MAKABAYANG PAGKILOS SA EDUKASYON

1. Claro M. Recto - Isinagawa ang makabayan kahilingan at ipinahayag ang mga ito
sa iba't ibang sektor ng lipunan.

2. Pagkilala sa Kapangyarihan ng Pilipinas - Isinulong ang ideya na dapat kilalanin

ang kapangyarihan ng Pilipinas sa mga base-militar ng Estados Unidos sa bansa.

3. Pagsusuri ng Ugnayang Pangkabuhayan - Ipinaglaban ang pagtutuwid ng tiwaling

ugnayang pangkabuhayan ng Pilipinas at ng Estados Unidos.

4. Pilipino Muna - Tinangkilik ang patakarang "Pilipino Muna" ng mga mangangalakal.

5. Pagpapahalaga sa Kultura - Nakita ang mga palatandaan ng pagpapahalaga sa

kultura sa larangan ng sining.

6. Organisadong Pagkilos sa Edukasyon - Kulang sa organisadong pagkilos ng mga

pinuno ng pamantasan upang maging makabayan ang edukasyon.

7. Kakulangan sa Programang Pang-Edukasyon - Hindi pa nagkaroon ng buong programang

pang-edukasyon na makapantay sa mga programa para sa politika at ekonomya.

8. Kalagayan ng Kilusang Makabayan - Ipinapahayag na ang kilusang makabayan ay

maaaring lumpo sa simula dahil sa kawalan ng kamalayan ng mamamayan sa mga
suliranin ng bayan.

MGA BAGONG PAG-UNAWA

1. Pagbabago sa Ugnayan ng Pilipinas at Estados Unidos - Muling sinalaysay ang

ugnayan ng dalawang bansa sa ika-20 siglo, kung saan may pagbabago sa pananaw ng
ilang lider pampulitika at pang-ekonomya ukol dito.

2. Nasyonalismo - Ang kanilang kilos ay nagpapakita ng nasyonalismong pangkabuhayan

at pampulitika, na layuning baguhin ang mga kamalian ng mga naunang lider at
tapusin ang rebolusyon na nagsimula noong 1896.

3. Edukasyon - Binabakas pa rin ng marami sa mga lider sa edukasyon ang kanilang

mga koneksiyon sa Amerikanong sundalo, na nagiging mga guro at bahagi ng kolonyal
na hukbo.

4. Hindi Akma na Sistema ng Edukasyon - Pinuna na ang sistema ng edukasyon na

ipinatupad ng Amerikano ay hindi akma sa pangangailangang pampulitika at pang-
ekonomya ng Pilipinas.

5. Kolonyalismong Amerikano - Itinuring na ang sistema ng edukasyon na ito ay likha

ng kolonyalismong Amerikano at kinailangang umakma rito.

ANG PAGBIHAG SA KAISIPAN

1. Pagbihag sa Kaisipan - Itinatampok ang ideya na ang pinakamabisang paraan ng

paglupig sa isang bansa ay ang pagbihag sa kaisipan nito.

2. Tagumpay Militar - Nililinaw na ang tagumpay militar ay hindi nangangahulugan ng

ganap na paggapi sa bansa, at ito'y hindi tiyak hangga't buhay ang diwang
mapanghimagsik ng mga mamamayan.

3. Digmaang Pandaigdig - Binigyang-diin ang katatagan ng diwang mapanghimagsik ng

mga Pilipino sa panahon ng pananakop ng mga Hapones noong Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
4. Kahalagahan ng Kaisipan - Ipinakita na ang mga Hapones ay nakapagtatagumpay sa
pamamagitan ng pagkamit ng kaisipan ng mga Pilipino, partikular na ng mga kabataan,
upang mapaluhod ang bansa sa kanilang kapangyarihan.

5. Edukasyon - Binigyang-diin ang papel ng edukasyon bilang sandata sa mga digmaan

para sa pagsakop ng mga bansa.

6. Implementasyon ng Amerikanong Sistema ng Paaralan - Inilarawan kung paano

itinataguyod ng mga Amerikanong lider sa Pilipinas ang sistema ng paaralang publiko
bilang isang paraan para magkaruon ng kapayapaan at makuha ang pabor ng mamamayan
pagkatapos ng digmaan.

7. Edukasyon bilang Operasyong Militar - Ipinaliwanag na ang paglalaan ng malaking

pondo para sa edukasyon ay bahagi ng operasyong militar upang mapanatili ang
kapayapaan sa buong bansa.

ANG MGA UGAT NG EDUKASYONS KOLONYAL

1. Pilipinas ay itinuring na kasangkapan para sa kolonyalismo at pang-aari ng mga

Amerikano.

2. Layunin ng Amerikano - Isinagawa ang edukasyon upang turuan ang mga Pilipino na
sumunod sa mga patakarang Amerikano at para hubugin ang kanilang kaisipan ayon sa
mga ideyolohiyang Amerikano.

3. Pag-alis ng Mithiin ng Pagtutol - Ang sistema ng edukasyon ay ginamit para

alisin ang likas na mithiin ng mga Pilipino na labanan ang dayuhang kapangyarihan.

4. Pagsilip sa Sistema - Ipinaliwanag na ang sistema ng edukasyon ng mga Amerikano

ay isang hakbang para masupil ang nasyonalismo ng Pilipino.

5. Pagpapakilala ng Wikang Ingles - Itinakda ang paggamit ng Ingles bilang wika sa

paaralang elementarya, na nag-udyok sa mga Pilipino na gamitin ito at hindi ang
kanilang sariling wika.

6. Pagpapatala ng mga Guro - Ang mga guro mula sa Estados Unidos ay ipinadala sa
Pilipinas upang magturo, at sa huli, nagtayo ng batalyon ng mga guro upang
magsagawa ng Amerikanong sistema ng edukasyon.

7. Pagtangkilik sa Wikang Katutubo - Nilinaw na ang kalakhan ng mga kolonyal na

bansa ay pinanatili ang paggamit ng kanilang katutubong wika sa paaralang
elementarya, ngunit sa Pilipinas ay itinakda ang paggamit ng Ingles.

ANG AMERIKANONG BISE-GOBERNADOR

1. Kahalagahan ng Edukasyon - Pinapakita ang kahalagahan ng edukasyon bilang isang

instrumento ng pananakop, at ang Amerikano ay hindi nagmaliit dito.

2. Pangangasiwa ng Kagawaran ng Edukasyon - Ipinakita na ang Kagawaran ng Edukasyon

ay hindi ipinagkatiwala sa sinumang Pilipino kahit na itinaguyod ang autonomy sa
gobyerno.

3. Pagtangkilik sa Wika at Kultura ng Amerika - Ipinakita ang pagsusuri sa paggamit

ng Ingles at pagsalubong sa kultura at mga halimbawa mula sa Amerika.

4. Epekto ng Edukasyon - Ipinakita na ang edukasyon ay nagbigay ng kakayahan sa mga

Pilipino na makipag-ugnayan sa mga dayuhan at matuto ng kaalaman, ngunit ito ay
isinagawa para sa layunin ng kolonyalismo.
5. Amerikanong Pagtingin sa Kasaysayan - Ipinakita ang Amerikanong interpretasyon
ng kasaysayan ng Pilipinas na nagdulot ng pagkakaroon ng di-iginagalang na tingin
sa mga bayani ng Pilipinas.

6. Epekto ng Sistema ng Edukasyon - Isinalaysay na ang sistema ng edukasyon ng

Amerikano ay naging kasangkapan ng kanilang patakarang kolonyal, nagdulot ng
pagsang-ayon ng masa sa kulturang Amerikano, at ginamit upang mapanatili ang
pangalawang klase na pagtingin sa sariling kasaysayan at kultura.

7. Kabuluhan ng Maagang Edukasyon - Binigyang-diin na ang edukasyon, kahit pa sa

ilalim ng kolonyalismo, ay nagkaruon ng mga positibong epekto sa Pilipino sa
pagkatuto ng Ingles at pagkakaroon ng makabagong kaalaman.

8. Mga Bunga ng Edukasyon - Ipinaliwanag na ang edukasyon ay nagkaruon ng

positibong bunga sa pagtangkilik sa kultura at wika ng Amerika sa Pilipinas, at
ito'y nagbukas ng pinto para sa maraming Pilipinong-Amerikano.

ANG MGA LAYUNIN NG EDUKASYONG AMERIKANO

1. Layunin ng Sistema ng Edukasyon - Ipinakita na ang sistema ng edukasyon ay

itinatag ng mga Amerikano hindi para sagipin ang kamangmangan ng mga Pilipino,
kundi upang maisakatuparan ang kanilang layuning pangkabuhayan at pampulitika.

2. Layunin ng Kolonyalismong Amerikano - Ito ay para sanayin ang mga Pilipino na

maging mamamayan ng isang bansang sakop ng Estados Unidos.

3. Benevolent Assimilation Proclamation - Ipinakita na ang tunay na layunin ng mga

Amerikano sa Pilipinas ay nakalimbag sa Benevolent Assimilation Proclamation ni
Pangulong McKinley, kung saan ang mga Amerikano ay determinadong "iligtas" ang
Pilipino mula sa panganib ng maagang pagsasarili.

4. Paggamit ng Dahas - Ipinakita na ang Amerikano ay handa gamitin ang dahas upang
mapanatili ang kanilang kontrol sa Pilipinas.

5. Kontrol ng Estados Unidos - Ang sistema ng edukasyon ng Pilipinas ay hinubog

upang mapanatili at palawakin ang kontrol ng Estados Unidos sa bansa.

6. Supresyon ng Kilusang Naglalayon ng Kalayaan - Ipinakita na ang mga Amerikano ay

pinalabas na mga kilusang naglalayon ng kalayaan bilang subersibo, at itinakda ang
kanilang papel sa kolonyal na patakarang Amerikano.

7. Sistema ng Edukasyon Bilang Kasangkapan - Ang sistema ng edukasyon ay naging

kasangkapan para mapanatili ang kolonyalismo at makapagbuo ng mga pag-uugali na
nakatutugma sa mga layunin ng Amerikano.

ISANG BAYANG INIHIWALAY SA KANYANG KAHAPON

1. Paggamit ng Ingles bilang Wikang Panturo - Ang pasiya na gamitin ang Ingles
bilang wikang panturo ay naging mahalagang hakbang sa kolonyalismo, at ito ay
nagdulot ng paghiwalay sa Pilipino mula sa kanilang nakaraan at nag-udyok sa kanila
na maging mamamayan ng isang bansang sakop ng dayuhang kapangyarihan.

2. Epekto ng Wikang Ingles - Ang paggamit ng Ingles ay nagbukas ng pinto para sa

mga Pilipino upang matuto ng iba't ibang aspeto ng Amerikanong kultura at
pamumuhay.

3. Pagkalimot sa Makabayang Mithiin - Ang edukasyon ay nag-udyok sa mga Pilipino na

kalimutan ang kanilang makabayang mga mithiin at itapon ang mga ito upang maging
masunurin sa bagong pamamahala.

4. Pagsasagawa ng Bagong Kaayusan - Ang Amerikano ay inaasahan ang mga Pilipino na

sundan ang kanilang mga halimbawa at maging mga "ulirang kolonyal" na handa sumunod
sa mga panuntunan ng kolonyalista.

5. Di-iginagalang na Pagtingin sa mga Bayani ng Pilipinas - Ang mga bayani ng

Pilipinas, tulad ni Macario Sakay, ay itinuring na mga tulisan at salarin,
samantalang ang mga Amerikano ay inilalagay sa mataas na antas.

6. Paggamit ng Kasaysayan - Ang mga aklat pangkasaysayan ay pinagtatakpan ang mga

karahasan na ginawa ng hukbong Amerikano, at inilalarawan ang Espanya bilang
kontrabida at ang Estados Unidos bilang tagapagligtas.

7. Pambansang Pagkakakilanlan - Ang pagsusuri sa katutubong kaalaman at kultura ng

Pilipino ay maaaring humantong sa pagbuo ng isang pambansang pagkakakilanlan na
magtutumbas sa interes ng tao at hindi sa interes ng mga kolonyalista.

8. Pagsasawalang-bahala sa Kasaysayan ng mga Ninuno - Ipinakita na ang mga Pilipino

ay parang mga banyaga na nagtungo sa kanilang sariling bansa, na itinuturing na
walang halos kaugnayan sa kanilang kasaysayan at kultura.

9. Kakulangan sa Pagnanasa na Iparinig ang Tunay na Kasaysayan - Ang tunay na

kasaysayan ng mga Pilipino, kasama na ang karahasan ng Kastila at Amerikano, ay
hindi napanariwa ng mga Pilipino sa ilalim ng kolonyalismo.

10. Pagkakaroon ng Iba't ibang Pananaw - Ang tekstong ito ay nagpapakita ng

kakulangan sa pagkaunawa sa tunay na kasaysayan at nagpapakita ng mga pagkakaiba-
iba sa mga pananaw hinggil sa pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas.

MGA PANGKABUHAYANG PANANAW

1. Kontrol ng Sistemang Pangkabuhayan - Ang kontrol ng ekonomiya ng sakop na bansa

ay naging pundasyon ng kapangyarihan ng mga mananakop, at ang Amerika ay gumamit ng
malayang kalakalan bilang patunay ng kanilang kabutihang-loob at pagkakawanggawa.

2. Suporta ng Sistemang Pang-Edukasyon - Ang sistema ng edukasyon ay sumusuporta sa

pananaw na ito at nagpapalambot ng mga epekto ng pang-aabuso sa Pilipino.

3. Pagsalaysay ng Amerika Bilang Mapagkawanggawang Bansa - Sa mga aklat-

pangkasaysayan, inilalarawan ang Amerika bilang mapagkawanggawang bansa na pumunta
sa Pilipinas upang sagipin ang mga Pilipino mula sa Espanya at magbahagi ng
kalayaan at demokrasya.

4. Edukasyong Pang-Amerikano - Ang edukasyong Amerikano ay naging daan upang ang

mga Pilipino ay hindi lamang natuto ng bagong wika kundi naging mga bagong klaseng
Amerikano. Ang buhay-Amerikano ay unti-unting lumukob sa kanila.

5. Pananampalataya sa Agrikultura - Ang Amerikano ay itinuro sa mga Pilipino na ang

Pilipinas ay dapat na pang-agrikultura, at ito ay nagdulot ng pagwawalang-bahala sa
industriyalisasyon at pag-aakala na ang kabukiran ang tanging paraan ng kabuhayan.

6. Hindi Inilalakip ang Pag-unlad ng Lunsod - Ang mga ulirang larawan ng buhay sa
Pilipinas ay hindi nagsasalaysay ng kahirapan, karamdaman, o iba pang suliranin sa
buhay nayon. Ang mga edukado ay hindi interesado sa pagpapaunlad ng kabukiran.

7. Takot sa Industriyalisasyon - Ang edukasyon ay nagpalaganap ng takot sa

industriyalisasyon at nagpapahayag na ito ay hindi angkop para sa bansa.
8. Kababaang-loob Tungkol sa Kalakal ng Iba - Ang mga Pilipino ay hindi nagtitiwala
sa kalidad ng sariling mga produkto at mas pinipili ang mga produktong Amerikano,
na nagdulot ng kahirati sa sariling ekonomiya.

9. Konsentrasyon sa Agrikultura - Ang mga edukasyon ay pinagtibay ang paniniwala na

ang Pilipinas ay para sa agrikultura lamang, at hindi maaaring magkaruon ng iba
pang uri ng ekonomiya.

10. Pang-Asyano na Paniniwala - Ang mga Pilipino ay kinokontento sa pagiging pang-

agrikultural at hindi nangangarap na makamtan ang industriyalisasyon tulad ng mga
Asyano na nakamtan ito.

PAGTATANIM NG MGA AMERIKANONG INSTITUSYONG PAMPULITIKA

1. Impluwensya ng Amerikanong Edukasyon - Ang edukasyong Amerikano ay nagdala ng

mga kaisipang pampulitika ng Amerika sa Pilipinas at nagresulta sa pag-usbong ng
mga Amerikanong institusyong pampulitika sa bansa.

2. Mga Partidong Pampulitika - Ang mga partidong pampulitika sa Pilipinas ay naging

katawa-tawang kopya ng banyagang modelo sa paggamit ng impluwensiya, pangungurakot,
at pangangalakal sa politika. Hindi nila naipamalas ang tunay na simulaing mahalaga
para sa kalayaan.

3. Kasangkapan ng Kolonyalismo - Habang panahon ng kolonyalismong Amerikano, ang

mga partidong pampulitika ay naging kasangkapan ng kolonyalismo, at hindi sila
naging tagapagpaliwanag ng tunay na kagustuhan ng mamamayan.

4. Pagtanim ng mga Institusyong Pampulitika - Ang mga Amerikano ay nagtangkang

itanim ang kanilang mga institusyong pampulitika sa Pilipinas, ngunit nais din
nilang mapanatili ang kanilang kontrol sa bansa.

5. Pagtutol sa Tradisyonal na Demokrasya - Ang mga Amerikano ay ipinilit sa mga

Pilipino ang mga institusyong pampulitika na kinikilala sa Amerika. Ito ang
nagdulot ng pagtutol sa mga tradisyonal na institusyon na maaaring nagbigay sa
Pilipino ng kanilang demokratikong kultura.

6. Kalayaan sa Pamamahayag - Ang konsepto ng kalayaan sa pamamahayag ay isang

halimbawa ng isang pandaigdigang doktrina na ipinapairal sa Pilipinas, ngunit may
mga pag-aalinlangan tungkol sa pagpasa nito sa mga Pilipino dahil sa takot na ito'y
maaaring mapasakamay ng dayuhan.

PANGANGAILANGAN NG MULING PAGSUSURI

1. Pananaw sa Edukasyon - Ang pangunahing hiling ng kalayaang pangkabuhayan at

karapatan sa pagpapasiya ng sarili ay nagtutulak sa mga pinuno sa edukasyon na
suriin ang kanilang pilosopiya at oryentasyon sa paghubog ng mga Pilipino.

2. Sistema ng Edukasyong Kinasangkapan ng Kolonyalista - Ang patuloy na

pagsasaalang-alang sa sistema ng edukasyong ipinakilala ng kolonyalista ay hindi na
angkop sa malalaking pagbabagong pangkabuhayan at pampulitika sa bansa.

3. Makabayang Edukasyon - Ang makabayang edukasyon ay hindi lamang pangangalap ng

impormasyon kundi paghubog sa tao upang maging kapakipakinabang sa lipunan at
makapampanatili ng mga makabayang layunin.

4. Ugnayang Edukasyon at Lipunan - Ang edukasyon ay hindi maaaring ihiwalay sa

lipunan at hindi rin maaaring ihiwalay sa kalagayan ng bansa sa isang tiyak na
panahon.
5. Kaibahan sa Ekonomiya, Pulitika, at Kultura - Ang pag-iiba sa ekonomiya,
pulitika, at kultura ng bansa ay nagreresulta sa kaibahan ng mga adhikain ng
edukasyon ng isang bansa kumpara sa iba.

6. Hindi Pagsusunod-sunod - Hindi maaaring isunod ang mga layunin ng edukasyon ng

Pilipinas sa mga bansang tulad ng Amerika na may mas maunlad na teknolohiya, dahil
magkaiba ang kanilang kalagayan at adhikain.

PAGTATAGLAY NG KANLURANING PANANAW

1. Pagkakaiba ng Ekonomiya - Ang Estados Unidos ay may malaganap na

industriyalisasyon at ekonomiya na may mataas na antas ng pag-unlad, samantalang
ang Pilipinas ay may kolonyal na ekonomya na hindi pa ganap na maunlad.

2. Pulitikal na Kalagayan - Ang politika ng Estados Unidos ay naghuhunos sa iba't

ibang bansa, at kamakailan lang nakaalpas ang Pilipinas mula sa kolonyalismo at
patuloy na nagsusumikap para sa ganap na kalayaan.

3. Kultura - Ang Estados Unidos ay may masigla at matingkad na kultura, na malaya

umunlad na walang balakid mula sa ibang bansa. Ang Pilipinas ay may sariling
kultura at tradisyon na kailangang pangalagaan.

4. Edukasyon - Ang edukasyon sa Estados Unidos ay may internasyonalismo at hindi

itinuturing ang nasyonalismo bilang pangunahing halaga. Sa Pilipinas, ang edukasyon
ay hindi dapat makalimutan ang makabayan na aspeto.

5. Nasyonalismo - Ang edukasyong Amerikano ay hindi nagbibigay-diin sa uri ng

nasyonalismo na kailangan ng Pilipinas. Sa halip, ito ay mas nakatuon sa
internasyonalismo, na maaaring magkaruon ng hindi mabuting epekto sa pagsasaliksik
ng pambansang identidad at kalayaan.

6. Katangian ng Edukasyon - Sa kabuuan, ang mga punto na ito ay nagpapakita ng mga

pagkakaiba sa pamantayan ng edukasyon sa Pilipinas at Estados Unidos, kung saan ang
Pilipinas ay may pangalawang makabayan na kaisipan na dapat palakasin sa edukasyon
para sa kanyang kalagayan at pag-unlad.

MGA PILIPINONG MAKA-DAYUHAN

1. Hinayaan ang Dayuhan na Kontrolin ang Ekonomya - Ang Pilipinas ay nagpahintulot

sa mga dayuhan na kontrolin ang ekonomya nito, at inilalagay ang kanilang interes
bago ang kapakanan ng nakararami. Ipinagmamalaki pa natin ang kanilang tagumpay sa
pagkamal ng kayamanan sa ating bansa.

2. Kurapsyon at Katiwalian - May ilang Pilipino na naging bahagi ng kurapsyon at

katiwalian sa pakikitungo sa mga dayuhan, at ang ilan ay mas binibigyang halaga ang
dayuhan kaysa sa mga kapwa Pilipino.

3. Edukasyon - Ang sistema ng edukasyon sa Pilipinas ay hindi sapat na nagtuturo ng

makabayan na mga prinsipyo. Itinuturo ang pagkamakabayan sa makitid na anyo tulad
ng paggalang sa watawat, ngunit hindi ito naipapahayag ng totohanan na pagmamahal
sa bayan.

4. Kawalan ng Nasyonalismo - Ang Pilipinas ay may kakulangan sa makabayan na

pananaw. Ang kolonyal na edukasyon ay nagpapalaganap ng maling pag-iisip na hindi
tayo uunlad nang walang tulong ng dayuhan, at nagiging bahagi tayo ng malalim na
kabobohan.

5. Pagsikil sa Katotohanan - Ipinapakita ng kolonyal na edukasyon ang magagandang

panig ng kolonyalismo at itinatago ang mga masamang aspeto. Ipinapakubli nito ang
mga kalupitan at pang-aabuso ng mga dayuhan.

6. Paglimos ng Pagmamahal sa Bayan - Ang sistemang pang-edukasyon ay naglilikha ng

mga mamamayan na walang malasakit sa kanilang bayan, na nagpapalaganap ng kawalang
malasakit sa pag-aalipusta at pagsamantala ng mga dayuhan.

7. Pagkakaroon ng Makabayang Edukasyon - May pangangailangan para sa isang

makabayang edukasyon sa Pilipinas na magtuturo ng wastong pananaw ukol sa
kasaysayan, kultura, at ekonomiya ng bansa upang mapanatili ang kalayaan at
pagsusulong ng mga interes ng mamamayan.

ANG SULIRANIN NG WIKA

1. Usapin ng Wika - Ang pinakamalaking problemang kinakaharap ng sistema ng

edukasyon sa Pilipinas ay ang usapin ng wika. Ang mga eksperimento tungkol sa
paggamit ng wikang katutubo ay patuloy na isinasagawa upang malaman kung alin ang
mas epektibo. Marami ang hindi sumasang-ayon sa paggamit ng sariling wika, at
mayroong matinding pagkagumon sa kolonyal na edukasyon.

2. Importansya ng Sariling Wika - Hindi maiwasan ang katotohanang ang tao ay mas
maalam at kumportable sa paggamit ng kanilang sariling wika. Sa malalayang bansa,
natural ang paggamit ng katutubong wika sa edukasyon.

3. Epekto ng Kolonyal na Edukasyon - Ang kolonyal na edukasyon ay nagpapalaganap ng

maling pananaw na hindi maaring magkaruon ng tunay na edukasyon kung hindi ito
nakabatay sa kahusayan sa paggamit ng Ingles.

4. Paggamit ng Wika sa Edukasyon - Kahit ngayon, ang katutubong wika ay itinuturo

lamang hanggang sa ikalawang baytang ng edukasyon, at hindi pa rin naililinaw ang
usapin kung ito ay gagamitin sa mas mataas na baytang ng pag-aaral.

5. Pag-iiwan ng Katutubong Wika - Ang paggamit ng dayuhang wika ay nagiging sanhi

ng pagkakalimutan at pag-iwan ng sariling wika ng mga Pilipino. Ang mga ito ay
nagiging dayuhang wika.

6. Epekto ng Ingles - Ang paggamit ng Ingles ay may malawak at malubhang epekto sa

lipunan, kasama na ang pagkalimot ng sariling wika at pag-aangkin ng mga mamamayan.

7. Panawagan para sa Sariling Wika - Ang mga eksperto sa edukasyon at mga manunulat
ay nagpapakita ng malasakit sa pagpapahalaga sa sariling wika, ngunit mukhang hindi
ito lubos na naipaglalaban.

8. Mensahe ni Rizal - Tinukoy ni Rizal ang kahalagahan ng paggamit ng sariling wika

at ipinahayag ang pagmamalasakit sa pagiging malaya ng bansa at wika nito.

9. Wikang Ingles - Napatunayang ang mga sinabi ni Rizal ukol sa wikang Ingles, na
naging sanhi ng paglimos ng pagmamahal sa sariling wika at pagkawala ng identidad.

HADLANG SA DEMOKRASYA

1. Kakaunti ang Nakapag-aral - Noong panahon ng kolonyalismong Espanyol,

napakakitid ng pagkakataong mag-aral sa Pilipinas, at kakaunti lamang sa mga
Pilipino ang nakapag-aral. Ang mga nakapag-aral ay tinatawag na "ilustrado" at
karamihan sa kanila ay galing sa uring nakaririwasa.

2. Edukasyon Bilang Pribilehiyo - Ang edukasyon ay naging isang pribilehiyo, na

nagdulot ng malaking agwat sa pagitan ng ilustrado at ng masa. Karamihan sa mga
ilustrado ay galing sa mayayamang pamilya na may kakayahang itaguyod ang pag-aaral
sa ibang bansa.
3. Kolonyal na Pamumuno ng Kastila - Sa panahon ng kolonyalismo, karamihan sa mga
ilustrado ay repormista na naglalayong magkaroon ng reporma sa sistema ng
pamamahala ng Kastila.

4. Epekto ng Kolonyal na Edukasyon - Ang ilustrado ay nasilayan na may ugnayan sa

kolonyal na edukasyon. Marami sa kanila ang sumuko at nakipagsabwatan sa mga
Amerikano, na naging mga unang lider ng mga Pilipino noong kolonyalismo ng
Amerikano.

5. Kaguluhan ng Wika - Ang usapin ng wika, partikular na ang pagsusulong ng wikang

Ingles, ay nagdulot ng agwat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap. Ang wikang
Ingles ay naging simbolo ng mataas na katayuan panlipunan habang ang katutubong
wika ay itinuring na mababang klaseng wika.

6. Epekto ng Wikang Ingles - Ang pagsusulong ng wikang Ingles ay nagbukas ng agwat

sa lipunan, kung saan ang mga may edukasyon ay maaaring makapag-Ingles, samantalang
ang masa ay hirap makipagsalita ng Ingles.

7. Mga Pangyayaring Naganap - Noong 1924, si Najib Saleeby, isang iskolar, ay

nagpahayag ng pagkabahala hinggil sa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo.
Nagsabi siya na ang mga wika sa Pilipinas ay mayroong mga relasyon at pagkakaugma,
subalit hindi naging madali ang pag-usbong ng Ingles bilang wikang pangkalahatan.

8. Epekto ng Edukasyon - Ang sistema ng edukasyon na dala ng mga Kastila at

Amerikano ay nag-iiwan ng marka sa lipunan. Hindi naiintindihan ng masa ang mga
lider na nagsasalita ng Ingles, na nagdudulot ng pagkakabahala sa kalagayan ng
demokrasya.

9. Wika at Pagsasalita - Karamihan ng mga nag-aaral sa kolehiyo ay mas mahusay sa

kanilang sariling wika kaysa sa Ingles. Ngunit ang mga lider ay nakikipag-usap sa
masalimuot at hindi mawawaang pananalita, na nagiging hadlang sa demokrasya.

10. Usapin ng Wikang Pambansa - Nagkaroon ng agwat sa pagitan ng mga lider at ng

masa dahil sa kaguluhan ng wika. Ang mga ilustrado ang naging tagapagtaguyod ng mga
pagbabago sa wika, na nagdulot ng pagkabahagi ng lipunan sa dalawa: ang may
edukasyon at ang masa.

11. Epekto ng Kolonyalismo - Ang sistema ng edukasyon ay hindi kusang naipatupad sa

masa, kaya't hindi nila napag-uunawaan ang mga isyung pambansa. Ito ang nagdulot ng
kalagayan ng walang kasiguraduhan sa pamahalaan.

MGA BALAKID SA PAG-IISIP

1. Pag-aaral sa Dayuhang Wika - Ang paggamit ng dayuhang wika sa edukasyon ay

nagiging sagabal sa pag-aaral. Ipinapakita nito na sa halip na agad matuto ang mga
bata sa kanilang sariling wika, kailangan pa nilang pag-aralan ang dayuhang wika,
gaya ng Ingles.

2. Pagsasaulo ng Wikang Banyaga - Ang pag-aaral ng dayuhang wika ay

nangangahulugang isusulat, isasaalang-alang, at pag-aaralan ang tamang paggamit
nito, na nagdudulot ng paglabas ng paaralan na hindi sapat ang kaalaman sa sariling
wika.

3. Importansya ng Wikang Pambansa - Ang pagsusulong ng wikang Ingles bilang wikang

panturo ay nagdulot ng mga masamang epekto sa edukasyon. Ngunit, dapat itong ituro
pagkatapos maging mahusay sa sariling wika, upang mabilis na matuto ng iba pang
wika.
4. Paggamit ng Wika ng Nakaraan - Ang pagsusulong ng Ingles bilang wikang panturo
ay lumaganap noong panahon ng edukasyong Amerikano, ngunit hindi nakatulong sa
pagpapalalim ng kaalaman ng mga mag-aaral.

5. Kahalagahan ng Wika sa Pag-iisip - Ang wika ay mahalagang bahagi ng proseso ng

pag-iisip. Kapag ito ay sagabal sa pag-iisip, nagiging sanhi ito ng pagkakabansot
ng kaisipan ng mga mag-aaral.

6. Kahalagahan ng Pambansang Wika - Ang pambansang wika ay dapat maging pangunahing

wika sa edukasyon upang itaguyod ang malayang bansa. Gayunpaman, maraming
pagsalungat sa ideyang ito.

7. Kahalagahan ng Malalim na Pag-iisip - Ang mga mag-aaral ay nahihirapang mag-isip

nang malalim dahil sa dayuhang wika. Hindi sila maaaring magpahayag nang mabuti ng
kanilang mga saloobin.

8. Kakulangan sa Pag-unawa ng mga Aklat - Dahil sa dayuhang wika, ang mga mag-aaral
ay nahihirapang mag-unawa ng mga aklat na nakasulat sa Ingles.

9. Pag-unlad ng Kaisipan - Ang pag-aaral sa dayuhang wika ay nagdudulot ng

mekanikal na pagsusuri. Nagiging pangunahing layunin na makakuha ng tamang sagot sa
pagsusulit, ngunit hindi nagkakaroon ng malalim na pag-unawa.

10. Kahalagahan ng Pambansang Wika - Ang pambansang wika ay dapat maging

pangunahing wika sa edukasyon upang mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral. Ito
rin ay makakatulong sa mas malayang pag-iisip at pag-unawa ng mga suliranin ng
lipunan.

11. Responsibilidad ng mga Guro at Pamahalaan - Ang mga guro at mga lider ng bansa
ay may malalim na responsibilidad na itaguyod ang pambansang wika at ang makabayang
edukasyon.

12. Wika bilang Instrumento ng Kaisipan - Ang wika ay isang kasangkapan para sa
pag-iisip, at ang mga pag-aaral ay dapat ikawing sa adhikaing makabayan at paglaya
ng bayan.

13. Kagulangan sa Pag-angkop ng Wikang Panturo - Kahit na nauunawaan na ang

pambansang wika sa buong kapuluan, hindi pa rin ito itinuturing na tamang wika sa
pagtuturo. Ang mga pagsasalungat tungkol dito ay nagpapakita ng kolonyal na
kaisipan.

14. Pribadong Paaralan at Pambansang Wika - Ang pagsusulong ng pambansang wika ay

hindi lamang dapat nanggagaling sa gobyerno, kundi maging sa pribadong paaralan.

15. Paggamit ng Pambansang Wika sa Iba't-ibang Rehiyon - Ang paggamit ng pambansang

wika ay dapat maging praktikal, at ang mga aklat at pelikula sa pambansang wika ay
dapat itaguyod at tangkilikin.

ANG PRIBADONG SEKTOR

1. Pang-unawa sa Edukasyon Bago sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig - Bago sumiklab

ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, mababa ang tingin sa mga nagsipagtapos mula sa
paaralang publiko. Sa mga tao, itinuturing mas mahusay ang mga nagsipagtapos sa
paaralang publiko kaysa sa mga pribadong paaralan.

2. Kaibahan ng mga Paaralang Pampubliko at Pribado - May mga mag-aaral sa paaralang

publiko na may pagsangkot sa mga usaping pambansa at nagpapamana ng makabayang
tradisyon sa kanilang mga magulang. Samantalang sa mga pribadong paaralan, maaaring
wala silang malalim na pakikialam sa mga usaping pambansa, lalo na kung ang mga
magulang ay nagtangkang umangkop sa kolonyalismong Amerikano.

3. Pagkababa ng Kalidad ng Paaralang Publiko - Dahil naging paaralan na ng

mahihirap, nagsimulang bumaba ang kalidad ng mga paaralang publiko. Ang mga may
kakayahan o naghahanap-buhay na may kakayahan sa kulturang Amerikano ay nag-aaral
sa mga pribadong paaralan.

4. Komersiyalisasyon ng Edukasyon - Nagdulot ang komersiyalisasyon ng edukasyon sa

pagbagsak ng kalidad ng edukasyon. Marami sa mga pribadong paaralan ang naging
diploma mill.

5. Pagsusulong ng Pribadong Edukasyon - Ang paglago ng edukasyon sa pribadong

paaralan ay naging sanhi ng pagdami ng mga pribadong paaralan na hawak ng mga
dayuhan. Ang mga dayuhan ay maaaring may iba't ibang interes kaysa sa makabayan.

6. Kalayaan sa Pagbuo ng Kurikulum - Nagkaroon ng hakbang na nagbibigay ng kalayaan

sa pagbuo ng kurikulum at maluwag na pangangasiwa sa ilang pribadong paaralan. Ito
ay isang paurong na hakbang na hindi nangangahulugan na lalaya ang edukasyon mula
sa dayuhang impluwensya.

7. Awtonomya ng Pribadong Paaralan - Ang awtonomya ng mga pribadong institusyon ay

maaaring gamitin para wasakin ang mga makabayang adhikain, lalo na kung hawak ng
dayuhan ang pag-aari ng paaralan o ang mga kursong agham panlipunan.

8. Makabayang Administrasyon - Ang isang makabayang administrasyon ay may

tungkuling tiyakin ang paghubog ng kamalayan ng mamamayan patungo sa makabayang
landasin. Ito ay mahalaga upang mapanatili ang mga makabayang adhikain sa
edukasyon.

IBA PANG MGA DALUYAN NG EDUKASYON

1. Epekto ng Mass Media at Kultura mula sa Estados Unidos - Ang mass media,
pelikula, at iba pang aspeto ng kultura mula sa Estados Unidos ay nagdulot ng
malalim na epekto sa pananaw ng mga Pilipino.

2. Pag-aaral sa Estados Unidos at mga Fellowship - Ang mga Pilipino na nag-aaral sa

Estados Unidos o tumatanggap ng mga fellowship ay naapektohan ng kulturang
Amerikano, na maaaring magdulot ng pagkawala ng kanilang makabayang pananaw.

3. Dominyasyon ng Kulturang Kanluranin - Ang kalakarang ito ay nagdulot ng

dominasyon ng kulturang Kanluranin sa Pilipinas, na nagiging sanhi ng pagkawala ng
mga aspeto ng kulturang Pilipino.

4. Epekto sa Pagsusulong ng Makabayang Adhikain - Ang mga dayuhang impluwensya mula

sa mass media at kultura ay maaaring maging sagabal sa pag-unlad at pagsusulong ng
mga makabayang adhikain o kulturang Pilipino.

5. Pagsasanay ng Sariling Kultura - Ang pagmamahal at pagsusulong sa sariling

kultura ay mahalaga upang mapanatili ang pagkakakilanlan at pambansang
pagpapahalaga. Ang pag-aaral at pagsusulong ng mga aspeto ng kulturang Pilipino ay
kailangang maging bahagi ng edukasyon at kamalayan ng mga Pilipino.

KAILANGAN: MGA PILIPINO

1. Pambansang Edukasyon para sa mga Pilipino - Mahalaga na ang edukasyon ay

itaguyod ang makabayang kaisipan at kamalayan. Dapat ito nakabatay sa mga
pangangailangan at adhikain ng bansa.

2. Layunin ng Edukasyon - Layunin ng edukasyon na mahubog ang mamamayang may

malasakit sa bayan, nauunawaan ang pagiging bansa, at may layunin na paunlarin ang
buong lipunan.

3. Maling Pananaw hinggil sa mga Dayuhang Mananakop - Sa nakaraang panahon, maling

pananaw ang itinanim sa isipan ng mga Pilipino hinggil sa mga dayuhang mananakop,
at ang edukasyon ngayon ay dapat ituon sa pagsasaayos ng maling na ito.

4. Edukasyon Bilang Pagsasanay ng Kaisipan - Ang edukasyon ay hindi lamang tungkol

sa pag-aaral ng mga teknikal na kasanayan, kundi pati na rin sa paghuhubog ng
kaisipan ng mga mag-aaral.

5. Pagmamahal sa Sariling Kultura - Ang edukasyon ay dapat magtampok at

magpapahalaga sa sariling kultura, kasaysayan, wika, at karanasan ng bansa.

6. Filipinolohiya bilang Daan sa Pagsasanay sa Kultura - Ang Filipinolohiya ay

mahalaga sa pagpapahalaga at pagsusulong ng sariling kultura ng mga Pilipino.

7. Pagsusulong ng Makabayang Pananaw - Ang layunin ng edukasyon ay ang paghubog ng

mga Pilipino na may malasakit sa bayan, nauunawaan ang kanilang pagiging bansa, at
nag-aambag sa pag-unlad ng buong lipunan.

8. Pag-aaral ng Sariling Kultura - Ang pag-aaral ng sariling kultura ay dapat na

naging pangunahing bahagi ng edukasyon upang mapanatili ang kahalagahan nito sa
kamalayan ng mga Pilipino.

9. Pagtutok sa Pilipinolohiya - Ang Pilipinolohiya ay mahalaga sa pag-aaral at

pagsusulong ng kultura ng mga Pilipino. Ito ay isang hakbang patungo sa pag-unawa
sa mga karanasan ng bayan.

10. Pagtutok sa Makabuluhang Pananaw - Ang edukasyon ay hindi lamang tungkol sa

teknikal na kaalaman kundi sa makabuluhang pananaw na mag-uugma sa pangangailangan
at adhikain ng bansa.