Posłuchajcie opowiadania o Alku, Rudym, Zośce i kilku

innych cudownych ludziach, o niezapomnianych

czasach 1939 – 1943 roku, o czasach bohaterstwa i
grozy. Posłuchajcie opowiadania o ludziach, którzy w
tych niesamowitych latach potrafili żyć pełnią życia,
których czyny i rozmach wycisnęły piętno na stolicy
oraz rozeszły się echem po kraju, którzy w życie
wcielić potrafili dwa wspaniałe ideały:
BRATERSTWO I SŁUŻBĘ.
Aleksander Kamiński przedstawił w „Kamieniach na
szaniec” wojenne losy grupy harcerzy, należących do
23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, spośród
których na plan pierwszy wysunął trójkę przyjaciół:
Tadeusza Zawadzkiego -„Zośkę”, Aleksego
Dawidowskiego- „Alka” i Jana Bytnara „Rudego”.
Aleksander Kamiński (1903- 1978 )-
działacz harcerski od 1922 r., od
pierwszych dni okupacji związany z
konspiracją, jeden ze współorganizatorów
Szarych Szeregów, twórca i komendant
Organizacji Małego Sabotażu
„Wawer”, redaktor „Biuletynu
Informacyjnego” - pisma konspiracyjnego,
po wojnie wiceprzewodniczący ZHP,
wykładowca historii i socjologii na
Uniwersytecie Łódzkim.
 Jest to utwór o cechach wielu gatunków literackich.
Przede wszystkim to powieść dokumentalna ( zawiera
opis faktów historycznych), elementy reportażu
( np. opis akcji pod Arsenałem), prozy biograficznej
( biografie poszczególnych bohaterów).

„KAMIENIE NA SZANIEC” OPISUJĄ PRAWDZIWE

WYDARZENIA I AUTENTYCZNE POSTACIE
DLATEGO NALEŻĄ DO LITERATURY FAKTU.
26 marca 1943 r. w słynnej akcji pod Arsenałem uwolniono
Rudego i innych więźniów przewożonych z alei Szucha na
Pawiak. Wydarzenie to wstrząsnęło Polską Podziemną.
Relację o tych wydarzeniach otrzymał Kamiński od
uczestników akcji pod Arsenałem, ponadto oparł się na
pamiętniku Zośki.
Po śmierci Rudego i Alka Tadeusz Zawadzki był w bardzo
złym stanie psychicznym, ojciec namówił go wtedy do
spisania swoich wspomnień; tak powstał pamiętnik,
któremu nadał tytuł Kamienie rzucane na szaniec.
W chwili śmierci Rudy poprosił przyjaciela- Czarnego
Jasia o recytowanie wiersza Juliusza
Słowackiego Testament mój, jedną ze zwrotek
powtórzył za nim:
„Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei
........................
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec...”.

szaniec — umocnienie polowe, wyznaczające linię

walk; składa się z wału i rowu.
Ulubioną lekturą Janka Bytnara była książka Kamienie
na szaniec. Jej autor, Karol Koźmiński, przedstawił
życiorysy dwunastu legionistów, którzy polegli „na
polu chwały”.
We wstępie wyjaśnił zaś, że każdy z nich to „kamień”
złożony na szańcu Ojczyzny, oni i wielu innych stali
się „kopcami granicznymi nowej Polski”.
O tej właśnie książce rozmawiał Rudy z Zośką i
Stanisławem Broniewskim w przeddzień swego
aresztowania.
1. Prezentacja rodzin bohaterów.
2. Matura chłopców.
3. Wyjazd w Beskid Śląski.
1. Atak Niemiec na Polskę.
2. Tułaczka Buków.
3. Pomoc rannym podczas bombardowania pociągu
pod Dębem Wielkim.
4. Kapitulacja Warszawy.
5. Aresztowanie ojca Alka.
6. Dołączenie do PLAN-u.
7. Pierwsze akcje uliczne Alka, Rudego i Zośki:
 zalepianie plakatów z informacją generała Franka o
utworzeniu Generalnej Guberni kartką z napisem:
„Marszałek Piłsudski powiedziałby: a my was w d…
mamy”.
 wrzucenie gazu wywołującego wymioty do jednego z lokali.
8. Rezygnacja z pracy w PLAN- ie, próba nawiązania kontaktu
z Służbą Zwycięstwu Polski, kolportaż prasy podziemnej.
9. Praca zarobkowa chłopców.
10. Odkrycie przez Alka i Jędrka Makulskiego składu broni i
amunicji.
11. Tajne komplety i rozpoczęcie nauki w Szkole
Budowy Maszyn ( druga połowa 1940 roku).
12. Przystąpienie do Wawra (marzec 1941).
13. Opuszczenie drużyny przez Zeusa- wyjazd do
Wilna.
 Organizacja Małego Sabotażu
„Wawer” – kryptonim konspiracyjnej organizacji młodzieżowej
opartej przede wszystkim o konspiracyjne struktury Szarych
Szeregów założonej przez Aleksandra Kamińskiego na początku
1940 w Warszawie, podporządkowana Komendzie
Głównej Związku Walki Zbrojnej
Stawiała sobie za cel prowadzenie propagandy antyhitlerowskiej i
zwalczanie propagandy niemieckiej, stosowała głównie
techniki małego sabotażu.
Nazwę przyjęła od miejsca zbrodni dokonanej przez Niemców w
nocy z 26/27 grudnia 1939 na 107 Polakach w
podwarszawskim Wawrze (egzekucja
107 cywilnych mieszkańców).
Członkowie Wawra na wzór przyrzeczenia harcerskiego składali
przyrzeczenie wawerskie.
Akcje
 tłuczenie szyb w zakładach fotograficznych, które wystawiały
zdjęcia niemieckich żołnierzy ( Alek- 80 szyb),
 akcje zniechęcające Polaków
do oglądania niemieckiej
propagandy w kinach,
 akcja przeciw Paprockiemu,
 malowanie żółwi,
 walka z niemiecką propagandą,
 gazowanie sklepów tylko
dla Niemców,
 zrywanie flag hitlerowskich
wywieszanych z okazji świąt
akcja w kinach żółwie walka z propagandą
Victory- literę V na niemieckich afiszach uzupełniano
słowem „verloren”, co oznaczało „Niemcy zgubione”.
W podobny sposób uzupełniano niemieckie hasła
propagandowe:
„Deutschland siegt an Allen Fronten”,
„Niemcy zwyciężają na wszystkich frontach”
na
„Deutschland liegt an Allen Fronten” –
„Niemcy leżą na wszystkich frontach”.
1. Akcje.
2. Podział na grupy (3- Rudego, Alka i Zośki) i przysięga.
3. Organizacja obchodów 3 maja:
 malowanie barw narodowych i umieszczanie biało-
czerwonych chorągiewek w widocznych miejscach.
4. Organizowanie obchodów 11 listopada:
 malowanie hasła- „ Polska zwycięży!”
Alek i Rudy stawiali sobie dodatkowe wymagania, malując
napisy w najbardziej niebezpiecznych punktach
Warszawy: na Banku Gospodarstwa Krajowego, na
gmachu Funduszu Kwaterunkowego, na drogowskazach
wojskowych w pobliżu dworca oraz wzdłuż ulicy
Puławskiej.
5. Sprzedaż „Nowego Kuriera Warszawskiego”.-
łączność z rządem emigracyjnym. Rekordzista- Rudy
6. Aresztowanie i wywózka do Oświęcimia Jacka
Tabęckiego- przyjaciela Zośki.
7. Zerwanie flagi ze Szpitala Czerwonego Krzyża.
8. Zerwanie tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika
dokonane przez Alka, tzw. afera kopernikowska
(słynna w kraju i na świecie).
Niemcy, po zajęciu Warszawy, zasłonili część podstawy
pomnika z napisem: „Mikołajowi Kopernikowi –
Rodacy”, zamieszczając na nim mosiężną płytę z
odpowiednio zmienionym napisem niemieckim.
9. Akcja śledzenia pomnika Jana Kilińskiego przez Alka.
Umieszczenie napisu informującego o miejscu
przechowywania pomnika.
10. Ukrywanie się Alka na wsi ( aresztowano jego
matkę).
11.Malowanie symboli Polski Walczącej w różnych
miejscach Warszawy.
Rudy maluje symbol na Pomniku Lotnika
12. Szkolenie hufca
Szarych Szeregów przez
Zośkę (ok.100 osób).
1. Zmiana sposobu walki z okupantem- powołanie
centralnego kierownictwa Dywersji- Kedywu.
2. Wcielenie do Grup Szturmowych, szkolenie bojowe.
3. Pierwsze akcje ( wysadzenie torów pod niemieckim
transportem)
4. Aresztowanie Alka podczas łapanki i ucieczka.
5. Ucieczka Rudego z mieszkania otoczonego przez
Niemców ( lina przywiązana do nogi stołu).
6. Zabicie przez Rudego oficera SS.
7. Ewakuacja mieszkania z ul. Brackiej- Rudy ranny.
1. Aresztowanie Rudego.
2. Tortury w siedzibie gestapo przy al. Szucha.
3. Plany odbicia i akcja.
4. Strzelanina. Zośka przełamuje impas.
5. Straszna rana Alka.
6. Śmierć Rudego i Alka-30 marca 1943.
7. Akcja likwidacji Schultza i Langego- Kierownictwo
Walki Konspiracyjnej wydało taki rozkaz.
1. Zły stan psychiczny Zośki.
2. Powstanie w getcie warszawskim.
3. Wyjazd Zośki na wieś i powolne dochodzenie do siebie.
4. Powrót do Warszawy i odznaczenie Zośki, Alka oraz
Rudego krzyżami Virtuti Militari.
5. Akcja odbicia więźniów
przewożonych pociągiem z Majdanka
do Oświęcimia- organizator
Zośka.
6. Sukces akcji.
1. Działania Zośki w małym sabotażu- Czerwony Ford.
2. Akcja wysadzenia mostu pod Czarnocinem - śmierć
przyjaciół.
3. Kolejna próba wysadzenia mostu-
pociąg przejechał, wysadzono pusty
most.
4.Kolejna śmierć przyjaciół.
5.Aresztowanie Zośki i zabiegi Wesołego- wyjście z aresztu.
6. Akcja likwidacji posterunku niemieckiej żandarmerii we
wsi Sieczychy- śmierć Zośki...