TEKNİK RESİM

Geometrik Çizimler-1
Ders Notları:
Mehmet Çevik
Dokuz Eylül Üniversitesi
2010

Geometrik Çizimler - 1
• T-cetveli ve Gönye kullanımı
• Bir doğrunun orta noktasını bulma
• Doğruya, üzerindeki bir noktadan dikme
çıkma
• Doğruya, dışındaki bir noktadan dikme
inme
• Doğruya, istenen noktadan dikme çıkma
• Bir doğruyu istenen sayıda eşit parçaya
bölme
• Bir açının açıortayını çizmek
Geometrik Çizimler-1
• Dik açıyı üçe bölmek
• Bir açıyı taşımak
• Tepe noktası bilinmeyen açının açıortayı
• Gönye ile 15°katlarında açılar çizmek
• Eşkenar üçgen çizmek
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
2/32
• Daire içine eşkenar üçgen çizmek
• Kare çizmek
• Dairenin merkezini bulmak
• Çemberin içine ve dışına kare çizmek
• Kenar uzunluğu bilinen beşgen çizmek
• Çember içine beşgen çizmek
• Çember içine altıgen çizmek
• Çember içine yedigen çizmek
• Birbirine paralel iki doğruyu iki yayla
birleştirmek
• Doğru üzerindeki bir noktayla diğer doğruyu
birleştirmek
• Çember dışındaki noktadan çembere teğet
çizmek
• Çember üzerindeki bir noktadan çembere
teğet çizmek
• İki daireye dıştan ortak teğet doğru çizmek
• İki daireye içten ortak teğet doğru çizmek
 3/32

T-cetveli ve Gönye kullanımı

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 4/32

Bir doğrunun orta noktasını bulma

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 5/32

Doğruya, üzerindeki bir noktadan dikme çıkma

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 6/32

Doğruya, dışındaki bir noktadan dikme inme

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 7/32

Doğruya, istenen noktadan dikme çıkma

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 8/32

Bir doğruyu istenen sayıda eşit parçaya bölme

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 9/32

Bir açının açıortayını çizmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 10/32

Dik açıyı üçe bölmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 11/32

Bir açıyı taşımak

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 12/32

Tepe noktası bilinmeyen açının açıortayı

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 13/32

Gönye ile 15°katlarında açılar çizmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 14/32

Eşkenar üçgen çizmek

Geometrik Çizimler-1

Pergel ile Gönye ile

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 15/32

Daire içine eşkenar üçgen çizmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 16/32

Kare çizmek
Geometrik Çizimler-1

Pergel ile Gönye ile

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 17/32

Dairenin merkezini bulmak

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 18/32

Çemberin içine ve dışına kare çizmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 19/32

Kenar uzunluğu bilinen beşgen çizmek

Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 20/32

Çember içine beşgen çizmek

1. O merkezine göre çember çizilir.
2. OA yarıçap uzunluğunun orta noktası B bulunur. B merkez olmak üzere
pergel R1= BC kadar açılarak çizilen yay ile çember ekseni D noktasında
kesiştirilir.
3. CD ölçüsü beşgenin kenar uzunluğudur. Bu ölçü, R2 yayıyla çember
üzerine sırayla işaretlenip çember beşe bölünür.
4. Bulunan noktalar birleştirilerek beşgen tamamlanır.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 21/32

Çember içine altıgen çizmek

1. R yarıçaplı çember çizilir.

2. Pergel açıklığı bozulmadan A ve B noktaları merkez olmak üzere iki yay
çizilerek çember üzerinde altıgenin diğer noktaları bulunur.
3. Çember üzerinde bulunan noktalar ile A ve B noktaları sırasıyla
birleştirilerek altıgen çizimi tamamlanır.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 22/32

Çember içine yedigen çizmek

1. R yarıçaplı çember çizilir.
2. Pergel açıklığı bozulmadan A noktasına konarak O merkezinden geçen,
B ve C noktalarında kesen yay çizilir.
3. B ve C noktalarının birleştirilmesiyle eksen üzerinde D noktası bulunur.
4. Bulunan BD mesafesi yedigenin kenar uzunluğudur. Pergel BD kadar
açılarak çember yedi eşit parçaya bölünür.
5. Bulunan noktalar birleştirilerek yedigen çizimi tamamlanır.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 23/32

Birbirine paralel iki doğruyu iki yayla birleştirmek

1. Doğrular üzerindeki A ve B noktaları birleştirilir.

2. AB doğrusu üzerinde herhangi bir T noktası işaretlenir.
3. Bulunan AT ve BT doğrularının orta dikmeleri çizilir. A ve B
noktalarından da doğrulara dikmeler çıkılır.
4. Doğruların kesiştiği C ve D noktaları merkez olmak üzere AT ve BT
noktaları arasında yaylar çizilir.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 24/32

Doğru üzerindeki bir noktayla diğer doğruyu birleştirmek

1. Doğru üzerindeki A noktasından dikme çıkılır. R yarıçap ölçüsü işaretlenerek
B merkezli R yayı çizilir.
2. Yine B merkez olmak üzere pergel 2R kadar açılarak bir yay daha çizilir.
3. Diğer doğruya R mesafesinde paralel doğru çizilerek 2R yayını kestiği C
noktası bulunur.
4. B ve C merkez noktaları birleştirilerek ve C noktasından doğruya dik inilerek T
teğet noktaları bulunur.
5. C merkez olmak üzere R yarıçaplı yayla daha önce çizilmiş yay T noktaları
arasında birleştirilir.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 25/32

Çember dışındaki noktadan çembere teğet çizmek

1. Çember dışındaki P noktası ile O merkezini birleştiren doğru çizilir.

2. PO doğrusunun orta noktası (A) bulunur.
3. A merkez olmak üzere O ve P ’den geçen daire çizilir.
4. Çizilen bu daire ile çemberin kesiştiği noktalar (T1,2) teğet noktalarıdır.
5. P noktası T noktası ile birleştirilirse teğet doğru çizilmiş olur. T noktası O
merkeziyle birleştirilirse teğet doğrusuna dik doğru çizilmiş olur.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 26/32

Çember üzerindeki bir noktadan çembere teğet çizmek

1. Gönyenin dik kenarlarından birisi O merkez ile P noktasına göre

ayarlanır.
2. Gönyenin dik olmayan kenarına T cetveli veya diğer gönye yerleştirilir.
3. Gönyenin diğer dik kenarı P noktasına ayarlanıp çembere teğet doğru
çizilir.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 27/32
l ile
e
P e r g
İki daireye dıştan ortak teğet doğru çizmek
1. Dairelerin merkezleri arasındaki mesafenin orta noktası A bulunur.
2. A merkez olmak üzere O1 ve O2 noktalarından geçen daire çizilir.
3. Büyük dairenin yarıçap ölçüsünden küçük dairenin yarıçap ölçüsü
çıkarılarak (R1-R2) büyük dairenin O1 merkezinden daire çizilir.
4. Çizilen bu daireyle A merkezli dairenin kesişme noktaları B ve C bulunur.
5. O1 merkezi ile B ve C noktalarından geçen doğrularla T1 teğet noktaları
elde edilir.
Geometrik Çizimler-1

6. B ve C noktaları O2 merkeziyle
birleştirilir. Pergel O2B kadar açılıp,
T1 noktaları merkez olmak üzere
küçük daire kesiştirilir ve T2 teğet
noktaları bulunur.
7. T1 ve T2 teğet noktalarının
birleştirilmesiyle teğet doğru çizilir.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 28/32
ile
ye
Gö
n
İki daireye dıştan ortak teğet doğru çizmek

1. Gönyenin bir kenarı iki daireye de teğet olacak şekilde ayarlanıp T

cetveli üzerine yerleştirilir.
2. Gönyenin diğer dik kenarı ile O1 ve O2 merkezlerinden doğrular çizilerek
T1 ve T2 noktaları bulunur.
3. T1 ve T2 teğet noktaları birleştirilerek teğet doğru çizilir.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 29/32
yol
a
Kı
s İki daireye dıştan ortak teğet doğru çizmek
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 30/32

ile
e r ge l
İki daireye içten ortak teğet doğru çizmek
P
1. Dairelerin merkezleri arasındaki mesafenin orta noktası A bulunur.
2. A merkez olmak üzere O1 ve O2 noktalarından geçen daire çizilir.
3. Dairelerin yarıçaplarının toplamı olan (R1+R2) yarıçapında merkezi O1
olacak şekilde daire çizilir.
4. Çizilen R1+R2 yarıçaplı daireyle daha önce çizilen dairenin kesiştiği B
noktaları işaretlenir.
5. B noktaları O1 merkeziyle birleştirilir ve T1 noktaları bulunur.
Geometrik Çizimler-1

6. Pergel O2B kadar açılıp T1 noktaları

merkez olmak üzere O2 merkezli
daire kesiştirilir ve T2 noktaları
bulunur.
7. T1 ve T2 teğet noktaları birleştirilerek
teğet doğru çizilir.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 31/32

ile
n ye İki daireye içten ortak teğet doğru çizmek
Gö

1. 90°lik gönyenin dik kenarı iki daireye teğet olacak şekilde ayarlanır.
2. Gönyenin dik kenarı T cetveli üzerinde kaydırılarak O1 ve O2
merkezlerinden geçen doğrularla T1 ve T2 noktaları bulunur.
3. T1 ve T2 noktaları dairenin arasından geçecek şekilde birleştirilerek içten
teğet çizimi tamamlanır.
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 32/32

ol
Kı
s a y
İki daireye içten ortak teğet doğru çizmek
Geometrik Çizimler-1

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü