Ghion 132 Cover

ቅፅ 2 ቁጥር 132 ቅዳሜ ሚያዚያ 23 ቀን 2013 ዓ.
ክፍል አንድ
1-18
ክፍል ሁለት
19-28
ቁጥር 131
ግዮን
ቀጣይ ዕትም
ቅዳሜ ሚያዚያ 30/2013 ዓ.ም
ይጠብቁን
ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

2013ዓ.ም
ዓ.ም
1
ዜናዎች
ጠ/ፍርድ ቤት ምርጫ ቦርድ በሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ
የምርጫ ሂደት ላይ የሰጠውን ውሳኔ ውድቅ አደረገ
የ
ሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ አባላት ከክልሉ ተብሎ በጥያቄ አቅራቢዎቹ በማስረጃነት የቀረበው በተሰየመ ችሎት ጉዳዩ ይግባኝ ያስቀርብ እንደው
ውጪ ባሉ የብሔሩ ተወላጆች ሰነድ፤ “ማህተም የሌለው” መሆኑን በመጥቀስ ተመልክቷል።
የሚመረጡበት ሂደትን በተመለከተ በቦርዱ ዘንድ ተቀባይነት እንደሌለው አስታውቆ
የብሔራዊ ምርጫ ቦርድ ያስተላለፈውን ውሳኔ ነበር። ጥያቄው ውድቅ በመደረጉ ቅር የተሰኘው ፍርድ ቤቱ ጉዳዩ ይግባኝ የሚባልበት መሆኑን
የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ውድቅ አደረገ። የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ ሚያዝያ 6፤ 2013 የሚያመለክት ውሳኔ ካስተላለፈ በኋላ፤ ምርጫ
ፍርድ ቤቱ ማክሰኞ ሚያዝያ 19 ቀን 2013 ዓ.ም ለፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የይግባኝ አቤቱታ ቦርድ ለአቤቱታው የሚሰጠውን ምላሽ በፅሁፍ
በዋለው ችሎት የጉባኤ አባላቱ የምርጫ ሂደት አቅርቧል። እንዲያቀርብ ለሚያዝያ 12 ቀጠሮ ሰጥቶ ነበር።
የሽግግር መንግሥት የህዝብ ተወካዮች ምክር ነገር ግን ምርጫ ቦርድ መጥሪያው የደረሰው
ቤት እና የክልሉ ህገ መንግስት በሚያስቀምጡት አቤቱታው ከክልሉ ውጪ የሚገኙ የሐረሪ ዘግይቶ ስለነበር ምላሹን በዕለቱ ማቅረብ ሳይችል
መሠረት እንዲካሄድ ሲል ወስኗል። ብሔር አባላት፤ የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ አባላትን ቀርቷል።
ለመምረጥ የሚሰጡት ድምጽ “በህገ መንግስቱ
የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ዛሬ ውሳኔውን የተረጋገጠ ራስን በራስ የማስተዳደር መብት ነው” ምርጫ ቦርድ ከሁለት ቀናት በኋላ ሚያዝያ 14
ያስተላለፈው የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ፤ በምርጫ ሲል ይሞግታል። የሽግግር መንግስቱ የህዝብ ለፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በጹሁፍ ባስገባው
ቦርድ ውሳኔ ላይ የይግባኝ አቤቱታ ማቅረቡን ተወካዮች ምክር ቤት በአናሳ ቁጥር ባላቸው ምላሽ፤ ፍርድ ቤቱ ጉዳዩን የመመልከት “ስልጣን
ተከትሎ ነው። አቤቱታው የቀረበው፤ “የሐረሪ ብሄረሰቦችን በተመለከተ የተለያዩ ሀገራትን ልምድ የለውም” ሲል ተቃውሟል። ለዚህ በምክንያትነት
ብሔራዊ ጉባኤ አባላት ከክልሉ ውጪ ባሉ የብሄሩ እና ህጎች በመመርመር በ102ኛ መደበኛ ስብሰባ የጠቀሰውም የክልሉ ህገ መንግስት በአንቀፅ 50
ተወላጆች መመረጥ አይችሉም” የሚለውን የምርጫ ማጽደቁንም በማስረጃነት ይጠቅሳል። (2) ላይ የደነገገው “የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ አባላት
ቦርድን ውሳኔ በመቃወም ነበር። በክልሉ ውስጥ እና ከክልሉ ውጭ በሌላ በኢትዮጵያ
ሆኖም ምርጫ ቦርድ በደብዳቤ በሰጠው ምላሽ ክልሎችና ከተሞች የሐረሪ ብሔረሰብ አባላት
ከሐረሪ ክልል ውጭ የሚገኙ የብሔሩ ላይ የተወካዮች ምክር ቤት ውሳኔ ህገ መንግስታዊ ይመረጣል” የሚለው ከኢፌዲሪ ህገ መንግስት
ተወላጆች ከዚህ ቀደም በነበሩ አምስት ሀገራዊ ድጋፍ የለውም ማለቱንም አቤቱታው አስታውሷል። በአንቀፅ 50 (3) ጋር ይቃረናል በሚል ነው።
ምርጫዎች፤ በሚኖሩባቸው አካባቢዎች ሆነው ከክልላቸው ውጭ ያሉ የሐረሪ ብሔር አባላት
የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ አባላትን ሲመርጡ የመምረጥ መብት ከተወካዮች ምክር ቤት ውሳኔ በተጨማሪም ምርጫ ቦርድ ጉዳዩ “ህገ
ቆይተዋል። የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤን ጨምሮ በተጨማሪ በክልሉ ህገ መንግስት አንቀጽ 49 መንግስታዊ ትርጓሜ የሚያሻ ነው። በመሆኑም
የክልሉ የተለያዩ አካላት በመጋቢት ወር ለምርጫ እና 50 ላይ በግልፅ መደንገጉንም በአቤቱታው ፍርድ ቤቱ ጉዳዩን ለማየት ስልጣን የለውም” በሚል
ቦርድ በጻፏቸው ደብዳቤዎች፤ በመጪው ግንቦት በተጨማሪነት ተመልክቷል። ያቀረበውን መቃወሚያ የተመለከተው ፍርድ ቤቱ፤
ወር መጨረሻ በሚከናወነው ስድስተኛው ሀገራዊ የመከራከሪያ ጭብጡን ውድቅ አድርጎታል። ቦርዱ
ምርጫም ተመሳሳይ አፈፃፀም ተግባራዊ እንዲሆን “ቦርዱ የመንግስት አካላት የበላይ የሆነው የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ከዚህ ቀደም በጉዳዩ
ምርጫ ቦርድን ጠይቀው ነበር። የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ውሳኔን እና የክልል ላይ የሰጠውን ውሳኔ እና የሐረሪ ህገ መንግስትን
ህገ መንግስትን በገለልተኝነትና በፍትሐዊነት መርምሮ ያስተላለፈውን ውሳኔ፤ “ከሐረሪ ክልል
እነዚህ አካላት ለጥያቄያቸው በማስረጃነት የማስፈፀም እንጂ፤ በመገምገም የማሻሻልም ውጪ ያሉ ዜጎች ቢመርጡ የሚደርሰውን አሉታዊ
ያያዙት የኢትዮጵያ ሽግግር መንግስት የህዝብ ሆነ የመቀየር ኃላፊነት አልተሰጠውም” ሲል ተፅዕኖ ያላስረዳ ነው” በሚልም ሳይቀበለው
ተወካዮች ምክር ቤት በ1987 ዓ.ም አስተላልፎታል የሐረሪ ብሔራዊ ጉባኤ በይግባኝ አቤቱታው ላይ ቀርቷል።
ያሉትን ውሳኔ እና ጉዳዩን በተመለከተ በክልሉ ተከራክሯል።
ህገ- መንግስት የተደነገገውን ክፍል ነበር። ጥያቄው ፍርድ ቤቱ በመጨረሻም የሐረሪ ጉባኤ አባላትን
የቀረበለት ብሔራዊው የምርጫ አስፈጻሚ መስሪያ ጉባኤው በአቤቱታው ማጠቃለያ ላይ፤ ምርጫ የመምረጥ ሂደት በሽግግር መንግስት ወቅት
ቤት ግን ማብራሪያዎቹ አሳማኝ አለመሆናቸውን ቦርድ በሚያዝያ 1 ቀን የሰጠው ውሳኔ ተሽሮ በህጉ የነበረው የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ባስተላለፈው
በመግለጽ ውድቅ አድርጓቸዋል። እና በነበረው አሰራር መሠረት ከሐረሪ ክልል ውጪ ውሳኔ እና የክልሉ ህገ መንግስት በደነገገው መሰረት
ያሉ የብሔሩ አባላት የመምረጥ መብት እንዲያገኙ እንዲካሄድ ሲል መወሰኑን ኢትዮጵያ ኢንሳይደር
ምርጫ ቦርድ ሚያዝያ 1 በፃፈው የምላሽ ሲል ጠይቋል። አቤቱታው በሚያዝያ 6 የቀረበለት ዘግቧል፡፡
ደብዳቤ፤ የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ውሳኔ ነው የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት፤ ከአንድ ቀን በኋላ
አንቶኒ ብሊንከን ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ ጋር መወያየታቸው ተነገረ
የ
አሜሪካ የውጭ ጉዳይ ኃላፊ አንቶኒ
ብሊንከን ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ
አህመድ ጋር መወያየታቸው ተነገረ፡
፡ የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ኃላፊ አንቶኒ ብሊንከን
በአሁኑ ጊዜ በትግራይና በሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች
እየተከሰተ ያለው አገራቸውን እንደሚያሳስባት
ለጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ ገለፁ።
ብሊንከን ከጠቅላይ ሚኒስትሩ ጋር ትናንት ሰኞ
በስልክ ባደረጉት ውይይት ትግራይ ውስጥ ስላለው
የሰብአዊ ሁኔታና በሌሎች አካባቢዎች እየተከሰተ
ስላለው የደኅንነት ስጋት ማንሳታቸው ተገልጿል።
ቃል አቀባያቸው ኔድ ፕራይስ ውይይቱን በአስቸኳይ፣ ሙሉ ለሙሉና ሊረጋገጥ በሚችል ይሁን እንጂ የኢትዮጵያም ሆነ የኤርትራ
በተመለከተ ባወጡት አጭር መግለጫ ላይ ሁኔታ እንዲፈጸም አጥብቀው መጠየቃቸውም መንግሥታት ክሱን ሲያስተባብሉ ቆይተው ባለፈው
እንዳመለከቱት የውጭ ጉዳይ ኃላፊው በኢትዮጵያ ተነግሯል። መጋቢት ወር ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ ኤርትራ
ውስጥ እየተባባሰ ያለው የሰብአዊ ጉዳዮችና የሰብአዊ በህወሓት ኃይሎች በተሰነዘሩባት የሮኬት ጥቃቶች
ከስድስት ወራት በፊት በትግራይ ክልል ውስጥ
መብቶች ሁኔታ አሜሪካንን እንደሚያሳስባት
የተቀሰቀሰውን ወታደራዊ ግጭት ተከትሎ አሜሪካና ተገፍታ “የብሔራዊ ደኅንነት ስጋት” ስለነበራት
ለጠቅላይ ሚኒስትሩ ገልጸዋል ብለዋል።
የተለያዩ አገራት የኤርትራ ሠራዊት በጦርነቱ ወታደሮቿን በድንበር ማስፈሯን መግለጻቸው
በተጨማሪም በትግራይ ክልል እያደገ የመጣው
ተሳታፊ እንደሆነ በመግለጽ እንዲወጣ ሲጠይቁ ይታወሳል። ከዚህም በኋላ ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ
የረሃብ ስጋትና በተለያዩ የአገሪቱ ክፍሎች ውስጥ
ቆይተዋል። በተከታታይ ግጭቱን አስመለክቶ
ያለው የደኅንነት ሁኔታም ከሚያሳስቧቸው ጉዳዮች ወደ አሥመራ ተጉዘው ከፕሬዝዳንት ኢሳያስ ጋር
በሰብአዊ መብት ተቆርቋሪ ድርጅቶችና በሌሎችም
መካከል ውስጥ እንደሚገኙ ለጠቅላይ ሚኒስትሩ ከተወያዩ በኋላ የኤርትራ ወታደሮች ከኢትዮጵያ
በሚወጡ ዘገባዎች የኤርትራ ወታደሮች ጾታዊ
ዐቢይ እንዳነሱላቸው ተገልጿል። የውጭ ጉዳይ ግዛት ለቅቀው እንዲወጡ ከስምምነት መድረሳቸው
ጥቃትን፣ ግድያንና የንብረት ውድመትን ጨምሮ
ሚኒስትር ብሊንከን ጨምረውም ኢትዮጵያና ቢገለጽም እስካሁን ተግባራዊ መሆኑን የሚያረጋግጥ
በትግራይ ክልል ውስጥ በተፈጸሙ በደሎች ሲከስሱ
ኤርትራ በደረሱት ስምምነት መሠረት የኤርትራ
ቆይተዋል። መረጃ አልወጣም ሲል ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
ወታደሮች ከትግራይ ክልል የሚወጡበት ውሳኔ
ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

2
ነፃ ሃሳብ
የጠ/ሚኒስትሩ “ከንቱ”
መታሰቢያ መልዓከሕይወት
ሦስት ዓመታት!
ኢ ትዮጵያ እንደሚታወቀው ዋነኛ የገቢ ምንጯ
የዕርሻ ሥራ ነው፡፡ ይህ ዘርፍ እንዲነቃቃ
አስፈላጊ የኾነ የመሬት አስተዳደር ሥርዓት
ተስተካክሎለት የኢትዮጵያ ገበሬ የመሬት ባለቤትነት መብቱ
(መሸጥ መለወጥ እስከሚችል) ተጠብቆለት አገራችን ተገቢውን
ስብስቦች ስሜታቸውን ለማርካት የሚጠሉትን ብሔር አባል
ያጠፉ ይኾናል እንጂ ያ የተጠላው ብሔር ምንም ኾኖ አያውቅም፡
፡ ለምሳሌ የጀርመን ናዚዎች አይሁዶችን ከመላው ዓለም ለማጥፋት
የተቻለችውን ሁሉ አድርገዋል፡፡ ነገር ግን በተቃራኒው አይሁዶች
ከአንድ ሺ ስምንት መቶ ስልሳ አመት በኋላ በ1948 እ.ኤ.አ
ይህ ምርጫ ከተካሄደ ኹለት ጥሩ ያልኾኑ ሁኔታዎች ይከሰታሉ፡
፡ አንደኛው ምርጫውን ምክንያት በማድረግ የተደበቀ ዓላማቸውን
ለመፈፀም የተጠናከረ እርምጃ ለመውሰድ እየሠሩ ያሉ ኃይሎች
የሚያስከትሉት ቀውስ ሲኾን ኹለተኛው ደግሞ ከምርጫው በኋላ
መንግሥት የለም የሚሉ ኃይሎች እየተበራከቱ ሊሄዱ ስለሚችሉ
ሐብት ማፍራት እንድትችል ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ በዚህም የእስራኤል መንግሥት መሠረቱ፡፡ ያገሪቱ እጣ ፈንታ አሳሳቢ ሁኔታ ውስጥ ስለሚገባ ነው፡፡ ወ/ሪት
አስፈላጊውን ሥራ ተሠርቶ የግብርናው መስክ መነቃቃት ብርቱካን የምርጫውን ቀን ቀጠሮ ወደ ፊት ለመግፋት ምክንያት
ዛሬ የእስራኤል መንግሥት መመሥረት ብቻ ሳይኾን እጅግ
እንዲችል ቅድሚያ ሊሠጠው የሚገባ ተግባር ኾኖ ሳለ ዶ/ር ዐቢይ እንዳቀረበችው ሁሉ ምርጫው ይካሄዳል ወይስ አይካሄድም
ጠንካራ ኢኮኖሚ፣ ወታደራዊ ተቋም በተጨማሪ በዓለም የፖለቲካ
በዚህ ዘርፍ አንድም ሥራ አለመሥራታቸው አገራችንን ላለፉት በሚለው ጉዳይ ላይም ሠፊ ሥራ ተሰርቶ ምርጫው መራዘም
መድረክ ተጽዕኖ ፈጣሪ መንግሥት ለመኾን በቅታለች፡፡ ከአፄ
ሦስት ዓመታት ከባድ ዋጋ አስከፍሏታል፡፡ ይኖርበታል ብዬ አምናለሁ፡፡
ኃይለሥላሴ እስከ ዶ/ር ዐቢይ በተከታታይ አገር ያስተዳደሩ መሪዎች
በህወሓት ዘመን በርካታ ብልሹ አሠራሮች ነበሩ፡፡ ነገር ግን በአሁኑ ጊዜ በብዙ የዓለማችን ክፍል እንደሚገኙ አገሮች ባንክ ቤት በህወሓት እና በዶ/ር ዐቢይ ዘመን ለመላው የኢትዮጵያ
ህወሓት በመላው ሀገሪቱ ሠላምና ፀጥታ ማስከበር ችሎ የነበረ የተቆለለ ገንዘብ የመንገድ፣ የባቡር እና ሌሎች አሥፈላጊ መሠረተ ሕዝቦች ትልቁ ፈተና ኾኖ የነበረው ጉዳይ የቋንቋ ጉዳይ ነው፡፡ የብዙ
በመኾኑ ማንኛውም ያገሪቱ ዜጋ ከቦታ ቦታ ተዘዋውሮ መሥራት ልማቶች ያወረሱንን ሀብት ጠብቆ ማቆየት ይቅርና ተቀባይነት ያለው አገሮች ችግር ቋንቋ ሳይኾን የአየር ንብረት መዛባት ያስከተለው
የሚችልበት ሁኔታ ነበር፡፡ በዶ/ር ዐቢይ ዘመን እንኳን ከቦታ ሥርዓተ መንግሥት እንኳን መመሥረት አይችልም፡፡ ችግር፣ የኃይል ዕጥረት፣ ሥራ አጥነትና የመሣሠሉ ናቸው፡፡
ቦታ ተዘዋውረን ልንሠራ ይቅርና ሽብርተኞች፣ ዘረኞች፣ ተረኞች መንግሥት ይባስ ብሎ ኋላ ቀር ቋንቋዎች የሥራ ቋንቋ እንዲኾኑ
የአንድ አገር መሪ እንደ አገሪቱ ችግርና ሁኔታ አገር የመምራት
የቤታችንን በር ሰብረው እየገቡ ሞትና ለተለያዩ አሰቃቂ ጥቃቶች ውሳኔ በማሣለፍ ያገራችን ሕዝቦች ከድሕነት እንዳይወጡ ኋላ ቀር
ብቃቱ ከአገሪቱ ነባራዊ ሁኔታ ጋር ተመሣሣይ መኾን አለበት፡
እየፈፀሙብን ነው፡፡ ኑሮ እንዲገፉ ምንም የማይጠቅም ውሳኔ አሣልፈዋል፡፡ እኛ የሰው
፡ ለምሳሌ እንደዴንማርክ፣ ኖርዌይ፣ ስዊድን ባሉ አገሮች ከሕገ
ልጆች በተቻለ መጠን እጅግ የተሻለውን የሰው ልጆች የሥልጣኔ
ከአፄ ቴዎድሮስ ዘመነ መንግሥት ጀምሮ በነበረው መንግሥት ጀምሮ እስከ መሬት አስተዳደር የመንግሥት መዋቅር
ግኝት ነው የምንጥረው፡፡ ይህ ደግሞ ቋንቋንም ይጨምል፡፡ እንጂ
የኢትዮጵያ የማዕከላዊ መንግሥት ታሪክ መንግሥት በዚህ የተስተካከለ በመኾኑ የሚመረጠው መንግሥት ብዙም አዲስ ነገር
በመንግሥት ደረጃ ወደኋላ ቀርነት የሚወስድ ተግባር ለመፈፀም
ልክ ልፍስፍስና አቅመ ቢስ የኾነበት ጊዜ አልነበረም፡፡ የክልል እንዲሠራ አይጠበቅም፡፡ ከመሪ የሚጠበቀው ያለውን ሥርዓት
አንሞክርም፡፡
ባለሥልጣናት ለማዕከላዊ መንግሥት እያሣዩት ያሉት አልታዘዝ ጤነኛ በኾነ መልኩ እንዲጓዝ በማድረግ ማስቀጠል ብቻ ነው፡፡
ባይነት ከጊዜ ወደ ጊዜ አስፈሪ እየኾነ እንደመጣ በቀላሉ ማየት በመጨረሻም የግድ ለዶ/ር ዐቢይ ማስተላለፍ የምፈልገው
“ቀይ አንበሳ” በተሰኘ የጉዞ ማስታወሻ መጽሐፍ ላይ ገጽ
የሚቻል ነገር ነው፡፡ በዚህ በሠለጠነ ዘመን ሰዎችን በዘር፣ በቋንቋ፣ መልዕክት በሕጉ መሠረት የመላው ኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚንስትር
211 ላይ እንዲህ ይላል “ቀዳማዊ ኃይለሥላሴ ቤተመንግሥት
በሐይማኖት፣ በቆዳ ቀለም መከፋፈል እጅግ የተወገዘ ተግባር ኾኖ ኖት፡፡ የክልል ባለሥልጣናት ቢሮ ተቀምጠው ጊዜ ያባክናሉ እንጂ
ከሚገኙት በርካታ ውሾቻቸው ኹለት ውሾች ተመርጠው
ሳለ ኢትዮጵያ ውስጥ በሕገ መንግሥት ደረጃ እየተንከባከብን ሕዝቡን ሊጠቅም የሚችል ምንም ሥራ መሥራት አይችሉም፡
አብረው ወደ ማይጨው ዘምተዋል፡፡ ንጉሠ ነገሥቱ ወደ ፊት
በፌደራል እና በክልል መንግሥት ደረጃ መንግሥታዊ ወንጀል ፡ ምክንያቱም ዓለም አቀፍ እውቅና የላቸውም፡፡ ከዓለም አቀፍ
ሠራዊታችን የሚያጣውን ውድ የኾነውን ውሃ ውሾቻቸውን ጦር
እየሠራን ያለን ሕዝቦች ነን፡፡ እራሳችንን ከፋፍለን ለአንድ ዓላማ ካምፓኒዎች ጋር ተዋውለው የፕሮጀክት ሥራ ማስጀመር አይችሉም፡
ሜዳ እንዲታጠቡ በማዘዝ ያባክኑት ነበር” ብሎ ኮነሬል ዴል
መቆም አለመቻላችን ትልቅ ጉዳት ነው፡፡ ፡ በአጠቃላይ የውሸት መንግሥት ናቸው፡፡ በሕገ መንግሥቱ
ባዬ በጻፈውና በዶ/ር ተስፋዬ መኮንን በተተረጎመው መጽሐፍ
አንቀጽ 8 የተሠጣቸው የሉዓላዊነት ሥልጣን መቼም ተግባራዊ
በህወሓት ዘመን እጅግ በሚያስደነግጥ መልኩ አገራችንን ላይ ሰፍሮአል፡፡ ይህ የሚያመለክተው አምባገነኖች ምን ያህል
ሊያደርጉት አይችሉም፡፡ በመኾኑም ዶ/ር ዐቢይ የኢትዮጵያ ጠቅላይ
ከኹለት ትሪሊዮን ብር በላይ እዳ ውስጥ የዘፈቀ ዘረፋ ቢካሄድም ለስሜታቸው ያደሩና ያገር ጉዳይ እግረ መንገዳቸውን ብቻ
ሚኒስትር መኾኑን ተገንዝበው መላው የአገሪቱን ሕዝቦች ተጠቃሚ
በዶክተር ዐቢይ ሦስት የሥልጣን ዓመታት ምንም ዓይነት የሕዝብ የሚከታተሉት ሥራ እንደኾነ ነው፡፡
ሊያደርግ የሚችል ሥራ ቢሠሩ መልካም ነው፡፡ የኢትዮጵያ ሕዝብ
ሐብት ወደ መንግሥት ካዝና ተመለሠ ሲባል ሰምተን አናውቅም፡፡
የዶ/ር ዐቢይና የአፄ ኃይለሥላሴ ባሕርይ ደግሞ በእጅጉ መንግሥታዊ አገልግሎት ይፈልጋል፡፡ ኢንቨስተር አካባቢው መጥቶ
ደርግ በሺህ ለሚቆጠር ዘመን ነግሶ የነበረውን የፊውዳል ሥርዓት
ተመሣሣይ ነው፡፡ ኹለቱም መብለጭለጭ ይወዳሉ፣ የግል ለወጣቶች የሥራ ዕድል እንዲፈጥርለት ይፈልጋል፡፡ የወጣቱ ቁጥር
በጥቂት ወራት ነበር ያንኮታኮተው፡፡ የነበረውን የሐብት ምንጭ
ዝናቸው ከምንም በላይ ያሣሥባቸዋል፣ በተለይ ደግሞ ኹለቱም እጅግ አስደንጋጭ በኾነ መልኩ እየጨመረ ነው፡፡
በቁጥጥር ሥር ማዋል የቻለው እና ሥርዓቱን ማፍረስ የቻለው
ለድሐው ሕዝብ ችግር ግድ የለሽ ናቸው፡፡ ዶ/ር ዐቢይ በተለያዩ
በአጭር ጊዜ ውስጥ ነበር፡፡ ዶ/ር ዐቢይ ልክ እንደነ ደብረጽዮን ዶ/ር ዐቢይ ሦስት ዓመት ሙሉ ቤተ መንግሥት ተቀምጠው
የአገሪቱ ክፍል አሠቃቂ አደጋዎች ደርሰው ፊታቸው ላይ የሚታየው
በተመሳሳይ ሁኔታ ማንንም አልሠማም ብለው አገራችንን ወደ አሁንም ዘረኝነትንና ተረኝነትን እያስተናገዱ እንጂ አንድም አገራዊ
በፈገግታ የተሞላ መልክ እንጂ የአገሪቱን ሁኔታ የሚገልጽ ስሜት
አስፈሪ ገደል ይዘዋት እየተጓዙ ነው፡፡ ፋይዳ ያለው ተግባር ፈጽመው አያውቁም፡፡ የኢትዮጵያ የቆዳ ስፋት
አይታይባቸውም፡፡ አለባበሳቸውም ሁሌም ሰርገኛ እንደመሰሉ
1.1 ሚሊዮን ስኩዌር ኪሎ ሜትር ነው፡፡ የሕዝቧ ብዛት ደግሞ መቶ
በዶ/ር ዐቢይ ዘመን የማዕከላዊ መንግሥት መዝረክረኩንና እንጂ ከአገሪቱ ተጨባጭ ሁኔታ ጋር የሚመሣሠል ኾኖ አያውቅም፡፡
አስራ አምስት ሚሊዮን እንደሚኾን ይገመታል፡፡ ይህን የሚያክል
የተናቀ መኾኑን የተገነዘቡ የጎረቤት አገሮች እንኳን ያለ ምን
ዶ/ር ዐቢይ ወደ ሥልጣን ከመጡ በኋላ ከተከሰተ ነገር አንዱ አገር፤ ይህን የሚያክል ሕዝብ፤ የሚያስተዳድር መሪ መንቀሳቀስ
ሐፍረት ድንበራችንን ጥሰው በመግባት ተዳፍረውናል፡፡
ከኤርትራ ጋር ያለው ግንኙነት መለወጡ ነው፡፡ ይህ ግንኙነት የለበትም፡፡
“ባለቤቱን ካልናቁ አጥሩን አይነቀንቁ” እንደሚባለው ማለት
እጅግ ስሜታዊና ባልተጠና መልኩ የተከናወነ በመኾኑ ባሁኑ
ነው፡፡ አንድ አገር በተቻለ በአጭር ጊዜ ውስጣዊ ሠላም ፈጥራ ሥልጣን ያጓጓል፡፡ አንዴ ሥልጣን ላይ ከወጡ ተራ ሰው
ወቅት በኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ላይ ከባድ ተጽዕኖ እያሣደረ ነው፡
እራስዋን ማሣየት ካልቻለች ሁሌም ለውጫዊ ጥቃት የተጋለጠች መኾን ለብዙ ሰዎች እንደ ሞት ነው የሚቆጠረው፡፡ እነ ደብረጽዮን፣
፡ በተለይ ደግሞ የኤርትራ ሥደተኞች ያለ ገደብ ወደ አዲስ አበባ
አገር ነው የምትኾነው፡፡ እኛ ኢትዮጵያውያን ባለፉት 30 ዓመታት እነ ስብሐት ነጋና እነ አባይ ፀሐዬ ለዚህ ውርደት የተዳረጉት
መጉረፋቸው በከተማው ነዋሪ ላይ ታይቶ የማይታወቅ የኑሮ
ውስጣዊ የፖቲካ ችግሮቻችንን ማጥራት ባለመቻላችን የውጭ ከሥልጣን መውረድን እንደ ውርደት ቆጥረውት ነው፡፡ መልሰው
ውድነት ተከስቷል፡፡ በተጨማሪም ኤርትራውያን በበርካታ
ኃይሎች ሁሌም ትንኮሣቸው አልቆመም፡፡ እስኪ ተመልከቱ በሕገ ወጥ መንገድ ሥልጣን ላይ ለመውጣት መሞከራቸውም
ወንጀሎች ላይ በመሠማራታቸው ብዙ ዜጎች ከባድ ዋጋ እየከፈሉ
የአገራቸውን የፖለቲካ ጉዳይ አጥርተው፣ ኢኮኖሚያቸውን ለዚያው ነው፡፡ የዘረፉትን ሐብት እያጣጣሙ መኖር ዐቢይ
ነው፡፡ ኤርትራውያን በባሕርያቸው ተቀናጅተው አንድን ድርጊት
አጠናክረው፣ ወታደራዊ አቅማቸውን ገንብተው ያሉ ኃይሎችን አሕመድ አልከለከላቸውም ነበር፡፡ ባሁኑ ጊዜ ልክ ሊቢያ ውስጥ
የመፈፀም ልዩ ችሎታ ያላቸው በመኾኑ ይህ ጉዳይ በጊዜ መፍትሔ
ማነው ሊተናኮላቸው የሚሞክረው፡፡ ዶ/ር ዐቢይ ወደ ሥልጣን እንደታዘብነው እኔ ልንገስ እኔ የበላይ ልሁን የበታች ሥልጣን ካለኝ
ካልተፈለገለት አገራችንን ለከባድ አደጋ ይዳርጋታል፡፡
ሲመጡ አንድ የአሜሪካን ዶላር በስንት ብር ነበር? አንድ እንጀራ፣ ደግሞ የበላይ ለኾነው አልታዘዝም የሚል ሽኩቻ እየተመለከትን
አንድ ዳቦ፣ አንድ ኪሎ ስጋ፣ የቤት ኪራይ፣ የነዳጅ ዋጋ በአጠቃላይ በዶ/ር ዐቢይ ዘመን ምንም ሁኔታ ባልተመቻቸበትና ምንም እንጂ የኢትዮጵያን ሕዝብ ሊጠቅም የሚችል ተግባር እየተከናወነ
የኑሮ ውድነት ምን ደረጃ ላይ ደረሠ? ይህንን ጥያቄ እያንዳንዱ ዓይነት ሠላም፣ አገራዊ መግባባት በሌለበት፣ በክልሎችና በፌደራል አይደለም፡፡
ኢትዮጵያዊ ሊመልሰው የሚችለው ጥያቄ ነው፡፡ መንግሥት መካከል ተናቦ የመሥራት ሁኔታ በሌለበት ወደ ምርጫ
ሊቢያዎች አሥር ዓመት ሙሉ እኔ ልንገስ እኔ ልንገስ እያሉ
ጣቢያ እንሂድ እየተባለ ሌላ የግጭት ድግስ እየጠራን ነው፡፡ ይህን
ዶ/ር ዐቢይ ሥልጣን ላይ ከወጡ ሦስት ዓመት አጠናቀዋል፡ ሲራኮቱ ቆይተው አገራቸውን አውድመው መጨረሻ የሽግግር
ለማድረግ የሚካሄደው ሽር ጉድ ቢቆምና ሊሠራ ወደሚችል
፡ ከሚቀጥለው ምርጫ በኋላ ሌላ አምስት ዓመት ሥልጣን ላይ መንግሥት አቋቁመው ለመጓዝ እየሞከሩ ነው፡፡ እኛም ይሕንን ጉዞ
መፍትሔ ለመሄድ ቢሞክር የተሻለ ነው፡፡ ወ/ሪት ብርቱካንም
ከቆዩ ስንት ሺህ አማራ ነው የሚገደለው፡፡ ባለፉት ሦስት ዓመታት ጀምረናል፡፡ የሚሻለው ግን ሰከን ባለ መንገድ አስበን ሁሉን አሣታፊ
ምርጫ ለማካሄድ ምንም አመቺ ሁኔታ እንደሌላና ያለውን
የሞቱትን የአማራ ብሔረሰቦች ቁጥር ተመልክተን በሚቀጥለው የኾነ የሽግግር መንግሥት አቋቁመን ሣይንሣዊ የኾነ ዴሞክራሲያዊ
ተጨባጭ ሁኔታ ተገንዝባ ምርጫው እንዲቋረጥና ሌላ አማራጭ
አምስት ዓመት ሊሞቱ የሚችሉ የአማራ ብሔረሰቦችን ስናስበው ሥርዓት ብንገነባ ነው፡፡ ሁኔታዎች ሁሉ ከቁጥጥር ውጭ ከኾኑ
እንዲፈለግ ብታደርግ በእጅግ የተሻለ ነው የሚል እምነት አለኝ፡፡
በእጅጉ የሚዘገንን ነው፡፡ በብሔር ጥላቻ የሰከሩ በርካታ ከመተላለቅ በቀር ምንም የሚከሰት ነገር አይኖርምና፡፡

3
የአዘጋጁ መልዕክት
የመግለጫ ብዛት ሀቁን

አይቀይረውም!!
አይቀይረውም
በ
ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ የሚመራው “ከጎዳና ወደ ፓርላማ’ የሚወስድ ምርጫ” የሚል ርዕስ በሰጡት
የኢፌዲሪ መንግሥት ሥራ በዝቶበት ሰንብቷል፡፡ መግለጫ “ወደኋላ አርዝመን ካየነው… ከታኅሳሱ ግርግርና
ሥራው ግን በመርኅ እንጂ በተግባር የሚገለጥ ባለመኾኑ ከተማሪዎች እንቅስቃሴ ጀምሮ የሕዝባችን የፖለቲካ ጥያቄዎች
ዛሬም ንጹሐንን መታደግ የሚችል አልኾነም፡፡ በወረቀት መግለጫ በዋናነት የሚንጸባረቁት አንድም በጎዳና ላይ ዐመጽ፣ ሁለትም
እንጂ በተጨባጭ እርምጃ የሚደገፍ ባለመኾኑ ሰሞነኛው የሰሜን በጦር መሣሪያ አማካኝነት ነበር” በማለት ሁለቱም መንገዶች
ሸዋ ጦር ሰበቃ ጋብ ሲል በጅማ በኩል ዘገር ንቅነቃው ከመጀመር እጅግ ኋላቀርና አውዳሚዎች እንደ ነበሩ እስኪበቃን አይተናል
አላዳነውም፡፡ ይኽም ኾኖ የአራት ኪሎው መንግሥት “አድምጡኝ” ሲሉ አነውረዋቸዋል። አስተዛዛቢው የጠ/ሚኒስትሩ ድምዳሜ
ማለቱን አላቆመም፡፡ ባለማቆሙም ባለፈው አንድ ሳምንት ብቻ የሚመነጨውም እዚህ ጋር ነው፡፡ በእርሳቸው የሥልጣን ዘመን
የተለያዩ የመግለጫ ዓይነቶችን ሲያከታትል ከርሟል፡፡ አንዴ በዜጎች ላይ የደረሱት ቅርጽ ደርዝ እና አልባ ግፎች አይደለም
በብሔራዊ ደህንነት የጋራ ም/ቤት፣ ሌላ ጊዜ ደግሞ በጠ/ሚኒስትሩ ለጎዳና አመጽ በመርኅ ደረጃ ሥልጣናቸውን እንዲለቅቁ ሳይቀር
በራሳቸው አማካኝነት የተሰጡት መግለጫዎች ደግሞ ለዚህ ዋቢ የሚያስገድዱ ለመኾናቸው የሕግም ኾነ የሀገራት ተሞክሮ
ናቸው፡፡ ናሙናዎችን አምጥቶ ማሳየት ይቻላል፡፡
መንግሥት በእነዚህ መግለጫዎች በአንድ በኩል ራሱን ጠ/ሚኒስትሩ ቢያንስ ሕዝቡ ኢትዮጵያ ያለችበትን ውስጣዊና
ከተጠያቂነት ለማሸሽ ብዙ ርቀት ሄዷል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ከባቢያዊ ውጥረቶች ከግምት በማስገባት ያለፉትን ሦስት
አንገብጋቢ ከኾነው ጉዳይ ይልቅ ቅንጦት የመሰለውን አጀንዳ ዓመታት አሰቃቂ ጭፍጨፋዎችና መፈናቀሎችን ችሎ ወደጎዳና
ከፍ ሊያደርግ ሞክሯል፡፡ ኹለቱም መግለጫዎች ግን በመሬት አለመውጣቱን ዋጋ ሰጥተው ማመስገን ይገባቸው ነበር፡፡ ዳሩ ግን
ያለውን የንጹሐንን ደም ሊያቆሙ ቀርቶ ሊያስታግሱ አልቻሉም፡፡ ማንነትን (ብሔራዊ እና ኃይማኖታዊ) መሠረት ያደረጉ ጥቃቶች
መንግሥትም “ለውጥ” የተባለውን ጉዳይ ባማሩ ቃላት እያንቆለጳጰሰ እየተበራከቱ መምጣታቸውን ተከትሎ በቁጣ ተቃውሞውን
ተስፋ ለመግዛት ከመንደፋደፍ የተሻገረ የችግሩን ምንጭ መሠረት ለማሰማት አደባባይ የወጣን ሕዝብ ገና ለገና በጎዳና አመጽ
ያደረገ መፍትሔ ማመላከት ተስኖታል፡፡ በተለይ በብሔራዊ ደህንነት ሥልጣን ለመያዝ የተደረገ ሙከራ አስመስሎ “ሀገራችን ኢትዮጵያ
የጋራ ም/ቤቱ በወጣው መግለጫ “ያኔ የለውጥ ጉዞ በጀመርንበት በድኻ ወገቧ አስተምራ ለከፍተኛ ደረጃ ያደረሰቻቸው አያሌ
ወቅት ሁሉም ሰው ከፍ ባለ ሞራልና በፌስታ ተሞልቶ የነበረ ተማሪዎች እና ምሁራን [በዚህ መንገድ] በገፍ አልቀውበታል”
ቢሆንም፣ ሁሉም በጀመረበት የመንፈስ ከፍታ እንደማያጠናቅቅ ብሎ ሌላ መልክ ለመሥጠት መሞከር በምንም መልኩ ተገቢነት
ግልጽ ነበር” የሚለው ዓረፍተ ነገር ለብዙ በትርጉም ክፍት ነው፡፡ ሊኖረው አይችልም።
በጥቅሉ ግን መንግሥት በዚህ መግለጫው “ሀገራችን አሁን ሕዝብ አሁን በሥልጣን ላይ የተሰየመውን ቡድን ሳይቀር
ለደረሰችበት አሳሳቢ ደረጃ በመንግሥትነቱ የሚወስደው ሓላፊነት ባልተቋረጠ አመጽ ወደሥልጣን ያመጣበት ታሪክ ተዘንግቶ
የለም” የሚል መልዕክት አስተላልፏል፡፡ ዜጎች “ትንቢቱ ይፈጸም የጎዳና ላይ ተቃውሞን “ለዓመታት የተገነቡ መሠረተ ልማቶች
ዘንድ” ቁጥር አልባ ግድያውንም፣ መጠን አልባ መፈናቀሉንም በቀናት ልዩነት ወደ ትቢያነት” ይለውጣል፡፡ እንዲያም ሆኖ
ችለው ከመንግሥት ጋር ከመቆም ይልቅ ተቃውሞ ማሰማታቸው የዘመናት ጥያቄዎች ተገቢውን መልስ አላገኙም።” ብሎ
አግባብ እንዳልኾነም በጭብጥ ደረጃ ነግሮናል፡፡ መንግሥት በዚህ ማጣጣልም አግባብነት የለውም፡፡ ሕዝብ ጎዳና ሳይወጣም ሰርቶ፣
ልክ እየተፈጠሩ ላሉ ዘግናኝ ሁነቶች የማይመጥን መግለጫ ጥሮና ግሮ ያፈራው ሀብት እና መሠረተ ልማት ዶጋመድ ሲኾን
ከማውጣቱ ጎን ለጎን ጠ/ሚኒስትሩ ይፋ ያደረጉት መግለጫም ለመመልከታችን ሻሸመኔና የቅርቧ አጣዬ ምሥክሮች ናቸው፡
አስተዛዛቢ ነው፡፡ አስተዛዛቢነቱ የሚመነጨው የመኖር ሕላዌው ፡ መንግሥት የቱንም ያህል የዜጎችን ሰብዓዊ የመኖር መብት
ጥያቄ ውስጥ በገባበት ሕዝብና ሀገር ውስጥ “ምርጫ”ን ጉዳዬ ማስጠበቅ ተስኖት የመግለጫ ጋጋታ በመደርደር ከሀቅ ሸሽቶ
ማለታቸው ነው፡፡ መኖር አይችልም ማለታችንም ለዚህ ነው፡፡
አዘጋጅ የዝግጅት ክፍሉ አድራሻ

ግዮን መጽሔት ቀጸላ ክፍሌ አራዳ ክ/ከ ወረዳ 09 የቤት ቁጥር 552/1
ኢትዮ ሐበሻ ኅትመትና ቢንያም አሊ አምባቸው ህንፃ 2ተኛ ፎቅ ቢሮ ቁ. 207 ፖስታ ቁ. 676 ኮድ 1029
ማስታወቂያ ኃ/የተ/የግ/ማኅበር ስልክ ፡ +251 911 227661 +251 912 165606 +251 118 12 2333
በየሳምንቱ ለኅትመት የምትበቃ መጽሔት አምደኞች ኢ-ሜይል፡
አቦነህ አሻግሬ ዘ ኢየሱስ (ፕ/ር) enqu2013@ gmail.com ghion2011meg@gmail.com
ዋና አዘጋጅ ወንድሙ ነጋሽ (ኢ/ር)
ፍቃዱ ማ/ወርቅ በኃይሉ ገ/እግዚእሔር በWebsite: http://ghion-mag.com
ሁሴን ከድር በYouTube: Ghion-Mag Tube ግዮን መጽሔት
አድራሻ፡- አራዳ ክ/ከተማ ወረዳ 09 በTwiter: Ghion Magazine
የቤት ቁጥር 1035 ሙስጠፋ ሓሚድ የሱፍ
በTelegram: Ghion Magazine
ያዕቆብ ብርሃኑ
በFacebook: Ghion-Mag ግዮን መጽሔት
ተስፉ (ኢትዮጵያ) አልታሰብ በInstagram: Ghion Meg ያገኙናል
ማኔጂንግ ኤዲተር ሠሎሞን ለማ ገመቹ
ኄኖክ ገለታው ጸሐፊ አታሚ
ገነት ብርሃኑ ሰንፔር ማተሚያ ቤት ፤ አራዳ ክፍለ ከተማ
ከፍተኛ አዘጋጅ ወረዳ 09 የቤ.ቁ. 881 EBG
ብሩክ መኮንን ክርኤቲቭ ዲዛይን 0911254308
እየሩሳሌም ወንድምነህ በዚህ መጽሔት ላይ የሚወጡ ጽሑፎች በሙሉ
ማተሚያ ቤቱን አይመለከትም

4
ኢትዮጵያዊነት
“ወጣቱን ወደ ኢትዮጵያዊነቱ ለመመለስ ጦር

ማዝመት፣ በጀት መመደብ አያስፈልግም”
ጋዜጠኛ ቴዎድሮስ ተ/አረጋይ
ቴዎድሮስ ተ/አረጋይ ጋዜጠኛና ደራሲ ነው፡፡ ለማላቀቅ በመጀመሪያ የሚያስፈልገው ቁርጠኛ የኾነ ፍላጎት
የተለያዩ የመድረክ ቲያትሮችን ለእይታ ከማብቃቱ ጎን መኖር ነው፡፡ ወጣቱን ወደ ኢትዮጵያዊነቱ ለመመለስ ጦር
ለጎን “ፍልስምና” የሚል ርዕስ የሰጣቸውን ተከታታይ ቅጽ ማዝመት፣ በጀት መመደብ አያስፈልግም፡፡ ከዚህ ቀውስ
ያላቸውን መጻሕፍት ለአንባቢያን አድርሷል፡፡ በበርካታ ለማውጣት የሚያስፈልገው ፍላጎትና የመንግሥት ቀናኢነት
የነጻው ፕሬስ የሕትመት ውጤቶችም ላይ አሻራውን ነው፡፡ የመንግሥት ቀናኢነት ማለት ከሕገ መንግሥቱ ጀምሮ
አሳርፏል፡፡ በሀገራዊ፣ ማኅበራዊና ታሪካዊ ጉዳዮች ዙሪያም ያሉ ከፋፋይ ሕጎችን ለመሻር ፍቃደኛ መኾን ማለት ነው፡
ሃሳቦቹንና ትዝብቶቹን በድፍረት በማኅበራዊ የትስስር ፡ ፖለቲከኞች ከብሔርተኝነት ወጥተው እንደዜጋ ማሰብ
ገጾች በማጋራት ይታወቃል፡፡ በዛሬው የ”ኢትዮጵያዊነት” ከቻሉ ሁሉም ነገር መስተካከል ይችላል፡፡ ፖለቲከኞቹ
ዓምዳችን ከኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነት አኳያ ለሰነዘርንለት ከዚህ የሀሳብ ቅንፍ ከወጡ ትውልዱን ከተጠናወተው
10 ጥያቄዎች የሚከተሉትን ምላሾች ሰጥቶናል፡፡ የብሔርተኝነት መንፈስ በቀላሉ ማላቀቅ እንችላለን ብዬ
አምናለሁ፡፡ ችግሩ አሁን በሀገራችን ያለው ፖለቲካ ፕ/ር
ግዮን፡- ኢትዮጵያዊነት በእርሶ እይታ እንዴት ይገለፃል?
መረራ እንደሚሉት የቡዳ ፖለቲካ መኾኑ ነው፡፡ ስለዚህ
ቴዎድሮስ፡- ለእኔ ኢትዮጵያዊነት በብዙ ሁኔታዎች ቡዳውን ፈልጎ ማስወገድ ያስፈልጋል፡፡ እርሱ ከተወገደ
ውስጥ የማይደናቀፍ ጠንካራ ማንነት ማለት ነው፡፡ ሁሉም ነገር ይስተካከላል፡፡
ኢትዮጵያዊነት የማይፈርስ፣ የማይደበዝዝ፣ የማይበረዝ በሙሉ ከፖለቲካ ነፃ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ ቅርሶችን
ግዮን፡- ኢትዮጵያዊነት ስሜት ነው ግብር ?
የአንድነት ተምሳሌት ነው ብዬ አስባለሁ፡፡ ኢትዮጵያዊነት ለብሔሮች ከፋፍሎ ማየት አይገባም፡፡ አንድ ቅርስ ሲተዋወቅ
በሀገሪቱ ማዕቀፍ በሚገኙ ሁሉም አካባቢዎች ቢንቀሳቀሱ ቴዎድሮስ፡- ኢትዮጵያዊነት ለእኔ ስሜትም ግብርም በሀገር አቀፍ ደረጃ እንጂ በብሔር ዓይን መመዘን የለብንም፡
በሕዝብ ደረጃ ለችግር ተጋላጭ አለመኾን ማለት ነው፡፡ ነው፡፡ ምክንያቱም ስሜት የምንለው ነገር ያለ ግብር ባዶ ፡ ስለዚህ አዲስ ቅርስ መሥራት ቢያቅተን እንኳን የተሠሩትን
ነው፡፡ ግብርም እንዲኹ ያለ ስሜት ምንም ነው፡፡ ስለዚህ በጋራ ማድነቅና በጋራ ማስተዋወቅ እንዲኹም መጠበቅ
ግዮን፡- ኢትዮጵያዊ እሴቶቻችን ምን ምን ናቸው?
ኢትዮጵያዊነት በኹለቱም የሚገለፅ ነው፡፡ ኢትዮጵያዊነት ሊያቅተን አይገባም፡፡ ለምሳሌ ታላቁ የሕዳሴ ግድብ ብዙ
ቴዎድሮስ፡- የኢትዮጵያዊነት እሴት አንዱ ፍቅር ነው፡ ስሜትንም ግብርንም ትሻለች፡፡ ሰዎች በሚተቿቸው በአቶ መለስ ቢጀመርም ዛሬ የሁላችንም
፡ አብሮ መኖርና መተሳሰብም የእሴታችን አካል ነው፡፡ የጋራ ማንነትና መገለጫ ኾኗል፡፡ ስለዚህ ማንም ቢሠራው
ግዮን፡- ማኅበራዊ ድረገፆች ለኢትዮጵያዊነት ያላቸው
መተጋገዝና መረዳዳትም መገለጫችን ነው፡፡ ዛሬ ላይ ይህ የትም ቢገኝ ቅርስ ቅርስ ነው፡፡ በኢትዮጵያ የካርታ ማዕቀፍ
ሚና ምንድነው?
የሌለ ቢመስለንም አለ፡፡ አንዳንዴ ጥቂት ደመና ብርሃኑን እስከተገኘ ድረስ የሀገሪቱ ቅርስ እንጂ የእነ እገሌ የሚባል
ሊከልል ይችላል፡፡ ያ ማለት ግን ብርሃኑን እስከወዲያኛው ቴዎድሮስ፡- ማኅበራዊ ሚዲያ ለኢትዮጵያዊነት ያለው ሊኾን አይገባውም፡፡
ያጠፋዋል ማለት አይደለም፡፡ ስለዚህ አሁን በኢትዮጵያ አበርክቶ እንደ አጠቃቀሙ የሚወሰን ነው፡፡ በጥሩም
ይህን ለማድረግ ደግሞ ማንኛውም ዜጋ ኢትዮጵያ
የሚታየው ሁኔታ እንደዚያ የሚወሰድ ነው፡፡ በመጥፎም ሚና አለው፡፡ ለምሳሌ በኢህአዴግ የአገዛዝ ዘመን
የምትባል ሀገር ታስፈልገኛለች ብሎ ማመን አለበት፡፡ ይህን
የሕዝብ የመረጃ ምንጭ ነበር፡፡ በዚህም ሕዝቡን ታግሎ
ግዮን፡- ይህ ትውልድና ኢትዮጵያዊነት ተራርቀዋል? ያላመነ ሰው ቅርስ ጠብቅ ሊባል አይችልም፡፡ ዓለም በሙሉ
ለውጥ እንዲመጣ ማኅበራዊ ሚዲያው ምክንያት ኾኖ ነበር፡
ኢትዮጵያ ውስጥ ያሉ ቅርሶችን የሚያውቀው የኢትዮጵያ
ቴዎድሮስ፡- ይህ ትውልድና ኢትዮጵያዊነት ተራርቀዋል ፡ ይሄ በመልካም ከተጠቀምንበት ምን ያህል አገልግሎት
እንደኾኑ እንጂ የአማራ ወይም የትግሬ አልያም የኦሮሞ
ብዬ አላስብም፡፡ ምክንያቱም ይህ ትውልድ ሲባል ምን እንደሚሰጥ የሚያመለክት ነው፡፡ በሌላ በኩል ያለፉትን
እንደኾኑ አይደለም፡፡ ዓለም አክሱምን ሲያይ ትግራይን
ያህሉን ነው፡፡ ምክንያቱም ፖለቲካና እርስ በእርስ ማጋጨት ሦስት ዓመታት ደግሞ ማኅበራዊ ሚዲያዎች ሕዝብን
ሳይኾን ኢትዮጵያን ነው የሚያስታውሰው፡፡ ስለዚህ ሁሉም
የሚባለው ነገር ጥቂቶቹን የፖለቲካ ውዥንብር ውስጥ የሚያናክሱና የሚያባሉ አጀንዳዎችን በማራገብ መጥፎ ባሕሪ
ዜጋ በኢትዮጵያዊነት አምኖ ቅርሶችን የመጠበቅ ኃላፊነት
ከትቷቸው ሊኾን ይችላል፡፡ ይህ ግን ምን ያህሉን ወጣት ተላብሰዋል፡፡ ይሄ ደግሞ ከአሉታዊ ጎኑ የሚመደብ ነው፡፡
አለበት፡፡ በዋናነት ደግሞ መንግሥት በዚህ ላይ ትልቅ
ይወክላል? አሁን የሚታየው ችግር ሥራ የሌለው ወጣት ይህ ማለት ግን ማኅበራዊ ሚዲያ ባይኖር ሀገሪቱ ሰላም
ኃላፊነት አለበት፡፡ በተጨማሪም ለዚሁ ተብሎ የተቋቋመው
በመብዛቱ የመጣ ነው፡፡ ሥራ የሌለው ወጣት ደግሞ ትኾናለች፤ ወይም ለውጥ አይመጣም ማለት አይደለም፡፡
ባሕልና ቱሪዝም ወይም የቅርስ ጥናትና ጥበቃ ተቋም ይህን
በቀላሉ የፖለቲከኞች መጠቀሚያ ይኾናል፡፡ በተጨማሪም ነገር ግን አሁን ላይ ባየነው ልክ አንድ ሰው ተከበብኩ ብሎ
ሥራ ሊሠራ ይገባል፡፡
ይህ ትውልድ በአግባቡ ስለኢትዮጵያዊነት አልተነገረውም፡ ማኅበራዊ ሚዲያ ላይ ስለፃፈ ብቻ መቶዎች የሚያልቁበት
፡ የትውልዱን ኢትዮጵያዊነት ማየት ካስፈላገ አገር አንድ ነገር አይፈጠርም ነበር ብዬ አምናለሁ፡፡ ግዮን፡- አባቶቻችን ለዚህ አገር በክብር መቆየት
ነገር ስትኾን የሚያሳየውን ግብረ መልስ መገምገም ነው፡፡ የሕይወት መስዋዕትነት ከፍለው ለተከታዩ ትውልድ
ግዮን፡- ወጣቱ ትውልድ ኢትዮጵያዊነት ይዞ
ለምሳሌ በዓባይ ጉዳይ ወጣቱ ያለውን ስሜት ማየት ይቻላል፡ አስተላልፈዋል፡፡ ይህ ትውልድስ ለቀጣዩ ለማስተላለፍ ምን
እንዲቀጥል ምን መልዕክት ያስተላልፋሉ?
፡ ስለዚህ ወጣቱና ኢትዮጵያዊነት ፈፅሞ አልተራራቁም፡፡ ይጠበቅበታል? ምን ያድርግ?
ቴዎድሮስ፡- ይህን ጥያቄ መመለስ ከባድ ቢኾንም ግለ
ግዮን፡- በዚህ ትውልድ ውስጥ የኢትዮጵያዊነት ቴዎድሮስ፡- ከዚህ ትውልድ የሚጠበቀው በመጀመሪያ
ምልከታዬን ለማሳረፍ ያህል ግን ወጣቱ ትውልድ መንቃት
ተግዳሮቶቹ ምን ምን ናቸው? የራስን ታሪክ መሥራት ነው፡፡ ሁሌ በአባቶቹ ገድል ብቻ
አለበት ብዬ አስባለሁ፡፡ ስለዚህ ምክሬም ንቃ የሚል ነው፡
መኖር የለበትም፡፡ ያ ማለት ግን የአባቶቹን ታሪክ አይውረስ
ቴዎድሮስ፡- የትውልዱ የኢትዮጵያዊነት ተግዳሮት ፡ ከዚህ ከብሔርተኝነት አስተሳሰብ መውጣት አለበት፡
ማለት አይደለም፡፡ የወረሳቸውን ነገሮች ጠብቆ፤ ለቀጣዩ
ከሕገ መንግሥቱ ይጀምራል፡፡ ምክንያቱም ሕገ መንግሥቱ ፡ በጥቂት የፖለቲካ ቡድኖች ግፊት ሕይወቱን መቀየስ
ትውልድ የማቀበል ኃላፊነት አለበት፡፡ ይህ እንዳለ ኾኖ
ከአንድነት ይልቅ ልዩነት ላይ ትኩረት ያደርጋል፡፡ ሥርዓተ የለበትም፡፡ ወጣቱ እድለኛ ዘመን ላይ በመገኘቱ ከቀደመው
ነው የራስን ታሪክ መሥራት የሚያስፈልገው፡፡ ስለዚህ ይህ
ትምህርቱም ሌላው ተግዳሮት ነው፡፡ የትምህርት ሥርዓቱ ዘመን በተለየ ዓለምን በሙሉ ማየት የሚችልበት ጊዜ ላይ
ትውልድም እራሱ የሚታሰብበትን ታሪክ መሥራት አለበት፡
ፍቅር፣ አንድነትና የሀገር እሴቶችን የሚያሳይ ካሪኩለም ነው፡፡ ስለዚህ እራሱን ካደጉት ሀገሮች ጋር ማስተያየት
፡ በተለይ ይህ አሁን ያለው ወጣት ጠያቂ መኾን አለበት፡
የለውም፡፡ ይህ መኾኑ ደግሞ አንዳንድ ብሔሮች አለበት፡፡ ዓለምን እያየ እሱ የጥቂቶች ዓላማ ማስፈፀሚያ
፡ በጠየቀው ልክ የማሰብና የማስተዋል አቅሙ ያድጋል፡፡
ለጠላትነት እንዲፈረጁ አድርጓቸዋል፡፡ ፖለቲከኞቻችንም በመኾን ድንጋይ በመወርወር ላይ መጠመድ የለበትም፡፡
ይህም አካባቢውን በብቃት እንዲከታተልና ዓይኑን ከፍቶ
ስለ አንድነታችን፣ ስለ መልካም እሴቶቻችን፣ እንዲያይ ያደርገዋል፡፡ የአባቶቹን ማንነት ያወቀ ትውልድ
ግዮን፡- ኢትዮጵያ ታሪካዊ ቅርሶችን በዓለም
ስለኢትዮጵያዊነታችን እያስተማሩን አይደለም፡፡ ነው ለቀጣዩ ትውልድ ታሪክ ማውረስ የሚችለው፡፡ ስለዚህ
ለማስተዋወቅና ቅርሶችን ከነክብራች ለመጠበቅ ምን ይደረግ
ግዮን፡- ይህ ትውልድ ከብሔርተኝነት መንፈስ ተላቅቆ ይላሉ? ኃላፊነቱንስ የማን ነው? ይህ ትውልድ ከእርሱ የሚጠበቀውን ሥራ ሠርቶና ከአባቶቹ
ኢትዮጵያዊነትን መቀበል ይችላል? የወረሰውን ታሪክና ማንነት ከእራሱ ጋር አዳብሎ ለቀጣዩ
ቴዎድሮስ፡- በግሌ እሴትና ታሪክ የምንላቸውን ነገሮች ትውልድ ማስተላለፍ ይኖርበታል ብዬ አምናለሁ፡፡
ቴዎድሮስ፡- ትውልዱን ከብሔርተኝነት መንፈስ

5
6ኛ አገር አቀፍ ምርጫን በተመለከተ የተዘጋጀ ገፅ! ምርጫ
በመራጮች ጥሪ
የከረመው ሳምንት
• - የአፋርና ሶማሌ ክልል የመራጮች ምዝገባ መራዘም
• - የጋዜጠኞች ሙያዊ ሥነ ምግባር በምርጫ
• - የከ/ትምህርት ተቋማት ተማሪዎች መመዝገቢያ ሊንክ ይፋ መኾን
ሀሙስ ሚያዝያ 14 ፣ 2013 ክልል የመራጮች ምዝገባ ለሶስት ሳምንት እስከ ፓርላማ” የሚወስድ ነው ብለውታል፡፡ የዘንድሮውን
ግንቦት 06 ቀን ተራዝሟል። በሌሎች የአገሪቱ ምርጫ አስመልከቶ መግለጫ በሰጡበት ወቅት፣
የሲዳማ ክልል ፕሬዝዳንት የዘንድሮው ምርጫ ክፍሎች ለሁለት ሳምንት እስከ ሚያዝያ 29 ቀን ምርጫው የዘመናት ቋጠሮዎች የሚፈቱበት ቁልፍ
ለኢትዮጵያ አዲስ ምዕራፍ ነው ብለዋል፡፡ ዜጎች 2013 ተራዝሟል፡፡ የመራጮች ምዝገባ እስካሁን ነው ብለዋል፡፡ የእስካሁኑ ችግራችን ፓርላማችን
ዲሞክራሲያዊ መብትን በመጠቀም የምርጫ ባልተጀመረባቸው እና የጸጥታ ችግር ባለባቸው እውነተኛ ፓርላማ የሚያደርገውን ባህሪ እንዲላበስ
ካርድን በማውጣት ለራሳቸውና ለሀገራቸው ሲሉ በኦሮሚያ ክልል ምእራብ ወለጋ፣ ምስራቅ ወለጋ፣ ማድረግ ባለመቻሉ ምክንያት የተፈጠረ ነው
ንቁ ተሳትፎ ሊደርጉ ይገባል ያሉት አቶ ደስታ ሆሮጉድሩ እና ቄለም ወለጋ የመራጮች ምዝገባን ያሉት ዶ/ር አብይ፣ ኢትዮጵያ በታሪኳ ልዩ
ሌዳሞ፣ ነዋሪዎች ረዥም ርቀት ሳይደክሙ በያሉበት የማስጀመር እንቅስቃሴዎችን እየተደረገ ይገኛል ልዩ የሕዝብ ድምፆች የሚሰሙበት ፓርላማ
ለመራጭነት እንዲመዘገቡ በክልሉ 2 ሺህ 2 17 ተብሏል። በነዚህ ዞኖች አሊቦ – ሆሮ ጉድሩ ፣ ኖሯት አያውቅም ብለዋል።ሕዝቡና መንግሥት
የምርጫ ጣቢያዎች መዘጋጀታቸውን ተናግረዋል፡ ኮምቦልቻ- ሆሮ ጉድሩ ፣ጊዳም – ሆሮ ጉድሩ ፣ ያልተጭበረበረና የዜጎችን ድምፅ በትክክሉ
፡ የምርጫ ሂደቱ የተሳካ እንዲሆን ከባለድርሻ አያና – ምስራቅ ወለጋ ፣ ገሊላ- ምስራቅ ወለጋ የሚገልጽ ምርጫ እንዲካሄድ ከምንም በላይ
ተቋማትና አመራሮች ጋር ሰነድ ተዘጋጅቶ ምክከር ፣ ቤጊ- ምእራብ ወለጋ ፣ ሰኞ ገበያ- ምእራብ የተለየ ትኩረት ሰጥተው ይሠራሉ ያሉ ሲሆን፣
መደረጉን ያሳወቁት ፕሬዚዳንቱ፣ የጸጥታናሰላም ወለጋ የመራጮች ምዝገባ አሁንም የማይጀመር ምርጫው የተሳካ ሆኖ ከተከናወነ ሕዝቦች ወደ
ሁኔታውን ምቹ ለማድረግ ከክልሉ ህዝብ ጋር ሲሆን፣ ከነዚህ ውጪ ባሉት ወረዳዎች የመራጮች ጎዳና መውጣት ሳያስፈልጋቸው በተወካዮቻቸው
በጋራ እየተሰራ መሆኑንም ተናግረዋል። ምዝገባን ለመጀመር የቁሳቁስ ስርጭት እየተከናወነ አማካኝነት ድምፃቸው ስለሚሰማላቸው፣ ዜጎቻቸው
እና የአስፈጻሚዎች ስልጠናንም እየተሰጠ ይገኛል ሰፊ ጊዜያቸውን በሌሎች ኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ
አርብ ሚያዝያ 15፣ 2013 ብሏል። ጉዳዮች ላይ አውለው፣ ራሳቸውንና ሀገራቸውን
የደቡብ ክልል ምክትል ርእሰ መስተዳድር 6ኛው ለማሳደግ እንዲጠቀሙበት ስለሚያስችል የዘንድሮው
በተመሳሳይ በቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልል ከማሽ ዞን ምርጫ ለኢትዮጵያውያን ወርቃማ ዕድል ይፈጥራል
ሀገራዊ ምርጫ የኢትዮጵያን የነገ እጣ የሚወስን ከሰጎን ወረዳ ውጪ የመራጮች ምዝገባን ለማካሄድ
ነው ብለዋል፡፡ የሀሳብ ልዩነቶች ቢኖሩም ለሀገሪቱ ብለዋል፡፡
የቁሳቁስ ስርጭት እና የአስፈጻሚዎች ስልጠና
ሲባል ልዩነትን አቀራርቦና አጣጥሞ ሀገርና ህዝብ
የሚመራ መንግስትን መመረጥ እንደሚያስፈልግ
እየተከናወነ ይገኛል ያለው ቦርዱ፣ በአማራ ክልል ሰኞ ሚያዝያ 18 ፣ 2013
በሰሜን ሸዋ ዞን እንዲሁም አማራ ክልል በኦሮሚያ
የተናገሩት አቶ ርስቱ ይርዳው፣ ለምርጫ ሂደቱ ልዩ ዞን ያሉ የምርጫ ስራ የቆመባቸው ቦታዎችን የፌዴሬሽን ምክር ቤት ምርጫው ሰላማዊና
አስፈላጊ ዝግጅት ተደርጎ በክልሉ ባሉ 7 ሺህ ጨምሮ እንደየሁኔታው በነዚህ ከላይ በተጠቀሱት ዴሞክራሲያዊ እንዲሆን ባለድርሻ አካላት
848 የምርጫ ጣቢያዎች መራጮች እየተመዘገቡ ቦታዎች የመራጮች ምዝገባ የሚጀመርበትን ሁኔታ ኃላፊነታቸውን መወጣት አለባቸው ብሏል፡፡
ነው ብለዋል፡፡ በደቡብ ክልል ስምንት የፖለቲካ እና ቀናት ቦርዱ የሚያሳውቅ ይሆናል ብሏል። ምርጫው ፍትሐዊ እና በሕዝብ ዘንድ ተዓማኒነት
ፓርቲዎች እንደሚወዳደሩ ያነሱት ፕሬዝዳንቱ ያለው እንዲሆን የሁሉም ባለድርሻ አካላት
ህዝቡ የሚፈልገውን ለመምረጥ የምርጫ ካርድ ቅዳሜ ሚያዝያ 16 ፣ 2013 ተሳትፎ ወሳኝ መሆኑን የተናገሩት የፌዴሬሽን
እያወጣ ነው ማለራቸው ተሰምቷል ። ምክር ቤት አፈ-ጉባኤ አደም ፋራህ፣ ለምርጫው
ለምርጫው ስኬታማነት ጋዜጠኞች ሙያዊ ሂደት ስኬታማነት የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ
በሌላ በኩል፣ የመራጮች ምዝገባ ለሁለት ስነ ምግባርን በማክበር ኃላፊነታቸውን በአግባቡ
ሳምንታት መራዘሙን የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ ቦርድ ከሚያከናውናቸው ልዩ ልዩ ተግባራት
ሊወጡ ይገባል ሲል የኢትዮጵያ መገናኛ ብዙሃን በተጨማሪ መንግሥት እንዲሁም ተፎካካሪ
ቦርድ አስታውቋል፡፡ የመራጮች ምዝገባ በቀደመው ምክር ቤት ጥሪ አቀረበ። ምክር ቤቱ በባህር ዳርና
ሳምንት ቦርዱ ካሳወቀበት ደረጃ በከፍተኛ የፖለቲካ ፓርቲዎች ትልቅ ኃላፊነት እንዳለባቸው
አካባቢዋ ለሚገኙ ጋዜጠኞች የምርጫ የስነ-ምግባር አንስተዋል። የፌዴራል እና የክልል መንግሥታትም
ደረጃ የተሻሻለ ሲሆን፣ የምርጫ ጣቢያዎች መመሪያዎችን በተመለከተ ስልጠና በሰጠበት
ያልተከፈቱባቸው የነበሩት የአፋር ብሔራዊ ይህን ተገንዝበው የበኩላቸውን ኃላፊነት እንዲወጡ
ወቅት፣መገናኛ ብዙሃን ለምርጫ ፍትሃዊነትና ጥሪ አቅርበዋል፡፡
ክልል እና የሶማሌ ብሔራዊ ክልልም የምርጫ ዴሞክራሲያዊነት የጎላ ሚና አላቸው ተብሏል።
ጣቢዎች ተከፍተው የመራጮች ምዝገባን ማከናወን
መጀመራቸው ተነግሯል። በጥቅሉ ሲታይም
በስልጠናው የኢትዮጵያ ብሄራዊ ምርጫ ቦርድ ማክሰኞ ሚያዚያ 19፣ 2013
ያዘጋጀውን መገናኛ ብዙሃንና ጋዜጠኞች ምርጫውን
በ41,659 ምርጫ ጣቢያዎች እስከ ሚያዝያ 14 ለመዘገብ የሚያስችል መመሪያ ጋዜጠኞች በጋምቤላ ክልል ምርጫ ነክ አለመግባባቶችን
ቀን 2013 ዓ.ም ድረስ 18 ሚልዮን 427 ሺህ 239 መመሪያውንና ኤዲቶሪያል ፖሊሲያቸውን መሰረተ ለመከላከል የሚያስችል 13 አባላት የተካተቱበት
ዜጎች ተመዝግበዋል፡፡ ባደረገ መልኩ ያለ አድልኦ ሊዘግቡ እንደሚገባ ግብረ ኃይል ተቋቁሟል። በግብረ ኃይሉ በአባልነት
የተነገረ ሲሆን፣ ጋዜጠኛ ለየትኛውም የፖለቲካ ከተካተቱ መካከል የፖለቲካ ፓርቲዎች የጋራ
የመራጮች ምዝገባ በግማሽ የአገሪቱ ክፍሎች
ፓርቲ ሳይወግን ወገንተኝነቱን ከእውነት ጋር ብቻ ምክር ቤት፣ የሴቶች ፌዴሬሽንና የጸጥታ አካላት፣
ዘግይቶ በመጀመሩ፤. በጊዜው በተጀመረባቸውም
ሊያደርግ እንደሚገባ ተነግሯል። የአካል ጉዳተኞች ማህበር፣ የሲቪክ ማህበራትና
ቦታዎች የመራጮች ምዝገባ መረጃዎች እጦት እና
የክልሉ የሀገር ሽማግሌዎችና መገናኛ ብዙሀን
በሌሎች ምክንያቶች ለመመዝገብ ጊዜ በመውሰዱ፤ በሌላ በኩል፣ በአዲስ አበባ 1 ሺህ 500 ሰው እንደሚገኙበት በብሔራዊ ምርጫ ቦርድ የጋምቤላ
የመራጮች ምዝገባ ሊጠናቀቁ በቀሩት ጥቂት ቀናት በሞላባቸው የምርጫ ጣቢያዎች አዳዲስ 32 የምርጫ ቅርንጫፍ ጽህፈት ቤት አስታውቋል። ግብረ ኃይሉን
በአንድ ምርጫ ጣቢያ 1500 ሰው ብቻ መመዝገብ ጣቢያዎችን መክፈቱን የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ ማቋቋም ያስፈለገው ከምርጫ በፊት፣ በምርጫ
በመቻሉ የተነሳ በተለይ በአዲስ አበባ ከተማ ቦርድ አሳውቋል፡፡ የተከፈቱት ቦታዎች ዝርዝርም ወቅትና ከምርጫ በኋላ ሊያጋጥሙ የሚችሉ
መስተዳድር በሚገኙ የተወሰኑ ምርጫ ጣቢያዎች ይፋ ሆኗል፡፡ ስጋቶችን አስቀድሞ ለመከላከል እንደሆነ የጽህፈት
ምዝገባ በመቋረጡ እና ተጨማሪ ምርጫ ጣቢያዎች
ቤቱ ሀላፊ ተናግረዋል፡፡
በመክፈት ሂደት ክፍተት በመፈጠሩ ቦርዱ እሁድ ሚያዝያ 17፣ 2013
የመራጮች ምዝገባ እንዲራዘም ወስኗል ተብሏል። በሌላ በኩል በዕለቱ የኢትዮጵያ ብሔራዊ ምርጫ
ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ መጪው ቦርድ ለከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ተማሪዎች
በዚህም መሰረት በአፋር እና በሶማሌ ሃገራዊ ምርጫ የሕዝብን ጥያቄዎች “ከጎዳና ወደ የተዘጋጀ የመመዝገቢያ ሊንክ ይፋ አድርጓል።

6
የግዮን እንግዳ
ፕሮፌሰር ማሞ ሙጬ በደቡብ አፍሪካ

Tshawane ዩኒቨርሲቲ የአስተዳደር
ሳይንስ ፋከልቲ የፈጠራ ጥናቶች ሰብሳቢና
ተመራማሪ ናቸው፡፡ በተጨማሪም
በደቡብ አፍሪካ ብሔራዊ ምርምር ማዕከል
ሊቀመንበር ሲኾኑ በተለያዩ ዩኒቨርሲቲዎችም
ተጋባዥ ተመራማሪ ኾነው ሰርተዋል፡፡
ፕሮፌሰር ማሞ ኢትዮጵያን በተለይም ደግሞ
የዓድዋን ድል ትሩፋቶች አስመልክተውም
በርካታ ሃሳቦችንና መልዕክቶችን በማጋራት
ይታወቃሉ። የዛሬው የመጽሔታችን እንግዳ
በመኾንም በኢትዮጵያ ስላለው ሁለገብ
ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ እና ስላለፉበት ሕይወት
የሚከተለውን ቆይታ አድርገዋል፡፡ እንኾ!
ጠ/ሚኒስትርም ኾኖ
“ዐቢይ የኦሮሚያ ብልፅግናም የሀገሪቱ ጠ/
መቀጠልን ያወቀበት አይመስለኝም”
አይመስለኝም”
“ለዓለም መንፈሳዊ ፀጋ የሰጠች ሀገር እንዲህ ስትሆን ያሳዝናል”
“ቱትሲዎችና አሁዳውያን ላይ ያልተፈፀመ አገዳደል ኢትዮጵያ ውስጥ ተፈጽሟል”
ፕሮፌሰር ማሞ ሙጬ
ግዮን፡- ስለ ራስዎ ትንሽ ቢያስተዋውቁን? ተወዳድረው የነበረ ቢሆንም የኔ 3 ጽሑፎች ሳይሆን ጥቁሮችን ለመርዳት ነበር፡፡ ቀጥሎ
ፕ/ር ማሞ፡- እኔ ያደግኩት ገጠር ነው፡፡ አሸነፉ፡፡ በዛ ምክንያት ወደ አሜሪካ ሄድኩ፡ አንድ ኮሌጅ ውስጥ ማስተማር ጀምሬ ነበር፡፡
ጎንደር ዙሪያ የሚገኝ አካባቢ ነው፡፡ በልጅነታችን ፡ ኒውጀርሲ ፕሪንስተን አካባቢ የሚቀበለኝ እኔ ዶክትሬን ስሰራ የሰራሁት PHD የሚባለውን
ከብቶችን መጠበቅ ዋና ሥራችን ነበር፡፡ ከከብቶቹ ቤተሰብ ተሰጥቶኝ መኖር ጀመርኩ፡፡ በጣም አይደለም፡፡ ዲፊል ዶክተር ኦፍ ፊሎዞፌ
ጋር በጣም ቅርርብ ስለነበረኝ ሲገደሉ ማየት ጥሩ አድርገው ነበር የያዙኝ፡፡ ሁለተኛ ደረጃ የሚባለውን ነው፡፡ ምርምሬ አስቸጋሪ ስለነበር
አልፈልግም ነበር፡፡ በልጅነቴ ወደ ከተማው ትምህርቴና እዛው ጨረስኩኝ፡፡ በትምህርቴ ጎበዝ ብዙ ጊዜ ነበር የፈጀብኝ፡፡ ጥናታዊ ጽሑፌ አሁን
ወደ ትምህርቱ መግባት አልፈልግም ነበር፡ ስለነበርኩኝ ከ2 ዓመት በፊት 50ኛ ዓመቱ ሲከበር የተማርኩበት ዩኒቨርሲቲ አለ፡፡ በወቅቱ “ፑቲንግ
፡ አባቴ ሲወስደኝ ብዙ ጊዜ እየሮጥኩ ከብቶቼ ጠርተውኝ ነበር፡፡ ንግግር እንዳደርግ ተጋብዤ አፍሪካ ፈርስት” የሚል መጽሐፍ ከሁለት
ጋር እመለስ ነበር፡፡ በዚህ ምክንያት እገረፍ በሚዲያ ጭምር ወጥቶ ነበር፡፡ አሜሪካ የገባሁ ሰዎች ጋር በመፃፍ አሳትመናል፡፡ ከዛ ጀምሮ
ነበር፡፡ አባቴ ቄስ ትምህርት ቤት አስገብቶኝ ሰሞን የምበላው ምግብ አልስማማ እያለኝ ምን የተማሪዎች እንቅስቃሴ ውስጥ ገብተን ብዙ
ቀጥሎ አስኳላ ተብሎ ዘመናዊ ት/ቤት ገባሁ፡ እንደምፈልግ በየገበያው ሲያስመርጡኝ ነበር፡ ክርክር እናደርግ ነበር፡፡ እኛ በኢትዮጵያዊነት ላይ
፡ ምክንያቱን ባላውቅም በልጅነቴ በጣም ጎበዝ ፡ ሥጋ እያዘወተርኩ ነገሮችን ከለመድኩ በኋላ ችግር አልነበረብንም፡፡ እነዋለልኝ ይሉ የነበረው
ነበርኩ፡፡ በዚህ ምክንያት ተማሪው ይቀናብኝ እነሱም እንደኛ እንዲለብሱና በእጃቸው እንዲበሉ ስለ “ብሔር ብሔረሰብ እንከራከር” ነበር፡፡ እነ
ነበር፡፡ እዚህ እንድደርስ አባቴ ትልቅ አስተዋፅኦ ጭምር አስለምጃቸው ነበር፡፡ እንድርያስ እሸቴ ያን ጊዜ ይቃወሙ ነበር፡፡
አድርጎልኛል፡፡ ያለ እሱ ጥረት አሁን ያለሁበት ግዮን፡- ከትምህርትዎ በኋላ በምን የሥራ ሁለት ዓይነት ወረቀት ያወጡ ነበር፡፡ 1ኛ ብሔር
አልደርስም ነበር፡፡ የእህቴም ድጋፍ ከፍተኛ መስክ ተሠማሩ? የት የትስ አስተምረዋል? ብሔረሰብ የሚለው ዐይነት ሲሆን ሁለተኛው
የመንፈስ ጥንካሬ ሰጥቶኛል፡፡ ብንለያይም አንድ እንሁንና እንታገል የሚሉ
ፕ/ር ማሞ፡- አሜሪካ እያለሁ ውጤቴ ጥሩ
ናቸው፡፡ ልዩነቱ በዚህ በኩል ነበር የመጣው፡፡
ግዮን፡- ከሀገር የወጡበት ምክንያት ምንድን ነበር፡፡ ኢትዮጵያ መጥቼም ፈተናውን ወስጄ
ነው? ከአማርኛ በሥተቀር ሁሉም ውጤቴ ጥሩ ነበር፡፡ የሀገራችን ጉዳይ ብቻ ሳይሆን
ከዛ በኋላ ተመልሼ ስኮላርሺፕ አግኝቼ ኮሎምቢያ አሜሪካን ያሉ ጥቁሮችም ጉዳይ ይሳስበን ነበር፡
ፕ/ር ማሞ፡- ከሀገር የወጣሁት ገና ፡ ከኮሎምቢያ የኒቨርሲቲ ሳይንስ ዲን ጋር ሆኜ
በልጅነት እድሜዬ ነው፡፡ ገና ሁለተኛ ደረጃ ዩኒቨርሲቲ ገባሁ፡፡ እዛው እያለሁ የተለያዩ
ማኅበራት ውስጥ ገባሁ፡፡ ፊዚክስና የተፈጥሮ ጥሩ ሥራ ሰርቼ ነበር፡፡ ሳይንስ ትምህርት ላይ
ትምህርቴን ሳልጨርስ ነው፡፡ በጹሑፍ ውድድር ጥቁሮች ስለማይኖሩ እንዲሳተፉ ነበር፡፡ ይህን
አሸንፌ ከኢትዮጵያ አንደኛ ስለወጣሁ ነው ሳይንስ እየተማርኩ ሀርሌም ሁለተኛ ደረጃ ት/
ቤት አስተምር ነበር፡፡ ይህን ያደረግኩት ለገንዘብ ለማድረግ አንድ ስለጥቁሮች የሚሰራ ማህበር
የተመረጥኩት፡፡ በወቅቱ የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች

7
አቋቁመናል፡፡ ጥቁሮች ታዋቂ በሆኑ ሀርቫርድን መንግሥት ተብለን ነበር የተከሰስነው፡፡ የተለያዩ አስተምሬያለሁ፡፡ አሁን የሚታዩት ጽንፈኞች
በመሳሰሉ ዩኒቨርሲቲዎች እንዲገቡ ለማድረግ ሰዎች ዝርዝር ውስጥ ገብቼ ነበር፡፡ ፀረ እስላም ናቸው፡፡ ኃይማኖቱን የሚወክሉ
ጥረናል፡፡ እኔ ብቻዩን ፊዚክስ እማር ስለነበር ግዮን፡- ጥናታዊ ጽሑፎች ተዘጋጅተው በብዛት አይደሉም፡፡ አንደኛ ነገር ዕውቀቱም የላቸውም፣
ሌሎችም እንዲመጡ ምሳሌ ተደርጌ ነበር፡፡ ተቀምጠው የሚቀሩት ለምን ይመስሎታል? አያነቡምም፡፡ እኔ በማንበቤ ለሃይማኖቱ ትልቅ
የተለያዩ የጥቁር ተሟጋች ድርጅቶች በወቅቱ ክብር ነው ያለኝ፡፡ የአይሁድ ኃይማኖት፣
ፕ/ር ማሞ፡- ብዙ ጽሑፎች ይፃፋሉ፣
ትልቅ እንቅስቃሴ ያደርጉ ነበር፡፡ ኢትዮጵያ ክርስትናና እስልምና ተመሳሳይ መነሻ ያላቸው
ነገር ግን ሥራዎቹ በግለሰብ ነው የሚገለፁት፡
ውስጥም ከፍተኛ የተማሪዎች እንቅስቃሴ ነበር፡ ኃይማኖቶች ናቸው፡፡ አንድ ፈጣሪን የሚያምኑ
፡ በብዛት የማይታየው ምሁራን ተባብረው
፡ ብሔር ብሔረሰብ የሚባለውና አሁን ሀገራችን ሆነው እሱ የፈጠራቸው መሰሎቻቸውን እንዴት
በአንድነት የሚያዘጋጁት ጥናታዊ ጽሁፍ ነው፡፡
መከራ ውስጥ ያስገባው ነገር ያን ጊዜ ነው እነ ይገድላሉ፡፡ በፈጣሪ ስም የሚገድሉት እሱ ቢፈልግ
የጋራ በሆነ መንገድ ሀገራችን ለወደፊት ልትሄድ
ጥላሁን ግዛው የፃፉት፡፡ የነበረብን ችግር አሁንም አቅቶት ነው? ሰው እንዳይሞት ሕግን ማስከበር
የምትችልበትን ሥራ መሥራት ይቀራል፡፡
ያለው የውጩን ዝም ብለን እያቀድን ተግባራዊ ይገባል፡፡ ምርጫም ሆነ ምንም ከመባሉ በፊት
ሕዝቡና ሀገሪቱ በጤናና በአንድነት ተማምነው
ለማድረግ መሞከራችን ነው፡፡ ከሀገራችን ሕዝብ መገደል የለበትም የሚለው ቅድሚያ
እንዲኖሩ የሚያስችል ሥራ ያስፈልጋል፡
እውነታ ጋር ምንም ያልተገናኘ ነገር ተግባራዊ መረጋገጥ አለበት፡፡
፡ ብዙ ጊዜ ያሉ ኔትወርኮች ለመሰዳደብ ነው
እናደርጋለን ብለን ኢትዮጵያን መከራ ውስጥ ግዮን፡- ለኢትዮጵያ ምን ዐይነት ሥርዓት
የሚያገለግሉት፡፡ አብሮ ከመሥራት መነቃቀፍ
ከተትናት፡፡ የእኛ ትውልድ ተሳስቷል ባይ ነኝ፡ ነው የሚየስፈልጋት?
ይቀላቸዋል፡፡ በጋራ ለሕዝብ ከመሥራት
፡ ጥሩ ነገር ለመሥራት ነበር ግን የማይሆን
እርስ በርስ ተቦዳድኖ መተቻቸት ይቀድማል፡፡ ፕ/ር ማሞ፡- የብሔር ፖለቲካ በፍፁም
ነገር ውስጥ ገባን፡፡ ከዛ ትውልድ ስህተት
ሕዝቡ በሰላማዊ መንገድ መኖር የሚችልበትን ጥሩ አይደለም፡፡ ለምሳሌ፣ አሜሪካንን ብንወስድ
እስካሁን አልወጣንም፡፡ አሁን ያሉ በርካታ
መንገድ የሚያመላክት የጋራ ጥናት ያስፈልጋል፡ ከዓለም ሕዝብ አሜሪካ ውስጥ የሌለ የለም፡፡ ነገር
ፖለቲካ ፓርቲዎች እየተበታተኑ የሀገሪቱን ዕጣ
፡ ሀገሪቱ ዙሪያዋን ከከበባት ችግር መውጣት ግን በብሔር አይደለም የተደራጁት፡፡ በእርግጥ
ፈንታ ከሚያበላሹ ካሉበት ፖለቲካ ወጥተው
ስለምትችልበት ሁኔታ መቅደም አለበት፡ የነጭ የበላይነት የሚሉት የሚያስጠላ ሥርዓት
ሕዝብና ሕዝብን እንዴት አድርገው ማስማማት
፡ የምሁራኑ ጥቅም ሳይሆን የሕዝብና የሀገር አላቸው፡፡ ይህ ቢሆንም ግን ሥር የሰደደ በሕግ
እንደሚችሉ ማሰብ አለባቸው፡፡ ሥራ የሌለው
ጥቅም መቅደም አለበት፡፡ የተቀረፀ ሥርዓት አይደለም፡፡ አሁን ያሉት
ወጣት ሥራ እንዲኖረው ማድረግ እንጂ አንተ
ሰው በግሉ ይጽፋል ይናገራል፡፡ ከፍ ጆባይደን ያንን ለመቀየር እየሰሩ ነው፡፡ እነሱ
ማነህ ምንድን ነህ የሚል ነገር መነሳት የለበትም፡
ሲልም የፖለቲካ ፓርቲ ያቋቁማል፡፡ ይህን የተለያዩ ብሔርን ይዘው በጆግራፊ ከተደራጁ
፡ በእንዲህ ዐይነት ልዩነት መገደድ ተገቢ
ሲያደርግ ከሀገርም ከሕዝብም ፓርቲውን የእኛስ እንደዛ የማይሆንበት ምክንያት ምንድን
አይደለም፡፡ አሁን ያለው ፖለቲካ የመጣው በዛ
ያስቀድማል፡፡ በዚህ ጉዳይ ከቻይና ብንማር ነው፡፡ በዘር፣ በቋንቋ፣ በኃይማኖት መደራጀቱ
ጊዜ ከነበረው እንቅስቃሴ ነው፡፡
ጥሩ ነው፡፡ ምንም ቢባሉ እኔ በጣም ነው ትርጉም የለውም፡፡ በኃይማኖት እንዳንከፋፈል
ግዮን፡- ያ ትውልድ ኢትዮጵያ አሁን ፈጣሪ አንድ ነው፤ በዘርም እንዳይሆን ምንጫችን
የማከብራቸው፡፡ ትክክለኛ ነገር ይሁን አይሁን
ላለችበት ችግር መሠረታዊ ስህተት ሰርቷል አንድ ነው፡፡ አንዱ ዘርም ሆነ ኃይማኖት ከሌላው
ጊዜ ቢፈታውም በሀገራቸው ጉዳይ ተገናኝተው
ብለው ያምናሉ? ይሻላል ማለት አይቻልም፡፡ የኔ ይበልጣል ብሎ
በየጊዜው ይወያያሉ፡፡ በመካከላቸው ልዩነት
ፕ/ር ማሞ፡- ትውልዳችን ስህተት ሰርቷል ከተፈጠረ ለሀገራችን ስንል እንዴት እንስማማ ሌላው ላይ ግፍ መሥራት ትክክል አይደለም፡
ብዬ ጽፌያለሁ፡፡ እኔም የስህተቱ አካል ነኝ ብዬ ብለው ተገናኝተው ይነጋገራሉ፡፡ በዚህ መንገድ ፡ ሰው የፈለገውን ማመን ቢችልም ሌላው ላይ
በመፃፌ የማይስማሙ አሉ፡፡ እነሱ የሚሉት በሀገራቸው ድህነት እየጠፋ ትልቅ ሀገር ግን ተጽዕኖውን ማሳረፍ የለበትም፡፡ አትቃወሙኝ
የነበረውን ሥርዓት መቃወም እንዳለባቸው አድርገዋታል፡፡ በአንድ ወቅት ስለእነሱ ስኬት አልቃወምም ማለት ይቻላል፡፡ በአንድ ፈጣሪ
ነው፡፡ እኔ ደግሞ ሥርዓቱን የምንቃወምበት ጽሁፍ አዘጋጅቼ ተመልክተው ወደውት ነበር፡ ካመንን የተለያየ ኃይማኖት ቢኖር ችግር የለውም፡
ዘዴ ትክክል መሆን አለበት ብዬ ነው፡፡ የተሻለ ፡ የኮሚኒስት ፓርቲ ስብሰባ ላይ ማቅረብ አለብህ ፡ ሕዝብን በኃይማኖትም ሆነ በብሔር መከፋፈሉ
ነገር ካላመጣ መጥፎ ነገር ካስከተለ ምን ጥቅም ብለውኝ ነበር፡፡ በዚህ መንገድ ከእነሱ ወጣ ላለ ጥቅም የለውም፡፡ የእኛ ዐይነት ችግር ሞዛምቢክን
አለው፡፡ አሁን ኢትዮጵያ ውስጥ የተፈጠረው ሰውም የሚጠቅማቸው ከሆነ እድል ይሰጣሉ፡ ጨምሮ ሌሎች ሀገራትም አለ፡፡ አክራሪነት
ነገር የሚያሳዝን ነው፡፡ በቋንቋ ሰውን ለይተው ፡ በኢትዮጵያ ጉዳይ እኔ የሆነ ነገር ልናገር ብል ዓለምን እያስቸገረ ያለበት ጊዜ ነው፡፡ አክራሪነት
ሕዝቡን ከፋፍለው እርስ በርሱ እንዲጣላ የምናገረው ጭብጥ ሳይሆን ምንድን ነው ተብዬ ከቁርዓንም ሆነ ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር የተገናኘ
አድርገውታል፡፡ ይህ ትክክል አይደለም፡፡ አገሪቷ ብሔሬ ነው የሚጣራው፡፡ ይህ በጣም የሚያሳዝን አይደለም፡፡ በኃይማኖት ሥም ግፍ የሚሠሩ
ተከፋፈለች ማለት ነው፡፡ ኢ-ፍትሐዊ ነገርን ውድቀት ነው፡፡ ሰዎች ጭፍን ጥላቻ ያላባቸው ናቸው፡፡
ለማስወገድ ሕዝብን ማጠንከር ነው እንጂ ክልል የሚባል በብሔር የተመሠረተ
በ1973 በርሊን ላይ ኢህአፓና መኢሶን
መከፋፈሉ ሌላ ችግር ያመጣል፡፡ አሁን ያለንበት ሥርዓት መቀየር አለበት፡፡ እዚህ እኔ ያለሁበት
እንለያይ ብለው ግልጽ በወጡ ጊዜ ተቃውሜ ነበር፡፡
ሁኔታ በጣም አስቸጋሪ ነው፡፡ ወያኔዎች ቢለቁም ደቡብ አፍሪካ ሕገ መንግሥታቸው አደገኛ ነበር፡
እናንተ እዚህ ተለያይታችሁ ሀገር ውስጥ ስትገቡ
ሥርዓቱ እንዳለ ነው፡፡ የዘር ፖለቲካው ባለበት ፡ እጅግ ዘረኛ የሆነ የእኛ ዐይነት ሥርዓት
ብዙ ሕዝብ ያልቃል ብዬ እንባዬ ወርዶ ነበር፡፡
ነው የቀጠለው፡፡ በዚህ ሁኔታ ወደ ተሻለ ነገር ነበር፡፡ በአፓርታይድ ሥርዓት ሀገሪቱን መክራ
አሁን ያለው ከዛ ጊዜ የባሰ ስለሆነ አሳምሞኛል፡፡
ለመግባት ይከብዳል፡፡ ሲያሳዩ ቆይተው ነው በስተመጨረሻ የተቀየረው፡
ታይቶ በማይታወቅ መልኩ ሰው እየተገደለ ነው፡
ግዮን፡- የሚታዩትን ችግሮች ለማስወገድ ፡ መተከል ላይ የተደረገ ግፍ በጽሁፍ ወጥቷል፡ ፡ የአዲሱ ሕገ መንግሥታቸው መግቢያ “እኛ
ካቀረቧቸው ጽሑፎች ለውይይት የቀረበ አለ? ፡ አንዲት ነፍሰጡር 14 ጊዜ መቆራረጧን የደቡብ አፍሪካ ሕዝብ…” ብሎ አንድ እንደሆኑ
ለወደፊትስ ያሰቡት አለ? ስትሰማ ራሱ ያምሀል፡፡ ልጆችን እናትና አባት አድርጎ ነው የሚጀምረው፡፡ የእኛ ግን “እኛ ብሔር
ፕ/ር ማሞ፡- ለ15 እና 16 ዓመት የፃፍኩት ፊት መግድል፣ እናትን መግድል የመሳሰሉ ብሔረሰቦች…” ብሎ ተከፋፍለን እንዳለን ነው
አብዛኛው ተረስቶ ቢቀርም አሁን የሚታየው እንቅልፍ የሚነሱ ድርጊቶችን ሠምቻለሁ፡ የሚያሳየው፡፡ ሕገ መንግሥቱ በጣም መቀየር
ችግር ላይ ያተኮረ ነበር፡፡ ለውጥ ተብሎ ወያኔዎች ፡ መግደሉ ብቻ ሳይሆን የአገዳደሉ ዘግናኝነት አለበት፡፡ አሁን የወያኔ መሪዎችን መቀየር ብቻ
ምርጫ ቢያደርጉም ትክክለኛ ምርጫ ተካሂዶ ይበልጥ ያሳዝነኛል፡፡ አይተነው የማናውቀው ሳይሆን ሕገመንግሥቱንና ሥርዓቱ ካልተቀየረ
አያውቅም፡፡ ሕገ መንግሥቱም መሠረታዊ ችግር ከሠይጣን ሠይጣን የሆነ የኃጥያት ኃጢያት በሀገሪቱ ሁልጊዜ መገዳደል ይቀጥላል፡፡ ምርጫ
ያለበት ነው፡፡ ያወጡት ማኒፊስቶ ላይ አማራን የሆነ ሥራ ኢትዮጵያ ውስጥ እየተፈፀመ ነው፡ ቢደረግም የሚቀየር ነገር አይኖርም፡፡
እናጥፋ የሚል ነገር አለው፡፡ ባጠቃላይ ሲታይ ፡ ነብዩ መሐመድ የገለጿት ሀገር አትመስልም፡ ግዮን፡- ሕገ መንግሥቱ ቢቀየር ችግሮቻችን
አስቸጋሪ ጊዜ እንደነበር ይታወቃል፡፡ ሥርዓቱን ፡ “ኢትዮጵያ ብትሄዱ ይሻላል፣ ንጉሡ ለፍትሕ ይፈታሉ?
እተች ስለነበር ተከስሼ ነበር፡፡ በቅንጅት ምርጫ በጣም የጓጓ ነው፣ በምንም መንገድ ኢ-ፍትሐዊ ፕ/ር ማሞ፡- በደንብ ተደርጎ ካልተቀየረ
ጊዜ ኢትዮጵያ ነበርኩኝ፡፡ ሕዝቡ ዴሞክራሲ የሆነ ነገር ስለማይፈፅም እዛ ሂዱ፣ ወዳጅ ሀገር ሀገሪቷ የትም እንደማትደርስ መታወቅ አለበት፡
ይመጣል ብሎ ደህና ስሜት ነበረው፡፡ ነገር ናት” ብለው ነበር፡፡ ፡ ሀሳቡ ተቀባይነት እንዲያገኝ ጥሩ ትግል
ግን፣ ያንን አበላሹትና ሰው መግደል ጀመሩ፡ እሳቸው ይህን ብለው ጽንፈኛ ተከታዮቻቸው ያስፈልጋል፡፡ እርቅና ትብብር ያስፈልጋል፡
፡ እንዴት እንደዚህ ይሆናል ብዬ ጽፊ ነበር፡ ከየት አምጥተው ነው በኃይማኖት መነሻ ሌላውን ፡ መሻሻሉ ለምን እንደሚያስፈልግ መተማመን
፡ በዛ ምክንያት ተከስሼ ነበር፡፡ እነ ብርሃኑ ነጋ የሚገድሉት፡፡ እነዚህ ሰዎች ነብዩንም ሆነ ይጠይቃል፡፡ የዓለምን ተሞክሮ እያነሱ አሁን
ሲታሰሩ በተለያዩ ዓለም አቀፍ ተቋማት ተገኝቼ ኃይማኖቱን እየተቃወሙት ናቸው፡፡ ቁርዓንን ያለው እንዳማይሰራ ሊታወቅ ይገባል፡፡ በዚህ
ተከራክሬላቸዋለሁ፡፡ እንዲፈቱ በጣም በመጣሬ በደንብ አንብቤያለሁ ኢስላሚክ ሳይንስንም ጉዳይ ላይ አብዛኛው የኢትዮጵያ ሕዝብ ችግር
እኔም ተከስሼ ነበር፡፡ ተቃዋሚ፣ ተደርጌም ፀረ የለበትም፡፡ ጥቂት ፖለቲከኞች ናቸው እንዳይቀየር

8
የሚፈልጉት፡፡ እነሱ አጭበርባሪዎችና ተንኮለኞች ፕ/ር ማሞ፡- ምርጫው በኔ አስተያየት
ስለሆኑ ነው፡፡ አሁን ያሉት በርካታ የፖለቲካ ምን እንደሚያመጣ ለማወቅ ይከብዳል፡፡ አሁን
ፓርቲዎች ለኢትዮጵያ የሚያስፈልጓት ባለው ሁኔታ በርካታ ቦታዎች ምርጫ ማድረግ
አይደሉም፡፡ ቻይና ያ ሁሉ ሕዝብ እያላት አንድ አይቻልም፡፡ ትግራይ፣ ቤኒሻንጉልና አብዛኛው
ፓርቲ ብቻ ነው ያላት፡፡ እኛ ጋርም ፓርቲ ኦሮሚያ አስቸጋሪ ነው፡፡ አማራ ክልል
በዝቶ መጯጯሁ ጥቅም የለውም፡፡ ዝም ብሎ አብዛኛው ተናዶ ባለበት ሰዓት ምርጫ ማድረጉ
ከውጭ ሀገር መገልበጡም አይጠቅምም፡፡ ፓርቲ ጥሩ አይደለም፡፡ የሚሰሙ ቢሆን ምርጫውን
መብዛቱ ሳይሆን ሕዝብ ሀሳቡን የሚገልፅበት አራዝመው በደንብ የሕግ የበላይነት መረጋገጥ
መድረክ ማመቻቸት ነው የሚስፈልገው፡ አለበት፡፡ በቅድሚያ መገዳደሉን ማስቆም መቻል
፡ በተለያዩ መንገዶች ባሉ አማራጮች ላይ አለባቸው፡፡ ምርጫው ቢደረግ እንኳን ውጤቱን
ሪፈረንደም ይደረግ ብዬ ከ13 ዓመት በፊት ጽፌ የሚቀበል ይኖራል የሚለው ያሳስባል፡፡ ተመራጩ
ነበር፡፡ አሁን ባለው የብሔር ሥርዓት እንሂድ ቢቀበለውም ያልተመረጠው ላይቀበለው ይችላል፡
ወይስ በአንድነት ላይ የተመሠረተ ሥርዓት ፡ ይህም ሌላ ችግር ያስከትላል፡፡ ግድያውን
ይሻላል በሚል ነበር፡፡ በዘር ምክንያት ሳይሆን ለማስቆም ስለማይጠቅም አንደነ ዩጎዝላቪያ
በጂኦግራፊ አማካኝነት የአስተዳደር ወሰን ይበጅ የመንና ሊቢያ ዐይነት መከራ ውስጥ እንዳንገባ
የሚል አማራጭ ለሕዝብ ይቅረብ የሚል ሀሳብ ፈርቻለሁ፡፡ ስለኢትዮጵያ እንዲህ አሳስቦኝ
ነበር ያቀረብኩት፡፡ በሰው መካከል ልዩነት አያውቅም፡፡ የምናየውና የምንሰማው እጅግ
ሳይኖር በመተጋገዝ መኖር የሚቻልበትን ሁኔታ ዘግናኝ ነው፡፡ የሩዋንዳ ቱትሲዎች ላይና
ለመፍጠር ያለመ ነበር፡፡ ፍትሐዊ የሆነ ሥርዓት አሁዳውያን ላይ ያልተፈፀመ አገዳደል ኢትዮጵያ
እንዲመጣ ነው ፍላጎታችን፡፡ ውስጥ ተፈጽሟል፡፡ ይህን የውጭ ዜጋ ነው
አንድ ሰው በብሔሩም ሆነ በኃይማኖቱ የፃፈው፡፡ እዚህ እድንደርስ ያደረገን ተግባር
የሚኖርበት ቦታ ሊወሰንለት አይገባም፡፡ አሁን በቅድሚያ መፈታት አለበት፡፡ ዘግናኝ ወንጀል
ያለው ሥርዓት ውጡልን የሚል ክፉ ባህሪን የፈፀሙት በሙሉ በሕግ ተጠይቀው ሲያበቃ
ያመጣል፡፡ የውጭ ዜጋ የማይባለውን የራስ ሀገር ነው ወደ ሌላ ነገር የሚገባው፡፡ ሀገር አቀፍ
ዜጋ መባሉ ያሳዝናል፡፡ ይህ ዐይነት አስተሳሰብ እውነተኛ ዕርቅም የሚያስፈልገን ጊዜ ላይ ነን፡
እንዲቀር የሁሉም ሕዝብ ፍላጎት ይመስለኛል፡ ፡ የሠላምን የእርቅ ኮሚቴ ተብለው የተቋቋሙት
፡ የየትኛውም ብሔር አካል የሆነ ሰው ያለው ምን እየሠሩ ነው ይህ ሁሉ ግፍ የተፈፀመው፡
ሥርዓት ችግር የሚሻሻልበት መንገድ በደንብ ፡ ምሁራን ተሰባስበው አሁን ካለንበት ሁኔታ
ከተገለፀለት የማይፈልግበት ምክንያት አይኖርም፡ ልንወጣ የምንችልበትን መምከር አለባቸው፡፡
፡ የሁሉም ተሳትፎ ካለበት ጥሩ የሆነ ሥርዓት ወገንተኛ መሆናችንን ትተን ለሕዝብና ለሀገር
መፍጠር ይቻላል፡፡ በዚህ ዐይነት መንገድ መቆም አለብን፡፡
የብሔር ክልል ጠፍቶ ሕገ መንግሥቱ ይቀየራል፡ ግዮን፡- ለሀገር መሪዎችም ሆነ ለፖለቲከኞች
የሰው እንቅስቃሴ ሁሌም የነበረ ነው፡፡ አሰብን
፡ ይህ ከተደረገ ሀገሪቱ በጥሩ መንገድ ልትቀጥል ምን መልዕክት ያስተላልፋሉ?
ካየነው 70 በመቶ የሚሆነው የአፋር ሕዝብ ነው፡
ትችላለች፡፡ ፕ/ር ማሞ፡- ሕዝቡን በማገልገል ሀገር
፡ አብዛኛው አፋር ኢትዮጵያዊ ነኝ ነው የሚለው፡
ኢትዮጵያ እውቀት የተጠማ ሕዝብ ፡ በአጠቃላይ በ1991 የተደረገው የኤርትራና በሰላማዊ መንገድ እንድትኖር አጥብቀን እንሥራ
ያለበት ሀገር እንደመሆኗ ያንን የሚያሟላ ኢትዮጵያ መለያየት ያሳዝናል፡፡ እላለሁ፡፡ ሁላችንም በምንም ነገር ብንለያይም
ሥርዓት ያስፈልጋታል፡፡ በአፄ ዘርአያቆብ መጀመሪያ ማስቀደም ያለብን ሕዝብን ነው፡
ዶ/ር ዐቢይ እነሱን እንዲመጡ ሲያደርግ
ዘመን የተፃፈ ጽሁፍ ሁሉም የኢትየጵያ ሕዝብ ፡ የራስን ጥቅም ማስቀደም ሳይሆን ለጋራ
ጥሩ ለውጥ መስሎን ነበር፡፡ በዚህ ሳቢያ ነው
እውቀት የተጠማ እንደሆነ ያትታል፡፡ ሕዝቡ ጥቅማችን ትኩረት መስጠት አለብን፡፡ ፖለቲካና
ደግፈናቸው የነበረው፡፡ አሁን ግን ዶ/ር ዐቢይ
አውቆ እንዲሻሻል ማድረግ እንጂ ንትርክ ውስጥ ፓርቲዎች በሙሉ አንድ መሆን አለባቸው፡
በአንድ በኩል የኦሮሚያ ብልፅግና ፓርቲ ነው፤
መግባቱ እንደማያዋጣ ተጽፏል፡፡ በዘርም ሆነ እኛ መነታረክ አያስፈልገንም፡፡ ያን ያህል በዘር
በሌላ በኩል የሀገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ነው፡፡
በኃይማኖት መከፋፈሉና መፈራረጁ ትክክል የተከፋፈለ ፓርቲ አያስፈልገንም፡፡ ሕዝብና ሀገርን
ሁለቱ አብረው የሚሄዱበትን መንገድ ያወቀበት
እንዳልሆነ ከበፊት ጀምሮ ይታወቃል፡፡ ቋንቋዎች እንዴት ከድህንነት ማውጣት እንድምንችል ነው
አይመስለኝም፡፡ የሚያሳዝነኝ ይህ ሁሉ ሕዝብ
እንዳይጠፉ አንዱ የሌለውን እንዲያውቅ መደረጉ መወያየት ያለብን፡፡ ፖለቲከኛው ሀገራዊ ጉዳይ
እየሞተ ወዲያው ወጥቶ ቢያንስ አያወግዝም፡
ችግር የለውም፡፡ ሰው ቢማር ችግር የለውም፡፡ ላይ ትልቅ ሚና እንዲጫወት መደረግ አለበት፡
፡ ደንቢዶሎ እነዛ ወጣቶች ሲጠፉ ቆይቶ ነው
በቋንቋው መጠቀምም መብቱ ነው፡፡ ነገር ግን፣ ፡ ይህ ካልሆነ ምርጫው የሚያመጣው ለውጥ
የተናገረው፡፡ ያም አጥጋቢ አይደለም፡፡ በአማራ
“ይህን ቋንቋ ካልተናገርክ አትማርም፣ አገልግሎት አይኖርም፡፡ የባሰ ጭቅጭቅና መገዳደል ሊያመጣ
ላይ የሚደረገው ግድያን ተከትሎ ግድያውን
አታገኝም፣ እዚህ አትኖርም” የሚለው ዘረኛ ይችላል፡፡
እንደማውገዝ ይህ ሁሉ ልፍለፋ የሚያመጣው
አስተሳሰብ መቆም አለበት፡፡ ጥሩ ጥሩ ልጆች እንደመኖራቸው
ለውጥ የለም ብሏል፡፡ እንዲህ ማለት
ግዮን፡- ጠ/ሚ/ር ዐቢይ ወደ ሥልጣን አልነበረበትም፡፡ የተገደሉት ሰዎች እንደሚያሳዝኑ እነሱን ልንጠቀም ይገባል፡፡ የድሮ መሪዎች ጥሩ
ሲመጡ የፃፉላቸው ድብዳቤ ጭብጥ ምን ነበር? ጠቅሶ ለቤተሰቦቻቸው መጽናናትን ቢመኝ በቂ ጭንቅላት ያላቸውን እየመረጡ ለትልቅ ሀገራዊ
ፕ/ር ማሞ፡- ዶ/ር ዐቢይ ሲመጣ የተናገረው ነበር፡፡ በዚህ ንግግሩ ከአንጀቴ ነው ያዘንኩት፡፡ ኃላፊነት ያበቋቸው ነበር፡፡ ይህን በርካታ አፍሪካ
ነገር ሁላችንንም ነክቶን ነበር፡፡ ስለኢትዮጵያዊነት አሁን ብዙ ሰው እያለቀ ነው፡፡ ፖለቲካ ውስጥ ሀገሮች ተግባራዊ ሊያደርጉት ይገባል፡፡ ለእኛ
ሲያወራ ከዘረኝነት ለመውጣት እቅድ ያለው የሌለው ምንም የማያውቀው ነው እያለቀ ያለው፡ ዐይነት ሀገር ሌባ አጭበርባሪ አያስፈልገንም፡
መስሎን ነበር፡፡ ክልሎች አደረጃጀታቸው ተቀይሮ ፡ ሁሉንም በቁጥጥሩ ውስጥ አድርጎ ጥፋት ፡ ሥርዓቱ ገንዘብ መብያ መሆን የለበትም፡
ሰውን የሚገሉ ልዩ ኃይሎች ፈርሰው ሥርዓት እንዳይፈፀም ማድረግ አይቻልም? ግድያው ፡ አሁን ላሉት ፓርቲዎች ምርጫ ሲደርስ
ይቀየራል ብለን ገመትን እንጂ ባለበት ይቀጥላል በየቀኑ እየቀጠለ ነው፡፡ ዶ/ር ዐቢይ ባሰብነው መንግሥት ለምን ገንዘብ እንደሚሠጣቸው
ብለን አላሰብንም ነበር፡፡ ሁሉም በኢትዮጵያዊነት መንገድ አልሄደም፡፡ ኢትዮጵያ ኢትዮጵያ ሲል ዓላማው አይገባኝም፡፡ አሁን እየሆነ ያለው
እንዲተባበር ጥሩ ነገር አመጣ ብለን ነበር፡፡ ጥሩ መሪ መጣ ብዬ ኃሳቤን ልኬለት ነበር፡፡ ነገር ነገር በጣም አሳዝኖኛል፡፡ ለዓለም መንፈሳዊ
በጣም ደስ ብሎን ነበር፡፡ በወቅቱ ኢትዮጵያና ግን ከእሱ የሰማሁት ምላሽ የለም፡፡ ኢትዮጵያን ፀጋ የሰጠች ሀገር እንዲህ ስትሆን ያሳዝናል፡
ኤርትራ አንድ የሚሆኑ ሁሉ መስሎኝ ነበር፡ የመሰለች ሀገር የማይረባ ዘረኛ ሁሉ መጫወቻ ፡ ከአውሮፓ ውጭ ያለው ሕዝብ ነፃነትን
፡ የእኔ አባት ወልቃይት ጠገዴ ሁመራ አካባቢ አደረጋት፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ አሁን የሚታየው የተማረው ከኢትዮጵያ ነው፡፡ ያንን መንፈሳዊ
በአፄ ኃይለሥላሴ ጊዜ የወረዳ ገዢ ነበር፡ በጣም ያሳዝናል፡፡ ወያኔዎቹ የማይረባ ዘረኝነትን ጥንካሬን የሰጠች ሀገር ዛሬ ለራሷ ምሳሌ መሆን
፡ ደርግ ሲመጣ ነው ያቆመው፡፡ እነዚህ ሰዎች አምጥተው ለረጅም ዘመናት የቆየውን አንድነት አቅቷታል፡፡ ፈጣሪ ብዙ ነገር ሰጥቶን ማመስገን
መጥተው ኤርትራና ኢትዮጵያ ተለያዩ ሲሉት አበላሽተውታል፡፡ ከዚህ መጥፎ ሥርዓት ቶሎ ሲገባን እርስ በርሳችን እየተገዳደልን እንገኛለን፡፡
ታሞ ነው የሞተው፡፡ እኔ ያደግኩት በኤርትራና መውጣት አለብን፡፡ የውጭን ቀጥታ እየገለበጥን ሀገራችንን መጉዳት
ኢትዮጵያ ድንበር አካባቢ ነው፡፡ አብዛኞቹ ሰሜን ተገቢ አይደለም፡፡ አሁን ያሉት በዘረኝነታቸው
ግዮን፡- ስለምርጫው ያሎት ሃሳብ ምንድን
ኤርትራውያኖች ከዛ ነው የሄዱት ይባላል፡፡ ሕዝብ ማስፈጀታቸውን ማቆም አለባቸው፡፡
ነው?

9
ነገረ ግዮን
ሰላማችን በማን እጅ ነው?

ኄኖክ ገለታው
ሰላም ኃላፊነት መቀበል ይጠይቃል። ሰላም አስቀድሞ የመጽሐፉን ክፍል ወደ ኋላ መለስ
“
ሠላም በሰማይ ላይ እንዳለች ላም፣ ታሪኳ መስዋዕትነትን ይጠይቃል።… ሰላም የሚታይ ብለን የተነሳንበትን ኃይለ ቃል ሙሉ አሳቡን
እንጂ ወተቷ ባልዲ ባይሞላም…” ይላል ብጥብጥ አለመኖር ማለት አይደለም። ፍትሃዊ ለመረዳት ስንመለከተው እንዲህ የሚል ቃል
ከዓመታት በፊት የሰማነው የበዕውቀቱ ሰላም ዘላቂነት የሚኖረው በእያንዳንዱ ግለሰብ እናገኛለን፡፡ “ልጆቼ ኑ ስሙኝ እግዚአብሔርን
ሥዩም ወግ መነሻ፡፡ ለኢትዮጵያችን ሁናቴ ግን ተፈጥሮዓዊ መብቶችና ክብር ላይ የተገነባ መፍራት አስተምራችሁ ዘንድ፤ ሕይወትን
ከትናንት ይልቅ ለዛሬ ስምም የኾነ አገላለጽ ሲሆን ነው።… ዜጎች የመናገር፣ የማምለክ፣ የሚፈቅድ ሰው ማን ነው? በጎ ዘመንንም
ነው፡፡ ሰላም እንደ ሰባተኛው ሰማይ ለራቀው፣ መሪዎቻቸውን የመምረጥ ወይም ያለፍርሃት ለማየት የሚወድድ ማን ነው? አንደበትህን ከክፉ
እንደወላድ እናት ለናፈቀው ሕዝብና ወገን ገላጭ የመሰብሰብ ነፃነታቸው በተገፈፉ ጊዜ ዘላቂ ሰላም ከልክል ከንፈሮችህም ሸንገላን እንዳይናገሩ ከክፉ
ሐረግ ነው፡፡ አማን ውሎ አማን ማደር ብርቅ አይኖርም።…. እንደምናውቀው አውሮፓም ሽሽ መልካንም አድርግ ሰላምን ሻት ተከተላትም”
ለኾነበት ሀገር በልኩ የተሰፋ ዘይቤም ይመስላል፡ ሰላም ያገኘችው ነፃ ስትሆን ነው።” ይላል፡፡”
፡ (ነቢይ በሀገሩ…ም አይደል?!) ይኽ የኦባማ ንግግር ከዐሥራ ሁለት ዓመት በርካታ የሙስሊሙ ዓለም ልሂቃንም ኢስላም
ሕዝብ ስለ ሰላም አስቦ፣ ስለ ሰላም መወያየት በፊት የተደረገ ነው፡፡ ሰላምን በጥሬ ፍልስፍና የሰላም ሃይማኖት ነዉ ሲሉ ጽፈዋል፡፡ Ethio
ዕጣው ኾኗል፡፡ ዛሬ ምሥኪኑ ወገን በማን እጅ ቀመስ ብያኔ ለማዝነብ ከመሞከር ይልቅ Muslim ከተባለ አንድ ድረገጽ ላይ ባገኘነው
ላይ እንደወደቀ ስላላወቀው ሰላሙ ይትከነከናል በዙሪያችን ያሉ የከፉ ሁኔታዎችን እንዴት መረጃ መሠረት ደግሞ እስልምና ሰላምን
፤ ደጋግሞ ያስባል፡፡ በየመድረኩ ሳይታክት ወደሰላም መቀየር መቻል እንደሚጠበቅብን የሚመለከትበት መነፅር ከሁለት መርሆች አንፃር
ይደሰኩራል፡፡ ምንድነውም ብሎ እንደተላላ በድፍረት ያስገነዘበ ንግግር ነው፡፡ ኦባማ ተቀምጧል። እነርሱም ምሉእነት /Wholistic/
ይጠይቃል፡፡ ጠይቆም አይቀር ቀዬውን፣ የጠቀሷቸው ነጥቦች የዛሬዋ ሀገራችን የሰላም እና አዎንታዊነት /Proactiveness/ ናቸው፡፡
ከተማውን፣ ሀገሩን ይመረምራል፡፡ መርምሮ ጠንቅ አላባዎች ናቸው፡፡ ለዚህ ነው “ሰላም ሰላም በግለሰብ፤ በቤተሰብ ብሎም በማህበረሰቡና
የሚያገኘው ግን አልቦ ነው፡፡ ሰላምና የዛሬዋ ኃላፊነትን መቀበል ይጠይቃል” የሚለው በአለም ላይ ይሰፍን ዘንድ ችግሮቻችንን
ኢትዮጵያችን እንዲህና እንዲያ ናቸው፡፡ ንግግራቸው በንጹሐን ዜጎቻቸው የደም አበላ የምናይበት /የምንለይበትና መፍትሄ
“ሰላም ምንድነው?” መላልሰን እንጠይቅ ዘንድ “የሀገርን ብልጽግና እናረጋግጣለን” የሚል የምንፈልግበት መንገድ ፍጹም ምሉእነትን
የተገደድንበት ጥያቄ! መፈክርን ማንገብ ላልታከታቸው መሪዎችና የተላበሰ መሆን የሚጠበቅበት ሲኾን፣ ኢስላም
ሰላም ምንድነው? ሚኒስትሮች አስተማሪ የሚኾነው፡፡ ከዚህ አንፃር ሰላምን ለማስፈን የሚከተላቸዉ
በሌላ በኩል ሰላምን አስመልክቶ ወርቃማ መንገዶች ምሉእነትንና አዋንታዊነትን የተላበሱ
ስለ ሰላም ከጥሬ ብያኔ እስከ ዐውዳዊ ፍቺ መኾን እንዳለባቸው ጽሑፉ ያስረዳል።
ብዙ ተብሏል፡፡ ሁኔታዎች በየጊዜውና በየዘመኑ ሃሳብ ከሰነዘሩ ግለሰቦች ተርታ የሚጠቀሰው
በሚፈጥሯቸው አያሌ ተላውጦዎች ሳቢያም የእኩልነትና የነጻነት አቀንቃኙ ማርቲን ሉተርን ተጨማሪ የሰላም አስረጂዎች
ትርጉሙ እየገዘፈ መጥቷል፡፡ ሰላም ምንድነው? ኪንግ ነው፡፡ ዶ/ር ኪንግ ሰላምን ሲበይነው ዶ/ር ታደሠ ብሩ ከዐሥር ዓመት በፊት
አንዳንዶች በአጭር ቋንቋ የሁከት (violence) እንደሚከተለው ነው፡፡ “ሰላም ማለት ፍትሕ “ሰላም ምንድ ነው” በሚል ርዕስ ዘለግ ያለ
አለመኖር ማለት ነው ብለው ሊገላገሉት ፣ ቀና ፍላጎትና ወንድማማችነትን የመሳሰሉ መጣጥፍ አስነብበው ነበር፡፡ በዚህ ሀተታቸው
ይፈልጋሉ። ከዚህ ተራ ማፍታቻ ተሻግረው አዎንታዊ ነገሮች መገኘት ጭምር እንጂ ሁለት ምሳሌዎችን እናጤናቸው ዘንድ
ቁስላችንን ያገኙልን መካሮች ግን አልጠፉም፡ ጭንቀት፣ ውዥንብር ወይም ጦርነት የመሳሰሉ አስቀምጠውልናል፡፡ እነኚህ ሁለት ምሳሌዎችም
፡ ለዚህ ደግሞ የቀድሞ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት አሉታዊ ነገሮች አለመኖር ማለት ብቻ አይደለም። የሚከተሉት ናቸው፡፡
ባራክ ኦባማ ከፊት ይሰለፋሉ፡፡ ፕሬዝዳንቱ ኢየሱስ “ሰይፍን እንጂ ሰላምን ለማምጣት
1. ማጅራት መቺዎች የበዙበት መንደር
ሰላምን ወጥኖ ስለሰላም በሚሸልመው የኖቤል አልመጣሁም” ሲል… እኔ እንደሚመስለኝ
ውስጥ ሁከት እንጂ ሰላም የለም። ቶሎሳ
መድረክ ታድመው ታህሳስ 4 ቀን 2002 ዓ.ም. ለማለት የፈለገው የሚከተለውን ነው።…
ማጅራት መቺዎች የበዙበት መንደር ነዋሪ
(December 10, 2009) ባደረጉት ንግግር ውጥረትም ሆነ ቅራኔ የሌለበት የድሮዉን አሉታዊ
ነው፤ እናም በሰላም እጦት ኑሮውን በስጋትና
በርካታ ቁምነገሮች አንስተዋል፡፡ ከዛ መሃል ሰላም አይደለም ይዤላችሁ የመጣሁት። እኔ
በሰቀቀን እንዲያሳልፍ ተገዷል። ቶሎሳ ብቻ
የሚከተሉት ሁለት አንቀጾች ትርጉማቸው ይዤላችሁ የመጣሁት በብርሀንናና በጨለማ፣
ሳይሆን ሌሎችም የመንደሩ ነዋሪዎች ሰላማቸው
ግዘፍ የሚነሳ በመኾኑ በሚከተለው መልኩ በፍትህና ኢፍትሃዊነት መካከል ባለ ፍትጊያ
ተናግቷል።
ለማስቀመጥ ወድደናል፡፡ የሚንቀለቀለውን አዎንታዊውን ሰላምን ነው።”
2. “ረዥሞ” የተባለው ሰፈር አብዛኛዎቹ
“ብጥብጥ ያለበት ቅራኔን በእኛ እድሜ ዶ/ር ኪንግ የሰላምን ብየና ያስቀመጠበት
ነዋሪዎች ረዣዥሞች ሲሆኑ አጭር ሰው
ማስቀረት አንችልም። ለወደፊቱም ሕዝቦች − አግባብ ድንቅ ነው፡፡ ጽንሠ ሃሳቡን ከፍትሕ
አይወዱም። ሆኖም ግን ተፈጥሮ “ጠማባቸው”
በግልም ሆነ በጋራ − ኃይልን መጠቀም አስፈላጊ ፣ ቀና ፍላጎትና ወንድማማችነት መኖር ጋር
አጭር አድርጋ የፈጠረቻቸው ጥቂት ሰዎች
ብቻ ሳይሆን ከሞራል አንፃርም ተገቢ የሚሆንበት ያሰናሰለበት መንገድ እነኚህ ሦስት መሠረታዊ
ረዥሞ ሰፈር ውስጥ ይኖራሉ። እነዚህ ሰዎች
ሁኔታ ይኖራል።… አንሳሳት! ክፋት በዓለም ነጥቦች ሲጎድሉ ሊኖር የሚችለውን ክፍተት
በሚደርስባቸው መድልዖ፣ ማንጓጠጥና ማግለል
ላይ አለ። በሰላማዊ ትግል ሂትለርን መግታት እንድናጤን ዕድል ሰጪ ነው፡፡ ኪንግ የእየሱስ
ምክንያት ሰላማቸው ተናግቶ ኑሮዓቸውን
አይቻልም ነበር። ድርድር የአልቃይዳን መሪዎች ክርስቶስን ትምህርት ዋቢ አድርጎ ሃሳቡን
በምሬት፣ በስጋትና በሰቀቀን እንዲያሳልፉ
መሣሪያዎቻቸውን እንዲጥሉ አያደርግም። ለማጠናከር የሞከረበትን አግባብ ይዘን ደግሞ
ተገደዋል። ጠንክር ይህንን የስጋትና የሰቀቀን
አንዳንዴ ጉልበት መጠቀም ያስፈልጋል ማለት ሰላምን አስመልክቶ “ሃይማኖታዊ ንጽረቶች”
ኑሮ በረዥሞ መንደር የሚገፋ ቁመተ አጭር
ከሃቅ የራቀ ምፀት አይደለም፤ ይልቁንስ ታሪክን ያላቸውን አተያይ በመጠኑ ለመዳሰስም
ሰው ነው።
በቅጡ መረዳት፤ የሰውን ልጅ ድክመቶችን እንሞክር፡፡
ዶ/ር ታደሠ እነኚህን ሁለት ምሳሌዎች ሲብራሩ
ማወቅ እና የምክንያታዊነት ውስንነትን መገንዘብ በሐመር መጽሔት 26ኛ ዓመት ቁጥር
በሚከተለው መልኩ ነው፡፡ ቶሎሳና ጠንክር
ነው።…” 3 ሐምሌ 2010ዓ.ም በመ/ር ኃይለ ሚካኤል
ሰላም የራቃቸው ሰዎች ናቸው። የሁለቱ የሰላም
“ሲቪል ዜጎች በገዛ መንግሥታቸው ብርሃኑ በወጣ አንድ ሰላምን የተመለከተ ጽሑፍ
እጦት ምክንያት ግን ለየቅል ነው። የቶሎሳው
የሚታረዱበት ሁኔታ፤ የእርስ በርስ ጦርነቶች የሚከተለው አንቀጽ ሰፍሯል፡፡
ቀጥታና ግልጽ ጥቃት ሲሆን የጠንክር ግን
ወይም አንድን የዓለም አካባቢ ሊያምሱ የሚችሉ “ሰላም ማለት ጸጥታ፣ ዕረፍት፣ እርጋታ፣ ውስብስና መዋቅራዊ ነው። መፍትሔዎቻቸውም
ብጥብጦችና ሰቆቃዎችን ለመከላከል ኃይልን እርካታ ማለት ሲሆን የእርስ በእርስ ስምምነት ለየቅል ናቸው። የቶሎሳን ችግር ዘበኛ ወይም
የመጠቀም አማራጭ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ በአንድነት አብሮ መኖር መቻልና የዕረፍት ጠባቂ በመቅጠር መወጣት ይቻላል። የጠንክርን
መጥቷል። ሰላም ተመራጭ መሆኑ መታመኑ ስሜት እንደሆነ የመጽሐፍ ቅዱስ መዝገበ ችግር ለመፍታት ግን የሥርዓትና የአስተሳሰብ
ብቻውን ሰላምን ለማስገኘት አይበቃም። ቃላት ያስረዳል፡፡ ነቢየ እግዚአብሔር ቅዱስ ለውጥ ይፈልጋል።
ዳዊት “ሰላምን ሻት ተከተላትም” ብሎ ከመናገሩ

10
ነገረ ግዮን
ይገልጻሉ። ዘረኛ ፖሊሲ ለምሳሌ አንዱ ዘር ባሳለፍናቸው ሳምንታት መንግሥት የመግለጫ

ሌሎቹን እንዲያጠቃ መንገድ የሚያመቻች ሥራ በዝቶበት ሰንብቷል፡፡ መግለጫዎቹ
በመሆኑ ተቋማዊ ሁከትን ይፈጥራል። ወንዶች ሁለት መልክ እንደነበራቸው የእያንዳንዳቸውን
በሴቶች ላይ የበላይነት እንዲኖራቸው ሥርዓቱ ጭብጥ መርምሮ መገንዘብ ይቻላል፡፡ ቀዳሚው
የሚፈቅድ ከሆነ ውጤቱ በሴቶች ላይ የሚደርስ ጭብጥ መንግሥት ዜጎች ሰላማቸውን እያጡ
ተቋማዊ ጥቃት ነው። በተዛባ የሀብት ክፍፍል የመጡበት እውነታ ብዙም ግድ እንደማይሰጠው
ሳቢያ የሚመጣ ድህነት የመዋቅራዊ ሁከት የምንረዳበት ሲኾን ለዚህ አስረጂ የሚኾነን
ጠ/ሚኒስትሩ እነኛን ውጤት ነው። የፍትሕ መዛባት፣ ግዙፍ ደግሞ ከዜጎች ሞት በላይ በተደረጉ የአደባባይ
ሙስናዎች (Grand Corruption)፣ በሥልጣን ሰልፎች የደረሰበት ውግዘት ግዘፍ ነስቶበት
ወራት (ምናልባትም አንድ መባለጎች የመዋቅራዊ ሁከት ውጤቶች ናቸው። መክረሙ ነው፡፡ ኹለተኛው ጭብጥ ደግሞ
ማይምነትም ቢሆን በአብዛኛው የመዋቅራዊ ሲደርሱ ለነበሩትም ኾነ አሁንም ያለማቋረጥ
ዓመት) ወታደራዊና ሲቪሉ ሁከት ውጤት ነው። እየደረሱ ላሉት መገፋቶች ኃላፊነት ላለመውሰድ
በመዋቅራዊ ሁከት መወገድ ምክንያት የሚገኝ መሞከሩ ነው፡፡
የደህንነት መዋቅር በቀድሞ ሰላም “አዎንታዊ ሰላም” ይባላል። በሌላ አነጋገር እነኚህ በመንግሥት መግለጫዎች ውስጥ
አዎንታዊ ሰላም የሚሰፍነው ማኅበራዊ ፍትህ የምናስተውላቸው የተሳሳቱ የመንግሥት
መንግሥት አመራሮች ሲሰፍን ነው። አዎንታዊ ሰላም ሲኖር ሰዎች አቋሞች ካለፈው ይልቅ ለመጪው ጊዜ ሰላማችን
ችግሮቻቸውን በድርድር ይፈታሉ። አዎንታዊ ዋስትናን በእጅጉ የሚነፍጉ ናቸው፡፡ ጠ/
ቁጥጥር ሥር የወደቀ ሰላም በማኅበራዊ ቡድኖች መካከል ቀና የሆነ ሚኒስትሩ በለውጡ የመጀመሪያ ሰሞን ይፈጠሩ
መስተጋብር መኖሩ አመልካች ነው። የነበሩ መሰል የሕዝብ ሰቆቃዎችን ማስቆም
በመኾኑ “እንኳንስ የዜጎቼን የኢትዮጵያችን ሰላም ላለመቻላቸው ከህወሓት መደምሰስ በኋላ
ከፍ ብለን ካስቀመጥናቸው ሳይንሳዊና በፓርላማ ተገኝተው የሰጡትን ምክንያት ዳግም
ሕይወት መታደግ የገዛ ምሑራዊ ትንተናዎች ተነስተን የሀገራችን ወደዚህ ማምጣት አስፈላጊ ነው፡፡ ይኸውም ጠ/
አሁናዊ የሰላም ሁናቴ ምንድነው ብለን ሚኒስትሩ እነኛን ወራት (ምናልባትም አንድ
ቢሮዬን መቆለፍ እንኳን ብንጠይቅ ምላሹ ግራ ገብ ነው፡፡ ግራ ገብነቱ ዓመት) ወታደራዊና ሲቪሉ የደህንነት መዋቅር
በሰላምና በግጭት መሃል የሚዋልል ኾኖ በቀድሞ መንግሥት አመራሮች ቁጥጥር ሥር
አልችልም ነበር” በማለት አይደለም፡፡ በሞት፣ በመፈናቀልና በውድመት የወደቀ በመኾኑ “እንኳንስ የዜጎቼን ሕይወት
ያለው ዳታ መስፈርቱን ሳያሟላ ቀርቶም መታደግ የገዛ ቢሮዬን መቆለፍ እንኳን አልችልም
ማስረዳታቸው ይታወሳል አይደለም፡፡ የእኛ ሰላም ማጣት ግራ ገብነት ነበር” በማለት ማስረዳታቸው ይታወሳል፡፡
መነሻውም መድረሻውም የብዙ ፖለቲካዊ፣ ሰሞኑን ዜጎች ላይ በደረሰው ፍጅት ሳቢያ
ቡድናዊ እና ተቋማዊ ፍላጎቶች ድምር ውጤት ወደአደባባይ የወጣው ሕዝብ አንድ ትኩረት
መኾኑ ነው፡፡ በዚህም ሳቢያ ሽንቁሩ በዝቷል፡ የሚስብ መፈክር አንግቦ ታይቷል፡፡ ይኽም
፡ የሽንቁሩ መብዛት ደግሞ ከቁጥጥር ውጪ መፈክር “ዛሬም ተቆልፎብሃል?” የሚል ነው፡
ለመኾኑ (ለመምሰሉ) ጥሩ ምክንያት ኾኗል፡፡ ፡ ጥያቄው አንዳችም ክብረ ነክ ይዘት የለውም፡
በየሳምንቱ የሚገደል ዜጋ፣ የሚፈናቀል ወገን፣ ፡ እንዲያውም በተቃራኒው በርካታ ነገሮችን
የሚወድም ከተማ እንጂ እየተሻሻለ የሚመጣ ወደኋላ ሄደን እንድንመረምር የሚገፋ ኮርኳሪ
ሰላም፣ ደህንነትና መረጋጋት የለም፡፡ አንዳንዴ ጥያቄ ነው፡፡ በርግጥስ ያለፉትን ዓመታት
ፍርሃታችንን ገንዘቡ ፣ ሥጋታችንን ደግሞ የነበረው የዜጎች መጠን አልባ ጭፍጨፋና
ሥልጣኑ ያደረገ መንግሥት ያለ እስኪመስለን
መፈናቀል ይቀመርም ይቆመርም የነበረው
ድረስ ሁኔታዎቹን ለመገንዘብ እንቸገራለን፡፡
ሰዎች በማጅራት መቺዎች በሚዘረፉበት በ“ጁንታው” ከኾነ ከአዲስ አበባ አፍንጫ ሥር
ኢትዮጵያ የዜጎቿን ኅላዌ ለመጠበቅ የደረሰው የአጣዬውን መከራ የጠመቀውስ ማን
ከተማ ውስጥ ሰላም የሌለ መሆኑን ማሳመን
የሚያስችሉ ጠንካራ ተቋማትን በመፍጠር ረገድ ነው? ይኽስ እንዳይከሰት ተከታታይ ሪፎርሞች
ቀላል ነው። ሰዎች በመንግሥት በሚዘረፉበት
ክሽፈቶች ያሉባት ሀገር መኾኗ አይታበልም፡፡ እንደተደረጉላቸው የተደሰኮረልን የጸጥታና
ከተማ ውስጥ ሰላም የሌለ መሆኑ ማሳመን
በዚህም ሳቢያ “እኔን” የሚሉ ተቋማት ዕድሜ ደህንነት ተቋማት ስለለምን አቃታቸው? ጠ/
ግን የዚያን ያህል ቀላል ላይሆን ይችላል።
በዜሮ ድምር ፖለቲካው ርግማን ሳቢያ ታይተው ሚኒስትሩ ለዚህ የሚያቀርቡት መልስ “እንኳንስ
የመንግሥት ዘረፋ እንደ ግለሰብ ዘረፋ ቀጥተኛና
ጠፍተዋል፡፡ በጥቅሉ አስተማማኝ የደህንነት የዜጎቼን ሕይወት መታደግ የገዛ ቢሮዬን
ግልጽ አይደለም። መንግሥት ሲዘርፍ ማጅራት
ተቋማት የሉንም ፤ አልፈጠርንምም፡፡ በዚህ መቆለፍ እንኳን አልችልም ነበር” ከሚለው
መቺዎችን ማሠማራት ላያስፈልገው ይችላል።
ረገድ ባለፉት ሦስት ዓመታት የሰላም ሚኒስቴር በሰፊው እንደሚለይ ይጠበቃል፡፡
መንግሥት ኢፍትሃዊ ታክስ በመጫን ዘረፋውን
እና የብሔራዊ ደህንነት የጋራ ም/ቤት የሚባሉ
ሕጋዊ ሊያደርገው ይችላል። የመንግሥት ዘረፋ ኾኖም የጠ/ሚኒስትሩ ምላሽ “ከጎዳን ወደ
መሥሪያ ቤቶች መተዋወቃቸውን፣ ተዋውቀውም
በግልጽ ላይታይ ይችላል፤ ቀስ እያለ እየተብላላ ፓርላማ” የሚል መኾኑ ያስደነግጣል፡፡ የሰላም
ትልቅ ቢሮ ማስገንባታቸውን፣ አስገንብተውም
ቆይቶ ሲፈነዳ ግን ውጤቱ አንድ ወይም ሁለት ዋስትና ጥያቄን ሥልጣን የመያዣ ስልት አድርጎ
በርካታ ሰራተኛ መቅጠራቸውን፣ ቀጥረውም
ማጅራት መቺዎችን ለፍርድ ከማቅረብ ጋር እንደመቁጠር ያለ ሃጢያትም የለም፡፡ ይኽን
በየወቅቱ ሪፖርት ሲያደርጉ መቆየታቸውን
የሚመሳሰል አይደለም። ስንል ሰልፎቹን ላልተገባ ዓላማ ሊጠቀምባቸው
እናውቃለን፡፡
ከእነኚህ ምሳሌዎች በመነሳትም ሁለት ዓይነት የሚፈልግ ወገን የለም እያልን አይደለም፡፡
ኾኖም እነኚህ ተቋማት ለኢትዮጵያ ሕዝብ
ሰላሞች መኖራቸውን ያስገነዝቡናል። እነዚህ ነገር ግን የጠ/ሚኒስትሩ ምላሽ በጭራሽ ቅደም
ስላቅ እስኪመሥሉ ድረስ ለሥማቸውም
ሁለት ዓይነት ሰላሞች ደግሞ አሉታዊ ሰላም ተከተሉን የጠበቀ አይደለም፡፡ ባለንበት ሁኔታም
ለክብራቸውም በማይመጥን ቦታ ላይ ቆመዋል
እና አዎንታዊ ሰላም ተብለው ይጠራሉ። ለተቆጣውና የመኖር ሕልውናውን ለተነፈገው
ቢባል ግነት የለውም፡፡ ለዚህም ነው በያዝነው
1. አሉታዊ ሰላም (Negative Peace) – ወገን ማበሻ የሚኾን መልስና ንግግር መስጠት
ዓመት ብቻ ለተከታታይ ወራት በምዕራቡ
በግለሰብ ወይም በቤተሰብ ላይ ግልጽ ሁከት ከወቀሳም ከከሰሳም መቅደም በተገባው ነበር፡፡ ይኽ
የኢትዮጵያ አካባቢዎች በንጹሐን ዜጎች ላይ
(Direct Violence) ያለመኖር ውጤት ነው። የደረሰው መሪር ሰቆቃ ጋብ ማለት አቅቶት ግን አልኾነም፡፡ ሰላም ለተነፈገው ሕዝብ ሰላም
2. አዎንታዊ ሰላም (Positive Peace) – ሰላምን ቅድሚያ ለማስፈን “ሰላም” የተባለ አልባ መግለጫ በመሥጠት ቁጣን ለማረጋጋት
የመዋቅራዊ ሁከት (structural vilolence) ሚኒስቴር መሥሪያ ቤት በተቋቋመበት ሀገር እንደመሞከር ያለ ፖለቲካዊ ስህተት አለመኖሩን
ያለመኖር ውጤት ነው። አድማሱን አስፍቶ ሰሜን ሸዋን በሞትና ግን ማስረዳት ይገባል፡፡ የኾነው ሁሉ ኾኖም
መፈናቀል ሲያስቀስፍ የሰነበተው፡፡ ሞቱ አሁንም ጋብ ያላለው ሕዝብ ይጠይቃል፡
በተለይ መዋቅራዊ ሁከት በአድሎዓዊ ሥርዓት
፡ ሰላማችን በማን እጅ ላይ ነው?!
ሳቢያ የሚደረግ ተቋማዊ ጥቃትን እንደሚመለከት ሰላም አልባ መግለጫ ሰላም ለተነፈገው ሕዝብ

11
ከጥቅምት 24/2013 ዓ.ም ጀምሮ በትግራይ የተፈፀመውን ሳምንታዊ ጥንቅሮች የምናቀርብበት ገፅ ነው! ወቅታዊ
ትግራይ፣ ከሚዲያው ዕጣ
እስከ ሹመኞች ሽረት
-አዲሱ የትግራይ ቴሌቭዥን ስርጭት -የህወሓት 6.7 ቢሊዮን ብር
-የተባበሩት መንግሥታት ፈንድ -የጊዜያዊ አስተዳደሩ ሹመኞች ሽረት
ሚያዚያ 14/2013 ዓ.ም ሚያዝያ 17/2013 ዓ.ም ድርጅቶችን አስመልክቶ ፍ/ቤት የመጨረሻ ውሳኔ
የትግራይ ቴሌቪዥን የመቀሌ ስርጭቱን አስኪሰጥ ድረስ በፍ/ቤት በተሾሙ ገለልተኛ ባለ
በትግራይ ክልል ለችግር የተጋለጡ የኅብረተሰብ
አቋርጦ ከአዲስ አበባ ማስተላለፍ ጀመረ፡ አደራ ቦርድ ሥር ኾነው ለሕጋዊ አላማ ብቻ
ክፍሎች የተለያዩ ድጋፎችን የሚያደርጉ 1 ሺህ 100
፡ ይህ የኾነውም የሚዲያው ጋዜጠኞች የተዛቡ እንዲሰሩ ክትትል እየተደረገ መኾኑም ተጠቁሟል።
በጎ ፈቃደኛ ወጣቶች ተመረቁ። የትግራይ ጊዜያዊ
መረጃዎችን ለሕዝቡ በማድረሳቸው እንደኾነ አስተዳደር ከሰላም ሚኒስትር ጋር በመተባበር በሌላ በኩል የዶ/ር ሙሉ ነጋ የደህንነት
ተመላክቷል፡፡ ህውሓት ሰሜን ዕዝ ላይ ጥቃት ለአንድ ወር ያሰለጠናቸውን በጎፈቃደኛ አስመርቋል። አማካሪያቸው ለህወሓት ብር አድርሶ ሲመለስ
ሰንዝሮ እርምጃ ከተወሰደበት በኋላ በተቋሙ ይሠሩ በምረቃ ሥነ ሥርዓቱ ላይ የተገኙት የክልሉ በቁጥጥር ሥር ዋለ፡፡ ዶ/ር ሙሉ ነጋ የድህንነት
የነበሩ ጋዜጠኞች ደብረዘይት ተወስደው የተሐድሶ ጊዜያዊ አስተዳደር ዋና ሥራ አስፈፃሚ ዶክተር አማካሪያቸው አድርገው የሾሙት አቶ አሌክሳንደር
ሥልጠና ተሰጥቷቸው ቢመለሱም ለሕዝቡ ሙሉ ነጋ በጎ ፈቃደኛ ወጣቶች ለችግር ለተጋለጡ ወደ ጁንታ ለመቀላቀል ተደጋጋሚ ጥረት ያደርግ
የተሳሳቱ መረጃዎችን በማድረሳቸው ምክንያት የክልሉ ኅብረተሰብ ክፍሎች የተለያዩ ድጋፍ እንደነበር የተተጠቆመ ሲኾን ከእነ አቶ ዘርኡ ገ/
የመቀሌው ማሰራጫ ሊቋረጥ እንደቻለ ሚዲያውን በማድረግ ወገናዊነታቸውን ሊያሳዩ ይገባል ብለዋል። ሊባኖስ(ኖርዝ ስታር ሄቴል)፣ አቶ ደስታ(ደስታ
በኃላፊነት እንዲመሩ የተሸሙት ጋዜጠኛ አረኣያ ሠልጣኞቹ የተለያዩ ተፅእኖዎችን በመቋቋም ወደ ሆቴል) እና ሌሎች ባለሃብቶች ያሰባሰበው ብር
ተስፋማሪያም ተናግረዋል፡፡ በተለይም ሚዲያን ሥልጠናው መምጣታቸውን የገለጹት ዶክተር በሌሊቱ ከኖርዝስታር ሆቴል ጠፍቶ ለጁንታው በርሃ
እንዲቋረጥ ያስቻለው ችግሩቹ ከተፈጸሙ ወራት ሙሉ ወጣቶቹ ኅብረተሰቡን ካጋጠመው ችግር ድረስ በመሄድ አድርሶ ሲመለስ በመከላከያ ተይዟል።
ያለፋቸውን መረጃዎች ለሕዝብ በማሰራጨትና ለማውጣት እየተደረገ ባለው ጥረት ያቅማቸውን
የግዚያዊ አስተዳደሩን ንግግሮች እየቀነጫጨቡ በሌላ ዜና የእርዳታ እህል የጫኑ 7 የጭነት
ለማበርከት በመወሰናቸው በጊዜያዊ አስተዳደሩ ስም
እነሱ ለሚፈልጉት ዓላማ በማዋላቸው እንደኾነም መኪኖች ከነተሳቢያቸው ከትግራይ ሊወጡ ሲሉ
አመስግነዋል። በጎ አገልግሎት በኢትዮጵያ ብቻ
ኃላፊው አብራርተዋል፡፡ በሕዝብ ጥቆማ ተያዙ፡፡ የትግራይ ሕዝብ ተቸግሮ
ሳይኾን በሌሎች ሀገራትም በስፋት እንደሚሠራበት
ባለበት ሰዓት ጥቂቶች ለግል ጥቅማቸው ሲሉ
ሚያዝያ 15/2013 ዓ.ም የተናገሩት ዶክተር ሙሉ ወጣቶች ኅብረተሰቡን
ለሕዝብ የመጣውን እርዳታ እየዘረፉ እንደሚገኙ
ለማገልገል በሚሰማሩባቸው አካባቢዎች ለቀጣይ
የህወሓት አባላት ከሃገር ለመውጣት ያደረጉት ሕይወታቸው መሠረት እየጣሉ መኾናቸውን የተገለጸ ሲኾን የትግራይ ጊዚያዊ አስተዳድር በ4ወር
ጥረት በመከላከያ ሠራዊት መክሸፉን የመከላከያ አውቀው ሊንቀሳቀሱ እንደሚገባ አስገንዘበዋል። ውስጥ ለ4.3 ሚልየን ሕዝብ እርዳታ መከፋፈሉን
ሠራዊት የግንባታ ሥራዎች ዋና አስተባባሪ ሠልጣኝ በጎ ፍቃደኛ ወጣቶች ለአስር ወራት አስታውቋል፡፡
ሌተናል ጄኔራል ባጫ ደበሌ ተናገሩ። ሌተናል በየአካባቢያቸው ተሰማርተው በተለያዩ ዘርፎች ሚያዚያ 19/2013 ዓ.ም
ጄኔራል ባጫ ደበሌ በወቅታዊ ጉዳዮች ላይ በሰጡት አገልግሎት እንዲሰጡ እንደሚደረግ ዶክተር ሙሉ
መግለጫ ከሃገር ለመውጣት ከሞከሩት የህወሓት አስታውቀዋል። የተባበሩት መንግስሥታት ድርጅት በትግራይ
አባላት መካከል አብዛኛዎቹ መደምሰሳቸውን እና ክልል ያለውን ነባራዊ ሁኔታ በሚመለከት ያወጣው
የተወሰኑት ወደኋላ ተመልሰው ሸለቆ ውስጥ ሚያዚያ 18/2013 ዓ.ም መግለጫ ቀድሞ የነበረውን የተዛባ አቋም በተገቢው
መገኘታቸውን ተናግረዋል፡፡ ከሃገር ለመውጣትም ህወሓት ከ6.7 ቢሊዮን ብር በላይ የኾነን መልኩ የቀየረ መኾኑን እንደሚያመለክት የውጭ
መታወቂያ በማዘጋጀትና ስማቸውን በሌላ ማንነት ገንዘብ ለወንጀል መፈጸሚያነት ማዋል እንዳይችልና ጉዳይ ሚኒስቴር አስታወቀ። የሚኒስቴሩ ቃል አቀባይ
በመቀየር በሱዳንና በአማራ ክልል አቋርጠው በሕገ-ወጥ መንገድ እንዳያሸሽ መከላከል መቻሉን አምባሳደር ዲና ሙፍቲ በሳምንታዊ መግለጫቸው
ለመውጣት መሞከራቸውንም ገልጸዋል፡ የፌዴራል ጠቅላይ ዐቃቤ ሕግ አስታወቀ። መጠኑ በሳምንቱ በሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ የተከናወኑ
፡ ይሁን እንጅ ይህ ሙከራና እቅዳቸው ከሽፎ 97.5 ሚሊዮን የኾነ የህወሓት ገንዘብ በሕግ አግባብ አበይት ጉዳዮችን ይፋ አድርገዋል። በዚህም
መደምሰሳቸውን ተናግረዋል፡፡ ቀሪዎቹም መውጫ የውርስ ውሳኔ እንዲሰጥበት ለሚመለከተው አካል የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የትግራይ ክልል
ቀዳዳ ስለሌላቸው መከላከያ ሠራዊት እየተከታተለ መተላለፉም ተገልጿል። አገራቸው ኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታን አስመልክቶ ያወጣው መግለጫ
እርምጃ መውሰዱን እንደሚቀጥልም አስረድተዋል፡ ከድተው ከህወሓት ጋር በመሰለፍ በጦርነት የኢትዮጵያን ሉዐላዊነት ያከበረና መሬት ላይ ያለውን
፡ የተሳተፉ ዋና ዋና ተጠርጣሪዎች ገንዘብና ሃብት እውነታ የዳሰሰ ነው ብለዋል። በመላው ዓለም የሚገኙ
ላይ በተደረገ ክትትልና ማጣራት ሥራ በድምሩ ሚሲዮኖችና ቆንስላዎች ከህዳሴ ግድብ፣ ከትግራይ
ሚያዝያ 16/2013 ዓ.ም
ከ54.2 ሚሊዮን ብር በላይ እንዲኹም ሌሎች ብዛት ክልልና ከ6ኛው ሀገራዊ ምርጫ ጋር በተያያዘ
የተባበሩት መንግሥታት የሕዝብ ፈንድ ያላቸው ተንቀሳቃሽና የማይንቀሳቀሱ ንብረቶች በፍ/ ከዳያስፖራው ማኅበረሰብ አባላትና ከሚመለከታቸው
ለትግራይ ቀውስ 12 ሚሊዮን ዶላር ያስፈልገኛል ቤት ትዕዛዝ እንዲታገድ ተደርጓል። አካላት ጋር ሰፊ ውይይት መደረጉንም ገልጸዋል።
አለ፡፡ ድርጅቱ ሊያደርገው የወጠነውን የተራድኦ
በኤፈርት/ት.ም.ዕ.ት ሥር በሚተዳደሩ እና በሌላ በኩል የትግራይ ኮምኒኬሽን ቢሮ ኃላፊ ወ/ሮ
ሥራ በተመለከተ ይፋ ባደረገው እቅድ ላይ
ተያያዥ የኾኑ የተለያዩ ድርጅቶች ላይ በተከናወነ እቴነሽ ንጉሠ ከኃላፊነታቸው ተነሱ። ወ/ሮ እቴነሽ
የተባበሩት መንግሥታት የሕዝብ ፈንድ ለትግራይ
የሀብት ክትትልና ምርመራ ሥራ በድምሩ ከ4.2 “ትግራይ ቲቪ የፌደራል መንግሥት ስለጠለፈው
ቀውስ 12 ሚሊዮን ዶላር ያስፈልገኛል ብሏል፡
ቢሊዮን ብር በላይ በፍ/ቤት ትዕዛዝ በማሳገድ እና የትግራይ ሕዝብ ሊሰማው አይገባም” ብለው
፡ በጎሮጎሮሳዊያን 2021 አስቸኳይ እርዳታ ይሻሉ
ግምታቸው ከ 2 ቢሊዬን ብር በላይ የኾኑ 179 በኤፍኤም መቀሌ 104.4 ቀርበው በመናገራቸው
የተባሉ ዜጎች ባሉባቸው ትግራይ፣ አማራና አፋር
የደረቅና የፈሳሽ ጭት ማመላለሻ ተሽከርካሪዎች ከኃላፊነታቸው እንደተነሱ ተመላክቷል፡፡ በሌላ
ክልሎች እርዳታ ለማድረስ እቅድ መንደፉን
ለማሸሽ ጥረት ሲያደርጉ የፍ/ቤት ትዕዛዝ በኩል የትግራይ ምስራቃዊ ዞን(ዓጋመ) አስተዳዳሪ
ድርጅቱ በኢትዮጵያ ቢሮ ድረ ገፁ አስታውቋል፡
በማውጣትና የጋራ የሕግ ትብብር ጥያቄ ለጅቡቲ አቶ ኃይለሥላሴ ገ/መስቀል ታሠሩ። አቶ
፡ ድርጅቱ ኹለት ነጥብ ሦስት ሚሊዮን ክፉኛ
መንግስት በማቅረብ ወደ አገር ማስመለስ ተችሏል ኃይለሥላሴለእስር የተዳረጉት 3ሚልዮን ብር ከዞኑ
የተጎዱ ሠዎች፣ ሴቶችና ሕፃናት እንዲኹም ፆታዊ
ተብሏል፡፡ በዚህም ህገ-ወጡ የሕወሃት ቡድን አካውንት ወደ ራሳቸው አካውንት ስያዘዋውሩ
ጥቃት ለደረሰባቸው ዜጎች እጁን እንደሚዘረጋ
በሰሜን ዕዝ ላይ ጥቃት ከፈጸመ በኋላ የኤፈርት በመገኘታቸው መኾኑ ተገልቷል፡፡
ተናግሯል፡፡

12
አንደበት
“ተጠያቂነት ከሃላፊነት ነው የሚመጣው፡፡ ስለዚህ “የኢህአዴግ አስተዳደር አዲስ አበባን ማስተዳደር ከጀመረበት
ግዴታን ካለመወጣት ነው ተጠያቂነትን እምናስበው፡፡ የሰብአዊ 1983 ዓ.ም ጀምሮ እስካሁን ድረስ በአድሏዊ አስተዳደር፣
መብት ጥሰትን በሚመለከት በዋናነት ተጠያቂ የሚሆኑት በቡድንተኝነት፣ በሙስና በብቃት ማነስን ሕዝባዊ ውግንናን በማጣት
የመንግሥት አካላት ናቸው፡፡ መንግሥት የሰብአዊ መብት ከተማችን ለዘመናት የገነባቻቸውን ማህበራዊ እሴቶች በየጊዜው
ባለማክበሩ ባለማሟላቱ ተብሎ ይጠየቃል፡፡ ይሄ ማለት ግን እየተናዱ ዛሬ ላይ ደርሰናል፡፡ የአሁኗ ከንቲባ ወ/ሮ አዳነች አበቤም
ሌሎች አካላት አይጠየቁም ማለት አይደለም፡፡ በዚህ የተሳተፉ ሆኑ የቀድሞው ከንቲባ ታከለ ዑማ አስተዳደሮች ለዓመታት የዘለቀውን
ቡድኖች ግለሰቦች፣ የመንግሥት የስራ ሃላፊዎች እንደደረጃቸው ብልሹ አሠራር ከማስቀጠል የዘለለ መሬትን በማስወረርና ኢ-ፍትሐዊ
በማስረጃ ተጠያቂ ይሆናሉ፡፡ በማንኛውም ሁኔታ ተሳታፊ የሆነ የሀብት ክምችት በጥቂቶች እጅ እንዲከማች በማድረግ ተጠያቂ ናቸው”
ሰው ተጠያቂ መሆን አለበት፡፡ መንግሥት ደግሞ የሰዎችን አቶ አሮን ሰይፈ፣ የኢዜማ አመራር
ደህንነትን ማስጠበቅ ባለመቻሉ በዋናነት ተጠያቂ ይሆናል፡
፡ ጥፋተኞችን ለፍትህ አለማቅረብ ራሱ በመንግሥት ላይ አርትስ ቲቪ፣ ሚያዚያ 18 ቀን 2013 ዓ.ም
ተጠያቂነትን ያስከትላል፡፡ አሁን በመንግሥት በኩል እያየሁት
ያለው ትልቁ ችግር ወይ የመብት ጥሰቶችን አያስቆምም ወይ “አንድ ቦታ ላይ ተደጋጋሚ ጥቃት መፈጸሙ የሚያመለክተው
የመብት ጥሰቶቹ ከተፈፀሙ በኋላ ፈፃሚዎቹን በአስቸኳይ በአካባቢው ሥራዬ ብሎ ተደራጅቶ ያለ በአማራ እና በኦሮሞ መካከል
ለፍርድ አቅርቦ ማህበረሰቡን የሚያረካ ፍትህ አያሰጥም፡፡ ግጭት እንዲፈጠር በመካከላቸው ጥርጣሬ እንዲኖር አንዱ የሌላው
ስለዚህ ፍትህ አለመስጡ ወንጀሎቹን ካላስቆሙት ጋር እኩል ጠላት ተደርጎ እንዲታይ ለማድረግ የሚሠራ አንድ ኃይል መኖሩን ነው፡
ያደርገዋል ማለት ነው፡፡” ፡ ይህ በየጊዜው ወቅቶችን እየጠበቀ እንዲፈፀም የሚያደርግ አካባቢው
አቶ መስዑድ ገበየሁን፣ የሰብአዊ መብት ተሟጋች ላይ ያሉ አርሶ አደሮችን በማነሳሳት እና በማደራጀትም ጭምር ጥቃቱ
አዲስ አድማስ ጋዜጣ፣ ሚያዝያ 16 ቀን 2013 ዓ.ም እንዲፈፀም ተደርጓል፡፡ ይህ በአንድ በኩል የመንግሥትን ድክመት
ያሳያል፡፡ ጥቃቱ እንደዚህ በተደጋጋሚ ሲከሰት በመጀመሪያው ወይም
በቀጣዩ አጥንቶ የችግሩን ምንጭ ለይቶ የማያዳግም እርምጃ መውሰድ
“በየዘርፉ ኢኮኖሚውን ፖለቲካውን፣ ማህበራዊ ጉዳዮችን ነበረበት፡፡ ይህንን ባለማድረጉ ችግሩ እየተደጋገመ የመጣ መሆኑን
የሚመሩ የተለየ ችሎታ ያላቸው መሪዎች አሉ፡፡ እነዚህ መሪዎች ያሳያል፡፡ ዓላማው እና ተልዕኮውም አክራሪ የኦሮሞ ፖለቲከኞች ሰሜን
ናቸው ልሂቃኑ ስለዚህ ስለሚመሩና በማኅበረሰቡ ላይም ኦሮሚያን እንመሰርታለን ብለው የሰሜን ሸዋን አካባቢ እስከ ራያ ድረስ
ውሳኔ ማስተላለፍን ጨምሮ የተለየ ተሳትፎ ስለሚያደርጉ በርካታ ጭምር አሳይተው እየተንቀሳቀሱ ይገኛሉ”
በማኅበረሰቡ ዘንድ ከፍተኛ የሆነ ትኩረት ያገኛሉ፡፡ ከፍ ያለ ዶ/ር ሲሳይ መንግሥቴ፣
ቦታ ይሰጣቸዋል፡፡ ነገር ግን ይኼ የሚሆነው በተደራጀና በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የፌዴራሊዝም መምህር
አነሳሽነትና ግልጽ መዋቅር ባለበት አገር ነው፡፡ ምክንያቱም
የተደራጁና ቅድም የጠቀስናቸው ዓይነት የትምሀርት ተቋማት አዲስ ማለዳ፣ ሚያዝያ 16 ቀን 2013 ዓ.ም
አሉ፡፡ ከዚያ የሚወጡ በጣም የተለየ ክህሎትና ችሎታ ያላቸው
የተለያዩ የአንድን አገር የኢኮኖሚ የፖለቲካም ሆነ የተለያዩ “አስቤበት ሳይሆን ገጠመኝ ነው፡፡ አጥቂ ቦታ መጫወት ነበር
ዘርፎችን ይዘው በመምራት አገሮቹን ማስቀጠል እንዳለባቸው ምርጫዬ ነገር ግን በተወለድኩበት ከተማ ፕሮጀክት ተቋቁሞ ስለነበር
በማኅበረሰቡ ዘንድ ይታመናል፡፡ ስለዚህም ቀጣይነት አለው፡ የሠፈር ልጆች ሊሞክሩ ሲሄዱ እኔ አልቻልኩም ቤተሰብ በተለይ አባቴ
፡ የተለየ ችሎታ እያሳዩና በእነዚህ ተቋማት ውስጥ ስኬት ትምህርት እንድማር እንጂ ኳስ እንድጫወት አልፈቀደልኝም፡፡ የሰፈር
እያስመዘገቡ ሲመጡ በማኅበሰቡ ውስጥ ያላቸው ተቀባይነት ልጆች ግን በሳምንት ሶስቴ መስራት ሲጀምሩ እኔስ ለምን አልሰራም
እየጨመረ ይሄዳል፡፡ በእኛ አገር ግን ብዙዎቹ ልሂቃን ብዩ ሄድኩ ነገር ግን ሁሉም ቦታ በመያዙ የግብ ጠባቂነት ቦታ ብቻ
እንደዚያ ዓይነት ጥራት የላቸውም፡፡ እንዲያውም አንዳንዶቹ ነው ያለው ተባልኩና ፕሮጀክቱን ለመቀላቀል ስለጓጓሁ ግብ ጠባቂ ሆኜ
ከማኅበረሰቡ የተለየ ችሎታና ክህሎት የላቸውም” ግን ጉልህ ጀመርኩ ነገር ግነ አሁን ድረስ የህይወቴ መኖሪያዬ ሆኖ ሀገሬን ለማገልገል
የሆነ እኛ እንዲህ ነን የሚል የፍላጎት መግልጫ (Bold Claim) ሁሉ በቃሁ፡፡ በወቅቱ የህይወቴ መገለጫ ይሆናልም ብዬ አላሰብኩም
አላቸው፡፡ ብሔረሰቦቻቸውን እንዲወክሉ ለብሔረሰቦቻቸው ነገር ግን እግዚያብሔር በራሱ ጊዜ የከፈተልኝ እንጀራዬ ሆኖ ቀርቷል”
መብት እንደሚታገሉና እንደሚቆረቆሩ አስረግጠው ይናገራሉ፡
ተክለ ማርያም ሻንቆ/ጎሜዝ/፣ የኢትዮጵያ ቡና ግብ ጠባቂ
፡”
ሀትሪክ ስፖርት ጋዜጣ፣ ሚያዚያ 17 ቀን 2013 ዓ.ም
ዶ/ር የሺጥላ ወንድሜነህ፣ የጂኦ ፖለቲካ ተመራማሪ
ሪፖርተር ጋዜጣ፣ ሚያዝያ 17 ቀን 2013 ዓ.ም
“የኩላሊት በሽታ እንደያዘኝ ያወቅኩት የደም ግፊት በሽታየን
እየተከታተልኩ ባለሁበት ወቅት ነው፡፡ 2011 ዓ.ም አካባቢ ከባድ የሆነ
“በሰባቱም የምርጫ ክልሎች የሚጠበቅብንን ሥራ ድንገተኛ ሕመም አጋጠመኝ፡፡ በዚህ ሕመም ውስጥ ቮሚት ከማድረግ
በሁለት መልኩ እየሰራን ነው፡፡ በአንድ በኩል እንደመንግሥት ጀምሮ እራሴን እስከመሳት አድርሶኝ ነበር፡፡ ሽንት አልሸናም፤ ሰውነቴ
የሚጠበቁብን ኃላፊነቶች አሉ፡፡ ለምርጫ ቦርድ የሚያስፈልጉ አብጧል፡፡ ፖሊስ ሆስፒታል ይህን ሲያይም ወደ ጥቁር አንበሳ ሪፈር
የቢሮ የቁሳቁስ እና ሌሎች ድጋፎችን እንደመንግሥት ካለብን ላከኝ፡፡ ጥቁር አንበሳም ቤተሰቦቼን አስቀርቦ ኹለቱም ኩላሊቶቼ ፌል
ግዴታ አኳያ እገዛ አድርገናል፡፡ በሁለተኛ መንገድ እንደፓርቲ እንዳደረጉ ነገረኝ፡፡ እኔም ይህን ስሰማ ራሴን ስቼ ወደቅኩ፡፡ ከአራት
እንወዳደራለን፡፡ የተዘጋጁ ዕጩዎችን በማስመዝገብ እየሰራን ወራት በላይ እራሴን አላውቅም ነበር፡፡ ከአራት ወራት በኋላም ጓደኞቼ
ነው፡፡ ከዚህ አኳያ በሰባቱም የምርጫ ክልሎች በየደረጃው ተሯሩጠው ገንዘብ በማሰባሰብ ዳየሊስ እንድጀምር አደረጉኝ፡፡ ከዚያም
ዕጩዎችን አስመዝግበናል፡፡ ተፎካካሪ ፓርቲዎችም ሆነ በግል ራሴን ከሳትኩበት መነሳት ቻልኩ፡፡ ለዲያሊስ ደግሞ ቢያንስ በወር ወደ
የሚወዳደሩም በተመሳሳይ ተመዝግበው ዝግጅት እያደረጉ ሰላሳ ሺህ ብር አካባቢ ያስፈልጋል፤ አሁንም በዚህ መልኩ የምገኝ ሲሆን
ይገኛል፡፡ ይሄ ሁሉ የሚደረገው ለማንም ተብሎ ሳይሆን እህቴ አንድ ኩላሊቷን ልትለግሰኝ በመፍቀዷ የሚቀረኝ ገንዘብ አግኝቶ
ሕዝቡ የእራሱን አማራጭ በማየት ይበጀኛል የሚለውን ወጥቶ መታከም ነው፡፡”
በዴሞክራሲያዊ መንገድ እንዲመርት ለማስቻል ነው፡፡
ዋና ሳጅን፣ መሐመድ መንሱር
እስከዘሁን ሰላማዊ ሥራ ነው ያለው የተለየ ችግር አላየንም
በግለሰብም ሆነ በፖርቲ ደረጃ ችግርም ደርሶብኛ ብሎ የኔታ ቲዩብ፣ ሚያዚያ 17 ቀን 2013 ዓ.ም
ያመለከተ እንዲሁም ክስ ያቀረበብንም የለም እኛ ለምርጫው
ዝግጅት ምን አይነት የሥነ ምግባር አካሄድ መከተል እንዳለብን “የውበት ሙያውን ከጀመርኩ ቆይቻለሁ፡፡ አንድ አሜሪካ የሚኖር ጓደኛ
መንግሥት አቅጣጫ ስላስቀመጠ እንደግዳጅ ነው የምንሰራው፡ አለኝ፡፡ እና እሱም የዚህ ሙያ ባለቤት ነበር፡፡ በልጅነት እሱ ፀጉር ቤት
፡” ሲሠራ እኔም እሱ ጋር ስሠራ ሥራውን ወደድኩትና ገባሁበት፡፡ ብዙ
አቶ መገርሳ ድሪብሳ፣ የደቡብ ምዕራብ ሸዋ ዞን አስተዳዳሪ ዓመት የሠራሁበት ሙያዩ ነው፡፡ የወንዶች ፀጉር ነው የምንሰራው፡
፡ በጣም ፕሮፌሽናል በኾን መልኩ እስከ መሞሸር የሚደርሱ ስራዎችን
አዲስ ዘመን ጋዜጣ፣ ሚያዝያ 19 ቀን 2013 ዓ.ም
እንሠራለን፡፡ ከወንዶች የፀጉር እስታይል በግሌ የምወደው አሰራር
የእራሴን አቆራረጥ ነው፡፡ ብዙ አይነት እስታይል አለ፡፡ ግን ያው እንደ
እድሜ ስለኾነ ሁሉም ቁርጥ በእድሜ ሲኾን ደስ ይላል፡፡
አርቲስት፣ ይመር አባተ
ዋልታ ቲቪ፣ ሚያዚያ 14 ቀን 2013 ዓ.ም

13
ማህበራዊ
ማህበራዊ ጉዳይ
ጉዳይ
ምርጫና የአብላጫ ድምፅ

የዲሞክራሲያዊ ምርጫ መሰረታዊ ባህሪያት
• ዲሞክራሲያዊ ምርጫዎች ውድድር ያለባቸው፤
• በየጊዜው ወይም በአብዛኛው በ 4 ዓመት / በሕገ መንግስቱ
መሰረት/ አንድ ጊዜ የሚደረጉ፤
• ሁሉን አቀፍ እና
• ድምፅ የሚሰጠው በግንባር በመቅረብና በሚስጥር ነው፡፡
ከእነዚህ የዲሞክራሲ ባህሪያት መረዳት የሚቻለው ለአንድ
ነፃ ህዝብ ምርጫ አስፈላጊ መሆኑንና መምረጥና መመረጥም
መሰረታዊ ሰብዓዊ መብት መሆኑ ነው፡፡ መቻቻል እንዴት ስኬታማ ይሆናል?
የአብላጫ ድምፅ ሚና (Majority vote)፡- በዲሞክራሲ ስርዓት የፖለቲካ ማህበራት የማይታለፍና ወሳኝነት ያለው
ስለ አብላጫ ወይም አናሳ ድምፅ በየአገሪቱ የፖለቲካ ህይወት ጉዳይ ሲሆን፣ ይህም ለዲሞክራሲ መኖር መለኪያ መሳሪያ ነው፡፡ ፓርቲዎች
ውስጥ የሚኖራቸው ሚና ከመገለፁ በፊት ስለምርጫና ስለምርጫ በሌሉበትና በነፃነት በማይንቀሳቀሱበት አካባቢ ዲሞክራሲያዊ ስርዓት አለ
አፈፃፀም ስልት በግርድፉ መቃኘት አግባብነት አለው፡፡ምርጫ ብሎ መናገር አይቻልም፡፡ በአንድ ህብረሰብ ውስጥ ያሉ ሰዎች በአመለካከት፣
የተጀመረው በጥንታዊ ግሪክ እንደሆነ ይነገራል፡፡ በእንግሊዝ በእምነት በፍልስፍና የተለያዩ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ይህንንም ፍላጎታቸውን እውን
ከ14ተኛው ምዕተ ዓመት ወዲህ እንደተጀመረ ታሪክ ይዘክራል፡ ለማድረግ በተለያዩ መንገድ ሊደራጁ ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ በእንግሊዝ ወግ
፡ አጀማመሩም ነገስታት ስልጣናቸውን ለማጠናከር፣ ግዛታቸውን አጥባቂና ሌበር ፓርቲዎች ይገኛሉ፡፡ ወግ አጥባቂው የቀድሞውን ስርዓት
ለማስፋፋትና በግብር የሚሰብሰቡትን ገቢ ለማሳደግ ሲሉ ታማኝ /የፊውዳሉን/ ወጉንና ልምዱን የሚደግፍና የሚያራምድ ሲሆን ሌበሩ ደግሞ
መሳፍንትንና መኳንንትን እንዲሁም የሀይማኖት መሪዎች እየመረጡ የሰራተኛውን መደብ ጥቅምን ይወክላል፡፡ ሆኖም የእንግሊዝን ፖለቲካዊ ስርዓት
እንዲያማከሩአቸው ከአደረጉበት የአገዛዝ ስርዓት ጋር የተያያዘ ነው፡፡ በተመለከተ ሁለቱም የተራራቀ አመለካከት የላቸውም፡፡ በአሜሪካም እንደዚሁ
ቀስ በቀስም ከእነዚህ አማካሪዎች በአንድ ግለሰብ ማለትም በንጉሱ ሁለት ፓርቲዎች ይገኛሉ፡፡ ሪፐብሊካንና ዲሞክራት፡፡ በጣልያንና ፈረሳንሳይ
ብቻ እንዲመረጡ መሆኑ ቀርቶ በህዝብ እንዲመረጡ ተደርጓል፡ ደግሞ ብዙ ፓርቲዎች ይገኛሉ፡፡ ዜጎች እንደየአመለከታቸውና ፍላጎታቸው
፡ የዘመናዊ ምርጫ ስርዓት መሰረት የተጣለውም በዚሁ ጊዜ ነው፡፡ የፓርቲዎች አባላት ይሆናሉ፡
የምርጫ ውጤትም የተለያየ ዘዴን በመከተል ይካሄዳል፡፡ ይህም ዘዴ ፓርቲዎችም በፕሮግራማቸው ዙሪያ ደጋፊዎቻቸውን በማሰባሰብ
ከአንዱ ስርዓተ መንግስት ሌላው ይለያል፡፡ ይሁን በብሄራዊ፣ በአካባቢና በቀበሌ ደረጃ ለመንግስት ስልጣን ኃላፊነት ይወዳደራሉ፡፡
ሀ. የድምፅ ብልጫ የአብዛኛውን ህዝብ ድምፅ ያገኙት አሸናፊ ፓርቲዎች በትረ መንግስቱን
ተረክበው መስተዳድሩን ሲመሩ በለሱ ያልቀናቸው ፓርቲዎች ደግሞ ስልጣን
ይህ ዘዴ በአንድ የምርጫ ክንውን ወቅት በምርጫ
የጨበጠው ፓርቲ አግባብ የሌለው ተግባር እንዳያከናውን፣ ሰብዓዊ መብቶችና
ክልል ከፍተኛውን ድምፅ ያገኘው እጩ ተወዳዳሪ ምርጫውን
ነፃነቶችን እንዳይጣሱ፣ ፍትሕ እንዳይጓደል፣ በስልጣን እንዳይባልግ የህዝብ
እንደአሸነፈ የሚቆጠርበት ስልት ነው፡፡ ይህም ስርዓት በሁለት
አገልግሎት እንዳይጓደል፣ የአገር ሉዓላዊነት አደጋ ላይ እንዳይወድቅ፣ አገር
ንዑሳን ክፍሎች ይከፈላል፡፡•
ጥቅም እንዳይበደል፣ ይጠባበቃሉ፤ ይተቻሉ፣ ለህዝብ ያጋልጣሉ፡፡ እውነተኛ
ፍፁም የድምጽ ብልጫ፡- ተቃዋሚዎች ገንቢ ሚና ስለሚጫወቱ ለአገር እድገትና ልማት ወሳኝነት አለው፡
ፍጹም የድምፅ ብልጫ ሲባል በአንድ የምርጫ ክልል ፡ ስለሆነም በዲሞክራሲ ስርዓት ገዥው ፓርቲም ሆነ ተቃዋሚዎች ለመቻቻል
ከተወዳደሩት እጩዎች መካከል በምርጫ ጣቢያው ከተሰጠው ድምፅ የሚከተሉት መሰረታዊ መርሆች መከተል አለባቸው፡፡
51/100 (ሀምሳ አንድ በመቶ) የድምፅ ብልጫ ያገኘው እንደአሸነፈ • አጠቃላይ ሀገራዊ ጉዳይ ላይና በልዩነት ላይ ለመወያየት መስማማት፤
የሚቆጠርበት ስልት ነው፡፡•
• አንዱ የሌላውን መብት ማስከበርና በልዩነት ላይ መከራከር፤
ቀላልና ተራ የድምፅ ብልጫ፡-
• ውይይት በምክንያታዊ መንገድና በሐቅ ማካሄድ፤
በአንድ የምርጫ ሂደት ከዕጩ ተወዳዳሪዎች መካከል ብልጫ
• በውይይት ሂደት ለውጥን መቀበልና ማስናገድ፤
ያገኘው ሰው ወይም ያገኙት ሰዎች የሚመረጡበት ስልት ነው፡
፡ ከድምፅ ሰጩዎች ሀምሳ አንድ በመቶ ማግኘት አስፈላጊ በአጠቃላይ ጥሩ ተቃዋሚ ለመልካም አስተዳደርና ለዲሞክራሲ መሰረት
አይሆንም፡፡ ነው፡፡ መንግስት ያለተቃዋሚ ማለት ያለመስታወት ጢሙን እንደሚላጭ ሰው
ይቆጠራል፡፡ ምክንያቱም በቀላሉ ራሱን ይጎዳልና፡፡
ለ. የተመጣጠነ (Proportional system)፡-
የሰብዓዊ መብት ታሪካዊ አመጣጥ፡-
በአንድ የምርጫ ክልል ለመመረጥ ለሚወዳደሩ ዕጩዎች
እንዳገኙት ድምፅ መጠን የሚከፋፈሉበት ስልት ነው፡፡ ይህም ስልት በማንኛውም ህብረተሰብ በጎና በጎ ያልሆነውን ወይም ጥሩና መጥፎውን
በተግባር ሊከሰት የሚችለው በአንድ የምርጫ ክልል ከአንድ ወይም የሚቀፈድና የማይፈቀደውን ለመለየት የሚያስችል የራሱ የሆነ የስነ
በላይ የሆኑ እንደራሴዎች የሚመረጡ ከሆነ ነው፡፡ ያም ሆነ ይህ ምግባር ደረጃ ወይም አስተሳሰብና እምነት አለው፡፡ ይህም የሞራል መመዘኛ
ከላይ በተጠቀሱት በአንደኛው ስልት አሸናፊ የሆኑ ፓርቲዎች ከህዝብና ለህዝብ የሚገነባ እንደመሆኑ ከህብረተሰብ ህብረተሰብ እንዲሁም ከጊዜ
ስልጣነ መንግስቱን በመጨበጥ የመረጡአቸውን ሰዎች ያገለግላሉ፡ ጊዜ ይለያል፡፡ ስለሆነም አመጣጡ ከሰማይ የወረደ ወይም በሳይንቲፊክ
፡ ይህ ሲባል ግን ያልመረጣቸውን ህብረተሰብ አያገለግሉም ማለት ደሰሳ የተገኘም አይደለም፡፡ ለምሳሌ በዲሞክሲያዊ ህብረተሰብ ይህ የሞራል
አይደለም፡፡ መመዘኛ ህዝቦች የተጋፉት ዕሴት መሆኑን ያንፀባርቃሉ፡፡ ያም ሆነ ይህ
ታሪክዊ አመጣጡ ሲጤን ከላይ በባለስልጣናት ጫና የመጣ እንደሆነ መረጃዎች
ሥልጣነ መንግስቱን ሲጨብጡ እይታቸው እየሰፋ እንደአገርና
ይጠቁማሉ፡፡
እንደዜጋ እንጂ የጠባብነት አመለካከት አይኖርም፡፡ ይሁን እንጂ
አንዳንድ ጊዜ ባለ አብለጫው ህዝብ አይሳሳትም ማለት ያስቸግራል፡ በብርሃን ዘመን /ኢንላይመንት ፔሬድ/ ሰዎችን ከመንግስት ጭቆና
፡ በዓለም የፖለቲካ ታሪክ ውስጥ ሙሶሎኒም ሆነ ሂትለር ለስልጣን ለመከላከል ፈላስፋዎች ተፈጥሮአዎ መብቶች በሁሉም ማህበራዊ መደቦች
የበቁት በምርጫ ነው፡፡ የመረጠውም ሆነ ያልመረጠው ምን ያህል የሚታይ ክስተት እንደሆነ ሲከላከሉ ኖረዋል፡፡ ይህም መብት ዛሬ
ዋጋ እንደከፈለ የግማሽ ምዕተ ዓመት ትዝታ ነው፡፡ የሲቪልና የፖለቲካ መብቶች ብለን የምንጠራቸውን ይወክላል፡፡ በዚህ

2013ዓ.ም
ዓ.ም
14
ማህበራዊ
ማህበራዊ ጉዳይ
ጉዳይ
ሰብአዊ መብትን እንደሞራላዊ መመዘኛ አድርጎ አንጡራ ሀብት ሲሆን ማንም ሊቀማውና ድርጊት የሚፈፅሙ መንግስታት የሉም
ለመከላከል አንዱ መንገድ ህጋዊና ተቋማዊ ሊነጥቀው አይችልም፡፡ ይህም አጠቃላይ ተብሎ አይታመንም፡፡ የሩቁን ትተን የቅርበ
ማድረግ በመሆኑ ይህ ሂደት በ 18ኛው ክፍለ አስተሳሰብ በብርሃን ዘመን ተስፋፍቶና ገኖ ጊዜውን ሁኔታ እንኳን ብናጤን መሶሎኒ በብዙ
ዘመን ተጀመረ፡፡ ለምሳሌ የአሜሪካ ነፃነት የመጣ ነው፡፡ የሰው ልጅ መብት በተፈጥሮ ሺዎች የሚቆጠሩ ሊቢያውያንን ሂትለር ደግሞ
አዋጅ (እ.ኤ.አ በ1776) እና የፈረንሳይ አብዮት ያገኘው እንደመሆኑ ሰው የተባለ ሁሉ እኩልና ከ 6 ሚሊዮን የማያንሱ አይሁዶችን መፍጀቱ
የዜጎች መብት አዋጅ /እ.ኤ.አ 1787/ ይጠቀሳሉ፡ ተመሳሳይ መብት አለው፡፡ ህግና ስርዓት በሌለበት በምሳሌነት መጥቀስ ይቻላል፡፡
፡ በሁሉም ክስተት የሰዎች ሰብዓዊ ክብር፣ ግን የተፈጥሮ መብትም ሆነ እኩልነት ሊኖር
በሌላ በኩል የሰብዓዊ መብቶች በምዕራብ
ሲቪልና የፖለቲካ መብቶች ፍላጎት ከንጉሳዊ አይችልም፡
በሚገኙ ዲሞክራሲያዊ ሀገሮች ዘንድ እነሱም
አገዛዝ ጭቆና ለመከላከል የተደረጉ እንደነበር
ሰብዓዊ መብት እና ነፃነት ለሰብዓዊ መብት በዛም ይከበራሉ፡፡ ይህም ቢሆን ችግር የለም
የታሪክ ማህደራት ያመለክታሉ፡፡
መከበር መሰረቱ ሁለንተናዊ እድገት ቢሆንም፣ ለማለት አይቻልም፡፡ ዲሞክራሲን ተገን አድርገው
ዛሬ ግን የሰብዓዊ መብቶችን ዕድገት ደግሞ በቀጥታና በቀላሉ የማይመጣና ሰብዓዊ መብትን የሚጥሱ በርካቶች ናቸው፡፡
ከተባበሩት መንግስታት ድርጅት ውጣ ውረድ የበዛበት በመሆኑ በዛሬው ጊዜ
• በህግ ፊት የእኩልነት መብት፤
በየትኛውም አገር የሰው ልጆች መብት ሙሉ
ውልደት ጋር እንደመጣ ይታሰባል፡ • የአካል ደህንነት የመከበር መብት፤
በሙሉ ተከብሯል ማለት አይቻልም፡፡
፡ ይህም፡-
ዋና ዋና የመብት ዓይነቶች፡- • ያለ ህግ ትዕዛዝ ያለመያዝና ያለመታሰር
• በዓለም አቀፋዊ የሰብዓዊ መብት መብት፤
ድንጋጌ፤ ዓለም አቀፍ እውቅና ካገኙት ሰብዓዊ
መብቶች መካከል የሚከተሉት ዋና ዋናዎቹ • የግል ሕይወት የመከበርና የመጠበቅ
• ዓለም አቀፍ የሲቪልና የፖለቲካ መብት፤
ናቸው፡፡
ድንጋጌዎች፤
የግል መብቶች፡- • እምነትና የሕሊና እንዲሁም ሃሳብን
• የማህበራዊ፣ የኢኮኖሚያዊና ባህላዊ በነፃ የመግለፅ መብት፤
መብቶች፤ ሰብአዊ መብቶች ከሰው ስብዕና የሚፈልቁ
ናቸው፡፡ የመንግስትና የሉዓላዊነት ምንጮችም • የመሰብሰብና በማህበር የመደራጀት
• ኮንቬንሽኖች/ የህፃናት መብቶች የግለሰቦች ፈቃድና ስምምነቶች ሲሆኑ መብት፤
ኮንቬንሽንና የሴቶችን አድሏዊ አሰራር የማይተውና ለማንም የማይሰጡ መብቶች
የማስወገድ ኮንቬሽን ወዘተ ../ • ከቦታ ቦታ የመዘዋወር በመረጡት ቦታ
ናቸው፡፡ መብቶች ሁለት ገፅታ ማለትም
የመኖር መብት፤
የሰብዓዊ መብቶች መርሆዎች፡- አዎንታዊና አሉታዊ ገፅታ አላቸው፡፡ እነዚህም
ከህብረተሰቡና ከመንግስት አንፃር ሊታዩ ይችላሉ፡ • ፍትህ የማግኘት መብት፤
• የማይከፋፈሉና የተደጋገፉ ሲሆን፣ ፡ ምክንያቱም መንግስትም ሆነ ህብረተሰቡ
የሚደነግጉትም መቻቻልን፣ ህግን መሰረት አድርገው ሰዎች
ለሰዎች መብት መከበርና አለመከበር ከፍተኛ
ወዳጅነትን፣ ሰላምንና ሰብዓዊ ክብርን መብታቸውን ለመጠበቅና ለማስከበር የፍትሕ
ሚና ስለሚጫወቱ ነው፡፡
ለማረጋገጥ ነው፤ መብት አላቸው፡፡ ይህ የፍትሕ መብት ደግሞ
ለምሳሌ መንግስት የእርሱን ፖሊስ ሕግን ተንተርሰው በሚሰሩ ፍ/ቤቶች አማካይነት
• ዓለም አቀፋዊ ገጽታ ያላቸው ሲሆን፣ የሚቃወሙትን ለመከታተልና ለመቆጣጠር ማስበር ማለት ነው፡፡
ለሁሉም ያለ ልዩነት የሚረጋገጥ ነው የፀጥታና የደህንነት ኃይሎች ሊያሰማራ ይችላል፡
ማለት በዘር፣ በጎሳ፣በቀለም፣ በፆታ፣ ይህ መብት በብዙ ዲሞክራሲን በሚከተሉ
፡ አንድ ሰብዓዊ መብት ተሟጋች ተቋማት ደግሞ
/በሚያራምዱ/ አገሮች በስራ ላይ የዋለ
• በበጎ ፈቃደኝነት የሚሰጥ ሳይሆን በመብት ረገጣ መንግስትን ሲከሱ ይታያሉ፡፡
ቢሆንም በተግባር በማይተረጉሙ መንግስታት
የሰዎች የማይቀር አንጡራ ሀብት ነው፡ በሕይወት የመኖር መብት፡- ፍትህ ክፉኛ ይጣሳል፤
፡
ይህ መብት ከመብቶች ሁሉ ቀዳሚና • የመስራትና በሀገር ሀብት የመጠቀም
ሰብዓዊ መብት ምንድንነው? ቁንጮ ነው ለማለት ይቻላል፡፡ ምክንያቱም መብት፤
ሰብአዊ መብት ለአብዛኞቻችን ትርጉም ሰው ሌሎች መብቶቹን ከመጠየቁ በፊት
• የዜግነት መብት፤
ወይም ፍቺው ይህን ያህልም አስቸጋሪ ላይሆን በቅድሚያ እርሱ ራሱ በህይወት መኖር ስላለበት
ይችላል፡፡ ሰዎች በሰውነታቸው የተላበሱት ፀጋ ነው፡፡ ህይወት ለተወሰነ ጊዜ የሚኖር እንደመሆኑ • የባለንብረትነት መብትና፤
ነው፡፡ ትልቁ ቁም ነገር ምንጩ ወይም መሰረቱ መጠን እንደቀላል ነገር የሚታይ አይደለም፡ • የመመረጥና መምረጥ መብት፤
ምንድንነው የሚለውን ጥያቄ መመለሱ ላይ ፡ ማንም ሰው ሊሰጥ የማይችለውን መውሰድ
አይገባውም፡፡ እነዚህ ከላይ የተመለከቱት መብቶች
ነው፡፡ በተለያዩ የማህበራዊ ሳይንስ ባለሙያዎች
በየአገሮች ሕገ-መንግስት መጠቀስ ብቻ ሳይሆን
የተለያዩ ሐሳቦች ይሰነዘራል፡፡ አንዳንዶቹ የሰብዓዊ በህግ ፊት እንደሰው መቆጠር ለተግባራዊነታቸው ከፍተኛ ክትትል ማድረግ
መብት መሰረቱ የሰው ተፈጥሮ ነው ሲሉ፣ / ሰብዓዊ ክብር/፡- ተገቢ ነው፡፡
በሌላ በኩል ደግሞ ሰው በማህበራዊ ህልውናው
ሰው ከእንሰሳና ከግዑዝ ነገር የሚለየው መብቶችና ነፃነቶች በብሔራዊና ዓለም
የተጎናፀፈው ስብዕናው እንደሆነ ይገልፃሉ፡
በስብዕናው የሚቀዳጀው ክብሩ ነው፡፡ ለዚህም አቀፍ ሕጎች ጥበቃ እንዲደረግላቸው የተደነገገ
፡ በንድፈ ሀሳብ ደረጃ ነገሩ አከራካሪና
ሲል ህይወቱን ሳይቀር መስዋዕት ያደርጋል፡፡ ቢሆንም በእያንዳንዱ አምባገነናዊ ስርዓቶች
የሁሉንም አዎንታዊ ስምምነት አላገኘም፡
ክብሬን አላስነካም፣ ተዋርጄና ከሰው በታች ሆኜ እነዚህ መሰረታዊ የሆኑ መብቶች ይጣሳሉ፡፡
፡ ይሁን እንጂ መብት ሲባል በሰው የተሰጠና
መኖርን ከቶ አልፈልግም በማለት እራሳቸውን በአንዳንድ ዴሞክራሲያዊ መንግስታት ነን በሚሉ
መልሶ የሚወሰድ ሳይሆን ሰው በሰውነቱ ወይም
የሚያጠፉና ሊያዋርዱት ከሞከሩትም ጋር አገሮችም የወረቀት ላይ ነብር ከመሆን አላለፉም፡
ስብዕናው በተፈጥሮ የሚያገኘውን ፀጋ ነው፡
ሲፋለም የሚሞት ሰው ቁጥሩ ትንሽ የሚባል ፡ በበርካታ አገሮች የመብት ድንጋጌዎች በቀጥታ
፡ መብትና ነፃነትም የተዛመዱና እርስ በእርስ
አይደለም፡፡ ሳይሆን በተዘዋዋሪ መንገድ የሚጣሰብት ሁኔታ
የሚወራረሱ ናቸው፡፡ መብት በሁሉም አቅጣጫ
ዳር ድንበር ያለው ውስን ሲሆን የሌላውን ዛሬ መንግስታት ባብዛኛው የሰዎች ሰብዓዊ አለ፡፡ ስለሆነም ዜጎች በመብት አከባበር ዙሪያ
ነፃነትና መብት እስካልገደበ ድረስ ነፃነት ገደብ ክበር እንዲጠብቅ ሕግጋትን ደንግገዋል፡ ያላቸውን ግንዛቤ ከፍ ለማድረግ የህጉን አፈፃፀም
አይደረግለትም፡፡ ፡ ይሁን አንጂ ዛሬም ቢሆን ሰብዓዊ መንግስት እንዴት በተግባር ላይ እያዋለ እንዳለ
ክብርን በመድፈርና በመጣስ ኢሰብአዊ ማወቅ ጠቃሚ ነው፡፡
በአጠቃላይ ሰብዓዊ መብት በተፈጥሮ ያገኘው
ተጨማሪ ጥያቄዎች አለዎት?
በድህረ ገፃችን www.initiativeafrica.net ይጎብኙ
ወይም በ 011 662 26 40/41 ይደውሉ፡፡

2013ዓ.ም
ዓ.ም
15
ትውስታ
የቀድሞ የኢሕዲሪ መንግሥት ም/ጠቅላይ ሚኒስትር የነበሩት አቶ የሱፍ አሕመድ በሕይወት ዘመናቸው
እምብዛም ያልተነገረላቸው፣ ነገር ግን ለኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊያን ጥቅም በበርቱ የለፉና ያገለገሉ ሰው ናቸው፡፡
በቅርቡ በሞት ያጣናቸው እኚህ ታላቅ ኢትዮጵያዊ ማን ነበሩ ስትልም ግዮን መጽሔት ባለቤታቸው ወ/ሮ ፈሪዳ
አሕመድን፣ የቀድሞ የሕይወት ዘመን ባልደረቦቻቸው የነበሩትን አምባሳደር ካሣ ከበደን፣ የቀድሞ ማስታወቂያ
ሚኒስትር አብዱልሃፊዝ ዩሱፍን እና የቀድሞ ቱሪዝም ኮሚሽን ዳይሬክተር ዩሱፍ አብዱላሂን እንደሚከተለው
አነጋግራለች፡፡
“ያልተዘመረለት ጀግና”
ዩሱፍ አሕመድ ፤
ኢትዮጵያ
ያጣችው ልጇ!
ልጇ!
በ
1980 የኢትዮጵያ ሕዝባዊ ዲሞክራሲያዊ
ሪፐብሊክ የመንግሥት ምክር ቤት
ምክትል ፕሬዚደንት፣ ከዚያም የ1983
የመንግሥት ለውጥ እስከተደረገበት ጊዜ ድረስ
ምክትል ጠቅላይ ሚንስትር የነበሩት፣ በቅርብ
በሚያውቋቸው ብዙዎች ዘንድ “ያልተዘመረለት
ትልቅ ሰው” የሚባሉት አቶ ዩሱፍ አሕመድ ወበር
ለአያሌ ወራት በሕክምና ሲረዱ ከቆዩ በኋላ በ77
ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት ተለይተዋል፡፡
ቀብራቸውም እሁድ ሚያዚያ 3 ቀን 2013 በኮልፌ
የሙስሊም መቃብር ተፈጽሟል፡፡
ሐረር ከተማ ተወልደው ያደጉት አቶ ዩሱፍ
አህመድ ከፍተኛ ትምህርታቸውን በአዲስ አበባ
ዩኒቨርሲቲ በመከታተል በ1960 ዓ.ም. በኤኮኖሚክስ
በባችለር ዲግሪ ተመርቀዋል፡፡ ከ1963-65 ድኅረ
ምረቃ ትምህርታቸውን አሜሪካ ኢሊኖይ ከሚገኘው
የኖርዝ ዌስተርን ዩኒቨርሲቲ በትራንስፖርቴሽን
ሳይንስ የማስተርስ ዲግሪ አግኝተዋል፡፡
በኢትዮጵያ መንገድ ባለሥልጣን በእቅድ
ክፍል ኤክስፐርትነት ሥራ የጀመሩት አቶ ዩሱፍ
አህመድ ወበር በዚያው መሥሪያቤትና በፕላን ፖሊሲዎች ቀረጻ በኩል ተገቢ አመራር ለማስገኘት ሙሉ ጊዜያቸውን በጥናትና ምርምር፤ እንዲሁም
ኮሚሽን በተለያዩ የኃላፊነት ደረጃዎች ያገለገለገሉ በ1980 የመንግሥት ምክር ቤት የኤኮኖሚ ስለ ፕሮጀክት አዘገጃጀትና አፈጻጸም ስፋትና ጥልቀት
ሲሆን በ1968 የመገናኛና ትራንስፖርት ሚኒስቴር ጉዳዮች ዘርፍ ምክትል ፕሬዚደንት ሆነው ሆነው ያለው ትምህርት ሰጥተዋል፡፡
ቋሚ ተጠሪ ሆነው ከተሾሙ ከአንድ ዓመት በኋላ በሠሩባቸው ሦስት ዓመታትም ለረጅም ጊዜ የተካበተ
ልምዳቸውን በመጠቀም ለተገቢ ፖሊሲዎች ግብአት ከእሥር እንደተፈቱም አፍሮ ኮንሰልት የተባለ
ሚኒስትር በመሆን እሰከ 1980 በሰጡት አመራርና የምክር አገልግሎት ሰጪ ድርጅት በማቋቋም፣
አገልግሎት በኢትዮጵያ መገናኛና ትራንስፖርት የሚሆኑ ጥልቅ ጥናቶችን አድርገዋል፣ አመራርም
ሰጥተዋል፡፡ የምሥራቅና የደቡባዊ አፍሪካ የጋራ ገበያ
ዘርፍ በየመስኩ በተደረጉት ለውጦችና አኩሪ (COMESA) አዋጭነት ጥናት፣ የአዲሱን የአዲሰ
ውጤቶች ጉልህ ሚና ነበራቸው፡፡ ለ13 ዓመታት አቶ ዩሱፍ አህመድ በአገር ውስጥ ከነበራቸው አበባ ጅቡቲ ባቡር መስመር አዋጭነት ጥናት፣
በቆዩበት የኃላፊነት ዘመን በቴሌኮሙኒኬሽን፣ ኃላፊነት ጋር በተጓዳኝ ኢትዮጵያን በመወከል የኢትዮጵያ የተቀናጀ የትራንሰፓርት ፖሊሲ ጥናት፤
በአየር፣ በየብስና በባሕር ትራንስፖርት እንዲሁም ከተለያዩ መንግሥታት፣ ክፍለ አህጉራዊ፣ የጭነት ትራንስፖርትና ሎጂሰቲክሰ ጥናት…
በመንገድ ሥራ፤ በአውሮፕላን ማረፊያዎችና አህጉራዊና ዓለም አቀፋዊ ድርጅቶች ጋር ግንኙነት ወዘተ ጨምሮ ከአሥራ ስድስት በላይ በሚሆኑ
በባሕር ወደብ ግንባታ ረገድ ከፍተኛ ውጤት በማድረግ ዕጅግ ጠቃሚ አስተዋጽኦ አበርክተዋል፡ ግዙፍ ዓለም አቀፋዊና አገራዊ ፕሮጀክት ጥናቶች
በማስገኝት፤ ፖሊሲዎች እንዲመነጩ በማድረግና ፡ ከነዚህም መካከል ለብዙ የአፍሪካ ትራንስፖርት ላይ በባለቤትነት፣ በመሪነትና በአጋርነት በመሳተፍ
ለአፈጻጸማቸውም ብቁ አመራር በመስጠት ፓሊሲዎች መነሻ ለሆነው የሰብ ሰሃራ አፍሪካ ውጤታማ ሆነዋል፡፡
ይታወቃሉ፡፡ በተለይም የኢትዮጵያ አየር መንገድ ትራንስፓርት ፕሮግራም ዓለም አቀፍ አማካሪ
ለውድቀት ተቃርቦ ከነበረበት ሁኔታ መውጣት ብቻ ቡድን አባል በመሆን አገልግለዋል፡፡ የታዳጊ አገሮችን ከምክር አገልግሎት ሰጪነታቸው በተጨማሪ
ሳይሆን ዛሬ ለደረሰበት ደረጃ መሠረት የተጣለበትን የቴሌኮሙኒኬሽን ሥርዓት ለማሻሻልና ለማስፋፋት አቶ ዩሱፍ በአዲስ አበባ፣ በመቀሌና በአርባ ምንጭ
ሁኔታ በማመቻቸት በነበራቸው ሚና በብዙዎች ተብሎ በዓለምአቀፉ የቴሌኮሙኒኬሽን ኅብረት የኒቨርሲቲዎች በተባባሪ ፕሮፌሰርነት ማዕረግ
ዘንድ ይታወሳሉ፡፡ የአሰብን ወደብ በማዘመን፣ በተቋቋመው የዓለም ቴሌኮሙኒኬሽን ትሪቡናል በድኅረ ምረቃ ፕሮግራም የትራንስፖርት ፕላን
አገልግሎቱን በማሰላጥና በማቀላጠፍ ረገድም አፍሪካን እንዲወክሉ ተመርጠው አገልግለዋል፡፡ ዝግጅት ትምህርት ይሰጡ ነበር፡፡
እንዲሁ፡፡ በእነዚህና በመሳሰሉት ሌሎች በርካታ መስኮች
በ 1983 የመንግሥት ለውጥ እንደተደረገ
አቶ ዩሱፍ ከአንድ አሥርት ዓመታት በላይ የቀድሞ ባለሥልጣኖች ለእሥር ሲዳረጉ አቶ ሁሉ ከ35 ዓመት በላይ አገልግሎት በመስጠት
ለአገር ኤኮኖሚ ዕደገት ቁልፍ ሚና ባላቸው ዩሱፍም አንዱ በመሆን አሥር ዓመት ያህል ችሎታና ብቃታቸውን ያስመሰከሩት በመሪነትም
የመገናኛና ትራንስፖርት ዘርፎች ውስጥ ያሳዩትን ቆይተው ክስ ሳይመሠረትባቸው በ1993 በነጻ ሆነ በቡድን አባልነት የተዋጣላቸው የኢትዮጵያ
በሳል የአመራር ብቃት ለአጠቃላይ ኤኮኖሚውም ተለቀዋል፡፡ በእሥር ቤት ቆታቸውም ሁኔታው ምርጥ ልጅ በከፍተኛ የአገር ፍቅር ስሜታቸው፣
መጠቀም እንዲቻልና በተለይም በስትራቴጀዎችና በፈቀደ መጠን መጽሐፍና ሰነዶችን በማሰመጣት በሠርቶ አሠሪነታቸው፣ በሥራ አክባሪነታቸው፣

2013ዓ.ም
ዓ.ም
16
ትውስታ
ከሁሉም ተግባቢ በሆነው ትሁት ስብዕናቸው
ሲታወሱ ይኖራሉ፡፡
አቶ ዩሱፍ አሕመድ የሁለት ወንዶችና
የአንዲት ሴት ልጅ አባትና የአምስት ልጆች አያት
ነበሩ፡፡
----------------------------
“ይህ የሚታየው ችግር ሁሉ እንደሚጠፋ

ተስፋ ያደርግ ነበር”
ፈሪዳ አሕመድ (ባለቤት)
ከአቶ ዩሱፍ ጋር 44 ዓመት በትዳር
ቆይተናል፡፡ ሦስት ልጆችም አሉን፡፡ ልጆቻችን ስለሀገሩም ይህ የሚታየው ችግር ሁሉ አሕመድ ደግሞ የትራንስፖርትና መገናኛ ሚኒስትር
ኹለቱ ዶክተሮች ሲኾኑ አንዱ ኢንጂነር ነው፡ እንደሚጠፋ ተስፋ ያደርግ ነበር፡፡ በጣም ተስፋ ነበር፡፡ የጦር ሰፈሩን ለማቅናት በተቋቋመው ኮሚቴ
፡ አምስት የልጅ ልጆችም አሉን፡፡ አቶ ዩሱፍ ነበረው፡፡ መጥፎ ነገር ከአንደበቱ አይወጣም፡ ውስጥ ዩሱፍ አባል ነበር፡፡ በዚህ ኮሚቴ ውስጥ ዩሱፍ
ለትዳራቸው በጣም መልካም ሰው ነበሩ፡፡ ፡ የተሻለ ጊዜ እንደሚመጣና ሀገራችን ታድጋለች ብቻ ሳይኾን ዶ/ር አሻግሬ ይግለጡና እነ ተስፋዬ
ከአካባቢውም ሰው ጋር መልካምና ጥሩ ግንኙነት የሚል እምነት ነበረው፡፡ በሙያውም ኢኮኖሚሰት ዲንቃም ነበሩበት፡፡ በዚህ ኮሚቴ ውስጥ ከልባቸው
የነበረው ነው፡፡ በባሕሪው ዝምተኛ ነው፡፡ ሆቢው ስለነበር እንደሌሎቹ ፖለቲካ ያን ያህል አያወራም ካገለገሉ ግለሰቦች መካከል አንዱ ዩሱፍ ሲኾን
በየትኞውም ሰዓት መሥራት ብቻ ነው፡፡ በዚያው ነበር፡፡ ነገር ግን ሀገሩን ከሚገባው በላይ ይወዳታል፡፡ ሁለተኛው ደግሞ አቶ ኃይሉ ይመኑ ነበር፡፡ ከእነሱ
ልክም ማንበብ ይወዳል፡፡ እንደባልም ጥሩ አጋር በተጨማሪም ዛሬ ላይ በኦነግነት የሚከሰስ ቢኾንም
ነበር፡፡ ቤተሰቡም አጠቃላይ ተመሳሳይ ባሕሪ ያለን የሀገሩን ዕድገት አብዝቶ ይመኛል፡፡ ሀገራችን አቶ ዘገየ አስፋው በዚያን ወቅት የሠራው ታሪክ ግን
ሰዎች ነን፡፡ ሁላችንም ማንበብ እንወዳለን፤ ሥራም አንድ ቀን የተሻለ ቦታ ላይ እንደምትደርስ ይናገራል፡ መቼም ሊፋቅ የሚችል አይደለም፡፡ የእነዚህ ሦስት
እንደዚያው፡፡ ለምሳሌ አባቴ ከእኛ ጋር ይኖራል፡፡ ፡ ሁላችንም በየሙያችን ከሠራን ሀገራችንን ትልቅ ግለሰቦች እንቅስቃሴ በወቅቱ ለኢትዮጵያ የነበረው
96 ዓመትም ኾኖታል፡፡ እሱም እንደኛው ያነባል፡ ደረጃ ላይ እናደርሳታለን የሚል እምነት ነበረው፡ አስተዋፅኦ በቀላል የሚታይ አይደለም፡፡ የእነርሱን
፡ ስለዚህ በባሕሪ ደረጃ ሁላችንም እንመሳሰላለን፡ ፡ አንዷ ልጄ እስፔሻላይዝድ ያደረገቸው በሳንባ ክሬዴት መንግሥቱ ኃይለማሪያም ስለወሰደው
፡ ይህ የኾነው ደግሞ ሥራውንና እንቅስቃሴውን ላይ ስለኾነ ኮሮና ቫይረስ ሲመጣ ትልቅ ኃላፊነት አልተዘመረላቸውም፡፡
ስለምንወድለት ነው፡፡ ስለዚህ በመንግሥት ነበራት፡፡ ቫይረሱ ሲመጣ ቤተሰቡ ሁሉ በእሷ
የኃላፊነት ደረጃ በነበረበት ዘመንም ይኹን ከዚያ ጉዳይ ተጨንቆ አባቷን ስታማክረው ግን “ልጄ ዩሱፍ አሕመድ በብሔርም ኾነ በኃይማኖት
ወዲህ በእያንዳንዱ እንቅስቃሴው እንወያይ ነበር፡ ሆይ ይህን ሁሉ የተማርሽው ሀገርሽን ልታገለግይ የማይመዘን ልዩ የሀገር ፍቅር የነበረው ታላቅ
፡ እኔም ዕለታዊ ውሎዮን እነግረዋለሁ፣ እሱም አይደለም እንዴ” ብሎ ነው የመከራት፡፡ “የምን ሰው ነው፡፡ ሀገሩን በጣም ነው የሚወደው፡፡
ይነግረኛል፡፡ በዚህም በእያንዳንዱ ሥራው ከጎኑ ሽሽት ነው አርፈሽ ሥሪ” ነበር ያላት፡፡ እርሱ በባህሪው ፍትሕን ይወዳል፡፡ በሥሩ ያሉ ሰዎችንም
እቆም ነበር፡፡ ለልጆቹ ታማኝነትን፣ ታታሪ ሰራተኝነትን እና አይጨቁንም፣ ነፃነት ሰጥቶ ነው የሚያሠራቸው፡
ሀገር መውደድን አስተምሯቸው አልፏል፡፡ ለምሳሌ ፡ የኢትዮጵያ አየር መንገድን ከውድቀት በመታደግ
ሁላችንም እንደጋገፋለን፡፡ እኔ አሁን ጡረተኛ ልጃችን ሀርቫርድ ዩኒቨርሲቲ ትልቅ ቦታ አግኝታ በኩል የሠራውን ሥራም ማንም የሚክደው
ብኾንም ቀደም ሲል ግን የውጭ ኦዲተር ነበርኩ፡፡ ሊያስቀሯት ነበር፡፡ እርሷ ግን ከአባቷ የወረሰችውን አይደለም፡፡ በተለይ በዚያን ጊዜ ሁላችንም
ከዚያም ቀጥሎ የውስጥ ቢዝነስ አድሚኒስትሬሽን የሀገር ፍቅር በማስቀደም ቃል የገባሁለት ሀገሬን ኮሚኒስትነትን አንግበን ስለነበር እርሱ ግን ከሁሉም
ኤዲተር ነበርኩ፡፡ የሥራ ዘመኔም 37 ዓመታት አገለግላለሁ ብላ ትታቸው መጥታለች፡፡ ከዚያም ነፃ ኾኖ ሥራው ላይ ብቻ ነበር የሚያተኩረው፡፡ አየር
ነበር፡፡ እሱ እሥር ላይ በነበረበት ጊዜ የኢኮኖሚ መጥታ ተወልዳ ካደገችባት ከተማም ወጥታ ጎንደር መንገድን ለውድቀት ዳርጎት የነበረው “ሁሉም ነገር
ችግር ነበረብኝ፡፡ ልጆቻችንም በዚያን ወቅት ሕፃናት ሄዳ ነው ያገለገለችው፡፡ ይሄ ከአባቷ የወረችው ከኮሚኒስት ሀገር ከራሺያ” የሚል ነገር ስለነበር ነው፡
ነበሩ፡፡ ትልቁ 5ኛ ክፍል ኹለተኛው አንደኛ ክፍል የሀገር ፍቅር ነው፡፡ ፡ እርሱ ግን ከዚህ እሳቤ ነፃ በመኾኑ ተገቢውን እቃ
ሲኾን ትንሹ ደግሞ አራት ወሩ ነበር፡፡ ነገር ግን ከተገቢው አካባቢ በማስመጣት ተቋሙን ከውድቀት
እኔ በዚያን ወቅት ኹለት ሥራ ነበረኝ፡፡ አንደኛው እኛ አሁን ላይ እሱ መጨረሻ ላይ ጀምሮት አውጥቶ ተወዳዳሪ እንዲኾን አድርጎታል፡፡ ይህን
ሺፒንግ ላይን የኦዲት ዳይሬክተርነት ሲኾን የነበረውን የኮሌጅ ተቋም ማስቀጠል ነው የምንሻው፡ ሲያደርግ መንግሥት የፈለገውን እርምጃ ይውስድብኝ
ሌላኛው ደግሞ በትርፍ ጊዜዬ በተለይም ማታ ፡ ማለትም ሌጋሲውን ማስቀጠል ለሚችል እንጂ ሥራው ሲበላሽ ቆሜ አላይም ብሎ ነው ፊቱን
ላይ የነጋዴዎችን ሂሳብ እዘጋ ነበር፡፡ ብለፋም አካል የቻልነውን ማበርከት እንፈልጋለን፡፡ ከዚህ ወደ ምዕራባዊያን አዙሮ ለውጥ ማምጣት የቻለው፡
ቤተሰቤን ማስተዳደር ችዬ ነበር፡፡ በወቅቱ ልጆቼ በተጨማሪ በሰነድ ደረጃ ጽፎ ያስቀመጣቸው ነገሮች ፡ በወቅቱ ዩሱፍ ና ካፕቴን መሐመድ በድፍረት
የግል ት/ቤት ስለነበር የሚማሩት የክፍያው ኹኔታ ካሉ ቦታቸውን እንዲያገኙ እናደርጋለን፡፡ የጀመረውን ሊቀመንበር መንግሥቱን አሳምነው ከታች ያለውን
ቢከብድም በመሥራቴ ልሸፍነው ችያለሁ፡፡ በኋላ ኮሌጅም እናስቀጥላለን፡፡ ትምህርት ቤቱ “ፕሬሜር” አመራር በማንሳትና እንዳዲስ በመመልመል ነበር
አካባቢ ደግሞ ልጆቻችን እያደጉ ሲመጡና ወደ ይባላል፡፡ ገና አልተመረቀም፣ ከተከፈተም ገና ተቋሙን “ተቋም” ሊያደርጉት የበቁት፡፡
ዩኒቨርሲቲ ሲያቀኑ የነበረው የኢኮኖሚ ክፍተት ኹለት ዓመቱ ነው፡፡ ትምህርት ቤቱ የሚሠራው
እየቀለለና እየጠበበ መጣ፡፡ የትራንስፖርት ሳይንስ ላይ ነው፡፡ እርሱ በጣም አቶ ዩሱፍ እዩኝ እዩኝ የሚል ሰው አይደለም፡
አንባቢ ስለነበር ከየአገሩ የሰበሰባቸውን መጽሐፍትም ፡ ይህን ሰራሁ ማለት አይወድም፣ እሱ የሚፈልገው
አቶ ዩሱፍ በዚህ ትውልድ ውስጥ እውቅና ለትምህርት ቤቱ፣ ለትራንስፖርትና መገናኛ የሥራውን ስኬታማነት ብቻ ነው፡፡ በሥራው በጣም
ያላገኘው እርሱ እራሱን ስለማያሳይ እንጂ ሥራው ተቋማት በመሥጠት ሕልሙን እናስቀጥልለታለን፡፡ የተመሰገነ ነው፣ የየብስ ትራንስፖርቱንም ቢኾን
አንሶት አልነበረም፡፡ እርሱ በባሕሪው በሥራው በጣም አዘምኖታል፡፡ በተጨማሪም በኢትዮጵያ
መታወቅ እንጂ የግል ማንነቱን ማሳወቅ አይሻም፡ ------------------------------------- መርከብ ድርጅት በኩል የሠራው ሥራ ቀላል
፡ ይኽን ሠራሁ ያንን ሠራሁ ማለት አይወድም፡ አይደለም፡፡ አዳዲስ መርከቦች እንዲገዙ ያደረገው
፡ በጣም ብዙ ጊዜ ጋዜጠኞች ለተለያዩ ቃለ እሱ ነው፡፡ አሰብ ወደብን በማደስ በኩልም የሠራው
ምልልሶች ይለምኑት ነበር፡፡ እርሱ ግን ያንን ሥራ የሚታወቅ ነው፡፡ እሱ በባሕሪው መታየትን
አይፈልግም፡፡ እኔ እንደውም ይኼን ስሜቱን ስለማይፈልግ አሁን ላይ በሚዲያው ያን ያህል
ሳስበው ሃይማኖቱ እንደሚያዘው “በቀኝህ ስትሰጥ ሊወራለት አልቻለም፡፡ ዩሱፍ አዳዲስ አመራሮችን
ግራህ እንኳን አይየው” የሚለውን ብሂል ይከተል በመተካት በኩልም ያለው ሚና የጎላ ነው፡፡ ለምሳሌ
ይመስለኛል፡፡ “በቃ ለሀገሬ ከሰራሁ ሰራሁ ነው አሰግድ ወልደ አማኑኤል የእሱ ምክትል ነበር፡፡
ምን ያናዝዘኛል” ይል ነበር፡፡ እሱ በጣም ሥራ
ይወዳል፣ በየዩኒቨርሲቲው እየሄደ ያስተምራል፣ ዩሱፍ በጣም ታላቅ የሙያ አባትም ነበር፡
እውቀት ካላሸጋገሩት አፈር ይበላዋል የሚል ፡ ከትራንስፖርትና መገናኛ ሚኒስትር የተነሳው
እምነት ስላለው በየጊዜው የሚያውቀውን “ያልተዘመረለት ጀግና ነው” ኢሕዲሪ ሲቋቋም ነው፡፡ የተነሳበት ምክንያትም
ለማጋራት ይጥራል፡፡ በዚህም በተለይ በመጨረሻ ለኢኮኖሚው ሴክተር ለመሾም ነበር፡፡ እርሱ
አምባሳደር ካሣ ከበደ ከትራንስፖርትና መገናኛ ሲለቅ ምክትል የነበረውን
ላይ ከጓደኞቹ ጋር ኮሌጅ ከፍቶ እድሜውን ሙሉ
የነበሩትን መጽሐፍቶች እንዳለ ሰጥቷል፡፡ በዘርፉ ዩሱፍ አሕመድና እኔ የተዋወቅነው በሶማሊያ አስግድን አሹሞ ነው፡፡ ይህ የሚያሳየው ምን ያህል
ብዙ ሰዎችን አስተምረን ሀገራቸውን እንዲጠቅሙ ጦርነት ወቅት 1969 ዓ.ም ነው፡፡ በወቅቱ እኔ የሙያ ፍሰትን ለማስቀጠል የሚጥር ሰው እንደነበር
እናደርጋለን ብሎ እየተንቀሳቀስም ነበር፡፡ የታጠቅ ጦር ሰፈር አስተዳዳሪ ነበርኩ፡፡ ዩሱፍ ነው፡፡ እዚያ ከተሾመ በኋላ ደግሞ መንግሥት
ሊወድቅ ትንሽ ሲቀረው ተስፋዬ ዲንቃ ባቋቋመው

17
ትውስታ
ካቢኒ ውስጥ ከተሾሙት ኹለት ም/ጠቅላይ

ሚኒስትር ውስጥ አንዱ ዩሱፍ ነበር፡፡ ሌላኛው
ደግሞ ሽመልስ አዱኛ ነበር፡፡ ለኔ ዩሱፍ አሕመድ
ያልተዘመረለት ጀግና ነው፡፡
-------------------------------------
“ሀገሩን ለማገልገል ያለው ፍላጎት ልዩ ነበር”

አብዱልሃፊዝ ዩሱፍ
(የቀድሞ ማስታወቂያ ሚኒስትር)
ከዩሱፍ ጋር በቀጥታ የሠራንባቸው ጊዚያቶች
ባይኖሩም በተለያየ መልኩ አብረን የምንኾንባቸው አልተሠማም፡፡ ቤተሰቦቹም ቢኾኑ ያን ያህል በሚዲያ ዘመን ነው፡፡ በኋላ በደርግ ዘመን እኔ ዘመቻ መምሪያ
አጋጣሚዎች ስለነበሩ በቅርበት አውቀዋለሁ፡፡ እንዲነገር የሚፈልጉ አይደሉም፡፡ እንደውም በእኛ ውስጥ እያለሁ “ወጅቦርድ” የሚባል መሥሪያ ቤት
ለምሳሌ እርሱ ባገለገለበት መንግሥት ውስጥ እኔ በጓደኞቹ ግፊት ነው ይህን ያህል ዜናም ሊሰማ ተቋቋመ፡፡ ይህ ተቋም የደሞዝ ቦርድ ጽሕፈት ቤት
የማስታወቂያ ሚኒስቴር ነበርኩ፡፡ እርሱ ደግሞ የቻለው፡፡ ነው፡፡ ይህ የደሞዝ ቦርድ የሚሠራው ከሠራተኛ
የመገናኛና ትራንስፖርት ሚኒስቴር ነበር፡፡ ከዚያ ደሞዝ ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ነው፡፡ የሚተዳደረው
አዲስ መንግሥት ሲቋቋም ማለትም 1980 ዓ.ም በሕይወት ዘመኑ ከፍ ሲል እንደጠቀስኩት
ሀገሩን ለማገልገል ያለው ፍላጎት ልዩ ነበር፡ ግን 9 አባላት ባሉት የቦርድ አመራሮች ነው፡፡ ይህ
የኢትዮጵያ ሕዝባዊት ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ተቋም ብዙ ሠራተኞች ያሏቸውን ተቋማት የሠራተኛ
ሲመሠረት የመንግሥት ምክር ቤት ምክትል ፡ መንግሥት ፈልጎ በጠራው ቦታ ሁሉ ይገኛል፤
ያማክራል፡፡ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ፣ በአርባ ክፍያ ሂደት የሚወስን ነው፡፡ እና በዚህ ተቋም
ፕሬዚዳንት ተብሎ ተሾመ፡፡ በዚያ ሥር ኾኖም
የተለያዩ ኢኮኖሚያዊ ዘርፎችን ሲያስተባብርና ምንጭ ዩኒቨርሲቲ፣ በመቀሌ ዩኒቨርሲቲና ውስጥ እርሳቸው ከዘጠኙ የቦርድ አባላት ውስጥ
ጥናቶችን ሲያደርግ ቆይቷል፡፡ መጨረሻ ላይም በሌሎችም የትምህርት ተቋሞች ከዘርፉ ጋር አንዱ ነበሩ፡፡ ስለዚህ በተለያዩ ጉዳዮች ስንሰበስብ
1983 ዓ.ም ግንቦት ላይ በተቋቋመው አዲስ ካቢኒ የተያያዘ ትምህርትን ያስተምር ነበር፡፡ በተጨማሪም አብረን ነበር፡፡ አንድ ወቅት እሳቸው የኢትዮጵያ
ደግሞ ምክትል ጠቅላይ ሚኒስቴር ኾኖ ተሾመ፡፡ ከመንገድ ሥራ ጋር የተያያዘ ኮሌጅ በማቋቋም ትልቅ አየር መንገድ የቦርድ ሊቀመንበር በነበሩበት ሰዓት
ከዚያ በኋላም የወያኔ መንግሥት በመምጣቱ ወደ ስራ ሠርቷል፡፡ በነበረው የሕይወት ዘመን በርካታ የአየር መንገዱን ሰራተኞች ደሞዝ ማስተካከል
እሥር ቤት ተጋዘ፡፡ በዚህም ወደ ዐሥር ዓመት ሥራዎችን የሠራ ቢኾንም በውስጡ የነበረውን
በተፈለገበት ሰዓት በጋራ ነበር የሠራነው፡፡
ታስሮ ወጣ፣ እኔም እርሱን በቅርብ እንዳውቀው ሕልም ሙሉ በሙሉ አሳክቷል ማለት አይቻልም፡
ያደረገኝ አንዱ አጋጣሚ እሥር ቤት ነበር፡፡ ፡ ሕይወቱ ከማለፉ አንድ ሳምንት በፊት ተገናኝተን ለምሳሌ በደርግ ዘመን በዝቅተኛ ሥራ ላይ
ነበር፡፡ በዚያን ወቅት ከበሽታው እንደሚያገግም የሚሠማራ የትኛውም የመንግሥት ተቀጣሪ
ለሀገሩ በርካታ አገልግሎቶችን አበርከቷል፡፡ ነበር የሚያስበው፡፡ ከዚህም ባለፈ በሕይወት ዘመኑ መነሻ ደሞዙ 25 ብር ነበር፡፡ በወቅቱ የመንግሥት
በተለይ የትራንስፖርት ሚኒስትር በነበረበት ጊዜ ያለፈባቸውን የሥራ ሂደቶች እንዲፅፍና ትውልድ ደሞዝ ጭማሪ የሚደረገው ደግሞ በየኹለት ዓመት
ትምህርቱን አሜሪካን ሀገር ጨርሶ ከመጣ በኋላ እንዲማርባት እንዲያደርግ ተነጋግረን ነበር፡፡
ነበር፡፡ ይህን አሠራር እርሳቸው ከአምባሳደር
በአውራ ጎዳና ወይም አሁን የመንገዶች ሥራ በዚህም ለመፃፍ መዘጋጀት ጀምሮ ነበር፡፡ እኔ ደግሞ
ባለሥልጣን በሚባለው ተቋም የፕላንና ጥናት ክፍል ካሣ ከበደና ሌሎች ጓዶች ጋር በመኾን የደሞዝ
እንደጓደኛም እንደ ወንድምም ስለነበር በሕልፈቱ
ኃላፊ ኾኖ በመግባት በርካታ ሥራዎችን ሠርቷል፡ በጣም ነው ያዘንኩት፡፡ ትልቅ መካሪና ምሳሌዬ ብዬ እርከኑ እንዲሻሻልና የከፍተኛ አመራሮችም
፡ በዚህም ተቋሙን እስኪለቅ ድረስ ማናቸውም ከምጠቅሳቸው ሰዎች አንዱ እሱ ነበር፡፡ ደሞዝ በፐርሰንት እንዲጨመር አደረጉ፡፡ ይህ
የመንገድ ሥራም ኾነ የአውሮፕላን ሥራ የእሱ እጅ ቀላል የማይባል ትልቅ ሥራ ነው፡፡ በተጨማሪም
አሻራ ያረፈባቸው ናቸው፡፡ በተለይ ደግሞ የኢትዮጵያ ስለእሱ ስብዕና የሚገልፅ አንድ ነገር ማስታወስ መንግሥት ምክር ቤት በነበሩበት ጊዜ እኛ ደሞዝን
አየር መንገድንና የአሰብ ወደብን ለማሻሻል ያደረገው እፈልጋለሁ፡፡ እሥር ቤት እንደገባን የእሥር
የተመለከተ ሰፊ ጥናት አድርገን ስንሄድ እሳቸው
አስተዋፅኦ ቀላል አልነበረም፡፡ አየር መንገዱን ጊዜያችንን አናውቀውም ነበርና ጭንቀት ቢጤ
ነበሩ ያፀደቁልን፡፡
ከውድቀት የታደገው እሱ ነው፡፡ እሱ በሰጠው ነበረብን፡፡ እሱ ግን አንድ ሳምንት እንደተቀመጥን
አመራር ነው አየር መንገዱ ለዳግም ተወዳዳሪነት በዚህ መልኩ አንዘልቀውምና ጊዜያችንን ለቁም ነገር አቶ ዩሱፍ በጣም ትሁት ሰው ናቸው፡፡
የበቃው፡፡ በአመራርነት ዘመኑ ከሠራተኞች ጋር እናውለው በማለት ሁላችንንም አማከረን፡፡ በምክክር አውቃለሁ እና ልታይ ልታይ ማለት አይወዱም፡
ያለው ግንኙነት “የአለቃና ምንዝር” ይዘት ያለው ሂደቱም “እንማር እኔ ዐረብኛ አስተምራለሁ፣ ፡ በሥራቸውም ፖለቲካሊ ግለሰቦችን ለማስደሰት
ሳይኾን አርኣያነት ያልተለየውና ውስጣዊ ነፃነትን ፈረንሳይኛ የሚችል ደግሞ ፈረንሳይኛ ያስተምር”
አይንቀሳቀሱም፡፡ በጣም ሰው አክባሪም ናቸው፡
የተላበሰ የአሠሪና ሠራተኛ ግንኙነት ነበረው፡፡ ብሎ መጽሐፍ ከውጭ አስመጥቶ በአንድ ሳምንት
ጊዜ ውስጥ ዐረበኛ መማር የሚፈልጉ ሰዎችን ሰብስቦ ፡ አሁን በቅርቡ ከወር በፊትም ቤታቸው ሄጄ
ከእሥር ከተፈታ በኋላ ከአንድ የቀድሞ ማስተማር ጀመረ፡፡ በዚህ መልኩ በእሥር ቤት ጠይቄያቸው ነበር፡፡ በዚያን ጊዜ በጣም ታመው
ወዳጁ ጋር በመኾን “አፍሮ ኮንስልታንት” የተባለ ለረጅም ጊዜ አስተምሮ ብዙዎችን ለውጧል፡፡ ከዚያ ስለነበርና ዲያሊሲስ ያደርጉ ስለነበር ስለጤናቸው
በመንገድ ሥራ ላይ ያተኮረ ድርጅት አቋቋመ፡፡ በመቀጠልም ዐረብኛ ማስተማሩን ትቶ “ፕሮጀክት ብቻ ነበር ያወራነው፡፡ ለሀገራቸው ከሠሯቸው
ተቋሙ በአገር ውስጥ ብቻ የተገደበ ሳይኾን ድፍን ፕላኒንግና ኢምፕሊሜንቴሽን” የሚባል የፕሮጀክት ሥራዎች መካከል ዋነኛው በትራንስፖረቱ ዘርፍ
አፍሪካን ያማከለ የማማከር ሥራን የሚሠራ ነው፡ ጥናትና አፈፃፀም ሰፊ ጥልቀት ያለው ኮርስ ሰጠ፡ ያመጡት ለውጥ ነው፡፡ በአየር መንገድም ይሁን
፡ ትልልቅ ድርጅቶችን እና መንገዶችን በመሥራት ፡ በዚህም ሌሎችንም ይሁን እራሱን ለመለወጥ በየብስ ትራንስፖርት ወይም በባቡር እና በባሕር
የሚታወቅ ነው፡፡ ለምሳሌ አሁን ያለውን ከአዲስ ጥሯል፡፡ በአጠቃላይ ዩሱፍ በጣም ትሁትና ከማንም በመርከብ በኩል በወቅቱ ላለው ሥራ መዘመንና
አበባ ጅቡቲ የባቡር መንገድ ጥናቱን የሠራው ሰው ጋር መሥራት የሚችል ትልቅ ሰው ነበር፡፡ መቀላጠፍ የእሳቸው አሻራ ከፍተኛ ነበር፡፡
የእሱ ድርጅት ነው፡፡ ከዚህም አልፎ በትራንስፖርት
---------------------------------------
ዘርፍ መንግሥት የሚያቀርባቸውን የማማከር በጓደኝነት ሕይወታችንም የሰውን ሀሳብ
ጥሪ በመቀበል የሚሳተፍ ግንባር ቀደም ተቋም የሚያከብሩ በጣም ዘመናዊ ሰው ነበሩ፡፡ ሀሳቦችን
ነው፡፡ አቶ ዩሱፍ በዘርፉ ሰፊ እውቀትና ልምድ ወደ ክርክር ሳይወስዱ በውይይት መልክ የሚያቀርቡ
ያከበተ ከመኾኑ አንፃር ምክር በሚሰጥበት ጊዜም ታላቅ ሰው ናቸው፡፡ በጣም ቤተሰባቸውን ይወዳሉ፡
ይደመጣል፡፡ በየትኛውም መልኩ ሀገርን የሚጠቅሙ
፡ በጓደኞቻቸውም በጣም የሚወደዱና የሚከበሩ
ጉዳዮች ላይ ተሳትፎው የጎላ ነው፡፡ በግሉ ሥራ
ናቸው፡፡ ለሰው በጣም ክብርና ርህራሄ ያላቸው ሰው
ጀምሮም ይኹን ድሮ በመንግሥት የኃላፊነት ቦታ
ላይ እያለ ለሀገሩ የነበረው ቀናኢነት የተለየ ነበር፡፡ ነበሩ፡፡ በሥራ ሕይወታቸውም መከባበርን እንጂ
በተለይ ከትራንስፖርት ጋር የተያያዙትን ማለትም ለተዋረዳዊ ፎርሙ ግድ የላቸውም፡፡ ትንሹንም
የመንገድ፣ የባቡር እና የአየር ትራንስፖርት ላይ ለሰው በጣም ክብርና ርህራሄ ትልቁንም እኩል ያያሉ፡፡ እንደ እርሳቸው ዓይነት
ትልቅ ዕውቀት ስለነበረው በእርሱ ዘመን ከተሠሩ ለሀገር ብዙ አስተዋፅኦ ማበርከት የሚችል ሰው
የዘርፉ ውጤቶች ውስጥ አሻራው የሌለባቸው በጣም ያላቸው ሰው ነበሩ” ጥቂት ነው፡፡ ከዚህ አኳያ ከደርግ ውድቀት በኋላ
ትንሽ ናቸው፡፡ ዩሱፍ አብዱላሂ የመጣው የወያኔ መንግሥት አልተጠቀመባቸውም፡፡
ቀደም ሲል ለሀገር በሠራው ሥራ በጣም (የቀድሞ ቱሪዝም ኮሚሽን ዳይሬክተር) ይህ ትልቅ ድክመት ነበር፡፡ እርሳቸው ግን በግላቸው
የሚታወቅ ቢኾንም በባሕሪው ግን ልታይ ልታይ ሀገራቸውን ለመጥቀም ሠርተዋል፡፡
እኔና አቶ ዩሱፍ የምንተዋወቀው ገና በንጉሡ
የሚል ባለመኾኑ አሁን ላይ ሞቱ በብዛት ሲዘገብ

18
2
2
ነገረ ግዮን
ልዪ ልዪ ዜና ወቅታዊ
ምርመራ
ግዮን ክፍል
ዋናው ጤና/ለዛ
20
የአርቲስት መስፍን ጌታቸው

የአርቲስት ቴዎድሮስ ተሾመ “ግሮቭ አጭር የሕይወት ታሪክ
ጋርደን” ክስ ተመሰረተበት
የአርቲስት ቴዎድሮስ ተሾመ ግሮቭ ጋርደን በግዮን ሆቴል 21
“ከተፈቀደለት ቦታ በላይ ወስዷል፣ የሆቴሉንም አገልግሎት
ጥበበኛው መስፍን
የሚጋፋ ሥራ ያለ ፍቃድ እየሠራ ነው” የሚል ክስ ቀረበበት፡
፡ የግዮን ሆቴሎች አስተዳደር አርቲስት ቴዎድሮስ ተሾመ
በባለቤትነት የሚመራው ግሮቭ ጋርደን ከኹለት ዓመት በፊት “በማንነቴ የምኮራ ትውልደ
በሆቴሉ ላይ የሲኒማ እና የመሰብሰብያ አገልግሎት የሚሰጥ ቦታ 23
ደረጀ ምንዳ ኢትዮጵያዊት ነኝ”
በጨረታ ኪራይ ተሰጥቶት ነበር፡፡ ኾኖም አርቲስቱ የተሰጠውን ሩት ነጋ
25
መስፍን ጌታቸው -
ቦታ ግሮቭ ጋርደን በማለት የከፈተው መዝናኛ ቦታ ላይ ከሆቴሉ
ጋር ካደረገው ስምምነት ውጪ የምግብና መጠጥ አገልግሎት
ከመስጠቱም ባሻገር ከተሰጠው ቦታ እጥፍ የሚኾን ቦታ ያለ አይረሴው ወንድማችን
መመሪያ መያዙ ሆቴሉ ቄራ በሚገኘው አንደኛ ደረጃ ፍርድ ቤት
ለክስ እንዲያቀርበው ምክንያት መኾኑ ተመላክቷል። አሁን ላይ 24
ምሥጋናው ታደሰ (ጋዜጠኛ)
‹‹ተናድጄም አላባራ!...››
ጉዳዩ በፍርድ ቤት እየታየ ሲኾን ቀጣይ ችሎት ከ15 ቀን በኋላ ሠሎሞን ለማ ገመቹ.
27
እንደሚሰማ ተጠቁሟል። ሆቴሉ አርቲስቱ በሕገወጥ መልኩ ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ፣ ኢጣሊያዊው ሐኪም
ያዘብኝ ያለውን ቦታ እንዲመለስለትና ሆቴሉ የሚሰጣቸውን ከኢትዮጵያ አርበኞች ጋር
የምግብና መጠጥ አገልግሎት ግሮቭ ጋርደን እንዲያቆምለትም
26 ብሩክ መኮንን ቢዝነስ ዜናዎች
ዕ
ፍርድ ቤቱን ጠይቋል።
28
“መለክ ሐራ” የተሰኘ አዲስ መጽሐፍ
መል ክት
የአዘጋጁ
ገበያ ላይ ዋለ
በዶ/ር ምሥጋናው አንዷለም የተጻፈውና “መለክ ሐራ”
የተሰኘ ርዕስ ያለው አዲስ መጽሐፍ በገበያ ላይ ውሏል፡፡ መጽሐፉ
በውስጡ በርካታ ርዕሰ ጉዳዮችን ያካተተ ሲኾን ህወሓት በ27
ዓመታት የሥልጣን ዘመኑ በዐማራ ሕዝብ ላይ ያደረሰውን ግፍና የኮቪድ 19 ወረርሽኝ ዛሬም
ትኩረትን ይሻል!
ሰቆቃ ለማስቃኘት ሞክሯል፡፡ በዚህም መሠረት ህወሓት የፈጠረው
ፖለቲካዊ ከባቢያዊ አየር የአማራ ወጣት ወደብሔራዊ ትግል
ያስገባበት ሁኔታ፣ የአማራ ብሔርተኝነት ለአማራ ሕዝብ ዘላቂ
የ
ሕልውና በፖለቲካ ርዕዮትነት ተሰንቆ ወደ ትግል እንዴት ገባ?፣
በየካቲት 11 ቀን የታወጀው የህወሓት የሞት አዋጅ በሌላ የካቲት 11 ኮረና ቫይረስ በዓለማችን ከተከሰተ ዓመት ከመንፈቁን እየደፈነ ነው፡፡ በዚህ አንድ
የሕይወት አዋጅ የተቀለበሰበት ልዩ አጋጣሚ እንዴት ተፈጠረ?፣ ዓመት ከ5 ወር ገደማም አያሌ የዓለማችንን ሕዝቦች ያለ ግዜያቸው ቀጥፏል፡
የቤተ አማራ ርዕዮት አማራን ለገጠመው ፈርጀ ብዙ የሕልውና ፡ በሽታው ወደ ሃገራችን ከገባም ከአንድ ዓመት በላይ ኾኖታል፡፡ በዚህ አንድ
ፈተና ዛሬም አስተማማኝ መልስ አለው የምንለው ለምንድን ነው?፣ ዓመት ውስጥም ከ3500 በላይ የሚኾኑ ዜጎቻችንን እንደ ዋዛ ቀጥፎ ከ250 ሺህ በላይ
በተሳሳተ የፖለቲካ ጎዳና ሲወዛወዙ ከርመው ዛሬ ላይ “አማራ የሚኾኑትን ደግሞ ሰለባው አድርጓቸዋል፡፡ አሁንም የበሽታው ስርጭት ከቀን ወደ ቀን
አማራ” የሚሉት ወገኖቻችንስ ዕውን የአማራውን መሠረታዊ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየሰፋ በመምጣቱ በርካታ ዜጎቻችን የበሽታው ተጠቂ እየኾኑ ነው፡፡ ስለዚህ
ችግር ተረድተውት ይኾን? እና አዲሱ የአማራ የፖለቲካ መደብ ከበሽታው አስከፊነት አንፃር አሁን ከምናየው በላይ በሽታው ወደለየለት ደረጃ ከመሻገሩ
ሊያስተካክላቸው የሚገቡ መሠረታዊ ሕጸጾች ምንድናቸው? በፊት መንግሥት አስፈላጊውን እርምጃ ወስዶ የዜጎችን ሕይወት ሊታደግ ይገባል፡፡
የሚሉት በመጽሐፍቱ የተዳሰሱ አንኳር ነጥቦች ናቸው፡፡
ይህ ሲባል ችግሮቹ ሁሉ በመንግሥት ብቻ ይቀረፉ ማለት ሳይኾን መዋቅራዊ አሠራር
ዛጉዌ የሆቴልና ቱሪዝም ማማከርና ያለው አካል መንግሥት እስከኾነ ድረስ በሽታው የሚዛመትባቸውን የአደባባይ መንገዶች
ማስወገድ ይችላል ከሚል እይታ ነው፡፡ ከዚህ አኳያ መንግሥትም ኾነ የጤና ሚኒስቴር
ሥልጠና ማዕከል ምዝገባ ጀመረ ከመግለጫና ከድንጋጌ ያለፈ አንዳችም ተግባር ሲፈፅሙ አልተስተዋለም፡፡ የመንግሥት
ዛጉዌ የሆቴልና ቱሪዝም ማማከርና ስልጠና ማዕከል የጸጥታ አካላት የወጣው የመከላከያ ሕግ ሲያስፈፅሙ አይታዩም፡፡ አልፎም ለኅብረተሰቡ
“2ኛ” ዙር ሰልጣኞችን ተቀብሎ ለማሰልጠን ምዝገባ መጀመሩን አርኣያ ኾነው መገኘት ሲገባቸው ከጥቂቶች በስተቀር የፊት ጭንብል የማይጠቀሙት
አስታወቀ። ማዕከሉ ሠልጣኞች ሥልጠናቸውን አጠናቅቀው የትየለሌ ናቸው፡፡ በተለይ ደግሞ ሰሞኑን የበሽታው የስርጭት መጠን ከሚጠበቀው በላይ
ሰርተፍኬት ከወሰዱ በኋላ ደረጃቸውን በጠበቁ ኮኮብ ሆቴሎች ሰፋቶ የአፍሪካ የበሽታ መከላከል እና መቆጣጠር ተቋም ባወጣው ሪፖርት ሀገራችን ከፍተኛ
በሆቴል አስተዳደር፤ በእንግዳ ተቀባይ፤ በሆስት መስተንግዶና የኮቪድ ህሙማን ከሚገኝባቸው የአፍሪካ ሀገሮች መካከል አንዷ መኾኗ ተጠቁሟል፡፡
በመስተንግዶ ኋላፊነት፤ በቤት አያያዝ ኃላፊነት፤ በምግብ
ዝግጅት፤ በመጠጥና ምግብ ቁጥጥር፤ በላውንደሪ ኃላፊነት፤ ይህ የሚያሳየው ወረርሽኙ በመንግሥትና በኅብረተሰቡ ቸልተኝነት ሳቢያ ምን ያህል
በቢል ቦይ፤ በኘሮግራም አዘገጃጀት፣ በትኬቲንግ፤ በሞዴሊንግ፤ እየተስፋፋ እንዳለ ነው፡፡ ስለዚህ ኅብረተሠቡም ይሁን የመንግሥት አካላት ከመቼውም
በማርኬቲንግ፤ በመኪና ክራይና ሽያጭ ሠራተኝነትና በሌሎችም በላይ ለበሽታው ትኩረት ሰጥተው ሊሠሩ ይገባል፡፡ የመንግሥት የፀጥታ ኃይሎችም
ሁኔታዎችን በማመቻቸት ሥራዎችን እንደሚያስጀምር በሽታውን በተመለከተ የተሰጠውን ኃላፊነት በአግባቡ ሊወጡ ይገባል፡፡ መንግሥትም
አመላክቷል፡፡ በተጨማሪም ማዕከሉ የሥልጠና አሠጣጥ የጊዜ በሽታው እንደገባ ሰሞን ጥሎት የነበረውን የእንቅስቃሴ ገደብ ዳግም ሥራ ላይ ሊያውለውና
ሂደትም በተመለከተ 3 ወራት እንደሚጠናቀቅና በሳምንት
ለተፈፃሚነቱ ሊታጉ ይገባል፡፡ በኅብረተሰቡ በኩልም የሚታየው ቸልተኝነትና መዘናጋት
ለኹለት ቀናት እንደሚሰጥ አብራርቷል፡፡ ሥልጠናው የሚሰጥበት
ዋጋ እያስከፈለ ስለኾነ ሊታሰብበት ያስፈልጋል፡፡ ወረርሽኙ ያለሰለሰ ጥረትና ጥንቃቄን
አድራሻም ጌጃ ሰፈር አብደላ ህንጻ አጠገብ ባለው ህንጻ 5ኛ ፎቅ
ቢሮ ቁጥር (ፊደል) “ጨ” እንደኾነ ተጠቁሟል፡፡ የሚሻ በመኾኑ ዛሬም ትኩረት ለኮቪድ 19 እንላለን፡፡

19
ዋናው ጤና ለዛ
ይህን ያውቁ ኖሯል

• አስክሬንን ባህር ውስጥ የሚቀብር ኩባንያ አለ፡፡
• ዶልፊኖች አንድ አይናቸውን ከፍተው ነው የሚተኙት፡፡
ማድያት • አሳማዎች ላብ አያልባቸውም፡፡
ማድያት (Melasma) ለቆዳችን ቀለም የሚሰጡ ህዋሶች (Melanocytes) ከመጠን • ጃንጥላ መያዝ በአንድ ወቅት ለሴቶች ብቻ ነበር የሚፈቀደው፡፡
በላይ ሲመረቱ ከተለመደዉ የቆዳችን ቀለም ለየት ባለ መልኩ የቆዳ መጥቆር ሲኖር • የሸረሪት ድር ቁስልን ለማድረቅ እንደባንዴጅ ያገለግላል፡፡
ይከሰታል፡፡ይህ ችግር በየትኛዉም የቆዳ ክፍል ላይ የሚወጣ ሲሆን በአብዛኛዉ ፊት
ላይ ሲከሰት ይስተዋላል፡፡ • ሩብ የሚሆነው አጥንታችን የሚገኘው እግራችን ውስጥ ነው፡፡
• ስዊድን ውስጥ ደም የሚለግሱ ደማቸው ጥቅም ላይ ሲውል እናመሰግናለን
የሚል መልዕክት በስልክ ይላክላቸዋል፡፡
ለማድያት የሚያጋልጡ ሁኔታዎች
• ጥቁር መነጽር የተፈበረከው የቻይና ዳኞች ስሜታቸውን እንዲደብቁ ታስቦ
• - ለከፍተኛ ፀሀይ/ጨረር መጋለጥ ነበር፡፡
• - የሆርሞን መለዋወጥ
• ህዋ ላይ ለመድረስ የ1 ሰአት ጉዞ ብቻ ነው የሚያስፈልገው፡፡
• - እርግዝና
• - ጭንቀት እና ድባቴ • ንቦች ከኤቨረስት ተራራ በላይ ከፍ ብለው መብረር ይችላሉ (ከ9 ሺህ ሜትር
በላይ)
• - የፊት መታጠቢያ እና መዋቢያ ነገሮች
• - የወሊድ መከላከያ አማራጮች • አንድ ሰው ትልቁ ሠመያዊ አሳነባሪ ደም ስር ውስጥ መዋኘት ይችላል፡፡
• - የእንቅርት በሽታ (የታይሮይድ ሆርሞን መዛባት) • የኦሎምፒክ አርማ ውስጥ ካሉት ቀለሞች አንድ እንኳን ባንዲራው ውስጥ
• - የሆርሞን ህክምና የሌለው ሀገር የለም፡፡
• - የቫይታሚን ቢ12 እጥረት • በአማካኝ አንድ አሜሪካዊ 4.5 ፓውንድ ቆሻሻ በቀን ውስጥ ይጥላል፡፡
• ከመፀዳጃ ቤት በኋላ እጃቸውን የሚታጠቡ ከ20 በመቶ አይበልጡም፡፡
• ከ7 አሜሪካዊያኖች አንዱ የምግብ እርዳታ ይቀበላል፡፡
ለማድያት የሚደረግ ህክምና
ማድያትን በቅድሚያ ለማድያት የሚያጋልጡ ሁኔታዎችን ማከም ያስፈልጋል ከዛ • የ5 ሀገራት የጦር ኃይል የአለማችንን 60 በመቶ ይሸፍናል፡፡
በተጨማሪ በባለሙያ የሚታዘዙ የቆዳ ቀለም ሰጪ ህዋሶችን የሚቀንሱ እና የጸሐይ
• አሜሪካውያን ለቤት እንስሳቶቻቸው በአመት ከ72 ቢሊየን ዶላር በላይ
መከላከያ መድሐኒቶች ይታዘዛሉ፡፡
ያወጣሉ፡፡
• 1 ቢሊዮን የአለማችን ህዝብ የሆነ አይነት የአይን ችግር አለበት፡፡
ማድያትን በቤት ዉስጥ ለማከም የሚረዱ መንገዶች • አሜሪካ ውስጥ ከሚሸጡ ጫማዎች 2 በመቶው ብቻ ነው እዛው
• -የሎሚ ጭማቂ -የሎሚን ጭማቂ ፊትን ቀብቶ ለ2 ደቂቃ ማሸት ለ20 ደቂቃ የተመረተው፡፡
ካቆዩ በኋላ መታጠብ እንዲሁም የሎሚ ጭማቂ እና ማርን በመቀላቀል ፊትን
ቤስት ላይፍ
መቀባት እና በሞቀ ዉሃ ዉስጥ ተነክሮ የወጣ ፎጣጨምቆ ለ15 ደቂቃ ፊትን
ሸፍኖ ማቆየት እና መታጠብ
• -አጃ- የተፈጨ የአጃ ዱቄት ከማር ጋር በመለወስ መቀባት እና ለግማሽ ሰአት
አቆይቶ ለብ ባለ ውሃ መታጠብ - በስፋት በ116 ሺህ እጥፍ የምታንሰው ባንግላዴሽ ከሩሲያ የበለጠ 20 ሚሊዮን ህዝብ አላት፡፡
• -የአፕል አቼቶ-1 ማንኪያ የአፕል አቼቶ ከ1 ማንኪያ ውሀ ጋር በመደባለቅ - ከኮከቦች ብዛት የዛፎች ብዛት ይበልጣል፡፡
መቀባት እና ከ3 እስከ 5 ደቂቃ በኋላ አቆይ
• -እርድ- 1 የሻይ ማንኪያ የተፈጨ እርድ ከ 2-3 የሻይ ማንኪያ ወተት ጋር - ከአለማችን ሀገራት አነስተኛ ቁጥር ያላቸው ልጆች ያሉዋት ጀርመን ናት፡፡
በመቀላቀል ማዋሀድ መቀባት እና ለ 20 ደቂቃ አቆይቶ መታጠብ
- አሜሪካውያን በአማካይ በቀን ለ4 ሰአት ቴሌቪዥን ይመለከታሉ፡፡
• -እሬት- 1 የእሬት ቅጠል ዉስጥ ያለዉን ፈሳሽ በመቀባት ለ 2 ደቂቃ ማሸት ከ
15-20 ደቂቃ አቆይቶ ለብ ባለ ውሀ መታጠብ - ከቀናቶች ብዙ ልጆ የማይወለድበት ቅዳሜ ነው፡፡
• -ፓፓያ - ግማሽ የሻይ ሲኒ የበሰለ ፓፓያ መፍጨት ከ 2 ማንኪያ ማር ጋር - ከ 1 ሺህ 700 በላይ አሜሪካውያን በየቀኑ ሚሊየነር ይሆናሉ፡፡
ቀላቅሎ መቀባት ለ 20 ደቂቃ አቆይቶ ለብ ባለ ውሀ መታጠብ
• -አንድ ቲማቲም በመፍጨት ከአንድ የሻይ ማንኪያ እርጎ እና አንድ የሻይ - ቻይና ወርቃማዋ ሪፐብሊክ በመባል ትታወቃለች፡፡
ማንኪያ የአጃ ዱቄት በመቀላቀል ፊትን በደንብ አዳርሶ በመቀባት ለ20 ደቂቃ
- ባለፈው 1 ሺህ አመት የአለም ህዝብ በ22 እጥፍ አድጓል፡፡
ቆይቶ ሲደርቅ መታጠብ
• ከላይ የተጠቀሱትን ዉህዶች ለሁሉም ሰዉ ላይስማሙ(አለርጂክ ሊሆኑ) - በየቀኑ የምገጓዘው ቢለካ በእድሜያችን ምድርን 4.5 ጊዜ እንዞራለን፡፡
ስለሚችሉ በቅድሚያ በትንሹ መሞከር ተገቢ ነዉ፡፡
- ስራ ውለው የሚገቡ እናቶች ከሚበዛባቸው ሀገሮች ዴንማርክ ቀዳሚዋ ናት፡፡
ብራይት ሳይድ

20
ማስታወሻ
የአርቲስት መስፍን ጌታቸው

አጭር የሕይወት ታሪክ
አ
ርቲስት መስፍን ጌታቸው ከአባቱ
ጌታቸው ደምሴ ከእናቱ ወ/ሮ
ሎሚናት ገ/መስቀል በ1963 ዓ.ም
በአዲስ አበባ ከተማ በሰንጋ ተራ አካባቢ ተወለደ፡
፡ የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርቱን በአዲስ አበባ
ተከታትሎ ወደ ሐረር ከተማ በመሄድ ኑሮውን
ከቤተሰቦቹ ጋር የጀመረው አርቲስት መስፍን
ጌታቸው 2ኛ ደረጃ ትምህርቱን በዚያው በሐረር
ከተማ ተከታትሏል፡፡ ለጥበብ ባለው ፍቅር
በባህልና ስፖርት ቢሮ የቲአትር ሥልጠና
በመውሰድ ወደ ኪነ ጥበቡ ሙያ የተቀላቀለው
መስፍን ጌታቸው “ኢትዮ ብስራት የትያትር
ቡድን” በማቋቋም ከመሰል ወጣቶች ጋር
የአካባቢውን የትያትር ጥማት ማርካት የቻለ
ወጣት ነበር፡፡
በ1987 ዓ.ም ሰቀቀን የተሰኘ ትያትርን ይዞ
ወደ አዲስ አበባ ከቡድኑ አባላት ጋር በመግባት
የተለያዩ ፈተናዎችን እየተጋፈጠ በመራብ፣
በመጠማት፣ በረንዳ በማደር የትጋት ምሳሌ
በመኾን ለጥበብ ዋጋ የከፈለ ደራሲ፣ ዳሬክተር
እና ተዋናይ ነበር፡፡ የገጠሙትን ተግዳሮቶች
በድል በመወጣት በ1988 ዓ.ም በአዲስ አበባ
ባህል አዳራሽና በመላው ሃገሪቱ የቀረበውን
“ሰቀቀን” ቲአትር በደራሲነት በማዘጋጃ በአዲስ
አበባ ሥራውን የጀመረው መስፍን ጌታቸው
የደመና ጉዞ የተሰኘ ቲአትር በራስ ትያትር በሦስት ልጆቹና በሕያው ሥራዎቹ ሲታወስ ማሸለብህ? ያነሳህው ብዕር ሳያርፍ፤ ከሞገዱ
አዳራሽ በማቅረብ ውጤታማ ሆኗል፡፡ ይኖራል፡፡ ለቤተሰቡ፣ ለጓደኞቹና ለአድናቂዎቹ እስከ አልቴናው ከአልቴናው እስከ ዲሹ በጆሮም
መፅናናትን እየተመኘን ፈጣሪ ነፍሱን በአፀደ በዓይንም በሸንትረሩ እና በጋራው በከተማ እና
“ዙምራ” የተሰኘ ተወዳጅ ፊልሙ በተለያዩ ገነት እንዲያኖርልን እንለምናለን፡፡ በገጠሩ እንደ ነብስህ በምትወዳት ኢትዮጵያ ላይ
ሲኒማ ቤቶች ታይተውለታል፡፡ አርቲስት ቃላቶችህ ነብስ ዘርተው ብዕርህ ናኝቶ የሚታየው፤
መስፍን ጌታቸው በቅዳሜ መዝናኛ ፕሮግራም ------------------------
ወንድም ዓለም ምነው ታዲያ በተኛህበት
በርካታ ድራማዎችን በጸሐፊነትና በተዋናይነት ማሸለብህ? የጥበብ ሰውነትህ ያላረከስክ፤ ለእውነት
ያቀረበ ሲሆን በእሁድ ፕሮግራም ለበርካታ ሀዘናቸውን የገለጹ የተለያዩ ሲል ከተገፉ ሰው ጎን የቆምክ፤ አንባ ገነኖችን
ሳምንታት የቀረበው የልደት ጧፍ ተከታታይ
ታዋቂ ግለሰቦች አስተያየት በደጃቸው ፊት ለፊት የተጋፈጥክ፤ ያለገደብ
ድራማ ተወዳጅ ሥራው ነበር፡፡ በፖፕሌሽን ሀገርህ የወደድክ:: ወንድም ዓለም ማንን ደስ
ሚዲያ ሴንተር አዘጋጅነት በቀረበው የቀን ቅኝት “በድርሰት; በዝግጅትና በትወና ጥበብ በርካታ እንዲለው ነው ሸለብ አርጎህ የቀረከው?
የሬዲዮ ድራማ የደራሲነት ጉልህ ሚና የነበረው በሳል ስራዎችን ያበረከተው የአርቲስት መስፍን
ሲሆን መንታ መንገድ፣ ማለዳ፣ ስብራትና ጌታቸው የህልፈት ዜና በእጅጉ አስደንግጦኛል፡ ከየብስ እስከ ጠፈር በምዕናብ ያንሳፈፍከን፤
የኛ በተሰኙ ተከታታይ ድራማዎች የጸሐፊነት ፡ ነፍስ ይማር ወንድሜ! በስራዎችህ ሁሌም በድንቁ ፈጠራህ ደግመህ ደጋግመህ ያስገረምከን፤
ሚናውን አበርክቷል፡፡ ትታወሳለህ:: ለቤተሰቦቹ ወዳጅ ዘመዶቹ ሁሉ አዱን አበልፅገህ እንዱን አደይትህ አንዱን
መፅናናትን እመኛለሁ” እስቀርተህ አንዱን አስነስትህ ያስቆዘምከን
ሰው ለሰው የተሰኘው ተከታታይ የቴሌቪዥን ያስፈገከን፤ እራስህን አደብዛዘህ ስንቱን
ድራማ መስፍን እምቅ የጸሐፊነትና የአዘጋጅነት አርቲስት መሠረት መብራቴ ያደመቅከው ድርስት ሲባል ወንድዓለም እንተ እኮ
ብቃቱን ያሳየበት ሥራው ሲሆን በተጨማሪም ነው የምትመስለው፤ እናስ ውንድም ዓለም ምን
“የሰው ልጅ እኖር ብሎ ሰንቱን እቅድ
ዘመን ተከታታይ የቴሌቪዥን ድራማ በሕዝብ ይሁን ብለህ ነው ያሸለብከው? ወንድም ዓለም
ያወጣል!! ምነው ሳንተያይ እንደቆየን በሆነ፣
ዘንድ አድናቆት ያገኘበት ሌላው የቴሌቪዥን ለዞሬ እንኳን ብዕርህ ለአንተ አድርገው?! እስኪ
ምነው ባላገኘሁህ፣ ምነው እቅዶችህን ባልሰማሁ
ሥራው ነበር፡፡ አርቲስት መስፍን ጌታቸው እዚህ ጋር አይሞት ትንሽ ይኑር ትንሽ ይቆይ
መስፍኔ እግዚኦ!! እንዴት ያለ አስደንጋጭ ዜና
ሀሳቡን በመጽሔቶች፣ በሬዲዮና በቴሌቪዥን ብለህ እድሜም እስትንፋስም ጨምርበት እባክህን
ነው!! እግዚአብሔር አምላክ ነፍስህን በገነት
የውይይት ፕሮግራሞች ያለ ፍርሃት የሚገልጽ፣ ወንድም ዓለም አረ የዛሬን እንኳን ፅፍህ ሙት
ያኑራት!! በስመአብ!!”
ለሀገሩና ለሕዝቡ ለሰው ልጅ በሙሉ በጎ . . . ወንድም ዓለም አንተ እኮ ስትፅፍ ነው
የሚመኝ ኢትዮጵያዊ ነበር፡፡ አርቲስት መቅደስ ጸጋዬ የምትኖረው:: መስፍኑ አምላክ ነብስህን በቀኙ
በሁሉም መስክ አድጋ የምትታይ ሃገር ያስቀምጠው፡፡ በሰላም እረፍ ወንድም ዓለም”
“የድርስቱ “መስፍን” በአበጀከው ዓለም
ለማየት እንደጓጓና ተስፋ እንዳደረገ ሕልሙና ላይ ገፀ-ባህሪይትን ስትፈጥር፡፡ ገፀ-ባህሪያትን ታሪኩ ደሳለኝ (ሚኪ)፣ የፊልም ባለሙያ
ተስፋውን ሕያዋን እንዲያሳኩ በመተው ስትገድል፤ ስታናግር ስታራቅቅ፤ ስታዋድድ
ባደረበት ድነገተኛ ሕመም በህክምና ሲረዳ ስታሳዛን፤ ድግሞስ እዚህ ጋር ያገናኙ ስትል፣ “በርግጥ ሞት ሁሌም የሚጠበቅና የእያንዳችንን
ቆይቶ ሚያዚያ 17 ቀን 2013 ዓ.ም ከዚህ ዓለም ቆይ ቆይ እዚህ ጋር ተስፋ ይቁርጣሉ ስትል፣ በር (ድንገት) ሊያንኳኳ የሚችል እንግዳ ነው።
በሞት ተለይቷል፡፡ አርቲስት መስፍን ጌታቸው አይ እዚህ ጋር ግን የፋቀሩ ስትል፤ ልጅነትህ አንዳንዱ የሞት መርዶ ግን አስደንጋጭና አፍን
ባለ ትዳርና የሁለት ሴትና የአንድ ወንድ ወጣትነትህን ጎልማሳነትህን መቼ እና የት የሚያደርቅ ነው። የታዋቂውን አርቲስት መስፍን
ልጅ አባት ነበር፡፡ አርቲስት መስፍን ጌታቸው ላይ ያሳለፍክ ለምን ብለህ ነው ወንድም ዓለም ጌታቸውን ሞት ስሰማ፣ አፌ ከመድረቁ የተነሳ፣

21
ማስታወሻ
ቃላት ማውጣት የማልችልና ልሳኔ የተዘጋ
መሰለኝ። መስፍኔን የማውቀው በቴሌቪዥን
መስኮት ብቻ አይደለም። ይልቁንም፣ ፌስቡክ ላይ
አልፎ አልፎ የሚያቀርባቸውን ጽሁፎችና የብዕር
ቱርፋቱን ከመቋደስ ባለፈ፣ በተለይም ከእኔ ጋር
በውስጥ መስመር ጎራ እያለ ብዙ አውርተናል።
መስፍኔ ከጥበብ ሥራው በተጓዳኝ፣ የሀገር ጉዳይ
ግድ የሚለውና ኃላፊነት የሚሰማው ከያኒ ነበር።
አብዛኛው ሰው በፍርሃት ቆፈን ውስጥ በነበረበት፣
በህወሓት የአፈና ዘመን፣ መስፍን ጌታቸው፣
በእስር ላይ ስለነበረው ጋዜጠኛ ተመስገን ደሳለኝ
ደፍሮ የፃፈ፣ እውነተኛ የጥበብ ሰው እንደነበር
ማስታወስ እወዳለሁ።
መስፍኔ ጋር በውስጥ መስመር ከማውራት
ባለፈ፣ በአካል ተገናኝተን በሀገራችን ጉዳይ ዙሪያ
በስፋትና በጥልቀት ለመወያዬት፣ በተለያዩ ጊዜያት
ቀጠሮዎችን ብንይዝም፣ በተለያዩ ምክንያቶች
ሳንገናኝ ቀርተናል። በአካል እንድንገናኝ አላህ
አልፈቀደም ነበር ማለት ይቻላል። በአካል
ባንገናኝም ግን፣ በሰልክ እየተደዋወልን በሰፊው
አውርተናል። ከዚህ ተነስቼ፣ የሀገሩና የወገኑ
ጉዳይ የሚያሳስበው፣ አንድ ቅንና ባለራዕይ
የጥበብ ሰው አጥተናል ማለት እችላለሁ።
ይህ አስደንጋጭ መርዶ “ውሸት ቢሆን?” ብዬ
ተመኘሁ። እኔ እንደተመኘሁት ሳይሆን ቀርቶ፣
የመስፍኔ ሞት እውነት ከሆነ ግን፣ ለቤተሰቦቹ፣
ለጓደኞቹና ለወዳጆቹ ሁሉ መጽናናትን እመኛለሁ!
በቃ፣ የእኛ ነገር መጨረሻው ይኸው ነው!!”
መሐመድ አሊ መሐመድ፣ ፖለቲከኛ
“ንፁሃን በየቀኑ በጅምላ የሚገደሉበት የተደራጀ
ሽብር፣ የኑሮ ውድነት፣ ጦርነት ሌላኛውን ገዳይ የሬዲዮ ድራማ ያን ሁሉ ዓመት በአዳዲስ ጥረት ጉልህ ድርሻ ነበረህ። አንተን ማጣት
የኮሮና ወረርሽኝን አስረሳን። በርካቶች ግን ሞጋች፣ ጠያቂና አመራማሪ ጉዳዮች ተሞልቶ ያሳምማል። ለቤተሰቦችህ ብርታትን መጽናናትን
እያለቁ ነው። በሽታው የምናውቃቸውን ሲገድል በየቀኑ ሲቀርብ የነበረው የሀሳብ ቱጃሩ መስፍኔ እመኛለሁ።”
ብቻ ነው መኖሩን የተጠራጠርንም ሳይቀር የሚፅፈው ስለነበር ነው። በዙምራ፣ በሰው ለሰው
እና ዘመን የቴሌቪዥን ድራማዎች ያሳየንም ሁሴን ከድር፣ ጋዜጠኛ
የምናስታውሰው። መስፍን ጌታቸውን ብዙ
ሰው በተዋናይነትና በዳይሬክተርነት ሲጠቅሰው ይህንኑ የሀሳብ ሀብቱን ነበር። ጠይሙ፣ “መስፍኔ ለካስ ነገ የለም። ሞት ማለት ነው ይሄ
አየሁ። ይህ ሰው ብዙዎቹ በማይደፍሩበት ኮልታፋውና በገዛ ቁመቱ ማጠር ጭምር ይቀልድ ? በውስጣችሁ ጉዳይ ልታገኙት የምትፈልጉት
ወቅት በየጋዜጦቹና መፅሔቶቹ ላይ በግልፅ የነበረው መስፍኔ ከትንሹም ከትልቁም ተግባብቶ ሰው ፣ የቅርባችሁ ሆኖ የራቃችሁት ቀው ፣
ሙግት ሲያቀርብ ቆይቷል። በዘመነ ትህነግ ማደር የሚችል የፍቅር ሰው ነበር። የዚህን አቀርበዋለሁ ብላችሁ ዛሬ ፣ ነገ እያያላችሁ
“መንግስት” በጥበቡና በዋናው ፖለቲካ ሲያደርግ ታላቅ የአገር “ሀብት ዜና እረፍት” ድንገት ያመነታቸሁለት ሰው ድንገት ሞተ ትባላላችሁ
የነበረው ላይም በይፋ ሀሳቡን ሲያንፀባርቅ መስማት እጅግ አስደንጋጭ ነው። ለማመን ። መስፍኔ አንድ ቀን አንተ ወደሄድክበት ስፍራ
የነበረ ሰው ነው። እንደ ተመስገን ደሳለኝ ያሉ የሚከብድም ነው። ወይኔ ወንድሜ! በዕለተ ስመጣ እንገናኝና ሀሳቤን እነግርህ ይሆናል ።
ጋዜጠኞች ሲታሰሩ ኢፍትሐዊነቱን በግልፅ ሆሣዕና አመለጥከን?” ምናልባት ወደፊት የሚባል ጊዜ የለም ይሆናል ።
ተቃውሞ ሲፅፍ አስታውሳለሁ። ባልተለመደ አለማየሁ ባዘዘ፣ ጋዜጠኛ ከዚህ በኋላ መገናኘት የለም ይሆናል ። ሁሉም
ሁኔታ፣ አርቲስቶች ከሙያቸው ክበብ ውጭ ነገር እንደታሰበ ይቀር ይሆናል። እንግዲህ “ነፍስ
ሄደው ደፍረው የማያደርጉትን ጋዜጣና መፅሔት “መስፍን፣ ከ “የቀን ቅኝት” ተከታታይ የራዲዮ ይማር” ልበላ ። እግዚኦ!”
ላይ በድፍረት ሲፅፍ የነበረ ሰው ነው። ዛሬ ድራማ ጀምሮ የማውቀው ከፍተኛ የፈጠራ
ድንገት በኮቪድ ሕይወቱ ማለፉን ሰማን። እጅግ አቅም እና ትጋት የነበረው ብርሃናማ የሀረር ቴዎድሮስ ተ/አረጋይ
አሳዛኝ ነው! ነፍስ ይማር! እግዚአብሔር ለወዳጅ ልጅ... በአዲስ ፈለግ እና አቀራረብ የቴሌቪዥን “መስፍኔ ነፍስህን ቸሩ እግዚአብሔር በሰላም
ዘመዶቹ መፅናናትን ያምጣላቸው!” ድራማን በሀገራችን ከተከሉት ዋነኛ ወጣቶች ያሳርፋት! ሐረርን በአካል ሳልሄድ ሳላያት በዓይነ
አንዱ... የዘር ክፍፍልን ዳፋ ከመሰረቱ ለመንቀል ህሊና እንዳውቃት ካደረጉኝ ደጋግና ምትክ
ጌታቸው ሽፈራው፣ ጋዜጠኛ የኢትዮጲያን ወጣቶች በጥበብ የሚያንፅ ግዙፍ የለሽ ወድ ወዳጆቼ መካከል እዮብ እሸቱ፣ አዲስ
“በጣም አሳዛኝ እና አስደንጋጭ ዜና ድንቅ ሃሳብ አፍልቆ ሲሮጥ ነበር... መታመሙን ገብረማርያም፣ መስፍኔ ጌታቸው፤ አበበ ፈለቀ፣
ነው የሆነብኝ... ደራሲ እና ተዋናይ መስፍን ሰምቻለሁ።አሁን አርፏልን ሰማሁ... ያሳዝናል። ምስጋናው ታደሰ፣… ጥቂቶቹ ናቸው፡፡ መስፍኔ
ጌታቸው በኮቪድ 19 ምክንያት በኤካኮተቤ እግዚአብሔር ነፍሱን ከደጋጎቹ ጎን ያድርግ። ኮልተፍ ከምትለው አንደበቱ ጋር ያለውን ንጹህና
ሆስፒታል በህክምና ሲረዳ ቆይቶ ዛሬ ህይወቱ የጀመረውን መተግበር ለኢትዮጲያ ይበጃል፤ ቀጥ ያለ ንግግር፣ ደግና ትሁት ባህርይ፣ ከሰው
ማለፉ ተዘግቧል። ይሄ በጣም አስደንጋጭ ማስታወሻ ይሆነዋል-ለመስፍን።” ጋር ለመሆንና በሚችለው ሁሉ የሌላውን
እና አሳዛኝ ነው... መስፍኔ በጣም መልካም ረ/ፕ ነብዩ ባዬ ሰው ችግር ለመጋራት ያለው ፍቃደኝነት …..
እና በብዙ ነገር ተባባሪዬ ነበር... በጣም ነው ‹‹የሞተ እና የሄደ ሰው አይወቀስም›› በሚባልበት
ያዘንኩት እግዚአብሄር ነፍሱን በመልካሙ ስፍራ “መስፍኔ እኔ ስለደግነትህ ነው የማውቀው። አገር ላይ ስላለሁ አይደለም የመስፍኔን ደግነት
ያስቀምጠው! ለቤተሰቦቹ መጽናናትን እመናለሁ! አዲስ ገ/ማርያም፣ ወንጌል እሸቴ፣ ፍሬሕይወት፣ የምናገረው፡፡ ልጁ መስፍን ጌታቸው በእውነትም
በጣም ያሳዝናል” እዮብ ... የሐረር ጀማዓዎችን አንድ ሰሞን ደግና ሕጻናት ልቦና ያው ሰው በመሆኑ ነው፡፡
ነበር የተዋወቅናችሁ። ያኔ ሰው ውድ በነበረበት ‹‹ሕጻናትን አትከልክሏቸው፤ መንግስተ ሰማያትን
አበበ ቶላ ፈይሳ፣ ጋዜጠኛ ዘመን። ከኢትዮጵያ ሬዲዮ የቅዳሜ መዝናኛ ሊወርሳት የሚሻ እርሱ እንደ ሕጻናት ይሁን!››
“መስፍኔ አረፈ? መስፍን ጌታቸው እንደ ዘመን ጀምሮ ሳውቅህ መልካምነትህ እንጂ ያለ እግዚአብሔር ነፍስህን ይቀበላት፡፡ ልጆችህንና
ጅረት ፈስሶ የማያልቅና ምንጩ የማይደርቅ መጥፎህን አላውቅም። የሰዓዳ መሐመድን ሥራህን ትተሃልና ሥምህ አይሞትም፡፡”
የፈጠራ ሀሳብ ሀብታም ነበር። የቀን ቅኝት የኩላሊት ሕክምና ገንዘብ ለማሰባሰብ ባደረግነው
ፍቅሩ ደግናቸው

22
ማስታወሻ
ደረጀ ምንዳ
ጥበበኛው መስፍን
መስፍን ጌታቸው ገና ሰርቶ አልጠገበም። በፍቅር አንበረከከ። በርካታ የጥበብ ባለሙያዎችን
ቤቱን ጥበብ ላይ ሳይሆን ጥበብ እራሷ ቤቷን ካሉበት ፈልፍሎ አወጣ። ስዎችን ስው ከማድረግ
እሱ ላይ እንደሰራች በብዙ ትግል የጥበብን ዓለም የበለጠ ታላቅ ስራ የለምና በርካቶች የጥበብ መንገድ
አምባዋን ከተቆጣጠረ በኋላ የሰራቸው ምርጥ የጠፋቸውን ከምኞታቸው ጋር አገናኛቸው ።
ሥራዎቹ ምሥክሮች ናቸው። የጥበብ ፍቅር ልቡን በርካቶችን የጥበብ ስዎችን አፈራ ። የበርካቶችን
ነስቶት ከሚወዳት ሐረር ከተማ ቅሌን ጨርቄን ብቃትና ዝና አወጣ ። በርካቶችም በጥበቡ አለም
ሳይል ወደ ትውልድ ከተማው ሸገር ያስከተተው እንዲምነሽነሹ አንቱ እንዲስኙ አደረገ ---ስው
የጥበብ ፍቅር ነበር ። ጥበብን “ሀ” ብሎ የጀመረው ለስው። ጥበብ ጥበበኞቾን መጥራትና ማውጣት
ሐረር ከተማ “ኢትዮ ብስራት” የተሰኘ የቴያትር እንደምትችል ብቃቱን ባሳየበት በስው ለስው ስራው
ክበብ በመመሥረትና በመምራት ነበር። መስፍኔ አስመስክሯል ። መስፍን ጌታቸው ከስው ለስው
ቢጤዎቹን የጥበብ ልክፍተኞች ስብስቦ ኢትዮ ድራማ በሆላ “ዘመን” የተስኘ ሥራን አዘጋጅቶ
ብስራት የትያትር ክበብን ከመሠረተ ሿላ “ቅርስ” ህዝብን በማስተማርና በማዝናናት ለሀገሩ መልካምን
የተሰኘ ቲያትር በማዘጋጀት የክበቡን አባላት በማስብ የበኩሉን አስተዋፅኦ በሙያው መወጣትን
ይዞ በተለያዩ ከተሞች በመንቀሳቀስ የሕዝብን ችሏል።
የቴያትር ፍቅር ጥም ሲያረካና እንደርሱው የጥበብ
ልክፍተኞች የሆኑ ወጣቶችን ሙያዊ እውቀት
መስፍን እና መገናኛ ብዙኃን
ሲያጎለብት ብዙ ውጣ ውረዶችን አሳልፏል። መስፍኔ ከጥበባዊ ሥራዎቹ በተጨማሪ
የጥበብ ዓለም ከመነሻው ዳገት ነው ይባል የለ ፖለቲካዊ፣ ማህበራዊ እና ወቅታዊ ጉዳዮችን በማንሳት
ለጥበብ ዋጋ ከፍሏል። ሀሳቡን በመጽሔት ፣ እንዲሁም በራሱ የፌስቡክ
በዚሁ የጥበብ ጉዞ ጅማሮው ተጠቃሎ አዲስ ገፁ ላይ ሲገልፅ ይታወቃል። በተለይ በየሳምንቱ
አበባ በመግባት በውስጡ ሲናፍቀውና ሲቃትትለት ለሕትመት ትበቃ በነበረችው የቀድሞዋ “እንቁ”
የኖረውን የጥበብ ዓለም ተቀላቀለ ። በውስጡ የአሁኗ “ግዮን” መጽሔት ላይ በየግዜው በርካታ
የታመቀውን የጥበብ ምንጭ አፍልቆ ያለምንም ሀሳቦችን በማንሳት የሚያምንበትን አስተሳሰብ ፈት
ስስት የተለያዩ የሬዲዮ ድራማዎችን መሥራት ለፊት የሚገልፅ ደፋር የጥበብ ሰው ነበር። መስፍን
ቀጠለ። በተለይም በእሁድ ጠዋት የሬድዮ ፕሮግራም ጌታቸው ያመነበትን የፖለቲካ አመለካከት በድፍረት
የተላለፈው “የልደት ጧፍ” ተከታታይ ድራማ ደግፎ የሚጽፍ፣ የሚቃወመውንም አመለካከት
እንዲሁም “የቀን ቅኝትን” የመሰሉ በአድማጮች በነፃነት የሚተች ፣ አድርባይ ሆኖ ለጥቅም ብሎ
የማይረሱ የሬዲዮ ድራማ ሥራዎቹ ናቸው። በዚህ እራሱን አሳልፎ የማይሰጥ የእውነትንና የነፃነት ሰው
መልኩ የተጀመረው ጥበባዊ እንቅስቃሴ ከሬዲዮ ነበር።
ድራማ ወደ ተውኔት ከፍ ብሎ በማዘጋጃ የቲያትር
መስፍን ተመልካቹን በማዝናናትና በማስተማር
እና የባህል አዳራሽ “ሰቀቀን” የተሰኘውን ተውኔት
የሀገሩን የፊልም ኢንዱስትሪ ለማሳደግ ገና
እንዱሁም በራስ ቲያትር አዳራሽ “የደመና ጉዞ”
ብዙ ለመሥራት ብዙ ለሰው የተናገራቸውና
የተሰኙ ቴያትሮችን ፅፎ ለመድረክ አብቅቷል።
ያልተናገራቸው እቅዶች እና ሀሳቦች የነበሩት ሲሆን
መስፍን ጌታቸው በዚህ መልኩ ጥበባዊ ፣ የተለያዩ የቴሌቪዥን ድራማና የፊልም ሥራዎችን
ችሎታውን በተለያዩ ሥራዎቹ ላይ በማሳየት አጠናቆ ለመሥራት በዝግጅት ላይም ነበር። ዘመኑን
በሀገራችን የጥበብ መድረክ ላይ መናኘት ጀመረ። ለጥበብ የሰጠና ራሱን ለሕዝብና ለሙያው ያበረከተ
ከጥበብ ጋር ተዋደደዱ ! ተቃቀፉ ! እሷም የጥበብ ፍሬ ምርጥ ባለሙያ ነበር ። መስፍን ገና
እራሷን ሳትስስት ሳትነፍገው እራሷን ትገልጥለት ብዙ ሊሰራ የሚችልና ብዙ የጥበብ ሰዎችን ማፍራት
ጀመር ። 1997 ዓ.ም በብዙ ጥረት ትግልና ድካም የሚችል ባለሙያ ነበር።
ሰርቶ ለሕዝብ እይታ ያበቃውን “ዙምራ” የተሰኘ
ፊልሙን በዚህ ጽሑፍ አለማንሳት የመስፍን ይሁን እንጂ ሞት ሲወስድ የራሱ ዘዴ አለውና
የጥበብ ችሎታ እንደ ማፈን ይቆጠራል። ዙምራ በዓለማችን በተከሰተው አስከፊ ወረርሽኝ በኮቪድ
እንደ ጃ -ያስተሰርያል፡፡ በ1997 መጨረሻ ዓመት -19 ቫይረስ በመጠቃቱ ነፍሱን ለመታደግ በኤካ
ላይ ለሕዝብ እይታ የበቃው የመስፍን ጌታቸው ኮተቤ የኮቪድ 19 ሕክምና ማዕከል በባለሙያዎች
“ዙምራ” የተሰኘው ፊልም በሁለት ወንድማማች ከፍተኛ የሕክምና ክትትል፣ በቤተሰቦቹና በወዳጆቹ
በሆኑ ሕዝቦች መካከል በሚደረግ የእርስ በእርስ ከፍተኛ ጥረት ቢደረግም ሕይወቱን መታደግ ግን
ጦርነት የሚጠፋ የሰው ልጆችን ሕይወት የሚያሳይ አልተቻለም ። በተወለደ በ 50 ዓመቱ መስፍን
ፖለቲካዊ ይዘት ያለው ፊልም ነው። ጌታቸው -- አረፈ ። ሞት ሌባ ነውና መስፍኔን
ሰረቀብን ። የሕይወት ወይም የመኖር ፍፃሜ ሞት
የፊልሙ ዋና ዓላማና መልዕክትም ትላንት መስፍን ከሕዝብ ጋር በበለጠ ያስተሳስረውና በሕዝብ ተገናኘው። ሞትና መቃብር በቃኝ አያውቁም ይባል
አንድ ሀገር የነበሩ ዛሬ ላይ ሁለት የሆኑ ሀገርና ልብ ውስጥ የከተተው “ሰው ለሰው” የተሰኘው አይደል ። ጥበብ ቤቷን አጣች ። የጥበብ ቤተሰቦች
ሕዝቦች በዘረኝነትና በጎሳ ማንነት በፈጠሩት ጦርነት ሥራው ነበር። ሕፃን ትልቅ ወጣት አዛውንት አዘኑ ። መስፍን በሥራዎቹ በጥበቡ ዓለምም ሆነ
የንፁሐን ሰዎች ደም መፍሰስ የለበትም የሚል ነው የተማረ ያልተማረውን ይህ ድራማ ሲተላለፍ ሁሉን በኢትዮጵያ ሕዝብ ልብ ውስጥ ሁሌም ይታስባል
ልክ እንደ ቴዲ አፍሮ “ካብ ዳህላክ” ማለት ነው፡ ስብስቦ በየቤቱ በያለበት ሥፍራ ይገናኛቸው ጀመር ። መስፍኔ ባለትዳርና የአንድ ወንድና የሁለት ሴት
፡ መስፍን ጌታቸው ይህን ፊልም ጽፎ ያዘጋጀበት ። ጥበብ ሽታዋን በላዩ ላይ አርከፈከፈችው ። ጥበብ ልጆች አባት ነበር ።
ወቅትና ግዜ ስንመለከት የ97 ዓ.ም ፖለቲካ የምርጫ ጉልበቷን ምትሃቷን በመስፍን አሳየች።
ፉክክር የበዛበትና የወያኔን አምባገነናዊ ሥርዓት መልካም እረፍት -- ለመስፍኔ፡፡ እግዚአብሔር
የሀገራችንን የፊልም ኢንዱስትሪ በከፍታ መፅናናትን ለቤተሰቡ ለወዳጅ ዘመዶቹ ለአድናቂዎቹና
ለመጣል ሁኔታዎች በተፋፋሙበት ወቅት መሆኑ
ማማ ለማስቀመጥ ይህ ሥራው ግንባር ቀደም ለመላው የጥበብ ሰዎች ይስጥልኝ። ጥበብ ሆይ
ልክ እንደ ቴዲ አፍሮ “ጃ ያሰተሰርያል” ፖለቲካዊ
ኾኖ ሊጢቀስ ይችላል። ሰው ለሰው ተመልካቹን ብርታቱን ይስጥሽ !!!
መልዕክት ያዘለ ነበር። “ሰው ለሰው” እና “ዘመን”

23
ማስታወሻ
መስፍን ጌታቸው - አይረሴው

ምሥጋናው ታደሰ (ጋዜጠኛ) ወንድማችን!!
ወንድማችን
ስ
ለ አርቲስት መስፍን ጌታቸው ነበር። ሰው ሲቸገር ማየት አይፈልግም።
(እኛ የቅርቦቹ “መስፍኔ” እያልን ያለውን ሰጥቶህ ይሄዳል። አሁንም እዚህ ጋር
ነው የምንጠራው) ምን እንደምፅፍ ሌላ ምሳሌ ላንሳ። ዙምራ ፊልምን ከሰራ በኋላ
ግራ ይገባኛል። ገና ከሃዘን ድባቴ ውስጥ ከብዙ መውደቅና መነሳት በኋላ የተበደረውን
አልወጣሁምና። ሰው በህይወት ዘመኑ አጠገብህ ገንዘብ ከፍሎ ከጨረሰ በኋላ ላፍቶ በኪራይ
ሲሆን እንደ ጓደኛ ቀለል አድርገህ ልታየው ቤት እየኖረ ለቀጣይ ስራው ቅልጥፍና ይረዳው
ትችላለህ፤ ለአንዴ እና ለመጨረሻ ጊዜ እስከ ዘንድ ደከም ያለች ነጭ ሱዙኪ መኪና ገዛ።
ወዲያኛው ሲለይህ ግን ያለፉ ትዝታዎችህን አንድ ቀን አመሻሽ ላይ ከሜክሲኮ እኔን ጭኖ
መለስ ብለህ ስትቃኛቸው ግን የቱን አንስተህ ወደ እሱ ቤት ላፍቶ ልናመራ ስንል ስቴዲየም
የቱን እንደምትጥል ግራ ይገባሀል። እኔም ጋር ወርደው ወደ ስድስት ኪሎ ዩኒቨርስቲ
የገጠመኝ ይሄው ነው። ስለ መስፍኔ ከየት ለምዝገባ እንሄዳለን ብለው በስህተት ሜክሲኮ
ጀምሬ የቱ ጋር ልቋጨው? ይሄ ገፅ ቀርቶ ዋቢሸበሌ በር ላይ ወርደው ወጪ ወራጁን
ሙሉ የመፅሔቱ ገፆች እንኳ ቢሰጡኝ ስለ እሱ እያዩ ግራ የተጋቡ ሁለት ወጣቶችን አየና ቀርቦ
ፅፌ የምጨርስ አይመስለኝም። አናግሮ ጫናቸው። የመጡበትን ጉዳይ ነገሩት።
መስፍኔ የልብ ጓደኛዬ፣ መካሪዬ፣ አፅናኝዬ፣ ጫናቸው። ብዙም ገንዘብ አልያዙም። ለአዲስ
በደስታዬም ሆነ በሀዘኔ ወቅት ፈጥኖ ደራሼ፣ ገቢዎች በምሽት ምዝገባ እንደሌለ ነግሯቸው
ከሁሉም በላይ ወንድሜ ነበር። (“ነበር” ለአካሄድ እንዲያመቻቸው አራት ኪሎ አድርሶና
የምትለዋን ቃል ስጠቀም እየቀፈፈኝ ነው) አቅጣጫ ነግሯቸው “ፊት ለፊት ያለው ሆቴል
አልጋ ያዙና እደሩ” ብሎ እየተግደረደሩም ቢሆን
መስፍኔ በከባድ መከራና ፈተና ኪሱ ውስጥ ያለውን ገንዘብ ሰጥቷቸው ድጋሚ
ውስጥ አልፎ ነው ከዚህኛው የስኬት ማማ ላይ ከአራት ኪሎ አዙረን ወደ ላፍቶ ገባን።
የደረሰው። ባደገባት ሐረር ከተማ ከጓደኞቹ ጋር
የመሰረተው “ኢትዮ ብስራት የድራማና ትያትር መስፍኔ ሁሌም ከሰዎች ጋር ሆኖ ማሳለፍን
ክበብ” ለዛሬው መድረሻው መነሻው ነው። ይመርጣል። መኪናውን ከሚያጥቡለት የዕለት
ጉርስ ሰራተኞች አንስቶ ታላላቅ ባለስልጣናትና
ሐረር እያለ የደረሰውንና እዚያው ሳለ ታዋቂ ሰዎች ድረስ አግባብ አለው። የሚገርመኝ
ለተመልካች ያበቃውን “ሰቀቀን የተሰኘውን ዘመንን የመሳሰሉ ተከታታይ ተወዳጅ የቴሌቪዥን ነገር ለሁሉም ያለው ከበሬታ እኩል መሆኑ
ቴአትሩን ወደ አዲስ አበባ በመውሰድ በአዲስ ድራማዎችንም አበርክቶልናል። ምን ያህሉ ሰው ነው። ሰውን በሰውነቱ እንጂ በዝናው ሲመዝን
አበባ ባህልና ማዘጋጃ ቤት ለስድስት ወራት ያሳየ እንደሚያስታውሳቸው እርግጠኛ ባልሆንም ከፀረ- አይቼው አላውቅም። ከሰው ጋር ሆኖ ሰው
ሲሆን በተለያዩ የሀገሪቱ ክፍሎችም በተመሳሳይ ሙስና ኮሚሸን ቢሮ ጋር በመተባበር መጀመሪያ ይናፍቀዋል። ከእኛ ወንድሞቹ ጋር ሰባትና
ለስድስት ወራት አሳይቷል። “ያፌት” ቀጥሎ ደግሞ “ፅናት” የተሰኙ ተከታታይ ስምንት ሆኖ ተቀምጦ በጨዋታ መሀከል “ይሄን
በዚህ ቴአትር ብዙ መስዋዕትነት የቴሌቪዥን ድራማዎችንም በእሁድ መዝናኛ ጨዋታ ስታነሳ እንትና ምን ሆኖ ነው የጠፋው?”
ከፍሎበታል። መጀመሪያ ወደ አዲስ አበባ ይዞት አስኮምኩሞናል። ይልና ደውሎ “አሁኑኑ ካልመጣህ ሁለተኛ
ሲመጣ እሱም ሆኑ አብረውት የመጡት ጓደኞቹ እዚህ ላይ አንድ አስገራሚ ነገር ላንሳ። እኔና አላናግርህም” ይልሀል።
በቂ ገንዘብ ስላልነበራቸው ሰንጋ ተራ አካባቢ ሌላኛው ተወዳጅ ወንድማችን ጋዜጠኛ እዮብ እሸቱ መስፍኔ ሳቅና ጨዋታ የመውደዱን ያህል
ባረፉበት ሆቴል “በአንድ ክፍል ውስጥ ከሁለት ከሌሎች ወንድሞቻችን ጋር ጎላ ሚካኤል ሰፈር ቁም ነገረኛ ነው። ከመካከላችን አንድ ሰው
ሰው በላይ ማደር አይቻልም” ስለተባሉ ሁለት ተከራይተን እንኖር ነበር። ቤት የማይመጣ ሰው ታመመ ወይም ቸገረው ከተባለ ፈጥኖ ደራሽ
ሰው ከገባ በኋላ ሌሎቹ ደግሞ ጨለማን ተገን የለም። በአጭሩ ቤታችን ትንሿ ሐረር ነበረች። ነው። ብዙ ጊዜ ለጓደኞቼ “መታመም ቀርቶ ከባድ
በማድረግ ምሽት ላይ ጥበቃውን በመሸወድ አፈሩ ይቅለላቸውና አከራያችን ወ/ሮ ደመቀች ራስ ምታት ቢይዘኝ እንኳን መስፍኔ ጋር ነው
ተከትለው በመውጣት ሁለቱ አልጋ ላይ፤ ሁለቱ ኃይሌ እጅግ መልካም እናት ነበሩ። ህፃናቱ የልጅ የምደውለው” እላቸዋለሁ። የዛኑ ያህል ስራው
ደግሞ ከአልጋ ስር ተደብቀው እያደሩ ያንን ልጆቻቸው ደግሞ ታዛዦቻችን ነበሩ። ተልከውን ላይም ጠንቃቃ ነው። ቤት ውስጥ ስናወራና
ጊዜ አሳልፈዋል። ይሄን ያህል መስዋዕትነት ሲመጡ ከረሜላ መግዣ ሳንቲም እንሰጣቸዋለን። ስንጫወት ቆይተን መፃፍ ያለበት ሰዓት ላይ
በተከፈለበት ቴአትር በፕሮዲውሰሩ በኩል መስፍኔ ግን በብር ደረጃ ይሰጣቸዋል። ሲካፈሉ ቀጥታ ወደ ስራው ነው። ለነገ ብሎ ነገር
ተገቢውን ክፍያ ባለማግኘቱ ጉዳዩን ወደ ፍርድ ግን ታላቅዬው ጉልበቱን ተጠቅሞ አብላጫውን አያውቅም። ካልጨረሰ አይነሳም።
ቤት ወስዶ ከአሰልቺ የዘመናት ክርክር በኋላ ድርሻ ይወስዳል። ታናሽዬው ከተነጫነጨ
ረትቶ መብቱን ማስከበር ችሏል። ከዛ በኋላም ካልደበደብኩህ ይለዋል። እኛ በፀባቸው ስንዝናና ለቤተሰቡ ያለው ፍቅር የተለየ ነው። ጠዋት
በሌላ ቴአትር ተመሳሳይ መጭበርበር ደርሶበት መስፍኔ ግን “የሀገራችን ሁኔታም እኮ እንደዚህ ስሟቸው ወጥቶ ከአንድ ሰዓት በኋላ ደውሎ
ድርጊቱ በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ጭምር ቀርቦ ነው። ፍትሀዊ የሀብት ክፍፍል የሚለው ነገር አመጋገባቸውንና ቀጣይ የውሎ ፕሮግራማቸውን
ለሳምንታት መነጋገሪያ ሆኖ በድጋሚ መርታቱ ወረቀት ላይ ብቻ ነው ያለው” እያለ ይገረም ቼክ ያደርጋል። በነገራችን ላይ የመጀመሪያ ልጁ
የሚታወስ ነው። በእነዚህ ሁሉ ፈተናዎቹ ግን ነበር። እናም ያንን የቴሌቪዥን ድራማ ከፀረ ፌኔት የተወለደው የፋሲካ አጥቢያ ላይ ነው።
አንድም ቀን እጅ ሰጥቶ አያውቅም። እንደውም ሙስና ኮሚሽን ቢሮ ጋር ሲሰራ “ያፌት” እና ይህንን ተንተርሶ መስፍኔ ለስቅለት (ፋሲካ) በዓል
እየበረታ መጣ። ተወዳጁን የቀን ቅኝት ተከታታይ “ፅናት” አለው። ሁለቱም እነዛ የአከራያችን የልጅ ልዩ ፍቅር ነበረው። በየዓመቱ ይሄን በዓል አብረን
የሬዲዮ ድራማ (ከሌላኛው ወንድማችን አዲስ ገ/ ልጆች የሆኑት ወንድማማቾቹ ያፌት እና ፅናት እናከብረው ነበር። የዘንድሮው ፕሮግራማችን ይሄ
ማሪያም) እና የመጀመሪያ ፊልሙን “ዙምራ” ናቸው (አሁን ሁለቱም በሀገረ እንግሊዝ ሎንዶን መሆኑንም አስቀድመን በስልክ ነግሮኝ ነበር። ግን
የደረሰው ከዛ በኋላ ነው። ሲቀጥልም በርካታ ይኖራሉ።) ሞት ቀደመው!
የሬዲዮ ድራማዎችን ጨምሮ እነ ሰው ለሰው እና ወንድሜ ሁሌም በልቤ ትኖራለህ!
መስፍኔ ፍፁም ሩህሩህ ልብ ያለው ሰው

24
ባህር ማዶ
በማንነቴ የምኮራ ትውልደ

“በማንነቴ
“
ብሩክ መኮንን
ኢትዮጵያዊት ነኝ”
ነኝ” ሩት ነጋ
“እንዲህ ብናደርገው ይበልጥ ውብና ገላጭ ይኾን

ነበር” እያለች በምትሰጠው አስተያየት “ያላየኸውን
የ
አፍሪካ አሜሪካውያን የፊልም የምታሳይ ከጊዜ ወደ ጊዜ ልዩ አቅምዋን እያሳየች
ድርሰት ባለሙያዎች፣ ደራሲዎች፣ የመጣች ተስፋ የምጥልባት ድንቅ አክተር ናት”
ዳይሬክተሮችና አክተሮች በምዕራባዊው ሲል ምስክርነቱን ሰጥቷል፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ
ዓለም እይታ ላይ የተመሠረተ ጭብጥ ላይ በቴሌቪዥን የሚተላለፍ ተከታታይ ፊልሞች
የሚያጠነጥኑ ታሪኮች ላይ ከተዋቀሩ ሥራዎች የሲኒማው ኢንዱስትሪው ውስጥ እጅግ ከፍተኛ
በተለየ መልኩ የጥቁር ሕዝቦች ታሪክና ላይ ትርፍ የሚያስገኝ ከ2012 ጀምሮ ባሉ አራት
ያተኮሩ ሥራዎችን በማቅረብ ላይ ናቸው፡፡ “The ዓመታት የአይሪሽ ፊልምና ቴሌቭዥን ሥራዎችን
Black partner” እና “Coming to የሚያወዳድር ተቋም በተደጋጋሚ የዓመቱ ምርጥ
America” የተሰኙ በሲኒማ ኢንዱስትሪው አክተር አድርጎ የመረጣት ሩት ነጋ የአይርሽ
ከፍተኛ ተቀባይነት ያገኙ የሲኒማ ሥራዎች ለዚህ ባሕል አምባሳደር ክብርን ከአየርላንድ ባሕል
በምሳሌነት ተጠቃሽ ናቸው፡፡ ሚኒስቴር ተሰጥቷታል፡፡
በዓለም አቀፍ ደረጃ ስማቸው ገናና ከኾኑ ሩት ነጋ በተሠማራችበት የአክቲንግ ሙያዋ
እንስት የፊልም አክተሮች አንዷ ከዛሬ 35 ዓመት ስኬታማ የኾነችው “የተሰጣትን ገፀባሕሪ ከራሷ
በፊት ከግማሽ በላይ ሕንፃ ለእርዳታ ማስተባበሪያና ሕይወት ጋራ አዋህዳ ስለምትጫወት ነው”
ማቋቋሚያ ኮሚሽን የእርዳታ ቁሳቁስና የመድኃኒት የሚሉ አስተያየት ሰጭዎችን በተመለከተ ምን
ማከማቻ አገልግሎት ይሰጥ የነበረው ዛሬ ከምድር እንደምታስብ ስትጠየቅ “አስተያየት ሰጭዎቹ
ቤት ጀምሮ እስከ መጨረሻው ፎቅ በሕሙማን ትክክል ናቸው፡፡ በጣም አይናፋር ስለኾንኩኝ
የተጨናነቀው የጥቁር አንበሳ ሆስፒታል ይሠሩ ብዙውን ጊዜዬ የምጫወተው ገፀባሕሪ ውስጥ
የነበሩ ኹለት ሀኪሞች ልጅ ናት፡፡ ጥር 7 ቀን ራሴን እደብቅና ያንን ገፀባሕሪ ኾኜ ለመሥራት
1975 አዲስ አበባ ውስጥ ከአይሪሻዊ እናቷና ነው የምሞክረው፡፡” ብላለች፡፡ በዓለም አቀፍ
ከኢትዮጵያዊ ዶክተር አባትዋ የተወለደችው ደረጃ በፋሽን በዲዛይን በሞዴሊንግ ዘርፎች
ሩት ነጋ ለወላጆችዋ ብቸኛዋ ልጅ ናት፡፡ እስከ ላይ ልዩ ትኩረት የሚሰጠው ቮግ መፅሔት
አራት ዓመትዋ ወላጆችዋ ጋራ በአዲስ አበባ ነው ኢትዮአይሪሻዊቷን የተመለከተ ሰፊ ዘገባ ይዞ
ያደገችው፡፡ ወጥቶ ነበር፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ የተለያዩ
የታወቁ ማኅበራዊ ድረ-ገጾችም በየጊዜው ስለዚች
በወቅቱ በኢትዮጵያ የነበረው የፖለቲካ
ሴት ይዘግባሉ፡፡ ከ2005 ጀምሮ ሥራዎቿ በሲኒማ
አለመረጋጋትን በመፍራት ወደ አየርላንድ
ኢንዱስትሪው በመጀመሪያ ደረጃ ከሚመደቡ
ወላጆችዋ ጉዛቸውን ጠቅልለው ሲሄዱ ሕፃንዋ
ምርጦች ተርታ እያሰለፏት ይገኛሉ፡፡
ሩት ነጋም ወደ አየርላንድ ደብሊን አመራች፡
፡ ወላጆችዋ ከአየርላንድ ወደ አሜሪካ ለማቅናት ሩት ነጋ ስለማኅበራዊ ድረ-ገጾች ስትናገር
ነበር አቅደው የተጓዙት፡፡ ነገር ግን እቅድ “ልለምደው የማልፈልገው በሩቁ የምሸሸው ነገር
ሳይተገብሩ ሩት ነጋ የሰባት ዓመት ልጅ እያለች ቢኖር ማኅበራዊ ሚዲያ ነው፡፡ በስንት ንትርክና
አባትዋ ዶክተር ነጋ በመኪና አደጋ ከዚህ ዓለም የሥራ ባልደረቦቼ ጉትጎታ የኢንስታግራምና
በሞት ተለየ፡፡ ታዳጊዋ ሩት ነጋን የማሳደጉ መተማመን ስሜት ሊኖር ግድ ነው፡፡ ከሕፃንነቴ የቲዊተር ፔጆች አሉኝ፡፡ እነርሱ ላይ አልፎ
ሙሉ ኃላፊነት በእናቷ ትከሻ ላይ ወደቀ፡፡ ሩት ጀምሮ እናቴ ራሴን ከመጽሐፍት ጋር እንዳጣብቅ አልፎ እፃፃፋለሁ እንጂ እንደብዙዎች ተጠቃሚ
ነጋ የአይሪሽ ባሕልና ወግ አውቃና በዚያም አድርጋ ነው ያሳደገችኝ፡፡ በአብዛኛው ሕይወቴን አይደለሁም” ብላላች፡፡ በሆሊውድ፣ በእንግሊዝና
ተኰትኩታ ብቻ አይደለም ያደገችው፡፡ ስለአባትዋ የቀረፅኩት የዓለምን ገፅታ ያወቅኩት በማንበቤ በአይርሽ የፊልም የተውኔት ኢንዱስትሪ ውስጥ
ሀገር ስለኢትዮጵያ ታሪክ ባሕልና ወግ ሥርዓትም ነው፡፡ የምንኖርባት ዓለም አሁንም በቆዳ ቀለም ከ18 በላይ ዓለም አቀፍ እውቅናን ያገኘችባቸው
በሚገባ እንድታውቅ ስትናገር “ታሪክን እያነበብኩ፣ በዘር ልዩነት የተዛቡ አስተሳሰቦች የሚስተናገዱባት ፊልሞች ላይ የተወነችው ሩት ነጋ እስከ አሁን
የኢትዮጵያ ሙዚቃን እየሰማሁ፣ የኢትዮጵያን ናት፡፡ ዘረኝነት፣ አድሎና ማግለል እዚህ ቦታ ትዳር አልመሰረተችም፡፡ “ቱዌልቭ ይርስ፣ ኤ
ባሕላዊ ምግቦች አማራጭ የሕይወቴ የማንነቴ የለውም ብለው የሚከራከሩ ሰዎች ያስቁኛል፡፡ ስሌቭ፣ ዋር ክራፈት፣ ላቭ ኢዝ ድራማ፣ ፕሬቸር
አንደኛዋ ገጽ ኾናለች” ብላለች፡፡ አሁን ከጊዜ ወደጊዜ እየከፋ እና እያደገ የመጣው ላቪንግ፣ ፕርሰናል አፌር” የተሰኙ ፊልሞች ላይ
የዓለማችን ችግር ዘረኝነትና የቀለም ልዩነት በነበራት ሚና የአያሌ ዓለም አቀፍ ሽልማት እጩ
ከደብሊን ወጣ ብሎ በምትገኘው ባለማሪክ
መሠረት ያደረገ ጥላቻ ነው፡፡” ትላለች ለአይሪሽ ተሸላሚ ለመኾን በቅታለች፡፡
አየር ላንድ የአንደኛና የመለስተና ኹለተኛ ደረጃ
ታይምስ ዘጋቢ በቅርቡ ስትናገር፡፡
ትምህርቷን የተከታተለችው ሩት ነጋ የኹለተኛ ሩት ነጋ “ጀመርነው እንጂ አልጨረስነውም”
ደረጃ ትምህርቷን ወደ ለንደን በማቅናት እዚያው ሩት ነጋ የማልብምኤክስ የሕይወት ታሪክ ትላለች የስኬት ጉዞዋን፡፡ በያዝነው የ2021
እየኖረች አጠናቀቀች፡፡ የከፍተኛ ትምህርቷን የነቶኒሞሪስን የኦማያ አንጅሎን ምርጥ ሥራዎች የጎርጎረሳውያን ዓመት መጨረሻ ላይ በ1906
በትሪኒቲ ኮሌጅ የሳሙኤል ቤካት የቲያትር በማንበብ በአሜሪካ አፍሮ አሜሪካውያን ላይ በሴንትሊዊስ ሚዙሪ የተወለደችው ታዋቂዋን
ጥበባት ትምህርት ክፍል በመግባት በተዋናይነትና ሲፈፅም የነበረውን የዘርና የቀለም ልዩነት መሠረት ፈረንሳዊ የሰበአዊ መብት ታጋይ፣ ዘፋኝ፣
በዳይክተርነት በባችለር ዲግሪ ተመረቀች፡፡ ኢትዮ ያደረገ ጭፍጨፋን ጭቆና በሚገባ የተረዳችው ዳንሰኛ፣ አክተርና የነፃነት ታጋይ የጀሰፒኒ
አይሪሻዊትዋ ሩት ነጋ ከ2007 ዓ.ም ጀምሮ ይህንን የትላንት የሚሊዮኖች ታሪክን ዛሬ ላለው ቤካር ሕይወትና ሥራ ላይ የሚያተኩር ፊልም
በአይራሽ የቲያትር ግሩፕ የፓን ቲያትር ቡድን የአዲሱ ትውልድ እንዲያውቀው ማድረግ ግድ ነው ላይ በመሪ ተዋናይነት እየሠራች ነው፡፡ ይኸው
ውስጥ የራሷን የሙያ አሻራ አሳርፋለች፡፡ ትላለች፡፡ ከጊዜ ወደ ጊዜ በመላው ዓለም የፊልም ከፍተኛ ባጀት የወጣበት የፊልም ሥራም በ2022
አፍቃሪያን ዘንድ ስሟ በመግነን ላይ የሚገኘው ሩት በሲኒማ ኢንዱስትሪው ከፍተኛ ተቀባይን ያገኛል፤
ሩት ነጋ ስለአስተዳደጓ ስትናገር “ከደዝሊን
ነጋ በ2005 “በኒል ጆርዳን ኮሬክፋስት ኦን ፑሉቶ” ተብሎ ተስፋ ተጥሎበታል፡፡ ዓይን አፋሯ ሩት ነጋ
ወጣ ብሎ በሚገኝ አነስተኛ ከተማ ሳድግ የቀለምና
በተሰኘ ፊልም ላይ አክተር ኾና በመሥራት ነው “ስለጥቁሮች፣ ስለ ሰብአዊ መብት ተከራካሪዎችና
የዘር ልዩነት የማይንፀባረቅበት ማኅበረሰብ ውስጥ
ከፊልም ኢንዱስትሪው የታወቁ የፊልም ሐያሲያን ስለ ነፃነት ታጋዮች የሚያወሱ ሥራዎች ላይ
በማደጌ ያጋጠመኝም ችግር አልነበረም ብዬ መዋሸት
ዳይሬክተሮች ጋራ የተዋወቀችው፡፡ መሥራት ያስደስተኛል፡፡ ማን ያውቃል አንድ
አልፈልግም፡፡ በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴዎቼ ላይ
ቀን ስለኢትዮጵያዊያን ሴቶች ጀግንነት የሚያወሳ
የሚያጋጥሙኝ የተሳሳቱ አመለካከቶች በዘረኝነት “Breakfast on Pluto” የተሰኘው ፊልም
ታሪክ ያለው ፊልም ላይ በተዋናይነት እሠራ
የተጠቃች ግብረመልሶች ያጋጥሙ ነበር፡፡ እነዚህን ዳይሬክተር አል ጆርዳን ሩት የተሰጣትን የሥራ
ይኾናል፡፡” ትላለች ስለሥራዎቿ ጥቅል ይዘት
እንደ አመጣጣቸው በጽናት መቋቋምና የራስ ድርሻ በሚገባ መሸፈን ከመቻልዋ በተጨማሪ
ስታብራራ፡፡

25
ዓለምማህደር
ከታሪክ አቀፍ
ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ፣
ሳቤርጂሎ፣ ኢጣሊያዊው
ብሩክ መኮንን
ሐኪም ከኢትዮጵያ አርበኞች ጋር
የ
ሲሲሊ ተወላጁ ኢጣሊያዊ ሐኪም ጎልማሶች ጋር ለአደን ለኹለት ቀናት ያህል ተያያዘው፡፡ በድንገት ደብዛውን ያጠፋው
ወደ ኢትዮጵያ እንደመጣ ነበር ከከተማ ርቆ የመሔድ ልምድ ነበረው፡፡ ይህን ሐኪም ሳቫሪዬ አርበኞችን ተቀላቅሎ ነፍጥ
በሀገሪቱና በሕዝቧ ፍቅር የወደቀው፡ ኢጣሊያዊ ሐኪም የተግባቡት ኢትዮጵያውያን ጨብጦ እየተዋጋቸው መኾኑን ያረጋገጡት
፡ በሙያው በአንድ የኢጣሊያ ሆስፒታል እንዳመናቸው አምነውት በአካባቢው ኢጣሊያዊያን የጦር አዛዦች ኢጣሊያዊውን
ለዓመታት ያካበተው የሥራ ልምድ የሚንቀሳቀሱ አርበኞች ጋር ግንኙነት ሐኪም ከእነ ሕይወቱ ይዞ ለሚያስረክባቸው
በባልደረቦቹ እጅግ ተወዳጅ አድርጎታል፡፡ እንዳላቸው እስከመንገር ደርሰው ነበር፡፡ ጠቀም ያለ የገንዘብ ሽልማት እንደሚሰጡ
ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ በ1900 ነው የተወለደው፡፡ በዚህም አርበኞቹ በተለያዩ ጊዜያት በኢጣሊያ ማስታወቂያ አስነገሩ፡፡ ሁኔታው ያሳሰባቸው
ሀገሩን ለቆ ወደ ኢትዮጵያ የመጣው የኢጣሊያ ጦር ላይ በሚሠነዘሩት ጥቃት ወቅት ቆስለው ባላንባራስ ዳኛቸው በዳኔ ሳቫሪዬን ጨምሮ
ፋሺስት ኃይል ሊያስፈፅመው የሚንቀሳቀሰውን ወደተደበቁበት ሥፍራ ሁሉ እየወሰዱት ከአርበኞች ጋራ ባደረጉት ምክክር በአካባቢው
የቅኝ ግዛት ሕልሙን ለማሳካት ሳይኾን ወላጅ ቁስለኞቹን እንዲያክም ያደርጉ ነበር፡፡ አንዳንድ በገንዘብ ፍቅር የተለከፉ ለኢጣሊያ
እናቱን በሞት በማጣቱና ገና ከሀዘኑ ሳይጠግግ ያደሩ ባንዶች ሐኪማቸውን በድንገት ይዘው
አባቱ ሌላ ሴት በማግባቱና ከእንጀራ እናቱ “ሕክምና ዘር፣ ቀለምና ዜግነት የለውም”
ለኢጣሊያ ጦር ያስዙብናል የሚል ስጋት
ጋራ ሊስማማ ባለመቻሉ ነበር፡፡ የሚለው ሳቫሪዬ “በድብቅ በአካባቢው
እንዳደረባቸው በመግለፅ ወደ ሰሜን ሸዋ ተሻግሮ
ከሚንቀሳቀሰው አርበኞች ጋር ይገናኛል”
በሕይወቱ ደስተኛ ያለመኾኑን የተረዳው በራስ አበበ አረጋይ ከሚመራው የአርበኞች ጦር
የሚል ጥቆማ ያገኙ ኢጣሊያዊያን ሹማምንት
ወንድሙ ጁስፔ ሳቤርጂሎ በሰሜን ሸዋ ፍቼ ጋራ እንዲቀላቀል ወሰኑ፡፡
እያንዳንዱ እንቅስቃሴውን በዓይነ ቁራኛ
ከተማ ውስጥ በሚገኝ የሕክምና ማዕከል ይከታተሉት ነበር፡፡ በዚያው ሰሞን በኢጣሊያን በውሳኔው መሠረት ሐኪም ሳቫሪዬ
እንዲሠራ ሁኔታዎችን አመቻቸለት፡፡ ጦር ሠፈር ላይ ድንገተኛ ማጥቃት ሰንዝሮ ባላንባራስ ዳኛቸው በዳኔን አርበኞቹንና
ኢትዮጵያ በኢጣሊያ ጦር በኃይል በተያዘች ከፍተኛ ኪሳራ አድርሶ ያፈገፈገው የአርበኞች ጓደኞቹን ተሰናብቶ ወደ ሰሜን ሸዋ መንዝ ላሎ
በኹለተኛው ዓመት በምፅዋ በኩል አድርጎ ኃይል በማጥቃት ላይ እያለ በተደረገው የተኩስ ምድር ወደሚገኙት ከራስ አበበ አረጋይ ጦር
ወደ ኢትዮጵያ የመጣው ሳቤርጂሎ ለሳምንት ልውውጥ ክፉኛ ቆስሎ የነበረው አርበኛ ንጉሴ ጋር ተቀላቀለ፡፡ ከራስ አበበ አረጋይ አባገስጥ
ከወንድሙ ጋር በአዲስ አበባ ከቆየ በኋላ ፍቼ ወልደሰማያትን ኢጣሊያዊው ሐኪም ሳቫሪዬ ጋር በሰሜን ሸዋ በመንዝ፣ በቡልጋ፣ በጅሁር፣
ሄዱ፡፡ እዚያ በሚገኘው “ኮሚስሪያቶ ሲቪሊያ” እየተመላለሰ አክሞ አካል ጉዳተኛ እንዳይኾን በጅሩ፣ በእንሳሮና የተለያዩ አካባቢዎች
በተባለ የኢጣሊያ ጦር ሠፈር ውስጥ በሚገኝ አዳነው፡፡ በመንቀሳቀስ በሕክምና ሙያው አገልግሎት
ክሊኒክ ውስጥ ተመድቦም ሥራ ይጀምራል፡፡ መሥጠቱን በትጋት የተያያዘው ጣልያናዊ
በዚህ የተነሳ የውስጥ አርበኛና የእኛ ሐኪም ሐኪምን ፅናትና ታማኝነት የተረዱት ራስ
በፍቼ እንዲኹም በአምቦ ከተሞች በሚገኙ እየተባለ ግጥም ይገጠምለትና ይዘፈንለት አበበ አረጋይ የባላባት ልጅ የኾነውና ወንድሟ
የሕክምና ክሊኒኮች በመዘዋወር በነፃነት ማሲንቆም ይገዘገዝለት ጀመር፡፡ ወቅቱ ባለሟላቸው የኾነችውን አስቻለች ባሻህወንድ
የሕክምና ሥራውን ይሠራ የነበረው ሐኪም የኢጣሊያን የቀኝ ግዛቶች ሚኒስቴር መሥሪያ ከተባለች ጉብል ጋር አጋቡት፡፡ በራስ አበበ
ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ በጥቁር ሸሚዝ ለባሾች ቤት በሥራ ላይ የዋለውን ፋሺስታዊ ድንጋጌን አረጋይ ጦር ውስጥ ብቸኛውም አውሮፓዊ
የፋሺስት ርዕዮት አቀንቃኝ በኾኑ የኢጣሊያን የጣሱ ከሀገሬው ሕዝብ ጋር ወዳጅነትና የፍቅር ኾኖ ለ2 ዓመታት በተለያዩ ዐውደ ውጊያዎች
ጦር ኃይል ባልደረቦች በጥርጣሬ ይታይ ነበር፡ ግንኙነት የመሠረቱ ኢጣሊያውያን አስቸኳይ የቆሰሉ አርበኞችን ሲያክምና ሲጠግን አሳለፈ፡፡
፡ በአንድ ዓመት ውስጥ በአደረገው ጥረት ግዳጆችን አቋርጠው ወደ ኢጣሊያ እንዲመለሱ
ኦሮምኛና አማርኛ ቋንቋዎችን መናገርና በ1933 የአምስቱ ዓመት የኢጣሊያ
የተላለፈ ትዕዛዝን በሥራ ላይ የዋለበት ነበር፡፡
መስማት ቻለ፡፡ ሳቫሪያ በአካባቢው ከሚኖሩ ፋሺስት ኢትዮጵያን ቀኝ መግዛት ሕልም ከሽፎ
በመኾኑም አንድ ዓመት በአምቦ የኖረው ሳቫሪዬ
ሕዝቦች ጋር በመሠረተው ቀረቤታ የእረፍቱን ከኢትዮጵያ ስትባረር ዞማ ፀጉሩን አጨፍሮ
ወደ ሀገራቸው እንዲመለሱ ከተወሰነባቸው
ጊዜያት ከነዚሁ የአካባቢው ነዋሪዎች ጋር ወደ ሹርባ የተሠራው ኢጣሊያናዊው ሐኪም ሳቫሪዬ
ኢጣሊያውያን አንዱ ነበር፡፡
ወንጪና ደንዲ ሐይቅ በአካባቢው ወዳለ ደን ከሌሎች አርበኞች ጋር በድል አድራጊነት ወደ
በማቅናት ዓሣ በማስገር በአደን ሥራ ላይ “በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ” እንዲሉ አዲስ አበባ ገባ፡፡ እንደማንኛውም ኢትዮጵያዊ
ተሰማርቶ ያሣልፍ ነበር፡፡ አርበኛ ንጉሴ ወልደሰማያትን እየተመላለሰ አርበኛ በድል አድራጊነቱ በፍፁም ተደስቶ ነበር፡
አክሞ የማዳኑ ሚስጥርን ለኢጣሊያ ባደሩ ፡ ለኢትዮጵያ ነፃነት የበኩሉን ድርሻ በመወጣቱ
የፋሺስት ፓርቲ በየትኛውም የቅኝ ግዛቱ ባንዶች አማካኝነት አለቆቹ ዘንድ ደረሰ፡፡ እዚህ ኢትዮጵያ ውስጥ ከባለቤቱ ጋር ለመኖር
ውስጥ የሚገኙ ኢጣሊያውያን ከቅኝ ግዛት የኢጣሊያ ጦር አዛዦችም ሳቫሪዬ አፍንጫቸው ወሰነ፡፡ ራስ አበበ አረጋይ ኢጣሊያዊው
ሀገሩ ዜጎች ጋር የተለየ ግንኙነት ለመሥራት ሥር ኾኖ ከጠላታቸው ጋራ አብሮ እየፈፀመ ሐኪማቸውን በአዲስ መልክ ለተቋቋመው
አይቻልም፡፡ ግንኙነቱ የጌታና የሎሌ እንጂ ያለው ተግባር እጅግ አስቆጣቸው፡፡ በድንገትም የኢትዮጵያ ጦርኃይል በሕክምና እንዲያገለግል
የአቻ ለአቻ መኾን የለበትም ሲል የወጣውን ሳቫሪዬን በቁጥጥር ሥር አውለው ወደሀገሩ በአንዱ ተቋም በኃላፊነት መደቡት፡፡
ድንጋጌ ሐኪም ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ ፈፅሞ ለመመለስ ወሰኑ፡፡ ይህ ወሬ ከተረጋገጠ ምንጭ
አይቀብለውም ነበር፡፡ በዚህም በእረፍቱ ሰዓት ከዓመታት የጦር ሚኒስቴር ቆይታ በኋላ
የደረሰው ኢጣሊያዊው ሐኪም ጥቂት የሕክምና
ብዙውን ጊዜውን የሚያሳልፈው ከአካባቢው ወደ ጎጃም ጠቅላይ ግዛት ተዘዋውሮ በቡሬ፣
መገልገያ መሣሪያዎቹን መድኃኒት በመያዝ
ኮረዶችና ወጣቶች ጋራ ነበር፡፡ በሕክምና ወንበራ፣ ባሕርዳር፣ ሞጣና ፍኖተ ሰላም
ቅሌን ጨርቄን ሳይል ወደማያውቃቸው
ሙያው የተመሰገነ የተዋጣላት በመኾኑ እየተዘዋወረ የሕክምና መስጫ ተቋማት ውስጥ
ኢትዮጵያውያን አርበኞች ዘንድ በማምራት
በአካባቢው ሕዝብ ዘንድ ከፍተኛ ተወዳጅነትንና በተለያዩ ኃላፊነቶች አገልግሏል፡፡ ከአስቻለች
ከአርበኞቹ ጋር ተቀላቀለ፡፡
አመኔታን አትርፎ ነበር፡፡ ሳቫሪዬ ከሀገሬው ባሻህወንድ ጋራ የነበረው ትዳር ልጅ መውለድ
ሕዝብ ጋር የመሠረተው ወዳጅነት ልክ ኢጣሊያዊ ሐኪም በባላንባራስ ዳኛቸው ባለመቻላቸው ፈርሶ ወ/ሮ ስሜነሽ ከተባለች
እንዳልኾነ የሚገልጽ ማስጠንቀቂያ ከአለቆቹ በዳኔ የሚመሩት የአርበኞች ንቅናቄ ውስጥ ጎጃሜ ጋር ተጋብቶ ስድስት ልጆችን አፍርቷል፡
ይደርሰው ነበር፡፡ አባል ኾኖ በሕክምና ሙያው ለወራት እያገለገለ ፡ ጣልያናዊው ሐኪም ሳቫሪዬ ሳቤርጂሎ በ74
አንዳንዴም በውጊያ ላይ እየተሣተፈ እንደ አንድ ዓመታቸው ደብረማርቆስ ከተማ ከዚህ ዓለም
በተደጋጋሚ ከአካባቢው ነዋሪ ወጣቶች ኢትዮጵያዊ አርበኛ ከወገኖቹ ጋር መፋለምን በሞት ሊለዩ ችለዋል፡፡

2013ዓ.ም
ዓ.ም
26
የብዕር አሳንሰር
‹‹ተናድጄም አላባራ
አላባራ!...››
!...››
‹‹አዎ እሱን ነው፡፡… እና አንተን እሱ እውነቱን የምመለከተው፣ ሐቁን የምመዝነው ሆኖ
ቢይዝህና…›› ሲሰማኝ፤ ሕመምሽ በጥልቁና ያለፋታ… ዕረፍት
ሠሎሞን ለማ ገመቹ. ነስቶ ያመኛል፡፡ ‹‹የጠላሽ ይጠላ! ብድሩ ይድረሰው››
‹‹ወግድ!... ቢይዝህና ምን?››
እንዳልተባለልሽ፤ አንቺን በመጥላት መንፈስ የተነዳ
‹‹ያው ኤድስ ይዞህ ኖሮ… ዛሬ ማምሻውን የዘመን ዕዳሽ የገዛ ወገኖቹን እያሳደደብሽ ነው፡፡
አንተ ሞተህ…››
እኔ እንደምሰማው… ሰው እንደሚነግረኝ… ሌላው ቀርቶ የተበደለው፣ የተቀማው፣
‹‹ኧርገኝ… አንተ ሰው! ጭራሽ በሽታው ይዞኝ
የተዘረፈው፣ በሃገሩ ሃገር አልባ የሆነው፣ በወገኖቹ
ቀን እንደሚያራዠኝ… ኖሮ ሞት የምፈራ አርገኸኝ…››
መሀል እንደ ባይተዋር የተቆጠረው፤ ሕፃናቱን፣
ሌት እንደሚያቃዠኝ… ‹‹አይደለም!... አንተ ዛሬ ሌቱን ሞተህ…›› ታዳጊውን፣ ወጣቱን፣ ጎልማሳውን፣ ያለ ፆታ
‹‹ዕኮ እኔ ዛሬ ሌቱን ሞቼ!…›› ልዩነት መጠሪያ ስሙ፣ ቋንቋው… ‹‹አይፈለግም››
ያ ከዚያ ይገላል… ይህ ከዚህ ይሞታል…
‹‹ልክ አንተ በሞትክበት ሌሊት ማግስት የኤድስ ከተባለው ወገን በመሆኑ፤ የተገደለው፣
ያ ከዚያ ተጠምቷል…. መድኃኒት ቢገኝ፤ ምን ይሰማሃል?›› የተጨፈጨፈው ወገን… ‹‹ለምን እንዲህ ይደረጋል!
አይበቃም ወይ!...›› ብሎ ድምፁን በማሰማቱ…
እዚህ ያለውን ‹‹ዳኛ›› ውስኪ አስክሮታል… ‹‹እኔን ነው?...›› ‹‹ዝም ብለህ አትሞትም ወይ? እንዳረግንህ
መ
ለስ ብዬ ሳሰላስላቸው በእጅጉ ‹‹አዎ አንተን…›› አትሆንም ወይ?...›› በሚል ትምክህት መሰለኝ፤
የሚገርሙኝ የሲላ ብዙ ጨዋታዎች ‹‹እኔ ስሰቃይ ኖሬ! ደሞ ዛሬ ሞቼ ነገ ምዳኒቱ ኡኡታውን ማሰማቱ፣ ኧረ ተዉኝ.. ብሎ ማለቱ፤
አሉ፡፡ በመልካም ቃላት ቢሳሉ ዕፁብ ቢገኝ!…›› እንደ ነውር የተቆጠረበት ሰዓት ላይ መድረሳችን
ድንቅ የሚባል ወግ የሚወጣቸው፡፡ እንደ ሲላ ሳይሆን አይቀርም… ‹‹እንዲህ ዓይነቱን የፈጠጠ
አንደበተ-ጥዑም ሰው በአደባባይ ቢናገራቸው ‹‹አፍ ‹‹አዎ እንደዚያ ቢሆን… ምን ይሰማሃል?...››
የለቅሶ ቅሚያ ወይም የአትጩሁ ባይነት ‹ዕሮሮ›
ያስከፍታሉ›› ወላ ያስተምራሉ የሚባሉ፡፡ ጸግሽ የእነ ‹‹ኧርገኝ!... እንዲያማ ከሆነ?... ተናድጄም በሞትኩ ማግስት ዕንኳ ድንገት ብሰማ ‹ተናድጄም
ሲላ ዘመድ ነበር፡፡ ሲላ የአብሮ አደግ ወዳጃችን ቅፅል አላባራ!›› አለ ጸግሽ፡፡ አላባራ› ለማለት የሚያስገድደው፡፡
ስም ነው፡፡ ከእሱ ጨዋታዎች መሀል፤ ከቅርብ እነዚህን የመሰሉ ጨዋታዎች ዓይነት ሃገሬ ግን ሃገሬ ኢትዮጵያ አሁን ባለሽበት ሁኔታ
ዘመዱ ከጸግሽ የሕይወት ገጠመኝ… የሚንደረደሩት እና ልጆቿ፣ ፖለቲከኞቹና ‹‹የረቀቅን ፖለቲከኞች ‹‹ደህና ነሽ ወይ?...›› ብሎ አንቺን መጠየቁ አግባብ
ኢምንት አይደሉም፡፡ ከነዚያ ጨዋታዎች ውስጥ ነን…›› ባዮቿ የሚጫወቱ ይመስለኛል፡፡ የጅል አይመስለኝም፡፡ ሁለመናሽ የኃዘን ማቅ ለብሶ
ነፍሱን ይማረውና ‹‹ጸግሽ እንዲህ ብሎ ነበር…›› አይሉት የብልጥ፣ የአስተዋይና የአመዛዛኝ አይሉት የምትታይ ነው የሚመስለው፡፡ ‹‹ለምተሻል…››
ተብሎ የሚጀመረውንና ‹‹ተናድጄም አላባራ›› ባወጣው ያውጣ ዓይነት ጨዋታ ‹‹በኢትዮጵያ ጉዳይ ቢባልም፤ በሐሣብ ደረጃ፣ በተረጋጋ መንፈስ ደረጃ፣
የሚለውን ለዛሬው ተውሼአለሁ፡፡ እኛ ነን የሚያገባን›› ባዮች ጨምደው የያዙት መስሎ በአስተማማኝና ተስፋን በሚያሰንቅ ድርጊቶች
ወቅቱ ልክ እንደ ዛሬው ኮቪድ 19፤ ኤች አይ ይታየኛል፡፡ ከፈሰሰ ወዲያ የማይታፈስ፣ ከጎበጠ መመዘኛ፤ የመልማትሽ ጅምር በሽንቁሩ ዕንኳ
ቪ ኤድስ አሳሳቢና ገዳይ በሽታ መሆኑ የሚነገርበት ወዲህ የማይቃና፣ ከደረቀ በኋላ የማይለመልም፣ አይታይም፡፡ ‹‹ሱባዔ ተገብቷል፣ ዱአው እየተደረገ
ነበር፡፡ ከዕለታት በአንደኛው ቀን ኑሮ ያጎሰቆለውና የተሰለቻቹበት፣ የማይደማመጡበት፣ ይልቁንም ነው…›› ቢባልም፤ ከወደ ላይ ፈጣሪ ሱባዔና
ቋሚ ወይም ወር የምትዘልቅ… ወዳጅ የሌለው፣ የሚደነቋቆሩበት፤ እንደማይተማመን ባልንጀራ ዱአውን ስለመቀበሉ፤ አንዳች ምልክት ከዕለት ዕለት
ክሳቱና ግርጣቱ የሚያሳጣው ጸግሽ፤ እንደው… በየወንዙ የሚማማሉበት… ዓይነት የሚያታክት ድካማችንና ስንፍናችን፣ ክፋታችንና ታካችነታችን…
‹‹ሴት ፍለጋ ሰባተኛም፣ ቱሪስት ሆቴል ጀርባም፣ ወግ፤ የኢትዮጵያን ጉዳይ ‹‹ወሳኝ…›› የሚባሉ ወንድሞቻችንን በተግባር እንደ ራሳችን አድርገን
ካዛንቺስም፣ መሿለኪያም…. ሲንጠራወዝ ይገኛል፡ ሰዎች የያዙ ሆኖ ይሰማኛል፡፡ ለመውደድ ከሚስተዋልብን ቸልተኝነት አንፃር
፡ እንደዛ ዓይነት ቦታዎች ደርሶ ሲመለስ፣ ከአንዷ አንድ ጊዜ… ማለትም ከጥር 11 እስከ ጥር አንዳች ምልክት አይታይም፡፡
ኩራዝ ቤት ግራ ቀኝ ሾፍትሮ… ዘው ሲል፣ እንደ 22 ቀን 2010 ዓ.ም በሰሜን ወሎ በተለይም እንደ ዕሪያ ወደትፋታችን እየተመለስን፣ ጭራሽ
ድስት ገልባጭ ድመት… ፈትለክ ብሎ ሲወጣ በወልዲያና ቆቦ… እየሆነ ስለነበረው ነገር በእጅጉ ብዙ ብዙ መታረጃ ካራችንን እየሳልን፣ መሰናከያ
ታይቷል›› ተብሎ የሚታማው ጸጋዬ፤ እንደለመደው አዝኜ፤ ከፍ ሲል ከመንደርደሪያው ያነበባችሁትን ጉድጓዳችንን በጥልቁ እየቆፈርን፣ አንደኛችን
ድንገተኛ ጥያቄ ይቀርብልታል፡፡ ስንኝ ቋጥሬ ነበር፡፡ አሁን ደግሞ እጅግ ሰፊና ጥልቅ በሌላችን ላይ በግልጽ በአደባባይ ጭምር እያሸመቅን
ጥያቄ አቅራቢዎቹ ሲላና የእሱን ቅፅበታዊ፣ ተስፋ በተጣለበት ‹‹ለውጥ›› ማግስት፤ ከምር ሲሆን መሆኑን እያወቅን ያላወቅን መስለን መታየታችን…
ግድ-የለሽና ሳቅ የሚያጭሩ መልሶችችን ከሚፈልጉት በመስማታችን ብቻ ሳይሆን በማየታችን፤ ይኸው ወይም አቅለን መመልከታችን ጭምር ይመስለኛል፤
የሲላ ቤተሰቦች መካከል አንደኛቸው ሊሆኑ ይችላሉ:: በሕይወት ሳለን ‹‹ተናድጄም አላባራ…›› የሚያሰኝ፤ እንደ ጸግሽ ቀልድ ‹‹እንዲህ ከሆነማ ተናድጄም
እጅግ አርድ አንቀጥቅጥ የሆነ፣ ደግሞም ግራ አላባራ…›› የሚያሰኘው፤ ሟች የሆነን ሰው ሁሉ፡፡
‹‹ጸግሽ እንዴት ውለሃል?›› ከመጋባት አልፈን… የነገን የተሻለ ቀን ሳይሆን
‹‹መቸም!... ይኸው አለሁም አይደል ደግ ነኝ›› በይበልጥ የሚከፋ የሚመስል፣ ወይም ለእስከዛሬው አሁን የፍርሃት ጸጥታ የመንገሱን ያህል፤
አናዳጅ ተግባር ሁሉ በቅርቡ አስተማማኝ መፍትኄ ከግራ ቀኙ ማዶ ተኩሱ ይሰማል፡፡ ተኩስ የሚባለው
‹‹ምን ማለትህ ነው? ብትኖርም አይደል በቀጥታ፣ በያለንበት፤ ‹‹እኛ ኢትዮጵያውያን!
የማይገኝለት ስለመሆኑ የሂደቶቹን ቀጣይነት
የጠየቅንህ፤ ደሞ ደግ ነኝ የምትል ማን በንፍገት ቁርጠኛ ታጋዮች፤ ለአፍሪካ ነፃነት ተቆርቋሪ
ግምት ውስጥ እያስገባን፤ ኑሮ አይሉት የሰቀቀን
ጠርጥሮህ ያውቃል? አንተና ደጃዝማች አያሌው ሟቾች›› የነበርን በቀጥታ የምንሰማው፣ ወገናችንን
ኑሮ ኖርን… እየተባባልን ነው፡፡
ብሩ መቸም ከደግነታችሁ የተነሳ የማታውሱት ነገር የሚጥለውና የሚቀጥፈው ብቻ አይደለም፡፡
የለም፡፡…›› ነገስ በእነ አጣዬ ጅማ… ምሣሌ፤ ምን የተሻለ የተጧጧፈው ተኩስ አለመደማመጥ፣ ከአንተ ወገን
ቀን፣ ምን ሊጨበጥ የሚችል ተስፋ ነው የሚኖረው? ሟችነት ይልቅ… የእኔ ወገን ተወንጃይነት ወይም
‹‹አሁን ዙሪያ ዙሪያውን ተውና… ምን ሽተህ
እንዲህ እንደ ሰሞኑ ተከታታይና ተደራራቢ ‹‹ገዳይ ጨፍጫፊ ነው…›› መባል ክብረ-ነክ ነው
ነው ደህና መዋሌን እያወቅክ ‹እንዴት ውለሃል?›
ሁኔታ ድርጊት አስገዳጅነት፤ ነገን ያለ ስጋት እያሉ ዱታ! ነኝ ባይነቱ ነው፡፡ ለዚህን መሰሉም
ብለህ ምትጠቃቀስብኝ? ወይ የኩርማን እንጀራ
ስለመቀጠላችን፣ በሰላም ወጥተን ስለመግባታችን መጥፎ የዘመን ዐመል ዳኛ መጥፋቱም ነው፡፡
ተመፅዋች መሆን!...››
ምን ዋስትና አለን? አሁን ባለንበት መልክ-የለሽ…
‹‹ጸግሽ ምሬቱን ተወውና… አንድ ነገር ሁኔታ፤ የሚሞት ሰው ዕንኳ በሞቱ ስለ ነገ ጥሩ ደግሞ ዕሪታውም በርክቷል፡፡ የበረከተው
ልጠይቅህ?›› በመስማቱ ከሕይወት አልባው ዓለም ተመልሶ ዕሪታም ከተገዳይ ወገን ብቻ ሳይሆን ‹‹ገዳይ
እጅግ የሚያስደስተው የልባዊ ወንድማማችነትና ነው›› ተብሎ ስሙ ከሚጠራው ወገን በኩል
‹‹ዕኮ ለጥቅ…›› ‹‹እንዴት በገዳይነት ስሜ ይነሳል?!...›› ባይነቱንም
እህትማማችነት ጊዜ መምጣቱን በመረዳት ‹‹ዋ
‹‹ይህንን የሰሞኑን በሽታ ታውቀውማለህ ለዚህ ነበር እንዴ የሞትኩት… እንዴት ያናድዳል?! የሚያካትት ነው፡፡ እና ይህ ሁሉ ዚቅ፣ ይህ ሁሉ
አይደል?›› ምነው ባልሞትኩ ኖሮ? እንዲህ ሊሆን መቻሉን የተገራፊና የገራፊው ጅራፍ ጩኸት…፤ ሰው ሆኖ
ባውቀው? ተናድጄም አላባራ!...›› እያለ የሕይወትን ሰውን እንደ ሰው ብቻ ለሚመለከት ሰው፤ ንዴቱ
‹‹አይ ጅሎ አላውቀው ኖሬ!?... ከማሰልጠኛ
ከንቱ ስላቅ መልሶ የሚሳለቅበትን ሁኔታ ለመናፈቅ እንዳያባራ፣ ብስጭቱ እንዲጋጋል፣ የሰላም ያለህ፣
ጣቢያ እስከ አይሻ ደወሌ… ስሰማው የኖርኩትን?››
መገደዳችን ይሆንን? የወንድማማችነት ያለህ! የጋራ ቤታችን የእናት
‹‹ካወቅከውማ ድንቅ…›› ኢትዮጵያ መቃጠልና መንደድ ያለህ!.... የሚያሰኝ
ግን ሃገሬ እንደምን ነሽ? ሁለ ነገሩን ሳስበው ነው፡፡ ልቦናችንን ወደ ፍቅር ሐሣብ ይመልስ
‹‹ኤልሱንም አይደል የምትል?...›› ከመጥበሻው ወደ እሳቱ እየሄድሽ ይመስለኛል፡፡ እንደዛ ፈጣሪ፡፡….

27
ቢዝነስ ዜናዎች
የቱርክ ዓለምአቀፍ የንግድና ኢንዱስትሪ ማህበር በኢትዮጵያ ቅርንጫፉን ሊከፍት ነው

የቱርክ አለም አቀፍ የንግድና ኢንዱስትሪ የኢትዮጵያ ነጋዴዎችና የኢንዱስትሪ የሚከፈተው የኢትዮጵያ ቅርንጫፍ ጽህፈት
ማህበር (ሙሲአድ) በኢትዮጵያ ቅርጫፍ መስሪያ ባለቤቶችን የዚህ ግዙፍ ማህበር አባል ቤት በቱርክና በኢትዮጵያ መካከል ያለውን
ቤቱን ለመክፈት የሚያስችለውን ዝግጅት ማድረግ የማህበሩ ቀዳሚ ስራ እንደሚሆንም የንግድ እና የኢንቨስትመንት ደረጃ በእጅጉ
ማጠናቀቁን የማህበሩ የኢትዮጵያ ተወካይ አብራርተዋል፡፡ ማህበሩ በአባላቱ ዘንድ እምነት እንደሚያሻሽል እርግጠኛ እንደሆኑም ገልጸዋል፡
አስታወቁ፡፡ እንደ ተወካዩ ኦጉዝ ኦቲክ ገለጻ፤ የሚጣልበት እንዲሆንና ጥራት ያለው የንግድ ፡ ቱርክ በኢትዮጵያ ያላት ኢንቨስትመንት
በኢትዮጵያ ቅርጫፍ መከፈቱ የሁለቱ አገሮች ግንኙነቶችን ለማስቀጠል ተግቶ እንደሚሰራ በአሁኑ ወቅት ወደ 2 ነጥብ 5 ቢሊዮን ዶላር
የዘርፉ ግንኙነት እንዲጠናከር የራሱን አስተዋጽኦ አስታውቀዋል፡፡ ወደ ማህበሩ በአባልነት ደርሷል፡፡ በቱርክና በኢትዮጵያ መካከል ዓመታዊ
ያደርጋል። ማህበሩ በ98 አገራት 11ሺህ የሚቀላቀሉ የኢትዮጵያዊያን የንግድ ደርጅቶችና የሁለትዮሽ የንግድ ልውውጥ 650 ሚሊዮን
አባለት እንዳሉት ጠቁመው፤ በኢትዮጵያም ነጋዴዎችን ይህን ታሳቢ ባደረገ መልኩ ዶላር ነው፡፡ ኢትዮጵያ የግብርና ምርቶችን
በሁለቱ አገራትን የጋራ የጥቅም ግንኙነት ላይ ተግባራቸውን በአግባቡና በጥራት መወጣት ወደ ቱርክ ስትልክ ቱርክ ደግሞ ማሽነሪ፣
ተመስርተው እንደሚሰሩ መግለጻቸውን የቱርኩ የሚችሉትን በመለየት አባል የማድረግ ስራው ብረታብረትና ሌሎች ምርቶችን ወደ ኢትዮጵያ
የዜና አገልግሎት አናዶሉ ዘግቧል። እንደሚከናውን አስረድተዋል፡፡ ትልካለች።
ጣና በለስ ቁጥር አንድ የስኳር ፋብሪካ የሙከራ ምርት ሊጀምር ነው

የጣና በለስ ቁጥር አንድ የስኳር ፋብሪካ በቀጣዩ ግንቦት የመጀመሪያ ቀናት
የሙከራ ምርት ለማምረት ዝግጅት ማድረጉን አስታወቀ፡፡ የፋብሪካው ዋና ሥራ
አስኪያጅ አቶ አንተነህ አሰጌ ፋብሪካው በቀጣይ ግንቦት ወር መጀመሪያ ቀናት
የሙከራ ምርት ለማምረት ወሳኝ ምእራፍ ላይ ነው ብለዋል፡፡ በኮሮና ቫይረስ
ወረርሽኝ እና የውጭ ምንዛሬ እጥረት ምክንያት ግንባታው መጓተቱ የተገለጸው
የጣና በለስ ስኳር ፋብሪካ ያሉበት ችግሮችን በማስተካከል ሥራዎች እየተከናወኑ
መሆኑን ገልጸዋል፡፡ የጣና በለስ ቁጥር አንድ የስኳር ፋብሪካ ግንባታ 87
በመቶ መድረሱም ተገልጿል፡፡ ዋና ሥራ አስኪያጁ የፋብሪካው የሙከራ ምርት
ተከትሎ ቀሪ ሥራዎችን በማጠናቀቅ በ2014 ዓ.ም ታኅሣሥ ወር ወደ መደበኛ
የማምረት ሥራ ለመግባት አቅደው እየሠሩ መሆኑን አመላክተዋል፡፡ ለሙከራ
ምርት ሂደት 4 ሺህ ሄክታር አገዳ እየለማ መሆኑንም ገልጸዋል፡፡ ወደ መደበኛ
ምርት ሲገባም የግብዓት እጥረት እንዳይገጥም እየተሠራ እንደሚገኝ ዋና ሥራ
አስኪያጁ መግለጻቸውን አሚኮ ዘግቧል፡፡
የብር ኖት ቅያሬ በስኬት

መከናወኑ ተገለጸ
ስኬታማ የብር ኖት ቅያሬ ክንውን መካሄዱን የኢትዮጵያ ብሔራዊ
ባንክ አስታውቋል። ባንኩ የብር ቅያሬ ክንውኑ በስኬት መጠናቀቁን ተከትሎ
የእውቅናና ምስጋና መርሀግብር እየተካሄደ ነው። የብር ቅያሬው የኢትዮጵያን
ኢኮኖሚ ችግርና የእዳ ጫና ያቃለለ እንደሆነ ተነግሯል። ይህን ተከትሎ
እስከ ሚያዝያ አጋማሽ ድረስ 7 ነጥብ2 ሚሊየን ዜጎች አካውንት የከፈቱ
ሲሆን፤ ከ126 ቢሊየን ብር በላይ ገንዘብ ወደ ባንክ ስርዓት መግባት ችሏል።
በተጨማሪም ከ185 ቢሊየን ብር በላይ አዲሱ ብር ተሰራጭቷል። ለስኬታማ
የብር ቅየራ ክንውን እገዛ ላደረጉ የእውቅናና ምስጋና መርሀግብር ላይ
የተለያዩ ባለድርሻ አካላት ተሳትፈዋል።
የኢትዮጵያ ምርት ገበያ ቴፒ ንግድ ባንክ በዘጠኝ ወራት 13 ነጥብ 4

ቅርንጫፍ ከፈተ ቢሊየን ብር አተረፈ
የኢትዮጵያ ምርት ገበያ ከ15 ሚሊየን ብር በላይ ወጪ በደቡብ ብሔር፥ የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ባለፉት ዘጠኝ ወራት 13 ነጥብ 4 ቢሊየን
ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ክልል በሸካ ዞን ቴፒ ያስገነባውን ቅርንጫፍ ከፈተ። ብር ትርፍ ማግኘቱን አስታወቀ፡፡ የባንኩ ፕሬዝዳንት አቶ አቤ ሳኖ ባለፉት
ቅርንጫፉ አቶ አንተነህ ፍቃዱ በምክትል ርዕሰ መስተዳድር ማዕረግ፥ የደቡብ ዘጠኝ ወራት 55 ነጥብ 8 ቢሊየን ብር በላይ ገቢ መገኘቱን ገልጸዋል፡፡ ባንኩ
ብሔር፥ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ክልል የግብርና ቢሮ ኃላፊና አምባሳደር ተደራሽቱን ለማስፋት ተቀማጭ ገንዘብን በማሳደግ ተጠቃሚ ደንበኞችን
ምስጋኑ አረጋ፤ የንግድና ኢንዱስትሪ ሚኒስትር ዲኤታ ተመርቆ ተከፍቷል። በማፍራት የመንቀሳቀሻ ገንዘብን በማሳደግ ረገድ አመርቂ ስራ መስራቱንም ነው
በቅርንጫፉ በሸካ ዞን ለሚገኙ አራት ወረዳዎችና በጋምቤላ ብሔራዊ ክልል ያስታወቀው፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ ተወዳዳሪ ለመሆን እያደረገ ያለውን ተሳትፎ
ማጃንግ ዞን ለሚገኙ ሁለት ወረዳዎች አገልግሎት ይሰጣል ተብሏል። በህዝብ እያጠናከረ መሆኑንም ፕሬዝዳንቱ ጠቅሰዋል፡፡ በቀጣይም በዘመናዊ ቴክኖሎጂ
ጥያቄ መሰረት የዚህ ቅርንጫፍ መከፈት በሁለቱ ዞኖች የሚገኙ አርሶ የሚያደርገውን እንቅስቃሴና ቅርጫፎችን ለማሳደግ ጠንክሮ እንደሚሰራ
አደሮችና አቅራቢዎች ምርታቸውን ወደ አቅራቢያ ቅርንጫፍ ለመውሰድ አስታውቋል፡፡ በተያያዘ ዜና የገቢዎች ሚኒስቴር በ2013 የበጀት ዓመት ከሐምሌ
የሚያደርጉትን ተጨማሪ ጉዞ በአማካይ በ130 ኪሎ ሜትር ይቀንሳል፡፡ እስከ መጋቢት 30 ባሉት ዘጠኝ ወራት ውስጥ 213.8 ቢሊዮን ብር በላይ
ሸካና ማጃንግ ዞኖች ከፍተኛ መጠን ያለው ቡና የሚመረትባቸው አካባቢዎች ለመሰብሰብ አቅዶ 212.4 ቢሊዮን ብር በላይ መሰብሰቡን አስታውቋል። በዚህም
በመሆናቸው የቅርንጫፉ መከፈት ጥራት ያለው ምርት ተመርቶ ለዓለም ሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ የእቅዱን 99.36% ለመፈፀም መቻሉን ነው የገቢዎች
ገበያ እንዲቀርብ አስተዋጽኦ ያደርጋል መባሉን ከምርት ገበያ ያገኘነው ሚኒስትሩ አቶ ላቀ አያሌው ያስታወቁት። ከ2012 በጀት ዓመት ጋር ሲነፃፀር
መረጃ ያመለክታል፡፡ የኢትዮጵያ ምርት ገበያ በሚዛን አማን ከተማም 24ኛ ከ29.2 ቢሊዮን ብር በላይ ወይም 15.95% ዕድገት እንዳለው ነው የተገለፀው።
ቅርንጫፉን ከፍቷል፡፡

2013ዓ.ም
ዓ.ም
28

Ghion 132 Cover

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ghion 132 Cover

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ቅፅ 2 ቁጥር 132 ቅዳሜ ሚያዚያ 23 ቀን 2013 ዓ.

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

አንቶኒ ብሊንከን ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ ጋር መወያየታቸው ተነገረ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

የመግለጫ ብዛት ሀቁን

አዘጋጅ የዝግጅት ክፍሉ አድራሻ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

“ወጣቱን ወደ ኢትዮጵያዊነቱ ለመመለስ ጦር

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ፕሮፌሰር ማሞ ሙጬ በደቡብ አፍሪካ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ሰላማችን በማን እጅ ነው?

ሰላም ኃላፊነት መቀበል ይጠይቃል። ሰላም አስቀድሞ የመጽሐፉን ክፍል ወደ ኋላ መለስ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ይገልጻሉ። ዘረኛ ፖሊሲ ለምሳሌ አንዱ ዘር ባሳለፍናቸው ሳምንታት መንግሥት የመግለጫ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ምርጫና የአብላጫ ድምፅ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

“ይህ የሚታየው ችግር ሁሉ እንደሚጠፋ

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ካቢኒ ውስጥ ከተሾሙት ኹለት ም/ጠቅላይ

“ሀገሩን ለማገልገል ያለው ፍላጎት ልዩ ነበር”

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

የአርቲስት መስፍን ጌታቸው

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ይህን ያውቁ ኖሯል

ማድያት • አሳማዎች ላብ አያልባቸውም፡፡

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

የአርቲስት መስፍን ጌታቸው

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

መስፍን ጌታቸው - አይረሴው

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

በማንነቴ የምኮራ ትውልደ

“እንዲህ ብናደርገው ይበልጥ ውብና ገላጭ ይኾን

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013 ዓ.ም

የቱርክ ዓለምአቀፍ የንግድና ኢንዱስትሪ ማህበር በኢትዮጵያ ቅርንጫፉን ሊከፍት ነው

ጣና በለስ ቁጥር አንድ የስኳር ፋብሪካ የሙከራ ምርት ሊጀምር ነው

የብር ኖት ቅያሬ በስኬት

የኢትዮጵያ ምርት ገበያ ቴፒ ንግድ ባንክ በዘጠኝ ወራት 13 ነጥብ 4

ግዮን ቁጥር 132 ሚያዚያ 2013

You might also like