Φυσική Γ Γυμνασίου

1
σύμφωνα με το Σχολικό Βιβλίο Κωστελέτος Ευάγγελος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ

Ήλεκτρο
Το κεχριμπάρι (ήλεκτρο) είναι απολιθωμένη ρητίνη η οποία
χρησιμοποιείται για την κατασκευή διακοσμητικών αντικειμένων. Παρ'
όλο που δεν είναι ορυκτό, μερικές φορές θεωρείται και χρησιμοποιείται
ως πολύτιμος λίθος. Το μεγαλύτερο μέρος του κεχριμπαριού στον
κόσμο είναι ηλικίας 30-90 εκατομμυρίων ετών.

Ηλεκτρικά φαινόμενα
Ο Θαλής ο Μιλήσιος, σπουδαίος φυσικός φιλόσοφος και μαθηματικός
που έζησε στην Ιωνία της Μικράς Ασίας τον 6ο αιώνα π.Χ., παρατήρησε
ότι το ήλεκτρο (κεχριμπάρι) αποκτούσε την ιδιότητα να έλκει από
απόσταση ελαφρά αντικείμενα, όπως ξερά φύλλα, στάχυα, πούπουλα
και κλωστές, όταν το έτριβε με μάλλινο ύφασμα . Τα φαινόμενα αυτά
ονομάστηκαν «ηλεκτρικά» από το όνομα του ήλεκτρου.
Το 16ο αιώνα ο Γουίλιαμ Γκίλμπερτ (William Gilbert), φυσικός και
γιατρός που έζησε στην Αγγλία , άρχισε να μελετά συστηματικά τα
ηλεκτρικά φαινόμενα. Με τον Γκίλμπερτ αρχίζει ουσιαστικά η ιστορία
του ηλεκτρισμού.

Ηλεκτρισμένα σώματα
Τρίψε δυνατά ένα πλαστικό χάρακα ανάμεσα στα φύλλα του βιβλίου
σου. Στη συνέχεια πλησίασέ τον σε μικρά χαρτάκια. Θα παρατηρήσεις
ότι ο χάρακας τον οποίο έτριψες έλκει τα χαρτάκια, δηλαδή ασκεί
δύναμη σ' αυτά.
Σώματα, όπως ο πλαστικός χάρακας, το ήλεκτρο και άλλα που
αποκτούν την ιδιότητα να ασκούν δύναμη σε ελαφρά αντικείμενα, όταν
τα τρίψουμε με κάποιο άλλο σώμα, λέμε ότι είναι ηλεκτρισμένα.

Ηλεκτρισμός
Η παραπάνω ιδιότητα που αποκτούν τα σώματα όπως το ήλεκτρο ,το
πλαστικό , το γυαλί αλλά και αλλά υλικά, ονομάσθηκε ηλεκτρισμός.
 Φυσική Γ Γυμνασίου
2
σύμφωνα με το Σχολικό Βιβλίο Κωστελέτος Ευάγγελος

Ηλεκτρικό εκκρεμές

Το ηλεκτρικό εκκρεμές είναι ένα ελαφρύ αντικείμενο (μικρό μπαλάκι από

φελιζόλ ή χαρτί) κρεμασμένο σε μια κλωστή.

Σημείωση: Το ηλεκτρικό εκκρεμές δεν είναι ηλεκτρισμένο.

Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε αν ένα σώμα είναι ηλεκτρισμένο;

Για να ελέγξουμε αν ένα σώμα είναι ηλεκτρισμένο, χρησιμοποιούμε
το ηλεκτρικό εκκρεμές. Πλησίασε το σώμα που θέλεις να ελέγξεις αν
είναι ηλεκτρισμένο στο μπαλάκι του εκκρεμούς. Αν το σώμα έλκει το
μπαλάκι, τότε το σώμα είναι ηλεκτρισμένο.

Α
Το σώμα Α είναι ηλεκτρισμένο

Β Το σώμα Β δεν είναι ηλεκτρισμένο

Οι ηλεκτρικές δυνάμεις είναι πάντοτε ελκτικές;

Διαπιστώσαμε ότι ένα ηλεκτρισμένο σώμα ασκεί ελκτική ηλεκτρική
δύναμη σε ένα άλλο (το οποίο δεν είναι ηλεκτρισμένο). Όμως αυτό
συμβαίνει πάντοτε; Ας δούμε παρακάτω…..
 Φυσική Γ Γυμνασίου
3
σύμφωνα με το Σχολικό Βιβλίο Κωστελέτος Ευάγγελος

Έχουμε στη διάθεση μας ηλεκτρισμένες ράβδους:

Α. Γυάλινες ράβδους που έχουν τριφτεί με μεταξωτό ύφασμα.

(ράβδοι όμοια μεταξύ τους ηλεκτρισμένες)

Β. Πλαστικές ράβδους που έχουν τριφτεί με μάλλινο ύφασμα.

(ράβδοι όμοια μεταξύ τους ηλεκτρισμένες)

 Φυσική Γ Γυμνασίου
4
σύμφωνα με το Σχολικό Βιβλίο Κωστελέτος Ευάγγελος

Πείραμα 1
Αν πλησιάσουμε δύο ηλεκτρισμένες γυάλινες ράβδους που έχουν
τριφτεί με μεταξωτό ύφασμα θα παρατηρήσουμε ότι απωθούνται.

Νήμα νήμα

Πείραμα 2
Αν πλησιάσουμε δύο ηλεκτρισμένες πλαστικές ράβδους που έχουν
τριφτεί με μάλλινο ύφασμα θα παρατηρήσουμε επίσης ότι
απωθούνται.

Νήμα νήμα

Πείραμα 3
Αν πλησιάσουμε δύο ηλεκτρισμένες ράβδους, μία γυάλινη που
έχει τριφτεί με μεταξωτό ύφασμα και μία πλαστική που έχει τριφτεί
με μάλλινο ύφασμα θα παρατηρήσουμε ότι έλκονται.
 Φυσική Γ Γυμνασίου
5
σύμφωνα με το Σχολικό Βιβλίο Κωστελέτος Ευάγγελος

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ :
Οι όμοια ηλεκτρισμένες ράβδοι απωθούνται, ενώ οι
διαφορετικά ηλεκτρισμένες ράβδοι έλκονται.

Ηλεκτρική δύναμη

Η δύναμη που ασκείται μεταξύ των ηλεκτρισμένων σωμάτων

ονομάζεται ηλεκτρική δύναμη.

Ιδιότητες των ηλεκτρικών δυνάμεων

α ) Οι ηλεκτρικές δυνάμεις ασκούνται από απόσταση.

Β ) Οι ηλεκτρικές δυνάμεις με τις οποίες αλληλεπιδρούν δύο

ηλεκτρισμένα σώματα άλλοτε είναι ελκτικές και άλλοτε απωστικές .

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Αν πλησιάσουμε ένα μαγνήτη στο ηλεκτρικό εκκρεμές, θα

διαπιστώσουμε ότι ο μαγνήτης δεν έλκει το ηλεκτρικό εκκρεμές. Ο
μαγνήτης έλκει μόνον αντικείμενα που περιέχουν σίδηρο, κοβάλτιο ή
νικέλιο, υλικά που ονομάζονται σιδηρομαγνητικά. (Η ηλεκτρική δύναμη
ασκείται σε διαφορετικά σώματα από ό,τι η μαγνητική).