Ñaët vaán ñeà

CHUYEÂN ÑEÀ 2
o Sự sụp ñổ của caùc coâng ty
o Loøng tin cuûa coâng chuùng bò suït giaûm
ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP VÀ o Naâng cao traùch nhieäm cuûa KTV
TRÁCH NHIÊM KIỂM TOÁN o Naâng cao ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
VIÊN

GV: T.T. Giang Taân

1 2

Noäi dung
Mục tieâu
o Hieåu ñöôïc caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà n Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
nghieäp vaø vaän duïng vaøo tình huoáng trong
thöïc te.á n Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn
BCTC
o Hieåu ñöôïc traùch nhieäm KTV vaø coâng ty kieåm
toaùn trong cuoäc kieåm toaùn BCTC vaø traùch n Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
nhieäm ñoái vôùi gian laän vaø traùch nhieäm phaùp n Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
lyù cuûa KTV.

3 4

BMKiemtoan-UEH 1
 Khaùi nieäm Ñaïo ñöùc
PHẦN 1: TOÅNG QUAN VEÀ ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
Ñaïo : leõ phaûi, ñöùc : ñieàu toát laønh
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc Laø nhöõng nguyeân lyù (taéc) phaûi theo trong moái quan heä giöõa
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp ngöôøi vôùi ngöôøi, giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi.
Taàm quan troïng ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Ñaïo ñöùc coù theå ñöôïc ñònh nghóa chung laø toaøn boä caùc nguyeân
taéc hay caùc giaù trò luaân lyù, tinh thaàn chi phoái haønh ñoäng cuûa
Muïc ñích ñaïo ñöùc ngheà nghieäp con ngöôøi vaø laø cô sôû (neàn taûng) ñeå xaõ hoäi phaùt trieån beàn
vöõng, toát ñeïp
Laø nguyeân taéc ñöôïc chaáp nhaän ñeå phaân bieät haønh vi ñuùng, sai
đñeå ñöôc ngöôøi khaùc toân troïng

5 6

Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc

XUNG ĐỘT ĐẠO ĐỨC- The mirror test

o Söï trung thöïc

o Treân kính, döôùi nhöôøng
o
o
Tính coù traùch nhieäm (Responsibility)
Löông thieän, thaúng thaén, coâng baèng, ngay thaúng ( Fairness)
Is it legal?
o Tuaân thuû nghóa vuï coâng daân (citizenship)

o … What will others think?

7
Is it right?

BMKiemtoan-UEH 2
 Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc & xung ñoät ñaïo ñöùc ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
o Ngöôøi ñaøn oâng vaø con trai cuûa oâng ta ñi caâu-laàn ñi caâu ñaàu tieân cuûa
ngöôøi con trai hoâm ñoù laø moät ngaøy ko may hoï chaúng caâu ñöôïc con
caù naøo caû.Ñeå laøm vui ngöôøi con trai ngöôøi boá ñaõ daõn con cuøng mình
vaøo vuøng caám caâu.Ngoài caâu moät thôøi gian chaøng trai nhoû beù ñaõ caâu TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA HAØNH VI
ñöôc moät soá caù vaø trong ñoù coù moät con caù raát to-ngöôøi boá cuõng caâu
ñöôïc moät soá caù nhaát ñònh.Luùc veà ngöôøi boá baûo con trai:"Con thaân ÑAÏO ÑÖÙC ÑOÁI VÔÙI NGÖÔØI HAØNH NGHEÀ
meán chuùng ta phaûi thaû heát soá caù naøy ra thoâi"."Taïi sao aï" ngöôøi con
trai hoûi."Bôûi vì chuùng ta ñang ôû trong vuøng caám caâu,con say söa
quaù neân con khoâng chuù yù ñaáy thoâi"."Nhöng ñaâu coù ai thaáy chuùng ta
ôû ñaây ñaâu ba?"."Ñoù chính laø ñieàu maø boá muoán nhaán maïnh vôùi con
ñaáy, ñaïo ñöùc laø chuùng ta laøm vieäc toát vaø ñuùng ngay caû khi khoâng coù
ai chöùng khieán haønh ñoäng ñoù cuûa chuùng ta caû".Caäu beù sau naøy lôùn
leân duø ñaõ ñi caâu raát nhieàu nhöng chöa khi naøo caâu ñöôïc con caù to
nhö trong laàn ñaàu tieân caäu ñi caâu caû,nhöng baøi hoïc veà ñaïo ñöùc cuûa
ngöôøi cha thì ñaõ in trong ñaàu caäu ñeân suoát cuoäc ñôøi."

9 10

Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Taàm quan troïng cuûa ñaïo ñöùc
+ Söï caàn thieát: yù kieán uûng hoä vaø yù kieán phaûn baùc
o - Kinh doanh
+ Noääi dung
o - Y khoa
+ Cô quan vaø caùch thöùc ban haønh
o - Nhaø baùo
+ Bieän phaùp xöû phaït
o - Luaät sö
o - Baùc só

11

BMKiemtoan-UEH 3
 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGHEÀ KIEÅM TOAÙN
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn

• Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi
Profession •Trình ñoä chuyeân moân
•Tieâu chuaån haønh ngheà
•Nieàm tin cuûa coâng chuùng
13
- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem
vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch
haøng.
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng.
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
haønh ngheà kieåm toaùn vieân.
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem
vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
14

Khaùi nieäm veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp KTV Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn

- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp laø nhöõng quy taéc höôùng daãn cho caùc
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem
thaønh vieân öùng xöû vaø hoaït ñoäng moät caùch trung thöïc , phuïc vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch
vuï cho lôïi ích chung cuûa ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi haøng.
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp yeâu caàu caàn coù hieåu bieát veà nguyeân ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng.
taéc chi phoái tinh thaàn, caàn coù naêng löïc ñeå aùp duïng chuùng
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh haønh ngheà KTV.
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem
vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
15 16

BMKiemtoan-UEH 4
 MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP Cô quan ban haønh vaø giaùm saùt

• - Söï tín nhieäm

• - Tính chuyeân nghieäp Treân theá giôùi : ???
• - Chaát löôïng dòch vuï
• - Tính ñaùng tin caäy
Taïi caùc quoác gia : ????
Taïi VN: ???? Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

17 18

Luật kiểm toaùn ñoäc laäp

Nghò ñònh 17/2012/NÑ-CP

Caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ỵ
ngheà nghieäp hieän haønh
cuûa VN Chuaån möïc ÑÑNN Chuaån möïc kieåm toaùn

19

BMKiemtoan-UEH 5
 Phaàn A
 Quy ñònh chung
 Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
>> Phöông phaùp tieáp caän döïa treân khuoân khoå
CAÙC NGUYEÂN TAÉC ÑÑNN CAÊN BAÛN
 Tính chính tröïc: phaûi thaúng thaén, trung thöïc trong
taát caû caùc moái quan heä chuyeân moân vaø kinh
doanh;
 Tính khaùch quan: khoâng cho pheùp söï thieân vò,
xung ñoät lôïi ích hoaëc baát cöù aûnh höôûng khoâng
hôïp lyù naøo chi phoái caùc xeùt ñoaùn chuyeân moân vaø
kinh doanh cuûa mình.
BMKiemtoan-UEH
Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o - Chính trực
o - Khaùch quan
o - Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng
o - Baûo maät
o - Tö caùch ngheàâ nghieäp
21
CAÙC NGUYEÂN TAÉC ÑÑNN CAÊN BAÛN
Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng (due care)
- Theå hieän vaø duy trì söï hieåu bieát vaø kyõ naêng chuyeân
moân caàn thieát nhaèm ñaûm baûo raèng khaùch haøng hoaëc
chuû doanh nghieäp ñöôïc cung caáp dòch vuï chuyeân
moân coù chaát löôïng döïa treân nhöõng kieán thöùc môùi
nhaát veà chuyeân moân, phaùp lyù vaø kyõ thuaät.
- Haønh ñoäng moät caùch thaän troïng vaø phuø hôïp vôùi caùc
23 24
chuaån möïc chuyeân moân vaø kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng;
6
 NAÊNG LÖÏC CHUYEÂN MOÂN BAÛO MAÄT
o Toâi ñang kieåm toaùn
Caàn xeùt ñoaùn hôïp lyù khi aùp duïng kieán thöùc vaø kyõ naêng cho Cty X & nghó
raèng moïi ngöôøi neân
chuyeân moân trong vieäc thöïc hieän dòch vuï. baùn coå phaàn cuûa hoï
caøng sôùm caøng toát !
Hai giai ñoạn hình thaønh naêng löïc chuyeân moân:
Baûo maät ???
- Ñaït ñöôïc naêng löïc chuyeân moân;

- Duy trì naêng löïc chuyeân moân.

25 26

CAÙC NGUYEÂN TAÉC ÑÑNN CAÊN BAÛN TÍNH BAÛO MAÄT

o Tính baûo maät -Phaûi baûo maät thoâng tin ngay caû trong moâi tröôøng ngoaøi coâng
KTV khoâng ñöôïc: vieäc, phaûi caûnh giaùc vôùi ruûi ro tieát loä thoâng tin moät caùch khoâng

- Tieát loä caùc thoâng tin coù ñöôïc khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi coá yù, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc ñoái taùc thaân thieát trong coâng vieäc

coù thaåm quyeàn, tröø khi coù quyeàn hoaëc nghóa vuï phaûi coâng boá kinh doanh hoaëc ñoái vôùi thaønh vieân coù quan heä gia ñình gaàn

theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc höôùng daãn cuûa toå chöùc ngheà guõi hoaëc tröïc tieáp.

nghieäp; -Phaûi baûo maät thoâng tin coù ñöôïc töø khaùch haøng tieàm naêng

- Söû duïng nhöõng thoâng tin maät coù ñöôïc töø moái quan heä chuyeân hoaëc ñôn vò nôi hoï coù khaû naêng ñöôïc tuyeån duïng trong töông

moân vaø kinh doanh ñeå phuïc vuï lôïi ích caù nhaân hay lôïi ích cuûa lai.
27 28

beân thöù ba. - Phaûi baûo maät thoâng tin trong noäi boä doanh nghieäp nôi laøm

BMKiemtoan-UEH 7

Tính bảo mật
Partner cuûa KPMG - Scott London - bò sa thaûi vì giao
dòch noäi giaùn (insider dealing) lieân quan ñeán tiết lộ thông
tin của 2 coâng ty cho baïn mình (Herbalife) vaø bò keát aùn tuø
giam vì giao dòch noäi giaùn
>> Baûo maät ñeà caäp trong CMDD vaø Luaät phaùp
29
CAÙC NGUYEÂN TAÉC ÑÑNN CAÊN BAÛN
o Tö caùch ngheà nghieäp
-Phaûi tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh coù lieân quan
-Traùnh baát kyø haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp
- Traùnh cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän,
veà trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc ñöa ra nhöõng
trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng so saùnh khoâng coù
caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
31
BMKiemtoan-UEH
Scott London
Bị keát aùn 14
thaùng tuø giam do
laøm noäi giaùn.
Tình huoáng
Kiểm toaùn vieân A coâng taùc taïi coâng ty kieåm toaùn Thaønh Taøi töø 2013, naêm 2016, A ñöôïc
caáp baèng CPA. Kể từ khi coù bằng CPA, A khoâng tham döï caùc lôùp caäp nhaät kieán thöùc, lieäu
A coù ñöôïc tieáp tuïc ñaêng kyù haønh ngheà cho nhöõng naêm tieáp theo taïi coâng ty khoâng?
KTV Chi phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho coâng ty coå phaàn La Ngaø. Ngoïc -moät chuyeân
vieân kinh teá ñang thöïc hieän moät coâng trình nghieân cöùu vôùi ñeà taøi veà caùc nghieäp vuï taøi
chính doanh nghieäp maø caùc hoaït ñoäng naøy cuøng lónh vöïc vôùi khaùch haøng cuûa KTV Chi. Do
vaäy, Ngoïc ñeà nghò Chi cung caáp thoâng tin hay cho nhaän xeùt veà nhöõng hoaït ñoäng taøi chính
cuûa coâng ty La Ngaø. Ngoïc höùa seõ baûo maät caùc thoâng tin maø Chi cung caáp .
KTV An tieát loä nhöõng thoâng tin cuûa khaùch haøng cho KTV keá tuïc.
KTV An cung caáp thoâng tin cho cô quan ñieàu tra.
Coâng ty KT Töï Cöôøng vöøa môùi thaønh laäp trong naêm hieän haønh. Ñeå thu huùt khaùch haøng,
coâng ty ñaõ ñaêng taûi treân website nhö sau: “Coâng ty kieåm toaùn chuùng toâi seõ cung caáp cho caùc
baïn dòch vuï kieåm toaùn toát nhaát vôùi giaù thaáp chöa töøng coù”
Trong Ñaïi hoäi coå ñoâng thöôøng nieân, KTV Ngaø – ngöôøi vöøa môùi ñöôïc boå nhieäm ñaõ pheâ bình
KTV tieàn nhieäm laø “ngöôøi khoâng coù naêng löïc “.
KTV An giöõ laïi toaøn boä soå saùch cuûa khaùch haøng ñeå buoäc hoï phaûi thanh toaùn phí kieåm toaùn
coøn nôï cuûa coâng ty kieåm toaùn.
32
8
 Phaàn B: AÙP DUÏNG CHO KEÁ TOAÙN VIEÂN, KIEÅM TOAÙN
VIEÂN HAØNH NGHEÀ Caùc ñònh nghóa – Luaät KT Ñoäc laäp
- Nguy cô vaø bieän phaùp baûo vệ: chính trực, khaùch quan, -
naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng, Baûo maät, Tö o KTV: Kiểm toaùn vieân laø ngöôøi ñöôïc cấp
caùch ngheàâ nghieäp
chứng chỉ kiểm toaùn vieân theo quy ñịnh của
- Boå nhieäm cung caáp dòch vuï chuyeân moân
phaùp luật hoặc người coù chứng chỉ của nước
- Xung ñoät lôïi ích
ngoaøi ñược Bộ Taøi chính coâng nhận vaø ñạt kỳ
- Yù kieán thöù hai
thi saùt hạch về phaùp luật Việt Nam.
- Quaûng baù dòch vuï
- Quaø taëng vaø öu ñaõi o KTV haønh ngheà: laø KTV ñược cấp Giấy
chứng nhận ñăng kyù haønh nghề kiểm toaùn.
- Tính ñoäc laäp
33 34

Caùc ñònh nghóa- Chuaån möïc ÑÑNN

CAÙC NGUY CÔ
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp haønh nghề trong - Nguy cô do tö lôïi (self interest threat)
CT KT độc lập : laø ngöôøi ñöôïc toå chöùc thaåm - Nguy cô töï kieåm tra (self review threat)ï
quyeàn caáp chöùng chæ kieåm toaùn vieân hoaëc chöùng
- Nguy cô veà söï baøo chöõa (advocacy threat)
chæ haønh ngheà keá toaùn laøm vieäc trong doanh
nghieäp Kieåm toaùn ñoäc laäp - Nguy cô töø söï quen thuoäc
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong doanh - Nguy cô bò ñe doaï (intimidation threat)
nghieäp: laø keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân chuyeân
nghieäp laøm vieäc trong caùc doanh nghiệp thuộc
caùc lĩnh vực như thương mại, coâng nghiệp, dịch
vụ, lĩnh vực coâng, giaùo dục, lĩnh vực phi lợi
nhuận, cơ quan quản lyù hoặc tổ chức nghề nghiệp.35 36

BMKiemtoan-UEH 9
 Biện pháp bảo vệ
o Kiểm soát chất lượng chặc chẽ
o Chỉ định một cá nhân không tham gia vào dịch vụ phi đảm
bảo để soát xét lại các công việc mà nhóm dịch vụ đó đã
làm và đưa ra ý kiến tư vấn, nếu cần thiết;
o Tham khảo ý kiến tư vấn từ bên thứ ba độc lập như thành
viên Ban Giám đốc không tham gia trực tiếp điều hành, tổ
chức nghề nghiệp hoặc một kế toán viên, kiểm toán viên
chuyên nghiệp khác;
o Mời một doanh nghiệp kế toán, kiểm toán khác thực hiện
hoặc thực hiện lại toàn bộ hoặc một phần của hợp đồng Dv
Luân chuyển nhân sự cấp cao của nhóm thực hiện dịch vụ
đảm bảo.
NGUY CÔ TÖ LÔÏI
 Coù lôïi ích taøi chính tröïc tieáp taïi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
 Quaù phuï thuoäc vaøo phí dòch vuï töø khaùch haøng;
 Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo coù quan heä kinh
doanh maät thieát vôùi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
 Doanh nghieäp quaù quan taâm tôùi khaû naêng bò maát khaùch haøng quan
troïng;
 Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù thöông löôïng vôùi khaùch haøng
kieåm toaùn veà cô hoäi laøm vieäc taïi moät vò trí cuï theå taïi khaùch haøng
kieåm toaùn naøy;
 Doanh nghieäp cung caáp dòch vuï ñaûm baûo treân cô sôû coù thoûa thuaän veà
phí tieàm taøng;
 Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà phaùt hieän ra nhaàm laãn ñaùng
keå khi ñaùnh giaù keát quaû cuûa dòch vuï chuyeân moân ñaõ ñöôïc cung
bôûi thaønh vieân cuûa doanh nghieäp nôi hoï laøm vieäc.
BMKiemtoan-UEH
Bieän phaùp baûo veä
o Nếu không có biện pháp bảo vệ:
Kế toán viên, kiểm toán viên chuyên nghiệp phải từ chối hoặc
chấm dứt việc cung cấp dịch vụ hoặc, nếu cần thiết, ngừng
cung cấp dịch vụ (trong trường hợp của kế toán viên, kiểm toán
viên hành nghề) hoặc ngừng làm việc với doanh nghiệp (trong
trường hợp kế toán viên, kiểm toán viên chuyên nghiệp trong
doanh nghiệp).
Luaät Kieåm toaùn ñoäc laäp
Điều 13. Các hành vi bị nghiêm cấm
o 1. Nghiêm cấm thành viên tham gia cuộc kiểm toán và doanh nghiệp kiểm toán,
chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam thực hiện các hành
vi sau đây:
o a) Mua, nhận biếu tặng, nắm giữ cổ phiếu hoặc phần vốn góp của đơn vị được
kiểm toán không phân biệt số lượng;
o b) Mua, bán trái phiếu hoặc tài sản khác của đơn vị được kiểm toán có ảnh
hưởng đến tính độc lập theo quy định của chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế
toán, kiểm toán;
o c) Nhận hoặc đòi hỏi bất kỳ một khoản tiền, lợi ích nào khác từ đơn vị được
kiểm toán ngoài khoản phí dịch vụ và chi phí đã thỏa thuận trong hợp đồng đã
giao kết;
o d) Sách nhiễu, lừa dối khách hàng, đơn vị được kiểm toán;
39
caáp
10
 NGUY CÔ TÖÏ KIEÅM TRA
 Doanh nghieäp ñöa ra baùo caùo ñaûm baûo veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä
thoáng taøi chính sau khi thieát keá vaø trieån khai heä thoáng ñoù;
 Doanh nghieäp thieát laäp thoâng tin taøi chính laø ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
baûo;
 Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà
hoaëc hieän ñang laø thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa
khaùch haøng ñoù;
 Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà
hoaëc hieän ñang laø nhaân söï chuû choát cuûa khaùch haøng söû duïng dòch vuï
ñaûm baûo, coù theå gaây aûnh höôûng ñaùng keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
baûo;
 Doanh nghieäp ñoàng thôøi thöïc hieän dòch vuï khaùc cho khaùch haøng söû
duïng dòch vuï ñaûm baûo coù theå gaây aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi thoân41g tin
veà ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo.

LUẬT KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP

NGUY CÔ VEÀ SÖÏ BAØO CHÖÕA
• Điều 19 – Luật kiểm toán độc lập – Trường hợp không
thực hiện kiểm toán  Doanh nghieäp giuùp quaûng baù caùc loaïi coå phieáu cuûa
• 5. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm khaùch haøng kieåm toaùn;
trước liền kề công việc ghi sổ kế toán, lập báo cáo tài
chính hoặc thực hiện kiểm toán nội bộ cho đơn vị được  Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà laø ngöôøi
kiểm toán;
• 6. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm baøo chöõa ñaïi dieän cho khaùch haøng kieåm toaùn trong
trước liền kề dịch vụ khác với các dịch vụ quy định tại
vuï kieän hoaëc khi giaûi quyeát caùc tranh chaáp vôùi beân
khoản 5 Điều này có ảnh hưởng đến tính độc lập của
kiểm toán viên hành nghề theo quy định của chuẩn mực thöù ba.
đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán;
44

BMKiemtoan-UEH 11

NGUY CÔ TÖØ SÖÏ QUEN THUOÄC
Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc tröïc tieáp vôùi
thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa khaùch haøng;
Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc tröïc tieáp vôùi
nhaân söï chuû choát coù aûnh höôûng ñaùng keå ñoái vôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo.
Thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân söï chuû choát coù aûnh höôûng ñaùng
keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo hieän taïi laø thaønh vieân Ban giaùm ñoác phuï traùch
toång theå hôïp ñoàng dòch vuï;
Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà nhaän quaø bieáu hoaëc nhaän söï öu ñaõi töø
khaùch haøng, tröø tröôøng hôïp coù giaù trò nhoû;
Nhaân söï caáp cao cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn cung caáp dòch vuï trong nhieàu naêm
45
cho khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo.
NĐ 17/2012/NĐ-CP
Điều 9- đoạn 5
Không được kiểm toán khi DNKT và đơn vị được kiểm toán
có các mối quan hệ sau:
c) Được điều hành hoặc chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài
chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một
trong các mối quan hệ sau: Vợ và chồng; bố, mẹ và con
(không phân biệt con đẻ, con nuôi hoặc con dâu, con rể);
anh, chị, em có cùng cha, mẹ (không phân biệt cha đẻ, mẹ
đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi); ông nội, bà nội và cháu nội; ông
ngoại, bà ngoại và cháu ngoại; cô, chú, bác, cậu, dì ruột và
cháu ruột.

CM ĐĐNN Luật KT ĐL
o 290.149 Trường hợp kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng, thành viên
Ban Giám đốc phụ trách tổng thể cuộc kiểm toán và kiểm toán viên hành nghề
o Điều 39. 8. Trường hợp ký hợp đồng kiểm toán
ký báo cáo kiểm toán không được phép ký báo cáo kiểm toán quá 3 năm liên tục với một doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh
cho một khách hàng kiểm toán.
o Kiểm toán viên hành nghề không được tham gia thực hiện kiểm toán cho một doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt
đơn vị có lợi ích công chúng trong 5 năm tài chính liên tục. Thời gian nói trên
được tính kể từ năm tài chính mà kiểm toán viên bắt đầu ký báo cáo kiểm toán
Nam từ ba năm liên tục trở lên thì phải yêu cầu
hoặc bắt đầu được giao trách nhiệm là kiểm toán viên hành nghề tham gia cuộc doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh
kiểm toán và không phụ thuộc vào vị trí được giao trong cuộc kiểm toán. Nếu
kiểm toán viên hành nghề đã tham gia kiểm toán cho một đơn vị có lợi ích công nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam thay
chúng trong 4 năm tài chính liên tục, các cá nhân này không được phép là
thành viên nhóm kiểm toán hoặc là thành viên có vai trò chủ chốt trong cuộc
đổi kiểm toán viên hành nghề ký báo cáo kiểm
kiểm toántrong vòng 1 năm tiếp theo cho khách hàng kiểm toán đó. toán.
o 290.152 Khi một khách hàng kiểm toán trở thành đơn vị có lợi ích công chúng
thì doanh nghiệp kiểm toán không được bố trí thành viên có vai trò chủ chốt
trong cuộc kiểm toán thực hiện kiểm toán cho khách hàng này trong năm năm
tài chính liên tục kể từ năm tài chính mà khách hàng trở thành đơn vị có lợi ích
công chúng.

BMKiemtoan-UEH 12
 NGUY CÔ BÒ ÑE DOAÏ NGUY CÔ BÒ ÑE DOÏA
 Ñe doïa seõ thay theá khi coù baát ñoàng veà vieäc aùp • Bò khaùch haøng ñe doïa chaám döùt hôïp ñoàng dòch vuï; seõ khoâng
kyù hôïp ñoàng dòch vuï phi ñaûm baûo khaùc neáu khoâng ñoàng yù
duïng moät nguyeân taéc keá toaùn; vaø
vôùi khaùch haøng veà caùch thöùc xöû lyù keá toaùn cho moät giao
 AÙp löïc laøm giaûm phaïm vi cuûa dòch vuï ñaõ cam keát dòch cuï theå;
nhaèm giaûm phí. • Bò khaùch haøng ñe doïa khôûi toá;
• Bò aùp löïc giaûm phaïm vi coâng vieäc moät caùch khoâng hôïp lyù
nhaèm giaûm phí;
• Chòu söùc eùp phaûi ñoàng yù vôùi nhaân vieân khaùch haøng coù
chuyeân moân cao hôn trong moät lónh vöïc cuï theå;
• Bò laõnh ñaïo doanh nghieäp mình ñe doïa seõ khoâng thaêng
chöùc tröø khi phaûi ñoàng yù vôùi caùch xöû lyù khoâng phuø hôïp caùc
49
nghieäp vuï keá toaùn cuûa khaùch haøng 50

Phaàn B: AÙP DUÏNG CHO KEÁ TOAÙN VIEÂN, KIEÅM TOAÙN

BIEÄN PHAÙP BAÛO VEÄ VIEÂN HAØNH NGHEÀ

- Nguy cô vaø bieän phaùp baûo vệ: chính trực, khaùch quan, -
 Bieän phaùp do phaùp luaät vaø chuaån möïc ngheà nghieäp naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng, Baûo maät, Tö
caùch ngheàâ nghieäp
 Caùc bieän phaùp ñöôïc xaây döïng trong moâi tröôøng laøm - Xung ñoät lôïi ích
vieäc - Boå nhieäm cung caáp dòch vuï chuyeân moân
- Yù kieán thöù hai
- Quaûng baù dòch vuï
- Quaø taëng vaø öu ñaõi

- Tính ñoäc laäp

51 52

BMKiemtoan-UEH 13
 BỔ NHIỆM CUNG CẤP DỊCH VỤ
 Xaùc ñònh lieäu vieäc chaáp nhaän cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng coù theå laøm
phaùt sinh nguy cô ñoái vôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn hay
khoâng.
 Đaùnh giaù möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc nguy cô vaø aùp duïng caùc bieän phaùp baûo
veä caàn thieát ñeå loaïi tröø hoaëc laøm giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän
ñöôïc
 Tröôøng hôïp khoâng theå laøm giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän
ñöôïc, cần töø choái khaùch haøng.
 Ñoái vôùi caùc khaùch haøng thöôøng xuyeân, cần ñònh kyø thöïc hieän vieäc xem xeùt laïi
quyeát ñònh chaáp nhaän cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng. 53
Bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
 Thoâng baùo cho khaùch haøng veà nhöõng lôïi ích hoaëc hoaït
ñoäng coù theå gaây xung ñoät lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï
chaáp thuaän töø khaùch haøng
 Thoâng baùo cho caùc beân lieân quan raèng khi cung caáp dòch
vuï, KTV ñang ñaïi dieän cho hai hay nhieàu beân coù xung
ñoät lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï chaáp thuaän töø caùc beân ñoù
 ….
55
BMKiemtoan-UEH
XUNG ĐỘT LỢI ÍCH
Caùc nguy cô naøy coù theå phaùt sinh khi:
 Cung caáp dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán moät vaán ñeà cuï
theå cho hai hoaëc nhieàu beân bò xung ñoät veà lôïi ích lieân quan
ñeán vaán ñeà treân; hoaëc
 Lôïi ích cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà lieân
quan ñeán moät vaán ñeà cuï theå bò xung ñoät lôïi ích vôùi khaùch
haøng söû duïng dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán vaán ñeà
ñoù do keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà cung caáp.
54
Caùc bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
 Söû duïng caùc nhoùm nhaân vieân khaùc nhau ñeå cung caáp dòch vuï
 Thieát laäp thuû tuïc ñeå ngaên chaän söï tieáp caän thoâng tin
 Höôùng daãn cho caùc thaønh vieân trong nhoùm cung caáp dòch vuï
veà an toaøn vaø baûo maät thoâng tin
 Kyù thoûa thuaän veà baûo maät vôùi nhaân vieân vaø partner
 Caùc nhaân vieân cao caáp khoâng tham gia vaøo hôïp ñoàng thöôøng
xuyeân raø soaùt caùc bieän phaùp baûo veä.
56
14
 YÙ KIEÁN THÖÙ HAI
o Phaùt sinh khi KTV ñöôïc yeâu caàu cung caáp yù kieán thöù
hai sau khi ñaõ coù yù kieán thöù nhaát veà vieäc aùp duïng
chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn, laäp baùo caùo hoaëc caùc
chuaån möïc khaùc, caùc nguyeân taéc cho moät tröôøng hôïp,
nhöõng giao dòch cuï theå hay ñöa ra yù kieán thay cho
moät doanh nghieäp hoaëc ñôn vò khoâng phaûi laø khaùch
haøng hieän taïi, thì coù theå laøm phaùt sinh nguy cô khoâng
tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn. 57
PHÍ TIEÀM TAØNG
Phí tieàm taøng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc hôïp ñoàng dòch
vuï phi ñaûm baûo. Tuy nhieân, phí tieàm taøng coù theå laøm phaùt
sinh nguy cô aûnh höôûng tôùi söï tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo
ñöùc cô baûn
Vieäc phaùt sinh caùc nguy cô vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc
nguy cô phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
 Tính chaát cuûa hôïp ñoàng dòch vuï;
 Cô sôû xaùc ñònh möùc phí;
 Lieäu keát quaû cuûa giao dòch coù ñöôïc beân thöù ba ñoäc laäp
soaùt xeùt hay khoâng;
 Khoaûn phí tieàm taøng.
59
BMKiemtoan-UEH
YÙ KIEÁN THÖÙ HAI
o Khi ñöôïc yeâu caàu ñöa ra yù kieán thöù hai, KTVcaàn ñaùnh
giaù möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc nguy cô vaø aùp duïng
caùc bieän phaùp baûo veä caàn thieát ñeå loaïi tröø hoaëc laøm
giaûm caùc nguy cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän
ñöôïc, ví duï lieân laïc vôùi KTV cung caáp dòch vuï hieän taïi.
Neáu khoâng ñöôïc pheùp phaûi xaùc ñònh lieäu coù ñöa ra yù
kieán thöù hai hay khoâng döïa treân caùc tình huoáng vaø
thoâng tin coù ñöôïc. 58
QUAÛNG BAÙ DÒCH VUÏ
Caàn traùnh haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp khi quaûng baù
dòch vuï cuûa mình. khoâng ñöôïc:
 Cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän, veà
trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc
 Ñöa ra nhöõng trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng
so saùnh khoâng coù caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
60
15
 QUAØ TAËNG VAØ ÖU ÑAÕI
 KTV coù theå seõ ñöôïc ñeà nghò nhaän quaø taëng hoaëc öu ñaõi töø khaùch haøng.
ñieàu naøy coù theå laøm phaùt sinh nguy cô aûnh höôûng tôùi vieäc tuaân thuû caùc
nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
 Neáu moät beân thöù ba phuø hôïp vaø coù ñaày ñuû thoâng tin, ñaùnh giaù laø quaø
taëng vaø öu ñaõi khoâng coù giaù trò lôùn vaø khoâng ñaùng keå, thì keá toaùn vieân,
kieåm toaùn vieân haønh ngheà coù theå keát luaän raèng ñeà nghò naøy laø bình
thöôøng.
 Neáu nguy cô khoâng theå bò loaïi tröø hay laøm giaûm xuoáng möùc coù theå chaáp
nhaän ñöôïc duø ñaõ aùp duïng caùc bieän phaùp baûo veä caàn thieát, caàn töø choái ñeà
nghò töø khaùch haøng.
61
Luaät Kieåm toaùn ñoäc laäp
Điều 13. Các hành vi bị nghiêm cấm
o 1. Nghiêm cấm thành viên tham gia cuộc kiểm toán và doanh nghiệp kiểm toán,
chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam thực hiện các hành
vi sau đây:
o a) Mua, nhận biếu tặng, nắm giữ cổ phiếu hoặc phần vốn góp của đơn vị được
kiểm toán không phân biệt số lượng;
o b) Mua, bán trái phiếu hoặc tài sản khác của đơn vị được kiểm toán có ảnh
hưởng đến tính độc lập theo quy định của chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế
toán, kiểm toán;
o c) Nhận hoặc đòi hỏi bất kỳ một khoản tiền, lợi ích nào khác từ đơn vị được
kiểm toán ngoài khoản phí dịch vụ và chi phí đã thỏa thuận trong hợp đồng đã
giao kết;
o d) Sách nhiễu, lừa dối khách hàng, đơn vị được kiểm toán;

ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP

Luaät Kieåm toaùn ñoäc laäp Ñoäc laäp
o đ) Tiết lộ thông tin về hồ sơ kiểm toán, khách hàng, đơn vị được kiểm toán, trừ
Lôïi ích
trường hợp khách hàng, đơn vị được kiểm toán chấp thuận hoặc theo quy định cuûa ai ?
của pháp luật;
o e) Thông tin, giới thiệu sai sự thật về trình độ, kinh nghiệm và khả năng cung
cấp dịch vụ của kiểm toán viên hành nghề và doanh nghiệp kiểm toán, chi
nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam;
o g) Tranh giành khách hàng dưới các hình thức ngăn cản, lôi kéo, mua chuộc,
thông đồng với khách hàng và các hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác;
o h) Thực hiện việc thu nợ cho đơn vị được kiểm toán;
o i) Thông đồng, móc nối với đơn vị được kiểm toán để làm sai lệch tài liệu kế
toán, báo cáo tài chính, hồ sơ kiểm toán và báo cáo sai lệch kết quả kiểm toán;
o k) Giả mạo, khai man hồ sơ kiểm toán; Taïi sao laïi phaûi Ñoäc laäp veà tö töôûng.
o l) Thuê, mượn chứng chỉ kiểm toán viên và Giấy chứng nhận đăng ký hành & Ñoäc laäp veà hình thöùc.
nghề kiểm toán để thực hiện hoạt động nghề nghiệp;
o m) Cung cấp dịch vụ kiểm toán khi không đủ điều kiện theo quy định của Luật
này; 64

o n) Hành vi khác theo quy định của pháp luật.

BMKiemtoan-UEH 16
 Tính ñoäc laäp Phương pháp tiếp cận tính độc lập dựa trên khuôn khổ

 Ñoäc laäp veà tö töôûng - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà ñöa ra keát luaän maø Kiểm toán viên hành nghề áp dụng nhằm:
khoâng bò taùc ñoäng bôûi nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán xeùt ñoaùn chuyeân moân, o (a) Xác định nguy cơ đe dọa tính độc lập;
cho pheùp moät caù nhaân haønh ñoäng moät caùch chính tröïc vaø vaän duïng ñöôïc tính
o (b) Đánh giá mức độ nghiêm trọng của các
khaùch quan cuõng nhö thaùi ñoä hoaøi nghi ngheà nghieäp cuûa mình;
nguy cơ đã được xác định;
 Ñoäc laäp veà hình thöùc - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà traùnh ñöôïc caùc söï
o (c) Áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết,
kieän vaø tình huoáng nghieâm troïng tôùi möùc moät beân thöù ba phuø hôïp vaø coù ñaày
nhằm loại trừ hoặc làm giảm các nguy cơ đó
ñuû thoâng tin coù theå nhaän thaáy vaø keát luaän moät caùch töông ñoái chaéc chaén raèng
xuống mức có thể chấp nhận được.
tính chính tröïc, tính khaùch quan vaø thaùi ñoä hoaøi nghi ngheà nghieäp cuûa doanh
nghieäp kieåm toaùn hoaëc moät thaønh vieân trong nhoùm thöïc hieän dòch vuï ñaûm
baûo hoaëc kieåm toaùn ñaõ bò aûnh höôûng. 65

Tính ñoäc laäp Nguy cô ñe doïa tính ñoäc laäp

o Nguy cô tö lôïi o Nguy cơ tư lợi:
o Nguy cơ quen thuộc o - Lôïi ích taøi chính: lôïi ích tröïc tieáp vaø giaùn tieáp
o Nguy cô töï kieåm tra o - Vay vaø baûo laõnh.
o Nguy cơ quen thuộc: Cung caáp dòch vuï trong nhieàu
naêm
o Nguy cơ tự kiểm tra: cung cấp dòch vuï phi ñaûm baûo:
ghi sổ, laäp BCTC, ñònh giaù, dòch vuï thueá, kieåm toaùn
noäi boä, tö vaán phaùp lyù, dịch vụ hỗ trợ kiện tụng, tranh
chấp cho khách hàng kiểm toán, dòch vuï taøi chính
ù

BMKiemtoan-UEH 17
 NĐ 17/2012/NĐ-CP

Điều 9- Không được thực hiện kiểm toán Phaàn 2

- Các dịch vụ khác có ảnh hưởng đến tính độc lập của kiểm
toán viên hành nghề và doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh
doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam theo quy Traùch nhieäm KTV
định của chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm
toán.
- Trường hợp khác theo quy định của Chuẩn mực đạo
đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán và quy định của
pháp luật.

Noäi dung
- Khoaûng caùch giöõa dòch vuï cung caáp vaø mong ñôïi cuûa xaõ hoäi
- Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn BCTC
- Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän vaø sai soùt CÁCH GIỮA MONG ĐỢI VÀ
- Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
THỰC HIỆN

BMKiemtoan-UEH 18
 KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA MONG ÑÔÏI VAØ HIEÄN THÖÏC
V
(Expectation Gap) S TRAÙCH NHIEÄM KTV
A
Mong ñôïi cuûa Chuaån möïc hôïp Chuaån möïc hieän Dòch vuï
ngöôøi söû duïng lyù haønh thöïc teá 2
0
Kyø voïng khoâng 0 VSA 240 VSA 260
Dòch vuï chöa hoaøn haûo
hôïp lyù

Giaûi thích cho Hoaøn thieän Taêng cöôøng VSA 250

ngöôøi söû duïng chuaån möïc kieåm soaùt chaát
löôïng

VAS 200

MUÏC TIEÂU
MỤC TIÊU TỔNG THỂ CỦA KIỂM
YEÂU CAÀU(REQUIREMENTS)
TOÁN VIÊN & CÔNG TY KIỂM
TOÁN KHI THỰC HIỆN KIỂM TOÁN MÖÙC ÑOÄ ÑAÛM BAÛO DÒCH VUÏ :BAÛO ÑAÛM HÔÏP LYÙ

– VSA 200 PHAÂN BIEÄT TRAÙCH NHIEÄM CUÛA KTV

VAØ BGÑ ÑOÁI VÔÙI BCTC

BMKiemtoan-UEH 19
 Mục tieâu
1. Đạt được sự đảm bảo hợp lý rằng liệu báo cáo tài chính, xét trên phương diện
tổng thể, có còn sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn hay không, từ đó
giúp kiểm toán viên đưa ra ý kiến về việc liệu báo cáo tài chính có được lập phù
hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, trên các
khía cạnh trọng yếu hay không;
2. Lập báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính và trao đổi thông tin theo quy định
của chuẩn mực kiểm toán, phù hợp với các phát hiện của kiểm toán viên.
Nếu không thể đạt được sự đảm bảo hợp lý và ý kiến kiểm toán dạng ngoại trừ là
chưa đủ để cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo tài chính dự kiến thì
KTV phải từ chối đưa ra ý kiến hoặc rút khỏi cuộc kiểm toán theo pháp luật và
các quy định có liên quan.
Khuôn khổ về trình bày hợp lý
Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài
chính mà trước hết yêu cầu phải tuân thủ các quy định của
khuôn khổ đó, và:
o (i) Thừa nhận rõ ràng hoặc ngầm ẩn rằng, để đạt được sự
trình bày hợp lý của báo cáo tài chính, Ban Giám đốc có thể
phải thuyết minh nhiều hơn so với các quy định cụ thể của
khuôn khổ đó, hoặc;
o (ii) Thừa nhận rõ ràng rằng Ban Giám đốc có thể thực hiện
khác với một hoặc một số yêu cầu của khuôn khổ để đạt
được mục đích trình bày báo cáo tài chính một cách hợp lý.
Những trường hợp như vậy được coi là cần thiết chỉ trong
một số tình huống rất hãn hữu.
79
BMKiemtoan-UEH
Khuôn khổ lập và trình bày BCTC
Là khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được Ban Giám đốc và
Ban quản trị đơn vị được kiểm toán (trong phạm vi phù hợp) áp dụng trong
quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính, có thể chấp nhận được phù hợp
với đặc điểm của đơn vị được kiểm toán và mục đích của báo cáo tài chính,
hoặc do yêu cầu của pháp luật và các quy định.
Có 2 loại khuôn khổ
- Khuôn khổ về trình bày hợp lý
- Khuôn khổ về tuân thủ
Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo chuẩn mực kế toán,
chế độ kế toán (doanh nghiệp) Việt Nam và các quy định pháp lý
có liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính được xác
định là báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ về
trình bày hợp lý.
78
Khuôn khổ về tuân thủ
o Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về việc lập và
trình bày báo cáo tài chính mà yêu cầu phải
tuân thủ các quy định của khuôn khổ đó nhưng
không bao gồm việc thừa nhận các điểm (i)
hoặc (ii) trên đây.
80
20
 2. Yêu cầu ( requirements)
Hoài nghi nghề nghiệp
o Các bằng chứng kiểm toán mâu thuẫn với nhau;
a.Yêu cầu về đạo đức nghề nghiệp
o Thông tin dẫn đến việc nghi ngờ về độ tin cậy của các tài
b.Hoài nghi nghề nghiệp liệu và kết quả phỏng vấn đã được sử dụng làm bằng chứng
c.Xét đoán nghề nghiệp kiểm toán;
o Các sự kiện có thể là dấu hiệu của gian lận;
d.Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ
o Các tình huống đặt ra yêu cầu phải thực hiện thủ tục kiểm
e.Thực hiện cuộc kiểm toán phù hợp với ISA toán bổ sung ngoài những thủ tục mà chuẩn mực kiểm toán
yêu cầu.

82

Xeùt ñoaùn ngheà nghieäp Mức đñộ bảo đñảm dịch vụ - Bảo Đảm hợp lyù

o Laø söï vaän duïng caùc kyõ naêng, kieán thöùc vaø kinh
nghieäm phuø hôïp veà taøi chính, keá toaùn, kieåm toaùn, - Bảo đñaûm ôû caáp ñoä cao, khoâng phaûi laø ñaûm baûo tuyeät ñoái
chuaån möïc vaø caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà
- Haïn cheá voán coù
nghieäp ñeå ñöa ra quyeát ñònh veà caùc haønh ñoäng
phuø hôïp trong hoaøn caûnh cuï theå cuûa cuoäc kieåm - YÙ kieán kieåm toaùn mang tính thuyeát phuïc hôn laø khaúng ñònh
toaùn;

83

BMKiemtoan-UEH 21
 BẢO ĐẢM HÔÏP LYÙ
CAÙC HAÏN CHEÁ VỐN COÙ
Baûn chaát cuûa laäp vaø trình baøy BCTC
Baûn chaát của thủ tục kiểm toaùn
Ñieàu kieän thöïc hieän kieåm toaùn vôùi
thôøi gian vaø giaù phí hôïp lyù
Những vấn đdề khaùc: gian laän, khoâng
tuaân thuû, beân coù lieân quan, hoaït
ñoäng lieân tuïc
Bản chất lập vaø trình baøy BCTC
o Lập BCTC mang tính xét đoán khi áp dụng các
quy định hiện hành về lập và trình bày báo cáo
tài chính vào hoàn cảnh thực tế của đơn vị.
BAÛO ÑAÛM HÔÏP
o Nhiều khoản mục trên báo cáo tài chính dựa
LYÙ
vào quyết định hoặc đánh giá chủ quan
Quan heä chi phí vaø
lôïi ích

Baûn chaát cuûa thủ tục kiểm toaùn 5. Hướng dẫn áp dụng

• Đơn vị cố tình hoặc vô tình không cung cấp đầy đủ thông a. Kiểm toán BCTC
tin. b. Yêu cầu đạo đức nghề nghiệp
• Hành vi gian lận có thể được tổ chức tinh vi và kỹ lưỡng
để che dấu. c. Hoài nghi nghề nghiệp
• Kiểm toán viên không được đào tạo để làm chuyên gia d. Xét đoán nghề nghiệp
xác minh chứng từ giả mạo. e. Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ vả rủi ro KT
• Mỗi cuộc kiểm toán không phải là một cuộc điều tra hoặc
thanh tra về sai phạm. Kiểm toán viên không có quyền f. Thực hiện kiểm toán phù hợp với VSA
điều tra, thanh tra, xét hỏi, khám xét như cuộc điều tra của
cơ quan pháp luật.

BMKiemtoan-UEH 22
 VSA 240 -Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
Phaân bieät traùch nhieäm cuûa KTV vaø ñôn vò
- Khoâng aùp ñaët caùc traùch nhieäm ñoái vôùi BGÑ vaø Ban o Muïc tieâu
quaûn trò do CM coù hieäu löïc khoâng cao hôn phaùp luaät
o Ñònh nghóa
vaø caùc quy ñònh khaùc.
- Thoâng thöôøng BGÑ vaø Ban quaûn trò chòu traùch nhieäm o Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän
nhaát ñònh. o Yeâu caàu
- Vieäc kieåm toaùn BCTC khoâng laøm giaûm nheï traùch
nhieäm cuûa BGÑ vaø Ban quaûn trò ñôn vò ñöôïc kieåm
toaùn.

Muïc tieâu
+ Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu treân BCTC do
“I don’t think an auditor could uncover fraud if
gian laän;
he stepped on it”
+ Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà caùc ruûi
Joseph T Wells
ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän Chair, Association of Certified fraud Examiners

+ Coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp ñoái vôùi gian laän

92
92

BMKiemtoan-UEH 23
 VSA 240
Ñònh nghóa

Gian laän: Laø haønh vi coá yù do moät hay nhieàu

Gian laän Haønh vi coá yù cuûa moät
ngöôøi trong nhoùm sau hay nhieàu ngöôøi trong
- Ban quaûn trò, BGÑ, nhaân vieân hoaëc
caùc beân thöù ba
- Ban Giaùm ñoác,
- Nhaân vieân trong ñôn vò
- Beân thöù ba
Thöïc hieän baèng caùc haønh vi gian doái ñeå thu Nhầm Loãi khoâng coá yù aûnh
höôûng baùo caùo taøi chính
lôïi moät caùch baát chính hoaëc baát hôïp phaùp. lẫn
Söûa ñoåi, giaû maïo chöùng töø
Thay ñoåi ghi cheùp
Tham oâ taøi saûn
Giaáu dieám hay boû soùt khoâng ghi cheùp
caùc nghieäp vuï phaùt sinh
Ghi caùc nghieäp vuï khoâng xaûy ra
Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn
Loãi veà soá hoïc, ghi cheùp
Hieåu sai caùc nghieäp vuï
Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn

94

Sai soùt do gian laän hay nhaàm laãn Caùc loaïi gian laän
o Sai soùt phaùt hieän ñöôïc coù phaûi laø coù chuû yù cuûa o Gian laän do bieån thuû taøi saûn
ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp
o Coù söï thu lôïi baát chính hay baát hôïp phaùp o Gian lận töø vieäc laäp BCTC
Caàn xeùt ñoaùn chuyeân moân ñeå xem xeùt vaán ñeà
treân

95

BMKiemtoan-UEH 24
 Ví duï veà bieån thuû Ví duï veà laäp BCTC gian laän
 Biển thủ các khoản thu (ví dụ biển thủ các khoản phải thu đã thu được tiền hoặc
o Laøm giaû chöùng töø keá toaùn.
chuyển các khoản phải thu đã bị xử lý xóa sổ sang tài khoản cá nhân tại ngân
hàng);
o Trình baøy sai leäch thoâng tin hoaëc coá yù boû soùt
 Lấy cắp tài sản vật chất hoặc tài sản trí tuệ (ví dụ lấy cắp hàng tồn kho, phế liệu,
thoâng tin caàn trình baøy treân BCTC.
bán các tài liệu kỹ thuật cho đối thủ cạnh tranh); o Coá yù aùp duïng sai chính saùch keá toaùn..
 Làm cho đơn vị phải thanh toán tiền cho hàng hóa và dịch vụ mà đơn vị không o ….
nhận được (ví dụ thanh toán cho những người bán không có thực, thanh toán
cho người bán với mức cao hơn giá trị thật để cá nhân được hưởng hoa hồng
do chênh lệch giá, thanh toán cho các nhân viên không có thực)

 Dùng tài sản của đơn vị để đem lại lợi ích cho cá nhân (ví dụ dùng tài sản của
đơn vị làm tài sản thế chấp cho khoản vay cá nhân hoặc khoản vay cho một97 bên 98
liên quan).

Ví dụ gian laän treân BCTC

 Xuyên tạc, làm giả (bao gồm cả việc giả mạo chữ ký), hoặc sửa đổi chứng từ, sổ kế

toán có chứa đựng các nội dung, số liệu được dùng để lập báo cáo tài chính;

 Làm sai lệch hoặc cố ý không trình bày trong báo cáo tài chính các sự kiện, giao dịch
Caù tính
hoặc các thông tin quan trọng khác;

 Cố ý áp dụng sai các nguyên tắc kế toán liên quan đến các số liệu, sự phân loại, cách
20% göông 60% coù theå thöïc hieän gian 20% thöïc
thức trình bày hoặc thuyết minh; maãu tuyeät laän neáu coù ñieàu kieän hieän gian laän
ñoái khoâng caàn
 Lập các bút toán khống, nhất là vào thời điểm gần cuối kỳ kế toán, để điều chỉnh kết
aùp löïc
quả kinh doanh hoặc để đạt được các mục đích khác;

 Điều chỉnh các giả định và thay đổi các xét đoán dùng để ước tính số dư tài khoản Association of certified fraud
99 examiners 1996
một cách bất hợp lý;

BMKiemtoan-UEH 25
 Giaùm ñoác Kieåm toaùn vieân
Ngaên chaën vaø Phaùt Xem xeùt coù GL laøm aûnh höôûng
Bieån thuû taøi saûn hieän GL troïng yeáu BCTC
Laø hình thöùc troäm caép vôùi giaù trò töông ñoái nhoû vaø khoâng mang tính troïng
yeáu thöôøng laø nhaân vieân trong ñôn vò. Hoaëc cuõng coù theå do thaønh vieân Ban Thieát laäp vaø duy trì heä Ñaùnh giaù ruûi ro
Giaùm ñoác thöïc hieän vì hoï coù ñieàu kieän deã daøng hôn, theo nhöõng caùch thöùc thoáng KSNB
khoù phaùt hieän ñöôïc. Caùc ví duï:
n Bieån thuû ngaân quyõ Thieát laäp caùc thuû tuïc phaùt
n Bieån thuû taøi saûn khaùc thoâng qua thuû tuïc mua saém, Bieån thuû haøng toàn kho, hieän GL treân cô sôû ruûi ro
taøi saûn coá ñònh . ñaõ ñaùnh giaù
n Laøm cho ñôn vò phaûi thanh toaùn tieàn cho haøng hoùa vaø dòch vuï maø ñôn vò
khoâng nhaän ñöôïc Ñieàu chænh, boå sung thuû
oDuøng taøi saûn cuûa ñôn vò ñeå ñem laïi lôïi ích cho caù nhaân tuïc kieåm toaùn
Haønh vi bieån thuû taøi saûn thöôøng ñi keøm vôùi vieäc giaû maïo chöùng töø, taøi lieäu Phaùt haønh BCKT thích hôïp
nhaèm che giaáu söï thaät laø caùc taøi saûn ñoù ñaõ bò maát hoaëc ñaõ ñöôïc theá chaáp maø Thoâng baùo veà GL Caùc phaûn öùng
khoâng ñöôïc pheùp. Ruùt lui khoûi cuoäc kieåm
o 101 toùan 102

Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän
o KTV coù traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän cuûa Muïc tieâu toång theåá theo VSA 200 (ñoaïn 11)
coâng ty ñöôïc Kieåm toaùn khoâng? Ñaït ñöôïc söï baûo ñaûm hôïp lyù raèng lieäu BCTC
xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
troïng yeáu do GIAN LAÄN hay NHAÀM LAÃN
hay khoâng

103 104

BMKiemtoan-UEH 26
 Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän
o Ban quaûn trò vaø Ban Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc
kieåm toaùn chòu traùch nhieäm ngaên ngöøa vaø
phaùt hieän gian laän, vôùi söï giaùm saùt cuûa Ban
quaûn trò
o Kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm ñaït ñöôïc söï
ñaûm baûo hôïp lyù raèng lieäu baùo caùo taøi chính,
xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
troïng yeáu do gian laän hoaëc nhaàm laãn hay
khoâng.
105
Haïn cheá voán coù
o Do nhöõng haïn cheá voán coù cuûa kieåm toaùn, neân
coù ruûi ro khoâng theå traùnh khoûi laø kieåm toaùn
vieân khoâng phaùt hieän ñöôïc moät soá sai soùt laøm
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính,
keå caû khi cuoäc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc laäp keá
hoaïch vaø thöïc hieän theo caùc chuaån möïc kieåm
toaùn Vieät Nam
106
106

Traùch nhieäm KTV

Baùm saùt muïc tieâu toång theå cuûa cuoäc kieåm toaùn BCTC
Thöïc hieän caùc yeâu caàu: Xem xét tính tuân thủ pháp luật
1.Hoaøi nghi ngheà nghieäp
2.Thaûo luaän trong nhoùm kieåm toaùn
3.Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
và các quy định
4.Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän
5.Bieän phaùp xöû lyù VSA 250
6.Ñaùnh giaù baèng chöùng
7.Tröôøng hôïp Kieåm toaùn vieân khoâng theå tieáp tuïc kieåm toaùn
8.Giaûi trình baèng vaên baûn
9.Trao ñoåi vôùi cô quan quaûn lyù vaø cô quan chöùc naêng
10.Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn

BMKiemtoan-UEH 27
 Ñònh nghóa
- Sai phaïm baát keå coá yù hay voâ yù, traùi vôùi phaùp luaät vaø caùc quy
ñònh hieän haønh.
- Do ñôn vò thöïc hieän döôùi danh nghóa cuûa ñôn vò hoaëc do Ban
quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân thöïc hieän thay maët
ñôn vò.
- Khoâng bao goàm caùc vaán ñeà mang tính caù nhaân (khoâng lieân
quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò) do Ban quaûn trò,
Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân cuûa ñôn vò gaây ra.
Pháp luật và quy định
 Là những văn bản quy phạm pháp luật do các cơ
quan có thẩm quyền ban hành (như: Quốc hội, Uỷ
ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ, các Bộ và cơ quan ngang Bộ,
cơ quan thuộc Chính phủ; văn bản liên tịch của các
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, Hội đồng Nhân dân
và Uỷ ban nhân dân các cấp và các cơ quan, tổ chức
khác theo quy định của pháp luật); các văn bản do
cấp trên, tổ chức nghề nghiệp, doanh nghiệp và tổ
chức quy định không trái với pháp luật mà đơn vị
được kiểm toán phải tuân thủ;
111
BMKiemtoan-UEH
Muïc tieâu
o Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp lieân
quan ñeán vieäc tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa phaùp luaät vaø
caùc quy ñònh coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh
caùc soá lieäu vaø thuyeát minh troïng yeáu treân baùo caùo taøi
chính;
o Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn cuï theå ñeå phaùt hieän caùc
haønh vi khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh khaùc coù
theå coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính;
o Coù bieän phaùp xöû lyù phuø hôïp ñoái vôùi caùc haønh vi khoâng
tuaân thuû hoaëc nghi ngôø khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc
quy ñònh ñaõ phaùt hieän trong quaù trình kieåm toaùn.
110
TN cuûa KTV
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán BCTC,
phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà vieäc tuaân
thuû caùc luaät vaø quy ñònh naøy.
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp, chæ
thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn ñeå phaùt hieän caùc haønh vi coù theå coù
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính.
111
28
 Yeâu caàâu HẠN CHẾ TIỀM TÀNG

o Có nhiều luật và các quy định chủ yếu liên quan đến hoạt
o Xem xeùt veà tính tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc
động của đơn vị mà không ảnh hưởng đến báo cáo tài chính
quy ñònh và không được lưu trữ trong hệ thống thông tin của đơn vị
o Caùc thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän hoaëc nghi liên quan đến báo cáo tài chính;
ngôø coù haønh vi khoâng tuaân thuû o Hành vi không tuân thủ có thể liên quan đến các hành động
nhằm che giấu hành vi đó, như sự cấu kết, giả mạo, cố tình bỏ
o Baùo caùo veà phaùt hieän hoaëc nghi ngôø coù haønh sót giao dịch, Ban Giám đốc khống chế kiểm soát hoặc cố ý
vi khoâng tuaân thuû giải trình sai với kiểm toán viên;
o Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn o Một hành động có được coi là hành vi không tuân thủ hay
không hoàn toàn phụ thuộc vào phán quyết của tòa án.
o Moái quan heä vôùi KTV khaùc
113

Traùch nhieäm phaùp lyù

Ñaùnh giaù ruûi ro

+Thu thaäp hieåu bieát -Traùch nhieäm ngheà nghieäp

+ Phoûng vaán Ban Giaùm ñoác vaø Ban quaûn trò -Traùch nhieäm daân söï theo hôïp ñoàng
+ Kieåm tra caùc vaên baûn, taøi lieäu trao ñoåi giöõa ñôn vò ñöôïc kieåm -Traùch nhieäm daân söï ngoaïi hôïp ñoàng
toaùn vôùi caùc cô quan caáp pheùp hoaëc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc -Traùch nhieäm hình söï
(neáu coù).

+ Thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän nghi ngôø coù haønh vi khoâng
tuaân thuû (thoâng qua caùc daáu hieäu).

BMKiemtoan-UEH 29
 Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
Sai phaïm cuûa KTV

Sai phaïm cuûa KTV

-Traùch nhieäm daân söï
- Vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
+ Traùch nhieäm theo hôïp ñoàng
- Sô suaát thoâng thöôøng

- Sô suaát nghieâm troïng +Traùch nhieäm ngoaïi hôïp ñoàng

- Gian laän - Traùch nhieäm hình söï

Traùch nhieäm daân söï

Traùch nhieäm ngoaïi hôïp ñoàng TRAÙCH NHIEÄM PHAÙP LYÙ

Phaùt sinh giöõa moät ngöôøi haønh ngheà chuyeân moân vôùi moät caù
nhaân khoâng coù moái quan heä veà hôïp ñoàng nhöng laïi coù toån
thaát do haønh vi sai phaïm cuûa ngöôøi haønh ngheà Ngöôøi thöù 3
Caàn thoaû maûn 4 ñieàu kieän: thuï höôûng
- Coù thieät haïi veà vaät chaáùt hoaëc tinh thaàn xaûy ra
-Haønh vi gaây thieät haïi laø haønh vi traùi phaùp luaät KTV Khaùch haøng
-Coù moái quan heä nhaân quûa giöõa thieät haïi vaø haønh vi traùi phaùp
luaät
- Ngöôøi gaây thieät haïi coù loãi Nhöõng ngöôøi sôû höõu
chöùng khoaùn

BMKiemtoan-UEH 30
 Luật kiểm toán độc lập & NĐ 17/2012/NĐ-CP Traùch nhieäm hình söï

Điều 29, đoạn 12, Trách nhiệm của công ty kiểm toán - với người sử
Chæ aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân , khoâng aùp duïng ñoái
dụng kết quả kiểm toán khi người sử dụng kết quả kiểm toán:
vôùi toå chöùc .
a) Có lợi ích liên quan trực tiếp đến kết quả kiểm toán
Tröôøng hôïp chiuï traùch nhieäm hình söï:
b) Có hiểu biết một cách hợp lý về báo cáo tài chính và cơ sở lập báo
- Coá yù laøm sai quy ñònh
cáo tài chính là các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các quy
- Thoâng ñoàng, bao che cho ngöôøi phaïm loãi
định khác của pháp luật có liên quan;
- Duøng thuû thuaät ñeå che daáu
c) Đã sử dụng một cách thận trọng thông tin .
- Nhaän hoái loä
- Phaùt haønh baùo caùo thieáu khaùch quan,
hay löôøng gaït
121

Bieän phaùp haïn cheá traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV

o Kyù hôïp ñoàng taát caû caùc dòch vuï ngheà nghieäp vaø coù
raøng buoäc veà nghóa vuï cuaû töøng beân
o Thaän troïng ñuùng möùc . Luoân tuaân thuû chuaån möïc
chuyeân moân
o Choïn löïa, ñieàu tra khaùch haøng
o Taêng cöôøng kieåm tra chaát löôïng , kieåm tra cheùo (peer
review)
o Mua Baûo hieåm

BMKiemtoan-UEH 31