2023-2024 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI FATİH ORTAOKULU

KÜLTÜR MEDENİYETİMİZE YÖN VERENLER DERSİ I. DÖNEM II. SINAVI

ADI SOYADI: SINIF-NUMARA: PUAN:

-
Çıraklık, kalfalık ve ustalık
Mimar Sinan, 1543-1548 yıllarında inşa ettiği ve çıraklık eseri olarak nitelediği Şehzadebaşı
Camisi'nde ilk kez yarım kubbe konusunu gündemine aldı. Dört yarım kubbeli bir yapı meydana getiren
Sinan, yarım küre şeklinde büyük bir kubbe ile çevresindeki 4 yarım kubbeyle camiyi inşa etti.
Sinan'ın kalfalık eseri olan Süleymaniye Camisi'nin 27,5 metre çapındaki büyük kubbesi, tıpkı
Ayasofya'da olduğu gibi yarım kubbe ile dayanıklaştırıldı. Caminin avlusunun 4 köşe noktasında yer alan
birbirinden farklı boyutlardaki minarelerden avlunun kuzey bölümünde yer alanları ikişer şerefeli ve 56
metre boyunda inşa edildi
Ustalık eseri olan Edirne'deki Selimiye Camisi, Türk-Osmanlı sanatının ve dünya mimarlık tarihinin
baş eserlerinden kabul ediliyor. Sultan 2. Selim tarafından yaptırılan ve 4 minaresiyle göze çarpan eser,
kurulduğu yerin seçimiyle, Mimar Sinan'ın aynı zamanda usta bir şehircilik uzmanı olduğunu da gösteriyor.
Soru 1. Yukarıda okuduğunuz metne göre Mimar Sinan’ın en önemli eseri hangisidir ve hangi
şehrimizde bulunmaktadır? (15 Puan)

Evliya Çelebi, 1611 yılında İstanbul'da doğmuştur. Babası Derviş Mehmed Zilli, annesi ise Fatma
Hatun'dur. Ailesi, İstanbul'un tanınmış ailelerinden biriydi. Evliya Çelebi'nin eğitimi için özel bir öğretmen
tutulmuştur ve bu öğretmenin öğrencisi olarak çocukluğunu geçirmiştir. Hayatı boyunca pek çok yer gezmiş
olan Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde bu seyahatlerini anlatmıştır. Seyahatname, Türk edebiyatının
en önemli eserlerinden biridir ve Türk tarihinde de önemli bir yere sahiptir. Evliya Çelebi'nin seyahatleri
sırasında gözlemlerini not aldığı bu eser, Osmanlı İmparatorluğu'nun coğrafyası, kültürü, tarihi ve insanları
hakkında birçok bilgi içermektedir.
Soru 2. Yukarıdaki metne göre Evliya Çelebi’nin en önemli eseri ne ve bu eserde Osmanlı
İmparatorluğu hakkında ne tür bilgiler vermiştir? (15 Puan)

İbrahim Müteferrika, 1674 yılında Macaristan’da doğmuştur. İstanbul'a geldikten sonra Müslüman oldu.
Sarayda padişahın işlerine yardımcı olan görevli olarak görev yaptı. Macaristan'daki öğrenimi sırasında
basım işlerini öğrendi. İstanbul’a gelince matbaa kurmak istedi ve Sait Efendi ile çalışmalara başladı.
Müteferrika'nın kurmuş olduğu matbaa ise yine Osmanlı İmparatorluğu topraklarında 1729 yılında açılmış
ve faaliyete girmiştir.

Soru 3. Yukarıdaki metne göre İbrahim Müteferrika’nın Osmanlı kültür hayatına en büyük katkısı
ne olmuştur? (15 Puan)
Edebiyat-ı Cedide’nin en önemli temsilcilerinden olan Tevfik Fikret, öğrencilik yıllarından itibaren Mustafa
Kemal Atatürk’ü etkilemiş olan şairlerden biridir. Toplumsal içerikli şiirlerinden dolayı ilerici düşünenlerin
simgesi haline gelmiş, Türkiye’de Batılı sanat anlayışının yerleşmesinde büyük rol oynamıştır. İstibdata
karşı mücadele etmiş ve İkinci Meşrutiyet’in ateşli savunucuları arasında yer almıştır. M. Kemal’in inkılâpçı
ve çağdaşlaşmacı kişiliğinin Tevfik Fikret’in şiirlerinden etkilendiği, onun özellikle ”Sis, Ferda, Rücu ve
hatta Zangoç” isimli şiirlerini çok sevdiğini ve zaman zaman ezbere okuduğunu biliyoruz.
Soru 4. Okuduğunuz metne göre Tevfik Fikret’in, Mustafa Kemal’in kişilik özelliklerine etkilerini
kısaca yazınız? (15 Puan)

Ziya Gökalp, Türk sosyolojisinin kurucusu ve Türk milliyetçiliğinin en önemli düşünürlerinden biridir. O,
“bedenimin babası Ali Rıza Efendi, hislerimin babası Namık Kemal, fikirlerimin babası ise Ziya Gökalp’tir”
sözünü sarf eden Atatürk’ün Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği ile fikirlerinin oluşmasında en fazla
etkilendiği kişiler arasındadır.
Soru 5. Ziya Gökalp’in Mustafa Kemal’in fikir ve düşünce dünyasına etkilerini kısaca yazınız?
(15 Puan)

Türkçe yazdığı Maddet-ül Hayat’ta geçen “Hastalıkların insanlarda teker teker peyda olduğunu zannetmek
yanlıştır” “Hastalıklar insandan insana gözle görülmeyecek kadar küçük tohumlar vasıtasıyla geçer” cümlesi
ile ilk mikrop teorilerinden birini ortaya atmıştır. Tarihte mikroorganizmalardan bahseden ilk kişidir. 15.
Yüzyılın en büyük âlimlerinden biridir. Hacı Bayram Velî’nin müridi (öğrencisi) ve Fatih Sultan Mehmed’in
mürşididir.(hocasıdır).
Soru6. Yukarıda bahsi edilen kişi kimdir? (15 Puan)

Ahi Evran tarafından Kırşehir’de kurulan bir esnaf dayanışma teşkilatıdır. Ahiliğin özünde adalet,
merhamet, ehliyet-liyakat, çalışmak, helâl kazanç, dayanışma, kul hakkına riayet, dürüstlük, kaliteli üretim,
ilim, yardımlaşma ve Hakk'ın rızasını kazanmak için halka hizmet anlayışı vardır.
Soru7. Yukarıda açıklaması verilen teşkilat hangisidir? (10 Puan)