Profesyoneller Için AutoCAD 2015

TÜM YÖNLERİYLE İLERİ DÜZEY AUTOCAD 2015
AutoCAD
PROFESYONELLER İÇİN
Profesyoneller için AutoCAD 2015
AutoCAD 2015 Giriş ve Orta Düzey kitabımızı izleyen bu ikinci ciltte, AutoCAD ile üç
boyutlu modelleme ve ileri düzey özellikleri üzerinde duruyoruz.
AutoCAD güçlü modelleme araçlarıyla pek çok sektörde endüstri standardı ol-
muş bir program. Bu kitapta AutoCAD’in gizli kalmış pek çok özelliğini okurları-
mıza ulaştırmayı amaçladık.
Satırların arasında gezindikçe, AutoCAD’in derinliklerine ineceksiniz ve keşfet-
tikçe keyfini süreceksiniz.
• Katı Modelleme • Animasyon

• Yüzey Modelleme • Dinamik Bloklar
• Ağ Modelleme • Parametrik Çalışma
• Üç Boyutlu Düzenleme • Base View
Araçları • CAD Standartları
• Kullanıcı Koordinat Sistemi • Sheet Set
• Modeli Üç Boyutlu İzlemek • Action Recorder
• Malzeme Kaplama ve • Tablolarda Veri İşlemleri
PROFESYONELLER İÇİN
AutoCAD
Rendering • AutoCAD’i Özelleştirmek
Öğrenciler, eğitimciler ve okullar için ücretsiz AutoCAD programını aşağıdaki linkten

indirebilirsiniz. http://www.autodesk.com.tr/education
Gökalp BAYKAL
Murat ÖĞÜTLÜ
Gökalp BAYKAL, 1982’de DGSA Mimarlık Yüksek Okulunu, 1984’de İTÜ Mimarlık Fakültesinde yüksek
2015
lisansını tamamladı. 1982-90 arası aktif olarak mimarlık yapan Gökalp Baykal, 1990-95 arası İnşaat Malzemeleri
Ve Uygulamaları, CAD Plus, Macintosh Dünyası gibi teknik dergilerde yazarlık ve yöneticilik yaptı. Bilgisayar
ÜÇ BOYUTLU TASARIM VE
destekli tasarım ve görüntü işleme üzerine 20’den fazla kitabı yayımlandı. Gökalp Baykal halen Yeditepe
Üniversitesi Mimarlık ve İç Mimarlık bölümlerinde öğretim görevlisidir.
Murat ÖĞÜTLÜ, AutoCAD dünyasındaki çalışmalarına 90’lı yıllarda ÇİZGE Bilgisayar Destekli Çizim ve
Tasarım Çözüm Merkezi Ltd.Şti.’nde başladı. Bir çok devlet kurumunda ve özel kuruluşta AutoCAD eğitmenliği İLERİ DÜZEY ÖZELLİKLER
©
yaptı. Autodesk tarafından “Yetkili AutoCAD Eğitmeni” ünvanı olan Murat ÖĞÜTLÜ, Middle East Training 2013-2014 UYUMLU
Center’da resmi olarak AutoCAD© baş eğitmeni olarak çalıştı. Halen inşaat sektöründe ileri düzey AutoCAD
dersleri vermektedir.
Gökalp BAYKAL - Murat ÖĞÜTLÜ
• Katı Modelleme • Dinamik Bloklar
Türkiye’nin Bilişim Kaynağı www.abakuskitap.com
ISBN 978-605-9129-09-1
• Yüzey Modelleme • Parametrik Çalışma
info@abakuskitap.com • Ağ Modelleme • Base View
facebook.com/abakuskitap • Kullanıcı Koordinat Sistemi • Sheet Set
twitter.com/abakuskitap 55 TL 9 786059 129091 • Malzeme Kaplama ve Rendering • AutoCAD’i Özelleştirmek
Profesyoneller için
AutoCAD
2015
ÜÇ BOYUTLU TASARIM VE İLERİ ÖZELLİKLER
Gökalp BAYKAL
Murat ÖĞÜTLÜ
011
Profesyoneller İçin AutoCAD 2015

Gökalp BAYKAL-Murat ÖĞÜTLÜ
1. Baskı: Nisan 2015
ISBN: 978-605-9129-09-1
Genel Yayın Yönetmeni: Barış Yücel Turan
Kapak ve sayfa düzeni: Cem Demirezen

Satış: satis@abakuskitap.com
Baskı: Deniz Ofset Matbaacılık

Gümüşsuyu Cad. Topkapı Center, Odin İş Merkezi
No: 403/2 Topkapı-İstanbul
Tel: 0212 613 30 06 - Faks: 0212 613 51 97
Matbaa sertifika No: 29652
Bu kitabın bütün yayın hakları Abaküs Kitap Yayın Pazarlama'ya aittir. Yayınevimizin
yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, kopya edilemez, ço-
ğaltılamaz ve yayınlanamaz.
Kitapta kullanılan logolar, firmaların tescilli logolarıdır.
Selda Ustabaş Demiryakan

Abaküs Kitap Yayın Dağıtım Hizmetleri
Yayıncılık sertifika no: 31359
Osmanağa Mah. Bahariye Cad. No:37/101 Kadıköy-İST.
www.abakuskitap.com - editor@abakuskitap.com
Tel. : (0216) 418 09 66

Faks : (0216) 418 09 66
Gökalp BAYKAL
Gökalp BAYKAL, 1959 yılında Trabzon’da doğdu. Dört yaşından bu yana İstanbul’da
yaşıyor. Saint-Benoit Fransız kolejinin ardından 1982’de DGSA Mimarlık Yüksek
Okulunu bitirdi. 1984’de İTÜ Mimarlık Fakültesinde yüksek lisansını tamamladı.
Yazarlık hayatına bir müzik yazarı olarak başladı. İlk kitabı “Bir Şarkı Irmağı: Bob
Dylan” 1985 yılında Stüdyo İmge’den yayımlandı. Bunu 1990 yılında “Bob Dylan:
Sonsuza Dek Genç” izledi. 1982-90 arası aktif olarak mimarlık yaptı daha sonra mi
mari faaliyetlerini giderek azalttı. 1990-95 arası İnşaat Malzemeleri Ve Uygulamala
rı, CAD Plus, Macintosh Dünyası gibi teknik dergilerde yazdı ve çeşitli idari görevler
aldı. Günümüze değin BT Haber, PC World, Stüdyo İmge ve ROLL gibi çok sayıda
dergide farklı konularda yazıları çıktı. Üçüncü “Bob Dylan” kitabı Everest tarafından
yayımlandı (2003).
Bilgisayar destekli tasarım ve görüntü işleme üzerine çok sayıda kitabı okurla buluş
tu (Pusula ve Alfa): AutoCAD 13 (3 baskı), AutoCAD 14 (2 baskı), AutoCAD 2000,
AutoCAD 2002, AutoCAD 2004, AutoCAD 2006, AutoCAD 2007 (2 baskı), Photos
hop 3.0, Photoshop 5.0, Photoshop 5.5, Photoshop 6.0, Photoshop 7.0, Photoshop CS,
Photoshop CS 2 (2 baskı), Autodesk Architectural Desktop 3.3, Autodesk Revit Archi
tecture 2009 (2 baskı), Her Yönüyle AutoCAD 2009, Her Yönüyle AutoCAD 2010,
Her Yönüyle AutoCAD 2011, Her Yönüyle AutoCAD 2012 ve İleri Düzey AutoCAD
2012, Revit Architecture 2013 (2 baskı), Temel AutoCAD 2014, İleri AutoCAD 2014,
Temel Revit Architecture (sürüm 2014), İleri Revit Architecture (sürüm 2014), Au-
toCAD 2015 (Giriş ve Orta Düzey).
Gökalp Baykal halen Yeditepe Üniversitesi Mimarlık ve İç Mimarlık bölümlerinde

öğretim görevlisidir.
Gökalp Baykal 1980’den bu yana müzikle uğraşmaktadır ve günümüze değin kendi

Türkçe rock şarkılarını seslendirdiği altı adet yasal albüme imza atmıştır: Ağustos
1996 (Kod Müzik-1997), Günaydın Hüzün EP (Zihni Müzik-1998), Yabancılar (Zih
ni Müzik-1999), Akustik Anılar/Konser (AEC-2002) ve Her Zaman Bir Şarkı (Zihni
Müzik-2003), Yağmuru Beklerken (Arkaplan-2007). Halen vakit bulduğunda gru-
buyla sahnede şarkılarını seslendirmektedir.
iii
İkinci Cilt İçin Teşekkür
Bu kitabın yazımından, okura ulaşmasına varan süreçte emeği geçen herkese…
Çocuk yaşta bana okumayı ve yazmayı sevdiren annem Sevinç Baykal’a…
Yazarken her zaman bana destek olan eşim Nadide Baykal’a…
Yazarlık serüvenimde tatlı veya acı pek çok anı paylaştığım herkese ve tüm yayınev-
lerine (acı olanları ben unuttum, siz de unutun lütfen)…
Otuz yıldır kitaplarımı okuyan, övgüleriyle beni yüreklendiren, yapıcı eleştirileriyle

gelişmemi sağlayan okurlarıma…
Gönülden teşekkür ederim.
G.B.
iv
Murat ÖĞÜTLÜ
Murat ÖĞÜTLÜ, AutoCAD© dünyasındaki çalışmalarına 90’lı yıllarda Çizge Bilgi-
sayar Destekli Çizim ve Tasarım Çözüm Merkezi Limited Şirketi’nde başladı. Ça-
lıştığı yıllar içinde teknik destek ve eğitim bölüm müdürü olarak görev yaptığı o dö-
nemde, Autodesk© tarafından hazırlanan sınavda başarılı olarak, “Yetkili AutoCAD©
Eğitmeni” sertifikası almaya hak kazandı. Middle East Training Center’da (Ortado-
ğu Yetkili Eğitim Merkezi) resmi olarak AutoCAD© baş eğitmeni olarak AutoCAD©
dersleri verdi.
AutoCAD© kullanan hemen her meslekteki (Mimar, Mühendis, tekniker ve çizer)

kullanıcıların karşılaştığı teknik problemleri çözmenin yanı sıra, birçok devlet kuru-
munda ve özel firmalarda iki yüzden fazla AutoCAD© eğitmenliği yaptı.
Çizge Bilgisayar yıllarında tanıştığı Gökalp Baykal ile Her Yönüyle AutoCAD 2009,
Her Yönüyle AutoCAD 2010, Temel AutoCAD 2014. İleri AutoCAD 2014 ve Auto-
CAD 2015 (Giriş ve Orta Düzey) kitaplarında birlikte çalıştı.
2015 yılında Penta Teknoloji Ürünleri Dağıtım Anonim Şirketi bünyesi altında ya-
yımlanan Autodesk©Revit© 2015'e Başlarken kitabının editörlüğünü yaptı.
MS-DOS işletim sisteminde başlayan AutoCAD© serüvenini aralıksız devam ettiren

Murat ÖĞÜTLÜ, Beyoğlu Endüstri Meslek Teknik Lisesi-Makine Ressamlığı, Ana-
dolu Üniversitesi Medya ve İletişim bölümü mezunudur ve yapı sektörünün saygın
firmalarında, free-lance olarak ileri düzey AutoCAD© dersleri vermeye devam et-
mektedir.
v
Murat ÖĞÜTLÜ’den Teşekkür
Birlikte olduğumuz güzel yıllara yayılan ağabey-kardeş sevgimizi, Profesyoneller
için AutoCAD 2015 kitabımıza taşıyabilmenin mutluluğunu okurlarımızla paylaş-
mak isterim. Bu kitabın bütün yapraklarını sana olan teşekkürlerim ile doldursam
bile yüreğimdeki teşekkürün içtenliğini karşılamazdı. Teşekkürler saygı değer ağa-
beyim ve hocam Gökalp BAYKAL…
Abaküs ailesinin muhteşem üçlüsü; Barış, Cem ve Cevahir beye yayıncılık hayatı ba-
şarısının devamını dilerken, en sıcak teşekkürlerimi sunuyorum.
OKURLARIMIZLA İLETİŞİM
Kitabınızın yeni sürümlerinde görmek istediğiniz konuları, örnekleri ve değerli öne-
rilerinizi değerlendirebilmemiz için, aşağıda belirtilen elektronik posta adresinden
bize ulaşabilirsiniz. Aynı e-posta adresinden bize ulaşacak bireysel veya kurumsal
AutoCAD eğitim talepleriniz de hassasiyetle dikkate alınacaktır.
cadkitabim@gmail.com
vi
İÇİNDEKİLER
1. Modeli Üç Boyutlu İzlemek 1
3D Views: Çizime Bakışlar 1
Plan View 1
Hazır Bakışlar 2
Orbit: Bakış Yörüngesi 5
Constrained Orbit 6
Free Orbit 7
Continuous Orbit 8
Parallel / Perspective 9
Adjust Distance 9
Swivel 10
ViewCube: Bakış Kutusu 11
Bakış Kutusunun Kullanımı 12
Bakış Kutusu Seçenekleri 13
SteeringWheels 14
SteeringWheels Kullanmak 15
SteeringWheels Seçenekleri 16
Navigation Bar: Seyrüsefer Çubuğu 18
Camera: Kamera Kullanmak 20
Bakışları Kaydedip Saklamak 26
ShowMotion 35
2. UCS: Kullanıcı Koordinat Sistemi 39

UCS: Kullanıcı Koordinat Sistemi 39
Workplane: Çalışma Düzlemi 41
Parallel: Paralellik 42
UCS Kullanmak 43
UCS Ayarları 44
Hazır UCS Seçenekleri: Orthographic UCSs 46
UCS’leri Saklamak: Named UCS 47
UCS Simgesi Ayarları 50
UCS Oluşturmak / Değiştirmek 53
World UCS 54
UCS Previous 54
Origin 54
3 Point 55
Rotate Axis - X 56
Rotate Axis - Y 57
Rotate Axis - Z 58
vii
Z Axis 59
View UCS 59
Face UCS 60
Object UCS 62
Dinamik UCS 63
UCS Simgesiyle UCS Düzenleme 65
Uzayda Kaybolmamak İçin 67
3. Katı Modelleme: Solid 69

3D Object Snap 71
Polysolid: Duvar 73
Box: Dikdörtgen Prizma 75
Wedge: Üçgen Prizma 78
Cone: Koni 80
Sphere: Küre 86
Cylinder: Silindir 88
Torus: Simit / Halka 92
Pyramid: Piramit 96
Extrude: Yükselt 100
Height of Extrusion 101
Direction 103
Path 103
Taper Angle 105
Yüzden Yükseltme 106
Presspull: İt ve Çek 107
Sweep: Süpür / Sürükle 116
Alignment 118
Base Point 119
Scale 120
Twist 121
Bank 121
Revolve: Etrafında Döndür 122
Loft 127
Cross-Sections Only 128
Path 129
Guides 130
Loft Ayarları 131
Union: Birleştir 133
Subtract: Çıkart/Eksilt 135
Intersection: Arakesit Al 137
Interference Checking: Kesişme Denetimi 138
Slice: Dilimle / Kes 140
viii
3 Points 140
Planar Object 142
Surface 142
Diğer Kesme Seçenekleri 143
Fillet (Katı Model İçin) 143
Chamfer (Katı Model İçin) 145
Solid History: Katıların Geçmişi 146
Boolean İşlemlerde Geçmiş 147
Kenarlarda Geçmiş 151
Thicken Surface: Yüzeyi Kalınlaştır 151
Convert to Solid: Katıya Dönüştür 153
4. Üç Boyutlu Düzenleme Araçları 157

Extrude Faces 159
Move Faces 160
Offset Faces 162
Delete Faces 164
Rotate Faces 166
Taper Faces 168
Copy Faces 169
Color Faces 170
Fillet Edges 171
Chamfer Edges 173
Copy Edges 174
Color Edges 175
Imprint Edges 175
Clean 178
Separate 179
Shell 180
Check 182
Extract Edges 183
Offset Edge 184
3D Move: Üç Boyutta Taşı 185
3D Rotate: Üç Boyutta Döndür 186
Align: Hizala 188
3D Align: Üç Boyutta Hizala 191
3D Mirror: Üç Boyutta Simetrik Kopyala 193
Üçüncü Boyutta Grip Editing 195
Gizmo Kullanımı 198
Alt Nesne Seçim Filtresi 200
Gizmo ile Taşıma 202
Gizmo ile Taşırken Sündürme 204
ix
Gizmo ile Döndürme 205
Gizmo ile Ölçekleme 207
5. Ağ Modelleme 209
Mesh Modelleme 209
İlkel Mesh Ayarları 210
Mesh Yumuşatması 212
Mesh Önizleme 212
Surface Mesh 213
Surftab: Yüzey Dolgunluğu 213
Revolved Mesh: Dönel Ağ 214
Tabulated Mesh: Ötelenmiş Ağ 215
Ruled Mesh: 2 Kenar Tanımlı Ağ 217
Edge Mesh: 4 Kenar Tanımlı Ağ 218
Yumuşatma 220
Smoothing 220
Refine Mesh 222
Smooth Object 224
Crease: Kat Yeri Uygulamak 227
Add Crease: Kat Yeri Eklemek 228
Remove Crease: Kat Yeri Kaldırmak 229
Mesh Edit: Mesh Düzenleme 229
Gizmo ile Düzenleme 229
Extrude Face 231
Split Face 232
Merge Face 233
Spin Triangle Face 234
Close Hole 235
Collapse Face or Edge 235
3D Face: Üç Boyutlu Yüz 236
3D Face Çizimi 237
Edge: Kenar Görüntüleme 238
6. Yüzey Modelleme 241

Profil Nesnelerinden Yüzey Oluşturmak 242
Planar Surface: Düzlemsel Yüzey 244
Surface Network 246
Yüzeylerden Yeni Yüzey Türetmek 247
Blend Surface: Yüzey Uyumu 247
Patch Surface: Yüzeye Yama 250
Offset Surface: Yüzeyin Paralelini Alma 252
Fillet Surface: Yüzey Kenarlarını Yuvarla 253
x
Yüzeyler Üzerinde Düzenleme 254
Trim Surface: Yüzeyi Buda 254
Project Geometry: Geometri İzdüşümü 257
Untrim Surface: Yüzey Budamasını Kaldır 258
Extend Surface: Yüzeyi Uzat 258
Sculpt: Yüzeyden Katı Modele 260
Convert to Surface: Procedural Yüzeye Dönüştür 261
Convert to NURBS: NURBS Yüzeye Dönüştür 263
NURBS Yüzeyleri Çizmek 263
NURBS Yüzeylerin Kontrolü 264
Convert to Mesh: Yüzeyi Ağa Dönüştürmek 264
NURBS Yüzeyleri Düzenlemek 265
Show CV: Kontrol Noktalarını Göster 265
Hide CV: Kontrol Noktalarını Gizle 266
Add CV: Kontrol Noktası Ekle 266
Remove CV: Kontrol Noktalarını Kaldır 267
Rebuild Surface: Yüzeyi Yeniden İnşa Et 268
CV Edit Bar: Kavis Düzenleyici 268
Extract Isolines 270
Spline Freehand 272
Surface Analysis: Yüzey Analizi 273
Zebra Analysis: Süreklilik Analizi 274
Curvature Analysis: Kavis Analizi 274
Draft Analysis: Çizim Analizi 274
7. Üçüncü Boyuttan İkinci Boyuta 275

Section Plane: Kesit Düzlemi 275
Doğrusal Kesit Hattı 276
Kademeli Kesit Hattı 278
Hazır Dik Kesitler 279
İki ve Üç Boyutlu Kesit Almak 281
Kesiti Düzenlemek 284
Kesit Ayarları 285
Live Section: Hareketli Kesit 286
Flatshot: Teknik Resim 288
Tüm Çizgileri Görmek 288
Arkada Kalan Çizgileri Gizlemek 290
İki Boyutlu Çizimi Güncellemek 291
İki Boyutlu Çizimi Kaydetmek 291
Flatten: Düzlem Haline Getirmek 292
Section: Kesit 297
xi
8. Base View: Model Dokümantasyonu 301
3 Boyut Modelden Görünüm Çizimlerine 302
Görünümleri Düzenlemek 315
Görünümleri Taşımak ve Ölçeklemek 315
Görünümlerden Kesit ve Detay Oluşturmak 319
Projected: İzdüşümlü Görünüm Eklemek 320
Section: Kesit Almak 320
Detail: Detay Resimleri Üretmek 324
Görünümleri Düzenleme Ayarları 328
Görünümlerin Güncellenmesi 332
Kesit ve Detay Stillerini Düzenlemek 334
Kesit Görünüm Ayarları 334
Detay Görünüm Ayarları 343
Teknik Resim Standartları 350
9. Anlatım Teknikleri 353

Hazır Anlatım Teknikleri 354
Hızlı Anlatım Ayarları 358
Yüz Sınırı Ayarları 358
Hızlı Gizli Çizgiler 359
Yüz Rengi Ayarları 359
Yüz Görüntülenme Ayarları 360
Saydamlık Ayarı 361
Yumuşatma Ayarı 362
Özelleştirilmiş Anlatım Teknikleri 362
Yeni Anlatım Tekniği Oluşturmak 363
Anlatım Tekniğini Düzenlemek 366
10. Render Süreci 373

Lights: Işıklar 374
Varsayılan Aydınlatma 374
Point Light: Noktasal Işık 375
Spot Light: Spot Işığı 380
Distant Light: Uzak Mesafe Işığı 383
Gerçekçi Işık: Web Işığı 386
Genel Parlaklık ve Kontrast Ayarları 387
Gölgeler 388
Sun Status: Gün Işığı Aydınlatması 389
Sky: Gökyüzü 390
Geographic Location: Coğrafi Konum 390
Sun Properties: Gün Işığı Ayarları 397
Materials: Malzemeler 400
xii
Malzeme Seçimi 400
Yeni Malzeme Oluşturmak 405
Malzeme Kaplamak 411
Katmanlara Malzeme Atamak 412
Malzemeyi İzlemek 413
Malzemeleri Görmek veya Görmemek 429
Mapping: Malzemeleri Döşemek 430
Doku Düzenlemek 435
Render 439
Neyi ve Nereyi Render? 440
11. Animasyon 445

Walk And Fly 445
Walk: Yürüme 446
Fly: Uçma 448
Position Locator Ayarları 448
Walk and Fly Ayarları 449
Animasyondan Videoya 451
Diğer Animasyon Olanakları 453
Motion Path Animation: Hat Boyunca Animasyon 453
12. Design Feed: Tasarım İletişimi 457

Autodesk 360 Sistemine Giriş Yapmak 458
Çizim Üzerinde İletişim Bilgisi Eklemek 463
İletişimin Güncellenmesi 468
İletişimin Balonlarının Görünümleri 470
13. Dinamik Bloklar 471

Dinamik Blok Yaratmak 471
Blok Parametreleri 473
Parametre Eklemek 475
Linear Parameter: Doğrusal Parametre 476
Parametre Özelliklerini Düzenlemek 477
Parametreye Hareket İliştirmek 481
Stretch Action: Sündürme Hareketi 481
Visibility Parameter: Görünürlük Parametresi 495
Flip Action: Çevirim Hareketi 501
Lookup: Hareket Seçenekleri 505
Blok Özellikleri Tablosu 512
Test Block: Bloğu Test Etmek 527
xiii
14. Parametrik Çalışma 535
Geometric Contraints – Geometrik Sınırlandırmalar 536
Sınırlandırma Noktaları 537
Coincident: Çakıştırma Sınırlandırması 538
Collinear: Eş Düzlem Sınırlandırması 541
Concentric: Eş Merkez Sınırlandırması 542
Fix: Sabitleme Sınırlandırması 544
Parallel: Paralel Sınırlandırması 545
Perpendicular: Dik Açı Sınırlandırması 548
Horizontal: Yataylık Sınırlandırması 549
Vertical: Dikeylik Sınırlandırması 550
Tangent: Teğetlik Sınırlandırması 552
Smooth: Eğrilik Sınırlandırması 553
Symmetric: Simetri Sınırlandırması 555
Equal: Eşitlik Sınırlandırması 557
Auto Constrain – Otomatik Sınırlandırma 559
Geometrik Sınırlandırma Ön Ayarları 565
Geometrik Sınırlandırmaların Görüntülenmesi 570
Geometrik Sınırlandırmaların Silinmesi 571
Çelişkili Geometrik Sınırlandırmalar 574
Sınırlandırmayı Gevşetmek 577
Dimensional Contraints – Ölçüsel Sınırlandırmalar 579
Ölçüsel Sınırlandırmaların Görüntülenmesi 583
Anotasyonlu Ölçüsel Sınırlandırmalar 584
Parameters Manager - Parametreleri Yönetmek 587
15. Tablolarda Veri Bağlantısı 593

Veri Bağlantısı Eklemek 594
Bağlantının Güncellenmesi 597
Data Extraction: Veri Çıkarımı 598
16. CAD Standartları 607

Standart Dosyasını Oluşturmak 607
Çizimleri Ortak Standarda Getirmek 608
Denetim Ayarları 609
Standartların Denetimi 611
Layer Translator:Katman Dönüştürücüsü 612
Katmanların Dönüştürülmesi 612
Katman Dönüştürücüsü Ayarları 615
17. Pafta Seti 617

Sheet Set Manager: Pafta Seti Yöneticisi 617
xiv
Alt Setler Oluşturmak 624
Paftaları Numaralandırmak 626
Sheet Views: Pafta Bakışları 628
Model Ortamındaki Çizimleri Pafta Setine Dâhil Etmek 628
Kaydedilmiş Bakışlarla Yeni Bir Pafta Düzeni (Layout) Oluşturmak 630
Pafta Listesi Tablosu 633
Pafta Listesi Tablosunu Yerleştirmek 633
Pafta Listesi Tablosunun Güncellenmesi 635
Pafta Setini Yayımlamak (Publish) 636
Pafta Setinden Seçim Listesi Oluşturmak 637
Pafta Setinden Toplu Çıktı Almak 638
18. Action Recorder: Eylem Kaydedici 645

Makro Kaydetmek 645
Makroyu Çalıştırmak 648
Makroyu Düzenlemek 649
19. Çizimi Ölçekli Resim Dosyasına Çevirmek 653

Sanal Yazıcı Oluşturmak 653
Ölçekli Resim Elde Etmek 658
Photoshop Ortamında 661
20. Kullanıcı Arabirimini Özelleştirmek 665

Şerit Mönüyü Özelleştirmek 665
Araç Çubuklarını Özelleştirmek 668
Quick Access Çubuğunu Özelleştirmek 671
Araç Paletlerini Özelleştirmek 672
Çalışma Ortamını Özelleştirmek 675
AutoCAD Classic Çalışma Ortamını Oluşturmak 677
AutoCAD Renk Temasını Değiştirmek 678
Çekme Mönüyü Açmak 678
Araç Çubuklarını Ekrana Taşımak 680
AutoCAD Classic Ortamını Kaydetmek 682
21. Spiral Merdiven Çizimi 685

İki Boyutlu Basamağın Çizimi 686
Basamağı Doğru Ölçüsüne Getirmek 688
Üç Boyutlu Basamağın Oluşturulması 689
Basamağı Tamamlamak 690
Basamakları Hizalamak 691
Merdivene Küpeşte Eklemek 693
xv
22. Rectangular Array ile Tribün Çizimi 695
Koltuğun Çizimi 696
Tribünün Çizimi 697
Koltukları Yerleştirmek 697
Koltukları Düzenlemek 700
Tüm Öğeleri Değiştirmek 700
Bazı Öğeleri Değiştirmek 701
Diğer Düzenlemeler 702
Düzenlemeyi Geri Almak 703
23. Polar Array ile Tribün Çizimi 705

Tribün Sıralarının Çizimi 706
Tribün Dikmelerini Çizmek 707
Tribüne Çatı Eklemek 710
Alternatif Çatı Örtüsü 712
24. Beşik Çatı Çizimi 713
25. Kırma Çatı Uygulaması 719

“L” Planlı Kırma Çatı Uygulaması 720
“T” Planlı Kırma Çatı Uygulaması 722
“U” Planlı Kırma Çatı Uygulaması 723
Haçvari Planlı Kırma Çatı 723
Çatıya Kalınlık Vermek 725
xvi
1
Modeli Üç Boyutlu İzlemek
Gerek üç boyutlu modelleme yaparken gerek modeli sunarken, önce üç boyutlu gör-
mek ve “izlemek” gerekir. Bu bölümde ele alacağımız konular hem daha etkin çizim
yapabilmenize hem de modeli daha gerçekçi olarak her açıdan izleyebilmenize yö-
neliktir.
3D Views: Çizime Bakışlar

AutoCAD ortamında çizimi üç boyutlu izlemenin pek çok farklı yöntemi vardır; ba-
kış açısını sayısal veya sezgisel olarak belirlemek ve hazır bakış açılarını kullanmak
gibi. Daha sonra bunların üstünde yapılacak değişiklikler sayesinde elde edilecek
yeni bakış açılarını kaydedip saklamak mümkündür.
Plan View
Modele üstten bakış sağlamanın en kısa yoludur. Plan komutu bizi her durumda üst-
ten bakışa yani plan görünüşüne getirir, ancak bu plan bakışı görecelidir.
View 3D Views Plan View

PROFESYONELLER İÇİN AUTOCAD 2015
Plan komutunun altından açılan üç seçenek şöyledir:

Current UCS: İçinde bulunduğunuz güncel kullanıcı koordinat sistemine göre
üstten bakar.
World UCS: Dünya koordinat sistemine, yani AutoCAD’in esas aldığı ve baş-
langıçta bize sunduğu tasarım evrenine göre üstten bakar.
Named UCS: İsim verilerek saklanmış özel kullanıcı koordinat sistemlerinden
birini esas alarak üstten bakar.
Hazır Bakışlar
Şerit mönü 3D Modeling ortamında hazır bakışlar
AutoCAD Classic ortamında üç boyutlu hazır bakışlar

2
MODELİ ÜÇ BOYUTLU İZLEMEK
3D Views adı altında yer alan AutoCAD’in hazır bakış seçeneklerine bir göz atalım.
Bakışların hangisi olduğunu anlamak için mini simgelerinden de yararlanabilirsiniz:
Hazır bakış seçenekleri
• Named Views: Bakışları isim verip saklamayı ve daha sonra içlerinden seçim
yapmayı sağlar.
• Top: Üstten görünüş, plana bakış
• Bottom: Alttan görünüş, tavana bakış
• Left: Soldan bakış, sol cephe bakışı
• Right: Sağdan bakış, sağ cephe bakışı
• Front: Önden bakış, ön cephe bakışı
• Back: Arkadan bakış, arka cephe bakışı
• SW Isometric: Güney Batı izometrik bakışı
• SE Isometric: Güney Doğu izometrik bakışı
• NE Isometric: Kuzey Doğu izometrik bakışı
• NW Isometric: Kuzey Batı izometrik bakışı
• Create Camera: Çizime bir kamera eklenmesini sağlar.
• Previous View: Bir önceki bakış veya kameraya geri dönmenizi sağlar.
Hazır bakış açılarına erişmenin en kolay yolu çizim ekranının sol üst köşesinde yer
alan View Controls şerit komuta tıklayıp, açılan mönüden bakış açınızı seçmektir.
3
Bu listede düz açılı bakışlara ek olarak Parallel ve Perspective bakış seçenekleri de

yer alır. Perspective modunda çalışırken, ekranda gezinme sırasında bazı zorluklar
çekilebilir, bu nedenle çizim ve düzenleme işlemleri sırasında Paralel modunda ça-
lışmanız önerilir.
Paralel ve perspektif bakışlar
Bu düz açılı bakışlar ile elde ettiğiniz görüntüyü, az sonra göreceğimiz Orbit ile dile-
diğiniz gibi çevirebilir, Zoom ve Pan araçlarıyla değiştirebilirsiniz. Elbette Steering-
Wheels ve ViewCube araçlarıyla da bakışı değiştirmek mümkündür.
4
View araç çubuğundan veya View Controls listesinden seçerek üst, alt, sol, sağ, ön,
arka bakışları kullandığınızda kullanıcı koordinat sistemi (UCS) konumunu değiş-
tirerek bakış açısına hizalanır. UCS’yi tekrar özgün haline döndürmek için Top yani
üst bakışa geçmeniz önerilir.
Orbit: Bakış Yörüngesi

Orbit aracı, modelin veya seçili nesnelerin etrafında yörünge benzeri bir gezinti
yapmanızı sağlar. Kısaca sahneyi uzayda döndürür. Üç boyutlu uzayda modele farklı
açılardan bakma amacıyla çok sık kullanılan bir araçtır. Adeta modeli izlediğiniz ka-
meranın yerini değiştirmek gibi bir işlev üstlenir.
Toplamda üç farklı yörünge bakışı vardır:

• Constrained Orbit: Sınırlı yörünge
• Free Orbit: Serbest yörünge
• Continuous Orbit: Sürekli yörünge
PÜF NOKTASI: Orbit komutları, ekranda görünen tüm nesnelere uygulanır. Ancak
bu nesneler içinden daha önceden seçili olan veya olanlar varsa sadece bu nesneler
uzayda yörünge içinde çevrilir ve işlem sonlanana kadar diğer nesneler görüntülen-
mez. Yine de nesnenin değil, sahnenin döndüğünü unutmamak gerekir.
Orbit sadece üç komuttan ibaret değildir; dilediğiniz anda kısayol mönüsünden di-
ğer komutlara da ulaşabilirsiniz.
5
Sağ tuş mönüsündeki seçenekler içinden Enable Orbit Auto Target maddesinin işa-
retli olması durumunda, yörünge işlemi sırasında ekrandaki nesne ve/veya nesne-
lerin ağırlık merkezi, döndürme merkezi olarak kabul edilir. Bu maddenin onayını
kaldırdığınızda, ekranda tıklayacağınız ilk nokta, döndürme merkezi olur.
Constrained Orbit
Yörünge bakışını o anda geçerli olan Z ekseninin XY düzlemiyle sınırlar ve hızlı bir
şekilde bakış yörüngesine girmenizi sağlar.
3do
View Orbit Constrained Orbit
Orbit – Constrained Orbit
3D Navigation – Constrained Orbit
Shift+çark
Constrained Orbit ile bakış yörüngesi

6
Ekranda beliren mini dönel imleci tıklayıp sürükledikçe, bakış yörüngeniz değişe-
cektir. Modelinizi en iyi göreceğiniz açıyı yakalayana değin, sağa sola ve yukarı aşa-
ğı sürüklemekten çekinmeyin.
PÜF NOKTASI: Constrained Orbit ile çalışırken, sonradan klavyeden SHIFT tuşu-
nu basılı tutarsanız, AutoCAD hemen Free Orbit moduna geçer. Komuta kısayol ile
girmemiş olmanız gerekir.
Free Orbit
Nesne etrafında dilediğiniz yönde yörüngeye girebilmenize olanak tanır.
View Orbit Free Orbit

Orbit – Free Orbit
3D Navigation – Free Orbit
Shift+Ctrl+çark
Ekrandaki modelin çevresinde Arcball adı verilen yeşil bir yörünge çemberi oluşur ve
içinde de Orbit imleci beliriverir. Bu çemberin çeyrek noktalarında minik çemberler
yer aldığını göreceksiniz. İmleci bu çeyrek noktalarına getirdiğinizde simgesi ve gö-
revi değişecektir. Bu imleçleri kullanarak nesneyi farklı eksenler etrafında çok daha
kontrollü olarak çevirebilirsiniz. Aynı dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi gibi.
• Orbit mode: İmleci çemberin içinde bir noktaya getirip farenin sol tuşunu tık-
layın ve Orbit simgeli imleci dilediğiniz yöne doğru sürükleyin. Çember içinde-
ki nesne her yöne dönebilir. Tabii ki nesnenin 3 boyutlu uzaydaki konumu de-
ğil kameranızın yeri değişir.
• Roll mode: Eğer Orbit imlecini çemberin dışına çıkartırsanız, imleç simgesi
değişerek Roll imlecine dönüşecektir. Bu durumda çemberin merkezi esas alı-
narak kamerayı model çevresinde döndürebilirsiniz.
7
Free Orbit ile Roll Mode
• Orbit Up-Down (Yukarı-Aşağı Yörünge): İmleci çemberin alt ve üst çeyrekle-

rinden birine getirdiğinizde, dikey elipsli bir simge belirir ve kamerayı modelin
dikey ekseninde hareket ettirir.
• Orbit Left-Right (Soldan Sağa Yörünge): İmleci çemberin sağ ve sol çeyrekle-
rinden birine getirdiğinizde, yatay elipsli bir simge belirir ve kamerayı modelin
yatay ekseninde hareket ettirir.
Continuous Orbit
Bu araç, adeta bir animasyon yaparcasına, kamerayı belirlediğiniz bir yörüngeye
oturtarak modelin çevresinde döndürür. Size de oturup karşınızda kendi kendine
dönen modeli izlemek kalır.
View Orbit Continuous Orbit

Orbit – Continuous Orbit
3D Navigation – Continuous Orbit
Model üzerinde dilediğiniz bir noktayı imleçle tıklayıp, farenin sol tuşunu basılı tu-
tarak herhangi bir yönde sürükleyip bırakın. Böylelikle yörüngenin yönünü ve ka-
meranın dönme hızını belirlemiş olursunuz:
• İmlecin basılı tutularak sürüklendiği yön, kameranın dönme yörüngesini ta-
nımlar. Farenin tuşunu bırakmadan sürükleyerek, kamerayı dilediğiniz yörün-
geye oturtun ve dönme yönünde ilerletirken bırakın.
• İmlecin basılı tutularak sürüklendiği mesafe, kameranın dönme hızını tanım-
lar. Ne kadar uzun sürüklerseniz, kamera da o kadar hızlı hareket eder. Kısa sü-
rüklemeler, kamerayı yavaş hareket ettirerek, modeli daha iyi incelemenizi sağ-
layabilir.
Yörüngeye girmiş kamerayı geçici olarak durdurmak için Continuous Orbit imleci
ile ekranı bir kez tıklamak yeterlidir.
8
Parallel / Perspective
Bakış açınız ne olursa olsun izometrik görüntüden kaçışlı perspektife geçiş yapabi-
lirsiniz. Bu seçeneklere en kolay ulaşım yolu çizim ekranının sol üst köşesinde yer
alan View Controls şerit komutu tıklayıp, açılan mönüden seçmektir. Elbette bir di-
ğer yol olarak Orbit komutunun içindeyken kısayol mönüsünden de yararlanabilir-
siniz. Perspektif görüntünün açılarının düzenlenmesi için Adjust Distance komu-
tunu kullanabilirsiniz.
Bakış açısının iki hali
Adjust Distance
Kameranın hedefe yani modele olan uzaklığını belirlemenizi sağlar. İmleç ekranda
yukarı yönde sürüklendikçe kamera hedefe yaklaşır ve modelin görünümü büyür.
İmleç ekranda aşağı yönde sürüklendikçe bu kez kamera hedeften uzaklaştığı oran-
da modelin görünümü de küçülür.
View Camera Adjust Distance

3D Navigation – Adjust Distance
Camera Adjustment – Adjust Distance
Adjust Distance aracı ile elde edilen uzaklık, Zoom ile elde edilenden farklı olarak
görüntüyü fazla deforme etmez; çünkü burada esas alınan kameranın mercek uzun-
luğu değil, hedefe olan uzaklığıdır. Ancak Perspective modunda kameranın mercek
uzunluğunu düzenleyebilir.
9
Adjust Distance ile hedefe yaklaşıp uzaklaşma uygulaması
Swivel
Kamerayı yörünge merkezine yerleştirir ve döndürür. Adeta model çevrenizde dö-
nüyormuş gibi bir sonuç elde edersiniz. Haliyle bu yörünge daireseldir. İmleci sola
sürüklediğinizde, model sağa doğru hareket eder (sağa sürüklerseniz tam tersi).
View Camera Swivel

3D Navigation - Swivel
Camera Adjustment - Swivel
Önce Swivel aracı ile bir hareket yapıp, kameranın modele olan uzaklığını Adjust
Distance ile tanımladıktan sonra, Continuous Orbit aracını kullanırsanız, yörün-
geye girmiş ve kendi ekseni etrafında dönen bir model elde edersiniz. Aynı güneşin
çevresinde kendi ekseni etrafında dönen dünyamızı, güneşten sürekli olarak izle-
mek gibi. Kaçışlı perspektif modunda görüntünün deformasyonu, kameranın mer-
cek uzunluğu ile bağıntılıdır. Bu aracın etkisini, uyguladıktan sonra Zoom In veya
Zoom Out yaparak daha kuvvetli algılayabiliriz.
10
Swivel uygulaması (daha sonra Pan ve Zoom)
ViewCube: Bakış Kutusu

AutoCAD bünyesinde 2D Wireframe haricindeki görünümlerde (Visual Styles)
ekranın sağ üst köşesinde beliren bu araç, modeli izleme açısından son derece esnek
bir ortam oluşturur. ViewCube ekran bakışlarını, bir pusula üzerine oturtulmuş bir
“küp” gibi değerlendirir. İlk açıldığında, eğer plan bakışındaysanız bunun üç boyut-
lu olduğunu fark edemeyebilirsiniz. Pusula üzerinde yönler baş harfleriyle görünür-
ken, küpün yani kutunun yüzlerinde bakış adları yazar:
• N - North – Back : Kuzey ve arka
• W - West – Left : Batı ve sol
• S - South – Front : Güney ve ön
• E - East – Right : Doğu ve sağ
• Top : Üst
• Bottom : Alt
11
Bakış kutusunu çizim ekranında kolaylıkla gizleyebilir veya yeniden açabilirsiniz.

Çizim ekranının sol üst köşesinde yer alan Viewport Controls şerit komutu tık-
layın. Açılan içerik mönüsünde ViewCube maddesinin işaretli olması durumunda
bakış kutusu görünür, işareti kaldırdığınızda bakış kutusu gizlenir.
Bakış kutusunu Viewports Control’den gizleyip görüntülemek.
Şerit mönü ortamında bakış kutusunu görünüme kapatıp açabilmeyi sağlayan bir
diğer yöntem de şöyledir;
1. View sekmesinin Viewport Tools paneline geçin.
2. View Cube düğmesi işaretliyse bakış kutusu ekranda görünür. İşareti kaldır-
dığınızda, siz onu tekrar açana kadar gizlenecektir.
Bakış Kutusunun Kullanımı

Bakış kutusunu maddelerde belirtilen amaçlar için kullanabilirsiniz:
• Pusulanın üzerindeki yön harflerini tek tıklayarak doğrudan o coğrafi yöndeki
bakışa geçiş yapabilirsiniz.
• Pusula çevresindeki daire üzerinde yer alan yön harflerini tıklayıp (sol tuşu ba-
sılı tutarak) sürükleyerek kotunuzu değiştirmeden modele bakabilirsiniz.
• Bakış kutusunun yüzleri üzerindeki isimleri tıklayarak doğrudan o bakışa ge-
çiş yapabilirsiniz.
• Bakış kutusunun görünen kenar ve köşelerinde imleci gezdirdiğinizde, minik
kutuların etkinleştiğini göreceksiniz. Tıkladığınız anda o yöndeki bakış açısı et-
kinleşir.
12
• Kenar ve köşelerdeki mini kutulardan herhangi birini yakalayıp (sol tuşu basılı
tutarak) sürüklediğinizde, model etrafında sınırsızca gezinebilirsiniz.
• Planda ve cephe görünüşlerinde bakış kutusuna bakan minik üçgenler, anında
yöneldikleri bakışa geçmeyi sağlar.
• Planda ve cephe görünüşlerinde, bakış kutusunun sağ üstünde yer alan kıvrık
ok simgeleri görüntüyü saat yönünde veya tam aksi yönde döndürür.
• Sol üstte yer alan “ev” simgesi ise sizi gezintiye çıkmadan önceki bakışa döndü-
rür. Özellikle kaydedilmiş bakış varsa doğrudan ona döner. Görünümü istedi-
ğiniz pozisyona getirmek için yaptığınız çalışmalar esnasında işler kontrolden
çıktığında, ana görünüme geri dönmek için yine bu düğmeyi kullanabilirsiniz.
• Bakış kutusunun altında açılan bir liste şeklinde UCS seçenekleri yer alır. Mev-
cutlar içinden birini seçerek aralarında geçiş yapabilir veya yeni UCS oluştura-
bilirsiniz. WCS’yi tercih ettiğinizde dünya koordinat sistemine hemen geçiş ya-
pılır. İsim verilip saklanmış bir veya birden fazla UCS varsa, bunlar da listelenir.
AutoCAD Classis çalışma ortamında çalışmayı terketmemiş kullanıcılar için de ba-
kış kutusunu görünüme açmak veya kapatmak için bir çözüm mevcuttur:
View Display ViewCube On
DİKKAT: Bakış kutusu yardımıyla değiştirilen bakışlarda kullanıcı koordinat siste-

mi (UCS) konumunu değiştirmez. UCS değişimi için View komutlarından yarar-
lanmak gerekir.
Bakış Kutusu Seçenekleri

Bakış kutusunun üzerinde kısayol mönüsünü etkinleştirdiğinizde, çeşitli seçenekler
karşınıza çıkacaktır:
• Home: Başlangıç bakışını etkinleştirir.
• Parallel: Modele paralel olarak bakar. Aksonometrik perspektif.
• Perspective: Modele kaçışlı perspektif olarak bakar. Artistik perspektif. Pers-
pektif bakışta çizimi döndürürken ileride bir yerlerde ufuk çizgisini görebilirsi-
niz. Ufuk çizgisi sadece perspektif bakışlarda görünür.
• Perspective with Ortho Faces: Modele yine kaçışlı perspektif olarak bakar an-
cak üst, alt, sol, sağ, ön ve arka bakışlara geçildiğinde perspektiften çıkarak pa-
ralel moda geçer. Yani bakış kutusunun yüzlerine paralel olmadığı durumlarda
perspektif bakışa geçer. Ufuk çizgisi yine görünür.
• Set Current View as Home: O anda güncel olan bakışı, başlangıç bakışı olarak
kabul eder ve daha sonra onu kullanır.
• ViewCube Settings: Aynı adlı diyalog kutusunu açarak, bakış kutusuna yöne-
lik ayarları yapar.
13
• Help: Bakış kutusuna yönelik yardım penceresini açar.
DİKKAT: Kaçışlı perspektiflerde nesneleri seçmekte zorlanabilirsiniz. Bu durum-

da hemen Parallel bakış moduna geçiş yaparak bu sorunun üstesinden gelebilirsiniz.
Perspektif modu, sunum görünümlerine ulaşmak ve/veya çıktı almak için hazır ol-
duğunuzda kullanıma açılması gereken bir konumdur.
SteeringWheels
AutoCAD, çizime bakışları kolaylaştırmak üzere, harika bir izleme aracına sahiptir.
Gördüğü işlevlerin karşılığı, deniz tutkunları tarafından “dümen dolabı” olarak gö-
rülebilir. SteeringWheels ile içinde bulunduğunuz bakış içinde dilediğinizce gezi-
nebilirsiniz.
View SteeringWheels
Durum çubuğu – SteeringWheels
SteeringWheels komutu her zaman için

kısayol mönüsünde de yer alır. Bir komu-
tu kullanıyor olup olmamanız bu durumu
değiştirmez. Dilediğiniz anda ona ulaşabi-
lirsiniz.
14
SteeringWheels komutunu verdiğinizde, pek de ufak sayılamayacak boyutta daire-

sel bir simge ekranda tam imlecin üzerinde belirir. Siz imleci sürükledikçe, o da bir-
likte hareket eder. İlk anda ne yapacağınızı bilemeyebilirsiniz, ancak bu dairesel sim-
genin üzerindeki komutlardan birini tıkladığınızda (tabii sol tuşu basılı tutarak), ko-
mutun etkinleştiğini fark edeceksiniz (yeşil renk alacaktır). Yapılması gerekenlere az
sonra değineceğiz, ancak SteeringWheels aracı ile işiniz bittiğinde, sağ üstteki X işa-
retini tıklayarak onu kapatabilirsiniz. Elbette klavyeden Esc tuşuna basmak veya kı-
sayol mönüsünden Close Wheels komutunu vermek de aynı sonucu verir.
Viewport Controls şerit komutu kullanarak da SteeringWheels aracını ekranda

kullanıma açabilirsiniz. Önce şerit komutu tıklayın. Şimdi, açılan içerik mönüsün-
den SteeringWheels maddesini tıklayın. SteeringWheels aracını ekrandan gönder-
mek için en kolay yolun, sağ üst köşesindeki çarpıya tıklamak veya klavyeden Esc tu-
şuna basmak olduğunu da belirtelim.
SteeringWheels Kullanmak
Söylenecek çok söz olsa da SteeringWheels özelliğinin işlevleri özetle şöyledir:
• Pan: Tıklayıp basılı tutarak imleci çizimin üzerine sürükleyin. Her ucunda bir
ok bulunan artı şeklinde bir imleç belirecektir. Çizim, ekranda sürüklediğiniz
yöne doğru kaymaya başlayacaktır. Sürükleme bitince farenin sol tuşunu bıra-
kın.
• Zoom: Tıklayıp basılı tutarak imleci çizim içinde aşağı yukarı sürükleyin. Yu-
karı sürüklediğinizde görüntü büyüyecek, aşağı sürüklediğinizde küçülecektir.
İşiniz bitince sol tuşu bırakın.
• Rewind: Çizimde yaptığınız gezintiler içinde önceki aşamalara geri dönmenizi
sağlar. Tıkladığınız anda eski görüntüler adeta bir film şeridi üzerinde kare kare
ekranda dizilir. Tıklayıp, sol tuşu basılı tutarak sola doğru sürükledikçe daha
eskilere gidebilirsiniz. Tabii ekrandaki görüntü de kendisini güncelleyecektir.
Aradığınız görüntüyü bulunca sol tuşu bırakın.
15
SteeringWheels ile filmi geriye sarmak
• Orbit: Tıklayıp sol tuşu basılı tutup sürüklediğinizde modeli kendi ekseni etra-
fında döndürür.
• Center: Görüntüyü görüş penceresine ortalar. Tıkladığınızda imlecin üstünde
“Pivot” yazan bir simge belirir. Bu simgeyi sürükleyip bıraktığınız nokta, mode-
li bakış penceresini ortalayacak şekilde yerleştirir.
Modeli bakış penceresine ortalamak için bir nokta belirlenmesi
• Walk: Sol tuşu basılı tutup sürüklediğiniz yönde modele yürürcesine yaklaşır
veya uzaklaşır. Zoom’dan farklı olarak etrafında da gezinir.
• Look: Modeli döndürmek yerine, sol tuşu basılı tutup sürüklediğiniz yönde, si-
zin modelin çevresinde dönerek bakabilmenizi sağlar.
• Up/Down: Sol tuşu basılı tutup sürüklediğiniz yönde modele bakışınızı yüksek
veya alçak düzeye getirir.
SteeringWheels Seçenekleri
SteeringWheels aracının seçeneklerine sağ alt köşesindeki açma okuyla veya kısa-
yol mönüsünden ulaşılabilir:
16
• Mini View Object Wheel: Nesne izleme için küçültülmüş araç

• Mini Tour Building Wheel: Bina izleme için küçültülmüş araç
• Mini Full Navigation Wheel: Tüm gezinti olanaklarını içeren küçültülmüş araç
• Full Navigation Wheel: Tüm gezinti araçları tek dümen dolabında yer alır.
• Basic Wheels: Farklı görevlere odaklanmış araçlar, iki ayrı dümen dolabına da-
ğılır:
• View Object Wheel: Nesneleri daha iyi inceleme olanağı sağlayan araçları
içerir.
• Tour Building Wheel: Binayı daha iyi inceleme olanağı sağlayan araçları içe-
rir.
• Go Home: Daha önce başlangıç bakışı olarak kabul edilmiş bakış açısına geri
döner.
• Fit to Window: Bütün çizimi ekrana sığdırır.
• Restore Original Center: Çizime bakışın orta noktasını, çizim sınırlarının or-
tasına taşır.
• Level Camera: Kameranın, çizimin XY düzleminin esas alınarak mantıklı bir
yükseklikte konumlanmasını sağlar.
• Increase Walk Speed: Kameranın yürüme hızını iki kat artırır.
• Decrease Walk Speed: Kameranın yürüme hızını yarı yarıya azaltır.
17
• Help: Dümen dolabı seçeneklerine ilişkin yardım penceresini açar.

• SteeringWheel Settings: Aynı adlı diyalog kutusunu açarak, dümen dolabına
yönelik ayarların yapılabilmesini sağlar.
• Close Wheel: Dümen dolabı aracını kapatır.
Navigation Bar: Seyrüsefer Çubuğu

AutoCAD, ekranı izleme araçlarını bir bütün halinde Navigation Bar adlı bir çubuk-
ta da saklamaktadır. Bu çubuk diğer araç çubuklarıyla benzerlik gösterse de dar ala-
na çok sayıda araç sığdırması ile diğerlerinden hemen ayrılır. Tüm çalışma ortam-
larında kullanılabilir durumdadır en azından. Sözü edilecek araçlar tümünü bu bö-
lümde ve daha önce AutoCAD’in İçinde adlı bölümde (AutoCAD 2015 Giriş ve Orta
Düzey) gördüğümüz izleme araçlarıdır, o nedenle tekrar tekrar anlatılmayacaklardır.
Navigation Bar eğer ekranda değilse açmanız önerilir. Seyrüsefer çubuğunu Ribbon
ortamında da gizleyebilir veya yeniden açabilirsiniz. View sekmesinin View Tools
panelindeki Navigation Bar düğmesi ekranda görünür. İşareti kaldırdığınızda tek-
rar açılana kadar gizlenecektir.
Çizim ekranının sol üst köşesinde yer alan Viewport Controls şerit komutu tıkla-
dığınızda açılan içerik mönüsünden Navigation Bar maddesini işaretlerseniz, sey-
rüsefer çubuğu çizim ekranın sağına sabitlenerek görünüme açılır. Şerit komut üze-
rinden Navigation Bar seçeneğinin işaretini kaldırdığınızda görünümden gizlenir.
18
Navigation Bar’ın izleme işlemlerini ne ölçüde kolaylaştırdığını kısa sürede fark

edeceksiniz. Navigation Bar, siz değiştirmedikçe View Cube’a bağlıdır. Yukardan
aşağı bir bant şeklindeki bu çubukta sırasıyla şu izleme araçları yer alır:
• Navigation Wheel: Dümen dolabı. Tüm seçenekleri aşağı bakan minik okun
altından açılır.
• Pan: Ekranı kaydırmayı sağlar.
• Zoom: Yakınlaşma uzaklaşma denetimi seçenekleri, aşağı bakan minik okun
altından açılır.
• Orbit: Üç boyutlu gezinme seçenekleri aşağı bakan minik okun altından açılır.
• Show Motion: Hareket kaydedici ve oynatıcıyı komut satırına sabitleyerek kul-
lanıma açar.
Çubuğun en altında bir liste açma oku göreceksiniz. Buradan Navigation Bar’da yer
almasını istemediğiniz araçların onay imini kaldırarak gizlenmesini sağlayabilirsi-
niz. Hatta View Cube bile ekrandan kaldırılabilir ki bu hiç tavsiye edilmez. En son-
daki Docking Positions maddesi, View Cube ile Navigation Bar’ın ekrandaki ko-
numuna ilişkin seçenekler içerir:
• Link to View Cube: İşaretini kaldırdığınızda Navigation Bar, ekranda View-
Cube ile bağlantılı pozisyonundan kurtularak serbest kalır; ancak çubuğu ek-
19
ran üzerinde herhangi bir bölgeye kaydırdığınızda, ekranın dikey veya yatay bir
noktasına yanaştırılıverir.
• Top Left: View Cube sol üst köşeye yakın
• Top Right: View Cube sağ üst köşeye yakın
• Bottom Left: View Cube sol alt köşeye yakın
• Bottom Right: View Cube sağ alt köşeye yakın
Camera: Kamera Kullanmak

Modelinizi izlerken her seferinde AutoCAD’in standart kamerasını kullanmak zo-
runda değilsiniz. Kendi bakış açınızla kameranızı oluşturup, bir ad vererek saklaya-
bilir, her seferinde yeni bakış açısı yakalama zahmetinden kurtulabilirsiniz.
camera
View Create Camera
Visualize - Camera – Create Camera
Yeni bir kamera oluşturmak için Create Camera komutunu verdiğinizde imlecin
ucunda hemen mavi bir fotoğraf makinesi simgesi belirecektir. Kameranın yeri ve
bakacağı nokta en önemli parametreler olacaktır, aynı gerçek hayatta olduğu gibi:
1. Create Camera komutunu verin.

2. Kameranın konumu sorulacaktır, kameranız için uygun bir bakış yeri belir-
tin (ilk anda yaklaşık bir yer olacaktır).
20
Kameranın konumunun belirlenmesi
3. Kameranın bakacağı hedef nokta sorulacaktır; bu arada kameranızın etki

alanı büyücek bir prizma şeklini alacaktır; kameranın ortasından geçen hat-
tın ulaşacağı hedef noktasını model üzerinde belirtin.
4. Kameraya ilişkin diğer ayarları yapmanız için bir şans tanınacaktır; bu ayar-
ları az sonra göreceğiz; şimdilik Enter ile onaylayın.
NOT: Kameralar çizimde görünmüyorsa Show Cameras komutu ile tekrar görünür
hale getirebilirsiniz.
Kamera hedefinin belirlenmesi
21
Ekranda modeliniz ve bir adet mavi kamera ile baş başa kalırsınız. İmleci kamera-
nın üzerine götürüp tıklayın. Kameranın görüş ve kapsama alanı kırmızı bir pira-
mit olarak belirecek ve Camera Preview penceresi bir kenarda açılacaktır. Bu pen-
cereden kameranıza düşen görüntüyü izleyebilirsiniz. Görüntünün altındaki Visual
Style listesinden, kamera görüntüsünün biçemini belirleyebilirsiniz.
Kamera önizleme penceresi ekranda kalsın. Kameranızın üzerindeki eksen takımı-

nı belirleyen Gizmo’sunun altındaki mavi Grip noktasını tıklayıp seçin ve sürükle-
yin. Kameranın hedefi sabit kalmak koşuluyla kameranın yerini değiştirebileceksi-
niz. Kameranın yeni yerini ekranda tıkladığınızda önizleme penceresinin de görü-
nümü kendini güncelleyecektir.
• Objektifin üzerindeki Grip, kameranın konumunu değiştirir, bakış noktası sa-
bit kalır (Camera Location).
• Bakış (hedef) noktasında yer alan Grip, bakış noktasının yerini değiştirir, ka-
mera sabit kalır (Target Location).
• Kamera ile hedefin ortasında kalan Grip noktası, tüm kamera sistemini bir ara-
da taşımaya yarar (Camera & Target Location).
Kamera önizleme penceresinde görünüm
Kamera piramidinin tabanında yer alan mavi Grip noktaları çok daha farklı görev-
ler üstlenirler:
• Yatay ve dikey kenarlardaki üçgen Grip noktaları kamera açısını, sürükleme yö-
nünüze göre azaltır veya artırır (Lens Length / FOV).
• Merkezde yer alan üçgen Grip noktası, kameranın bakış (hedef) noktasının
uzaklığını değiştirir (Target Distance).
22
Kameranın tutamak noktalarından düzenlenmesi
Grip düzenleme, kameranın ve hedefin konumunu değiştirmek için idealdir; zaten

siz bir Grip noktasını etkinleştirip imleci bir saniye kadar üzerinde tuttuğunuzda,
AutoCAD’in üç boyutlu uzaya hâkim üç renkli imleci (Gizmo) hemen belirecek ve
hareket için dilediğiniz eksene kilitlenebilmenizi sağlayacaktır.
Kameranın Gizmo yardımıyla düzenlenmesi

23
PÜF NOKTASI: Kamera sonuçta bir AutoCAD nesnesidir ve konumunu ayarlamak

için Move, Rotate vb komutlardan yararlanabilirsiniz.
Kamera seçiliyken, kısayol mönüsünden Set Camera View komutu yardımıyla ka-
meranın vizöründen bakma şansına kavuşabilirsiniz. Bu sayede modelin kameradan
görünüşünü daha ayrıntılı olarak görebilir, mavi Grip noktalarını kullanarak daha
hassas açı ayarları yapabilirsiniz.
Set Camera View ile kamera görüntüsünün izlenmesi
Daha önceden bir isim verip kaydetmediyseniz, kameranız AutoCAD tarafından

“Camera1” olarak View Manager listesinde saklanacaktır. Dilediğiniz anda bu ismi
tıklayarak, kameranızın bakış açısına geri dönebilirsiniz. Bu kameraya yönelik diğer
parametreleri daha önceden düzenlemediyseniz, AutoCAD’in varsayılan değerleri
geçerli olacaktır. Elbette bu değerleri dilediğiniz zaman değiştirilebilirsiniz. Bir ka-
mera oluştururken, kamera konumu ile hedef noktasını belirledikten sonra kısayol
mönüsünü etkinleştirirseniz, şu seçeneklerle karşılaşırsınız: (Bu düzenlemeler, ko-
mut satırındaki seçenekleri tıklamak yoluyla da yapılabilir.)
24
• ?: Çizim dosyanızda yer alan diğer kameraları liste-

leyerek, aynı ismi defalarca kullanmaktan kaçınma-
nızı sağlar.
• Name: Kameranıza bir isim vererek kaydetmenizi
sağlar.
• Location: Kameranın konumunu yeniden ayarlama-
nızı sağlar.
• Height: Kamera yüksekliğini çizim birimi cinsinden
girebilmenizi sağlar.
• Target: Kameranın bakış noktasını (hedef) yeniden
ayarlamanızı sağlar.
• Lens: Kamera objektifinin mercek uzunluğunu dü-
zenler. 50 mm standart göz bakış açısıdır, değer bü-
yüdükçe Zoom, küçüldükçe geniş açı olarak kendi-
ni gösterir.
• Clipping: Kapalı modellerin içine bakabilmek için
bir kesme düzlemi oluşturabilmemize olanak sağlar.
Önce hangi tür kesme düzlemi kullanmak istediğini-
zi sorar.
• View: Çizime baktığınız açıdan, düzenlediğiniz kameranın bakış açısına geçiş
yapmanızı sağlar.
• Exit: İşlemi tamamlar ve çıkar.
Bu ayarların tümü daha sonra da yapılabilir, kameranız seçiliyken Ctrl+1 kısayo-

lu yardımıyla ekrana getireceğiniz Properties paleti, son derece başarılı bir düzen-
leme aracıdır.
25
• Name: Seçili kameranın adını değiştirebilmenizi sağlar. Mantıklı ve kısa bir

isim verin.
• Camera X: Kameranın X eksenindeki koordinatını değiştirir.
• Camera Y: Kameranın Y eksenindeki koordinatını değiştirir.
• Camera Z: Kameranın Z eksenindeki koordinatını yani yüksekliğini değiştirir.
• Target X: Hedef noktasının X eksenindeki koordinatını değiştirir.
• Target Y: Hedef noktasının Y eksenindeki koordinatını değiştirir.
• Target Z: Hedef noktasının Z eksenindeki koordinatını yani yüksekliğini de-
ğiştirir.
• Lens Length (mm): Objektif merceğinin uzunluğunu değiştirir.
• Field of View: Kameranın gördüğü yatay açıyı düzenler, onu değiştirdiğinizde
mercek uzunluğunun da değiştiğini fark edeceksiniz.
• Roll Angle: Kameranın bakış hattı çevresinde dönme açısını düzenler.
• Plot: Çizimin çıkışı alınırken kameranın da görünüp görünmemesini düzenler.
• Front Plane: Modelin içine bakabilmek için bir ön kesme düzlemi oluşturacak-
sanız, bunun hedeften uzaklığını çizim birimi cinsinden düzenler.
• Back Plane: Modelin içine bakarken bir de arka kesme düzlemi oluşturacaksa-
nız, bunun hedeften uzaklığını çizim birimi cinsinden düzenler.
• Clipping: Kesme düzlemlerinin etkin olup olmamalarını düzenler.
• Off: Kesme düzlemleri kendilerini göstermez.
• Front On: Ön kesme düzlemi etkindir.
• Back On: Arka kesme düzlemi etkindir.
• Front and Back On: Hem ön hem de arka kesme düzlemleri etkindir. Mode-
lin içinden bakıp, dışarıyı görebilirsiniz.
Bir gökdelenin alt giriş kapısından en üst katına kaçışlı bir kamera bakışı yakala-
mak veya hayal gücünüzle çok daha özel diğerleri… Zihninizde hayal ettiğiniz bakı-
şı ekranda yakalamak için oluşturduğunuz kamera üzerinde verdiğimiz ayarları bi-
raz daha kurcalayarak ve bolca pratik yaparak, istediğiniz kamera görüntülerine kısa
zamanda ulaşacaksınız…
Bakışları Kaydedip Saklamak

İçinde bulunduğunuz bakış açısından memnunsanız, onu bir isim vererek kay-
detmeniz yararlı olacaktır. Bu sayede daha sonra aynı bakış açısını yakalamak-
la uğraşmanız gerekmeyecektir. Named Views komutuyla View Manager adlı di-
yalog kutusunu ekrana getirerek, bakışınızın çizimin belleğinde kalmasını sağla-
yabilirsiniz:
26
view
ddview
View Named Views
View – Named Views
Ribbon – Visualize - View - View Manager
View Manager diyalog kutusu, gerek mevcut bakışlar içinden birini seçebilmenizi
ve gerekse o anda güncel olan bakışı saklamanızı sağlar. Solda yer alan Views liste-
sinde bu bakışlar yer alır. Buradan çizimdeki tüm bakışlara erişebilirsiniz (kategori-
ler varsa bu listede görüneceklerdir).
• Current: O anda içinde bulunduğunuz bakış açısına ilişkin ayarlardır. Sağ pa-
nelde bulunan liste, komuta girdiğiniz anda ekrandaki görünümün ayarlarını
listeler. Örneğin perspektif moddayken paralel moda, listedeki maddesini de-
ğiştirerek geçiş yapabilirsiniz.
• Model Views: Çizimde oluşturduğunuz kamera ve özel bakış açılarına ilişkin
ayarları sağ taraftaki panelde özelliklerini listeler. Birden çok olmaları duru-
munda baştaki + simgesini tıklayarak listeleyebilirsiniz.
• Layout Views: Pafta düzeni görünümlerine ilişkin kaydedilmiş bakışları (var-
sa) listeler.
• Preset Views: AutoCAD’in önceden belirlenmiş bakış açılarını ve ayarlarını lis-
teler.
Bu diyalog kutusundan dilediğiniz bakış açısını veya kamerayı seçip Set Current
düğmesi yardımıyla güncel hale getirebilirsiniz. New ile yenilerini oluşturabilir, De-
lete ile istemediklerinizi silebilirsiniz. Sağ alttaki minik önizleme penceresi en bü-
yük yardımcınız olacaktır.
27
Çizimde o anda kullandığınız bir bakışı isim verip saklamak için New düğmesini
tıklayın. New View / Shot Properties diyalog kutusu ekrana gelir. En üstte bakışın
isim ve genel özellikleri yer alır:
View name: Bakışınıza vereceğiniz ismi metin kutusuna yazın.
View category: Bakış isimlerini belli kategoriler altında toplamak isterseniz, bu
metin kutusundan yeni bir kategori oluşturabilirsiniz. Daha sonra yeni bakışla-
rı bu kategoriler altında gruplayabilirsiniz.
View type: Bakışın görüntülenme türünü belirlemek için seçenekler sunar:
• Still: Bakışı, durağan bir görüntü olarak kaydedilmek üzere ayarlar. Seçenek
işaretliyken, aynı diyalog kutusunun Shot Properties sekmesindeki bazı ayar-
lar kullanıma kapatılır.
• Cinematic: Bakışı hareketli olarak saklar. Ayarları Shot Properties sekmesin-
de yapılır.
• Recorded walk: Tanımlanmış yürüme hattını dikkate alır. Seçeneğin işaretli ol-
ması durumunda, Shot Properties sekmesindeki Record düğmesi kullanıma
açılır
Hemen bunların altında iki adet sekme yer alır:

View properties: Bakışın durağan haline yönelik görsel özelliklerini düzenler.
Bu sekmede sınır, görünüm ve arka plan ayarları yer alır:
28
• Boundary: Bakışın içeriğini düzenlemek için iki seçenek sunar:

• Current display: Kaydedilecek bakışınız, o anda ekranda gördüğünüz görün-
tü olur.
• Define window: Sağındaki Define View Window düğmesini tıkladığınızda
geçici olarak çizime döner ve kaydedilecek görüş penceresinin içeriğini ta-
nımlayacak bir pencere sürüklemenizi bekler (sürükleme bitince Enter ile
onaylayın).
• Settings: Bu bölgeden, kaydedeceğiniz bakış açısına ilişkin bazı ayarları yapa-
bilirsiniz:
• Save layer snapshot with view: Bakış açınızın katman ayarlarını da saklar
(açık / kapalı vb.).
• UCS: Eğer çizimde önceden kaydedilip saklanmış kullanıcı koordinat sistem-
leri varsa, bakış açısına bunlardan birini atayabilmenizi sağlar.
• Live section: Daha önce çizimde canlı kesitler oluşturduysanız, bunlardan bi-
rini de seçebilirsiniz.
• Visual style: Görüş penceresindeki görüntünün görsel biçemine karar vere-
bilirsiniz.
29
• Background: Kaydedilecek görünüşe bir arka plan dolgusu ekleyebilmenizi

sağlar. Açılan listeden “Default” dışında bir madde seçtiğinizde, ekrana Back-
ground diyalog kutusu gelerek, bu dolgu için seçim yapmanızı bekler. Type açı-
lan listesinden yapacağınız seçime göre farklı içeriklere bürünecektir (bu ayar-
lar Rendering için de geçerlidir):
• Solid: Arka planı tek renk ile doldurur; hemen altındaki yatay renk bandı-
nı tıklayarak Select Color diyalog kutusundan renk seçiminizi yapabilirsiniz.
• Gradient: Arka planı degrade renk geçişli olarak doldurur; bu kez sağdaki üç
adet renk bandını tıklayıp degrade renklerini seçebilirsiniz. Rotation kutu-
sundan degradenin açısını derece cinsinden ayarlayabilirsiniz.
30
• Image: Arka planın bir resim dosyası ile doldurulabilmesine olanak sağlar.
Browse düğmesi yardımıyla bu resim dosyasını seçebilirsiniz. Adjust Ima-
ge düğmesi yardımıyla Adjust Background Image diyalog kutusunu açarak,
arka plan resmi üzerinde bazı düzenlemeler yapabilirsiniz.
31
• Image position: Resmin ekrandaki konumunu düzenler. Açılan listesinde

Center (ortala), Stretch (ekrana sığdır) ve Tile (ekrana karolar halinde döşe)
seçenekleri vardır.
• Slider adjust: Bu seçenekler, önizleme penceresinin sağ ve alt kenarların-
da yer alan ayar çubuklarının görevini belirler. Offset ile resmin konumunu,
Scale ile yatay ve dikey ölçeğini değiştirebilirsiniz.
• Maintain aspect ratio when scaling: Resmin yatayda ve dikeyde tek sürükle-
meyle eşit olarak ölçeklenmesini sağlar.
• Sun & Sky: Ekrana Adjust Sun & Sky Background diyalog kutusunu getire-
rek arka planda görünecek güneş ve gökyüzü görüntüsünün düzenlenebilme-
sini sağlar.
• Save sun properties with view: Güneş ve gökyüzü ayarlarını her durumda
bakışla birlikte saklar.
32
Shot Properties: Bakıştaki görüntünün, ona geçiş yapıldığında ve/veya ShowMoti-

on ile hareketli olarak izlenmesine yönelik ayarları düzenler. Bu sekmeden geçişli ve
hareketli bakışlara yönelik ayarlar yapılabilir. Daha sonra bakışlar arası geçişlerde bu
hareketleri izleyebilirsiniz.
Ayarları incelemeye devam ediyoruz... Şimdi View Type maddesini Cinematic seçe-
neği olarak işaretleyin ve diyalog kutusunda Shoot Properties sekmesine geçin. Bu
sekmedeki seçenekler ve uyguladıkları ayarlar şunlardır:
33
• Transition: Geçişli görüntü seçeneklerini içerir. Transition Type açılır listesin-

den geçişli görüntü tiplerinden birini seçebilirsiniz.
• Fade from black into this shot: Siyahtan başlayarak görüntüye ulaşır.
• Fade from white into this shot: Beyazdan başlayarak görüntüye ulaşır.
• Cut the shot: Deklanşör açılıp kapanması benzeri bir hareket yapar.
• Motion: Sadece View Type olarak Cinematic seçildiğinde kendisine özgü il-
ginç ayarlar sunar. Movement Type açılan listesi, sanal bir kamera gibi görün-
tüye hareket kazandırır. Bu hareketler Model bakışları için geçerlidir; Layout
modunda sadece Pan ve Zoom yapılabilir. Duration ayarı hareketli görüntünün
kaç saniye süreceğini belirlerken, Distance ayarı kameranın hareketini çizim
birimi cinsinden düzenler.
• Zoom In: Yakınlaşır.
• Zoom Out: Uzaklaşır.
• Track Left: Sola kayar.
• Track Right: Sağa kayar.
• Crane Up: Yukarı hareket eder.
• Crane Down: Aşağı hareket eder.
• Look: Modelin çevresinde döner.
34
• Orbit: Modeli döndürür.

• Preview: Geçici olarak çizime giderek, hareketin izlenebilmesini sağlar.
• Loop: Hareketin sürekli olarak tekrarlanmasını sağlar. Enter ile hareketi dur-
durup diyalog kutusuna dönebilirsiniz.
Ayarlarınızı yapıp OK ile onayladığınızda, yeni isim verip düzenlediğiniz bakışın

View Manager diyalog kutusunun Views açılan listesine eklendiğini fark edeceksi-
niz. Daha sonra dilediğiniz anda bu ismi tıklayıp, Set Current düğmesi ile özel ba-
kış açınıza erişebilirsiniz.
ShowMotion
Show Motion, üç boyutlu modelinizi ekran üzerinde hareketli sunumlar haline geti-
rip bu sunumların gösterisini yapmanızı sağlayan bir araçtır. Bu sayede hareketli ola-
rak saklanmış bakışları kolaylıkla izleyebilirsiniz.. Sunum esnasında modele ait kri-
tik noktaları ve detayları göstermek için görünümler arasında tek tek geçiş yapmak
yerine, önceden kaydedilmiş hareket kaydediciye işi bırakmak, sunumu hem daha
akıcı hem de AutoCAD ortamında daha profesyonel bir düzeye taşır.
ShowMotion aracını ekranın sağındaki Navigation Bar (seyrüsefer çubuğu) üze-

rinde Show Motion tuşu ile hızlıca açmak mümkündür. ShowMotion araç çubuğu
açıldığında komut satırı üzerinde sabitlenir. Bu sabit araç çubuğunu kapatmak için
komut satırında beliren araç çubuğunun en sağdaki Close ShowMotion düğmesi-
ni kullanabilirsiniz.
Show Motion denetleyicisini şerit mönü ortamında da kolaylıkla gizleyebilir veya

yeniden açabilirsiniz. View sekmesinin User Interface panelindeki User Interfa-
35
ce düğmesini tıklayın, açılan listeden Show Motion maddesinin onay kutucuğu işa-
retliyse ekranda durum çubuğunun orta üstünde (komut satırı bölgesinde) görünür.
İşareti kaldırdığınızda geçici olarak gizlenecektir.
navsmotion
View ShowMotion
Navigation Bar ShowMotion
ShowMotion komutunu verdiğinizde, durum çubuğunun ortasında ve hemen üs-

tünde minik bir oynatma penceresi belirir. Altında oynatma seçenekleri, üstünde çi-
zimde kaydedilip saklanmış bakışlar (kameralar dâhil) simgeler halinde daha küçük
pencereler içinde yer alır. İmleci bunlardan birinin üzerine götürdüğünüzde, bakış
pencereleri büyür ve tıklayacağınız penceredeki bakış ekrana gelir. Bakışın hareket-
li olup olmaması önemli değildir. Hareketli bakışlarda hareket izlenir, olmayanlarda
sadece durağan görüntü izlenir.
PÜF NOKTASI: ShowMotion önizleme pencereleri arttıkça önizleme pencerele-

ri de küçülür. Önizleme pencerelerinin boyutunu büyütmek için farenizi önizle-
me penceresinin birine sürükleyin ve bir kez pencerenin içine tıklayın. Klavyeden
CTRL tuşunu basılı tutarak farenin tekerleğini sürükleyin. Yukarı doğru sürükleme-
ler önizleme penceresini büyütürken, tekerleği aşağı doğru sürüklemeniz pencere-
nin boyutunu düşürür.
36
ShowMotion oynatıcısının hemen altında oynatma ayarları yer alır:

• Pin ShowMotion: Oynatma çubuğunu ve penceresini ekranda sabitler ve sü-
rekli açık kalmasını sağlar. Dilerseniz daha sonra yine aynı düğmeyi tıklayarak
geçici hale getirebilirsiniz.
• Play All: Hareketli bakışın görüntüsünü oynatır. Bu sırada düğme, Pause (du-
raksat) konumuna geçer.
• Stop: Hareketi sonlandırır.
• Turn on Looping: Hareketli görüntülerin döngüye girerek sürekli tekrarlan-
masını sağlar.
• New Shot: Ekrana New View / Shot Properties diyalog kutusunu getirerek,
daha önce de sözünü ettiğimiz bakış düzenlemelerinin yapılabilmesini sağlar.
• Close ShowMotion: Aracı kapatır.
PÜF NOKTASI: Bir bakış simgesini çift tıkladığınızda da New View / Shot Proper-
ties diyalog kutusu ekrana gelir. Bu sayede daha önce yapılmamış ayarları düzenle-
yebilirsiniz.
37
2
UCS: Kullanıcı Koordinat
Sistemi
Bu bölümde, AutoCAD ile üç boyutlu uzayda verimli çalışmanın yöntemlerini ele

alacağız. Üç boyutlu uzayda rahat çalışabilmek için iki boyutlu çizim ve düzenleme
araçlarının iyi bilinmesi gerekir. Çizilecek nesnelerin iki veya üç boyutlu olması ile
üç boyutlu uzayda çalışmak birbirinden bağımsızdır.
UCS: Kullanıcı Koordinat Sistemi

UCS ifadesi, İngilizce User Coordinate System’ın kısaltmasıdır ve dilimize “kullanı-
cı koordinat sistemi” olarak çevrilebilir. UCS, kullanıcının kendi çalışmasını kolay-
laştırmak için düzenleyebileceği bir çalışma ortamı yaratmasını sağlar. Bu çalışma
ortamını düzenlemek, koordinat sisteminin yerini ve/veya açısını geçici olarak de-
ğiştirmek demektir. İçinde bulunduğunuz koordinat sisteminin yerini ve/veya açısı-
nı değiştirdiğinizde başlıca şu öğeler dikkate alınır:
• Koordinat girişi
• Çalışma düzlemleri
• Bakış açıları
Koordinat sisteminizi nereye taşırsanız taşıyın, ne kadar döndürürseniz döndürün
X, Y ve Z eksenleri kesin olarak birbirlerine dik ve komşuluk sıraları değişmemiş
olarak kalır. Eksenler yine ortak bir orijin noktasından başlayacaklardır.
Şöyle basit bir örnek vermek istiyoruz. Bir kitabın ön kapağı üzerine bir çizim yap-
mak istediğinizi farz edelim. Kitabın kapağı size dönük olarak çizerken, ister iste-
mez kapağın sol alt köşesini başlangıç noktası yani orijin olarak kabul edersiniz. Ki-
tap kapağının alt tarafı X ekseni, sol yanı Y eksenidir. Bunun ardından bir de kitabın
sırtına çizim yapmayı deneyin. Kitabın sırtı size dönük olarak yazı yazmaya kalkıştı-
ğınızda, başlangıç noktası olarak sırtın sol alt köşesini esas alırsınız. Bu durumda X
ve Y eksenlerinizin yeri de açısı da bir önceki çizim yüzeyine göre değişmiş olacak-
tır. Aslında bütün yaptığınız, kullanıcı koordinat sisteminin (UCS) yerini ve açısını
değiştirmekten başka bir şey değildir.
Kullanıcı koordinat sistemini ele almadan önce üç önemli kavrama çok kısaca de-
ğineceğiz:
X, Y ve Z eksenleri ve günlük yaşamdaki konumları
• Üç boyutlu uzay: Her biri diğerlerine iki doğrultuda dik X, Y, Z eksenleri ile ta-
nımlanmış sanal boşluktur. Tasarımcı ürününü üç boyutlu uzay içinde yaratır-
ken, farklı aşamalarda, bu eksenlerin en az ikisini kullanmak zorundadır.
• Koordinat: Bir noktanın üç boyutlu uzaydaki konumu veya adresidir. Sanal üç
eksen üzerinde, orijin noktasına olan uzaklıkları dikkate alarak konum sapta-
maya yarar. Bir noktanın koordinatı “X,Y,Z” olarak ifade edilir.
Üç boyutta eksenler ve koordinatlar

40
UCS: KULLANICI KOORDİNAT SİSTEMİ
• Orijin: X, Y ve Z eksenlerinin üçünün birden kesiştiği başlangıç noktası, orijin.

“(0,0,0)” koordinatıyla ifade edilir. Bu mutlak orijindir. Ayrıca daha sonra, ken-
di koordinat sisteminizi oluşturduğunuzda, uzayın rastgele noktalarında göre-
celi orijinler yaratabilirsiniz.
Orijin
• WCS: Bilgisayarda bir model yaratırken her zaman bir başlangıç noktasına ge-
rek vardır. Bu başlangıç noktası, gerektiğinde geri dönebilmek, değişiklikleri öl-
çebilmek gibi nedenlerle zorunludur da. Bu başlangıç noktası olarak veya di-
ğer adıyla orijin (origin) olarak, ekrandaki sanal dünyada bir başlangıç niren-
gi noktasını (örneğin “0,0,0” koordinatını) esas alabilirsiniz. Zaten AutoCAD
kendine özgü WCS Origin noktasına sahiptir ki aslında bu nokta AutoCAD
için adeta kendi sanal dünyasının, hatta kendi sanal evreninin merkezidir.
• Plan: Plan bakışı, XY düzlemine Z ekseninin artı (+) yakasından yani bir tür
üstten bakış olarak kabul edilebilir. Günlük yaşamda ancak bir tek adet plan
görünüşü vardır, çünkü dünyanın neresine giderseniz gidin, hep aynı koordi-
nat sistemini kullanırsınız. Ancak bilgisayarda çizmek sanal bir eylem olduğun-
dan ve AutoCAD’in sınırsız sayıda kullanıcı koordinat sistemi (UCS) oluştur-
ma olanağı tanıması nedeniyle, sizin de bu koordinat sistemlerine bağlı sınırsız
sayıda plan görünüşünüz olacaktır. Her planın dünya koordinat sistemine göre
farklı doğrultuda X, Y ve Z eksenleri olacaktır.
Workplane: Çalışma Düzlemi

Çalışma düzlemi, içinde bulunduğunuz koordinat sisteminin birbirine dik herhangi
iki eksenin oluşturduğu (arasında kalan) düzlemdir. Genelde X ve Y eksenlerine yu-
karıdan baktığımız “plan” düzleminde çalışılır; bu hem yerleşmiş bir alışkanlık, hem
de işleri kolaylaştırmanın bir yoludur. Çizimin önemli ayrıntılarını oluşturmak için
çalışma düzlemi olarak plan düzlemini kullanmanız pratiktir de. Ancak daha önce
de sözü edildiği gibi, kullanıcı koordinat sistemi (UCS) her zaman dünyaya paralel
olmak zorunda değil. Koordinat sistemiyle birlikte çalışma düzleminizi de üç boyut-
lu uzay içinde değişik konumlara getirebilir, dilediğiniz açıya, hatta nesneye hizala-
yabilirsiniz.
41
DİKKAT: X, Y ve Z eksenleri, birbirlerine 90 derece dik açı yaparlar ve gerek yapıları

gerekse konumları asla değiştirilemez. Bir UCS, ancak XYZ bileşenlerinin üçüyle bir-
den, kendi yapısı bozulmadan topluca hareket ettirilebilir, yeri değiştirilebilir, dön-
dürülebilir. Bir eksenin açısı değiştiğinde, diğerleri de onunla birlikte hareket eder.
Çalışma düzleminizi, aynı geleneksel çizimde olduğu gibi değiştirebilirsiniz. Gele-

neksel çizim bilgilerinden yola çıkıldığında, bir binanın kat planlarını çizerken kul-
landığınız çalışma düzlemi ile kesitlerini ve cephelerini çizerken kullandığınız ça-
lışma düzleminin aynı olmadığını fark edeceksiniz. Kesitleri çizerken, pafta üzerin-
de tüm koordinatların yeri eski duruma göreceli olarak sürekli değişmektedir. Giriş
katı planı için kullandığınız XYZ koordinatları ile binanın boyuna kesiti için kullan-
dıklarınız tümüyle farklıdır (en azından, kesit düzlemi plan düzlemine göre 90 de-
rece diktir).
Aslında geleneksel çizimde de UCS’ten yaygın olarak yararlanılır; UCS’ler yaratılır,

UCS’ler çevrilir. Cetvelin yerini her değiştirdiğinizde UCS’lerin konumlarını değiş-
tirmiş olursunuz. Aslında bunların aynılarını bilgisayarda çalışırken de uygulamak
zorundasınız. Yoksa çizim alışkanlıklarınızı tümüyle değiştirmek zorunda değilsi-
niz. Bilgisayar topu topu bir çizim aracıdır ve çizim araçlarınız değişse bile bir nes-
neyi çizmenin çok da fazla değişik yöntemi yoktur.
Parallel: Paralellik
Gerek WCS gerek UCS ortamında, koordinat sistemine paralel olmak çok önemli-
dir. Paralellik yoksa çizim ve düzenleme işlemleri aksar. AutoCAD’de bir nesne veya
cisim yarattığınızda, veritabanında ona ait XYZ değerlerini içeren özgün bir koordi-
nat sistemi oluşturulur: ECS yani Entity Coordinate System - Nesne Koordinat Sis-
temi.
AutoCAD, her zaman olmasa bile çoğu zaman, güncel UCS ile ECS’in birbirine pa-
ralel olmasını zorunlu tutar (Parallel to Current UCS). Her ikisinin de aynı koordi-
natlara sahip olmaları değil, yalnızca birbirlerine paralel olmaları önemlidir. UCS ve
ECS birbirinden tümüyle farklı XYZ değerlerine sahip olabilirler, ancak iki koordi-
nat sisteminin birbirleriyle bir açı oluşturacak hareketler yapmaları durumunda pa-
ralelliğin kaybolmaması gerekir. Çalışma düzleminin pek çok durumda ancak nes-
neye paralel durumlarda etkin olacağını kesinlikle unutmayın. Paralelliğin kaybol-
ması durumunda AutoCAD sizi uyaracaktır. Pek çok AutoCAD nesnesinin orijin ol-
maya elverişli bir veya birkaç noktası vardır. UCS değiştirirken rahatlıkla bu nokta-
lardan yararlanabilirsiniz.
NOT: Kullanıcı koordinat sisteminizi, tek hareketle ve kolaylıkla bir çizim nesnesi-
nin yüzeyine (Face) hizalayabilirsiniz.
42
Ekranda modele bakış açınızı değiştirdiğinizde, UCS hemen kendisini ona paralel
hale getirir ki bu bazen olumlu bazen olumsuz bir durumdur. Böylelikle üç boyut-
lu bir modeli farklı cephelerden incelerken, UCS paralel olarak hizalandığı için çi-
zim ve düzenleme işlemlerini rahatlıkla uygulayabilirsiniz. Ancak unutulmamalıdır
ki bu paralellik durumu yalnızca dik bakış açıları için geçerlidir (sol, sağ, ön ve arka).
Açılı görünümlerde ve perspektif bakışlarda, AutoCAD neyi esas alacağını bileme-
yeceği için bu uyarlama yapılmaz.
UCS Kullanmak
AutoCAD’e üçüncü boyutta hâkim olmanın anahtarı olan UCS araçları ve komutla-
rı, üç boyutlu uzay içinde kullanıcı koordinat sisteminin konumunu ayarlamaya ya-
rar. Bunun yanında, iki boyutlu nesnelerin konumlarını ve yükselme (Extrusion)
doğrultularını da verir.
Ribbon ortamında UCS seçenekleri
AutoCAD’de her bakış penceresi için ayrı UCS tanımlanabilir. Bunun sayılmayacak
kadar çok yararı vardır. Herhangi bir bakış penceresinden diğerine geçtiğinizde, he-
men o pencere için atanmış UCS’te çalışmaya başlayabilirsiniz. Her seferinde bakış
penceresi için UCS seçmeye gerek yoktur.
AutoCAD Classic ortamında UCS seçenekleri

43
Öncelikle UCS aracının standart özelliklerini tanımakta yarar var ve belki de pek
çok çalışmanızda bunlar yeterli olacaktır. Named UCS yardımıyla bir dizi UCS aya-
rını hiç zorlanmadan yapabilirsiniz. Ekrana gelen UCS adlı diyalog kutusunun üç
adet sekmesi vardır. Bu sekmeleri ele alırken sondan başa doğru gideceğiz.
UCS Ayarları
UCS diyalog kutusunda en sonda yer alan Settings sekmesi, UCS Icon adı verilen
UCS simgesine ve UCS’in bakış pencerelerine uygulanmasına yönelik bir dizi ayar
içerir. Bu ayarları eğer varsa ekrandaki her bakış penceresi için ayrı ayrı yapmanız
gerekir. Ayarlar iki bölgede karşınıza çıkacaktır.
ucsman veya dducsp

Tools Named UCS
UCS II – Named UCS
3D Modeling – Visualize – Coordinates – UCS, UCS Settings
UCS Icon settings: UCS simgesi o anda geçerli olan UCS’in orijinini ve eksenlerin
yönünü kısa yoldan öğrenmenizi sağlar. Özellikle üç boyutta çalışırken, UCS simge-
si en büyük yardımcınızdır. AutoCAD açıldığında, işe WCS’te Plan düzleminde baş-
lanır. Açılış iki boyutlu ve tel kafes görünümde olduğu için, ekranın sol alt köşesin-
de, orijin noktasında bir kare ve ondan dik açılarla çıkan X ve Y eksenlerini tanım-
layan çizgiler göreceksiniz. Üç boyutlu bir bakışa geçtiğinizde, bu çizgilere Z ekse-
ni çizgileri de eklenecektir. Tel kafes dışı bir görünüm tercih edildiğinde, ince çizgi-
ler kalınlaşarak renklenecektir. Kırmızı çizgi X, yeşil çizgi Y ve mavi çizgi Z ekseni-
ni tanımlar.
44
Farklı görünümlerde UCS simgeleri
• On: UCS simgesi o anda ekranda değilse ekrana getirir ve içinde bulunduğunuz
bakış penceresinde olması gereken yere yerleştirir.
• Display at UCS origin point: UCS simgesinin sürekli olarak güncel UCS’in
orijininde (0,0,0) durmasını sağlar. Orijin noktası ekranın sınırları içinde kaldı-
ğı sürece UCS simgesi olması gereken yerde duracaktır (dışına çıktığında sol alt
köşeye çekilir). Göründüğü sürece bu simgenin merkezi güncel koordinat sis-
teminin (0,0,0) noktasıdır. Bu seçenek işaretli değilse, UCS simgesi güncel ori-
jinden bağımsız olarak ekranın sol alt köşesinde yer alır ve görüntüye zoom ya-
pılsa dahi yerini değiştirmez.
• Apply to all active viewports: UCS simgesi ayarlarının tüm açık bakış pence-
relerine uygulanmasını sağlar.
• Allow Selecting UCS icon: UCS simgesinin tıklanma yoluyla seçilebilir olma-
sına izin verir. USC’nin düzlemsel olarak taşınabilmesini hatta UCS’nin düz-
lemsel açısını en pratik yoldan değiştirilebilmesini sağlayan bir seçenek olmak-
la birlikte, kutucuğun her durumda işaretli kalması faydalıdır.
DİKKAT: UCS simgesi asla çizim ile birlikte kâğıda yazdırılamaz veya çizdirilemez.
Yalnızca ekranda bize yol gösterir.
UCS Settings: İçinde bulunduğunuz bakış penceresi için UCS ayarlarını yapmaya
yarar:
• Save UCS with viewport: Çok önemli bir ayardır. Koordinat sistemi ayarları-
nı, kullanılan bakış penceresi ile birlikte saklar. Bu sayede her bakış penceresi
kendi UCS’i ile birlikte ekranda görünebilir. Aksi halde, hangi bakış pencere-
sine giderseniz, onun UCS ayarları tüm diğer bakış pencerelerine yansıyacak-
tır. Üç boyutta rahat çalışmak istiyorsanız bu seçeneği kesinlikle işaretlemeni-
zi tavsiye ederiz (UCSVP).
• Update view to Plan when UCS is changed: Bir bakış penceresinden diğerine
geçtiğinizde, oradaki görünüşün hemen güncel UCS’in Plan bakışına dönüş-
mesini sağlar. Zaman zaman işe yarayabilir (UCSFOLLOW).
45
Hazır UCS Seçenekleri: Orthographic UCSs

UCS diyalog kutusunun ikinci sekmesi Orthographic UCSs, bakış pencerenize altı
adet UCS seçeneğinden birinin atamasını sağlar; sürekli dik açılı nesnelerle çalışa-
caksanız, bu işinizi son derece kolaylaştırabilir. Seçenekler kesin olarak “0-90” dere-
cenin katı açılarla düzenlenmişlerdir. İçinde bulunduğunuz bakış penceresinin gün-
cel UCS’inin adını en üstte Current UCS: UCS adı sorgusunun hemen yanında gö-
receksiniz.
ucsman veya dducsp

Tools Named UCS
UCS II – Orthographic UCS
Name: Bu liste penceresindeki standart UCS’lerden hangisini seçerseniz koordinat

sisteminiz ona hizalanacaktır. Altı adet dik koordinat sistemi seçeneği sunar:
• Top: Üst
• Bottom: Alt
• Front: Ön
• Back: Arka
• Left: Sol
• Right: Sağ
46
Depth: Bu listeden verilen Depth değeriyle, yeni dik koordinat sistemi ile mevcut
UCS’in orijini arasındaki uzaklığı ayarlayabilirsiniz. Dilediğiniz uzaklık değerini çift
tıkladığınızda ekrana gelecek olan Orthographic UCS Depth mini diyalog kutu-
sundan, Depth metin kutusuna girmek istediğiniz uzaklığı çizim birimi cinsinden
yazabilirsiniz. Yeni bir orijin tanımlamak isterseniz, hemen sağdaki Select New Ori-
gin düğmesini tıklayıp çizime dönün ve yerini işaretleyin.
Relative To: Bu açılan liste kutusundan, yeni USC’inizin neyi temel alacağını belir-
leyebilirsiniz:
• World: Yeni UCS, dünya koordinat sistemini (WCS) temel alarak hizalanır.
• “Mevcut UCS”: Eğer varsa, çizimde daha önce yaratılmış UCS’lerin adları sıra-
lanır. Bunlardan herhangi birini seçerek, standart UCS’in ona göre hizalanma-
sını sağlayabilirsiniz.
Set Current: Liste penceresinden seçtiğiniz standart koordinat sistemini o bakış
penceresi için güncel hale getirir.
Details: Seçtiğiniz standart koordinat sistemi için bazı ayrıntıları göstermek ama-
cıyla UCS Details diyalog kutusunu ekrana getirir. Burada önce dört bölge halinde
orijin, X, Y ve Z eksenlerinin koordinatları görüntülenir. Bunları en azından bu di-
yalog kutusundan değiştiremezsiniz. En altta solda Relative To açılan liste kutusun-
dan, yeni USC’inizin koordinatlarının neyi temel alarak görüntülenmesini istiyor-
sanız seçebilirsiniz: World yani dünya koordinat sistemi (WCS), güncel koordinat
sistemi veya çizimde daha önce yaratılmış UCS’lerden herhangi birine göre de se-
çim yapabilirsiniz.
NOT: Liste penceresinden bir standart UCS seçip, sağ tıklayarak kısayol mönüsü-
nü açtığınızda Reset seçeneğinin olduğunu da fark etmişsinizdir. Onun görevi se-
çili dik koordinat sisteminin orijinini (eğer siz değiştirmişseniz) standart konumu-
na geri döndürmektir.
UCS’leri Saklamak: Named UCS

UCS diyalog kutusunun ilk sekmesi olan Named UCSs sekmesi, üç boyutta çalış-
mayı kolaylaştıran en yararlı diyalog kutularından biridir; onun sayesinde çizimde
oluşturduğunuz kullanıcı koordinat sistemlerini (UCS), onlardan daha sonra da ya-
rarlanmayı düşünüyorsanız, birer ad vererek saklamanızı sağlar.
47
ucsman veya dducsp

Tools Named UCS
UCS II – Named UCS
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Named UCS
Güncel kullanıcı koordinat sisteminizin hemen altında standart dik UCS’ler hariç çi-
zimdeki tüm UCS’lerin yer aldığı bir liste penceresi vardır. Bu listede şu öğeler yer alır:
• World: Dünya koordinat sistemi (WCS)
• Previous: Bir önceki UCS
• Daha önce oluşturduğunuz mevcut UCS’ler.
Çizimde yarattığınız tüm yeni kullanıcı koordinat sistemleri bu listeye dâhil edilir.
Çizimde yeni oluşturulan UCS’ler, listeye ilk girdiklerinde siz daha önceden bir ad
vermediyseniz, “Unnamed” yani adsız olarak görünürler. Sonradan adlarını değiş-
tirebilirsiniz.
DİKKAT: Yalnızca ad verilmiş UCS’ler listede kalma hakkına sahiptirler. Aksi hal-
de, çizimde bir sonra tanımlanacak olan bir adsız UCS, eskisinin yerini alıverir.
Liste içinden herhangi bir UCS’i seçtiğinizde yapacağınız işlemler şöyle sıralanabilir:
• Set Current: Seçili UCS’i içinde bulunduğunuz bakış penceresi için güncel hale
getirir.
• Details: Güncel hale getirdiğiniz koordinat sisteminin geometrik ayrıntılarını
göstermek için UCS Details diyalog kutusunu ekrana getirir. Burada önce dört
bölge halinde orijin, X, Y ve Z eksenlerinin koordinatları görüntülenir. Bunla-
rı en azından bu diyalog kutusundan değiştiremezsiniz. Relative to açılan liste
kutusundan, yeni USC’in koordinatlarının neyi temel alacağını belirleyebilirsi-
niz: World yani dünya koordinat sistemi (WCS), güncel dik koordinat sistemi
veya çizimde daha önce yaratılmış UCS’lerden herhangi birine göre.
48
Kısayol mönüsünden açılan Rename komutu, listeye eklenmiş olan kullanıcı koor-
dinat sistemlerinin adını değiştirmeye yarar. UCS’in adı bir metin kutusunun içinde
seçili olarak belirir. Mevcut adı değiştirebilir ya da tümden yeni bir ad yazabilirsiniz.
DİKKAT: Aynı işi listeden UCS adını çift tıklayarak da yapabilirsiniz. Ancak World
ve Previous UCS seçeneklerinin adları değiştirilemez ve silinemez.
Kısayol mönüsünden açılan Delete komutu listeye eklenmiş olan kullanıcı koordi-
nat sistemlerinin adını silmeye yarar. Adı silinen UCS listede kalır, ancak adı artık
“Unnamed” olarak görünür. Sonradan yine değiştirebilirsiniz. Ancak World ve Pre-
vious UCS seçenekleri silinemez.
49
UCS Simgesi Ayarları

İmleci UCS simgesinin üzerine götürerek, sağ tuş mönüsünü açtığınızda, UCS Icon
Settings maddesinin altından iki komut açılacaktır:
NOT: UCS simgesinin özelliklerini düzenlemek için Visualize – Coordinates –

UCS Icon Properties komutunu da verebilirsiniz.
• Show UCS Icon at Origin: UCS simgesini çizimin orijin noktasında görünme-
sini sağlar. Bu seçeneği kapatırsanız, hep ekranın sol alt köşesinde yer alacak-
tır. Bu komut, USC diyalog kutusunun Settings sekmesinde yer alan Display
at UCS origin point kutucuğunu işaretlemek veya işaretini kaldırmakla aynı
görevi görür.
• Properties: Ekrana UCS Icon diyalog kutusunu getirerek, simgenin görünü-
müne yönelik ayarların yapılabilmesini sağlar.
50
UCS Icon diyalog kutusunun sağ üst köşesinde yer alan Preview penceresinde, yap-
tığınız değişiklikleri izleyebilirsiniz.
UCS icon style: Simgenin tipine yönelik ayarlar yapmanıza imkân tanır:
• 2D: Simgeyi iki boyutlu görüntüler.
• 3D: Simgeyi üç boyutlu görüntüler.
• Line width: Simgenin çizgi kalınlığını düzenler.
UCS icon size: UCS simgesinin boyutunu 5 ila 95 arasında, çizim birimi cinsinden
belirleyebilirsiniz.
UCS icon color: Simgenin farklı ortamlardaki rengini düzenleyebilirsiniz:

• Model space icon color: Model ortamında simge rengini belirler.
• Apply single color: İşaretli olması durumunda simge tek renk olarak görünür.
İşaretin kaldırılması durumunda her üç eksen de kendi özgün renkleriyle gö-
rüntülenir.
• Layout tab icon color: Pafta düzleminde çalışırken simgenin rengini belirler.
Properties (Ctrl+1) komutunu verdikten sonra, UCS simgesini tıklayıp Grip nokta-
larını etkinleştirirseniz, palette dört ayar göreceksiniz:
DİKKAT: Properties paleti ekranda değilken UCS simgesini tıklayıp seçerseniz,

daha sonra paleti açtığınızda söz konusu seçenekler belirmeyecektir.
51
• UCS icon On: Seçiminizin “Yes” olması durumunda UCS simgesi ekranda gö-
rünür, “No” olması durumunda görünmez.
• UCS icon at origin: Seçiminizin “Yes” olması durumunda UCS simgesi çizimin
orijininde yer alır, “No” olması durumunda ekranın sol alt köşesinde bekler.
• UCS per viewport: Seçiminizin “Yes” olması durumunda UCS simgesi ekran-
daki tüm bakış pencerelerinde yer alır, tercih edilmelidir.
• UCS Name: Güncel UCS’nin adını görüntüler. Bu satırdaki bilgi değiştirilemez.
UCS simgesinin varlığına ve görünümüne yönelik ayarları komut satırından Ucsi-
con komutu yardımıyla yapabilirsiniz:
Enter an option [ON/OFF/All/Noorigin/ORigin/Selectaable/Properties] <ON>:

• ON: Hep ekranda.
• OFF: Kapalı.
• All: Tüm bakış pencerelerinde.
• Noorigin: Hep ekranın sol alt köşesinde.
• Origin: Güncel UCS orijininde.
• Selectable: UCS simgesi ekranda seçilebilir (Yes) veya seçilemez (No).
• Properties: UCS simgesinin görünümünü düzenlemek için UCS Icon diyalog
kutusunu ekrana getirir.
UCS simgesini şerit mönüden de gizleyip gösterebilirsiniz:
Visualize – Coordinates – Show UCS Icon / Hide UCS Icon
52
UCS simgesini bir başka yolla daha şerit mönüden gizleyip gösterebilirsiniz: UCS
Icon düğmesini tıklamak.
View – Viewport Tools – UCS Icon
UCS Oluşturmak / Değiştirmek

Bir süredir hazır kullanıcı koordinat sistemlerinden söz ediyoruz, şimdi UCS oluş-
turmak ve daha sonra bunların konumunu değiştirmek için çeşitli yöntemlerden ya-
rarlanacağız. O anda hangisi işinizi görüyorsa onu kullanmanız gerekir. Sonraki alt
başlıklarda, AutoCAD’in kullanıcı koordinat sistemi oluşturma araçların topluca gö-
receğiz.
UCS oluşturma ve değiştirme komutlarına en kolay yoldan yine UCS simgesi saye-
sinde erişebilirsiniz. UCS simgesi üzerinde sağ tuş mönüsünü etkinleştirmeniz ye-
terlidir. Pek çok komutu burada bulabilirsiniz. Bu kısayol mönüsünü kullandığınız-
da, UCS komutları derhal etkinleşecek ve sizden yeni bir UCS oluşturmanızı vb is-
temeyecektir.
53
World UCS
Hangi UCS’te olursanız olun, sizi dünya koordinat sistemine, yani AutoCAD’in ilk
başlarken kullandığı, sanal dünyasının merkezi olan WCS’e geri döndürür (World
Coordinate System). Sanal uzayda kaybolduğunuz anda imdadınıza yetişecek bir
komuttur.
ucs (iki kez enter)

Tools UCS World
UCS – World
3D Modeling – Visualize – Coordinates – UCS, World
World UCS (WCS) dünya koordinat sistemi
UCS Previous
Önceki UCS’e geri döner. Bir önceki UCS’lere hızla geri dönüşü sağlar. AutoCAD
hafızasında 10 adet UCS saklayabilir. Daha önce gördüğümüz Named UCS’i kullan-
mak daha sorunsuz bir çalışma yöntemi olabilir.
ucs p
Tools New UCS Previous
UCS – UCS Previous
3D Modeling – Visualize – Coordinates – UCS, Previous
Origin
UCS orijinin yerini değiştirir. Bildiğiniz gibi, AutoCAD ilk açıldığında orijin nok-
tası (0,0,0) koordinatında, sanal dünyanın merkezinde yer alır. Bu orijin noktası-
nın yerini değiştirmek, kullanıcı koordinat sistemini, eski eksenlerine paralel ola-
54
rak yani açılarını değiştirmeden, bir yerden bir yere taşımak demektir. Origin, ge-
çerli UCS’in X, Y ve Z doğrultularına sadık kalarak, yeni UCS’inizin orijinini baş-
ka bir noktaya taşır.
ucs o
Tools New UCS Origin
UCS – Origin
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Origin
Noktanın yerini başlıca üç yöntemle verebilirsiniz (tabii son iki yöntem daha rasyo-
neldir):
• Sezgisel olarak işaretleyerek
• Nesnelere kenetleyerek (Snap)
• X, Y ve Z koordinatlarını girerek
Kullanıcı koordinat sistemi orijinin konumunun değiştirilmesi
3 Point
Üç nokta ile UCS tanımlar. AutoCAD’de kullanıcı koordinat sistemini tanımlama-
nın çok sayıda yöntemi varsa da bunların içinde, bir çırpıda hem orijini hem de
UCS eksenlerini (düzlemlerini de) tümüyle değiştirmenin en kullanışlı yolu budur.
Önce bir orijin, ardından da X ve Y eksenlerinin doğrultularının tanımlanmasını is-
ter. Bunların sezgisel veya koordinat olarak verilmesiyle yeni bir UCS oluşturulur.
ucs 3
Tools New UCS 3 Point
UCS – 3 point
3D Modeling – Visualize – Coordinates – 3 Point
55
PÜF NOKTASI: Perspektif bakış durumundaysanız ve mevcut 3 boyutlu bir nesne

üzerinde 3 nokta ile UCS tanımlayacaksanız, nesne kenetlenme araçlarından Snap
To Endpoint’i tercih etmeye çalışın.
Bir de sezgisel olarak üç nokta vererek bir örnek yapalım:

1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve 3 Point seçeneğini işaret-
leyin.
2. Nesne üzerinde yani orijin noktasının yerini kenetlenme yoluyla belirtin.
3. Yeni oluşturulacak X eksenini tanımlamak amacıyla bu eksenin artı yönün-
de bir nokta belirtin.
4. Yeni oluşturulacak Y eksenin artı yönünde bir nokta belirtin.
Üç nokta ile Kullanıcı koordinat sistemi belirlenmesi
DİKKAT: Şimdi komut satırına PLAN komutunu yazıp Enter ile onaylayın. Gelen
mesajı da Current UCS ile yanıtlayarak sonucu görün. Artık yeni X ve Y ve tabii
Z eksenleriniz güncel UCS’e uyumlu olarak farklı doğrultularda yer alacaktır. Yeni
PLAN görüntünüz, o an ekranda gördüğünüz görüntüdür ve çizim bu plan görün-
tüsüne göre devam ettirilir.
Rotate Axis - X
UCS’i X ekseni etrafında döndürür. O anda geçerli UCS’inizi, bir dönme açısı sor-
duktan sonra X ekseni etrafında çevirir. Orijin noktasının yeri değişmez; değişen Y
ve Z eksenlerinin ve dolayısıyla YZ düzleminin yönelimidir.
ucs x
Tools New UCS X
UCS – X
3D Modeling – Visualize – Coordinates – X
56
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve Rotate Axis X seçene-

ğini işaretleyin.
2. YZ düzlemini X ekseni etrafında döndürmek istediğiniz açıyı derece cinsin-
den girin (örn. 90 derece). Enter ile onaylayın.
Kullanıcı koordinat sistemini X ekseni çevresinde döndürmek
Rotate Axis - Y
UCS’i Y ekseni etrafında döndürür. O anda geçerli UCS’inizi, bir dönme açısı sor-
duktan sonra Y ekseni etrafında çevirir. Orijin noktasının yeri değişmez; değişen X
ve Z eksenlerinin ve dolayısıyla XZ düzleminin yönelimidir.
ucs y
Tools New UCS Y
UCS – Y
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Y
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve Rotate Axis Y seçene-
ğini işaretleyin.
2. XZ düzlemini Y ekseni etrafında döndürmek istediğiniz açıyı derece cin-
sinden girin (örn. 90 derece). Enter ile onaylayın.
57
Kullanıcı koordinat sistemini Y ekseni çevresinde döndürmek
Rotate Axis - Z
UCS’i Z ekseni etrafında döndürür. O anda geçerli UCS’inizi, bir dönme açısı sor-
duktan sonra Z ekseni etrafında çevirir. Orijin noktasının yeri değişmez; değişen X
ve Y eksenlerinin ve dolayısıyla XY düzleminin yönelimidir.
ucs z
Tools New UCS Z
UCS – Z
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Z
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve Rotate Axis Z seçene-
ğini işaretleyin.
2. XY düzlemini Z ekseni etrafında döndürmek istediğiniz açıyı derece cin-
sinden girin (örn. 90 derece). Enter ile onaylayın.
Kullanıcı koordinat sistemini Z ekseni çevresinde döndürmek
58
Z Axis
Z ekseni doğrultusunu esas alarak yeni UCS’yi oluşturur. Yani bir orijin noktası ve-
rip ardından artı değerli bir Z ekseni belirtildiği zaman yeni bir UCS tanımlar. Ha-
liyle Z ekseni, X ve Y eksenlerini de komşuluk geometrisi bozulmadan ardından sü-
rükler.
ucs
Tools New UCS Z Axis
UCS – Z Axis
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Z-Axis Vector
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve ZAxis seçeneğini işaret-
leyin.
2. UCS’in yeni orijin noktasını girin veya yerini belirtin (noktayı koordinat
olarak da verebilirsiniz).
3. Yeni Z eksenin artı yönünde bir noktayı tıklayarak belirtin (noktayı koor-
dinat olarak da verebilirsiniz).
Kullanıcı koordinat sistemini yeni orijin ve Z eksenini tanımlayarak belirlemek
View UCS
İçinde bulunduğunuz bakış açısından UCS oluşturur. Perspektif modda her zaman
işe yaramasa bile cephe görünüşlerinden UCS yaratmak ve değiştirmek için çok kul-
lanışlı bir komuttur. Yeni bir UCS’i ekrana baktığınız açıya dik olarak oluşturur; Ta-
bii Z ekseni ekrandan size doğru dik olmak üzere. Örneğimizi, ekranda bakmakta
olduğumuz perspektif görünüşle hazırladık.
59
ucs v
Tools New UCS View
UCS – View
3D Modeling – Visualize – Coordinates – View
Özellikle perspektif bakışlara yazı eklemek istediğinizde yararlı bir araç olarak ken-
dini gösterecektir.
1. Ekrandaki nesneyi View komutlarından biri yardımıyla perspektif bakış
konumuna getirin.
2. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve
3. View seçeneğini işaretleyin.
4. Text veya Mtext komutlarından biriyle metni yazın.
Kullanıcı koordinat sisteminin bakış yönüne hizalanması ve metin eklenmesi
Face UCS
Yüzeyden UCS oluşturur. Kullanıcı koordinat sistemini, katı nesnelerin yüzlerinden
(face) hangisini seçtiyseniz, ona hizalar. UCS’i hizalayacağınız yüzü seçmek için yü-
zün sınırlarından veya kenarlarından birini tıklayın. Yüzün sınırları seçili hale gele-
cektir. Eğer tıkladığınız kenarın komşu yüzü seçildiyse Next parametresi ile asıl yüze
ulaşabilirsiniz. Seçili yüzeyin tıklanan noktasına en yakın köşeye orijin yerleşecek, X
ekseni yerini alacak ve yeni UCS de buna göre hizalanacaktır. UCS’in konumunu ve
yönlenmesini, orijin noktasında bekleyen UCS simgesinden kolaylıkla kestirebilirsi-
niz. Örneğimizde UCS’i iki farklı yüze hizaladık.
60
ucs f
Tools New UCS Face
UCS – Face UCS
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Face
Kullanıcı koordinat sisteminin bir yüzeye hizalanması
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve Face seçeneğini işaretle-

yin.
2. Katı nesnenin UCS’i hizalayacağınız yüzünü tıklayıp seçin. UCS simgesi
tıkladığınız noktaya yerleşecektir ve X ile Y eksenleri yüzeye paralel ola-
caktır.
3. Eğer istediğiniz yüzeyin kenarlarından birini tıklamak yoluyla komşu yüz
yanlışlıkla seçildiyse; kısayol mönüsünden Next ile diğer yani esas yüzü
yakalayabilirsiniz. Aynı anda ikiden fazla yüz seçili olamaz, ya biri ya di-
ğeri...
4. Tıkladığınız noktada orijini belirleyebilirsiniz, ama X ve Y eksenleri her
zaman dilediğiniz yöne bakmayabilir. Neyse ki UCS hizalamak için yüz se-
çerken, orijine ek olarak iki parametre daha vardır:
• Xflip: Yeni koordinat sistemini X ekseni etrafında 180 derece döndürür.
• Yflip: Yeni koordinat sistemini Y ekseni etrafında 180 derece döndürür.
5. Enter ile onaylayın.
61
Kullanıcı koordinat sisteminin eğimli bir yüzeye hizalanması
Object UCS
Nesneden UCS oluşturur. Çizilmiş bir cismin ya da bir nesnenin, özgün koordinat
sistemine hizalanarak yeni bir UCS oluşturur. Bu nesne yay (Arc), çember (Circle),
ölçü (Dimension), çizgi (Line), nokta (Point), iki boyutlu bileşik çizgi (2D Polyline),
çokgen (Polygon), dikdörtgen (Rectangle), 2D Solid, 3D Solid, Surface, Mesh, üç bo-
yutlu yüz (3D Face), metin (Text), blok (Block), hatta Attribute Definition olabilir.
Ancak asla üç boyutlu bileşik çizgi (3D Polyline) olamaz.
ucs
Tools New UCS Object
UCS – Object
3D Modeling – Visualize – Coordinates – Object
1. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve Object seçeneğini işaret-
leyin.
2. UCS’in hizalanacağı nesneyi tıklayıp seçin (örn. çizimde eğimli duran çiz-
giyi).
Kullanıcı koordinat sisteminin bir nesneye hizalanması
62
Dinamik UCS
AutoCAD ile çalışırken sürekli UCS değiştirmek gerekli olmayabilir. Hele düzlemsel
yüzlere sahip katı modellerle veya nesnelerle çalışıyorsanız, belki diğer UCS komut-
larını kullanmanıza gerek bile kalmayacaktır. Bir komutun içindeyken başlangıçta
AutoCAD imleci, üzerinden geçtiği nesne yüzlerini hemen hisseder ve o anda ken-
disi için en uygun UCS’i etkinleştirmeye hazır bekler. Genellikle işe yarayacak bir
seçimdir, ama her zaman dilediğiniz sonucu vermeyeceğini göz önüne alarak diğer
UCS oluşturma araçlarını da muhakkak bilmeniz gerektiğini hatırlatırız. Bazı du-
rumlarda Dynamic UCS yeteneği seçilen nesne türüne de bağlı olarak kendini gös-
termez ve diğer yöntemleri bilmiyorsanız çaresiz kalırsınız.
Dynamic UCS özelliğinin etkin olabilmesi için durum çubuğundan Dynamic UCS
- UCSDETECT (F6) düğmesinin basılı olmasına dikkat edin. Bu özelliğin devre-
de olup olamamasını UCSDETECT sistem değişkeniyle de düzenleyebilirsiniz (“1”
devrede, “0” devre dışı).
Şimdi örmek olarak, bir kesik piramidin yan yüzlerinden birine dik bir silindir çi-
zelim.
1. Pyramid komutu yardımıyla kesik piramidi çizin.
2. Cylinder komutunu verin.
3. İmleci kesik piramidin yan yüzlerinden birinin üzerine getirin; kenarları-
nın aydınlandığını fark edeceksiniz.
4. Aydınlanan yüzü tıklayın; UCS simgesi kendisini o yüze hizalayacaktır; si-
lindirin merkezini tıklayın.
5. Yarıçapını ve yüksekliğini verip çizimi tamamlayın.
63
Kullanıcı koordinat sisteminin dinamik olarak bir yüzeye hizalanması uygulaması
Dynamic UCS varken, diğer UCS değiştirme komutları üzerinde neden bu kadar
çok durduk? Şimdi basit bir örnekle, neden bazen UCS komutlarını bilmek zorunda
olduğumuzu göreceğiz. Thickness verilmiş bir dikdörtgenin yan yüzlerinden birine
bir çember çizeceğiz. Bu durumda Dynamic UCS özelliği çaresiz kalacaktır. Mecbu-
ren diğer UCS değiştirme komutlarından yararlanacağız.
1. Rectangle komutunu verin.

2. Dikdörtgenin ilk köşesini tıklayın.
3. Karşı köşe olarak 50,30 koordinatını girin. Enter ile onaylayın.
4. Dikdörtgeni tıklayıp seçin.
5. Ctrl+1 ile Properties paletini ekrana getirin.
6. Thickness metin kutusuna 50 birim yükseklik verin.
7. UCS simgesi üzerinde kısayol mönüsünü açın ve 3 Point komutunu verin (çün-
kü böyle oluşturulmuş bir yüzeye Dynamic UCS hizalanamaz).
8. Dikdörtgenin geniş yüzünün sol alt köşesini orijin olarak tanımlayın.
9. Geniş yüzün sağ alt köşesini yeni X ekseni olarak tanımlayın.
10. Dikdörtgenin sol üst köşesini Y ekseni olarak tanımlayın (UCS simgesi, yöne-
limini değiştirecektir).
64
11. Circle komutunu verin.

12. Çemberin merkezini, dikdörtgenin geniş yüzü üzerinde işaretleyin.
13. Çemberin yarı çapını girin (örn. 15). Enter ile onaylayın.
14. Çembere bir Thickness verin. İşlem tamam.
Thickness verilerek oluşturulmuş bir yüzeyde UCS düzenlenmesi
UCS Simgesiyle UCS Düzenleme

UCS simgesinin tıklanıp seçilmesi halinde, orijin ve eksen uçlarında Grip tutamak-
larının belirmesi en büyük yardımcılarınızdan biri olacaktır. Bu tutamaklar sayesin-
de ilk bakışta şu işlemleri yapabilirsiniz:
• Orijin tutamağının (mavi kare) üzerinde beklemeniz durumunda imleç mönü-
sünde üç seçenek belirir. İçlerinden birini seçtikten sonra, komut başlatılmış
olmasına rağmen işleme başlamadan Ctrl tuşuna birer kez basarak seçenekler
arasında geçiş yapabilirsiniz:
65
Orijin tutamağının sağladığı seçenekler
• Move and Align: Orijin tutamağından tutup sürükleyerek uzaydaki konu-

munu değiştirebilirsiniz; ayrıca bir noktaya veya bir yüze (Face) hizalayabi-
lirsiniz. Face ve Object USC özelliklerinden daha kullanışlı olduğu söylene-
bilir…
• Move Origin Only: Orijini herhangi bir noktaya sürükleyebilirsiniz.
• World: Dünya koordinat sistemine dönebilirsiniz.
• Eksen uçlarındaki tutamakların (mavi daire) üzerine gelme durumunda şu se-
çenekler belirir (yapılacak düzenlemeler sonucu diğer eksenler de kendilerini
yeni duruma uyarlar):
Eksen uç tutamaklarının sağladığı seçenekler
• X ekseninin ucundaki tutamak seçili olduğunda:

• X Axis Direction: X ekseninin yönünü belirler.
• Rotate Around Z Axis: Z ekseni etrafında döndürür.
• Rotate around Y axis: Y ekseni etrafında döndürür.
• Y ekseninin ucundaki tutamak seçili olduğunda:
• Y Axis Direction: Y ekseninin yönünü belirler.
• Rotate Around Z Axis: Z ekseni etrafında döndürür.
• Rotate around X axis: X ekseni etrafında döndürür.
• Z ekseninin ucundaki tutamak seçili olduğunda:
• Z Axis Direction: Z ekseninin yönünü belirler.
• Rotate Around X Axis: X ekseni etrafında döndürür.
• Rotate around Y axis: Y ekseni etrafında döndürür.
66
UCS eksenlerinin yönünü değiştirmek amacıyla sürüklerken, klavyeden Shift tuşu-

nu basılı tutarsanız, eksenleri kolaylıkla dik açılara yönlendirebilirsiniz.
Doğru çalışma yöntemi, öncelikle orijin noktasını belirlemek ve daha sonra eksen-
leri gerekli yönlere hizalamaktır. Ne yazık ki UCS oluşturma ve düzenlemenin çok
belirgin formülleri yoktur. Her nesne ve her çalışma ortamı için çok farklı çözüm-
ler üretilebilir.
UCS orijininin ve eksenlerinin sürükleme yoluyla hizalanması
PÜF NOKTASI: Elbette bu işlemleri, UCS simgesini tıkladıktan sonra belirecek tu-
tamak (grip) noktalarından sürüklemek yoluyla da yapabilirsiniz. Önce orijin tuta-
mağını, ardından ilk iki eksenin tutamaklarını yerine oturtarak, koordinat sistemi-
nizi kolaylıkla değiştirebilirsiniz.
Uzayda Kaybolmamak İçin

Üç boyutlu uzayda çalışırken, çalışma düzleminizin geçerli UCS ile paralel hatta
çoğu durumda çakışık olması gerekir. Bu da ancak dikkat ve deneyimle kazanılabi-
lir. AutoCAD çalışma düzlemine çok önem verir. Pek çok işlemde UCS dışı çizime
ve düzenlemeye olanak tanıyorsa da çalışma düzlemini hep kontrol eder; en ufak bir
hatada üç boyutlu uzayda kaybolabilirsiniz.
Bakış penceresini (viewport) View veya View Controls komutlarıyla değiştirdiğiniz

zamanlarda, hiç istemediğiniz halde UCS simgesinin renkli oklarının yönlerinin de
değiştiğini ve istediğiniz düzlemde çizim yapamadığınızı fark edebilirsiniz ki bu hiç
de istenen bir durum değildir. O zaman çizim ve düzenleme işlemlerinde çok dik-
katli olmakta yarar var. Bu durumda o anda UCS kontrolünüz dışına çıkmış demek-
tir ve siz de çizim üzerindeki kontrolünüzü kaybedebilirsiniz (hatta büyük olasılıkla
kaybetmişsinizdir bile). Birkaç çözüm önerisi:
• UCS simgesinin orijin noktasında görünmesinden yana olun; renkli eksen ok-
larını daha kolay algılarsınız ve bunun zararını değil yararını görürsünüz.
67
• Plan komutu ile UCS’inizin üstten bakış durumuna dönün (Top View), duru-
mu bir kez daha gözden geçirin.
• View veya View Controls komutlarından Top View ile üstten bakış durumu-
na dönün.
• Perspektif görünüşlerde istemediğiniz görüntülerle karşılaştığınızda, Named
UCS ile güncel (Current) UCS’inizi kontrol edin. Kesinlikle bir hata yapmış-
sınızdır ve büyük olasılıkla UCS yerine hâlâ WCS’e göre perspektif (Isometric
View) alıyorsunuzdur.
• Hiçbiri fayda etmiyorsa World UCS ile en başa dönün ve komut satırına PLAN
yazıp iki kez Enter ile onaylayın.
NOT: ViewCube bakış seçenekleri UCS üzerinde etkili değildir; bakış değiştirmek
için normal koşullarda yani UCS ile işiniz olmadığı durumlarda onu kullanmanız
önerilir.
68
3
Katı Modelleme: Solid
AutoCAD ile üç boyutlu modelleme uzun ve geniş kapsamlı bir süreçtir... Bu sözleri-
mizin ilk başta göz korkutucu olmadığına inanarak, bu uzun süreci aşamalar halin-
de inceleyeceğiz. Üç boyutta modellemeye başlarken, kullanıcıların, iki boyutlu çi-
zim ve düzenleme komutları hakkında yeterli bilgiye sahip olduğunu varsayıyoruz.
İki boyuta hâkim bir kullanıcının hiçbir şekilde üç boyutta zorlanmayacağını rahat-
lıkla söyleyebiliriz.
NOT: İki boyutlu çizim ve düzenleme araçlarının kullanımına ilişkin ayrıntılı bilgi-
ler, kitabınızın birinci cildi olan AutoCAD 2015 Giriş ve Orta Düzey (Abaküs) kita-
bında yer almaktadır. Bu nedenle bu satırlarda tekrarlara girmek istemediğimizden,
sadece üç boyutlu modelleme araçlarına yer verdik.
3D Modeling – Home
3D Modeling çalışma ortamında da sözü edilen komutları farklı dizilişlerde bulabi-

lirsiniz (Ribbon – Home veya Ribbon – Solid). Sonuçta kullanımları arasında bir
fark yoktur.
3D Modeling – Solid
3D Basics – Home
Aynı araçlara AutoCAD Classic ortamında Modeling araç çubuğundan da ulaşılabi-

lir. Modeling araç çubuğunda bulunmayan diğer tüm üç boyutlu modelleme ve dü-
zenleme araçlarına çekme mönülerden ulaşabilirsiniz. Bazı kullanıcıların halen bu
klasik çalışma ortamını tercih ettiğini unutmamak gerekir…
Üç boyutlu modelleme yaparken öncelikle 3D Hidden veya Conceptual Visual

Style görünümünde çalışmanızı öneririz. Bu sayede doluluk ve boşluklar daha ko-
lay algılanacaktır.
70
KATI MODELLEME: SOLID
Katı modellerin yüzleri doğaları gereği ağ yapısındadır, yani bir tür mesh haline ge-
tirilmiştir. Ancak bu “mesh”, birkaç bölüm ileride tanıyacağımız “yüzey mesh” nes-
nelerinden farklıdır ve ekranda görülme hassasiyeti ile Shading/Rendering hassasi-
yetleri iki ayrı sistem değişkeni ile belirlenir:
1. Hiçbir komut etkin değilken kısayol mönüsünden Options komutunu verin.
2. Options diyalog kutusundan Display sekmesine gidin.
3. Rendered object smoothness metin kutusuna “0.01” ile “10.0” arası bir de-
ğer yazın.
4. Contour lines per surface metin kutusuna “16” ile “24” arası bir değer ya-
zın. Enter ile onaylayın.
3D Object Snap
Üç boyutlu nesnelere kenetlenmeleri, üç boyutlu çizim ve düzenleme çalışmaların-
da son derece yararlı olabilirler, çünkü bazı durumlarda standart kenetlenme araç-
ları yetersiz kalabilir. F4 işlev tuşu yardımıyla 3D Object Snap On (F4) Üç boyutlu
nesne kenetlenmesini etkin hale getirir:
71
• Vertex: Köşe noktasına kenetlenir.

• Midpoint on edge: Kenar üzerinde bir orta noktasına kenetlenir.
• Center on face: Bir yüz üzerinde tam orta noktasına kenetlenir.
• Knot: Bir Spline üzerinde bir düğüm noktasına kenetlenir.
• Perpendicular: Bir yüze dik olarak kenetlenir.
• Nearest to face: Bir yüzün tıklanan en yakın noktasına kenetlenir.
• None: Hiçbir noktaya kenetlenmez.
NOT: Diğer 3D kenetlenmeler Point Cloud ile ilgilidir ve şimdilik kitabımızın ilgi
alanında değildir.
PÜF NOKTASI: Üç boyutlu nesne kenetlenmelerinin çokluğu, çizim performansını

düşürme riski oluşturabilir. Bu nedenle ancak işinize yarayacak olanları seçip kul
lanmanız önerilir. Hele iki boyutta çalışıyorsanız kesinlikle bu kenetlenmeleri kapat
mayı unutmayın.
72
PÜF NOKTASI: Durum çubuğunda yer alan 3D Object Snap düğmesinin üzerinde
sağ tıklayarak açacağınız listede, tüm üç boyutlu nesne kenetlenmelerini görecek
siniz. Sürekli kullanmak istediklerinizin simgesini tıklayıp seçebilirsiniz. Daha son
ra siz değiştirene kadar seçili kalacaklardır.
Polysolid: Duvar
Polysolid, sanki mimarlar için özellikle birinci sıraya yerleştirilmişçesine kullanış-
lı bir komuttur. Kalınlığını ve yüksekliğini, çizim hattına hizalanmasına kadar de-
netleyebileceğiniz çoklu bir duvar oluşturur. Elbette dolap benzeri nesnelerin mo-
dellenmesinde de çok başarılıdır. Aynı bir Polyline çizer gibi rahatça çizim hattını-
zı belirleyebilirsiniz. Önce “200 x 300” boyutlarında çok basit bir duvar nesnesi çi-
zelim.
Polysolid
psolid
Draw Modeling Polysolid
Modeling – Polysolid
Ribbon – Home – Modeling - Polysolid
1. Polysolid komutunu verin.
2. Ekranda bir noktayı tıklayın. (1)
3. İmleci sürükleyip 300 birim değer girin ve Enter ile onaylayın. (2)
4. İmleci şekilde görülen diğer yöne sürükleyip 200 birim değer girin ve En-
ter ile onaylayın. (3)
5. Yine imleci şekilde görülen başlangıç yöne sürükleyip 300 birim değer gi-
rin ve Enter ile onaylayın. (4)
6. Kısayol mönüsünden Close ile dört duvarınızı kapatın. İşlem tamam…
73
Polysolid ile duvar çizimi
Tabii bu dört duvarınız şu anda uzunluk ölçüleri dışında biraz sezgisel oldu ve aslın-
da bu haliyle herhangi bir tasarım ihtiyacınızı karşılamaktan çok uzak. Az önce sö-
zünü ettiğimiz üzere, bu duvar nesnesinin temel parametrelerini de teker teker tanı-
yalım. Bu amaçla Polysolid komutuna girdiğinizde, daha hiç bir başlangıç noktası
tıklamadan önce kısayol mönüsünü ekrana getirmeniz gerekiyor. Bu mönüden ge-
rekli tasarım parametreleri değiştirilebilir:
• Object: Daha önceden çizilmiş olan iki boyutlu bir nesneyi, son yapılmış bo-
yut ve hizalama ayarlarını dikkate alarak duvar nesnesine dönüştürür. Size tav-
siyemiz, önce boyut ve hizalama ayarlarını yapın, sonra duvara dönüştürme iş-
lemine geçin.
• Height: Duvarın yüksekliğini ayarlar. “Specify Height” mesajında duvarın
yüksekliğini çizim birimi cinsinden yazın.
• Width: Duvarın kalınlığını ayarlar. “Specify Width” mesajında duvar kalınlığı-
nı çizim birimi cinsinden yazın.
• Justify: Duvarın çizim hattınız üzerinde hangi konumda yer alacağını düzenler.
Tabii burada, çizim yönünüz de belirleyici olacaktır.
• Left: Eğer saatin ters yönünde çiziyorsanız, duvarı çizim hattının dışına yer-
leştirir.
• Center: Çizim yönünüzü dikkate almadan, duvarı çizim hattına ortalar.
• Right: Eğer saatin ters yönünde çiziyorsanız, duvarı çizim hattının içine yer-
leştirir.
74
Polysolid ile çizim yaparken hizalanma seçeneklerinin, çizim yönüyle ilişkisi
NOT: Polysolid komutu için hep “duvar” diye söz ettik, ama siz bu nesneyi çok fark-
lı amaçlarla da kullanabilirsiniz. Örneğin bir sandık, gardırop, kutu profil veya mut-
fak dolabı çizmek için.
Box: Dikdörtgen Prizma

Tabanını bir dikdörtgen olarak belirleyip yüksekliğini çizim birimi cinsinden vere-
bileceğiniz bir dikdörtgen prizma çizer. Dikdörtgen prizma çeşitli yöntemlerle çizi-
lebilir:
Box
Draw Modeling Box
Modeling – Box
3D Modeling – Home – Modeling – Box
3D Modeling – Solid – Primitive – Box
• Corner of Box: Bir başlangıç noktasının ardından iki karşılıklı köşesini (Cor-
ner of Box) ve yüksekliğini (Height) belirtmek gerekir.
1. Box komutunu verin.
2. Dikdörtgen prizmanın ilk köşesini belirtin.
3. Dikdörtgen prizmanın karşı köşesini belirtin.
75
4. Dikdörtgen prizmanın yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
Taban ve yükseklik kullanarak dikdörtgen prizma çizimi
İmleci Z ekseninde sürükleyerek de prizmanın yüksekliğini belirleyebilirsiniz.

• Center: Kendi saptayacağınız bir merkezin çevresinde dikdörtgen prizma çizer.
Taban alanının karşılıklı köşelerinden birinin uzaklığını belirleyip, daha sonra
yükseklik (Height) vermek gerekir. Bu durumda X, Y ve Z uzunlukları karşılık-
lı olarak merkeze eşit büyüklükte olur.
Dikdörtgen prizmanın merkezini esas alarak çizilmesi

2. Merkezin etrafına çizmek istediğinizi kısayol mönüsünden Center seçene-
ğini işaretleyerek belirtin.
3. Dikdörtgen prizmanın merkezini belirtin.
4. Dikdörtgen prizmanın köşelerinden birinin uzaklığını belirtin.
76
5. Dikdörtgen prizmanın toplam yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.

• Cube: Sözü geçen her iki seçeneğin de sık kullanılan alt seçenekleri vardır. İs-
terseniz her birine aynı uzunluğu vererek altı yüzü de birbirine eşit boyutta bir
küp (Cube) elde edebilirsiniz.
2. Prizmanın ilk köşe noktasını belirtin.
3. Küp çizmek için kısayol mönüsünden Cube seçeneğini işaretleyin.
4. Küpün bir kenarının uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
Box komutuyla küp çizimi
• Length: Prizmayı uzunluk (Length) seçerek genişlik (Width) ve yükseklik (He-

ight) boyutlarını vererek de çizebilirsiniz.
3. Kenar uzunluğuna bağlı çizmek için kısayol mönüsünden Length seçene-
ğini işaretleyin.
Dikdörtgen prizmanın kenar boyutlarının tek tek verilerek çizilmesi
4. Yatay yani X eksenine paralel uzunluğu girin (örn. 30). Enter ile onaylayın.
77
5. Dikey yani Y eksenine paralel uzunluğu girin (örn. 20). Enter ile onayla-
yın.
6. Prizmanın yüksekliğini yani Z eksenine paralel uzunluğunu girin (örn.
70). Enter ile onaylayın.
Wedge: Üçgen Prizma

Wedge adlı üçgen prizmaya AutoCAD’in bakışı çok basittir: Dikdörtgen prizmanın
tabanı yerde sabit dururken, iki karşılıklı kenarını birleştiren bir düzlemle kesilmiş
halini düşünün. Aslında bu tabanı yere paralel olmayan yani yatık bir üçgen prizma-
dır. Çizimi gerçekleştirmek için karşınıza çıkacak sorular ve vermeniz gereken ya-
nıtlar aynı Box komutunda olduğu gibidir. Bu nedenle tüm uygulamalara resimli
olarak yer vermiyoruz. Üçgen prizma çeşitli yöntemlerle çizilebilir.
Wedge
Draw Modeling Wedge
Modeling – Wedge
3D Modeling – Home – Modeling – Wedge
3D Modeling – Solid – Primitive – Wedge
• Corner of Wedge: Bir başlangıç noktasının ardından (Corner of Wedge) iki
karşılıklı köşesini ve ardından yüksekliğini (Height) vermek gerekir.
1. Wedge komutunu verin.
2. Üçgen prizmanın ilk köşesini belirtin. (Üçgen bu yönde yükselecektir.)
3. Üçgen prizmanın karşı köşesini belirtin.
4. Üçgen prizmanın yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
Taban ve yükseklik kullanarak üçgen prizma çizimi
İmleci Z ekseninde sürükleyerek de üçgen prizmanın merkezden olan yüksekliği-

ni belirleyebilirsiniz.
78
• Center: Kendi saptayacağınız bir merkezin çevresinde, merkezden (Center of

Wedge) karşılıklı köşelerden birinin uzaklığını belirleyip daha sonra yükseklik
(Height) vermek gerekir.
Merkezi esas alınarak üçgen prizma çizimi

2. Merkezin etrafına çizmek istediğinizi kısayol mönüsünden Center seçene-
ğini işaretleyerek belirtin.
3. Üçgen prizmanın merkezini belirtin.
4. Üçgen prizmanın köşelerinden birinin uzaklığını belirtin.
5. Üçgen prizmanın toplam yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
• Cube: Sözü geçen her iki seçeneğin de sık kullanılan alt seçenekleri vardır. İs-
terseniz her birine aynı uzunluğu vererek altı yüzü de birbirine eşit boyutta bir
kesik küp (Cube) de elde edebilirsiniz:
3. Kesik küp çizmek için kısayol mönüsünden Cube seçeneğini işaretleyin.
4. Kesik küpün bir kenarının uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
79
Tüm boyutları eşit üçgen prizma çizimi
• Length: Üçgen prizmayı uzunluk (Length) seçip, genişlik (Width) ve yükseklik

(Height) boyutlarını vererek de çizebilirsiniz.
3. Kenar uzunluğuna bağlı çizmek için kısayol mönüsünden Length seçeneği-
ni işaretleyin.
4. Yatay yani X eksenine paralel uzunluğu girin. Enter ile onaylayın.
5. Dikey yani Y eksenine paralel uzunluğu girin. Enter ile onaylayın.
6. Prizmanın yüksekliğini (Z eksenine paralel uzunluğunu) girin. Enter ile
onaylayın.
Cone: Koni
Koni nesnesi, tabanı ve yüksekliğiyle tanımlanır. Koni de diğer üç boyutlu katı nes-
nelerde olduğu gibi birkaç farklı yöntemle çizilebilir:
Cone
Draw Modeling Cone
Modeling – Cone
3D Modeling– Home – Modeling – Cone
3D Modeling – Solid – Primitive – Cone
• Center point: Yarıçapını veya çapını sorarak merkezcil bir koni çizer. Bir mer-
kez (Center point) işaretleyip yarıçap/çap ve yükseklik (Height) vermek gerekir.
1. Cone komutunu verin.
80
2. Koninin merkezini işaretleyin.

3. Koninin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
4. Koninin yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
Taban ve yükseklik kullanarak koni çizimi
PÜF NOKTASI: Koninin yüksekliğini imleç ile sürükleyerek de belirleyebilirsiniz.

Bu yöntem diğer koni çizme teknikleri için de geçerlidir.
Şimdi de koninin çapını esas alarak çizelim (çok benzer bir işlem):

3. Koniyi çapını girerek çizmek için kısayol mönüsünden Diameter seçeneğini
işaretleyin.
4. Koninin çapını girin. Enter ile onaylayın.
• 3P: Koninin tabanını oluşturacak üç nokta ve yükseklik belirlemenizi ister.
Aynı üç nokta ile çember çizmek gibi.
2. Kısayol mönüsünden 3P seçeneğini işaretleyin.
3. Koninin taban çemberinin ilk noktasını işaretleyin.
4. Koninin taban çemberinin ikinci noktasını işaretleyin.
5. Koninin taban çemberinin üçüncü noktasını işaretleyin.
81
Tabanı üç noktayla belirlenen koni çizimi.
• 2P: Koninin taban çemberinin çapını oluşturacak iki noktayı ve yüksekliğini

esas alarak çizer:
3. Koninin taban çemberinin yarıçapının ilk noktasını işaretleyin.
4. Koninin taban çemberinin yarıçapının ikinci noktasını işaretleyin.
Tabanı iki noktayla belirlenen koni çizimi
• Ttr: Ekrandaki mevcut iki çizgiye teğet olup da yarıçapı ve yüksekliğiyle tanım-
lanan bir koni çizer:
2. Kısayol mönüsünden Ttr seçeneğini işaretleyin.
3. Koninin taban çemberinin teğet geçeceği ilk nesneyi tıklayın.
4. Koninin taban çemberinin teğet geçeceği ikinci nesneyi tıklayın.
5. Koninin taban çemberinin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
82
Tabanı iki çizgiye teğet geçen bir koninin oluşturulması.
• Elliptical: Elips tabanlı koni için ise önce bir nokta işaretleyip taban elipsinin
merkezini, böylece ilk ekseninin başlangıcını (Axis Endpoint) ve sonra bitişini
(Second Axis Endpoint), diğer eksenin ilkinden uzaklığını (Other Axis Distan-
ce) ve yüksekliği (Height) vermek gerekir.
2. Koniyi eliptik tabanlı çizmek için kısayol mönüsünden Elliptical seçeneğini
işaretleyin.
3. Elipsin birinci yani yatay ekseninin ilk noktasını belirtin.
4. Yatay eksenin diğer noktasını belirtip uzunluğunu girin.
5. Dikey eksenin yarı uzunluğunu girin.
Elips tabanlı koninin yatay ve dikey eksenleri yardımıyla çizimi
Eliptik tabanlı koniyi bir merkez etrafına çizelim:

2. Koniyi eliptik tabanlı çizmek için kısayol mönüsünden Elliptical seçeneğini
işaretleyin.
83
3. Eliptik koniyi merkeze göre çizmek için kısayol mönüsünden Center seçene-
ğini işaretleyin.
4. Elipsin merkezini işaretleyin.
5. Yatay eksenin yarı uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
6. Dikey eksenin yarı uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
Elips tabanlı koninin merkez ve bir eksen yardımıyla çizimi
Koninin temel geometrisine karar verdikten sonra da farklı seçenekler vardır. Ko-
ninin yüksekliği istendiğinde, genellikle yüksekliği belirtip işlem sonlandırılıyordu,
ancak yüksekliği belirlemek için kısayol mönüsünde üç adet yeni seçenek yer alır:
• 2 Points: Koninin yüksekliğini ekranda iki nokta tıklayarak belirler:
1. Cone komutunu verin ve koninin merkezini belirtin.
2. Koninin yarıçapını belirtin. Enter ile onaylayın.
3. Yükseklik sorulduğunda kısayol mönüsünü etkinleştirin ve 2 Points seçene-
ğini işaretleyin.
4. Yüksekliği tanımlayacak ilk noktayı belirtin.
5. Yüksekliği tanımlayacak ikinci noktayı belirtin ve işlem tamam.
84
Koni yüksekliğinin iki nokta yardımıyla belirlenmesi
• Axis Endpoint: Koni çiziminde yüksekliği verirken tepe noktasının konumunu

belirtmeyi sağlar. Bu sayede koninin yüksekliği ve zeminle yaptığı açı da kendi-
liğinden ayarlanmış olur.
Koninin tepe noktasının konumunun Axis Endpoint yöntemiyle belirlenmesi

3. Koninin taban yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
4. Yükseklik sorulduğunda, koninin tepe noktasının yerini bildirmek için kısa-
yol mönüsünden Axis Endpoint seçeneğini işaretleyin.
5. Koninin tepe noktasının yerini belirtin.
• Top Radius: Koninin yüksekliğini belirlerken, kesik koni elde edilebilmesini
sağlar. Bunun için kesik koninin tabanı yanında tavanının da yarıçapını belirt-
mek gerekecektir. Daha sonra 2 Points veya Axis Endpoint seçeneklerinden biri
kullanılabilir:
85
3. Koninin taban yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.

4. Yükseklik sorulduğunda, kesik koni elde etmek için kısayol mönüsünden
Top Radius seçeneğini işaretleyin.
5. Kesik koninin tavanının yani üstünün yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
6. Koninin yüksekliğini girin (2 Points veya Axis Endpoint seçeneğini kulla-
nabilirsiniz). Enter ile onaylayın.
Koninin taban ve tavan yarıçaplarının birbirinden farklı olarak çizilmesi
NOT: Üst yarıçapı alt yarıçaptan büyük vererek, kova biçimli bir kesik koni elde ede-
bilirsiniz.
Sphere: Küre
Bir merkez nokta (Center of Sphere) ve bir çap / yarıçap (Diameter / Radius) vererek
bir küre çizebilirsiniz. Ama küre çizmenin de çember çizmek gibi incelikleri vardır.
Sphere
Draw Modeling Sphere
Modeling – Sphere
3D Modeling – Home – Modeling – Sphere
3D Modeling – Solid – Primitive – Sphere
1. Sphere komutunu verin.

2. Kürenin merkezini belirtin.
3. Kürenin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
86
Merkez ve yarıçap belirlenerek koni çizimi
Dilerseniz küreyi çapını belirterek de çizebilirsiniz:

2. Kürenin merkezini belirtin.
3. Kısayol mönüsünden Diameter seçeneğini işaretleyin.
4. Kürenin çapını girin. Enter ile onaylayın.
• 3P: Kürenin çap çemberini oluşturacak üç nokta belirlemenizi ister. Aynı üç
nokta ile çember çizmek gibi:
3. Kürenin çap çemberinin ilk noktasını işaretleyin.
4. Kürenin çap çemberinin ikinci noktasını işaretleyin.
5. Kürenin çap çemberinin üçüncü noktasını işaretleyin.
Koninin çap çemberinin üç nokta ile belirlenmesi
• 2P: Kürenin çapını oluşturacak iki noktayı esas alarak çizer:

3. Kürenin çapını oluşturacak ilk noktayı belirtin.
4. Kürenin çapını oluşturacak diğer noktayı belirtin.
87
• Ttr: Kürenin mevcut iki çizgiye teğet geçerek, sizin belirlediğiniz yarıçap ile çi-
zilmesini sağlar:
3. Kürenin çap çemberinin teğet geçeceği ilk nesneyi tıklayın.
4. Kürenin çap çemberinin teğet geçeceği ikinci nesneyi tıklayın.
5. Kürenin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
Cylinder: Silindir
Siz farklı bir parametre girmedikçe, bir merkezin etrafına yarıçapı ve yüksekliği ile
tanımlanan bir silindir çizer. Bize önce tabanın merkezini (Center point) sorar.
Sonra yarıçapı veya çapı esas alarak tabanını tanımlamanız gerekir. Ardından yük-
seklik (Height) ister ve silindiri çizer. Önce yarıçapı (Radius) esas alarak çizelim:
NOT: Silindir çizme seçeneklerinin büyük çoğunluğu koni (Cone) ile tamamen aynı
olduğu için bazılarının örneklerine yer verilmemiştir.
Cylinder
Draw Modeling Cylinder
Modeling – Cylinder
3D Modeling – Home – Modeling – Cylinder
3D Modeling – Solid – Primitive – Cylinder
1. Cylinder komutunu verin. Silindirin merkezini belirtin.

2. Silindirin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
3. Silindirin yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
Silindirin yarıçap ve yükseklik yardımıyla çizimi

88
PÜF NOKTASI: Silindirin yüksekliğini imleç ile sürükleyerek de belirleyebilirsiniz.

Bu yöntem diğer silindir çizme teknikleri için de geçerlidir.
• Diameter: Silindirin tabanının çapını esas alarak yükseklik belirlemenizi ister.
2. Silindirin merkezini belirtin.
3. Silindiri çapını girerek çizmek için kısayol mönüsünden Diameter’ı işaretle-
yin.
4. Silindirin çapını girin. Enter ile onaylayın.
• 3P: Silindirin tabanını oluşturacak üç nokta ve yükseklik belirlemenizi ister.
Silindirin tabanının üç nokta ile belirlenmesi

3. Silindirin taban çemberinin ilk noktasını işaretleyin.
4. Silindirin taban çemberinin ikinci noktasını işaretleyin.
5. Silindirin taban çemberinin üçüncü noktasını işaretleyin.
• 2P: Silindirin taban çemberinin çapını oluşturacak iki noktayı ve yüksekliğini
esas alarak çizer:
3. Silindirin taban çemberinin yarıçapının ilk noktasını işaretleyin.
89
4. Silindirin taban çemberinin yarıçapının ikinci noktasını işaretleyin.

• Ttr: Ekrandaki mevcut iki çizgiye teğet olup da yarıçapı ve yüksekliğiyle tanım-
lanan bir silindir çizer:
3. Silindirin taban çemberinin teğet geçeceği ilk nesneyi tıklayın.
4. Silindirin taban çemberinin teğet geçeceği ikinci nesneyi tıklayın.
5. Silindirin taban çemberinin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
Tabanı iki çizgiye teğet geçen bir silidirin çizimi
• Elliptical: Elips tabanlı silindir için ise önce bir nokta işaretleyip taban elipsinin
merkezini, böylece ilk ekseninin başlangıcını (Axis Endpoint) ve sonra bitişini
(Second Axis Endpoint), diğer eksenin ilkinden uzaklığını (Other Axis Distan-
ce) ve yüksekliği (Height) vermek gerekir:
2. Silindiri eliptik tabanlı çizmek için kısayol mönüsünden Elliptical seçeneği-
ni işaretleyin.
3. Elipsin birinci yani yatay ekseninin ilk noktasını belirtin.
4. Yatay eksenin diğer noktasını belirtip uzunluğunu girin.
5. Dikey eksenin yarı uzunluğunu girin.
90
Elips tabanlı silindir çizimi
Şimdi de eliptik tabanlı silindiri bir merkez etrafına çizelim:

2. Silindiri eliptik tabanlı çizmek için kısayol mönüsünden Elliptical seçeneği-
ni işaretleyin.
3. Eliptik silindiri merkeze göre çizmek için kısayol mönüsünden Center seçe-
neğini işaretleyin.
4. Elipsin merkezini işaretleyin.
5. Yatay eksenin yarı uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
6. Dikey eksenin yarı uzunluğunu girin. Enter ile onaylayın.
Silindirin temel geometrisine karar verdikten sonra yüksekliğini belirlerken kısayol

mönüsünde iki adet yeni seçenek devreye girer:
• 2 Points: Silindirin yüksekliğini, ekranda iki nokta tıklayarak belirler:
2. Silindirin merkezini belirtin.
3. Silindirin yarıçapını belirtin. Enter ile onaylayın.
4. Yükseklik sorulduğunda kısayol mönüsünü etkinleştirin ve 2 Points seçene-
ğini işaretleyin.
5. Yüksekliği tanımlayacak ilk noktayı belirtin.
6. Yüksekliği tanımlayacak ikinci noktayı belirtin ve işlem tamam.
• Axis Endpoint: Silindir çiziminde yüksekliği verirken tepe noktasının konu-
munu belirtmeyi sağlar. Bu sayede silindirin yüksekliği ve zeminle yaptığı açı
da kendiliğinden ayarlanmış olacaktır:
91

2. Silindirin merkezini işaretleyin.
3. Silindirin taban yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
4. Yükseklik sorulduğunda, silindirin tepe noktasının yerini bildirmek için kı-
sayol mönüsünden Axis Endpoint seçeneğini işaretleyin.
5. Silindirin tepe noktasının yerini belirtin.
Silindirin tepe noktasının konumunun Axis Endpoint yöntemiyle belirlenmesi
Torus: Simit / Halka

Bir çemberin üzerinde gezdirilmiş bir çemberden dünyaya gelen Torus nesnesi, çe-
şitli yöntemlerle çizilebilir. Bunun için nesnenin toplam yarıçapı/çapı ve dairesel ge-
zen çemberin (ki buna tüp de denir) yarıçapı/çapı gereklidir.
Torus
Draw Modeling Torus
Modeling – Torus
Ribbon – Home – Modeling - Torus
Parametrelere henüz dokunmadan bir simit çizelim önce. Burada simidin toplam
yarıçapı ile kendi yarıçapını belirlemek yeterli olacaktır:
1. Torus komutunu verin.

2. Simidin merkezini belirtin.
3. Simidin toplam yarıçapını girin (örn. 100). Enter ile onaylayın.
4. Simidin kendi yarıçapını (tube) girin (örn. 25). Enter ile onaylayın.
92
Torus çiziminde her iki parametre için de yarıçap kullanımı
• Diameter: Hem simidin hem de tüpün çapını vererek çizelim bu kez:

2. Simidin merkezini belirtin.
3. Simidin çapını vermek için kısayol mönüsünden Diameter seçeneğini işa-
retleyin.
4. Simidin toplam çapını girin. Enter ile onaylayın.
5. Simidin kendi çapını vermek için kısayol mönüsünden Diameter seçeneğini
işaretleyin.
6. Simidin kendi çapını girin. Enter ile onaylayın.
• 3P: Simidin toplam çapını üç nokta ile belirlemek de mümkün (aynı çember çi-
zer gibi):
3. Simidin toplam çap çemberini oluşturacak ilk noktayı belirtin.
4. Simidin toplam çap çemberini oluşturacak ikinci noktayı belirtin.
5. Simidin toplam çap çemberini oluşturacak üçüncü noktayı belirtin.
6. Simidin kendi yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
93
Torus çap çemberinin üç nokta ile belirlenmesi
• 2P: Simidin toplam çapını iki nokta ile belirlemek de mümkün elbette (adeta
yarıçap gibi):
3. Simidin toplam çap çemberini oluşturacak ilk noktayı belirtin.
4. Simidin toplam çap çemberini oluşturacak ikinci noktayı belirtin.
• Ttr: Ekrandaki mevcut iki çizgiye teğet olup da yarıçapı ile tanımlanan bir si-
mit çizer:
3. Simidin merkez çemberinin teğet geçeceği ilk nesneyi tıklayın.
4. Simidin merkez çemberinin teğet geçeceği ikinci nesneyi tıklayın.
5. Simidin merkez çemberinin yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
Eğer simidin yarıçapı/çapı ile tüpünkiler birbirine çok yakınsa, ortada boşluk kal-
mayacak ve tüp kendi kendisiyle kesişecektir. Bu hatalı gibi görünen yolla ilginç yas-
tıklar da çizebilirsiniz, lezzetsiz Amerikan simidi de... Örneğin simidin yarıçapı ola-
rak “200”, tüp yarıçapını ise “200”den büyük bir değer yani “250” olarak girin ve so-
nucu izleyin. İsterseniz bir de “500” ile deneyin.
94
Torus aracını kullanarak bir Rugby veya Amerikan futbolu topu benzeri bir nesne
de çizebilirsiniz. Bunun için Torus yarıçapını eksi (-) bir değerle yanıtlayın ve tüp ça-
pına da artı (+) değer verin. Tüpün çap/yarıçap değeri, eksi olarak verdiğiniz Torus
değerinin artı olanından büyük olmalıdır (veya mutlak değerinden).
1. Simidin toplam yarıçapını eksi değer olarak girin, yani “-200”.

2. Halkanın kendi yarıçapını “200”den büyük bir artı değer yani “500” olarak
girin.
95
Pyramid: Piramit
Piramit, çokgen bir tabanı ve yüksekliği ile tanımlanan bir nesnedir. AutoCAD ile
piramit çizerken, bu nesnenin de inceliklerini göreceğiz.
Pyramid
Draw Modeling Pyramid
Modeling – Pyramid
3D Modeling – Home – Modeling – Pyramid
3D Modeling – Solid – Primitive – Pyramid
İşleme başladığınızda herhangi bir parametreyi etkinleştirmezseniz, kare tabanının

iç yarıçapıyla ve yüksekliğiyle tanımlanan bir piramit elde ederiz:
1. Pyramid komutunu verin ve piramidin merkezini belirtin.

2. Piramidin dışına yerleştirileceği sanal çemberin yarıçapını girin. Enter ile
onaylayın.
3. Piramidin yüksekliğini girin. Enter ile onaylayın.
Piramidin tabanının, dışına yerleşeceği sanal bir dairenin yarıçapı ile belirlenmesi
PÜF NOKTASI: Piramidin yüksekliğini imleç ile Z ekseninde sürükleyerek de be-

lirleyebilirsiniz. Bu durum tüm diğer piramit çizim yöntemleri için de geçerlidir.
Eğer piramidin tabanının, sizin belirleyeceğiniz bir sanal çemberin içine yerleştiril-
mesini istiyorsanız, küçük bir değişiklik gerekir:
1. Pyramid komutunu verin ve piramidin merkezini belirtin.

2. Kısayol mönüsünden Inscribed seçeneğini işaretleyin.
3. Piramidin içine yerleştirileceği sanal çemberin yarıçapını girin. Enter ile
onaylayın.
96
Piramidin tabanının, içine yerleşeceği sanal bir dairenin yarıçapı ile belirlenmesi
• Edge: Piramidin kenar uzunluğunu vererek çizmek istediğinizde bu paramet-

reyi devreye sokmak gerekir. Bu sayede kenar uzunluğu ve yükseklik ile pira-
mit hemen çizilebilir:
1. Pyramid komutunu verin.
2. Kısayol mönüsünden Edge seçeneğini işaretleyin.
3. Piramidin kenar uzunluğunu belirlemek için ilk noktayı belirtin.
4. Piramidin kenar uzunluğunu tanımlayan ikinci noktayı belirtin.
Piramidin tabanının, bir kenar uzunluğunun verilmesi yoluyla belirlenmesi
• Sides: Piramidin kaç kenarlı olacağına bu parametre ile karar verebilirsiniz:

2. Kısayol mönüsünden Sides seçeneğini işaretleyin.
97
3. Piramidin tabanının kenar sayısını belirtin. Enter ile onaylayın.

4. Herhangi bir yöntemi kullanarak piramit çizimini tamamlayın.
Çokgen tabanlı piramidin çizimi
• 2 Points: Piramidin yüksekliğini iki nokta işaretleyerek tanımlamanızı sağlar:

1. Pyramid komutunu verin ve herhangi bir yöntemle piramidin tabanını be-
lirleyin.
2. Yüksekliği belirtmek için kısayol mönüsünden 2 Points seçeneğini işaretle-
yin.
3. Yüksekliği tanımlayan ilk noktayı girin.
4. Yüksekliği tanımlayan ikinci noktayı girin.
Piramidin yüksekliğinin, iki nokta tanımlayarak belirlenmesi
98
• Axis Endpoint: Piramit çiziminde yüksekliği verirken tepe noktasının uzayda-

ki konumunu belirtmek mümkün. Bu sayede piramidin yüksekliği ve zeminle
yaptığı açı da kendiliğinden ayarlanmış olacaktır:
2. Piramidin merkezini işaretleyin.
3. Piramidin tabanını herhangi bir yöntemle belirleyin.
4. Yükseklik sorulduğunda, piramidin tepe noktasının yerini bildirmek için kı-
sayol mönüsünden Axis Endpoint seçeneğini işaretleyin.
5. Piramidin tepe noktasının yerini belirtin.
Piramidin tepe noktasının Axis Endpoint yöntemiyle belirlenmesi
• Top Radius: Piramidin yüksekliğini belirlerken, kesik piramit elde etmenizi

sağlar. Bunun için kesik piramidin tabanı yanında tavanının da yarıçapını be-
lirtmek gerekecektir. Daha sonra 2 Points veya Axis Endpoint seçeneklerinin de
halen geçerli olduğunu fark edeceksiniz:
1. Pyramid komutunu verin ve piramidin tabanını herhangi bir yöntemle be-
lirleyin.
2. Yükseklik sorulduğunda, kesik piramit elde etmek için kısayol mönüsünden
Top Radius seçeneğini işaretleyin.
3. Kesik piramidin tavanının yani üstünün yarıçapını girin. Enter ile onaylayın.
4. Piramidin yüksekliğini girin (2 Points veya Axis Endpoint seçeneğini kulla-
nabilirsiniz). Enter ile onaylayın.
99
Piramidin taban ve tavanının farklı boyutlara sahip olması
Extrude: Yükselt
Extrude aracı ile iki boyutlu bir nesneyi (profili), onu seçmiş olmak koşuluyla ka-
lınlık vererek uzatmak veya yükseltmek olanaklıdır. Profil olarak her tür iki boyutlu
geometrik nesneden yararlanabilirsiniz. Profil nesnesine göre Extrude komutu fark-
lı sonuçlar üretir:
• Açık profilleri (örn. çizgi, yay, açık Polyline vb) yükselttiğinizde yüzey (surfa-
ce) model.
• Kapalı profilleri (örn. kapalı Polyline, çember vb) yükselttiğinizde katı (solid)
model.
• 3D Face, Region, Planar Surface türü yüzey nesnelerini yükselttiğinizde katı
(solid) model.
Extrude
ext
Draw Modeling Extrude
Modeling – Extrude
3D Modeling – Home – Modeling – Extrude
3D Modeling – Solid – Solid – Extrude
Extrude komutu ile aynı anda birden fazla iki boyutlu profili seçerek yükseltmek de
mümkündür. Şimdi profili yükseltmenin yollarını inceleyelim.
100
DİKKAT: Extrude komutu ile üç boyutlu nesneler bütün halinde asla yükseltile-
mezler. Aynı şekilde blok nesneleri, içlerinde birbirini kesen parçaları olan bileşik ve
eğri çizgiler de Extrude aracı tarafından “nesne” olarak kabul edilmezler.
Height of Extrusion
Bir profili kendi kesiti boyunca; yükseklik (height of extrusion) vererek yükseltir.
Öncelikli yükseltme seçeneği budur. Süreci bir örnekle daha iyi görebiliriz. Önce ya-
rıçapı “200” olan bir beşgen profil çizelim, ardından onu “200” birim yükseltip bir
beşgen prizma elde edeceğiz. Şimdi beşgen taban profilini çalışma düzlemimize dik
olarak dümdüz yükseltelim.
1. Extrude komutunu verin.

2. Profil olarak belirlediğiniz nesneyi seçin (örn. beşgen). Enter ile onaylayın.
3. Yükselteceğiniz mesafeyi çizim birimi olarak girin.
4. Enter ile onaylayın (düz bir beşgen katı prizma elde edeceksiniz).
Kapalı bir profilin Extrude ile yükseltilmesi
Aynı işlemi bu kez açık polyline üzerinde uygulayalım:

2. Profil olarak belirlediğiniz açık nesneyi seçin (örn. polyline). Enter ile onay-
layın.
3. Yükselteceğiniz mesafeyi çizim birimi olarak girin.
4. Enter ile onaylayın (düz bir kırık yüzey elde edeceksiniz).
101
Açık bir profilin Extrude ile yükseltilmesi
PÜF NOKTASI: Extrude komutunu verip nesneyi seçtiğinizde, yükselme işleminin

imlecin ucunda gerçek zamanlı olarak başladığını fark edeceksiniz. Bu sayede yük-
selmenin yönünü de hemen belirleyebilirsiniz.
Eğer kapalı bir bileşik çizgiyi (örneğin dikdörtgen) katı model değil de yüzey ola-
rak yükseltmek isterseniz, bu durumda komutu verir vermez, sağ tuş mönüsünden
MOde komutunu verin. Açılacak Closed profiles creation mode seçenekleri için-
den Surface öğesini tercih edin ve yükseltme işlemine daha önce sözü edilen şekil-
de devam edin.
Profil nesnesi kapalı bile olsa, elde edilecek üç boyutlu nesne bir yüzey olacaktır. Bu
durum tüm extrude seçenekleri için geçerlidir ve aşağıdaki başlıklarda tekrar deği-
nilmeyecektir.
102
Kapalı bir profilden yüzey nesnesi elde edilmesi
Direction
Bir profili iki noktayla tanımlanmış bir hat boyunca yükseltmeye yarar. Bu iki nokta
taban düzlemine paralel olmadıkça, üç boyutlu uzayda işlemi gerçekleştirebilirsiniz.

3. Kısayol mönüsünden Direction seçeneğini işaretleyin.
4. Yükseltme yönünü tanımlayan ilk noktayı belirtin.
5. Yükseltme yönünü tanımlayan ikinci noktayı belirtin.
Profilin yükseltilme yönünün iki nokta yardımıyla belirlenmesi
Path
Bir çizgisel yol (tabanı çalışma düzleminizle açı oluşturan bir çizgisel yol) tanımla-
yarak da profili yükseltebilirsiniz. Bu yol tek bir çizgi (Line), yay (Arc) veya karma-
şık bir bileşik çizgi (Polyline) olabilir.
103
Önce yükseltme yolunu tanımlamak için beşgenin ortasına veya yanına, güncel
UCS’e 90 derece dik bir yay çizin. Şimdi bu yay yükseltme yolu olarak tanımlanabilir.

3. Yükseltme yolunu tanımlamak için kısayol mönüsünden Path seçeneğini
işaretleyin.
4. Yükseltme yolu olarak, zemine dik konumda olan çizgiyi tıklayıp seçin (pro-
filiniz yay boyunca yükselecektir).
Profilin mevcut bir yükseltme hattı boyunca ilerlemesi
NOT: Extrusion Path olarak kullanılacak çizgi veya yay, taban profili ile temas et-
mek zorunda değildir. Taban profili her durumda kendi üzerinde yükselir.
Profil olarak kapalı bir Polyline’ı seçtikten sonra, yükseltme açısını da değiştirebi-
lirsiniz:

3. Yükseltme yolunu tanımlamak için kısayol mönüsünden Path seçeneğini
işaretleyin.
4. Yükseltme açısını girmek için kısayol mönüsünden Taper Angle seçeneğini
işaretleyin.
5. Yükseltme açısını derece cinsinden girin (örn. 5 derece). Enter ile onaylayın.
6. Yükseltme yolu olarak, zemine dik konumda olan yayı tıklayıp seçin.
104
Profilin mevcut bir yükseltme hattı boyunca ilerlerken daralması (veya genişlemesi)
Taper Angle
Yükseklik verilen nesnenin genişleyen veya daralan biçimde; yani yan yüzlerin dışa
doğru açılarak mı, içeri doğru kapanarak mı ilerleyeceğini belirten açısal değeri ve-
rerek çok ilginç sonuçlar alabiliriz. Örneğin, bir daireyi açılı yükselterek silindir
yerine kesik koni yapabiliriz. Bizim örneğimiz yine beşgen üzerinde. Eğim açısı-
nın verilişinde artı (+) ve eksi (-) değerlerin getirdiği sonuçları iyi öğrenin: Artı
değer içeri, eksi değer dışarı. Önce beşgen profili içeri doğru yükselteceğiz.

3. Kısayol mönüsünden Taper Angle seçeneğini işaretleyin.
Profilin yükseltilmesi sırasında daralma açısının verilmesi
4. Yükseltme açısının önizleme olarak göründüğü bu aşamada ekrana tıklaya-

rak açıyı sabitleyebilir veya pozitif (+) bir değer olarak girebilirsiniz (örn.
“20”). Enter ile onaylayın.
5. Yükselteceğiniz mesafeyi önizleme sırasında ekrana tıklayarak sabitleyin
veya çizim birimi olarak girin (örn. “200”).
6. Enter ile onaylayın (içe doğru daralan bir prizma elde edeceksiniz).
Şimdi bir de bunun tersini yapalım, yani prizmayı vazo gibi dışarı açarak yükseltelim:
105

3. Kısayol mönüsünden Taper Angle seçeneğini işaretleyin.
4. Yükseltme açısını negatif bir değer olarak girin (örn. -20). Enter ile onayla-
yın.
5. Yükselteceğiniz mesafeyi çizim birimi olarak girin (örn. 200).
6. Enter ile onaylayın (dışa doğru genişleyen bir prizma elde edeceksiniz).
Profilin yükseltilmesi sırasında genişleme açısının verilmesi
Yüzden Yükseltme
Extrude komutunu yeri geldiğinde katı veya yüzey modellerin düzlemsel yüzleri-
ne de uygulayabilirsiniz. Yani üç boyutlu bir nesnenin herhangi bir yüzünü seçip,
daha önce sözü edilen tüm Extrude işlemlerini o yüzün üzerinde gerçekleştirebilir-
siniz. İşlem yapılacak yüzü seçmek için, yüzü tıklama sırasında imlece yardımcı ola-
rak klavyedeki Ctrl tuşundan yardım alabilirsiniz. Hatta genelde Ctrl ile yüzleri seç-
meniz önerilir.
Örneğimizde, az önce çizdiğimiz beşgen kesik piramitten yararlanacağız:

2. İmleci prizma yüzlerinden birine yaklaştırırken klavyeden Ctrl tuşunu bası-
lı tutun.
3. İmleci üzerine götürdüğünüz yüzlerin sırayla aydınlandığını fark edeceksi-
niz; bu yüzlerden işlem uygulayacak olduğunuzu tıklayın.
4. Enter ile onaylayın (çalışma düzlemi, seçili yüze hizalanacaktır).
5. Artık dilediğiniz Extrude işlemini uygulayabilirsiniz (örneğin yükseklik ta-
nımlama).
106
Üç boyutlu bir nesnenin eğik yan yüzünün yükseltilmesi
NOT: Sadece yükseklik verme değil, kısayol mönüsündeki tüm seçenekler geçerlidir.
İşlem tamamlandığında, yükseltilen yüz ayrı bir katı nesne olarak ortaya çıkacaktır.
Üç boyutlu bir nesnenin üst yüzünün yükseltilmesi
Presspull: İt ve Çek
Nesnelerin, seçili düz yüzlerini ve/veya çizgileri hızlı biçimde seçip sürükleyerek içe-
ri veya dışarı doğru küçültür veya büyültür. Bu işlemi sadece düzlemsel yüzlere uy-
gulanır. Presspull komutunun uygulanabildiği nesneleri şöyle sıralayabiliriz.
• Her tür kapalı nesne (polyline, polygon, rectangle, circle, vb.)
• Üç boyutlu düzlemsel nesneler (3D Face, Region, Planar Surface vb.)
• Üç boyutlu solid nesne yüzleri
• İçinde bir nokta tıklanarak tarama (hatch) yapılabilen tüm nesneler (circle,
elipse, kapalı polyline)
• Çizgisel nesneler (line, arc, açık polyline, vb)
107
Hareket seçili yüze veya çizgiye dik olarak gerçekleşir. Komutu verdikten sonra im-
leci katı nesnenin yüzleri üzerinde gezdirdiğinizde, üzerine gidilen yüzün aydınlan-
dığını fark edeceksiniz. Eğer yüzün üzerinde başka bir kapalı çizgisel nesne varsa
Prespull onu da dikkate alır. Tercih edeceğiniz yüzü tıkladığınız anda etkinleşecek-
tir ve ileri geri hareket etmeye başlayacaktır. Bu işlemin Extrude komutundan far-
kı, seçili yüzden yeni bir katı nesne oluşturmayıp, mevcut nesnenin geometrisini de-
ğiştirmesidir.
PÜF NOKTASI: Eğer IMPLIEDFACE sistem değişkeni “0” olarak değiştirilirse, katı
nesnelerin yüzleri üzerinde seçim yapılamaz. Gün gelir buna gereksinim duyabilir-
siniz…
Presspull
CTRL+SHIFT+E
Modeling – Presspull – CTRL+ALT
3D Modeling – Home – Modeling – Presspull
3D Modeling – Solid – Solid – Presspull
Örneğimizde bir dikdörtgen prizma ve üzerine çizilmiş bir dikdörtgen yer almakta.
1. Presspull komutunu verin.

2. Katı nesnenin yüzlerinden birini tıklayıp seçin. Bu örnekte dikdörtgenin dı-
şını tercih ediyoruz.
3. Dilediğiniz yönde sürükleyin ve uzaklığı çizim birimi cinsinden girin. Enter
ile onaylayın.
Seçili bir dış yüzün Presspull ile sürüklenmesi
108
4. İçte yer alan dikdörtgenin, prizma yüzünde bir oyuk oluşturduğunu fark
edeceksiniz. Bu oyuğun boyutunu değiştireceğiz. Yine Presspull ile oyuğun
iç yüzlerinden birini tıklayın.
5. Sağa doğru sürüklerken, gereken uzaklığı girin ve Enter ile onaylayın.
Seçili bir iç yüzün Presspull ile sürüklenmesi
PÜF NOKTASI: Presspull komutunu kullanmak için komut vermek zorunda de-
ğilsiniz. Klavyeden CTRL+SHIFT+E tuşlarını basılı tuttuğunuzda, AutoCAD oto-
matik olarak Presspull moduna geçer ve daha sonra yapacaklarınız, komutun veril-
diği andaki gibidir.
Benzer bir örneği, bu kez katı model üzerine çizilmiş dikdörtgene de uygulayabilir-
siniz.

2. Katı nesnenin yüzlerinden biri üzerinde yer alan dikdörtgenin içini tıklayın.
3. Prizmadan uzağa doğru sürükleyin ve uzaklığı çizim birimi cinsinden girin.
Enter ile onaylayın.
109
Bir yüzün üstüne çizilmiş bir kapalı nesnenin Presspull ile yükseltilmesi (tam tersi de geçerlidir)
4. Üçüncü boyut kazanan dikdörtgenin, prizma yüzünde kendi tabanı üzerin-

de bir uzantı oluşturduğunu fark edeceksiniz. Bu uzantının boyutunu değiş-
tireceğiz. Şimdi yine Presspull ile uzantının yan yüzlerinden birini seçin.
5. Sola doğru sürüklerken, gereken uzaklığı girin ve Enter ile onaylayın.
Nesnelerin tüm yüzleri Presspull ile ilerletilebilir (arada geometrik bir engel yoksa)
PÜF NOKTASI: Eğer dilediğiniz yüzü Ctrl+Shift+E ile yakalamakta zorlanıyorsa-

nız, doğrudan Presspull komutunu verin. Çok daha duyarlı davranacaktır…
Bir diğer örneği iki boyutlu bir kat planına Presspull ile üçüncü boyut kazandırıp,
duvarına bir kapı açarak yapalım:
110
Plandaki gri renkli boşluğun Presspull ile yükseltilmesi yoluyla binanın duvarlarının
oluşturulması
1. Rectangle komutuyla 800x600 büyüklüğünde bir dikdörtgen çizin.

2. Duvar kalınlığı vermek için Offset komutuyla içe veya dışarı doğru 30 bi-
rimlik bir paralel kopya yapın.
3. Presspull (Ctrl+Shift+E) komutunu verin.
4. Duvarı oluşturan iç ve dış sınırlar arasında kalan bölgeyi tıklayın (seçili gö-
rünecektir).
5. Z ekseninde yukarı doğru sürüklerken klavyeden “300” yazın ve Enter ile
onaylayın.
6. Rectangle komutunu verin.
7. Duvarlardan birinin üzerine giderek 90x210 büyüklüğünde bir dikdörtgen
çizin. Eğer istediğiniz duvarı yakalayamadıysanız Ctrl tuşunu basılı tutarak
bu duvarı seçin.
8. Presspul (Ctrl+Shift+E) komutunu verin.
9. Kapı sınırlarının içini tıklayıp, mekân içine sürüklerken, duvar kalınlığını
yazıp Enter ile onaylayın. (Duvar kalınlığından biraz daha fazla sürükleme-
niz de yeterlidir.)
111
Cepheye çizilmiş bir dikdörtgenin Presspull ile sürüklenmesi yoluyla kapı boşluğu oluşturulması
Presspull uygulanmış üç boyutlu katıların geometrisi değişir, ancak AutoCAD ori-

jinal geometriyi de otomatik olarak belleğinde saklar. Bunun gerçekleşebilmesi için,
Presspull işlemini yapmadan önce şu hazırlığı yapmak gerekir:
1. Üzerinde değişiklik yapacağınız katı modeli seçin.

2. Properties paletinin Solid History bölgesinden History ayarını “Record”
olarak değiştirin.
3. Show History ayarını “Yes” olarak değiştirin.
4. Artık modelin yüzlerine Presspull uyguladığınızda, adeta ayrı bir nesne ya-
ratmış gibi bir sonuç ortaya çıkacaktır.
Bu durumda normal koşullarda Presspull ile ilerletilmiş yüzeylerde herhangi bir ek

yeri görülmezken, Ctrl tuşu basılıyken üzerlerini tıkladığınızda orijinali ve boyutu de-
ğişen kısmı ayrı ayrı seçebilirsiniz. Ctrl tuşu basılıyken Presspull uygulanan nesnelerin
önceki ve sonraki halini ayrı ayrı seçebilir ve gerek Grip gerek Gizmo kullanarak üzer-
lerinde düzenleme işlemleri yapabilirsiniz. İşlem tamamlandığında yine bir tek katı
gibi davranacaklardır. Özde tek bir nesne vardır, ancak her ikisi de ayrı ayrı yeniden ge-
ometrik düzenlemeye tâbi tutulabilir. Bu düzenlemeler, birlikteliklerine zarar vermez.
PÜF NOKTASI: Presspull ile uzatılmış nesneleri ancak CTRL ile seçip birbirinden
uzaklaştırdıktan sonra, Solid Editing komutlarından Separate ile ayırabilirsiniz.
1. Çizeceğiniz nesne için az önce sözü edilen Solid History hazırlığını yapın.
2. Box komutu yardımıyla 100x200x50 boyutunda bir dikdörtgen prizma çi-
zin.
3. Ctrl+Shift+E yani Presspull ile dikdörtgen prizmanın üst yüzünü seçerek
tıklayın ve Z ekseninde 100 birim yükseltin. Yükseltme yönünde eski hattın
yerinde kaldığını fark edeceksiniz.
112
4. Eğer bu nesneyi tek tıklayıp seçerseniz, tümü etkinleşir ve bütünlüklü olarak

davranır. Oysa biz örneğimizde bunu istemiyoruz. Şimdi klavyeden Ctrl tu-
şunu basılı tutarak altta kalan nesneyi tıklayıp seçin. Sadece altta kalan oriji-
nal nesne seçili hale gelecektir.
5. Artık Grip noktalarından sürükleyip boyutlarını değiştirebilir, dilediğiniz
Gizmo işlemlerini uygulayabilirsiniz.
6. İşlem tamamlandığında katı nesnenin geçmişi ile daha sonradan yapılmış
düzenlemelerin farklı davrandığını göreceksiniz.
Show History ayarlarıyla geçmişi hatırlanan bir katı modelin yüzleri ilerletilmiş halinin,
Ctrl yardımıyla bağımsız davranış olanakları
Üç boyutlu bir nesnenin aynı anda birden fazla yüzü seçilerek de Presspull uygula-
nabilir:
113
1. Box ile bir dikdörtgen prizma çizin.

3. İlk yüzeyi tıklayıp seçin.
4. Sağ tuş mönüsünden veya komut satırından Multiple maddesini tercih edin.
5. Diğer yüzleri de tıklayıp seçin ve Enter ile onaylayın.
6. İmleci dilediğiniz yönde sürükleyin. Örneğimizde yüzleri nesneden dışarı
doğru sürükledik. Yüzlerin birbirinden bağımsız hareket ettiğini ve ilerledi-
ğini göreceksiniz.
Aynı anda Multiple ile birden fazla yüzün seçilerek Presspull uygulanması
PÜF NOKTASI: Birden fazla yüzü aynı anda seçmek için, klavyeden Shift tuşunu
basılı tutarak, dikdörtgen prizmanın şekilde görülen üç yüzünü tıklayıp seçip, En-
ter ile onaylayabilirsiniz.
NOT: Birden fazla yüze aynı anda Presspull uygulayarak, aynı duvarda yer alan tüm
pencereleri / boşlukları tek seferde boşaltabilirsiniz.
Eğer bir nesnenin iki bitişik yüzünün aynı anda birlikteliklerini kaybetmeden ilerle-
mesini istiyorsanız, bu kez Shift ile ortak kenarı seçmek gerekir.

2. Klavyeden Shift tuşunu basılı tutarak iki yüzün ortak kenarını tıklayıp seçin
ve Shift tuşunu bırakın. Tıklarken kare imlecin yüzlerden birini tekil olarak
seçmemesine gayret edin.
3. Eğer doğru seçimi yaptıysanız her iki yüz de grileşeceklerdir. Enter ile onay-
layın.
4. Dilediğiniz yönde ilerletme için sürükleyin ve işlem tamam.
114
Ortak kenara sahip iki yüzün Shift ile seçilip ilerletilmesi
Nesne yüzlerini Presspull ile ilerletirken ilginç bir uygulamadan söz edeceğiz. Özel-
likle yan yüzleri daralan nesnelerde bunun farkını göreceksiniz.

2. İlerletme için seçim yaparken klavyeden CTRL tuşunu basılı tutun ve yüze-
yi tıklayın.
3. Yüzeyi şekilde görüldüğü gibi sürükleyin.
İlerletmeden önce yüzü seçerken Ctrl tuşunun kullanılması
Daha önce çizgisel nesnelerin de Presspull yardımıyla itilip çekilebileceğinden söz

etmiştik. Çizgisel nesneler Presspull sayesinde Surface (yüzey) nesnelerine dönü-
şürler. Örneğimizde bir çizgi, bir bileşik çizgi ve bir yay yer almakta.

2. Line nesnesini tıklayıp seçin.
3. Dilediğiniz yönde sürükleyin ve uzaklığı çizim birimi cinsinden girin.
4. Arc nesnesini tıklayıp seçin.
115

6. Polyline nesnesini tıklayıp seçin.
8. Enter ile işlemi tamamlayın.
Çizgisel nesnelerin Presspull ile Surface (yüzey) haline getirilmesi
Sweep: Süpür / Sürükle

Seçili bir profili bir hat boyunca sürükler. Extrude komutundan daha geniş ve fark-
lı seçenekler sunduğu söylenebilir. En azından seçili profili, süpürme hattına ken-
diliğinden hizalar ve profili kendi üzerinde değil, siz değiştirmedikçe süpürme hat-
tı üzerinde oluşturur.
Sweep komutunun Extrude komutundan en belirgin farkı, katı nesnenin oluşturul-

ması için kullanılan patikanın (Path), modelin oluşması için kullanılacak nesneye
dik olma koşulu aramamasıdır. Bir örnek vermek gerekirse, doğrama profilini sizin
belirlediğiniz bir pencere çizmek istediğinizde, eğer Extrude komutu kullanacaksa-
nız pencere ölçülerini oluşturan dikdörtgen nesnenizi, profile dik UCS düzlemin-
de çizmek zorunda kalırsınız. Oysa Sweep komutu bu anlamda çok daha esnek bir
araçtır. Tabii ki bunun istisnaları vardır.
Sweep
Draw Modeling Sweep
Modeling – Sweep
116
3D Modeling – Home – Modeling – Sweep

3D Modeling – Solid – Solid – Sweep
Profil olarak her tür iki boyutlu geometrik nesneden yararlanabilirsiniz. Profil yapı-
sına göre farklı sonuçlar ortaya çıkacaktır:
• Açık profilleri (örn. çizgi, yay vb.) sürüklediğinizde yüzey (surface) model
• Kapalı profilleri sürüklediğinizde katı (solid) model
Profil olarak kullanılabilecek nesneler:
• Çizgi (Line)
• 2 boyutlu Polyline
• 2 boyutlu Solid
• 2 ve 3 boyutlu Spline
• Yay (Arc)
• Çember (Circle)
• Elips (Elipse) ve eliptik yay (Elliptical Arc)
• Bölge (Region)
• Alt nesnelerin kenarları (Solid, Surface, Mesh)
Süpürme hattı olarak kullanılabilecek nesneler:
• Çizgi (Line)
• 2 ve 3 boyutlu boyutlu Polyline
• Yay (Arc)
• Çember (Circle)
• Elips (Elipse) ve eliptik yay (Elliptical Arc)
• 2 ve 3 boyutlu Spline
• Helezon (Helice)
• Alt nesnelerin kenarları (Solid, Surface, Mesh)
Sweep komutu ile aynı anda birden çok iki boyutlu profili seçerek süpürme işlemi
uygulamak da mümkündür.
DİKKAT: Üç boyutlu nesneler bütün halinde süpürme işlemine tabi tutulamazlar.

Aynı şekilde blok nesnelerine ve içlerinde birbirini kesen parçaları olan bileşik ve
eğri çizgilere de Sweep işlemi uygulanamaz.
117
Sweep komutunun en temel kullanımı için hiç bir özel ayar yapmadan iki boyuttan
yola çıkarak bir örnek yapacağız. Ekranda profil olarak süpürme yolu olarak iki ayrı
kırık bir Polyline var (ikisi de açık). Gerek profil gerek süpürme hattı aynı düzleme
çizilmiş durumda (birbirleriyle herhangi bir açı yapmıyorlar)…
1. Sweep komutunu verin.

2. Profil olarak kullanılacak nesneyi/nesneleri seçin. Enter ile onaylayın.
3. Süpürme hattını tıklayıp seçin. İşlem tamam…
Açık Polyline bir profilin, açık Polyline bir süpürme hattı boyunca yürütülerek
3 boyutlu yüzey nesnesi elde edilmesi
Şimdi diğer örneklerimizde süpürme hattı olarak üç boyutlu uzayda bir yay ve profil
olarak bir dikdörtgenden yararlanarak Sweep seçeneklerini inceleyelim:
Alignment
Profilin süpürme hattına nasıl hizalanacağını belirleyen parametredir. İki seçenek
tanır:
• Yes: Profil nesnesinin süpürme hattına dik olarak hizalanması.
• No: Profil nesnesinin kendi özgün konumunu koruması.
Profilin süpürme hattına hizalanma seçenekleri
118
Önce ilk maddeyi uygulayalım:

3. Kısayol mönüsünden Alignment seçeneğini işaretleyin.
4. Hizalama sorusunu Yes olarak yanıtlarsanız, profil süpürme hattına dik ola-
rak hizalanacaktır.
5. Süpürme hattını tıklayıp seçin.
Şimdi de ikinci seçeneği uygulayarak, aradaki farkı görelim:

3. Kısayol mönüsünden Alignment seçeneğini işaretleyin.
4. Hizalama sorusunu No olarak yanıtlarsanız, profil süpürme hattına kendi
özgün konumunu kaybetmeden hizalanacaktır.
Base Point
Normal olarak, Sweep işlemi profilin süpürme hattı üzerinde ilerlemesi şeklinde
gerçekleşir; ancak bu durumu değiştirebilirsiniz. Yeni bir başlangıç noktası (base po-
int) belirlemek yeterlidir.

3. Kısayol mönüsünden Base Point seçeneğini işaretleyin.
4. Yeni bir başlangıç noktası yeri belirleyin.
119
Süpürme sırasında başlangıç noktasının, süpürme hattının dışında

bir noktaya taşınarak değiştirilmesi
Scale
Süpürme hattının başında yer alan profilin, hattın sonundaki bitiş noktasında fark-
lı bir büyüklükte olmasını tercih ediyorsanız, bu durumda bir ölçek katsayısı girme-
niz yerinde olacaktır. Profilin özgün ölçeği “1” olarak görünür, bu değeri katsayı cin-
sinden değiştirebilirsiniz:

3. Kısayol mönüsünden Scale Factor seçeneğini işaretleyin.
4. Ölçek katsayınızı belirleyin (örn. 2, bu durumda bitiş profili başlangıç profi-
linin iki katı olacaktır).
5. Süpürme hattının aşağı ucuna yakın bir noktayı tıklayıp seçin.
Profilin başlangıç ile bitişi arasında ölçek farkı

120
PÜF NOKTASI: Süpürme hattının hangi ucuna yakın tıklarsanız, ölçeklemede o uç

“1” olarak kabul edilir ve diğer uca ölçek uygulanır.
Twist
Profil nesnesinin sürükleme hattı boyunca ilerlerken, bitiş açısının başlangıç konu-
muna göre yapacağı açıyı değiştirebilirsiniz. Yani ortaya çıkacak sonuç burulmuş bir
nesne olacaktır.

3. Kısayol mönüsünden Twist seçeneğini işaretleyin.
4. Burulma için açı değerini derece cinsinden belirleyin (örn. 90).
Profilin sürükleme hattı boyunca ilerlerken belirli bir açıyla dönmesi
Bank
Twist seçeneğini kullanırken, açı girmek yerine tercih edilecek olan Bank seçene-
ği ise sürükleme hattı boyunca süpürülen profilin, ona olan açısını kaybetmeksizin,
daha doğala yakın bir burulmaya sahip olmasını sağlar (viraj ve rampalar için ide-
aldir):

3. Kısayol mönüsünden Twist seçeneğini işaretleyin.
4. Tekrar kısayol mönüsünden Bank seçeneğini seçin.
121
Bank seçeneği ile profilin sürüklenme hattıyla açısını kaybetmeksizin ilerlemesi
Revolve: Etrafında Döndür

Revolve sayesinde, profil oluşturan herhangi bir iki boyutlu nesneyi bir eksen etra-
fında çevirerek üç boyutlu nesne elde edebilirsiniz. Profil oluşturmak için her tür iki
boyutlu çizim nesnesini kullanabilirsiniz.
Revolve
rev
Draw Modeling Revolve
Modeling – Revolve
3D Modeling – Home – Modeling – Revolve
3D Modeling – Solid – Solid – Revolve
Revolve uygulanırken şu noktalar göz önüne alınmalıdır:

• Döndürülen kapalı bir çizim nesnesi ise katı (solid) model elde edilir.
• Döndürülen açık bir çizim nesnesiyse, yüzey (surface) model elde edilir.
• Açık bir çizim nesnesi, döndürme ekseni tarafından kapatılıyorsa katı model
elde edilir (örn. bir yayın boşluğunu kapatan eksen).
DİKKAT: Üç boyutlu nesneler bütün halinde bir eksen etrafında döndürülemezler.

Aynı şekilde blok nesnelerine ve içlerinde birbirini kesen parçaları olan bileşik ve
eğri çizgilere de Revolve işlemi uygulanamaz.
Nesneyi seçtikten sonra sıra döndürme eksenini seçmeye gelir. Hayali bir eksenin
ilk noktasını (Axis Startpoint) verip ardından istenen ikinci noktasını (Axis Endpo-
122
int) da işaretledikten sonra dönme açısı sorularını yanıtlamak gerekir. Son olarak bir
dönme açısı (Angle of Revolution=360) seçip iki boyutlu nesnenin uzayda tarayarak
oluşturduğu bir model elde edilir.
1. Revolve komutunu verin.

2. Profili oluşturan kapalı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Dönme eksenini oluşturan ilk noktayı tıklayın.
4. Dönme eksenini oluşturan ikinci noktayı tıklayın.
5. Profilin eksen etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter ile onaylayın.
Kapalı bir profilin eksen etrafında döndürülmesi
Bu kez benzer bir örneği açık bir nesne ile yapacağız:

2. Profili oluşturan açık nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Dönme eksenini oluşturan ilk noktayı tıklayın.
4. Dönme eksenini oluşturan ikinci noktayı tıklayın.
5. Açık profilin eksen etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter ile
onaylayın.
123
Açık bir profilin eksen etrafında döndürülmesi
Şimdi de sırasıyla diğer döndürme seçeneklerine göz atalım:

• Object: Önceden çizilmiş bir doğruyu işaret edip tanımlamak gerekir. Tabii bu
çizgi (Line) eksen olarak kullanılabilir bir konuma çizilmiş olmalıdır.
2. Profili oluşturan nesne/nesneleri seçin. Enter ile onaylayın.
3. Dönme eksenini oluşturacak bir nesneyi seçmek için kısayol mönüsünden
Object seçeneğini işaretleyin.
4. Döndürme ekseni olacak çizgiyi tıklayıp seçin.
5. Profilin eksen etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter ile onaylayın.
Döndürme ekseninin doğrusal bir nesne ile tanımlanması
• X: Profili X ekseni çevresinde döndürebiliriz; X ekseninin başlangıç noktası

güncel UCS’in orijinidir.
3. Profili X ekseni etrafında döndürmek için kısayol mönüsünden X seçeneği-
ni işaretleyin.
124
4. Profilin güncel X ekseni etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter
ile onaylayın.
• Y: Profili Y ekseni çevresinde de döndürebiliriz. Y ekseninin başlangıç noktası
3. Profili Y ekseni etrafında döndürmek için kısayol mönüsünden Y seçeneği-
ni işaretleyin.
4. Profilin güncel Y ekseni etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter
ile onaylayın.
• Z: Profili Z ekseni çevresinde de döndürebiliriz. Z ekseninin başlangıç noktası
3. Profili Z ekseni etrafında döndürmek için kısayol mönüsünden Z seçeneğini
işaretleyin.
4. Profilin güncel Z ekseni etrafındaki dönme açısını girin (örn. 360). Enter ile
onaylayın.
• Start Angle: Döndürme açısı sorulurken, henüz kullanmadığınız Start Angle
seçeneği vardı, yani başlangıç açısı. Onu da bir örnekle görelim:
2. Profili oluşturan nesneyi/nesneleri seçin. Enter ile onaylayın.
3. Dönme eksenini herhangi bir yöntemle tanımlayın.
4. Kısayol mönüsünden Start Angle seçeneğini işaretleyin.
5. Başlangıç açısını girin (örn. 45). Enter ile onaylayın.
6. Varış açısını girin (örn. 180). Enter ile onaylayın.
125
Döndürme sırasında başlangıç açısının belirlenmesi
PÜF NOKTASI: Bir yayı kendi uç noktaları çevresinde döndürüp de katı model ye-
rine yüzey elde etmek isterseniz, yayın iki ucunu birleştiren bir çizgi çizin. Daha
sonra bu çizgiyi Move komutu ile “0.0001” benzeri çok küçük bir uzaklığa taşıyın ve
sonra Revolve uygularken döndürme ekseni olarak bu çizginin iki ucunu tanımla-
yın. Döndürülen yayın yüzey haline geldiğini göreceksiniz. Haliyle bu durum, diğer
tüm açık çizgiler için geçerlidir.
Revolve ile oluşturulmuş bir modeli, daha sonra kendisini oluşturan profil çizgileri-
ni seçip, Grip noktalarından sürükleme yoluyla deforme edebilirsiniz.
Revolve edilmiş nesnenin tutamaklarından sürüklenerek geometrisinin değiştirilmesi
Revolve komutunu yeri geldiğinde katı veya yüzey modellerin düzlemsel yüzlerine
de uygulayabilirsiniz. Yani 3 boyutlu bir nesnenin herhangi bir yüzünü seçip, daha
önce gördüğümüz Revolve işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz. İşlem yapılacak yüzü
seçmek için imlece yardımcı olarak klavyedeki Ctrl tuşundan yardım alacağız.
126

2. İmleci prizma yüzlerinden birine yaklaştırırken klavyeden Ctrl tuşunu bası-
lı tutun.
3. İmleci üzerine götürdüğünüz yüzlerin sırayla aydınlandığını fark edeceksi-
niz; bu yüzlerden işlem uygulayacak olduğunuzu tıklayın.
4. Enter ile onaylayın (çalışma düzlemi, seçili yüze hizalanacaktır).
5. Artık dilediğiniz Revolve işlemini uygulayabilirsiniz.
Bir katı nesnenin sadece tekyüzünün Revolve ile döndürülerek oluşturulması
NOT: Sadece açı verme değil, kısayol mönüsündeki tüm seçenekler geçerlidir. İş-
lem tamamlandığında, döndürülen yüz ayrı bir katı nesne olarak ortaya çıkacaktır.
Loft
En az iki tane olmak koşuluyla, bir dizi kesit profilinin arasını doldurarak üç boyut-
lu bir nesne oluşturur. Profil olarak her tür iki boyutlu geometrik nesneden yararla-
nabilirsiniz. Loft öylesine güçlü bir üç boyutlu nesne oluşturma yöntemidir ki elde
etmek istediğiniz üç boyutlu modelin, N kesit çizgilerini doğru ve ölçülü noktala-
ra yerleştirdiğinizde en karmaşık görünen üç boyutlu nesnelerin bile üstesinden ge-
lebilirsiniz.
Loft
Draw Modeling Loft
Modeling – Loft
3D Modeling – Home – Modeling – Loft
3D Modeling – Solid – Solid – Loft
Profil yapısına göre farklı sonuçlar ortaya çıkacaktır:
127
• Kapalı profillere Loft uyguladığınızda katı (solid) model.

• Açık profillere (örn. çizgi, yay vb.) Loft uyguladığınızda yüzey (surface).
Loft komutunun üç farklı uygulaması vardır. Bunları faklı örneklerle inceleyeceğiz.
Cross-Sections Only
Sadece kesit profillerini dikkate alır ve aralarını yüzey veya katı ile doldurur. Üç bo-
yutlu uzayda, şekildekine benzer bir dizi profil hazırladığınızı varsayıyoruz (bu bir
damacana olacak):
1. Loft komutunu verin.

2. Profil eğrilerini teker teker seçin (örneğimizde 4 adet var). Enter ile onayla-
yın.
3. Loft yönteminizi belirlemek için seçeneklerden Cross-sections Only seçe-
neğini işaretleyin (sadece kesit profilleri dikkate alınacaktır).
4. Ekrana gelen Loft Settings diyalog kutusundan sadece Fit seçeneğinin işa-
retli olmasına dikkat edin. Enter ile onaylayın.
Kapalı profillere Loft uygulaması yoluyla katı bir nesne elde edilmesi
DİKKAT: İşlem sırasında profil çizgilerinin farklı sıralamada seçimleri, tahminini-

zin ötesinde sonuçlar ortaya çıkarabilir.
Aynı süreci bir de açık nesnelerle deneyin. Süreç tamamen aynı, sadece bu kez orta-
ya çıkan nesne bir Surface (yüzey) olacaktır.
128
Açık profillere Loft uygulaması yoluyla bir yüzey nesnesi elde edilmesi
Loft komutu sadece açık ve kapalı profilleri değil, nokta yani Point nesnelerini de
profil olarak kabul eder. Aşağıdaki örnekte iki kapalı profilin (bir kare ve bir daire)
üstüne eklenmiş bir nokta nesnesiyle modelin tamamlandığını görmektesiniz.
DİKKAT: Profil olarak kullanacağınız noktanın biçemini (Point Style), gözle görü-
nür bir tipe ayarlamanız önerilir; yoksa profil olarak tanımlamakta zorlanabilirsiniz.
Path
Kesit profillerinin yanı sıra, bu profillere ilerleme hattı tanımlayacak bir nesneye
daha ihtiyaç duyar. Örneğimizde bir tür musluk çizeceğiz:

yın.
129
3. Loft yönteminizi belirlemek için seçeneklerden Path seçeneğini işaretleyin

(ilerleme hattını seçmemiz istenecek).
4. İlerleme hattını tıklayıp seçin.
Loft uygularken ilerleme hattı tanımlanması
Guides
Kesit profillerinin yanı sıra, bu profillere ilerleme hattını tanımlayacak birden fazla
nesneye ihtiyaç duyar. Örneğimizde bir tür şemsiye çizeceğiz:

yın.
3. Loft yönteminizi belirlemek için seçeneklerden Guides seçeneğini işaretle-
yin (ilerleme hatlarını seçmeniz istenecektir).
4. İlerleme hatlarını teker teker tıklayıp seçin.
130
Loft sırasında yardımcı kılavuz çizgilerin kullanılması
Loft Ayarları
Loft edilen nesneler üzerinde belirgin farklı sonuçlar ortaya çıkarabilecek ayarlara
sahip Loft Settings diyalog kutusundaki ayarları inceleyelim.
Surface control at cross sections başlığı altında şu seçenekler yer alır:

• Ruled: Profillerin arasının düz yüzey veya yüzlerle kapatılmasını sağlar.
• Smooth Fit: Kesit eğrilerinin arasında kalan yüzey ve yüzlerin yuvarlak hat-
lı geçişlere sahip olmasını sağlar. Ancak başlangıç ve bitiş eğrilerinde kenarlar
sert hatlıdır.
131
• Normal to: Yüzey veya yüzlerin kesit eğrileriyle yaptıkları dik açıların neyi esas
alması gerektiğini belirleyen seçenekler sunar:
• Start cross-section: Yüzey, başlangıç kesit eğrisine dik olarak oluşur.
• End cross-section: Yüzey, bitiş kesit eğrisine dik olarak oluşur.
• Start and end cross-sections: Yüzey, hem başlangıç hem de bitiş kesit eğrile-
rine dik oluşur.
• All cross-sections: Yüzey tüm kesit eğrilerine dik olarak oluşur.
• Draft Angles: Yüzey ve yüzlerin çizim açılarını başlangıç ve bitiş kesit eğrileri-
ni dikkate alarak düzenler.
• Start: Başlangıç kesit eğrisinin çizilme açısını belirler.
• Start magnitude: Başlangıç kesitinden sonraki bombeyi düzenler.
• End: Son kesit eğrisinin çizilme açısını belirler.
• End magnitude: Son kesit eğrisinden önceki bombeyi düzenler.
• Close Surface or Solid: Araları yüzeyle doldurulacak kesit profillerinin uçla-
rının açık kalıp kalmamasını düzenler. Onay kutusu işaretliyse uçlar açık kala-
caktır. Periodic (smooth ends) seçeneğini de denemeden geçmeyin, daha yu-
muşak geçişler elde edebilirsiniz.
132
Farklı ayarlarla Loft uygulamaları
Kapalı bir nesne seçmek zorunda olmadığınızı fark etmişsinizdir. Ayrıca birbirin-
den bağımsız nesnelerden oluşturulmuş kapalı alanları da tek seferde düzlemsel yü-
zeye dönüştürebilirsiniz.
Loft ile elde edilmiş bir modeli, daha sonra kendisini oluşturan profil çizgilerini se-
çip, tutamak noktalarından sürükleme yoluyla deforme edebilirsiniz. Böylece son
derece ilginç amorf modeller elde edilebilir.
Loft edilmiş nesnenin tutamak noktalarından sürüklenerek geometrisinin düzenlenmesi
Union: Birleştir
Union komutu, birbirine temas eden veya etmeyen iki katı modelin veya iki Re-
gion nesnesini birleştirir. Birleştirilen katı modeller eğer birbirlerine temas edi-
yorlarsa, bir daha asla birbirlerinden ayrılamazlar. Aritmetikteki toplamaya ben-
zer bir araçtır; iki sayıyı topladıktan sonra elde edilen sonucun hangi sayılardan
oluştuğunu kimse bilemez. Mum erittiğiniz bir kaba, parafin sıcakken bir başka
133
mumu yarısına kadar batırırsanız, mum eriyerek kaptaki sıcak parafinle bir bü-
tün oluşturur.
Union
uni
Modify Solid Editing Union
Solid Editing – Union
Modeling – Union
3D Modeling – Home – Solid Editing – Union
3D Modeling – Solid – Boolean – Union
NOT: Bu ayrılamazlığın tek istisnası, birbirine “temas etmeyen” katı modellerin Se-
parate komutuyla tekrar özgürlüklerini kazanabilmeleridir.
Örneğimizde üç ayrı katı nesneyi bütünleştireceğiz. Union işlemi için iki veya daha
fazla katı modelin (veya Region nesnesinin) tıklama veya pencere içine alma yön-
temiyle seçilmesi istenir. Kısacası birleştirilecek nesneleri tek tek seçmek mecburi-
yetinde değilsiniz, pencereli seçim mümkünse, hiç tereddüt etmeyin… Şimdi işle-
mi başlatalım:
1. Union komutunu verin.

2. İlk solid nesneyi tıklayıp seçin (1).
134
3. İkinci solid nesneyi tıklayıp seçin (2).

4. Varsa diğerlerini de tıklayıp seçin (3). Enter ile onaylayın. İşlem tamam
Union uygulaması
Subtract: Çıkart/Eksilt
Subtract aracı Union’dan farklı olarak aynı aritmetikteki çıkartma işlemi gibi çalı-
şır. Bir Solid’den bir veya birkaç katı nesnenin çıkartılması için çok yararlı bir araçtır.
Subtract aracı, aynı çıkartma becerisini Region nesneler için de gösterir.
Subtract
su
Modify Solid Editing Subtract
Solid Editing – Subtract
Modeling – Subtract
3D Modeling – Home – Solid Editing – Subtract
3D Modeling – Solid – Boolean – Subtract
135
Yine birbirine değen iki, hatta üç Solid nesne çizelim. AutoCAD önce içinden çıkart-
ma yapılacak, yani iş bitiminde elde kalacak nesneyi (Select Solids and Regions to
Subtract From) seçip onaylamanızı, ardından çıkacak nesneyi/nesneleri (Select So-
lids and Regions to Subtract) seçip onaylamanızı isteyecek ve nesnenin karmaşık-
lığına göre biraz uğraşıp Boolean işlemini tamamlayacaktır. Bunun mantığını şöy-
le özetleyebiliriz: Çekmeceli bir masanız olduğunu varsayalım. Masadan çekmece-
yi çıkartmak için önce masayı seçip onaylayın, sonra masadan çıkartılacak çekme-
ceyi seçip onaylayın.
Subtract uygulaması
1. Subtract komutunu verin.

2. İçinden diğerinin çıkartılacağı katı nesneyi tıklayıp seçin (1). Enter ile onay-
layın.
3. İlk nesneden çıkacak katı nesneyi/nesneleri seçin (2 ve 3). Enter ile onayla-
yın.
Çıkartma da ekleme gibi Solid History sayesinde geri dönüşü olan bir işlemdir.
136
NOT: Subtract ile bir nesneyi içinden bir diğer nesnenin çıkması yoluyla iki ayrı
parça haline getirirseniz, bunlar birbirlerine temas etmeseler bile, AutoCAD tarafın-
da tek nesne olarak kabul edilir. Böyle durumlarda Separate aracı işe yarayacaktır.
Intersection: Arakesit Al
İki katı modelin veya Region nesnesinin arakesitini alarak bir nesne yaratmak için
keyifle kullanılabilecek bir araçtır. Intersection işlemi sonucunda, bize arakesitini
veren nesneler ortadan kaybolur, yani silinir. Tabii Solid History hakkınız saklıdır.
intersect
in
Modify Solid Editing Intersect
Solid Editing – Intersect
Modeling – Intersect
3D Modeling – Home – Solid Editing – Intersection
3D Modeling – Solid – Boolean – Intersect
137
Birbirine değen iki katı nesneyi çizmiş olduğunuzu varsayıyoruz. AutoCAD kesişti-
rilecek iki nesneyi de seçmenizi ister ve sonuçta ortaya ikisinin arakesitinden oluşan
tek bir nesne çıkar ve orijinal solid nesneler silinir.
1. Intersect komutunu verin.

2. Ara kesiti alınacak ilk katı nesneyi seçin.
3. Ara kesiti alınacak ikinci katı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
Intersection uygulaması
Interference Checking:
Kesişme Denetimi
Daha önce arakesit almayı Intersection komutunda görmüştük, ancak işlem ta-
mamlandığında elimizde arakesit nesnesinden başka bir şey kalmıyordu. Interfe-
rence Checking komutu ise gerektiğinde arakesit nesnesini oluşturmaksızın, iki katı
nesnenin sadece kesişen veya çakışan kısımlarını görüntüler. Tabii eğer arakesit nes-
nesi istiyorsanız onu da üretir; hem de özgün nesnelere zarar vermeden.
interfere
Modify 3D Operations Interference Checking
3D Modeling – Home – Solid Editing – Interference Checking
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Interfere
138
1. Interference Checking komutunu verin.

2. Çakışan nesnelerden ilkini seçin. Enter ile onaylayın.
3. Çakışan diğer nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
4. Katı nesneler tel çerçeveye dönüşecek, arakesit kırmızı renkte kendisini gös-
terecektir; ekrana gelecek olan Interference Checking diyalog kutusundan
kesişen nesneler hakkında bilgi alın; sonra Previous ve Next düğmelerini
kullanarak nesneler arasında gezinin.
5. Zoom, Pan ve Orbit düğmeleriyle, geçici olarak çizime dönerek, modele
farklı açılardan ve uzaklıklardan bakın.
6. Close düğmesi ile işlemi sonlandırın.
Interference Checking uygulaması
Interference Checking diyalog kutusunun alt kısmındaki Delete Interference Ob-

jects on Close onay kutusunu işaretlemezseniz, az önce kırmızı renkte gördüğünüz
139
arakesit nesnesi gerçeğe dönüşür ve çizimde yeni bir nesne olarak oluşur. Aksi halde
sadece bilgi almakla yetinmiş olursunuz.
DİKKAT: Interfere komutunu dilerseniz Intersection komutu gibi de kullanabilir-

siniz, ancak bu durumda Solid History özelliğinden yararlanamayacağınızı hatırla-
tırız.
Slice: Dilimle / Kes

“Slice” sözcüğü İngilizcede “dilimlemek” anlamına gelir; kısaca kesmek (örneğin bir
dilim ekmek kesmek). Slice işlemi bir kesme düzlemi (Slicing Plane) tanımlama-
yı ve bu düzlemin herhangi bir yanını silmeyi ya da bir nesneyi bir kesme düzlemi
ile ikiye ayırmayı içerir (kestiğiniz her şeyin bir yarısını silmek zorunda değilsiniz).
slice
Modify 3D Operations Slice
3D Modeling – Home – Solid Editing – Slice
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Slice
3 Points
Nesnenin içinden bir kesme düzlemini tanımlayan herhangi üç nokta işaretlene-
rek kesme düzlemi oluşturulur (bu en sık kullanılan ve en kullanışlı seçenektir):
1. Slice komutunu verin.

2. Kesilecek katı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kesme düzleminin geçeceği ilk noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
4. Kesme düzleminin geçeceği ikinci noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
5. Kesme düzleminin geçeceği üçüncü noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
6. Nesne kesildiğinde, kesme düzleminin çizimde kalmasını istediğiniz tarafın-
da bir noktayı tıklayın.
140
Üç nokta ile katı modelin kesilmesi (kesilen parça silinmiş durumda)
Bu durumda kesme düzleminin ikiye ayırdığı nesnenin, tıklanan kısmının karşısın-

da kalan kısım silinecektir, aynı az önceki prizma örneğinde olduğu gibi. Bu parça-
ları kaybetmek istemeyebilirsiniz.
Nesneyi kesme düzlemiyle ikiye ayırıp her iki dilimi de saklamak için şu yöntemi iz-
lemelisiniz:
1. Slice komutunu verin.

2. Kesilecek solid nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kesme düzleminin geçeceği ilk noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
4. Kesme düzleminin geçeceği ikinci noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
5. Kesme düzleminin geçeceği üçüncü noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
6. Kısayol mönüsünden Keep Both Sides seçeneğini işaretleyin.
Üç nokta ile katı modelin kesilmesi (kesim sonrası her iki parça da kalmış durumda)
141
Planar Object
Kesme düzlemini kapalı bir düzlemsel nesneye hizalar. Bu nesne çember (Circle),
elips (Ellipse), yay (Arc), iki boyutlu eğri (2D Spline) veya iki boyutlu bileşik çizgi
(2D Polyline) olabilir:
1. Slice komutunu verin. Kesilecek katı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
2. Bir nesneyi kesme düzlemi olarak tanımlamak için kısayol mönüsünden Pla-
nar Object seçeneğini işaretleyin.
3. Kesme düzlemini oluşturacak çizim nesnesini tıklayıp seçin (örn. Çember).
4. Kısayol mönüsünden Keep Both Sides seçeneğini işaretleyin.
Kesme düzlemi olarak kapalı bir nesnenin kullanılması
Surface
Kesme düzlemi olarak bir yüzey (surface) nesnesini kullanır. Yüzey nesnesi düzlem-
sel olmak zorunda değildir, dilediğiniz eğrilikte yüzeyleri kesme düzlemi olarak kul-
lanabilirsiniz: Burada en çok dikkat edilmesi gereken nokta, bu yüzeyin tamamen
katı modeli kat etmesidir. Eğer yüzey, katı modelin içinde kalırsa, kesme işlemi ger-
çekleşmez:
1. Slice komutunu verin. Kesilecek katı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
2. Bir nesneyi kesme düzlemi olarak tanımlamak için kısayol mönüsünden
Surface seçeneğini işaretleyin.
3. Kesme düzlemini oluşturacak yüzeyi tıklayıp seçin.
4. Size kalmasını istediğiniz tarafta bir nokta tıklayın.
142
Kesme düzlemi olarak eğri bir yüzey nesnesinin kullanılması
Diğer Kesme Seçenekleri

• Z Axis: XY düzlemi üzerinde iki nokta işaretleyip bunlara Z ekseninde dik ge-
lecek bir kesme düzlemi oluşturur.
• View: Özellikle perspektif modda bakış açınıza dik bir kesme düzlemi oluştu-
rur.
• XY: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in XY düzle-
mine paralel bir kesme düzlemi oluşturur.
• YZ: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in YZ düzle-
• ZX: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in ZX düzle-
Fillet (Katı Model İçin)

Fillet aracı gerek çizgisel gerek katı modellerin köşelerini belirli bir yarıçap ile yu-
varlaklaştırır. Üç boyutlu katı modellerde köşe yuvarlama sürecinde, iki boyutlu or-
tamda çalışmaktan farklı olarak, bir veya birkaç kenarı birbirinden bağımsız ola-
rak seçip aralarını yuvarlatabilirsiniz. Bu komut yüzey modellerde yani Mesh ve
Surface’lerde kullanılamaz.
fillet
f
Modify Fillet
Modify – Fillet
3D Modeling – Home – Modify – Fillet
Şekildeki dikdörtgen prizmayı seçtiğinizde ilk önce yuvarlama yarıçapı sorulacaktır

(Radius). Daha sonra dikkatli kullanılması gereken iki seçeneğiniz olacak:
143
Select Edge: Yuvarlatılacak kenarları belirtmeniz istenir. Bu kenarları tek tek tık-
layın. Prizmayı seçerken tıkladığınız kenarı bir daha tıklarsanız, komut satırında
“Edge has already been picked” gibi bir mesaj görürsünüz, fazla dikkate almayın ve
yuvarlatacağınız diğer kenarları tıklamaya devam edin:
1. Fillet komutunu verin.

2. Katı nesneyi bir kenarından tıklayarak seçin (örn. 80x60x70 boyutlarında
dikdörtgen prizma).
3. Yuvarlama yarıçapını girin (örn. 20). Enter ile onaylayın.
4. Yuvarlanmasını istediğiniz kenarı / kenarları teker teker seçin (örn. İlk kenar
seçili olduğu için diğer üç kenar).
Bir dikdörtgen prizmanın üst yüzeylerine yuvarlama uygulaması
Yuvarlamanın yalnızca işaretlenen ilk kenar için mi (Select First Object) yoksa esas
yüzeyin tüm kenarları için mi (Loop) yapıldığını belirtmek gerekir. Şimdi hem onun
uygulamasını hem de farklı bir temel yüzey seçmeyi aynı örnek içinde görelim.
1. Fillet komutunu verin.

2. Solid nesneyi bir kenarından tıklayarak seçin (örn. 80x60x70 boyutlarında
dikdörtgen prizma).
3. Yuvarlama yarıçapı istenecektir, örneğimizde “20” olarak belirleyin ve Enter
ile onaylayın.
4. Sağ tuş mönüsünden Loop komutunu verin.
5. Yuvarlanacak yüzeye ait kenarlardan birini tıklayın. O kenara sahip yüzey-
lerden biri seçili hale gelecektir.
144
6. Yuvarlamak için doğru temel yüzeyi seçemediyseniz, kısayol mönüsünden

Next seçeneğini işaretleyerek kenarı oluşturan komşu yüzeyi seçili hale geti-
rin ve Enter ile onaylayın.
7. Diğer yüz seçili hale gelecektir, Enter ile onaylayın.
8. Bir kez daha Enter ile onaylayın.
Chamfer (Katı Model İçin)

Chamfer, iki boyutta olduğu gibi üç boyutlu katı nesnelerin kenarları arasında da
pah kırar. Bu durumda AutoCAD, önce işaretlenen ilk kenara (Select First Line) te-
mas eden yan yüzlerden hangisini temel alacağını sorar. OK ile geçerseniz, seçtiği-
niz kenara en yakın yüzey, Next derseniz komşusu esas alınır. Önce temel yüzeyden
tıraşlanacak pah genişliği (Base Surface Chamfer Distance) ve ardından diğer yü-
zeyinki (Other Surface Chamfer Distance) sorulur.
chamfer
cha
Modify Chamfer
Modify – Chamfer
3D Modeling – Home – Modify – Chamfer
1. Chamfer komutunu verin.

2. Katı nesneyi bir kenarından tıklayarak seçin (örn. dikdörtgen prizma).
3. Kenarın ait olduğu yüzeylerden biri etkinleşir, pah kırmak için doğru temel
yüzeyi seçtiyseniz Enter ile onaylayın (içerik mönüsünden OK de olabilir)
veya en yakın diğer yüzü seçmek için Next maddesini tercih edin.
4. Temel yüzeyden tıraşlanacak uzunluğu girin (örn. 15). Enter ile onaylayın.
5. Komşu yüzeyden tıraşlanacak uzunluğu girin (örn. 25). Enter ile onaylayın.
6. Seçili yüz üstünde pahın uygulanacağı kenarı / kenarları tıklayın. Enter ile
onaylayın.
145
Bir dikdörtgen prizmanın yan yüzünün kenarlarına pah uygulaması
Pah yalnızca işaretlenen ilk kenar için mi (Select First Line) yoksa esas yüzeyin tüm
kenarları için mi (Loop) kırıldığını belirtmek gerekir. Şimdi hem onun uygulaması-
nı hem de farklı bir temel yüzey seçmeyi aynı örnek içinde görelim.
1. Chamfer komutunu verin.

2. Solid nesneyi bir kenarından tıklayarak seçin (örn. dikdörtgen prizma).
3. Kenarın ait olduğu yüzeylerden biri etkinleşir, pah kırmak için doğru temel
yüzeyi seçemediyseniz, kısayol mönüsünden Next seçeneğini işaretleyerek
kenarı oluşturan komşu yüzeyi seçili hale getirin ve Enter ile onaylayın.
4. Temel yüzeyden tıraşlanacak uzunluğu girin (örn. 15). Enter ile onaylayın.
5. Komşu yüzeyden tıraşlanacak uzunluğu girin (örn. 25). Enter ile onaylayın.
6. Seçili kenarın yer aldığı yüzeydeki tüm diğer kenarlara da pah uygulamak
için kısayol mönüsünden Loop seçeneğini tercih edin.
7. Kombine pah uygulanacak yüzeyin bir kenarını tıklayın. Enter ile onaylayın.
Solid History: Katıların Geçmişi

Katı modelleme yaparken sıklıkla kullanılan Boolean işlemlerin ardından bileşik
nesne üzerinde ayrı ayrı geometrik işlemler yapılamaz. Örneğin iki farklı nesne bir-
leştirildikten sonra, sadece biri üzerinde boyutsal değişiklik mümkün değildir. Aynı
durum birbirinden eksiltilmiş iki nesne için de geçerlidir. Boolean işlem tamamla-
nır ve bir daha üzerinde başka etkileşimli geometrik işlem yapılamaz. Tabii bu du-
rum standart koşullarda böyledir. Oysa AutoCAD’in Solid History yeteneğini kul-
lanarak bu olumsuzluğun üstesinden gelebilirsiniz. Solid History bağımsız bir ko-
mut değil, katı model nesnelerine iliştirilmiş bir nesne özelliğidir.
146
Boolean İşlemlerde Geçmiş

Bu özellik sayesinde, Boolean işlemler uygulanmış modeller üzerinde “parametrik”
olarak çalışabilirsiniz. İki nesneden biri üzerinde diğerinden bağımsız olarak çalış-
mak mümkündür. Diğer nesnenin geometrisi etkileşimli ve otomatik olarak değişe-
cektir.
Normalde Solid History ayarı kaplıdır. Şerit mönüden tıklayıp açabilirsiniz.
solidhist
3D Modeling – Solid – Primitive – Solid History
Diğer yöntem ise her ortamda kullanılabilir. Bir katı model nesnesini seçip Proper-
ties (Ctrl+1) paletini etkinleştirdiğinizde, paletin en altında Solid History bölgesini
göreceksiniz. Burada iki ayar yer alır (normalde bu ayarlar kapalıdır):
• History: Seçili katı nesnenin geçmişini kaydederek saklar. Bu sayede Boole-

an işlemler sonrası nesne üzerinde değişiklik yapmak mümkündür (SOLID-
HIST):
147
• Record: Nesnenin geçmişini kaydedip saklar. Öntanımlı değer bu değildir.

• None: Geçmişi saklamaz.
• Show History: Geçmişi saklanmış nesneleri kenar çizgileri halinde görüntüler.
İmleci üzerine götürdüğünüzde ise siluet çizgileri de belirir (SHOWHIST). İki
seçenek sunar:
• Yes: Geçmiş görüntüsü ekranda kalır.
• No: Geçmiş görüntüsü geçici olarak gizlenir. Öntanımlı değer budur.
Kaydedilip saklanan geçmişi daha sonra History ayarından kapattığınızda, geçmiş
bilgisi bir daha geri gelmemecisine silinir. Show History için ise durum farklıdır,
geçmişin görüntüsünü dilediğiniz an gösterip gizleyebilirsiniz.
Kaydedilip saklanmış nesne geçmişini etkinleştirmek için, geçmiş siluetini tıklayıp

seçmeden önce klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutmak gerekir. Aksi takdirde bileşik
nesnenin tümü seçili hale gelir ve AutoCAD parametrik çalışmaya olanak tanımaz.
Bu süreci basit bir örnekle ele alalım. Çizimde bir dikdörtgen prizma bir de silindir
yer almakta. Bunların ara kesitini alıp, daha sonra parametrik olarak üzerlerinde dü-
zenlemeler yapacağız:
1. Box komutunu kullanarak 600x400x200 boyutunda bir dikdörtgen prizma

çizin.
2. Cylinder komutunu kullanarak 150 birim yarıçaplı ve 150 birim yüksekli-
ğinde bir silindir çizin.
3. Silindirin üst merkezini dikdörtgenin üst köşelerinden birine yerleştirin.
4. Her iki nesneyi de seçtikten sonra Properties (Ctrl+1) paletini etkinleştirin.
5. Solid History bölgesinden History ayarını Record olarak belirleyin.
6. Show History ayarını Yes olarak belirleyin.
İki nesnenin de geçmiş ayarları kaydediliyor
7. Subtract komutunu verin.

8. Dikdörtgen prizmayı tıklayıp seçin ve Enter ile onaylayın.
148
9. Silindiri tıklayıp seçin ve Enter ile onaylayın.

10. Silindir dikdörtgen prizmanın içinden eksiltilmiş, ancak kenar çizgileriyle
geçmişi saklı olarak bekliyor olacaktır. Herhangi bir noktasından seçtiğiniz-
de her iki nesne de seçili hale gelerek parametrik çalışmaya izin vermeyecek-
tir. Esc ile çıkın.
Subtract ile dikdörtgen prizmadan çıkartılmış nesnenin kaydedilmiş geçmişi görünür halde
11. Bu kez parametrik çalışma yoluna gideceğiz. Klavyeden Ctrl tuşunu basılı
tutarken, silindirin kenar veya siluet çizgilerinden birini tıklayın.
12. Silindirin geçmişi canlanacak ve gereken yerlerinde Grip yani düğüm nokta-
ları etkinleşecektir (gizmo da tabii). Artık bu noktalardan sürükleyerek hızlı
düzenleme işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz. Örneğimizde yarıçapı tanımla-
yan grip noktalarından birinden tutup 150 birim sürükleyin. Daha önceden
yapılmış olan Boolean işlemin kendini güncellediğini göreceksiniz. Tabii bu
yarıçap değiştirme işlemini Properties paletinden Radius parametresi yar-
dımıyla da yapabilirsiniz.
Subtract ile dikdörtgen prizmadan çıkartılmış nesnenin geçmişi üzerinde düzenleme
149
13. Diğer AutoCAD komutlarını da nesne üzerinde uygulayabilirsiniz. Gerekti-

ğinde gizmo değiştirerek de çalışabilirsiniz. Örneğin silindiri büyülttükten
sonra Z ekseninde 50 birim aşağı çekin. Sonuç olarak, çıkartma işleminde
kullanılan silindir üzerinde yapacağınız bütün geometrik düzenlemeler, dik-
dörtgen prizma üzerinde kendisini gösterecektir.
Düzenleme yapılmış nesne geçmişinin verdiği sonuç
14. İşlemi bir de tam tersinden gerçekleştirelim. Esc ile çıkın ve bu kez Ctrl tuşu
basılıyken dikdörtgen prizmayı tıklayıp seçin.
15. Grip noktalarından sürükleyerek boyunu 100 birim aşağı çekin. O bölgede
dikdörtgen prizma, adeta silindir gerçekte varmışçasına kesilerek kısalacak-
tır.
Geçmişi kullanılan nesne üzerinde bir başka düzenleme
16. İşlemin tamamlandığını düşünüyorsanız, Show History ayarını geçici olarak

No olarak değiştirip ekranı bir miktar temizleyebilirsiniz. Sonuca vardığınız
emin olana değin History ayarının Record olarak kalmasında yarar vardır.
150
Geçmişin görüntülenmesi kapalı halde nesnenin son durumu
Kenarlarda Geçmiş
Solid History özelliği Fillet ve Chamfer uygulanmış katı nesneler için de geçerli-
dir. Bu düzenlemeyi yapmak için Ctrl tuşu basılıyken yuvarlama veya pah kırma
için kullanılan yüzü doğru seçmek gerekir. Bu nesne özelliklerde Fillet veya Cham-
fer nesnesi olarak görünecektir. Artık Properties (Ctrl+1) paletinin Geometry böl-
gesinden gerek Fillet yarıçapını, gerek pah kırma uzunluklarını kolaylıkla değişti-
rebilirsiniz.
Kenarlarında yuvarlama veya pah kırma uygulanmış nesnelerde geçmişe yönelik ayarların
yapılması
Thicken Surface: Yüzeyi Kalınlaştır

Yüzey nesnelerine (Surface) kalınlık vererek üç boyutlu katı model haline gelmeleri-
ni sağlar. Bu komutu bir düzlemsel yüzey nesnesine uygulayabilirsiniz (Planar Sur-
face). Ayrıca Thickness ile üçüncü boyut kazandıktan sonra, Convert To Surface ile
dönüştürülmüş yüzeylere de rahatlıkla uygulanabilir.
151
thicken
Modify 3D Operations Thicken Surface
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Thicken
1. Thicken Surface komutunu verin.

2. Kalınlık kazandırılacak yüzey nesnesini seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kalınlık değerini çizim birimi cinsinden girin. Enter ile onaylayın.
Bir yüzey nesnesine Thicken ile kalınlık verilmesi uygulaması
Bir diğer örneği de Extrude ile yüzeye dönüşmüş bir kapalı Polyline ile hatta Rec-
tangle ile gerçekleştirelim. Sonuçta yine bir katı model nesnesi elde edeceğiz, ama
sonuç farklı olacak. Sonuçta izlenecek yol tamamen aynıdır.
NOT: Bu arada kapalı bir Polyline olan Rectangle nesnesi, normalde hemen bir katı
modele dönüşür. Oysa bunu Surface haline getirmek için, ilk etapta sağ tuş mönü-
sünden Mode komutunu verip, açılan seçenekler içinden “Surface” maddesini ter-
cih etmek gerekir.
Bir bileşik çizgiden üç boyutlu nesneye varış uygulaması
152
Eğer kalınlık vermek için seçilen nesne Rulesurf, Tabsurf, Revsurf veya Edgesurf
komutlarıyla oluşturulmuş bir Mesh yüzey ise yukarıdakinden farklı bir prosedür iz-
lenecektir. Ekrana Mesh – Convert to 3D Solids or Surfaces diyalog kutusunu geti-
rerek, seçili yüzeyin hangi tür nesneye dönüşeceğini sorgular.
• Filter mesh objects from the selection set: Dönüştürülmesi için seçilen nesne
bir Mesh ise, dönüştürülme işlemi komut tarafından dikkate alınmaz. Eğer se-
çilen nesneler içerisinde dönüştürülmeye uygun nesneler mevcut ise bu nesne-
ler için komut uygulanır. Üç boyutlu bir nesnenin Thicken işlemine tabi tutul-
ması için, seçilen nesnenin düzlemsel bir yüzey veya yüzeye dönüştürülmüş bir
üç boyutlu nesne olması gerekir.
• Convert selected objects to smooth 3D solids or surfaces: Seçilen nesneyi, yu-
muşatılmış 3D Solid veya üç boyutlu yüzey nesnesine dönüştürür.
• Convert selected objects to faceted 3D solids or surfaces: Seçilen nesneyi, yü-
zeylere bölünmüş 3D Solid veya üç boyutlu yüzey nesnesine dönüştürür.
Convert to Solid: Katıya Dönüştür

Çeşitli üç boyutlu AutoCAD nesnelerini katı model nesnesine dönüştürür:
• Yükseklik verilmiş çemberler (circle with thickness)
• Yükseklik verilmiş kapalı ancak kalınlıksız kapalı bileşik çizgiler (closed polyli-
ne with thickness - zero width)
• Yükseklik verilmiş ve sabit kalınlığa sahip kapalı bileşik çizgiler (closed polyli-
ne with thickness - uniform width)
• Mesh nesneler
• Kenarları arasında boşluk içermeyen yüzey (surface) nesneleri.
NOT: Kenarları arasında boşluk içermeyen yüzey nesnelerini her zaman Convert
to Solid komutuyla katıya dönüştüremeyebilirsiniz (büyük olasılıkla). Bu durum-
da Surface komutlarından Sculpt (SURFSCULPT) kullanmak gerekir. İleride deği-
nilecektir elbette…
convtosolid
Modify 3D Operations Convert to Solid
3D Modeling – Home – Solid Editing – Convert to Solid
3D Modeling – Mesh– Convert Mesh – Convert to Solid
Kullanımı son derece kolay bir komuttur, uygun bir nesnenin seçilmesi yeterlidir:
1. Convert to Solid komutunu verin.

2. Katı haline getirilecek nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
153
Yükseklik verilmiş bir nesnenin katı modele dönüştürülmesi
Polyline nesneleri bileşik katı modele dönüştürürken iki farklı sonuç elde edilebilir.
Öncelikle yükseklik verilmiş kapalı ve kalınlıksız bir bileşik çizgiyle örnek yapalım.
Çıkacak sonuç bir prizmadır.
Yükseklik verilmiş bir bileşik çizginin yükseltildikten sonra katı modele dönüştürülmesi
Diğer Polyline nesnesini katıya dönüştürme örneğimizde yükseklik verilmiş kapalı

ve kalınlıklı bir bileşik çizgi kullanacağız.
Kalınlıklı bir bileşik çizginin yükseltildikten sonra katı modele dönüştürülmesi
Mesh nesneleri katıya dönüştürürken dört seçenek karşımıza çıkar. Bunlar şerit mö-
nüde Mesh Modeling – Convert Mesh bölgesinde Smooth Optimized düğmesi al-
tından açılır. Normalde Convert to Solid komutunu uygulamadan önce bu seçenek-
lerden birini tercih etmek gerekir:
154
Mesh nesnesinin katı modele dönüştürülmesi sırasında yumuşatma seçenekleri
• Smooth, Optimized: Yumuşatılmış, yüzler olabildiğince birbirine kaynaştırıl-

mış.
• Smooth, Not Optimized: Yumuşatılmış, orijinal Mesh yüzleri korunmuş.
• Faceted, Optimized: Yüzler ilk oluşturuldukları halde saklanır, yumuşatma uy-
gulanmaz. Düz yüzler bölümlenmeden kalır. Özellikle mecburen düz kalmış
ve/veya Crease uygulanmış yüzlerde bölümlenmeye rastlanmaz.
• Faceted, Not Optimized: Yüzler ilk oluşturuldukları halde saklanır, yumuşat-
ma uygulanmaz, ancak yüzler daha küçük yüzlere bölünerek oluşturulur. Düz
yüzler de bundan etkilenir.
Mesh nesnelerin katı modele dönüştürülme seçenekleri
Eğer herhangi bir seçenek tercih edilmezse, AutoCAD doğrudan Smooth, Opti-
mized seçeneğini uygulayarak nesneyi katıya dönüştürür.
155
4
Üç Boyutlu Düzenleme
Araçları
Bu bölümde düzenleme araçlarının hem sadece katı modellere (Solid Editing) hem
de genel kullanıma yönelik olanlarından söz edeceğiz. Solid Editing araçları saye-
sinde katı model nesneler üzerinde geometrik düzenlemeler yapabileceğiniz gibi, ni-
telik açısından da pek çok düzenleme işlemi yapabilirsiniz.
Şerit mönüde Solid Editing araçları
AutoCAD Classic çalışma ortamında, tüm Solid Editing araçlarını aynı adlı araç çu-
buğunda bulabilirsiniz.
AutoCAD Classic ortamında Solid Editing araç çubuğu
Solid Editing uygulamak amacıyla katı modellerin yüzlerini seçerken, yüzlerin or-
talarından veya kenarlarından birinin üzerini tıklamak gerekir. Kenarlardan tıklayıp
seçmeyi pek önermiyoruz, çünkü aynı anda iki yüz birden seçili hale gelir ve bu da
istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Doğrusu, seçilecek yüzü kendi üzerinden ve orta-
sına yakın bir yerden tıklamaktır. Düzenleme işlemi bu yüze uygulanacaktır.
Yüz seçiminde belki de en kullanışlı yöntem, seçeceğiniz yüzü klavyeden Ctrl tu-
şunu basılı tutarak tıklamaktır. Hata yapma şansınız belirgin ölçüde azalacaktır. Az
sonra göreceğiniz örneklerde, her seferinde ayrıca Ctrl kullanımından söz edilme-
miştir.
Tabii karmaşık modellerde seçim hataları oluşabilir. Yüz seçimi yaptığınızda, çok ke-
narlarda çalışırsanız bazen isteğinizin dışında kalan komşu bir yüz de seçilebilir. Bu
durumda kısayol mönüsünde veya komut satırındaki Select faces or [Undo/Re-
move/ALL]: ifadesine bir göz atın. Remove seçeneğini göreceksiniz. Eksiltmek iste-
diğiniz yüzleri Remove komutunu verdikten sonra tek tek tıklayarak seçim setinden
çıkartabilirsiniz. Ayrıca seçimden eksilteceğiniz yüzü / yüzleri, klavyeden Shift tuşu-
na basılı tutup tıklayarak da belirleyebilirsiniz. Üzeri bir kez tıklanmış bir nesnenin
tüm yüzlerini bir seferde seçmek için ise ALL parametresini kullanmanız yeterlidir.
Solid Editing işlemlerini yaparken kısayol mönüsünde ve hatta komut satırında bü-
tün katı düzenleme araçlarını parametreler halinde göreceksiniz. Gerekiyorsa bu pa-
rametreleri kullanarak aynı seçili yüze (yüzlere) çeşitli araçları peş peşe uygulayabi-
lirsiniz. Her seferinde yeniden komuta girmeye gerek yoktur.
158
ÜÇ BOYUTLU DÜZENLEME ARAÇLARI
Sona sakladığımız genel amaçlı üç boyutlu düzenleme araçlarının büyük bir kıs-
mı, gerek katı gerek yüzey modellerin, üç boyutlu uzayda hareket ettirilmesini sağ-
lar. Özde standart Modify araçlarından büyük farkları yoktur, ancak işin içine üçün-
cü boyut girince, daha fazla hedef ve varış öğesi tanımlamayı gerektirirler. Üç boyut-
lu düzenleme araçlarından gerektiğinde iki boyutlu nesnelerde de yararlanılabilir.
Extrude Faces
Extrude Faces aracı ile üç boyutlu katı nesnenin yüzlerinden birini, belirli bir uzun-
luğu veya yükseltme hattını esas alarak kendi üzerinde yükseltebilirsiniz. Aynı daha
önce öğrendiğimiz standart Extrude aracı gibi…
solidedit face extrude

Modify Solid Editing Extrude Faces
Solid Editing – Extrude Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Extrude Faces
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Extrude Faces
Bir nesnenin yükseltilecek yüzeyi genellikle dışarı doğrudur. Bu durumda:

• Height of Extrusion sorusuna artı (+) bir uzunluk değeri verirseniz nesne bü-
yür; tam tersi olarak eksi (-) bir değer verirseniz nesne kendi içinde küçülür.
• Taper Angle sorusuna artı (+) bir açı değeri verirseniz nesneyi içeri doğru da-
raltarak yükseltir; tersi olarak eksi (-) bir değer verirseniz nesneyi dışa doğru
açarak yükseltir. “0” derece açıda daralma veya genişleme olmaz.
• Path parametresi, katı modelin yüzlerini bir yükseltme hattı boyunca ilerletir.
Bu yükseltme hattı, çizgi (Line), çember (Circle), yay (Arc), elips (Ellipse), elip-
tik yay (Elliptical Arc), bileşik çizgi (Polyline) veya eğri çizgi (Spline) olabilir.
Ancak yükseltme hattı, yükselecek yüzeyle aynı yatay düzlem üzerinde olma-
malıdır (doğal olarak).
Önce bir üçgen prizmanın yatay yüzeyini hem de açılı olarak yükseltelim:
1. Extrude Faces komutunu verin.
2. Solid nesnenin yüzlerinden birini tıklayıp seçin. Enter ile seçimi onaylayın.
3. Seçili yüzü yükseltme mesafesini girin.
4. Yükselirken daralma/genişleme açısını girin. Enter ile onaylayın.
5. Komuttan çıkmak için birbirini izleyen iki kısayol mönüsünden Exit seçe-
159
Bir katı nesnenin seçili yüzünün Extrude Faces ile yükseltilmesi (daralarak)
Şimdi bir başka örnek yapalım ve bir silindirin yüzeyini, kendisine dik bir yay bo-
yunca yükseltelim. Bunun için önce bir yay çizin:
1. Extrude Faces komutunu verin.
2. Solid nesnenin yüzlerinden birini tıklayıp seçin. Enter ile seçimi onaylayın.
3. Yükseltme hattı olarak bir nesneyi kullanmak için kısayol mönüsünden Path
seçeneğini işaretleyin.
4. Yükseltme hattı olarak kullanılacak nesneyi seçin.
Seçili yüzün bir hat boyunca yükseltilmesi (daralma olmadan)
Move Faces
Move Faces aracı ile bir katı modelin yüzlerini, kendi doğrultuları üzerinde başka
bir konuma taşıyabilirsiniz. Tabii bu durumda katı modelin taşınan yüzle ilişkili di-
ğer yüzleri de biçim değiştirecektir. Move Faces sayesinde, katı modeller içindeki
160
boşlukların (deliklerin) yerlerini de değiştirebilirsiniz. Move Faces komutu eğri yü-

zeylere de rahatlıkla uygulanabilir.
solidedit face move

Modify Solid Editing Move Faces
Solid Editing – Move Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Move Faces
Önce resimdeki nesnenin bir yüzünü hareket ettireceğiz:
1. Move Faces komutunu verin.

2. Solid nesnenin yüzlerinden birini tıklayıp seçin (örn. prizmanın yan yüzle-
rinden birini). Enter ile seçimi onaylayın.
Move Faces ile seçili yüzün taşınması
3. Yüzü taşımak için başlangıç noktasını işaretleyin.

4. Yüzün taşınacağı konumu belirtin (örn. 20<90). Enter ile onaylayın.
5. Komuttan çıkmak için kısayol mönüsünden Exit seçeneğini işaretleyin.
Şimdi de katı nesne içindeki dairesel boşluğun yerini değiştirelim, yani boşluğu bir
başka noktaya taşıyalım:
1. Move Faces komutunu verin.
2. Solid nesnenin yüzündeki boşluğun yüzünü tıklayıp seçin (örn. prizmanın
tavanındaki dairesel boşluğu).
3. Boşluğun hareketi için başlangıç noktasını belirtin (örn. dairesel boşluğun
merkezini).
4. Boşluğun merkezinin varış noktasını belirtin ve Enter ile onaylayın.
161
Move Faces ile nesne içindeki bir boşluğun yerinin değiştirilmesi
NOT: Move Faces ile taşınabilen boşluk yüzeyleri, CTRL ile seçilerek sıradan Move
aracı ile de taşınabilir.
Offset Faces
Offset Faces aracı ile bir katı nesnenin yüzlerini öteleyebilirsiniz. Tabii ötelenen yü-
zün ardında bıraktığı hacim yine katı olarak doldurulacaktır. Ötelemeyi, katı nesne-
lerin içindeki boşluklara da uygulayabilirsiniz. Öteleme uzunluğu olarak artı (+) bir
değer girerseniz nesne dışarı doğru büyüyecek, eksi (-) bir değer girerseniz içine çe-
kilerek küçülecektir.
solidedit face offset

Modify Solid Editing Offset Faces
Solid Editing – Offset Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Offset Faces
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Offset Faces
Şimdi hemen bir örnek ile sonucu görelim:
1. Offset Faces komutunu verin.

2. Yüzünü ötelemek istediğiniz solid nesne üzerinde, istediğiniz yüzü tıklayın.
Enter ile seçimi onaylayın.
3. Öteleme uzunluğunu girin.
4. Komuttan çıkmak için birbirini izleyen iki kısayol mönüsünden Exit seçene-
ğini işaretleyin.
162
Katı modelin bir yüzünün Offset Faces ile ötelenmesi
Şimdi bir başka örnek sayesinde, katı bir nesnenin içinde daha önceden açılmış boş-
luğu öteleyelim. Nesnelerin içindeki boşlukların ötelenmesinde artı (+) değerler
boşluğu daraltırken eksi (-) değerler boşluğu genişletir (öteleme boşluğun sadece
tek bir yüzüne de uygulanabilir:

2. Yüzünü ötelemek istediğiniz solid nesne üzerinde, boşluğu oluşturan yüzü
tıklayın. (örneğimizde silindir yapılı boşluğun iç yüzünü) Enter ile seçimi
onaylayın.
3. Boşluğu genişletmek için öteleme uzunluğunu negatif bir değer olarak girin
(örn. “5”, ayrıca bir de “-5” ile deneyin). Enter ile onaylayın.
ğini işaretleyin.,
Nesne içindeki tek yüzeyli bir boşluğun Offset Faces ile genişletilmesi veya daraltılması
Aynı işlemi içinde birden fazla yüzeye sahip boşluklarda da yapabilirsiniz. Burada en
çok dikkat edilmesi gereken şey, yüzleri doğru seçmektir.
Nesne içindeki çok yüzeyli bir boşluğun Offset Faces ile genişletilmesi veya daraltılması
163
Offset Faces aracıyla gerçekleştirilecek bir başka uygulamayı da aşağıda görmektesi-

niz. Üç yüzün birlikte seçilmesi önemlidir.
Üç yüzeyi seçili nesneye dışarı doğru Offset Faces uygulaması
Delete Faces
Delete Faces aracı ile katı nesnelerin yüzleri içinden eksiltme yapabilir, özellikle
daha önce Fillet ile yuvarlanmış kenarları eski haline getirebilirsiniz.
solidedit face delete

Modify Solid Editing Delete Faces
Solid Editing – Delete Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Delete Faces
Bunu aşağıdaki şekildekine benzer üst kenarları Fillet ile yuvarlanmış bir nesneye
uygulayalım:
1. Delete Faces komutunu verin.

2. Katı nesne üzerinde silmek istediğiniz yüzü tıklayıp seçin (örn. en öndeki
yuvarlatılmış kenar). Enter ile onaylayın.
ğini işaretleyin.
164
Fillet ile yuvarlanmış bir kenara ait yüzün silinmesi
NOT: Yeri hiçbir şekilde doldurulamayacak bir yüzeyi silmek isterseniz, AutoCAD
sizi şu ifadeyle uyaracaktır: “Modeling Operation Error: Gap cannot be filled.” Bu
durumda silme işlemi de gerçekleşmeyecektir.
Fillet uygulanmış katı nesne üzerinde, Fillet haricindeki yüzeyler seçilerek Dele-
te Faces ile silinirse, geriye yuvarlama yarıçapında ve yuvarlama uygulanmış kena-
rın uzunluğunda bir silindir kalacaktır. Bunu pek tercih edeceğinizi sanmıyoruz…
Fillet uygulanmış bir yüzey yerine uygulanmamış bir yüzeyin

Delete Faces ile silinmesi ve ortaya çıkan sonuç
Bir başka Delete Faces örneğini ise çok kenarlı bir çokgen boşluk üzerinde yapaca-
ğız. Sonuç yine şaşırtıcı olacaktı. Bunu da pek tercih edeceğinizi sanmıyoruz…
165
Çok kenarlı bir boşluğun bir kenarının silinmesi.
Rotate Faces
Rotate Faces aracı, bir katı nesnenin bünyesinde yer alan yüzleri, vereceğiniz açıy-
la döndürür. Bunu rahatlıkla nesnenin dış yüzlerine veya üzerinde açılmış boşluk-
lara uygulayabilirsiniz. Döndüreceğiniz yüzü seçtikten sonra, bir döndürme ekseni
tanımlamanız ve döndürme açısını vermeniz gerekir. Aslında Rotate 3d aracıyla bü-
yük benzerlik taşıdığı söylenebilir; ama bu kez nesne yerinde durur, yalnızca seçili
yüzler döndürülür. Tabii dönen yüzün ardında kalan hacim yine katı olarak doldu-
ruluverir. Ancak bunu Extrude Faces aracının yaptığı işlemle karıştırmamak gere-
kir. Burada dönen yalnızca seçili olan yüzdür, diğer yüzler dönme hattı boyunca ta-
mamlanmaz.
solidedit face rotate

Modify Solid Editing Rotate Faces
Solid Editing – Rotate Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Rotate Faces
Önce bir nesnenin içindeki boşluğu, iki noktayla tanımlayacağınız bir eksen etra-
fında döndürelim. Nesneye perspektifte bakarsanız daha rahat yüz seçimi yapabi-
lirsiniz:
1. Rotate Faces komutunu verin.
2. Solid nesnenin üzerindeki boşluğun iç yüzlerini teker teker tıklayıp seçin
(yanlışlıkla başka bir yüz seçmemeye çok dikkat edin) ve Enter ile onay-
layın.
3. Döndürme eksenini tanımlayan ilk noktayı belirtin.
4. Döndürme eksenini tanımlayan ikinci noktayı belirtin.
5. Dönme açısını girin (örn. 60 derece). Enter ile onaylayın.
166
Boşluğun tüm iç yüzeylerinin seçilmesi ve döndürülmesi
Şimdiki örnekte ise aynı nesnenin dış yüzlerinden birini döndürelim:

1. Rotate Faces komutunu verin.
2. Döndüreceğiniz katı nesne üzerinde, yüzü tıklayıp seçin. Enter ile seçimi
onaylayın.
3. Döndürme eksenini tanımlayan ilk noktayı belirtin (örneğimizde sol alt
köşe).
4. Döndürme eksenini tanımlayan ikinci noktayı belirtin (örneğimizde sağ
alt köşe).
5. Dönme açısını girin (örn. 30 derece). Enter ile onaylayın.
Nesne yüzünün Rotate Faces ile döndürülmesi
167
NOT: Pek çok durumda Rotate Faces yerine, yüzeyi / yüzeyleri CTRL ile seçip daha
sonra alışılageldik biçimde Rotate ve 3D Rotate de ugulamak mümkündür.
Taper Faces
Taper Faces aracı sayesinde nesnelerin yüzlerini farklı açılarda eğebilirsiniz. Bunun
için eğilecek yüzün üzerinde iki noktayla bir eğilme doğrultusu tanımlamanız ve
eğim açısını derece cinsinden belirtmeniz gerekir. Artı (+) değerli açılar nesnenin
içine, eksi (-) değerliler dışına doğru eğim kazanmasını sağlar.
solidedit face taper

Modify Solid Editing Taper Faces
Solid Editing – Taper Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Taper Faces
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Taper Faces
Örneğimizde, daha önceden dik açılarla kesilmiş bir taş bloktan, açılı yüzlere sahip
bir kaide yapacağız. Bu örnekte artı değerli açı kullanacağız. Aynı değeri eksi olarak
verme durumunda sonucun nasıl olacağını da aşağıdaki şekilde görebilirsiniz.
Mevcut bir katı modele Taper Faces aracının iki farklı biçimde uygulanması
1. Taper Faces komutunu verin.

2. Katı nesne üzerinde eğim vermek istediğiniz yüzleri tıklayıp seçin. Enter
ile seçimi onaylayın.
3. Eğme doğrultusu üzerinde ilk noktayı belirtin (başlangıç).
4. Eğme doğrultusu üzerinde ikinci noktayı belirtin (varış).
5. Eğim açısını girin (örn. 15 derece). Enter ile onaylayın.
168
Copy Faces
Copy Faces aracı ile katı bir nesneyi oluşturan yüzlerden herhangi birinin kopyası-
nı çıkartabilir ve dilerseniz onu bir bölge (Region) olarak farklı bir amaçla kullana-
bilirsiniz. Özellikle rastlantısal olarak elde edilmiş amorf katı nesnelerin yüzleri, il-
ginç sonuçlar verecektir.
Kopyalanacak yüzü seçtikten sonra izlenecek süreç aynı standart kopyalama gibi ol-
duğu için, onu kullanmakta zorluk çekmeyeceksiniz. Yüzü seçip, başlangıç ve varış
noktalarını vermeniz yeterlidir. Aynı anda birden fazla yüzün kopyasını alabilirsi-
niz. Copy Faces dışında başka bir yolla bu sonuca ulaşmak mümkündür, ama zah-
metlidir.
solidedit face copy

Modify Solid Editing Copy Faces
Solid Editing – Copy Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Copy Faces
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Copy Faces
İlk örneğimizde nesnenin üst yüzlerinden birinin kopyasını alacağız (düzlemsel

yüz). Dilerseniz komuttan çıkmadan aynı işlemi diğer yüzlere de uygulayabilirsi-
niz…
1. Copy Faces komutunu verin.

2. Kopyalayacağınız yüzü seçmek için tıklayın. Enter ile seçimi onaylayın.
3. Kopyalanan yüzü taşımak için yakalama noktasını belirtin.
4. Kopyalanan yüzün taşınacağı konumu belirtin. Diğer yüzler için de aynı sü-
reci tekrarlayın.
ğini işaretleyin.
169
Copy Faces ile katı modelin düzlemsel bir yüzünün kopyalanması
Aynı yüz kopyalanma işlemini eğrisel yüzler için de yapabilirsiniz. İzlenecek yön-
tem tamamen aynıdır.
Copy Faces ile katı modelin eğrisel bir yüzünün kopyalanması
Color Faces
Color Faces aracı ile bir katı modelin yüzlerinin hepsini ayrı renklere boyayabilir-
siniz. Yüzeyi seçmek ve ekrana gelecek olan renk kartelâsından rengini belirlemek
yeterlidir. Standart renk niteliği değiştirme yöntemiyle bunu yapmak olanaksızdır;
tüm nesnenin rengi değişiverir.
170
solidedit face color

Modify Solid Editing Color Faces
Solid Editing – Color Faces
3D Modeling – Home – Solid Editing – Color Faces
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Color Faces
Color Faces uygulaması
1. Color Faces komutunu verin.

2. Rengi değiştirilecek yüzü veya yüzleri seçin. Enter ile seçimi onaylayın.
3. Ekrana gelecek olan Select Color diyalog kutusundan yüzeye vereceğiniz
rengi seçebilirsiniz. Pek çok seçeneğiniz olacak…
ğini işaretleyin.
Fillet Edges
Katı nesnelerin kenarlarına, belirleyeceğiniz bir yarıçap (Radius) ile yuvarlatma uy-
gular. Yarıçap değerini komuta girer girmez vermek tercih edilmelidir, ancak bu de-
ğer yuvarlatma uygulandıktan sonra da değiştirilebilir. Değişen yarıçap, yuvarlatıl-
mış tüm kenarları etkiler.
filletedge
Modify Solid Editing Fillet Edges
Solid Editing – Fillet Edges
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Fillet Edge
171
1. Fillet Edges komutunu verin.

2. Kısayol mönüsünden Radius seçeneğini tercih edin.
3. Yuvarlatma için bir yarıçap değeri girin.
4. Yuvarlatılacak ilk kenarı tıklayıp seçin. Yuvarlatma gölge şeklinde geçici
olarak uygulanacaktır.
5. Yuvarlatma uygulanacak diğer kenarları da tıklayıp seçin (varsa).
6. Sonucu Enter ile onaylayın veya işlemi tamamlamadan ekranda beliren
Radius ayarı ile yarıçapı yeniden değiştirebilirsiniz. Yarıçapı değiştirmek
için beliren çok amaçlı tutamaktan da yararlanabilirsiniz. Tutamak nokta-
sı ile yarıçap ölçüsü, ekran üzerinden takip edilerek dinamik olarak değiş-
tirilebilir.
7. Komuttan çıkmak için bir kez daha Enter ile onaylayın.
Katı modelin seçili kenarlarına Fillet Edges uygulanması
Komuta girdiğinizde sağ tuş mönüsünde yer alan Loop seçeneği, bir kenarın seçil-
mesi sayesinde, aynı doğrultuda birbirini izleyen tüm kenarları seçili hale getirir.
Onayınızı ister (Accept) ve bu kenarlara Fillet uygular.
Yine sağ tuş mönüsünde yer alan Chain seçeneğiyse, özellikle yuvarlak köşelerde
hızlı seçim yapar ve tümüne Fillet uygular.
Yuvarlatma uygulandıktan sonra, dilediğiniz zaman klavyeden Ctrl tuşunu basılı tu-
tup yuvarlatılmış kenarı seçmek yoluyla, yarıçap değerini değiştirebilirsiniz. Bu du-
rumda yuvarlatılmış kenar etkinleşecek ve üzerinde çok amaçlı tutamak (Gizmo)
belirecektir. Tutamak okunu sürükleyerek veya yarıçap değerini klavyeden girerek
gereken düzenlemeleri yapabilirsiniz. Daha önceden Solid History ile nesne geç-
mişinin kaydedilmesi koşuluyla, seçili Fillet yüzlerinin yarıçap değerini Properties
(Ctrl+1) paletinden de değiştirebilirsiniz (Radius).
172
Chamfer Edges
Katı nesnelerin kenarlarına, belirleyeceğiniz uzunluklarda (Distance) pah kırma iş-
lemi uygular. Pah uzunluk değerlerini komuta girer girmez vermek tercih edilme-
lidir, ancak bu değerler pah kırma uygulandıktan sonra da değiştirilebilir. Değişen
pah uzunlukları, pah uygulanmış tüm kenarları etkiler. Pahlar tek seferde sadece bir
yüzün kenarlarına uygulanabilir.
chamferedge
Modify Solid Editing Chamfer Edges
Solid Editing – Chamfer Edges
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Chamfer Edge
1. Chamfer Edges komutunu verin.
2. Kısayol mönüsünden Distance seçeneğini tercih edin.
3. Sırasıyla birinci (Distance1) ve ikinci pah uzunluklarını girip, her ikisini
de Enter ile onaylayın.
4. Pah uygulanacak ilk kenarı tıklayıp seçin. Pah gölge şeklinde geçici olarak
uygulanacaktır.
5. Pah uygulanacak diğer kenarları da tıklayıp seçin (varsa).
6. Sonucu Enter ile onaylayın veya ekranda beliren Distance ayarı ile pah
uzunluklarını değiştirebilirsiniz. Bu değerleri değiştirmek için beliren çok
amaçlı tutamaklardan da yararlanabilirsiniz.
7. Komuttan çıkmak için bir kez daha Enter ile onaylayın.
Katı modelin seçili kenarlarına Chamfer Edges uygulanması
Komuta girdiğinizde, kısayol mönüsünden Loop seçeneğini kullandığınızda, bir ke-

nar tıklama sayesinde, aynı yüze ait tüm kenarları tek seferde seçip pah uygulamak
da mümkündür.
173
Pah kırma işlemi uygulandıktan sonra, dilediğiniz zaman klavyeden Ctrl tuşunu ba-
sılı tutup pahlı kenarı seçmek yoluyla, pah uzunluklarını değiştirebilirsiniz. Bu du-
rumda pahlı kenar etkinleşecek ve üzerinde çok amaçlı tutamak belirecektir. Tuta-
mak oklarından sürükleyerek veya pah uzunluğu değerini klavyeden girerek gere-
ken düzenlemeleri yapabilirsiniz (zahmetli bir iştir). Daha önceden Solid History
ile nesnenin geçmişinin kaydedilmesi koşuluyla, seçili Chamfer yüzlerinin uzunluk
değerlerini Properties (Ctrl+1) paletinden de değiştirebilirsiniz.
Copy Edges
Kopyalanacak kenarları tıklayıp seçtikten sonra yapılması gereken sıradan bir kop-
yalama işleminden farklı değildir: Önce başlangıç noktası, ardından varış noktasını
belirtmek yeterlidir. Özellikle amorf nesnelerin kenarlarını kopyalayıp farklı amaç-
larla kullanabilirsiniz.
solidedit edge copy

Modify Solid Editing Copy Edges
Solid Editing – Copy Edges
3D Modeling – Home – Solid Editing – Copy Edges
1. Copy Edges komutunu verin.

2. Kopyalanacak tüm kenarları, tek tek tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
3. Seçili kenarları taşımak için yakalama noktasını belirtin.
4. Seçili kenarların taşınacağı konumu belirtin.
5. Komuttan çıkmak için birbirini takip eden iki kısayol mönüsünden Exit se-
çeneğini işaretleyin.
Katı nesnenin düz yüzlerinin sınırlarının kopyalanması
174
Nesnelerin eğri yüzlerinin sınırlarını da aynı yöntemle kopyalayabilirsiniz. Sınırı

doğru seçmek yeterlidir.
Katı nesnenin eğri yüzlerinin sınırlarının kopyalanması
Color Edges
Color Edges aracı, katı nesnelerin yüzlerini sınırlayan kenarları renklendirebilmenizi
sağlar. Geçici vurgulamalarda kullanılabilir. Önce renklendirilecek kenarların tümünü
tıklayarak seçin, sonra ekrana gelecek olan renk katalogundan renklerine karar verin.
solidedit edge color

Modify Solid Editing Color Edges
Solid Editing – Color Edges
3D Modeling – Home – Solid Editing – Color Edges
1. Color Edges komutunu verin.

2. Rengi değiştirilecek kenarları seçin. Enter ile onaylayın.
3. Ekrana gelecek olan Select Color diyalog kutusundan kenara vereceğiniz
rengi seçebilirsiniz. Pek çok seçeneğiniz olacak…
Imprint Edges
Imprint Edges aracı, bir katı nesnenin yüzlerinden biri veya daha fazla yüzü üze-
rine bir nesneyi kullanarak “damga” basar. Bu damganın iz bıraktığı yerlerin sınırı,
175
yeni bir yüz oluşturur. Damgalamak amacıyla kullanılacak nesne bir çizgi (Line), bi-
leşik çizgi (Polyline), üç boyutlu bileşik çizgi (3D Polyline), elips (Ellipse), spline eğri
(Spline), bölge (Region) veya üç boyutlu bir katı (3D Solid) olabilir.
solidedit body imprint

Modify Solid Editing Imprint Edges
Solid Editing – Imprint Edges
3D Modeling – Home – Solid Editing – Imprint
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Imprint
Damgayla oluşturulan yüz, artık kendisiyle aynı düzlemdeki diğer yüzlerden ayrı
bir parçadır. Onu tek başına her türlü katı model düzenleme işlemine tâbi tutabilir-
siniz. Önce Select a 3D solid mesajını, damgalanacak nesneyi seçerek yanıtlayın ve
ardından Select an object to imprint mesajını, damga olarak kullanılacak nesneyi
seçerek yanıtlayın. AutoCAD size Delete the source object (damga olarak kullanı-
lan nesneyi sileyim mi?) diye soracaktır. “Y ” ile yanıtlarsanız, işlem tamamlandı-
ğında damga nesnesi silinecektir. İki örnek yapacağız, her ikisinde de aynı komutla-
rı kullanabilirsiniz.
DİKKAT: Damga olarak kullanılacak olan nesne, doğal olarak damgalanacak yü-
zeyle aynı düzlemde olmalıdır; yoksa karşınıza komut satırında The selected object
must intersect the faces of the solid mesajı çıkar ve işlem yapılamaz.
İlk örneğimizde, çember gibi kapalı bir nesneyi izdüşüm bileşeni olarak kullana-
lım. Bunun için dikdörtgen prizma ve onun üst yüzüne yerleştirilmiş bir çemberden
(Circle) yararlanacağız:
1. Imprint Edges komutunu verin.

2. Üzerine izdüşüm yapılacak katı modeli tıklayıp seçin.
3. İzi düşürülecek çemberi tıklayıp seçin.
4. İşlem sonunda izdüşüm bileşeninin silinip silinmemesi sorgusunu Yes ile ya-
nıtlayın. Enter ile onaylayın.
176
Katı model üzerinde bir çemberin izdüşümü yardımıyla kesik oluşturmak ve kesiği yükseltmek
Dikdörtgen prizmanın üst yüzünde dairesel bir yüz belirir. Artık bu dairesel yüzü
Presspull veya Extrude ile yükseltebilir veya alçaltabilirsiniz.
Diğer örneğimizde sadece tek bir çizgiyi Imprint Edges ile izdüşüm bileşeni olarak
kullanalım. Bunun için bir dikdörtgen prizmanın üst yüzüne tam ortasından geçen
bir çizgi (Line) çizin:
1. Imprint Edges komutunu verin.

2. Üzerine izdüşüm yapılacak katı modeli tıklayıp seçin.
3. İzi düşürülecek çizgiyi tıklayıp seçin.
4. İşlem sonunda izdüşüm bileşeninin silinip silinmemesi sorgusunu Yes ile ya-
nıtlayın. Enter ile onaylayın.
Katı model üzerinde bir çizginin izdüşümü yardımıyla kesik oluşturmak
177
Dikdörtgen prizmanın üst yüzünün, tam ortasından ikiye bölündüğünü görecek-

siniz. Artık dilerseniz Presspull ile bir yüzünü yükseltebilirsiniz. Ancak bu örnek-
te daha ilginç olanı, üst yüzün ortasında beliren kenarı, klavyeden Ctrl tuşunu bası-
lı tutarak seçip, daha sonra 3D Move komutuyla veya Gizmo yardımıyla grip düzen-
lemeyle Z ekseninde yükseltip bir çatı elde edebilirsiniz.
DİKKAT: İzdüşüm için birden fazla bağımsız nesne kullanacaksanız, tümünü tek
tek seçip, her seferinde silinmesini isteyip istemediğinizi belirtmeniz gerekir.
İzdüşüm kesiğini oluşturan çizginin Gizmo yardımıyla Z ekseninde taşınması
Clean
Clean sayesinde, bir katı modelin herhangi bir yüzeyinde yer alan bitişik parçalı
yüzler birleştirilir. Daha çok Imprint Edges aracı ile damgalanarak oluşturulmuş
yüzleri birleştirmek amacıyla kullanılır. Kolayca tahmin edileceği üzere, aynı düz-
lemde ve bitişik olmayan yüzler temizliğe tâbi tutulamazlar.
solidedit body clean

Modify Solid Editing Clean
Solid Editing – Clean
3D Modeling – Home – Solid Editing – Clean
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Clean
Az önceki örnekte kullandığımız nesnenin yüzlerini temizleyelim. Clean aracını

seçtikten sonra Select a 3D solid mesajını yanıtlamak amacıyla dikdörtgen prizma-
nın üzerindeki eğri kenarlı yüzü tıklamak yeterlidir. Tek hamlede yüz bütünlüğünün
sağlandığını göreceksiniz:
1. Clean komutunu verin.

178
2. Aynı yüzey üzerinde yer alan yüzlerin kesişme noktasını tıklayın.

Temizlenmiş izdüşüm kesiği
PÜF NOKTASI: Eğer Imprint izlerini yok etmede Clean komutu işe yaramıyor-
sa (ki bu çok muhtemeldir), klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutup izi tıklayıp seçin ve
klavyeden Delete basarak silin.
Separate
Separate aracı, daha önceden çeşitli Boolean işlemler sonucu ekranda birbirinden
ayrı duran, ancak aslında aynı katı modelin parçaları olan nesneleri kesin olarak bir-
birinden ayırmaya yarar.
solidedit body separate solids

Modify Editing Separate
Solid Editing – Separate
3D Modeling – Home – Solid Editing – Separate
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Separate
Az sonra gerçekleştireceğimiz örnekteki iki nesne, Subtract aracı kullanılarak, bir

silindirin içinden dikdörtgen prizma çıkartılması sonucu oluşturulmuştur. Nesne-
lerden herhangi birini seçmeye kalktığınızda, her ikisi de seçili hale gelecektir. Sepa-
rate komutunu uygularken yalnızca Select a 3D solid mesajını, nesneyi tıklayıp se-
çerek yanıtlamak yeterlidir; derhal ayrılırlar.
1. Separate komutunu verin.

2. Birbirinden kesin olarak ayırmak istediğiniz dağınık katı nesne bütününün
veya grubunun içinden herhangi birini tıklayın.
179
Bir katı nesneyi oluşturan birleşik parçaların Separate ile ayrılması
NOT: Katı nesneleri ayırmak kavramı, Boolean işlemler kullanarak yekpare hale ge-
tirilmiş katı modellerin de ayrılabileceği anlamına gelmez. Bu katı modeller Solid
History seçim modunda, birbirlerinden uzaklaştırılarak yekparelikten kurtarılabilir
ve böylece Seperate uygulanabilir hale gelirler.
Shell
Shell aracı, katı modelin sonsuz incelikteki yüzlerine kalınlık kazandıran ve onları
kabuk haline getiren bir araçtır. Katı modeli seçip, AutoCAD’in soracağı kalınlığını
çizim birimi cinsinden girmek yeterlidir.
solidedit body shell

Modify Solid Editing Shell
Solid Editing – Shell
3D Modeling – Home – Solid Editing – Shell
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Shell
AutoCAD’de bir katı model nesne ancak bir tek kabuğa sahip olabilir; bu kabuğun
kalınlığı da tüm yüzlerde aynıdır. Ancak şunu unutmamak gerekir ki Shell offset
distance yani kabuk kalınlığı olarak:
• Artı (+) bir değer verirseniz, kabuk nesnenin dış yüzeyinden içe doğru oluşur.
• Eksi (-) bir değer verirseniz, kabuk nesnenin dış yüzeyinden dışarı doğru olu-
şur. Bunun gerçekleşmesi için katı nesnenin en azından bir yüzüne Shell uygu-
lanmıyor olmalıdır (çok önemli).
180
DİKKAT: Kabuk uygulandıktan sonra uzayda yeni bir nesne oluşur ve artık ortada
eski nesne diye bir şey kalmaz.
Nesne yüzeylerine eşit kalınlıkta kabuk uygulandıktan sonra, bu kabuğun dilediği-

niz yüzleri çeşitli AutoCAD katı model düzenleme araçları kullanılarak farklı ka-
lınlıklara sahip hale getirilebilir (örneğin Offset Faces, Move, Move Faces, Extrude,
Extrude Faces, Presspull, vb)
Önce bir telefon ahizesine komple bir kabuk uygulayalım. Kabuk kalınlığı örneği-
mizde 5 birim olacaktır. Aşağıdaki şekilde, kabuk kaplamasının daha net anlaşılabil-
mesi için telefon ahizesi iki farklı yönden kesilmiş olarak görüntülenmiştir.
1. Shell komutunu verin.

2. Kabuk uygulanacak nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kabuk kalınlığını çizim birimi cinsinden girin (örn. 5).
Tüm yüzlerine kabuk eklenmiş katı model
Kabuk uygulaması sırasında, nesnenin bazı yüzlerini uygulama dışı bırakabilirsiniz,

bunun için nesneyi seçer seçmez hemen dışarıda bırakacağınız yüzleri tıklamanız
gerekir, Remove seçeneğini kullanarak bu yüzleri seçip seçim dışında bırakabilirsi-
niz. Bu süreçte kabuk uygulanacak ama seçim dışında kalmış yüzleri ise Add para-
metresi ile yeniden sürece dâhil edebilirsiniz.
İkinci uygulamamızı bir kesik koniden saksı elde ederek yapalım. Kesik koninin üst
kapağını kabuk uygulamasının dışında bırakacağız, sadece yan ve alt yüzlerde ka-
lınlık olacak:
181
1. Shell komutunu verin.

2. Kabuk uygulanacak nesneyi seçin (örn. kesik koni).
3. Kabuk uygulamak istemediğiniz yüzleri tıklayarak seçimden eksiltin (koni-
nin üst kapağını); yanlışlıkla yan yüzey de devre dışı kaldıysa onu Add ile ek-
leyin. Enter ile onaylayın.
4. Kabuk kalınlığını çizim birimi cinsinden girin (örn. 10).
Bir yüzü hariç kabuk uygulanmış nesne
Check
Check aracı, 3 boyutlu katı nesneleri, geçerli ACIS katı nesneleri olarak “tescil” eder.
Bütün yapmanız gereken Select a 3D solid mesajını, denetimden geçireceğiniz nes-
neyi tıklayarak yanıtlamaktır. AutoCAD size komut satırından “This object is a va-
lid ShapeManager solid” diye yanıt verirse, konu kapanmış demektir. Aksi halde,
söz konusu nesne üzerinde Solid Editing düzenleme işlemleri gerçekleştirilemez.
solidedit body check

Modify Solid Editing Check
Solid Editing – Check
3D Modeling – Home – Solid Editing – Check
Geçerli ShapeManager katı nesnesi

182
Extract Edges
Çeşitli çizim nesnelerin kenar hatlarını tek harekette çizgi, yay ve çember nesnele-
rine dönüştürür. Karmaşık nesnelerin kenarlarını veya sınırlarını çizgisel nesneler
olarak elde etmek için idealdir. Elde edilen bu çizgisel nesneler çizgi, yay, spline eğri
hatta 3D Polyline olabilir. Şu nesnelerin kenar hatları çıkartılabilir:
• Üç boyutlu katılar (Solid)
• Solid history nesneleri
• Mesh nesneleri
• Region nesneleri
• Yüzey nesneleri
• Alt nesneler (subobject)
Ctrl tuşunu basılı tutarak, özelikle üç boyutlu nesnelerin bazı kısımlarını seçip, çiz-
gisel nesneye dönüştürmek mümkündür.
xedges
Modify 3D Operations Extract Edges
3D Modeling - Home – Solid Editing - Extract Edges
1. Extract Edges komutunu verin.

2. Kenar hatları çıkartılacak uygun nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Dilerseniz türetilmiş kenar çizgilerini Move ile başka bir konuma taşıyın.
Nesne sınırlarının çizgisel olarak elde edilmesi

183
Offset Edge
Offset Edge komutu yardımıyla bir katı veya yüzey modelin düzlemsel yüzlerinin
kenarlarının paralel kopyasını çıkartabilirsiniz. Ortaya çıkacak yeni nesne bir Poly-
line veya Spline olacaktır. Daha sonra bu nesneyi Extrude veya Prespull komutla-
rıyla yeni bir üç boyutlu nesneye dönüştürebilirsiniz.
offsetedge
3D Modeling – Solid – Solid Editing – Offset Edge
1. Offset Edge komutunu verin.

2. Nesne yüzünü tıklayıp seçin.
3. Kenarın paralel kopyası imlecin ucunda belirecektir. Dilediğiniz yöne sürük-
lerken, klavyeden öteleme aralığını yazıp Enter ile onaylayın.
4. Başka bir kenara Offset Edge uygulamayacaksanız Enter ile işlemi sonlandı-
rın.
Katı nesne yüzünün kenarlarının Offset Edge ile ötelenmesi uygulaması
Offset Edge uygularken, klasik iki boyutlu Offset komutu gibi çalışmak isterseniz,
yüz seçtikten sonra sağ tuş mönüsünden Distance seçeneğini tercih edebilirsiniz. Bu
durumda öteleme aralığı (Offset Distance) ve öteleme yönü (Side to Offset) sorula-
caktır. Yanıtlaması zor sorular sayılmaz...
Yine sağ tuş mönüsünde yer alan Corner maddesiyse, özellikle doğrusal kenarlı pa-
ralel kopyaların nasıl oluşacağı konusunda iki seçenek sunar:
• Sharp: Paralel kopyanın kenarları, aynı özgün nesne gibi düz doğrusal çizgiler-
den oluşur; köşeler sivridir.
• Rounded: Paralel kopyanın köşelerinde, öteleme aralığını yarıçap kabul ederek
yuvarlama (Fillet) uygulanır. Bunun etkisini ancak yüzün sınırlarının dışında
öteleme yaptığınızda görebilirsiniz.
184
Katı nesne yüzünün kenarlarına Offset Edge ile öteleme uygulanırken köşelerin
Rounded seçeneğiyle yuvarlatılması
3D Move: Üç Boyutta Taşı

İki veya üç boyutlu nesneleri üç boyutlu uzayda taşımak için standart Move komu-
tu kullanılabildiği gibi, 3D Move komutu da hızlı bir çözümdür. Bir nesne taşınmak
için seçildiğinde, başlangıç noktası olarak belirtilen noktaya AutoCAD’in üç renkli
koordinat göstergesi (gizmo) yerleşir. Artık hangi eksende hareket etmek istiyorsa-
nız, imleci o eksenin üzerine götürmeniz yeterlidir. Üzerine gidilen eksen sarı ren-
ge bürünür ve o anda o eksene kenetlenmek üzere olduğunuzu belirtir. Bazı durum-
larda istediğiniz eksene kenetlenmek mümkün olamayabilir, o zaman gösterge üze-
rinde size gereken ekseni tıklamak gerekir. Böylelikle Z ekseni boyunca sonsuz bir
mavi çizgi belirir; bu çizgi kenetlenmenin başarıyla gerçekleştiği anlamına gelir. Ge-
risi, taşıma uzaklığını belirtmekten ibarettir. Şimdi bir nesneyi üç boyutlu uzayda Z
ekseninde taşıyalım:
3dmove
Modify 3D Operations 3D Move
Modeling – 3D Move
3D Modeling – Modify – 3D Move
1. 3D Move komutunu verin.

2. Taşınacak nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Taşıma için tutma noktası istenecektir (üç renkli koordinat göstergesine dik-
kat).
4. Şimdi taşıma yönü yani eksenini seçmek gerek; imleci göstergenin eksenleri
üzerinde hareket ettirin ve renk değişimlerine dikkat edin.
185
3D Move uygulaması
5. Taşıma ekseninizin (örn. Z) rengi sarıya dönüştüğünde o ekseni tıklayın ve Z

eksenine paralel beliren mavi çizgiyi görün (kenetlenme tamamlandı).
6. Seçili eksendeki taşıma uzaklığını çizim birimi cinsinden girin. Enter ile
onaylayın.
Eksenlere kenetlenememe durumunda kısayol mönüsünden Set Constraint mad-

desinin altından açılan X, Y veya Z eksenlerinden birine geçici olarak kilitlenebilir-
siniz.
DİKKAT: 3D Move komutu X, Y ve Z eksenlerine paralel olarak çalışıldığında işlev-

seldir, bu nedenle Ortho Mode (ORTHO) modunda olmaya gayret edin. Bu durum,
Polar Tracking’de de geçerlidir.
NOT: Nesne seçildiği anda Gizmo aracı nesne üzerinde görüntülenmiyorsa; Selec-
tion panelinden Gizmo maddesine ulaşın. No Gizmo seçeneğinin işaretli kalma-
sı durumunda Gizmo aracı nesneler üzerinde görüntülenmez. Liste içinde bulunan
Move, Rotate ve Scale seçeneklerinden birini işaretleyerek Gizmo aracını yeniden
görüntüleyebilirsiniz. Aynı zamanda bu üç komut içinde geçiş yaparak da düzenle-
meleri sürdürebilirsiniz. Bir kaç başlık ileride Gizmo aracına ayrıntılı olarak deği-
nilecektir.
3D Rotate: Üç Boyutta Döndür

İki ve üç boyutlu nesneleri üç boyutlu uzayda döndürebilmek için standart Rota-
te ve “gizli” Rotate 3D komutları yanında 3D Rotate komutu son derece kullanış-
lı bir seçenek sunar. Burada yapılması gereken, seçilip döndürme noktası tanımlan-
mış olan bir nesne için döndürme eksenini belirlemektir. AutoCAD’in renkli koor-
dinat göstergesi, küresel bir görünüm alarak döndürme noktasında belirir. Üzerine
186
gidilen eksen kendi renginde sonsuz bir çizgiye dönüşür. Yapılması gereken, dön-
dürme eksenini tıklayıp seçmektir. Seçim sonrası döndürme başlangıcı ve döndür-
me açısının girilmesi ile işlem sonuçlanır. Şimdi bir nesneyi Y ekseni etrafında 45
derece döndürelim:
3drotate
Modify 3D Operations 3D Move
Modeling – 3D Rotate
3D Modeling – Modify – 3D Rotate
1. 3D Rotate komutunu verin.

2. Döndürülecek nesneyi seçin ve Enter ile seçimi onaylayın.
3. Döndürme noktasını işaretleyin.
3D Rotate uygulaması
4. Küresel koordinat göstergesi üzerinde döndürme eksenini seçin; üzerine git-

tiğiniz eksen sarıya dönüşecektir.
5. Ekseni tıklayın (örn. Y) ve Y eksenine paralel beliren yeşil çizgiyi görün (ek-
sene kenetlenildi).
6. Döndürmeye başlamak için bir nokta tıklayın (başlangıç noktası olacaktır).
7. Döndürme açısını derece cinsinden girin. Enter ile onaylayın.
Eksenlere kenetlenememe durumunda kısayol mönüsünden Set Constraint mad-

desinin altından açılan X, Y veya Z eksenlerinden birine geçici olarak kilitlenebilir-
siniz.
DİKKAT: 3D Rotate komutu mecburi olmamakla birlikte X, Y ve Z eksenlerine pa-

ralel olarak çalışıldığında işlevseldir, bu nedenle Ortho Mode (ORTHO - F8) mo-
dunda olmaya gayret edin.
187
Align: Hizala
Align aracı, karşılıklı noktalarını birbirleriyle eşleştirerek, iki nesneyi birbirine hi-
zalar. Kullanıcıyı yerine göre 2, 3 veya daha fazla Move ve Rotate gibi geometrik dü-
zenleme işleminden ve dolayısıyla seçme, işaretleme, kenetlenme gibi uğraşlardan
kurtarır. Ayrıca Align komutu hem iki boyutta hem de üç boyutta UCS’ten bağım-
sız olarak çalışabilir.
align
al
Modify 3D Operations Align
3D Modeling – Modify – Align
Önce her zaman olduğu gibi hizalamak istediğiniz nesneyi seçmeniz gerekir. Bu aşa-
madan sonra AutoCAD size numaralı olarak kaynak noktalar (Source Point) ve yine
numaralı olarak varış noktalarını (Destination Point) soracaktır. Birbirine hizala-
mak istediğiniz noktaları sırasıyla karşılıklı kaynak/hedef çiftleri olarak verebilirsi-
niz. Üç çifte kadar hakkınız var ki bu da fazlasıyla yeterlidir. Hizalama noktaları bi-
tince ki bunlar en çok üç çiftten oluşur demiştik, işlemi onaylama yoluyla tamam-
layabilirsiniz. Hizalama sırasında verilen kaynak ve hedef noktaları arasında Auto-
CAD bir optimizasyon yapar ve hizalanacak nesneyi bu üç nokta çiftini kullanarak
olası en uygun konuma taşır. İki boyutlu nesneler birbirine hizalanırken, boyutları
da hedef noktaları arasında kalmak üzere kendiliğinden değiştirilebilir.
Üçgen prizmanın farklı nokta çiftleri kullanarak dikdörtgen prizmaya hizalanması
188
Align komutu rahatlıkla iki boyutlu nesnelerle de kullanılabilir. İki boyutlu nesne-
leri birbirine hizalarken üçüncü nokta çiftini vermek zorunlu değildir. Üç boyut-
lu nesnelerde de aslında bu zorunluluk yoktur, ama iki nesnenin her üç eksenini de
yeni eksenlere oturtmayı düşünüyorsanız, mutlaka üçüncü kaynak ve hedef nokta-
larını vermeniz gerekir. Önce iki boyutta bir uygulama yapalım; iki dikdörtgeni aşa-
ğıdaki şekilde görüldüğü gibi kenarlarından ortalayarak yapıştıralım:
İki nesnenin iki nokta çifti sayesinde ortalanarak hizalanması
1. Align komutunu verin.

2. Hizalanacak nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Hizalanacak nesnenin ilk kaynak noktasını belirtin.
4. Bu ilk noktanın varmasını istediğiniz ilk hedef noktasını belirtin.
5. Hizalanacak nesnenin ikinci kaynak noktasını belirtin.
6. Bu ikinci noktanın varmasını istediğiniz ikinci hedef noktasını belirtin.
7. Üçüncü kaynak noktasına şimdilik gerek yok, Enter ile geçin.
8. Hizalanan nesnenin, vardığı hizalama noktaları arasında ölçeklenmesini is-
temiyorsanız No ile yanıtlayın.
Şimdi de bir başka örnek yaparak, iki boyutlu nesnelerin hizalanırken nasıl boyut
değiştirdiklerini görelim. Yine aynı iki dikdörtgen ile çalışacağız:
189
Hizalama sırasında ölçekleme uygulaması

7. Üçüncü kaynak noktasına şimdilik gerek yok, Enter ile geçin.
8. Hizalanan nesnenin, vardığı hizalama noktaları arasında ölçeklenmesini is-
tiyorsanız Yes ile yanıtlayın.
Align aracı yardımıyla nesnelere kolaylıkla takla attırmak bile olanaklıdır. Ne yazık-
tır ki Align, uzayda gezme alanında AutoCAD’in en az bilinen ve kullanılan düzen-
leme araçlarından biridir. Üç boyutta bir örnek yapalım şimdi. Ekranda farklı yönle-
re bakan üç adet nesne var ve bunları birbirine hizalayacağız:

7. Hizalanacak nesnenin üçüncü kaynak noktasını belirtin.
8. Bu üçüncü noktanın varmasını istediğiniz üçüncü hedef noktasını belirtin.
190
Üç boyutlu nesnelerin farklı nokta çiftleri kullanarak hizalanma olanakları
Align komutu iki boyutlu ve üç boyutlu nesneler arasında da uygulanabilir. İki bo-
yutlu bir nesne, üç boyutlu bir nesnenin dikey kenarına dahi hizalanabilir.
İki boyutlu bir nesnenin üç boyutlu bir nesneye hizalanması
3D Align: Üç Boyutta Hizala

AutoCAD bünyesindeki diğer hizalama komutu 3D Align aracını daha kullanış-
lı bulabilirsiniz. Bu komutta da hizalama mantığı aynıdır, sadece karşılıklı hizalana-
cak noktaların oluşturulması süreci farklıdır. Align komutunun aksine 3D Align,
bu nokta çiftlerini karşılıklı olarak teker teker değil, üçlü gruplar halinde oluşturur.
Yani önce hizaya girecek nesne üzerinde üç adet hizalama noktası belirlenir ki bun-
lar aslında ilk hizalama düzlemini oluşturur, daha sonra hizalanacak nesne üzerin-
de üç nokta belirlenir ki bunlar da ikinci hizalama düzlemini tanımlar. 3D Align ko-
mutunun mantığı bu iki hizalama düzlemini birbirine çakıştırmaktır. Bu arada hiza-
ya girecek nesnenin kopyası da alınabilir. Basit bir örnekle konuya açıklık getirelim.
191
3dalign
Modify 3D Operations 3D Align
3D Modeling – Modify – 3D Align
1. 3D Align komutunu verin.

2. Hizalamak istediğiniz nesneyi seçin (A). Enter ile onaylayın.
3. Hizalamak istediğiniz nesne üzerinde hizalama düzlemini tanımlayan orijin
noktasını belirtin (A1).
4. Nesne üzerinde hizalama düzleminin X eksenini tanımlayan bir nokta belir-
tin (A2).
5. Nesne üzerinde hizalama düzleminin Y eksenini tanımlayan bir nokta belir-
tin (A3).
6. Hizalanacak nesne üzerinde hizalama düzleminin orijin noktasını belirtin
(B1).
7. Hizalama düzleminin X eksenini tanımlayan bir nokta belirtin (B2).
8. Hizalama düzleminin Y eksenini tanımlayan bir nokta belirtin (B3).
Karşılıklı nokta çiftlerinin nesneler üzerinde belirlenmesi
3D Align komutunu kullanırken, hizaya girecek nesneyi seçip onayladıktan sonra

kopyalama moduna da geçebilirsiniz. Bu durumda esas nesne yerinde kalırken, nes-
nenin kopyası diğer nesneye hizalanır:
1. 3D Align komutunu verin.

2. Hizalamak istediğiniz nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kısayol mönüsünden Copy seçeneğini işaretleyin.
4. Hizalamak istediğiniz nesne üzerinde hizalama düzlemini tanımlayan orijin
noktasını belirtin.
192
5. Nesne üzerinde hizalama düzleminin X eksenini tanımlayan bir nokta belir-

tin.
6. Nesne üzerinde hizalama düzleminin Y eksenini tanımlayan bir nokta belir-
tin.
7. Hizalanacak nokta üzerinde hizalama düzleminin orijin noktasını belirtin.
8. Hizalama düzleminin X eksenini tanımlayan bir nokta belirtin.
9. Hizalama düzleminin Y eksenini tanımlayan bir nokta belirtin.
Hizalama sırasında hizalanan nesnenin kopyalanması
3D Mirror: Üç Boyutta Simetrik Kopyala

3D Mirror aracının kullanımı, klasik iki boyutlu Mirror ile aynı gibi görünse de, üç
boyutlu uzayda farklı simetrik kopyalarının alınabilmesine olanak tanır.
mirror3d
Modify 3D Operations 3D Mirror
Her zamanki gibi önce simetrik kopyasını çıkartacağınız nesneyi seçtikten sonra
bir dizi seçenek karşınıza çıkacaktır (bunların ilk ikisi dışındakileri hızlı geçiyoruz):
• 3 Points: Üç boyutlu nesne üzerinde veya boşlukta üç nokta işaretleyerek ta-
nımlanan bir sanal düzlemi simetri düzlemi olarak kabul eder. Kullanımı en ko-
lay olan seçenek olarak kabul edilebilir:
193
Üç nokta ile simetri ekseninin belirlenmesi
1. 3D Mirror komutunu verin.

2. Üç boyutta simetrik kopyalanacak nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Simetri düzlemini tanımlayan ilk noktayı belirtin.
4. Simetri düzlemini tanımlayan ikinci noktayı belirtin.
5. Simetri düzlemini tanımlayan üçüncü noktayı belirtin.
6. Simetrik kopyanın orijinal halinin çizimde kalmasını isteyip istemediğiniz
sorgulanacaktır; kalması için No, silinmesi için Yes seçeneklerinden birini
tercih edin.
• Object: İki boyutlu ve düzlem oluşturan bir nesneyi simetri düzlemi olarak ka-
bul ederek simetrik kopyalama yapılmasını sağlar:
1. 3D Mirror komutunu verin.
2. Üçüncü boyutta simetrik kopyalanacak nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Bir çizim nesnesini simetri düzlemi olarak kabul etmek için kısayol mönü-
sünden Object seçeneğini işaretleyin.
4. Simetri düzlemini oluşturacak bir çember, yay veya iki boyutlu bileşik çizgi
parçasını tıklayıp seçin.
5. Simetrik kopyanın orijinal halinin çizimde kalmasını isteyip istemediğiniz
sorgulanacaktır; kalması için No, silinmesi için Yes seçeneğini kullanın.
194
Bir nesnenin (çember) simetri ekseni olarak kullanılması
DİKKAT: Simetri düzlemi olarak kullanılabilen nesneler ancak çember, yay veya iki
boyutlu bileşik çizgi parçası olabilir.
• Last: Seçilen nesneleri son belirlenen ayna düzlemine göre simetrik olarak kop-
yalar.
• Z Axis: Simetrik kopyalama düzlemini boşlukta, sanal düzlem üzerinde bir
nokta ve ona dik ikinci bir nokta ile tanımlar.
• View: Boşlukta vereceğimiz bir noktayı referans alarak simetrik kopyalama
düzlemini bakış düzlemimize (ekrana) hizalar.
• XY/YZ/ZX: Boşlukta vereceğimiz bir noktayı referans alarak simetrik kopyala-
ma düzlemini standart XY, YZ veya ZX düzlemlerinden birine hizalar.
Üçüncü Boyutta Grip Editing

AutoCAD’de çalışırken, katı, ağ ve yüzey modellerde de Grip Editing uygulanabi-
lir. Bu nesneleri de tıkladığınızda “kritik” noktalarında Grip’ler belirir. Bu noktala-
rı sürükleyerek, nesnelerin boyutlarını değiştirebilir ve diğer düzenleme işlemlerini
rahatlıkla uygulayabilirsiniz. Üç boyutlu katı modellerde kare kutucuklara ek olarak
üçgen kutucuklar / oklar da belirir:
• Köşelerdeki mavi kareler iki yönde serbest olarak sürüklemeye olanak tanır
(Stretch).
• Tabanda yer alan mavi kare, nesnenin taşınmasını sağlar (Move).
• Kenar ortalarındaki mavi üçgenler, kenarları tek yönde paralel sürüklemeye
olanak tanır. Üçgen mavi kutucukların bakış yönleri, boyutsal düzenleme olası-
lıklarını hemen hatırlatacaktır.
195
• Taban ve taban yüzlerinin ortasında yer alan üçgen mavi kutucuklar, nesnenin
yüksekliğinin değiştirilebilmesini sağlar.
İki tutamak noktasının Shift tuşu ile aynı anda seçilmesi nesne yapısına göre farklı
etki yapar; birbirine karıştırılmamalıdır:
• Katı nesnelerde Move
• Yüzey ve örgü nesnelerde Stretch
Üçüncü boyutta Solid nesnenin tutamak noktalarının görevleri
DİKKAT: Orijinal yapısı Boolean işlemlerle değiştirilmiş katı modellerde, artık

standart grip noktaları belirmeyecektir.
Mesh yani yüzey modellerde, tek bir Grip kutucuğu olur ve nesnenin tam merkezin-
de yer alır. Bu tutamak kutucuğu, nesneye sadece Move uygulanmasına olanak tanır.
Mesh modellemeye ilerleyen bölümlerde değineceğiz.
196
Mesh nesnesini merkez tutamak noktasından sürüklemek (Move)
AutoCAD, özellikle üç boyutlu Solid nesneleri düzenlerken iki olanak daha sunar:
Kenar ve yüz seçme. Bunlar, sadece bir tek kenarı veya bir tek yüzü seçebilmenize
imkân tanır. Nesneyi seçmeden önce klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutup imleci nes-
ne üzerinde gezdirdiğinizde şunu fark edeceksiniz:
• Ctrl tuşunu basılı tutarak nesnenin kenarlarından birinin üzerine geldiğinizde
sadece o kenar seçilmek üzere etkinleşir. Tıklandığında kenar ortasında, ince
bir kırmızı dikdörtgen belirir. Bu noktadan tutarak seçili kenarı sürükleyebi-
lirsiniz.
Kenar tutamak noktasından sürüklemek (3 boyutlu Stretch)
• Ctrl tuşunu basılı tutarak nesnenin yüzlerinden birinin üzerine geldiğinizde

sadece o yüz seçilmek üzere etkinleşir. Tıklandığında yüzün ortasında yuvar-
lak bir kırmızı Grip belirir. Bu noktadan tutarak seçili yüzü sürükleyebilirsiniz.
197
Yüzeyin orta tutamak noktasından sürüklemek
Tıkladığınız anda etkinleşen nesne bileşeni seçilecek ve kendisine yetecek kadar tu-
tamak noktasına sahip olacaktır. Genelde tam ortasında tek grip noktası yer alır. Ar-
tık bu grip noktalarından sürüklemek yoluyla nesnenin geometrisi üzerinde deği-
şiklikler yapabilirsiniz.
Gizmo Kullanımı
Üçüncü boyutta çalışırken en büyük yardımcılarınızdan biri de Gizmo olacaktır.
Gizmo her tür AutoCAD nesnesine (object) ve alt nesnesine (subobject) uygulana-
bilir.
3D Modeling çalışma ortamında Gizmo seçenekleri
Gizmo, 2D Wireframe dışındaki bütün ortamlarda etkindir ve perspektif bakışlar-

da olmanızı mecbur tutmaz. Nesneler de üç boyutlu olmak zorunda değildir, Giz-
198
mo iki boyutlu nesnelerde de etkinleşir ve kolaylıkla kullanılabilir. Bu başlıkta üç bo-

yutlu nesneleri tercih etmemin nedeni, hareket olanaklarının daha iyi görünmesidir.
Gizmo aslında X, Y ve Z eksenlerini üç farklı şekilde görüntüleyen üç farklı görünü-

me sahip bir geçici imleçtir:
• Move Gizmo: Taşıma işlevi görür.
• Rotate Gizmo: Döndürme işlevi görür.
• Scale Gizmo: Belirli bir katsayıyı dikkate alarak ölçü değiştirme işlevini görür.
• No Gizmo: Gizmo (serbest işlevli alet) aracını gizleyerek nesneyi sadece GRIP
noktalarından hareket ettirir.
Gizmo’nun üç farklı işlevi
Görüldüğü gibi AutoCAD’in en sık kullanılan komutlarından Move ve Rotate ko-

mutları Gizmo olarak sürekli elinizin altında olacaktır. Gizmo’lar arasında geçiş yap-
mak için kısayol mönüsünden yararlanabilirsiniz. Bu sayede aynı tutma noktasın-
dan yararlanarak üç işlevi sırasıyla uygulamak mümkündür. Tabii her seferinde tut-
ma noktasının yerini değiştirebilirsiniz. Kısayol mönüsünden Relocate Gizmo ko-
mutu, Gizmo’ya yeni bir yer (base point) belirlemenizi kolaylaştıracaktır.
199
Gizmonun merkezini değiştirmek
PÜF NOKTASI: Gizmo ile yapılacak işlem seçeneklerini şerit mönü üzerinde bul-
mak için çalışma ortamınızı, 3D Basics veya 3D Modeling oturumlarından birine
çevirmelisiniz.
Alt Nesne Seçim Filtresi

Karmaşık biçimdeki bir üç boyutlu nesneyi düzenlerken nesneyi seçmekten ziya-
de, seçim yapılması istenilen grubun filtrelenmesi seçim için önemli olacaktır. Se-
çimi süzmek ve dilediğiniz öğeye öncelik tanımak işlemleri hızlandıracaktır. Bunu
Ribbon’daki Subobject bölgesinden belirleyebilirsiniz:
• No Filter: Herhangi bir öğeyi süzmez. Seçim sizin denetiminizdedir. Ctrl tuşu-
nu basılı tutarak nesne seçimi için fareyi nesne üzerinde gezdirdiğinizde köşe
(Vertex), kenar (Edge) ve yüz (Face) seçimleri birlikte çalışır.
• Vertex: Seçeneği aktif bırakmanız durumunda sadece gözeneklerin köşe nok-
talarını seçer.
• Edge: Seçeneği aktif bırakmanız durumunda sadece gözeneklerin kenar hatla-
rını seçer.
• Face: Seçeneği aktif bırakmanız durumunda sadece gözenekleri seçer.
• Solid History: Kaydedilmiş katı model geçmişi varsa, ona öncelik tanır.
• Drawing View Component: Model dökümantasyonu için oluşturulmuş görü-
nümlerin (kesit, detay) üzerine fareyi yürüttüğünüzde ilgili GRIP noktalarını
vurgulu olarak gösterir.
200
Gizmo filtrelerine, kısayol mönüsündeki Subobject Selection Filter maddesinden

de ulaşabilirsiniz.
Gizmo’nun yer aldığı nokta, tutma veya taşıma noktası olarak tanımlanabilir (Base
Point). Gizmo’nun yeri, merkez noktasından sürükleme yoluyla değiştirilebilir.
Gizmo’nun sahip olduğu eksenlerden biri üzerine gidildiğinde o eksen etkinleşir ve
sarı renk alarak, doğrultusunu görünür hale getirir. Bu doğrultuyu tıkladığınızda,
yapacağınız işlem o eksen dikkate alınarak gerçekleştirilir.
Bazı durumlarda, özellikle Rotate Gizmo’da eksen seçiminde zorlukla karşılaşabi-

lirsiniz. Gizmo’yu belirli bir eksene geçici olarak kilitlemek için, kısayol mönüsün-
den Set Constraint maddesini açıp, içinden X, Y veya Z eksenlerinden birini seçe-
bilirsiniz. Son seçilen sınırlama seçili kalacağı için, sonradan değiştirmeyi unutma-
manızı öneririz.
201
Alt nesne seçme filtresinin kullanımı
Gerek Move, gerek Rotate, gerekse Scale komutlarını Gizmo ile kullanmanın, stan-
dart düzenleme komutlarından hemen hiç bir farkı yoktur. Gizmo, tutma noktasını
ve hareket yönünü belirler. Sürükleme uzaklığı, döndürme açısı ve ölçekleme katsa-
yısı gibi parametrelerin kullanımı, standart komut kullanımı ile farklılık göstermez.
Gizmo kullanmaya alıştığınızda, çok daha az komut verdiğinizi fark edeceksiniz.
Gizmo ile Taşıma

Önce Move Gizmo ile üçüncü boyutta bir örnek yapalım. Aynı işlemi ikinci boyutta
da kullanabilirsiniz elbette. Örneğimizdeki nesneyi sağ köşesinden yakalayıp önce X
ekseninde, sonra da Z ekseninde hareket ettireceğiz.
Gizmo ile taşıma (Move)

202
1. 2D Wireframe dışında bir Visual Style kullandığınızdan emin olun. Gereki-

yorsa değiştirin.
2. Nesneyi tıklayıp seçin. Nesnenin grip noktaları ve tam merkezinde Move
Gizmo belirecektir.
3. Gizmo’yu merkezinden yakalayarak nesnenin sağ alt köşesine sürükleyin.
4. İmleci kırmızı veya yeşil eksenlerden birinin üzerine getirin (bu örnekte kır-
mızı eksen). Henüz tıklamayın. Üzerine geldiğiniz eksen sarı renk alacaktır
ve doğrultusu kendisini gösterecektir.
5. Dilediğiniz ekseni bulunca üzerini tıklayın.
6. İmleci hareket ettirdiğinizde nesnenin seçilen doğrultuda hareket ettiğini
fark edeceksiniz. Move yani taşıma işlemi başlamıştır.
7. İmleci sürüklediğiniz yönde taşıma uzaklığını klavyeden girip Enter ile
onaylayın.
Taşıma işleminde uzaklık girmek zorunda değilsiniz. Gizmo’nun merkezi, geçici ola-
rak nesnenin tutma noktası olduğu için, bu noktadan bir başka nesnenin herhangi
bir kenetlenme noktasına da erişebilirsiniz.
Aynı işlemi diğer eksenlerde de yapabilirsiniz. Örneğimizde arada başka işlem yap-
tığınızı farz ediyoruz, yoksa Gizmo’dan çıkmadan da ikinci işlemi gerçekleştirebilir-
siniz.
1. Nesneyi tıklayıp seçin. Nesnenin Grip noktaları ve merkezinde Move Gizmo

belirecektir.
2. Gizmo’yu merkezinden yakalayarak nesnenin dilediğiniz bir yerine sürükle-
yin veya bırakın yerinde kalsın.
3. İmleci mavi eksenin üzerine getirin. Henüz tıklamayın. Üzerine geldiğinizde
mavi eksen sarı renk alacaktır ve doğrultusu belirecektir.
4. Mavi ekseni yakalayınca üzerini tıklayın.
5. İmleci hareket ettirdiğinizde nesnenin Z ekseni doğrultusunda yukarı veya
aşağı hareket ettiğini fark edeceksiniz. Üçüncü boyutta Move yani taşıma iş-
lemi başlamıştır.
6. İmleci sürüklediğiniz yönde taşıma uzaklığını klavyeden girip Enter ile
onaylayın.
203
Gizmo ile Taşırken Sündürme

Eğer nesneyi seçmeden önce klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutarak nesnenin bir yü-
zünü tıklarsanız, sadece o yüzün seçili hale geldiğini göreceksiniz. Artık yapılacak
işlemlerde o yüz dikkate alınacak ve diğer yüzler kendilerini ona uyduracaklardır.
Örneğimizde nesnenin üst yüzünü taşıyacağız.
Gizmo ile bir yüzü taşırken sündürme ( 3D Move Face)
1. Klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutarken, nesnenin üst yüzünü tıklayın. Seçili
hale gelecek ve tam ortasında Gizmo belirecektir.
2. Gizmo’yu merkezinden yakalayıp dilediğiniz bir noktaya taşıyın (veya taşı-
mayın).
3. Yüzü hareket ettireceğiniz doğrultunun eksenini bulun, rengi sarı olunca tık-
layın.
4. Yüzü seçtiğiniz eksen boyunca sürükleyin. Taşıma komutunun o yüze yöne-
lik sündürme (Stretch) işlevi gördüğünü fark edeceksiniz.
Benzer bir işlemi, Ctrl ile seçerken biraz ağırdan alıp nesnenin sadece bir kenarı-
nı tıklayıp seçerek de yapabilirsiniz. Burada aceleci olmamakta yarar vardır, imce-
ci ağır ağır kenarlar üzerinde gezdirmeye gayret edin. Gerekiyorsa Subobject Edge
Filter kullanın.
204
Gizmo ile bir kenarı taşırken sündürme (Stretch)
1. Klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutarken, nesnenin kenarlarından birini tıkla-

yın. Burada aceleci olmamakta yarar vardır, imceci ağır ağır kenarlar üzerin-
de gezdirmeye gayret edin.
2. Tıkladığınızda seçili hale gelecek ve tam ortasında Gizmo belirecektir.
3. Yüzü hareket ettireceğiniz doğrultunun eksenini bulun, rengi sarı olunca tık-
layın.
4. Yüzü seçtiğiniz eksen boyunca sürükleyin. Taşıma komutunun o kenara yö-
nelik sündürme (Stretch) işlevi gördüğünü fark edeceksiniz.
Gizmo ile Döndürme

Bu örnekte, nesneyi X ekseni (kırmızı eksen) doğrultusunda 45 derece döndüreceğiz.
Gizmo yardımıyla tüm nesneyi bir eksen etrafında döndürme (3D Rotate)
205
1. Nesneyi tıklayıp seçin. Nesnenin Grip noktaları ve tam merkezinde Move

Gizmo belirecektir.
2. İmleci Gizmo kollarından biri üzerinde tutarken kısayol mönüsünü açın.
3. Kısayol mönüsünden Rotate komutunu seçin.
4. Gizmo jiroskop benzeri üç halkalı bir görünüm alacaktır.
5. Gizmonun merkezinden tıklayıp, tutma noktasını dilediğiniz noktaya taşıyın
veya kısayol mönüsünden Relocate Gizmo komutunu verin.
6. Döndüreceğiniz eksenin üzerine imleci götürün ve sarı renk alana kadar
bekleyin.
7. Kırmızı eksen sarardığında tıklayın.
8. Nesne imlecin ucunda ve kırmızı eksenin üzerinde dönüyor olacaktır. Dön-
dürme açısını klavyeden girin ve Enter ile onaylayın.
Rotate Gizmo da sadece nesnenin seçili tek bir yüzüne veya kenarına da uygulana-
bilir.
Gizmo ile döndürmenin sadece bir yüze uygulanması
206
Gizmo ile Ölçekleme

Bu örnekte Scale Gizmo kullanarak bir nesneyi iki kat büyüteceğiz.
Gizmo ile tek yönde ölçekleme uygulaması
1. Nesneyi tıklayıp seçin. Nesnenin Grip noktaları ve tam merkezinde Gizmo

belirecektir.
2. İmleci Gizmo kollarından biri üzerinde tutarken kısayol mönüsünü açın.
3. Kısayol mönüsünden Scale komutunu seçin.
4. Gizmo birbirine bağlı dik kollu bir görünüm alacaktır.
5. Gizmo’nun merkezinden tıklayıp, tutma noktasını dilediğiniz noktaya taşı-
yın. Ölçekleme sırasında o nokta sabit kalacaktır.
6. Ölçekleme eksenlerinin üzerine imleci götürün ve aralarındaki kare sarı
renk alana kadar bekleyin.
7. Dilediğiniz doğrultu sarardığında tıklayın.
8. Nesne imlecin ucunda büyüyüp küçülüyor olacaktır. Ölçek katsayısını klav-
yeden girin ve Enter ile onaylayın.
Scale Gizmo da sadece nesnenin seçili tek bir yüzüne veya kenarına da uygulanabi-
lir. İlginç sonuçlar elde edeceğinizden kuşku yoktur.
207
Bazı katı nesnelerde tutamak noktaları
208
5
Ağ Modelleme
Mesh yani “ağ” modeller, aslında yüzleri ağ benzeri gözenekli alt yüzlerden oluşmuş
yüzeylerdir. Bu alt yüzler üzerinde çeşitli düzenlemeler yapılarak ve yumuşaklıkları
düzenlenerek, çeşitli serbest biçimler elde edilebilir.
Mesh Modelleme
Mesh modeller yüzeyleri daha küçük yüzlere bölünmüş ve içi boş nesnelerdir. Mesh
nesneyi oluşturan ağ türü bölümlenme, model üzerinde çok çeşitli yüzey düzenleme
işlemlerinin yapılabilmesine olanak tanır. Mesh modelleme yaparken çekme mönü
ve araç çubuklarını kullanabileceğiniz gibi, 3D Modeling çalışma ortamına geçerek
şerit mönüden Mesh Modeling sekmesini de kullanabilirsiniz.
3D Modeling şerit mönüsü ortamında Mesh araçları

AutoCAD’in Mesh modellemede öncelikli araçları Mesh Primitives denen hazır ge-
ometrik nesnelerdir. Daha sonra eğri yüzey oluşturma araçları gelir. Ayrıca tüm üç
boyutlu katı modeller ve çeşitli düz veya eğri yüzeyler de Mesh modele dönüştürü-
lebilir.
Mesh çizim araçlarına erişmek için klavyeden Mesh komutunu verdiğinizde hemen
açılan kısayol mönüsünde listelenmiş hazır ağ nesnelerine ve yumuşatma ayarları-
na ulaşabilirsiniz.
AutoCAD Classic ortamında Smooth Mesh araç çubuğu
İlkel ağ (Mesh) nesnelerin çizimi, katı modeller (Solid) ile tamamen aynıdır, bu ne-
denle hepsinin çizimini tekrar ele alarak kâğıt ziyan etmek istemiyoruz. Katı Model-
leme bölümünde ilkel geometrik nesnelerin çizim yöntemlerini ayrıntılı olarak bu-
lacaksınız.
İlkel Mesh Ayarları

İlkel Mesh nesneler ile çalışmaya başlamadan önce bazı önemli ayarları yapmak-
ta yarar vardır. 3D Modeling Ribbon ortamında Mesh sekmesinin en solunda altta
yer alan Primitives düğmesinin sağındaki minik ok simgesini tıkladığınızda, Mesh
Primitive Options diyalog kutusunu açabilirsiniz (MESHPRIMITIVEOPTIONS).
210
AĞ MODELLEME
Burada sağda ilkel Mesh nesneler sıralanmışlardır. Bunların içinden seçilecek olan
nesnenin yüzeylerinin kaç parçaya bölüneceği, hemen aşağıdaki Tesselation Divi-
sions bölgesinden belirlenir. “Tesselation” sözcüğünün gerçek anlamı olan “mozaik
döşeme”yi biz gözeneklerin bölümlenmesi olarak ele alacağız. Buna biraz da bir ağın
gözeneklerinin azalıp artması olarak bakabiliriz.
Her ilkel nesne için farklı bölümlenme ayarları vardır:

• Box: Dikdörtgen prizmada Length (uzunluk), Width (genişlik) ve Height (yük-
seklik).
• Cone: Konide Axis (eksen), Height (yükseklik) ve Base (taban).
• Cylinder: Silindirde Axis (eksen), Height (yükseklik) ve Base (taban).
• Pyramid: Piramitte Length (uzunluk), Height (yükseklik) ve Base (taban).
• Sphere: Kürede Axis (eksen) ve Height (yükseklik).
• Wedge: Üçgen prizmada Length (uzunluk), Width (genişlik), Height (yüksek-
lik), Slope (eğimli kısım) ve Base (taban).
• Torus: Halkada Radius (yarıçap) ve Sweep Path (sürükleme hattı).
211
Mesh Yumuşatması
Mesh modellerin yüzey yumuşaklığına yönelik standart ayarlar çok düşüktür ve
daha hoş sonuçlar için yükseltilmeleri gerekir. Değerler arttıkça, Mesh nesnelerin
yüzeyleri daha küçük parçalara bölünecek ve modelin hassasiyeti artacaktır. Yüksek
yüzey sayısı, daha sonradan yapılacak düzenleme işlemlerinde de daha hassas çalışı-
labilmesini sağlayacaktır. Ancak bu yüksek hassasiyet değerleri, modelin ve dolayı-
sıyla çizimin büyümesini de beraberinde getirecektir. Yapılan ayarları sağdaki öniz-
leme penceresinde görebilirsiniz. Pencerenin içinde Zoom, Pan ve Orbit komutla-
rını kullanarak modeli daha yakından izlemek mümkündür.
Mesh Önizleme
Preview’s smoothness level açılan listesinde, nesnenin hangi seviyede yumuşatma
(Smoothness) uygulandığında nasıl görüneceğini de izleyebilirsiniz. Yumuşatmaya
ileride ayrıca değinilecektir. Preview Update ayarını Auto-update olarak bırakma-
nızı öneririz, aksi halde her seferinde yapılan değişiklikleri görmek için Update düğ-
mesini kullanmanız gerekecektir.
212
AĞ MODELLEME
Mesh modellerin yüzey bölümlenmelerini en iyi 2D Wireframe ve 3D Wireframe

görünümlerinde izleyebilirsiniz. Diğer görünümlerde ise ancak imleç nesnenin üze-
rine geldiğinde bölümlenmeler kendisini gösterir. İleride model üzerinde düzenle-
meler yaparken, kenar ve köşeleri seçmek için Wireframe, yüzeyleri seçmek için
Conceptual görünümü tercih edilebilir.
Mesh nesnesinin iki farklı görünümü
NOT: İlkel Mesh nesnelerin çizimi, katı (solid) nesnelerin çiziminden farklı değil-
dir, hatta tamamen aynıdır. Bu nedenle kitabınızın hammaddesi olan kâğıt yapımın-
da kullanılan ağaçlar düşünülerek, bir kez daha değinilmemiştir.
Surface Mesh
Eğri ve doğrulardan yola çıkarak, çok çeşitli hareketli yüzeyler elde etmek mümkün-
dür. Surface Mesh modeller de aynı Mesh nesneler gibi davranır ve onları kullanarak
pek çok üç boyutlu nesne oluşturulabilir. Bu nesneler “Face” diye bilinen (biz “yüz”
diyeceğiz) levhalarla kaplıdır ve içleri boştur. Yüzey modeller, 3D Hidden, Concep-
tual ya da Realistic gibi görüntüleme işlemleri yapılıncaya değin tel çerçeve görün-
tüsü verir. Yüzey modeller de katı veya yüzey modeller gibi malzeme kaplanabilir
ve render edilebilirler. Yeri geldiğinde mevcut geometrileri üzerinde AutoCAD’in
Stretch aracını kullanarak değişiklik yapabilirsiniz (Gizmo ve Grip Editing hakkı-
nız her zaman saklıdır). Ayrıca yüzey modellere yumuşatma (smoothing) uygula-
mak mümkündür.
Surftab: Yüzey Dolgunluğu

Surface modellerle çalışırken dikkat edilmesi gereken konuların başında Surftab
ayarları gelir ki çok önemli bir parametredir. Düz yüzlerden oluşmuş mesh model-
lerle çalışıyorsanız bunun önemini fark etmeyebilirsiniz, ancak eğri yüzeylere sa-
hip modellerin yüzeylerini oluştururken yüzey nesnesini oluşturan yüzlerin sıklığı-
213
nı ya da dolgunluğunu belirlerken önemini hissettirir. Sonuçta Surftab1 ve Surftab2

ayarları, tüm yüzey modelin kalitesini etkileyen çok önemli iki sistem değişkenidir.
Bunlar yüzleri oluşturan ağın gözeneklerinin sıklığını hem X, hem Y eksenleri doğ-
rultusunda kontrol eder. Değerleri ne kadar yüksek olursa yüzeyi oluşturan ağın gö-
zeneklerinin sıklığı o ölçüde artarak, yüzey modele o ölçüde kalite kazandırır.
İlk iş Surftab1 ve Surftab2 komutlarını sırasıyla komut satırına yazarak değerlerini

yükseltmek olmalı. Surftab değeri yükseldikçe kaliteden kazanıp hızdan kaybeder-
siniz. İlk başta “16” veya “36” gibi düşük değerlerle yetinin. Belirli bir ayarla, yüzey
bir kere çizildikten sonra, yüzey kalitesi bir daha asla değiştirilemez.
1. Komut satırına Surftab1 yazın (boşluksuz). Enter ile onaylayın.
2. Mevcut değeri “16” veya “36” olarak değiştirin. Enter ile onaylayın.
3. Komut satırına Surftab2 yazın (boşluksuz). Enter ile onaylayın.
4. Mevcut değeri “16” veya “36” olarak değiştirin. Enter ile onaylayın.
Yüzey dolgunluğu ayarları
Revolved Mesh: Dönel Ağ

Revolved Surface aracı, iki boyutlu çizilmiş bir nesneyi, bir eksen etrafında diledi-
ğiniz açıyla döndürerek üç boyutlu yeni bir ağ nesnesi oluşturmanızı sağlar. Burada
hareket eden bir adet çizgi söz konusudur; bu çizgi doğru, eğri veya bunların karı-
şımı olabilir, ama doğrusu bir bileşik çizgi (polyline) tercih edilmesidir. Bu çizginin,
bir eksen etrafında dönerken taradığı alan, hareketli bir yüzey olacaktır. Vazo, ka-
deh, sütun, amfora, mikrofon, darbuka ve hatta bizim örneğimizde olduğu gibi pet
şişe benzeri nesneleri çizmek için ideal bir araçtır.
revsurf
Draw Modeling Meshes Revolved Surface
3D Modeling – Mesh – Primitives – Revolved Surface
214
AĞ MODELLEME
DİKKAT: Revolved Mesh komutu bir seferde sadece bir tek nesneyi seçer. Bu ne-
denle örneğimiz benzeri çizimlerde profil nesnesi olarak Polyline kullanmanızı öne-
ririz.
Döndürmek istediğiniz çizgiyi seçin, sonra döndürme eksenini tanıtın (arada gerek-
siz Enter kullanmayın). Döndürmenin çizili nesneye göre başlangıç açısını (Start
Angle) yazın. Nesnenin kendi üzerinde dönmeye başlaması daha tercih edilir bir
durum olduğundan genelde “0” olarak bırakılır. Profilin eksen etrafında kaç dere-
celik açıyla dönmesini istiyorsanız, derece cinsinden açı değerini yazın. Açı değe-
ri verilirken “+” değerler profili saatin aksi istikametinde döndürürken, “-” değer-
ler saat istikametinde döndürür. Bu örnekte tam çember oluşturduğumuz için, açı-
yı 360 olarak girin:
1. Revolved Surface komutunu verin.
2. Döndürerek yüzey haline getirmek istediğiniz profili seçin.
3. Döndürme eksenini tıklayıp seçin (kesinlikle bir Polyline olmamasına dik-
kat edin).
4. Döndürmenin, çizili nesneye göre başlangıç açısını girin (örn. 0). Enter ile
onaylayın.
5. Profilin eksen etrafında yapacağı dönüş açısını girin (örn. 360). Enter ile
onaylayın.
Dönel ağ uygulaması
Tabulated Mesh: Ötelenmiş Ağ

Tabulated Surface, bir profili düz bir çizgi boyunca ilerleterek veya öteleyerek bir ağ
nesnesi elde eder. Önce çizilecek üç boyutlu nesnenin profilini verecek iki boyutlu
nesneyi ve daha sonra da profili ilerletmek istediğiniz doğruyu çizin. Uzatacağınız
215
nesne Line, Polyline 3D Polyline, yay, çember olabilir ancak doğrultuyu göstereceği-
niz çizgi kesinlikle bir Line olmalıdır.
tabsurf
Draw Modeling Meshes Tabulated Surface
3D Modeling – Mesh – Primitives – Tabulated Surface
Bu kez iki boyutlu bir profili veya nesneyi düz bir hat üzerinde sürükleyerek uzat-
mak söz konusu. Örneğimizde bir “putrel” çizeceğiz; önce XY düzleminde bir putre-
li Polyline olarak çizin, sonra düzleme dik bir çizgi (Line) oluşturun.
Sorulara önce uzatılacak nesneyi (Path Curve) seçerek, sonra uzatma yönünü gös-
teren doğruyu (Direction Vector) işaretleyerek yanıt verin. Üç boyutlu çelik profil
yani putrel hemen çizilecektir. Ancak önemli bir hatırlatma yapalım: Uzatacağınız
nesne Line, Polyline 3D Polyline, yay, çember olabilir, ancak doğrultuyu gösterece-
ğiniz çizgi kesinlikle bir Line olmalıdır. Yay, çember, kırık çizgi gibi denemelerle za-
man kaybetmeyin:
1. Tabulated Surface komutunu verin.
2. İlerletmek istediğiniz profili seçin.
3. İlerletme yönünü tanımlayan doğruyu tıklayıp seçin.
Bir profilin dik olarak ilerletilmesi
Benzer örneği bir de eğik bir ilerletme hattı kullanarak deneyebilirsiniz.
216
AĞ MODELLEME
Bir profilin eğik olarak ilerletilmesi
DİKKAT: İlerletme hattı olarak kırık bir çizgi (Polyline) tanımlarsanız, ilerleme, bu
kırık çizginin başlangıç ve bitiş noktaları arasında bir doğru hat izleyecektir. Tabsurf
asla Extrude gibi çalışmaz.
Ruled Mesh: 2 Kenar Tanımlı Ağ

Ruled Surface ile çalışmanın en kısa tarifi iki çizgi arasına bir ağ nesnesi germektir...
Katı modelleme aracı Loft komutundan farkı sadece iki doğru veya eğri arasında ağ
yüzey oluşturma işlemini yapmasıdır.
rulesurf
Draw Modeling Meshes Ruled Mesh
3D Modeling – Mesh – Primitives – Ruled Mesh
Örneğimizde, iki farklı kottaki yayların arasına bir çadır bezi gereceğiz. İki eğrinin
de sağ uçlarına yakın birer noktalarını (Defining Curves) tıklayın. Çizgilerin seçme
sırası değil, işaretleme yönü önemlidir. Ruled Mesh aracının uzayda farklı açılarda
iki doğrunun veya eğrinin arasına yüzey germesini deneyin (ki bunlar birbirine ay-
kırı doğrultularda da olabilir). Kenarı tanımlayan çizgiler (Defining Curve) nokta,
yay, çizgi/bileşik çizgi, çember olabilir.
1. Ruled Surface komutunu verin.
2. Yüzeyin gerileceği ilk çizgiyi tıklayıp seçin.
3. Yüzeyin gerileceği ikinci çizgiyi, ilkiyle aynı yöne bakan ucunu tıklayıp se-
çin.
217
İki yayı kenar alarak tanımlanmış ağ
Bir eğrinin sağ, diğerinin sol ucunu işaretlerseniz, ağ nesnesi öyle bir düğümlenir ki,
çözmek için yeniden çizmeniz gerekir.
Kenar tanımlı ağ çiziminde hatalı uygulama
Edge Mesh: 4 Kenar Tanımlı Ağ

Edge Surface aracı, uzayda dört ayrı çizgisel nesnenin arasına bir ağ yüzeyi ekler.
Bileşik çizgi, yay veya spline gibi dört adet çizgi yeterlidir. Dikkat edilmesi gereken
konu, bu çizgilerin köşe oluşturan uçlarında boşluk olmaması ve kenarlarda birbir-
lerinin üzerinden aşmamalarıdır. Aksi halde, işlem asla tamamlanamaz. Bu çizgiler
aynı düzlemde olmak zorunda değildirler ve farklı doğrultularda olabilirler.
218
AĞ MODELLEME
edgesurf
Draw Modeling Meshes Edge Surface
3D Modeling – Mesh – Primitives – Edge Surface
Edge Surface, tasarım yeteneğinizde yeni ufuklar açabilecek bir araçtır; az bir ça-
bayla karmaşık ve göz alıcı sonuçlar elde etmek mümkündür.
1. Edge Surface komutunu verin.
2. Birinci kenarı oluşturan nesneyi tıklayıp seçin.
3. İkinci kenarı oluşturan nesneyi tıklayıp seçin.
4. Üçüncü kenarı oluşturan nesneyi tıklayıp seçin.
5. Dördüncü kenarı oluşturan nesneyi tıklayıp seçin.
İki doğru ve iki yaya kullanarak ağ oluşturulması
Yayları aşağıda görüldüğü gibi bir düzende oluşturtarak, mimarimizin en hoş nesne-
lerinden birini elde edebilirsiniz.
Aynı yöne bakan dört yay ile kubbe oluşturulması
Son örneğin bir farklı versiyonunu, karşılıklı yaylardan ikisini 180 derece döndüre-
rek denediğinizde, oldukça ilginç bir yüzey nesnesiyle karşılaşacaksınız.
219
Farklı yönlere bakan yaylarla ağ oluşturulması
Yumuşatma
Mesh nesneler, ilk oluştuklarında köşeli yapıdadırlar. AutoCAD, Mesh nesnelere 0
ila 4 arası yumuşatma şiddeti uygular. Oluşturulmuş bir Mesh veya Mesh Surface
nesnesinin yüzey bölümlenmesi daha sonradan değiştirilemese de, kenar ve dolayı-
sıyla yüzey yumuşaklığı sonradan değiştirilebilir.
Smoothing
Nesne seçildikten sonra Smooth More (MESHSMOOTHMORE) ile yumuşaklık
her seferinde bir kademe artırılıp, Smooth Less (MESHSMOOTHLESS) ile bir ka-
deme azaltılabilir.
Modify Meshe Editing Smooth More

3D Modeling – Mesh – Mesh – Smooth More
Modify Meshe Editing Smooth Less
3D Modeling – Mesh – Mesh – Smooth Less
220
AĞ MODELLEME
İlk örneğimiz basit bir Mesh ilkel nesnesi üzerine olacak.
Dikdörtgen bir ağ nesnesinde yumuşatma değerleri ve verdikleri sonuçlar
Diğer örneğimiz, çeşitli düzenleme komutlarıyla elde edilmiş bir diğer nesne üzerin-
den giderek oluşturulmuştur.
Serbest formlu bir ağ nesnesinde yumuşatma değerleri ve verdikleri sonuçlar
Bir diğer yöntem de seçili nesnelerin yumuşaklığını Properties (Ctrl+1) veya Quick
Properties paletlerinden artırıp azaltmaktır.
221
Ağ yumuşatma değerinin nesne özelliklerinden değiştirilmesi
Refine Mesh
meshrefine
Modify Meshe Editing Refine Mesh
3D Modeling – Mesh – Mesh – Refine Mesh
Seçili bir Mesh nesnesini veya sadece ağın bir gözünü daha çok sayıda gözeneğe bö-
lerek, yüzey ve kenar hassasiyetini artırır. Tabii bu durumda Mesh nesnesinin, dosya
boyutunu giderek büyüteceğini göz ardı etmemek gerekir. Normalde bir mesh nes-
nesi seçilebileceği gibi mesh’in bir veya birden fazla gözeneği de seçilebilir ve komut
verilir (MESHREFINE).
Karmaşık bir nesnenin Refine edilmesinin, sisteminizi belirgin ölçüde yavaşlataca-

ğını unutmayın. Çok ince çalışmak için yeri geldiğinde katlanılabilecek bir durum-
dur belki, ama çok mecbur kalmadıkça uzak durmanızı öneriyoruz.
222
AĞ MODELLEME
Refine Mesh uygulanmış ağ nesnesi
DİKKAT: Ancak unutulmaması gereken bir nokta vardır ki o da Refine uygulamak

için bir nesneye en azından “Level 1” düzeyinde Smoothness verilmesi gerektiğidir.
Aksi durumda AutoCAD işlemi yapmayacak ve sizi uyaracaktır.
Tesselation ayarının ve Smoothness Level değerinin az veya çok olması, Refine

Mesh uygulaması sırasında oluşacak gözeneklerin sayısını ciddi biçimde etkiler.
Çok gözenek yani yüksek Tesselation ve bunu izleyen Refine Mesh, daha hassas
sonuçlar vermesine rağmen, çizimi ciddi biçimde şişirir ve çalışmanızı ağırlaştırır.
Mesh çizerken 2x2x2 veya 3x3x3 gibi bir Tesselation değeri ile çizime başlamanız
önerilir, daha sonra Refine Mesh uygulandığında, daha “hafif ” bir nesne elde edilir.
Kısacası eğer insan yüzü gibi çok kavisli ve hassas nesneler çizmeyecekseniz, Tesse-
lation değerini yüksek tutmamakta yarar vardır.
Mesh nesnesinin sadece bir kısmına Refine uygulanmak istendiğinde, klavyeden

Ctrl tuşunu basılı tutarak sadece o gözeneğin seçilmesi gerekir. Aynı anda peş peşe
birden çok gözenek de Ctrl tuşu basılı tutularak seçilebilir ve işlem uygulanabilir. Bu
gözenekler birbirine komşu olmak zorunda değildirler.
Seçilen gözeneklere Refine uygulamak, o alandaki (veya seçili alanlardaki) gözenek

adedini artırır ve daha ince hassasiyette çalışma olanağı sağlar. Refine Mesh ile artı-
rılmış gözeneklere de daha sonra aynı komut uygulanarak, daha küçük gözeneklere
bölünebilir. Ve bu böyle sürüp gider...
223
Ağ gözeneğine Refine Mesh uygulanması
Smooth Object
Çeşitli iki ve üç boyutlu AutoCAD nesnelerini Mesh nesnelerine dönüştürür. Böyle-
likle nesne yüzeyleri üzerinde çeşitli organik düzenlemeler yapılabilir. Dönüştürüle-
bilir nesneler şunlardır:
• Solid (katı)
• Surface (yüzey)
• 3D Face (üç boyutlu yüz)
• Region (bölge)
• Kapalı polyline
• AutoCAD 2010 öncesi ağ yüzeyleri
meshsmooth
Draw Modeling Meshes Smooth Mesh
Ribbon – Mesh Modeling – Smooth Object
3D Modeling – Mesh – Mesh – Smooth Object
Normalde komutu verdikten sonra, dönüştürülecek nesneyi seçmek yeterlidir. Eğer

Mesh nesnesine dönüştürmeye elverişli bir nesne seçildiyse, işlem gerçekleşir ve Au-
toCAD, yumuşatılmış kenarlı bir Mesh oluşturur. İşlemi gerçekleştirmeden önce
AutoCAD bir uyarı penceresi açarak seçilen nesnenin bir solid nesne olmadığı du-
rumlarda sizi uyaracak ve devam edip etmeyeceğinizi soracaktır. Bu durumda Cre-
ate Mesh seçeneğini tıklamanız gerekir.
224
AĞ MODELLEME
Kenar yumuşaklığı daha sonra nesne özelliklerinden Smoothness yani yumuşama

değeri değiştirilerek ayarlanabilir. Dönüştürme sonrası ön tanımlı değer “Level 1”dir
ve sonradan nesne özelliklerinden kolaylıkla değiştirilebilir.
Farklı yumuşatma değerleri
Ancak unutulmamalıdır ki Mesh nesnesine dönüşmüş bir nesne, bundan böyle eski
yapısal özellikleri tamamen kaybeder. Örneğin Mesh’e dönüştürülmüş bir Solid’e, ar-
tık Boolean işlemler uygulanamaz. Ancak Boolean işlemi sırasında AutoCAD nesne
tipini çevirme olanağı tanıyarak bir şekilde sonuç almanızı sağlar.
Dönüştürme işleminden önce Ribbon’dan Mesh panelinin sağında bulunan mi-

nik ok simgesini tıklayarak Mesh Tessellation Options diyalog kutusunu açıp, bazı
ayarlara göz atmakta yarar var:
225
Select objects to tesselate: Sizi çizime yollayarak, Mesh nesnesine dönüştürülebilir

bir nesneyi seçmenizi ister.
Mesh Type and Tolerance: Bu kısımda, Mesh nesnesinin hassasiyet ayarları yapılır.
• Mesh type: Bu açılan listesinden Mesh türünü seçmek gerekir:
• Smooth Mesh Optimized: Mesh yüzlerinin biçimini, nesneye en uygun bi-
çimde düzenler.
• Mostly Quads: Mesh yüzlerini olabildiğince dörtgen şekillerden oluşturur.
• Triangle: Mesh yüzlerini olabildiğince üçgen şekillerden oluşturur.
NOT: Farklı Mesh tipleri için farklı ayarlar etkinleşir (bazıları açılıp kapanabilir).
• Mesh distance from original faces: Oluşacak Mesh nesnesinin yüzlerinin, öz-
gün geometriden ne kadar sapma yapacağını düzenler. Düşük değerler daha az
sapma verir, ancak daha fazla gözenek yaratarak nesneyi büyütür.
• Maximum angle between new faces: Dönel nesnelerde, kırılma noktalarında-
ki gözeneklerin birbirleriyle yaptıkları açıyı belirler. Değerin büyümesi, dönel
bölgelerde gözeneklerin artmasını getirir. Bir önceki ayarda değeri yükselttiyse-
niz, açıyı da büyütebilirsiniz.
226
AĞ MODELLEME
• Maximum aspact ratio for new faces: Ağ gözeneklerinin dikey ve yatay uzun-
luklarının birbirine olan oranını düzenler:
• 0: Oran dikkate alınmaz.
• 1: Dikey ve yatay eşittir.
• 1’den büyük: Dikey uzunluğun, yatayı aşabileceği en büyük oranı belirler.
• 0’dan büyük, 1’den küçük: Yatay uzunluğun, dikeyi aşabileceği en büyük ora-
nı belirler.
• Maximum edge length for new faces: Dönüşüm sonrası ortaya çıkacak gö-
zenekler için azami bir büyüklük belirler ve onun aşılmamasını sağlar. Değe-
rin “0” olması durumunda, ağ yüzleri, daha önceden belirlenen sayıda gözene-
ğe bölünür. “0” üstü değerlerde, gözenek boyutları çizim birimi cinsinden oluş-
turulur. Büyük değerlerde ağ kalitesi düşer, küçük değerler ise modeli büyüte-
rek çizimi ağırlaştırır.
Meshing Primitive Solids: Mesh nesnesine dönüştürülecek ilkel katı (Solid primiti-
ves) nesnelerin genel gözenek bölümlendirmesine yönelik ayarlar yer alır.
• Use optimized representation for 3D primitive solids: İşaretli olması duru-
munda, üç boyutlu ilkel katı nesneler için ortalama bir sunum sağlar. Bu orta-
lama sunumun kalitesi, hemen altındaki Mesh primitive options diyalog kutu-
sundan belirlenir. İşaretli olmaması durumunda, Mesh tesellation options di-
yalog kutusunda daha önce belirlenmiş değerleri esas alır.
• Mesh primitives. Ekrana Mesh Primitive Options diyalog kutusunu getirerek,
dönüştürülecek ilkel katı nesneler için bölümlendirme ayarlarının yapılmasını
ister. Bu ayarları daha önce görmüş olduğumuz için tekrara girmiyoruz.
Smooth Mesh After Tessellation: Dönüştürme sonrası nasıl bir yumuşatma uygula-
nacağına ilişkin ayarlar bu kısımda yer alır:
• Apply smoothness after tessellation: İşaretli olması durumunda, dönüştürme
sonrası yumuşatma uygular.
• Smoothness level: Yumuşatma değerini 0 – 4 arası bir değerle düzenler.
Preview: Bu düğme yardımıyla ayarların seçili nesneye nasıl etki ettiğini görebilirsi-
niz. Esc ile diyalog kutusuna dönebilir, OK ile onaylayıp çıkabilirsiniz.
Crease: Kat Yeri Uygulamak

Yumuşatılmış nesneler her zaman istediğiniz sonucu vermeyebilir. Örneğin bir il-
kel silindir nesnesini Smoothing ayarı ile yumuşattığınızda, tüm kenarları yumuşar,
oysa siz sadece alt kenarı yumuşasın ve üst kısmı değişmeden kalsın isteyebilirsiniz
(örneğimizdeki bardak gibi). Bu gibi durumlarda Crease adı verilen ve dilimize “kat
yeri” olarak çevrilebilecek bu alt nesneleri (Subobject) olarak tanımlamanız gerekir.
Kat yeri, yumuşatma işlemine direnir ve mevcut halini bozmadan kalır. Bu kat yeri
227
Mesh nesnelerin yüzlerine, kenarlarına ve köşelerine uygulanabilir.
NOT: Crease aracının etkisi, yumuşatma (smoothness) uygulanmadan anlaşılamaz.
Add Crease: Kat Yeri Eklemek

meshcrease
Modify Meshe Editing Crease
3D Modeling – Mesh – Mesh – Add Crease
Add Crease uygulanacak kısımları klavyeden Ctrl tuşunu basarak seçmek gerekir.
Bu kısımlar için alt nesne seçim filtresi de kullanabilirsiniz.
• Face: Yüz
• Edge: Kenar
• Vertex: Köşe
Filtre kullandığınızda, yanlış alt nesneyi seçmeniz mümkün değildir. Özellikle tav-
siye edilir... İleride bu alt nesneleri, yüz düzenlemesi yaparken de kullanacağız; bu
başlıkta sadece bir giriş yapmış olduk. Örneğimizde, farklı ağ öğelerine uygulan-
mış kat yeri düzenlemesinin farklı sonuçlarını görüyorsunuz. Görüldüğü üzere yüz
(face), köşe (vertex) ile kenar (edge) seçiminde çok farklı sonuçlar elde edilmektedir.
Mesh nesnenin yüz, kenar ve köşelerine kat yeri eklemek
228
AĞ MODELLEME
Remove Crease: Kat Yeri Kaldırmak

meshuncrease
Modify Meshe Editing Uncrease
3D Modeling – Mesh – Mesh – Remove Crease
Crease ile kat yeri verilmiş kısımlar daha sonra Remove Crease komutu yardımıyla
kaldırılabilir. Kat yeri oluşturan kısımları seçmek yeterlidir.
AutoCAD, Mesh nesnelerin gözeneklerini hep aklında tutar ve geri dönüş şansı ta-
nır. Crease verilmiş kısımları sonradan tıklayıp Ctrl+1 ile nesne özellikleri paletini
açtığınızda, Crease maddesinin altında Type ayarını göreceksiniz. Buradaki açılan
listede üç seçenek yer alır:
• None: Kat yerini kaldırır ve yumuşamanın tam uygulanmasını sağlar.
• Always: Kat yerini doğrudan dikkate alır; keskin bir kenar oluşturur.
• By level: Kat yerini güçlendirme ayarıdır ve girilen değer, Smoothing ayarından
eksiltilerek, orta bir nokta bulunur.
Mesh Edit: Mesh Düzenleme

Mesh nesnelerinin üzerinde yapılacak çok basit düzenlemeler, daha sonra Smoot-
hing verilerek son derece ilginç sonuçlar elde edilmesini sağlar.
Gizmo ile Düzenleme

Standart koşullarda bir Mesh öğesini (ki bunlara Subobject de denir) Ctrl tuşunu
basılı tutarak seçtiğinizde, Gizmo düzenlemelerine hazırdır. İlk seçenek öncelikle
Move Gizmo’dur. Gizmo üzerinde kısayol mönüsünden Rotate ve Scale modlarına
geçebilirsiniz. Gizmo düzenlemesi uyguladığınız ağ gözeneği, yakın çevresinde yer
alan gözenekleri de etkileyerek nesne geometrisini deforme eder.
229
Gizmo’nun orijininde yer alan mavi kareyi tıkladığınızda tutamak kırmızı renge dö-
nüşür, Gizmo kaybolur ve standart Grip Editing moduna geçilir. Gizmoya yeniden
kavuşmak için klavyeden Esc tuşunu kullanabilirsiniz. Gizmo değiştirme işlemini
Ribbon’daki Selection panelinden de yapabilirsiniz.
Gizmo farklı işlevler için yapısını değiştirir. Önemli olan işlemin uygulanacağı ekse-
ni doğru seçmektir. Gizmo kullanırken seçilecek öğe çok önemlidir. Seçimi süzmek
ve dilediğiniz öğeye öncelik tanımak işlemleri hızlandıracaktır. Bunu şerit mönüde-
ki Selection panelinden belirleyebilirsiniz:
• No Filter: Herhangi bir öğeyi süzmez. Seçim sizin denetiminizdedir.
• Vertex: Sadece gözeneklerin köşe noktalarını seçer.
• Edge: Sadece gözeneklerin kenar hatlarını seçer.
• Face: Sadece gözenekleri yani yüzleri seçer.
• Solid History: Kaydedilmiş katı model geçmişi varsa, ona öncelik tanır.
• Drawing View Component: Model dökümantasyonu ile üretilmiş görünümle-
rin üzerine imleci sürüklediğinizde görünümler vurgulanır.
230
AĞ MODELLEME
Extrude Face
meshextrude
Modify Meshe Editing Extrude Face
3D Modeling – Mesh – Mesh Extrude – Extrude Face
Normalde Smoothness değeri “None” olan bir Mesh nesnesinin ağ gözeneklerinden

birini seçip Move Gizmo yardımıyla sürüklediğinizde, o yüzey gözeneğin peşinden
kendini uyarlayarak deforme olur. Oysa Extrude Face seçili ağ gözeneğini etrafın-
daki gözeneklerden bağımsız hale getirerek düzenler. Sonuçta o gözenek tek başına
hareket edeceği için, uygulanacak Move hareketi, diğer gözenekleri etkilemez. İlk
örneğimizde seçili yüzü nesneden hem içeri hem dışarı sürükleyeceğiz.
1. Extrude Face komutunu verin.
2. Selection panelindeki alt nesne seçim filtresi otomatik olarak Face modu-
na dönüşür. Birden fazla yüzey aynı anda seçilebilir. Seçimi tamamlamak
için Enter ile onaylayın.
3. İmleci, gözeneği ilerleteceğiniz yönde sürükleyin.
4. İlerletme uzunluğunu yazın ve Enter ile onaylayın.
Smoothness değeri “None” olan bir ağ gözeneğinin Extrude Face yardımıyla ilerletilmesi
İkinci örneğimizdeyse, aynı nesnenin Smoothness değerini “4” yaparak Extrude

Face uygulayacağız. Bu kez ilerletilen gözeneğin, diğer gözenekleri de peşinden sü-
rüklediğini göreceksiniz.
231
Smoothness değeri “4” olan bir ağ gözeneğinin Extrude Face yardımıyla ilerletilmesi
Ağ gözeneğini ilerletme aşamasında kısayol mönüsünden Direction (istikamet),

Path (yol) ve Taper Angle (daralma / genişleme açısı) seçeneklerini de kullanabi-
lirsiniz. Yüz ilerletme veya yükseltme konusuna daha önce “Katı Modelleme” bölü-
münde Extrude başlığında değindiğimiz için tekrara girmemekte yarar var.
Split Face
meshsplit
Modify Meshe Editing Split Mesh
3D Modeling – Mesh – Mesh Edit – Split Mesh
Mesh Edit bölgesindeki bu komut sayesinde, Mesh nesnelerin bölümlenmiş yüzleri

üzerinde kesme yoluyla yeni yüz parçaları üretilebilir. Bunun için önce kesilecek yü-
zün ağ gözeneğinin seçilmesi gerekir. Daha sonra bu yüz üzerinde kesmenin yapı-
lacağı iki noktanın belirlenmesi istenir ve işlem tamamlanır. Kesilen yüzün iki par-
çası artık birbirinden ayrı olarak ele alınacaktır. Çok dikkatli kullanılması gereken
bir komuttur.
Örneğimizde bir dikdörtgen gözeneği eşit olarak ikiye böldük, ama açılı olarak da
bölebilirdik. Örneğin köşegenlerinden iki üçgen gözeneğe ayırabilirdik...
Ağ gözeneğinin bir yüzünün Split Face ile ikiye ayrılması

232
AĞ MODELLEME
1. Split Face komutunu verin.

2. Gözenek seçme moduna geçmiş olan kare imleçle, kesilecek yüzü seçin.
3. Gözenek kenarları üzerinde kesiğin başlangıç noktasını işaretleyin.
4. Kesiğin bitiş noktasını işaretleyin, işlem tamam.
Artık gerek Gizmo gerek diğer düzenleme komutlarını kullanarak, bu yüzü yani yeni
gözeneği, kenarlarını ve köşelerini bağımsız olarak düzenleyebilirsiniz. Örneğimiz-
de, yeni gözeneğin yüzünü Move Gizmo ile hareket ettirdik.
Split Face ile kesilmiş yüzün taşınması
Merge Face
meshmerge
Modify Mesh Editing Merge Face
3D Modeling – Mesh – Mesh Edit – Merge Face
Birbirine yakın yani temas eden yüzleri (gözenekleri) kaynaştırarak, tek yüz haline
getirir. Arada boşluk kalmamasına dikkat etmek gerekir.
1. Meshmerge komutunu verin.
2. Birleştirilecek ağ gözeneklerini sırasıyla tıklayıp seçin. Örneğimizde, üst
yüzeyin merkez bölgeye doğru olan yüzleri seçili.
233
Ağ gözeneklerinin Merge Face ile kaynaştırılması
UYARI: Aynı düzlemde olmayan yüzleri birleştirip, daha sonra ağ nesnesini farklı
bir nesne türüne dönüştürdüğünüzde, istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.
Spin Triangle Face

meshspin
Modify Meshe Editing Spin Triangle Face
3D Modeling – Mesh – Mesh Edit – Spin Triangle Face
Birbirine komşu üçgen ağ gözeneklerinin ortak kenarının yönünü değiştirir. Dik-

dörtgen yüzlerde denemeyin...
1. Meshspin komutunu verin
2. İlk üçgen yüzü tıklayıp seçin.
3. İkinci yani komşu yüzü tıklayıp seçin.
4. Enter ile işlemi sonlandırın.
Üçgen ağ gözeneklerinde Spin Triangle Face uygulaması
234
AĞ MODELLEME
Close Hole
meshcap
Modify Meshe Editing Close Hole
3D Modeling – Mesh – Mesh Edit – Close Hole
Ağ yüzleri (gözenekleri) arasında kalan boşluğu yeni bir ağ yüzü ile doldurur. Buna
bir tür kapak da diyebiliriz. Örneğe bir göz atalım...
1. Meshcap komutunu verin.

2. Örtülecek ağ nesnelerinin kenarlarını sırasıyla tıklayıp seçin.
Seçilen kenarlara göre boşluk farklı bir ağ ile örülecektir, buna çok dikkat etmek ge-
rekir. Haliyle kullanılan nesne türüne göre farklı kapaklar elde edilecektir.
İki farklı boşluk kapatma uygulaması
DİKKAT: Aynı düzlemde olmayan yüz kenarlarına bu işlem uygulandığında, isten-

meyen sonuçlar ortaya çıkabilir.
Collapse Face or Edge

meshcollapse
Modify Meshe Editing Collapse Face or Edge
3D Modeling – Mesh – Mesh Edit – Collapse Face or Edge
Seçili ağ gözeneğinin yüzünün veya kenarın köşelerini birleştirir. Aslında seçilen gö-
zeneği veya kenarını ortadan kaldırarak, çevresindeki gözenekleri olabilecek en uy-
gun şekilde birleştirir. Nesne yüzünde bir tür çökme oluşturur.
235
1. Meshcollapse komutunu verin.

2. Ortadan kaldırılacak yüz veya kenarı tıklayın. Örneğimizde resimde işaret edi-
len tekil yüzü seçtik. İşlem tamam.
Ağ gözeneğine Collapse Face or Edge uygulanması
3D Face: Üç Boyutlu Yüz

3D Face yani üç boyutlu yüz, üç boyutlu uzayda nesnelerin aralarını opak levhalar-
la ya da yüzeylerle doldurmayı sağlar. AutoCAD’in en az saygı gören ve hakkı yenen
komutlarından biri olmakla birlikte, dikkatli kullanırsanız onunla harikalar yarata-
bilirsiniz. Bu emektar ve muhteşem aracın, günümüzde neden Mesh başlığı altında
yer aldığı konusunda verebileceğimiz en kısa yanıt şu olabilir: Elinize sayısız 3D Face
nesnelerinden oluşmuş ve DWG formatında kaydedilmiş bir dosya geçebilir. Yüzey
nesnesine dönüştürme (Convert to Surface) işlemini uyguladıktan sonra birleştirme
(Union) komutu ile bir araya getilerek bu 3D Face kümesi bir Mesh nesnesine (Smo-
oth Object) dönüştürülebilir. 3D Face, üç boyutlu nesneleri oluşturmak için en te-
mel yüzey oluşturma yöntemidir.
3dface
3f
Draw Modeling Meshes 3D Face
Üç boyutlu yüzün kullanımı son derece kolaydır: başlangıç noktası da dâhil olmak
üzere 4 nokta belirleyerek bir üçgen veya dörtgen oluşturabilirsiniz. İlk yüzeyi ta-
nımladıktan sonra Enter ile onaylayıp komuttan çıkmazsanız, AutoCAD yeni üçün-
cü ve dördüncü noktalar soracak ve böylece sürüp gidecektir. Yüzeyi oluşturan nok-
taları tanımlarken, şekilde görülen sıraya sadık kalmaya gayret edin.
PÜF NOKTASI: Birbirine bitişik iki dörtgen yüz çizecekseniz, bunlardan ikincisini,
ilkini çizdiğiniz yolun tam tersinden giderek oluşturun.
236
AĞ MODELLEME
3D Face Çizimi
Şimdi, şekilde görülen örneği, aynı sırayı izleyerek dikkatle uygulayalım:
1. 3D Face komutunu verin.

2. İlk noktayı tıklayın.
3. İlk noktanın sağında ikinci noktayı tıklayın.
4. İkinci noktanın alt tarafında, üçüncü noktayı tıklayın.
5. Birinci noktanın alt tarafında, dördüncü noktayı tıklayın.
6. Dördüncü noktanın alt tarafında, beşinci noktayı tıklayın.
7. Üçüncü noktanın alt tarafında, altıncı noktayı tıklayın.
8. Altıncı noktanın alt tarafında, yedinci noktayı tıklayın.
9. Beşinci noktanın alt tarafında, sekizinci noktayı tıklayın.
10. Sekizinci noktanın alt tarafında, dokuzuncu noktayı tıklayın.
11. Yedinci noktanın alt tarafında, onuncu noktayı tıklayın.
12. Enter ile onaylayın ve komuttan çıkın.
Adım adım 3D Face uygulaması
237
3D Face sayesinde çok hareketli cisimleri bile tek seferde yüzlerle bezeyip yüzey ha-
line getirmek mümkündür. Nesne kenetlemelerini doğru olarak kullanırsanız, ken-
disi iki boyutlu olan ama üç boyutlu uzayda konumlanmış nesnelerin arasını ko-
laylıkla yüzlerle örebilirsiniz. Tıpkı bir çadırın iskeletini kurup, iskelet çubuklarının
arasına kumaş germek gibi.
Farklı düzlemlerde 3D Face uygulaması
3D Face nesnelerine daha sonra Extrude komutu yardımıyla kolaylıkla yükseltme

yani kalınlık verme uygulanabilir.
Edge: Kenar Görüntüleme

Edge genellikle kullanıcının gözünden kaçan bir özelliktir. Üç boyutlu yüzler aynı
düzlemde bir araya geldiklerinde, ister istemez birleştikleri kenarlarda eklenme çiz-
gileri oluştururlar. Bunların bazılarından veya tümünden kurtulmak yani onları gö-
rünmez hale getirmek mümkündür.
edge
Draw Modeling Meshes Edge
Edge ile 3D Face yüzlerinin bitişik kenar çizgilerinin gizlenmesi (Autodesk)
238
AĞ MODELLEME
Komut satırında kenarlarla ilgili iki seçenek yer alır:

• Specify edge of 3dface to toggle visibility: Seçili kenarları gizler; siz de gizle-
mek istediğiniz kenarların üzerini tıklayın.
1. Edge komutunu verin.
2. Gizlemek istediğiniz ilk kenarı tıklayıp seçin.
3. Gizlemek istediğiniz ikinci kenarı tıklayıp seçin (varsa).
4. Gizlemek istediğiniz üçüncü kenarı tıklayıp seçin (varsa).
5. Gizlemek istediğiniz dördüncü kenarı tıklayıp seçin (varsa). Enter ile onayla-
yın.
• Display: Daha önceden Edge ile gizlenmiş kenarlar yeniden görüntüye geti-
rilebilirler. Üç boyutlu yüzün görünmeyen kenarlarını vurgulu hale getirip,
görüntülemek istediklerinizi seçmenizi sağlar. Bunun All (tümü) ve Select
(seçtikleriniz) olarak iki alt seçeneği daha vardır. All seçeneği ile çizimde-
ki tüm 3dface nesnelerin gizlenmiş kenarları seçili olarak görüntülenir. Her
durumda görünür hale getireceğiniz kenarları tıklayarak işaret etmeyi unut-
mayın.
PÜF NOKTASI: SPLFRAME sistem değişkenini komut satırından “0” olarak değiş-
tirerek de bitişik kenarları görünmez yapabilirsiniz; görünür hallerine geri döndür-
mek için ise bu ayarı “1” olarak değiştirmeniz gerekir. Bu işlem ancak daha önceden
Edge ile gizlenmiş kenarlar varsa geçerlidir.
239
6
Yüzey Modelleme
Yüzey (Surface) modeller, AutoCAD’in gelişmiş araçlarını kullanarak gerek birbi-

riyle bütünlüklü gerek tamamen serbest biçimli yapılar oluşturmayı sağlar. Temel-
de iki tür yüzey model vardır:
İki farklı yüzey nesnesi
• Procedural Surfaces: Bunlar birbiriyle ilişkili veya bütünlüklü yüzlerden olu-

şurlar. Yüzler, onları oluştururken kullanılan profil geometrileriyle olan ilişki-
lerini korurlar. Üzerlerinde yapılacak değişikliklerden geri dönüş mümkündür.
SURFACEASSOCIATIVITY=1
• NURBS Surfaces: Non uniform rational B spline ifadesinin baş harfleriyle (tek-
düze olmayan mantıklı Bezier eğrileri) tanımlanan bu yüzeyler sayesinde, ser-
best biçimli organik yüzeyler elde edilebilir. Bu yüzeylerin biçimleri daha sonra
kontrol noktaları yardımıyla değiştirilebilir. SURFACEMODELINGMODE=1
Şerit mönü ortamında yüzey araçları
Bu ayarları 3D Modeling şerit mönüsündeki Surface sekmesinde Surface Associa-

tivity ve NURBS Creation düğmeleri halinde bulabilirsiniz.
Yüzeyler farklı yöntemlerle oluşturulabilirler:

• Profil nesnelerinden yararlanarak
• Başka yüzeylerle birlikte işleme tabi tutularak
• Üç boyut kazanmış ancak kalınlık değeri olmayan nesneleri “Procedural” yü-
zeye dönüştürerek
• Procedural yüzeyleri NURBS yüzeye dönüştürerek. Özellikle Mesh nesneleri-
ni önce Procedural hale getirip sonra NURBS nesnesine dönüştürmek gerekir.
Profil Nesnelerinden Yüzey Oluşturmak

Çizgi ve eğri gibi çeşitli iki boyutlu nesnelerden yararlanmak yoluyla Procedural yü-
zeyler oluşturulabilir.
AutoCAD Classic ortamında yüzey modelleme araçları
İlk akla gelen yüzey oluşturma yöntemleri arasında Loft, Extrude, Revolve ve Swe-
ep sayılabilir (Surface Creation ve Surface Creation II araç çubuğu). Bu araçlar
daha önce “Katı Modelleme” bölümünde ayrıntılı olarak anlatıldığı için tekrara gir-
mek istemiyoruz. Ancak tek dikkat edilmesi gereken nokta, bu araçların uygulana-
cağı nesneler seçildikten sonra kısayol mönüsünden Mode maddesini tıklayıp, ar-
dından yine sağ tuş mönüsünden Surface’i işaretlemektir. Her tür açık veya kapa-
lı çizgisel nesne yüzey modele dönüştürebilir. Açık nesneler zaten her durumda yü-
242
YÜZEY MODELLEME
zey olarak üçüncü boyut kazanacaklardır. Kapalı nesnelerde ise eğer Surface mad-
desi seçilmezse, nesne katı model olarak belirecektir.
Kapalı nesneden katı veya yüzey elde etme seçeneği
NOT: Şerit mönü üzerinde Surface sekmesindeyseniz, doğrudan bir yüzey nesne-
si elde edebilirsiniz.
Yardımcı eğrilerden yararlanılarak oluşturulmuş Procedural yüzeylerin biçimleri,

daha sonra bu eğrilerin geometrisi değiştirilerek yeniden yapılandırılabilir. Bu du-
rum NURBS yüzeyler için geçerli değildir.
Procedural yüzeylerin düzenlenmesi
NOT: Yüzeyi oluşturan eğrilerden herhangi biriyle ilişkisinin kopması yani bir eğri-
nin silinmesi, yüzeyin diğer eğrilerle de ilişkisinin tamamen kopmasına neden olur.
243
Planar Surface: Düzlemsel Yüzey

Planar Surface komutu, düzlemsel bir yüzey nesnesi elde edilmesini sağlar. Bu yü-
zeyi Mesh yüzeylerle karıştırmamak gerekir. O bir “ağ” nesnesi değildir...
planesurf
Draw Modeling Surfaces Planar
Modeling - Planar Surface
Surface Creation - Planar Surface
3D Modeling – Surface – Create – Planar
Bu yüzey nesnesi iki yöntemle oluşturulabilir:

• Yüzeyi tanımlayan bir dikdörtgen çizmek:
1. Planar Surface komutunu verin.
2. Ekranda ilk noktayı tıklayın.
3. Dikdörtgen yüzeyin karşı köşegen noktasını girin (örn. 250<40). Enter ile
onaylayın.
Düzlemsel yüzey oluşturulması
• Kapalı bir nesne veya kapalı bir alan oluşturan nesneler grubunu seçip, yüze-
ye dönüştürmek:
1. Planar Surface komutunu verin.
2. Kısayol mönüsünden Object seçeneğini işaretleyin.
3.. Kapalı nesneyi veya kapalı alan oluşturan nesneler grubunu seçin ve Enter ile
onaylayın.
244
YÜZEY MODELLEME
NOT: Kapalı alan oluşturmuş nesnelerin düzlemsel yüzeye dönüştürülebilmesi için

uç uca temas etmeleri gerekir. Birbirini keserek kapalı alan oluşturan nesneler düz-
lemsel yüzeye dönüşmezler.
Kapalı çizgisel nesnelerden düzlemsel yüzey oluşturulması
Yüzey alanı ilk bakışta gözeneklere bölünmüş durumda olsa bile, bunlar Mesh öğe-
leri gibi düzenlemeye tâbi tutulamazlar. Surftab değişikliklerinden de etkilenmez-
ler. Yüzey bölümlenmesini daha sonra düzlemsel yüzeyi seçip Properties (Ctrl+1)
paletinden değiştirebilirsiniz:
• U isolines: Y eksenindeki bölümlenme
• V isolines: X eksenindeki bölümlenme
Düzlemsel yüzeyin bölümlenmesi
Surface nesnelerine daha sonra Extrude veya Thicken Surface komutları yardımıy-
la yükseltme yani kalınlık verme işlemi uygulanabilir. Thicken Surface komutu her
durumda bir katı model oluşturur, oysa Extrude komutu, seçilen yükseltme türüne
(Mode) göre farklı sonuçlar verecektir.
245
Düzlemsel yüzeyin iki farklı yükseltilme seçeneği
Surface Network
Birbirinden farklı yönlerde çizilmiş iki eğri setinden yararlanarak bir yüzey nesne-
si oluşturur. Yüzey veya katı nesnelerinin açık kenarları da yumuşak geçişler elde et-
mek üzere eğri setine dâhil edilebilir (kesinlikle yüzleri seçilmemelidir).
surfnetwork
Draw Modeling Surfaces Network
Surface Creation – Surface Network
3D Modeling – Surface – Create – Network
1. Surface Network komutunu verin.

2. İlk yöndeki eğrileri sırayla tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
3. Diğer yöndeki eğrileri de sırasıyla tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
Surface Network uygulaması
Eğer seçilen eğrilerden biri, üç boyutlu bir katı veya yüzey nesnesine aitse, Bulge
Magnitude (yüzey tümsekliği) seçeneği devreye girer. 0 ile 1 arasında değişen bu de-
ğer, yüzey tümsekliğinin büyüklük değerini düzenler.
Oluşturulan yüzey daha sonra değişikliklere uğrayabilir. Seçili yüzey ağını oluşturan
eğrileri de etkinleşir ve bunların daha sonra herhangi bir düzenlemeye tabi tutulma-
246
YÜZEY MODELLEME
sı, yüzeyin şeklini doğrudan değiştirecektir.
Yüzeylerden Yeni Yüzey Türetmek

Yüzeyler kendi aralarında ilginç etkileşimler kurarak, çok farklı yüzeyler oluştura-
bilirler.
Blend Surface: Yüzey Uyumu

İki farklı yüzeyin iki kenarının arasında, onlarla mantıklı bir geçiş yapacak yani
uyum sağlayacak yeni bir yüzey oluşturur. Bu yeni oluşan yüzey, tamamen yeni bir
nesnedir ve diğerleriyle kaynaşık değildir.
Surfblend
Draw Modeling Surfaces Blend
Surface Creation – Surface Blend
3D Modeling – Surface – Create – Blend
1. Blend Surface komutunu verin.
2. Uyum sağlayacak ilk yüzeyin ilgili kenarını tıklayıp seçin. Başka varsa diğer-
lerini de seçin. Enter ile onaylayın (Chain seçeneği, birbirini izleyen kenar-
ları da peş peşe seçebilmenizi sağlar).
3. Uyum sağlayacak ikinci yüzeyin ilgili kenarını tıklayıp seçin. Başka varsa di-
ğerlerini de seçin. Enter ile onaylayın.
4. Sonuçtan memnunsanız Enter ile onaylayın. Aksi halde kısayol mönüsün-
den Continuity maddesi altından yüzey sürekliliği ayarlarını yapın.
5. First Edge Continuity seçeneklerinden birine karar verin ve ilk kenarın sü-
reklilik değerini belirleyin. [G0/G1/G2] Enter ile onaylayın.
6. Second Edge Continuity seçeneklerinden birine karar verin ve ikinci kena-
rın süreklilik değerini belirleyin. [G0/G1/G2] Enter ile onaylayın.
7. Kısayol mönüsünden Bulge Magnitude maddesini seçerek, uyum sağlamak
için oluşturulacak yüzeyin ilk kenardaki eğrilme değerini 0 ile 1 arasında be-
lirleyin. Enter ile onaylayın.
8. Uyum sağlamak için oluşturulacak yüzeyin ikinci kenardaki eğrilme değeri-
ni 0 ile 1 arasında belirleyin. Enter ile onaylayın.
9. İşlem tamamlanmadan nesne üzerinde mavi üçgen tutamaklar belirecektir.
Bunlar sayesinde [G0/G1/G2] ayarlarını yeniden değiştirebilirsiniz.
247
Blend Surface aracının yüzey sürekliliği açısından farklı ayarlarla uygulanması
Eğer Surface Associativity değişkeni etkin ise uyum sağlama yüzeyi olarak oluştu-
rulan yeni yüzeyin her iki kenarının da Continuity değeri sonradan değiştirilebilir.
Yüzeyi tıklayıp seçmek ve daha sonra her iki kenara ait mavi üçgen griplerin altın-
dan açılan [G0/G1/G2] değerlerini değiştirmek yeterlidir. Burada “G” değerlerine bi-
rer isim de verildiğini göreceksiniz: Position (G0), Tangent (G1) ve Curvature (G2).
Uyum sağlama yüzeyinin ayarları
Ayrıca yeni oluşan geçiş yüzeyine ilişkin parametreleri, Properties (Ctrl+1) pale-
tinden de değiştirebilirsiniz ki bu daha tercih edilesi bir çözümdür. Başlangıç kena-
rı (Start edge) ve bitiş kenarı (End edge) için ayarlar Geometry bölgesinde yer alır.
248
YÜZEY MODELLEME
Yeni oluşan geçiş yüzeyi tek başına silinebilir ve/veya düzenlenebilir, ancak oluştu-
rulduğu yüzeylerle de ilişkisini tamamen kopartmaz. Örneğin oluşturma yüzeyle-
rinden biri daha sonra yerinden hareket ederse (örneğin Z ekseninde Move), yeni
yüzey de bu harekete uyum sağlar.
Ancak yeni yüzey üzerinde özellikle Gizmo ile yapacağınız bir geometrik düzenle-
me, yüzeyler arasındaki bağlılığı bozacaktır. Gelen uyarı penceresindeki Continue
seçeneğini tıkladığınız anda yüzeyler arasındaki bağlar kalıcı olarak kopar.
Blend ile uyum sağlamış yüzeyin taşınması uygulaması
Bir diğer örnek ise iki açık yüzeyin birbirine kaynaştırılması olacak. Bu yaylar iki
çemberden Extrude ile türetilip, Z ekseninde farklı konuma taşındılar. Seçilen ke-
nar ve yapılan kavis ayarları şekilde görüldüğü gibidir.
249
Birbirinden uzakta yer alan iki açık yüzeyin birbirine kaynaştırılması
Patch Surface: Yüzeye Yama

Yüzeyler üzerinde oluşmuş çevresi kapalı boşlukları yeni bir yüzey ile kapatır, ade-
ta bir yama gibi... Ancak bu yama asla düz olmak zorunda değildir, kontrol edilebi-
lir kavislere de sahip olabilir. Gerekli düzenlemeleri, yamayı oluşturduktan sonra da
yapabilirsiniz.
Surfpatch
Draw Modeling Surfaces Patch
Surface Creation – Surface Patch
3D Modeling – Surface – Create – Patch
1. Patch Surface komutunu verin.
2. Boşluğu doldurulacak yüzeyin kenarını tıklayıp seçin (Chain seçeneği, bir-
birini izleyen kenarları da peş peşe seçebilmenizi sağlar).
3. Boşluk birden fazla kenardan oluşuyorsa, tüm kenarlarını tıklayıp seçin.
4. Yamanacak başka boşluklar varsa onları da tıklayıp seçin. Enter ile onayla-
yın.
5. Kısayol mönüsünden Continuity yani yüzey sürekliliği değerini belirleyin.
[G0/G1/G2] Enter ile onaylayın.
6. Kısayol mönüsünden Bulge Magnitude yani yüzeyin kavis büyüklüğünü be-
lirleyin. [0 – 1] Enter ile onaylayın.
250
YÜZEY MODELLEME
Yüzeye düz yama uygulaması
Eğer yama yüzeyinin geometrisini değiştirmek için ek eğri veya nokta nesneleriniz
varsa, son aşamada kısayol mönüsünden Constrain Geometry yani geometri sınır-
laması seçeneğini tercih ederek bu nesneleri tıklayıp seçme yoluna da gidebilirsiniz.
Yüzey yamasında yardımcı bir nesneden yararlanılması
Surface Associativity özelliği etkinse, yama yüzeyi olarak oluşturulan yeni yüzeyin
her iki kenarının da Continuity değeri sonradan değiştirilebilir. Yüzeyi tıklayıp seç-
mek ve daha sonra her iki kenara ait mavi üçgen Grip’lerin altından açılan [G0/G1/
G2] değerlerini değiştirmek yeterlidir. Tabii yine Properties (Ctrl+1) paletinin Ge-
ometry bölgesinde, yeni yüzeyinize yönelik çeşitli ayarları göreceksiniz. Düzenleme
için bunlardan yararlanabilirsiniz.
251
Offset Surface: Yüzeyin Paralelini Alma

Çizilmiş iki veya üç boyutlu bir yüzeyin tek veya iki yönde paralelini alarak ilginç
yüzeyler elde edebilirsiniz. Yerine göre bitmiş yüzey üzerinde Thicken Surface etki-
si de elde edebilirsiniz.
Surfoffset
Draw Modeling Surfaces Offset
Surface Creation – Surface Offset
3D Modeling – Surface – Create – Offset
Eğrisel yüzeyin içe ve dışa doğru paralel ötelenmesi
1. Offset Surface komutunu verin.

2. Paraleli alınacak yüzeyi tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kısayol mönüsünden Distance ile paralellik aralığını girin. Enter ile onay-
layın.
4. Kısayol mönüsünden Flip Direction seçeneği yardımıyla paralel yüzeyin
oluşacağı yönü belirleyin. Bu aşamada paralellik yönünü gösteren oklar-
dan yararlanabilirsiniz.
252
YÜZEY MODELLEME
5. Eğer paralel yüze üretilecek yüzey, mevcut yüzeyin her iki yönünde de yer
alsın istiyorsanız kısayol mönüsünden Both Sides seçeneğini tercih ede-
bilirsiniz.
6. Sonuçtan memnunsanız Enter ile işlemi tamamlayın.
Offset Surface aracı bize farklı ve hoş bir seçenek de sunar; elbette bu da kısayol mö-
nüsünün altında yer alır. Paralel olarak oluşturulmuş yüzeylerin, işlem tamamlan-
dığında bir katı model olmasını isterseniz, son aşamada kısayol mönüsünden Solid
maddesini tercih ederek zahmetsizce bu amacınıza ulaşabilirsiniz.
Eğrisel yüzeyin kapalı olarak paralel ötelenmesi
Yine son aşamada kısayol mönüsünden Connect maddesini seçip, No seçeneğini

tercih ederseniz, bitişik olması gereken kenarların ayrılmasını sağlayabilirsiniz. Nor-
malde Yes seçeneği bu paralel yüzeyleri bitişik olarak oluşturur.
DİKKAT: Eğer paraleli alınan yüzey, saha önce bir Polyline nesnesinden oluşturul-
muşsa, bu ayarın No seçeneği yanıt ve dolayısıyla sonuç vermeyecektir.
Fillet Surface: Yüzey Kenarlarını Yuvarla

Fillet aracının yüzeylere özgü üyesi, birbiriyle farklı yöndeki iki yüzeyin kenarlarını,
sizin belirleyeceğiniz bir yarıçap (radius) ile yuvarlar.
Surffillet
Draw Modeling Surfaces Fillet
Surface Creation – Surface Fillet
3D Modeling – Surface – Edit – Fillet
253
Yüzey kenarlarına yuvarlama uygulanması
DİKKAT: Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, araları yuvarlatılacak

yüzeylerin birbirlerine kenarlarından tam olarak temas etmeleridir. Tabii asla “0”
veya eksi bir değer kullanılmamalıdır.
1. Fillet Surface komutunu verin.
2. Yuvarlatılacak ilk yüzeyi tıklayıp seçin.
3. Yuvarlatılacak ikinci yüzeyi tıklayıp seçin.
4. Kısayol mönüsünden Radius maddesini seçin.
5. Yarıçap değerini girin ve Enter ile onaylayın.
Eğer kenar yuvarlatma işlemi sırasında mevcut yüzeylerinizin bozulmadan kalması-
nı istiyorsanız, son aşamada kısayol mönüsünden Trim Surface maddesini seçin ve
bu seçeneği “No” olarak değiştirin.
Daha sonra kenarları yuvarlatılmış yüzeylerin arasındaki Fillet bölgesini tıklayıp,

beliren tutamak noktasından sürükleme veya yarıçap değeri yazma yoluyla yüzeyi-
nizi düzenleyebilirsiniz.
Yüzeyler Üzerinde Düzenleme

Önceki başlıkta yüzeylerin oluşturulmasına yönelik araçları görmüştük. AutoCAD’de
oluşturulmuş yüzeyler üstünde çeşitli düzenleme işlemleri kolaylıkla yapılabilir.
Trim Surface: Yüzeyi Buda

Yüzeyler üzerinde, ona açı yapan bir yüzey (veya Region), kapalı bir çokgen ve hatta
doğrusal bir hatla kırpma yapılabilmesini sağlar. Kırpma için kullanılacak nesnenin
yüzeye temas etme mecburiyeti yoktur. Aynı anda birden fazla kısmı budayabilirsiniz.
254
YÜZEY MODELLEME
Surftrim
Modify Surface Editing Trim
Surface Editing – Surface Trim
3D Modeling – Surface – Edit – Trim
Kapalı iki boyutlu nesneler, yüzeyler üzerinde boşluklar oluşturulmasını sağlarlar.

Önce bir yüzeyin üzerine hatta Z ekseninde yukarısına bir çember (Circle) çizip
kırpma uygulayalım.
1. Trim Surface komutunu verin.
2. Kırpılacak yüzeyi tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kırpma eğrisini tıklayıp seçin (örneğimizde çember). Enter ile onaylayın.
4. Kırpılması olası alanlar kendilerini göstereceklerdir. Kırpılacak bölgenin
üzerinde bir nokta tıklayın (yok olacaktır).
Eğri yüzeyin bir çember ile budanması
Şimdi de bir yüzeyi açık bir eğri ile kırpalım. Bu eğri yüzeyin sınırlarını tamamen
kat edip geçmelidir tabii. Örneğimizde düz bir yüzeyi kırpıyoruz, ancak aynı düzen-
leme, eğri yüzeyler için de geçerlidir.
3. Kırpma eğrisini tıklayıp seçin (örneğimizde bir bileşik çizgi yani Polyline
kullandık). Enter ile onaylayın.
4. Kırpılacak bölgenin artık yok olacak kısmında bir nokta tıklayın.
255
Eğri yüzeyin bir bileşik çizgiyle kırpılması
Aynı işlemi birbirini kesen yüzeylerle denemek de ilginç olacaktır. Örneğimizde yü-
zeyimizi, bir düzlemsel yüzey (planar surface) ile kırpıyoruz.
Eğri yüzeyin bir düzlemsel yüzeyle kırpılması

3. Kırpma yüzeyini tıklayıp seçin (örneğimizde yatay yüzey). Enter ile onay-
layın.
4. Kırpılacak bölgenin artık yok olacak kısmında bir nokta tıklayın (örneği-
mizde hiporboloidin alt kısmı).
Kırpılacak ve kırpma yüzeyinin sırasını değiştirerek, hatta kırpılacak alanın yerini

değiştirerek, farklı sonuçlar elde edebilirsiniz.
256
YÜZEY MODELLEME
Eğri yüzeyin bir düzlemsel yüzeyi kırpma yüzeyi olarak kullanılmasının iki farklı sonucu
Kısayol mönüsünden çıkan Projection Direction seçeneği sayesinde, budama hattı-

nın yüzeye nasıl etki edeceğine karar verebilirsiniz:
• Auto: Gördüğü yüzeye budama hattını çizer.
• View: Bakış açınızı dikkate alarak yüzeyi çizer.
• UCS: Kesin olarak güncel kullanıcı koordinat sistemini dikkate alarak budama
hattını çizer. Artı veya eksi yön tercihi size kalmıştır.
Project Geometry: Geometri İzdüşümü

Bir yüzeyin üzerine (veya Region), kendisinden yüksekte veya alçakta çizilmiş bir
2 boyutlu nesnenin izdüşümünü daha hızlı olarak alabilirsiniz. (Bu satırlarda biraz
Trim Surface komutunun alanına giriyoruz yeniden) Öncelikle AutoTrim ayarımı-
zı şerit mönüden açalım veya SURFACEAUTOTRIM sistem değişkenini “1” yapa-
lım ki izdüşen geometriler hemen budamalarını yapsınlar. Geometri izdüşümü için
AutoCAD üç yöntem sunar:
• Project to UCS: İzdüşecek geometriyi güncel UCS’e hizalar.
• Project to View: İzdüşecek geometriyi güncel bakış açınıza hizalar.
• Project to 2 Points: İzdüşecek geometrinin üzerindeki bir nokta ile varış nok-
tasının belirlenmesini ister. İlginç sonuçlar çıkacaktır.
Bakış açısını dikkate alarak kırpma uygulanması

257
Untrim Surface: Yüzey Budamasını Kaldır

Yüzeye uygulanmış budama işlemleri modelin belleğinde saklanır. Gerektiğinde
Untrim Surface ile bu budama işlemlerini iptal edebilirsiniz.
Surfuntrim
Modify Surface Editing Untrim
Surface Editing – Surface Untrim
3D Modeling – Surface – Edit – Untrim
İşlemi gerçekleştirmek için, daha önceden budanmış alanlardan birinin kenarını

tıklamak yeterlidir. Kenar seçiminin sonuç vermediği durumlarda kısayol mönü-
sünden Surface maddesini seçerek, yüzeyi tıklama yoluna gidebilirsiniz.
Yüzey budamasının kaldırılması
DİKKAT: Project Geometry ve SURFACEAUTOTRIM sistem değişkenini kulla-

narak yapılmış budamalar tamir edilemez.
Extend Surface: Yüzeyi Uzat

Seçili yüzey kenarını vereceğiniz uzaklık kadar ilerleterek uzatır.
Surfextend
Modify Surface Editing Extend
Surface Editing – Surface Extend
3D Modeling – Surface – Edit – Extend
258
YÜZEY MODELLEME
Seçili düz yüzey kenarının uzatılması
1. Extend Surface komutunu verin.

2. Uzatılacak yüzey kenarını tıklayıp seçin. Enter ile onaylayın.
3. Sürükleme yolunda uzatırken uzunluğu yazın ve Enter ile onaylayın.
Seçili eğri yüzey kenarının uzatılması
Sürükleme sırasında kısayol mönüsünde Modes göreceksiniz. Bunun altından iki

seçenek açılır:
• Extend: Yüzeyi kenar boyunca uzatır, ancak uzatma sırasında yüzeyin formu-
nu taklit eder.
• Stretch: Yüzeyi kenar boyunca uzatır, ama bu kez yüzeyin biçimini taklit ede-
ceğine dik olarak ilerler.
259
İki farklı sürükleme modu (uzatma ve sündürme)
Ancak dikkat edilmesi gereken bir durum vardır. O da bu aşamada kısayol mönü-
sünden çıkan iki alt seçenektir (Creation Type):
Uzatılan yüzeyin orijinale eklenmesi veya yeni bir yüzey oluşması
• Merge: Yüzeyi seçtiğiniz yöntemle uzatır. Sonuçta ortada bir tek yüzey vardır.
• Append: Uzatılan yüzeyi eskisinin devamı değil de yeni bir yüzey olarak oluş-
turur. Yerine göre tercih edilesi bir durumdur.
Sculpt: Yüzeyden Katı Modele

Aralarında boşluk kalmayacak şekilde bir araya getirilmiş yüzey nesnelerinden bir
katı model oluşturur. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, yüzeylerin
aralarında hiç bir boşluk olmaması, bir başka deyişle aralarından su sızdırmamala-
rı gerekir.
260
YÜZEY MODELLEME
Surfsculpt
Modify Surface Editing Sculpt
Surface Editing – Surface Sculpt
3D Modeling – Surface – Edit – Sculpt
Boşluk kalmayacak şekilde bir araya getirilmiş yüzeylerden Sculpt ile katı model elde edilmesi
1. Sculpt Surface komutunu verin.

2. Katıya dönüştürülecek yüzeyleri teker teker veya topluca seçin.
DİKKAT: Kullanılan yüzeylerin Continuity değerleri “G0” olmalıdır. Aksi durum-
larda işlem tamamlanamaz.
NOT: Sculpt komutu katı (solid) ve ağ (mesh) nesnelerde de uygulanabilir.
Convert to Surface:
Procedural Yüzeye Dönüştür
Çeşitli AutoCAD nesnelerini yüzey nesnesine dönüştürür:
convtosurface
Modify 3D Operations Convert to Surface
3D Modeling – Mesh– Convert Mesh – Convert to Surface
• İki boyutlu katı (2D Solid)
• Bölge (Region)
• Yükseklik verilmiş çizgi (line with thickness)
• Yükseklik verilmiş yay (arc with thickness)
261
• Yükseklik verilmiş kapalı bileşik çizgi (closed polyline with thickness)

• Mesh nesneleri
• Köşeleri aynı düzlem üzerinde olan 3D Face nesneleri
Kalınlık verilmiş bir eğrinin yüzey nesnesine dönüştürülmesi
Convert to Surface kullanımı son derece kolay bir komuttur, uygun bir nesne seçi-
mi yeterlidir:
1. Convert to Surface komutunu verin.

2. Yüzey haline getirilecek uygun nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
Özellikle Mesh nesneleri yüzeye dönüştürürken dört seçenek karşımıza çıkar. Bun-
lar şerit mönüde Mesh Modeling - Convert Mesh bölgesinde yer alır. Convert to
Surface komutunu uygulamadan önce bu seçeneklerden birini tercih etmek gerekir:
• Smooth, Optimized: Yumuşatılmış, yüzler olabildiğince birbirine kaynaştırıl-
mış.
• Smooth, Not Optimized: Yumuşatılmış, orijinal Mesh yüzleri korunmuş.
• Faceted, Optimized: Yüzler ilk oluşturuldukları halde saklanıyor, yumuşatma
uygulanmıyor.
• Faceted, Not Optimized: Yüzler ilk oluşturuldukları halde saklanıyor, yumu-
şatma uygulanmıyor, ancak yüzler daha küçük yüzlere bölünerek oluşturulu-
yor.
262
YÜZEY MODELLEME
Convert to NURBS:
NURBS Yüzeye Dönüştür
Eğer Ribbon’dan NURBS Creation düğmesi etkinse, daha önce gördüğümüz yön-
temlerin hemen tümünü kullanarak NURBS yüzey oluşturabilirsiniz. Ayrıca çizim-
deki mevcut Procedural yüzeyler de kolaylıkla NURBS yüzeye dönüştürülebilir.
Convtonurbs
Modify Surface Editing Convert to NURBS
Surface Editing – Convert to NURBS Surface
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Convert to NURBS
1. Convert to NURBS komutunu verin.

2. NURBS yüzeye dönüştürülecek nesne veya nesneleri seçin.
3. Enter ile onaylayıp işlemi tamamlayın.
Bir katı modelin NURBS yüzeye dönüştürülmesi
Procedural yüzeyler dışında katı nesneler de aynı yöntemle NURBS yüzeye dönüş-
türülebilir. Ancak bir zamanlar katı model olan nesnenin yüzleri birbirleriyle olan
bağlarını kaybederler.
NURBS Yüzeyleri Çizmek

NURBS yüzeyler pek çok iki boyutlu nesneden oluşabilir (bileşik çizgi, yay vb.), an-
cak NURBS yüzey oluşturmaya en elverişli çizim nesnesi Spline’dır. Özellikle Extru-
de vb. ile üçüncü boyut kazanmış Spline nesneleri gerek kendi üzerlerinde gerek he-
men dışlarında kontrol ve tutamak noktalarına sahiptir. Bu noktalar, NURBS yüze-
ye dönüştüklerinde de geçerliliklerini korurlar.
263
NURBS Yüzeylerin Kontrolü

NURBS yüzeyler açık ve kapalı olmalarına göre farklı davranırlar:
• Açık NURBS yüzeyler: Her iki uçlarında da farklı kontrol noktaları vardır. Bu
iki ayrı uç bir araya getirilse bile birleşmez ve daha sonra yine bağımsız olarak
sürüklenip ayrılabilirler.
• Kapalı NURBS yüzeyler: Arada bir kesinti olmadığı için, yüzeyin başlangıç ve
bitiş kontrol noktaları aynıdır. Bu noktadan sürüklendiğinde, diğeri de onun-
la birlikte hareket eder.
Convert to Mesh: Yüzeyi Ağa Dönüştürmek

Yüzey nesneleri aynı katı nesneler gibi kolaylıkla ağ (Mesh) nesnelerine dönüştürü-
lebilir.
Meshsmooth
Modify Surface Editing Convert to Mesh
Surface Editing - Convert to Mesh
1. Convert to Mesh komutunu verin.

2. Mesh haline getirilecek nesne veya nesneleri seçip Enter ile onaylayın.
3. Açılacak uyarı kutusundan Create Mesh seçeneğini tıklayıp işlemi tamamla-
yın.
Yüzey nesnesinin ağ nesnesine dönüştürülmesi
264
YÜZEY MODELLEME
Ağa dönüştürme işlemi kapalı Polyline nesnelere de uygulanabilir. Thickness özel-

liği ile üçüncü boyut kazanmış kapalı bileşik çizgiler ağa dönüştürüldüğünde, arka-
da kalan boşluk da Mesh ile kapatılarak bir prizma elde edilir. Oluşan Mesh nesne-
sinin başlangıç Smoothness değeri “Level 1”dir; haliyle bu değer daha sonradan de-
ğiştirilebilir.
Kalınlık (Thickness) verilmiş bir bileşik çizginin ağ nesnesine dönüştürülmesi
NURBS Yüzeyleri Düzenlemek

NURBS yüzeyler oluşturulduktan sonra üzerlerinde çeşitli düzenlemeler yapılabilir.
Ancak NURBS yüzeyler Procedural yüzeyler gibi oluşturuldukları profillerle ilişki-
li değildirler ve ancak kontrol noktaları (CV – Control Vertices) aracılığıyla düzen-
lenebilirler. Kontrol noktaları seçildikten sonra, beliren Gizmo yardımıyla sürükle-
nerek düzenlenebilirler.
Show CV: Kontrol Noktalarını Göster

Bir Nurbs yüzeyin kontrol noktaları ilk oluştuğunda görünür halde değildir. Bunla-
rın ekranda sürekli olarak görüntülenebilmesi için Show CV aracı kullanılır.
265
Cvshow
Modify Surface Editing NURBS Surface Editing Show CV
Surface Editing – Surface CV Show
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Show CV
Bir NURBS yüzeyin kontrol noktalarını görmek
1. Show CV komutunu verin.

2. Kontrol noktaları görüntülenecek NURBS yüzeyi veya yüzeyleri seçin.
NOT: Show CV komutu, kontrol noktalarına sahip Spline nesneleri için de geçer-
lidir.
Hide CV: Kontrol Noktalarını Gizle

Bu araç çizimde yer alan tüm NURBS yüzeylere ve Spline nesnelerine ait olan kont-
rol noktalarını (CV) gizler. Yeniden görüntülemek için yüzeylere tekrar Show CV
uygulamak gerekir.
Cvhide
Modify Surface Editing NURBS Surface Editing Hide CV
Surface Editing – Surface CV Hide
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Hide CV
Add CV: Kontrol Noktası Ekle

NURBS yüzeylere kontrol (CV) ve düğüm (Knot) noktaları ekleyerek, daha sonra
üzerlerinde hassas düzenlemeler yapılabilmesine olanak sağlar. Yeni nokta eklemek
için nesnenin U ve V yönleri arasında seçim yapmak gerekir.
Cvadd
Modify Surface Editing NURBS Surface Editing Add CV
Surface Editing – Surface CV Add
266
YÜZEY MODELLEME
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Add

1. Add CV komutunu verin.
2. NURBS yüzeyi tıklayıp seçin.
3. Yüzeyin U yönünde aynı kırmızı hat üzerinde bir dizi kontrol noktası be-
lirerek, imleç ile sürüklenir halde bekliyor olacaktır. Dilediğiniz konuma
erişince yüzeyi tıklayın.
4. Yeni kontrol noktaları eklenir ve işlem tamamlanır.
Eğer ekleyeceğiniz kontrol noktalarının yönünü değiştirmek isterseniz, kısayol mö-

nüsünden Direction seçeneğiyle, yüzeyin V yönüne geçiş yapıp çalışabilirsiniz.
Doğrudan yüzey üzerinde düğüm noktaları eklemek istediğinizde, Insert Knots

kullanabilirsiniz.
1. AddCV komutunu verin.
3. Kısayol mönüsünden Insert Knot maddesini seçin.
4. Yüzeyin U yönünde bir kesikli hat üzerinde görünmeyen bir dizi düğüm
noktası belirerek, imleç ile sürüklenir halde bekliyor olacaktır. Dilediğiniz
konuma erişince yüzeyi tıklayın.
5. Yeni düğüm noktaları eklenir ve işlem tamamlanır.
Remove CV: Kontrol Noktalarını Kaldır

NURBS yüzeyler üzerindeki kontrol noktaları kolaylıkla kaldırılabilir, ancak bu du-
rumda yüzeyin kavisli formunun da değişeceğini unutmamak gerekir.
Cvremove
Modify Surface Editing NURBS Surface Editing Remove CV
Surface Editing – Surface CV Remove
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Remove
1. Remove CV komutunu verin.

2. Kontrol noktaları kaldırılacak NURBS yüzeyi tıklayıp seçin.
3. Yüzey üzerinde U yönünde kesikli bir hat ilerler durumda olacaktır.
4. Yön değiştirmek için kısayol mönüsünden Direction maddesini seçebilirsiniz.
5. Seçtiğiniz yönde tıkladığınız konumdaki kontrol noktaları kaldırılarak işlem
tamamlanacaktır.
267
Rebuild Surface: Yüzeyi Yeniden İnşa Et

NURBS yüzeyin gövdesini adeta yeniden inşa ederek, daha hassas kontrol noktası
(CV) düzenlemesi yapılabilmesini sağlar. Özellikle sonradan NURBS’e dönüştürül-
müş yüzey nesnelerinde bazen bu aracın kullanımı zorunludur. Aksi takdirde Auto-
CAD yüzey üzerinde CV düzenlemelerine izin vermeyecektir.
Cvrebuild
Modify Surface Editing NURBS Surface Editing Rebuild CV
Surface Editing – Surface CV Rebuild
3D Modeling – Surface – Control Vertices – Rebuild
1. Rebuild Surface komutunu verin.

2. Yeniden inşa edilecek yüzeyi tıklayıp seçin.
3. Rebuild Surface diyalog kutusu ekrana gelecektir. Buradan şu ayarları yapmak
gerekir:
a. Control Vertices Count: Yüzeyin gerek U, gerek V yönlerindeki kontrol
noktası adedini kutulara yazın. Değer ne kadar büyürse, yüzey bölümlen-
mesi o oranda artacak ve nesnenin çizimde kapladığı hacim artarken, dü-
zenleme olanakları da artacaktır.
b. Degree: Her aralığın arasına sığdırılabilecek kontrol noktalarının adedi-
ni U ve V yönlerinde belirleyin. Değerler arttıkça düzenleme olanaklarınız
artacaktır.
c. Delete Original Geometry: Yeni ayarlar yapıldıktan sonra eski yüzey sili-
nir.
d. Daha önce kırpma uygulanmış yüzeylerdeki kırpmalar yeni inşa edilen yü-
zeyde de korunur.
4. Preview düğmesi yardımıyla yüzeye uygulanacak değişiklikleri görebilirsiniz
(geçici olarak çizime dönerek).
5. Sonuçtan memnun değilseniz Esc tuşuna basarak Rebuild Surface diyalog ku-
tusuna geri dönebilir veya Enter ile son ayarları kullanarak işlemi tamamlaya-
bilirsiniz. (Diyalog kutusundaki OK düğmesini de dilediğiniz zaman kullana-
bilirsiniz.)
CV Edit Bar: Kavis Düzenleyici

CV Edit Bar NURBS yüzey üzerinde geçici bir düzenleme noktası oluşturarak yü-
zeyin kavislerinin hızla düzenlenmesini sağlar. Dolayısıyla kavislerin teğetleri de de-
ğişecektir.
268
YÜZEY MODELLEME
3deditbar
Ribbon – Surface – CV Edit Bar
3D Modeling – Surface – Control Vertices – CV Edit Bar
Kavis düzenleyiciyi kullanmak
1. CV Edit Bar komutunu verin.

3. Yüzey üzerinde U ve V yönlerinde uzanan birbirine dik iki kırmızı hat belire-
cektir. Bu iki hattın kesiştiği noktanın konumunu gerek U gerek V yönünde sü-
rükleyerek düzenleme noktanızı belirleyin.
4. Düzenleme noktanızı tıklayın.
5. Gizmo ve üç tutamak belirecektir:
a. Mavi kare tutamak: Seçili noktanın yerini Gizmo ile Move gibi taşır.
b. Mavi tutamak: Açılan listesinden iki seçenek sunar:
i. Move Point işaretliyse, mavi kare tutamak seçili noktayı Move gibi ta-
şır.
ii. Tangent Direction işaretliyse, mavi kare tutamak seçili nokta civarın-
daki kavisi genişletir.
c. Yatay mavi üçgen tutamak: Seçili nokta civarındaki kavisi genişletir.
6. Tutamaklardan sürükleyerek yüzeyinizin formunu düzenleyin.
7. Yeni bir düzenleme noktası belirlemek için kısayol mönüsünden Base Point
maddesini seçerek çalışmayı sürdürebilirsiniz.
269
Extract Isolines
Bir yüzey, bir katı veya katı nesne üzerindeki bir yüzün üzerinden “isoline” çizgisi
elde etmeyi sağlar. Elde edilen bu isoline çizgileri ayrı birer nesne olacaktır. Nesne
düz yüzlerden oluşuyorsa, elde edilen isoline çizgileri Line veya Polyline olur (Spli-
ne Points alt komutu kullanılmadığı sürece). Nesne eğimli yüzlere sahipse, elde edi-
len isoline çizgileri yerine göre Spline veya Arc (yay) olacaktır.
surfextractcurve
Modify 3D Opereations Extract Isolines
Surface Editing Extract Isolines
3D Modeling – Surface – Extract Isolines
1. Extract Isolines komutunu verin.

2. Nesneyi seçin. İmlecin ucunda hemen bir isoline çizgisinin oluştuğunu göre-
ceksiniz. Komut tamamlanana kadar isoline çizgisi kırmızı renkte kalacaktır.
3. Bu aşamada beliren üç alt komuttan ikisi şöyledir:
• Direction: Oluşmakta olan isoline çizgisinin yönünü yatay veya dikey olarak
değiştirir.
Isoline çizgisinin yönünün değiştirilmesi
• Chain: Nesne üzerinde birbirini takip eden yüzeyler varsa, isoline çizgisinin
bu yüzeylerde de devam etmesini sağlar. Bunun için Chain alt komutu veril-
diğinde gelen soruya “Y” (Yes) yanıtı verilmelidir. Eğer takip eden yüzeylerde
isoline’ın devam etmesi istenmiyorsa “N” (No) yanıtı verilmelidir.
270
YÜZEY MODELLEME
Chain ile birbirini takip eden yüzlerde isoline elde edilmesi
4. Isoline çizgisinin nesne üzerinde istediğiniz yere sabitlenmesi için tıklayın.
Her iki yönde isoline çizgileri çıkartılmış eğri yüzlü nesne
Extract Isolines aracının az önce değinmediğimiz üçüncü alt komutu ise Spline Po-
ints komutudur. Yüzey üzerinde belirlenen noktalardan geçecek bir Spline eğrisi
oluşturulmasını sağlar.
1. Extract Isolines komutunu verin.

2. Nesneyi seçin. İmlecin ucunda isoline çizgisi oluşmaya başlayacaktır. Şimdilik
tıklamayın…
3. Alt komutlardan Spline Points komutunu verin.
4. Yüzey üzerinde spline’ın geçmesini istediğiniz noktalara sırasıyla tıklayın. En-
ter ile işlemi tamamlayın.
271
Eğri yüzlü nesne üzerinde de Spline Points ile bir eğri çıkartılması
Spline Freehand
Komut verildikten sonra ilk tıklamada sanal kalemi indirir ve çizmeye başlar. İmleci
ekranda sürüklemeniz yeterlidir, sol tuşu basılı tutmanız gerekmez. İkinci tıklama-
da sanal kalemi kaldırır ve beklemeye geçer. Yeniden tıklayıp komuta devam edebi-
lirsiniz. Enter ile onayladığınızda, bu serbest el çizimlerinin birer Spline nesnesine
dönüştüğünü göreceksiniz. Düzensiz şekiller oluşturulurken, özellikle de tablet ile
çizim yaparken kullanılabilir.
sketch
3D Modeling – Curves – Spline Freehand
Komut verildiği anda üç alt komut belirecektir:

• Type: Eğer çizimlerin Spline yerine, Line veya Polyline’a dönüşmesi istenirse,
Spline Freehand komutu verildikten hemen sonra Type alt komutu ile bu ter-
cih belirtilmelidir.
• Increment: Kırılma noktaları arasındaki mesafeleri kontrol eden alt komuttur.
Değer azaltıldığında kırılma noktaları arası mesafe azalır, sayısı artar. Değer ar-
tırıldığında kırılma noktaları arasındaki mesafe artar, kırılma noktalarının sa-
yısı azalır.
• Tolerance: Çizilecek Spline eğrisinin Fit Tolerance değerini ister.
272
YÜZEY MODELLEME
Spline Freehand ile çizilmiş eşyükselti eğrileri
Ortaya çıkan Spline eğrisini, daha sonra alışılageldik düzenleme komutlarıyla dü-
zenleyebilirsiniz.
NOT: Spline eğrilerine ilişkin ayrıntılı bilgi için kitabınızın birinci cildinde ilgili bö-
lümlere bakabilirsiniz. (AutoCAD 2015 Giriş ve Orta Düzey)
Surface Analysis: Yüzey Analizi

Yüzey analizi özelliği sayesinde yüzeylerin sürekliliğini (continuity), kavislerini
(curvature) ve yüzeylerin çizilme açılarını (draft angle) görsel olarak algılayabilirsi-
niz. Özellikle üretime yönelik çalışmalarda bu analizlerin büyük önem taşıdığını göz
önünde bulundurmak gerekir.
Analiz yöntemine karar verip yüzeyleri seçmek yeterlidir. Seçili analiz hemen uygu-
lanacaktır.
DİKKAT: Yüzey analizi sonuçları iki boyutlu görüntüleme biçemlerinde görüntüle-

nemez; üç boyutluları tercih etmeniz önerilir.
Analysis Options aracı sayesinde ekrana gelecek olan diyalog kutusunda üç ana-
liz için de kullanılacak ayarları değiştirebilirsiniz. Dilediğiniz yüzeyi, Select Objects
to Analyse düğmesi ile geçici olarak çizime dönerek seçip, analiz uygulayabilirsiniz.
Söz konusu ayarları, mecbur kalmadıkça asla değiştirmemeniz önerilir.
273
Zebra Analysis: Süreklilik Analizi

Yüzey modelin üzerinde siyah ve beyaz çizgilerden oluşan hatlar görüntüleyerek yü-
zey sürekliliğini analiz eder. Yüzeylere uygulanan “zebra” deseni, yüzeyin Continu-
ity değerinin G0, G1 ve G2 olmasına göre farklılık gösterecektir. Birbiriyle yumuşak
geçiş yapan yüzeylerde yüksek “G” değerlerinde zebra çizgilerinin yüzeyler arasında
birbirlerini izlediklerini fark edeceksiniz.
Analysiszebra
3D Modeling – Surface – Analysis – Zebra
Curvature Analysis: Kavis Analizi

Yüzeyin alçak ve yüksek bölgelerini yani kavislerinin durumunu, maviden kırmızıya
giden bir degrade renk geçişi kullanarak analiz eder. Maksimum yani artı değerli ka-
vis kırmızı, minimum yani eksi değerli kavis ise mavi renk ile temsil edilir. “0” değere
sahip kavis değeri yüzeyin düz olduğu anlamına gelir (örn. düzlem, silindir, koni vb.).
Analysiscurvature
3D Modeling – Surface – Analysis – Curvature
Draft Analysis: Çizim Analizi

Yüzeyin ait olduğu nesnenin kalıp çalışmasına uygun veya elverişli olup olmadığı-
nı, maviden kırmızıya giden bir degrade renk geçişi kullanarak analiz eder. Özellik-
le üretim sektörü için önemli bir göstergedir. Renklerin sürekli olması işlerin yolun-
da gittiğinin göstergesidir.
Analysisdraft
3D Modeling – Surface – Analysis – Draft
274
7
Üçüncü Boyuttan İkinci
Boyuta
Üçüncü boyuta sahip nesnelerin iki boyutlu olarak ifade edilebilmeleri de önemlidir.
Gerek sunum gerek imalat projeleri için iki boyutlu çıktıları kolaylıkla elde edebilir-
siniz. Bu çıktılara kesitler görünüşler de dâhildir. İki boyutlu olarak hazırlanmış bir
çizimi ölçülendirmek, yazı ve tablolarla donatmak da daha kolaydır.
Section Plane: Kesit Düzlemi

Section Plane aracı yardımıyla, üç boyutlu nesneleri tahrip etmeye gerek kalmadan
iki veya üç boyutlu kesitleri elde edilebilir ve çizim içinde bir blok olarak saklana-
bilir. Kesitler yatay veya dikey olabilir. Kesit düzlemi sonuçta saydam bir AutoCAD
nesnesidir, model içinde her yönde hareket ettirilebilir.
sectionplane
Draw Modeling Section Plane
3D Modeling - Home - Section - Section Plane
Kesit düzleminin geçtiği hattın ardında kalan ama kesite girmeyen nesneler, cep-
heden görünüş olarak belirirler. Bu özellik, AutoCAD’in uzun zamandır pek kulla-
nılmayan emektar (emekli) Section komutundan çok daha verimli sonuçlar sağlar.
Doğrusal Kesit Hattı

Kesit düzleminin oluşturulması, standart koşullarda kesitin geçeği noktayı ve kes-
me yönünü soldan sağa doğru tanımlamak yeterlidir. Kesitin geçeceği hat kendili-
ğinden oluşur. Örneğimizin üzerinden gidelim (şu anda ORTHO modunda oldu-
ğunuzu varsayıyoruz):
1. Section Plane komutunu verin.
2. Model üzerinde sola doğru, kesitin geçeceği doğrultu üzerinde ilk noktayı
tıklayıp belirtin.
3. Kesme düzleminin yönünü tanımlamak amacıyla modelin soluna doğru
ikinci bir nokta tıklayın.
Doğrusal kesit hattının çizilmesi

276
ÜÇÜNCÜ BOYUTTAN İKİNCİ BOYUTA
Şimdi modelin üzerinde kesit düzleminin geçmesini istediğiniz yönde yarı saydam
bir panel belirmiş olmalı. Zemin hattında oluşan koyu çizgi ise, kesitin XY düzle-
mindeki izdüşümüdür. Bu kesit düzleminin yerini ve doğrultusunu, AutoCAD’in
Move ve Rotate gibi düzenleme komutlarıyla kolaylıkla değiştirebilirsiniz.
Kesit düzlemi çizgisinin üzerini çift tıkladığınızda model, kesme düzlemi tarafın-
dan kesilir. Klavyeden Esc tuşuna basarak veya herhangi bir komut girerek, tam ke-
siti ekranda görebilirsiniz. Kesit görünümünden çıkmak için yine kesit hattını çift
tıklamak yeterlidir.
Elbette bu yarı saydam düzlemi tıklayıp Grip noktalarından da gerekli düzenleme

işlemlerini yapabilirsiniz. Ayrıca Grip noktaları üzerinde bir kaç işlev daha yer alır:
Kesit görünümüne yönelik seçeneklere ulaşmak
• Sol üçgen Grip: Aşağı doğru açılan bu ok, kesit nesnesinin görünümüne yöne-
lik üç seçenek sunar:
• Section Plane: Kesit düzlemi.
• Section Boundary: Kesit derinliği veya sınırı.
• Section Volume: Kesit düzlemi ile derinliğinin oluşturduğu kesit hacmi
(özellikle karmaşık çizimlerde yararlı olabilir).
Kesit görünüm seçenekleri
277
• Orta üçgen Grip: Kesit hattının paralel olarak ileri geri hareket ettirilmesini
sağlar.
• Orta ok şekilli Grip: Kesitin bakış yönünü değiştirir.
• Sağ kare Grip: Kesit hattının uzatılmasını veya döndürülmesini sağlar.
Kesit düzlemi ve bakış yönünü dikkate alarak kesite ve görünüşe giren nesneler
NOT: Aynı model üzerinde birden fazla kesit düzlemi oluşturulabilir ve bunlar Au-
toCAD tarafından ayrı ayrı değerlendirilir.
Kademeli Kesit Hattı

Kesit düzlemi mutlaka doğrusal olmak zorunda değildir, kesit hattı üzerinde kolay-
lıkla kırılmalar ve/veya kademeler oluşturabilirsiniz. Doğrusal kesite, istenen tüm
model bileşenlerinin giremediği durumlarda (özellikle mimari çizimlerde) son de-
rece yararlıdır. Bunun için kesit hattını en başından kademeli olarak çizmek ya da
sonradan kırılmaları eklemek gerekir.
2. Kısayol mönüsünden Draw Section seçeneğini işaretleyin.
3. Kesit hattının ilk noktasını girin.
4. İlk kırılma noktasını girin.
5. Sırasıyla diğer kırılma noktalarını (varsa) girin. Enter ile onaylayın.
6. Kesit görünüşünün hattın hangi tarafında yer almasını istediğiniz sorgulana-
caktır; kesitin bakmasını istediğiniz yönde herhangi bir nokta tıklayın.
Mevcut bir kesit hattına daha sonra da kırılmalar ve kademeler ekleyebilirsiniz:
1. Kesit hattını tıklayıp seçin.
2. Kısayol mönüsünden Add Jog to Section seçeneğini işaretleyin.
3. Kesit hattı üzerinde bir nokta tıklayın ve kırılma hemen eklenecektir.
278
Kademeli kesit hattının oluşturulması
Kırılma noktasının yerini ve kademe derinliğini daha sonra Grip noktalarından sü-
rükleyerek de değiştirebilirsiniz.
Kademeli kesit hattının tutamak noktalarından sürüklenerek düzenlenmesi
Hazır Dik Kesitler

Kesitinizin, AutoCAD tarafından hazırlanmış farklı açılardaki dik kesitlerden biri-
ni esas almasını tercih edebilirsiniz; bu durumda Orthographical seçeneği devre-
ye girecektir:
NOT: Örneğimizdeki mevdivenin sahanlığı, baskıda çizgilerin birbirine karışması-

nı önlemek amacıyla duvardan bir miktar önce çizilmiştir. Normal çizimde sahan-
lık duvara kavuşmaktadır.
279
1. Section Plane komutunu verin. Kısayol mönüsünden Orthographical se-

2. Altı adet seçenek belirecektir, bunların içinden kesit düzleminizin nasıl
yerleştirileceğine karar verin (güncel kullanıcı koordinat sisteminiz dik-
kate alınacaktır):
• Front: Önden arkaya
• Back: Arkadan öne
• Top: Yukarıdan aşağı yani plan kesiti
• Bottom: Aşağıdan yukarıya (kalıp planı gibi)
• Left: Soldan sağa
• Right: Sağdan sola
DİKKAT: Orthographic kesit düzlemlerine sonradan kırılma noktası eklenemez.
Ortographic seçeneği yardımıyla kesitlerin alınması
280
İki ve Üç Boyutlu Kesit Almak

Kesit düzlemini oluşturduktan sonra, sıra geldi üç boyutlu modelin somut kesitleri-
ni almaya. İlk önce standart iki boyutlu bir kesit alalım:
Kesit düzleminden 2 veya 3 boyutlu kesit üretilmesi
1. Kesit düzlemini tıklayıp seçin.

2. Kısayol mönüsünden Generate 2D/3D Section/Elevation seçeneğini işa-
retleyin.
3. Ekrana aynı adlı diyalog kutusu gelir; buradan 2D Section/Elevation mad-
desini tıklayın.
1. Create düğmesini tıklayın.
281
2. Çizime döneceksiniz; baktığınız kesitin iki boyutlu çizimi imlecin ucunda

gezinmeye başlayacaktır; indirmek istediğiniz noktayı tıklayın.
3. İki boyutlu çizimin X eksenindeki ölçek katsayısı sorulacaktır; eğer ölçek
değiştirmeyecekseniz Enter ile onaylayın.
4. İki boyutlu çizimin Y eksenindeki ölçek katsayısı sorulacaktır; eğer ölçek
değiştirmeyecekseniz Enter ile onaylayın.
5. İki boyutlu çizimin dönme açısı sorulacaktır; açı değiştirmeyecekseniz En-
ter ile onaylayın. Henüz tam istediğiniz sonuca ulaşamadığınızı da unut-
mayın. Az ileride kesit ayarlarını göreceğiz.
Seçilen bakış yönünü dikkate alarak iki boyutlu kesitin çıkartılması
AutoCAD kesit hattının geçtiği yeri esas alarak kesit nesnesini bir blok olarak çizi-
me ekleyecektir. Kesitin ekleneceği yer güncel koordinat sisteminin XY düzlemidir.
Eğer XY düzlemine çizdiğiniz bir modelden plan kesiti almak istiyorsanız, şu yolu
izleyebilirsiniz:
NOT: Üç boyutlu çalışırken Dynamic UCS etkinse, büyük olasılıkla az sonra sa-
yacağımız işlemlere gerek kalmayacaktır. Buradaki açıklamayı, kesit yüzeyinin ya-
kalanamadığı durumlarda işinize yarayabileceğini düşünerek eklemiş bulunuyoruz.
282
Yan görünüşe hizalanmış UCS’de kesit düzlemi oluşturmak
1. View yani görüş seçenekleri içinden yan bakışlardan birine geçiş yapın
(Front, Left, Right, Back).
2. View UCS ile koordinat sistemine paralel hale gelin. Yani X ve Y eksenle-
rini karşınıza alın.
4. Plan kesit hattının geçmesini istediğiniz yükseklik üzerinde başlangıç ve
bitişini işaretleyin.
5. Generate 2D/3D Section komutunu verip, gereken ayarları yapın. Bir son-
raki başlıkta göreceğiz...
Benzer bir işlemi üç boyutlu bir kesit elde etmek için de yapabilirsiniz. Üç boyutlu
kesitte elde edilen sonuç, kesiti alınan nesnenin kesit hattı tarafından kesilip, geriye
kalan kısımlarının bir blok nesnesi olarak çizime eklenmesidir. Sadece kesilen değil,
görünüşe giren nesneler de bu blok nesnesinde yer alır. Bunun için kesiti oluşturur-
ken Generate Section/Elevation diyalog kutusundan 3D Section seçeneğini işaret-
lemeniz gerekir. Çizime eklenme süreci ise aynıdır.
Üç boyutlu kesit
283
Kesiti Düzenlemek
Daha hassas kesitler almak ve düzenlemek mümkündür. Generate Section/Elevati-
on mini diyalog kutusunun sol alt köşesinde aşağı bakan daire içinde bir okun varlığı-
nı fark etmişsinizdir. Onu tıkladığınızda ek seçenekler açılır ki bunlar çok önemlidir:
Source Geometry: Bu bölgede, kesite girecek nesneleri seçmeye yönelik tercihler

yer alır:
• Include all Objects: Kesit hattında bakış yönündeki tüm nesneleri dikkate ala-
rak kesit çizimini oluşturur.
• Select Objects to Include: Sadece sizin seçeceğiniz nesneleri kesit çizimine
dâhil eder. Bunun için hemen altında yer alan Select Objects düğmesini tık-
layıp çizime gitmeniz ve kesite dâhil olmasını istediğiniz nesneleri tek tek veya
topluca seçmeniz gerekir.
PÜF NOKTASI: Kesite veya görünüşe girmesini istemediğiniz nesneleri, her sefe-
rinde yeniden seçme zahmetinden kurtulmak için ayrı bir katmana aktararak, o kat-
manı dondurabilirsiniz.
284
Destination: Oluşturulacak kesitin akıbetini belirleyecek üç adet seçenek sunar:

• Insert as a New Block: Kesit çizimini yeni bir blok nesnesi olarak çizime ekler.
• Replace Existing Block: Mevcut bir kesit nesnesini seçmenizi ve modelde yapı-
lan değişiklileri dikkate alarak güncellemenizi sağlar. Select Block düğmesi ile
çizime geçici olarak geri dönerek mevcut kesiti tıklamanız gerekir.
• Export to a File: Oluşturulacak kesiti, yolunu ve adını sizin belirleyeceğiniz bir
.dwg uzantılı çizim dosyasına yazar.
Kesit Ayarları
Generate Section/Elevation diyalog kutusunun sonlarına doğru Section Settings
düğmesi vardır. Aynı adlı diyalog kutusunu ekrana getirerek gerek iki ve üç boyutlu
gerekse de Live Section olarak oluşturulmuş kesit çizimlerinin görünümlerini dü-
zenlemek için bir dizi ayar sunar. Buradan kesili bölgelerin tarama dokusuna rengi-
ne ve çizgi tipine kadar pek çok özellik parametresini düzenleyebilirsiniz.
• Intersection Boundary: Kesit sınırlarının renk, çizgi tipi, çizgi kalınlığı vb.
nesne özelliklerini düzenler. Kesite giren çizgiler daha kalın gösterilebilir.
285
• Intersection Fill: Kesit yüzeyinin taramasına yönelik tarama dokusu, açısı, öl-
çeği vb. ayarları içerir. Tarama dokusu nesnenin gerçek yaşamdaki malzemesi-
ne göre değişebilir.
• Background Lines: Arka planda kalan çizgilerin nasıl görüneceğini belirler.
Show maddesi “Yes” ise, geride kalan nesneler de görünür. Hidden Line mad-
desi “No” ise gizli çizgiler görünmez. Genelde bu ayarları kullanırız. Gerekir-
se geride kalan ve görünen çizgilerin de nesne özellikleri düzenlenebilir. Kesikli
veya noktalı çizgi seçimi tamamen kullanıcının tercihine bağlıdır.
• Cut-away Geometry: Kesitin gerisinde kalan çizgilere yönelik renk, kalınlık
vb. nesne özelliklerini düzenler. Örneğin bir merdivenin plan kesitinde, kes-
me düzlemi üstünde kalan basamakların da kesik çizgilerle görüntülenebilme-
si gibi.
Plan kesitinde, kesitin gerisinde kalan çizgilerin durumu
• Curve Tangency Lines: Eğri yüzlerin teğetlerini belirten siluet çizgilerine yö-
nelik nesne özelliklerini düzenler. Show ayarı “No” ise görünmezler.
Her farklı kesit düzlemi nesnesi kendi bünyesinde farklı özellikler barındırabilir,
daha doğrusu farklı biçemlere sahip olabilir. Apply Settings to All Section Objects
onay kutusunu işretlerseniz, yapılan ayarlar tüm kesit nesnelerine aynı şekilde uy-
gulanır.
Live Section: Hareketli Kesit

Üç boyutlu model ekrandayken, kesitin yerini ve kesilmiş halini canlı yayındaki gibi
izleyebilirsiniz. Live Section aracı da diğer kesitler gibi yatayda ve dikeyde uygula-
nabilir. Modele üç boyutlu uzayda bakarak çalışacağız.
2. Kısayol mönüsünden Activate Live Sectioning seçeneğini işaretleyin.
3. Kesit düzlemi belirecek ve ardında kalan kısımları ve diğer nesneleri gizle-
yecektir. Esc ile çıkın.
4. Canlı kesit devreye girmediyse bir Regen uygulayın (kısayolu RE ).
286
5. Kesit düzlemi tarafından kesilmiş, yani hattın gerisinde kalan kısmı da ayrı
bir renkte görmek isterseniz, yine benzer bir yönteme başvurmanız gere-
kecektir.
7. Kısayol mönüsünden Show Cut-away Geometry seçeneğini işaretleyin.
8. Kesit düzlemi belirecek ve arkasında kalan kısımları gizleyecektir. Esc ile
çıkın.
9. Canlı kesit devreye girmediyse bir Regen uygulayın (kısayolu RE ).
Hareketli kesit uygulaması
Bir çizimde birden fazla canlı kesit düzlemi oluşturabilirsiniz, ancak Activate Live
Sectioning ile sadece bir tane kesit çizgisini canlı kesit düzlemi olarak görebilirsi-
niz. Bu durumda diğer kesit düzlemlerinin canlı kesit görüntülenmeleri otomatik
olarak kapatılır.
287
Flatshot: Teknik Resim

flatshot
3D Modeling - Home - Section - Flatshot
Üç boyutlu modellerin teknik resme dönüştürülmesi, genelde pek çok sorunu da

birlikte getirir ve her zaman gözde büyüyen bir işlemdir. Teknik resme dönüştür-
mekten kasıt, üç boyutlu modeli iki boyutlu çizime dönüştürmektir. Üç boyutlu bir
modeli ezip yassılaştıramayacağımıza göre bazı nesne kilitlemelerinden yararlana-
rak çizimi baştan yapmak gerekir ve bazen üç boyutlu modeli oluşturmaktan çok
daha uzun bir zaman ve yoğun emek gerektirir. Flatshot komutu, bu süreci zahmet-
li halden çıkartır. Flatshot ile o anda izometrik veya perspektif bakışta gördüğünüz
modelleri de iki boyutlu hale getirebilirsiniz.
NOT: Flatshot komutu, Dtext, Mtext, Dimension vb pafta nesnelerini düzlem hali-
ne getirmez.
Tüm Çizgileri Görmek

Üç boyutlu modeli teknik resme dönüş-
türme süreci son derece basittir:
1. İki boyutlu görünüşünü elde
etmek istediğiniz modeli iste-
diğiniz yönden görecek şekil-
de dik izdüşümlü olarak ekra-
na getirin.
2. Flatshot komutunu verin.
3. Ekrana gelen Flatshot diyalog
kutusundan Insert as a New
Block seçeneğini işaretleyin.
288
4. Create düğmesini tıklayın.

5. Çizime döneceksiniz; baktığınız görünüşün iki boyutlu çizimi imlecin
ucunda gezinmeye başlayacaktır; indirmek istediğiniz noktayı tıklayın.
6. İki boyutlu çizimin X eksenindeki ölçek katsayısı sorulacaktır; ölçek değiş-
tirmeyecekseniz Enter ile onaylayın.
7. İki boyutlu çizimin Y eksenindeki ölçek katsayısı sorulacaktır; ölçek değiş-
tirmeyecekseniz Enter ile onaylayın.
8. İki boyutlu çizimin dönme açısı sorulacaktır; açı değiştirmeyecekseniz En-
ter ile onaylayın.
Buradaki ilk örneğimizde, daha işlevsel olacağını düşünerek dik izdüşüm üzerin-
den gittik:
Flatshot ile elde edilen farklı sonuçlar (üstte orijinal nesne, altta cephe ve teknik resmi)
NOT: Flatshot ile elde edilen sonuç, güncel koordinat sisteminin XY düzlemine
eklenir. Kısacası üç boyutlu modelinize soldan veya önden vb bakmanıza rağmen,
Flatshot komutunu uyguladığınızda oluşturulan blok nesnesi, daima güncel UCS
konumunuzun plan düzlemine yerleşir. Yerleştirilen blok nesnelerinin isimlendiril-
mesi, AutoCAD tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir ve bu bloklar AutoCAD
dilinde anonim bloklardır.
289
Arkada Kalan Çizgileri Gizlemek

Bu aşamada modelin iki boyutlu çizimi, bir blok nesnesi olarak ekranda belirecektir,
ancak gizli olması gereken çizgiler de varlıklarını sürdüreceklerdir. Bu durumdan
kurtulmak istediğinizde Flatshot diyalog kutusundan bir ayarı değiştirmeniz gere-
kir. Obscured lines bölgesinden Show onay kutusunu tıklayıp onay imini yok edin
ve tekrar Create düğmesini tıklayın.
AutoCAD’in Flatshot aracı iki boyutlu çizimin çizgi özelliklerini değiştirmenize de

olanak sağlar:
• Foreground Lines: Bu bölgeden, ön planda görünecek çizgilerin renk ve çizgi
tipini değiştirebilirsiniz.
• Obscured Lines: Bu bölgeden, gizli kalması gereken çizgilerin renk ve çizgi ti-
pini değiştirebilirsiniz. Örneğin gizli çizgilerin kesik çizgi olarak görünmesi ter-
cih edilen bir durumdur.
• Include Tangential Edges: Eğri yüzeyleri de siluet çizgileriyle gösterir.
Üç boyutlu bir nesneye üstten bakışta (Top View) Flatshot uygulaması
İkinci örneğimiz ise perspektif bakışta gördüğümüz üç boyutlu bir nesnenin iki bo-
yutlu çizimini elde etmek olacak. Elde edilen iki boyutlu nesneye Top View ile bak-
mayı unutmayın, yoksa perspektif modda ilk anda hayal ettiğiniz görüntüyü elde
edemediğinizi sanırsınız (oysa o üstten bakışta hazır beklemektedir).
290
Üç boyutlu nesneye izometrik bakışta Flatshot uygulaması.

Bitmiş sonuca Top View’dan bakılmakta.
İki Boyutlu Çizimi Güncellemek

Flatshot komutu ile oluşturduğunuz bir teknik çiziminiz var, ancak daha sonra üç
boyutlu model üzerinde bazı değişiklikler yaptınız ve görünüşü düzeltmeniz gere-
kiyor. İki boyutlu çizimi her seferinde yeni baştan oluşturmak zorunda değilsiniz.
1. İki boyutlu görünüşünü elde etmek istediğiniz modeli istediğiniz yönden göre-
cek şekilde ekrana getirin.
3. Ekrana gelen Flatshot diyalog kutusundan Replace Existing Block seçeneğini
işaretleyin.
4. Hemen altındaki Select Block düğmesi etkinleşecektir, tıklayın.
5. Geçici olarak çizime döneceksiniz; güncellenecek iki boyutlu çizim bloğunu
tıklayıp seçin.
6. Yine Flatshot diyalog kutusundasınız; Create düğmesini tıklayın; işlem ta-
mam; blok kendisini güncellemiş olacaktır.
İki Boyutlu Çizimi Kaydetmek

Dilerseniz üç boyutlu modelden elde edeceğiniz iki boyutlu çizimi, başka bir .dwg
uzantılı çizim dosyası olarak kaydedip saklayabilirsiniz.
291
1. İki boyutlu görünüşünü elde etmek istediğiniz modeli istediğiniz yönden göre-
cek şekilde ekrana getirin.
3. Ekrana gelen Flatshot diyalog kutusundan Export to File seçeneğini işaretle-
yin.
4. Hemen altındaki Filename and Path listesi etkinleşecektir; en sağdaki düğme-
yi tıklayın.
5. Browse for Drawing File diyalog kutusundan yeni oluşacak çizim dosyası için
bir yol ve isim tanımlayın.
6. Save (Kaydet) düğmesini tıklayın.
7. Yine Flatshot diyalog kutusundasınız; çizgi ayarlarınıza son kez bir göz atıp
Create düğmesini tıklayın; işlem tamam.
Flatten: Düzlem Haline Getirmek

Bizim “Düzlem Haline Getirmek” adını verdiğimiz Flatten komutu, yükseklikleri
sıfırdan farklı koordinatlarda konuşlanmış tüm nesneleri plan düzlemine indirerek,
“0” Elevation değerine taşır. Daha doğrusu üç boyutlu nesnenin o andaki bakışa
göre olan görüntüsünün izdüşümünü oluşturur.
DİKKAT: Flatten kullanımı sırasında işlemi kesinlikle 2D Wireframe görünümün-

de yapmanız önerilir, yoksa AutoCAD ciddi biçimde arıza çıkarabilir. Bizden söy-
lemesi…
Aşağıdaki ilk örneğimizde, Z ekseninde farklı yüksekliklere sahip eşyükselti eğrile-

rinden oluşan üç boyutlu bir arazi çizimini, bakış düzleminizin XY düzlemine sabit-
lemeyi göreceğiz. Ekranda, Z ekseninde yüksekliği olan eşyükselti eğrilerine sahip
bir arazi modeli yer almakta. (Örneğimizin kolay algılanabilmesi için, olabildiğince
basit bir eğri seti oluşturduk.)
292
Eşyükselti eğrileriyle oluşturulmuş örnek çizimi perspektif bakışta görüyoruz
DİKKAT: Büyük ölçekli üç boyutlu çizim dosyaları üzerinde çalışırken Flatten ko-
mutunun sonuçlanması, umduğunuzdan fazla zaman alabilir. Yetersiz konfigürasyo-
na sahip donanımlar üzerinde, makinanın kilitlenmesine hatta AutoCAD’in kendi-
ni kapatmasına neden olabilir (bazen de kısır döngüye girip kapatamamasına). Faz-
la ihtiyattan zarar gelmez diyerek, çiziminizin orijinalini saklayıp, bir kopyası üze-
rinde çalışmayı sakın ihmal etmeyin.
flatten
Express Tools Modify Flatten Objects
Drafting&Annotation (Ribbon) Express Tools (Tab) Modify (Panel) Flat-
ten Objects
Express Tools sekmesinin Modify panelinde Flatten komutu
293
1. Üç boyutlu çizimin üstten yani plan bakışına (Top) geçin.

2. Görünüm olarak 2D Wireframe modunu tercih edin.
3. Flatten objects komutunu verin.
4. Düzleme izdüşümünü alacağınız nesneleri herhangi bir seçim yöntemini kul-
lanarak seçin ve Enter ile onaylayın.
5. Komut satırında ve ekranda Remove Hidden Lines? <NO> iletisi belirir. Komut
satırına “Y” (tırnak işareti kullanmadan) yazarak Evet seçeneğini tercih edin.
6. Komut satırına “Y” girin ve Enter ile onaylayın.
Eşyükselti eğrilerinin plan izdüşümü
Çizimin büyüklüğüne bağlı olarak AutoCAD sizi beklemeye alacaktır. Eğer işler yo-
lunda giderse (!), beklediğinize de değecektir... Seçilen nesnelerin tümü iki boyut-
lu nesnelere dönüştürülürken, “Z” eksenleri yükseklikleri de sıfır noktasına indirile-
rek, o andaki bakışınızın XY düzlemine oturtulur.
DİKKAT: Süreç tamamlandığında, orijinal üç boyutlu nesne ve/veya nesneler çi-

zimden silinir.
Eğer bir nesneye dik bakışlardan farklı bir açıyla bakıyorsanız, AutoCAD o anda ge-
çerli olan görüntüyü düzlem haline getirerek, o andaki bakışınızın XY düzlemine
doğrudan onun izdüşümünü alacaktır.
294
Bu durumda daha sonra üç boyutlu modele farklı bir açıyla baktığınızda, düzlem
haline getirilmiş yeni nesne eski açısını koruyacak ve anlamsız bir görüntü oluştu-
racaktır.
Aynı işlemi üç boyutlu modellere de uygulayabilirsiniz. Örneğimizde, yıllar önce

AutoCAD üzerinde çalışan MYRA mimari uygulama yazılımıyla üç boyutlu model-
lenmiş bir bina modeli var ve biz onun iki boyutlu cephesini elde edeceğiz.
Üç boyutlu bina modeli
295
1. 2D Wireframe moduna geçin.

2. Bina cephesini tam karşıdan görün. Cepheden yani… (Örneğimizde “Front”
bakışını kullandık.)
Bina modelinin 2 boyutlu tel çerçeve olarak cepheden görünüşü
3. Flatten objects komutunu verin.

4. Düzlem halinde ifade edilecek nesne veya nesneleri seçin ve Enter ile onayla-
yın. (Örneğimizde bütün binayı.)
5. Komut satırında ve ekranda Remove Hidden Lines? <NO> iletisi belirir. Arka-
da kalan (gizli) çizgisel nesnelerin görünmemesini istiyorsanız komut satırına
“Y” (tırnak işareti kullanmadan) yazarak Evet seçeneğini tercih edin.
NOT: Üst üste binen nesnelerin arkada kalan çizgilerin görülmesini istiyorsanız “N”
yazabilirsiniz, ama bu örneğimize bu gereksizdir…
6. Enter ile onaylayın, işlem tamam… İçinde bulunduğunuz bakışta bina cephe-
nizin iki boyutlu çizimi oluşturulacaktır (ne kadar zaman alacağını kestirmek
güçtür).
296
İki boyutlu bitmiş cephe çizimi
Bu işlemi üç boyutlu blok nesnelerinin plan ve görünüşleri için de uygulayabilirsi-

niz. Ortaya çıkan iki boyutlu nesneler artık bir blok nesnesi değildir. Standart dü-
zenleme araçları yardımıyla üzerlerinde dilediğiniz düzenlemeyi yapabilirsiniz.
NOT: Flatten komutu, Flatshot komutunun aksine Dtext, Mtext, Dimension vb

nesnelerini de düzlem haline getirir. Kısacası seçili alanda ne görürse izdüşümü-
nü alır.
Section: Kesit
Sadece komut satırından erişilen Section, tanımlanan bir kesme düzlemini esas ala-
rak katı modellerin kesitini çıkartır. Kullanımı aynı Slice komutu gibidir. Elde edile-
cek sonuç, yalnızca kesme düzlemi ile nesnenin yaptığı arakesitin görsel ifadesinin
iki boyutlu bir çizim nesnesi olarak yaratılmasıdır. Bu iki boyutlu kesit nesnesi, ar-
tık Region olarak tanımlanmış bir yüzey olarak çizime yansır. Arkada kalan nesne-
ler, yani görünüşe giren nesneler görünmez, bu nedenle Section komutu asla Secti-
on Plane komutuyla karıştırılmamalıdır.
Normalde artık emekliye (tekaüt) ayrılmış olan Section komutunun en mühim be-
cerisi, çok hızlı olarak ve kolaylıkla kesit çıkartmasıdır. Yazarlarınız, ona olan sevgi-
sinden dolayı kitabın dışında bırakmaya kıyamamıştır.
297
sec
section
• 3 points: Nesnenin içinden bir kesit düzleminin geçmesine olanak tanıyacak
herhangi üç nokta işaretlemek yeterlidir:
1. Section komutunu verin.
2. Kesit alınacak solid nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Kesit düzleminin geçeceği ilk noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
4. Kesit düzleminin geçeceği ikinci noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
5. Kesit düzleminin geçeceği üçüncü noktayı nesne üzerinde işaretleyin.
• Object: Kesit düzlemini Polyline özellikli bir nesne ile hizalamak için o nesneyi
işaretlemek gerekir. Örneğin bir çember (Circle) aynı işi görebilir:
1. Section komutunu verin.
2. Kesit alınacak katı nesneyi seçin. Enter ile onaylayın.
3. Bir nesneyi kesit düzlemi olarak tanımlamak için kısayol mönüsünden Object
seçeneğini işaretleyin.
4. Kesit düzlemini oluşturacak çizim nesnesini tıklayıp seçin (örn. Çember).
298
• Z Axis: XY düzlemi üzerinde iki nokta işaretleyip bunlara Z ekseninde dik bir
kesit düzlemi oluşturur.
• View: Özellikle perspektif modda bakış açısına dik bir kesme düzlemi varsayar.
• XY: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in XY düzle-
mine paralel bir kesit düzlemi oluşturur.
• YZ: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in YZ düzle-
• ZX: Nesne üzerinde bir nokta işaretleyerek buradan güncel UCS’in ZX düzle-
299
8
Base View:
Model Dokümantasyonu
Proje çizenler tasarımlarını ifade etmek için her zaman görünüm resimleri üretir-
ler. Bir projeyi iki boyutlu plan, kesit ve görünüşleriyle sunmak, o projenin haya-
ta geçirilmesi ve imal edilebilmesi için gereken en temel koşuldur. Bir mimar, pro-
jesinde kat planlarının yanına kesitlerini ve cehpe çizimlerini de mutlaka eklerken,
bir makine mühendisi ve/veya teknik ressam parçasının kusursuz imal edilebilme-
si için parça plan görünüşlerinin yanına yine her tür kesit ve detay çizimlerini ek-
ler. Sözünü ettiğimiz bu çizimlere izometrik perspektifleri de rahatlıkla ekleyebili-
riz. Görünüm çizimleri çoğaldıkça proje üzerinde harcayacağınız vakit de eşit oran-
tıda artacaktır.
NOT: Biz genelde bu teknik çizimlerden “görünüm” olarak söz edeceğiz (“cephe”
anlamına gelen “görünüş” ile karıştırılmaması amacıyla). Bu bölümde sözü edilecek
olan Base View aracının oluşturduğu teknik çizimler plan, kesit, görünüş ve izomet-
rik perspektifleri kapsamaktadır. Elbette AutoCAD ortamında “View” sözcüğü “ba-
kış” olarak da kullanılmaktadır, ancak burada bir karışıklığa neden olmamak için
“görünüm” sözcüğünü tercih ettik.
Peki, ya projeyi doğrudan üç boyutlu model olarak çizmeye başlamaya karar ver-
seydiniz?
AutoCAD’in cevabı bu konuda çok net: İki boyutlu görünümleri elde etmek için
ek bir uğraşı içinde olmayacaksınız… Üstelik AutoCAD, üç boyutlu model üzerin-
de yapılan bir değişikliği anında iki boyutlu çizimlerin tümüne yansıtacaktır. “Pro-
jeye iki boyutlu çizerek mi yoksa doğrudan üç boyutlu çizerek mi başlamalı?” soru-
sunu yeniden düşünmenin zamanı geldi... AutoCAD dünyasında model doküman
tasyonu olarak literatüre geçen konuyu Base View başlığı altında tüm incelikleriyle
mercek altına alıyoruz…
viewbase
Home (Tab) View (Panel) Base
Üç boyutlu modelden, iki boyutlu görünüm çizimleri elde etmek için Base aracıyla
işe başlayacağız. Aşağıda sıralanan maddeler, aracın doğru ve eksiksiz çalışması için
gereken temelleri oluşturmaktadır:
• Üç boyutlu modelin bütünü 3D Solids (üç boyutlu katılar) veya Surfaces (üç
boyutlu yüzeyler) nesnelerinden üretilerek oluşturulmalıdır. AutoCAD, Poly-
face vb diğer nesneleri, iki boyutlu görünümlerin oluşturulması için dikkate al-
maz. Bu çok önemli bir konu, aman dikkat…
• Model boşluğunda çizilen üç boyutlu çizim tek bir nesne olarak değerlendiri-
lir ve kâğıt düzleminde tek bir nesne olarak hareket eder. Bu bağlamda, model
boşluğunda iki veya daha fazla parçadan oluşan üç boyutlu model üretip, pafta
düzleminde bunları ayrı nesneler olarak değerlendirilmesini beklemeyin.
• Komutu tamamlayan tüm bileşenler (alt komutlar vb) Model ortamında etkin
değildir. Komutların tamamı Layout sekmesine geçildiğinde aktif (seçilebilir)
duruma dönerler.
3 Boyut Modelden Görünüm Çizimlerine

Üç boyutlu çizimin bitirilmesiyle birlikte görünüm çizimlerinin elde edilmesi için
gereken süreç başlatılabilir. Her ne kadar bitti gözüyle baksak da tüm üç boyutlu
projeler için mutlaka son rötuşlar yapılır. AutoCAD görünüş çizimleri elde edildik-
ten sonra üç boyutlu projenin üzerinde yapılacak en ufak bir değişikliği bile elde edi-
len görünüm çizimlerine başarı ile aktaracağından, modelin genel bütününün hazır
olması komuta başlamak için yeterli kabul edilebilir. Örneğimizde iki katlı bir yazlık
konut çizimi üzerinden ilerleyeceğiz. Görünüşleri fazla çizgilerden uzak tutmak adı-
na üç boyutlu projeyi mümkün olduğunca yalın tuttuk…
302
BASE VIEW: MODEL DOKÜMANTASYONU
Model çizimi: Mimar Zeynep Yekeler (Yeditepe Üniversitesi Mimarlık bölümü öğrencisi olduğu
günlerden CAD ödevi (teşekkürler Zeynep))
1. Üç boyutlu proje, tasarım ortamımız olan Model boşluğunda hazır iken La-
yout1 sekmesini tıklayarak pafta düzlemine geçiş yapın ve AutoCAD’in ör-
nek olarak size hazırladığı bakış penceresini çerçevesini tıklayarak işaretle-
dikten sonra silin.
PÜF NOKTASI: Layout sekmesini tıkladığınızda karşınıza gelen örnek bakış pence-
resini istemiyorsanız, Options komutunun Display sekmesinde bulunan Create vi-
ewport in new layouts kutucuğunu boş bırakın.
2. Şerit mönüden Home sekmesini tıklayın.
3. View panelinde bulunan Base komutunu verin.
303
4. Base komutunun altından açılan listede iki seçenek yer alır:

• From Model Space: Oluşturulacak görünüm çizimlerini, model boşluğun-
da çizilmiş üç boyutlu çizimden elde eder.
• From Inventor: Oluşturulacak görünüm çizimlerini, Autodesk firmasının
Inventor yazılımı ile hazırlanmış mekanik parça modellerinden elde eder.
Inventor yazılımının tüm sürümlerinde hazırlanmış üç boyutlu modelleri,
bu düğme ile görünüm çizimleri hazırlamak için kullanabilirsiniz.
5. From Model Space seçeneğini tercih edin.
6. Komutu vermenizle birlikte üç boyutlu modelin ilk görünümünü, AutoCAD
paftanızın üzerine getirir. Üç boyutlu modelinizin büyüklüğü, nesne mikta-
rının fazlalığı gibi etkenler görünümün ekrana getirme süresinde değişken-
lik gösterebilir. Tabii kullandığınız bilgisayar sisteminin hızı ve performansı
da süre açısından çok önemlidir.
304
7. İlk görünüş çizimi pafta düzlemine getirildiğinde görev başında olan Auto-
CAD, üç boyutlu modelin büyüklüğü ve pafta düzleminin kâğıt boyutlarını
da hesaba katarak görünüş çizimi için bir ölçek tayin eder. Elbette bu ölçek
daha sonra değiştirilebilir. Hatta sonucu beklemeden Appearance panelin-
de bulunan Scale düğmesini tıklayarak açılır listeden görünüm çizimi için
şimdiden de bir ölçek seçebilirsiniz. Kaç görünüm çizimine ihtiyacınız ol-
duğunu bilmeyen AutoCAD’in ölçek seçimine şimdilik itibar etmenizi öne-
riyoruz. Tam da bu esnada bir düğme var ki onu şu an bilmenin hem yeri
hem de zamanı… Select panelinde bulunan Model Space Selection düğme-
sini tıklayın.
8. AutoCAD sizi üç boyutlu çiziminizin bulunduğu model boşluğuna götüre-
cek ve görünüm çizimine dâhil etmek istemediğiniz nesneler varsa, bunları
görünüm çiziminden elemenize olanak tanıyacaktır.
9. Remove düğmesini komut satırından tıklayarak üç boyutlu modelin üzerin-

den görünüş çizimine aktarılmasını istemediğiniz nesneleri seçebilirsiniz.
Görünüş çizimlerinden elemek istediğiniz nesneleri seçme hakkınız daha
sonrası için de geçerlidir. Bu seçeneği de görünüşleri yerleştirirken gördük-
ten sonra, komut satırından Layout komutunu tıklayarak kaldığımız yerden
devam edebiliriz…
10. İlk görünüş çizimi elde etmek için kâğıt (Layout) üzerinde uygun bir nokta-
yı tıklayın. Yerleştirmek istediğiniz görünüş çizimi için sonradan da değişti-
rebileceğiniz ayarların olduğu mönü ekrana gelir.
305
• sElect: Üç boyutlu model üzerinde görünüş çizimine dahil etmek istemediği-

niz nesneleri işaretleyip seçebilmeniz için sizi model boşluğuna geri götürür. Az
önce bahsetmiş olduğumuz Model Space Selection düğmesini tıklamış gibi…
Seçenek, üç boyutlu model üzerinden gerçekte hiçbir seçtiğiniz nesneyi silmez.
Sadece görünüm çizimlerinde bu nesneleri çizime dâhil etmez. (Kısayolun adı
“sElect”tir ve dizgi hatası yoktur)
• Orientation: Kâğıt düzlemine yerleştireceğiniz görünüşün bakış açısını belirle-
menizi sağlar. Komutu vermenizle birlikte, tüm Orthogonal (dik doğrusal) ba-
kışlar ve kırkbeş derecelik izometrik perspektif bakış açılarının bulunduğu lis-
te açılır.
306
NOT: Tasarımınızı kullanıcı koordinat sistemi (UCS) ne bağlı olarak Dünya (World)
düzleminde çizerseniz isabetli bakışlara doğrudan ulaşabilirsiniz. Bu seçenek komu-
tu çalıştırmanızla birlikte AutoCAD tarafından başlangıç bakışı olarak kabul edilen
bakış doğrultusudur.
• Current: Güncel anlamındaki bu seçenek, üç boyutlu tasarımınızı model
boşluğunda nasıl konumlandıysa aynı pozisyonda kâğıt düzlemine iki boyut-
lu çizim olarak görünüşünü yansıtır. Bu sayede sadece kırkbeş derecelik izo-
metrik perspektiflerin sunumuna bağımlı kalmaksızın özel bakışlı perspektif
çizimleri de elde edebilirsiniz.
• Top: Modelin üst görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• Bottom: Modelin alt görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• Left: Modelin sol görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• Right: Modelin sağ görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• Front: Modelin ön görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• Back: Modelin arka görüntüsünü başlangıç görünümü olarak kabul eder.
• SW iso: Modelin güney-batı izometrik perspektif görüntüsünü başlangıç gö-
rünümü olarak kabul eder.
• SE iso: Modelin güney-doğu izometrik perspektif görüntüsünü başlangıç gö-
• NE iso: Modelin kuzey-doğu izometrik perspektif görüntüsünü başlangıç gö-
• NW iso: Modelin kuzey-batı izometrik perspektif görüntüsünü başlangıç gö-
Başlangıç görünümünü üst görünüş olarak kabul etmek için Top seçeneğini tıklayın.
• Hidden Lines: Bakış doğrultunuza bağlı olarak görünüş çiziminin içinde bulu-
nan görünmez / gizli (Hidden) ve görünür (Visible) çizgilerin bir arada bulun-
ma durumlarını belirlemenize olanak tanır. Katman rengine bağlı olarak boya-
lı görünüşleri de yine görünür ve görünmez çizgilerin kombinasyonları ile bir-
leştirip çizimleri oluşturmak mümkündür.
• Visible lines: Seçtiğiniz bakış doğrultusuna bağlı olarak sadece görünen çiz-
gileri görünüm çizimine ekler. Gizli çizgiler siz durumu değiştirene kadar çi-
zimde görüntülenmezler.
307
• vIsible and hidden lines: Görünür çizgiler ve gizli çizgiler bir arada görü-
nüm çiziminde yer alırlar. Genelde bu seçenek tercih edilir.
• Shaded with visible lines: Görünüm çizimi boyanmış halde ve sadece görü-
nür çizgilerle oluşturulur.
• sHaded with visible and hidden lines: Görünüm çizimi boyalı ve hem görü-
nür ve gizli çizgilerin bir arada yer alacağı şekilde oluşturulur.
Aşağıda örnek seçtiğimiz bir pencere blok nesnesini kullanarak bu dört farklı göste-
rim tipini sunuyoruz. Kesik (gizli / görünmez) çizgilerin aralık mesafelerini istediği-
niz ölçülere uyarlamak için PSLTSCALE sistem değişkenini “0” değerine getirme-
yi unutmayınız. REGENALL komutunu da verdikten sonra model boşluğunda kul-
landığınız çizgi tipi aralıklarından bağımsız çizgi tipi aralığı (LTSCALE) değeri be-
lirleyebilirsiniz.
308
Görünüş çiziminde yer alacak olan çizgilerin durumunu belirlemek için listeden Vi-
sible and hidden lines seçeneğini tıklayın.
• Scale: Tüm görünüm çizimleri belirli bir ölçeğe bağlı olarak kâğıt düzlemine
yerleştirilirler. Oluşturmak istediğiniz çizimin ölçeğini, her ne kadar seçilen
kâğıt boyutu ve üç boyutlu model ölçülerini karşılaştırarak AutoCAD en uygun
şekilde tespit etse de bu ölçek daha sonra değiştirilebilir. Scale komutunu ver-
dikten sonra kesirli veya ondalıklı ifadeyle yeni bir çizim ölçeği girebilirsiniz.
• Visibility: Çizdiğiniz modelin içinde iç içe geçmiş üç boyutlu nesnelerin olması

çok doğal bir durumdur. Görünümler AutoCAD tarafından oluşturulurken ke-
sişim yaratan çizgilerin ifadesi için istediğiniz çizgisel ifadeyi belirleyebilmeni-
zi sağlayan birkaç seçeneği de Visibility başlığında netleştirebilirsiniz. Model-
de yer alan katı nesneler Union komutu yardımıyla birleştirildiyse, çoğu zaman
bu ince ayara başvurma ihtiyacı duymayacaksınız. Yine de ara kesit çizgilerinin,
oluşturulan görünümlerdeki durumuna müdahale etme şansınız vardır. Üç bo-
yutlu modelinizden elde ettiğiniz görünümlerde, ara kesit çizgilerinin ifadesin-
de bir uygunsuzluk söz konusu ise Visibility seçenekleri yardıma koşar. Özel-
likle belirtmek isteriz ki modeliniz ister katı model ister de yüzey model araçla-
rıyla ile çizilsin, doğru çizimler için bu ayarı kullanmadan da görünümler iste-
diğiniz sonuçta çıkacaktır.
• Interference Edges: Katı nesneleri birleştirmediğiniz ya da çıkartmadığınızda
içlerinden geçen nesne, ara kesit (Interference) kütlesidir. Interference Edges
seçeneği ise görünüm çizimlerinin içinde bu anlatıma uygun ara kesit nesnesi-
nin etrafından bir iz çizgisinin çizilip çizilmeyeceğini belirler. Seçeneği tıklama-
nızla birlikte ekrana iki seçenekli mönü çıkar;
• Yes: Ara kesit kütlesinin (Interference) etrafından geçen çizgiler, görünüm-
lerde görüntülenirler.
• No: Ara kesit kütlesinin (Interference) etrafından geçen çizgiler, görünümler-
de görüntülemezler.
309
• TAngent Edges: Model içinde bulunan nesnelerin yüzeylerine teğet geçişler-

le buluşan tüm birleşimlerde teğet çizgilerinin görünümlerde görüntülenip
görüntülenmemesini ayarlar. Özellikle bu seçenek çok işinize yarayacaktır…
• Bend Extents: Bu seçenek, Inventor yazılımında oluşturulmuş model ve par-

çaları için geçerli olmakla birlikte, AutoCAD nesneleri ile yapılmış modeli-
niz için geçerli olan bir hiçbir görünüm ayarını değiştirmez. Metal sac plaka-
larının açınım çizgilerini görünümlerde görüntülenip görüntülenmeyeceği-
nin sağlanabildiğini de ilgili olanlar için bahsetmeden geçmiş olmayalım…
• THread features: Inventor yazılımı ile hazırlanmış model ve parçaları için
sunulmuş bu seçeneği de AutoCAD nesneleri için geçerli görmüyoruz. Tüm
vidaların hatvelerini ve deliklerinin görünümlerde görüntülenip görüntülen-
meme durumunu, bu seçenekle açık veya kapalı tutmak mümkündür.
• Presentation trails: Inventor yazılımı ile üretilmiş montaj grupları için su-
num iz çizgilerinin görünümlerde görüntülenip görüntülenmemesini sağlar.
Bu seçeneğin de AutoCAD nesneleri için uygun olduğunu ve işinize yaradı-
ğını söylememiz mümkün değil…
310
• Exit: Görünüm ayarlarından çıkış yapar.

• Move: Pafta düzlemine yerleştirilen görünümün kâğıt üzerindeki yerini de-
ğiştirmenize imkân tanır. Görünümü yerleştirmek için tıkladığınız ilk nokta-
nın uygun bir nokta olmadığını düşünüyorsanız, bu seçeneği pas geçmemeni-
zi önemle vurgulamak isteriz… Keza ilk noktanın yerini belirledikten hemen
sonrasında biraz ileride de göreceğimiz gibi diğer görünümler de ilk yerleşti-
rilen noktanın etrafında çoğalmaya başlayacaktır. Komuttan çıkıp yeniden gir-
mek oldukça vakit kaybettirici olacağından, bu seçeneğin dikkate alınmasının
gerektiğini düşünüyoruz…
• Exit: Hiçbir ayara girmeden ve komuta devam edebilmeniz için ayarlar mö-
nüsünden çıkış yapmanızı sağlar. Anlattığımız ayarların hiç birini peşinen gir-
mek zorunluluğu yoktur. Ayarların tümü, görünümler yerleştirildikten sonra
da yapılabilir. Hangisinin kullanım pratiğine uygun olduğuna siz karar vere-
ceksiniz…
11. Exit seçeneğini tıklayın. İlk görünüm pafta düzlemi üzerine tıkladığınız
noktaya sabitlenir ve komut işlevini sürdürmeye devam eder.
12. Bu andan itibaren görünümler imlecinizi ekran üzerinde gezdirdiğiniz yön-

lerde oluşmaya otomatik olarak başlar.
13. İmleci sola yana sürüklediğinizde, modelinizin diğer bakışından bir görü-
nümün oluştuğunu farkedeceksiniz. İmleci ekranın sekiz değişik noktasına
kaydırarak, aşağıda gösterilen görünümleri elde edebilirsiniz.
311
14. İlk yerleştirdiğiniz görünüm, modelin ön (Front) görünümüdür. Pafta düz-

leminizin mizanpaj durumuna göre başlangıç görünümünüzü, Orientation
ayarından değiştirebilirsiniz. Bu sayede ilk yerleştirilen görünüm, üst veya
yan görünüm olarak kâğıt düzlemine yerleştirilir ve diğer görünümler ilk
yerleştirilen görünümden üretilirler.
15. Kâğıt düzlemi üzerine tıkladığınız ilk görünümü ön görünüm olarak ka-
bul ederek ilerliyoruz... İmleci sola doğru sürükleyin ve makul bir görünüm
uzaklığı yakaladığınızda yeni görünümünüzü kâğıt düzlemi üzerinde tıkla-
yarak yerini belirleyin.
312
16. Klavyeden “F8” tuşunu kullanarak dikey-yatay (Orthogonal) kenetlenme-

yi kapalı tutarsanız, kâğıt düzlemi üzerindeki imleç hareketleriyle perspek-
tif görünümleri yakalamanıza izin verilmez. Oluşturmak istediğiniz görü-
nüm, perspektif açıda olmayacaksa “F8” tuşunu komut içindeyken etkin tu-
tun. Her iki durumda da imleci hareket ettirdiğinizde AutoCAD sizin yeri-
nize doğrusal düzlemleri yakalar. İmleci ilk yerleştirdiğiniz görünümün altı-
na doğru sürükleyin ve oluşturulan üçüncü görünümü yine eşit uzaklıkta hi-
zalayarak, yerini sabitlemek için kâğıt düzlemi üzerinde tıklayın.
17. Görünümlere bir ilave daha yaparak, modelin perspektif görünümünü de

işin içine katıyoruz… İmleci kâğıt üzerinde sağ alt ve çapraz bölgeye doğru
sürükleyin ve perspektif görünümü yakaladığınızda, uygun bir uzaklıkta gö-
rünümü sabitlemek için kâğıt düzleminde tıklayın.
313
18. Üç temel görünümle birlikte bir tane de perspektif görünüm elde ettikten
sonra, görünüm oluşturma sürecini bitiriyoruz… Komuttan çıkmak için ko-
mut satırından Exit seçeneğini tıklayın veya Enter ile onaylayarak görünüm
oluşturma sürecini sonlandırın.
AutoCAD tarafından oluşturulmuş bu görünümler, bir anlamda iki boyutlu nes-

nelere dönüştürülmüş olurlar. Görünümler artık AutoCAD nesne dilinde Drawing
View nesne sınıfı grubundadırlar ve hiçbir şekilde Explode komutu patlatılıp tekil
nesneler halinde dağıtılamazlar. Her şeye rağmen bu görünümleri, modelin iki bo-
yutlu çizimleri olarak kullanma olanağınız vardır.
314
Görünümleri Düzenlemek
Oluşturulan tüm görünümler bir block nesnesi olarak hareket ederler. Her bir görü-
nüm (Drawing View) için verilen ayarlar diğer görünümlerden bağımsız olarak ça-
lışır. Bir görünümün içindeki tüm kesik ve görünmez çizgileri bir arada görüntüler-
ken, diğer bir görünümü boyalı ve görünür çizgilerle tutmak, pafta düzleminde etki-
li sunumlar elde etmek için ideal bir yöntemdir. Bu başlıkta, oluşturulan görünüm-
lerin üzerinde yapılabilecek en temel değişiklikleri inceliyoruz…
Görünümleri Taşımak ve Ölçeklemek

Bir görünüm tıklayarak işaretlendiğinde, görünümün kendisi ile ilgili yapılabilecek
düzenlemelere ilişkin iki tutamak (Grip) noktası belirir. Bunlar:
• Move: Görünümün tutma noktasını taşıyarak konumunu değiştirir (mavi kare
tutamak).
• Scale: Görünümün mevcut ölçeğini değiştirtir (mavi üçgen tutamak).
Üzerinden işaretleyerek bir görünüm seçildiğinde görünümün etrafında kesik çizgi-

lerden oluşan mavi bir çerçeve belirir. Bu andan itibaren klasik Move komutu yardı-
mıyla da görünümün yeri değiştirilebilir, ancak mavi kare (Grip) kutucuk üzerinden
yapılan taşımalar, bizim emektar Move komutundan biraz daha akıllı işleri yapabil-
me yeteneğine sahiptir. Taşıma işlemi için ilk yerleştirdiğiniz görünümü tıklayın. İlk
315
yerleştirilen görünümün, diğer görünümlerin üretilmesi için başlatılan kaynak gö-

rünüm olduğunu biliyoruz. Kaynak görünüm üzerinde yapılan taşımalar, kendisiyle
birlikte oluşan diğer görünümlerle de etkileşim içindedir. Kısacası görünümleri bu
yöntemle, taşımak, normal taşıma işleminden bir miktar daha akıllıdır.
Mavi kareciği tıkladığınızda komut satırında iki seçenek belirir.

• Base Point: Mavi kare her bir görünümün tam ortasına yerleşir ve kırmızı ren-
ge bürünür. Base point seçeneğinin görevi, tutma noktasının yerini kaydırmak-
tır. Bu sayede görünüm üzerinde farklı bir noktayı işaretleyerek tutma noktası-
nın yerinin değiştirilmesi, çoklu görünümlerde çizgi kalabalığından uzakta bir
noktadan taşıma yapabilmenizi sağlar.
1. Başlangıç görünümünü (ilk yerleştirilen görünüm) seçin.

2. Taşıma kutucuğunu tıklayın.
3. Komut satırından Base Point seçeneğini işaretleyin.
4. Kâğıt üzerinde çizgilerden uzakta bir nokta işaretleyin.
5. Taşıma işlemi başladığında imleci yukarı veya aşağı sürüklediğinizde, görü-
nümle birlikte diğer görünümlerin de taşıma işlemine dahil edildiğini göre-
ceksiniz.
316
6. Komut satırından Exit seçeneğini tıklayarak taşıma işlemini sonlandırın.
Görünümü taşımak sadece bu hareketle sınırlı değil elbette. Yoksa ona akıllı demek
fazlasıyla yetersiz kalırdı… Bu kez yerleştirilen ilk görünümü tekrar seçerek, görü-
nümlerin arasındaki izdüşüm paralelliklerini bozmadan taşıma veya kaydırma işle-
mini diğer yöntemiyle inceliyoruz:
1. İlk yerleştirilen görünümü tıklayarak seçin.
2. Taşıma işlemi dikey-yatay kenetlemesi ile başlayacaktır.
3. Klavyeden “F8” tuşunu kullanarak bu işlevi kapalı konuma getirin.
4. İmleci uzak köşelere hareketlendirdiğinizde görünüm mesafelerinin açıl-
dığını veya yaklaştırdığınızda görünümlerin birbirilerine yakınlaştığını
göreceksiniz. Uygun konumu tayin ettiğinizde kâğıt düzlemi üzerinde tık-
layarak işlemi bitirin.
317
Görünümler kâğıt düzlemine yerleşti-

rildiğinde, kâğıt sınırları içine sığacak
büyüklükte AutoCAD tarafından öl-
çeklenir. Üçgen tutamak (Grip) görü-
nümleri ölçeklemenizi sağladığı gibi
kullanımı da son derece kolaydır:
1. Görünümlerden herhangi bi-
rini seçerek işaretli duruma
getirin.
2. Üçgen tutamağı tıklayın.
3. Açılan ölçek listesi içinden
pafta düzleminiz için uygun
ölçeği seçin.
318
PÜF NOKTASI: Görünümleri bir defada aynı ölçeğe getirmek için, kâğıt düzlemin-
deki tüm görünümleri seçtikten sonra, Properties paletinde yer alan Standard Sca-
le maddesinden toplu ölçek değişimi yapabilirsiniz.
Görünümlerden Kesit ve Detay

Oluşturmak
Modelin görünümlerini pafta düzlemi üzerine yerleştirmek, model dokümantasyo-
nunun henüz birinci evresiydi. Görünümler pafta düzlemine yerleşmeden kesit ve de-
tay görünüşleri elde etmemiz, model dokümantasyonu anlamında olanaksızdır. Paf-
ta düzleminde yer alan bu görünüşlerden, teknik resim kurallarına uygun kesit ve de-
tay çizimleri elde edebilmek, süreci takip eden ikinci evreyi teşkil eder. Kesit ve detay
resimleri ile nice uğraş verenler, en hassas noktalarına kadar ilerlediğimiz bu konu ile
birlikte nokta detayları ve kesit çizimleri yükünün hafifleyebileceğini hissedecekler…
Bir görünüm (Drawing View) nesnesini seçerek tıkladığınızda, şerit mönü üzerinde
toplam üç panelden oluşan bir dizi araç, bağlamsal şerit mönü olarak görüntülenir.
319
Projected: İzdüşümlü Görünüm Eklemek

Projected seçeneği mevcut bir görünüm üzerinden yola çıkarak, diğer izdüşüm gö-
rünüm çizimlerini oluşturmayı sağlar. Base View komutunu vermekle birlikte, top-
lamda dört görünümü pafta düzlemi üzerine sabitlemiştik. Görünümleri arttırmak
için bu komutu her bir görünüm üzerinde de uygulayabilirsiniz.
1. Pafta düzlemine yerleştirdiğiniz ilk görünümü tıklayın.
2. Şerit mönüden Projected komutunu verin.
3. Yeni görünümü elde etmek için imleci güney-batı perspektif bölgesine sü-
rükleyin.
4. Hatalı bir nokta tıklamanız durumunda komutu terketmeksizin, anında

Undo komutunu verebilirsiniz. Görünümü pafta düzleminde sabitledik-
ten sonra, komut yeni görünümleri üretmeye devam eder. Enter ile işle-
mi sonlandırın.
Section: Kesit Almak

AutoCAD’in içinde kesit almakla ilgili iki ayrı (Section Plane ve Section) araç oldu-
ğunu daha önce görmüştük. Model dokümantasyonu içinde kesit almak, bir aşama-
dan sonra daha önemli avantajlar sağlaması nedeniyle, bu konulardan belirgin ölçü-
de ayrılmaktadır. Bu bariz farkı, aşağıdaki örneğimizde incelediğimizde hemen far-
kedeceksiniz…
1. Pafta düzlemine yerleştirdiğiniz üst görünümü seçmek için tıklayın.

320
2. Şerit mönüden Section komutunu verin.
Açılan listede toplam beş değişik kesit alma yöntemi mevcuttur. Bunlar;
• Full: Seçilen görünümün tam kesitini alır. Kesit hattı için iki nokta belirlenir.
• Half: Seçilen görünümden yarım kesit alır. Kesit hattı için üç nokta belirlenir.
• Offset: Seçilen görünümden kademeli kesit alır. Kesit hattını belirlemek için is-
tenildiği kadar nokta görünüm üzerinden işaretlenebilir.
• Aligned: Seçilen görünümden hizalı kesit alır. Kesit hattını belirlemek için iste-
nildiği kadar nokta görünüm üzerinden işaretlenebilir. Fakat oluşturulacak ke-
sit, daima bu kesit hattına dik (90 derece) konumlanır.
• From Object: Seçilen görünüm üzerinden kesit almak için ekranda önceden çi-
zilmiş bir çizgi (Line) veya bileşik çizgi (Polyline) nesnesi kullanır. Tek bir çizgi
parçasını tam kesit almak için kullanabileceğiniz gibi bir bileşik çizgiden de ka-
demeli kesit almak için rahatlıkla yararlanabilirsiniz.
321
1. Full seçeneğini tıklayın.

2. Kesitler oluşturulurken semboller alfabetik sıra ile başlatılır. Ekranda be-
liren kesit oku ve kesit harfi, kesitin başlayacağı yeri ifade eder. Kesitin ilk
noktası için model üzerinde bir nokta işaretleyin.
3. Kesitin noktasının diğer noktasını görünüm üzerinde işaretleyin. Örneği-

mizde yatay düzleme paralel bir kesit noktası belirledik. İkinci kesit nok-
tasını da işaretlediğinizde AutoCAD kesitin bakış doğrultusunu sorar. İm-
leci kesit harflerinin üstüne veya altına hareket ettirdiğinizde kesit yönü-
nü belirlemiş olursunuz.
4. Kesit yönü belirlendikten sonra görünümünün ayarlarını belirleyen seçe-
nekler çıkar. Listeden Move seçeneğini tercih edin.
5. Görünümün içine denk gelmeyecek bir uzaklığı belirledikten sonra, kesi-
tin yerleşmesi için seçtiğiniz noktayı tıklayın.
322
6. Görünüm ayarlarını değiştirmenizi sağlayan mönü ekranda belirecektir.

Ayarları, şimdilik olduğu gibi kabul etmek için Enter ile onaylayın. Nasıl
olsa hepsinden bahsedeceğiz…
7. Kısa bir bekleme süresinden sonra kesit görünümünüz tıkladığınız nokta-
ya yerleşir. Kesit, diğer tüm görünümlerde olduğu gibi, AutoCAD için bir
Drawing View nesnesidir ve görünüm için anlatılan tüm koşullar, kesit
nesnesi için de geçerlidir.
323
Oluşan kesit nesnesinde gerek otomatik kesit taramalarının sıklığı gerekse de ke-
sit numaralandırılmasının kesit nesnesinden uzaklığı için endişe etmeyin... Detay
görünümlerini de bitirdiğimizde kesit-detay görünümlerinin ayarları başlığında tü-
münü sıkıca ele alacağız…
Detail: Detay Resimleri Üretmek

Projelerin içinde detay resimleri çizimin vazgeçilmez parçalarıdır. Bir A4 kâğıdına
dahi çizim yapılsa, yeri geldiğinde kâğıdın bir köşesi mutlaka bu detaylara ayrılır ge-
nelde (şart değildir elbette). Model dokümantasyonu, modelde yapılacak değişiklik-
leri tüm detay resimlerine eksiksiz ve eşzamanlı olarak yansıtır. Detay resimleri, paf-
ta düzlemine yerleştirilen görünümlerden hatta kesit çizimlerinden bile üretilebilir.
Aşağıdaki örnek üzerinde, kâğıt düzlemine yerleştirdiğimiz ön görünümden detay

resmi alıyoruz…
1. Pafta düzlemine yerleştirdiğiniz ilk (ön) görünümü tıklayarak seçin.

2. Create View panelinde bulunan Detail komutunu tıklayın. Açılan listede iki
seçenek belirir. Bunlar:
• Circular: Detay resmini dairesel bir sınır içinde oluşturur.
• Rectangular: Detay resmini dikdörtgen bir sınır içinde oluşturur.
324
3. Circular seçeneğini listeden tıklayın. Aracı çalıştırmanızla birlikte, bağlamsal

şerit mönüde yeni seçenekler belirir:
• Appearance: Detay resminin görünüm ayarlarını düzenler. Bu ayarlar, görü-

nüm yerleştirirken kullanılan ayarlar ile aynıdır.
• Boundary: Detay gösterim tipleri (sınırları) arasında geçiş yapmayı sağlar. Da-
iresel detay gösterimi ile dikdörtgen detay gösterimi arasında geçiş yapılabilir.
• Model Edge: Model kenar çizgilerinin detay balonunda bağlantı gösterimini
düzenler. Dört farklı gösterim tipine sahip bu ayarlardan biri şerit mönüden se-
çilebilir;
• Smooth: Detay gösterimini, dairesel veya seçime bağlı olarak dikdörtgen sı-
nırların içinde yumuşak bir geçişle tamamlar. Detayın dışında kalan balon
parçacığı silinir.
325
• Smooth with border: Detay gösterimini, görünüm üzerinde gösterilen de-

tay büyüklüğü kadar tamamlar. Detayın dışında kalan balon, gösterimde ke-
silmez.
• Smooth with connection line: Görünüm üzerinde belirtilen detay sınırları
ile detay resmi arasında bir bağlantı çizgisi ekler.
• Jagged: Görünüm üzerinde belirlenen detay sınırlarının etrafından kıvrımlı
olarak dönerek detay gösterimini oluşturur.
• Annotation: Detay gösterimi için kullanılacak yazıyı tanımlar.
• Identifier: Detay gösteriminde kullanılacak harf, rakam veya diğer detay nu-
maralandırılması bu satırın içinde belirlenir.
• Show view label: Kullanılması istenilen detay metni satır içine girildikten
sonra, bu komutun verilmesi gereklidir. Detay gösterimine (Identifier) ne gi-
rerseniz girin, hemen arkasından bu düğmeyi tıklamayı ihmal etmeyin. De-
tay görünümlerinin üzerinde detay numaralandırılması ve ölçek metnin gö-
rüntülenmesini istemiyorsanız, detay görünümünü seçtikten sonra bu düğ-
me ile etiketin görüntülenmemesini sağlayabilirsiniz.
• Modify: Detay gösterimini taşımayı sağlar.
• Create: İki seçenekten oluşan bu panelde detay numaralandırılması işlemleri,
komut bitmeden Cancel seçeneği tıklanarak iptal edebilir. Her şey yolundaysa
Ok düğmesi ile işlem sonlandırılır.
1. Detay almak istediğiniz bölgenin orta noktasına tıklayarak detayı başlatın.
2. Detay balonunun büyüklüğünü imleci sürükleyerek belirleyin. Detay balo-
nunun içine giren alan, almak istediğiniz detay bölgesidir. Başlangıçta iste-
nilen alan tam seçilememiş olsa bile, bu baloncuk görünüm üzerine yerleş-
tiğinde hızla yeniden boyutlandırılabilir, yeri değiştirilebilir.
3. Uygun detay büyüklüğünü ekran üzerinde yakaladığınızda detay büyüklü-

ğünü onaylamak için tıklayın.
326
4. Detay, görünüm üzerinden belirlenen büyüklükte koparılınca imleç ucuna

iliştirilir. Çizim içinde uygun görünen konumu belirledikten sonra yerleş-
tirmek için tıklayın. Oluşan tüm detaylar, tıpkı görünüm ve kesit çizimleri
gibi birer Drawing View nesnesidir.
5. Görünüm yerleştirme ayarlarının olduğu mönüdeki tüm seçenekler bu

noktaya gelene kadar incelediğimiz tüm ayarlarla bire bir aynıdır. Komu-
tu sonlandırmak için Exit maddesini tıklayın veya Enter ile işlemi sonlan-
dırın.
Detay almak için kullandığınız görünümün ölçeği ne ise detay çiziminin de ölçeği
bu ölçek üzerinden hesaplanmalıdır. Görünüm ölçeği 1:10 iken detay ölçeğinin iki
katı büyüklükte görünmesi için detay çiziminin (o da artık bir görünüm) ölçeği 1:20
ölçek değerine getirilmelidir. Detay görünümünün üzerine tıklandığında beliren üç-
gen tutamak ölçeği değiştirebilmenizi sağlayacaktır.
327
Görünümleri Düzenleme Ayarları

Görünümleri düzenlerken en temel araçların, görünümü taşımak ve görünümün
ölçeğini değiştirmek olmak üzere iki tutamak noktasından yapılabildiğini gördük.
Diğer tüm görünüm düzenleme ayarları, görünümün kendisini seçmekle başlar.
Bir kesit görünümünü seçmek veya bir detay görünümünü seçmek bağlamsal şerit
mönü üzerinde farklı ayarların görüntülenmesini sağlar. Görünümler için yapılacak
ortak ayarları ve sadece seçilen görünüm tipi için özel ayarları aşağıda inceliyoruz:
1. Modelden üretilmiş herhangi bir görünümü seçin.

2. Şerit mönüde üzerindeki Edit View komutunu verin.
328
3. Appearance panelinde bulunan Hidden Lines komutunu tıklayın.
329
4. Açılır listeden Visible Lines seçeneğini tıklayın.

5. Komuttan çıkmak için Enter ile onaylayın.
Görünüm üzerinde arkada kalan (görünmez) çizgiler kaldırılacaktır. Diğer tüm gö-
rünüm ayarları görünümleri yerleştirirken değindiğimiz ayarlar ile aynıdır. Görü-
nürlük ayarları tüm görünüm tipleri için ortak ayardır. İster detay ister kesit görü-
nümünü seçin her bir görünümü farklı görünürlük ayarları ile kâğıt düzleminde gö-
rüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
Kesit görünümleri üzerinde kesit taramalarını gösterime kapatmak veya açmak, sa-
dece kesit görünümlerine özgü bir ayardır.
1. Kesit görünümünü seçin.

2. Bağlamsal şerit mönüden Edit View komutunu verin.
Method panelinde bulunan ve sadece kesit görünümleri için kullanıma açılan seçe-
nekleri göreceksiniz. Bunlar;
• Projection Method: Alınan kesit yöntemine bağlı olmak koşuluyla, kesit gös-
teriminin tipini değiştirir. Seçenekler tam (Full) kesit haricinde diğer tüm kesit
yöntemleri ile alınan kesitlerde aktif duruma geçer.
• Section Depth: Görünümün kesit derinliğini belirlemeyi sağlar. Tam (Full) ke-
sit yöntemi dışında, dilim (Slice) kesit veya derinlik mesafeli (Distance) kesit
yöntemlerinden biri seçilebilir.
• Depth Distance: Seçenek, sadece kesit derinliğini belirleyen seçenek işaretli
iken aktif duruma geçer. Ekran üzerinde beliren kılavuz çizgisi yardımıyla ke-
sit derinliği ayarlanabilir.
330
3. Hatch panelinde bulunan Show Hatching komutunu verin.

4. Komutu sonlandırmak için Enter ile onaylayın. Taramalandırmayı göster/ka-
pat seçeneği kesit görünümlerinin üzerinde bulunan tüm taramaları görünüm
üzerinde kapatır.
331
PÜF NOKTASI: Kesit görünümünde bulunan tüm taramalar birlikte seçildikten

sonra bağlamsal şerit mönüde bulunan ayarlarla tarama tipi, tarama sıklığı ve tara-
ma açısı değiştirilebilir.
Base View komutu ile oluşturulmuş görünümleri düzenlemek için AutoCAD size iki
kullanım yöntemi sunar. Birinci yöntem, görünümün kendisini seçtikten sonra bağ-
lamsal şerit mönüde bulunan Edit View komutunu tıklayarak görünümü düzenleme-
ye geçmektir. Bu sayede seçilen görünümü ilgilendiren ayarlara ulaşabilirsiniz. İkinci
yöntem, görünümü seçmeden Modify View panelinde bulunan Edit View komutu-
nu vermektir. İki yöntem de sizi, görünümü düzenlemek için gerekli ayarlara ulaştırır.
• Edit Components: Kesit görünümleri oluşturulurken, AutoCAD model için-

deki tüm nesneleri (ayırt etmeksizin) kesit alınmış görüntüsünü oluşturur. Yine
de bazı durumlarda model içindeki özel nesnelerin kesit alınmamış haliyle gö-
rünüm üzerinde yer almasını isteyebiliriz. Özellikle mekanik çizimlerde kulla-
nılan (civata, rondela vb.) Fittings olarak isimlendirilen bağlantı elemanları,
görünümlerde kesit alınarak gösterilmezler. Edit Components düğmesi, kesit
görünümü ile kullanılması istenmeyen nesneleri belirlemeyi sağlar.
• Symbol Sketch: Kesit çizgisi kesit alınan görünüm üzerinde dinamik bir bağ-
lantı kurar. Kesiti belirlemek için kullandığınız çizgi taşındığında veya geomet-
risi değiştirildiğinde bu değişiklik derhal kesit görünümüne aksedilir. Symbol
Sketch işi biraz daha ileriye götürerek kesit çizgisinin görünüm üzerindeki nes-
nelerle Parametric unsuru kullanarak bu bağlantıyı özelleştirir. Konuyu hakkıy-
la kullanabilmek için kitabınızın “Parametrik Çalışma” konusunda anlattığımız
başlığa hakim olmanız önemlidir.
Görünümlerin Güncellenmesi
Tüm görünümler üç boyutlu modelden üretildiğine göre model üzerinde yapılacak
her değişikliği de görünümler üzerinde güncellenmesi en doğal beklentimizdir. Au-
toCAD model üzerinde yapılacak değişiklikleri, pafta düzlemindeki görünümlere
anında yansıtacak konumda tutar. Yine de bu değişiklikleri her koşulda isteyeceği-
miz anlamına gelmez. Model tabanlı değişikliklerin, görünüm çizimlerine yansıtıl-
masını istemeyeceğiniz mâkul sebepler daima olasıdır. AutoCAD görünüm güncel-
lemelerini siz kapatsanız da gözden kaçmaz uyarılarla durumu size daima hatırlatır
ve yeniden güncelleme bağlantısını yapmanıza olanak tanır.
332
Pafta düzleminde Layout sekmesinin Update paneli güncelleme konumunu ayarla-

maya yarayan iki düğmeye sahiptir:
• Auto Update: Model üzerinde yapılan değişikliklerin görünüm çizimlerinde
güncellenmesini kontrol eder. Düğme renkli durumdayken güncellemeler açık-
tır. Düğmeyi bir kez tıklamanızla birlikte, güncelleme kontrolü kapalı duruma
geçerken, düğme renksiz ve beyaz görünür.
• Update View: Güncelleme kontrolü kapalı durumdayken güncellenmeyi aç-
madan seçilen görünümlerin veya tüm görünüm çizimlerinin bir defaya mah-
sus olmak üzere güncellenmesini sağlar.
• Update View: Seçilen görünüm veya görünüm çizimlerini günceller.
• Update all Views: Tüm görünümleri günceller.
1. Update panelinde bulunan Auto Update seçeneğini bir kez tıklayın. Güncelle-
meler kapalı duruma geçecektir.
2. Model üzerinde bir değişiklik yapın ve pafta düzlemine geri dönün. AutoCAD,
modelin kendisi üzerinde yapılan bir düzenlemeyi ya da eklenen yeni bir nes-
neyi dahi güncelleme unsuru kabul eder.
3. Pafta düzlemine dönüş yaptığınızda, durum çubuğunun en sağında güncel-
leme takibinin kapalı olduğunu gösteren uyarı balonu görüntülenir. Aynı za-
manda, güncelleme takibi kapalı görünümlerin etrafına kesik çizgili kırmızı
bir çerçeve eklenir.
4. Tüm görünümler üzerindeki güncellemeyi açmak için balonun içinde yer alan
Update all drawing views on this layout seçeneğini tıklayın.
Model üzerinde balkon kapımızı kapatarak görünüm çizimini güncelledik... Gün-

celleme seçeneklerini duruma bağlı olarak Auto Update seçeneği kapalı olsa bile
kırmızı çerçeveli görünümler seçilerek güncelleme yapılabilir.
333
Kesit ve Detay Stillerini Düzenlemek

Kesit ve detay görünümleri oluşturulurken AutoCAD, kendisi tarafından belirlen-
miş ön ayarlı stiller kullanılır. Bunu görünüm çizimlerinde farkettiğiniz anda, de-
tay numaralandırmasından tutun kesit taramaların tiplerine kadar neredeyse hep-
sini çalışma disiplininize göre uyarlamak isteyeceksiniz. Metric50 ve Imperial24
standart stil isimleriyle kullanılan bu ön ayarlar, istenildiği an değiştirilebilir. Mev-
cut ayarları değiştirmektense farklı ölçek katsayıları için kullanabileceğiniz yeni stil-
ler oluşturmak daha anlamlı ve işlevseldir. AutoCAD, kesit ve detay stilleri için hiç
de azımsanmayacak ölçüde ayarı stil kütüphanesinde saklı tutmaya olanak sağlar.
Kesit Görünüm Ayarları

En sağa eklenen Layout sekmesini tıklayın. Bu sekmede Style and Standards pane-
linde bulunan Section View Style düğmesi kesit görünümlerinin stilini değiştirir.
Yeni bir kesit görünümü stili oluştururken, çalışma düzeninize uygun boyutlandır-
ma ayarlarını kendiniz tespit edebilirsiniz.
1. Section View Style düğmesini tıklayın.
334
2. Ekrana Section View Style Manager diyalog kutusu gelir. Önceliği burada bu-
lunan seçenekleri incelemeye veriyoruz… Bunlar:
• Set Current: Sol panelde bulunan stil listesi içinden seçilen stili güncel konu-
ma getirir. Görünüm kesitleri alınmaya başlamadan önce, istenilen stilin gün-
cel konumda bulunmasına dikkat edilmelidir.
• New: Yeni bir kesit görünüm stili oluşturur.
• Modify: Seçili kesit görünüm stilinin ayarlarını değiştirir.
• Delete: Seçilen kesit görünüm stilini siler.
• List: Çizimde kullanılan stilleri liste içinde filtreler. All Styles seçeneği tüm stil-
leri liste içinde gösterir. Styles in Use seçeneğinin işaretli bırakılması durumun-
da, listede sadece çizimin içinde kullanılan stiller gösterilir.
3. New düğmesini tıklayın.
4. Yeni stilinize bir isim verin. Start With seçeneği, mevcutta var olan bir stil
ayarlarını başlangıç olarak kabul etmenizi sağlar. Bazen bir stilin tıpkısı olma-
sa da küçük birkaç düzenleme ile kendi özgün stilinize ulaşabilirsiniz.
5. Stil ismini girdikten sonra, Continue düğmesine basarak ayar sekmelerine ula-
şın.
335
6. Ekrana New Section View Style diyalog kutusu gelir.
Identifier and Arrows sekmesi, kesit görünümünde yer alacak tüm numaralandır-
ma ve ok ayarlarını içerir. Bunlar;
336
• Text Style: Kesit numaralandırması için kullanılan karakterlerin yazı stilini be-
lirler. Kesit ve detay karakterleri için kesit ve detay isimli yazı stillerini önceden
oluşturmanızı öneririz.
• Text Color: Tanımlayıcı karakterler için renk belirlemenizi sağlar. Renkli çık-
tı alanlar için gerekli bir öğe olarak dursa da siyah beyaz çıktı alanlar için elzem
bir ayar olduğunu söylemek zor…
• Text Height: Tanımlayıcı karakterin yazı yüksekliğini ayarlar. Önemlidir, çün-
kü ölçek büyüklüğüne bağlı çalışma yapıldığı için, girilen yazı yüksekliği de se-
çilen ölçeğe uyumlu olmalıdır.
• Exclude characters: Kesit harflendirilmesi sırasında kullanılması istenmeyen
harfleri belirlemeyi sağlar. Alfabenin tüm harflerinin kesit görünümlerinde akış
sırasında kullanılmasını istiyorsanız, satırı boş bırakabilirsiniz.
• Show identifier at all bends: Özellikle kademeli kesit almak istediğinizde, ke-
sit çizgisi üzerindeki köşe dönüşlerine tanımlayıcı karakter ekler. Kesit düzlemi
üzerindeki her dönüşe harflendirme istemiyorsanız kutucu boş bırakın.
• Use continuous labeling: Kesit çizgisinin her dönüş yaptığı köşe üzerine ekle-
nen karakteri alfabetik sıraya göre ilerletir. Kesit düzleminin ilk noktası ile bitiş
noktasının aynı harfe sahip olmasını istiyorsanız kutucuğu boş bırakın.
Direction arrows paneli, kesit çizgisinin bitişiğinde yer alan yön okların ayarlarını
belirler. Kesitin hangi doğrultuda konumlandığını gösteren oklandırmaların tip ve
büyüklükleri bu ayar grubunda belirlenir. Bunlar:
337
• Show direction arrows: Kesit yönü oklarını kesit çizgisi yanında görüntüler.
Kutucuk boş bırakıldığında kesit yönü okları gösterilmez.
• Start symbol: Kesitin başlangıç yönü okunun tipini belirler.
• End symbol: Kesitin bitiş yönünde kullanılan ok tipini belirler.
• Symbol color: Hem başlangıç hem de bitiş oklarının rengini belirler.
• Symbol size: Kesit yönü okunun büyüklüğünü belirler.
• Extension Lenght: Çizim biriminize bağlı olarak kesit yönü oklarına eklenen
çizginin uzunluğunu belirler.
Arrangement paneli, kesit çizgisi üzerine konumlanan karakterlerin yerleşimlerini

belirlemeyi sağlayan ayarları içerir. Bunlar:
• Identifier position: Tanımlayıcı karakterlerin konumunu belirler. Tanımlayıcı

karakterlerin yerleşimini beş farklı konumda belirleyebilirsiniz.
• End of cutting plane: Tanımlayıcıyı, kesit çizgisinin bitişine konumlandırır.
• Outside direction arrow line: Tanımlayıcı, kesit okuna bağlı çizginin üzeri-
ne konumlandırır.
• Outside direction arrow symbol: Tanımlayıcıyı, kesit çizgisi okunun yanına
aynı zamanda üstüne konumlandırır.
• Start of direction arrow: Tanımlayıcıyı, kesit okunun başlangıç noktasına ve
hemen sağına konumlandırır.
338
• End of direction arrow: Tanımlayıcıyı, kesit çizgisinin bitiş noktasına denk

gelecek şekilde ortalayarak konumlandırır.
• Identifier offset: Tanımlayıcı karakterler ile kesit çizgisi ve okunun birbirleri ile
olan açıklığını belirlemeyi sağlar. Sıfır (0) değeri, tanımlayıcı karakteri kesit çiz-
gisinin hemen yanına konumlandırır.
• Arrow direction: Kesit yönü oklarının kesit çizgisi üzerindeki konumunu be-
lirler.
• Towards cutting plane: Kesit çizgisini ve kesit okunu, kesit düzleminin için-
de konumlandırır.
• Away from cutting plane: Kesit çizgisini ve kesit okunu, kesit düzleminin dı-
şında konumlandırır.
Identifier and arrows sekmesinde bir kesit görünümü için gerekli mühim ayarla-
rı gördükten sonra, kesit stili görünümünü ayarlamaya devam ediyoruz... Ayarların
fazlalığı gözünüzü korkutmasın. Elde edeceğiniz kesit görünümü stili için ayarları
bir kez yaptıktan sonra, tüm çizimlerde bu setleri kullanacağınız düşünüldüğünde,
bir kez için bu zahmeti çekmeye değer diyeceksiniz (umarız)…
Cutting Plane sekmesi kesme düzleminin istenilen görünümde elde edilebilmesi

için gereken ayarları içerir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
339
• Show end and bend lines: Kesme düzleminin bitiş ve dönüş çizgilerini, kesit
stilinde görünüme açar veya kapalı tutar. Kutucuk boş bırakıldığında, kesit düz-
lemine ait hiçbir düzlem çizgisi görüntülenmez.
• Line color: Kesit düzlemi çizgisinin rengini belirler.

• Linetype: Kesit düzlemi çizgisinin çizgi tipini belirler.
• Lineweight: Kesit düzlemi çizgisine kalınlık verir.
• End line lenght: Kesit düzlemi bitiş çizgisinin uzunluğunu belirler.
• End line overshoot: Kesit düzlemi çizgisinin kesit oku dışında kalan çizgi
uzunluğunu belirler.
• Bend line lenght: Kesme düzleminde bulunan köşe dönüşlerinin çizgisel uzun-
luğunu belirler. Kesit düzlemi çizgisinin boşluksuz olarak kesit düzlemi ile bir-
leşmesini istiyorsanız, yeterli büyüklüğü girmelisiniz. Yeterli uzunluğu aşan de-
ğerler kesit düzlemi çizgisini toplamda arttıracağından, pek de istenmeyen so-
nuçlar ortaya çıkabilir.
• Show Cutting Planes: Kesit çizgisini belirleyen kesme düzlemini görüntüler.
Kutucuğun boş bırakılması durumunda kesit düzlemi görünümde gösterilmez.
• Line color: Kesit düzlemi çizgisinin rengini belirler.
340
• Linetype: Kesit düzlemi çizgisinin çizgi tipini belirler.

• Lineweight: Kesit düzlemi çizgisinin çizgi kalınlığını belirler.
Kesit görünümlerinin üzerine otomatik eklenerek görüntülenen kesit etiketi, kesit
görünümü tamamlayan önemli bir öğedir. Etiketlendirme için gerekli ayarlar View
Label sekmesinde verilir. Bunlar:
• Show view label: Kesit etiketini görünüm üzerinde görüntüler. Kutucuğun boş
bırakılması durumunda kesit etiketlendirilmesi görüntülenmez.
• Text Style: Kesit etiketi için kullanılan karakterlerin yazı stilini belirler.
• Text Color: Kesit etiketinde kullanılan yazının rengini belirler.
• Text Height: Kesit etiketi için kullanılacak yazı yüksekliğini ayarlar.
• Position: Kesit etiketinin görünüm üzerindeki konumunu belirler. Kesit etike-
ti, görünüm üzerinde iki biçimde konumlandırılabilir.
• Above view: Kesit etiketini görünümün üstüne konumlandırır.
• Below view: Kesit etiketini görünümün altına konumlandırır.
• Distance from view: Kesit etiketinin görünümden olan uzaklığını belirler. Eti-
ketlerin görünümden uzakta kalmaması için uygun değer girilmelidir.
• Label contents: Kesit etiketlendirilmesi için kullanılan güncel metinsel içeriği
belirler. Gri zeminli metinler etiketlendirme için Field komutu yardımıyla oto-
matik veri köprüsü kurulduğunu ifade eder. Kendinize ait kesit metni ve ölçe-
ği değerleri bu satırda belirleyebilirsiniz. Hatta biraz işlemi biraz ileri taşıyarak,
en sağda bulunan Field düğmesini kullanarak kesit isimlendirmesi ve ölçek de-
341
ğeri için veri köprüsü sizde kurabilirsiniz. Yine de güncel değer için kullanılan
etiket metni, aynen satırda gösterildiği gibi kullanılabilir.
Kesit görünümünde kullanılan taramalar, yine otomatik olarak AutoCAD tarafın-
dan kesit çizimlerine eklenirler. Kesit taramaları için gerekli tüm ayarlar Hatch sek-
mesi üzerinde belirlenir. Bunlar:
• Show hatching: Kesit görünümünde kullanılacak taramayı görüntüler. Kutu-

cuğun boş bırakılması durumunda, taramalar kesit üzerinde görüntülenmez.
342
• Pattern: Taramanın tipini belirler.

• Hatch Color: Taramanın rengini belirler.
• Background color: Taramanın zemin rengini belirler.
• Hatch scale: Taramanın ölçeğini yani sıklığını belirler.
• Transparency: Taramanın geçirgenlik yani saydamlık değerini belirler. Tarama
geçirgenliği için “0” ile “90” arasında bir değer belirleyebilirsiniz.
Hatch angle paneli taramaların açısını belirler. Liste içinden ön tanımlı altı değerden
birini tarama açısı olarak belirleyebilirsiniz.
• New: New hatch angle diyalog kutusunu ekrana getirir. Angle satırına ilave et-
mek istediğiniz açıyı girebilirsiniz.
• Delete: Seçilen tarama açısını listeden siler.
6. Kesit görünüm ayarlarını yaptıktan sonra, OK düğmesini tıklayarak diyalog
kutusunu kapatın. Yaptığınız ayarlar kullanıma hazırdır ve yeni kesit görünü-
mü stiliniz güncel kabul edilerek çalışabilirsiniz..
Detay Görünüm Ayarları

Style and Standards panelinde yer alan Detail View Style düğmesi ile detay çizim-
lerinin görünüm ayarları yapılır. Detay görünümleri ayarlarını da bir kere belirledik-
ten sonra tüm çizimlerde kullanabilecek yapısı ile görünüm ayarları listesinden se-
çerek kullanabilirsiniz.
1. Sekmelerin en sağındaki Layout sekmesini tıklayın. Style and Standards
panelinden yine en sağdaki Detail View Style düğmesini tıklayın.
343
2. Ekrana Detail View Style Manager diyalog kutusu gelir. Burada temel gö-
revleri belirleyen seçeneklerin tümü, kesit görünüm ayarları diyalog kutu-
suyla aynıdır.
3. New düğmesini tıklayın.

4. Yeni stilinize bir isim verin. Yeni stilinize başlangıç ayarları, kesit görü-
nüm ayarlarında kullanılan ayarlar ile aynıdır. Hatırlamak istediğiniz seçe-
nekler için kesit görünüm ayarları başlığındaki anlatımlara göz atabilirsi-
niz. Stil ismini girdikten sonra Continue düğmesine basarak ayar sekme-
lerine ulaşın.
344
5. Ekrana New Detail View Style diyalog kutusu gelir.
Identifier sekmesi detay görünümleri üzerinde görüntülenen metinlerin tanımlayı-

cı ayarlarını ve bu metinlerin yerleşimlerini belirler. Bunlar:
• Text Style: Detay balonu üzerinde kullanılacak karakterlerin yazı stilini belirler.
• Text Color: Tanımlayıcı karakterler için renk belirlemenizi sağlar.
• Text Height: Detay balonu üzerinde kullanılacak tanımlayıcı karakterin yazı
yüksekliğini ayarlar.
Arrangement paneli, detay balonları ve balon metninin konumunu belirler. Detay

balonuna eklenecek oklar da yine bu panelde ayarlanır.
345
• Panelin içinde bulunan sol radyo düğmesi detay balonunun oklarını eklerken,
detay numarasını belirleyen simgeyi, aralarında bir miktar (yazı yüksekliğine
bağlı olarak) boşluk bırakacak şekilde görüntüler. Hemen sağında bulunan rad-
yo düğmesi seçildiğinde detay balonu üzerindeki ok görünümde kullanılmaz.
• Symbol: Detay balonu üzerinde kullanılacak ok tipini belirler.
• Symbol color: Detay balonu üzerinde kullanılacak okun rengini belirler.
• Symbol size: Detay balonu üzerinde kullanılacak okun büyüklüğünü belirler.
• Add leader when moving identifier away from boundary: Detay balonu üze-
rinde kullanılan balon yazısı uzakta bir noktaya sürüklendiğinde (çizgi kalaba-
lığına boğulmuş bir çizimden bahsedersek), balon metni ile detay balonu ara-
sında bir bağlantı çizgisi (Leader) ekler. Şüphe götürmez şekilde işaretli kalma-
sı gereken bir kutucuk…
Detail Boundary sekmesi, seçime bağlı olarak daire veya dikdörtgen biçimli belir-
lenmiş detay balonu ve detay balonu gösterim tipinin ayarlarını belirler.
346
Boundary line paneli detay balonunun biçemsel ayarlarını belirlemeye yarar.
• Line color: Detay balonunun rengini belirler.

• Linetype: Detay balonunun çizgi tipini belirler.
• Lineweight: Detay balonunun çizgi kalınlığını belirler.
Model edge paneli, detay görünümleri alırken değinmiş olduğumuz ayarları stil kul-
lanımında sabitler. Bu sayede detay görünümleri alınırken, detay balonlarının uygu-
lanış tiplerini de peşinen belirlemiş olursunuz. Düğmeleri seçmenizle birlikte sek-
menin sağ tarafında bulunan önizleme penceresine güvenebilirsiniz. Önizleme pen-
ceresinde gördüğünüz gösterim ekranda aynen uygulanır.
347
• Smooth: Detay balonunu düz haliyle görüntüler. Alınan detayın dışında kalan
balon parçacığı görüntülenmez.
• Smooth with border: Detay balonunu düz gösterirken, balon etrafında geçen
sınır çizgisinin tamamını detay çizimine ekler.
• Smooth with connection line: Detayı alınan bölge ile detay çizimi arasına bağ-
lantı çizgisi ekler. Şüphesiz detayların arasında bağlantı çizgisinin koyulması,
metrik standartlarında kullanılabilecek gösterim yönetimidir…
• Jagged: Detay balonunu, detay çizimine katmayarak kırıklı yöntemle gösteril-
mesini sağlar.
• Line color: Detay balonunun rengini belirler.
• Linetype: Detay balonunun çizgi tipini belirler.
• Lineweight: Detay balonunun çizgi kalınlığını belirler.
Connection line paneli, detay balonu gösterim tipinin sadece Smooth with connec-
tion line seçeneğinin işaretlenmesi durumunda etkisini gösterir. Bağlantı çizgisinin
özellikleri bu panelde belirlenir.
348
• Line color: Bağlantı çizgisinin rengini belirler.

• Linetype: Bağlantı çizgisinin çizgi tipini belirler.
• Lineweight: Bağlantı çizgisinin çizgi kalınlığını belirler.
View label sekmesi, detay görünümlerinde kullanılacak detay etiketinin ayarlarını
belirlemeye yarar.
İki panelden oluşan bu sekme ile bir detay etiketi için görmek istediğiniz tüm ayar-
ları belirleyebilirsiniz. Bunlar;
349
• Show view label: Detay çizimi üzerinde etiket metnini görüntüler. Kutucuğun
boş bırakılması halinde detay etiketi görüntülenmez.
• Text style: Detay etiketinin yazı stilini belirler.
• Text color: Detay etiketinin rengini belirler.
• Text height: Detay etiketinin yazı yüksekliğini belirler.
• Position: Detay etiketinin konumunu belirler. Detay etiketinin yeri ekran üze-
rinde sonradan da kaydırılabilir. Yine de başlangıç için AutoCAD sizden bir ko-
num belirlemenizi ister.
• Above view: Detay etiketini detay görünümün üstüne yerleştirir.
• Below view: Detay etiketini detay görünümünü altına yerleştirir.
• Distance from: Detay etiketinin detay balonu ile olan uzaklığını belirler.
• Label contents: Detay etiketinde kullanılacak etiketi ve detay ölçeği metnini
belirler.
6. Detay görünüm ayarlarını yaptıktan sonra, OK düğmesini tıklayarak diya-
log kutusunu kapatın. Yaptığınız ayarlar kullanıma hazırdır ve yeni detay
görünümü stiliniz güncel kabul edilerek çalışabilirsiniz.
Teknik Resim Standartları

Üç boyutlu modelin görünümlerini model dokümantasyonu özellikleri (Base View)
ile oluşturmaya başlarken, AutoCAD tercih ettiğiniz standartlardan yola çıkarak bu
görünümleri üretir. ISO (Uluslararası Standartlar) ve ANSI (Amerikan Ulusal Stan-
dartları) AutoCAD tarafından desteklenen standartlardır. Teknik resim standartla-
rı, görünümlerin üretilmesine başlamadan önce karar verilmesi gereken bir karar-
dır çünkü pafta düzlemi üzerinde görünümleri oluşturulmuş çizimler için sonradan
bir etkileşime geçmezler.
Bu ayarların tespit edildiği komuta Layout sekmesinin Style and Standards pane-
linde bulunan diyalog kutusunu ile ulaşılır.
350
viewstd
Drafting & Annotation Layout Style and Standards
1. Standartları belirlemek için Style and Standards panelinin sağ alt köşesinde
bulunan minik oku tıklayarak komutu verin.
2. Ekrana Drafting Standard diyalog kutusu gelir.
Diyalog kutusunda belirlenecek birkaç ayar ile model dokümantasyonuna geçildi-

ğinde kullanılacak teknik resim standartları da belirlenmiş olur.
Projection Type paneli, model dokümantasyonunda kullanılacak izdüşüm tipini

belirler.
351
• First angle: Base view komutuna geçtiğimizde izdüşüm metodunun başlangıç

çizimi için ön (Front) görünüm kullanıldığını biliyoruz. Seçenek First Angle
olarak işaretli bırakılırsa, oluşan ilk görünümün altına imleci sürüklediğinizde
üst görünüm ön görünümün altına yerleştirilir. Özetle, üst görünüm ön görünü-
mün altına yerleştirilecekmiş gibi AutoCAD tarafından otomatik üretilir.
• Third angle: Projection type seçeneği Third angle olarak işaretli bırakılırsa,
bu sefer model dokümantasyonu sırasında ön görünümü yerleştirdiğinizde, üst
görünüm otomatik olarak ön görünümün üzerine konumlandırılır.
Shading/Preview paneli, Pafta düzlemine yerleştirilen görünümler boyalı olarak
(Shaded) kullanılacaksa, boyalı görünümler için kullanılacak güncel boyama çözü-
nürlüğünü belirler.
• Shaded view quality: 50DPI, 100DPI, 150DPI, 200DPI ve 300DPI değerlerin-
den biri seçilerek boyama kalitesi belirlenir. 150DPI üzeri seçimler, büyük bo-
yutlu görünümlerin boyamalarında istenmeyen çözünürlükler yaratabilir. Sha-
ded and visible lines görünümler içinde piksellenmeler olursa, ayarı değiştir-
meyi deneyebilirsiniz. Konunun girişinde vurguladığımız maddeyi tekrar et-
mekten kaçınmıyoruz… Bu ayarlar, siz verdikten sonra yeni görünüm çizimle-
ri üzerinde uygulanırlar. Mevcut görünümler (Drawing View) için AutoCAD’in
durumu toparlamasını beklemeyin…
Preview type paneli, izdüşümler oluşturulurken imleci sürüklediğinizde oluşan gö-

rünümün sürüklenme halini kontrol eder.
• Shaded: İzdüşüm görünümlerini boyalı olarak imleç ucuna iliştirilir.
• Bounding box: İzdüşüm görünümleri, görünümün kapladığı alan kadar bir
çerçeve içinde ve boyasız görüntülenir. İmlecin ucuna iliştirilen iz düşümler
modelinizin büyüklüğüne bağlı olarak sizi fazlasıyla bekletebilir. Büyük model-
ler için bu seçeneği tercih edebilirsiniz…
• Thread Style: Makine parçalarında kullanılan cıvata, somun ve vida elemanla-
rının görünümlere aktarım biçemini belirler. Ön görünüm için ve üst görünüm
için size uygun düşen tiplerden birini seçebilirsiniz. Bu seçenek sadece Inventor
parçalarının görünümlerini oluştururken işinize yarayacaktır.
Gereken ayarları belirledikten sonra OK düğmesi ile komutu sonlandırın. Görü-
nümler oluşturulurken teknik resim standartlarınıza göre şekillenecektir.
352
9
Anlatım Teknikleri
Ekrandaki nesneleri hatta tüm modeli çeşitli görünüm biçemlerinde (style) izleyebi-
lirsiniz. Başlık olarak “anlatım tekniği” seçilmesi yazarlarınızın tercihidir. İlk bakışta
az sayıda gibi görünse de AutoCAD bu konuda çok sayıda alternatif oluşturulması-
na izin verir. Mevcutların yanında kendi anlatım tekniklerinizi de oluşturabilirsiniz.
Visual Styles
View Visual Styles
Ribbon – Home – View – Visual Styles
Ribbon – View – Visual Styles
Visualize sekmesinden anlatım tekniklerine ulaşım

Home sekmesinden anlatım tekniklerine ulaşım
AutoCAD Classic ortamında Visual Styles araç çubuğu
Hazır Anlatım Teknikleri

Hazır anlatım tekniklerine ulaşmanın en kolay yolu, çizim ekranının sol üst kena-
rında yer alan Visual Style Controls metnini tıklayıp mönüyü açmaktır. Anlatım
tekniği seçiminizi buradan kolaylıkla yapabilirsiniz.
354
ANLATIM TEKNİKLERİ
AutoCAD Classic ortamında Visual Styles araç çubuğuna bakıldığında ilk bakışta
beş adet hazır görünüm biçemi yer alır. Ancak View Visual Styles çekme mönü-
sünden daha fazla seçeneğe erişebilirsiniz:
2D Wireframe: İki boyutlu tel çerçeve. Ekran kararır,

koordinat sistemi simgesi değişir, modeli sadece kenar
ve yüz çizgileri ile görebilirsiniz. Daha çok iki boyutlu
çizim için uygundur. Nesneleri koyu renk fon üzerinde
orijinal renkleriyle gösterir.
Wireframe: Üç boyutlu tel çerçeve. Üç boyutta hızlı ça-

lışmak için idealdir, özellikle dolu yüzlerin arkasında
kalan kenetlenme noktalarını seçerken yararlanabilir-
siniz. Nesneleri açık renk fon üstünde orijinal renkle-
riyle gösterir.
355
Hidden: Modelin kenar çizgileri belirginleşir, ancak

dolu yüzeyleri arkada kalan çizgileri gizler. Üç boyutta
gerçeğe yakın bir çalışma yöntemidir.
Realistic: Modeli, üzerine kaplanan dokularla birlik-

te gerçeğe yakın biçimde görüntüler. Hızınızı bir mik-
tar düşüreceğini göz önüne alarak, modelleme sırasın-
da kullanmanız pek önerilmez.
Conceptual: Grafik anlatım için idealdir. Dolu yüzler

vurgulanır, degrade yüzey dolguları vardır. Bu zengin
anlatım biçemi son derece çarpıcı sonuçlar verecek şe-
kilde özelleştirilebilir.
Shaded: Dolu yüzler sahip oldukları renkle görüntüle-

nir. Bir miktar gölgeli görünse de anlaşılabilir bir deg-
rade söz konusu değildir.
356
Shaded With Edges: Dolu yüzler sahip oldukları renk-

le görüntülenirken, kenar hatları da vurgulanır.
Shades of Gray: Tek rengin (grinin) tonlarını kullana-

rak gölgelerle grafik etki oluşturur.
Sketchy: Serbest elle çizilmiş taslak görünümü. Çizgi-

leri hafif titretir, köşelerde taşmalar oluşturur. Yer yer
çok etkileyici sonuçlar elde edilebilir.
X-Ray: Nesnelerin yüzlerini yarı saydam hale getire-

rek, üç boyut etkisini kaybetmeden ekrandaki tüm nes-
nelerin görülebilmesini sağlar.
Söz konusu görünüm biçemlerinin tümünün renk ve yüz görüntüleme özellikleri

sonradan Visual Styles Manager paletinden değiştirilebilir (bunu bir sonraki baş-
lıkta göreceğiz). Üstte programda bulunan hazır anlatım tekniklerinin listesi yer alır.
Herhangi birini seçtiğinizde, her anlatım tekniği için ayrı ayarlar göreceksiniz. Mev-
cut ayarları mecbur kalmadıkça değiştirmeniz önerilmez. Bu gibi durumlarda yeni
bir anlatım tekniği oluşturup onun üzerinde çalışabilirsiniz.
357
Hızlı Anlatım Ayarları

Anlatım teknikleri üzerinde bazı ayarları yapmanın bir diğer yöntemi de Ribbon
kullanımıdır. Standart seçenekler Visualize sekmesinde, açılan bir liste halinde yer
alır. Hemen altlarındaki düğmelerde ise, bu görünümlere katkıda bulunabilecek
ayarlar vardır.
Yüz Sınırı Ayarları

Bu ayarlardan ilki yüz sınırı görüntülenmesine yöneliktir. Anlatım tekniğiniz ne
olursa olsun, yüz sınırlarının görüntülenme ayarlarını sonradan hızlıca değiştirebi-
lirsiniz. Etkisi daha çok eğri yüzeyli nesnelerde belli olur. (VSEDGES)
• No edges: Nesnelerin dış sınırları hariç üzerlerindeki yüz sınırlarını görüntü-

lemez.
• Isolines: Hem yüz sınırlarını hem de eğri yüzlerin kendi içlerindeki kırılma-
ları görüntüler. Özellikle ağ modellerin segmentlerini daha iyi görebilmek için
kullanılabilir.
• Facet Edges: Sadece yüz sınırlarını görüntüler.
358
Örneğimizde Conceptual Visual Style görünümünü farklı yüz sınırlarıyla izliyor-

sunuz:
Farklı yüz sınırlarıyla Conceptual Visual Style görünümü
Hızlı Gizli Çizgiler

Hemen yüz sınırları düzenleme düğmesinin yanındaki Hide düğmesini kullanarak,
hızlı biçimde geri planda kalan çizgileri gizleyebilirsiniz. Örneğimizde, çizgi gizle-
me görünümüne iki sınır görüntüleme seçeneğini kullanarak bakıyoruz. (HIDE)
İki farklı gizli çizgi görünümü
Yüz Rengi Ayarları

Yüz renklerinin belirlenme yöntemini ayarlar.
Bu ayarlar tüm anlatım tekniklerine uygulanabi-
lir (VSFACECOLORMODE):
359
• Normal: Yüzlere herhangi bir renk ataması yapmaz.

• Monochrome: Tüm yüzler tek rengin tonları olarak görüntülenir. Standart ayar
siyah, beyaz ve grinin tonlarıdır.
• Tint: Nesnenin kenar ve sınır çizgilerinin rengi değişmeden kalır, ancak yüzle-
rine tek rengin tonları yansıtılır. Eğer Hide modundaysanız, nesnenin rengi sı-
nır çizgilerinde görünür.
• Desaturate: Yüz renklerinin canlılığını (saturation) düşürerek, yüzde 30 ora-
nında yumuşatır.
Örneğimizde yüz renk ayarlarını Hide tekniğine uyguladık (nesnenin rengi sarıdır).
Farklı yüz rengi seçenekleri
Tek rengin tonlarını ayarlamak için VSMONOCOLOR sistem değişkeninden yarar-

lanabilirsiniz. Komut satırına seçeceğiniz rengin RGB değerlerini virgül (,) ile ayıra-
rak yazmak gerekir; “RGB:255,255,255” gibi...
Yüz Görüntülenme Ayarları

Yüzlerin nasıl görüntüleneceğini belirler (VSFACESTYLE):
• No Face Style: Herhangi bir yüzeyi renkli görüntülemez.

• Realistic Face Style: Olabilecek en gerçekçi görünümü kazandırmaya çalışır.
Nesne rengine ve malzemesine göre sonuç çok farklı olabilir. Karanlık sonuç-
lar çıkabilir.
360
• Warm-Cool Face Style: Nesne rengini dikkate alarak sıcak ve soğuk renk ton-
ları arasında geçişli bir görünüm sunar. Buna “Gooch” adı da verilir ve en tercih
edilen yüz stillerinden biridir..
Örneğimizde yüz stili ayarlarını Hide tekniğine uyguladık (nesnenin rengi sarıdır).
Farklı yüz görüntüleme stilleri
Saydamlık Ayarı
Dilediğiniz anda anlatım tekniğinize saydamlık da katabilirsiniz (VSFACEOPA-
CITY). X-Ray Effect düğmesini tıkladığınızda, hemen sağındaki ayar çubuğu et-
kinleşecek ve nesnelerin ne kadar saydam olarak görüneceğine karar vermenizi iste-
yecektir. Kalabalık çizimlerde gereksinim duyabilirsiniz.
Saydamlık ayarı değeri arttıkça, geride kalan çizgileri biraz daha fazla görürsünüz.
Sürekli kullanılacak bir ayar olmasa da yeri geldiğinde yararlanabilirsiniz.
X-Ray efektinin farklı değerlerde uygulanması
361
Yumuşatma Ayarı
AutoCAD yay ve çemberleri görüntülerken aslında kısa çizgileri yan yana dizer. Bu
çizgi parçalarının sayısının azalması, kavisli nesneleri kırık olarak gösterir. 2D Wi-
reframe anlatım tekniğinde, çizimdeki yay ve çemberlerin görünümlerini yumuşat-
mak için bu ayarı kullanabilirsiniz. Değer yükseldikçe görüntü daha yumuşak bir hal
alacaktır (1 – 20000).
Özelleştirilmiş Anlatım Teknikleri

Modellemede kullandığınız anlatım tekniklerini yani görsel biçemleri düzenle-
yerek kendinize özgü yeni görsel anlatım teknikleri oluşturabilirsiniz. Ancak asla
AutoCAD’in mevcut görsel biçemleri üzerinde doğrudan değişiklik yapmanı-
zı önermiyoruz. Yeni bir biçem oluşturup, isimlendirmek ve dilediğiniz değişikliği
onun üzerinde yapmak daha akılcı bir yaklaşım olacaktır.
Visual Styles – Manage Visual Styles

3D Modeling – Visualize – Visual Styles – Visual Style Manager
Ekrana gelecek olan Visual Style Manager paletinde en üstteki pencerede

AutoCAD’in mevcut görüntüleme biçemlerini göreceksiniz (bunların üzerinde mi-
nik bir AutoCAD simgesi yer alır). Bu pencerenin hemen altında dört adet düğme
vardır:
• Create New Visual Style: Yeni bir görüntüleme biçemi oluşturur ve palete ek-
ler.
• Apply Selected Visual Style to Current Viewport: Seçili görünüm biçemini o
anda kullanılan görüş penceresine uygular.
• Export Selected Visual Style to Tool Palette: Seçili görünüm biçemini araç pa-
letinin aktif sekmesine ekler.
• Delete the Selected Visual Style: Seçili görünüm biçemini paletten siler.
362
Yeni Anlatım Tekniği Oluşturmak

Önce yeni bir anlatım tekniği oluşturalım:
1. Manage Visual Styles komutunu verin.
2. Visual Styles Manager paletinden Create New Visual Style düğmesini tık-
layın.
363
3. Aynı adlı diyalog kutusundan yeni görüntüleme biçeminize bir isim ve ge-
rekiyorsa açıklama yazın. Hemen önizleme penceresine eklenecektir (Auto-
CAD simgesi olmaksızın).
4. Yeni biçeminizin üzerini tıklayıp seçtikten sonra, tüm görüntü özellikleri-

ni değiştirebilirsiniz. Parametrelerde yapılacak değişiklikler, hemen palette-
ki surette de yansıyacaktır.
364
Yeni biçemin uygulanmış hali
Visual Styles Manager paletinin önizleme penceresinde yer alan anlatım tekniği
simgelerinin boyutunu değiştirebilirsiniz. Bunun için, pencere üzerinde kısayol mö-
nüsünü etkinleştirip ve Size maddesinin altından açılan boyut seçeneklerinden biri-
ni seçmek yeterlidir. Genelde Medium boyut yeterlidir.
365
Anlatım Tekniğini Düzenlemek

Visual Styles Manager paletinde bir dizi parametre listelenmiş olarak beklemekte-
dir. Bunlar standart ayarlardır ve çeşitli başlıklar altında gruplanmışlardır. Burada
anlatım tekniği ayarlarına en genel anlamıyla değinilecektir.
Face Settings: Üç boyutlu yüzlerin görünümüne yönelik ayarları içerir. Başlığın he-
men sağında iki düğme yer alır. Bunların tıklanması bazı ayarları etkinleştirecektir
(Highlight intensity ve Opacity):
• Face style: Yüz tipi
• Real: Gerçekçi kaplamalı
• Gooch: Renkli, dolu
• None: Boş
366
Üç farklı Face Style
• Lighting quality: Nesne yüzlerinin aydınlanma kalitesini belirler:

• Faceted: Nesne yüzlerini, onları oluşturan küçük parçacıklar halinde görün-
tüler.
• Smooth: Parçacıklar arasındaki geçişleri ortadan kaldırır ve daha yumuşak ve
yuvarlak hatlı yüzeyler görüntüler.
• Smoothest: Daha yumuşak hatlar kullanır.
• Color: Renkli yüzlerin görümüne ilişkin ayarları içerir:
• Normal: Yüzlerinin renklerini olduğu gibi gösterir.
• Monochrome: Yüzleri tek rengin tonları şeklinde gösterir, genelde gri ter-
cih edilir.
• Tint: Yüz renklerini belirgin olarak koyu gösterir, koyulaştırma rengi değiş-
tirilebilir.
• Desaturate: Yüz renklerinin canlılığını %30 düşürerek, hafifçe koyulaştırır.
• Tint color: Koyulaştırma rengini açılan listeden değiştirebilirsiniz. Bu seçe-
nek sadece Tint maddesi işaretlenirse aktif duruma geçecektir.
367
Farklı Tint Color uygulamaları
• Monochrome Color: Yüzlerin tek renk göründükleri durumlardaki rengi be-

lirler.
• Opacity: Yüzlerin matlığını – saydamlığını yüzde cinsinden düzenler. Bu seçe-
nek sadece Face Settings maddesinin sağında bulunan Opacity düğmesi işaret-
lendiğinde aktif duruma geçer.
İki farklı Opacity uygulanması
• Material display: Malzeme görüntüleme ayarını düzenler:

• Off: Malzemeler görüntülenmez.
• Materials: Nesneler malzeme kaplamalı görünür, dokular görünmez.
368
• Materials and textures: Nesneler üzerlerine atanmış malzemeleriyle ve doku

kaplamalı olarak görünür.
Lighting: Üç boyutlu yüzlerin parlaklığına ve gölgelerin görünümüne yönelik ayar-
ları içerir.
• Highlight intensity: Yüzlerin parlaklığının şiddetini yüzde cinsinden düzenler.
Parlaklık değerini belirleyebilmeniz için maddenin sağında bulunan Highlight
Intensity düğmesini etkin duruma getirmeniz gerekir.
• Shadow display: Gölgelerin görünmesini düzenler:
• Off: Gölgeler hiçbir şekilde görünmez.
• Ground shadow: Zeminde gölge görünür.
• Mapped Object shadows: Tüm gölgelendirmeler görünür.
Environment Settings: Ortam görünümüne yönelik ayarlar:
• Backgrounds: Arka planın görüntülenmesini düzenler:
• On: Arkaplan görünür.
• Off: Arkaplan görünmez.
Edge Settings: Nesne kenarlarının görünümüne yönelik ayarları içerir:
• Show: Yüzler arasındaki kenarların yani sınırların nasıl görüneceğini belirler:
• None: Kenar çizgileri görünmez.
• Isolines: Kenar çizgileri kaba hatlarla görünür.
• Facet edges: Kenar çizgileri daha ayrıntılı hatlarla görünür.
• Number of lines: Özellikle eğri yüzlerde ara kırılmaların sayısı, metin kutusu-
na yazılır. Sayı artıkça kalite yükselecektir (sadece Isolines için).
• Color: Kenar çizgilerinin rengini açılan listeden değiştirebilirsiniz. Mecbur kal-
madıkça değiştirmeyin.
• Always on top: Kenar çizgilerinin en önde görünmesini veya arkada kalmasını
sağlar. (“No” seçildiğinde kenar çizgileri arkada kalırken, “Yes” işaretlendiğin-
de en önde görünür.)
Üç farklı Edge - Show seçeneği
Occluded Edges: Geride kalan kenar çizgilerine yönelik ayarları içerir:
369
• Show: Geride kalan kenar çizgilerinin görüntülenmesini düzenler:

• No: Görüntülenmez.
• Yes: Görüntülenir.
• Color: Geride kalan çizgilerinin rengini açılan listeden seçebilirsiniz.
• Linetype: Geride kalan çizgilerinin tipini açılan listeden seçebilirsiniz.
Geride kalan kenar çizgileri (Occluded Edges) kapalı ve açık halde
Intersecting Edges: Kesişen çizgilerin vurgulu görünümüne yönelik ayarları içe-

rir:
• Show: Kesişimlerin görüntülenmesini düzenler:
• Color: Kesişme çizgilerinin rengini açılan listeden seçebilirsiniz.
• Linetype: Kesişme çizgilerinin tipini açılan listeden seçebilirsiniz.
370
Kesişen çizgiler (Intersecting Edges) kapalı ve açık halde
Silhouette Edges: Nesnenin o anda görünen siluetini, kalınlıklı bir sınır çizgisiy-
le görüntüler.
• Show: Siluet çizgilerinin görüntülenmesini düzenler:
• Width: Siluet çizgisinin kalınlığını çizim birimi cinsinden düzenler (bu kalınlı-
ğın Lineweight ile karıştırmamak gerekir).
Siluet çizgileri (Silhouette Edges) kapalı ve açık halde

371
Edge Modifiers: Serbest el çizimi veya eskiz modunda görünüm için hemen ya-
nında iki düğme içerir (Overhanging edges ve Jitter edges). Hemen altlarında da
ayarları yer alır:
• Line Extensions: Köşelerde oluşacak taşmaların uzunluğunu çizim birimi cin-
sinden belirler.
• Jitter: Kenar çizgilerinin titrekliğini düzenler: Off (titremeyi kullanmaz); Low
(az titrek); Medium (orta titreklikte) ve High (çok titrek).
Serbest el çizim etkisi elde etmek
Oluşturulan yeni anlatım tekniğini, Apply Selected Visual Style to Current View-
port düğmesi yardımıyla görüş penceresine uygulayabilirsiniz. Bu durumda Visu-
al Styles Manager paletinin önizleme penceresindeki yeni tekniğe, düğmenin sim-
gesi eklenecektir.
372
10
Render Süreci
Rendering çeşitli aşamaları olan karmaşık bir süreçtir. Bu bölümde ışık kaynakla-
rı oluşturma, malzeme kaplama gibi konulara değineceğiz, ancak anlamlı bir sonuç
için öncelikle ekranda iyi bir sahne oluşturmak ve modeli doğru anlatacak bir bakış
açısından bakılması gerekir. İlk başlarda çok sayıda deneme yapmanız gerekecektir.
Eliniz alıştıkça ve deneyim kazandıkça, bazı ayarları otomatik olarak yaptığınızı fark
edeceksiniz ve zaman içinde render süreci karmaşık olmaktan çıkacaktır.
Bu kitapta Render konusuna başlangıç düzeyinde değinilmiştir. En hızlı biçimde

Render alınabilmesi amaçlanmıştır, yoksa Render konusu başlı başına bir başka ki-
tabın konusu olacak kadar engin bir okyanus gibidir. Kitabımızın amacı, AutoCAD
ile de Render yapılabileceğini okura duyurmaktır. Belli bir düzeye gelen kullanıcılar
kendilerini zaman içinde geliştirebilirler.
NOT: Modelinize ışık eklemek, malzeme kaplamak ve render sürecini başlatmak

için gerekli tüm komutları şerit mönünün Visualize sekmesinde topluca bulabilir
ve bu hızlıca erişebilirsiniz. Çalışma ortamınızı “3D Modeling” düzenine getirme-
niz önerilir.
Lights: Işıklar
Sahneyi gösteren ışıktır derler... Render işleminin en önemli ve kritik noktası ışıkla-
rın doğru kullanımıdır. Modelin doğru çizilmesi ve yüzeylerinin kaplanması, hatalı
ve/veya yetersiz ışık kullanılması durumunda ifadesiz kalır, çabalar boşa gider. Mo-
dele eklenecek yapay ve doğal ışık kaynakları, ortaya çıkacak sonucun daha gerçek-
çi ve ifadeli görünmesini sağlayacaktır.
Varsayılan Aydınlatma
Modelin ışık kaynakları kullanılarak aydınlatılması gerektiğinde, AutoCAD varsa-
yılan basit bir aydınlatmayı kendisi sağlar. Varsayılan aydınlatma, bakış penceresin-
deki modelin yönüne bağlı iki mesafe ışığı setinin kullanılması ile yapılan otomatik
bir aydınlatmadır. 3D Modeling çalışma ortamına geçtikten sonra Visualize sek-
mesinin Lights panelinde bulunan, Lights mönüsüne erişin; buradan Default Ligh-
ting düğmesini tıklayarak varsayılan aydınlatmayı devrede tutmak veya kapatmak
mümkündür.
defaultlighting
3D Modeling Visualize Lights Default Lighting
Varsayılan aydınlatma devredeyken, yeni bir ışık eklemek istendiğinde de ekrana

Lighting –Viewport Lighting Mode isimli uyarı penceresi gelir.
374
RENDER SÜRECİ
• Turn off the default lighting (recommended): Varsayılan aydınlatmayı kapa-

tır.
• Keep the default lighting turned on: Varsayılan aydınlatmayı açık tutar.
Eğer modelin aydınlatılması için yeni ışık kaynakları ekleyecekseniz, birinci seçene-
ği kabul etmeniz önerilir. Zaten modele herhangi bir ışık kaynağı eklendiğinde, var
sayılan aydınlatma kendiliğinden kapanacaktır.
Point Light: Noktasal Işık

Modele noktasal bir ışık kaynağı eklenmesini sağlar. Noktasal ışığın özelliği yalnız-
ca kendisinin parlaması ve çevresindeki nesneleri aydınlatmasına karşın üzerlerine
gölge atmamasıdır. Noktasal ışık bulunduğu konumdan tüm yönlere aydınlatma ya-
par ve aydınlatma için bir hedef içermez. Noktasal ışığa yakın nesneler uzaktakiler-
den daha çok ışık alacaktır. Şiddetini dilediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz.
DİKKAT: Modele ilk ışık kaynağını eklemek istediğinizde, AutoCAD, kendi özgün
aydınlatmasını devrede tutan Default Lighting On modundan çıkmayı isteyip iste-
mediğinizi soracaktır. Turn off the default lighting seçeneğini işaretleyip geçebilir-
siniz. Bunu diğer eklenecek ışık kaynaklarında da yapabilirsiniz.
New Point Light düğmesi sizi çizime yollayarak, noktasal ışığın yerini belirlemenizi
ister. Işığın yerini belirlerken kısayol mönüsünde çeşitli seçenekler göreceksiniz; an-
cak ayarların daha sonra yapılması daha kullanışlı olacaktır.
Işığınızı yerleştirdikten sonra yerini Move yardımıyla veya grip noktasından sürük-
leyerek değiştirebilirsiniz.
pointlight
3D Modeling – Visualize - Lights – Create Light - Point
375
1. Pointlight komutunu verin.

2. Çizimde noktasal ışığın yerini ekranda tıklayarak belirleyin ve Enter ile
onaylayın.
3. Lights panelinin sağında bulunan minik ok düğmesini tıklayın.
4. Modelde yer alan ışık kaynaklarını listeleyen Lights in Model paleti açıla-
caktır. Palet başlangıçta ekranın sol kenarına ve dikey biçimde hizalanmış
olarak gelir. İmleci paletin üzerine sürükleyin ve palet ekrana genişletilince
listenin içindeki ışığınızı çift tıklayın.
376
RENDER SÜRECİ
5. Işık kaynağının üzerinde gizmo belirecek ve aynı anda ışığa ilişkin tüm ayar-
ların yer aldığı Properties paleti açılacaktır.
Şimdi noktasal ışık kaynağı üzerinde yapılabilecek ayarlara sırasıyla göz atalım:
General: Işık kaynağının genel ayarlarının yapılmasını sağlar:

• Name: Işık kaynağınıza vereceğiniz ismi metin kutusuna yazabilirsiniz.
• Type: Işık kaynağınızın türünü değiştirebilirsiniz; Noktasal ışık (point), spot
ışık (spotlight) veya gerçekçi fotometrik ışık (web) seçenekleri vardır.
• On/Off Status: Işık kaynağının kullanıma açar veya kapatır (On/Off).
• Shadows: Işık kaynağının, nesneler üzerine gölge atıp atmamasını belirler (On/
Off).
• Intensity factor: Işık kaynağı-
nın şiddetini belirler. Işığını-
zın etkisi nesne üzerinde zayıf
ise buradan şiddetini arttırabi-
lirsiniz.
• Filter color: Işık kaynağının
rengini değiştirir.
• Plot glyph: Işık kaynağının da
çizimle beraber çıkışının alın-
masını sağlar (Yes/No).
• Glyph display: Işık gösterimi
için kullanılacak sembolik fi-
gürün ekranda görüntülenme
durumunu ayarlar (mesafe ışığı
ve gün ışığının çizim içerisinde
gösterimi bulunmamaktadır).
377
Photometric properties: Ölçülebilir ışık anlamına gelen bu özellik, gerçek dünyada

kullanılan ve belirgin değerleri içeren ışık kaynaklarının sahip olduğu tüm fiziksel
etkileri sahne üzerinde kullanmaya yarar. Sahnenizde 75 Watt’lık bir ampul kullan-
maya ihtiyacınız varsa, model üzerinde gerçek sonucunu görebilirsiniz.
• Lamp intensity: Ölçülebilir bir ışık kaynağının şiddetini belirlemek için üç de-
ğişik ışık yoğunluğu tipi vardır: Candela (mum), Flux (lümen) ve Illuminan-
ce (lüks). Satırın hemen sağında bulunan düğmeyi tıkladığınızda açılacak olan
Lamp Intensity (Lamba Şiddeti) diyalog kutusundaki aydınlatma biçimlerin-
den birini seçebilirsiniz.
• Resulting intensity: Önceki maddede sözü edilen Lamp Intensity diyalog ku-
tusunda yapılan tercihe bağlı olarak sahneye uygulanacak toplam ışık şiddeti-
ni gösterir.
• Lamp color: Aydınlatma için seçilen her ışığın bir renk sıcaklığı vardır. Satı-
rın yanındaki düğmeyi tıkladığınızda, açılan Lamp Color diyalog kutusundan
standart renk sıcaklıklarını seçebileceğiniz gibi, Kelvin değeri girerek de renk
sıcaklığı seçebilirsiniz.
• Resulting color: Önceki maddede sözü edilen Lamp Color diyalog kutusun-
daki yapılan tercihe bağlı olarak sahneye uygulanacak renk sıcaklığını gösterir.
378
RENDER SÜRECİ
Geometry: Işık kaynağının konumunu, koordinatlarını vererek ayarlayabilirsiniz:

• Position X: Işığın X eksenindeki konumu
• Position Y: Işığın Y eksenindeki konumu
• Position Z: Işığın Z eksenindeki konumu
• Targeted: Işığın bir hedefe yönelip yönelmediğini belirler. Noktasal ışık kayna-
ğında “No” yani “hayır” olarak başlatılır. Özellikle ışık kaynağınızın tipini de-
ğiştirirseniz devreye sokabilirsiniz.
Attenuation: Işığın uzaklığa bağlı olarak zayıflamasını düzenler. Bir nesne ışıktan ne
kadar uzaksa, o kadar karanlık kalır. Bu ayarın etkin kullanımı, ışıklandırmanın ka-
litesini belirgin olarak artırır:
• Type: Zayıflama türünü belirlemek için seçenekler sunar. Işığın şiddetine yö-
nelik matematiksel hesaplara dayanan bu seçeneklerin etkisini biraz da deneme
yanılma ile bulabilirsiniz.
• None: Zayıflamayı durdurur, ışığın uzaklığa bağlı olarak güçten düşmesini
engeller.
• Inverse linear: Işık şiddetini uzaklığıyla ters orantılı olarak zayıflatır. Ör-
neğin, noktasal ışıktan 2 birim uzakta şiddet yarı yarıya azalıyorsa, 4 birim
uzakta şiddet çeyrek birim düşer. Bu, görece gerçekçi bir yaklaşımdır.
• Inverse square: Işık şiddetini karesiyle orantılı olarak zayıflatır. Örneğin nok-
tasal ışıktan 2 birim uzakta şiddet çeyrek birim düşüyorsa, 4 birim uzakta on
altıda biri düşer.
• Use limits: Işık kaynağı ile hedefinin konumlarını sınırlamak için bu ayarı et-
kinleştirebilirsiniz; bu sayede ışık hattının başını ve sonunu hayali bir kesme
düzlemi ile daraltabilirsiniz. Böylelikle özelikle uzak ışık kaynakları için gerek-
siz hesaplamalar yapılmadığından bir miktar hız kazandırır.
• Start limit offset: Hayali kesme düzleminin ışık kaynağından olan uzaklığı-
nı belirler.
379
• End limit offset: Hayali kesme düzleminin hedef noktasına olan uzaklığını be-
lirler.
Rendered Shadow Details: Render sonucu oluşacak gölgelere ilişkin ayar ve bilgi-
leri içerir:
• Type: Gölge görünümüne ilişkin ayarları içerir.
• Soft (shadow map): Gerçeğe uygun gölgeleri yumuşak kenarlarla görüntüler.
• Sharp: Gölgeleri keskin kenarlarla görüntüler. Performansı arttırmak için bu
seçeneği tercih edebilirsiniz. Bu tercihle birlikte, bitişik seçeneklerden Map
Size ve Softness seçeneği değiştirilemez konuma gelecektir.
• Soft (sampled): Gerçeğe uygun gölgeleri yarı aydınlık yarı gölge olarak gös-
terir. Bu tercihle birlikte, bitişik seçeneklerden örnek gölge uygulama şekli ve
boyutları girilebilir.
• Map size: Gölgelerin kaç karecikten oluşacağını ve buna bağlı olarak da yayıl-
ma büyüklüğünü gösterir. Optimal değer için 256 seçeneğini tercih edebilirsi-
niz.
• Softness: Gölge hesaplaması sürecinde kullanılacak hafıza miktarı girilir. En
hızlı hesaplama değeri için “1”, en hassas sonuç için “10” değeri girilebilir.
Spot Light: Spot Işığı

Modele uzak bir noktadan çıkıp genişleyerek ulaşan konik bir ışık kaynağı eklenme-
sini sağlar. New Spotlight düğmesi sizi çizime yollayarak, önce spotun yerini yani
ışık kaynağını (source), daha sonra da ışık hattının varış noktasını (target) belirle-
menizi ister. Işığın yerini belirlerken kısayol mönüsünde çeşitli seçenekler görecek-
siniz; ama bu ayarlara daha sonra değineceğiz. Spot ışınının iki önemli bileşeni var-
dır:
• Hotspot: Koninin iç kısmında yer alır; ışığın etkin olarak değişen dairesel izdü-
şümlü konik kısmıdır.
• Falloff: İlk kısmı çevreleyen ve daha zayıf şiddette bir hale oluşturur; dairesel
izdüşümlü içi oyuk konik kısımdır.
Işığınızı yerleştirdikten sonra gerek kaynağın gerek hedefin yerini çeşitli düzenleme
komutları yardımıyla veya grip noktalarından sürükleyerek değiştirebilirsiniz. Ha-
liyle bu düzenlemeler Hotspot ve Falloff gibi spotun iki ana bileşeninin açılarının de-
ğiştirilmesi için de geçerlidir.
spotlight
3D Modeling - Visualize – Lights - Create Light - Spot
1. Spotlight komutunu verin.
2. Çizimde spotun yerini belirleyin (bir fener simgesi belirecektir).
380
RENDER SÜRECİ
3. Spotun hedefinin yerini belirleyin (fener o noktaya nişan alacaktır) ve En-

ter ile onaylayın.
4. Light panelinin sağında bulunan minik ok düğmesini tıklayarak, Lights in

Model paletinin açılmasını sağlayın.
PÜF NOKTASI: Lights in Model paleti daha önce açık durumda ise minik oku tık-
lamanız paletin kapatılmasını sağlar. Ekran üzerinde bu paletin açık olması duru-
munda oku tıklamanız gereksizdir. Lights in Model (Modeldeki ışıklar) paletinin
açık olup olmadığını ekranda kontrol edin.
1. Modelde yer alan ışık kaynaklarını listeleyen Lights in Model paleti açılacak-
tır; paletin içindeki spot ışığınızı çift tıklayın.
2. Işığa ilişkin tüm ayarların yer aldığı Properties paleti açılacaktır.
381
Spot ışığı üzerinde yapılabilecek düzenlemeler, genelde noktasal ışık ile büyük ölçü-
de benzerlik gösterdiği için sadece ilave ayarlara değineceğiz:
• Hotspot angle: Işık konisinin iç kısmında yer alan bileşeninin açısını düzenler.
İç koninin açısı dış koniden büyük olamaz.
• Falloff angle: Işık konisinin dış kısmında yer alan bileşeninin açısını düzenler.
Dış koninin açısı iç koniden küçük olamaz.
Her iki koninin de açısal değeri “0” ila “160” derece arasında değişebilir.
Spot ışığının ana bileşenleri
382
RENDER SÜRECİ
PÜF NOKTASI: Çok keskin bir spot ışığı için Hotspot ve Falloff açılarını eşit tuta-
bilirsiniz. Daha yumuşak bir ışık etkisi elde emek için Hotspot’un açısını Falloff ’dan
az bir miktar düşük tutmanız yeterli olabilir.
Spotun başlangıç (Position) ve hedef (Target) koordinatlarını da Properties pale-

tinden değiştirebilirsiniz. Tabii daha sık kullanılan bir yöntem de spot ışığı nesnesi-
ni Grip düzenleme yöntemiyle ayarlamaktır. Bu sayede gerek kaynak ve hedef nok-
talarını, gerek ışık konilerinin açılarını düzenlemek mümkündür. Kaynak noktasın-
da fener şeklinde belirmiş olan spot ışığı nesnesini tıkladığınızda grip noktaları et-
kinleşecektir, artık yapılması gereken bu noktaları ustaca sürüklemektir:
• Işık kaynağının yerinde beliren mavi kare grip, kaynağın yerinin ve açısının her
yönde değiştirilmesini sağlar (Position).
• Işık kaynağının arkasında yer alan mavi üçgen grip, kaynağın hedefle yaptığı
doğrultu üzerinde ileri geri hareket ettirilmesini sağlar (Position Along Line).
• Hedef noktasında beliren mavi kare grip, hedefin yerinin ve açısının her yönde
değiştirilmesini sağlar (Target).
• Hedefin arkasında yer alan mavi üçgen grip, hedefin ışık kaynağıyla yaptığı
doğrultu üzerinde ileri geri hareket ettirilmesini sağlar (Target Along Line).
• İçteki ışık konisinin dört çeyrek noktasındaki mavi üçgen gripler, koninin ge-
nişletilip daraltılabilmesini sağlar (Hotspot).
• Dıştaki ışık konisinin dört çeyrek noktasındaki mavi üçgen gripler, koninin ge-
nişletilip daraltılabilmesini sağlar (Falloff).
Spot ışık kaynağı üzerinde grip noktalarını kullanarak yapacağınız düzenlemeler-
de, mümkün olduğunca çoklu bakış pencerelerinden yararlanmanızı önermekteyiz.
Yoksa tek perspektif bakışla çalışmaya güvenirseniz, olası yanlış kenetlenmeler ne-
deniyle hatalar kaçınılmazdır.
Distant Light: Uzak Mesafe Işığı

Modele uzak bir noktadan yola çıkıp genişlemeden veya daralmadan ulaşan bir ışık
kaynağı ekler. Bu kaynağın uzaklığı yakınlığından çok doğrultusu önemlidir (ade-
ta güneş gibi). Uzak mesafe ışığı olarak isimlendirilebilecek Distant Light, başlangıç
olarak gösterilen bir noktadan, birbirine paralel ve tek yönde ışın demeti yayar. Çi-
zim içerisinde spot ışığı ve noktasal ışığın farklı tiplerde sembolik figürleri (Glyph)
vardır. Ancak uzak mesafe ışığının sahne üzerinde farklı yönde etkisi söz konusu
olmadığından çizim içerisinde gösterimi yoktur. Yine de yerleştirilen mesafe ışığı-
na müdahale etmek istediğinizde, Lights panelinde bulunan minik oku kullanarak,
Lights in Model paleti içinden ışığınızı seçerek ışık üzerinde düzenlemeler yapabi-
lirsiniz (Tıpkı diğer ışık tiplerinin özelliklerini değiştirdiğiniz gibi). Uzak mesafe ışı-
ğını özellikle zemin aydınlatmalarında kullanımı etkili bir ışıklandırmadır.
383
Dikkate alınması gereken önemli bir husus, uzak mesafe ışığının fiziksel doğruluk
içermeyen yani ölçülebilir bir ışık kaynağı olmadığıdır. Sahneye bir uzak mesafe ışı-
ğı yerleştirilmek istediğinizde, ekrana Lighting – Photometric Distant Lights uyarı
kutusu gelir. Diyalog kutusundaki uyarıda; ışık birimi sistem değişkeni Photomet-
ric (ölçülebilir) olarak ayarlanmışsa, aşırı pozlama türü bir sonuç elde edebileceği-
nize dikkat çekilir.
• Disable distant lights when the lighting unit is photometric (recommended)
seçeneğinin işaretlenmesi durumunda, ışık kaynağı birimi photometric ayar-
larda ise uzak mesafe ışıkları devre dışı kalacak ve ışık yerleşiminden vazgeçi-
lerek çıkılacaktır.
• Allow distant lights seçeneğinin işaretlenmesi durumunda, çizimde photo-
metric ışık kaynağı kullanılmışsa da uzak mesafe ışıklarına izin verilecektir.
PÜF NOKTASI: Bu ince ayarı, yani aydınlatma birimini LIGHTINGUNITS sistem

değişkeni kullanarak da verebilirsiniz.
LIGHTINGUNITS = 0 (Aydınlatma birimi kullanılmaz; standart ışıklar devredir.)

LIGHTINGUNITS = 1 (Photometric aydınlatma devrededir; uluslararası birimi
kullanılır.)
LIGHTINGUNITS = 2 (Photometric aydınlatma devrededir; Amerikan birimi kul-
lanılır.)
Özetle sahnenin aydınlatılması için kullanılan ışık tipi veya tiplerinin Photometric
(ölçülebilir) olması durumunda sahnedeki aydınlatmanın fiziksel bir gerçekliği söz
konusu olduğundan, AutoCAD markasız ve suni bir aydınlatmayı sahneye ilave et-
menin gerçekliği bozacağına dikkat çeker.
distantlight
3D Modeling – Visualize - Lights – Create Light - Distant
384
RENDER SÜRECİ
1. Distantlight komutunu verin.
2. Ekrana gelen diyalog kutusundan ikinci seçeneği tercih edin.

3. Çizimde ışık hattının doğrultusunun başlangıcını tanımlayan bir nokta be-
lirleyin.
4. Doğrultunun bitiş noktasını tanımlayan bir nokta belirleyin ve Enter ile
onaylayın.
5. Light panelinin sağında bulunan minik ok düğmesini tıklayarak, Lights in
Model paletinin açılmasını sağlayın.
6. Modelde yer alan ışık kaynaklarını listeleyen Lights in Model paletinde

yeni ışığınız belirecektir. Yeni ışığınızı seçip çift tıklayın.
7. Işığa ilişkin tüm ayarların yer aldığı Properties paleti açılacaktır.
385
Işığa ilişkin ayarları bu paletten yapabilirsiniz. Genel ayarlarda farklılık olamadığı

için aynı bilgileri tekrarlamaya gerek duymuyoruz.
PÜF NOKTASI: Uzak mesafe ışığı için ekranda sembolik figürü (glyph) görülmedi-
ğinden, onu seçmek için Lights in Model paletini kullanmalısınız.
Gerçekçi Işık: Web Işığı

Sahneye gerçek hayattakilere benzer bir fotometrik ışık kaynağı ekler. Gerçek hayat
sözüyle kastedilen, uluslararası aydınlatma üreticilerinin standartlarına uygun özel-
liklerde hazırlanmış ışık kaynaklarıdır. Web ışıkları IES uzantılı dosya formatları sa-
yesinde, üreticilerden de temin edilebilir. Bu dosyalarda, çeşitli özelliklerde gerçek
ışık kaynakları yer alır. Bir miktar aydınlatma bilgisine sahip olan kullanıcılar, bunu
tercih edeceklerdir.
weblight
3D Modeling – Visualize - Lights – Create Light - Weblight
1. Weblight komutunu verin.

2. Web ışığının konumunu ekranda belirleyin.
3. Işığın yönünü ve varış noktasını (target) belirleyin.
386
RENDER SÜRECİ
Lights in Model paletine eklenen Weblight ışık kaynağını çift tıklayarak, Proper-
ties paletini açabilirsiniz. Burada genel ayarlar aynı olmakla birlikte, Photometric
Web bölgesinin Web File maddesini (zaten tek maddedir) seçtiğinizde, en sağında
bir dosya açma düğmesi görüntülenir. Bu düğmeyi tıklamak yoluyla, bilgisayarınıza
yüklü herhangi bir IES uzantılı dosyayı çağırmanızı sağlayacak dosya açma pencere-
si ekrana gelir. IES dosyaları ışık kaynağının aydınlatma açısından, en ince teknik de-
taylarına kadar düzenlenmiş bilgilerine erişebilmemizi sağlar. Aydınlatma firmaları,
ürünlerinin özelliklerini internet üzerinde bu yolla paylaşırlar. AutoCAD bünyesinde
de sınırlı sayıda aydınlatma yani IES dosyası mevcuttur. Denemekten çekinmeyin…
Genel Parlaklık ve Kontrast Ayarları

Çizimde Weblight yani fotometrik ışık kay-
naklarıyla aydınlatma kullanıldığında, tüm
sahnenin bütünsel parlaklığını ve kontrastı-
nı (görüntünün parlak kısmı ile gölgeli kısmı
arasındaki orantısı) belirleyebilirsiniz. Mevcut
seçenekler ve işlevleri şöyledir:
Brightness: Çizimin bütünsel parlaklık sevi-

yesini ayarlar. Ayar çubuğundan sürükleyerek
veya sağdaki metin kutusuna yazarak 0 – 200
arası bir değer tercih edebilirsiniz (LOGEXP-
BRIGHTNESS).
Contrast: Çizimin bütünsel kontrast seviye-

sini ayarlar. Ayar çubuğundan sürükleyerek
veya sağdaki metin kutusuna yazarak 0 – 100
arası bir değer tercih edebilirsiniz (LOGEXP-
CONTRAST).
387
Midtones: Çizimin bütünsel orta değer renklerinin (tonlamalarının) seviyesini

ayarlar. Ayar çubuğundan sürükleyerek veya sağdaki metin kutusuna yazarak, 0.01
– 20 arası bir değer tercih edebilirsiniz (LOGEXPMIDTONES). Değer yükseldikçe,
orta renk tonları kendilerini daha çok gösterir. Özellikle parlaklık değeri düşük tu-
tulduğunda fark edilebilecek incelikte bir ayarlamadır.
DİKKAT: LIGHTINGUNITS sistem değişkeni “1” veya “2” olarak ayarlı değilse,
yani Photometric ışıklandırma kullanmıyorsanız, sahneniz standart ışıklandırma
biçimine göre değerlendirileceğinden Brightness ve Contrast değerleri “-10” ile “10”
arasında kullanılır.
Light Glyph Display: Noktasal ve spot ışık kaynaklarının simgelerinin çizimde gö-
rünüp görünmemesini düzenleyen bir ayardır. LIGHTGLYPHDISPLAY sistem de-
ğişkeninin değerinin “0” olması ışık simgelerini gizler, “1” olması ise ışık simgelerini
görüntüler. Glyph Display ayarının kapatılması durumunda, ışıkları çizimde tıkla-
yıp seçmek mümkün değildir, ancak Lights in Model paletinden isimlerini tıklayıp
seçerek etkinleştirmek ve üzerlerinde düzenleme yapmak mümkündür.
NOT: Benzer bir işlemi Lights in Model paletinde de gerçekleştirebilirsiniz. Bir ışık
kaynağının adını tıklayıp seçin ve paletin kısayol mönüsünden Glyph Display mad-
desine erişin. Buradan “Off ” ile gizleyip, “On” ile yine görüntüleyebilirsiniz. Ayrıca
bu paletin kısayol mönüsünden Delete Light maddesini tıklayarak, seçili ışık kay-
nağını silebilirsiniz.
Lighting Units: AutoCAD’in sunmuş olduğu üç tip aydınlatma birimi arasından se-
çim yapabilmenizi sağlar. Bu farklılaşma, farklı standartların kullanılmasından ile-
ri gelmektedir.
• Generic lighting units: Standart aydınlatma birimleri (LIGHTINGUNITS= 0).
• American lighting units: Amerikan aydınlatma birimleri, MUM cinsinden
ifade edilir (LIGHTINGUNITS= 1).
• International lighting units: Uluslararası aydınlatma birimleri, LUX cinsin-
den ifade edilir, fotometrik ışıklar için de geçerlidir (LIGHTINGUNITS= 2).
Gölgeler
Lights panelinin ikinci düğmesi sayesinde, sahnede oluşacak gölgelerin durumuna
karar verebilirsiniz:
388
RENDER SÜRECİ
• No Shadows: Aydınlatma nasıl olursa olsun gölgeler görüntülenmez.

• Ground Shadows: Sadece zemindeki gölgeler görüntülenir.
• Full Shadows: Gerek zeminde gerek nesne yüzlerinde oluşacak tüm gölgeler
görüntülenir.
Sun Status: Gün Işığı Aydınlatması

Gün ışığı aydınlatmasının diğer ışık kaynaklarından en belirgin farkı tek başına kul-
lanılan bir aydınlatma türü olarak tercih edilmesidir. Aydınlatılmak istenilen model
(özellikle dış mekân sunumları) üzerinde gereken günışığı ayarları girildikten son-
ra, Sun Status düğmesini tıklayarak, günışığı aydınlatmasını açık veya kapalı konu-
ma getirilebilirsiniz. Bu ayarı SUNSTATUS sistem değişkeniyle de yapabilirsiniz.
“0” değeri gün ışığının kapalı, “1” ise açık olmasını sağlar.
sunstatus
3D Modeling – Visualize - Sun & Location - Sun Status
Gün ışığı aydınlatması modele eklendiğinde, gerekli olacak coğrafi bölge ayarını az
sonra göreceğiz, ama Sun Status sistem değişkeni açık ve varsayılan aydınlatma değiş-
keni kapalı durumdaysa, Date ve Time seçenekleri seçilebilir durumda görülecektir.
389
Bu amaçla Sun & Location panelinde bulunan iki ayar çubuğundan yararlanabilir-
siniz.
• Date: Yılın dilediğiniz gününü seçebilirsiniz.
• Time: Günün dilediğiniz saatini seçebilirsiniz.
Sky: Gökyüzü
Sahnede sanal bir gökyüzü efektinin görünüp görünmeyeceğini belirleyen üç seçe-
nek sunar:
• Sky Off: Gökyüzü efektini kapalı durumda tutar.

• Sky Background: Zemin üzerinde gökyüzü arkaplanı efektini kullanıma açar.
• Sky Background and Illumination: Zemin üzerinde gökyüzüyle birlikte, sah-
nenin her tarafına genel bir aydınlatma etkisi ekler.
Geographic Location: Coğrafi Konum

Render uygulanacak sahnenin, yeryüzündeki konumunu belirleyerek, gerçeğe daha
yakın bir görselleştirme yapılabilmesini sağlar. AutoCAD coğrafi konumlandırma-
ları belirlemek için iki yöntem kullanır. Birinci yöntem ile Google firması tarafından
sağlanan coğrafi bilgileri Live Map (canlı harita) özelliği ile sahnenize uygulayabil-
diğiniz gibi ikinci yöntemle coğrafi konumlandırma için .klm veya .kmz uzantılı yer
işaretleyici dosyaları kullanabilirsiniz. Sırasıyla birer örnek yaparak sahneye coğrafi
konumlandırma belirleyelim…
geographiclocation
3D Modeling - Sun & Location - Set Location
Şerit mönü üzerinde komut tıklandığında açılan listede iki seçenek göreceksiniz:
390
RENDER SÜRECİ
• From Map: Harita sunucuları tarafından sağlanan güncel haritaları kullanarak

coğrafi konumlandırmayı sağlar.
• From File: GIS dosyalaması tarafınca oluşturulmuş KML veya KMZ uzantılı
dosyaları kullanarak coğrafi konumlandırmayı sağlar.
From Map yöntemi ile coğrafi konumlandırma yapmak için Autodesk360 hizme-
tine önceden açtığınız bir hesap sahibi olmanız gerekmektedir. Autodesk360 siste-
mine komutu vermeden önce giriş yapmadıysanız, AutoCAD öncelikli koşulu yeri-
ne getirmenizi ister. Autodesk360 hesap bilgileri ile sisteme giriş yaptığınızda, yasal
kullanım koşullarını hatırlatan diyalog kutusu ekrana gelir.
Yes / Evet seçeneğini tıklayın. Ekrana Geographic Location diyalog kutusu açılır.
Bu diyalog kutusu, aynı zamanda üzerindeki her noktasını seçebileceğiniz, en azın-
dan bizim gözümüzde devasa olan dünyamızın içine sığdırıldığı bir diyalog kutusu-
dur.
391
Geographic Location diyalog kutusundaki temel navigasyonları inceledikten sonra

coğrafi konumlandırmamızı belirleyeceğiz.
Haritanın içinde farenin sol tuşunu basılı tutarak dünya üzerinde gezinebilirsiniz.
Evet, tıpkı çizim içerisinde Pan yapar gibi…
Haritanın sağ üst köşesinde yanyana duran (-) ve (+) simgelerini kullanarak, harita-
nın üzerinde dünyaya yaklaşabilirsiniz. Eğer yakınlaşma simgesini tıkladıysanız, he-
men arkasından hedeflediğiniz bölgeyi de Pan yaparak merkeze çekmeyi ihmal et-
meyin. Birkaç yaklaşma seviyesinden sonra ülkemizi harita üzerinde seçebilir duru-
ma geleceksiniz.
392
RENDER SÜRECİ
Harita içinde en sağda üstte bulunan yön pusulası ile doğrusal (Kuzey-Güney-Doğu-
Batı) vektörlerde haritayı kaydırabilirsiniz. Kuşkusuz harita içinde Pan yapmak daha
pratik gelebilir…
Haritanın en üstünde bulunan adres çubuğuna açık adres yazarak, haritanın istedi-
ğiniz bölgeye konumlanmasını sağlayabilirsiniz. Adresi girdikten sonra sağ taraftaki
büyüteci tıklayın ve harita üzerinde dolaşmadan doğruca hedefinize gidin.
Adres girerek belirlediğiniz harita sonrası, bu belirleyici arama ile birlikte haritanın
penceresi bir miktar ufalır. Sola bakan minik oku tıklayarak harita penceresini eski
büyüklüğüne getirebilirsiniz.
Adres satırının altında bulunan Road (Yol) ve Aerial (Kuş bakışı) seçenekleri ara-
sında seçim yaparak, haritanın görünümünü yol ve kuşbakışı görünümlerinden bi-
rine getirebilirsiniz.
393
Harita üzerinde hedef noktanızı yakalayıp, tam da o noktanın üzerinde farenin sağ
tuşuna bastığınızda Drop Marker Here (İşaretleyiciyi buraya bırak) seçeneği ekran-
da görünür. Seçeneği tıklayın ve konumunuzu harita üzerinde sabitleyin.
İşaretlenen nokta üzerinde küçük bir kırmızı raptiye iliştirilir. Haritanın altında yer
alan enlem ve boylam bilgileri de otomatik olarak hesaplanır.
Hedeflenen harita koordinatlarını, sağ tarafta bulunan minik kalem simgesini tıkla-
dıktan sonra da elle girebilme olanağınız vardır. Harita üzerinde konumunuzu sabit-
ledikten sonra, Continue düğmesine basarak devam edin.
AutoCAD, çizim ekranı üzerinde haritayı konumlandırmak için bir nokta belirle-
menizi ister. Çizim üzerinde sahnenizle eşleşen noktayı tıklayarak haritanızı ko-
numlandırın.
394
RENDER SÜRECİ
Noktanızı çizim ekranında tıkladığınızda, kuzey yönünün çizim üzerinde hangi

açıyla eşleştiğini klavyeden girip Enter ile onaylayın. Çiziminizin ekrandaki yönü-
nün kuzeye baktığını varsayıyoruz. Çiziminiz harita ile eşleşmesi için en doğru açı-
yı girin.
Artık çizim üzerinde ekranı boydan boya kaplayan bir haritaya sahipsiniz. Harita-
nın çizime iliştirilmesi ile birlikte bağlamsal şerit mönü de ilgili seçenekleri kullanı-
ma açar.
Bağlamsal şerit mönüdeki seçenekler ile çizim ekranına yerleştirilen harita üzerin-
de konumlandırma düzenlemeleri ve kullanılan haritanın tipi ve işaretleyici yeniden
düzenlemeyi sağlayan araçlar bulunur.
• Edit Location: Açılır listede bulunan iki seçenek, coğrafi konumlandırmayı
iki farklı yöntem arasında geçiş yapılmak suretiyle yeniden başlatır. From Map
düğmesi ile haritayı yeniden ekrana getirebilir ve yeni bir konum belirleyebi-
lirsiniz. From File düğmesi, harita konumlandırması için koordinat dosyanızı
(bilgisayarınızda mevcut olduğunda) kullanabilmenizi sağlar.
• Reorient Marker: Harita üzerinde işaretlenen noktayı, enlem ve boylam koor-
dinatlarının girilmesiyle seçilen noktaya taşır.
• Remove Location: Tüm coğrafi konumlandırma bilgisini çizim üzerinden kal-
dırır. Haritayı, diğer nesnelerde olduğu gibi seçerek silmenin mümkün olmayı-
şından ötürü, bu düğmeyi kullanarak haritayı çiziminden kaldırabilirsiniz.
• Map Aerial: Haritayı, çizim ekranında kuş bakışında uydu resmi olarak görün-
tüler.
• Map Road: Haritayı, çizim ekranında vektörel resimlendirmeyle görüntüler.
Harita üzerinde ana ve ara yolların konumu gösterilir.
395
• Map Hybrid: Haritayı, çizim ekranında uydu resmi olarak görüntülerken

yolların konumu da harita üzerinde birlikte görüntülenir.
• Map Off: Haritanın çizim ekranında görünümünü kapatır. Haritayı çizim ek-
ranına iliştirdikten sonra, sahnenizle ilgili çalışmaya daha süratli devam et-
mek için bu seçeneği kullanabilirsiniz. Harita görünümden kapatılınca, işa-
retleyici nesne çizim ekranında görülmeye devam eder. Haritayı tekrar gö-
rünüme açmak için açılır listenin içinden herhangi bir harita görünüm tipi-
ni seçmeniz yeterlidir.
• Locate Me: GPS (Küresel konum belirleyici sistemi) dünya etrafında aralıksız
dönen uydularla haberleşerek bulunduğunuz konumla ilgili kesin yer tespiti ya-
pan bir sistemdir. Eğer GPS alıcısı aktif hale getirilmiş bir diz üstü bilgisayar-
la çalışıyorsanız, bulunduğunuz noktanın tam koordinatlarını harita üzerinde
AutoCAD’in işaretlemesini sağlayabilirsiniz. Doğal olarak bu seçenek sadece
uydularla kullandığınız cihazın aralarındaki sinyal alış-verişinin iletişimde bu-
lunduğu koşulda aktif duruma geçer.
• Mark Position: Harita üzerindeki konuma, açıklayıcı bir metin yazılmasını
sağlar. Açılır listenin içinden Lat-Long seçeneği seçildiğinde, girilen koordinat
bilgileriyle birlikte işaretleyicinizin konumuna bilgi eklemenizi sağlayan metin
editörü açılır. Enlem ve boylam bilgilerinin derece ve dakika cinsinden verilme-
sine dikkat edin. Oluşturduğunuz konum metnini Properties (Ctrl+1) paletin-
de dilediğiniz zaman düzenleyebilirsiniz.
Coğrafi konumu sahne üzerinde belirlemek için kullanılabilecek ikinci yöntem coğ-
rafi koordinatların bilgilerini içeren KLM veya KMZ dosyalarını kullanmaktır. Coğ-
rafi konumlama koordinatlarını içinde barındıran bu iki dosya türü arasında belir-
gin bir fark yoktur. KMZ dosyalarının, biraz daha ZIP benzeri sıkıştırılmış bir dos-
ya dosya formatında olduğunu söylenebilir… Dosyanın bilgisayarınıza kaydedilme-
si ve kullanıma hazır olması, sahnenize coğrafi koordinatların eklenebilmesi için ön
gereksinimdir.
From File komutunu verin. Açılan diyalog kutusunda KML veya KMZ dosyanızı
seçtiğinizde, koordinat bilgilerinin olduğu konuma otomatik olarak yönlendirilir-
siniz. Geriye kalan süreç, daha önce haritanın çizim ekranına iliştirilmesi için sözü
edilenlerle aynıdır.
396
RENDER SÜRECİ
Sun Properties: Gün Işığı Ayarları

Gün ışığı ayarı üzerinde toplu düzenleme işlemleri yapılabilmesini sağlamak için
Sun Properties paletini ekrana getirir. Güneş özellikleri paletine, Sun & Location
panelinin sağındaki minik oku tıklayarak erişebilirsiniz.
sunproperties
3D Modeling - Render - Sun & Location - Sun Properties
397
Şimdi sırasıyla gün ışığı üzerinde yapılabilecek düzenlemeleri görelim:
General: Gün ışığına ilişkin genel ayarları yapmanızı sağlar:

• Status: Güneşin devrede olup olmamasını denetler (On/Off).
• Intensity Factor: Güneşin parlaklığını düzenler. 0 değeri karanlık demektir, bu
değeri yükselttikçe güneş daha çok aydınlatacaktır.
• Color: Güneş ışığının rengini değiştirebilmenizi sağlar. Fotoğrafa renkli filtre
uygulanmış gibi efektler kullanmak istediğinizde yararlıdır.
• Shadows: Oluşacak gölgelerin sahne üzerinde görüntülenip görüntülenmeme-
sini sağlar. Gölgelerin görüntülenmemesi render sürecini hızlandırır (ancak
gölgesiz bir Render çoğu zaman iyi sonuç vermez).
Sky Properties: Güneş ışığı ve gökyüzü özellikleri sayesinde sahneniz doğal gerçek-
likte taklit edilerek render edilir (bir tür simülasyon). Böylelikle tercih edilen gün ve
saat aralığındaki sahnenizi, gün ışığı ve gökyüzü efektleriyle birlikte gölgeli olarak
görmeniz mümkün olacaktır. Güneş ve gökyüzü AutoCAD içerisinde Photometric
olarak kabul edilen doğal ışıklandırmalardır.
DİKKAT: LIGHTINGUNITS sistem değişkeni “1” veya “2” olarak girilmediği tak-
dirde, Sun Properties paletinde yer alan Sky Properties ayar bölümü görüntülen-
meyecektir. Öncelikle bu koşulun yerine getirildiğine emin olun.
• Status: Gökyüzü arka planı ve aydınlatması seçeneği normalde kapalıdır.
• Intensity Factor: Zemin aydınlatmasının katsayısı değerini girebilirsiniz. De-
ğer arttıkça arka plan daha aydınlık hale gelir.
• Haze: İnce bir duman yani pus efektini atmosferde dağıtarak sahneye uygular.
En fazla “15” değerini girebilirsiniz.
Horizon: Bu bölgeden, zemin düzleminin bir tür sonu olan ufuk çizgisinin yeri ve
özelliklerini düzenleyebilirsiniz.
• Heigth: Bu parametre, göreceli zemin düzleminin mutlak pozisyonunu tayin
ederken, dünya-uzay uzunluğunu belirlemenize imkân tanır. Sıfır değeri geçer-
li değerdir. “–10” ile “10” arasında bir değer tercih edebilir.
• Blur: Zemin düzlemi ve gökyüzü arasındaki geçişin bulanıklaşma miktarını 0 –
10 arasında bir değerle belirler. Değer yükseldikçe bulanıklaşmayı zemine yak-
laştırır ve geçişleri yumuşatır.
• Ground color: Açılan listesinden seçilen rengi, zemin düzleminin rengi ola-
rak belirler.
Advanced: Bu bölgeden çeşitli artistik efektlerin özellikleri düzenlenebilir.
• Night color: Açılır listeden seçtiğiniz rengi, gece gökyüzü rengi olarak belirler.
398
RENDER SÜRECİ
• Aerial perspective: Havasal perspektif özelliğinin açık veya kapalı olma duru-
munu belirler (On/Off).
• Visibility distance: İnce sis katsayısı yüzde 10 iken görülebilirlik mesafesini be-
lirler.
Sun disk appearance: Bu bölgedeki ayarlar sadece zeminle ilgili olmakla birlikte,
güneş diskinin görüntülemesiyle ilgili özellikleri kontrol eder.
• Disk scale: Güneş diskinin ölçeğini belirler. 0 – 25 arası bir değerle güneşin bü-
yüklüğü değiştirilebilir.
• Glow intensity: Güneşin halesinin yoğunluğunu 0 – 25 arası bir değerle belirler.
• Disk intensity: Güneş diskinin yoğunluğunu 0 – 25 arası bir değerle belirler.
Sun Angle Calculator: Güneşin açısına ilişkin ayarları ve bilgileri içerir:
• Date: Tarihi gösterir ve değiştirmenizi sağlamak için sağındaki düğme ile Ca-
lendar adlı mini takvimi ekrana getirir. Buradan gün, ay ve yıl olarak bir tarih
seçebilirsiniz.
• Time: Açılan listeden saati değiştirmenizi sağlar. Günün dilediğiniz saatindeki
olası atmosferi belirleyebilirsiniz.
• Daylight Saving: Güneş ışığından yararlanma adına her yıl iki kere yaşam rit-
mimizde aksaklığa neden olan uygulamayı devreye sokar. Enerji tasarrufuna ve
çevremizi korumaya saygımız sonsuzdur.
• Azimuth: Güneşin yönünü yani kuzey ile açıyı saat istikametinin tersi olarak
gösterir (değiştirilemez).
• Altitude: Güneşin yüksekliğini yani yerle yaptığı açıyı gösterir (değiştirilemez).
• Source Vector: Güneşin doğrultusunu yani ışığın yola çıktığı kaynak noktası-
nı gösterir (değiştirilemez).
Rendered Shadow Details: Render sonucu oluşacak gölgelere ilişkin ayar ve bilgi-
leri içerir:
• Type: Aydınlatma birim tipi (LIGHTINGUNITS), “1” veya “2” olarak ayarlan-
dıysa, sahnenizin gölgelendirme tipi Soft (area) seçeneği ile birlikte çalışacaktır.
General komut grubunda bulunan Shadows seçeneği kapalı (Off) ise, Samples
ve Softness değerleri değiştirilemez.
• Samples: Güneş diskinden alınan örnekleme gölgelerinin yayılma büyüklüğü-
nü gösterir. General komut grubunda bulunan gölge konumu kapalı durumda
ise değiştirilemez.
• Softness: Gölge kenarlarının yumuşaklığını gösterir. General komut grubunda
bulunan gölge konumu kapalı durumda ise değiştirilemez.
399
Materials: Malzemeler
Tasarımı tamamlanmış üç boyutlu bir modelin Render öncesi en önemli aşamala-
rından biri, modeli oluşturan nesnelere uygun malzeme atamalarını yapmaktır. Nes-
neyi doğru ifade edebilen bir malzeme kaplaması, sunumun gerçekçi olmasını doğ-
rudan etkiler.
Çizimde yer alan yüzey yapısında ve/veya üç boyutlu tüm nesnelere malzeme kapla-
nabilir. Bunları hangileri olduğunu hızlıca bir görelim:
• Katı model (3D Solid)
• Ağ model (Mesh)
• Yüzey model (Surface)
• Üç boyutlu yüz (3D Face)
• Bölge (Region)
• Thickness ile üçüncü boyut kazandırılmış iki boyutlu nesne
DİKKAT: Render sürecinde nesnelerin özgün renkleri ile onlara atayacağımız mal-
zemelerin renkleri birbirinden bağımsızdır, ikisini birbirine sakın karıştırmayın.
Renk, yalnızca nesneyi tanımlayıcı bir öğe olarak görev yapar.
Malzeme Seçimi
Bir render görüntüsüne ulaşmak için, önce malzeme kaplamak ve daha sonra ışık-
landırma ve diğer efektleri vermek gerekir. Malzeme kaplamak için gerekli olan en
önemli öğe, kaplayacağınız malzemenin hazır durumda olmasıdır. Gerektiğinde ta-
rayıcı (scanner) ile taranmış resimleri de malzeme olarak kullanabilirsiniz, ancak ta-
ranan görüntünün de en az 200x200 piksel çözünürlüğe sahip olması gerekir. Ayrı-
ca görüntünün nesne üzerinde dalgalanma ve kesinti benzeri çirkinlikler yaratma-
400
RENDER SÜRECİ
ması için bunların birbirini izler şekilde oluşturulması gerekir. Buna dikişsiz (seam-
less) doku denir ve doğru hazırlanması için görüntü işleme programlarıyla haşır ne-
şir olmanız gerekir (örneğin Adobe Photoshop, Gimp vb.); yoksa çeşitli kaynaklar-
dan çok sayıda dikişsiz malzeme dokusu bulabilirsiniz. AutoCAD çok sayıda hazır
hatasız malzeme sunar, ama bir zaman sonra bunlar yetersiz kalacaktır.
mat veya rmat

materials
View Render Materials Browser
3D Modeling (Workspace) – Visualize (Tab) – Materials (Panel) – Materials
Browser
Materials komutunu verdiğinizde, ekrana Materials Browser paleti gelir ve önce

modele kaplayacağımız malzeme setini oluşturmanızı ister. Daha sonra bu malze-
meler üzerinde atama yanında dilediğiniz ayarı yapabilirsiniz.
Libraries: AutoCAD’in hazır kaplama malzemeleri, çeşitli kategoriler veya kütüpha-

neler halinde Materials Browser araç paletinin listesinde yer alır. AutoCAD’in mal-
zeme kütüphanesi, hayli yeterli miktardaki malzeme tanımlarını sahnenize ekleye-
bilmeniz için kurulumla beraber kullanıma sunar. AutoCAD’in malzeme kütüpha-
nesine ulaşmak için, küçük ev simgesinin hemen sağındaki oku tıklama yoluyla açı-
lan listeden, Autodesk Library seçeneğini tercih edin. AutoCAD malzeme kütüpha-
nesi, malzemelerin cinslerine göre sınıflandırılmıştır. Malzeme başlıklarını görmek
401
ve içlerinden birini seçmek için palet üzerinde beliren Autodesk Library sekmesini
tıklayın ve listeden dilediğiniz başlığı seçin.
Seçtiğiniz kategorideki malzemeler, hemen sağdaki listede suretleriyle birlikte beli-

rirler. Araç paletinden herhangi bir malzemeyi seçip bir nesnenin üzerine sürükle-
yebilirsiniz, ancak bu yöntem bazen beklenmedik hatalı sonuçlara yol açabilir. İşin
doğrusu malzemeyi araç paletinden tıklayarak seçip, paletin üstünde yer alan pen-
cerede depolamaktır.
Paletin sağında bulunan Changes your view düğmesi tıklandığında, açılan listeden
kütüphane malzemelerinin görünümleri sıralanabilir:
402
RENDER SÜRECİ
• Library: Palet içinde görüntülenecek malzeme kütüphanesinin seçimini belir-

ler.
• Favorites: Sık kullandığınız ve palet içinde biriktirdiğiniz malzemeleri göste-
ren kütüphanedir. Favori malzemelerinizi henüz seçmediyseniz palet içinde
görüntülenen kütüphane boştur.
• Autodesk Library: AutoCAD malzeme kütüphanesidir. Kendinize ait bir
malzeme kütüphanesi oluşturmadıysanız bile, bu kütüphane sizi tatmin ede-
cek miktarda kullanıma hazır malzemeyi bünyesinde hazır tutar.
• View Type: Malzeme listesinin nasıl görüneceğini belirler:
• Thumbnail View: Malzemeleri renkli olarak büyük simgelerle görüntüler.
• List View: Malzemeleri renkli olarak küçük simgelerle görüntüler.
• Text View: Malzemeleri alfabetik liste halinde sadece isimleriyle görüntüler.
• Sort: Malzemelerin sıralama ölçütünü belirler:
• by Name: Malzemeleri isimlerine göre sıralar.
• by Type: Malzemeleri türlerine göre sıralar.
• by Material Color: Malzemeleri renklerine göre sıralar.
• by Category: Malzemeleri kategorisine göre sıralar.
• Thumbnail Size: Malzeme simgelerinin görüntülenme büyüklüğünü belirler:
• 16x16: Malzemeleri 16x16 boyutlarında resimler olarak gösterir.
403
Creates, opens and edits user-defined libraries: Paletin sol alt kısmında yer alır ve
kütüphanelerin yönetimini sağlar:
• Open an Existing Library: Mevcut bir malzeme kütüphanesini açar. Diskte ka-
yıtlı bir ADSKLIB uzantılı dosya arar.
• Create New Library: Malzemelerde yeni bir kütüphane oluşturur. Bu dosya da
ADSKLIB uzantılı olacaktır.
• Remove Library: Mevcut bir kütüphaneyi kaldırır.
• Create Category: Yeni bir kategori yaratır.
• Delete Category: Mevcut bir kategoriyi siler.
• Rename: Mevcut kütüphane ve kategorilerin ismini değiştirir.
Creates, opens and edits user-defined libraries: Kütüphanelerin yönetimini sağla-

yan düğmenin hemen sağında yer alır ve çizime yeni bir malzemenin eklenmesini
sağlar. Düğmenin tıklanmasıyla açılır listeden bir malzeme sınıfı seçildiğinde, seçi-
len malzemenin karakteristik özelliklerini taşıyan seçenekler Materials Editor pa-
letinden ayarlanabilir.
404
RENDER SÜRECİ
Material Editor: Aynı adlı malzeme düzenleme paletini ekrana getirir. Bu palete
Material panelinde bulunan minik ok simgesine de tıklayarak ulaşılabilir. Yeni bir
malzeme oluşturmak istediğinizde, Material Editor paleti tek başına yeni bir mal-
zeme oluşturmak için yeterlidir. Şimdi de en süratli yoldan çizim içine yeni malze-
me ekleyelim.
Yeni Malzeme Oluşturmak

Materials Browser paleti, mevcut kaplama malzemelerinin üzerinde değişiklik ya-
pılmasını hatta sıfırdan yeni malzemeler oluşturulmasını sağlar. Kolay kullanımlı
görünmesine karşın bünyesinde, tümünü bu kitapta ele almamızın mümkün olma-
dığı kadar çok ince ayar gizler.
mateditoropen
View Render Materials Editor
3D Modeling - Visualize - Materials - Materials Editor
1. Materials panelinde bulunan küçük ok simgesini tıklayarak Material Editor

paletini açın.
405
2. Paletin alt kısmında bulunan Creates or Duplicates a Material düğmesini tık-

layın.
3. Açılan listede eğer oluşturmak istediğiniz malzeme, dokusu, rengi ve diğer fi-
ziki özellikleri itibariyle listede bir kategori ile eşleşiyorsa o kategoriyi seçerek
başlayın.
406
RENDER SÜRECİ
Yeni bir malzeme oluşturmak için kullanılabilecek malzeme kategorileri şunlardır;

• Ceramic: Seramik ve porselen
• Concrete: Beton
• Glazing: Giydirme cephe
• Masonary: Tuğla duvar örgüsü
• Metal: Metal
• Metallic Paint: Metalik boya
• Mirror: Ayna
• Plastic: Plastik
• Solid Glass: Cam
• Stone: Taş, kaya
• Wall Paint: Duvar boyası
• Water: Su
• Wood: Ahşap
• New Generic Material: Yeni bir markasız / tanımsız / genel malzeme
1. Tüm özellikleri ile yeni bir
malzeme oluşturmak için
New Generic Material se-
çeneğini tıklayın.
2. Yeni malzemenin ismi pa-
let içine Default Generic
ismiyle yerleşir. İlk iş ola-
rak yeni malzememize bir
isim verelim. Ekrana ge-
len Materials Editor pale-
tinin Information sekme-
sini tıklayın.
407
3. Palet üzerinde Name satırına yeni oluşturduğunuz malzemenin ismini ya-

zın.
4. Malzemenize açıklama metni eklemek için Description satırına malzeme
özelliklerini hatırlatıcı tanımlar ekleyebilirsiniz. Birbirlerine çok benze-
yen malzemelerin küçük farklılıklarını tespit etmek için kullanabileceği-
niz bu satıra bir açıklama yazmadan da devam edebilirsiniz. Keywords sa-
tırı, malzemenizi palet içinde rahat bulmak için kullanabileceğiniz anah-
tar sözcüklere ayrılmıştır. Özellikle malzemeyi ararken basit sözcükler kul-
lanmak, malzemeye hızlı ulaşabilmek için yeri geldiğinde işe yarayacaktır.
5. Malzeme tanımı bilgilerini belirledikten sonra Appearance sekmesini tık-

layın.
6. Henüz bir resim dosyası ilişti-
rilmediği için beyaz görünen
Image satırının sağında bulu-
nan oku tıklayın ve açılan lis-
teden Image seçeneğini tıkla-
yın.
408
RENDER SÜRECİ
7. Material Editor Open File diyalog kutusu ekrana gelir. Dokunuzun kay-
dedildiği klasörü hedefleyin ve dokunuzu seçin.
8. Malzemeniz için kullanılacak resim dosyası seçildiğinde yeni malzeme do-
kusu Materials Editor paletine işlenir ve Materials Browser paletinde ye-
rini alır.
Yeni bir malzeme oluşturduktan sonra oluşan palet üzerinde malzemelerin düzen-
lemesini yapmak için elimizde bulunan araçlardan da söz ettikten sonra malzemeyi
nesne üzerine kaplamaya geçebilirsiniz…
Document Materials: Paletin üst kısmında yer alan bu pencerenin görevi bu malze-
meleri depolamak ve yeri geldiğinde nesnelere atanmasını sağlamaktır. Seçili malze-
me mavi bir çerçeve içine alınır ve seçili olduğunu belli eder. Paletin sağ üst kısmın-
da Changes your view simgesini (Büyüteç simgesinin hemen altında) tıklayın. Açı-
lan mönünün Document Materials başlığında şu seçenekler yer alır.
409
• Show All: Penceredeki tüm depolanmış malzemeleri gösterir.

• Show Applied: Sadece ataması yapılmış malzemeleri gösterir.
• Show Selected: Ataması yapıldıktan sonra ekranda seçili olan malzemeleri
gösterir.
• Show Unused: Pencereye depolanmış, ama daha kullanılmamış malzemeleri
gösterir.
• Purge All Unused: Pencereyi, o an için kullanılmayan malzemelerden arın-
dırır.
Penceredeki bir malzeme üzerinde sağ tuş mönüsünü etkinleştirdiğinizde, malze-
meye yönelik yönetim seçenekleri belirir:
• Assign to Selection: Ekranda seçili olan bir nesneye o malzemenin atamasını

yapar. Eğer seçili nesne yoksa etkin değildir. Ancak seçili bir nesne varsa, mal-
zeme zaten tek tıklandığında ona atanır.
• Select Objects Applied to: Malzemenin atanmış olduğu nesneleri seçili hale
getirir.
• Edit: Ekrana Materials Editor paletini getirir ve düzenlemelerinizi bekler (bu
işlemi malzemenin simgesini çift tıklayarak da yapabilirsiniz).
• Duplicate: Mevcut bir malzemenin kopyasını çıkartır. AutoCAD’in mevcut
malzemelerini bozmamak için her zaman bu komutu kullanın.
410
RENDER SÜRECİ
• Rename: Malzemelerin ismini değiştirmeyi sağlar.

• Delete: Seçili malzemeyi siler.
• Add to: Seçili malzemeyi nereye ekleyeceğinizi belirlemenizi sağlar:
• Favorites: Palet içinde favori malzemeler penceresine ekler
• Active Tool Palette: Oluşturduğunuz yeni malzemeyi, o an aktif olan araç pa-
leti (Tool Palette) sekmesinin içine bir kopyasını atar. Araç paletine önceden
yeni bir sekme (Örn. Malzemelerim) açın ve yeni malzemelerinizi her oluş-
turduğunuzda, bu seçenekle bir kopyasını araç paleti içinde biriktirin. Mal-
zemeleri araç paletinden seçerek kullanmak her zaman için daha hızlı ve ko-
laydır.
• Purge All Unused: O an için kullanılmayan malzemeleri kaldırır.
Malzeme Kaplamak
Nesnelere malzeme kaplama işlemi son derece basittir. Bu nesne üç boyutlu bir mo-
del (Solid, Mesh, Surface) veya düz bir yüzey olabilir (3D Face, Region vb). Üç bo-
yutlu nesnelerin sadece bir tek yüzünü seçerek de malzeme ataması yapabilirsiniz.
Özellikle Mesh nesnelerin, sadece bir veya bir kaç gözeneğine farklı malzemeler ata-
yabilirsiniz. En sık kullanılan dört yöntem şöyledir:
Bir nesneye malzeme atanması
• Materials Browser paletinde yer alan herhangi bir malzemeyi seçtikten son-
ra, atanacağı nesnenin üzerine sürüklemek; ancak karmaşık modellerde pek de
kullanışlı bir yöntem değildir.
• Bir nesneyi ekranda seçtikten sonra Materials Browser paletinden herhangi bir
malzemenin simgesini tek tıklamak.
• Bir nesneyi ekranda seçtikten sonra Materials Browser paletinden herhangi bir
malzemenin simgesinin üzerinde kısayol mönüsünü etkinleştirip, Assign to Se-
lection maddesini tıklamak.
411
• Nesne özelliklerinden (Properties) nesneye çizimde yüklü bir malzemeyi iliş-

tirerek. Bu yöntem ile malzemeyi kaplamayı çok daha pratik ve süratli bulabi-
lirsiniz.
Nesnenin belirli kısımlarına farklı malzeme atanması
Bir nesneye atanmış malzemeyi, daha sonra başka bir malzeme ataması yaparak
değiştirebilirsiniz. Malzeme atanmış bir nesneyi daha sonra seçerek, Properties
(Ctrl+1) paletinden malzemesini değiştirebilirsiniz. 3D Visualization bölgesinde-
ki Material satırında, Materials Browser paletinin penceresinde yer alan tüm mal-
zemeler hazır bekliyor olacaktır.
Katmanlara Malzeme Atamak

Materialattach komutuyla, nesnenin ait olduğu katmana malzeme ataması yapılabi-
lir. Aslında yerine göre en kullanışlı malzeme atama yöntemlerinden biridir.
materialattach
Visualize Materials Attach By Layer
412
RENDER SÜRECİ
Ekrana gelen Material Attachment Options diyalog kutusunun solunda Material

Name penceresinde çizime yüklü malzemeler, sağında ise katmanlar yer alır. Her-
hangi bir malzemeyi seçip, katman simgesinin üzerine sürüklediğinizde, katmana
malzeme ataması yapılmış olur. Katmanın hemen sağında bir kırmızı “X” simgesi
belirir. Bu simgeyi tıkladığınızda, katman eski malzemesine kavuşur.
Malzemeyi İzlemek
Materials Browser paletinden Create Material ile sıfırdan yeni bir malzeme oluş-
turabilirsiniz. Eğer daha sonra başka malzemeler de oluşturduysanız, Materials
Editor’da ona yönelik ayarları bulamayabilirsiniz. Materials Browser paletinin Do-
cument Materials penceresinden seçip çift tıklayacağınız malzeme, aynı zamanda
kendi özel ayarlarıyla birlikte Materials Editor paletini de açar.
En üstte seçili malzemenin önizlemesi yer alır, ama bu nihai görüntü değildir. Öniz-
leme yuvasının hemen alt sağ köşesinde bulunun minik oku tıklayarak (Thumbna-
il) malzeme simgelerinin farklı geometriler üzerine döşenmiş halde görüntülenme
veya önizleme şeklini belirleyebilirsiniz:
413
• Sphere: Küre
• Cube: Küp, dikdörtgen prizma vb
• Cylinder: Silindir
• Canvas: Resim tuvali
• Plane: Düzlem
• Object: Üç boyutlu herhangi bir nesne
• Vase: Vazo
• Draped Fabric: Dalgalanmış bir kumaş
• Glass Curtain Wall: Cam giydirme cephe vb.
• Walls: Duvarlar
• Pool of Liquid: Sıvı dolu havuz
• Utility: Avadanlık, araç, gereç vb.
414
RENDER SÜRECİ
Malzemenin farklı geometrilere döşenmesi
Ayrıca simgeleri önizlemenin kalitesini de bu listeden belirlemek mümkündür. Son

maddeler bunlarla ilgilidir:
Simgelerin görüntülenme yöntemleri
• Fastest Renderer: Hızlı render görüntü

• Mental Ray – Draft Quality: Taslak kalitesi
• Mental Ray – Medium Quality: Orta kalite
• Mental Ray – Production Quality: Üst kalite (yapım kalitesi)
Yeni bir malzeme oluşturmak için hem Materials Browser paletini hem de Mate-
rials Editor paletini kullanabilirsiniz. Materials Editor paletinde yeni bir malzeme
415
oluşturmak için kullanılan Create düğmesi, diğer paletteki aynı isimli seçeneğinden
farklı iki özelliğe sahiptir. Bu iki madde bazı durumlarda işinize yarayacaktır.
• Duplicate: Seçili malzemenin bir kopyasını oluşturur ve onun üzerinde düzen-

leme yapmanızı sağlar ki bu en tercih edilesi durumdur. Bu sayede orijinal mal-
zemeler de bozulmadan kalmış olur.
• Duplicate as Generic: Ek niteliklere sahip olmayan özelliksiz / genel bir malze-
me olarak kopyasını oluşturur.
Her malzemenin kendine göre görünüm ayarları vardır. Bunların tümünü, bu kita-
bın bünyesinde tek tek ele almak ne yazık ki olanaksız görünüyor. Aslında tamamen
başka bir kitabın konusundan söz ediyoruz...
Bazı çok temel ayarlardan söz etmekte yine de yarar var. Bu ayarları “Global” adlı
malzeme üzerinde göreceğiz.
416
RENDER SÜRECİ
Generic bölgesinde malzemenin yapısına yönelik genel ayarları yer alır:
• Color: Malzeme atanacak nesnenin daha önceden verilmiş özgün rengi veya
yeni verilecek rengi esas alınır ve malzeme rengi devreden çıkar. Sağdaki açma
okundan Color by Object işaretlenerek seçilen bir renk varsa, bu sefer malze-
menin kendine has doku rengi üzerine seçilen renk daha baskın tutulabilir.
• Image: Malzeme dokusuna yönelik genel ayarları belirler. Burada hazır doku-
lar da yer alır. Malzeme resminin hemen altında yer alan dosya ismini tıklaya-
rak, malzemenin dokusunu değiştirmek için bir başka resim dosyası seçebilir-
siniz. Bu resim dosyası bir şekilde bulduğunuz, çektiğiniz veya taradığınız bir
fotoğraf da olabilir.
417
• Image: Resim dosyası • Specle: Benekli

• Checker: Damalı • Tiles: Karo şeklinde döşeli
• Gradient: Degrade • Waves: Dalgalı
• Marble: Mermer dokulu • Wood: Ahşap dokulu
• Noise: Parazitli
Çeşitli malzeme dokuları

418
RENDER SÜRECİ
Seçili olan doku görünümüne göre değişken olan Edit Image maddesi sayesinde
Texture Editor açılarak, her biri için yeni ayarların yapılabilmesine olanak tanır. Re-
move Image ise seçili olan doku görünümünü kaldırır.
Malzemenin seçimine göre düzenlemeler içinde çıkan bu seçenekler için AutoCAD

malzeme kütüphanesinde bulunan Flat-Polished Gray isimli malzemeyi kullandık.
• Image Fade: Malzeme dokusunun (malzemenin değil) saydamlığını düzenler.

Değer düştükçe doku da saydamlaşır.
• Glossiness: Yüzeyin parlamasını düzenler. Cila uygulanmış gibi bir sonuç verir,
ama her dokuda işlevsel değildir. Sağındaki açma oku yardımıyla cilanın uygu-
lanma yöntemini de belirleyebilirsiniz:
• Slider: Cilalı yüzey dokusuz kabul edilerek, yüzey parlaklığını kaydırma çu-
buğunu kullanarak düzenler.
• Image: Cilalı yüzeyi tanımlayan bir resim dosyasının eklenebilmesini sağlar.
• Checker: Damalı
• Gradient: Degrade
• Marble: Mermer dokulu
• Noise: Parazitli
• Specle: Benekli
• Tiles: Karo şeklinde döşeli
• Waves: Dalgalı
• Wood: Ahşap dokulu
419
• Highligts: Yüzey parlaklığını tanımlayan iki seçenek içerir:

• Metallic: Metal parlaması
• Non-Metallic: Normal parlama
Reflectivity bölgesinde malzeme yüzeyinin yansıtıcılığına yönelik ayarlar yer alır.

Etkin olabilmesi için solundaki onay kutucuğunun işaretli olması gerekir. İki ayar
çubuğuna sahiptir (bunların sağındaki açma düğmelerinden önceki maddede söz
etmiştik):
• Direct: Üzerine doğrudan gelen ışık ışınlarının yansıma değerini belirler.
• Oblique: Üzerine eğik gelen ışık ışınlarının yansıma değerini belirler.
Üç farklı yüzey yansıtıcılığı örneği
Transparency bölgesinde malzemenin ve dolayısıyla atandığı nesnenin saydamlığı-

na yönelik ayarlar yer alır. Image Fade ayarından farklı sonuç verir. Malzeme say-
damlığı arttıkça, nesnenin de ışığı geçirmesi söz konusudur.
420
RENDER SÜRECİ
• Amount: Nesnenin saydamlığını ayar çubuğu yardımıyla düzenler.

• Image: Saydamlığı nesneye uygulamak için bir resim dosyası veya hazır doku
seçilmesini sağlar. Sağdaki açma okundan bu amaçla yararlanabilirsiniz.
• Image Fade: Saydamlık uygulayan resmin etkisini nesneden bağımsız olarak
ayarlar.
• Translucency: Malzemenin yarı saydamlığını düzenler. Buzlu cam benzeri, bir
kısım ışığı geçirir, bir kısmını emer.
Üç farklı değerde saydamlık örneği
• Refraction: Saydamlaşmış nesne ve malzemenin ışığı kırma katsayısı açısından

seçenekler sunar:
• Air (1,00): Hava
• Water (1,33): Su
• Alcohol (1,36): Alkol
• Quartz (1,46): Kuvars
• Glass (1,52): Cam
• Diamond (2,30): Elmas
• Custom: Kullanıcı tanımlı. Metin kutusuna 0 – 5,00 arası dilediğiniz değe-
ri girebilirsiniz.
421
Saydam nesnenin üç farklı ışık kırma örneği
Cutouts bölgesinde bir tür geçirgenlik ayarı yapılır (maskeleme). Malzeme doku-
su (veya resmi) siyah beyaz ve grinin tonlarında ele alınarak, açık renkler daha ge-
çirgen, koyu renkler daha geçirimsiz (mat/opak) olarak belirirler. Beyaz kısımlar
tam saydam, siyahlar tam mat, gri tonlarıysa açıklık koyuluklarına göre değişken bir
görünüm kazandırırlar. Tabii bu maskenin geçirgenliği Transparency ayarlarınıza
bağlı olarak da değişir.
İlk örneğimiz bir ağaç oluşturmak olacak. Tabii ağacımızın fotoğrafı, arka planıyla
birlikte çekilmiş durumda (gri bir gökyüzü).
422
RENDER SÜRECİ
Ağaç ve maskeleme resmi
1. Bir görüntü işleme programı kullanarak (örneğin Adobe Photoshop veya

Gimp), ağaç resminin görünecek kısımlarını beyaz, görünmeyecek kısım-
larını siyah olarak tarif eden ikinci bir resim dosyası hazırlayın (maskele-
me resmi).
2. Ekranda ağaç resmi boyutlarında bir 3D Face, Region veya Surface çizin.
Ağaç modelinin genelde XY düzlemine dik olması gerektiğini unutmayın.
Sonradan Rotate ile döndürebilirsiniz elbette.
3. Bu yüzeye Materials Browser paletinden Global malzemesini atayın.
4. Materials Editor paletinin Generic bölgesinden Image olarak ağacın fo-
toğrafını ekleyin. No Image Selected yazısını tıklayıp, dosya seçme pence-
resini açabilirsiniz.
5. Texture Editor’dan gerekli ayarları yapın (gerekiyorsa).
6. Cutouts bölgesini etkinleştirerek, Image olarak, daha önce hazırladığınız
siyah beyaz maskeleme resmini ekleyin.
7. Texture Editor’dan gerekli ayarları yapın.
8. Gerekirse yüzeyin boyutlarını Scale komutuyla değiştirin (kesin gereke-
cektir).
Bir diğer Cutout örneğini de insan modeli üzerinde yapalım. İzlenecek süreç tama-
men aynıdır. İnsan resmi (arka planı tek renk) Generic ve siyah arka planını tanım-
layan maskeleme / kırpma resmini Cutouts bölgelerinde gerekli yerlere Image ola-
rak tanıtıp, yüzeye atamak yeterlidir.
423
Orijinal insan resmi ve siyah beyaz maskeleme resmi
1. Bir görüntü işleme programı kullanarak (örneğin Adobe Photoshop veya

Gimp), insan resminin olduğu dosyayı kare ebatlı olarak oluşturun.
2. Yine aynı görüntü işleme programı kullanarak, insan resminin görünecek
kısımlarını beyaz, görünmeyecek kısımlarını siyah olarak tarif eden ikinci
bir resim dosyası hazırlayın. Elbette maskeleme amaçlı kullanılacak bu re-
sim de diğeriyle aynı boyutlarda ve kare olsun.
3. Ekranda insan resmi boyutlarında, daha doğrusu oranlarında kare bir 3D
Face, Region veya Surface çizin. Daha sonra boyutlar değişebilir, çok da
önemli değil. İnsan modelinin genelde XY düzlemine dik olması gerekti-
ğini unutmayın.
Cutout uygulanacak yüzey

424
RENDER SÜRECİ
4. Bu yüzeye Materials Browser paletinden Global malzemesini atayın.

5. Materials Editor paletinin Generic bölgesinden Image olarak insan fo-
toğrafını ekleyin. Bu amaçla No Image Selected yazısını tıklayıp, Material
Editor Open File dosya seçme penceresini açabilirsiniz.
İnsan resminin tanıtılması
6. Cutouts bölgesini etkinleştirerek, kırpma şablonuna Image olarak, daha

önce hazırladığınız siyah beyaz resmi ekleyin.
425
Maskeleme resminin tanıtılması
7. Gerekirse yüzeyin boyutlarını Scale komutuyla değiştirin (kesin gereke-

cektir).
Cutout olarak insan modelinin kullanılması (gerçekte dıştaki kare gözükmez)

426
RENDER SÜRECİ
Self Illumination bölgesinde, nesnenin kendi yayacağı ışığın değerleri düzenle-

nir. Böylelikle ışık kaynağı kullanmaksızın, ışık yayıyormuş gibi görünen bir nes-
neye sahip olabilirsiniz.
• Filter Color: Işık yayılan yüzeyin rengini belirler.

• Luminance: Nesnenin hangi aydınlatma yöntemi benzeri bir simülasyon yapa-
cağını belirler. Hazır seçeneklerin yanında fotometrik değerleri de yer alır. Bu
tür ışıklar, başka nesnelerin üzerine düşmez. Seçenekler şunlardır:
• Dim Glow: Kısık kırmızı lamba
• Led Panel: Led panel
• Led Screen: Led ekran
• Cell Phone Screen: Cep telefonu ekranı
• CRT Television: Tüplü televizyon
• Lamp Shade Exterior: Dış mekân aydınlatması
• Lamp Shade Interior: İç mekân aydınlatması
• Desk Lamp Lens: Masa lambası merceği
• Halogen Lamp Lens: Halojen lambası merceği
• Frosted Bulb: Buzlu ampul
• Custom: Kullanıcı tanımlı
• Color Temperature: Yayılacak ışığın renk sıcaklığını Kelvin cinsinden belirler.
Hazır seçenekler şunlardır:
• Candle: Mum
• Incandescent Bulb: Çıplak ampul
• Flood Light: Projektör ışığı
• Moonlight: Ayışığı
• Daylight Warm: Günışığı (sıcak)
• Daylight Cool: Günışığı (soğuk)
427
• Xenon Arc Lamp: Xenon lambası / farı

• TV Screen: Televizyon ekranı
• Custom: Kullanıcı tanımlı
Bump bölgesinden, kaplama malzemesinin sahip olduğu dokunun tümsekliği / çu-
kurluğu belirlenir. Burada tümsekten / çukurdan kasıt, dokunun nesne yüzeyine ka-
bartma veya alçak kabartma olarak işlemesi, daha doğrusu o görsel etkiyi vermesi-
dir. Örnek vermek gerekirse, paraların üzerindeki yazılar kabartma, fayans karoları
arasındaki derzler alçak kabartma sayılabilir.
• Image: Tümseklik dokusu olarak bir resim veya hazır dokulardan birini sağda-
ki açma okunun listesinden belirleyebilirsiniz. Tümseklik resmi veya dokusun-
da, siyah beyaz ve grinin tonları dikkate alınır. Koyu kısımlar derinlik açık kı-
sımlar yükseklik etkisi verir. Bump resmi olarak renksiz yani siyah beyaz resim-
leri tercih ederseniz, daha iyi sonuçlar alabilirsiniz.
• Amount: Tümseklik yüksekliğini / derinliğini “-1000” ile “+1000” arası bir de-
ğerle bu ayar çubuğundan belirleyebilirsiniz. Eksi değerlerde çukur olarak gö-
rülen bölgeler, artı değerlerlerde kabartılı olarak görülür.
428
RENDER SÜRECİ
Üç farklı değerde tümseklik ayarı örneği
Tint bölgesinde malzemenizin kendi orijinal dokusu üzerinden mazlemeyi hafif-

çe sarmalayan bir renk seçilebilir. Bu sayede orijinal dokuyu bozmadan malzeme-
nizi farklı bir renkle renklendirilebilirsiniz.
Malzemeleri Görmek veya Görmemek

Visualize Materials Materials / Textures On-Off
Materials / Textures komutu yardımıyla nesnelere atanmış malzemeleri görebilir

veya geçici olarak gizleyebilirsiniz. Üç seçenek vardır:
• Materials / Textures Off: Malzeme ve dokular görüntülenmez. Sadece nesne-
nin özgün rengini görebilirsiniz.
• Materials On / Textures Off: Malzemelerin özgün rengi görüntülenir, ancak
dokuları görüntülenmez.
• Materials / Textures On: Hem malzemeler hem de dokular görüntülenir.
429
Modele ataması yapılmış malzemeleri tek komutla kalıcı olarak yok edebilirsiniz.
Remove Materials komutunu verdikten sonra, malzemeden arındırılacak nesneyi
tıklamak ve onaylamak yeterlidir. Tabii bu işlemi illa bir nesnenin tümüne uygu-
lamak zorunda değilsiniz. Örneğin üç boyutlu bir nesnenin sadece tek yüzünde-
ki malzeme atamasını da aynı yöntemle kaldırabilirsiniz (yüzü doğru seçmek ko
şuluyla tabii).
Visualize Materials Remove Materials
Mapping: Malzemeleri Döşemek

Malzemelerin nesne yüzlerine doğru döşenmesi son derece önemlidir. AutoCAD de
diğer pek çok program gibi doku kaplama sırasında küçük bir resmi doku oluştur-
mak amacıyla, küçük parçalar halinde nesne yüzlerine döşer. İşte bu döşeme sırasın-
da doku parçalarının büyüklüğünün, açısının, ölçek oranlarının doğru ayarlanma-
sı büyük önem taşır.
Siz aksini belirtmedikçe, AutoCAD kaplama malzemelerini üç boyutlu modellerin

tüm yüzlerine eşit olarak dağıtır ve döşer. Bu döşeme sırasında nesnenin geometrik
özellikleri varsayılan bir biçimde dikkate alınır ve AutoCAD kendine göre mantıklı
(!) bir döşeme yapar. Bu varsayılan standart ayara asla güvenmeyin (evet asla). Do-
ğal olarak daha sonradan bu döşeme ayarlarını değiştirmek gerekecektir ve bu du-
rumda malzeme döşeme (Material Mapping) ayarlarının yapılması gerekir. Nesne
eğri yüzlü, prizma veya yüzey olabilir. Hatta aynı malzemenin, bir nesnenin farklı
yüzlerinde farklı yöntem, farklı ölçek ve farklı yönlerde döşenmesi bile gerekebilir.
materialmap
Visualize Materials Material Mapping
430
RENDER SÜRECİ
Planar Mapping: Malzeme döşemeyi düzlemsel olarak düzenler. Örneğimizde kare

şekilli bir 3D Face nesnesinin döşeme değerlerini değiştireceğiz.
1. Planar Mapping komutunu verin.
2. 3D Face nesnesinin yüzünü seçin.
3. Köşelerinde üçgen tutamaklar belirecektir. Bunlar nesnenin değil, kapla-
nan malzemenin tutamaklarıdır. Yüze hizalı ve güncel UCS’in eksenleri-
ne paralel olarak sarılı yeşilli bir döşeme şablonunu da fark edeceksiniz.
Malzemeyi düzlemsel olarak döşeme ve düzenleme
4. Dilerseniz imleci mavi üçgen grip noktalarından birinin üzerine getirdiği-

nizde yeşile dönüşecektir. Tıkladığınızda kırmızı renk alacaktır, artık ha-
rekete hazırdır. Artık farenin sol tuşunu basılı tutmanıza gerek yoktur, im-
leçle sürükleyerek, döşenme boyutlarını (ölçeğini) değiştirebilirsiniz. İkin-
ci bir noktaya tıklamanız, yüzey üzerindeki malzemenin sıklığını yeniden
belirler. Böylelikle malzeme kaplamasının, sürüklediğiniz yönde ölçeği dü-
zenlenmiş olacaktır. Sürükleme işlemini yaparken, kaplama malzemesinin
hem X hem de Y eksenlerinde farklı düzenlenebildiğini fark edeceksiniz.
431
5. Seçilen kaplama yüzeyinin bir köşesinde Gizmo simgesi belirir. İmleci Giz-
mo simgesinin orijin noktasındaki tutamağın üzerine getirip, yeşil, kırmı-
zı veya mavi eksenlerinin herhangi birinde bir miktar beklerseniz, ekse-
nin vurgulanmış halini tıklar tıklamaz, o eksendeki kaplama merkezinin
konumunu değiştirebilirsiniz. Özellikle karo döşemelerde, belirli bir köşe-
den başlamak esastır.
6. Gizmo üzerinde, farenin sağ tuşundan açılan kısayol mönüsünde yer alan
Rotate komutu ile adeta 3D Rotate kullanır gibi döşeme düzlemini iki veya
üç boyutta döndürebilirsiniz. Mavi eksen etrafında döndürmeyi unutma-
yın (bu örnekte tabii). Karoların mekâna çapraz döşenmesi buna tipik bir
örnektir. Gizmo kullanımına çok önceleri değinmiştik...
7. Sonuçtan memnunsanız Enter ile onaylayın.
Malzemeyi açılı olarak döşeme
Dilediğiniz zaman, üç boyutlu bir nesnenin de sadece tek yüzünün malzeme döşen-
me ayarlarını değiştirebilirsiniz. Bu durumda nesne üzerinde sadece bir yüzü seçip,
malzemenin sadece o yüzdeki döşeme ayarlarını değiştirmek gerekebilir.
1. Planar Mapping komutunu verin.

2. Klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutarak döşeme ayarlarının yapılacağı yüzü ara-
yın. (Düzlemsel yüzeylerde böyle bir aramaya gerek yoktur, yüzü tıklamanız
yeter.)
3. Seçilecek yüz etkinleştiğinde tıklayın ve Enter ile onaylayın.
4. Yüze hizalı ve güncel UCS’in eksenlerine paralel olarak sarılı yeşilli bir döşeme
şablonu belirecektir. Bundan sonrası, tek yüzeye malzeme döşemeyle tamamen
aynıdır.
432
RENDER SÜRECİ
Nesnenin sadece tek yüzünde düzlemsel malzeme döşeme ve düzenleme
Yaptığınız malzeme döşeme ayarlarından memnun kalmadığınızda, gerek komut

içindeyken, gerek daha sonra sağ tuş mönüsünden Reset diyerek (klavyeden “T”)
malzeme döşemesini, kaplamaya ilk başladığınız haline geri döndürebilirsiniz.
Box Mapping: Daha çok dikdörtgen vb prizma biçimli nesnelere malzeme döşeme-
yi düzenler. Kaplama işleminin sınırlarını simgesel bir dikdörtgen nesne biçiminde sı-
nırlandırabilir ve bu sınırları kaplama tekniği olarak nesnenizin yüzeyine döşeyebilir-
siniz.
Malzemeyi nesne üzerinde bir kutu gibi ele alıp düzenleme
1. Box Mapping komutunu verin.

2. Dokunun döşeme ayarının yapılacağı nesneyi veya yüzeyi seçin ve Enter ile
onaylayın.
433
3. Nesne boyutunda sarı bir döşeme şablonu belirecektir; tüm kritik noktaların-
da mavi Move gripleri ve sol alt köşesinde Rotate çemberi yer alacaktır.
4. Bunlar üzerinde gerekli sürükleme ve döndürme işlemlerini yapabilirsiniz. Sü-
rükleme yönüne göre etkilenen yüzeyler farklılaşacaktır, daha doğrusu sürük-
lenen yüzün döşenmesi sabit kalırken, diğerleri etkilenecektir. Dikey ve yatay
sürüklemenin farkını şekilde görüyorsunuz. Düzlemsel (Planar) döşemeden
tek farkı, çalışmanızın bir kutunun sınırları içinde biçimlenmesidir. Diğer fark
ise aynı komut içinde farklı yönde döşeme ayarı yapılmasına olanak tanıması-
dır.
5. Dilediğiniz yönde sıklığı belirlediğinizde, Enter ile onaylayın ve işlemi tamam-
layın.
Aşağıdaki şekilde görülen nesnelere malzeme döşenme yöntemi olarak Planar Map-
ping seçeneğinden yararlanabilirsiniz.
Eğrisel nesnelere Planar Mapping uygulaması.
Cylindirical Mapping: Silindir ve benzeri nesnelere malzemeyi döşemeyi düzen-

ler. Silindir biçimli bir döşeme şablonu kullanır. Nesnenizin geometrisi silindir veya
benzeri eğrisel bir forma sahipse, malzemenin nesneye eğrisel olarak döşenmesi için
kullanabilirsiniz.
Spherical Mapping: Küresel veya yuvarlak nesnelere atanmış malzemelerin döşen-

me ayarlarını düzenler ve bunun için küresel bir döşeme şablonu kullanır. Nesne-
nin geometrisi yeterince yuvarlaksa, malzemenin nesneye küresel eğrilikte döşen-
mesi için kullanabilirsiniz.
Copy Mapping Coordinates: Seçilen nesne veya yüzey üzerindeki kaplama biçimi-
ni, gösterilen yüzey veya nesneye kopyalar.
434
RENDER SÜRECİ
1. Kaynak olarak kullanılacak kaplama biçimli yüzey veya nesneyi gösterin.

2. Hedef olarak aktarılacak yüzey veya nesneyi gösterin.
Reset Mapping Coordinates Malzemenizin kaplama biçimindeki U ve V koordi-
natlarını geçerli değerlerine sıfırlar. Seçilen yüzey veya nesnenizin kaplama koordi-
natlarını ilk haline geri getirir. Döşenmesi istenen nesne veya yüzeyi seçmeniz ye-
terlidir.
Doku Düzenlemek
Texture Editor, daha Materials Editor paletindeyken her an elimizin altında olan
bir araçtı, ancak onu kullanmak için bir miktar kaplama malzemesi döşeme vb bil-
gisi gerektiğini düşünerek bir başlık sonraya aldık. Belki de onu hiç kullanmazsınız,
kim bilir... Çeşitli doku kaplama ve düzenleme işlemleri zaten Grip Editing ile yapı-
labiliyor mâlum, ancak hassas biçimde çalışmak isteyen kullanıcılar Texture Editor
paletini tercih edeceklerdir.
Bu palet, ancak Materials Editor paletinde “Image” eklenmesi gerektiğinde veya

mevcut bir resmin suretini tıkladığınızda açılır. Gerek doku, gerek Bump, gerek
Transparency Map olarak kullanılacak resimlerin düzenlenmesini sağlar.
Örneğimizde Global malzemesine yeni bir doku atayıp (ceramic.tif), üzerinde çe-
şitli düzenlemeler yapacağız. Ancak bu işlemde biraz daha ileri gidebilmek için bir
miktar görüntü işleme (Photoshop, Gimp vb) bilgisi sahibi olmak gereklidir. Biz en
basitini anlatmaya çalışacağız.
Öncelikle örneğimizdeki kaplama malzememize ait bilgiler verelim: Kaplama malze-

mesi olarak kullanılacak resim (ceramic.tif) 72 dpi ve 10,8x10,8 cm bir RGB dosya.
Doku dosyasının döşenmiş hali

435
Rectangle komutunu vererek 50x50 birimlik bir dikdörtgen çizdik. Üstüne aynı bo-
yutlarda bir 3D Face çizerek, malzeme atanmasına hazır hale getirdik. Dikdörtgen-
le işimiz kalmadı, artık onu silebilirsiniz.
Materials Browser paletine gidip “Global” malzemesini çift tıklayıp Materials Edi-
tor paletini açın ve Generic bölgesindeki Image kutusunun sağındaki açma okun-
dan Image maddesini tıklayın. Açılan Material Editor Open File penceresinden,
kaplama malzemesi olarak seçeceğiniz resim dosyasını seçin (örneğimizde “cera-
mic.tif” resim dosyası).
Bir resmin, malzeme olarak tanıtılması
Bu arada yeni malzemeyi 50x50 birimlik 3D Face üzerine sürükleyerek malzeme

atamasını gerçekleştirin ki malzeme kaplamasının gerçek uygulamasını izleyebile-
siniz…
Image kutusunda beliren doku resmini üzerinde ilk standart ayarları yaptıktan son-
ra, kutuyu tek tıklayın ve Materials Editor paletini açın.
En üstte kaplama malzemesini çizim birimi cinsinden boyutlarıyla önizleme pence-

resinde göreceksiniz. Malzemenin olabilecek en uygun hali önizleme penceresinde-
dir, ama bu sizin için en uygunu olmayabilir, zaten ona çözüm üreteceğiz az sonra.
Hemen altında Brightness ayar çubuğu vardır. Buradan, malzemenin parlaklığını
ya da aydınlığını azaltabilirsiniz. Varsayılan değer “100”dür. Invert Image onay ku-
tucuğunu malzeme eklerken pek kullanmayın deriz... Belki daha sonra Bump Map,
Cutouts vb. işe yarayabilir, çünkü onun görevi, mevcut görüntünün negatifini al-
maktır.
436
RENDER SÜRECİ
Transformers maddesini tıklayıp açın. Buradaki Link Texture Transforms onay

kutucuğunun işaretli olması durumunda, malzeme üzerinde yapılan tüm Position,
Scale ve Repeat ayarları, aynı dokuyu kullanan malzemelere atanacaktır.
Position maddesi, dokunun malzemeye nasıl döşeneceğinin hassas ayarlarını içerir:

• Offset X: Dokunun X ekseninde ne kadar öteleneceğini belirler.
• Offset Y: Dokunun Y ekseninde ne kadar öteleneceğini belirler.
• Constrain the offset: Üzeri zincir simgeli düğme, dokunun X ve Y eksenlerin-
de birbirlerine olan oranlarını kaybetmemelerini sağlar. Bozmak isterseniz tık-
layın, ama mecbur kalmadıkça önerilmez.
• Rotation: Dokunun malzemeye olan açısını düzenler. Ayar çubuğundan veya
metin kutusundan değeri değiştirebilirsiniz.
437
Malzeme üzerinde Offset ve Rotation düzenlemeleri
Scale maddesi kaplama dokusunun resminin yani örneğin, malzeme üzerindeki öl-
çeğini belirler.
• Sample Size Width: Örnek büyüklüğünün genişliği.

• Sample Size Height: Örnek büyüklüğünün yüksekliği.
• Lock the aspect ratio of the map: Kaplama resminin yatay ve dikey oranları-
nı sabit tutar. Bozmak isterseniz tıklayın, ama mecbur kalmadıkça önerilmez.
Malzemenin üç farklı döşenme ölçeğindeki hali

438
RENDER SÜRECİ
Repeat maddesi kaplama malzemesinin karo gibi döşenme özelliklerini yatayda

(Horizontal) ve dikeyde (Vertical) kontrol eder.
Render
Artık sıra modelin Render görüntüsünü almaya geldi. Render görüntüsü, kalitesi,
ortamı, çıktısı vb çeşitli ayarlar yapacağız. Ancak şunu bir kez daha dürüstçe söyle-
mek isteriz ki, Render sürecinin vereceği sonucun gerçek kalitesi, oluşturduğunuz
sahne, kameranın konumu, doğal ve yapay aydınlatma, malzeme seçimi, malzeme
döşemesi vb kararlarla doğrudan ilişkilidir ve bunların kesin bir formülünü bu dün-
yada verebilecek hiçbir ölümlü yoktur. Varım diyorsa da üzgünüz ama düpedüz ya-
lan söylüyordur... En iyi çözümü, içinde bulunduğunuz sanal koşullarda, ancak de-
neme yanılma yöntemiyle bulacaksınız.
Her ne kadar günümüzde bilgisayar sistemleri eskiye oranla çok hızlandıysa da, bil-
gisayarınızın işlemcisi, ekran kartınızın veri yolu mimarîsi, diskinizin hızı ve ana
belleğinizin büyüklüğü, hatta işletim sisteminiz Render sürerken bekleme süreni-
zi belirleyecektir. Render sürecini hızlandırmak için naçizane ve çok kısaca bir kaç
önerimiz olacak:
• AutoCAD’in önerdiği sistem konfigürasyonundan şaşmayın, hatta bayağı üstü-
ne çıkın. Kullanılacak ekran kartının kalitesinden ise asla ödün vermeyin.
• Model üzerinde gereksiz katılar, yüzeyler, yüzler, ağlar, gözenekler yaratmayın.
• Gereksiz detayları azaltın, silin veya basit nesnelere çevirin, görünmeyen nes-
neleri sahnede tutmayın.
• Işık kaynaklarını özellikle de spotları gereğinden fazla kullanmayın, zaman
kaybı yanında, çirkin gölgeler ortaya çıkabilir. Gün ışığından ve Web ışıkların-
dan yararlanın...
• Malzeme yansıma değeri, kırılma katsayısı gibi ayarları başta düşük tutun ve
ancak son render hazırlıklarında arttırın.
• Kısmi render denemelerinden kaçınmayın. Tüm modeli render etmekten çok
daha hızlıdır.
• Sunum amaçlı olmayan render’larda düşük çözünürlük ve az renk kullanın
(640x480, 256 renk Medium kalite gibi).
• Arka plan resmini abartmayın; görünüşe girmiyorsa iptal edin.
• Sis (Fog) bir zorunluluk değildir…
439
Neyi ve Nereyi Render?

Eğer doğrudan Render komutunu verirseniz, elbette o anda sahnede ne görüyor-
sanız Render edilir ve bunu her zaman istemeyebilirsiniz. Bunun çok basit ayarla-
rı vardır.
Render komutu sahneyi olduğu gibi içinde bulunduğunuz bakış penceresinde Ren-
der eder.
Render Region çizim üzerinde bir pencere sürükleyerek sadece görmek istediğiniz
kısmı baktığınız pencerede hızla Render eder. Genelde deneme yanılma aşamasın-
da en doğru yöntemdir.
Render Region ile belirli bir bölgenin seçilmesi
440
RENDER SÜRECİ
Render Presets açılan listesinde, AutoCAD’in önceden yapılmış çeşitli hazır Ren-
der ayarları vardır. Bunları yabana atmayın, yılların deneyimiyle oluşturulmuşlardır:
• Draft: Taslak kalitesi
• Low: Düşük kalite
• Medium: Orta kalite
• High: Yüksek kalite
• Presentation: Sunum kalitesi
• Manage Render Presets: Render ileri ayarları (bu kitapta değinilmeyecektir)
Beş farklı kalitede Render örnekleri
Render Progress: Aslında bir ayar değildir, Render işleminin ilerleyişini naklen ya-
yın şeklinde gösterir.
Render Output File: Render edilmiş görüntünün, disk üzerinde nereye hangi resim
formatında kaydedileceğine karar vermenizi ister. Sağındaki [..] düğmesi, dosyanın
yerini yurdunu seçmenizi sağlar.
Render Quality: Adı üzerinde, yapılacak Render işleminin kalitesini ayar çubuğun-
dan düzenler. Ne kadar yüksek, o kadar yavaş ve kaliteli. Tercih sizin...
Render Output Size: Çıkışı alınacak Render görüntü dosyasının piksel cinsinden
büyüklüğünü belirler. Dört adet hazır boyut vardır, bunlar daha çok bilgisayar orta-
mına göre hazırlanmıştır. Specify Image Size seçeneği sayesinde aynı adlı diyalog
kutusunu ekrana getirerek, farklı bir çıkış boyutu da elde edebilirsiniz.
Adjust Exposure: Ekrana Adjust Rendered Exposure diyalog kutusunu getirerek,

Render edilmiş görüntü üzerinde son görüntü ayarlarının yapılabilmesini sağlar:
• Brightness: Aydınlık veya parlaklık ayarı
• Contrast: Kontrast veya açık / koyu renkler arasında keskin geçişlerin artırıl-
ması veya azaltılması
441
• Midtones: Orta renk tonlarının vurgulanması

• Exterior Daylight: Dış mekânda günışığı (On/Off)
• Process Background: Arka planı dikkate alır (On/Off)
Render Environment: Aslında bu aracın sağladığı bir tür sis efektidir ve aynı za-
manda fotoğraf dilinde netlik derinliği veya alan derinliği denen optik efekti sağ-
lar. Bu efekt sayesinde, belirli bir nesneyi daha net, önünde ve arkasındaki nesneleri
daha flu (bulanık) olarak göstermek ve bu sayede üçüncü boyutu daha vurgulu ifade
etmek mümkündür. Normalde kamera bir nesneye odaklanarak netlik ayarı yapıldı-
ğında, bu odaklanma noktası dışında kalan her şey, kameraya yakınlığına ve uzaklı-
ğına bağlı olarak daha az net görünür. Yani bulanık... Render Environment düğme-
si aynı adlı diyalog kutusunu ekrana getirerek şu ayarların yapılmasına olanak tanır:
• Enable Fog: Sis efektini açıp kapatır (On/Off).

• Color: Sisin rengini değiştirir. Beyaz renk bildiğimiz sisi, siyah renk ise optik
net derinliğini sağlar. Bunları bir arada kullanabilirsiniz. Select Color düğme-
siyle Windows’un Renk veya Color diyalog kutusundaki renk paleti içinden de
442
RENDER SÜRECİ
sisinize renk seçebilirsiniz. Her zaman olduğu gibi, Select from ACI düğmesi
de Select Color diyalog kutusunu getirerek AutoCAD’in renk paletinden renk
seçmenizi sağlar.
• Fog Background: Arka plana sis ekler veya devre dışı bırakır (On/Off).
• Near Distance: Sis efektinin başlayacağı yerin kameraya en yakın noktasını be-
lirler.
• Far Distance: Sis efektinin biteceği yerin kameraya en uzak noktasını belirler.
• Near Fog Percentage: Yakındaki sisin yüzde cinsinden yoğunluğunu belirler.
• Far Fog Percentage: Uzaktaki sisin yüzde cinsinden yoğunluğunu belirler.
NOT: Metin kutularını kullanarak kamera ile görüntünün bitiş yeri arasındaki de-
rinliği hassas bir biçimde ayarlayabilirsiniz. Görüntünün bitiş yeri olarak (sisin de-
ğil) arka kırpma düzlemini kabul edebilirsiniz.
Sis efekti uygulaması
Render Window: Bu düğmeyi tıkladığınızda, AutoCAD’in render penceresi (Ren-

der Window) ekrana gelir ve içinde takip etmekte zorlanacağınız bir kare imleci gez-
direrek, modelin karmaşıklığına, kullanılan ışık ve malzeme sayısına bağlı olarak de-
ğişen bir süre içinde görüntüyü oluşturur. İçinde bulunduğunuz oturumda yaptığı-
nız Render çalışmaları alt kısmındaki listede yer alır. Eski görüntüleri, adlarını seç-
me yoluyla tekrar izleyebilir ve karşılaştırma yapabilirsiniz. Her Render işleminin
ayarları sağdaki uzun listede sıralanır.
• File çekme mönüsünden Save ve Save Copy ile bu görüntüleri bir isim verip di-
lediğiniz dosya türünde kaydedebilirsiniz.
• Tools çekme mönüsünden “Zoom+” ve “Zoom-“ ile görüntüye yaklaşıp
uzaklaşabilirsiniz.
443
444
11
Animasyon
Artık AutoCAD ile yapılabilecek son sunum işlemlerine geldik. AutoCAD birkaç
farklı yöntemle model içinde gezinebilir. Ayrıca modeli izleme aşamasındaki çeşitli
komutlarla, elde edilen hareketleri video dosyası olarak kaydedebilir.
Walk And Fly

Walk (yürüme) ve Fly (uçma) araçları, modelin içinde ve üstünde sanal bir gezinti
yapılabilmesini sağlar. İkisi arasındaki farka az sonra değineceğiz. Bu gezintileri kay-
dedip saklayabilirsiniz. Öncelikle gezinirken modeli görmek istediğiniz açıyı Orbit
vb. araçlarla hazırlamanız önerilir.
Walk: Yürüme
Normalde zemini yani XY düzlemini esas alarak, modelin içinde elinizde kamera ile
bir gezinti yapmanıza olanak sağlar.
Ribbon ve AutoCAD Classic ortamında 3D Navigation ve Walk and Fly komutları
3dwalk
View Walk and Fly Walk
Walk and Fly – Walk
3D Navigation –Walk
3D Modeling – Render – Animations – Walk
1. Walk komutunu verin.
2. AutoCAD bir uyarı penceresi açarak, Walk komutunun çalışabilmesi için
perspektif bakışta olmanız gerektiğini bildirecektir. Eğer o anda perspektifte
değilseniz, Change düğmesini tıklayarak onaylayın ve geçiş yapın.
3. Position Locator paleti ekrana gelecektir. Buradan güncel kameranızın ye-
rini ve açısını ayarlayabilirsiniz. Güncel kamera yeşil bir üçgenin sivri ucuna
monte edilmiş kırmızı bir noktadır. Model ise üstten bakış halinde kamera-
nın karşısında yer alacaktır.
446
ANİMASYON
Kamera üzerinde şu işlemleri yapabilirsiniz:

• Kırmızı noktayı basılı tutup sürükleyerek, kamera açısını büyültüp küçültebilir
ve bakış yönünü değiştirebilirsiniz.
• Yeşil üçgeni ortasından basılı tutup sürükleyerek kameranın konumunu toplu-
ca değiştirebilirsiniz (açısı aynı kalmak koşuluyla).
• Yeşil üçgenin nesneye bakan kenarının ortasında yer alan yeşil oku basılı tuta-
rak, kameranın hedefini değiştirebilirsiniz.
• Üstteki Zoom düğmeleriyle görüntüye yaklaşıp uzaklaşabilirsiniz. Çarklı fare
ile de aynı işlemi yapabilirsiniz elbette.
• General bölgesinden Position Locator paleti görünümü üzerinde özellik deği-
şiklikleri yapabilirsiniz.
Gezintiyi, çizim ekranındaki imleci sürükleyerek yapabileceğiniz gibi, klavye tuş-

larından da yararlanabilirsiniz: (Yürüme hareketini süratli hale getirmek için Walk
and Fly Settings diyalog kutusundaki Steps per second maddesindeki değerin 30
birime getirilmesi en hızlı hareketi sağlayacaktır):
• W veya yukarı ok tuşu: Kamerayı ilerletir.
447
• S veya aşağı ok tuşu: Kamerayı geriletir.

• A veya sola ok tuşu: Kamerayı sola götürür.
• D veya sağa ok tuşu: Kamerayı sağa götürür.
Fly: Uçma
Aslında Walk aracına çok benzer. En önemli farkı, modelin XY düzlemini dikkate
almadan dilediğiniz açıda üzerinden uçarcasına geçmenizi sağlamasıdır.
3dfly
View Walk and Fly Fly
Walk and Fly – Fly
3D Navigation – Fly
3D Modeling – Render – Animations – Fly
Position Locator Ayarları

Walk veya Fly ile çalışırken açılan Position Locator penceresindeki görüntü üzerin-
de bazı ayarlar yapmak mümkündür. Kamera simgesi içi dolu kırmızı bir daire, he-
def simgesi içi boş yeşil üçgendir:
448
ANİMASYON
• Position indicator color: Kamera simge rengi açılan listeden seçilebilir.

• Position indicator size: Kamera simgesi büyüklüğü açılan listeden seçilebilir:
Small (küçük), Medium (orta) ve Large (büyük).
• Position indicator blink: Kamera simgesinin sabit (Off) ve yanıp söner du-
rumda (On) olmasını düzenler.
• Position Z: Kamera yüksekliğini çizim birimi cinsinden ayarlar.
• Target indicator: Hedef simgesinin görünüp görünmemesini ayarlar (On/Off).
• Target indicator color: Hedef simgesi büyüklüğü açılan listeden seçilebilir:
Small (küçük), Medium (orta) ve Large (büyük).
• Target Z: Hedef yüksekliğini çizim birimi cinsinden ayarlar.
• Preview transparency: Önizlemedeki saydamlık yüzdesini belirler.
• Preview visual style: Önizlemedeki görsel anlatım tekniğini seçmenizi sağ-
lar.
Walk and Fly Ayarları

Walk and Fly Settings komutu, bazı izleme ayarlarının yapılabilmesi için, aynı adlı
diyalog kutusunu ekrana getirir.
449
walkflysettings
View Walk and Fly Walk and Fly Settings
Walk and Fly – Walk and Fly Settings
3D Navigation – Walk and Fly – Walk and Fly Settings
3D Modeling – Render – Animations – Walk and Fly Settings
Settings bölgesinde, ekrana gelen bilgi penceresinin görünmesini düzenleyen seçe-

nekler yer alır:
• When entering walk and fly modes: Bilgi penceresini yürüme ve uçma modu-
na her geçildiğinde gösterir.
• Once per session: Bilgi penceresini yürüme ve uçma moduna geçildiğinde her
yeni bir çizim oturumunda bir kez gösterir.
• Never: Bilgi penceresini göstermez.
• Display Position Locator window: Gezintiyi düzenleyen Position Locator pa-
letinin görünmesini sağlar (kesinlikle işaretli olsun).
Gelelim Current drawing settings bölgesine:
• Walk/fly step size: Yürür veya uçarken her klavye tuşlamasında kaç çizim bi-
rimi ilerleneceğini bu metin kutusuna yazabilirsiniz. Haliyle bir çizim birimi 1
metre ise farklı, 1 milimetreyse farklı olacaktır.
• Steps per second: Saniyede kaç adım atmak istediğinizi, bu metin kutusuna ya-
zarak belirleyin. Sanal gezintilerinizi animasyon haline getirirken çok yararını
göreceksiniz. Saniyede geçen adım ne kadar artarsa animasyon dosyası da o ka-
dar kalabalık ve yüklü ama bir o kadar da kaliteli olacaktır.
450
ANİMASYON
Animasyondan Videoya
Hazırladığınız gezintiyi kolaylıkla video haline getirebilirsiniz. Bu videoyu daha
sonra çeşitli oynatma programları yardımıyla izleyebilirsiniz. Bunun için öncelikle
ortam değiştirip, kayıt komutuna ulaşmak gerekir:
1. Workspaces listesinden 3D Modeling çalışma ortamına geçin.
2. Visualize sekmesine ulaşın.
3. Eğer Animations paneli açık değilse (ki büyük olasılıkla açık değildir), her-
hangi bir sekme isminin üzerinde kısayol mönüsünü etkinleştirerek, Panels
başlığı altından Animations maddesini tıklayıp etkinleştirin.
Artık gezintinizi kaydetmeye başlayabilirsiniz:

1. Ekrandaki modelin animasyona başlayacağınız bir bakış açısında görüntü-
lenmesini sağlayın.
2. Walk veya Fly komutunu verin.
3. Ekranda Position Locator paleti belirecektir. Animations panelinde bu-
lunan ve artık etkin olan Record Animation adlı kayıt düğmesini tıklayıp
kaydı başlatın.
451
4. Modelin içinde gezintinize başlayın (klavye veya fareyi kullanarak).

5. Kaydı durdurmak için Animations panelinde bulunan Pause Animation
düğmesini tıklayın.
6. Play Animations düğmesini tıklayarak ekrana Animation Preview pen-
ceresini getirin ve animasyonunuzu izleyin. Animasyonun görünümünü,
Animation Preview penceresinin açılan listesinden değiştirebilirsiniz
7. Sonuçtan memnunsanız, Save Animation düğmesini tıklayıp, animasyonu

kendi belirleyeceğiniz bir medyaya kaydedin.
8. Animasyon dosyanızı kaydet-
me esnasında ekrana gelen
Save As diyalog kutusunda
bulunan, Animation Settings
düğmesi ise aynı adlı diyalog
kutusunu ekrana getirerek,
oluşturulacak videonun (fil-
min) kalitesine yönelik dört
adet önemli ayar içerir.
452
ANİMASYON
• Visual Style: Animasyon görüntülenme biçemini açılan listeden seçebilirsiniz.

Örneğimizde “As displayed” yani ekranda görünenin aynısını seçtik. Siz elbette
başka bir biçem de seçebilirsiniz.
• Resolution: Animasyonun çözünürlüğünün piksel/inç cinsinden çözünürlüğü.
Değerler yükseldikçe kalite artar veya mukabil video dosyası da büyür.
• Frame Rate (FPS): Saniyede geçecek kare sayısı. Normalde kesintisiz bir gö-
rüntü için gözlerimiz 30 kareye alışıktır, ama deneme yaparken değeri düşüre-
bilirsiniz.
• Format: Animasyon filmi kaydederken AVI, MOV, MPG veya WMV dosya
türlerinden birini seçmenizi sağlar. AVI kaliteli ancak büyük bir dosya oluştu-
rur, WMV küçük ama düşük kalitelidir, MPG en uygun çözüm gibi görünür.
Diğer Animasyon Olanakları

AutoCAD’in üç boyutlu dünyasında, Walk (3DWALK) ve Fly (3DFLY) yanında, di-
ğer tüm üç boyutlu izleme araçlarını kullanarak animasyonlar yapıp kaydedebilirsi-
niz:
• 3DCORBIT • 3DPAN
• 3DDISTANCE • 3DSWIVEL
• 3DFORBIT • 3DZOOM
Kayıt yönteminde hiç bir fark yoktur, üç boyutlu izleme araçlarından birinin komu-
tunu verdiğinizde, kayıt düğmesi hazır hale geçecektir. Tıklayıp kaydı başlatın ve di-
lediğiniz yerde bitirin. Basit sunumlar yapmak için ideal bir olanaktır.
Motion Path Animation:

Hat Boyunca Animasyon
AutoCAD’in bir diğer animasyon aracı Motion Path Animation komutudur. Onun
sayesinde kamerayı, belirleyeceğiniz bir hat üzerinde belirli bir hedefe doğru iler-
letebilir ve bir animasyon videosu olarak kaydedebilirsiniz. Kamera ilerletme hat-
tı olarak kullanılabilecek nesneler şöyle sıralanabilir: Line, Arc, Eliptical Arc, Circle,
Polyline, 3D Polyline, Spline.
anipath
View Motion Path Animations
3D Modeling – Render – Animations – Animation Motion Path
453
Komutu verdiğinizde ekrana gelen Motion Path Animation diyalog kutusu hem ka-
mera ve hedef ayarlarının yapılmasını hem video kalitesinin düzenlenmesini sağlar.
Tabii animasyon videosunun kaydını da sağlar.
Camera: Bu bölgede kameranın nereye iliştirileceği belirlenir:

• Point: Kamera için sabit bir konum belirlenmesini sağlar.
• Path: Kamera için bir ilerleme hattı belirlenmesini sağlar.
• Select düğmesi, solundaki seçeneklerin ekranda tanımlanması için geçici ola-
rak çizime döner ve seçim yapmanızı ister. Nokta seçiliyse Point Name, hat se-
çiliyse Path Name diyalog kutusunu açar ve bir isim girmenizi ister.
• Eğer daha önceden oluşturulmuş kameralar veya hatları varsa, açılan listeden
herhangi birini de seçebilirsiniz.
Target: Bu bölgede hedefin nereye iliştirileceği belirlenir:
• Point: Hedef için sabit bir konum belirlenmesini sağlar.
• Path: Hedef için bir ilerleme hattı belirlenmesini sağlar.
• Select düğmesi, solundaki seçeneklerin ekranda tanımlanması için geçici ola-
rak çizime döner ve seçim yapmanızı ister. Nokta seçiliyse Point Name, hat se-
çiliyse Path Name diyalog kutusunu açar ve bir isim girmenizi ister.
• Eğer daha önceden oluşturulmuş hedefler varsa, açılan listeden herhangi biri-
ni de seçebilirsiniz.
454
ANİMASYON
Animation Settings: Bu bölgede animasyonun kalitesine yönelik ayarlar yapılır:

• Frame Rate (FPS): Animasyonun saniyede kaç kareden oluşacağını belirler.
• Number of Frames: Animasyonun kaç kareden oluşacağı belirlenir.
• Duration (seconds): Animasyonun uzunluğunu yani süresini saniye cinsinden
belirler.
• Visual Style: Animasyonun görüntüleneceği görsel anlatım tekniğini bu açılan
listeden seçebilirsiniz.
• Format: Oluşacak videonun hangi dosya türünde olacağını bu açılan listeden
seçebilirsiniz. AVI, MPG, MOV veya WMV seçenekleri vardır.
• Resolution: Videonun çözünürlüğünü yani görüntü kalitesini belirler. Açılan
listesinde 160x120 ile 1024x768 arası beş seçenek vardır. Çözünürlük yüksel-
dikçe video kalitesi artacak, ancak dosya boyutu da o oranda büyüyecektir.
• Corner Deceleration: Köşelerde yavaşlatma uygulanmasını sağlar.
• Reverse: Videonun tersten, yani sondan başa oynatılmasını sağlar.
When previewing show camera preview: Önizleme yaparken kameranın gördüğü-

nün kullanılmasını sağlar. İşaretli kalsın.
Kameranın izleyeceği yolun belirlenmesi

455
Tüm ayarlarınızı yaptıktan sonra sol alt köşede yer alan Preview düğmesini tıklaya-
rak, animasyonunuzu izleyebilirsiniz. Henüz kaydedilmemiş olan amimasyon, daha
önce de gördüğümüz Animation Preview penceresinde oynamaya başlayacaktır. İlk
seferinde sonuç tatmin edeci çıkmayabilir, önizleme penceresini kapatıp diyalog ku-
tusuna dönerek, ayarlarınızı yeniden gözden geçirebilirsiniz.
Sonuçtan memnunsanız, pencereyi kapatıp Motion Path Animation diyalog kutu-

suna geri dönün ve OK düğmesini tıklayarak videoyu bir medyaya kaydetme işlemi-
ni başlatın. Kayıt penceresindeki Animation Settings düğmesi ile daha önce de gör-
düğümüz, aynı adlı diyalog kutusundan son düzenlemeleri yapabilirsiniz.
456
12
Design Feed:
Tasarım İletişimi
Baş döndürücü bir hızla gelişen teknolojik yeniliklerin içinde, iletişimi her ne şe-
kilde olursa olsun güçlü ve canlı tutmak, tüm bu gelişimlerin içinde her zaman ön
planda olmuştur. Çizime dâhil olacak tüm çalışma takımı üyelerinin aynı çizim üze-
rinde iletişim kurabilmesi, iş akışı sırasında yaşanacak vakit kayıplarını en aza indi-
rilmesini sağlar. Bu yeniliği AutoCAD içinde Design Feed (biz konuyu “tasarım ile-
tişimi” olarak isimlendirdik) paleti olarak bulacaksınız.
designfeedopen
Autodesk360 AutoCAD Online Design Feed
Design Feed paletini kullanmaya başlarken öncelikli olarak bu paleti hangi durum-
larda ve hangi koşullarda kullanılacağını aşağıdaki maddelerle belirtiyoruz…
• Design Feed paletini kullanmak için hem sizin hem de bu özelliği kullanacak
çalışma takımı üyelerinin Autodesk 360 hesabı olması gereklidir.
• Sisteme Sign In katılımı ile giriş yapmalısınız.
• Çizime iliştirilen en son güncel bilgiler (mesaj balonları, vb.) çizim üzerinde gö-
rüntülendiğinden, çizime yetkili herhangi biri eklenen değişiklikleri fark etmek
için şahsi posta kutusu hesabınızı da aktif durumda tutmalısınız.
• Üzerinde çalıştığınız çizimin kopyasını Autodesk 360 sistemine kaydetmelisi-
niz.
Autodesk 360 Sistemine Giriş Yapmak

Design Feed paletinin özelliklerini kullanabilmek için Autodesk 360 sistemine giriş
yapmak başlıca kuraldır. Ne de olsa Autodesk firmasının sağladığı bir hizmet üze-
rinden işlemleri gerçekleştiriyoruz… Bu işlemleri gerçekleştirirken Autodesk 360
hesabınızı oluşturduğunuzu varsaymaktayız. Henüz hesabınız yoksa yeni bir hesap
oluşturmak için kitabınızın ilk cildinde yer alan, “Ayarların İç Dünyası” bölümünün
sonuna göz atınız.
458
DESIGN FEED: TASARIM İLETİŞİMİ
1. Ekranın sağ üst köşesine yakın temsili kişi resmine tıklayın.

2. Açılan listenin içinde Sign in to Autodesk 360 komutunu tıklayın.
3. Komutu vermenizle birlikte AutoCAD, çok kısa bir süre iletişimi sağlamak
için bekletecek ve ekrana Autodesk - Sign In isimli diyalog kutusunu getire-
cektir. İlk satıra hesap oluştururken belirlediğiniz Autodesk ID ismini (ka-
yıttan sonra asla değiştirilemez) ve ikinci satıra belirlediğiniz şifrenizi girdik-
ten sonra Sign In düğmesini tıklayın.
4. Yine kısa bir süre iletişim doğrulaması için bekledikten sonra hesabınıza gi-
riş yaptığınızı belirten diyalog kutusu ekrana çıkar.
459
• Automatic Copy: Çiziminizi kaydetmenizle birlikte aynı çizimin bir kopyası-

nı da Autodesk 360 hesabınıza ekleyeceğini belirtir. Klasör yapınızı kayıt sıra-
sında veya daha önceden hazır tutarak da işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Aynı
zamanda mobil cihazlar üzerinden (TabletPC, akıllı android telefonlar) Auto-
CAD WS yazılımı ile de çizimlerinize ulaşabilirsiniz. Enable automatic copy
seçeneğini şimdilik boş bırakın. Nasıl olsa tekrar bu soruyla karşılaşacağız…
• Custom Settings Sync: AutoCAD özel ayarlarınıza dair her ne varsa (profil ka-
yıtları, çalışma ortamı ayarları vs.) başka bir bilgisayarın başına geçip oturdu-
ğunuzda aynı düzende yerlerini alabilirler. Senkronizasyon denilen bu ayar, eş-
leştirme işleminin kopya halinde tutulmasını isterseniz Sync my settings kutu-
cuğunu işaretleyin. Henüz daha işin başında olduğumuz için şimdilik boş bı-
raktık.
5. OK düğmesini tıklayın ve Autodesk 360 sistemine giriş yapın.
Sisteme başarılı bir giriş yaptığınızda hesabınızın, Autodesk ID ismiyle oturumunun

açıldığını yine ekranın sağ üst köşesinden sisteme giriş yaptığınız yerde görmelisiniz…
Autodesk 360 oturumunu başarıyla açtıktan hemen sonra, AutoCAD’iniz de bir ta-
kım etkileşimlere uğrar. Bu yapılanmalar şunlardır;
460
Options komutunu verin ve Online sekmesini tıklayın.
Veri kapasitesi olarak tarafınıza ayrılmış toplamda 5 Gb’lık bir WEB depolama alanı
olduğunu göreceksiniz. Bu pek de az bir alan değildir…
• Click here for my Account Settings: Hesap profiliniz üzerinde (bilgi postası al-
mak, şifre değişikliği) değişiklik yapmanıza olanak tanır.
• Enable automatic sync: Çalışmanızı kaydettiğiniz her anda diğer kopyanın
üzerinde de kayıt işlemi gerçekleştirir.
• Sync my settings with the cloud: AutoCAD ayarlarınızın bulut sistemi vasıtası
ile senkronize olmasını sağlar.
• Keep all my settings synced: Tüm ayarları eksiksiz senkronize eder.
• Sync selected settings
only: Sadece seçilmiş
ayarları senkronize eder.
• Choose Which Settings
Are Synced: Hangi ayarla-
rın otomatik senkrozisay-
nona dâhil olacağını be-
lirler. AutoCAD dâhili ve
çevresel ayarlarını senkro-
nizasyonda filtreleyebilir-
siniz.
461
•Options: AutoCAD’in Options diyalog kutusunda girilen tüm ayarlar.

•Customization Files: Özelleştirilmiş dosyalar.
•Printer Support Files: Printer tanımı destek dosyaları.
•Custom hatch patterns: Özel tarama dosyaları.
•Tool palettes: Araç paletleri ve içerikleri.
•Drawing Template Files: *.dwt uzantılı tüm şablon dosyalar.
•Custom fonts, shapes and linetypes: Özel fontlar, *.shp uzantılı şekiller ve
çizgi tipleri.
Çizimleri kaydetme esnasında da Autodesk 360 sistemi üzerinde kayıt yapmanızı
sağlayacak seçenekler, Save komutunu vermenizle birlikte aktif duruma geçer. Sol
üst köşede bulunan Autodesk 360 simgesini tıkladıktan sonra, sağ tuşla ulaşacağı-
nız kısa yol mönüsünden istediğiniz klasör yapısını oluşturabilir ve dosyalarınızı bu
klasörlere depolayabilirsiniz.
Autodesk 360 sistemi, siz onu kapatıncaya kadar açık durumda kalır. Oturumu ka-
patmak istediğinizde, sisteme giriş yaptığınız listeden Sign Out seçeneğini tıklamak
yoluyla sistemi terk edebilirsiniz.
462
Çizim Üzerinde İletişim Bilgisi Eklemek

Çizimi Autodesk 360 hesabınızda kaydettikten sonra Design Feed paleti üzerinde-
ki seçenekler aktif duruma geçer. Palet üzerindeki araçları, ancak bu koşulları yeri-
ne getirdikten sonra kullanabilirsiniz.
Şimdi bir senaryo oluşturacağız… Bu senaryoda örnek çizim üzerinde kullanılan iki
yatak odasının aynı elemanlardan oluştuğunu görüyoruz. Uygulama esnasında müş-
terinin sol alt köşedeki yatak odasında kullanılacak bu elemanları, farklı tasarımda
uygulanmasını istediğini de senaryomuzun çıkış noktası olarak kabul ediyoruz. El-
bette telefon açıp şantiyede bulunan yetkili iş arkadaşınıza durumu bildirebilirdi-
niz... Fakat birden fazla çalışma arkadaşının farklı çözümlerde aynı çizimde çalıştı-
ğını düşündüğünüzde, telefon trafiği iletişimi bozacak ve bu da iş akışı organizasyo-
nunu olumsuz yönde etkileyecektir (en azından günümüzde halen böyle).
463
1. Design Feed paletinin üst kısmında bulunan çerçeve içindeki Create a new
post yazısına bir kez tıklayarak iletinizi yazmaya başlayın.
2. İletiniz tasarım iletişimi olarak palete işlenir. İletinin üstünde, dört farklı tip
iletiyi iliştirme stilini belirten düğmeler bulunur. Yine girilen iletinin hemen
altında, iletişim geri beslemesi ile ilgili üç tip düğme vardır. Bu düğmeler ile-
tinin girilmesiyle birlikte iletişim durumlarına göre kullanılır.
Düğme, iletiyi çizim üzerinde işaretlenen iki köşe noktası ile bir dikdörtgen
çizerek çizimdeki yerini belirlemeye yarar. Belirlediğiniz uyarı niteliğindeki
bilgi, konuşma balonu biçimli olarak çizimin üzerine eklenir.
464
Düğme, iletiyi çizim üzerinde işaretlenen noktaya sadece bir konuşma balo-
nu şekli ile iliştirir. Çizim üzerinde çok fazla miktarda iletişim olması duru-
munda daha az yer kaplayan bir iletişim stili olarak kullanabilirsiniz.
Düğme, iletilerinizin seçeceğiniz kişilere gönderilmesini sağlar. Metni yaz-

dıktan sonra + Add People düğmesini tıklayın ve açılan diyalog kutusun-
da iletinizin ulaşmasını istediğiniz kişilerin posta adreslerini girdikten son-
ra Add düğmesini tıklayın.
465
1. İletinizi ulaştırmak istediğiniz kişileri listeye ekledikten sonra Access sü-

tunundan bu iletişim için, hangi kişilerin hangi protokollerde erişim hak-
kına sahip olabileceğini belirleyebilirsiniz. Süreç içinde bu ince ayarı ver-
mek önemlidir…
• View document: Seçilen kişi sadece çizimi görebilir.
• View & Download document: Seçilen kişi çizimi görebilir ve indirebilir.
• View, Download & Update document: Seçilen kişi çizimi görebilir, indirebilir
ve çizim üzerinde güncelleme yapabilir.
• Full Access: Seçilen kişi çizim üzerinde tüm bu işlemlere erişim hakkına sa-
hiptir.
2. Çizim üzerine eklenen iletişim bilgisini ulaştırılması gereken kişileri belir-
ledikten sonra, Save & Invite (kaydet ve davet et) düğmesini tıklayın.
3. Invite sent (davet gönderildi) mesajını ekranda görüntülediğinde iletişim
başlamış olacaktır. OK düğmesini tıklayarak mesajı onaylayın.
4. Tasarıma iletişim bilgisini başarı ile eklediğinizde, çizim üzerinde konuş-

ma balonu ve paletin üzerinde de etiketlenmiş kişi ismi bir arada görüntü-
lenir. İletiyi gönderdiğiniz kişi için kaç iletişim bilgisi eklediyseniz, konuş-
ma balonundaki sayı da aynı miktarda artacaktır.
466
Attach Image(s) to this post düğmesi iletişim üzerinde farklı formatlarda

resim dosyası iliştirmeyi sağlar. Bu sayede iletişim içinde resim dosyaları da
kullanılabilir.
Senaryomuzun bu aşamasında değişiklik yapılması istenilen mekân için tercih edi-

len yatak odasının resmini iletişime ekleyeceğiz.
1. Düğmeyi tıklayın ve açılan Select File diyalog kutusunda eklemek istediği-
niz resim dosyasını seçin ve Open düğmesini tıklayın
2. İletişime birden fazla resim dosyası da yükleyebilirsiniz elbette. Resimlerin

tümü aynı ileti penceresinin içinde depolanırlar.
467
İletişimin Güncellenmesi
Tasarım iletişimini çalışma grubu arakadaşlarınızla ve meslektaşlarınızla kullanma-
ya başladığınızda uyarı, düzeltme ve bilgi mesajlarını çizim üzerinde takip etmek,
tahmin ettiğinizden fazlasıyla işlerinizi kolaylaştıracaktır. İletişim içinde bulundu-
ğumuz kişilere de aynı postanın (Post) iş akışı süresinceki durumunu tartışabilir ve
hatta karar alma aşamasını çizim üzerinde netleştirebilirsiniz. Çizim üzerinde bir-
den fazla konuda iletişim olabilir ve her iletişim kendi içindeki penceresinden duru-
mu tartışır ve bir karara bağlar. Design Feed paleti her bir iletişim (Post) için üç kü-
çük düğme yardımı ile aynı posta içinde haberleşmeyi sürdürür.
Reply: Orijinal postanın içine yeni bir mesaj ekler. Düğmeye tıklayarak ya
da doğrudan boş satırın içine mesajınızı yazıp sonrasında Post düğmesi-
468
ni tıklayarak yeni postanızı oluşturabilirsiniz. Mesaj iletişimini paylaştırmak istedi-

ğiniz diğer kişileri de Tag in this post düğmesini tıklayarak eklemek mümkündür.
Resolve: İletişim yapılan posta için konunun bir karara bağlanarak çözüldü-
ğünü belirtmek için kullanabilirsiniz. Unutmayın ki çizim içinde birden faz-
la iletişim postası olabilir. Resolve düğmesi sadece işaretlenen konunun çö-
züme kavuştuğunu belirtir. Düğmeyi tıklamanızla birlikte Resolve düğmesi de işle-
vini yerine getirdiği için palet içinde kaybolacaktır. İletişimi tekrar çözülmemiş du-
ruma getirmek için düğmenin yerini alan Reopen (sol ok) simgesini tıklayın.
Delete: Original postayı çizimden kaldırır. Bu seçenek sadece orijinal posta-

yı oluşturan kişi tarafından uygulanabilir.
469
İletişimin Balonlarının Görünümleri

İletişim balonlarını eklemeye devam ettikçe çizim içinde balon hengamesi yaşayabi-
lirsiniz. Paletin içindeki Design Feed Settings düğmesinde bulunan dört adet araç
balonların görünümü için yeri geldiğinde yaralı olacaktır. Balonların çizim içinde-
ki görünümlerini kontrol etmek için paletin sol üst kısmında bulunan Design Feed
Settings düğmesini tıklayın.
Hide All: Çizime eklenen tüm iletişim balonlarının görünümünü gizler.
Show Bubbles: Çizime eklenen tüm iletişim balonlarını görünüme açar.
Show Extended Bubbles: Çizime eklenen tüm iletişim balonlarını genişletil-

miş dikdörtgen görünümüne çevirir. Posta metinlerinizin sadece ilk 30 karak-
teri balonun içinde görüntülenir. Dikdörtgen balonun ölçüleri değiştirilemez.
Show Resolved: İletişim balonları üzerinde konunun çözüme kavuştuğunu belirt-

mek için Resolve seçeneğini işaretlememiz gerektiğini biliyoruz… Palet üzerinde
çözüme kavuşmuş konuları iletişim postaları arasında görmek istemiyorsanız, kutu-
cuğu boş bırakın. Çözüme ulaşmış konuları yine de palet içinde görmek isterseniz,
kutucuğu işaretli bırakabilirsiniz. Tercih sizin…
470
13
Dinamik Bloklar
Dinamik blok kullanmanın esas amacı, çizimde daha az blok kullanmak ve bir blok
nesnesinden adeta çok sayıda blok kullanıyormuşçasına yararlanmaktır. Bunların
ilk örneklerini AutoCAD’in Tool Palettes yani araç paletinde bulabilirsiniz.
Tek bir cıvatanın veya tek bir pencerenin her projede tekrar tekrar çizilmesinin
blok kullanımı sayesinde önüne geçildiği gibi, bloklar istendiğinde esnek ve akıl-
lı olma yetenekleri sayesinde, kullanımda hata yapma olasılığını da en aza indirger.
Bir bloğunun oluşturulmasından sonra, patlatmaksızın boyunun değiştirilebilmesi,
bir masa ve etrafındaki sandalyelerin tek tıklama ile tipinin değiştirilmesi, dinamik
blok nesneleri ile çalışmanın cazibesini tarif etmek için sadece birkaç basit örnektir.
Dinamik Blok Yaratmak

Blok nesnelerini dinamik hale getirmek için izlenecek yol, blok nesnesinin bilinen
yöntemle oluşturulması ile başlıyor. Kısacası, öncelikle nesneleri blok haline getir-
mek gerekir. Daha sonra dinamik blok özelliklerini mevcut bloklara eklemek için
Block Editor aracından yararlanacağız.
Başlarken Drafting & Annotation çalışma ortamını güncel konuma getirin. Dina-
mik bloklarla çalışırken AutoCAD Classic çalışma ortamında çizim yapmaya alışmış
kullanıcılar bir eksiklik hissetmeseler de Drafting & Annotation ortamında verilen
komutlara bağlı olarak otomatik biçimlenen bağlamsal şerit mönü sayesinde, ilgili
tüm seçeneklere ve ayarlara bir arada kolayca ulaşabilirsiniz.
NOT: Block Editor ile dinamik olmayan normal blokları da aynı şekilde düzenleye-
bilirsiniz. Mevcut bir blok nesnesini çift tıkladığınızda hemen ekranda açılır.
bedit
Tools Block Editor
Standard - Block Editor
Insert (Tab) Block Definition (Panel) Block Editor
Ekrana gelen, Edit Block Definition (Blok tanımını düzenle) diyalog kutusu şöy-
le kullanılır:
• Block to create or edit: Çizimdeki blok listesinden istenilen bloğu yazarak seç-
mek için kullanılır. Yeni bir blok ismi yazılarak blok düzenleyicisinin içerisinde
de blok oluşturulabilir. (Çizim ekranında istenilen nesneleri blok haline getir-
dikten sonra ismini seçmek daha kullanışlıdır.) Listedeki “Current Drawing”
seçeneği ile çizimin tamamını blok düzenleme penceresinde açmak ve üzerin-
de çalışmak da mümkündür.
• Preview: Seçilen blok nesnesinin ön izlemesini gösterir. Blok nesnesinde dina-
mik eklenti varsa, ön izleme penceresin sağ alt kısmında simgesi belirecektir.
• Description: Blok nesnesini oluştururken girilen tanımlama metnidir. Blok
nesnesini oluştururken bir tanım yapılmamışsa boş olarak görünecektir. Blok
tanımı yapmak genelde zorunlu değildir.
Block to create or edit başlığının altında bulunan bloklar, çizim içerisindeki mevcut
bloklardır. Dinamik bloğa dönüştürülmesi istenen blok nesnesini tıklayın ve OK ile
onaylayın. Mevcut çizim ekranı üzerine, Block Editor penceresi ve ona bağlı kendi
düzenleme ortamı da açılacaktır.
472
DİNAMİK BLOKLAR
NOT: Block Editor, blok düzenlemesinin yapılacağı özel bir penceredir. Dinamik
blok eklentisi bitirilip kapatıldığında, normal çizim penceresine dönülecektir.
Blok düzenleme penceresine geçtiğinizde, şerit mönünün en sağına Block Editor

isimli bağlamsal şerit mönüyü otomatik olarak eklenir. Ekranın sol tarafında Block
Authoring Palettes isimli araç paleti yer alır. Block Editor penceresi kendi UCS
simgesine sahiptir. Bu UCS’in orijin noktası aynı zamanda blok nesnesinin de ek-
lenme noktasıdır (Base Point). Gri zemin rengine sahip bu çizim penceresinde blok
nesnenizi dilediğince düzenleyebilirsiniz. Bu sayede seçilen bir blok nesnesi, Explo-
de (Patlatma) işlemi yapılmaksızın tekrar tanımlanabilir.
Blok Parametreleri
Blok nesnelerine dinamik eklenti yapılması için gereken ortama kavuştuktan sonra,
Block Authoring Palettes kullanımına geçeceğiz. Ekranda istenilen yere taşınabilen
bu paletin üzerinde dört sekme bulunur:
• Parameters: Parametre (değişken) değerlerini seçmeye yarayan sekmedir. Blok
nesnesi üzerinde değişikliğin yapılacağı tanımı (parametreyi) belirler.
• Actions: Blok üzerine eklenmiş parametrenin, hangi hareketi uygulayacağını
belirler. (Bir blok üzerine birden fazla parametre ve ona bağlı hareket iliştiri-
lebilir.)
• Parameter Set: Parametre ve hareket kombinasyonlarının hazır kullanımını
sağlar.
• Constraints: Toplamda on iki adet temel geometrik sınırlandırmayı ve altı tip
ölçülendirme sınırlandırmasını, bloklara eklemeyi sağlar.
Parameters sekmesinde bulunan parametre tipleri, kendisinin kullanıma izin verdi-
ği hareket komutlarının verilmesi ile çalışırlar. Blok nesnelerine eklenecek paramet-
473
reler ve eklenen parametrelere iliştirilebilecek hareketleri aşağıdaki tabloda açıklan-

mıştır.
Parametre Tipinin Seçimine Bağlı Eklenebilecek Hareketler Tablosu
Parametre Açıklaması Eklenebilecek Hareketler
Point Çizimdeki X, Y bilgisini tayin eder. Move (Kaydırma), Stretch (Sündürme)
Stretch (Sündürme), Scale (Ölçeklendirme),

Linear Blok üzerine doğrusal mesafe girişi tanımlar.
Array (Çoklu kopyalama)
Move (Kaydırma), Stretch (Sündürme),

Polar İki bağlama noktası arasındaki açıyı tanımlar. Polar Stretch, (Açısal S.), Scale
(Ölçeklendirme), Array (Çoklu kopyalama)
Parametrenin baz noktasından, X ve Y Stretch (Sündürme), Scale (Ölçeklendirme),

XY
Move (Kaydırma) mesafesini tanımlar. Array (Çoklu kopyalama)
Rotation Bloğa açı tanımını ekler. Rotate (Döndürme)
Aligment Bloğa hizalanma açısı tanımlar. (Hareket komutu yok)
Flip Blokların ters-düz çevrilebilmesini tanımlar. Flip
Visibility Bloğun görüntülenme koşullarını tanımlar. (Hareket komutu yok)
LookUp Blok üzerinde seçilebilir veri listesi tanımlar. LookUp
Blok üzerinde sabit bir eklenme noktası

Base Point (Hareket komutu yok)
tanımlar.
474
DİNAMİK BLOKLAR
İfadelerin içerdiği anlamlar ve bloklar üzerinde sağladığı dinamizmi yürürlüğe sok-

mak için başlamaya hazırız. Bağlamsal şerit mönünün en sağında Close paneli bu-
lunur. Close Block Editor düğmesini tıklayarak standart çizim ekranına geri döne-
bilirsiniz.
Blok nesnelerine dinamik blok özelliği eklemek için yapılması gereken, blok nesne-
sine parametre eklemek ve eklenen parametreye uygun bir hareket iliştirmekten iba-
rettir. Örnek olarak boyutları değişebilen bir pencere bloğu oluşturacağız. Pencere-
yi blok nesnesi haline getirdikten sonra, standart ölçülü bir boyutlandırma hareketi
sağlamak için ilk dinamik blok hareketini pencereye ekleyeceğiz. Herhangi bir blok
nesnesine, dinamik blok özelliği eklemek ilk bakışta biraz karmaşık gibi görünse de
aslında yapılması gerekenler aşağıdaki sıralama takip edildiğinde, hiç de zor değil-
dir:
• Blok nesnesine parametre tanımı eklenir.
• Blok nesnesine eklenen parametre tanımının ayarları yapılır.
• Belirlenen parametre üzerinde çalışması istenen hareket, parametreye iliştirilir.
Parametre Eklemek
Pencere bloğu üzerinde dinamik hareket ilişkisini yakalamak için, öncelikli olarak
blok nesnesine parametre eklemek temel gereksinimdir. Bu satırlarda AutoCAD’in
içerdiği çeşitli parametrelerden sadece en sık kullanılanlarına değineceğiz. Mantığı-
nı gördükten sonra, parametre tipine bağlı eklenebilecek hareketler tablosundan tü-
münü kullanabilirsiniz.
1. Layer komutunu kullanarak, “Pencere” isimli bir katman oluşturun.
2. Bir sonraki sayfada göreceğiniz ve çizgilerden oluşturacağınız bu pencereyi
yeni katmanla çizin. Pencerenin ölçülerini şeklimize benzer tespit etmeniz,
başlamak için yeterlidir.
3. Daha sonra bu nesneyi, “Pencere (2kanat)” isimli bir blok haline getirin.
(Blok yerleşim noktası olarak sol alt köşeyi seçin.)
4. Oluşturduğunuz pencere bloğunu, Insert komutu yardımıyla ekrana getirin.
475
Linear Parameter: Doğrusal Parametre

Bu başlıkta özel olarak Linear Parameter (doğrusal parametre) üzerinde durulsa da
genel anlamda parametre ekleme işleminin benzer yöntemlerle devam edeceğini be-
lirtmiş olalım. Bir blok nesnesine parametre ekleme süreci şöyledir:
1. Block definition panelinden Block Editor düğmesini tıklayın. (Ekranda-

ki blok nesnesinin çizgileri üzerinde herhangi bir noktaya çift tıklamak su-
retiyle de çalıştırabilirsiniz.)
2. Edit Block Definition diyalog kutusu ekrana gelecektir. Blok listesi içeri-
sinden, yeni oluşturduğunuz “Pencere(2kanat)” isimli blok nesnesini se-
çin.
3. OK düğmesini tıklayın.
4. Block Editor özel penceresi çizim ekranı üzerine açılacaktır. Block Autho-
ring paletinde Parameters sekmesini tıklayın.
5. Parametre seçenekleri içerisinden, Linear (doğrusal parametre) komutu-
nu verin.
6. Pencere bloğuna dikey bir boyutlandırma hareketi kazandırmak için, sıra-
sıyla pencerenin sol alt köşesini tıkladıktan sonra sol üst köşesini tıklayın.
476
DİNAMİK BLOKLAR
7. Parametrenin yerini belirlemek için, imleci pencerenin sol kısmına doğru

yeterli bir uzaklıkta sürükleyerek tıklayın. (Blok üzerine parametre ekle-
menin, doğrusal ölçülendirme yapmaktan hiçbir farkı yoktur.)
NOT: Parametreniz blok nesnesi üzerine eklendiğinde, üzerindeki sarı kutucuktaki

ünlem işareti, henüz parametre üzerine bir hareket iliştirilmediğini ifade eder.
Blok nesnesi üzerine parametre yerleştirmek görüldüğü üzere gayet kolaydır. Yerleş-
tirilen parametre üzerine bir Action (hareket) iliştirmeden önce, parametrenin özel-
liklerini düzenlemeyi inceleyeceğiz…
Parametre Özelliklerini Düzenlemek

Dinamik bloğun işlevselliği açısından, bir parametreyi blok nesnesine ekledikten
sonra eklenen parametrenin kendisine ait ayarlarını belirlemek gereklidir. Paramet-
re için gereken ayarlar, Properties (Özellikler) paletinde yer alır. Önce pencere blo-
ğuna uygulanacak hareket aralıklarını girerek, boyutsal parametre ayarlarını yapıp
tutamak noktalarının yerlerini düzenleyin.
1. Block Editor penceresinde eklenen parametreyi tıklayın. Parametrenin, tutamak
noktaları belirecektir.
2. Sağ tıklayıp kısa yol mönüsünden Properties komutunu verin.
477
3. Ekrana gelen Properties paleti içinde, Value Set komut bölümü başlığı-
na erişin. Value Set bölümü, parametreye eklenecek Action (Hareket) için
kullanılacak değerleri belirler.
478
DİNAMİK BLOKLAR
4. Hareketin, hangi sınırlar arasında gerçekleşeceğini belirlemek için Dist

Type bölümündeki None seçeneğini tıklayın ve seçenekleri görüntülemek
için listeyi açın.
5. Açılır listenin içerisinden Increment (Artış) ayarını seçin.
6. Dist Increment alanına yeni değeri girmek için karşısındaki “0.0000” de-
ğerini tıklayın.
7. Artış miktarının hangi ölçü aralıklarında gerçekleşeceğini (pencere bloğu-
na sündürme işlemi sırasındaki uygulanacak yeni boyutlandırma değeri)
çizim birimi cinsinden girin.
8. Dist minimum alanına yeni değeri girmek için karşısındaki “0.0000” de-
ğerine tıklayın.
9. Pencere bloğu ekranda seçildiğinde, sündürme işleminin hangi ölçüden
sonra başlayacağını çizim birimi cinsinden girin. Pencere bloğunun tam
sol alt köşesinden başlamak için “0.0000” bırakılabilir. Pencerenin genişli-
ği aynı zamanda bu blok nesnesinin yatay boyudur. Pencere genişliğinden
daha küçük bir değeri girmeyin ki sündürme işlemi başlatıldığında pence-
renin orijinal ölçüleri bozulmasın.
479
10. Dist maximum alanına yeni değeri girmek için karşısındaki “0.0000” değerini
tıklayın.
11. Pencere bloğu ekranda seçildiğinde sündürme işleminin hangi ölçüde sınırlan-
dırılacağını (pencerenin istenilen ölçüdeki maksimum yüksekliği) çizim biri-
mi cinsinden girin.
12. Properties paleti içinde, Misc bölgesine erişin.

13. Base Location ayarının karşısındaki satırı tıklayın.
14. Açılan listenin içinden Startpoint ayarını seçin. Parametrenin pencere bloğu
üzerinde yerleştirilmesi esnasında, birinci ve ikinci işaretleme noktası önemli-
dir. Blok üzerindeki değer artışının yönü bu tıklama sırasına bağlı gerçekleşir.
15. Number of grips (grip noktası sayısı) ayarının karşısındaki satırı tıklayın.
16. Açılan listenin içerisinden 1 ayarını seçin:
• 0: Parametrenin üzerinde, grip noktası göstermez.
• 1: Parametrenin üzerinde, ikinci işaretlemenin grip noktasını gösterir. Blok
üzerinde parametreye bağlı birden fazla hareket eklentisi olmadığında kul-
lanılır.
• 2: Parametrenin üzerinde, iki tarafta da grip noktası gösterir. Blok üzerin-
de parametreye bağlı iki yönlü hareket eklentisi söz konusu olduğunda kul-
lanılır.
Blok nesnesi üzerine eklenmiş Linear Parametre

480
DİNAMİK BLOKLAR
Pencereye parametre eklemiş, hatta parametrenin kullanım değerlerini belirtmiş ol-

sak bile, üzerine bir hareket (action) iliştirmedikçe dinamik bir blok tamamlamış sa-
yılmayız. Hangi parametre olursa olsun üzerinde ünlem işaretli sarı kutucuğu gör-
düğünüz her parametre, eylemsiz bir parametredir. Blok nesnesi üzerine tek bir pa-
rametre ekledikten sonra, aynı parametreye istediğiniz sayıda Action (Hareket) iliş-
tirmek mümkündür. Biraz deneyim kazanınca blok üzerine tek bir parametre ekle-
yerek, birçok görevi aynı parametrenin başarı ile yürüttüğünü fark edeceksiniz. Yine
de parametre üzerine bir hareket eklediğinizde, çizim ekranında beklediğiniz so-
nucu vermiyorsa, asla moralinizi bozmayın. Sorun büyük olasılıkla ya parametre-
nin ayarındadır ya da parametreye eklenen eylemin parametre ile olan uyumsuzlu-
ğudur…
Şimdi sıra geldi blok nesnesi üzerine eklenen ilk parametreye bir Action (Hareket)
görevi yüklemeye…
Parametreye Hareket İliştirmek

Bir blok nesnesinin dinamik blok özelliklerine sahip olabilmesi için son aşama, ek-
lenen parametrenin üzerine iliştirilecek Action (Hareket) tipini seçerek, aralarında
bir beraberlik oluşturulması ile tamamlanır. AutoCAD, dinamik bloklar için azım-
sanmayacak sayıda hareket seçeneği içerir. Biz bu satırlarda sadece en sık kullanılan
bir kaç tanesine değineceğiz: Stretch, Flip ve Lookup.
Stretch Action: Sündürme Hareketi

Pencere bloğuna atanmış Linear Parameter (doğrusal parametre) üzerine Action
(Hareket) seçmek için, Block Authoring paletinde bulunan Actions (Hareketler)
sekmesi tıklanır. Pencere üzerinde istenilen dinamik hareketin oluşturulması için
izlenecek yol şöyledir:
481
1. Actions sekmesindeki, Stretch hareket tipini tıklayın.
2. Komut satırında Select parameter sorusu belirecektir. Seçim kutusu ile

pencere bloğuna eklenen parametreyi tıklayın.
3. Hareketin başlanacağı noktayı belirlemek için pencere bloğunun sol üst
köşesinde görülür durumda olarak ayarlanmış grip noktasını tıklayın.
4. Grip noktasının tıklanmasıyla, Stretch komutu devreye girecektir. Pencere
bloğu üzerinde sündürülmesi istenen kısmı, dikdörtgen pencere içine ala-
rak tanımlayın. Seçme işlemi, biçimlendirme komutlarından Stretch ko-
mutunun kullanımı ile tamamen aynıdır.
482
DİNAMİK BLOKLAR
5. Sündürme komutunun uygulanması istenen alan belirlendiğinde, komut

satırında Select objects mesajı belirecektir. Sündürülecek nesneleri seçin.
Blok üzerinde, sadece sündürülecek nesneleri işaretlemeye dikkat edin.
Seçim tamamlandığında Enter ile onaylayın.
NOT: Sündürme bölgesini belirlerken ya da sündürme işlemine tabii tutulacak nes-

neleri seçerken parametrenin kendisini de seçim setlerine katılmasının hiç bir sa-
kıncası yoktur.
1. Ekranda, Action eklentisinin simgesi yerleşecektir. Fareyi bu yeni simge
üzerine sürükleyin ve sol tuşuna basılı tutun. Hareket simgelerinin tümü
bu kullanımla yerleri kaydırılabilir.
Parametre üzerine eklenmiş Action
2. Yapılan eklentileri ve düzenlemeleri kaydetmek için Open/Save paletinde

bulunan Save Block düğmesini tıklayın.
483
3. AutoCAD, yapılan değişikliklerin blok üzerine kaydını yaparken, blok çi-

zim ekranda kullanımda ise güncellemenin yapılması için onay isteyecek-
tir. Save the changes satırına tıklayarak, değişikliklerin blok nesnesine
kaydedilmesini sağlayınız. Discard the changes satırına tıklamanız duru-
munda, blok üzerine değişikliklerin yansıtılması iptal edilir ve blok düzen-
leyici penceresini terk etmeden dinamik bloğu düzenlemeye devam ede-
bilirsiniz. Bir blok nesnesi üzerinde ilk kez dinamik blok eklendiğinizde,
üzerinde çalıştığınız blok nesnesi çizimde henüz bulunmuyorsa ise bu ile-
tiyi ile karşılaşmazsınız.
4. Çizim ekranına geri dönmek için aynı bağlamsal şerit mönünün en sağın-
da bulunan Close Block Editor düğmesini tıklayın.
Pencere bloğunuzu ekranda tıkladığınızda, sol üst köşeye eklenmiş turkuaz renkli
üçgen tutamak noktasını göreceksiniz.
484
DİNAMİK BLOKLAR
Dinamik blok hareketini yakalamak için pencereyi bir kez tıklayın. Blok üzerinde
beliren çizgisel göstergeler bloğunuzu yeniden boyutlandırmak için parametre üze-
rinde vermiş olduğunuz ölçülerdir. İmlecin yukarı ve aşağı hareketlendirilmesi ile
istenilen yeni boyut üzerinde tıklamak, pencere bloğunun yüksekliğini değiştirmek
için yeterlidir. Pencere bloğunuz artık Strecth işlemi başlatıldığında sadece dikey
doğrultuda ve verilen değer aralıklarında boyutlandırılır.
Kuşkusuzdur ki, sündürme eylemi blok nesneleri üzerinde en çok kullanılabilecek

dinamik blok eklentilerinden biri olmaya şimdiden aday. Bir örnek daha yaparak,
doğrusal parametre üzerinde sündürme eylemini yatay eksen üzerinde gerçekleşti-
relim. Bu sefer işin içine dikey kayıt çizgilerini, sündürme işlemi süresince taşınma-
sını sağlayarak sabit bir kanat genişliği elde edebilmeyi hedefleyeceğiz. Pencere ör-
neğimizi biraz daha sadeleştirerek devam ediyoruz…
1. Verilen örneğe uygun bir pencere çizimini ekranda hazırlayın. Pencerenin
boyutları için istediğiniz ölçüleri tercih edebilirsiniz. Pencere çizimini line
komutu ile tekil parçacıklardan oluşturabilirsiniz.
485
2. Çizimi bir blok nesnesine dönüştürün. Blok yerleşim noktasını, pencere-

nin sol alt köşesi olarak belirleyebilirsiniz.
3. Blok nesnesini çift tıklayarak blok düzenleme diyalog kutusunu ekrana ge-
tirin. Blok ismi listede doğrudan seçilmiş olacaktır. OK düğmesini tıklayın
ve Blok Editor penceresine geçin.
4. Blok üzerine ilk eklememiz gereken tanım parametre seçimidir. Block

Authoring paleti üzerinde Parameters sekmesini tıklayın ve parametrele-
rin içinde Linear komutunu verin.
5. Bu örneğimizde pencerenin yatay eksen üzerinde sündürme işlemi gerçek-
leştirmek temel hedefimiz olacak. Parametre eklentisinin ilk noktası olarak
pencerenin sol alt noktasını, parametrenin bitirme yönü için ise pencere-
nin sağ alt noktasını tıklayın.
486
DİNAMİK BLOKLAR
6. Parametre uzaklığı için makul bir noktayı belirleyince sabitlenmesi için

tıklayın.
7. Eklenen parametre üzerinde gereken ayarları işin başında vermek öngö-

rülemez bazı aksaklıkların önüne geçecektir. Parametrenin ayarlarını işin
başında belirlemeyi prensip edinin. Parametreyi tıklayarak seçin ve sağ
tuş mönüsünden Properties komutunu vererek parametrenin özellikleri-
ne ulaşın.
8. Palet içinde Misc başlığına gidin ve Number of Grips satırının üzerine bir
kez tıklayarak seçenekler içinde “1” değerini seçin.
487
9. Palet içinde Value Set başlığına gidin ve pencere boyutları için belirlenen
değerleri ilgili satırlara girin.
10. Pencere blok nesnesi için parametre eklentisi ve parametre ayarları tamamlan-
dıktan sonra, pencere bloğunun genişliğini yatay eksende istediğimiz ölçüler-
de hareket ettirilmesini sağlamalıyız. Actions sekmesinden Stretch komutunu
verin sündürme hareketini başlık girişimizde anlatıldığı şekilde (bu sefer pen-
cerenin yatay genişliği üzerinde) parametreye iliştirin.
11. Şimdi pencere bloğu üzerinde bir parametre ve bu parametreye iliştirilmiş bir
hareket bağlantısı mevcut. Artık dikey kayıt çizgilerini de hareket ettirmek için
aynı parametreye yeni bir hareket (Action) iliştirmeye geçebilirsiniz. Palet üze-
rinde Actions sekmesini tıklayın ve Move komutunu verin.
488
DİNAMİK BLOKLAR
12. Komutu vermenizle birlikte Select parameter iletisi, komut satırında ilk soru
olarak karşımıza çıkar. Daha öncede değindiğimiz gibi tek bir parametre üze-
rine istediğiniz kadar Action (Hareket) yükleyebilirsiniz. Yeter ki iliştirdiğiniz
hareket seçtiğiniz parametre ile uyumlu olsun… Pencere üzerinde az önce ek-
lediğiniz parametrenizi seçin.
13. Taşıma hareketine bağlı olarak iliştirilen parametrenin hangi yönünde hare-
ket etmesi gerektiği, komut satırında sorulan ikinci sorudur. Parametre ayar-
ları işin başında verildiğinde AutoCAD, doğru noktayı içine çarpı işareti attı-
ğı kırmızı bir daire içinde gösterir. Taşıma hareketinin ilerleme yönünü belirle-
mek için sağ alt köşeyi tıklayın.
14. Bir sonraki adımda taşıma işlemine tabii tutulması istenen nesneleri seçme-
miz gerekiyor. Komut satırında Select objects sorusu sorulur. Pencerenin ya-
tay boyutunu çizim ekranı üzerinde zaten girilen değerlerle belirleyebileceğiz.
Taşınmasını istediğimiz nesneler ise pencerenin dikey kayıt çizgileri. Dikey ka-
yıt çizgilerini seçin ve seçimi Enter ile onaylayın.
15. Parametrenin üzerine yerleştirilen minik düğme, taşıma hareketini belirlerken

aynı zamanda imleci düğmenin üzerine sürükleyip beklediğinizde, o düğme-
nin blok nesnesi üzerinde hangi nesneleri kontrol ettiği ve hangi parametre ta-
rafından kontrol edildiği vurgulanır.
489
16. Bu noktaya geldiğimizde, aslında bütün işlemler tamam gibi görünüyor. Tek ve
en önemli olan eksiklik dışında… Pencere çizim ekranında boyutlandırılırken,
dikey kayıt çizgilerinin hangi ölçüleri referans alarak kendisini kaydırması ge-
rektiğini belirlemeliyiz. Öncelikle Properties komutunu verin ve özellikler pa-
letini ekranda hazır tutun. Şimdi minik düğmeyi seçerek hareketin özellikleri-
ni düzenleyebiliriz.
17. Özellikler paletinin içinde Overrides madde başlığına gidin ve Distance mul-
tiplier ayarını değiştirmek için “1” değerini tıklayın.
18. Distance multiplier yani mesafe çarpanı, seçilen nesnelerin (Dikey kayıt çiz-
gileri) sündürme hareketi başlatıldığında sündürme mesafesinde takip edeceği
hareket aralığıdır. Değeri “1” bırakmanız durumunda, blok nesneniz çizim ek-
ranında sündürülürken, sündürülme mesafesince kendini kaydıracaktır. Oysa
biz pencerenin genel boyutu değişse bile, sağ kanat genişliğinin hep aynı kal-
masını tasarlıyoruz. Değeri “0.5” olarak girin ve özellikler paletini kapatın.
490
DİNAMİK BLOKLAR
19. Bağlamsal şerit mönü üzerinden Save Block Definition düğmesini tıklayın ki
öncelikle yaptığımız eklentiler dinamik bloğumuza kaydedilsin. Komutu takip
eden parametre değişiklikleri isimli diyalog kutusunda Save the changes seçe-
neği tıklayın.
20. Çizim ekranına dönmek için Close Block Editor komutunu tıklayın.
Dinamik pencere bloğunuzu bir kez tıkladığınızda, pencerenin sağ alt köşesinde be-
liren ok simgesini işaretleyerek, pencerenizin belirlemiş olduğumuz ölçüleri arasın-
da başarıyla hareket ettiğini göreceksiniz. Üstelik pencere yeni genişliğine getirilir-
ken, dikey kayıt çizgileri de ilerletilen mesafenin yarısı kadar kendini kaydıracağın-
dan, pencere genişliği değişse dahi her zaman sağ kanat mesafesi aynı kalacaktır.
491
Üçüncü örnekte, orta dikme sürüklenen pervazın yarısı kadar ilerliyor
Yazarlarınız adları gibi emindir ki bu güne kadar sayısız kez çizimlerinizde kullan-
dığınız blok nesnelerine, dinamik blok eklentileri kattıkça dinamik bloklarla çalış-
maktan keyif alacaksınız… Bu kez hedefimizi bir adım daha ileri götürelim ve akıllı
pencere bloğumuzun içine Array özelliği katalım.
1. Çizim ekranındaki pencere bloğunuzu çift tıklayarak ismi otomatik olarak
seçilmiş bloğunuzu OK düğmesi ile onaylayın ve blok düzenleme pence-
resine geçin.
2. Blok üzerinde hali hazırda bir parametremiz mevcut. Yeni bir parametre
eklemeye ise hiç ihtiyacımız yok. Aynı parametrenin üzerine iliştirilen ha-
reket tanımlarını silmek için son eklediğiniz taşıma hareket (Move action)
düğmesinin üzerine imleci sürükleyin ve sağ tuş mönüsüne ulaşın.
492
DİNAMİK BLOKLAR
3. Parametreye iliştirilmiş hareketi silmek için Delete komutunu verin.

4. Sündürme hareketini gerçekleştirmek için eklediğiniz Stretch Action düğ-
mesini de aynı yöntemle parametre üzerinden kaldırın. Hareketleri silmek
için düğmelerin üzerinde bulunan çarpı simgelerini de kullanabilirsiniz.
5. Pencere bloğuna eklenen parametreniz üzerine iliştirilen bir eylem de kal-
madığı için AutoCAD parametrenin yanına ünlem işaretli kutucuğunu ek-
leyerek sizi uyarır. Parametrenin özelliklerine ulaşmak için Properties pa-
letini açın.
6. Parametreyi ekranda işaretlediğinizde parametrenin özellikleri görüntü-
lenir. Parametrenin eski değerleri üzerinde küçük bir oynama yapmamız
gerekiyor. Ne demiştik? Parametre ve üzerine iliştirilen hareket arasında
her daim tam bir uyum olmalı… Value Set madde başlığına gidin ve Dist
Type değerini None olarak değiştirin. Dist Minimum değerine “0” değe-
rini girin. Dist maximum değeri Array işlemi süresince varılacak maksi-
mum değeri belirler. İstediğiniz bir ölçüyü girerek kopyalamanın bitiş de-
ğerini de belirleyebilirsiniz.
Array hareketini eklemek
493
7. Parametre ayarlarımız da hazır. Yeni bir hareket eklemek için Block Aut-
horing paletinden Actions sekmesini tıklayın.
8. Sekme içinden Array hareketini tıklayın.
9. AutoCAD her Action hareketi seçildiğinde soruları yineler. Komut satı-

rında Select parameter iletisini göreceksiniz. Eklenen parametreyi seçin.
10. Parametre seçildikten sonra komut satırında Select objects iletisi ile Array ya-
pılması istenilen nesnelerin seçimi istenir. Pencere çiziminin tamamını seçin
ve seçimi Enter ile onaylayın.
11. Yatay parametreye bağlı olarak Array aralıklarının mesafesi sorulur. Komut sa-
tırında beliren Enter the distance between columns (|||) sorusuna Array ara-
lığını (Örn.250) girin ve Enter ile onaylayın.
Parametreye iliştirilmiş Array Action eylemi parametre üzerindeki yerini alacaktır.
Blok düzenleme penceresini kaydederek kaptın ve çizim ekranına dönün.
Array hareketiyle pencerelerin seri olarak kopyalanması
494
DİNAMİK BLOKLAR
Visibility Parameter:
Görünürlük Parametresi
Dinamik blokların Visibility (görünürlük) özelliği ile çoklu görünümlere veya mo-
dellere sahip olan bir dinamik blok nesnesinin, ekran üzerinde görünümleri veya
modelleri arasında geçiş yapılabilir. Bir Visibility parametresi tanımı blok üzerine
eklendiğinde, ona iliştirilmesi gereken herhangi bir hareket yoktur. Ancak bu blok
içinde barındırılan görünümler, kendi başlarına farklı dinamik özellikler içerebilir-
ler. Bu sayede çizime çok sayıda standart blok ekleme işleminde de gerek kalmaya-
caktır.
Şimdi üç görünüşe sahip olan blok nesnesi üzerinde bir örnek yapmak için aşağıda
görülen çizimi hazırlayarak işe başlayabilirsiniz:
1. Öncelikle “Klozet” isimli bir katman yaratın.
2. Klozet elemanının farklı yöndeki görünüşlerini oluşturduğunuz katmanla
çizin. Dinamik blok görünüşleri üst üste çizilmelidir. Çizgiler kalabalıklaş-
tığında görünüşü oluşturan çizimin seçimini kolaylaştırmak için görünüş-
lerin (ön-üst-yan) ayrı ayrı kendi içlerinde blok nesnelerine dönüştürül-
mesi komut içinde seçiminizi kolaylaştıracaktır.
3. Üç çizimi üst üste çakıştırın. Yerleşim için ortak bir indirme noktası işa-
retleyin.
4. Çıkan sonucu, “Klozet” isimli bir blok nesnesine dönüştürün.
Şimdi sıra geldi bu karmaşık blok nesnesini dinamik blok haline getirmeye:
1. Block definition panelinden Block Editor düğmesini tıklayın.

2. Blok listesi içerisinden, yeni oluşturduğunuz Klozet isimli blok nesnesini seçin
ve OK düğmesini tıklayın.
3. Block Editor özel penceresi çizim ekranında açılacaktır. Block Authoring pa-
letinde Parameters sekmesini tıklayın.
4. Parametre seçenekleri içerisinden, Visibility Parameter seçeneğini işaretleyin.
495
Üç görünüş blokunun aynı ortak indirme noktasında çakıştırılması (Kaynak: Autodesk)
5. Parametrenize bir etiket ismi vermek için, imleç çizim alanındayken klav-
yeden aşağı ok tuşuna basın. Dinamik veri girişi ön ayarınız açık ise kısa-
yol mönüsü açılacaktır.
6. Ekran üzerinde açılan mönü içerisinden Label (etiket) seçeneğini işaret-
leyin.
7. Etiket ismi olarak, örneğin “Klozet3Grnt” yazın ve Enter ile onaylayın.

8. Parametrenin kendisi ekran üzerinde sürüklenmeye başlayacaktır. Klozet
bloğunun üstten görünüşünün üst orta noktasına tıklayarak yerini belir-
leyin.
9. Visibility parametresi ekrana turkuaz bir üçgen olarak yerleştiğinde, Bağ-
lamsal şerit mönü üzerinde de kendisi ile ilgili ayarların bulunduğu düğ-
meler seçilebilir hale gelir.
10. Visibility States düğmesini tıklayın.
496
DİNAMİK BLOKLAR
11. Ekrana Visibility States (görünürlük konumları) diyalog kutusu gelecektir. Bu

diyalog kutusunda, solda büyük pencerede görülen “VisibilityState0” işaretli
durumda görülür. Rename düğmesini tıklayın.
12. Yeni ve anlamlı bir isim (örneğin “Klozet Üst”) verin ve onaylayın.
13. Yeni bir görüntüleme konumunu listeye eklemek için, New (yeni) düğmesini
tıklayın.
14. Ekrana New Visibility State diyalog kutusu gelecektir. Visibility State Name
satırına “Klozet Yan” ismini yazın ve OK düğmesini tıklayarak onaylayın.
497
15. Yeni bir görüntüleme konumunu listeye eklemek için, New düğmesini tıklayın.
16. New Visibility State diyalog kutusunda Visibility State Name satırına “Klozet
Ön” yazın ve onaylayın. OK düğmesini tıklayarak Block Editor ortamına geri
dönün.
17. Açılan listeden ilk görünüm konumunun ismini (örn.“Klozet Üst”) seçin.
498
DİNAMİK BLOKLAR
18. Make Invisible düğmesini tıklayın.
19. Klozetin üst görünüşü hariç diğer iki görünüşü tıklayıp seçin (ekrandan kay-
bolacaklardır).
20. Açılan listeden ikinci görünüm konumunun ismini (örn.“Klozet Ön”) seçin ve
Make Invisible düğmesini tıklayın (tüm görünüşler açılacaktır).
21. Klozetin ön görünüşü hariç diğer iki görünüşü tıklayıp seçin (ekrandan kaybo-
lacaklardır).
22. Açılan listeden üçüncü görünüm konumunu (örn. “Klozet Yan”) seçin ve Make
Invisible düğmesini tıklayın (tüm görünüşler açılacaktır).
23. Klozetin yan görünüşü hariç diğer iki görünüşü tıklayıp seçin (ekrandan kay-
bolacaklardır).
24. Süreci tamamlamak için Close Block Editor düğmesini tıklayın. Dinamik blok
değişikliklerini kaydet seçeneğini tıklayarak çizim ekranına dönün.
Klozet3Grnt isimli dinamik blok şimdi çoklu görünümlere sahiptir. Çizim yaptığı-
nız düzleme bağlı olarak blok görünümünü değiştirebilirsiniz. Blok nesnenizi seç-
mek için bir kez tıkladığınızda turkuaz renkli tutamak oku belirir. Ok, blok nesnesi-
nin görünürlük hareketidir. Hemen altında lavabonun üç görünüşünün isimleri gö-
rülür. İçlerinden dilediğiniz birini seçebilirsiniz. Dinamik blok hemen görünümünü
değiştirecektir. Aynı işlemi, benzer görevlere sahip, farklı model elemanlar için de
yapabilirsiniz. Örneğin bir lavabo serisini dinamik blok haline getirip, altında farklı
modelleri listeleyebilirsiniz. Bu durumda aynı tesisat bağlantısında, tek blok ile fark-
lı modelleri deneme şansı elde edilebilir.
499
NOT: Dinamik bir blok nesnesi normal bir blok nesnesi ile karşılaştırıldığında göze
çarpan ilk farklılık, aynı isimdeki dinamik blokların çizimde yer almalarına rağmen
her birini farklı görünüm ayarlarında saklayabilmenizdir. Sıradan bir blok nesnesi-
ne bunu uygulamayı deneseydik çizim ekranında bulunan tüm bloklar değişiklik-
ten etkileneceklerdi.
Özellikler (Properties) paleti kullanarak Visibility parametresine sahip dinamik

blok üzerinde model veya görünüş değiştirme işlemi de yapılabilir. Paletin Custom
maddesi başlığında dinamik bloğa iliştirilmiş görünümler Type (View) maddesinin
sağında listelenir. Görünüşleri buradan da seçebilirsiniz. Çizim üzerinde birden faz-
la dinamik blok nesnesini çizim ekranında seçerek özellikler paletini kullanmak se-
çilen blokların görünüşlerini topluca değiştirmek için en kestirme çözümdür.
500
DİNAMİK BLOKLAR
Flip Action: Çevirim Hareketi

Bir blok nesnesine Flip (çevirim) parametresi tanımlamak ve ona bağlı bir Flip ha-
reketi iliştirmek, en pratik dinamik blok özelliklerinden biridir. Buradaki örneği-
mizde, açılış yönü değiştirilebilen bir kapı nesnesi kullanacağız. İzlenecek yöntem
şöyledir:
1. Kapı isimli bir katman yaratın ve kapınızı bu katmanla aşağıda gösterilen şekil-
de çizin.
2. Çizilen kapıyı, Kapı isimli bir blok haline getirin. Blok yerleşim noktası olarak
sol alt köşeyi seçin ve Block Editor düğmesini tıklayın.
3. Edit Block Definition diyalog kutusu ekrana gelecektir. Blok listesi içerisin-
den, yeni oluşturduğunuz Kapı isimli blok nesnesini seçin.
4. OK düğmesini tıklayın.
5. Block Editor özel penceresi çizim ekranı üzerine açılacaktır. Block Authoring
paletinde Parameters sekmesine gidin.
6. Parametre seçenekleri içerisinden, Flip komutunu verin.
7. Parametrenize bir etiket ismi vermek için, klavyeden aşağı ok tuşuna basın.
8. Mönüden Label (Etiket) komutunu seçin.
9. Etiket ismi olarak örneğin “Sağ - Sol Çevirim” ifadesini yazın. Enter ile onaylayın.
501
10. Kapı bloğunun çevrilmemiş halini tanımlaması için “Sağ yön” yazın. Enter ile
onaylayın.
11. Kapı bloğunun çevrilmiş halini tanımlaması için “Sol yön” yazın. Enter ile
onaylayın.
NOT: Burada girilen etiket ve çevirme isimlerini, daha sonra Properties pale-
tinden de girebilirsiniz. İsimlendirmelerini Enter ile onaylayarak boş geçmek ve
AutoCAD’in otomatik isimlendirme yapısına bırakmak mümkündür. Ancak, blok-
larınıza birden fazla aynı tip parametre tanımlanması durumunda oluşabilecek ka-
rışıklıkların önüne geçmek açısından isimlendirmeye önem vermenizi öneriyoruz.
12. Çevirme işleminin yapılacağı eksenin ilk noktasını belirlemek için kapı geniş-
liğinin orta noktasını tıklayın.
13. Çevirme işleminin yapılacağı eksenin son noktasını belirlemek için fareyi di-
key yöne sürükleyin ve ekran üzerinde uygun bir aralık yakaladığınızda (Dikey
ekseni bozmadan) o noktayı tıklayın.
14. Parametrenin kendisi ekran üzerinde sürüklenmeye başlayacaktır. Kapı geniş-

liğinin ortasında bir noktayı tıklayarak parametrenin yerini belirleyin.
502
DİNAMİK BLOKLAR
15. Block Authoring paletinde Actions sekmesine gidin.

16. Flip hareketini tıklayın.
17. “Sağ-Sol Çevirim” ismiyle etiketlediğiniz parametreyi seçin.
18. Çevirim işlemine girecek nesnelerinizi seçin. Parametrenin kendisini seçmeni-
ze gerek yoktur. Enter ile onaylayın.
19. Hareketin kendisi parametrenin hemen yakınına otomatik konumlanır. Ge-
rektiğinizde simgenin yerini kaydırabilirsiniz.
20. Bağlamsal şerit mönüden Close Block Editor düğmesini tıklayın.
503
21. AutoCAD yapılan değişikliklerin blok üzerine kaydını yaparken, blok çizim
ekranda kullanımda ise güncellemenin yapılması için onay isteyecektir. Save
the changes satırına tıklayarak, değişikliklerin blok nesnesine kaydedilmesi-
ni sağlayabilirsiniz. Discard the changes satırına tıklamanız durumunda, blok
üzerine değişikliklerin yansıtılması iptal edilir ve blok düzenleyici penceresini
terk etmeden dinamik bloğu düzenlemeye devam edebilirsiniz. Bir blok nesne-
si üzerinde ilk kez dinamik blok eklendiğinizde, üzerinde çalıştığınız blok nes-
nesi çizimde henüz bulunmuyorsa ise bu iletiyi ile karşılaşmazsınız.
Çizim ekranındaki kapı bloğunu seçtiğinizde çevirim hareketini gerçekleştiren tur-

kuaz renkli ok belirir. Ok üzerinde yapacağınız her tıklama kapı bloğunuzu sağ veya
sol yöne çevirecektir.
504
DİNAMİK BLOKLAR
Lookup: Hareket Seçenekleri

Bir blok nesnesi üzerine parametrik kontrol hareketleri iliştirildikten sonra, bloklara
kazandırılan esneklik sayesinde çok daha verimli bir blok kütüphanesine sahip ola-
caksınız. Bu kütüphane çizimlerinize büyük bir üretkenlik kazandıracaktır. Eklenen
parametreler, verilen hareket komutları ile sabit bir artış miktarını izlediği gibi, ön-
ceden tanımlanmış değerler arasında da koordine edilebilir.
Lookup parametresi, ekrandaki görüntüsü ile karşılaştırıldığında, Visibility para-

metresine benzer bir kullanıma sahip gibi görünse de amaçları farklıdır ve birbir-
leriyle karıştırılmamalıdır. Bir Lookup parametresi blok nesnesine eklendiğinde,
onun özellik listesini oluşturan her veri tanımı farklı bir hareketi gerçekleştirebilir.
Bu özellik listesini oluşturduktan sonra, örnekte de görebileceğiniz gibi bloklarınız
için girilecek her tanıma bunu uygulayabilirsiniz.
Başlarken şekilde gösterilen kanepeyi çizerek blok nesnesine dönüştürün ve “Kane-

pe” adını vererek blok hazırlığınızı bitirin. Şimdi bu kanepeye, önceden belirlenmiş
değerleri ekleyerek listesini oluşturalım.
1. Bağlamsal şerit mönü üzerinden Block Editor düğmesini tıklayın.

2. Blok listesi içerisinden, yeni oluşturduğunuz “Kanepe” isimli blok nesnesini
seçin ve OK düğmesini tıklayın.
3. Block Editor özel penceresi çizim ekranında açılacaktır. Block Authoring pa-
letinde Parameters sekmesini tıklayın.
4. Parametre seçenekleri içerisinden Rotation seçeneğini işaretleyin.
5. Parametrenizin yerini belirlemek için bloğunuzun orta noktasına tıklayın.
6. Farenizi sürükleyerek bir yarıçap değerine ulaşın ve tıklayın. Bloğunuzu içine
alacak bir büyüklüğü yakalamaya gayret edin.
505
7. Geçerli dönme açısının başlangıcını “0” değerinde kabul etmek için, Enter ile
onaylayın.
8. Yerleştirdiğiniz Rotate parametresini tıklayın.
9. Kısayol mönüsünü açıp Properties (Özellikler) komutunu verin.
10. Value Set balığına gidin. Ang type satırında “None” olarak seçili veri girişi ti-
pini değiştirmek için tıklayın ve açılan listeden List veri girişi tipini seçin.
11. List seçimi yapıldıktan sonra, hemen altında bulunan Ang value list satırında-
ki “0” (sıfır) değerini tıklayın.
12. “0” değerini değiştirmek için yanında bulunan üç noktalı […] düğmeyi tıkla-
yın.
13. Ekrana Add Angle Value diyalog kutusu gelecektir. Bloğun dönme işlemine
başladığında uygulanacak açıları girmek için, Angle to add: satırına kanepe
bloğunun döndürme açısını girin. Açının listeye eklenmesi için Add düğmesi-
ni tıklayın. Birden fazla açı değerini tek seferde listeye eklenmesi durumunda
(Örn.45,90,135,225,270,315) tüm açıları bir arada satıra girerek Add düğmesi-
ni tıklayabilirsiniz.
14. OK düğmesini tıklayarak diyalog kutusunu kapatın. Rotation parametresi ek-

lendikten sonra ekranda beliren dönme hareketinin yuvarlak mavi grip sim-
506
DİNAMİK BLOKLAR
gesini kapatmak isterseniz parametreyi seçtikten sonra Properties paletinin

Misc bölgesinde yer alan Number of Grips ayarını “0” olarak değiştirmeniz
gerekir. Properties paleti ile işimiz şimdilik bittiğinden Ctrl+1 ile kapatabilir-
siniz.
15. Block Authoring paletinden Actions sekmesini tıklayın.

16. Rotate seçeneğini işaretleyin.
17. Ekrana yerleştirdiğiniz parametrenizi seçin.

18. Blok çiziminizi seçin ve Enter ile onaylayın.
19. Döndürme hareketinin simgesi ekrana yerleşecektir. Fareyi simge üzerine sü-
rükleyin ve üzerinde iken sol tuşu basılı tutun. Elinizi düğmeden kaldırmadan
simgeyi istediğiniz bir noktaya gezdirebilirsiniz.
507
Buraya kadar yapılanlarla birlikte blok nesnesine bir döndürme dinamikliği iliştir-
miş olduk. Buradan itibaren, listeye eklenen değerlerin Lookup parametresi ile ko-
ordinasyonunu sağlayacağız:
1. Block Authoring paletinde Parameters sekmesini tıklayın.

2. Lookup seçeneğini işaretleyin.
3. Parametrenin yerini ekran üzerinde belirlemek için tıklayın (Kanepenin üst
orta noktasını seçebilirsiniz). Parametre ekleme işi tamamlandı. Sıra geldi pa-
rametreye eş hareketi eklemeye…
5. Lookup seçeneğini işaretleyin.
6. Az önce kanepenin üst orta noktasına yerleştirdiğiniz Lookup parametresini
tıklayın.
7. Ekrana Property Lookup Table diyalog kutusu gelecektir.
508
DİNAMİK BLOKLAR
8. Add Properties düğmesini tıklayıp Add Parameter Properties diyalog kutu-

sunun açılmasını sağlayın.
9. Açılan diyalog kutusunda bir döndürme ismi başlığı ve bir de özellik ismi gö-
rüntülenecektir (parametre tiplerinin artması listenizi de etkileyecektir). Ek-
lediğiniz döndürme parametresini ve ona bağlı girdiğiniz açı değerlerini Loo-
kup tablosuna eklemek için OK ile onaylayın.
10. Property Lookup Table diyalog kutusunda iki pencere bulunur. Sol tarafta bu-
lunan Input Properties girdi özelliklerini gösterirken, sağ tarafta bulunan Lo-
okup Properties listedeki isimlendirmeleri gösterir. Input Properties pence-
resindeki siyah okun bulunduğu satırı tıklayın.
11. Listeye girdiğiniz açı değerlerinden en üstte bulunan değeri açılır listeden se-
çin.
509
12. Lookup Properties penceresinde hemen onu karşılayan satırı tıklayın.

13. Seçtiğiniz değer için görüntülenmesini istediğiniz açıklayıcı bir isim girin.
14. Sol pencerede siyah okun bulunduğu satırın bir altını tıklayarak seçimin o sa-
tıra kaydırılmasını sağlayın.
15. Listeye girdiğiniz diğer açı değerini seçin ve karşı pencere içerisinde görüntü-
lenmesini istediğiniz açıklama metnini yazın.
16. İşlemi sol pencerede listeye eklenen değeri seçip, sağ pencerede metin girişini
sağlayarak bitirin.
17. Sağ penceredeki Read Only ifadesini tıklayın. Liste değerlerinizi isimlendir-
meyi bitirdiğinizde, bu işlemi uygulamayı unutmamanız gerekir. Read Only
510
DİNAMİK BLOKLAR
ifadesinin tıklanmasıyla, Allow Reverse Lookup seçeneğini aktif hale gelecek-

tir. İki seçenekli bu açılır listenin, Allow Reverse Lookup olarak işaretli du-
rumda kalmasına dikkat edin.
18. Diyalog kutusunu kapatmak için OK düğmesini tıklayın.

19. Close Block Editor düğmesini tıklayın. Sürecin son aşamasında ekrana gelen
değişiklikleri kaydetme mesajına Save to changes satırını işaretleyerek işlemi
bitirin.
Kimi durumlarda yapılan dinamik blokların ekran üzerinde tekrar yerleştirilmesi

gerekebilir. Yaptığınız işlemlerin eksiksiz olmasına rağmen blok üzerindeki hareke-
tini göremiyorsanız mevcut bloğu ekran üzerinden silerek bir kez daha (yeniden)
yerleştirin.
Örneğimizdeki blok nesnesinin farklı açılarda dönme hareketi Lookup listesinden

seçilerek sağlanacaktır.
1. Blok nesnesini tıklayıp seçin.
511
2. Turkuaz renkli ok simgesini tıklayın.
3. Bloğa iliştirilmiş hareketler listelenecektir. Seçtiğiniz her açı hareket listesi ha-
reketidir. Bu blok nesnesi için döndürme işlemi gerektiğinde, çizim içinde blok
nesnesinin orijinal noktasını bozmadan döndürülmesini sağlayabilirsiniz.
Blok Özellikleri Tablosu

Sıradan blok nesnelerini dinamik bloklara çevirmek ve biraz daha ileriye giderek,
dinamik blokları ölçüsel sınırlandırmalara (Bkz. Parametrelerle çalışmak) tabi tut-
mak, blok nesneleri çok daha kapsamlı hale getirir. Blok üzerinde eklenen bu özel-
likler artmaya başladığında, hem görünüm biçimlerini hem de girilen değerlerin ha-
tasız çalışacağına emin olmamız için blok özellikleri tablosunu kullanabilmeliyiz.
Bu tablonun içinde, kullanıcı tanımlı parametreler, ölçüsel sınırlandırmalar, hatta

içerikli blokları da (Attributes) bir arada sorunsuzca çalışabilir.
Blok özellikleri tablosunu kullanmak için, öncelikli olarak dikkate alınması gereken
koşulları daha işin başındayken belirlemekte yarar var.
512
DİNAMİK BLOKLAR
• Blok özellikleri tablosu, sadece blok düzenleyici (Block editor) penceresinin

içindeyken erişilebilir bir komuttur.
• Blok nesnesi dinamik blok haline dönüştürüldüğünde, kendisi için sadece bir
tane blok özellikleri tablosu yaratılabilir. Gerektiğinde kullanmak isterseniz,
her blok için ayrı tablo oluşturulmalısınız.
• Blok özellikleri tablosu, uygulama ve kullanış biçimi itibariyle bir önceki konu-
da değindiğimiz, hareket seçenekleri (Lookup) hareket tipi konusunu anımsa-
tan benzerlikte bir görüntüye sahip olsa da, bariz farklılıklar içerir.
• Blok özellikleri tablosu, hareket (Action) tabanlı bir eklenti değildir.
Basit bir dikdörtgen nesnesini mimari projelerimizde kullanacağımız bir kolon çizi-
mi olarak ele alacağız. Aşağıda anlatılan örnek üzerindeki evreleri sırasıyla uygula-
dığımızda, önceden girilecek değerlerle boyutları değişebilen kolon bloğuna çevir-
memiz mümkün olacak.
1. Ekranda çizgilerden (line) oluşan 25x40 boyutlarında bir dikdörtgen çizin. (Bu
örnekte kesinlikle Polyline veya Rectangle kullanmayın)
Nesnenizi blok haline getirmeden önce bir içerikli blok bilgisi iliştirelim ve içerik-
li blokların da blok tablosu üzerinde aldığı rolü görelim. (Bkz. İçerikli Blok) Başlar-
ken, AutoCAD çalışma ortamınızın Drafting&Annotation konumunda olduğuna
emin olun…
2. Şerit mönüde Insert sekmesini tıklayın.

3. Attributes panelinde bulunan, Define Attributes komutunu verin.
513
4. Ekrana Attribute Definition diyalog kutusu gelir. Etiket (Tag), satırına OLCU-
LER metnini girin.
5. Mode başlığında bulunan Invisible (Görünmez) ve Preset (Önceden belirlen-
miş) kutucuklarını işaretleyin. Bu sayede eklenecek olan içerikli blok bilgisi,
blok tablosunun içinde kullanılacak olmasına karşın çizim üzerinde görülme-
yecek ve blok çizim içine yerleştirilirken herhangi bir soru sorulmayacaktır.
6. Yazı yüksekliği (Text height) satırını, üç punto olarak değiştirin.
7. OK düğmesi ile onaylayın ve içerikli blok metninizi çizilen kolon nesnesinin

altına yerleştirin.
514
DİNAMİK BLOKLAR
Blok nesnesi için gereken ön hazırlıklarımız tamamlandı... Şimdi bu çizimi tipik bir
blok nesnesine çevirelim. Blok panelinde bulunan Create komutunu verin.
1. Blok ismi (Name) satırına örneğimizdeki gibi “Dinamik Kolon” metnini girin.
2. Select objects düğmesini tıklayın ve ekrandaki nesneleri seçin. Seçim tamam-
landığında Enter ile onaylayarak diyalog kutusuna geri dönün.
3. Pick point düğmesini tıklayın ve kolonun sol alt köşesini yerleşim noktası ola-
rak işaretleyin.
515
OK düğmesini tıklayarak blok oluşturma sürecini tamamlayın. Blok nesneniz oluş-

turulduktan sonra, dinamik blokları oluşturmak için çalıştığınız oturuma geçebilir-
siniz.
1. Blok haline otomatik olarak dönüşen yeni nesnenizi ekranda tıklayıp seçin ve
sağ tuş mönüsüne ulaşın. Blok üzerine çift tıklama yöntemi ile blok düzenleme
penceresine ulaşmayı bu sefer denemeyin, çünkü bu blok nesnenize Attribute
bilgisi eklendi...
2. Açılan bağlam mönüde Block Editor (Blok düzenleyicisi) komutunu verin.
516
DİNAMİK BLOKLAR
3. Blok düzenleme ortamına geçtiğimizde, dikdörtgen üzerinde çok temel geo-

metrik sınırlandırmaları eklememiz gerekecektir. Parametrik çekme mönüsü-
nü tıklayın.
4. Geometrik panelindeki Auto Constrain düğmesini tıklayın.
5. Komut satırında bulunan Settings komutunu verin.

6. AutoConstrain sekmesi otomatik olarak ekranda yerini alır. Listenin sadece
Coincident ve Parallel seçeneklerini işaretli durumda bırakın. OK düğmesi ile
onaylayın.
7. Ekranda yeni çizdiğiniz kolonu pencere içine alarak işaretleyin ve Enter ile
onaylayın. Verilen iki parametre ile kolonu oluşturan çizgileri birleşme nokta-
larında çakıştırma sınırlandırmasını gerçekleştirdiğiniz gibi aynı zamanda di-
key ve yatay eksende paralelliklerini de sabitlemiş oldunuz.
517
Şimdi de dinamik blok nesnesine ölçüsel sınırlandırma parametrelerini ekleyeceğiz.
1. Dimensional panelinde bulunan Linear düğmesinin altındaki oku tıklayın.

Üç seçenekli açılır listeden Horizontal düğmesini tıklayın.
2. Sırası ile kolonun sol alt ve sağ alt noktalarını işaretleyin.

3. Ekranda ölçülendirme yaparcasına çizgileri, okları ve metni beliren ölçülen-
dirmenizin yerini işaretleyin.
4. İşaretlemenizle birlikte şablon ölçü olarak kullanıma hazır sunulan
<d1=25.0000> ön tanımlı değeri kabul etmek için Enter ile onaylayın. İlk öl-
çüsel sınırlandırma blok nesnesine yerleştirildiğinde ekranda beliren sağ tuta-
mak oku, ölçüsel sınırlandırmanın hareket yönünü gösterir.
518
DİNAMİK BLOKLAR
5. Sıra geldi dikey ölçüsel sınırlandırmanın eklenmesine… Dimensional pane-

linde bulunan Horizontal düğmesinin altındaki oku tıklayın. Üç seçenekli açı-
lır listeden bu sefer Vertical düğmesini tıklayın.
6. Sırası ile kolonun sol alt ve sol üst noktalarını işaretleyin.

7. Ekranda ölçülendirme yaparcasına çizgileri, okları ve metni beliren ölçülen-
dirmenizin yerini işaretleyin.
8. İşaretlemenizle birlikte şablon ölçü olarak kullanıma hazır sunulan
<d2=40.0000> değerindeki biçimi kabul etmek için Enter ile onaylayın.
519
Artık blok özelliklerini gösterecek bir tablo yapmaya hazırız... Block Editor pence-
resinde tablomuzu da ekleyelim…

2. Block Properties Table komutunu verin.
3. Tablonuzun ekranda görüntülenecek yerini belirlemek için kolon çiziminin

içindeki bir noktaya tıklayın.
520
DİNAMİK BLOKLAR
4. Blok tablosu tıpkı diğer parametrelerde olduğu gibi gibi ekranda tutamak nok-
talarını tıkladığınızda açılır. Güncel ve kullanılacak değer “1”dir. Bu ayar gerek-
li olduğu durumlarda özellikler paletinden değiştirilebilir. Komut satırında so-
rulan Enter number of grips iletisini güncel değeriyle kabul etmek için Enter
ile onaylayın.
5. Ekrana Block Properties Table diyalog kutusu gelecektir. Tablonun hazırlan-
ması için gereken tüm ayarlar, sade görünümlü fakat çok yetenekli olan bu di-
yalog kutusunun üzerinde bulunur.
6. Sol üstteki özellikleri ekle düğmesini tıklayın.
7. Özelliklerin listelendiği Add Parameter Properties diyalog kutusu ekrana ge-

lir. Bu listenin içinde, içerikli blok bilgisi ve diğer eklediğimiz ölçüsel sınırlan-
dırmalar yer alır. Tümünü birlikte seçmek için, klavyeden Ctrl tuşunu basılı tu-
tarak tüm maddeleri işaretli duruma getirin ve OK düğmesi ile seçimi onayla-
yın.
521
Blok özellikleri tablosuna yerleşen bu değerleri özelleştirerek emin adımlarla sonu-

ca yaklaşıyoruz. Tablonun içinde çalışmanın bir Excel sayfasındaki hücrelerle çalış-
maktan pek bir farkı bulunmadığını sizler de fark edeceksiniz... Parametre özellikle-
rini seçip onaylamanızla birlikte bir önceki Block Properties Table (Blok özellikle-
ri tablosu) diyalog kutusuna geri dönersiniz. Eklediğimiz bu parametreleri ve içerik-
li blok bilgisini düzenlemeye hazırız.
1. “OLCULER” metninin hemen altındaki satırı tıklayın.

2. Buraya ekranda görmek istediğimiz seçim metnini örmekteki gibi girebiliriz.
3. “d1” metni, eklenen yatay ölçülendirme sınırlandırmasını temsil ediyor. “d1”

metninin altındaki boş satırı tıklayın ve kolonun yatay ölçüsünü “25” olarak
girin.
4. “d2” metni, eklenen dikey ölçülendirme sınırlandırmasını temsil ediyor. “d2”
metninin altındaki boş satırı tıklayın ve kolonun yatay ölçüsünü “40” olarak gi-
rin. Bu temsilde doldurduğunuz hücreler hem seçim listesinin ekrandaki gö-
rünümünü, hem de listede işaretlenen metnin doğru boyutlarını blok nesnesi
üzerine doğru biçimde yansıtılmasını sağlayacaktır. AutoCAD’in en derin su-
larında yüzerek buralara kadar geldikten sonra aşağıda görülen bilgileri de ek-
siksiz doldurun.
522
DİNAMİK BLOKLAR
5. OK düğmesini tıklayarak blok özellikleri tablosunun bitirilmesini sağlayın.
Ekranda beliren üçgen grip ve tablo simgesi ile varlığını belirten bir blok özellikle-
ri tablosuna sahibiz. Üçgen grip simgesini taşıma (move) komutu ile dilediğiniz yere
kaydırabilirsiniz. Tablonun yerini üçgen grip üzerinden değil de, yanındaki tablo
simgesini seçerek yapmanızı öneriyoruz. En azından birbirleri ile olan uzaklıkları-
nı bozmazsınız.
6. Süreci tamamlamak için, bağlamsal şerit mönüden Close düğmesini tıklayın.
523
Yapılan tüm değişiklikleri blok nesnesi üzerine kaydetmek için, Save changes and
exit the Block Editor satırına tıklayın. Eksik veya hatalı olan bir husus olduğunu dü-
şünüyorsanız, ikinci seçenek olan, Discard changes and exit the block editor satı-
rına tıklayarak çizim ekranına geri dönebilirsiniz. Kontrolün tamamen sizde oldu-
ğuna inandığınızda, Do not show me his message again kutucuğunu işaretleme yo-
luna gidebilirsiniz, bu durumda onay mesajını bir daha görmezsiniz (daha sonra iyi
mi olur kötü mü olur bilinmez). Son uyarı mesajlarının görüntülenmesi, gereksiz ol-
maktan çok her zaman faydalıdır düşüncesindeyiz…
Ekrandaki kolon bloğunuzu tıklayıp seçtiğinizde, daha önce oluşturduğunuz yerde

üçgen grip belirecektir. Üçgen grip noktasını tıkladığınızda, ölçüler listenizin elini-
zin altında olduğunu fark edeceksiniz. Ölçüler arasında seçim yaparak deneyin. Ko-
lonun ölçülerini değiştirmek kesinlikle çok daha kolay ve çeşitli yerlerdeki bu kolon-
ları farklı ölçülerde boyutlandırabilirsiniz.
524
DİNAMİK BLOKLAR
Blok özellikleri tablosunu kullanmak eminiz ki blok kütüphanenizdeki hareketsiz

bloklarınızı çizim üzerinde daha aktif nesne gruplarına döndürecektir. Dinamik
blok eklentileri, geometrik ve ölçüsel sınırlandırmalar koordinasyon içinde birbirle-
rine harmanlandıkça, işlevsel ve akıllı bloklar elde edersiniz. Aşağıdaki şekile göz at-
tığınızda, aynı kolon nesnesine bağlı duvar çizgilerine ilave edilmiş birkaç sınırlan-
dırma ile rutin ve sıkıcı işlerden kurtulabileceğinizi görebilirsiniz.
525
Blok özellikleri tablosu, bloklar üzerine eklenen sınırlandırmaları, kullanıcı tanım-

lı parametreleri ve içerikli blok bilgilerini özelleştirerek, blokları çok daha kullanış-
lı ve önceden ayarlanmış ölçüleri ile kullanılabilir hale getirir. Blok özellikleri tablo-
sunu hazırlarken herhangi bir Excel sayfasındaki bilgilerini de kopyala-yapıştır yön-
temi ile tablonun içine aktarabilirsiniz. Böylelikle tablo içindeki hücreleri doldurur-
ken daha az zahmetli bir çalışma biçimi kullanmış olursunuz.
Blok özellikleri tablosu içindeki özellikleri, Block Properties Table diyalog kutusu
üzerinde incelediğimizde diğer seçeneklerimiz şunlardır:
• Blok üzerine eklenen özellikleri tablo içinde kullanır.
• Blok üzerinde eklenmemiş ve sizin tanımlayabileceğiniz parametreleri tablo
içinde kullanır.
526
DİNAMİK BLOKLAR
• Blok özellikleri tablosuna girilen metin ve rakam uyuşmazlıklarını kontrol eder.

Hata durumunda sizi uyarır. Hata mesajı almanız durumunda, tabloda girdiği-
niz değerlerin isteğinizle örtüştüğüne emin olmak için girdiğiniz metin ve ra-
kam değerlerini tekrar kontrol edin.
• Blok üzerine eklenen fakat tablo içinde kullanılmayan sınırlandırmaları blok
nesnesi üzerinde kullanıma kapatır. Blok üzerine değişik parametreler eklemiş
olabilirsiniz (sündürme, ölçeklendirme vs.), fakat nesneyi ekranda seçtiğinizde
o hareketlerin kapalı kalmasını isteyebilirsiniz. Bu durumda sadece blok özel-
likleri tablosuna eklediğiniz değerler kıstas alınır.
• Tablo içine eklenmeyen değerler olduğunda, kullanılması gereken geçerli değe-
rin ne olacağı girilir. Unutmanız halinde, boş bırakılan satırların esas kabul edi-
leceği bir değer tanımlayabilirsiniz. En iyisi boş satır bırakmamaya gayret gös-
termektir.
Test Block: Bloğu Test Etmek

Dinamik blok oluştururken artık hiç de azımsanmayacak miktarda özelliğe sahi-
biz. Sıradan bir blok nesnesini dinamik blok haline dönüştürmeye karar verdiğiniz-
de, işlerin yolunda gittiğinden emin olmak için bloğu test edebilmek, sürecin önem-
li bir parçasıdır. Dinamik ve sınırlandırma eklentileri bloklar üzerinde zenginleşme-
ye başladığında, bloğun doğru çalıştığını deneyerek ilerlemek çok doğal bir istektir.
Hatalarından arındırılmış bir dinamik blok elde etmek için, çizim ekranına dön-
menize gerek bırakmayacak bir pencerede bloğunuzu test edebilirsiniz. En azından
gözden kaçabilecek bir hatalı tanımı, blok düzenleme oturumunda tamir etmek, çi-
zim ekranı ve blok düzenleme ekranları arasında gezinmek sıkıntısından sizi kurta-
racaktır.
Aşağıdaki örnekte bir aks çizimi kullanacağız. Aksımız içerikli blok bilgisine sahip
olacağından her yerleşimi istendiğinde balon içine yazılması istenen karakteri sora-
cak ve istenildiği an kendi seçtiğimiz nesne için konstrüksiyon çizgisi olarak görüle-
bilme özelliğini taşıyacak. Biz bu işlemleri yaparken, bloğumuzu test etmeyi de ih-
mal etmeyeceğiz.
527
1. Ekranda üç çizgi ve iki daireden oluşan aksınızı çizin.
2. Attribute komutunu klavyeden ddattdef girerek verin.

3. Attribute Definition diyalog kutusundaki gerekli bilgileri örnekte gösterildiği
biçimde belirleyin.
4. OK düğmesi ile onaylayın ve içerikli blok bilginizi üst dairenin merkezine yer-
leştirin.
5. Benzer örneğini alt daire içinde tekrar edin (Alt yerine Üst, Y+ yerine Y- yaz-
manız yeterlidir).
528
DİNAMİK BLOKLAR
6. Çiziminizi AKS ismi ile blok nesnesine dönüştürün. Yerleşim noktası için alt-
taki küçük çizginin üst noktasını işaretleyin. OK düğmesini tıklayarak blok
oluşturma işlemini sonlandırın.
7. Aks çizimi ekranda blok nesnesine otomatik olarak dönüşeceğinden Attribu-

te iletileri de ekranda sorulur. İlk dikey aksımızı A ismiyle etiketlendirmek için
iki satıra “A” değerini girebilirsiniz.
8. Attribute özelliği eklenmiş blok nesnesini tamamlamak için OK düğmesini

tıklayın
Ekranda üst ve alt balon etiketleri A adıyla tanımlanmış bir blok nesnemiz var. Şim-
di “AKS” bloğunu düzenleyici üzerinde gereken özelliklerini iliştirebiliriz.
529
1. Blok nesnenize tıklayın ve sağ tuş mönüsünden Block Editor komutunu verin.
Block Authoring paletinde Constraints sekmesinden dilediğiniz an AKS bloğu-

nun üzerine geometrik sınırlandırmalar ekleyebilirsiniz (Bkz. Parametrik Çalışma).
2. Manage panelinde bulunan Construction Geometry düğmesini tıklayın.
3. AKS çizimi üzerindeki uzun çizginizi seçip, Enter ile onaylayın.

4. Ekrana gelen iki seçenek içerisinden Convert (Dönüştür) komutunu verin. Di-
namik veri girişi özelliğiniz kapalı konumda ise bu mesajı sadece komut satı-
rından göreceksiniz.
530
DİNAMİK BLOKLAR
Seçilen çizgi artık blok nesnesi için konstrüksiyon amaçlı bir geometri halindedir.
Nesnenin değişikliği, gri renkte ve tire çizgi tipi halindeki çizgiye dönüşmesi ile ken-
dini belli eder. Biz yinede durumu test edelim ve işlemin aksatılmadan yürütüldü-
ğüne emin olalım.
5. Open/Save panelinde bulunan Test Block düğmesini tıklayın.
Kesinlikle çizim ekranına dönmediniz... Bloğunuz üzerindeki hareketleri görebile-

ceğiniz yeni bir pencere içindesiniz ve blok üzerindeki etkileşimlerin tümünü göre-
bileceğiniz bir oturumdasınız. En alt tabakadan en üste doğru düşünecek olursak;
En altta ana çizim ekranı, onun üzerinde blok düzenleme penceresi, en üstte ve şu an
531
bakmakta olduğunuz pencere ise blok test ekranıdır. Değişikliği AutoCAD ekranı-
nın üst ortasında bulunan, “Test Block Window – AKS” ibaresiyle de fark edebilirsi-
niz. Siz her ne değişiklik yaparsanız yapın, en alttaki çizim ekranına ulaşmadan her
şeyin olması gerektiği gibi ilerlediğini bu pencerede görerek emin olun. Eklediğiniz
tüm parametre ve dinamik blok eklentilerini ki şu an henüz ekli olan yok, grip nok-
talarından özgürce çekiştirerek test edebilirsiniz. Sonuçta bu pencerede yaptıkları-
nız burada kalacak ve en alt tabakada sizi bekleyen çizim ekranındaki orijinal bloğa
yansıtılmayacaktır. Bu pencerede uzun aks çizgisini blok nesnesi üzerinde kapatıldı-
ğını görerek işlemimizin doğru ilerletildiğine emin olduk.
6. Bağlamsal şerit mönünün en sağ kısmında, Close isimli yeni bir panel belire-
cektir. Düğmeyi tıklamanızla görülen, Close Test Block Window düğmesine
tıklayarak blok düzenleme ekranına geri dönün.
532
DİNAMİK BLOKLAR
7. Aks bloğunu test ettik. Tüm dinamik blokları çizim ekranı üzerinde denemek-
tense, test penceresinde test etmeyi yeni bir AutoCAD kullanım alışkanlığı ha-
line getirin. Blok düzenleme penceresinden çıkmak ve ana çizim ekranına geç-
mek için, en sağda bulunan Close düğmesini tıklayın.
8. Değişiklikleri blok üzerine kaydetmek için “Save the Changes to AKS” satırını
tıklayın.
Bu aks bloğu, bizim için her yerleştirildiği an üst ve alt balonlarının içine yazılması
gereken değerlerini bize soracak ve metinleri doğru yerlere yerleşecek. Üstelik çizi-
min durumuna bağlı olarak, uzun aks çizgilerini açıp kapatma şansımız da artık var.
Birkaç tane AKS bloğunu yan yana ekleyin.
533
Blok düzenleme penceresine tekrar ulaşıp, Construction Geometry komutunu tek-

rar verdiğinizde, ekran üzerinde nesne seçimi yapmanız istenir. Aks çizginizi yeni-
den seçin. Ekrana gelen seçeneği Revert konumuna getirirseniz, AKS bloğu üzerin-
deki çizgilerin tam görüntüsünü yine elde edebilirsiniz.
DİKKAT: Revert işlemi sonunda, nesneler “0” katmanı özellikleri temel alınarak
eski haline çevrilir. Çizgi niteliklerinden bir kayıp yaşamanız durumunda, blok dü-
zenleyicisi penceresinden çıkmadan Properties paletine ulaşarak, durumu düzelt-
tikten sonra ana çizim ekranına dönün.
Dinamik bloklar, AutoCAD’in dünyasında çizimlerinizi durmak bilmez yeniliklere

taşıyan kapılardır… Bölüm boyunca kullanılan tüm örnekler, sizlere gereken anah
tarları verip, bu kapıların önüne kadar getirerek görevini yerine getirmektedir. Para-
metreleri ve hareketleri bir araya getirerek, başka örneklere yeni anlamlar yüklemek
sizin değerli fikirlerinize ve elbette ki yaratıcılığınıza kalıyor…
534
14
Parametrik Çalışma
AutoCAD’in Parametric özelliklerini kullanarak proje üzerinde çalışmanın temel

amacı, iki boyutlu nesneler arasında ilişkilendirilmiş sınırlandırma özellikleri ek-
lemektir. Bu sayede parametre eklemesi yapılmış nesneler arasında oluşacak eşgü-
dümden yola çıkarak, adeta bir otomasyon işlevselliği oluşturup, çizim üretkenliği-
nizi arttırabilirsiniz.
Bir çizim yapılırken, herhangi bir nesne üzerindeki şekilsel değişikliği referans kabul
ederek, diğer nesnelerin bu değişikliği izleyerek kendisini güncellemesi, çoğu zaman
aranan bir durumdur. Buna bir kaç basit örnekle açıklık getirebiliriz. Seçilen iki da-
ireyi kendi aralarında eş merkezlilikleri ve konumları bozulmaksızın hareket ettir-
mek veya seçilen iki çizgiden birinin açısı değiştirildiğinde diğerinin aynı açısal ko-
numa otomatik gelmesi vb.
Gerek kullanım kolaylığı gerekse de yetenekleri açısından bakıldığında, paramet-

rik çalışma özelliğini projenize katmak, sıradan çizim nesnelerinin kendi araların-
da uyumlu bir koordinasyon sağlayarak projenin bütününü etkileyecek radikal çö-
zümler üretecektir.
Sınırlandırılmış ilişkilerin kullanımı genel başlık olarak iki biçimde gerçekleşir:

• Geometric Constraints (Geometrik sınırlandırmalar)
• Dimensional Constraints (Ölçüsel sınırlandırmalar)
Bu iki tip sınırlandırmayı bir arada kullanabileceğiniz gibi, sadece geometrik sınır-
landırmaları veya sadece ölçüsel sınırlandırmaları tercih ederek seçeceğiniz nesne-
lere uygulayabilirsiniz.
Geometric Contraints –
Geometrik Sınırlandırmalar
Başlarken çalışma ortamını seçmek, ilgili tüm komutları bir arada görmek ve rahat
kullanım açısından çok faydalı olacaktır. AutoCAD Classic çalışma ortamında uzun
zaman dirsek çürütmüş kullanıcıların en alışkın oldukları çalışma ortam bu olsa da
şerit mönü düzenindeki Drafting & Annotation çalışma ortamı, sağladığı avantaj-
ları göz önüne aldığınızda her zaman için bir adım öndedir.
1. Durum çubuğundaki Workspace Switching düğmesini tıklayın.
2. Açılan listede içinde işaretli olan çalışma oturumunun, 2D Drafting & An-
notation olarak seçili durumda olmasına dikkat edin (Farklı bir çalışma otu-
rumuna ayarlı ise değiştirin).
3. Şerit mönü sekmelerinden Parametric başlığını tıklayın.
536
PARAMETRİK ÇALIŞMA
Mönü altında yerini alan Parametric başlığının üç paneli bulunur:

• Geometric paneli, şekilsel sınırlandırmaları yönetmeyi sağlar.
• Dimensional paneli, ölçüsel sınırlandırmaları yönetmeyi sağlar.
• Manage paneli, parametreleri silmeyi ve yönetmeyi sağlar.
AutoCAD, toplam 12 adet geometrik sınırlandırma türü içerir. Hangi geometrik çö-
zümlerde bu sınırlandırmalar kullanılmalıdır sorusuna uygun yanıtı bulmak için sı-
nırlandırma tiplerini teker teker basit örnekler uygulayarak az sonra bunları ele ala-
cağız.
DİKKAT: Geometrik sınırlandırılması yapılmış çizimlerin eski AutoCAD sürüm-

lerinde düzenlenmesi durumunda, düzenleme yapılan nesneler üzerindeki sınırlan-
dırmalar otomatik olarak kaldırılır.
Sınırlandırma Noktaları
Toplamda on iki adet olan sınırlandırma tiplerinin ilişkilendirmesi nesnelere uygu-
lanırken seçilecek nesneler üzerinde işaretlenebilir noktalar, sınırlandırma tipinin
seçimine göre sabittir. Aşağıdaki tablo, nesnelerin tipine göre istenilen sınırlandır-
manın, nesne üzerinde hangi noktaya eklenebileceğini gösterir. Sınırlandırma ilişki-
sini nesnelere eklerken bu noktalara bağlı işaretlenebildiği unutulmamalıdır.
Nesne Tipi Geçerli Sınırlandırma Noktaları
Çizgi Uç noktaları (Endpoints), orta noktaları (Midpoints)
Yay Merkez (Center), son noktaları, orta noktaları
Eğri (Spline) Sadece uç noktaları
Elips ve daire Sadece merkez noktaları
Bloklar, Xref dosyalar, yazılar, nitelikli

Sadece yerleşim noktaları
bloklar ve tablolar
Tasarımınızı gerçekleştirirken bu sınırlandırma tiplerini kullanarak çizimde etkile-

şimli bir otomasyon sağlamak hiç zor değildir. Tek düşünülmesi gereken sınırlandır-
ma tiplerinin hizmet ettiği başlıkları, çizimdeki nesnelere uygun biçimde eklemesi-
ni yapmaktır. Tablo içindeki nesne tipleri ve bu nesne tipleri üzerinde tutabileceği-
niz kontrol noktaları ile ilgili durumunu ezberlemeye gerek yoktur. Aşağıdaki baş-
lıklar altında verilen örnekler sayesinde sınırlandırma türlerini kolaylıkla uygulaya-
bileceksiniz.
537
Coincident:
Çakıştırma Sınırlandırması
İki farklı nesnenin uçları sırası ile tıklandığında, aralarında birbirlerine uyumlu bir
kenetleme (çakışıklık) sınırlandırmasını nesnelere uygular. İki uç derhal birbirini
yakalar yani çakışır. İkinci tıklanan nesne her zaman birinci nesnenin konumuna ve
biçimine göre kendini ayarlar.
1. Birbirine değmeyen iki çizgi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Coincident simgesini tıklayın.
3. İlk çizginin uç noktasını tıklayın.
538
4. İkinci çizginin de uç noktasını tıklayın. İki çizgi arasında (siz birliktelikleri-

ni bozana kadar) bir çakıştırma sınırlandırması eklediniz.
5. Birinci çizginizi tıklayın ve çizginin grip noktaları görüntülendiğinde üst

noktasını tıklayarak Stretch işlemini başlatın. Çizginizi başka bir noktaya
sürüklediğinizde, ikinci çizginin birinci çizgiye çakışık olma koşulunu kay-
betmediğini göreceksiniz.
İlk sınırlandırma parametresini eklendiğinizde, ortaya çıkan durumu gözlemleme-

nin tam sırası... Çünkü diğer parametrelerin görünüşleri ve ortak hareketleri de aynı
düzenlemelerle kontrol edilir. Simgeler üzerindeki görünürlük özellikleri, Coinci-
dent sınırlaması örnek alınarak işlenmiştir.
• Çizgilerin birleşim yerinde oluşan küçük mavi karecik (grip simgesine benzer
ancak daha küçüktür), bu iki çizginin kendi aralarında birbirlerine uyumlu şe-
kilde kenetlenmiş olma durumunu gösterir. Siz ekrandaki görüntüyü daha kü-
çük hale getirseniz de bu simge görünebilirliğini koruyacaktır.
539
• Fareyi bu iki çizginin üzerinde gezdirdiğinizde beliren simge (içi dolu ve boş iki
kare arasında tek çizgi), çizgilere ilişkilendirilmiş bir sınırlandırma eklendiğini
ifade eder. Bu şekil minik mavi bir flamaya benzer.
• İki çizginin kesişim noktası üzerine fareyi sürüklediğinizde Coincident simge-

sinin ekranda belirdiğini görürsünüz. Simge ekranda görünür halde iken fareyi
Coincident simgesinin üzerine sürükleyin.
• Simgenin üzerinde iken, imleci hareket ettirmeden beklediğinizde sınırlandır-

manın nesneler üzerindeki bağlantı vurgusu ekranda görüntülenir. Simgenin
ekrandaki yerini farenin sol tuşunu basılı tutarak sürükleme yoluyla kaydırabi-
lirsiniz. Genelde sınırlandırma simgesi ekranda nesne üzerinde en makul yere
konumlansa da simgelerin çoğalması durumunda (yapacağınız eklemelere bağ-
lı olarak) simgeyi kaydırabilirsiniz. Simgenin hemen sağında beliren X düğ-
mesi ile simgeyi kapatabilirsiniz. Sınırlandırma çubuğunu kontrol etmeyi iyi-
ce özümseyene kadar kapatmamanız daha iyi olacaktır. Simgenin yeri ve görü-
nürlüğü, başlangıçta AutoCAD tarafından olması gereken durumdadır. Mec-
bur kalmadıkça yerini değiştirmeyin…
540
Collinear: Eş Düzlem Sınırlandırması

Seçilen iki çizgi (line) veya bileşik çizgiyi (polyline), birbirini takip eden eş düzleme
getirir. İkinci tıklanan çizgi, her zaman birinci çizginin konumuna ve biçimine göre
kendini ayarlar. Çizgilerin boyunun uzaması veya kısalması eş düzlemselliği bozmaz.
1. Birbirine değmeyen iki çizgi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Collinear simgesini tıklayın.
3. Birinci çizginizi seçmek için tıklayın.
541
4. İkinci çizginizi seçmek için tıklayın.
İkinci çizgiyi tıklamanızla birlikte, çizgiler birbirini takip edecek biçimdeki eş düz-
lemde birleşerek buluşurlar. Birleşme işlemi, ilk seçilen çizginin açısına uygun ola-
cak şekilde ikinci çizginin konumlanması ile gerçekleşir. Çizgilerin herhangi biri tık-
landığında, seçilen grip noktasından çizginin boyu veya açısı değiştirildiğinde, diğer
çizginin düzlemsel konumu bozulmayacaktır.
Concentric:
Eş Merkez Sınırlandırması
Bu geometrik sınırlandırma tipi ile seçilen iki daire veya yay nesnesini aynı merkez-
de konumlandırabilirsiniz. İki daire veya yay nesnesinden bir tanesi taşındığında
(move), diğerinin de aynı merkezde kaydırılmasını istediğiniz durumlar için eşmer-
kezli sınırlandırması kullanılır.
1. Ekrana, merkezleri farklı noktalarda ve farklı çap değerlerine sahip olan
iki daire çizin.
542
2. Geometric panelinde bulunan Concentric düğmesini tıklayın.
3. Önce büyük daireyi, daha sonra ise küçük daireyi tıklayın.
Daireler aynı merkeze konumlandırılacak ve siz bu birlikteliği bozana kadar daire-

nin birini kaydırdığınızda diğer dairenin de aynı merkezde hareket etmesi sağlanmış
olacaktır. Dairelerin seçim sıralamasının, diğer parametrelerde olduğu gibi önemli
bir kıstas olduğunu unutmayın.
543
Fix: Sabitleme Sınırlandırması

Sabitleme sınırlandırması, nesneyi istenilen koordinat noktasına kilitler. Dünya ko-
ordinat sistemi düzleminde (WCS) olmak koşuluyla, herhangi bir nesnenin üze-
rinde bir sabitleme noktası belirleyebilirsiniz. Sabitleme sınırlandırması uygulan-
mış nesne üzerindeki işaretlenen nokta asla konumunu değiştirmez. Bir çizginin son
noktasını (endpoint) veya bir dairenin merkezini (center) çizim üzerinde sabit kıla-
rak yerinin bozulmamasını ve diğer parametrelerin bu sabitliğe bağlı hareket etme-
sini isteyebilirsiniz.
1. Ekranda birbirine dik ve farklı uzunlukta iki çizgi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Fix düğmesini tıklayın.
3. Dikey çizginizin sol alt noktasını tıklayın.
544
4. Komutu tekrar verin ve bu kez yatay çizginizin sol uç noktasını tıklayın.
Çizgilerden birini tıkladığınızda, sabitleme sınırlandırması eklediğiniz noktaların

konumunu bozamadığınızı fakat diğer grip noktaları üzerinde (çizginin ortası ve di-
ğer uç noktası) düzenlemeler yapabileceğinizi fark edeceksiniz.
Parallel: Paralel Sınırlandırması

Seçilen iki çizgi (line) veya bileşik çizginin (polyline) birbirleriyle paralel hareket
edebilme özelliğini çoğu zaman çizimlerde aramışızdır. Paralel sınırlandırması bu
545
eksiği gideriyor... Paralellik sınırlandırılması, eklenen çizgiler arasında çizginin bi-

risinin açısı değiştirildiğinde, diğerinin aynı açıyı korumasıyla sağlanır. İlk tıklanan
çizginin açısı ikinci tıklanan çizgi için esas açı olarak kabul edilir.
1. Ekrana birbirine farklı açılarda ve uzunlukta olacak şekilde iki çizgi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Parallel düğmesini tıklayın.
3. Sırası ile sol çizginizi ve sağ çizginizi tıklayın.
546
4. Çizgilerin birini tıklayın. Açısını değiştirmek için sürüklediğinizde diğer

çizginin açısında otomatik olarak konumlandırıldığını göreceksiniz.
Paralellik sınırlandırması eklerken ilk çizginin seçimi tıpkı diğer parametrelerde ol-
duğu gibi ikinci çizginin açısının belirlenmesi için ilk değer olarak kabul edilerek
gerçekleşir. Elbette ki iki çizgi de diğeri için aynı açıyı takip edecektir. İkinci seçilen
çizginin, birincisinin açısına getirilerek işe başladığınızı unutmayın.
547
Perpendicular:
Dik Açı Sınırlandırması
Seçilen iki çizgi (line) veya bileşik çizgi (polyline) arasında birbirlerine dik açılı ha-
reket etme sınırlandırması ekler. Çizgilerin üzerinde, Coincident sınırlandırması
ekleme yoluyla mutlaka birbirlerine çakışma koşulu uygulanmış olması şart değildir.
1. Ekrana farklı uzunluk ve açılara sahip iki çizgi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Perpendicular düğmesini tıklayın.
3. İlk çizginin seçimi dik açı için referans olması istenen çizginin seçimidir.
Sol çizginizi tıklayın.
4. İkinci çizginizin seçimi ilk çizgiye dik konuma getirilecek çizginin seçimi-
dir. Sağ çizginizi tıklayın.
548
Çizgiler birbirine dik konumda sınırlandırıldığında, çizgilerin biri üzerindeki açı-

sal değişiklik ne olursa olsun diğer çizginin açısal konumu dikliğini sürdürecektir.
Horizontal: Yataylık Sınırlandırması

Yatay geometrik sınırlandırma, seçilen bir çizgi (line) veya bileşik çizginin (polyli-
ne), yatay eksen üzerinde sabitlenmesini sağlar. Sınırlandırma yapılırken aktif du-
rumdaki kullanıcı koordinat sisteminin (UCS), X ekseni dikkate alınarak gerçekle-
şir.
1. Ekrana örnektekine benzer bir bileşik çizgi (Polyline) çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Horizontal düğmesini tıklayın.
549
3. Ortadaki çizginin, alt uç noktasını tıklayın.
Noktayı tıklamanızla birlikte çizginin kendisi yatay eksene hizalanır. Yataylık sınır-
landırması bileşik çizgiye uygulanırken, diğer çizgilerin uç noktaları da yatay ekse-
ne uzatılır. Artık çizginin üzerinde herhangi bir düzenleme işlemi yapıldığında ya-
tay duruma gelen çizgi konumunu sürdürür.
Vertical: Dikeylik Sınırlandırması

Dikey geometrik sınırlandırma, seçilen bir çizgi (line) veya bileşik çizginin (polyli-
ne), dikey eksen üzerinde sabitlenmesini sağlar. Sınırlandırma yapılırken aktif du-
rumdaki kullanıcı koordinat sisteminin (UCS) Y ekseni dikkate alınarak gerçekleşir.
1. Yataylık sınırlandırması için kullanılan bileşik çizgi örneğini dikeylik sınırlan-

dırması için deneyebilirsiniz. Ekrana benzer bir bileşik çizgi çizin.
550
2. Geometric panelinde bulunan Vertical düğmesini tıklayın.
3. Ortadaki çizginin üst son noktasını tıklayın.
Noktayı tıklamanızla birlikte çizginin kendisi dikey eksene hizalanır. Dikeylik sınır-
landırması bileşik çizgiye uygulanırken, diğer çizgilerin uç noktaları da dikey ekse-
ne uzatılır. Artık çizginin üzerinde herhangi bir düzenleme işlemi yapıldığında, di-
key duruma gelen çizgi konumunu sürdürür.
551
DİKKAT: Yataylık ve dikeylik sınırlandırması seçimi için çizginin uç noktası üze-

rinde yapılan tıklama, çizgi veya bileşik çizginin alacağı konum için önemlidir. İki
örnekteki çizginin farklı uç noktalarındaki işaretleme ile meydana gelen sonuç fark-
lılığını gözden kaçırmayın.
Tangent: Teğetlik Sınırlandırması

Teğetlik sınırlandırması, adından da anlaşılabileceği gibi çizgilerin daire veya yay
üzerindeki teğet kalma koşulunu nesnelere sabitler. Teğetlik sınırlandırmasının kul-
lanımı söz konusu olduğunda seçilen iki nesneden biri çizgi veya bileşik çizgi ise, di-
ğeri ise daire veya yay olmalıdır. Buna rağmen iki daire veya iki yay nesnesini kendi
arasında teğetlik sınırlandırması ekleyebilirsiniz.
1. Ekrana ölçülerini gözetmeksizin bir çizgi ve daire çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Tangent düğmesini tıklayın.
552
3. İlk nesne seçimi için daireyi tıkayın.

4. İkinci nesne seçimi için çizgiyi tıklayın. Daire ve çizgi için kurguladığınız bu
sınırlandırma ile dairenizin çap değerini değiştirseniz bile çizginizin daire üze-
rindeki teğet olma koşulu sürdürülür.
Tıpkı diğer sınırlandırma tiplerinde olduğu gibi, ikinci nesnenin teğetsel konumu
birinci nesnenin seçimine göre sürdürülür.
Smooth: Eğrilik Sınırlandırması

Eğrilik sınırlandırması sayesinde eğrilerin (spline), seçilen nesneye yumuşak geçi-
şini sağlayan bir sınırlandırılma oluşturabilirsiniz. Özellikle böbrek şeklinde bir ha-
vuz veya eğri formlu bir sandalye çizimi yapmak istediğinizde, nesneler arasındaki
birlikteliği sürdürmek için idealdir. Sadece ilk seçilen nesnenin her zaman bir eğri
(spline), ikinci seçilen nesnenin başka bir spline, çizgi veya yay olabileceğini hatırı-
nızdan çıkarmayın...
NOT: Yine de yazarlarınızdan Gökalp Baykal, mimar adayı öğrencilerine hep der
ki: Şu “böbrek” formlu havuzlardan kaçının”. Kendisi bu tür formaları pek sevmi-
yor belli ki...
553
1. Ekrana bir eğri (spline) ve bir yay (arc) nesnesi çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Smooth düğmesini tıklayın.
3. Sırasıyla, eğrinin üst uç noktasını ve yayın üst uç noktasını tıklayın.

4. Smooth düğmesini tekrar tıklayın ve eğri ile yayın alt uç noktaları için aynı iş-
lemi tekrarlayın.
554
Eğri ve yay nesneleri kendi aralarında birleşerek yumuşak bir geçiş oluşturur. Bu an-
dan itibaren eğri veya yay nesnesi üzerinde bir düzenleme yapılsa bile iki nesne ara-
sındaki yumuşak geçiş korunur.
Symmetric: Simetri Sınırlandırması

Çizim yaparken çok sık karşılaşabileceğiniz diğer bir ihtiyaç, bazı nesnelerin kendi
aralarında simetrik olması gerekliliğidir. Bu sınırlandırma tipine ihtiyaç duymanız
halinde ekranda simetri eksenini belirleyecek bir nesnenin olması gerektiğini hatır-
lamanız yeterlidir. Bir nesnenin her zaman diğer nesneye göre simetrik hareket et-
mesini istediğiniz her an, bu sınırlandırmayı kullanabilirsiniz.
1. Ekrana simetrik hareket edecek hale getirmek için iki daire ve aralarına simet-
ri eksenini belirtmek için bir çizgi çizin.
555
2. Geometric panelinde bulunan Symmetric düğmesini tıklayın.
3. Sırasıyla sol dairenizi ve sağ dairenizi tıkladıktan sonra ortadaki çizgiyi simet-
ri çizgi olarak belirlemek için tıklayın.
Daireler kendi aralarında otomatik olarak simetrik hale getirilince simetri sınırlan-
dırması eklenmiş olur. Simetri çizgisinin üzerinde yapılacak bir düzenleme, dairele-
re simetrik hareketi anında uyarlar.
556
Equal: Eşitlik Sınırlandırması

Çizim üzerinde birçok kez bir nesne üzerinde düzenleme yaparken kendisi ile bağ-
lantılı nesnelerin uzunluklarını defalarca değiştirmişizdir. Bu bağlamda baktığımız-
da en faydalı olacak sınırlandırmaların biri şüphesiz eşitlik sınırlandırmasıdır. Eşit-
lik sınırlandırması ile seçilen iki nesne daire ve yay ise, birinin çapını değiştirdiği-
nizde diğerinin de aynı değerde değişmesini sağlayabilirsiniz. Seçilen iki nesne çiz-
gi ise, birinin uzunluğunu değiştirdiğinizde diğerinin aynı uzunluğa otomatik ola-
rak gelmesini sağlayabilirsiniz.
1. Ekrana örnektekine benzer, iki çizgiden oluşan iki grup bileşik çizgi (Polyline)
çizin.
2. Geometric panelinde bulunan Equal düğmesini tıklayın.
3. Birinci nesnenin seçimi, eşitlik için esas alınacak temel uzunluktur. Çizginizi
örnekte gösterildiği gibi tıklayın.
557
4. İkinci nesnenin seçimi, eşitliğin aktarılacağı nesnenin seçimidir. İkinci çizgini-

zi örnekte gösterildiği gibi tıklayın.
Çizgileri tıklamanızla birlikte, ikinci çizginin boyu birinci çizgiye eşitlik sınırlandır-
masına dâhil edilir. Artık çizgilerden birinin boyunun değiştirilmesi, diğer çizginin
de aynı boyuta getirilmesini sağlar.
558
Auto Constrain – Otomatik Sınırlandırma

Geometrik sınırlandırmaları kullanmaya başladıkça neler yapabileceğimizi gördük-
ten sonra tahmin ediyoruz ki çizim üzerindeki çok sayıdaki düzenleme işinden nasıl
kolayca kurtulabileceğinizin farkına varmışsınızdır. AutoCAD çizim üzerinde nes-
nelere uygulanması istenilen aynı tipteki sınırlandırmaları, hatta farklı tipteki sınır-
landırmaları bile sihirli bir değnekle dokunurcasına çiziminize nakledebileceğiniz
bir otomatik sınırlandırma aracı da içerir. Bilinçli kullanıldığında, sınırlandırma ek-
lentilerini nesnelere uygulamak nesneleri teker teker seçmekten kesinlikle çok daha
hızlı olacaktır.
Aşağıdaki örnekteki merdiven çizimini çizgi komutuyla hızlıca oluşturarak işe baş-
layabilirsiniz. U merdiveni çizerken tüm çizimi, çizgi (line) parçalarından oluşması-
nı ihmal etmeyin. Örneğin çabuk çizilebilmesi için az basamaklı bir merdiven tercih
edilmiştir; aynı sınırlandırmalar daha çok basamaklı merdivenlere de uygulanabilir.
559
Geometrik sınırlandırmaları sırasıyla bir defa da hızlıca bitirmek için bu sefer Auto
Constrain diyalog kutusunu kullanacağız ve istenilen sınırlandırmaları bir çırpıda
merdivene ekleyeceğiz.
1. Geometric panelinde bulunan Auto Constrain düğmesini tıklayın.
2. Nesneleri seçmek için Select Objects or [Settings ]: iletisi komut satırında gö-
rülür. Nesne seçmeye başlamadan önce sağ tuş mönüsünden Settings madde-
sini seçin.
3. Constraint Settings diyalog kutusu ekrana gelir. Auto Constrain sekmesinde

dokuz adet sınırlandırma tipi göreceksiniz. Listede bulunmayan Fix, Smooth
ve Symmetric sınırlandırma tipleri, otomatik sınırlandırmanın dışında bıra-
kılmıştır. Diyalog kutusunun sağındaki Clear All düğmesini tıklayın.
560
4. Sınırlandırma tipleri arasında Coincident seçeneğinin uygulanmasını seçmek

için hemen karşısında bulunan onay kutucuğunu tıklayarak işaretli (yeşil ren-
ge dönüşür) hale getirin.
DİKKAT: Otomatik sınırlandırmayı doğru seçebilmenin tek kriteri, çiziminize uy-

gun sınırlandırma tiplerini burada doğru seçebilmekle ilintilidir. Fix, Smooth, ve
Symmetric sınırlandırma tiplerini ise bu diyalog kutusunda hiç aramayın... Çizimi-
nizde dairesel veya yay formunda herhangi bir nesne bulunmuyorsa için onunla il-
gili sınırlandırma tiplerini bile seçmenize gerek yoktur.
1. OK düğmesini tıklayarak diyalog kutusunu kapatın. Ekrana geri döneceksiniz.

2. Pencere açarak merdivenin tamamını gösterin ve Enter ile onaylayın.
561
Coincident geometrik sınırlandırmasını eklemek için tüm çizgilerle ayrı ayrı uğraş-
maktansa, otomatik sınırlandırma özelliğini istenilen sınırlandırma tipine yönlendi-
rip, istenilen nesnelere aktarmak sizi zahmetli bir süreçten kurtarır.
Çakışıklık sınırlandırmasını merdivenin tüm birleşme noktalarına uyguladıktan

sonra eşitlik sınırlandırmasını kullanarak merdivenin basamak boylarını ve geniş-
liklerini birbirleri ile aynı uzunlukta davranmasını sağlayabilirsiniz.
1. Geometric panelinde bulunan Equal düğmesini tıklayın.
2. Sağ tuş mönüsüne ulaşarak Multiple seçeneğini verin.
3. Yatay sol basamak çizgisinden başlayarak, tüm basamak çizgilerine tıkla-

yın. Seçim bitince Enter ile onaylayarak basamak genişliklerinin eşit uzun-
luğa sınırlandırılmasını sağlayın.
562
4. Geometric panelindeki Equal düğmesini tekrar tıklayın ve Multiple seçe-

neğini devreye sokarak basamak genişlikleri için de aynı işlemi tekrarlayın.
Seçim tamamlandığında Enter ile işlemi sonlandırın.
5. Merdiven sahanlık çizgileri için de bir kez daha Equal komutunu verin.
Dikey sahanlık çizgilerini de eşitlediğinizde eşitlik sınırlandırması eklen-
tileriniz bitmiş olacaktır.
Şu ana kadar eşitlik sınırlandırması ile merdiven basamaklarının boyutlarını eşitle-

dik. Aynı zamanda yapılacak ölçüsel değişikliklerde çizgilerin birbirleri ile olan de-
vamının bozmaması için çakışıklık sınırlandırması da ekledik. Son bir defa otoma-
563
tik sınırlandırma diyalog kutusuna uğrayarak bu merdiven çizgilerinin daima birbi-

rine dik hareket etme sınırlandırması ekleyeceğiz.
1. Geometric panelinde bulunan Auto Constrain düğmesini tıklayın.
2. Sağ tuş mönüsü ile Settings komutunu verin.

3. Constraint Settings diyalog kutusundaki AutoConstrain sekmesindesiniz.
Sadece Perpendicular seçeneğinin kutucuğunu işaretli bırakın.
4. OK düğmesi ile onaylayın.

5. Ekranda pencere açarak merdiveninizi seçin ve Enter ile onaylayın.
564
6. Geometric panelinde bulunan Hide All düğmesini tıklayın. Bu sayede sı-

nırlandırma simgelerinin görünürlüğü kapatılacaktır.
Yapılan geometrik sınırlandırmaların etkisini görmek için merdiveninizi istediğiniz

grip noktasından düzenleyebilirsiniz. Şu ana kadar en azından çizgilerin birbirleriy-
le olan tümleşik çakışıklığını, çizgilerin birbirleriyle olan dikliğini ve eşitlik sınırlan-
dırma koşullarını sağladınız.
Yeni merdiven ölçülerine ulaşmak için merdiveninizi manüpile ederken geometrik

sınırlandırmaların birbirini takip ettiğini dikkate almayı unutmayın... Önce merdi-
ven kol mesafelerinin arasını açın ve sonrasında basamak genişliklerini belirleme-
ye geçin. Basamak genişliklerini arttırdığınızda sahanlık boyu değişecektir ve bu ka-
çınılmaz bir neticedir. Önce basamak genişliğini tutamak noktalarını değiştirerek,
yeni (istenilen) ölçüye çekin ve sahanlık çizgisi üzerinden ölçülerini ayrıca belirle-
yin. Çizim ekranında isteğiniz dışında parametre simgeleri belirirse Geometric pa-
nelindeki Hide All düğmesini tıklayarak bu simgeleri görünümden kapatabilirsiniz.
Geometrik Sınırlandırma Ön Ayarları

Otomatik sınırlandırma sayesinde, sınırlandırma özelliklerinin çoklu eklentisini
hızlı biçimde bitirilebileceğimizi gördük. Geometrik sınırlandırmaları otomatik ola-
rak eklerken, eklentilerin ekranda görünürlüğünü ve kullanım durumunu kontrol
edebilmek için elimizde bir de sınırlandırma ayarları aracı vardır.
565
Geometric panelinin sağ alt kısmında bulunan minik ok simgesini tıklayın.
Constraint Settings diyalog kutusu ekrana gelecektir. Bu diyalog kutusu üç sekme-

ye sahiptir:
• Geometric : Geometrik sınırlandırmaların görünürlüğünü belirler.
• Dimensional : Ölçüsel sınırlandırmaların görünürlüğünü ve biçimini belirler.
• AutoConstrain : Otomatik sınırlandırma diyalog kutusunun başlangıç duru-
munu belirler.
Geometric sekmesini tıklayarak bu sekmede yapabileceklerimizi incelemeye başla-
yalım.
Infer geometric constraints: Bu küçük kutucuk göründüğünden çok daha büyük

bir görevi işaretlendiği an çizim sırasında devreye alır. Yaptığınız çizimi izler ve nes-
566
neler ekrana yerleştikçe o nesnelere uygun sınırlandırmaları olması gerektiği uy-

gunlukta sizin adınıza nesnelere iliştirir. Parametreler ile çalışma konusunda de-
neyiminizin yeterli mertebeye ulaştığını hissettiğinizde kutucuğu işaretli olmasıy-
la birlikte düğmeyi durum çubuğuna sabitlediğinizde sınırlandırmaların otoma-
tik eklenişini keyifle seyredebilirsiniz. Kutucuğun işaretli olmasıyla durum çubuğu
üzerindeki simgesi renkli ve aktif duruma geçer.
Constraint Bar Display Settings bölümünde bulunan sınırlandırma tiplerinin işa-

retli bırakılan kutucukları (ilk hali ile hepsi seçilidir), çizim üzerine yerleşen simge-
lerinin görünürlüğünü açık tutar. Bir çizim üzerinde birden fazla sınırlandırma ek-
lentisi yapılmış ise sınırlandırma simgelerinin takip edilmesi iyice karmaşık hale ge-
lebilir. Simgelerin bazılarının ekrandaki görünümünü, kutucuklarını boş bırakmak
yoluyla kapatabilirsiniz (geçici olarak tabii). Geometrik sınırlandırma simgelerinin
görünürlüğünü, sınırlandırmaların kendi aralarında düzgün çalışıp çalışmadığını
analiz etmek için kullanmanız önerilir.
DİKKAT: Geometrik sınırlandırmaların çizim üzerindeki simge görünürlükleri-

ni kutucuklarını boş bırakarak kapattığınızda bu hareket tüm çizimi etkileyecektir.
Simgelerin tamamını tekrar görünür hale getirmek için diyalog kutusundaki Select
All (tümünü seç) düğmesini tıklayarak eski durumuna getirmeyi unutmayın... Bu-
radaki simge görünürlüğünü kapatma işlemi, geometrik sınırlandırmalar üzerinde
çalışmadığınız durumlarda önerilen bir gizleme yöntemidir.
• Constraint bar transparency: Simgelerin ekrandaki görüntülenme saydamlı-
ğını ayarlar. “10” değeri simgeleri çok silik gösterirken, “90” değeri simgeleri
opak olarak ekranda görüntüler. Güncel değer “50” olarak tutulmalıdır.
• Show constraint bars after applying constraints to selected objects: Kutucuk
işaretli ise, otomatik sınırlandırma (Auto Constrain) komutunu kullandığınız-
da, ilgili sınırlandırma simgeleri nesneler üzerinde görüntülenir. Kutucuk işa-
retli değilse simgeler başlangıçta görüntülenmez.
• Show constraint bars when object are selected: Kutucuk işaretli ise, sınırlan-
dırma parametrelerin simgeleri nesneler seçildiğinde görüntülenir. Bu kutucu-
ğun işaretli bırakılmasını en makul görünürlük seçeneği olarak size önermek-
teyiz…
567
Dimensional sekmesini tıklayın. Ölçüsel sınırlandırmalara ayrı bir başlık içinde az

sonra göreceğiz. Ölçüsel sınırlandırmaların görünümsel kontrollerini de yeri gel-
mişken inceleyelim…
• Dimensional name format: Ölçüsel sınırlandırma eklentilerinin görünüm bi-

çimini ifade eder:
• Name and Expression: Ölçüsel sınırlandırmanın ismini ve matematiksel ifa-
desini görüntüler.
• Name: Ölçüsel sınırlandırmanın, sadece ismini ekranda görüntüler.
• Value: Ölçüsel sınırlandırmanın, sadece değerini ekranda görüntüler.
• Show lock icon for annotational constraints: Kutucuk işaretli ise, Anotasyon-
lu tipe döndürülmüş ölçüsel sınırlandırmaların kilit simgesini, ölçünün hemen
yanında görüntüler. Kutucuk işaretli değil ise kilit simgesi görüntülenmez.
• Show hidden dynamic constraints for selected objects: Ölçüsel sınırlandır-
manın görüntülenme durumu Show all dynamic constraints kutucuğunun
işaretsiz hale getirilmesi ile kapatılmış olabilir. Buna rağmen nesne seçildiğin-
de üzerindeki ölçüsel sınırlandırmayı da görmek isteyebilirsiniz. Küçük bir ay-
rıntı gibi durmasına rağmen çok etkili bir seçenek olduğunu düşünüyoruz. Öl-
çüsel sınırlandırmayı kapalı tutarak nesne seçildiğinde ölçüsel sınırlandırması-
nı görebilmek için kullanabilirsiniz. Kutucuk işaretli ise nesne seçimi yapıldı-
ğında ölçüsel sınırlandırmalar kapalı olsa bile nesne üzerinde gösterilir. Kutu-
cuk işaretsiz ise ölçüsel sınırlandırmalar görünüme kapalı iken nesne üzerin-
de gösterilmez.
AutoConstrain sekmesini tıklayın. Bu sekme diğer sekmelerde de olduğu gibi oto-

matik sınırlandırma komutunu kullanmak istediğinizde karşınıza gelen diyalog ku-
tusu ile birebir aynıdır.
568
• Move Up: Otomatik sınırlandırma listesinin içindeki sekiz tip sınırlandırma

nesneye uyarlanırken, öncelik (Priority) sırası önemlidir. Seçilen herhangi bir
sınırlandırma çizim üzerinde yürürlüğe koyulurken birinci sırdan sekizinci sı-
raya kadar öncelik sırasını belirlemek için Move Up düğmesini kullanınız. Ör-
neğin çakıştırma sınırlandırması bir numaralı sırada iken, paralel sınırlandır-
masını listede işaretleyip Move Up düğmesini tıklayarak ikinci sıraya taşıyabi-
lirsiniz.
• Move Down: Sınırlandırma önceliğinin sıralaması yapılırken bazı sınırlandır-
ma tipleri ön planda değerlendirilmeyebilir. İstenilen sınırlandırma listeden
işaretlendikten sonra bir alt sırlamaya kaydırılması için Move Down düğme-
sini kullanınız.
• Select All: Sınırlandırma tiplerinin tümünü, doğrudan seçilmiş olarak liste
içinde işaretler.
• Clear All: Sınırlandırma tiplerinin tümünü, doğrudan seçilmemiş olarak liste
içinde işaretini kaldırır.
• Reset: Öncelik sırlaması Move Up veya Move Down düğmesi ile değiştirilmiş
ise, ilk halindeki orijinal sıralamaya çevirir. Sınırlandırmaların işaretleme duru-
munu da tümü seçili konumuna geri getirir.
• Tangent objects must share an intersection point: Kutucuk işaretli ise, otoma-
tik sınırlandırma esnasında teğet haline getirilecek nesneler bir kesişim noktası
paylaşım koşulu seçilen nesneler üzerinde dikkate alınır.
• Perpendicular Objects Must Share an Intersection Point: Kutucuk işaretli
569
ise, otomatik sınırlandırma esnasında birbirine dik olacak nesneler bir kesişim
noktası paylaşım koşulu seçilen nesneler üzerinde dikkate alınır.
• Tolerances: Sınırlandırmanın nesnelere uygulanabilir olup olmadığını tespit
ederken, kabul edilebilir tolerans değerlerini girmeyi sağlar.
• Distance : 0-1 arasında bir değer girilerek mesafe toleransı belirtilebilir.
• Angle : 0-5 arasında bir değer girilerek açı toleransı belirtilebilir.
Geometrik Sınırlandırmaların
Görüntülenmesi
Nesnelere eklenen tüm geometrik sınırlandırmaların ekranda kendi simgeleri ile gö-
rüntülendiğini biliyoruz. Bu simgelerin görüntülenmesini isteyip istemediğimiz du-
rumlar mutlaka olacaktır. Gerekli sınırlandırma ilişkileri nesneler üzerinde eklenip
istenilen birliktelik yakalandığında, sınırlandırma ile ilgili süreç bitmiş olarak kabul
edilebilir. Bu durumda ekran üzerinde sınırlandırma simgelerinin durmasına tekrar
bir düzenlemeye ihtiyaç duyana kadar görülmesinin, görüntüyü karmaşıklaştırmak-
tan başka hiçbir faydası olmaz.
Geometric panelinde bulunan üç düğme sayesinde bu durumu kontrol edebiliyo-

ruz.
• Show/Hide: Sadece seçilecek nesnelere eklenmiş sınırlandırmaların simgeleri-
ni görüntüler veya gizler.
1. Show / Hide düğmesini tıklayın.

2. Sadece geometrik sınırlandırmaların görüntülenmesini istediğiniz nesneleri
seçin ve Enter ile onaylayın. Nesnelerin seçimi esnasında pencere açma yönte-
mini kullanabilirsiniz. Ekran üzerindeki açılır mönüde parametre simgelerinin
görüntülenme seçenekleri belirir.
570
• Show All: Çizimdeki bütün nesnelere eklenmiş geometrik sınırlandırmaların

simgelerini görüntülemek için kullanılır. Seçeneği tıklamanızla birlikte başka
bir işlem yapmaya gerek kalmadan sınırlandırma simgelerinin tümü ekranda
görüntülenir. Bu simgeler çıktı esnasında kâğıt üzerine yazdırılmaz.
• Hide All: Tüm geometrik sınırlandırmaların görünürlüğünü ekranda kapatır.
Seçeneği tıklamanızla birlikte işlem tamamlanmış olacaktır.
• Reset: Geometrik sınırlandırmanın simgesi kaydırılmış olsa bile simgeleri ori-
jinal konumuna geri getirir.
Geometrik Sınırlandırmaların Silinmesi

Geometrik sınırlandırmalar nesnelere eklendiğinde olası bir hata durumunda on-
ları yeniden yapılandırma şansınız yoktur. Nesnelere hatalı eklenmiş geometrik sı-
nırlandırmayı silip, doğrusunu tekrar eklemek en kolay yöntemdir. İstenmeyen geo-
metrik sınırlandırmaları silebilmek için parametre simgelerinin ekranda görülebilir
durumda olması gerekmez. Yine de simgesini görerek sınırlandırma ilişkisi silmek
öngörülemeyen hataları engelleyecektir. Siz herhangi bir geometrik sınırlandırmayı
nesne üzerinden sildiğinizde nesneler arasındaki birliktelik de bozulur.
571
Geometrik sınırlandırma simgesinin, ekranda görülür veya görülmez olduğu iki du-
rumda da silinmesini inceleyelim:
1. Geometric panelinde bulunan Show All düğmesini tıklayarak nesnelere eklen-

miş tüm geometrik sınırlandırmaların ekranda görüntülenmesini sağlayın.
2. İstenmeyen geometrik sınırlandırma simgesinin üzerine imleci yürütün ve sağ

tuş mönüsüne ulaşın.
572
3. Delete komutu yardımıyla geometrik sınırlandırmayı silin.
Geometrik sınırlandırmayı silmek için simgelerin görülebilir durumda olmasının

zorunlu olmadığını belirtmiştik... Fakat silinen sınırlandırmanın referans olarak ka-
bul edildiği komşu bir nesne üzerinde hareketi söz konusu olabilir ve siz geometrik
sınırlandırmayı kaldırdığınızda diğer nesnelere olan ilişkisini de istemeden yitire-
bilirsiniz. Simgesini görmediğiniz ve ilişkisini diğer nesnelere aktardığınızı hatırla-
madığınız bir durum olabileceğini göz önüne de alarak belirtmek istiyoruz ki, siz siz
olun bu yöntemi kullanarak parametre silmeyi tercih edin.
DİKKAT: Geometrik sınırlandırmaya sahip bir nesne silindiğinde, ona iliştirilmiş

olan geometrik sınırlandırmalar da silinir.
Şimdi de ekranda simgeleri görülmeyen geometrik sınırlandırmaları, nesne üzerin-

den silerek ilişkisini kaldıralım:
1. Geometrik panelinde bulunan Hide All düğmesini tıklayarak nesnelere eklen-

miş tüm geometrik sınırlandırmaların ekrandan görüntüsünü kaldırın.
573
2. Manage panelinde bulunan Delete Constraints düğmesini tıklayın.
3. Sınırlandırmanın silineceği nesneleri seçin ve onaylayın. Nesne seçimi yapar-

ken pencere açma yöntemi ile nesneleri seçebilirsiniz.
Çelişkili Geometrik Sınırlandırmalar

Geometrik sınırlandırmaları eklerken kimi durumlarda (kesinlikle siz farkında ol-
madan), gerçekleşmesi mümkün olmayan bir geometrik sınırlandırmayı nesnelere
eklemeyi çalışabilirsiniz. Siz gerçekte ilişkisi mümkün olmadığı halde, nesnelerden
yürürlüğe sokması olanaksız bir istekte bulunduğunuzda, AutoCAD iki farklı uyarı
mesajı ile durumu ekranda görüntüler.
Bu durumu kendimiz bilinçli bir şekilde oluşturarak ortaya çıkacak olan sonuçla-
rı görelim.
1. Ekranda aşağıdaki şekilde görülen iki çizgiyi ölçüsüz biçimde çizin.
574
2. İki çizginin birbirine dik kalma sınırlandırmasını eklemek için Geometric pa-
nelinden Perpendicular düğmesini tıklayın.
3. Birinci nesne için soldaki, ikinci nesne için sağdaki çizgiyi tıklayın.
İki çizgi birbirlerine dik kalma konumu bozulmayan bir geometrik sınırlandırmaya
geçti. Aykırı bir durum isteyecek olmamıza rağmen, Geometric panelinde bulunan
Parallel düğmesini tıklayın.
4. Birinci nesne için soldaki çizgiyi, ikinci nesne için sağdaki nesneyi tıklayın.
5. Düştüğünüz hataya karşı sizi uyaran diyalog kutusu ile karşılaşacaksınız.
575
Sınırlandırmanın uygulanamadığını ve mevcutta var olan bir sınırlandırma tipine

çatışma yaratan sınırlandırma tipini seçtiğinizi belirten bu mesajda;
• Cancel düğmesine basarak, işlemi iptal edebilirsiniz.
• OK düğmesine basarak, seçimi başka nesnelere yöneltebilirsiniz.
İkinci hata durumu ise mevcutta var olan geometrik sınırlandırmanın aynı nesnele-
re tekrar verildiği veya uygulanamadığı koşullardır.
1. Ekrandaki iki çizginiz arasında yeni oluşturduğunuz geometrik dik olma sınır-
landırması devam etmekte.
2. Geometric panelinden Perpendicular düğmesini tıklayın.
3. Birinci nesne için soldaki çizgiyi, ikinci nesne için sağdaki nesneyi tıklayın.
4. Düştüğünüz hataya karşı sizi uyaran diyalog kutusu ile karşılaşacaksınız.
Bu hata durumu ise, hali hazırda aynı sınırlandırma tipinin nesneler üzerinde geçer-
li olduğunu ve istediğiniz yeni sınırlandırmanın nesnelere uygulanamayacağını be-
lirtir. OK ve Cancel düğmeleriyle bir önceki anlatılan seçeneklere yönelebilirsiniz.
Çelişkili geometrik sınırlandırma eklerken hataya düşmemek için, nesneler üzerin-

de geometrik sınırlandırmaları gösteren parametre simgelerinin görünürlüğünü ek-
randa kaybetmeyin. En azından sınırlandırmalar bitene kadar…
576
Sınırlandırmayı Gevşetmek
Geometrik sınırlandırmaları kullanarak nesnelere uyumluluk ilişkisini eklediğiniz-
de aralarında tümleşik bir hareket düzeni sağlanır. Bir anlamda eşgüdümlü bu nes-
nelerin birlikteliğini geçici olarak bozabilmeyi sağlayan gizli bir yardımcımız var.
Bu, komut olarak aradığınızda tek başına bulamasanız da iş kendisine düşünce ne-
rede devreye girmesi gerektiğini bilen, sınırlandırmayı gevşetme özelliğidir.
Sınırlandırmayı geçici olarak gevşetmenin birinci yolu, sınırlandırma eklentisi ya-

pılmış nesnenin grip (tutamak) noktalarından düzenleme işlemine başlarken klav-
yenin SHIFT tuşuna bir kez basılmasıyla gerçekleşir.
Aşağıdaki örnekte çakıştırma sınırlandırmasına sahip çizgilerden biri, düzenleme

sırasında sınırlandırması gevşetilmiştir.
1. Ekranda herhangi iki çizgi çizin ve çizgilerin üzerine paralellik sınırlandırma-

sı ekleyin.
2. Çizgilerden birinin açısını değiştirmek için tıklayın.
3. Çizgiyi sürüklemek için fareyi hareketlendirdiğinizde diğer çizgi de eş açıya
kendini uyarlamaya başlar. Amacımız ise bu paralellik koşulunu çizgi üzerin-
de engellemek (Override)… Klavyeden bir kez Shift tuşuna basın. Bir kez ba-
sın diyoruz çünkü ikinci kez Shift tuşuna bastığınızda döngüyü eski konumu-
na getirmiş olursunuz.
577
4. Çizginizi istediğiniz noktaya tıklayın ve işleminizi tamamlayın. Sınırlandırma-

yı gevşetmek (Relax) çizgiler arasındaki sınırlandırma parametresini iptal ede-
cektir.
Parametrik sınırlandırmalar çizim nesnelerinde eklendikçe kendilerine aykırı bir

düzenleme yapmak istediğiniz anda hataya düşmemeniz için AutoCAD tarafından
uyarılırsınız. Bir örnek daha yaparak parametrelerin gevşetme kontrolüne son nok-
tayı koyuyoruz.
Aşağıdaki örnekteki dikdörtgen dikey geometrik sınırlandırmasına tabi tutulmuş-

tur. Buna rağmen bu dikdörtgen döndürülmesi (Rotate) istenildiğinde meydana ge-
lecek sınırlandırmayı gevşetme uyarısı alacaksınız.
Dikdörtgeni Rotate komutu ile çevirmek isteyin. Denediğiniz anda yaptığınız dü-
zenlemenin, uyguladığınız nesne üzerindeki sınırlandırmaya aykırı bir durum içer-
diğini belirten mesajı da ekranda göreceksiniz.
578
Sınırlandırmaları engellemek istediğinizi AutoCAD derhal yakalar ve iki seçenek

sunarak bu noktadan sonra hangi adımın sizin için uygun olacağını belirlemenizi
ister. Bunlar;
• Relax the constraints: Sınırlandırmaları nesne üzerinden kaldırır ve döndür-
me işlemini tamamlar.
• Maintain the constraints: Sınırlandırmaları sürdürerek, yapılacak düzenleme
işlemini nesnelere uygulamaz.
Elinize çalıştığınız firmalardan gelen çizimler üzerinde düzenleme yapmak istediği-
nizde bu durumlarla karşılaşabilirsiniz. Parametreleri silmek ve çizim üzerinde ça-
lışmaya devam etmek en kestirme çözüm olabilir. Yine de bu parametreler başka
nesneleri kontrol ediyorsa koordinasyonu bozmaktan çekinebilirsiniz. Tüm para-
metreleri silme riskini almaktansa sınırlandırmayı gevşetmek korkutucu sonuçlar-
dan sizi her zaman kurtarır.
Dimensional Contraints –
Ölçüsel Sınırlandırmalar
Ölçüsel sınırlandırmaların çizim üretkenliğine kattığı en verimli etki, nesnelerin
arasında ölçüsel ilişki kurmak ve bu ölçüsel oranlar arasında bir birliktelik oluştur-
maktır. Geometrik sınırlandırmaları eklenmiş nesnelerin üzerinde ölçüsel sınırlan-
dırmaları da eklediğinizde artık elinizde tamamıyla nesnelerin biçimsel değişiklik-
lerini, hatta nesneler yenilenirken değişikliklerin ölçülerini tayin edebileceğiniz nes-
ne gruplarına sahip olursunuz.
Ölçüsel sınırlandırmaları nesnelere ekleme yöntemi komut kullanımı bazında ince-

lendiğinde, tipik çizim ölçülendirilmesinden farklılık içermez.
579
Aşağıdaki örnek üzerinde geometrik sınırlandırmaları eklenmiş nesnelerin ölçüsel

sınırlandırmalarını ekleyeceğiz.
Dimensional panelinde bulunan Linear yazısını tıklayın. Özellikle “Linear” yazısı-

nı tıklayın ki ölçüsel sınırlandırma tipleri açılsın. Bunun yerine simgesini tıklama-
nız durumunda, komutun kendisini çalıştırmış olursunuz.
• Linear: Nesnelere yatay veya dikey doğrultuda ölçüsel sınırlandırma ekler.

Doğrusal sınırlandırma eklemek için nesneyi seçmek veya nesne üzerinde iki
noktayı işaretlemek yeterlidir.
• Horizontal: “X” ekseni üzerinde olmak koşulu ile seçilen nesne veya işaretle-
nen iki nokta arasında yatay ölçüsel sınırlandırma ekler.
• Vertical: “Y” ekseni üzerinde olmak koşulu ile seçilen nesne veya işaretlenen
iki nokta arasında dikey ölçüsel sınırlandırma ekler.
1. İlk ölçüsel sınırlandırmayı nesnenize eklemek için Horizontal komutunu tık-
layın.
2. Normal ölçülendirme yapar gibi nesnenin üzerinde iki noktayı da tıklayın.
3. Ölçülendirmenizin yerini imleç ile sürükleyerek belirleyin.
580
4. Ölçülendirmenin yerini belirlemek için tıklamanızla birlikte noktalar arası öl-

çülür. Dilerseniz mevcut değeri kutucuk içine farklı bir ölçüde yazarak nesne-
nin boyunu yeniden belirleyebilirsiniz. Enter ile onaylayın.
Ölçüsel sınırlandırmaları nesnelerinize eklerken AutoCAD d1, d2, d3 diziliminde

ilerleyerek ölçüleri etiketlendirir. Herhangi bir ölçülendirmenin etiketini (ekranda
var olması koşuluyla) referans kabul ederek diğer bir ölçülendirme üzerinde yürü-
tebilirsiniz.
Diğer ölçüsel sınırlandırma tipleri de aynı mantıkta (Standart ölçülendirme komut-

larına benzer) çalışır. Dimensional panelinde bulunan diğer ölçüsel sınırlandırma-
lar şunlardır;
• Aligned: Belirli bir açıda hizalanmış iki nokta arasına, hizalı ölçüsel sınırlan-
dırma ekler.
• Radial: Daire veya yay nesnelerine, yarıçap ölçülendirme sınırlandırması ekler.
• Diameter: Daire veya yay nesnelerine, çap ölçülendirme sınırlandırması ekler.
• Angular: Çizgi veya bileşik çizgiler üzerine, açısal ölçülendirme sınırlandırma-
sı ekler. Yay parçaları üzerine de açısal ölçülendirme sınırlandırması eklenebilir.
• Convert: Çizim üzerindeki standart ölçülendirmeleri, ölçüsel sınırlandırmala-
ra dönüştürür.
1. Dimensional panelindeki Radial komutunu tıklayın.
2. Örnekte gösterildiği gibi dış dairenin parçasını tıklayın.
581
3. Sınırlandırılmış yarıçap ölçüsünün yerini belirlemek için tıklayın.

4. “Rad1” etiketi ile gelen kutucuk içine istenilen değeri girin.
5. Yeni girilen değeri Enter ile onaylayın.

Yarıçap ölçülendirme sınırlandırması eklenirken dört dış parçacıktan oluşan yaylar-
dan herhangi birini de seçebilirdiniz. Eğer eşitlik geometrik sınırlandırmasını dai-
renin dört parçacığı için de doğru uygulamışsanız, daireyi oluşturan yayların tümü
aynı ölçüye uyarlanacaktır.
582
Ölçüsel Sınırlandırmaların Görüntülenmesi

Ölçüsel sınırlandırmaları çizimdeki nesnelere eklemenin standart ölçülendirme ile
ne kadar benzediğini ve ne kadar kolay olduğunu gördük. Bu yeni tip ölçülendir-
meler, normal bir ölçülendirme komutu gibi kullanılmasına karşın, sınırlandırma-
nın eklendiği nesne üzerinde ölçüye bağlı geometriyi de düzenler. Ölçüsel sınırlan-
dırmayı geometrik sınırlandırmaların eksiksiz ve tam uyumlu çalışan nesneler üze-
rinde kullanılması durumunda, verimliliğinin ve dinamizminin ön plana çıktığını
söyleyebiliriz.
Konuya bu açıdan yaklaşıldığında ölçüsel sınırlandırmaların tek başına çizimde

kullanılmasının (normal ölçülendirme yerine) elbette herhangi bir sakıncası yok-
tur. Ölçülendirme sınırlandırmaları ilk eklendiğinde siz ölçülendirmenin “sınıfını”
değiştirmedikçe basılı kâğıt üzerinde görüntülenmez. Elbette ki kitabınızın devam
eden sayfalarında sözünü ettiğimiz konuyu ele alacağız. Geometrik sınırlandırmala-
rı çizime eklediğimizde sembollerinin ekranda görüntülenmesini incelemiştik. Öl-
çüsel sınırlandırmalar içinde aynı durum geçerlidir. Ölçüsel sınırlandırmaları da ek-
lediğinizde çizimin üzerinde karmaşıklaşarak çizimin takibini zorlaştırabilir... Auto-
CAD ölçüsel sınırlandırmaların eklendiği ilk halini, dinamik ölçülendirme sınırlan-
dırmaları olarak adlandırmıştır.
583
Dimensional panelindeki Hide All düğmesini tıklayın.
Düğmeyi tıklamanızla birlikte ölçüsel sınırlandırmalar görünüme kapatılır. Show

All düğmesini tıklayarak ölçüsel sınırlandırmaları tekrar görünüme açmak için kul-
lanabilirsiniz.
Anotasyonlu Ölçüsel Sınırlandırmalar

Ölçüsel sınırlandırmalar ilk kez çizimdeki nesnelere eklendiğinde dinamik ölçülen-
dirme sınırlandırması sınıfındadır. Bu konumdaki ölçüsel sınırlandırmaların çıktı
üzerinde görüntülenmediğini belirttik. Ölçüsel sınırlandırmaların diğer bir sınıfı da
anotasyonlu (Annotation) ölçüsel sınırlandırmalardır. Anotasyonlandırılmış ölçü-
lendirmeler aynı zamanda ölçülendirme stillerini de kullanırlar ve ölçülendirme sti-
linizin tüm ayarlarını (ok büyüklüğü, yazı büyüklüğü vs.) anotasyonlu ölçüsel sınır-
landırmalara yansıtarak kullanabilirsiniz.
1. Çizim üzerindeki ölçüsel sınırlandırmalarınızı seçin ve sağ tuş mönüsü kulla-

narak Properties komutunu verin.
584
2. Properties paletinde Constraint Form satırındaki Dynamic satırını tıklayın.
3. Açılan listeden Annotational seçeneğini seçin.
Annotational seçeneğini seçmekle birlikte paletin seçenekleri genişleyerek ve nes-

nesel özellikleri değiştirebileceğiniz duruma dönecektir. Properties paletinden âşina
olduğunuz tüm özellikleri (Katman, ölçü stili, vb.) bir arada ölçüsel sınırlandırma-
lar için düzenleyebilirsiniz.
585
Ölçüsel sınırlandırmaların gösterimini normal bir ölçülendirme olarak görmek ve

bu şekilde çıktı almak, tahmin edileceği üzere ilk beklentiniz olacaktır. Geometrik
sınırlandırma ön ayarları konusundaki Dimensional sekmesi için yapılan açıklama-
lar sorunuzu yanıtlayacaktır.
Ölçülendirmelerin gösterim tipini değiştirmenin bir kolay yolu da her zaman oldu-
ğu gibi yine imdadınıza yetişen sağ tuş mönüsüdür.
1. Ölçüsel sınırlandırmalarınızı seçin ve sağ tuş mönüsüne ulaşın.

2. Dimension Name Format bağlam mönüsü altındaki Value (Değer) komutu-
nu seçin.
Value gösterim tipini seçmenizle birlikte AutoCAD tarafından eklenen etiket isim-
leri ve matematiksel girişli ifadelerin gösterimi kapatılarak standart ölçülendirme
görünümü elde edilir.
586
Parameters Manager - Parametreleri

Yönetmek
Ölçüsel sınırlandırmaları düzenlemek ve kontrol etmenin bir yolu da Parameter
Manager paletini kullanmaktır. Bu palet çizim üzerinde kullanılan tüm ölçüsel sı-
nırlandırmaları ekranda bir diyalog kutusu üzerinde görüntülenmesini sağlayarak,
topluca düzenlenebilmesine olanak verir.
Manage panelinde bulunan Parameters Manager komutunu tıklayın.
Ekrana gelen Parameters Manager paleti üç temel sütuna sahiptir. Bunlar;
587
• Name: Ölçülendirmenin etiket isminin düzenlendiği alandır.

• Expression: Ölçülendirmenin matematiksel ifadesinin değiştirilebileceği alan-
dır.
• Value: Ölçülendirme değerinin takip edilebileceği alandır.
• Listenin içinden hangi ölçülendirme sınırlandırma seçilirse çizim üzerinde
aynı ölçülendirme işaretli biçimde görüntüsel olarak vurgulanır.
Sütunların herhangi birinin üzerinde sağ tıklayarak kısa yol mönüsüne ulaşın.
588
• Type: Çizime eklenmiş ölçülendirme tiplerinin neler olduğunu belirten ilâve

bir sütunu paletin en sağına ekler.
• Description: Ölçülendirme için açıklama metnin yazılmasına olanak sağlayan
bir sütunu paletin en sağına ekler (Karmaşık ve formül girilmiş ölçülendirme-
lerde hatırlatma yazısı için kullanabilirsiniz).
• Maximize All Columns: Sütün genişliklerini en geniş metne sahip olan sütun-
la eşitleyerek tüm sütunları aynı boyda görüntülenmesini sağlar.
Expression sütunu üzerinde seçilmiş bir ölçülendirmesinin yeni değeri buradan gi-
rilebilir. Diğer tüm ölçüsel düzenlemelerin alması gereken değerler çizimde güncel-
lendiği gibi listenin içinde de eş zamanlı görüntülenir.
589
Çizime eklenen tüm ölçüsel sınırlandırmaları Parameters Manager paletinden yö-

netmek, yapılan işlemleri bire bir görerek daha kontrollü ilerlemenizi sağlar. Ayrı-
ca size tüm seçenekleri bir arada bulabilmek açısından, oldukça keyifli bir kullanım
sunar.
Ekranda bulunmayan bir ölçülendirme değerini de kullanıcı tanımlı veri girişi ile çi-
zimde kullanabilirsiniz. Kullanıcı tanımlı veri girişi eklemek için paletin sol üst kö-
şesindeki “fx” simgesi içeren düğmeyi tıklayın.
Mevcut listenizin altına eklenecek ve ekranda bulunmayan bu veri girişi başlangıç-

ta çizim üzerinde hiçbir etki ortaya çıkartmaz. Yeni kullanıcı tanımlı veri girişinize
(User Variables) bir isim ve bir matematiksel ifade belirleyebilirsiniz.
Bu yeni kullanıcı tanımlı veri girişinin (user1) Name ve Expression hücrelerine gi-
rilecek metin ve değer, mevcut bir ölçüsel sınırlandırma tarafından referans olarak
kabul edilebilir.
590
Kullanıcı tanımlı veri girişinin Name satırına girilen metnin aynısı, mevcut bir ölçü-
sel sınırlandırmanın Expression hücresine girildiğinde, ölçüsel biçimin çizim üze-
rinde otomatik olarak güncellenmesi ve kullanıcı tanımlı değerin ölçüsel sınırlan-
dırma tarafından takip edilmesi sağlanır.
DİKKAT: Name satırına girdiğiniz parametre isimleri bir numara ile başlamamalı-
dır. Boşluk karakteri kullanmaz ve “256” karakteri de geçmezseniz, parametre isim-
lerini girerken herhangi bir sıkıntı yaşamazsınız.
591
15
Tablolarda Veri Bağlantısı
Bu bölümde AutoCAD ile Microsoft Excel matematiksel tablolama programı arasın-

da veri bağlantısı konusuna değineceğiz. Bir Excel tablosu AutoCAD çizim ekranında
kullanılmaya başladığı an, o artık bir AutoCAD table nesnesidir. Tablolarla ilgili oluş-
turma, düzenleme ve hesaplama bilgilerini AutoCAD 2015 kitabımızın “Tablo Oluştur
mak” bölümünde bulabilirsiniz.
table
Drafting&Annotation (Ribbon) Annotate (Tab) Tables (Panel) Table
Insert Table diyalog kutusunda, From a data link düğmesine tıklayarak çizime bir
Excel tablosu bağlamak istediğimizi belirtmiş oluruz. Hemen altındaki açılan listede
ise çizime yerleştirilmiş mevcut tabloları (varsa) görmek mümkündür.
Veri Bağlantısı Eklemek

Launch the data link manager (Veri bağlantı yöneticisini başlat) düğmesi tıklan-
dığında, çizime yerleştirilmek istenen tablonun seçimi için Select a data link (Veri
bağlantısı seç) diyalog kutusu açılır.
Create a new Excel data link (Yeni bir Excel veri bağlantısı oluştur) seçeneğini işa-
retleyerek, yeni veri bağlantısına bir isim vererek işe başlanabilir.
Bu isimlendirme çizim içerisinde birden fazla tabloyu birbirinden bağımsız olarak

yönetirken rahatlık sağlayacaktır.
Bağlantınıza isim verildiğinde OK düğmesini tıklayın ve açılan New Excel Data

Link diyalog kutusunda ilk satırın sağında yer alan […] düğmesini tıklayarak bilgi-
sayarımızda bulunan XLS, XLSX veya CSV formatındaki dilediğiniz bir dosyayı se-
çip Open düğmesini tıklayarak bağlantısını kurun.
594
TABLOLARDA VERİ BAĞLANTISI
Bağlantının sağlanması için kısa da olsa bir süre beklemek gerekebilir.
Path type: Veri bağlantısı oluşturulurken Excel dosyasının nasıl aranacağını belirler.
• Full path: Bağlantı yapılacak Excel dosyasının bulunduğu tam yolu dikkate ala-
rak, dosyayı çizime bağlar (örn. C:\XLS Dosyaları\kat metrajı.xls).
• Relative path: Bağlantı yapılacak Excel dosyası, çizimin bulunduğu dosyanın
kök veya alt klasörlerinde bulunduğu durumda kullanılır.
• No path: Bağlantısı yapılacak Excel tablosunun çiziminizle aynı klasörde bu-
lunduğu durumlarda tercih edilecek seçenektir.
Yeni bir Excel veri bağlantısı diyalog kutusuna geri dönüldüğünde Link Options
(Bağlantı seçenekleri) kısmında dosyanın içerisinde ekranda görülmesi istenen yap-
rak (sheet1, sheet2) seçilebileceği gibi, Link entire sheet (tüm tabloyu bağla) ile dos-
yanın tamamı seçilebilir. Bu iki seçenek aslında beraber düşünülmelidir.
595
Link to range (alana göre bağla) seçeneği ise altında bulunan metin kutusu içerisi-
ne A1:F7 temsilinde yazılarak dosyanın bağlanmasını sağlar. Bu şekilde büyük bir
tablonun sadece istenilen kısmı ekrana getirilebilir. Doğru bölgeyi seçebilmek için,
kullandığınız Excel tablosunun da ekranda açık durumda olmasına dikkat etmeniz
önerilir.
Artık OK düğmesini tıklayarak Select Data Link diyalog kutusuna geri dönebilirsi-
niz. Bağlantıyı üstteki ağaç yapısında göreceksiniz. Hemen altta da önizlemesi hazır
bekliyor olacaktır (Preview onay kutusu işaretli ise). Memnunsanız, OK düğmesini
tıklayıp onaylayabilirsiniz. Insert Table diyalog kutusunu da OK ile terk edin. Çizim
üzerinde tablonun yaklaşık yerini tıklamanız yeterlidir, hemen çizime eklenecektir.
596
Bağlantının Güncellenmesi
Bağlantısı sağlanmış bir Excel tablosu için ilk hatırlanması gereken, çizime yerleş-
tirilen tablonun kullanıcı tarafından yapılacak düzenlemelere karşı kilitli konum-
da geldiğidir. Hücrelerden herhangi birinin içi değiştirilmek istendiğinde hücre ek-
randa tıklanır. Hücreyi tıklamanızla birlikte otomatik konumlanan Table Cell bağ-
lamsal şerit mönü üzerinde Cell Locking (Hücre kilitleme) düğmesine tıklandığın-
da, Unlocked (kilitsiz) seçilebilir hale gelir. Artık kilidi kaldırılan her hücre el ile dü-
zenlenebilir durumdadır. Tüm hücreleri kilitsiz duruma getirmek için pencere açma
yöntemi ile önce hücre seçimi yapın. Hücreleri seçtikten sonra komutu kullanabi-
lirsiniz.
Bağlamsal şerit mönüde bulunan Data paneli iki seçeneklidir. Seçenekler arasında
Download changes from source file (Değişiklikleri kaynak dosyadan indir) düğ-
mesi ile bağlantısı yapılan Excel dosyasındaki tüm değişikliklerin çizim içerisine ak-
tarılarak tablonun güncellenmesi sağlanır. Tablo çizim içerisine bağlandıktan sonra
Excel tablosunda bir değişiklik yapılmışsa çizim yeniden açıldığında ekranın sağ alt
köşesinde uyarı balonu belirir. Güncellemelerin çizim ekranındaki tabloya yansıtıl-
masını isteyip istemediğiniz sorulur.
597
Sağ alt köşede beliren baloncukta Update tables using the data link: “bağlantı
ismi” metnini tıklamak yoluyla, güncellemelerin tabloya yansımasını sağlayabilir-
siniz.
Çizime eklenen Excel tablosundaki bir hücreyi AutoCAD üzerinde değiştirmenize

karşın, Excel üzerinde aynı hücreyi farklı bir tanımda değiştirmiş olabilirsiniz. İki
taraflı bu değişiklik söz konusu olduğunda baloncuğun içindeki satırı (Altı çizili ola-
rak belirtilmiş bağlantı ismi) tıklayın. Ekrana iki seçenekli diyalog kutusu açılır. De-
ğişikliğin son halini, bu iki seçenek üzerinde netleştirebilirsiniz.
• Update the contents of these cells (bu hücrelerin içeriğini güncelle): Değişik-
liği yapılmış hücreler, kaynak dosyadan tabloya güncellenir ( AutoCAD üzerin-
de yapılan değişiklikler göz ardı edilir).
• Retain the overwritten contents (yapılan değişiklikleri koru): Değişiklik ya-
pılan hücrelerdeki bilgi, kaynak dosyadan güncellenmez (AutoCAD üzerinde
yapılan değişiklikler hücrede aynen tutulur).
Data Extraction: Veri Çıkarımı

Çizimdeki verileri Excel ortamına yeni bir dosya olarak aktarabildiğimiz gibi, aynı
verileri söz konusu çizimimiz içerisine de iliştirilebiliriz. Buna veri çıkarımı denir.
Insert Table diyalog kutusundaki From object data in the drawing (Data Extracti-
on) seçeneğini işaretlediğinizde, diyalog kutusunda onay ve iptal seçeneklerinin dı-
şındaki tüm komut erişimleri pasif duruma geçer.
598
OK dedikten hemen sonra 8 adımdan oluşan ve işlemi gerçekleştirirken, bizi adım

adım yönlendiren sihirbaz açılır. İlk adımda Data Extraction diyalog kutusu ekra-
na gelecektir.
• Create a new data extraction: Yeni bir veri çıkarımı yarat seçeneği, henüz başla-
yacağımız bir veri aktarımını düzenler. Altta bulunan, Use previous extraction as
a template (.dxe or .blk) onay kutusu, bize bir önce yapılan veri çıkarımını şablon
gibi kullanma imkânını vermektedir.
• Edit an existing data extraction: Mevcutta var olan bir veri çıkarımını düzenle
seçeneği, veri aktarımı daha önce yapılmış bir veri setinin tekrar düzenlenme-
sine başlayacağımızı belirtir.
599
Create a new data extraction seçeneği işaretliyken Next düğmesini tıkladığımızda

ikinci adıma geçilir.
Yapacağımız çıkarıma bir isim verecek ve bu dosyanın nerede bulunacağını göste-

receğiz. Böylelikle çıkarımda sonradan bir özellik eksiltmek gerekse bile sadece bu
dosya üzerinde gereken değişiklikleri yapabileceğiz. Bu anlamda DXE uzantısına sa-
hip bu yeni dosyanın çizimin kendisi ile aynı klasör altında hedeflenmesinde fayda
vardır. Bu koşulları gerçekleştirip Save düğmesini tıklayarak ikinci adımın son aşa-
masını tamamlayacağız.
İkinci adımda, mevcut çizimden blok nesnesi bilgilerini edinebileceğimizi varsayı-

yoruz. Data Extraction diyalog kutusundan Data Source bölgesinde, edinilecek bil-
gilerin kaynağı belirlenir:
600
• Drawings/Sheet set: Tüm çizimi tarayarak bir çıkarım oluşturulmasını sağlar.

Include current drawing kutucuğu da işaretli kalsın...
• Select objects in the current drawing: Veri çıkarımı yapılacak nesneleri ekran-
da çizim üzerinde seçebilmeyi sağlar. Select Objects düğmesi, bu nesnelerin se-
çilmesi için geçici olarak çizime döner.
Seçimi daha sağlıklı yapmak için sağ alttaki Settings düğmesini tıklayabilirsiniz.
Data Extraction - Additional Settings diyalog kutusu ekrana gelecektir:
• Extract objects from blocks: Blok nesnelerinden çıkarım yapar.
• Extract objects from xrefs: Dış referanslardan çıkarım yapar.
• Include xrefs in block counts: Dış referanslardaki blok nesnelerini sayıma da-
hil eder.
• Objects in model space: Model ortamındaki nesneleri sayar.
• All objects in drawing: Çizimdeki tüm nesneleri sayar.
601
Biz çizimin içindeki blok nesneleri ile ilgileniyoruz… Veri çıkarımının blokları filt-
releyerek devam etmek için buradaki Extract objects from blocks ve All objects in
drawing onay kutularını işaretli bırakalım. OK düğmesini tıklayarak değişiklikleri
onaylayalım. Data Extraction diyalog kutusundan Next (Sonraki) düğmesini tıkla-
dığımızda, üçüncü adıma geçeriz.
Üçüncü adımda çizimde kullanılan ve listesini istediğimiz bloklar yanında tüm çi-
zim nesneleri de ekranda tablo halinde görülecektir. Dosya büyüklüğüne ve blok sa-
yısına göre bekleme süreniz değişebilir.
Blok olmayan nesnelerin karşısında “Non-block” yazacaktır. Bu adımda ise, Disp-

lay all object types (bütün nesne tiplerini görüntüle) onay kutusunun işaretini kal-
dırıp, Display blocks only (Sadece blokları görüntüle) onay kutusunu işaretleme-
miz yeterli olacaktır.
Display objects currently in-use only seçeneği, sadece çizimde “kullanılan” blok
nesneleri görüntüler. Listelenen blok nesnelerinden bazılarını, satır başında yer alan
onay kutularındaki işareti kaldırarak, tablo dışında bırakmak mümkündür.
602
Next düğmesini tıkladığımızda, dördüncü adıma geçeriz. Bu adımda, istediğimiz

blok çıkarımının yanı sıra AutoCAD özellikleri ile ilgili bir kategori filtresi de veri
çıkarımına dâhil edilebilir:
• Drawing: Çizime ait tüm bilgiler.

• Dynamic Block: Dinamik bloklarla ilgili bilgiler.
• General: Blokların genel nesne özellik bilgileri.
• Geometry: Blokların çizim üzerindeki koordinat bilgileri ve ölçek katsayı bil-
gileri.
• Misc: Blokların birim, açısal yön ve birim faktörü bilgilerinin, çıkarımın içeri-
sine dâhil edilmesi istendiğinde, kullanılabilmesini sağlar.
603
Biz burada Drawing başlığı altında bulunan ve sadece File Name ilavesi ile devam
edelim.
Bütün onay kutularını tek tek işaretsiz bırakmak yerine, işaretleri kaldırmaya başla-
madan önce, imleç Properties alanının içindeyken sağ tuşa basarak açılan kısayol
mönüsünden Uncheck All (Hepsi işaretsiz) seçeneğini işaretlemek zaman kazandı-
rabilir. Next düğmesini tıkladığımızda beşinci adıma geçeriz.
NOT: Kategori Filtresi panelinde bulunan başlıklardan herhangi biri işaretlenme-

dikçe Next düğmesi kesinlikle aktif olmaz.
Beşinci adımda son hali ile şekillenen blok çıkarımı tablosunun sonuna yaklaşıyo-
ruz.
Next düğmesini tıkladığımızda beşinci adıma geçeriz.
604
Veri çıkarımına hazırlanmış AutoCAD tablosu
Count sütunu çizimin içinde bulunan blok nsenelerinin toplam miktarını, Name
sütunu çizimde bulunan blok nesnelerinin isimlerini ve File Name sütunu blokla-
rın edinildiği çizim ismini gösteren sütunlardır. Her bir sütunun üzerinde sağ tuş-
la ulaşılan kısayol mönüsünden Hide Column (Sütunu gizle) seçeneği ile dilediği-
niz an istemediğiniz sütunu gizleyebilirsiniz. Sort Columns Options düğmesi, sü-
tunların artan (Acsending) veya azalan (Descending) sıralamada belirmesini sağlar.
Full Preview düğmesi ile tüm tablonun önizlemesini yeni bir pencerede görebilirsi-
niz. Çizimde kullanılan blok tipleri, toplam adetleri ile birlikte tabloya yazdırılması
için birkaç adım kaldı. Next düğmesi ile sonraki adıma geçin…
Altıncı adım veri çıkarımının yerine yönelik iki tercih sunar:

• Insert data extraction table into drawing: Blok listesi veri çıkarımının çizim
içerisine iliştirilmesini sağlar. Bu seçenek tercih edildiğinde, sonraki adımda ti-
pik Table (Tablo) komutunun içeriği belirir.
• Output data to external file (.xls .csv .mdb .txt): Veri çıkarımını, farklı yeni
bir dosya olarak hazırlayarak kullanıma hazır hale getirir. Mevcut dosya oluşum
formatları şunlardır:
• XLS (Microsoft EXCEL’de kullanılmak üzere)
• CSV (Virgüllü ayrılmış format [Excel’de açılabilir])
• MDB (Microsoft Veri Tabanı [Microsoft Access vb.])
• TXT (Standart metin formatı)
605
Verilerin yeni bir Excel dosyasına yazdırılması için Output data to external file
onay kutusunu işaretleyin. Üç noktalı düğmeye tıklayarak, çıkarımı yapılacak dosya-
nın ismini ve nereye kaydedileceğini belirtmek bu adım için yeterli olacaktır.
İsim ve yer belirttikten sonra Save (Kaydet) düğmesine basarak altıncı adımdaki di-
yalog kutusuna geri dönebilirsiniz.
Output data to external file (.xls .csv .mdb .txt) seçeneği tek başına işaretli iken
Next düğmesine tıklayabilirsiniz.
NOT: Altıncı adımda beliren Insert data extraction table into drawing ve Output
data to external file seçeneklerinin her ikisi de işaretliyse, sihirbaz bir sonraki adı-
ma geçerek devam edecek ve Table Style diyalog kutusundaki düzenlemeler giril-
dikten sonra adıma ulaşacaktır.
Veri çıkarımının yapıldığı son işlem tamamlama adımıdır. Finish (Bitir) düğmesi
tıklandığı andan itibaren çizimden edinilen veri çıkarımı, Excel hesap tablosu ola-
rak hedeflenen klasördeki yerini alır.
Excel hesap tablosunda AutoCAD tablosunun görünümü
606
16
CAD Standartları
Bilgisayar Destekli Tasarım (BDT) yani CAD kullanıcılarının genel sorunu, çizim-
lerin ortak özellikler içermeyen içeriklere sahip dosyalar olabilmesidir. Bu durumu
düzeltmek bazen çok zahmetli olabilir. Fakat CAD Standards özelliği tek tek yapı-
lacak düzeltmeleri, bir diyalog kutusu üzerinden yaparak durumun üstesinden ge-
lebilir.
Standart Dosyasını Oluşturmak

Başlangıç noktamız, standart olarak kabul edilecek bir dosya oluşturmaktır. Bu özel-
likleri içeren ve standart olarak kabul edilebilecek bir dosya henüz yoksa yeni ve
boş bir çizim içerisinde katmanları, çizgi tiplerini, ölçülendirme ve yazı biçemleri-
ni (style) olmasını istediğiniz ayarlarda hazırlayıp dosyayı kaydetmek gerekecektir.
Standart olarak baz alınabilecek bir çizimi veya şablon dosyasını ekranda açmak işi
kolaylaştıracaktır.
Application Menu altındaki Save As (Farklı kaydet) komutuyla ekrana gelen diya-
log kutusunda Files Of Type (Dosya tipi) kısmına tıklayarak açılan listenin içinde,
AutoCAD Drawing Standards (*.dws) yani AutoCAD çizim standartları tipini se-
çeceğiz.
Yeni oluşacak bu standart dosyasının ismini ve konumunu belirledikten sonra Save

(Kaydet) düğmesini tıklayarak bundan sonraki çizimler için karşılaştırabileceğiniz
standart dosyanız oluşturulur. İleride standart olarak eklemek istediğiniz yeni bir
özellik gerekirse, kaydederken yaptığımız gibi Application Menu’den Open komutu
ile dosya tipini Standards (*.dws) olarak işaretleyip dosyayı açtıktan sonra, gereken
eklemeyi veya düzenlemeyi yapabilirsiniz.
Çizimleri Ortak Standarda Getirmek

Öncelikle standart özellikleri içeren .dws uzantılı dosyayı çizime tanıtmak gerekir.
Klavyeden komut verme tutkunları için hiçbir ısrarımız olmasa da Ribbon mönüyü
kullanmanın avantajlarını (burada olmasa da birçok yerde) göz ardı etmeyerek stan-
dart konfigürasyonunu CAD Standards panelinden başlatıyoruz.
standards
Ribbon: Manage CAD Standards Configure
608
CAD STANDARTLARI
1. Ekrana standart özellikleri değişik hatta bozuk olarak kabul ettiğiniz bir çi-
zim açın.
2. CAD Standards panelinden Configure komutunu verin.
3. Configure Standards diyalog kutusu ekrana gelecektir. Standart dosyanızı
yürürlüğe sokmak için ortada bulunan “+” (artı) simgesini tıklayın. Gerekti-
ğinde birden fazla standart dosyasını da listeye dâhil edebilirsiniz.
4. Dosya açma diyalog kutusu ekrana gelecektir. Standart özellikleri içeren ön-
ceden hazırlanmış dosyanızı seçin ve Open (Aç) ile onaylayın.
5. Gerektiğinde Plug-ins sekmesinden, standardı uygulanacak nesne özelikle-
rini açıp kapatabilirsiniz. Sadece işaretli özelliklere standart denetimi uygu-
lanır.
6. OK ile onayladığınızda standart dosyası (dosyaları), içinde bulunduğunuz
çizime tanıtılmış olacaktır.
Denetim Ayarları
Configure Standards diyalog kutusunda, standart denetimine yönelik bazı ayarları
yapmak mümkündür. Settings düğmesi tıklandığında ekrana gelen CAD Standards
609
Settings diyalog kutusundaki denetim ayarları şunlardır:
Notification Settings bölgesinde standart uyuşmazlıkları için uyarı ayarları yer alır:
• Disable standards notifications: Standart uyuşmazlığı uyarısını görüntüle-
mez.
• Display alert upon standards violation: Çizim sırasında standartlara aykırı
davranışlar yapıldığında hemen bir uyarı penceresi açarak, devam etmeyi iste-
yip istemediğinizi sorgular.
• Display standards status bar icon: Durum çubuğunda standart dosyasının
varlığını belirtir. Onu tıkladığınızda standart denetimi devreye girer. Ayrıca
bu seçeneği tercih ettiğinizde, yapılan her standart dışı davranışta durum çu-
buğunda bir bilgilendirme balonu belirerek sizi uyarır. Balonun içindeki Run
Check Standards metnini tıklayarak standart denetimini başlatabilirsiniz.
Check Standards Settings bölgesinde standart uyuşmazlığı denetimine yönelik ayar-

lar yer alır:
• Automatically Fix Non-standard Properties: Standarda uymayan nesne özel-
liklerini otomatik olarak düzeltir.
• Show Ignored Problems: Göz ardı edilmiş sorunları da gösterir.
• Preferred Standards File to Use for Replacements: Değişiklikler için, standart
olarak birden fazla .dws uzantılı dosya içinden öncelikli olanı, bu açılan liste-
den seçebilirsiniz.
Standart dosyanızı karşılaştırma dosyası için tayin ettikten sonra OK düğmesini tık-
layarak diyalog kutusunu kapatın. Buradaki işimiz bitti…
610
CAD STANDARTLARI
Standartların Denetimi
Bir sonraki aşama, içinde bulunduğunuz çizimin, standart nesne özelliklerini içeren
.dws uzantılı dosya ile uyum sağlayıp sağlamadığını denetlemek olacaktır.
checkstandards
Tools CAD Standards Check
Ribbon: Manage CAD Standards Check
1. CAD Standards panelinden Check komutunu verin.
2. Check Standards diyalog kutusu ekrana gelecektir. En üstte Problem bölge-

sinde altında standart uyuşmazlıkları listelenir. Replace With bölgesinde ise
çözüm dosyasının adı yer alır. Preview of Changes bölgesinde ise özelliğin
güncel değeri ve olması gereken standart değeri görüntülenir.
611
3. Seçili özelliklerin önünde onay imi yer alır. Mark This Problem Ignored
onay kutucuğu, seçili bir özelliğin standartla uyuşmazlığının göz ardı edil-
mesini sağlar.
4. Fix düğmesini tıklayarak, seçili özelliğin .dws uzantılı standart dosyasındaki
karşılığı ile değiştirilmesi sağlanır.
5. Fix uyguladığınızda ekrana Check Standards – Check Complete uyarısı
açılır ve yapılan düzenlemeleri bildirir. Close ile işlemi tamamlayın.
6. Check Standards diyalog kutusu temizlenmiş olacaktır. Close ile işlemi ta-
mamlayın. Standartlara uyum sağlamış dosyanızın yeni hali ekranda hazır-
dır.
Layer Translator:
Katman Dönüştürücüsü
Katman dönüştürücüsü, bir çizim içerisinde standart olarak tanımlanmış katman-
ların, istenilen diğer çizimler üzerindeki katmanlarla eşleştirilmesine yarayan bir
araçtır. Özellikle diğer kullanıcılardan alınan resimler üzerinde çalışılması söz ko-
nusu olduğunda çizime dâhil olan bu katmanları istenilen standarda getirmek için
katman dönüştürücüsü kullanılır. Bu sayede dönüştürülecek çizim üzerinde katman
isimlerinin tek tek değiştirilmesi, bu değişikliği yaparken katmanların nesne özellik-
leri olan renk, çizgi tipi, çizgi ağırlığı ve yazdırma stili gibi bileşenlerinin de düzeltil-
mesi zahmetinden kurtulabilirsiniz.
Katmanların Dönüştürülmesi
Katmanlarını dönüştürmek istediğiniz dosyayı, ekrana açtığınızda artık çevirme iş-
lemine hazır haldedir. Komut verildiğinde ekranda Layer Translator (Katman Dö-
nüştürücüsü) diyalog kutusu gelecektir.
612
CAD STANDARTLARI
Laytrans
Tools CAD Standards Layer Translator
Manage (Ribbon) CAD Standards (Panel) Layer Translator
İlk iş olarak Layer Translator diyalog kutusunu tanımaya başlamakta fayda var. Sol
pencerede bulunan Translate From, ekranda açık bulunan çizim içerisindeki kat-
manları listeler. Listenin içerisinde yer alan bu katmanların sol yanında bulunan
simgelerin üst üste üç yaprak görüntülü olanları katmanın çizim içerisinde kullanıl-
dığını, sol tarafı sarı ve küçük bir süpürge simgesine sahip olanlar ise katmanın çi-
zimde var olmasına rağmen kullanılmadığını belirtir. Bu pencerenin içindeyken sağ
tıkladığınızda açılan mönü içerisinde Purge Layers (Katmanları Temizle) seçeneği
ile kullanılmayan katmanları hızlı bir biçimde silebilirsiniz. Yine unutulmaması ge-
reken en önemli nokta, listede yapılan bu temizliğin aynı zamanda çizimin tamamı-
na uygulanması, yani o katmanların çizimden silinmesidir.
Translate to başlıklı sağ pencere, temel alınacak ve eşleştirilecek katman bilgisinin

bulunduğu listeyi temsil eder. Elbette ki sağ pencerenin içerisinde dönüştürme işle-
mi için referans alınacak listeyi görmek temel istek olacaktır. Bu kısmın hemen altın-
da yer alan Load (yükle) düğmesi tıklandığında ekrana gelen Select Drawing File
(Çizim Dosyası Seç) diyalog kutusundan hedef olarak kabul edilecek bir çizim veya
standart dosyası seçilir.
613
New düğmesi, hedef katmanların içine yeni bir katman eklemek için kullanılabilir.
Şimdi buradan sonra, hem sol hem de sağ pencerenin içerisindeki doğru işaretleme-
leri yaparak dönüştürme işlemi başlatılabilir. Yapılması gereken, önce sol pencerenin
içerisinde adının değişmesi istenilen katmanı seçmek, ardından sağ pencerenin içe-
risinde dönüştürülmesi için temel olarak alınacak katmanı seçmek olacak. İki liste-
nin ortasında bulunan Map düğmesine tıklandığında en alt pencerede seçime bağ-
lı olarak eski katman isminin, yeni katman ismi ve özelliklerine dönüştürülmeye ha-
zır olduğu görülür.
DİKKAT: Sol panelde seçilen katmanın ismi, sağ panelden eşleştirildiği ve Map
Same düğmesi ile işleme tabi tutulduğu an listeden kaybolacaktır. Sol panelde seçti-
ğiniz ismin artık görülmemesi aklınızı karıştırmasın.
Map Same düğmesi, isminden de anlaşılacağı gibi ekrandaki açık çizim ile hedef çi-
zim/standart dosyanın içerisinde aynı isimli katmanların bulunduğu koşullarda kul-
614
CAD STANDARTLARI
lanılabilir. Bu sayede, sadece hedef çizim/standart dosyasındaki aynı isimli katma-

nın nesnesel özellikleri (renk, çizgi tipi, çizgi kalınlığı ve yazdırma stili) mevcut çizi-
me aktarılarak dönüştürülür.
Translate düğmesi tıklandığında ekrana Layer Translator – Changes Not Saved di-
yalog kutusu gelecektir.
• Translate and save mappinge information: Bu düğme tıklandığında, katman-

ların dönüştürme işlemi gerçekleştirilir ve yapılan bu değişiklik yeni bir stan-
dart (.dws) dosyasına kaydedilir. Yeni bir standart dosyası oluşturmaya ihtiyaç
duymuyorsanız tercih etmenize gerek yoktur.
• Translate only: Bu düğme tıklandığında, sadece katman dönüştürme işlemi bi-
tirilerek ekrana dönülür.
Ekranda eski bir katmanın renk, çizgi tipi, çizgi kalınlığı ve yazdırma stili gibi özel-
likleri ile hazır durumdaki istenilen bir katmana dönüştürüldüğü görülecektir.
Katman Dönüştürücüsü Ayarları

Katman dönüştürücüsü ile çizimlerin katmanlarını istenilen standarda getirirken,
AutoCAD’in dikkate alması istenilen ayarları Layer Translator diyalog kutusunun
sol alt kısmında bulunan Settings düğmesini tıklayarak değiştirmek mümkündür.
Burada onay kutuları işaretli olanlar, dönüştürme sırasında dikkate alınır.
615
• Force object color to ByLayer: İşaretliyken, seçim, hedef katmanın rengi göze-
tilerek değiştirilir. İşaretli değilken, renk değiştirilmez ve eskisi gibi kalır.
• Force object linetype to ByLayer: İşaretliyken, seçim hedef katman çizgi tipi
gözetilerek değiştirilir. İşaretli değilken, çizgi tipi değiştirilmez ve eskisi gibi ka-
lır.
• Force object transparency to ByLayer: İşaretliyken, seçim hedef katman geçir-
genliği gözetilerek değiştirilir. İşaretli değilken, geçirgenlik oranı değiştirilmez
ve eskisi gibi kalır.
• Translate objects in blocks: İşaretliyken, blok nesnelerinin katmanlarını da de-
ğişikliğe tabi tutar. İşaretli değilken, blok nesnelerini dikkate almaz.
• Write transaction log: İşaretliyken, yapılan dönüştürme işleminin içeriğini, çi-
zim dosyasının bulunduğu klasörde bir metin dosyası olarak kaydeder. İşaretli
değilken, metin dosyası oluşturulmaz.
• Show layer contents when selected: İşaretliyken, katman dönüştürücüsü diya-
log kutusu içinde seçilen katman ismine ait nesneler çizim üzerinde geçici ola-
rak görüntülenmez. İşaretli değilken, görüntülenir.
616
17
Pafta Seti
Çok net bir biçimde “Pafta Seti” ismi ile adlandırabileceğimiz Sheet Set, çalışılan çi-
zim üzerinde ona bağlı ve ilgili bulunan tüm diğer çizimlerin dokümantasyon anla-
mında yönetiminin yapılabileceği grupsal bir çalışmadır. Kullanıcılar, pafta seti sa-
yesinde birbirine ilintili tüm çizimleri belirlenen bir ana dosya üzerinden toplu bi-
çimde açabilir, numaralandırabilir, yazdırabilir, elektronik iletim yapabilir hatta tü-
münü aynı anda sıkıştırılmış tek dosya şeklinde getirerek arşivleyebilir.
Bu anlamda baktığımızda Sheet Set (Pafta Seti), çizimlerimize erişirken ve onları

organize ederken oldukça faydalı bir araçtır. Birçok CAD kullanıcısı çıktılarını alır-
ken, önce projenin bütününü oluşturan çizimleri tek tek açar ve sıra ile yazıcısına
gönderir. Bir kısım kullanıcı da yığın çıktı (batch plot) ve yayımla özelliklerini kul-
lanır. Bu yöntemler yerine göre etkili olsa da pafta seti kullanımı, çizimde verimlili-
ği büyük ölçüde artırıcı bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
Sheet Set Manager: Pafta Seti Yöneticisi

Öncelikle klavyeden Ctrl+4 basarak Sheet Set Manager paletini ekranda açmamız
gerekiyor. Paletin kenarında bulunan üç sekmeden, Sheet List (Pafta listesi) sekme-
sini tıklayın. Sol üstte bulunan açılan listenin içinden, New Sheet Set (Yeni Pafta
Seti) seçeneğini tercih edin. Bu işlemi AutoCAD Classic çalışma ortamında File
New Sheet Set komutu yardımıyla da gerçekleştirebilirsiniz.
sheetset
ssm
Ctrl+4
Standard – Sheet Set Manager
Ribbon: View Palettes Sheet Set Manager
Komutu verdiğinizde ekrana Create Sheet Set diyalog kutusu gelir (aslında bu bir si-
hirbazdır). New Sheet Set komutunu vererek yeni bir pafta seti oluşturalım.
Begin (başlangıç) kısmında Create a sheet using başlığı altında pafta seti oluştur-
mak için iki seçenek göreceksiniz:
618
PAFTA SETİ
An example sheet set (Örnek bir pafta seti): Bu seçenek ile başlangıç yapıldığında
mevcut bir pafta seti yapısını başlangıç olarak göstermek mümkün olabilecektir. Bu
sayede pafta setimize ait olan çizimleri ve bileşenlerini ayrı ayrı gösterip pafta seti
oluştururuz. Seçenek işaretliyken Next (sonraki) dediğimizde karşımıza gelen Sheet
set example (Örnek pafta seti) diyalog kutusundan AutoCAD’in hazır .dst uzantı-
lı pafta seti dosyalarından birini seçebilirsiniz. Elbette ileride kendi oluşturduğunuz
pafta setleri de bu listede yer alacaktır…
Existing drawings (Mevcuttaki çizimler): Bu seçenek, göstereceğimiz klasörlerde

yer alan çizimleri otomatik olarak pafta seti içerisine yerleştirerek kullanıma hazır
hale getirecektir. Devam etmek için bu seçeneği işaretleyin ve Next düğmesini tıkla-
yın. Sheet Set Details (Pafta seti detayları) diyalog kutusu açılır.
619
Bu diyalog kutusunda pafta seti ve detayları tanımlanır:
Name of new sheet set: Bu kutuda yeni oluşacak .dst uzantılı dosyaya bir isim verin.
Description (Tanımlama): Oluşturduğunuz pafta setindeki tanım ve detay açıkla-

malarını girmenizi sağlayan not alanıdır. Birden fazla pafta seti palet içinde yer al-
maya başlayınca aralarından birinin üzerine imleci götürdüğünüzde, açıklamanız
ekranda belirir.
Store sheet set data file (Pafta seti veri dosyası deposu): Oluşturulan dosyanın
diskte veya başka bir medyada nerede saklanacağının belirleneceği kısımdır.
Sheetset Properties (Pafta seti özellikleri): Buraya kadar uygulanan seçimleri son
kez ekranda görüp gereken düzeltmeleri yapabileceğiniz genel bir ekrandır. Bu ek-
randaki seçeneklerin neler olduğunu dikkatle incelemekte yarar var:
620
PAFTA SETİ
• Sheet Set: Pafta setinin isim ve yer bilgilerini içerir:

• Name: Güncel pafta seti ismi.
• Sheet set data file: .dst uzantılı dosyanın ismi ve kaydedildiği klasör.
• Description: Pafta setine bağlı olarak yazılabilecek hatırlatıcı bilgiler.
• Model view: Pafta düzenlerini içeren kaynak resimlerin bulunduğu klasör.
• Label block for views: Pafta düzenlerine (Layout) yerleştirilmiş bakışlara ek-
lenebilecek detay görüntülerinin bulunduğu klasör.
• Callout blocks: Paftalar arasında, bir çizim (.dwg) veya şablon (.dwt) dos-
yasının içerisindeki blok nesnelerini kullanılması ihtiyacında, blokları içeren
dosya ismi ve bulunduğu klasör.
• Page setup overrides file: Çıktı esnasında, sayfa yapısı özellikleri (yazıcı ismi,
kâğıt boyutları gibi) önceden tanımlanmış şablon dosyanın bulunduğu klasör
(yazıcı veya çiziciden çıktıları almaya hazırken çok işe yarayacaktır).
• Project Control: Proje özelliklerini içerir:
• Project number: Proje numarası
• Project name: Proje ismi
• Project phase: Proje aşamaları
• Project milestone: Proje dönüm noktası
621
• Sheet Creation: Paftanın oluşturulma ayarlarını içerir:

• Sheet storage location: Pafta veya pafta setinin kaydedileceği güncel klasör
• Sheet creation template: Yeni bir pafta veya pafta seti oluştururken, şablon
dosyası olarak kullanılması istenen dosyanın ismi ve bulunduğu klasör
• Prompt for template: Pafta setine eklenen her pafta için, yapılan değişiklik-
leri bilgi istemi diyalog kutusu açarak onaylatır. “Yes” seçeneği bilgi istemi di-
yalog kutusunu görüntülerken, “No” seçeneği bilgi istemini görüntülemez.
• Edit custom properties: Pafta veya pafta seti başlıklı bir özellik bilgisi eklemek
gerektiğinde, metinsel bilgi ekler (Sheet Set yapısını hazırlayan kimsenin ismi
ve hazırlandığı tarih gibi bilgilerin eklenmesi için kullanılabilir).
Next düğmesini tıklayarak bir sonraki Choose Layouts (Paftaları seç) adımına ge-
çiyoruz...
Browse (Göz at) düğmesini tıklayınca ekrana gelen göz atma penceresinde pafta se-
tine eklemek istediğimiz çizimlerin bulunduğu klasörü göstermek yeterlidir.
Çizimlerin gösterilmesi ile beraberinde listelenen Layout yani pafta düzenleri içeri-
sinde, hangilerini pafta seçimine dâhil edileceğini belirtmek için sadece yanlarında-
ki onay kutusunu dolu veya boş bırakmak yeterli olacaktır. Seçilen her çizim için en
azından bir adet Layout (pafta düzeni) seçmek gerektiğini altını çizerek belirtelim.
Seçili bir pafta düzeni yoksa, çizim pafta setine dâhil edilemez.
622
PAFTA SETİ
DİKKAT: Pafta setini oluşturmak için çizimlerin bulunduğu klasörü seçildikten

sonra, seçilen çizimlere ait paftalar (Layout) göz atma penceresinde görülmüyor-
sa, seçtiğiniz çizim muhtemelen başka bir pafta seti ismi altında kullanımda olabilir.
Bu durumda eklediğiniz klasörün içindeki çizimlerin altında hiçbir paftayı seçilebi-
lir durumda göremeyebilirsiniz.
Bu andan itibaren yeni pafta seti ile ilgili tüm bilgiler, .dst uzantılı bir dosya içerisin-
de saklanacaktır. Orijinal dosyalar, bu dosyanın içerisinde yer almaz ve buna bağlı
olarak da pafta seti listesinin tutulduğu .dst uzantılı dosya oldukça küçük boyutta-
dır. Next/İleri düğmesini tıklayın.
Confirm adımında seçilen klasör altındaki çizimlerin içinden seçtiğiniz paftaların

özet bilgisi görüntülenir. Bu adımda, paftalarınızın seçtiğiniz klasördeki çizimlerin
içinden eksiksiz olarak taşındığına emin olun.
623
Finish/Son düğmesini tıklayarak işlemi tamamlayın. Yeni pafta setiniz Sheet Set
Manager paletinde yerini alacaktır.
Alt Setler Oluşturmak

Yeni bir pafta seti oluşturma süreci bitirildiğinde, pafta seti içerisine dâhil ettiğimiz
çizimlere ait paftaları kendi içlerinde kategorize etmek, paftaları yönetmek için ge-
reklidir.
1. Sheet Set paletindeki yeni pafta seti ismine sağ tıklayıp açılan mönüden New
Subset (Yeni alt set) seçeneğini tıklayın.
624
PAFTA SETİ
2. Subset Properties (alt set özellikleri) diyalog kutusunda Subset Name satı-
rına yeni alt setin adını yazın. OK ile onaylayın.
3. Yeni alt set, ağaç yapısına eklenir. Mevcut paftalar içinden sınıflandırmak is-
tediğiniz paftaları yeni alt setin üzerine sürükleyerek bırakabilirsiniz.
Sırasıyla “Planlar”, “Görünüşler” ve “Kesitler” isimli gruplar oluşturduktan sonra, il-

gili pafta düzenlerini bu kategorilerin altında toplamak mümkündür. Alt set isimle-
rini girdikten sonra yapılması gereken, sadece doğru ilgili kategoriler altına paftala-
rı sürükleyip bırakmaktır. Pafta adetleri arttıkça, uzayıp giden listeyi alt set sayesin-
de gruplara dağıtmak, pafta listesi takibini kolaylaştırır.
625
Paftaları Numaralandırmak
Kategoriler altına toplanmış tüm paftaları numaralandırmaya tâbi tutarak sırala-
mak, pafta seti sürecinin önemli bir evresidir. Seçtiğimiz çizim içindeki paftaları,
alt set oluşturarak ayrı bir grup adı altında topladık. Bir çizimin içinde kesit paftala-
rı hatırı sayılır miktarda arttığında, kesit paftalarını numaralandırmak pafta setin-
de çalışmayı daha da kolaylaştıracaktır. Şimdi bu kesitleri de numaralandıralım…
Alt set içindeki ilk kesit paftanızın üzerine imleci sürükleyin ve sağ tuş mönüsüne
ulaşın.
Açılan mönüden Rename & Renumber (Yeniden adlandır & Yeniden numaralan-
dır) komutunu verin.
626
PAFTA SETİ
Rename & Renumber Sheet diyalog kutusu ekrana gelir. Sol başta bulunan Num-
ber kutusunun içerisine kesit numaralandırılması için uygun bulduğunuz fihrist sı-
ralamasını girin.
1. OK düğmesini tıklayın. Pafta seti yöneticisi paletinde AutoCAD tarafından ve-

rilen sıralamayı özelleştirerek çalışmanıza uygun dizinde sıralamış olacaksınız.
Sırasıyla; Yeni bir pafta seti oluşturmak, pafta seti üzerinde alt setler eklemek ve paf-
taları numaralandırmak birbirlerini takip eden evrelerdir. Süreç boyunca yapılan iş-
lemler orijinal çizim dosyalarını asla bir değişikliğe uğratmaz.
Hepimiz benzer bir örneğini yaşamışızdır... Siz ofis dışında olduğunuzda çizimlerin
acil bir çıktısı alınması gerekebilir. Sizi arayan çalışma arkadaşınıza çizimlerin han-
gi klasörler altında olduğunu söylerken, bir anda çizimlerin yerini hatırlamakta zor-
lanabilirsiniz. Öyleyse kendisine sadece pafta setinizin ismini söyleyin. Eğer pafta
setinizi muntazam düzenlediyseniz geri kalanını kendisi rahatlıkla halledecektir…
627
Sheet Views: Pafta Bakışları

Pafta setini oluşturan bütünün, model boşluğunda hazırlanmış çizimlerden veya bu
çizimlerin içerisinde barındırılan pafta düzenleri altındaki çizimlerden oluştuğunu
artık biliyoruz. SheetSet Manager paletinin Sheet Views sekmesi, Sheet Set (Paf-
ta Seti) içerisinde bulunan çizimlerin içerdiği kaydedilmiş bakışlar (Named Views)
arasından seçim yaparak, ekranda kullanıma hazır hale getirilmesini sağlar. Sheet
Views sekmesi, kaydedilmiş bakışları, kategori veya liste biçiminde organize ede-
rek yönetir.
Bu özelliği kullanabilmek için pafta setini oluşturan çizimlere ait model uzayındaki
bakışların daha önceden kaydedilip saklanmış olması gerekir. Elbette pafta düzenle-
ri (Layout) içerisindeki bakışlar da kullanılabilir. Sheet Views sekmesi ilk defa işa-
retlendiğinde boş bir pencere olarak görüntülenirse, bu durum pafta setine eklenen
çizimlere ait pafta düzenlerinde bir bakış kaydedilmediğini açıkça ifade eder. Yine
de, model boşluğundaki bakışları yeni bir pafta düzeni (Layout) içinde kullanma-
ya başlamak söz konusu olduğunda onları grupsal bir yönetime dâhil etmek ise hiç
zor değildir.
Model Ortamındaki Çizimleri Pafta

Setine Dâhil Etmek
Layout (pafta düzeni) olarak adlandırılan kâğıt düzleminde, çizimlerini pafta haline
getirmeye bir türlü ısınamayan ve hala Model Space (Model uzayı yani ortamı) ola-
rak bilinen ekranda devam edenler için de elbette bir çözüm var:
1. Sheet Set Manager paletinden Model Views (Model Görünümleri) sekme-
sine geçin.
2. Add New Location (Yeni konum ekle) düğmesine çift tıklayıp çizimlerinizin
olduğu klasörü gösterin; Bu sefer çizimlerin orijinali (model boşluğunda ya-
pılan çizimler) kullanılacaktır.
628
PAFTA SETİ
3. İstenilen klasörü gösterip sağ altta bulunan Open düğmesine tıklayarak o

klasör altında bulunan çizimleri ve içerdikleri bakışları (varsa), pafta seçimi-
nize dâhil ederek kullanıma hazır hale getirebilirsiniz.
629
Kaydedilmiş Bakışlarla Yeni Bir Pafta

Düzeni (Layout) Oluşturmak
Sheet Set Manager paletinde ilk olarak incelediğimiz Sheet List sekmesiydi. Sheet
List sekmesinde çizimler içindeki paftaları bir araya toplamayı ve paftalara alt setler
oluşturmak suretiyle, takibi kolay bir çizim sırası oluşturmayı gördük. Sheet Set Ma-
nager paletinin Sheet Views ve Model Views sekmeleri pafta setine eklenen çizim-
lerin altında bulunan kaydedilmiş bakışları (Named Views) kullanarak yeni paftalar
oluşturmanıza olanak tanır. Sheet Views sekmesi, paftaların içine kaydedilmiş ba-
kışları kullanmamızı sağlarken Model Views sekmesi belirtilen çizimin model boş-
luğunda saklanan bakışları kullanarak yeni bir pafta (Layout) oluşturulmasını sağlar.
Daha işin başında iken belirtmeyi uygun buluyoruz… Seçtiğiniz çizimlerin paftala-
rı arasında kaydedilmiş bir bakış yok ise Sheet Views sekmesini tıkladığınızda sek-
menin bomboş olduğunu göreceksiniz. Eğer seçtiğiniz çizim veya çizimlerin mo-
del boşluğu ortamında kaydedilmiş bakışları yok ise bu kez Model Views sekme-
sinde eklenen çizimin kendisini görmenize rağmen sol tarafında “+” simgesini gö-
remezsiniz.
Bir önceki konuda bahsettiğimiz pafta seti içinde ilave edilmiş çizim üzerinden işe
koyulalım. Seçilen çizimin içinde hem model boşluğunda hem de paftaların (layout)
içinde birer adet kaydedilmiş bakış mevcuttur.
1. Sheet Set Manager paletinde Model Views sekmesini tıklayın.
2. Seçilen çizimin solunda bulunan “+” simgesini bir kez tıklayın. Çizime
kaydedilen bakışlar listelenir.
3. İstenilen bakışın üzerinde sağ tıklayın. İki seçenekli bir mönü açılır.
4. Mönüdeki Open seçeneği işaretlendiğinde istenilen bakış görüntüsü ha-
zırlanarak ekrana gelir.
630
PAFTA SETİ
Bakış görüntüsünün açılması ile dosyanın kendisi de açılmış olacaktır. Bu andan iti-
baren kaydedilmiş bakışı doğrudan yazıcıya gönderebilirsiniz. İsimlendirilmiş bakış
aynı zamanda pafta setinize dahil edilmiş olur.
Konumuzun başlığına uygun olacak şekilde, kaydedilmiş bu bakışı boş bir pafta
düzlemine ekleyelim.
1. Ekrana bakış ismi seçilerek getirilmiş olan çizimi kapatın.
2. Sheet Set Manager paletinde Model Views sekmesini tıklayın.
3. Açık çizim dosyanız üzerinde boş bir paftayı (Örn.Layout1) seçin.
4. Ekranda otomatik olarak beliren örnek bakış penceresini (Viewport) çer-
çevesinden işaretleyip silin.
5. Pafta setine eklediğiniz çizimin üzerine sağ tıklayarak yine iki seçenek-
li mönüye ulaşın.
6. Place on Sheet seçeneğini tıklayın.
7. Yerleştirilmesi istenen bakış (View), güncel pafta setinin içeriğinde değil-
se AutoCAD ekranda bunu bir uyarı mesajı olarak size iletir. OK/Tamam
seçeneğini tıklayın.
8. Seçilen bakış penceresi pafta üzerinde sürüklenmeye başlar. Pafta üzerinde
uygun bir noktayı tıklayarak bakışı pafta üzerine iliştirebilirsiniz.
9. Yerleşim noktasını iliştirmeden önce sağ tıklayın ve ölçek listesine ulaşın.
631
10. Ölçek listesi içinden paftanın kâğıt ayarlarına uygun bir ölçeği seçebilirsiniz.
Bu işlem bakış penceresi (Viewport) ölçeğini değiştirmekle aynı görevi uygu-
lar. Uygun ölçeği listenin içinden seçtikten sonra pafta üzerinde bir noktayı
tıklayarak bakışı pafta içine yerleştirin.
Palet üzerinde Sheet Views sekmesini tıkladığınızda pafta setine eklenen çizimlerin
kaydedilmiş bakışları (varsa) listelenir. Az önce yerleştirdiğiniz bakışın liste içinde
bulunmaması aklınızı karıştırmasın. Kullandığımız örnek pafta setine dâhil olma-
yan başka bir çizimin isimlendirilmiş bakışıydı… Pafta setine eklenen çizimlere ait
bakışlar üzerinde daha da uç noktalara yürüyebileceğiniz seçenekler mevcuttur. Se-
çenekleri görmek için isimlendirilmiş bakış üzerinde sağ tıklayın. Açılan mönüdeki
seçenekler ve işlevleri şunlardır;
• Display: Boş bir pafta üzerinde seçilen bakışı görüntüler.

• Rename & Renumber: Seçilen bakışa numaralandırma verebileceğiniz ilgili di-
yalog kutusunu görüntüler.
632
PAFTA SETİ
• Set category: Palet üzerinde View by Category düğmesi tıklanmış durumda

ise bakışları kategori düzeniyle görüntüler.
• Place Callout Block: Seçeceğiniz çizim dosyası içinde bulunan blokları (Örn.
Yön okları, kesit sembolleri, antetler vb.) paftanın içinde istenildiği an kullanı-
ma hazır hale getirir.
• Place View Label Block: Seçeceğiniz çizim dosyası içinde bulunan bakış etiket-
leri bloklarını paftanın içinde istenildiği an kullanıma hazır hale getirir.
Pafta Listesi Tablosu

Pafta setini oluşturan tüm yaprakları (Layout) istediğiniz zaman çizim içerisine bir
tablo olarak yerleştirebilirsiniz. Üstelik pafta setindeki yapılan en son değişiklikler
istediğiniz an tabloya yansıtarak güncellenebilir. Tablo, oluşturduğunuz pafta setinin
çizim isimleri kapağıdır. Hem çizim kapağı oluşturmak hem de pafta seti bütününü
takip etmek için kullanabilirsiniz…
Pafta Listesi Tablosunu Yerleştirmek

Öncelikli olarak tabloyu yerleştireceğiniz bir paftayı (Layout) tercih edin. Boş bir
pafta üzerinde de tabloyu yerleştirebilirsiniz. Model boşluğunda ise bu komutu de-
nemeyiniz, çünkü komut seçeneği pasif (seçilemez) olarak görülecektir. Pafta liste-
si tablosunu otomatik olarak oluşturmak ve pafta düzenine yerleştirmek için izlene-
cek yol şöyledir:
1. Sheet Set Manager paletinde Sheet List sekmesini tıklayın.
2. Liste içinde pafta seti ismine sağ
tıklayıp açılan mönüden Insert
Sheet List Table komutunu verin.
633
3. Ekrana Sheet List Table diyalog kutusu gelecektir. Buradan şu ayarları ya-
pabilirsiniz:
• Table Style name: Açılır listeden mevcut tablo stili seçebilirsiniz. Üç noktalı
düğmeyi tıklayarak yeni bir tablo stili oluşturulup pafta listesi tablosunun genel
özelliklerini tayin edebilirsiniz.
• Show Subheader: En alttaki bu kutucuk işaretli iken tablonun alt başlığı görün-
tülenir. Kutucuk işaretli değilse alt başlık görüntülenmez.
• Table Data: Bu sekme üzerindeki Title Text satırını kullanarak tablonuza bir
isim verebilirsiniz.
• Subsets and Sheets: Bazı paftaların değişikliklerini tablonuzun güncelleme sı-
rasında dikkate alınmamasını isteyebilirsiniz. Değişiklikleri takibe almaya ihti-
yaç duymadığınız paftaların yanlarındaki kutucukları boş bırakmak suretiyle,
güncelleme işleminden elemeniz mümkündür.
• Add: Yeni bir sütun veri tipi ve başlık metin girişini listeye ekler.
• Remove: Seçili durumdaki bir sütun veri tipi ve başlık metin girişini, listeden
kaldırır.
• Move Up: Seçili durumdaki bir sütun veri tipi ve başlık metin girişini, bulun-
duğu konumdan bir üste taşır.
• Move Down: Seçili durumdaki bir sütun veri tipi ve başlık metin girişini, bu-
lunduğu konumdan bir alta taşır.
4. İstenilen tablo biçemi düzeni belirledikten sonra OK düğmesini tıklayın.

5. Ekranda tablonun pafta düzeninde yer alacağı konumu tıklayın.
634
PAFTA SETİ
Pafta Listesi Tablosunun Güncellenmesi

Pafta listesi tablosunu paftaların herhangi biri üzerinde yerleştirebileceğinizi belirt-
miştik. Pafta üzerinde yerini alan bu tabloyu kes-yapıştır veya kopyala-yapıştır yön-
temlerini kullanarak model boşluğuna da yapıştırılabilirsiniz. Pafta setinde tabloyu
etkileyecek bir değişiklik yapıldığında tablo güncellenmelidir. Pafta setine yeni bir
çizim eklemekten tutun da pafta numaralandırılmasına kadar birçok değişikliğe uğ-
rayan bir pafta seti üzerinde tablonun güncellenmesini istemek haklı bir beklentidir.
Her şeye rağmen bunun bir avantaj olduğunu düşünmemizle birlikte AutoCAD tab-
lo güncellemelerini otomatik gerçekleştirmez. Pafta listesi tablosunu güncellemek
için verdiğimiz iki adımı uygulayın.
1. Tablonun çerçeve çizgileri üzerinde (tablonun içi değil) herhangi bir noktayı
tıklayın.
2. Sağ tuşla ulaşacağınız kısa yol mönüsünden Update Table Data Links seçene-
ğini tercih edin.
635
Pafta Setini Yayımlamak (Publish)

Bunca çalışmayı sadece bir projeyi oluşturan çizimleri bir araya toplamak için yap-
madınız... Yayımlama özelliği (Publish) komut bazında Sheet Set Manager paleti-
nin içindedir. Aynı anda çoklu pafta seçimi yaparak yayımlama seçeneklerinden fay-
dalanmak bu kendisine has konunun ayrılmaz bir parçasıdır. Bu sayede seçili tüm
pafta ve model çizimlerini aynı anda çıktısını almak, DWF veya DWFX formatında
yayımlamak, ZIP veya EXE formatında sıkıştırarak seçilen paftaları iletmeniz pafta
seti ile çalışmanın cazibesidir.
DWF yani açık adıyla Design Web Format tasarımlarınızı (üç boyut bilgileri de
dâhil olmak üzere) paylaşmak istediğinizde yardımınıza koşacak bir dosya türüdür.
DWF formatına dönüştürülmüş dosyalar, AutoCAD yazılımı olmayan kullanıcıla-
rın da bu çizimleri görebilmesini mümkün duruma getirir. DWF formatında oluştu-
rulan dosyanın içinde çok temel vazifeler (Zoom, print, mesaj balonu eklemek, vb.)
görüntüleyici üzerinde kullanılabilir.
DWFX formatında oluşturulacak paylaşımlarınızı, Windows VISTA ve üzeri işle-

tim sistemi ile çalışan kullanıcıların XPS Viewer aracılığı ile doğrudan açabilmesi
için hazırlayabilirsiniz. DWFX formatında yayımlanmış bir dosyanın görüntülen-
mesi için ilave bir yazılım kurulmasına da bu anlamda gerek yoktur. DWFX forma-
tı, DWF formatından daha gelişkin ve yenilenmiş bir format olarak kabul edilebilir.
636
PAFTA SETİ
Pafta Setinden Seçim Listesi

Oluşturmak
Pafta seti listesini oluşturan çizimler arttıkça, palet içindeki çizim listesi de artacak-
tır. İstenilen paftaları bir defada seçebilmek, uzun çizim listesi içinde seçim sürecini
can sıkıcı olmaktan kurtarır. Seçimi kolaylaştırmak için bu paftalara bir grup altın-
da toplamak ve bu seçim grubunu bir isimle saklamak bir noktadan sonra önem ta-
şır. İster PDF dosyaları oluşturmak için kullanın ister çıktı olmak için kullanın, grup
isimleri seçmek işleme dahil edilmesi istenen çizimleri bir defada seçmek demek-
tir… Toplu bir pafta seçim grubu oluşturmak için:
1. Sheet List sekmesinde bulunan paftalar arasında toplu işlem yapılacak paf-
taları klavyenizin Ctrl tuşuna basılı tutarak seçin.
2. Paletin sağ üst köşesinde bulunan Sheet Selections düğmesini tıklayın ve
Create seçeneğini tıklayın.
3. Ekrana gelen New Sheet Selection diyalog kutusundaki boş satıra bir grup
isim girin.
637
4. OK düğmesini tıklayarak yeni pafta seçimi isminin Sheet Selections düğ-

mesinin altındaki listeye eklenmesini sağlayın.
Sheet Selections düğmesinin tıklanması ile açılan mönünün içerisinde, pafta seçim
isimleri görüntülenecek ve aralarında yapılan işaretleme, pafta seti listesi içinde oto-
matik olarak tek seferde seçim yapılmasını sağlayacaktır.
Sheet Selections düğmesinin altında bulunan Manage (Yönet) seçeneği işaretlendi-

ğinde ekrana çıkan Sheet Selections diyalog kutusundaki düğmeleri kullanarak şu
işlemler yapılabilir:
• Rename: Sol tarafta bulunan listenin içerisinden işaretlenmiş pafta seçimi gru-
bunun ismini değiştirir.
• Delete: Sol tarafta bulunan listenin içerisinden işaretlenmiş pafta seçim gru-
bunu siler.
Pafta Setinden Toplu Çıktı Almak

Pafta seti içerisinde istenilen pafta veya paftaların yazıcı veya çiziciye toplu olarak
gönderilebilmesi için, öncelikli olarak çıktıyla ilgili ayarların (yazıcı ismi, kâğıt bo-
yutu vb.) bulunduğu Page Setup tanımının eklenmesi gerekir. Yeni bir sayfa yapısı
eklemek için yapılacaklar şöyle sıralanabilir:
638
PAFTA SETİ
1. Sheet Set Manager paletinde Sheet List sekmesini tıklayın.

2. Paletin sağ üstünde bulunan Publish (Yayımla) düğmesini tıklayın.
3. Açılan mönüden Manage Page Setups (Sayfa yapılarını yönet) komutu-
nu verin.
4. Açılan Page Setup Manager (Sayfa yapısı yöneticisi) diyalog kutusu içeri-
sindeki düğmeler yardımıyla sayfa yapısının eklenmesini sağlayın. Bu düğ-
meler şu işlere yaramaktadır:
• New: Yeni bir Page Setup tanımı ekler. Yeni bir sayfa yapısı eklenirken yapılma-
sı gerekenlerin sıralaması ise şöyledir:
• Ekrana gelecek olan New Page Setup diyalog kutusundaki üst satıra sayfa ya-
pısının ismini girin. OK düğmesini tıklayın.
• Page Setup diyalog kutusunda çıktı esnasında kullanılması istenen tüm özel-
likleri seçin.
• Yeni sayfa yapısı tanımının eklenmesi için OK düğmesini tıklayın.
• Modify: Bu düğme Page Setup Manager diyalog kutusunda bulunan liste içeri-
sinde seçilmiş Page Setup tanımını yeniden düzenlemeye yarar.
• Import: Bir çizim (.dwg), bir şablon çizim (.dwt), veya bir (.dfx) dosyanın gös-
terilmesiyle seçilen dosyanın içinde bulunan mevcut Page Setup ayarlarını kul-
lanır.
639
Sayfa yapısı tanımının eklenmesi ile çıktısı alınacak paftaların kullanacağı tanımı
göstermek de artık mümkün olduğuna son adım çıktının başlatılmasıdır... Çıktı
alınması için izlenmesi gereken yöntem şöyledir:
1. Pafta listesinden çıktısı alınacak paftaları seçin; Pafta seti seçim listesi ile
oluşturulmuş isimlendirmeleri kullanmak, tam da burada ise yarayacak-
tır…
2. Sheet List sekmesini tıklayın. Sağ üst köşede bulunan Publish düğmesi-
ni tıklayın.
3. Açılan mönüden Publish using page setup override seçeneğini tercih
edin.
4. Açılan mönüden, çıktıya gönderilmesi için tercih edilecek sayfa yapısı is-
mini tıklayın.
640
PAFTA SETİ
Paftalarınızı yayımlamak için kullanılabilecek en hızlı diğer bir yöntem ise doğru-
ca Publish komutunu kullanmaktır. Bu sayede, Sheet Set Manager paleti üzerinde-
ki Publish komutuna gitmeye ihtiyaç duymadan, tüm çizim paftalarını veya arala-
rından basılması için seçtiğiniz paftaları kolayca elde edebilirsiniz.
publish
File Publish
Standard – Publish
Ribbon: Output Plot Batch Plot
Pafta seti listenizden basılması gereken çizimleri seçin ve Publish komutunu verin.
641
Neredeyse ekranı kaplar büyüklükteki Publish diyalog kutusu gözünüzü asla kor-
kutmasın… Bu seviyelere gelmiş profesyonel kullanıcılar için, diyalog kutusunda
bulunan standart ayarların görevlerini tespit etmek hiç de zor olmayacaktır.
1. Publish diyalog kutusunda bulunan paftalarınızı, alttaki liste penceresinden

seçerek işaretleyin.
2. Publish to açılır düğmesini tıklayın.
642
PAFTA SETİ
3. PDF seçeneğini tıklayın.

4. Publish düğmesini tıklayın.
5. PDF dosyanızın yerini yurdunu istediğiniz klasöre hedefleyin.
6. Select düğmesini tıklayın.
7. Pafta setiniz AutoCAD için üzerinde sürekli çalışabileceğiniz bir listedir. Liste-
yi kaydetmek için ekrana gelen mesaj kutusuna Evet veya Hayır seçeneklerin-
den birini verebilirsiniz. Her iki durumda da PDF dosyanız hazırlanır.
Üstelik paftalarınızın tümü PDF tek bir dosyası içine sıralanır…
643
18
Action Recorder:
Eylem Kaydedici
AutoCAD ortamında sıklıkla tekrar ettiğiniz sıralı işlemleri, bir makro olarak kay-
dedip, daha sonra tekrar kullanabilirsiniz. Action Recorder adeta bir kayıt cihazı
gibi kaydın başından sonuna kadar yapılan tüm işlemleri sırayla kaydeder. Kaydedi-
len makro, AutoCAD ile birlikte saklanır ve oluşturulduğu çizimden farklı çizimler-
de de kullanılabilir. Action Recorder, daha çok çizim (Draw) komutlarında başarılı
olur. Düzenleme komutlarında biraz çaba sarf etmenizi gerektirir.
Makro Kaydetmek
Önce Drafting & Annotation çalışma ortamında basit bir makro örneği yapalım:
Manage Action Recorder

1. Drafting & Annotation çalışma ortamına geçiş yapın ve önce Manage sek-
mesini ardından da Action Recorder panelinde ilk sırada bulunan Record
düğmesini tıklayın.
NOT: İmlecin sağında kırmızı bir nokta belirecek ve kayıt başlayacaktır. Kayıt için
kesinlikle acele etmeyin çünkü AutoCAD kayıt sırasında beklediğiniz süre ile değil
yaptığınız işlemlerle ilgilenir.
2. Draw Rectangle komutunu verin.

3. Herhangi bir noktayı tıklayın.
4. 400x300 boyutlarında bir dikdörtgen çizin.
5. Modify Offset komutunu verin.
6. Öteleme aralığını 25 olarak girin.
7. Dikdörtgeni tıklayıp seçin.
8. Öteleme yönü için dikdörtgenin içini tıklayın. Çıkmak için sağ tuş mönü-
sünden EXIT alt komutunu tıklayın (Enter değil).
9. Draw Hatch komutunu verin.
10. Mevcut dikdörtgen bandın içini dilediğiniz gibi tarayın.
Duvarları oluşturulup taranmış mekan
11. Action Recorder panelinde Stop komutunu verin (kayıt sonlanacaktır).

DİKKAT: AutoCAD, makroları kaydederken kullandığınız komutların içinde yap-
tığınız ENTER onaylarını, makroyu durdurmak için kullandığınızı varsayabilir. Bu
durumda ekrana gelen Action Macro - Value Not Recorded diyalog kutusunda, giri-
len değerleri güncel değer olarak kabul edilmesi için birinci seçeneği işaretleyip mak-
ronuzu kaydetmeye devam edebilirsiniz (Use the value that is current at playback).
646
ACTION RECORDER: EYLEM KAYDEDİCİ
12. Action Macro diyalog kutusu ekrana gelerek makroya ilişkin bazı tanımları is-
teyecektir.
13. Action Macro Command Name satırına makronun yeni adını yazın, yoksa
AutoCAD ona kendince bir ad verecektir (isim verirken boşluk bırakmayın ve
geçersiz karakterler kullanmayın).
14. Description metin kutusuna, gerekliyse makroyu tanımlayan açıklayıcı bir
metin yazın.
15. OK ile onaylayın. Makro kullanıma hazırdır.
Action Macro diyalog kutusunda en altta bir kaç ayar daha yer alır:
647
• Restore pre-playback view: Makro çalıştırılırken, oluşma anındaki bakışların

(View) kullanıp kullanmamasını sağlar:
• When requesting user input: Bir değer girilmesi istendiğinde orijinal bakı-
şa geri döner (işaretliyse).
• Once playback finishes: Makro çalıştırılıp, işlem tamamlandıktan sonra ori-
jinal bakışa geri döner (işaretliyse).
• Check for inconsistencies when playback begins: Makro çalıştırılırken, oluş-
turulduğu ve kullanıldığı ortamlar arasındaki olası uyumsuzluklarda kullanıcı-
yı uyarır.
NOT: Kaydedilen makro, AutoCAD’in makrolara ayrılmış olan klasöründe .actm

uzantılı bir dosya olarak saklanır.
Makroyu Çalıştırmak
Artık kaydedilmiş bu basit makroyu çalıştırabilirsiniz. Çalıştığında sırasıyla şöyle bir
süreç izlenir (örneğimizden yola çıkarak):
1. Action Recorder panelinde 400x300_MEKAN makronuzun seçili olduğuna
emin olun ve Play komutunu verin (hemen altında kaydedilmiş makronun
adını göreceksiniz, seçili durumda değilse onu seçin).
2. Daha önce çizdiğiniz koordinatlara 400x300 boyutlarında bir dikdörtgen çi-

zilir.
3. Ardından içine 25 birim uzaklıkta paralel olarak ötelenmiş bir kopyası çizilir.
4. Taramalar makro kaydı sırasında seçtiğiniz desende ve sıklıkta çizime yer-
leştirilir.
PÜF NOKTASI: Görüldüğü gibi diyalog kutusu ayarları makro ile birlikte kaydedi-
lip saklanmaz. Bu nedenle diyalog kutusu gerektiren komutlarda, söz konusu ayarın
varsa komut satırı karşılığını kullanın.
648
Makroyu Düzenlemek
Eğer çalışma ortamı (Workspace) olarak 2D Drafting and Annotation kullanılıyor-
sa, makrolar üzerinde daha hassas ayarlar da yapılabilir. Normalde bir makro, kay-
dedildiği andaki hareketleri (verilen boyutlar, aralıklar gibi) yerine getirir. Oysa he-
men her aşamada makronun ölçü benzeri değerleri, kullanıcı tarafından değiştirile-
bilir. Az önceki örnekten yola çıkarak daha karmaşık bir sonuç elde edeceğiz.
Ribbon Manage Action Recorder
AutoCAD Classic çalışma ortamında çalışıyorsanız Tools başlığında sadece Action

Recorder yer alır. Açılan listeden kullanacağınız makroyu seçerek Play düğmesi ile
çalıştırabilirsiniz. Record düğmesi yeni bir makro kaydetmek için hazır beklemek-
tedir. Ancak Drafting & Annotation çalışma ortamında yapılabilecek daha farklı iş-
lemler vardır.
İsim bandını tıkladığınızda Action Tree adlı komut silsilesini adım adım gösteren
bir ağaç yapısı içeren pencere açılır. Bu pencereyi sağ alt köşesindeki raptiye simge-
sini tıklayarak şimdilik ekranda sabit olarak bırakın.
• Komutlar liste penceresinde net olarak gözükmektedir. Bunları seçtikten sonra
kısayol mönüsünden Delete ile silebilirsiniz. Silme işlemi, birbirini izleyen ko-
mutlarda tehlikeli sonuçlar doğurabilir, çok dikkat!
DİKKAT: Silme işlemi, birbirini izleyen komutlarda tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Ayrıca Action Tree listesinden silinen bir komut bir daha geri dönemez. Undo fay-
dasızdır.
649
• Eğer koordinat bilgisi girdiyseniz, bunları üstünü tıklayarak değiştirebilirsiniz.

Hızlı çalışmak için satır içindeyken F2 tuşunu kullanabilirsiniz.
• Kısayol mönüsünden Insert User Message ile komut ve alt seçeneklerinin ön-
cesine bir kullanıcı mesajı ekleyebilirsiniz. Aynı adlı diyalog kutusu ekrana ge-
lerek mesajı yazmanızı ister.
• Makrolar çalışırken çizim ekranında çizilecek nesnelerin koordinatlarını o an
belirlemek için makroyu Pause for User Input seçeneği ile durdurabilir, nesne-
lerin çizime yerleşim noktasını siz belirleyebilirsiniz.
650
• Komut alt seçeneklerinde görünen koordinat, uzunluk, yarıçap gibi değerleri,

üzerlerini çift tıklayarak etkinleştirip değiştirebilirsiniz. Daha sonra makro ça-
lışırken bu değerler dikkate alınacaktır.
• Koordinat değerlerinin Relative to Previous ile bir önceki değere göreceli ola-
rak oluşturulması sağlanabilir.
• Request User Input seçeneği, koordinat ve uzunluk değerlerinin kullanıcı ta-
rafından makro çalışırken değiştirilebilmesi sağlanır. Bu durumda makro çalı-
şırken geçici olarak durdurulup, ekrana Action Macro – Input Request uyarı
penceresi gelir ve üç artı bir seçenek sunar:
• Provide Input: Yeni değeri kullanıcı girecektir.
• Use the Recorded Value: Makronun kaydedildiği sıradaki değeri esas alır.
• Stop Playback: Makroyu o aşamada durdurur.
• Always Pause Playback for Input: Siz seçmeseniz de her durumda veri girişi
için makroyu geçici olarak durdurur.
651
19
Çizimi Ölçekli Resim
Dosyasına Çevirmek
Çizimleri resim dosyası olarak çıktısını almak tüm AutoCAD kullanıcılarının en çok
başvurduğu işlerden biridir. Bu konuyu hem *.JPG formatında hem de *.PNG for-
matında olmak üzere, kitabınızın ilk cildinde yer alan Çizimi Kağıda Dökmek bölü-
münde bir miktar incelemiştik.
Resim dosyasına dönüşen bu dosyaları görüntü işleme programlarıyla (Örn. Ado-

be Photoshop) üzerlerinde çeşitli boyama işlemleri yapılabilir ve göze hoş gelen su-
numlar ortaya çıkabiliriz. Ancak söz konusu bu aktarım sonucu ortaya çıkan resim
dosyaları ölçeksiz olmaktaydı. Basit bir sunum için bu durum geçerli olabilir, an-
cak gerçek anlamda ölçekli sunumlarda bu aktarma yetersiz kalacaktır. En tipik ör-
nek olarak mimarlık öğrencilerinin proje jüri sunumları ve mimari yarışma projeleri
gösterilebilir… Bu bölümde ağırlıklı olarak bu sorunun çözümü üzerinde duracağız.
Sanal Yazıcı Oluşturmak

Ekranda açık ve hazır halde bekleyen çizim dosyamızı, Plot komutu yardımıyla bir
görüntü işleme programına aktarmakla işe başlayacağız. Ancak daha buna gelme-
den, öncelikle bir sanal yazıcı (printer) oluşturmak gerekecektir. Sanal yazıcı gerçek-
te bilgisayarınıza fiziksel olarak bağlı olmamasına rağmen gerçekte o aygıt varmış
gibi davranarak işlemi gerçekleştirir… Şimdi bunu aşamalar halinde uygulayalım.
1. Application mönüsünden Print Manage Plotters komutunu verin;
2. Açılacak pencereden “Add-A-Plotter-Wizard” seçeneğini tercih edin;
654
ÇİZİMİ ÖLÇEKLİ RESİM DOSYASINA ÇEVİRMEK
3. Add Plotter diyalog kutusu Introduction Page yani giriş sayfasıyla açılacak-
tır. Next düğmesiyle geçin;
4. Begin sayfasından “My Computer” seçiliyken Next ile devam edin (her aşa-
mada Back düğmesiyle geri dönebilirsiniz);
5. Plotter Model sayfasından Manufacturers listesinden “Adobe” ve Models

listesinden “PostScript Level 2” maddelerini seçin (ilki kendiliğinden seçili
olacaktır); Next ile ilerleyin;
655
6. Import Pcp or Pc2 sayfasından, eğer daha önceden “*.pcp” veya “*.pc2” for-
matında kaydedilmiş sanal yazıcılarınız varsa çağırabilmeniz için Import
File düğmesi vardır. Ama gelin görün ki bizim yok… Next ile ilerleyin;
7. Ports sayfasından Plot to File maddesini seçin ve Next ile ilerleyin;
656
8. Plotter Name sayfasından yeni sanal yazıcınıza bir isim verin veya
AutoCAD’in verdiği “PostScript Level 2” ismini kabul edip Next ile geçin;
657
9. Finish sayfasından Finish düğmesini tıklayarak, sanal yazıcı oluşturma işle-

mini sonlandırın.
Ölçekli Resim Elde Etmek

Arık bir sanal yazıcınız var. Bunu kullanarak çizimi ölçekli olarak “*.EPS” uzantı-
lı Encapsulated Post Script formatında sanal olarak yazdıracağız yani kaydedeceğiz.
Neden EPS? Bu format, vektörel bilginin piksel bilgisine dönüştürülme aşamasın-
da kullanılan, olabildiğince kayıpsız bir formattır. Daha sonra yapılacak işlemlerin
çoğu sıradan bir yazdırma işleminden farksızdır, bu nedenle fazla tekrarlardan ka-
çınıyoruz…
1. File Plot komutunu verin;
2. Plot diyalog kutusunun Printer/Plotter bölgesindeki Name açılan listesi-
ni etkinleştirin ve listeye yeni eklendiğini göreceğiniz “PostScript Level 2”
adlı sanal yazıcıyı seçin (aynı gerçek bir yazıcı seçer gibi). Plot to File onay
kutucuğu işaretli hale gelecektir, değilse işaretleyin;
658
3. Bundan sonra yapılacak işlemler sıradan bir çizimi yazdırmadan farklı de-
ğildir:
a. Paper Size açılan listesinden bir kâğıt boyutu seçin
b. Yazdırılacak alanı belirleyin
c. Yazdırma ölçeğini belirleyin
d. Yazdırma yönüne dikkat edin
e. Eğer daha sonra boyamak için siyah beyaz bir çizim istiyorsanız, Plot
Style Table (Pen Assignments) açılan listesinden “Monochrome” seçe-
neğini tercih edin
f. Sunum kalitesini gözden geçirin;
659
Ölçekli resim çıktısı için yapılması gerekli ayarlar
4. Preview ile son bir gözden geçirin ve sonuçtan memnunsanız OK ile diske
veya dilediğiniz medyaya yollayın;
Çıkışa hazır çizim

660
5. Browse for Plot File penceresi açılarak, çizimi *.EPS formatında bir dos-
ya olarak kaydetmeniz istenecektir. Dosyaya anlamlı bir isim verin ve Save
ile işlemi tamamlayın.
Photoshop Ortamında
Artık dosyanız Adobe Photoshop veya eşdeğeri bir görüntü işleme programına yol-
lanmaya hazırdır. EPS uzantılı dosyayı çift tıklayarak açmaya kalktığınızda büyük
olasılıkla Adobe Illustrator benzeri bir vektörel programla açmayı deneyecek, bilgi-
sayarınızda varsa onunla açacaktır. Ama biz projemizin ölçekli resmini bir görüntü
işleme programıyla açmak istediğimiz için şöyle davranacağız:
NOT: Şu andan itibaren sözünü edeceğimiz her şey Photoshop ile ilgilidir. Çok yay-
gın kullanılan bir görüntü işleme programı olduğu için Adobe Photoshop’u örnek
olarak kullandık, aynı işlemleri başka programlarda da çok benzer biçimde gerçek-
leştirebilirsiniz.
1. Open With (Birlikte Aç) diyerek *.EPS uzantılı dosyamızı Adobe Photos-
hop ile açıyoruz.
2. Bu durumda Photoshop’un Rasterize EPS Format diyalog kutusundan Re-
solution ayarını (çözünürlüğü) “300 dpi” olarak bırakın, değilse değiştirin
3. Resim modu olarak Mode açılan listesinden “RGB Color” tercih edin ve
OK ile onaylayın.
661
4. Çizim arka planı saydam yani damalı olan bir resim olarak ekrana gelecek-
tir. Layers paletinde de sahipsiz bir katman gibi görünecektir.
Saydam fonlu ve katman halinde eklenmiş çizim
662
5. Layer Flatten Image komutunu verin ve işlem tamam…
Boyanmaya hazır siyah beyaz çizim
Çizimi ölçekli olarak beyaz fon üstünde siyah çizgilerle göreceksiniz. Artık sunum
için projenizi Photoshop ile boyamaya başlayabilirsiniz. Photoshop’da bir proje su-
numunu nasıl hazırlayabiliriz? O da ayrı bir kitabın konusu…
663
20
Kullanıcı Arabirimini
Özelleştirmek
AutoCAD ile çalışırken sadece size sunulan görsel kullanıcı arabirimiyle sınırlı de-
ğilsiniz. Çeşitli ekran öğelerini kolaylıkla özelleştirerek, daha hızlı çizim yapabilirsi-
niz. Bu ekran öğelerinden kitabın başında söz etmiştik, şimdi onları kullanımınıza
daha uygun hale getirmeyi göreceğiz.
Şerit Mönüyü Özelleştirmek

Gerekli durumlarda şerit mönü (Ribbon) düzenini özelleştirerek kendi kullanımı-
nıza göre düzenleyebilirsiniz. Yeni şerit mönü paneli oluşturarak, sık kullanılan ko-
mutların bu panele (Panel) alınması ve panelin istenen bir sekmeye (Tab) atılması
mümkündür.
cui
Tools Customize Interface
Manage – Customization
1. CUI (Cusomize User Interface) komutunu verin.
2. Açılan aynı adlı diyalog kutusunun Customizations in All Files pencere-
sindeki “Ribbon” maddesinin altında Tabs ve Panels başlıkları görülür.
Panellerden birini sağ tıklayıp “New Panel” ile yeni bir panel oluşturun.
3. Sol alttaki Command List penceresinden, panelde kullanmak istediğiniz

komutları seçip yeni oluşturulan paneldeki Row bölümüne sürükleyerek
taşıyın. Dilediğiniz kadar komut ekleyebilirsiniz. Örneğimizde bazı Visual
Styles komutlarını tercih ettik.
4. Çağırıldığında diyalog kutusu açan komutlarıysa Panel Dialog Box Launc-
her bölümüne sürükleyebilirsiniz. Böylece bu diyalog kutusu, Ribbon’un
sağ alt köşesindeki ok işareti ile açılacaktır. Buraya birden fazla komut ek-
lenemez. Örneğimizde Visual Styles Manager komutunu tercih ettik. Ek-
lenen komutları ve panelin durumunu sağdaki Panel Preview penceresin-
de görebilirsiniz.
666
KULLANICI ARABİRİMİNİ ÖZELLEŞTİRMEK
5. Oluşturduğunuz panel, mevcut sekmelerden birine sürüklenmedikçe ek-

randa görünmeyecektir. Yeni panelinizi, mevcut sekmelerden birinin üze-
rine sürükleyip taşıyın. Örneğimizde Solid Modeling sekmesini tercih et-
tik.
6. Apply ve OK ile diyalog kutusunu kapattığınızda yeni sekmenin eklenen

komutlarla birlikte Ribbon üzerinde en sağda yer aldığını göreceksiniz.
667
Araç Çubuklarını Özelleştirmek

AutoCAD Classic çalışma ortamını kullanmayı tercih edenler AutoCAD’in araç çu-
buklarını kolaylıkla özelleştirilebilir. Ama mevcut araç çubukları üzerinde değişik-
lik yapmak yerine, sık kullandığınız komutların yer alacağı kendi özel araç çubuğu-
nuzu oluşturmanızı tavsiye ederiz.
toolbar
View Toolbars Customize
Manage – Customization – User Interface
Customize User Interface diyalog kutusunun Customize sekmesinde bir araç çu-
buğu oluşturalım.
Burada AutoCAD’in pek çok çalışma parametresini değiştirebilmeniz mümkünse de

şimdilik sadece araç çubuğu oluşturmakla yetineceğiz:
668
1. Customization panelinden User Interface komutunu verin.

2. Customizations in All Files penceresinde, AutoCAD’in özelleşmeye elve-
rişli bileşenlerinin bir listesini göreceksiniz; liste kapalıysa başlığını tıklayıp
açın.
3. Toolbars maddesinin solundaki “+” simgesini tıklayarak listeyi aşağı doğ-
ru genişletin.
4. Listenin içindeyken kısayol mönüsünden New Toolbar maddesini tıklayıp
seçin.
5. Yeni araç çubuğunuza bir isim verin. Enter ile onaylayın.
6. Apply ile yeni araç çubuğunuzu AutoCAD’e tanıtın. Yeni araç çubuğu ekran-
da belirir, ancak içi boştur.
7. Yeni araç çubuğu listede yer almasıyla birlikte aşağıdaki Command List adlı
büyük listeden dilediğiniz komutu yeni araç çubuğunuzun üzerine sürükle-
yebilirsiniz; Preview penceresinde araç çubuğunun şekillendiğini görecek-
siniz.
8. İşinizi tamamladığınızda Apply düğmesini tıklayın. OK ile işlemi tamam-
layın.
669
Artık herhangi bir araç çubuğu üzerinde kısayol mönüsünü etkinleştirdiğinizde,

yeni araç çubuğunuzun da listede yer aldığını göreceksiniz. Elbette bu araç çubuğu-
nu daha sonra aynı yöntemle düzenleyebilirsiniz. Görüldüğü üzere çok da büyük bir
ustalık istemiyor.
Toolbar komutu, ekranda kaybolan araç çubuklarını geri getirmek için de kullanı-
labilir:
670
1. -toolbar komutunu verin (komutun başındaki “eksi” işaretine dikkat), bu

durumda diyalog kutusu açılmayacak ve işlem komut satırından sürdürü-
lecektir.
2. Kaybolan araç çubuğunun tam adını hatasız olarak yazın ve Enter ile onay-
layın.
3. Kısayol mönüsündeki seçenekler içinden “Float” maddesini tercih edin.
4. Ekranda kayıp araç çubuğunu görüntülemek için koordinat istenecektir,
“200,200” gibi bir değer verin ve Enter ile onaylayın.
5. Sonraki soruyu da “1” değerini kabul ederek Enter ile onaylayın. İşlem ta-
mam, kayıp araç çubuğunuz, ekranın sol üst köşesine yakın bir yerde beli-
recektir.
Quick Access Çubuğunu Özelleştirmek

Quick Access çubuğunun üzerinde az sayıda komut düğmesi yer alır; ancak daha
sonra yeni komutlar eklenerek özelleştirilebilir.
1. Quick Access araç çubuğunun en sağındaki açma okunu tıklayın.

2. More Commands komutunu verin.
3. Ekrana Customize User Interface diyalog kutusu gelecektir. Burada tüm
AutoCAD komutlarının bir listesi yer alır. Açılan listeden bir komut gru-
bu da tercih edebilirsiniz.
4. Dilediğiniz komutu seçin.
671
5. Seçtiğiniz komutu farenin sol tuşuna basılı tutarak Quick Access araç çu-
buğunun içine sürükleyin.
6. OK ile işlemi tamamlayın.
Araç Paletlerini
Özelleştirmek
AutoCAD’in paletleri kullanıcı tarafından kolaylıkla
özelleştirilebilir. Araç paletleri, özellikle sık kullanılan
komutları, nesneleri ve biçemleri (style), sürekli el altın-
da bulundurmak ve tek tıklama ile çizime eklemek açı-
sından çok kullanışlıdır.
Manage – Customization – Tool Palettes
672
• Bloklar: Sık kullanılan blokları, yeni bir palet sayfası açarak, içinde depolaya-
bilir, dilediğiniz anda çizime ekleyebilirsiniz. Bunun için aşağıdakileri adımla-
rı takip edin:
1. Çiziminizi bir isim vererek kaydedin (yoksa palete ek yapmak olanaksız-
dır).
2. Araç palet penceresinin mavi başlık çubuğu üzerinde sağ tıklayıp kısayol
mönüsünü açın ve New Palette seçeneğini işaretleyin.
3. Araç paletine yeni bir sayfa eklenecektir, ona bir isim verin (yoksa New Pa-
lette olarak kalır).
4. Ekranda çizili mevcut bir Block nesnesini seçin.
5. Üzerini tıklayıp, farenin sol tuşunu basılı tutarak palete sürükleyin. He-
men yerini alacaktır; palet içinde sürükleyerek sırasını değiştirebilirsiniz.
(Blokları kesinlikle GRIP noktasından sürüklemeyi denemeyin, palet ye-
rine çizimin içinde bir yere sürüklenirler ve bu da tercih edilesi bir durum
değildir)
6. Palet içinde Block nesnesini tıklayın.
7. İmlecin ucunda Block nesnesi belirecektir; çizim içinde dilediğiniz nokta-
ya taşıyın.
• Tarama desenleri: Hazırladığınız bir tarama desenini, metni veya ölçülendir-
me yöntemini vb. palete sürükleyerek, içerdiği tüm özellikleri daha sonra kul-
lanmak üzere depolayabilirsiniz. Kullanımı aynı blok eklemek gibidir.
• Komutlar: En sık kullandığınız komutları palete sürükleyip, her seferinde ko-
mut aramakla uğraşmaktan kurtulabilirsiniz. Bunun için aşağıdakileri adımla-
rı takip edebilirsiniz:
1. Çiziminizi bir isim vererek kaydedin.
2. Palete ekleme yapabileceğiniz tam AutoCAD komut listesini görmek için
toolbar komutunu verin
3. Araç paletini de Ctrl+3 ile açarak iki paleti ekranda yan yana getirin.
4. Palete ekleyeceğiniz komutu araç çubuğundan tıklayıp seçin ve farenin sol
tuşunu basılı tutmak suretiyle paletin içine sürükleyin.
5. Customize User Interface diyalog kutusunu Close ile kapatın.
673
Araç paleti penceresi içinde alandan tasarruf etmek için, aşağıdaki adımları takip
ederek alt gruplar oluşturabilirsiniz:
1. Çiziminizi bir isim vererek kaydedin.
2. Palet içinde boş bir yerde sağ tıklayıp kısayol mönüsünü açın ve Customi-
ze Palettes seçeneğini işaretleyin.
3. Customize diyalog kutusunun sağındaki pencerede boş bir yerde sağ tıkla-
yıp kısayol mönüsünü açın ve New Group seçeneğini işaretleyin.
4. Gruba bir isim verin.
5. Sol pencereden dilediğiniz paletin adını tıklayıp seçin ve farenin sol tuşu-
nu basılı tutmak suretiyle yeni grubun üzerine (içine) sürükleyin.
6. Customize diyalog kutusunu Close düğmesini tıklayarak kapatın.
7. Başlık çubuğu üzerinde sağ tıklayıp kısayol mönüsünü açtığınızda, palet
penceresindeki tüm grupları görebilirsiniz. Artık içlerinden dilediğinizi
seçebilirsiniz.
Palet komutlarının araç çubuklarından farkı yoktur. Aynı bir araç çubuğundan seçer
gibi, palet komutlarını tek tıklamayla kullanabilirsiniz.
PÜF NOKTASI: Yaptığınız çeşitli Style ayarlarını da (örneğin herhangi bir ölçülen-
dirme stilini) Style uygulanmış nesneyi palete sürükleyip bırakabilirsiniz. AutoCAD
onları palette saklayacak ve daha sonra başka bir çizimde de kullanmak üzere çizime
sürüklediğinizde dikkate alacaktır.
674
Çalışma Ortamını Özelleştirmek

Normalde üç farklı çalışma ortamı arasında geçiş yapmakla yetiniyormuş gibi gö-
rünse de Workspaces komutunun bir özelliği daha vardır: Yeni çalışma ortamı ekle-
me... Her kullanıcı, yaptığı işin kapsamına göre farklı çalışma ortamı arar. Örneğin
iki boyutlu çizim yapıldığında kullanılan araç çubukları ve paletleri ile üç boyutlu çi-
zim yapıldığında kullanılanlar farklı olabilir. AutoCAD, farklı çalışma ortamlarında-
ki (Workspaces) ekran düzenlerini bir isim vererek saklamanıza olanak tanır. Özel-
leştirilmiş veya özelleştirilmemiş fark etmeksizin tüm öğeler (araç çubukları, araç
paletleri vb.) saklanarak, dilediğiniz anda kullanıma hazır beklerler. Çalışma orta-
mını özelleştirmek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
1. Ekranı, en rahat kullanabileceğiniz şekilde düzenleyin.

2. Workspaces komutunu verin (listesini açmak en doğrusudur).
3. Listeden Save Current As seçeneğini işaretleyin.
4. Save Workspace diyalog kutusundan etkin çalışma düzenine bir ad verin.
Böyle bir kaç değişik oturum düzeni oluşturup, farklı adlarla kaydedebilirsiniz.
Daha sonra kullanmak istediğiniz düzeni, Workspaces listesinden seçip hızla etkin-
leştirebilirsiniz.
675
Çalışma ortamına ilişkin düzenlemeleri Workspace Settings diyalog kutusundan

yapabilirsiniz:
My Workspace: Favori çalışma ortamınızı bu açılan listeden seçebilirsiniz.
Menu Display and Order: Listede ve mönüde görünmesini istemediğiniz çalışma

ortamlarını kapatabilir, Move Up ile bir üst sıraya, Move Down ile bir alt sıraya taşı-
yabilirsiniz. Add Separator düğmesi, ortam isimleri arasına bir çizgi ekler.
When Switching Workspaces: Çalışma ortamları arasında geçiş yaparken oluşacak

durumları düzenleyen iki seçenek sunar:
• Do not save changes to workspace: Çalışma ortamında geçici olarak yaptığınız
değişiklikleri kaydetmeden diğerine geçer.
• Automatically save workspace changes: Ortamlar arası geçiş sırasında, yapıl-
mış değişiklikleri otomatik olarak kaydeder.
676
Eğer durum çubuğunda çalışma ortamlarının isimlerini de görmek istiyorsanız, açı-

lan listeden Display Workspace Label maddesini işaretleyin. Artık durum çubu-
ğundaki çarkın yanında ortam adı da yer alacaktır.
AutoCAD Classic Çalışma Ortamını

Oluşturmak
Autodesk firması, AutoCAD 2015 sürümüyle birlikte AutoCAD Classic çalışma otu-
rumunu ön tanımlı çalışma ortamları listesinden çıkartmış bulunuyor. Uzun yıllar
AutoCAD ile çalışanların vazgeçemediği bu ortam, şerit mönü düzeninde çalışmayı
benimseyememiş tüm çizim yapanlar için sevimsiz bir durum gibi gözükse de Auto-
CAD Classic çalışma ortamını yeniden elde etmek için çaresiz değiliz.
NOT: Şerit mönü (Ribbon) ile çalışmaktan memnun olan kullanıcılar, bu başlığı gö-
nül rahatlığıyla atlayabilirler.
AutoCAD Classic çalışma ortamını geri kazanmak için iki farklı uygulama yönte-
mi var. Bu seçeneklerden biri, AutoCAD 2014 ve öncesi sürümlerden faydalanabile-
ceğimiz acad.cuix dosyasının içeriğinde bulunan AutoCAD Classic ortamını, özel-
leştirme araçlarını kullanarak AutoCAD 2015’in içine transfer etmektir. Biz, her du-
rumda orijinal AutoCAD konfigürasyonunu değiştirmeksizin AutoCAD Classic ça-
lışma ortamını elde etmek için, aşağıda anlatacağımız ikinci yöntemi takip ederek
bu işin üstesinden gelmeyi uygun buluyoruz. Böylelikle umulmadık anlarda bozul-
malara yol açan, .cui dosyalarını da işin içine karıştırmadan AutoCAD Classic orta-
mını tekrar kullanabileceksiniz.
677
AutoCAD Renk Temasını Değiştirmek

AutoCAD 2015 başlatıldığında siyah çizim alanı ile eşleştirilmiş hayli koyu tondaki
bir şerit mönü ortamı, size gözünüzün alıştığı kontrast dışında bir görünümle karşı-
lar. İlk olarak renk temasını değiştirmekle işe başlayalım:
1. Hiçbir komut seçili değilken Options yani seçenekler / ayarlar komutunu ve-
rin. Bu komuta ulaşmak için en kısa yol klavyeden OP yazıp Enter’a basmak-
tır. Alışkanlığınıza bağlı olarak fareyi komut satırına sürükleyip üzerindey-
ken sağ tuş mönüsünde açılan seçenekler arasından Options… komutunu
da verebilirsiniz.
2. Ekrana gelen Options diyalog kutusunda Display sekmesini tıklayın.
3. Window Elements bölgesindeki Color scheme maddesinin seçeneklerine
ulaşmak için, satırın açma okunu tıklayın.
AutoCAD renk temasının değiştirilmesi
4. Güncel olarak gelen Dark renk şeması seçeneğini Light seçeneği ile değişti-
rin ve OK düğmesini tıklayın.
İşlemi bitirmenizle birlikte, şerit mönü ve durum çubuğu bandının rengi, siyaha ya-
kın koyu tondan beyaz ve aydınlık bir görünüme kavuşmuş olacaktır.
Çekme Mönüyü Açmak

AutoCAD Classic çalışma ortamı ile çizim yapan emektarlar, ana komutlara ulaş-
mak için şerit mönülerin (Ribbon) içinde dolaşmaktansa üstten açılır çekme mönü
(Pull-down) içinden komut vermeyi her zaman daha pratik bulmuştur. AutoCAD’in
emektar çekme mönüsünü kullanıma açmak için,
1. Ekranın en üst sol kısmında bulunan hızlı erişim araç çubuğunun sağındaki
minik oku tıklayarak seçenekleri açın.
2. Listede bulunan Show Menu Bar seçeneğini tıklayın.
678
Çekme mönüyü açmak
Seçeneği tıklamanızla birlikte şerit mönülerin hemen üstünde, çekme mönü kendi-
ne ait olan yeri almış olacaktır.
Çekme mönü açıldığında görüntüsü (şerit mönünün hemen üstünde)
Çekme mönüyü AutoCAD ekranına ekledikten sonra çizim alanında ciddi büyük-
lükte yer kaplayan şerit mönüyü de bir şekilde görünümden çıkartmak isteyebilirsi-
niz. Hatırlarsanız klasik AutoCAD çalışma ortamında, şerit mönü yer almamaktay-
dı. Şerit mönüleri kullanmanın sağladığı avantajları göz ardı etmek, çizim yaparken
kolaylık sağlayan birçok bağlamsal mönü yardımlarından faydalanamamak olaca-
ğından, biz size şerit mönüyü tamamen kaybetmeden, görünümünün göze batma-
yacak durumda kalmasını ısrarla öneriyoruz. Bu durumda, dilediğiniz anda ekran-
daki görünümünü büyütüp, ondan yararlanabilirsiniz.
1. Şerit mönün hemen bittiği yerde, ekranın sağında kalan ve yan yana konuş-
lanmış iki minik ok göreceksiniz. Sağdaki, en minik olan oku tıklayarak şerit
mönü görünümünü düzenleyen seçenekleri açın.
679
Şerit mönü görünümünün belirlenmesi
2. Listeden, Minimize to Tabs seçeneğini tıklayın.

Artık iki mönüyü alt alta kullanabileceğiniz gibi, hatırı sayılır bir alanı da çizim ala-
nına eklemiş olacaksınız.
Şerit mönünün düzenlenmiş görünümü
Bu işlemi gerçekleştirmek için kullandığımız o minik okun solunda kalan (daha ha-
cimli) ok simgesini ise şerit mönüyü genişletilmiş ve tam halini tekrar ekrana geri ge-
tirmek için kullanabilirsiniz. Show Full Ribbon okunu tıkladığınızda, çekme mönü
ekranda yer alırken, şerit mönü de tam boyutları ile ekrandaki yerini koruyacaktır.
DİKKAT: Bazı komutlar (Mtext, hatch, vs.) çalıştırıldığında, bağlamsal şerit mö-
nüler ekranda size yardımcı olmak için ekranda belirirken, minimize edilmiş şerit
mönü düzeninde, bağlamsal şerit mönüler ilk anda ekranda belirmeyecektir. Bu du-
rumda, verdiğiniz komutun şerit mönüsüne ulaşmak için şerit mönünün en sağına
yerleşen bağlamsal menüyü tıklayarak onu genişletmeyi ihmal etmeyin.
Araç Çubuklarını Ekrana Taşımak

AutoCAD Classic çalışma ortamında çalışmak, bir anlamda çizimi gerçekleştirmek
için kullanılan başlıca araç çubuklarını (toolbar) ve simgeleri (icon) kullanmakla eş
değer nitelikteydi. Her AutoCAD kullanıcısının istisnasız ihtiyacı olan bu araç çu-
bukları; Standard, Layers, Draw, Modify, Modify II ve Dimension araç çubukları-
dır. Bu araç çubuklarını ve varsa diğer simgelerinizi AutoCAD Classic çalışma orta-
mında kullanıma açmak için;
1. Tools çekme mönüsünü tıklayın.
2. Mönüdeki Toolbars komutunun üzerine fareyi sürükleyin.
680
3. Fareyi AutoCAD başlığına sürükleyin.
Araç çubuklarının açılması
4. Araç çubukları listesinden ilk araç çubuğunuzu seçmek için liste içinde Stan-
dard seçeneğini tıklayın.
5. Standard araç çubuğu olması gereken yerde pozisyonunu alacaktır.
Standard araç çubuğunu görünüme açmak
6. Diğer araç çubuklarını açmak için artık çekme mönü içinde gezinmek zo-
runda değilsiniz. Ekrana yerleşen Standard araç çubuğu üzerine fareyi sü-
rükleyin ve sağ tuşla araç çubukları listesine ulaşın.
7. Yukarıda saydığımız araç çubuklarını ve diğer (varsa) gerekli araç çubukları-
nı listede teker teker işaretleyerek ekrana yerleşmesini sağlayın.
8. Kullanıma açtığınız araç çubuklarını zevkinize uygun konumlarını ekranda
düzenlemek size kalmış durumda. Hangi grubu nerede görmek istiyorsanız
araç çubuklarının noktalı gri alanında farenizin sol tuşuna basılı tutarak, seç-
tiğiniz araç çubuğunu uygun konumuna getirdiğinizde bırakın.
9. Ekranın sağ kısmında dikey sütunda konumlanmış Navigation Bar ve Stee-
ring Wheel araçlarını da kapatarak tam bir iki boyutlu çalışma ortamı sağla-
mak isteyebilirsiniz. Komut satırından navbar yazın ve Enter ile onaylayın.
10. Ekrana gelen iki seçenek içinden OFF seçeneğini tıklayarak Navigation Bar
aracını görünümden kapatın.
681
11. Klavyeden navcubedisplay yazıp enter’a basın.

12. Komut satırına rakamla “3” yazıp enter ile onaylayın.
Araç çubukları eklenmiş çalışma ortamı
Şimdi tamamıyla AutoCAD Classic çalışma oturumunu elde etmiş bulunuyoruz.

Ekranda eksik kalan (araç çubukları, zemin rengi, vs.) başka bir öğe kaldıysa şimdi-
den tamamlayın, çünkü son adımda bu ayarları kalıcı olarak AutoCAD çalışma or-
tamları listesine ekleyeceğiz.
AutoCAD Classic Ortamını Kaydetmek

AutoCAD Classic çalışma ortamı için gerekli tüm koşullar tamamlandığında ka-
lan tek iş, bu ayarların Workspace olarak adlandırılan çalışma ortamı listesine ek-
lenmesidir.
1. Durum çubuğunda bulunan Workspace Switching düğmesini tıklayın.
2. Yukarı doğru açılan listenin içinden Save Current As… seçeneğini tıklayın.
682
3. Ekrana gelen Save Workspace diyalog kutusundaki Name satırına, mantık-

lı bir çalışma ortamı ismi yazabilirsiniz. Biz, AutoCAD Classic ismini uygun
gördük.
4. Save düğmesini tıklayarak çalışma ortamını kaydedin.
Anlattığımız adımları tamamlamanızla birlikte AutoCAD’inize klasik bir çalışma

ortamı ekleme sürecini de bitirmiş olacaksınız.
683
EK-1
Spiral Merdiven Çizimi
(Gökalp Baykal tarafından Yeditepe Üniversitesi için hazırlanmış ders notu)
Spiral merdiven çizimine örnek olarak, İTÜ Mimarlık Fakültesi yüksek lisasanstan
değerli hocam Prof. Dr. Abdullah Sarı’nın Düşey Sirkülasyon Araçları MERDİ-
VENLER kitabındaki bir çizimi kullandım. Kendisini sonsuz saygı ve sevgiyle anı-
yorum.
Bu spiral merdiven örneğini, aynı anda birden fazla komutu bir arada kullanarak çö-
züm üretme amacıyla, kitaptaki bir çizimden aldım, yoksa her zaman kendi özgün
tasarımınızı da benzer yöntemle üç boyuta taşıyabilirsiniz.
İlk iş hocamın kitabının 71. sayfasındaki çizimi, tarayıcı vasıtasıyla sabit diskime TIF
uzantılı olarak kaydettim. JPG olarak da kaydedebilirsiniz, hiç bir sakıncası yoktur,
benimki bir alışkanlık.
Daha sonra AutoCAD çizim ekranı açıkken, tarama sırasında kaydettiğiniz klasöre
giderek, merdiven resmini seçip, çizim ekranına sürükleyin. Elbette Insert > Attach
komutu yardımıyla da bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Ekrana gelen çizimin eklenme noktasını, ölçeğini ve dönme açısını belirlemeniz is-
tenecektir. Boş bir çizimde çok da fark etmeyecektir; sadece dönme açısını “0” ola-
rak belirlemek işinizi kolaylaştırabilir (bu örnekte). Örneğimizde, bir birimi bir mi-
limetre kabul ederek çizeceğiz.
İki Boyutlu Basamağın Çizimi

Zoom ile çizim ekranındaki resme iyice yaklaşın. Önce spiral merdivenin bir tek ba-
samağını planda iki boyutlu olarak çizeceğiz. Çizgi kalınlığını (Lineweight) baştan
“0.3” olarak vermeniz önerilir.
NOT: Hocamızın çiziminde ölçüler milimetredir, buna mukabil biz kendi çizimi-
mizde bir birimi bir santimetre olarak kabul ediyoruz (yani 10mm=1cm).
686
SPİRAL MERDİVEN ÇİZİMİ
Circle komutu yardımıyla önce dairesel çizgileri çizeceğiz.

1. Circle komutunu verin.
2. Sağ tuş mönüsünden 3P seçeneğini tercih edin.
3. Dairesel hat üzerinde dikkatle üç nokta tıklayın. Resmin çizgileri kalın görü-
nebilir, olabildiğince çizgi ortalarını tercih edin.
4. Dış çember çizilmiş olacaktır ve merkezi bellidir. Center nesne kenetlenme-
sinin etkin olduğundan emin olun, değilse açın. Mevcut çemberin merkezi-
ni (Center) esas alarak, yine Circle komutu yardımıyla iç çemberi çizin. Bu-
nun için merkezi tıkladıktan sonra, resimdeki iç çember üzerinde bir nokta
tıklamanız gerekecektir.
687
Merdivenin dış sınırını belirlemek için Arc komutunu kullanacağız (işaretleme sı-
rasına çok dikkat):
1. Arc > Center , Start, End komutunu verin. Sağ tuş mönüsünden Center
maddesini de seçebilirsiniz.
2. İlk çemberin merkezini seçin.
3. Basamağın dış sınırı üzerinde bir nokta tıklayın (sağ köşesi önerilir). Bu nok-
ta yayın başlangıç (start) noktası olacaktır.
4. Basamağın dış sınırı üzerinde ikinci bir nokta tıklayın (sol köşesi önerilir).
Bu nokta yayın başlangıç (end) noktası olacaktır.
5. Daha sonra Line komutuyla doğrusal çizgileri tamamlayın.
Basamağı Doğru Ölçüsüne Getirmek

Artık iki boyutlu basamağımız ekranda. Resmi, herhangi bir kenarına tıklayıp seçin
ve Erase / Delete ile silin. Artık ona ihtiyacımız kalmadı. Ancak çizdiğiniz basamak,
çok büyük bir mucize olmazsa, asla dilediğiniz boyutlarda olmayacaktır. Bu muci-
zeyi asla beklemeyin...
Bu aşamada, ölçeksiz çizimi kitaptaki boyutları dikkate alarak ölçekli hale getirece-
ğiz.
1. Scale komutunu verin.
2. Basamağı oluşturan tüm nesneleri seçin ve onaylayın.
3. Bir başlangıç noktası (Base Point) istenecektir. En içteki çemberin merke-
zini tıklayıp seçin.
688
4. Ölçek katsayısı istenecektir, dikkate almayın ve sağ tuş mönüsünden Refe-

rence maddesini tercih edin.
5. Specify Reference Length iletisine, çemberin sol ve sağ çeyrek noktalarına
(quadrant) tıklayarak yanıt verin.
6. Specify New Length iletisine kitaptan alınmış çizimdeki en kesin boyut-
lardan birini yazın. Bu örnekte “40” (orijinal çizimde “400 mm”). İşlem ta-
mam...
Üç Boyutlu Basamağın Oluşturulması

Bir sonraki aşama, iki boyutlu basamağın üç boyutlu katı model haline getirilme-
si olacaktır.
Sol üst köşedeki View Controls yardımıyla SW Isometric bakışına geçebilirsiniz.

Yine aynı köşeden Hidden veya Conceptual görünümünü tercih etmeniz önerilir.
1. Presspull komutunu vererek basamağın yatay kısmını tıklayın ve “7” bi-
rim yükseltin (artı yönde). Bunun için klavyeden Shift + Ctrl + E tuş bir-
leşimini basılı tutup, yatay kısmı tıklayın ve “-Z” yönünde sürükleyin (eksi
yönde).
2. Yine Presspull komutu yardımıyla basamağın dikey kısmını “17” birim
yükseltin. Yine “-Z” yönü (eksi yönde).
3. Basamağın, dairesel kolona geçecek halkasını da Presspull ile “17” birim
yükseltin. Tabii yine “-Z” yönü (eksi yönde)...
4. Basamağın yatay ve dikey parçaları ile kolona geçecek halkasını Union ko-
mutu yardımıyla tek parça haline getirin. Artık basamağımız üç boyutlu
bir katı (Solid) nesnedir.
689
Basamağı Tamamlamak
Basamağın taşıyıcı kısmını tamamladıktan sonra, korkuluk dikmesini çizelim. Çi-
zimde görünen yerleşim noktasını bulup Solid > Cylinder komutu yardımıyla “1”
birim yarıçap ve “80” birim yüksekliğe sahip bir silindir bizim korkuluk dikmemiz
olacak. Dilerseniz korkuluk dikmesine bir de basamağa değdiği noktada bir rozet
ekleyebilirsiniz, tabii yine Cylinder komutunu kullanarak.
Spiral merdivenin basamağı korkuluğuyla birlikte hazır hale geldikten sonra, Gro-
up komutunu kullanarak bu takımı tek parça haline getirebilirsiniz. Buna “basamak
seti” diyeceğiz. Aslında bu örneğimizde, basamak setini bütünleştirme işlemi için
Block komutunu da kullanabilirsiniz ki bunun olağanüstü ek avantajları vardır. Nes-
ne Block haline geldiğinde, kaynak nesne üzerinde yapılacak değişiklikler, tüm di-
ğer eş yapıdaki nesneleri de etkiler. Seçim sizin...
690
Basamakları Hizalamak
Tek basamağın çizilmesi, spiral merdivenin hemen oluşturulabileceği anlamına gel-
mez. İşte şimdi işin en çok dikkat isteyen kısmına geldik. AutoCAD’in en sihirli ko-
mutlarından biri olan Align komutunu kullanacağız. Align, karşılıklı noktaların
birbirlerine eşleştirilip hizalanmasını sağlayan ve tasarımcının en büyük yardımcı-
larından biri olan muhteşem bir komuttur.
Örneğimizde basamakların kopyalarını alıp birbirlerine hizalayarak spiral merdive-

ni oluşturacağız.
1. Üç boyutlu basamağın Copy komutuyla bir kopyasını alın (çok uzağa git-
mesin).
3. İlk kaynak nokta olarak şekilde görünen noktayı tıklayın. Kopya basamak
halkasının alt merkezi.
4. İlk varış noktası olarak şekilde görünen noktayı tıklayın. Özgün basamak
halkasının üst merkez noktası.
5. İkinci kaynak nokta olarak kopya basamağın rıhtının iç noktasını tıklayın.

6. İkinci varış noktası olarak özgün basamağın dış arka noktasını tıklayın.
691
7. Gerisini Enter ile geçin.
Bundan sonrasını iki basamağı birlikte seçip yine Align ile bir öncekilere hizala-
mak, daha sonra bu dörtlü seti seçip, diğerlerine hizalamak yoluyla sürdürebilirsi-
niz. Dörtlü seti de seçip diğerlerine hizalayacaksınız ve böyle sürer gider...
692
NOT: Basamakların kopyalarını diğerlerine hizalama işlemi 3D Align komutuyla

da yapılabilir elbette, ama emektar Align komutu yazarınıza hep daha kullanışlı gel-
miştir.
Merdiven çizildiğinde mevcut merkezi esas alarak, basamakların çevresinde yer al-
dığı merdivenin taşıyıcı dairesel kolonunu Cylinder komutunu vererek çizmekte hiç
bir zorluk yoktur.
Merdivene Küpeşte Eklemek

Merdiven yapısı ortaya çıktıktan sonra, son aşama bu spiral yapıya bir küpeşte ekle-
mektir. Basamaklarımızı korkuluklarıyla birlikte kopyalayıp, birbirlerine doğru hi-
zaladığınızdan eminseniz, çözüm çok basittir. Küpeşte profilini de iki boyutlu çizim
araçlarıyla çizdiğinizi varsayıyorum bu başlıkta. Örneğimizde 3 birim (3 cm) çapın-
da bir çember kullanacağız. Seçenekler sonsuz elbette...
693
1. Spline komutunu verin.

2. İlk korkuluğun tepe merkez (center) noktasından başlayarak sırayla tüm
korkulukların tepe merkez noktalarını tıklayın. Üç boyutlu yükselen bir
eğri oluşacaktır.
4. Küpeşte profilini tıklayıp seçin ve onaylayın.
5. Küpeşte hattını oluşturan Spline nesnesini tıklayın.
6. Gerisi size kalmış...
694
EK-2
Rectangular Array ile
Tribün Çizimi
Rectangular Array, bir kaynak nesneyi yatayda sütunlar, dikeyde sıralar halinde
oluşturur. Sonuç tipik bir matristir. Dizi öğelerinin sayısı ve aralıkları kullanıcı tara-
fından belirlenir. Rectangular Array komutuyla çalışırken, ilk anda en doğru sonu-
ca ulaşmak gibi bir kaygınız olmamalı. Oluşturduğunuz tüm diziyi daha sonra Pro-
perties paletinden kolaylıkla düzenleyebilirsiniz.
Örneğimizde her sırasında 10 koltuk olan 5 sıralı bir tribün çizeceğiz.
Rectangular Array’in temel mantığını önce basit bir soyut örnekle hatırlamakta ya-
rar var.
Koltuğun Çizimi
Solid ilkelerinden yararlanarak 45 x 45 x 45 boyutlarında çok basit bir koltuk çize-
ceğiz. Elbette bu koltuğu Mesh veya Surface olarak da çizebilirsiniz. Esas konumuz
koltuk çizimi olmadığı için en basit yolla sonuca gidiyoruz.
1. Box komutu yardımıyla tabanı “45,45” yüksekliği “10” birim olan bir dik-
dörtgen prizma çizin. Bu koltuğun oturma minderi olacaktır.
2. Yine Box komutu yardımıyla tabanı “10,45” yüksekliği “35” birim olan bir
dikdörtgen prizma çizin. Bu da koltuğun sırt minderi olacaktır.
3. Taban minderi ile sırt minderini doğru olarak çakıştırın. Move veya Align
kullanabilirsiniz.
4. Union komutu yardımıyla her iki minderi seçerek tek parça haline getirin.
5. Koltuğa son halini verin. Örneğimizde koltuğun bazı kenarlarını Move ile
taşıyıp, bazı kenarlarına Fillet uyguladık. Aslında gerekli düzenlemeleri, Ar-
ray süreci tamamlandıktan sonra da yapabilirsiniz.
696
RECTANGULAR ARRAY İLE TRİBÜN ÇİZİMİ
Tribünün Çizimi
Tribünün planını oluşturup Solid modelleme araçları yardımıyla 3 boyutlu olarak
oluşturacağız.
1. Tribün sıralarının uzunluğunu “500” birim olarak Line ile çizin.

2. Offset ile “100” birim arayla “5” adet paralel kopyasını alın.
3. Tribün sınırlarını Line ile yukarıdan aşağıya doğru birleştirin. Elinizde bir
ızgara olacak.
4. Izgaranın aralıklarını, Presspull veya Extrude kullanarak sırasıyla 30, 60, 90,
120 ve 150 birim yükselterek üçüncü boyut kazandırın.
5. Yükselmiş parçaları Union komutu yardımıyla birleştirin ve tek parça tri-
bün ortaya çıksın.
Koltukları Yerleştirmek
Tribünde 5 sıra ve her sırada 10 koltuk yer alacak diye önkabulde bulunmuştuk. İşi-
miz öncelikle, daha önce çizmiş olduğumuz ilk koltuğu doğru yere yerleştirmekle
başlıyor. Daha sonra bu tek koltuğu dizi halinde çoğaltacağız.
697
1. İlk koltuğu Move veya Align kullanarak, tribünün en alt sırasının sol başı-
na dilediğiniz biçimde yerleştirin.
2. Rectangular Array komutunu verin.
3. Koltuğu seçip Enter ile onaylayın.
4. İmleci sola ve yukarı doğru bir miktar sürükleyip Array işlemini geçici
olarak tamamlayın.
İstediğiniz sonucu elde edememiş olacağınıza garanti verebilirim. Böyle bir mucize
asla gerçekleşmeyecektir.
Oluşan dizi nesnesini tıklayıp seçerek, tutamak (grip) noktaları yardımıyla üzerinde
bazı düzenlemeler yapabilirsiniz, ama bunun size yetmediğini göreceksiniz (çizgiler
karışmasın diye aşağıda soyut bir örnek veriyorum).
Şimdi oluşturduğumuz diziyi, özelliklerine müdahale etmek yoluyla hızla düzenle-

yeceğiz. En hatasız sonuç bu yolla elde edilebilir.
698
1. Koltuk dizisini tıklayıp seçin.

2. Kısayoldan Properties (Ctrl+1) paletini ekrana getirin.
3. Paletin Misc adlı bölümünde, diziye yönelik ayarları göreceksiniz:
•Columns: Sütun sayısı. “10” olarak belirliyoruz.
•Column spacing: Sütun aralığı. “50” olarak belirliyoruz.
•Rows: Sıra sayısı. “5” olarak belirliyoruz.
•Row spacing: Sıra aralığı. “100” olarak belirliyoruz.
•Row elevation increment: Sıralar arası yükselme / alçalma aralığı. Tribün
basamakları arasındaki yükseklik kısacası... “30” olarak belirliyoruz.
• Levels: Z ekseninde düzlem sayısı. İlgilenmiyoruz.
• Level spacing: Düzlemler arası uzaklık. İlgilenmiyoruz.
• Included axis angle: Sütunların açısı. İlgilenmiyoruz.
4. İşlem tamam...
699
Bu ayarları Ribbon mönüsünden de kolaylıkla yapabilirsiniz. Array nesnesini seçti-

ğiniz anda Ribbon kendisini ayarlara uyarlayacaktır.
Koltukları Düzenlemek
Rectangular Array süreci sonrası, çizmiş olduğunuz koltuğu başka bir koltukla de-
ğiştirmek isteyebilirsiniz. Bunun için tüm işlemi baştan yapmaya gerek yoktur.
Tüm Öğeleri Değiştirmek

Oluşturduğunuz bir dizinin öğeleri, kaynak nesne ile doğrudan bütünlüklüdür, tüm-
leşik de denir. Kaynak öğe üzerinde yapılacak herhangi bir düzenleme, dizideki tüm
öğeleri etkiler. Kısacası dizi öğeleri, üzerinde yapılan herhangi bir düzenleme sonra-
sı, kaynak nesnenin yeni halini alırlar.
1. Dizinin herhangi bir öğesini tıklayıp diziyi seçin.
2. Sağ tuş mönüsünden Array maddesinin altından açılan Edit Source Ob-
jects In-place komutunu verin. Elbette o anda değişen Ribbon’dan Edit
Source komutunu da verebilirsiniz.
3. Dizinin kaynak nesnesini tıklayıp seçin.

4. Ekrana Array Editing State uyarı kutusu gelecektir. Buradaki “Edit source
objects of the associative array?” iletisini OK ile yanıtlayın. Bu soruyu her
seferinde bir kez daha görmek istemiyorsanız “Do not show this confirma-
tion alert again” onay kutucuğunun içini tıklayabilirsiniz.
700
5. Dizi öğeleri ekranda sönükleşecek, sadece kaynak nesne parlak kalacaktır.

Artık kaynak nesne üzerinde dilediğiniz düzenlemeyi hatta çizimi yapabi-
lirsiniz. Yaptığınız düzenlemeler, dizi üzerinde silik olarak görünecek, an-
cak etkin olmayacaktır.
6. Düzenlemeniz bittiğinde, kaynak nesne üzerinde sağ tuş mönüsünü etkin-
leştirin ve Close ArrayEdit Session maddesinin altından açılan Save Edits
to Array komutunu verin.
7. İşlem tamam...
Bazı Öğeleri Değiştirmek

Replace Item komutu yardımıyla, oluşturduğunuz bir dizinin sadece seçeceğiniz
öğelerini, farklı bir nesne ile değiştirebilirsiniz.
701
1. Dizinin herhangi bir öğesini tıklayıp diziyi seçin.

2. Sağ tuş mönüsünden Array maddesinin altından açılan Replace Item ko-
mutunu verin.
3. Dizidekilerin yerini alacak olan nesneyi tıklayıp seçin ve Enter ile onay-
layın.
4. Yeni nesnenin başlangıç noktasını (Base point) belirleyin.
5. Dizi içinde değişecek öğeleri teker teker tıklayıp seçin.
Eğer dizideki tüm öğelerin söz konusu nesne olarak değişmesini istiyorsanız 5.
Adımda sağ tuş mönüsünü etkinleştirip Source Objects maddesini tercih edin ve
ardından dizinin kaynak nesnesini tıklayın. Tüm öğelerin değiştiğini göreceksiniz.
Diğer Düzenlemeler
Sağ tuş mönüsünde yer alan Item Override ise aslında bir komut değil (sayılmaz).
Herhangi bir dizi öğesini klavyeden Ctrl tuşu basılıyken tıkladığınızda, başlangıç
noktasında kırmızı bir kare tutamak belirir. Artık bu öğeye Move, Rotate, Scale ve
hatta Erase komutlarını uygulayabilirsiniz. Böyle bir düzenleme yapılması, o öğenin
diziden atıldığı anlamına gelmez; mevcut haliyle dizideki görevini sürdürür.
702
Düzenlemeyi Geri Almak

Dizi üzerinde son yaptığınız düzenleme işlemini, sağ tuş mönüsündeki Reset Array
komutuyla geri alabilirsiniz. Ne yazık ki bu konuda AutoCAD birden fazla hak ta-
nımıyor.
703
EK-3
Polar Array ile Tribün Çizimi
Bu örneğimizde, Polar Aray komutu yardımıyla dairesel bir tribün çizeceğiz. Polar
Array bir nesneyi, belirleyeceğiniz sayıda ve belirleyeceğiniz açıda, bir merkez etra-
fında döndürerek çoğaltır; kısacası bir dairesel dizi oluşturur. Nesneler arasındaki
açıyı da kolaylıkla belirleyebilir, düzlem farkları oluşturabilirsiniz.
Örneğimiz boyunca, nesneleri oluşturmak için, çeşitli AutoCAD komutlarından da

yararlanacağız.
Tribün Sıralarının Çizimi

Önce dairesel tribün sıralarının iki boyutlu çizimini gerçekleştireceğiz.
1. Line komutunu verin.
2. Dairesel tribünün sıralarının merkezini tıklayın ve tribünün başlangıç nok-
tasına kadar olan uzaklığı çizin (400 birim).
3. Yine Line ile aynı merkezden başlayıp, tribünün bitişine kadar olan uzaklı-
ğı çizin (400 birim).
4. Arc komutunu verin. Sağ tuş mönüsünden Center maddesini seçin ve tribü-
nün merkez noktasını tıklayın.
5. Ardından saatin aksi yönünde olmak üzere, sırasıyla yayın başlangıç (Start)
ve bitiş (End) noktalarını tıklayın.
6. Offset komutunu verdikten sonra, öteleme aralığı olarak “100” birim girin ve
yayın dışına doğru 5 adet paralel kopyasını alın.
7. Line ile tribünün yan hatlarını tamamlayın.
Sırada tribünü üçüncü boyuta kaldırmak var.

1. Presspull (Shift+Ctrl+E) komutunu kullanarak tribün sıralarını 30, 60, 90,
120 ve 150 birim olmak üzere yükseltin.
2. Çıkan Solid nesneleri Union komutuyla birleştirip tek parça haline getirin.
706
POLAR ARRAY İLE TRİBÜN ÇİZİMİ
Tribün Dikmelerini Çizmek

Tribün dikmelerini silindir olarak oluşturacağız.
2. Tribünün ilk basamağının sağ üst köşesini merkez olarak tıklayın.
3. Silindirin yarıçapını “5”, yüksekliğini “350” olarak verin.
4. Dikmeyi Move komutu yardımıyla X ekseninde “30” birim, Y ekseninde
“15” birim basamağın içine taşıyın.
Şimdi ilk sırada 4 dikme ve iki basamakta bir tekrarlanacak biçimde dikmeyi çoğal-
tacağız.
1. Polar Array komutunu verin.
2. Dairesel dizinin merkezini tıklayın.
3. Dizinin kaynak nesnesi olarak dikme silindirini tıklayıp seçin.
4. İmleci sola doğru sürüklerken, istem dışı bir dizi oluşmaya başlayacaktır.
İsterseniz öğe sayısını o anda klavyeden yazıp onaylayabilirsiniz veya sağ
tuş mönüsünden diğer ayarları yapabilirsiniz. Çok üzerinde durmayın ve
işlemi tamamlayın.
707
Ortaya çıkan dizinin, istediğiniz biçimde olması mucize olacaktır. Bu mucizeyi bek-
lemeyin... Şimdi oluşturduğumuz diziyi nesne özelliklerini kullanarak tam istediği-
miz gibi düzenleyeceğiz.
1. Oluşan dairesel diziyi tıklayıp seçin.

2. Properties (Ctrl+1) paletini ekrana getirin.
3. Misc adlı bölgede, diziye ait önemli ayarları hemen göreceksiniz:
• Radius: Dairesel dizinin yarıçapı. Değiştirmeye gerek yoktur.
• Direction: Dizinin yönü: Saat yönünde (Clockwise) veya saatin aksi yö-
nünde (Counter-clockwise). Diziyi oluştururken saatin aksi yönünü seç-
miştik zaten.
• Items: Dizideki öğe sayısı. Örneğimizde “4” olarak geçiyor.
• Angle between items: Öğeler arasındaki açı. Bu örnekte “30” olmalı, an-
cak bu durumda dikmeler tribünden taşıyor; “28.5 - 29” yapmanızı öne-
ririm.
708
• Fill angle: Dairesel dizinin toplam açısı. Örneğimizde “90” derece (Auto-
CAD öğeler arasındaki açıyı esas alarak doğrusunu bulacaktır).
• Rows: Sıra sayısı. İki basamakta bir olacağına göre “3” sıra dikme olacak.
• Row spacing: Sıra aralığı. Sıralar arası “200” birim (100 + 100).
• Row elevation increment: Sıralar arası yükselme / alçalma aralığı. İki ba-
samakta bir yani “60” birim (30 + 30).
• Levels: Z ekseninde düzlem sayısı.
• Level spacing: Düzlemler arası uzaklık.
• Rotate items: Öğelerin merkez etrafında açısını değiştirerek hizalanması
veya özgün açısını korumasını sağlar (“Yes” kalsın).
4. İşlem tamam.
709
Tribüne Çatı Eklemek

Tribünümüze basit bir konstrüksiyonla çok basit bir çatı ekleyeceğiz. Çok daha
komplike çatılar da çizilebilir elbette...
1. 3D Polyline ile en sağdaki alt ve üst dikmelerin üzerine kapalı bir üçgen
çizin.
2. Çatı makası profili olarak Circle komutuyla “5” birim yarıçapında bir çem-
ber çizin. Farklı bir profil de çizebilirsiniz.
3. Sweep komutunu kullanarak, çemberi 3D Polyline boyunca sürükleyerek
çatı makasını tamamlayın.
4. Polar Array komutunu verin ve makası seçin.
5. Merkezimiz yine tribünün merkezi olacak. Yine sağdan sola sürükleyip çi-
zin ve işlemi tamamlayın.
6. Diziyi tıklayıp seçin ve dizi ayarlarını Properties (Ctrl+1) paletinden, şe-
kilde görüldüğü gibi yapın. Dikkat ettiyseniz sıra sayısı yani Rows olarak
“1” değerini kullandık. Ortaya çıkan sonuç şekilde görüldüğü gibi olacak-
tır.
710
Son olarak çatıyı düz bir yüzeyle kapatalım. Çok farklı çatı formları tercih edebilir-
siniz, bizimki en basit olanından...
1. 3D Face komutunu verin.
2. Çatı makası üzerinde görünen noktaları sırasıyla tıklayın 3 boyutlu yüzü
tamamlayın.
3. Polar Array komutunu verin ve çatı yüzünü tıklayıp seçin.
4. Merkezimiz yine tribünün merkezi olacak. Yine sağdan sola sürükleyip çi-
zin ve işlemi tamamlayın.
5. Diziyi tıklayıp seçerek, Polar Array ayarlarını Properties (Ctrl+1) paletin-
den, şekilde görüldüğü gibi yapın. Nesne sayısı yani Items olarak “3” sıra
sayısı yani Rows olarak “1” değerini kullandık.
711
Alternatif Çatı Örtüsü

1. Spline komutunu verin.
2. Çatının ilk sırasının dikmelerinin üst merkezlerini kontrol noktası kabul
ederek ilk eğriyi çizin.
3. Çatının son sırasının dikmelerinin üst merkezlerini kontrol noktası kabul
ederek ikinci eğriyi çizin.
4. Surftab1 ve Surftab2 değişkenlerini “64” olarak ayarlayın.
5. Ruled Surface komutunu verin.
6. Eğrilerin üzerinde, aynı yönde olmak koşuluyla birer nokta tıklayın.
7. İşlem tamam.
712
EK-4
Beşik Çatı Çizimi
Şekilde görülen iskeletin üzerine katı model olarak bir çatı çizilecektir. Çalışma bo-
yunca bir kaç farklı yöntemden söz edilecektir.
1. Rectangle komutu yardımıyla 800x800 büyüklüğünde bir dikdörtgen çizin.
2. Line komutunu verin. Ortho (F8) modunda olduğunuzdan emin olun.
3. Dikdörtgenin iki köşesinden (sol) Z ekseninde 300 birim yükseklikte çizgi-
ler çizin.
4. Yine Line komutunu kullanarak, dikdörtgenin diğer iki köşesine (sağ) Z ek-
seninde 500 birim yüksekliğinde çizgiler çizin.
5. Yükselen çizgilerin arasını Line veya 3D Polyline ile doldurarak iskeleti ta-
mamlayın.
İskelet tamamlandıktan sonra, çatının ilk yüzeyini oluşturmak gerekir. Bu işlem pra-
tikte iki yolla gerçekleştirilebilir:
• 3D Face: İskeletin çatıyı oluşturan eğimli köşeleri arasına bir 3D Face yüzeyi çi-
zerek. Bunun için eğimli yüzeyi oluşturacak 4 kenardan üçünün köşe noktala-
rı sırayla tıklanmalıdır.
• Region: İskeletin çatıyı oluşturan eğimli köşeleri arasında bir Region nesnesi,
iskeleti çizdiğiniz yönteme bağlı olarak, iki yolla oluşturulabilir:
• Eğer eğimli iskelet Line ile çizildiyse 4 kenar çizgisini seçerek.
• Eğer eğimli iskelet 3D Polyline ile çizildiyse, bu bileşik çizgiyi tıklayıp seçe-
rek.
Çatının ilk eğimli yüzeyi oluşturulduktan sonra, çatıya kalınlık vermek gerekir. Ka-
lınlığın sorunsuz oluşması için, çatı köşelerinden birinden Z ekseninde yukarı doğ-
ru, plak kalınlığı uzunluğunda bir çizgi çizin (örneğin 40 birim).
714
BEŞİK ÇATI ÇİZİMİ
Çizgi çizildikten sonra, yükseltme için yol (path) olarak kullanılacaktır.

2. Eğimli çatı yüzeyini tıklayıp seçin ve Enter ile onaylayın.
3. Sağ tuş mönüsünden Path maddesini seçin.
4. Az önce çizdiğiniz dik çizgiyi tıklayın.
Eğer çatı yüzünü oluşturan 3D Face nesnesini standart Extrude veya Presspull ile
kalınlık değerini vererek üç boyutlu hale getirmek isteseydik, elde edeceğimiz sonuç
aşağıdaki gibi olacaktı.
Biz esas yöntemimizden devam ediyoruz. Daha sonra çatının saçak çıkmasını belir-
mek için, dışa bakan yüzünü ötelemek gerekir:
715

2. Çatı plağının saçak olacak yüzünü ortasından tıklayıp seçin ve Enter ile
onaylayın.
3. Saçak çıkma uzunluğunu yazın (örn. 50 birim) ve Enter ile onaylayın.
Eğer çatı kesitine standart Extrude veya Presspull ile kalınlık değerini vermiş olsay-
dık, Offset Faces sonrası elde edeceğimiz saçak aşağıdaki gibi olacaktı.
Örneğimizdeki çatıyı tamamlamak için yarısı oluşmuş çatı plağının simetriğini al-
mak gerekir:
716
BEŞİK ÇATI ÇİZİMİ
1. Mirror komutunu verin.

2. Oluşturduğunuz yarım çatı plağını tıklayıp seçin ve Enter ile onaylayın.
3. Simetri ekseninin ilk noktasını verin.
4. Simetri ekseninin ikinci noktasını verin.
Bir araya gelen iki çatı plağının birleştirilmesi gerekir:
1. Union komutunu verin.

2. Her iki çatı plağını da seçerek Enter ile onaylayın.
Alternatif Yöntem
Aynı çatıyı şu yöntemle de çizebilirdik. İskelet tamamlandıktan sonra, bu yöntemde
çatı plağının profilini çizmek gerekir:
1. Çatı plağının oluşacağı köşelerden ikisine, Line komutunu kullanarak,

plak kalınlığında Z ekseninde çizgiler çizin.
2. 3D Face komutunu verin;
3. Çatı plağı profilini saçaksız olarak belirleyecek bir paralel kenar dörtgen
çizin. Oluşacak 3 boyutlu yüzey, az önce çizilen yardımcı çizgilerin arasın-
da yer almalıdır.
717
Çatının profili yaklaşık olarak ortaya çıktıktan sonra bu profili mekânın üzerini ka-
patacak biçimde ilerletmek gerekir:
1. Presspull komutunu verin (Ctrl+Shift+E).
2. Çatı plağı profilinin yüzeyini tıklayıp seçin.
3. Çatının örteceği alan boyunca sürükleyin (örneğimizde soldan sağa).
Buradan sonraki işlemler, esas anlatımdaki yöntemle tamamen aynıdır. Ayrıca bu

örnekte, çatı profilini kapatacağı alan üzerinde sürüklemek için Extrude komutu da
kullanılabilirdi.
718
EK-5
Kırma Çatı Uygulaması
Bu bölümde katı modelleme araçlarını kullanarak bir kırma çatı uygulaması gerçek-
leştireceğiz. Öncelikle çatınızın planının tüm sınırlarıyla çizili olması gerekir. Bu sı-
nırı dikdörtgen parçalara bölerek, yatay deresi olmayan kırma çatılar oluşturacağız.
Bunun hiçbir formülü olmadığını şimdiden belirtmekte yarar var. Biz sadece çok ti-
pik birkaç örnek üzerinden gideceğiz, gerisi mimara kalmış…
Genelde şöyle bir yol izleyeceğiz ve bu tüm kırma çatılar için geçerli olacak (ilk ör-
neğimiz bir dikdörtgen kırma çatı):
1. Çatının sınırlarını belirleyen plan, bir Polyline veya Rectangle ile çizilmeli-
dir, ama mecburiyet de yoktur. Bu sizin taslağınız olacaktır.
2. Çatı yükseltisini belirlemek için Extrude komutundan yararlanacağız, ko-
mutu verin.
3. Çatı eğimini belirlemek için bu komutun Taper Angle seçeneğinden yarar-
lanacağız. Sağ tuş mönüsünden bu seçeneğe ulaşabilirsiniz. Örneklerimizde
60 derece eğim vereceğiz, normal çatıda 30 dereceye karşılık gelecektir. Klav-
yeden yazıp onaylayın.
4. Bu durumda çatının yüksekliğini belirlemek gerekmeyecektir. Z ekseninde
mahya yüksekliğini olması gerekenden daha yükseğe sürükleyip tıklamanız
yeterlidir.
Elbette az önceki ve aşağıdaki örneklerde sözü edilenlerden daha karmaşık kırma

çatılar da olacaktır. Sonuçta çatı kütlesini oluşturacak olan mimardır, farklı kütleleri
bir arada denemekten çekinmeyin. Eğer kırma çatıda yatay dere ortaya çıkıyorsa, bir
şeyler eksik demektir. Gereken yerlere yeni kütleleri ekleyerek tekrar deneyin. Keşke
bu satırlarda kırma çatı çözümü için bir formül vermek mümkün olsaydı…
Oluşturulan kütleler, yüzey, kenar veya köşelerinden rahatlıkla sürüklenerek form-

ları değiştirilebilir.
NOT: Oluşturulan çatıların gereken yüzlerine, daha sonra Shell komutuyla et kalın-
lığı kazandırabilirsiniz.
“L” Planlı Kırma Çatı Uygulaması

Şekilde görüldüğü gibi bir çatı planını oluşturulalım. Çatının sınırlarını belirleyen
plan, tercihen Polyline ile çizilmelidir, ama mecburiyet de yoktur. Bu sizin taslağı-
nız olacaktır.
1. Bu Polyline taslak, çatı parçalarını oluşturacak biçimde dikdörtgenlere bö-
lünmelidir. (Bunun formülü yoktur)
2. Bu planı şekilde görüldüğü gibi Rectangle komutuyla iki dikdörtgene böle-
lim.
4. Her iki dikdörtgeni de seçin ve Enter ile onaylayın.
5. Sağ tuş mönüsünden Taper Angle alt komutunu verin.
6. Örneğimizde “60” dereceyi klavyeden yazıp, Enter ile onaylayın ( bu durum-
da bizim çatımızın açısı 30 derece olacaktır).
7. Z eksenindeki yüksekliği, artı (+) yönde olması gerekenden daha fazla yük-
seğe sürükleyerek tıklayın
720
KIRMA ÇATI UYGULAMASI
8. İki ayrı çatı parçası katı model (solid) olarak oluşacaktır. Union komutunu
verin.
9. Her iki katı nesneyi seçin ve Enter ile onaylayın; işlem tamam.
721
“T” Planlı Kırma Çatı Uygulaması

Bir önceki başlıkta yapılan işlemleri bu kez “T” biçimli bir çatı için aynen uygulaya-
bilirsiniz. İki dikdörtgen Extrude ile yükseltilecektir yine. Sonuç şaşırtıcı olacaktır.
722
“U” Planlı Kırma Çatı Uygulaması

Bir önceki başlıkta yapılan işlemleri bu kez “U” biçimli bir çatı için aynen uygula-
yabilirsiniz. Sonuç şaşırtıcı olacaktır. Bu kez Extrude işleminde üç dikdörtgeni seç-
mek gerekecektir.
Haçvari Planlı Kırma Çatı

Bir diğer kırma çatı uygulamasını da haçvari planlı bir bina için yapalım ve daha
sonra bir yüz üzerinde kırmayı kaldıralım. İlk yapacağımız iki dikdörtgene Extru-
de uygulamak olacak.
İki farklı kırma çatı örneğimiz daha var. Uygulanacak işlemler tamamen aynıdır…
723
Daha sonra bir yüzün kırmasını kaldıracağız:
1. Line ile şekilde görülen yere Z ekseninde bir dik çizgi çizin.
2. Kırması kaldırılacak olan yüzün tepe noktasını dikkatlice seçin.
3. Belirecek Gizmo’nun, dik çizgiye bakan eksenini seçin.
4. Seçili, noktayı dik çizgiye Perpendicular kenetlenmesini kullanarak sü-
rükleyin.
724
Çatıya Kalınlık Vermek

Yukarıda sözü geçen yöntemlerle oluşturulmuş kırma çatıların içleri doludur. Bu
alanı kullanıma açmak için Shell komutuyla taban yüzünün boşaltılması gerekir.
1. Shell komutunu verin
2. Kırma çatıyı tıklayıp seçin.
3. Kabuktan eksiltilecek yüz sorulacaktır, çatıyı çevirip alttan bakarak taban
yüzünü tıklayın ve seçim setinden çıkartın.
4. Çatının et kalınlığını girin ve Enter ile onaylayın.
725
Gökalp BAYKAL - Murat ÖĞÜTLÜ
AUTOCAD 2015 Giriş ve Orta Düzey
ISBN: 978-605-9129-05-3
49 TL

Profesyoneller Için AutoCAD 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Profesyoneller Için AutoCAD 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜM YÖNLERİYLE İLERİ DÜZEY AUTOCAD 2015

• Katı Modelleme • Animasyon

Öğrenciler, eğitimciler ve okullar için ücretsiz AutoCAD programını aşağıdaki linkten

Profesyoneller İçin AutoCAD 2015

Genel Yayın Yönetmeni: Barış Yücel Turan

Kapak ve sayfa düzeni: Cem Demirezen

Baskı: Deniz Ofset Matbaacılık

Selda Ustabaş Demiryakan

Tel. : (0216) 418 09 66

Gökalp Bay­kal ha­len Ye­di­te­pe Üni­ver­si­te­si Mimarlık ve İç Mi­mar­lık bö­lü­mlerin­de

Gö­kalp Bay­kal 1980’den bu ya­na mü­zik­le uğ­raş­mak­ta­dır ve günümüze değin ken­di

Çocuk yaşta bana okumayı ve yazmayı sevdiren annem Sevinç Baykal’a…

Yazarken her zaman bana destek olan eşim Nadide Baykal’a…

Otuz yıldır kitaplarımı okuyan, övgüleriyle beni yüreklendiren, yapıcı eleştirileriyle

Gönülden teşekkür ederim.

AutoCAD© kullanan hemen her meslekteki (Mimar, Mühendis, tekniker ve çizer)

MS-DOS işletim sisteminde başlayan AutoCAD© serüvenini aralıksız devam ettiren

2. UCS: Kullanıcı Koordinat Sistemi 39

3. Katı Modelleme: Solid 69

4. Üç Boyutlu Düzenleme Araçları 157

6. Yüzey Modelleme 241

7. Üçüncü Boyuttan İkinci Boyuta 275

9. Anlatım Teknikleri 353

10. Render Süreci 373

11. Animasyon 445

12. Design Feed: Tasarım İletişimi 457

13. Dinamik Bloklar 471

15. Tablolarda Veri Bağlantısı 593

16. CAD Standartları 607

17. Pafta Seti 617

18. Action Recorder: Eylem Kaydedici 645

19. Çizimi Ölçekli Resim Dosyasına Çevirmek 653

20. Kullanıcı Arabirimini Özelleştirmek 665

21. Spiral Merdiven Çizimi 685

23. Polar Array ile Tribün Çizimi 705

24. Beşik Çatı Çizimi 713

25. Kırma Çatı Uygulaması 719

3D Views: Çizime Bakışlar

View 3D Views Plan View

Plan komutunun altından açılan üç seçenek şöyledir:

Şerit mönü 3D Modeling ortamında hazır bakışlar

AutoCAD Classic ortamında üç boyutlu hazır bakışlar

Hazır bakış seçenekleri

Bu listede düz açılı bakışlara ek olarak Parallel ve Perspective bakış seçenekleri de

Paralel ve perspektif bakışlar

Orbit: Bakış Yörüngesi

Toplamda üç farklı yörünge bakışı vardır:

Constrained Orbit ile bakış yörüngesi

View Orbit Free Orbit

Free Orbit ile Roll Mode

• Orbit Up-Down (Yukarı-Aşağı Yörünge): İmleci çemberin alt ve üst çeyrekle-

View Orbit Continuous Orbit

Bakış açısının iki hali

View Camera Adjust Distance

Adjust Distance ile hedefe yaklaşıp uzaklaşma uygulaması

View Camera Swivel

Swivel uygulaması (daha sonra Pan ve Zoom)

ViewCube: Bakış Kutusu

Bakış kutusunu çizim ekranında kolaylıkla gizleyebilir veya yeniden açabilirsiniz.

Bakış kutusunu Viewports Control’den gizleyip görüntülemek.

Bakış Kutusunun Kullanımı

View Display ViewCube On

DİKKAT: Bakış kutusu yardımıyla değiştirilen bakışlarda kullanıcı koordinat siste-

Bakış Kutusu Seçenekleri

Gökalp Baykal halen Yeditepe Üniversitesi Mimarlık ve İç Mimarlık bölümlerinde

Gökalp Baykal 1980’den bu yana müzikle uğraşmaktadır ve günümüze değin kendi