FoodDrinkEurope

Etiketlenmenin
Okunabilinirliğine İlişkin
Kılavuzlar

Temmuz 2022
 Giriş
Gıda ve içecek endüstrisi, ambalaj üzerinde doğru ve şeffaf bilgiler sağlayarak tüketicilerin bilinçli
seçimler yapmasına yardımcı olmaya kararlıdır. Ancak, şirketlerin çevresel nedenlerle ambalajları
azaltmaya çalışması nedeniyle mevcut alan miktarı azalırken, ambalaj üzerinde daha fazla bilgi
sunulmasına yönelik talep artmaya devam etmektedir. Bu durumun ambalaj üzerindeki bilgilerin
okunabilirliği açısından zorluklara yol açabileceğinin farkındayız ve sektör olarak bu konuda
uygulanabilir bir çözüm sunmaya kararlıyız.

AB gıda ve içecek endüstrisini temsil eden amaçlanmamıştır. Gıda İşletmecilerinin etikette yer
FoodDrinkEurope, ambalaj üzerindeki tüm bilgilerin alan bilgilerin okunabilirliğini sağlamalarına yardımcı
doğru, okunaklı ve gerçeğe uygun olmasını sağlamak olacak tavsiyeler ve en iyi uygulamaları sunmayı
amacıyla imalatçılara ve uygulayıcı makamlara amaçlamaktadır. Bilgilerin okunabilirliği ve AB yasaları
rehberlik etmek üzere bu 'Uygulama Kuralları'nı tarafından belirlenen gereksinimlere uygunluk nihai
geliştirmiştir. Bu Kuralların mevzuatın yerine geçmesi olarak Gıda İşletmecisinin sorumluluğundadır.

Yasal arka plan

Tüketicilere gıda bilgilerinin sağlanmasına ilişkin (AB)
1169/2011 sayılı Tüzük Madde 2'de okunabilirlik için bir
tanım öngörmektedir:
‘okunabilirlik, bilginin genel nüfus tarafından
görsel olarak erişilebilir olmasını sağlayan ve
diğerlerinin yanı sıra yazı tipi boyutu, harf aralığı,
satırlar arasındaki boşluk, kontur genişliği, yazı
rengi, yazı tipi, harflerin genişlik-yükseklik oranı,
malzemenin yüzeyi ve baskı ile arka plan
arasındaki belirgin kontrast gibi çeşitli unsurlar
tarafından belirlenen bilginin fiziksel görünümü
anlamına gelmektedir.’
yerde işaretlenmelidir. Hiçbir şekilde
gizlenmemeli, karartılmamalı, başka herhangi bir
yazılı veya resimli madde veya araya giren başka
herhangi bir materyal tarafından dikkati
dağıtılmamalı veya kesintiye uğratılmamalıdır.’
Madde 13.1, Tüketicilere gıda bilgilerinin
sağlanmasına ilişkin (AB) 1169/2011 sayılı Tüzük
Tüzük ayrıca okunabilirlikle ilgili başka zorunlu
hükümler de içermektedir; örneğin içindekiler listesinde
alerjiye neden olan madde veya ürünlerin vurgulanması
zorunluluğu (Md. 21).

Etiketlemenin okunabilirliği aynı zamanda Hazır

Md. 2.2(m), Tüketicilere gıda bilgilerinin sağlanmasına
ilişkin (AB) 1169/2011 sayılı Tüzük
1169/2011 sayılı Tüzüğün 13. Maddesi, Tüzük uyarınca
zorunlu gıda bilgileri için zorunlu asgari yazı tipi boyutu;
kontrast; arka plan ve konumlandırma gibi okunabilir-
liğin belirli yönlerine ilişkin hükümler getirmektedir.
Diğerlerinin yanı sıra aşağıdakileri de belirtir:
Ambalajlı Gıdaların Etiketlenmesine İlişkin Genel
Standart'ın [Codex STAN 1-1985] 8.1.2 bölümünde ve
bazı ulusal mevzuat metinlerinde de ele alınmaktadır.
‘Bu standart veya diğer Kodeks standartları
uyarınca etikette yer alması gereken ifadeler
açık, belirgin, silinmez ve normal satın alma ve
kullanım koşulları altında tüketici tarafından
kolayca okunabilir olmalıdır.’

Kısım 8.1.2, Hazır Ambalajlı Gıdaların

‘[…], zorunlu gıda bilgileri kolayca görülebilecek,
Etiketlenmesine İlişkin Genel
açıkça okunabilecek ve uygun olduğu durum-
Standart [Codex STAN 1-1985]
larda silinmeyecek şekilde göze çarpan bir

s // 2
 1 Tanımlar

Bu Uygulama Kurallarında bir dizi terim kullanılmaktadır. Bunlar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Okunabilirlik Şekil 1: Serif yazı karakteri örneği

Bilginin genel nüfus tarafından görsel olarak erişilebilir

olmasını sağlayan ve diğerlerinin yanı sıra yazı tipi
boyutu, harf aralığı, satırlar arasındaki boşluk, kontur
genişliği, yazı rengi, yazı tipi, harflerin genişlik-yükseklik
oranı, malzemenin yüzeyi ve baskı ile arka plan
Kırmızı renkteki unsurlar yukarıda bahsedilen konturlardır.
arasındaki belirgin kontrast gibi çeşitli unsurlar
tarafından belirlenen bilginin fiziksel görünümü;
Sans serif yazı karakteri
Metin, iyi genel koşullar altında (örneğin ışık yoğunluğu
ve ışık renk spektrumu etkileri) normal görme Serifsiz bir yazı karakterine sans-serif denir, Fransızca
keskinliğine sahip bir kişi tarafından kolayca "sans", "olmadan" anlamına gelir. Bazı tipografi
kaynakları sans serifli yazı karakterlerini "grotesk"
okunabiliyorsa okunaklı olarak kabul edilir. (Almanca'da "grotesk") veya "Gotik", serifli yazı
karakterlerini ise "Roman" olarak adlandırmaktadır.
Ancak bu terimler, belirli yazı tipi adları dışında artık
Yazı karakteri yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Yazı karakteri, Helvetica veya Times gibi harflerin stilidir. Sans serif yazı karakterlerine örnek olarak Helvetica ve
Verdana verilebilir.

Serif yazı karakteri Şekil 2: Sans serif yazı karakteri örneği

AaBbCc
Serifler, harfleri ve sembolleri oluşturan bazı konturların
uçlarındaki yapısal olmayan detaylardır. Serifleri olan
bir yazı karakterine serifli yazı karakteri (veya serifli yazı
karakteri) denir.

Serifli yazı karakterlerine örnek olarak Times New

Roman ve Courier verilebilir. Yazı tipi
Yazı tipi, harfleri üretmek için kullanılan bir yazı
karakteri kümesidir. Örneğin, Helvetica, punto 12 ve
Helvetica, punto 14, her ikisi de aynı yazı karakterine
sahip olsa da farklı yazı tipleridir.

Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar s // 3

Punto C, o, e gibi yuvarlak şekilli ('çanak' olarak adlandırılan)
karakterler her zaman düz üst ve/veya alt yüzeyli
harflerden (örneğin v, w, x, z) daha büyük çizilir. Bunun
Punto, yazı tipi boyutlarını belirtmek için kullanılan
nedeni, çanaklı küçük harfler x ile aynı dikey boyutta
standart ölçü birimidir. Punto boyutu için birçok farklı
çizilseydi, insan gözüne daha küçük görünecek
dönüştürme ölçeği mevcuttur:
olmalarıdır.

ATA = 0.3514598 mm
Şekil 4: Yazı tipi boyutu 6 punto ve farklı yazı
Didot = 0.3759 mm
karakterleri ile ilişkili x-yüksekliği örnekleri
IN = 0.4 mm
PS or DTP = 0.3527777778 mm Farklı yazı karakterleri ile ilişkili olarak aynı yazı tipi
TeX = 0.3514598035 mm boyutu (6 pt) x-yüksekliği

Avant Garde
Yazı tipi boyutu (punto
YAZI TİPİ Arial Narrow Aldus
BOYUTU
6 pt İçerik x 1.098mm İçerik x 1.157mm İçerik x 0.924mm

boyutu)
Farklı yazı karakterleri yazı tipi boyutlarıyla ilişkili olarak
Yazı tipi boyutu, bir karakterin en düşük alçalandan en
aynı x-yüksekliği (1,2 mm)
yüksek yükselene kadar olan yüksekliğidir.
X- Arial Narrow Avant Garde Times New Roman
YÜKSEKLİĞİ
Şekil 3: Yazı tipi boyutu
1.2 mm İçerik x 6.672pt İçerik x 6.252pt İçerik x 7.992 pt

İzleme (karakter aralığı)

İzleme, bir metindeki karakterler arasındaki boşluğa
eklenen veya çıkarılan yatay boşluktur.

Yükselenler, karakterlerin ortalama çizginin üzerinde

Şekil 5: İzleme
kalan kısımlarıdır. Alçalanlar, karakterlerin taban
çizgisinin altında kalan kısımlarıdır.

Yazı tipi yüksekliği

Yazı tipi yüksekliği, H veya k gibi karakterlerin taban
x yükseklik

X
çizgisinden yükselticinin üstüne kadar olan gerçek satır başı

typ e
yüksekliğidir. Tipik olarak yazı tipi boyutunun %72'sidir.

Harf yüksekliği (x-yüksekliği

veya korpus boyutu)
Temel
düzey
karakte
r aralığı

Harf yüksekliği, bir yazı karakterinde taban çizgisi ile

ortalama çizgi arasındaki mesafedir. Tipik olarak bu,
yazı tipindeki 'x' harfinin yüksekliğidir. İki yazı tipinin ay-
nı yüksekliğe sahip gibi görünüp görünmediği öncelikle
x yüksekliklerinin eşleşip eşleşmediğine göre belirlenir.
s // 4
Satır başı (satır arası boşluk)
‘Dikdörtgen veya kutu şeklindeki ambalajlar söz
Satır başı, metin satırları arasındaki dikey boşluktur. Bu
isim, mekanik baskı sürecinde metin satırlarını ayırmak
için kullanılan fiziksel kurşun parçasından gelmektedir
(bkz. Şekil 5).
Semboller
Sembol, bir nesne, resim, yazılı kelime veya belirli bir
işaret gibi, çağrışım, benzerlik veya gelenek yoluyla
başka bir şeyi temsil eden (veya simgeleyen) bir şeydir,
özellikle de görünmez bir şeyi temsil etmek için
kullanılan maddi bir nesnedir. Semboller, fikirleri,
kavramları veya diğer soyutlamaları gösterir (veya
bunlar için bir işaret görevi görür) ve temsil eder.
Görüş alanı
Görüş alanı, bir ambalajın tek bir bakış noktasından
okunabilen tüm yüzeyleri anlamına gelir.
En geniş yüzey alanı
En geniş yüzey, ambalajın tek bir bakış açısından
görülebilen ve teknik açıdan üzerine baskı yapılabilen
tek ve en geniş alanıdır. (AB) 1169/2011 sayılı
Tüzüğün uygulanmasına ilişkin sorular ve cevaplar
hakkındaki Komisyon duyurusu aşağıdaki rehberliği
sağlamaktadır:
Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar
konusu olduğunda, 'en geniş yüzey alanının'
belirlenmesi basittir, yani ilgili ambalajın en
geniş kenarının tamamı (yükseklik × genişlik).
Genellikle düzgün olmayan şekillere sahip
silindirik şekiller (örneğin teneke kutular) veya
şişe şeklindeki ambalajlar (örneğin şişeler) söz
konusu olduğunda, 'en geniş yüzey', teneke
kutuların üstleri, altları, üst ve alt kısımlarındaki
flanşlar, omuzlar ve şişe ve kavanozların boyun
kısımları hariç alan olarak anlaşılabilir.
Uluslararası Yasal Metroloji Örgütü'nün 79
sayılı Uluslararası Tavsiye Kararı'na (1) göre,
silindirik veya silindire yakın ambalajlar söz
konusu olduğunda ambalajın ana teşhir
panelinin alanı, teneke kutuların üstleri, altları,
üst ve alt kısımlarındaki flanşlar ile şişe ve
kavanozların omuz ve boyun kısımları hariç
olmak üzere ambalajın yüksekliği x çevre
çarpımının %40'ı olarak belirlenir.’
Tüketicilere gıda bilgilerinin sağlanmasına ilişkin
(AB) 1169/2011 sayılı Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Tüzüğünün uygulanmasına ilişkin
sorular ve cevaplar hakkında Komisyon
bildirimi, (2018/C 196/01).
s // 5
 2 Okunabilirlik
faktörleri ve öneriler

Okunabilirlik, düzen, yazı tipi, renk, kontrast, ambalaj/etiket malzemesi, ambalaj şekli, baskı teknikleri
vb. gibi birbiriyle ilişkili bir dizi faktör tarafından belirlenir. Hiçbir faktör bilginin genel okunabilirliğini
belirleyemez. Bu faktörler toplu olarak ele alınmalı ve bilginin okunabilirliği duruma göre
değerlendirilmelidir.

Ayrıca, okuyucuya bağlı faktörlerin ve çevresel

faktörlerin bir etiketin okunabilirliğini etkileyebileceği göz
önüne alındığında, okuyucunun normal bir görme
keskinliğine sahip olduğu ve bilgileri iyi genel koşullar
altında görüntülediği varsayılmalıdır.

Bu Uygulama Kurallarında yer alan öneriler aşağıdaki

kategorilerde gruplandırılmıştır:

• Etiket üzerindeki bilgilerin yeri;

• Düzen;
• Yazı tipi, renk ve kontrast;
• Ambalaj ve baskı.

s // 6
2.1 Etiket üzerindeki bilgilerin yeri
Gıdanın adı, net miktarı ve %1,2'nin üzerindeki alkollü içecekler için alkol derecesi 'aynı görüş
alanında' yer almalıdır. (AB) 1169/2011 sayılı Tüzük Madde 13.5 uyarınca. Zorunlu besin maddeleri
ve gönüllü besin maddeleri de 'aynı görüş alanında' yer almalıdır ((AB) 1169/2011 sayılı Tüzüğün 34.1
Maddesi).

Referans verme Çıkarılabilir etiketler

Aşağıdaki düzen kısmında da belirtildiği gibi, tercih Ambalaj formatı üzerinde etiketleme için uygun alan
edilen yaklaşım birbirine ait olan bilgilerin sınırlı olduğunda 'çıkarılabilir' etiketlerin (kısmen
gruplandırılmasıdır. Ancak, yer kısıtlamaları veya teknik kaldırılıp geri konulabilen bir etiket) kullanılması
nedenlerden dolayı, ayrıntılı veya özel bilgilerin paketin düşünülebilir. (AB) 1169/2011 sayılı Tüzüğün (2018/C
başka bir yerine yerleştirilmesi gerekebilir. Bu gibi 196/01) uygulanmasına ilişkin sorular ve cevaplar
durumlarda söz konusu bilgiye atıfta bulunmak için hakkındaki Komisyon bildirimi, zorunlu bilgilerin
yıldız işaretleri, semboller veya sayılar kullanılabilir. bulunabilirliği, erişilebilirliği ve yerleştirilmesine ilişkin
Ambalaj üzerinde belirli bir yere atıfta bulunulduğunda, genel gereksinimlerin yerine getirilmesi halinde bu tür
atıf metni spesifik olmalıdır (örneğin 'kapağa bakınız', etiketleri kabul edilebilir olarak değerlendirmektedir.
'şişenin üstüne bakınız', 'ambalajın yan tarafına
bakınız', 'besin paneline bakınız'). Böyle bir etiket kullanıldığında, kolay tanımlama ve
güvenlik ile ilgili aşağıdaki bilgiler en üst katmanda

Tarih bilgisi olmalıdır:

• Gıdanın adı;
(AB) 1169/2011 sayılı Tüzük tarih bilgisinin etiketin
• Depolama koşulları;
neresinde yer alması gerektiğini belirtmemektedir.
Ancak, tüketicinin bu bilgiyi etiket üzerinde kolayca • Tarih bilgisi;
tanımlayabilmesi için, tarih bilgisinin açıkça okunabilir, • Alerjenler;
kolayca görülebilir ve silinmez olması önemlidir. • Net miktar;
• Diğer zorunlu unsurların bulunabileceği
referans/gösterge.

Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar s // 7

2.2 Düzen
Bilgilerin düzeni okunabilirlik üzerinde etkili olabilir. Çok çeşitli ambalaj boyutları ve şekilleri göz
önüne alındığında, tek bir ideal düzen yoktur, ancak okunabilirliği belirlerken özellikle başlıklar, bilgi
kalıpları, metin hizalaması ve sembollerin kullanımı gibi dikkate alınması gereken bir dizi faktör
vardır.

Başlıklar Şekil 7: Pişirme Talimatı için başlık vurgusu örneği

(ayrılmış başlık)

Başlıklar, tüketicileri belirli bilgilere yönlendirmeye ve

alan izin veriyorsa metni ayırmaya yardımcı olabilir. PİŞİRME:

Ocakta

İçindekileri bir tencereye boşaltın ve ısıtırken

EN İYİ UYGULAMA
Başlıklar için metni, örneğin kalın yazı
ve/veya büyük harf kullanarak ayırt
edin.
hafifçe karıştırın. Lezzetini bozacağı için
kaynatmayın veya fazla pişirmeyin.
Mikrodalga fırında (650W)

İçeriği uygun bir kaba boşaltın. Kapağını

EN İYİ UYGULAMA
kapatın ve 1 dakika boyunca tam güçte ısıtın.
Başlıkların açık, kısa ve tutarlı olması, Karıştırın, ardından sıcak olana kadar 1 dakika
örneğin: daha ısıtın.
• Bileşenler;
• Hazırlama ve pişirme talimatları;
• Saklama;

DİKKAT EDİN!
Büyük harflerin ve alt çizgilerin yoğun
kullanımı

Şekil 6: İçindekiler listesi için başlık vurgulama (kalın)

örneği

İçindekiler: Fasulye (%49), Domates (%27),

Su, Şeker, Tuz, Modifiye Mısır Unu, Sirke Ruhu,
Baharat Özleri, Bitki Özü.

s // 8
Bilgi kalıpları Metin hizalaması

EN İYİ UYGULAMA EN İYİ UYGULAMA

Alanın izin verdiği yerlerde, birbirine ait olan Metin sol kenar boşluğu ile başlamalı ve
bilgileri gruplayın. hizalanmalıdır;

EN İYİ UYGULAMA DİKKAT EDİN!

Uygun olduğunda, farklı bilgi gruplarını Bilgileri daireler içine yerleştirmekten
çerçeveler veya kutucuklarla ayırın. kaçının
DİKKAT EDİN!
Her satıra sadece bir veya iki kelime
içeren büyük miktarda metin yerleştir-
Şekil 8: İçerik listesi ve kullanım önerileri için bilgi mekten kaçının.
kalıpları örneği (bir çerçeve ile ayrılmış)

Şekil 9: Metin hizalama örneği

VERVEINE-MENTHE EN İYİ UYGULAMA DİKKAT ET!

İçindekiler: Mine çiçeği (%50), nane (%50). Kan portakalı dolgulu
Demleme talimatları: Fincan başına bir poşet sütlü çikolata (%50)
kullanın, kaynar suyun üzerine dökün ve 3 ila 5 İçindekiler: şeker, tam yağlı
dk. demlenmeye bırakın. Kuru bir yerde saklayın. süt tozu, bitkisel yağ, tere-
yağı, kakao kitlesi, peynir
altı suyu tozu, krema tozu,
laktoz, kan portakalı tozu
(%1), süt yağı, malto-
VERBENA-MENTA dekstrin, aroma vericiler
(kan portakalı, vanilin),
İçindekiler: Mine çiçeği (%50), nane (%50). emülgatör (soya lesitini).
Kullanım talimatları: Fincan başına bir kase dolusu
Kakao katı maddesi:
kullanın, kaynar su dökün ve 3 ila 5 dakika Çikolatada minimum %30.
demlenmeye bırakın. Kuru bir yerde saklayın. Süt katı maddesi: minimum
%18
Kan portakalı
dolgulu sütlü çikolata
(%50) İçindekiler: şeker,
tam yağlı süt tozu,
bitkisel yağ, tereyağı,
kakao kitlesi, peynir altı
suyu tozu, krema tozu,
laktoz, kan portakalı
tozu (%1), süt yağı,
maltodekstrin, aroma
vericiler (kan portakalı,
vanilin), emülgatör
(soya lesitini). Kakao
katı maddesi:
Çikolatada minimum
%30. Süt katı
maddeleri: Çikolatada
minimum %18 Çikolata.

Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar s // 9

 Şekil 10: Sembollerin etkin kullanımına örnek
Sembollerin kullanımı
Basit, tanınabilir, işlevsel semboller etiket alanından
tasarruf edilmesine yardımcı olabilir ve tüketicinin
dikkatini bilgilere yönlendirmede yardımcı olabilir.
Bununla birlikte, (AB) 1169/2011 sayılı Tüzüğün
(2018/C 196/01) uygulanmasına ilişkin sorular ve
cevaplar hakkındaki Komisyon bildirimi, kullanım
talimatları gibi zorunlu ayrıntıların kelimeler ve sayılarla
belirtilmesi gerektiğini açıklığa kavuşturmaktadır.
Piktogramların veya sembollerin kullanımı, bu tür 100oC. 1–3 dk.
ayrıntıların ifade edilmesi için yalnızca ek bir araçtır.

Lütfen kullanılan bazı logoların AB mevzuatı tarafından

öngörülen zorunlu gereksinimlere uyması gerektiğini Şekil 11: Sembollerin etkin kullanımına örnek
unutmayın (örneğin AB Organik logosu, hayvansal
kökenli ürünler için tanımlama işaretleri, vb.).

PİŞİRME YÖNERGELERİ
Fırında Pişirmek İçin:
EN İYİ UYGULAMA Fırını önceden 190oC/375oF/Gaz işareti 5'e ısıtın. Bir
fırın tepsisine yerleştirin ve 20-25 dakika pişirin
Örneğin saklama, hazırlama ve pişirme
talimatları için açık semboller Kızartmak İçin:
Orta ateşte az yağda 12-14 dakika kızartın,
kullanılabilir; ara sıra çevirin

EN İYİ UYGULAMA
800 W Mikrodalga Fırında:
İlgili tavsiyeler sembollerin yakınında Tam güçte 10 dakika pişirin
D
gösterilmelidir;

DİKKAT EDİN!
Çok fazla veya aşırı karmaşık sembol-
ler, çok fazla anlam ifade etmeye çalış-
tıkları için başarısız olabilirler. Bu ne-
denle dengeyi doğru kurmak önemlidir.

s // 10
2.3 Yazı tipi, renk ve kontrast
Yazı tipinin görünümü okunabilirlik üzerinde etkili olabilir. Okunabilirliği belirlerken özellikle yazı tipi
boyutu, karakter aralığı, yazı tipi seçimi, renk, kontrast ve görsel arka plan karmaşası gibi dikkate
alınması gereken bir dizi faktör vardır.

Yazı tipi
Harf yüksekliği İzleme (karakter aralığı)

Harf yüksekliğini belirlemek için genel olarak kabul edilen Birbirine çok yakın karakterler okuyucunun harfleri
yöntem, harfin iki referans noktasının spesifik ölçümünü tanımasını engellediğinden, yeterli karakter aralığı
sağladığı için x-yüksekliğine atıfta bulunmaktır. Punto okunabilirlik için önemli bir faktördür.
boyutu kullanılmaz çünkü aynı punto boyutu kullanılan
yazı karakterine bağlı olarak farklı harf yüksekliklerine ne-
den olabilir ve harflerin ölçümü için referans noktalarının
DİKKAT EDİN!
belirlenmesindeki zorluk nedeniyle yazı tipi boyutları / yazı
tipi yükseklikleri kullanılmaz. Karakterlerin 1pt'den daha fazla daral-
tılmaması önerilir.
X-yüksekliği ile yazı tipi boyutu arasında önceden belirlen-
miş bir oran yoktur. Bununla birlikte, 1,2 mm'lik bir x-yük-
sekliği yaklaşık olarak 7,2 punto Arial'e eşdeğerdir ve bu
da 2,5 mm - 2,7 mm arasında bir yazı tipi boyutuna eşittir. Şekil 12: karakter aralığı örneği: normal ve 1,2 pt
daraltılmış
EN İYİ UYGULAMA
EN İYİ UYGULAMA
Temel bir ilke olarak mümkün olduğunca Kan portakalı dolgulu sütlü çikolata (%50)
büyük bir harf yüksekliği (x-yüksekliği) İçindekiler: şeker, tam yağlı süt tozu, bitkisel yağ,
kullanmaya çalışın tereyağı, kakao kitlesi, peynir altı suyu tozu, krema
tozu, laktoz, kan portakalı tozu (%1), süt yağı,
DİKKAT EDİN! maltodekstrin, aroma vericiler (kan portakalı,
Standart boyutlu ambalajlar: (AB) vanilin), emülgatör (soya lesitini). Kakao katı
maddesi: Çikolatada minimum %30. Süt katı
1169/2011 sayılı AB Tüzük uyarınca,
maddesi: Çikolatada minimum %18.
en büyük yüzeyi 80 cm2 veya daha
büyük olan ambalajlar veya kaplar için,
DİKKAT EDİN!
Tüzükte belirtilen zorunlu bilgiler için x
yüksekliğinin en az 1,2 mm olduğu bir
yazı tipi boyutu gereklidir. Kan portakalı dolgulu sütlü çikolata (%50) İçindekiler:
şeker, tam yağlı süt tozu, bitkisel yağ, tereyağı, kakao kitlesi,
DİKKAT EDİN! peynir altı suyu tozu, krema tozu, laktoz, kan portakalı tozu
(%1), süt yağı, maltodekstrin, aroma vericiler (kan portakalı,
Küçük ambalajlar: En büyük yüzey vanilin), emülgatör (soya lesitini). Kakao katı maddesi:
alanının 80 cm2'den küçük olduğu Çikolatada minimum %30. Süt katı maddesi: Çikolatada
durumlarda, (AB) 1169/2011 sayılı minimum %18.
Tüzükte belirtilen zorunlu bilgiler için x
.
yüksekliğinin en az 0,9 mm olduğu bir
yazı tipi boyutu gereklidir. En büyük
yüzeyi 10 cm2'den küçük olan küçük
ambalajların ve kapların daha az
zorunlu bilgi taşıyabileceğini lütfen
unutmayın.

Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar s // 11

Satır başı (satır arası boşluk) Yazı tipi seçimi

EN İYİ UYGULAMA EN İYİ UYGULAMA

Satır aralığının punto büyüklüğünün
%120'si olması önerilir. Örneğin, 6
punto yazı tipi 7,2 punto satır başı ile
ayarlanmalıdır.
EN İYİ UYGULAMA
Bunun mümkün olmadığı durumlarda,
önerilen minimum satır aralığı punto
boyutundan 0,5 punto daha fazladır.
Bu bağlamda, x-yüksekliği, yazı
kalınlığı, büyük/küçük harf veya satır
uzunluğunun çizgiler arası boşluk
algısını etkileyebileceğini göz önünde
bulundurmak önemlidir.
EN İYİ UYGULAMA
Orantılı olarak daha büyük x-yükseklik-
lerine sahip yazı tipleri daha fazla
doğrular arası aralığa ihtiyaç duyar.
Sans serif karakterler (örneğin Arial,
Helvetica, Myriad, Frutiger, Univers)
genellikle tercih edilir veya büyük bir
çanak boyutuna sahip olan ve küçük
boyutta iyi çalışan serifli karakterler
tercih edilir
EN İYİ UYGULAMA
Rakamların belirgin olmasını sağlamak
önemlidir. Rakamlar bazı yazı karakter-
lerinde kolayca yanlış okunabilir (özel-
likle Arial'de 6, 8 ve 9 rakamları).
DİKKAT EDİN!
Stilize, süslü, dekoratif yazı tiplerinin
okunması zor olabilir ve dikkatli kulla-
nılmalıdır. Paket kısmen boşaltıldığın-
da da bilgilerin görünür olmasını sağla-
mak en iyi uygulamadır.

Şekil 13: 11,5pt ve 10pt'lik doğrular arası boşluk Şekil 14: Sans Serif Yazı Tipi (Arial - 9 punto) ve
örneği Serif Yazı Tipi (Times New Roman - 9 punto) örneği
EN İYİ UYGULAMA
İçindekiler
Kan portakalı dolgulu sütlü çikolata (%50)
Fasulye (%49), domates (%27), su, şeker, tuz, modifiye
İçindekiler: şeker, tam yağlı süt tozu, bitkisel yağ,
mısır unu, sirke ruhu, baharat özleri, bitki özü.
tereyağı, kakao kitlesi, peynir altı suyu tozu,
krema tozu, laktoz, kan portakalı tozu (%1), süt
yağı, maltodekstrin, aroma vericiler (kan
portakalı, vanilin), emülgatör (soya lesitini). İçindekiler
Kakao katı maddesi: Çikolatada minimum %30.
Fasulye (%49), domates (%27), su, şeker, tuz, modifiye mısır unu,
Süt katı maddesi: Çikolatada minimum %18 . sirke ruhu, baharat özleri, bitki özü.

DİKKAT EDİN!

Kan portakalı dolgulu sütlü çikolata (%50) İçindekiler:

şeker, tam yağlı süt tozu, bitkisel yağ, tereyağı, kakao kitlesi,
peynir altı suyu tozu, krema tozu, laktoz, kan portakalı tozu
(%1), süt yağı, maltodekstrin, aroma vericiler (kan portakalı,
vanilin), emülgatör (soya lesitini). Kakao katı maddesi:
Çikolatada minimum %30. Süt katı maddesi: Çikolatada
minimum %18.

s // 12
Renk, kontrast, Şekil 15: Renklerin, kontrastların ve görsel arka plan
karmaşasının kullanımına örnek
görsel arka plan
karmaşası
EN İYİ UYGULAMA
Renk seçimi genellikle markadaki
kullanımlarına göre belirlenebilirken,
metin ve arka plan arasındaki
kontrastın mümkün olduğunca yüksek
olması önemlidir. Seçilen renklerin net
bir kontrast oluşturması tavsiye edilir.

DİKKAT EDİN!
İnce kontrastlar, gölgeleme ve 3D
efektler okunabilirliği azaltabilir ve bu
nedenle dikkatli kullanılmalı ve
mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

DİKKAT EDİN!
Yoğun görüntüler, resimler, desenler
ve filigranlar görsel arka plan
karmaşası yaratabilir ve bu nedenle
dikkatli kullanılmalı ve mümkün
olduğunca kaçınılmalıdır.

DİKKAT EDİN!
Ambalaj şeffafsa, görünür arka planı
oluşturan gıda ürünü ile iyi bir kontrast
gerekir.

Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar s // 13

2.4 Ambalajlama
Şekil 16: Kavisli şekilli bir ambalaj üzerinde etkili baskı
Ambalajlama teknikleri örneği

Zorunlu bilgiler, ambalajın okunmasının zor olacağı

alanlarına, özellikle de doğrudan erişilemeyen ve
bilgileri okumak için ambalajın açılmasını gerektiren
alanlara basılmamalıdır.

Aşağıda, okunabilirliği sağlamak için ekstra özen göste-

rilmesi gereken durumlara bazı örnekler verilmiştir.

EN İYİ UYGULAMA
Mat kaplama baskı yüzeylerini tercih
edin.

DİKKAT EDİN!
Kılıfların veya 3D yüzeylerin
deformasyon bölgeleri ve diğer
termoform ambalajlama teknikleri.
Tarih bilgisi
DİKKAT EDİN!
Isıyla kapatılmış alanlar (örneğin çubuk Çoğu durumda, hazır ambalajlı gıdaların etiketleri önce-
ürünlerin ambalajlarının uçları). den basılır ve ambalaj hattına yalnızca tarih bilgisi (ve
parti kodu) basılır. Tarih bilgisini basmak için mürekkep
DİKKAT EDİN! püskürtmeli baskı, lazer baskı veya kabartma/debossing
Plastik shrink ambalaj. (ambalaj malzemesi üzerinde kabartılmış veya girintili
karakterler oluşturma) gibi çeşitli teknikler kullanılabilir.
Yazı tipi, renk, kontrast ve yüzeyle ilgili yukarıdaki tüm
Ambalaj malzemesi öneriler tarih işareti için de geçerlidir, ancak tarih
bilgisinin etiket alanının dışına, yani doğrudan ambalaj
Ambalaj malzemesi ve baskı yüzeyleri okunabilirlik malzemesine veya kapak yüzeyine basıldığı durumlarda
üzerinde etkili olabilir. daha fazla özen gösterilmesi gerekir. Yeterli
okunabilirliği sağlamak için daha büyük yazı tipi boyutu
gerekebilir. Gıda işletmecisi, (AB) 1169/2011 sayılı
DİKKAT EDİN! Tüzük uyarınca çözümün hem teknik olarak
Çok parlak yüzeylerin (örn. metal uygulanabilir olduğundan hem de sağlanan bilgilerin
kutular) parlamayı artırabileceğini ve bu anlaşılır olduğundan emin olmak için duruma göre bir
nedenle uygun baskı tekniğinin yanı değerlendirme yapmalıdır.
sıra kontrasta daha fazla dikkat
edilmesi gerektiğini unutmayın.
printing technique.
DİKKAT EDİN!
Ambalaj şeklinin parlamayı
artırabileceğini unutmayın.

s // 14
 3 Özet tablo -
okunabilirlik için en
iyi uygulamalar
Tavsiye edilen
Düzen • Başlıklar açık, kısa ve tutarlı
olmalıdır;
• Başlıkları ayırt etmek için
kalın yazı ve/veya büyük
harf kullanın;
• Alanın izin verdiği
yerlerde, birbirine ait
olan bilgileri gruplayın;
• Uygun olduğunda, farklı
bilgi gruplarını çerçeveler
veya kutularla ayırın;
• Metin sol kenar boşluğu ile
başlamalı ve hizalanmalıdır;
• Metin miktarını azaltmaya
yardımcı olmak ve okuyucuyu
bilgiye yönlendirmek için
semboller kullanın.
Yazı tipi, • Minimum yazı tipi boyutu da
dahil olmak üzere (AB)
renk ve 1169/2011 sayılı Tüzükteki
kontrast gerekliliklere uyun;
• Yeterli karakter aralığı;
• Yazı tipi boyutunun %120'si
kadar doğrular arası boşluk;
• Okunması kolay (sans serif)
yazı tipleri;
• Küçük yazı tipi boyutunda
kullanılmak üzere tasarlan-
mış bir yazı tipi seçin;
• Açıkça kontrast oluşturan
renkler.
Ambalajlama/
baskı • Yüksek kaliteli baskı.
Dikkatli kullanın
• Çok sayıda büyük harf ve alt
çizgi kullanımı;
• Metnin bloklar dışında başka
bir formatta olması;
• Metin kaydırma;
• Merkez hizalama;
• Sağ kenar boşluğu ile
hizalanmış metin.
• Yazı tipi boyutunun
%120'sinden daha az doğrular
arası boşluk
• İtalik;
• Serif yazı karakterleri;
• Stilize, süslü dekoratif yazı
tipleri;
• İnce kontrastlar,
gölgelendirme, 3D efektler,
filigran veya tek tip olmayan
arka plan;
• Ambalajın şeffaf olduğu
durumlarda, görünür arka
planı oluşturan gıda ürünü ile
iyi bir kontrast gereklidir.
• Deformasyon bölgelerine
baskı;
• Isı yalıtımlı alanlar;
• Plastik shrink ambalaj;
• Metalik ve parlak baskı
yüzeyleri;
• Kavisli yüzeylere
basılan etiketler.
Etiketlemenin Okunabilirliğine İlişkin Kılavuzlar
Uzak durmak en iyisi
• Metnin aşırı tirelenmesi;
• Başlıklar veya herhangi bir
ayrım olmaksızın metin
yığınları;
• Her satıra yalnızca bir veya
iki kelime içeren büyük
miktarda metin yerleştir-
mek;
• Bilgilerin daireler içine
yerleştirilmesi;
• Çok fazla veya aşırı
karmaşık semboller.
• Karakter aralığı 1 puntodan
fazla daraltılmış;
• Yazı tipi boyutundan 0,5
puntodan daha az satır arası
boşluk;
• Benzer ton kontrastlarına
sahip renkler - açık zemin
üzerine açık yazı veya koyu
zemin üzerine koyu yazı
• Ambalajın doğrudan
erişilemeyen bölgeleri;
• Metnin okunabilmesi için
ambalajın tahrip edilmesinin
gerekli olduğu alanlar.
s // 15
Bu resmi olmayan bir çeviridir. FoodDrinkEurope herhangi bir hatadan sorumlu
tutulamaz.

FoodDrinkEurope tarafından İngilizce olarak yayımlanan orijinal doküman,

Mahir HOROZOĞLU tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

Orijinal doküman linki: https://www.fooddrinkeurope.eu/wp-

content/uploads/2022/10/06672-Guidelines-on-Legibility-of-Labelling_45.pdf

Avenue des Nerviens 9-31, 6th floor

1040 Brussels
BELGIUM
tel: 32 2 514 11 11
fax : 32 2 511 29 05
e-mail: info@fooddrinkeurope.eu
website: www.fooddrinkeurope.eu