Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội

Trường Đại học Mỹ Thuật Công Nghệp

Khoa Khoa học Cơ bản

Bài tập môn : Mỹ học

Phân tích tác phẩm nghệ thuật và chỉ ra cái bi kịch

SV Thực hiện: Trần Phương Anh

Lớp: Dh19A7

Mã SV: 1972104040009
Tác phẩm được chọn: Romeo và Juliet
 Trước khi có thể phân tích được cái bi trong bất kỳ một tác phẩm nghệ
thuật nào, ta trước hết cần có được một khái niệm về cái bi kịch. Trong quyển
Giáo trình mỹ học đại cương định nghĩa cái bi là một phạm trù mĩ học tồn tại
bên cạnh cái đẹp, cái cao cả, cái hài, là sự phản ánh một phẩm chất thẩm mĩ của
thực tại khách quan, là phương diện đặc biệt trong quan hệ thẩm mỹ của con
người. Cái bi thể hiện một các tập trung và điển hình nhất trong bi kịch.

Nếu cái đẹp, cái cao cả có mặt trong tự nhiên, trong đời sống xã hội và
trong nghệ thuật thì cái bi là một hiện tượng thẩm mĩ được biệt, không có trong
tự nhiên, chỉ tồn tại trong xã hội và trong nghệ thuật, bởi nó là một tình huống
của con người trong cuộc sống xã hội loài người.

Cái bi trước hết gắn liền với sự xung đột. Mọi cái bi đều xuất phát từ
xung đột, nếu không có xung đột thì sẽ không có cái bi. Xung đột tạo nên cái bi
trước hết phải là những xung đột căng thẳng, quyết liệt, là những xung đột
không khoan nhượng giữa những lực lượng đối lập mà “mỗi bên trong đó đều tỏ
ra có đủ tính tất yếu và đầy đủ sức mạnh để coi mình là hợp pháp và không chịu
nhượng bộ”. Bởi vậy xung dột chỉ có thể kết thúc bằng cái chết của một trong
hai bên đối lập. Xung đột bi kịch là xung đột mang ý nghĩa xã hội, cụ thể hơn là
xung đột giữa những lí tưởng xã hội cao đẹp, những khát vọng chính đáng của
con người. Trên con đường thực hiện những khát vọng này, con người gặp phải
những cái bi kịch đó là:

- Bi kịch của cái mới, cái tiến bộ, cách mạng khi nó chưa đủ sức để chiến
thắng cái cũ, cái lạc hậu
- Bi kịch của cái cũ trong cuộc đấu tranh chống lại cái mới đang nảy sinh
nhưng bản than cái cũ vẫn chưa mất hết khả năng phát triển nội tại của nó
- Bi kịch của sự nhầm lẫn, hạn chế về mặt nhận thức

Phân tích sự bi kịch trong tác phẩm Romeo và Juliet của William Shakespear

Hai nhân vật chính trong vở kịch, Romeo và Juliet, sinh ra trong hai gia đình
quý tộc có mối hiềm kích lâu đời. Họ yêu nhau từ cái nhìn đầu tiên, và cho dù
sau khi biết danh tính đối phương, họ vẫn chọn gắn bó với tình yêu của mình,
thậm chí đã lén kết hôn trong nhà thờ. Sau đó Romeo vì giết anh họ của Juliet
mà bị lưu đày. Để né tránh cuộc hôn nhân do cha mẹ áp đặt, Juliet đã uống một
loại thuốc khiến cô giả chết ngủ thiếp đi, làm mọi người tưởng cô tự tử. Nhưng
sau khi tỉnh dậy, thấy Romeo tự sát nằm bên cạnh, Juliet cũng vì thế mà tự tử
theo.
Một yếu tố quan trọng gây ra bi kịch tình yêu này là Romeo đã không nhận
được bức thư từ cha xứ Friar Lawrence, người biết toàn bộ câu chuyện, rằng cái
chết của Juliet là giả. Bức thư được gửi bởi anh trai của cha Lawrence, tu sĩ
John. Tu sĩ John và người bạn đồng hành bị đội tuần tra địa phương chặn lại vì
nghi ngờ họ đã tiếp xúc với một gia đình bị bệnh dịch hạch. Họ không được
phép ra ngoài, John không thể gửi thư và cũng không tìm được người để chuyển
lá thư bởi ai cũng sợ bệnh dịch. Cuối cùng bức thư không thể đến tay Romeo.

Mô tả của vở kịch này cho thấy bối cảnh của câu chuyện là khi bệnh dịch tấn
công thành phố Verona. Vở kịch “Romeo và Juliet” được sáng tác từ năm 1591
đến 1595 và lần đầu xuất bản năm 1597. Trong thời kỳ này, vào năm 1593,
bệnh dịch hạch đã bùng phát ở London khiến 15.000 người chết (1/8 dân số
London).

Theo thống kê chính thức, từ năm 1570 đến 1670, ít nhất 225.000 người đã chết
vì Cái chết đen ở và xung quanh London, và khoảng 750.000 người đã chết ở
Anh. Chỉ trong ba tháng từ tháng 6 đến tháng 8 năm 1665, dân số London đã
giảm một phần mười. Đến tháng 9/1665, có 8.000 người chết mỗi tuần. Năm
1596, Hamnet, con trai 11 tuổi của Shakespeare, cũng chết vì căn bệnh này. Do
đó, Shakespeare hiểu sâu sắc nỗi sợ hãi, đau đớn và tra tấn do bệnh dịch mang
lại.

Đương nhiên, Shakespeare biết rõ mọi người lúc đó nghĩ gì về bệnh dịch hạch.
Các tôn giáo thời đó đều cho rằng Cái chết đen là phương thức trừng phạt của
Thượng Đế, bởi vì đạo đức của con người xuống dốc, bại hoại. Khi chữa trị cho
bệnh nhân, các bác sĩ mặc loại áo choàng dài, dùng nạng gỗ để chạm vào bệnh
nhân và cũng sẽ đánh họ. Vì mọi người đều tin rằng những ai mắc bệnh đều là
người không được Thượng đế che chở, chỉ có thông qua đánh họ (trừng phạt),
họ mới có thể được cứu chữa.

Do đó đối với Thiên Ý, con người chỉ có thể chấp nhận và thành tâm sám hối,
quyết tránh xa những hành vi đạo đức thấp kém, quy chính bản thân, thế mới có
thể nhận được sự che chở của Thượng đế. Trong “Romeo và Juliet”, cha
Lawrence cũng nói: “Vì tội nghiệp của chúng ta, tai họa sẽ từ trời giáng xuống,
ý chỉ của Thượng đế chỉ có thể tuân theo chứ không thể cãi lại”.

Nếu như từ quan điểm tôn giáo thời đó xem xét, bi kịch tình yêu của Romeo và
Juliet là định mệnh, họ đã bị Thượng đế trừng phạt vì đạo đức ô uế.

Một trong những tội lỗi của Romeo là không kiềm chế dục vọng. Trước khi gặp
Juliet, anh từng yêu say đắm Rosaline. Dù đây một tình yêu đơn phương nhưng
nó khiến Romeo phải u sầu khổ não tới mức cha chàng từng phải thốt lên “nhiều
buổi sáng ta gặp nó ở đó, hạt lệ đầm đìa làm thêm ướt giọt sương”. Nhưng khi
vừa nhìn thấy Juliet, anh liền lập tức từ bỏ tình yêu trước đây của mình. Trong
bộ phim, anh từng nói: Tình yêu trước đây là giả không phải thật, tối nay ta đã
gặp được tuyệt thế giai nhân. Vì Juliet quá xinh đẹp, mỹ lệ, chàng Romeo đã
quên ngay người con gái chàng từng ngày đêm mong nhớ trước kia.

Cha Lawrence cũng có một nhận xét thấu đáo về điều này: “Thật là sự thay đổi
nhanh chóng! Không phải Rosaline thân yêu của con đột nhiên bị con bỏ rơi
sao? Xem ra, tình yêu của những người trẻ tuổi thật kỳ lạ. Không chân thành,
hóa ra là dựa vào đôi mắt…”.

Tội ác thứ hai của Romeo là anh đã giết Tybalt, anh họ của Juliet khiến cho mẫu
thuẫn của hai dòng họ không những không hóa giải mà còn thêm sâu sắc.

Về phần Juliet, lúc ấy nàng mới có 14 tuổi đã theo đuổi tình yêu mù quáng. Khi
biết rằng Romeo là người của dòng họ kẻ thù với gia đình mình, Juliet đã đến
ban công và thốt lên: “Khốn khổ thân tôi. Romeo? Sao chàng lại là Romeo?
Hãy từ bỏ gia đình, hãy từ bỏ tên họ đi. Hoặc chàng hãy hứa yêu em, rồi em sẽ
chẳng còn là người thuộc dòng họ Capiulet nữa”. Như vậy chẳng phải mù quáng
sao? Sẵn sàng từ bỏ gia đình để đi theo một “tình yêu chớp nhoáng”.

Hơn nữa, Juliet cũng đánh mất trinh tiết của mình trước hôn nhân. Điều này
trong tôn giáo được nhìn nhận là tội lỗi, trong xã hội thời đó là không cách nào
chấp nhận, thậm chí còn gây tổn hại danh tiếng của gia đình.

Về phần cha Lawrence, người đã làm chứng cho cuộc hôn nhân của hai người,
ông không đổ lỗi cho sự bất cẩn. Nhưng vì ông không tuân theo ý trời, nên đã
trở thành người thúc đẩy thảm kịch này.

Mặc dù Shakespeare đã tạo ra một tình yêu sâu sắc với “Romeo và Juliet”,
nhưng ông chắc hẳn đã chịu ảnh hưởng từ quan điểm tôn giáo và bệnh dịch lúc
bấy giờ. Vì sao với tình yêu mãnh liệt như thế không có một kết thúc có hậu? Vì
sao cả hai đều phải nhận lấy kết thúc bi thảm? Hồi kết mà ông đặt ra cho tình
yêu này, đặc biệt là mượn ôn dịch cản trở người đưa tin khiến bi kịch phát sinh,
có lẽ chính là ẩn giấu bí mật mà không phải ai cũng biết.

Như vậy trong tác phẩm Romeo và Juliet ta thấy được những bi kịch nổi cộm
chính như sau:

- Bi kịch của những người yêu nhau mà không đến được với nhau
- Bi kịch của sự nông nổi, bồng bột tuổi trẻ trong tình yêu dẫn đến kết cục
bi thảm cho đôi lứa
- Bi kịch của sự thù hận gia tộc
- Bi kịch của con người bị kìm hãm bởi tôn giáo