Statystyka Analiza dynamiki

Przykładem indeksów indywidualnych są też indeksy cen, ilości i wartości:

pt qt pt q t
ip = iq = iw =
p0 q0 p0 q 0
Indeksy te stanowią podstawę obliczania tzw. indeksów agregatowych wielkości absolutnych,
służących ocenie zmian w czasie, jakie zachodzą w zagregowanym koszyku np. dóbr
konsumpcyjnych.
Wyróżniamy następujące indeksy agregatowe cen oraz ilości:
Indeks ceny według formuły Laspeyresa

∑p q
i1 i 0
I L
p = i
⋅ 100
∑p i
i0 qi 0

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ceny w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych ilości, będących na poziomie z okresu podstawowego (wcześniejszego).
Indeks ceny według formuły Paaschego

∑p i1 i1q
I P
p = i
⋅ 100
∑p i
i0 qi1

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ceny w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych ilości, będących na poziomie z okresu bieżącego (późniejszego).
Indeks ceny według formuły Fishera

I pF = I pL ⋅ I pP

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ceny w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych ilości.
Indeks ilości według formuły Laspeyresa

∑p i0 qi1
I L
q = i
⋅ 100
∑p i
i0 qi 0

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ilości w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych cen, będących na poziomie z okresu podstawowego.
Indeks ilości według formuły Paaschego

∑p i1 i1q
I P
q = i
⋅ 100
∑p i
q
i1 i 0

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ilości w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych cen, będących na poziomie z okresu bieżącego (późniejszego).

- 44 -
Statystyka Analiza dynamiki

Indeks ilości według formuły Fischera

I qF = I qL ⋅ I qP

Indeks ten informuje o ile, średnio rzecz biorąc, zmieniły się ilości w badanym koszyku dóbr przy
założeniu niezmienionych cen.
Ponadto wyróżniamy indeks wartości, czyli stosunek sumy wartości znajdujących się w koszyku
dóbr w okresie podstawowym do sumy wartości tych składowych w okresie bieżącym:

∑p q
i1 i1
Iw = i
⋅100 .
∑p i
i0 qi 0

Indeks wartości możemy też obliczyć jako iloczyn indeksów ilości oraz cen, przy czym muszą być
one oparte na różnoimiennych formułach:
I w = I pL ⋅ I qF I w = I pP ⋅ I qL

Przykład 51.
Przeprowadź pełną analizę dynamiki importu na podstawie danych zawartych w poniżej tabeli:
Ilość ( w tonach) Cena (w zł za tonę )
Produkt 2009 2010 2009 2010

I 100 80 6200 6900

II 30 35 6800 6500
III 600 1200 500 600
IV 440 380 2000 2500

Źródło: Dane umowne.

Indeks wartości:

Interpretacja:

Indeks cen Laspeyresa:

Interpretacja:

Indeks cen Paaschego:

- 45 -
Statystyka Analiza dynamiki

Interpretacja:

Indeks cen Fishera:

Interpretacja:

Indeks ilości Laspeyresa:

Interpretacja:

Indeks ilości Paaschego:

Interpretacja:

Indeks ilości Fishera:

Interpretacja:

W sytuacjach ograniczonej informacji dotyczących badanego zjawiska (np. mamy informacje

o % zmianie ilości lub ceny konkretnych dóbr, bez znajomości ich rzeczywistych poziomów)
pomocne są następujące wzory na indeksy agregatowe ilości i ceny:
- gdy znamy wartości dóbr z okresu podstawowego:
∑i i p ⋅ pi 0 qi 0 ∑i ⋅ p qq i0 i0
Ip =
L
⋅ 100 , I qL = i
⋅ 100 .
∑ pi 0 qi 0
i
∑p q
i
i0 i0

- gdy znamy wartości dóbr z okresu badanego:

∑i pi1qi1 ∑p i1 i1q
Ip =
P
⋅100 , I =
P
q
i
⋅100 .
1 1
∑i i pi1qi1 ∑i i pi1qi1
p q

- 46 -
Statystyka Analiza dynamiki

Przykład 52.
W pewnym salonie samochodowym zebrano informacje dotyczące sprzedaży czterech modeli
maju 2009 i 2010 roku.
Wartość sprzedaży Indywidualny
Model (w tys. PLN) indeks ilości
samochodu 2009 2010 (2009=100)

A 279,90 427,35 150

B 247,92 314,90 125
C 209,95 293,93 140
D 259,96 255,96 100

Źródło: Dane umowne.

Na podstawie podanych informacji wyznacz i zinterpretuj:

- agregatowy indeks wartości,
- agregatowe indeksy cen,
- agregatowe indeksy ilości.
Indeks wartości:

Interpretacja:

Indeks cen Laspeyresa:

Interpretacja:

Indeks cen Paaschego:

Interpretacja:

Indeks cen Fishera:

Interpretacja:

- 47 -
Statystyka Analiza dynamiki

Indeks ilości Laspeyresa:

Interpretacja:

Indeks ilości Paaschego:

Interpretacja:

Indeks ilości Fishera:

Interpretacja:

Przykład 53.
Pewien producent sprzedaje trzy różne produkty. Wartość sprzedaży tych artykułów w czerwcu
2010 roku wyniosła 50 000 zł, a w lipcu:
Wartość Spadek cen
Produkt sprzedaży w stosunku do
(PLN) czerwca
A 20 000 30%
B 5 000 20%
C 10 000 10%

Źródło: Dane umowne.

Oceń dynamikę zmian wartości sprzedaży w lipcu w stosunku do czerwca. Jaki wpływ na
zaobserwowane zmiany miały ceny, a jakie ilości (wielkości) sprzedaży?
Indeks……………………………:

Interpretacja:

- 48 -
Statystyka Analiza dynamiki

Indeks……………………………..:

Interpretacja:

Indeks…………………………… :

Interpretacja:

Jeszcze innym przypadkiem jest niepełna informacja, gdy obok indeksów indywidualnych (cen
lub ilości) mamy wartości koszyka dób z okresu bieżącego wyrażone w cenach z okresu
poprzedniego lub odwrotnie. Wówczas właściwe są wzory:

∑p q
i1 i 0
I = L
p
i
⋅ 100 ,
1
∑i i pi1qi 0
p

∑p i0 qi1
I = L
q
i
⋅ 100 ,
1
∑i i pi 0 qi1
q

∑i ⋅ p q p i0 i1
I P
p = i
⋅100 ,
∑p qi
i0 i1

∑i ⋅ p q q i1 i 0
I P
q = i
⋅ 100 .
∑p qi
i1 i 0

- 49 -