azalmasına rağmen fiyat anlamında daha
yüksek trendden seyreden bir hisse gerçekte değer kaybediyordur. Böyle
durumlarda borsacılar kendilerini garantiye almak için uzun süredir ellerinde
bulunan hisseleri satışa çıkarmayı tercih edebilirler.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Hac m F yattan Önce Gel r
Borsada hacim değişimleri fiyat değişimlerinden daha önce meydana gelir. Teknik
analistler, hacmi yakından takip ederek trend değişimlerinin ne zaman meydana
geleceğini önceden kestirmeye çalışırlar, yani hacim değişimlerinin fiyat
değişimlerinden evvel gerçekleşeceğini çok iyi bilirler. Uzun lafın kısası, fiyat trendi
yükselişteyken hacim azalıyorsa bu trendin pek de uzun ömürlü olmayacağını ve
bir nevi “balon” olduğunu söyleyebiliriz.
Graf k Ned r?
Grafikler, fiyatların zaman içerisindeki değişimlerini ifade eden görsellerdir.

Örneğin grafiklerle herhangi bir hissenin yıllık bazdaki hareketleri gösterilebilir.
Böyle bir grafikte yer alan her nokta, söz konusu hissenin bir gün sonundaki
kapanış fiyatını ifade eder. Bunun haricinde grafiklerle herhangi bir menkul
kıymetin sadece 60 dakika gibi kısa bir zaman zarfındaki fiyat hareketleri de
gösterilebilir. Bu tarz bir grafikte de her nokta bir saniyeyi temsil eder. Genellikle
fiyat Y eksenine yazılırken zaman X doğrultusunda yer alır.
Yukarıdaki grafiğe baktığımızda BIST’in 2000 yılından bu yana ne tür değişimler

gösterdiğini gözler önüne seren son derece basit bir grafikle karşılaşıyoruz. Burada
yaklaşık 20 yıllık bir dönemde fiyatların ne kadar değiştiğini rahat bir şekilde
gözlemleyebiliyoruz ve çeşitli çıkarımlar yapabiliyoruz. Grafiğin alt kısmı yani X
eksenine baktığımızda zaman dilimi olan yılları görüyoruz. Sonrasında sağ
taraftaki Y ekseninde fiyatlar karşımıza çıkıyor. Çeşitli analiz programlarını
kullanarak hazırlayacağınız bu grafiklerde her bir sütunun uzunluğu, hisselerin
günlük, haftalık, aylık ya da yeri geldiğinde yıllık bazdaki fiyat değişimlerini ortaya
koyuyor.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Graf k Özell kler
Grafik incelerken yatırımcıların dikkat etmeleri gereken birkaç unsur olduğunu da

söylemeden geçmeyelim. Zaman ölçeği, fiyat aralığı ve fiyat noktaları gibi bu
unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Zaman Ölçeğ
Zaman ölçeği, grafiğin alt kısmında yer alan tarih aralığını temsil eder. “Tarih” lafı
kafanızı karıştırmasın zira bu aralık 10 yıl da olabilir, 5-10 saniye de. Genellikle
saatlik, günlük, haftalık, aylık, üç aylık ve yıllık bazda zaman ölçekleri kullanılır.
Günlük olarak işlem yapan borsacılar ve yatırımcılar daha kısa zaman dilimleriyle
ilgilenirler, bununla birlikte daha ince detaylara dikkat ederler.
F yat Aralığı ve Noktası
Fiyat aralığı dediğimiz unsur, grafiğin sağ tarafında yer alır ve hissenin fiyatını
meydana gelen değişimleri gösterir. İlk bakışta basit görünmesine rağmen fiyat
aralıklarını farklı farklı şekillerde ifade etmek de mümkündür, yani lineer
(aritmetik) ya da logaritmik yaklaşımlardan biri tercih edilebilir.
Lineer fiyat aralıklarına baktığımızda her bir fiyat arasında eşit miktarda mesafe
olduğunu görürüz, yani 10 liradan 20 liraya yükselen bir hisse fiyat aralığıyla 40
liradan 50 liraya çıkan bir fiyat aralığı arasında eşit mesafe vardır. Başka bir deyişle
lineer grafiklerde kesin fiyat değişimleri gösterilir ve yüzdelik değer değişiklikleri
ifade edilmez.
Logaritmik fiyat aralıklarında ise fiyat hareketlerine yüzdelik açıdan bakılır. Buna
göre her bir nokta arasındaki boşluk miktarı yüzdelik değişimin büyüklüğüne göre
değişir. Örneğin 10 liradan 20 liraya yükselen bir fiyat %100 artış göstermiş
demektir. 40 liradan 50 liraya çıkan bir fiyat ise %25 artmıştır. Dikkat ederseniz 10-
20 ve 40-50 sayıları arasındaki rakamsal fark eşittir, yani 10’dur. Ancak 10-20 ve 40-
50 arasındaki artış yüzdeleri farklıdır, yani ilkinde %100, ikincisinde ise %25’tir.
Haliyle 40 ile 50 lira arasındaki mesafe farkı, 10 ile 20 lira arasındaki mesafe
farkından daha azdır.
Profesyonel borsacılar genellikle logaritmik grafikleri tercih ederler çünkü bu

grafiklerde büyük fiyat hareketlerinin yüzdelerini görüp çeşitli çıkarımlarda
bulunmak çok daha kolaydır. Lineer grafikler ise bilhassa çabuk değişim gösteren
dinamik piyasalarda aldatıcı olabilir, o yüzden pek rağbet görmez.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Ç zg graf ğ
En temel grafik türüdür çünkü belirli bir zaman dilimindeki kapanış fiyatlarından
başka bir şey göstermez. Zaman diliminde yer alan her dönemin sonundaki
kapanış fiyatları birbirine bağlanarak “çizgi” oluşturulur. Bu grafiklere bakarak gün
içerisinde meydana gelen fiyat hareketleriyle ilgili detaylı bilgi almak pek de
mümkün değildir. Fakat birçok yatırımcıya göre kapanış fiyatları, açılış
fiyatlarından ve belirli bir dönemdeki en düşük/yüksek fiyatlardan daha önemlidir.
Ayrıca bu tarz grafikleri kullanarak trendleri yakalamak daha kolaydır zira sunulan
veriler karmaşık değildir.
Mum graf ğ
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Mum grafiği dediğimiz şeyin 300 yılı aşkın zaman önce Japonya’da ortaya çıktığını
duymuş muydunuz? O devirden bugüne önemi giderek artan bu grafik türü hem
borsacılar hem de yatırımcılar arasında artık iyice popüler hale geldi. Aynı sütun
grafiği misali mum grafiklerinde de fiyat aralığını gösteren dikey bir çizgi yer alır.
Yine aynı şekilde hisse fiyatının artıp azalmasına göre renkler değişim gösterir.
Açılış ve kapanış fiyatlarını anlamak için sütunun kalınlığına bakılır.
Hareketl Ortalama
Fiyat hareketlerinin oynak olmasından dolayı grafik şekillerini okuyup doğru

yorumlamak epey zordur. İşte bu noktada hareketli ortalamalar devreye girer.
Hareketli ortalamalar, günlük dalgalanmaları ortadan kaldırır ve trendleri tespit
etmeyi daha kolay hale getirir. Hareketli ortalamalarda geçmişte yaşanmış fiyat
hareketlerinin ortalaması alınır. Dolayısıyla hareketli ortalamaların temel amacı,
geçmişte gerçekleşen fiyat değişimlerini daha iyi anlamamızı sağlamaktır. Ve bu
ortalamalar fiyat hareketlerinde destek ve direnç rolü görebilmektedirler.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bas t Hareketl Ortalama
En yaygın biçimde kullanılan hareketli ortalama türüdür. Basit hareketli ortalama

tekniği kapsamında belirli bir zaman dilimindeki tüm kapanış fiyatları toplanır ve
elde edilen rakam, hesapta kullanılan toplam fiyat sayısına bölünür. Örneğin 10
günlük bir periyodun basit hareketli ortalamasını alacaksınız diyelim. Yapmanız
gereken şey son 10 günün kapanış fiyatlarını toplamak, sonra da 10’a bölmek.
Üssel Hareketl Ortalama
Üssel hareketli ortalama, diğer hareketli ortalama çeşitlerine göre biraz daha
karmaşık hesaplanır. Bu sayede verilerle ilgili sorun yaşanması önlenir ve yakın
zamanı temsil eden veri noktalarına daha fazla ağırlık verilir. Oldukça karışık bir
işlem olduğundan yazımızda maalesef üssel hareketli ortalamanın nasıl
yapıldığını sizlere aktaramıyoruz. Ama ne yapıp edin, üssel hareketli ortalamanın
taze verileri çok daha iyi kullandığını, dolayısıyla basit hareketli ortalamadan daha
etkili ve isabetli bir yöntem olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
İnd katörler ve Os latörler
Teknik analiz göstergeleri ‘indikatör’ olarak da adlandırılır. Hisse senetleri ile ilgili al
ya da sat sinyali vererek yatırımcılara yardımcı göstergelerdir. İndikatörlerin
hesaplanmasında fiyat verileri ve hacim verileri kullanılır. Tek başlarına alım satım
için kullanmak her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Fakat çok fazla indikatör
kullanmak da yanlış sonuç doğurabilir.
Os latörler
Osilatörler, en yaygın olarak kullanılan teknik indikatörlerdir ve genellikle belirli bir

menzilin dışına çıkmaz. Örneğin herhangi bir osilatörün en düşük seviyesi 0, en
yüksek düzeyi de 100 olabilir. Böyle bir durumda 0 rakamı aşırı düşüş olduğunu,
100 ise aşırı yükseliş gerçekleştiğini ifade eder.
Mov ng Average Convergence D vergence (MACD)
Hareketli ortalamalara bağlı oluşan ve trendin yönü hakkında fikir veren bir
göstergedir. Üssel hareketli ortalamaların (12 ve 26 günlük) arasındaki farkın
azalması veya artmasından kaynaklanan hesaplamalar MACD çizgisini meydana
getirirken aradaki farkın kendi 9 günlük üslü hareketli ortalaması da sinyal çizgisi
olarak kullanılmaktadır.
‘AL’ sinyali MACD çizgisinin sinyal çizgisini alttan gelerek yukarı yönde kesmesi ve
sinyal çizgisinin üstüne çıkması ile verilmektedir.
‘SAT’ sinyali ise MACD çizgisinin sinyal çizgisini yukarıdan gelerek aşağı yönde
kesmesi ve sinyal çizgisinin altına düşmesi ile verilmektedir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Relat ve Strength Index (RSI)
1978 yılında J. Welles Wilder tarafından yayınlanan RSI indikatörü, finansal

enstrümanın aşırı fiyatlardan aşırı alınıp alınmadığını ya da aşırı satılmadığını
tespit etmek için kullanılan bir göstergedir. RSI 0 ile 100 arasında bir değer
almaktadır. 30 ve 70 seviyesinde iki sınır çizgisi çizilmiştir. Genellikle 14 günlük
periyot kullanılmaktadır.
Fiyatların 30 seviyesi altında olması aşırı satım bölgesini gösterir. Bu seviyelerde

mevcut hareketin yön değiştireceği beklenir.
Fiyatların 70 seviyesi üzerinde olması aşırı alım bölgesini gösterir. Bu seviyelerde
mevcut hareketin yön değiştireceği beklenir.
Boll nger Bandları
John Bollinger tarafından 1980’li yılların başında geliştirilen ve yazarın ismi ile
anılan Bollinger Bandı fiyatın geçmişe yönelik ortalama sapma değerinin fiyatın
altına ve üstüne sınır çizgileri ile tanımlanması ile oluşan indikatördür. Göstergenin
orta kısmına çizilen basit fiyat ortalaması genellikle 20 periyottur. Bu fiyat
ortalamasına +2 ve -2 sapma değerleri eklenerek üst ve alt sınır çizgileri çizilir.
Böylece fiyatın olası sapma değerleri dahilinde hareket etmesi muhtemel bir
kanal oluşturulmuş olunur.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bollinger bandı genellikle yatay ilerleyen piyasalarda kanal sınırlarına ulaşan fiyata
ilişkin alım-satım sinyali oluşturmak için kullanılabilir. Kanalın sınırına ulaşmış fiyat
ortalama değerinden öngörü sınırlarına ulaşan bir sapma göstermiş demektir.
Fiyat kanal dışına çıkamayıp dönüş gösterdiğinde ise kanalın diğer sınırına veya en
azından ortalama seviyeye geri dönmesi düşünülebilir. Bununla beraber trend
yapan piyasalarda kanal dışına çıkan fiyat için yeni bir trend başlangıcı da
öngörülebilmektedir. Kanalın dışına anlamlı miktarda çıkan fiyat ciddi bir baskı
altında demektir ve hareketin devamı beklenebilir. Dolayısıyla trend başlangıcının
teyidi için de Bollinger Bandı bir araç olarak kullanılabilmektedir. Belirsizlik
dönemlerinde ise Bollinger Bandı ciddi şekilde daralma göstererek yeni bir
hareketin başlangıcını haber verebilir. Yönüne karar veremeyen piyasa gittikçe
daralan bir üçgende hareket etmeye başladığında Bollinger Bandı da daralmaya
başlar. Gittikçe daralan ve bir boğaz oluşturan bant nihayetinde kendisine geniş
bir hareket alanı açarak sıçrama yapar ve yeni bir fiyat yönü oluşturur. Bu durumda
sıçrama yapılan yöne hareketin devamı beklenebilir. Böylece trend başlangıcını
teyit eden önemli bir gösterge şekline de dönüşebilir.
Tekn k Anal zde Formasyonlar
Fiyatlar, birçok defa birbirine benzeyen karakteristik şekiller oluşturmaktadır.

Piyasa analizinde trend değişimleri veya devamı ile fiyatın hareket alanı hakkında
yatırımcıya fikir veren bu şekiller formasyon olarak adlandırılır. Trend dönüş
formasyonları ve trend devam formasyonları olmak üzere iki tipte formasyon
bulunmaktadır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Trend Dönüş Formasyonları
Trend dönüş formasyonu, herhangi bir grafik modeli çizilmeden önce mevcut
olan bir trendin artık sona erdiğini gösterir. Kafa karışıklıklarını önlemek için
hemen bir örnek verelim: Diyelim ki bir dönem fiyatlar sürekli yükselişteydi.
Sonrasında bir anda trend dönüş formasyonu ortaya çıktı ve bu formasyon
döngüsünü tamamladı. İşte böyle bir durumda fiyatların yükselişinin artık
durduğunu ve bundan sonra bir müddet fiyat artışı görülmeyeceğini söyleyebiliriz.
Trend Devam Formasyonları
Yükselen ya da düşen trend sırasında fiyatlar zaman zaman yön arayışına girer ve
piyasanın kararsız hareket ettiği bu dönemde alıcı ve satıcılar fiyatlarda sıkışıklığa
neden olabilir. Fiyat sıkışıklığının trend yönünde geçilmesi halinde trendin bir
önceki yönde devam edeceğini gösteren formasyonlardır.
Omuz Baş Omuz (OBO) Formasyonu
Omuz-baş-omuz formasyonu (OBO), önceden mevcut olan bir trendin artık ters
yönde değişim gösterdiğini ya da söz konusu değişimin çoktan tamamlandığını
gösterir. Şayet ortada bir omuz-baş-omuz formasyonu varsa yükseliş trendi artık
sona ermiştir ve fiyatların düşüşe geçmesi kuvvetle muhtemeldir. Buna karşın
grafiklere baktığımızda ters omuz-baş-omuz formasyon görüyorsak düşüş
trendinin son bulduğunu ve fiyatların yükselmeye başlayacağını söyleyebiliriz. Baş
ile boyun arasındaki fark bulunur, bu fark boyun seviyesinden çıkarılarak
formasyon hedefi bulunur.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu
Düşen bir trendin sonlanmakta olduğunu gösteren trend dönüş formasyonudur.

Bu da düşüş trendinde olup trend dönüşlerinde görülen bir formasyondur. Fiyatlar
bir dip yaparak sol omuzu oluşturur. Daha sonra bir yükseliş yaşanır ve fiyatlar belli
bir seviye üzerine çıkamayarak boyun seviyesini oluşturur. Fiyatlar daha sonra bir
satış daha yiyerek daha önce oluşan sol omuzu da aşağı kırarak bir dip daha yapar
bu da baş bölümünü oluşturur. Son olarak bir yükseliş daha yaşanır ve sol omuz
seviyesine kadar yaşanacak düşüş hareketi de sağ omzu oluşturur. Baş ile boyun
arasındaki fark bulunur, bu fark boyun seviyesine eklenerek formasyon hedefi
bulunur.
Düşüş Trendi
Onaylanmış Ters
OBO Formasyonu
Boyun Çizgisi
2. Omuz
1. Omuz
Baş
F ncan-Kulp Formasyonu
Fincan-kulp formasyonunda hem bir devamlılık hem de bir ters yöne dönme
hareketi gözlenir. Ters yöne dönme hareketi, borsadaki herhangi bir düşüş
trendinin son bulduğu anlamına gelir ve fiyatların yükselişe geçtiğini simgeler.
Yükselme trendleri sırasında ise devam formasyonu dediğimiz hadise meydana

gelir, böylelikle fincan-kulp modeli ortaya çıkar ve fiyatlar yukarı doğru tırmanışını
sürdürür.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Al
Sinyali
Fincan-kulp formasyonun sona ermesi yani dönüş yapması için ilk önce fiyatların
düşüşe geçmesi gerekir. Grafiğin altındaki bombeli kısmı düşünün, işte fiyatlar
böyle bir eğri çizerek düştükten sonra tekrardan yükselmeye başlar. En
nihayetinde “fincan” kısmı oluşur, bunun ardından da fiyatların yükselişi biter.
Akabinde fiyat seviyeleri ya yatay eksende hareket eder ya da biraz daha aşağı
inerek fincanının kulbunu meydana getirir. Kulp, genellikle iki trend çizgisi
arasında bir doğrultuda hareket eder. Grafiğin kulp kısmındaki fiyat seviyesi fincan
yüksekliğinin %50’sinden daha aşağı inmemelidir.
Fincan-kulp formasyonunun ters dönmesi durumunda uzun vadede trendlerin

değişim göstereceğine dair bir çıkarımda bulunabiliriz. Bildiğiniz üzere uzun
vadeli trendler yıllar boyunca etkinliğini koruyabilir, dolayısıyla trend dönüş
formasyonlarının uzun vadeli bir hedefi olduğunu söylemek mümkün değildir.
Fincan-kulp formasyonunun oluşumu ne kadar uzun sürerse ondan sonra gelecek
trend de o kadar uzun soluklu olur.
Fincan-kulp devam formasyonu ile trend dönüş formasyonu benzer yapılara

sahiptir diyebiliriz. Lakin aralarında hiçbir fark olmadığı yönünde bir iddiada
bulunamayız çünkü devam formasyonu bir yükseliş trendi boyunca baş gösterir.
Önce fiyat yükselir, sonra düşüşe geçerek U şeklinde bir kulp meydana getirir,
ardından da kulptan koparak tekrar tırmanışa geçerek yükseliş trendinin devam
ettiğinin sinyallerini verir. Trend dönüş formasyonu misali buradaki kulp da
fincanın seviyesinin %50’sinin altına inmemelidir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Ç ft Tepe ve Ç ft D p Formasyonları
Çift tepe ve çift dip formasyonları birbirlerine zıt anlamda formasyonlardır. Çift
tepe formasyonu fiyat yükselişinin sona erdiğini, kısa zamanda da daha düşük
fiyatlarla karşılaşacağımızı gösterir. Çift dip ise düşüşün bittiğine ve ileride
fiyatların artacağına işaret eder.
Fiyatlar herhangi bir yükseliş trendi yakalayıp artar ve sonrasında düşüşe geçerse
çift tepe meydana gelir. Ardından fiyatlar tekrar bir önceki en yüksek seviyeye
yakın bir konuma erişir. Ancak bu düzeyde seyir göstermez ve bir önceki sefer
düştüğü seviyenin de altına iner. Yukarıdaki grafikte göreceğiniz üzere fiyat
hemen hemen aynı alanda iki kez zirveye ulaşmış fakat buradan yukarı
çıkamamıştır.
Haliyle formasyon tamamlanmıştır. Fiyatlar geri çekilme sonrası en düşük

noktanın da altına inince yatırımcılar kısa pozisyon alabilir ya da uzun
pozisyonlardan vazgeçebilirler. Mesela bir formasyondaki en yüksek fiyat değeri
100 lira diyelim. Daha sonra bu rakam 97’ye geriliyor, tekrardan yükselerek 100,05’i
görüyor ve en sonunda yine 97’ye iniyor. Bu durumda formasyon döngüsünü
tamamlamıştır ve fiyatların düşmeye devam etme ihtimali bulunmaktadır.
Çift tepe formasyonunu örneklerle ele aldığımıza göre şimdi geldik çift dip
formasyonuna. Fiyat, bir düşüş trendi yakalayıp iyice aşağı indikten sonra tekrar
çıkışa geçerse çift dip formasyonu baş gösterir. Bir sonraki düşüşün ardından fiyat,
ilk inişte ulaştığı seviye civarına gelir, sonrasında da "düşme sonrası tekrar
toparlanma düzeyi” olarak açıklayabileceğimiz çizginin üzerine çıkar.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Yine grafiğimizde gördüğünüz gibi fiyat aynı alanda dolaşıp durmuş ama ne
olursa olsun 1. ve 2. dipleri gösterdiğimiz doğrunun altına inmemiştir. Böylelikle de
formasyon tamamlanmıştır. Fiyatlar tekrardan toparlandığında yatırımcılar uzun
pozisyon alabilirler. Yine bir örnek vermek gerekirse, diyelim ki fiyatlar 97 liraya
düştü, sonra 100 liraya çıktı. Ardından bu sefer de 96,75 seviyesine geldi ama en
nihayetinde tekrardan 100 lirayı görmeyi başardı. İşte böyle bir durumda fiyatların
yükselmeye devam edeceğini söyleyebiliriz.
Üçgen Formasyonlar
Borsa grafiklerinde karşımıza çıkan üçgenler devam ya da trend dönüş

formasyonlarının habercisi olabilir. Bununla birlikte üçgenlerin çoğunlukla devam
formasyonlarını temsil ettiğini de hemen belirtelim. Grafiklerde simetrik, yükselen
ve alçalan olmak üzere üç farklı tip üçgenle karşılaşırız. Aslına bakarsanız çoğu
borsacı için bu üçgenler birbiriyle hemen hemen aynıdır ve sadece şekilsel olarak
farklılık gösterir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Grafiklerde çoğu zaman fiyat sıkışmaları ile karşılaşırız. İşte fiyatlar belirli alanlarda
iyice sıkışınca farklı görünümlerde üçgenler meydana gelir. Eğer fiyatların en
yüksek ve düşük olduğu düzeylere trend çizgileri çekersek bu çizgiler birbirleri ile
neredeyse birleşen bir görüntü ortaya koyar. Tabii bu görüntüye baktığımızda da
adeta bir üçgen görürüz.
Üçgenler nasıl oluşur?
Üçgenler hem yükselen hem de alçalan trendlerde meydana gelir. Konunun

başında da belirttiğimiz gibi üçgenler devam ya da trend dönüş formasyonlarını
temsil ettikleri için yatırımcılar, fiyatların formasyon dışına çıkmasını bekler ve
böylelikle gidişat hakkında tahminlerde bulunurlar.
Devam formasyonuna ait üçgenler genellikle daha yaygındır. Dolayısıyla

yatırımcıların yükseliş trendleri esnasında fiyatların tavan yaptığı noktalara, alçalan
trendler sırasında ise dip noktalarına dikkat etmelerinde fayda vardır.
Simetrik üçgenler, her iki trend çizgisi de birbirine doğru hareket gösterdiğinde
ortaya çıkar.
Düşük trend çizgisi yükselişe geçmişken yukarıdaki trend çizgisi yataylığını

koruyorsa yükselen üçgen diye tabir ettiğimiz şekil meydana gelir. Böyle bir
üçgene baktığımızda fiyatlarda meydana gelen aşağı yönlü düşüşlerin miktar
olarak azaldığını, fiyat artışlarının da genellikle belli bir noktada sabitlendiğini
gözlemleriz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Yüksek trend çizgisi aşağı doğru hareket ederken aşağıdaki trend çizgisi yatay
uzanımını koruyorsa alçalan üçgen oluşur.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bayrak ve Flama Formasyonu
Bayrak ve flama formasyonu da bir nevi devam formasyonudur. İkisi de benzer

amaçlar doğrultusunda kullanılmakla birlikte biraz farklı şekillere sahiptir. Yine de
bayrak ve flama terimleri genellikle birbirinin yerini tutacak şekilde kullanılır, yani
çoğu borsacı bu iki kavram arasında pek bir ayrım yapmaz.
Fiyatlar bir anda tavan yaptığında, sonrasında ise yatay eksende seyir
gösterdiğinde ya da hafiften düşüşe geçtiğinde bayrak ya da flama formasyonu
meydana gelir. Yatay olarak nitelendirdiğimiz hareket sonucunda ortaya
dikdörtgen (bayrak) ya da ufak bir üçgen (flama) benzeri bir şekil çıkar.
Anlayacağınız üzere formasyon unsurlarının isimleri de grafikler üzerindeki bu
şekillerden gelmektedir. Daha önceki grafiklerde de bahsetmiştik, yine aynı şeyi
isteyelim sizden: Takip ettiğiniz bir hisse fiyatının en yüksek ve en düşük noktaları
boyunca trend çizgileri çekin. Bayrak ya da flama oluşmadan önce meydana
gelen keskin fiyat artışı sonucunda bayrak direği olarak adlandırdığımız şekil
ortaya çıkar.
Fiyat tavan yaptıktan sonra başlayan yanal hareket bir süre devam eder, ardından
fiyat tekrardan keskin bir şekilde tırmanışa geçer. İşte kurt borsacılar tam da bu
noktada hamlelerini yaparlar. Bayrak direği ve bayrak ya da flama tam anlamıyla
oluştuğunda yatırımcılar, hisse fiyatının bayrak veya flamanın en üstündeki trend
çizgisinin de üzerine çıkmasını beklerler. Bu gerçekleştiğinde de hemen uzun
pozisyon alırlar. Siz de aynı taktikle hareket ederseniz başarılı olma ihtimaliniz
artacaktır.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Takoz Formasyonu
Takoz formasyonları, birden çok fiyat dalgalanmasından meydana gelir. Herhangi

bir hisse fiyatının giderek daralan biçimde dalgalar yapması sonucunda takoz
formasyonu oluşur. Söz konusu daralma hem yukarı hem de aşağı doğru
gerçekleşebilir. Daha önce de değindiğimiz üçgenler, fiyatların yanal yönde
hareket etmesiyle meydana gelir. Takozlar ise yukarı ya da aşağı yönde ciddi
miktarda hareket gösterir.
Formasyon tamamlanıp fiyat seviyesi artık takozun dışına çıktığında fiyat hareketi
genellikle takozun sivri ucunun tam tersine doğrudur. İşte bu sebepten ötürü
takozlara trend dönüş formasyonu da denir. Konuyu daha iyi kavramanız için
güzel bir örnek verelim: Elinizde bir grafik var. Baktınız, ortada sivri ucu aşağıyı
gösteren bir tane takoz görüyorsunuz (Buna düşen ya da alçalan takoz da denir).
Eğer durum böyleyse formasyon tamamlandıktan sonra hisse fiyatları genellikle
takozun bittiği noktanın üzerine çıkacaktır. Peki ya alçalan takoz yerine elimizde
yükselen bir takoz varsa? İşte bu durumda da formasyonun tamamlanmasının
ardından fiyatlar yukarıya değil aşağıya doğru hareket gösterecektir.
Farz edelim ki yükselen bir takoz görünümü var. O zaman fiyatların alt trend
çizgisinin de aşağısına düşmesini bekleyin, bu gerçekleşince de kısa pozisyon alın.
Ayrıca sizleri hemen uyaralım, bu gibi bir senaryoda fiyatlar daha da düşeceği için
içinde bulunduğunuz tüm uzun pozisyonlardan da çıkın. Eğer elinizde yükselen
bir takoz varsa formasyon içerisindeki en yakın tarihli ve en yüksek fiyat noktasının
biraz üzerine “stop loss” yani zarar durdurma emri koymayı da ihmal etmeyin. Eğer
alçalan bir takoz söz konusuysa stop loss emrini en yakın tarihli düşük fiyat
noktasının azıcık üzerine koyun.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
F yat Boşlukları
Borsada “boşluk” diye tabir ettiğimiz kavram, birbirini takip eden iki fiyat
çubuğunun arasındaki boşluğu temsil eder. Hisse fiyatı iki çubuk arasında ciddi
anlamda değişime uğramışsa ve bu aralıkta herhangi bir alım satım işlemi
gerçekleşmemişse fiyat boşlukları meydana gelir.
Boşluklar hiç beklenmedik zamanlarda meydana gelir. Grafiğe baktığınızda

herhangi bir boşluk görüyorsanız takip ettiğiniz hissenin yatırımcı nezdindeki
değeri bir günden öteki güne kadar değişmiş demektir. Beklenmedik
olduklarından dolayı fiyat boşlukları analiz amacıyla kullanılabilir. Neticede farklı
boşluk türlerine bakarak hangi noktada yeni bir trendin başladığını, ivme
kazandığını ya da son evrelerine yaklaştığını anlayabiliriz.
Çanak formasyonu
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Çanak formasyonu, yine üçgenlerde gördüğümüz gibi devam ya da trend dönüş
formasyonlarını temsil edebilir. Şekil bakımında kap ya da kaseye benzeyen bu
formasyonun sol kısmı hisse satışlarının arttığı bir dönemi temsil eder. Ancak
zaman ilerledikçe satışlar azalır ve fiyatlar tekrardan yükselmeye başlar. Bu
formasyonu incelediğimizde kontrolün hisse satanların elinden hisse alanların
eline geçtiğini gözlemleriz.
Çanak formasyonu tersine döndüğünde alçalan trendin sonuna gelinmiş ve doğal

olarak fiyatlar tekrardan artışa geçmiştir. Bu döngüde fiyatlar azalır, sonra sabit bir
seviye yakalayarak bir süre çizgisini korur, en nihayetinde de tekrardan çıkış
yakalar. Şu ayrıntıyı da vermeden geçmeyelim; fiyatlar sabit düzeye geldiğinde
ufak bir çift dip ya da üçlü dip formasyonu meydana gelebilir. Fiyatın en son
düşüşün başlangıç noktasının üzerine çıkmasıyla birlikte formasyon tamamlanmış
olur.
Eğer günlük ya da haftalık bazda meydana gelirse ve birkaç ay boyunca etkinliğini

korursa çanak formasyonu, genellikle trendlerin ciddi anlamda değiştiğine dair
sinyaller verir. Unutmayın, bazı trendler uzun süre boyunca varlık gösterebilir.
Mesela menkul kıymetler ve döviz piyasalarında birtakım trendlerin beş sene ya da
daha fazla müddette etkinliğini hiç kaybetmediğine şahit olmuşuzdur. Bu
nedenle çanak formasyonunda tam anlamıyla isabetli bir uzun vadeli fiyat hedefi
olduğunu söyleyemeyiz. Bu formasyon daha ziyade bir uyarıcı ya da haberci
niteliğinde olup ileride yepyeni bir trendin baş gösterebileceğine dair ipuçları verir.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
SON SÖZ
Bir şirkete yatırım yapmayı düşünüyorsanız mutlaka o şirketin tam olarak

ne işle meşgul olduğunu öğrenmeli, faaliyet gösterdiği pazar ve sektör
hakkında sağlam bilgiler edinmelisiniz. Asla ama asla önünüzü
görmeden yani yetersiz bilgilerle yola çıkarak yatırım yapmamalısınız.
Herhangi bir yatırımcının şirketlerle ilgili araştırma yaparken bakması

gereken en önemli alanlardan mali tablolardır. Bu tabloların her
bölümünü anlayıp özümsemek, sonra da doğru çıkarımlarda bulunarak
mantıklı yatırım kararları vermek gerekir.
Mali raporların hazırlanıp yayınlanması yasalarla zorunlu kılınmıştır. Mali

raporlar, hem üç aylık periyotlarla hem de yıl sonlarında yayınlanır.
Bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenen mali raporlar,
denetlenmemiş raporlara göre çok daha güvenilirdir ve tarafsız bilgiler
içerir.
Bilanço tablosu bir şirkete ait tüm varlıkları, borçları ve özkaynakları

gözler önüne serer. Gelir tablosunda masraf, gelir ve hisse başına kazanç
gibi veriler yer alır. Nakit akış tablosu, faaliyetlerden elde edilen nakit,
finansmandan elde edilen nakit ve yatırımdan elde edilen nakit olmak
üzere üç kısımdan meydana gelir.
Mali raporların alt kısımlarında yer alan notlar mutlaka okunmalı, asla
göz ardı edilmemelidir zira söz konusu notlar, finansal bildirilerde
yatırımcıların dikkatine sunulan veriler hakkında detaylı bilgiler
içermektedir.
Teknik analize gelicek olursak, tecrübeli yatırımcılar, fiyatların ne yöne

hareket ettiğini belirlemek ve geleceğe dair çıkarımlarda bulunmak için
her daim grafiklerden yararlanırlar.
“Yatırımlarımdan daha fazla gelir elde etmek istiyorum!” mu

diyorsunuz? O halde hiç durmayın ve burada öğrendiklerinizden yola
çıkarak piyasaların hakimi olun!
Hepinize iyi şanslar dileriz.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsa hakkında hazırlamış olduğumuz bu kitabın sonuna gelmiş

bulunuyorsunuz. Buraya kadar okuduğunuz bilgileri bir yol haritası gibi
kullanarak, kendi hisselerinizi seçip analiz edebilirsiniz. Hem de hiçbir yardım
almadan bunu yapmanız mümkündür. Teknik olarak bazı işlemleri nasıl
yapacağınız konusunda sorun yaşarsanız, istediğiniz zaman bize ulaşabilir
veya Youtube’dan ya da internet üzerinden çok kolay bir şekilde sorunuza
cevap bulabilirsiniz. Umarım okuyan herkes için güzel bir başlangıç olması
amacı ile hazırlanan bu rehber, sizlere güzel kazançlar sağlamanızda faydalı
olur.
Bütün bunları anlattıktan sonra “yen başlayanlar” ç n son b rkaç

tavs yem z olacak.
1. Borsaya kesinlikle borç para ile girmeyin, mutlaka kendi birikimlerinizi

kullanın.
2. Birikimlerinizin dörtte birinden fazlasını borsaya yatırmayın.
3. Hisse senedi piyasalarına girdiğiniz ilk anda hemen uzun vadeli kağıt alıp
tutan biri olmayın, önce kısa vadede ufak miktarlarda orta vadeli al-sat yaparak
borsa ve piyasaların işleyişini kavramaya çalışın.
4. Herhangi bir hisse senedini almadan önce geçmiş bir iki yıldaki fiyat
dalgalanmalarına bakın, bu fiyat değişimlerine neden olabilecek geçmişte olan
politik, ekonomik veya sektörel haberleri bulmaya ve anlamaya çalışın.
5. Unutmayın, borsa inerken de çıkarken de para kazanabilirsiniz. Kazanmanın
sadece endeks artışıyla ilgili olacağını düşünmeyin.
6. Bir hisse senedini alırken mutlaka hedef fiyatınız olsun ve o hedef fiyata
ulaşınca satın.
7. Bir hisse senedini satarken, alacağınız fiyatı analiz edip belirleyin ve alın.
8. Hisseleriniz size aşık değildir, siz de onlara aşık olmayın.
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Kaynakça
K taplar
Ekonomi Kitabı, Y. Akverdi, S. N. Ağırnaslı

EKO 201 Ekonomi Ders Notları, 2015, İstanbul Teknik Üniversitesi
Finansal Yönetim 1, N.Aydın, M.Şen, N.Berk
Finansal Yönetim 2, N.Aydın, M.Şen, N.Berk
Fundamentals of Financial Management, J. M. Wachowicz, Jr. & J. C. Van Horne.
ISL 333E Finance Ders Notları, 2013, İstanbul Teknik Üniversitesi
ISL 511 Yatırım Analizi Ders Notları, 2014, İstanbul Teknik Üniversitesi
ISL 532E Financial Engineering Ders Notları, 2015, İstanbul Teknik Üniversitesi
ISS 504E Corporate Finance Ders Notları, 2016, İstanbul Teknik Üniversitesi
ISS 507E Managerial Economics Ders Notları, 2018, İstanbul Teknik Üniversitesi
Valuation, 5th edition.Tim Koller, Marc Goedhart, David Wessels
Warren Buffett Tarzı, Robert G. Hagstrom JR.
İnternet S teler
https://finanswebde.com/
https://www.investaz.com.tr/
https://www.integralforex.com.tr/
http://www.yeniisfikirleri.net/
https://www.qnbfi.com/
http://zinzinzibidi.com/
https://konupara.com/
https://borsanasiloynanir.co/
https://www.investaz.com.tr/
https://www.gcmforex.com/
https://medium.com/@halkyatirim
https://www.xtb.com/tr/forex-egitimi/indikator-ve-osilatorler

Adan Zye Borsaya Yatırım Rehberi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Adan Zye Borsaya Yatırım Rehberi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YATIRIM 101

YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN

Herkes zengin ve mutlu olmak için hızlı ve kolay yöntemlerin

Herhangi bir işte zeka önemli bir etkenken, yaptığınız

Borsada düzenli ve disiplinli bir biçimde hisse satın alıp

Borsa yatırımında başarılı olmak istiyorsanız çok sağlam bir

Bu kitapta, borsaya yeni başlayanlar veya borsada daha önce

Bu kitabın borsada başarılı olmak isteyen herkese faydalı

09 Hisse Senedi Almak

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler

Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri

Yatırım 101 tarafından hazırlanan ve yatırımcıların

Blockchaİn, Bİtcoİn ve Krİpto Paranın Temellerİ

A'dan Z'ye Bİtcoİn ve Krİpto Para Yatırımı (Modül 2)

A'dan Z'ye FİNans EğİTİMİ

Uygulamalı Borsa ve Temel Analİz

Yatırım Fonları ve Portföy

teknİK ANALİZ EĞİTİMİ

Borsa Nedir? Yeni adıyla Borsa İstanbul (BİST)

Hisse Senetleri ile

Hisse senedi yatırımı için belirlenen bir minimum ya da maksimum sınır

Hisse senedi fiyatları üzerine etkili olan faktörlerin ne olduğunu bilmeniz

Borsaya başlamadan bir miktar yatırım deneyiminiz olması sizi olası

Yatırım yaptığınız şirketin kar payı (temettü) ve sermaye artırımına katılma

Hisse senetleri rahatlıkla nakde çevrilebilir; yani likit bir enstrümandır.

Yatırım Hesabı Nasıl

Hangi Bankadan Yatırım

Hangi banka üzerinden yatırım hesabının

Hangi bankayı seçeceğinize karar vermek için

Eğer diğer bankalarla çalışmak istiyorsanız

Yatırım Hesabı Ücretleri ve

"H sse senetler nde para kazanmanın anahtarı onlardan

Hemen her bankanın uyguladığı ücret ve komisyon politikaları birbirinden

Bankaların ve aracı kurumların işletim ücretleri ile komisyon oranları

Dolayısıyla bankaların web sitelerinden bu konuda bilgi alabileceğiniz gibi

Yatırım Hesabına Para Yatırma

Yatırım hesabınızı açtıktan sonra, hisse senedi alım-satımı yapmak için

Aracı kuruluşa para transferi yaparak veya yatırım hesabınızı bankadan

"D ğerler nden daha akıllı

Hisse senedi almak için izlenmesi gereken

1. Aracı kurum veya banka seçimi

İlk Hisse Senedi Alım

Emir Tipleri Nelerdir?

İlk defa borsada hisse senedi alacaklar, bu işlemi gerçekleştirirken, belli

Lot: Borsa İstanbul’da işlem yapan bir yatırımcının karşılaştığı “lot”

B st 30: BIST 30 Endeksi, Borsa İstanbul pazarlarında işlem gören, piyasa

Sermaye piyasasında, şirketler Borsa İstanbul tarafınca belirlenmiş olan

Gel şen İşletmeler Pazarı: Gelişme ve büyüme potansiyeline sahip, halka

Yakın İzleme Pazarı: Belirli gelişmelerin oluşması halinde Yıldız Pazar,

Boğa ve Ayı Pisası Nedir?

Ayı piyasasının en bilinen örneklerinden biri, yaklaşık üç ay süren ve % 30 düşüşle

Hisse Senedi Alırken

P yasayı Anal z Etmek

Yatırım Tutarı Bel rley n

Hisse Senedi Alırken

Bu konu oldukça geniş ve üzerine çok zaman harcamanız gerekiyor. Ekonomik

H sse Sened Nasıl Seç l r?

Hisse Senedi Alırken

Sektör ve Ş rket Anal z Yapın

Uzun Vadel Düşünün

Nereden başlayacağınızı y bel rley n: Mutlaka

Kazandıran Bir Hisse

Kazandıran Bir Hisse

Ş rket n borçluluk durumunu öğren n: Mutlaka şirketin bilanço tablosunu kontrol