1.

JERZY KUKUCZKA
(ur. 24 marca 1948 w Katowicach, zm. 24 października 1989 na Lhotse w
Nepalu)

Bez wątpienia postać numer jeden polskiej wspinaczki wysokogórskiej.

Kukuczka zdobył Koronę Himalajów i Karakorum jako drugi człowiek
w historii. Zajęło mu to jednak zaledwie 8 lat, podczas gdy Messner
potrzebował na to dwa razy więcej czasu (trzeba jednak podkreślić, że Włoch –
w przeciwieństwie do Polaka – nie traktował wspinaczki w kategoriach
wyczynu sportowego i wyścigu z Kukuczką). Kukuczka wyznaczył 11 nowych
dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach, jako jedyny zdobył dwa
ośmiotysięczniki podczas jednej zimy. W górach ginęli jego partnerzy,
w 1989 roku on także pozostał w Himalajach na zawsze. Podczas wspinaczki
z Ryszardem Pawłowskim na Lhotse lina nie wytrzymała obciążenia, Kukuczka
odpadł od ściany i spadł w szczelinę.

2. KRZYSZTOF WIELICKI
 (ur. 5 stycznia 1950 w Szklarce Przygodzickiej)

na Pol’and’Rock Festival 2018

Polski wspinacz, taternik, alpinista i himalaista. Piąty człowiek na Ziemi, który

zdobył Koronę Himalajów i Karakorum. W roku 2018 otrzymał Nagrodę
Księżnej Asturii w dziedzinie sportu. W roku 2019 otrzymał Złoty Czekan za
całokształt osiągnięć górskich

17 lutego 1980 roku na szczycie Mount Everestu stanęli Leszek Cichy

i Krzysztof Wielicki. Było to pierwsze zimowe wejście na ten ośmiotysięcznik
i bez wątpienia jedno z najważniejszych wydarzeń w historii światowego
himalaizmu. W kolejnych latach Wielicki jako piąty w historii zdobył wszystkie
ośmiotysięczniki. Wyspecjalizował się w samotnej wspinaczce. Na Broad
Peak wszedł i wrócił samotnie do obozu w 22 godziny – było to pierwsze
zdobycie ośmiotysięcznika w ciągu jednej doby. Sam wszedł także na Lhotse,
Dhaulagiri, Sziszapangmę, Gaszerbrum II (1995) i Nanga Parbat. Z Kukuczką
jako pierwsi wspięli się zimą na Kanczendzongę. Po zakończeniu kariery
wspinacza zajął się organizacją wypraw. To on kierował w 2012 roku wyprawą
na Broad Peak, podczas której Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka
oraz Tomasz Kowalski dokonali pierwszego zimowego wejścia na ten szczyt
(dwaj ostatni zginęli podczas zejścia). W 2018 roku zorganizował kolejną
polską próbę zimowego zdobycia K2. Uczestnicy tej ekspedycji – Adam
Bielecki i Denis Urubko, wzięli udział w spektakularnej akcji ratunkowej,
ratując francuską himalaistkę Elizabeth Revol.

3. PIOTR PUSTELNIK
 (ur. 12 lipca 1951 w Łodzi)

Trzeci polski zdobywca Korony Himalajów.

Piotr Pustelnik jest doktorem inżynierii chemicznej, pracownikiem naukowym

Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej.
Jako trzeci z polskich himalaistów (po Jerzym Kukuczce i Krzysztofie
Wielickim) zdobył wszystkie 14 szczytów liczących powyżej 8000 m n.p.m. –
Korona Himalajów. Na pierwszy ośmiotysięcznik (Gaszerbrum II) wszedł w
1990 roku. Koronę skompletował 20 lat później, wspinając się na Annapurnę.
Ta ostatnia wyprawa doskonale pokazuje upór i determinację Pustelnika.
Annapurnę zdobył dopiero za czwartym razem, mając niemal 60 lat. Rzadko
wspinał się zimą. Na najwyższe szczyty wchodził przeważnie z butlą z tlenem,
co wytyka mu wielu zwolenników wspinaczki „na lekko”. W maju 2016 roku
został prezesem Polskiego Związku Alpinizmu.

Pustelnik jest twórcą projektu „Trzy Korony”, czyli pomysłu na zdobycie

Korony Ziemi, Koronki Ziemi (drugie co do wysokości szczyty kontynentów) i
Korony Himalajów i Karakorum.

4. LESZEK CICHY
 (ur. 14 listopada 1951 w Pruszkowie)

Miejsce w historii światowego himalaizmu zapewnia mu przede

wszystkim pierwsze zimowe wejście na Mount Everest. Był też uczestnikiem
pierwszej polskiej wyprawy na K2 oraz pierwszej zimowej próby zdobycia tego
szczytu. Wspinał się nie tylko w Himalajach. To właśnie Leszek Cichy
jest pierwszych polskim zdobywcą Korony Ziemi (najwyższe szczyty
wszystkich kontynentów), którą skompletował w 1999 roku.

5. WANDA RUTKIEWICZ
(ur. 4 lutego 1943 w Płungianach, zm. 13 maja 1992 na stokach Kanczendzongi
w Himalajach)

Ikona kobiecego himalaizmu i niedościgniony wzór dla kolejnych

pokoleń wspinających się kobiet. Jako trzecia kobieta na świecie, a pierwszy
polski obywatel weszła na Mount Everest. Jako pierwsza kobieta w historii
i jako pierwszy Polak zdobyła także K2. Doskonale radziła sobie w kontaktach
z dziennikarzami, co przekładało się na jej ogromną popularność. 12 maja
1992 roku partnerujący jej Carlos Carsolio zdobył szczyt Kanczendzongi.
Schodząc spotkał wyczerpaną Rutkiewicz, która szykowała się do noclegu
w ścianie i ataku szczytowego w kolejnym dniu. Bask był ostatnią osobą, która
widziała Polkę. Po latach sąd uznał, że Wanda Rutkiewicz zmarła dzień później
– 13 maja. W maju 1992 roku przez kilka dni łudzono się, że Rutkiewicz nie
zeszła do obozu, tylko poszła w drugą stronę, w kierunku Tybetu. Informację
o jej śmierci podano dopiero 25 maja.
 6. MACIEJ BERBEKA
(ur. 17 października 1954 w Zakopanem, zaginął 6 marca 2013 na stokach
Broad Peak w Karakorum)

Obecnie najczęściej wspominany i znany z wyprawy z 2012 roku.

Wspólnie z Adamem Bieleckim, Arturem Małkiem i Tomaszem
Kowalskim dokonał wówczas pierwszego zimowego wejścia na Broad Peak.
Z wyprawy nie wrócił. Jego ciała nigdy nie odnaleziono. Ale zanim jego losy
zaczęli za pośrednictwem telewizji śledzić wszyscy Polacy, Berbeka przez
dziesięciolecia wspinał się z powodzeniem na innych trasach. Polacy jako
pierwsi zdobyli zimą aż 9 z 14 ośmiotysięczników, a Berbeka uczestniczył w aż
trzech z tych wypraw. Poza Brad Peakiem także na Manaslu (z Ryszardem
Gajewskim) i Czo Oju (z Maciejem Pawlikowskim). W sumie stanął na pięciu
ośmiotysięcznikach.
 7. ADAM BIELECKI
(ur. 12 maja 1983 w Tychach)

Bez wątpienia jeden z najbardziej utalentowanych wspinaczy w Polsce i na

świecie. Niesamowicie silny i skuteczny. Pierwszy zimowy zdobywca Broad
Peak. Niestety, ten sukces okupić musiał długą walką z hejterami, którzy
obwiniali go, że nie poczekał na Berbekę i Kowalskiego...
Odpowiedział w najlepszy możliwy sposób. W 2018 roku, podczas zimowej
wyprawy na K2, wspólnie z Denisem Urubką, wziął udział w akcji ratunkowej.
Niewiarygodna kondycja i wielkie umiejętności pozwoliły tej dwójce odnaleźć
i bezpiecznie sprowadzić do obozu wyczerpaną Elizabeth Revol. Francuzka bez
wątpienia przeżyła tylko dzięki prowadzonej w nieprawdopodobnym tempie
wspinaczce Bieleckiego i Urubki. Jest też autorem pierwszego zimowego
wejścia na Gaszerbrum I. W sumie stanął na pięciu ośmiotysięcznikach, a ma
dopiero 37 lat!

8. ANDRZEJ ZAWADA
(ur. 16 lipca 1928 w Olsztynie, zm. 21 sierpnia 2000 w Warszawie)

Nie stanął na żadnym ośmiotysięczniku, nie zdobył nawet wielu

siedmiotysięczników, ale bezsprzecznie zasługuje na miejsce w notowaniu. To
on stworzył himalaizm zimowy jako odrębną dyscyplinę. W 1973 roku
ekspedycja pod jego kierownictwem dokonała pierwszego zimowego wejścia
na Noszak w Hindukuszu (wyczyn do dziś niepowtórzony). Przez lata
organizował zimowe wyprawy na siedmiotysięczniki, tworząc podwaliny pod
późniejsze największe osiągnięcia polskiego himalaizmu. To również on
zorganizował pierwszą polską zimową wyprawę na K2. Uratował Polaka, zginął
na najwyższym szczycie świata.

9. ARTUR HAJZER
ur. 28 czerwca 1962 w Zielonej Górze, zm. 7 lipca 2013 na stoku Gaszerbrum I w Karakorum
 Twórca programu Polski Himalaizm Zimowy (działa od 2010 roku,
obecnie PHZ imienia Artura Hajzera), który miał wyciągnąć polski himalaizm
z kryzysu finansowego i organizacyjnego i nawiązać do sukcesów Kukuczki czy
Wielickiego. Ten ostatni był szefem najważniejszej wyprawy po utworzeniu
programu – zimowej próby zdobycia Broad Peaku. Rok później podczas
wspinaczki na Gaszerbrum odpadł od ściany i spadł w przepaść na oczach
towarzyszącego mu Marcina Kaczkana. To on był autorem pierwszego
zimowego wejścia na Annapurnę (w 1987 r. z Jerzym Kukuczką). Wspólnie
z Wandą Rutkiewicz, Kukuczką i Ryszardem Wareckim wyznaczył nową drogę
na Sziszapangmę.

10. ANDRZEJ BARGIEL (ur. 18 kwietnia 1988)

 Choć sam przyznaje, że nie jest wpinaczem tylko narciarzem, zdobył
już Sziszapangmę, Manaslu, Broad Peak i K2. W najkrótszym czasie
w historii sięgnął po tytuł Śnieżnej Pantery za zdobycie pięciu najwyższych
szczytów byłego ZSRR. A wszystko po to, by zjechać z tych gór na nartach.
Z K2 zjechał jako pierwszy człowiek w historii. Jego osiągnięcia charakteryzują
się nietypowym, nowatorskim podejście do wysokogórskiej wspinaczki, dzięki
któremu himalaizm wzbudza na nowo zainteresowanie Polaków.
Od 2013 r. organizuje narciarskie wyprawy wysokogórskie, których
celem jest szybkościowe wejście, bez dodatkowego tlenu i zjazdy na nartach z
najwyższych szczytów Ziemi.
Ma dziesięcioro rodzeństwa. Mieszka w Zakopanem.

11. TOMASZ MACKIEWICZ (1975-2018)

Polski himalaista, podróżnik, odkrywca oraz wspinacz. Laureat polskiej nagrody
podróżniczej „Kolos” (2008) za „wyczerpujący trawers Mount Logan,
najwyższego szczytu Kanady, dokonany w pionierskim stylu podczas 40-
dniowej podróży przez największe lodowce Alaski i Jukonu". Samotny
zdobywca Khan Tengri (7010 m n.p.m.). Zginął 30 stycznia 2018 roku podczas
wyprawy na Nanga Parbat (8126 m n.p.m.).
Tomasz Mackiewicz urodził się 13 stycznia 1975 roku w Działoszynie,
niedaleko Częstochowy. Koledzy nadali mu pseudonim "Czapkins", ze względu
na jego umiłowanie do tego rodzaju nakrycia głowy.
Kilkukrotnie próbował zdobyć zimą szczyt Nanga Parbat. Podczas wspinaczki z
Klonowskim w 2015 roku osiągnął wysokość 7400 m. Rok później, wraz z
francuską wspinaczką Elisabeth Revol, dotarł na wysokość 7200 m.
W styczniu 2018 roku Mackiewicz postanowił po raz siódmy podjąć próbę
zdobycia Nangi Parbat zimą. Ponownie towarzyszyła mu Francuzka, Elisabeth
Revol, dla której było to czwarte podejście. Według kilku źródeł, 25 stycznia
para zdobyła szczyt. Napotkali na problemy podczas schodzenia z masywu, gdy
pogoda uległa gwałtownemu załamaniu.
Po wielogodzinnych próbach zejścia z góry, Tomasz Mackiewicz postanowił
pozostać w namiocie umiejscowionym pod szczytem i czekać na pomoc. Jego
partnerka Elizabeth Revol została uratowana przez grupę ratowników na czele
z Denisem Urubką i Adamem Bieleckim. Niestety, akcja ratunkowa Polaka nie
powiodła się. Ciało polskiego himalaisty zostało na górze.
Osiągnięcia Tomasza Mackiewicza:
Logan - 5959 m n.p.m. - razem z Markiem Klonowskim (2004),
Khan Tengri - 7010 m n.p.m. - samotne wejście (2009),
Nanga Parbat - 8126 m n.p.m. - według relacji E. Revol, Polak dotarł do szczytu
(2018),
Przyjmuje się, że na Ziemi znajduje się 14 głównych ośmiotysięczników – 10 w
Himalajach i 4 w Karakorum.

Wśród nich wyróżnia się pięć tak zwanych wysokich ośmiotysięczników, czyli
Mount Everest, K2, Kanczendzonga, Lhotse i Makalu, mających ponad lub
prawie 8500 metrów. Niezwykłe znaczenie 8000 metrów występuje tylko w
układzie metrycznym miar.

Czternastkę ośmiotysięczników nazywa się czasem niezbyt precyzyjnie Koroną

Himalajów - prawidłowo jest to Korona Himalajów i Karakorum. Nie należy
jej mylić z Koroną Ziemi, którą stanowią najwyższe szczyty górskie
poszczególnych kontynentów.
Zdobywanie ośmiotysięczników jest trudne, ryzykowne i długotrwałe ze
względu na panujące tam warunki i konieczność aklimatyzacji. Na wysokości
8000 metrów ciśnienie atmosferyczne, i tym samym ciśnienie cząstkowe tlenu,
jest znacznie niższe niż na poziomie morza. Powoduje to zmniejszenie gradientu
między tętnicami a komórkami mięśniowymi, a więc upośledza dostarczanie
tlenu do intensywnie pracującego organizmu. Obszary leżące powyżej 8000 m
n.p.m. nazywane są strefą śmierci, gdyż człowiek nie jest w stanie przeżyć na tej
wysokości dłużej niż kilka dni. Nawet wyrównywanie niedoboru tlenu w
organizmie przez korzystanie z butli tlenowej nie pozwala na dłuższe
przebywanie w strefie śmierci. Bardzo niskie ciśnienie przyczynia się bowiem
do zmniejszenia zdolności przyłączania tlenu do hemoglobiny, co z kolei
powoduje obrzęk płuc, a nawet obrzęk mózgu. Inne objawy choroby
wysokościowej mogą pojawić się już znacznie niżej. Dodatkowo powyżej 8000
metrów organizm nie potrafi przyswajać pożywienia i jego bilans energetyczny
jest ujemny. To wszystko spowodowało, że pierwsze wejście człowieka na
wierzchołek szczytu ośmiotysięcznego miało miejsce dopiero w 1950 roku
(Annapurna). Wcześniej jednak osiągano i przekraczano granicę ośmiu tysięcy
metrów, na przykład podczas prób zdobycia Everestu przez wyprawy brytyjskie
w latach 20. XX wieku.