You are on page 1of 76

‫نق مش‬

‫ا الب روهط‬
‫ن‬
‫از آغاز ات ا جام‬

‫ن يس بهم‬
‫ى نده‪ :‬ن انصاري‬
‫‪:‬‬ ‫سرشناسو‬
‫‪:‬‬ ‫عنٌان ً نام پذيذآًر‬
‫‪:‬‬ ‫مشخصات نشر‬
‫تيران‪ :‬منشٌر سمیر‪.۱۳94،‬‬
‫‪ 62 :‬ص‪.‬‬ ‫مشخصات ظاىری‬
‫‪978-600-7509-98-2 :‬‬ ‫شابک‬
‫‪:‬‬ ‫ًضعیت فيرست نٌیسی‬
‫‪:‬‬ ‫يادداشت‬
‫‪:‬‬ ‫یادداشت‬
‫‪:‬‬ ‫شناسو افزًده‬
‫‪:‬‬ ‫شماره کتابشناسی ملی‬

‫سم‬
‫ااشتنرات منشىر یر‬

‫مش‬
‫انقالب روهط از آغاز ات انجام‬
‫بهم‬
‫نىيسنده‪ :‬ن انصاري‬

‫طراح و صفحو آرا‪ :‬محمد مهدي شعبانی‬


‫سم‬
‫انشر‪ :‬منشىر یر‬

‫شما رگان‪ 300 :‬نسخو‬

‫نىبت چاپ‪ :‬اول‪94-‬‬


‫قی‬
‫مت‪ 70000 :‬ریال‬

‫شابک‪978-600-7509-98-2:‬‬
‫سم‬
‫تماس‪09364777449:‬‬ ‫‪www.manshoorsamir.ir‬‬ ‫حق چاپ‪ ،4394 :‬ااشتنرات منشىر یر‬

‫‪ ٕٝٞ‬حم‪ٛ‬ق ٔحف‪ ِٛ‬اؾت‪ٞ .‬طٌ‪٘ ٝ٘ٛ‬ؿر‪ٝ‬ثطزاضي‪ ،‬آٖ اظ ظيطاوؽ ‪ ٚ‬ثبظ٘‪ٛ‬يؿي‪ ،‬شذیط‪ ٜ‬وبٔپی‪ٛ‬تطي‪ ،‬التجبؼ‬
‫وّي ‪ ٚ‬رعئي (ث‪ ٝ‬رع التجبؼ رعئي زض ٘مس ‪ ٚ‬ثطضؾي‪ ٚ ،‬التجبؼ زض ٌی‪ ٝٔٛ‬زض ٔؿت‪ٙ‬س٘‪ٛ‬يؿي‪ٔ ٚ ،‬ب٘‪ٙ‬س آٖ‪ٞ‬ب)‬
‫ثس‪ٔ ٖٚ‬ز‪ٛ‬ظ وتجي اظ ٘بقط ٕٔ‪ ٚ ٔٛٙ‬اظ َطيك ٔطارٕ لب٘‪٘ٛ‬ي لبثُ پیٍیطي اؾت‪.‬‬
‫ف‪ٟ‬طؾت‬
‫مقذمٍ ‪7 .....................................................................................‬‬

‫پيص اس مطزيطٍ ‪9 ........................................................................‬‬

‫وذاي مطزيطٍخًاَي ‪42..................................................................‬‬

‫پيزيسيمطزيطٍ ي تطكيل مجلسضًرايملّي ‪63.......................................‬‬

‫تٍتًجتسته مجلس ي آغاس استثذادصغيز ‪23............................................‬‬

‫ستارخان ي احياي مطزيطٍ ‪05...........................................................‬‬

‫فتحتُزان‪ ،‬تزكىاري محمذعليضاٌ ي پيزيسي وُايي مطزيطٍ ‪07......................‬‬

‫كتاتىامٍ ‪34..................................................................................‬‬
‫ٔمسٔ‪ٝ‬‬
‫تي گمان يكي اس مُمتزيه تخصَاي تاريخ ايزان كٍ تااييز مساتقيمي وياش تاز‬
‫ايضاع ي احًال كىًوي ما دارد‪ ،‬تاريخ مطزيطٍ است‪.‬‬

‫ايه اوقالب تشرگ سماوي ريي داد كٍ ايزان تٍ كطًري فزامًشضذٌ در عزصٍ‬
‫تيهالملل تثذيل ضذٌ تًد‪ .‬جُان تٍ طًركلي فزامًشكازدٌ تاًد كاٍ ايازان َماان‬
‫گُااًارٌ تمااذوياساات كااٍ در ديران "مادَااا"‪َ" ،‬خامىطاايان"‪" ،‬اضااكاويان" ي‬
‫"ساساويان" فزيسوذٌ فزَىگ ي تمذن در ريسگااران تارياب تاًد‪ .‬حكًماتَااي‬
‫محلي ي كًچبيتشرگي كٍ تًسط ايزاويان ي تُاز َاا پاس اس اساالر تزپاا ضاذ‪،‬‬
‫عمذتا واپايذار تًدٌ ي تىُا پس اس كطتارَايمغًالن ي واتًديدستگاٌخلفايعثاسي‬
‫ي تزچيذٌ ضذنتساطآضًتگزانمذَثياسماعيلي‪ ،‬سميىٍاي آمادٌ ضذ تا كماتيص َشار‬
‫سال پس اس واتًدي ساساويان‪ ،‬ديلت مقتذر "صفًيٍ" ريي كار آماذٌ ي مقاذما‬
‫يبپارچٍ ساسي ايزان را فزاَم كىذ‪ .‬ايه ريوذ در سمان پادضاَي "وادرضاٌافطاار"‬
‫تٍ ايج خًد رسيذٌ ي ايه ياپسيه فزاس ِايزان‪ ،‬پساس اسالر تًد‪.‬‬

‫در ريسگار قاجاار كاٍ ريو ي اوگلايس چاًن سالاً مطاغًل مكياذن مىاات‬
‫ايزانسميه تًدوذ‪ ،‬ضاَان تيكفايت "قاجار"‪ ،‬چاًن كثاب ساز در تازد كازدٌ ي‬
‫سزگزر تذل ي تخطص خا كطًر تًدوذ ي تًدٌمزدر ويش در واآگاَي ي خامًضاي‬
‫تٍ سز ميتزدوذ‪" .‬استعمار ِغزب" تا اضاتيا سيااد مطاغًل تُازٌتازداري اس اياه‬
‫مًقعيت تًد ي تيطتز مزدر ويش ايه رييذادَا مطل وثًدوذ‪ .‬در كىار تٍ ايج رسايذن‬
‫‪ / 8‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫استعمار در ايزان‪ ،‬در اياخز ويمٍايل سلطىت قاجارَا‪ ،‬وخستيه جىثصَاي مزدمي‬
‫آغاس ضذ‪ .‬ايه رييذادَا َم سمان تا پادضااَي "واصازالذيه ضااٌ" ي آغااس تياذاري‬
‫ايزاويان اس خًاب دراس غفلت تًد كٍ سالَا تعذ تثاذيل تاٍ يكاي اس تاشرگتازيه‬
‫جُان گزديذ‪.‬‬ ‫اوقالبَاي تاريخ معاصز جُان ي مًجة ضگفتي ي حيز‬

‫تيگمان آگاَي درتارٌ تاريخ مطزيطٍ‪ ،‬تٍ دليال وشديكاي تاٍ ع ازحاضاز ي‬
‫مستقيم آن تز سوذگي امزيس ما‪ ،‬اس مُمتازيه يااايه َاز ايزاواي اسات‪.‬‬ ‫تاييزا‬
‫تايجًديكٍ مىات ي مآخذ تزاي ايه تزٍَ حسااو تااريخي تسايار سيااد ي قاتال‬
‫دستزو است‪ ،‬يلي چيشي كٍ ماو اس مطالعٍ ي آگاَي جًان ايزاوي در مًرد اياه‬
‫تخص مُم اس تاريخ ميضًد؛ يفًر رييذادَا ي گستزدگي ي پزاكىذگي تيص اس حذ‬
‫تسيار تلىذ تاالي كتة مزتًطٍ است‪.‬‬ ‫يقاي ي وتيجتا صفحا‬

‫لااذا در ايااه كتاااب تااا تكيااٍ تااز ريش خًدساااختٍي «تزرسااي ِتاااريخي در‬
‫ع ز ِتكىًلاًصي» كًضاص كازدر تاا دروازداضاته كمثاًدن سماان ِ جامعاٍ ع از‬
‫اضاافي ي‬ ‫تكىًلًصي‪ ،‬سزاسز رييذادَاي مُم تاريخمطزيطٍ را تذين تًضايحا‬
‫در عيهحال جام ي كامل اس وخستيه تكانَا ي پيصلازسٌَااي مزدماي تاا آغااس‬
‫ضًرشَا ي تٍ فزجار رسيذن اوقالب مطزيطٍ‪ ،‬تاسگً كزدٌ تا ديستدار ِتاريخ تاا‬
‫صزد كم تزيه سمان ممكه‪ ،‬آگاَي جام ي كاملي اس ايه تزٍَ حسااو ي تسايار‬
‫مُم تاريخ ايزانسميه تٍدستآيرد‪.‬‬

‫ث‪ ٕٟٗ‬ا٘هبضي‬
‫پیف اظ ٔكط‪َٝٚ‬‬
‫ؾطظٔیٗايطاٖ پؽاظاؾالْ ثب ‪ ٕٝٞ‬فطاظ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬فط‪ٚ‬ز‪ٞ‬ب‪ ،‬ثطپبيي ز‪ِٚ‬ت ‪ٞ‬بي ّّٔيي‬

‫ٔ‪ٛ‬لت ‪ ٚ‬تحٕيُ تبذيت‪ٚ‬تبظ‪ٞ‬يبيثیٍبٍ٘يبٖ‪ ،‬ؾيطا٘زبْ ثيب ض‪ٚ‬ي ويبض آٔيسٖ‬

‫"نف‪ٛ‬ي‪ ،"ٝ‬ت‪ٛ‬ا٘ؿت ثب ثطپبؾبذتٗ ٔ‪ٛ‬ر‪ٛ‬زيت ؾیبؾي‪ ،‬ارتٕبٖي‪ ،‬رغطافیبيي ‪ٚ‬‬

‫ايزبز يه ز‪ِٚ‬تٔطوعي ٘یط‪ٙٔٚ‬س؛ ث‪ٙٗٔ ٝ‬بي ‪ٚ‬الٗي زض قٕبض يه وك‪ٛ‬ض ٔؿيتمُ‬

‫لطاضٌیطز‪ .‬ؾپؽ زضظٔب٘ي و‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ضقیس نف‪ٛ‬ي‪ ٝ‬ض‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬غط‪ٚ‬ةويطزٖ ٘‪ٟ‬يبز‪ ،‬اييٗ‬

‫ٔیطاثثعضي ضا "٘بزضقب‪ٜ‬افكبض" زض زؾت ٌطفت‪ ٚ ٝ‬زض ظٔيبٖ و‪ٛ‬تيب‪ٞ‬ي ا‪ٙ‬يبٖ‬

‫قى‪ٞٛ‬ي ث‪ ٝ‬آٖ ثركیس و‪ ٝ‬زض تبضيد ايطاٖ ِپؽاظاؾالْ ثئب٘‪ٙ‬س ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫پؽاظٔطي ٘بزضقب‪"،ٜ‬وطيٕربٖ ظ٘س" ‪ ٚ‬رب٘كی‪ٙ‬ب٘ف ٍ٘ب‪ٞ‬ساض ِقي‪ٛ‬وت ِاييطاٖ‬

‫قس٘س ‪ ٚ‬و‪ٛ‬قیس٘س تب اظ اٖتجبضي و‪٘ ٝ‬بزض ثطپب ؾبذت‪ٝ‬ث‪ٛ‬ز وبؾت‪٘ ٝ‬ك‪ٛ‬ز‪ِٚ .‬یىٗ ثب‬

‫ثطافتبزٖ ايٗ ذب٘ساٖ‪ٞ ،‬ط آ٘چ‪ ٝ‬قب‪ِ ٜ‬افكبض ثطاي ٘یط‪ٙٔٚ‬سؾبذتٗ ايطاٖ ثىبض ثيطز‪ٜ‬‬

‫ايطا٘يي‬ ‫‪ٖ ٚ‬يعّ‬ ‫ث‪ٛ‬ز‪ ،‬ثيپ‪ٙ‬ب‪ٔ ٜ‬ب٘س ‪ ٚ‬ث‪ٝ‬ظ‪ٚ‬زي اظ ٔیبٖضفت‪ .‬وبؾت‪ٝ‬قسٖ ليسض‬

‫ثبقتبة ز٘جبَ قس ‪ ٚ‬زض ظٔبٖ پبزقب‪ٞ‬ي لبربضيبٖ‪ ،‬ث‪ ٝ‬زِیيُ پیكيطفت ر‪ٟ‬يبٖ ‪ٚ‬‬

‫ؾبوٗ ٔب٘سٖ ايطاٖ‪ ،‬وك‪ٛ‬ض ثؿیبض ٘بت‪ٛ‬اٖ قس‪ ٚ ٜ‬آ‪ٚ‬اظ‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز ضا اظ زؾت زاز‪.‬‬

‫زض َ‪٘ َٛ‬یٓلطٖ‪ ،‬حسفبنُ ٔطي وطيٕربٖظ٘س(‪5513‬ذ‪ٛ‬ضقیسي) تب ٔيطي‬

‫"فتحّٗیكب‪ ٜ‬لبربض"(‪5151‬ذ‪ٛ‬ضقیسي) ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪٘ٛ‬ي ‪ٞ‬بي قٍطفي زض اض‪ٚ‬پب پسييس‬

‫آٔس‪ .‬ا٘مالة فطا٘ؿ‪ ،ٝ‬پیسايف ٘بپّئ‪ ،ٖٛ‬ر‪ٙ‬جف ت‪ٛ‬ز‪ٜٞ‬ب‪ ،‬پیكطفت ؾالح‪ٞ‬بيآتكیٗ‬


‫‪ / 01‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫‪ ٕٝٞ ...ٚ‬ظٔی‪ ٝٙ‬ؾبظ پیكطفت ‪ ٚ‬زٌطٌ‪٘ٛ‬ي‪ٞ‬بي قيٍفتآ‪ٚ‬ض زض ر‪ٟ‬يبٖ ثي‪ٛ‬ز أيب‬

‫‪ٕٞ‬عٔبٖ زض ايطاٖ قی‪ ٜٛ‬ؾ‪ٙ‬تي ِازاض‪ ٜ‬وك‪ٛ‬ض ث‪ ٝ‬زؾت لزط‪ٞ‬ب ز٘جبَ ٔيقيس ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ظ‬

‫ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظ ٘یع اف‪ٔ َٛ‬يوطز‪.‬‬

‫زض و‪ٙ‬بض ايٗ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بيربٔٗ‪ٝ‬ر‪ٟ‬ب٘ي‪ ،‬آ‪ٚ‬ضزٌب‪ ٜ‬اؾتٕٗبضي ز‪ َٚ‬اض‪ٚ‬پبيي زض‬

‫آؾیب ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬د ذ‪ٛ‬ز ٔيضؾيیس‪ .‬اض‪ٚ‬پبيیيبٖ زض و‪ٙ‬يبض ؾيطظٔیٗ‪ٞ‬يبي آٔطيىيبيي ‪ٚ‬‬

‫آفطيمبيي‪ ،‬آؾیب ضا ٘یع ٔ‪ٛ‬ضز اؾتخٕبض ليطاض زاز‪ ٚ ٜ‬اظ رعاييطر‪ٙ‬ي‪ٛ‬ةقيطلي تيب‬

‫ؾطظٔیٗ‪ٞ‬بيو‪ٟٗ‬غطثي ِلبض‪ٜ‬ثعضي ضا ث‪ ٝ‬تسضيذ ٔ‪ٛ‬ضز ث‪ٟ‬يط‪ٜ‬وكيي ليطاض زاز٘يس‪.‬‬

‫غطثیبٖو‪ ٝ‬پیكتط ‪ ٚ‬زض ظٔبٖ نف‪ٛ‬ي‪ ٝ‬زض‪ٔ ٖٚ‬طظ‪ٞ‬بي اييطاٖ قيس‪ ٜ‬أيب ثي‪ٝ‬ذي‪ٛ‬ثي‬

‫ث‪ٚٝ‬ؾیّ‪" ٝ‬قب‪ٖٜ‬جبؼوجیط" اظ وكي‪ٛ‬ض ثیيط‪ ٖٚ‬ضا٘يس‪ ٜ‬قيس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس ‪ ٚ‬زض ظٔيبٖ‬

‫حى‪ٔٛ‬ت ٘بزضقب‪ٜ‬افكبض ٘یع ٔطظ‪ٞ‬بي ايطاٖ ضا ٔؿتحىٓ ‪ ٚ‬ثؿت‪ ٝ‬زييس‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس‪ ،‬ثيب‬

‫ثطافتييبزٖ ظ٘ييسيبٖ ‪ ٚ‬پیييسايي‪ٞ‬ييطد‪ٔٚ‬ييطد ‪ٔ ٚ‬تٗبلييتآٖ‪ ،‬ض‪ٚ‬يوييبض آٔييسٖ‬

‫لبربضيبٖ ِثي وفبيت‪ٛٔ ،‬لٗیت ضا ٔ‪ٙ‬بؾت زيس‪ ٚ ٜ‬ثب رسيت ثیكتطي ثطاي تمؿیٓ‬

‫ايطاٖ ٘مك‪ ٝ‬وكیس٘س‪َِٛ .‬ي ٘ىكیس و‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؼ ‪ٞ‬يب زض قيٕبَ ‪ ٚ‬اٍّ٘یؿيي ‪ٞ‬يب زض‬

‫ر‪ٛٙ‬ة ِايطاٖ حطيهب٘‪ ٝ‬ؾطٌطْ ثّٗیسٖ ٔ‪ٙ‬بثٕ ايطاٖ ظٔیٗ قس٘س‪ .‬پبزقب‪ٞ‬بٖلبريبض‬

‫٘یع ثس‪ٖٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ‪ٞ‬ب زض وبخ‪ٞ‬بي ذ‪ٛ‬يف ٘كؿت‪ٕٞ ٚ ٝ‬چ‪ٙ‬بٖ ذ‪ٛ‬ز ضا ليسضتي‬

‫ثعضي ٔيپ‪ٙ‬ساقت‪ٙ‬س!‬
‫بهمن انصاری‪00 /‬‬

‫قىؿت ‪ٞ‬بي پي زضپيي فتحّٗيي قيب‪ ٜ‬زض ثطاثيط ض‪ٚ‬ؼ ‪ٔ" ٚ‬حٕسقيب‪ٚ "ٜ‬‬

‫فطا‪ٚ‬ا٘ي ثط پیىط ايطاٖ ‪ٚ‬اضز آ‪ٚ‬ضز‬ ‫"٘بنطاِسيٗقب‪ "ٜ‬زض ثطاثط اٍّ٘ؿتبٖ ذؿبضا‬

‫‪ٔ ٚ‬طظ‪ٞ‬بي ايطاٖ ضا و‪ٛ‬اه ‪ ٚ‬و‪ٛ‬اهتط وطز‪ِ ،‬یىٗ ٘بضاحتو‪ٙٙ‬س‪ٜ‬تط آٖ ث‪ٛ‬ز و‪ٝ‬‬

‫ثیساضي لزط‪ٞ‬ب‬ ‫ايٗ قىؿت‪ٞ‬ب ثب ‪ ٕٝٞ‬ثسثرتي‪ٞ‬بيي و‪ ٝ‬زضپي زاقت أب ٔ‪ٛ‬رجب‬

‫‪ّٔ ٚ‬ت ايطاٖ ضا فطا‪ٕ٘ ٓٞ‬يوطز‪.‬‬

‫زض ايٗ ٔیبٖ ثعضي ٔطزا٘ي ث‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬ثيطاي ثیيساضي اييطاٖ و‪ٛ‬قيف ‪ٞ‬يبي‬

‫ذؿتٍي ٘بپصيطي ضا ا٘زبْ زاز٘س‪ .‬اظ آٖرّٕي‪ٔ" ،ٝ‬یيطظا اث‪ٛ‬اِمبؾيٓليبئٓٔميبْ"‬

‫‪ٚ‬ظيطِوبضزاٖ ٔحٕسقب‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬و‪ٛ‬قف‪ٞ‬بيي ثطاي ؾبٔبٖ زازٖ ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬يبٔوك‪ٛ‬ض‬

‫ا٘زبْ زاز ‪ِٚ‬ي زض رطيبٖ ت‪َٛ‬ئ‪ٞٝ‬بي پكتپطز‪ٜ‬زضثبضي‪ ،‬پیف اظ ث‪٘ ٝ‬تیز‪ٝ‬ضؾب٘سٖ‬

‫انالحي ذ‪ٛ‬ز‪ ،‬ث‪ ٝ‬فطٔبٖ قب‪ ٜ‬وكت‪ ٝ‬قس‪.‬‬ ‫السأب‬

‫ٔسثطا٘يي‪ٛٞ ٚ ٝ‬قييٕ‪ٙ‬سا٘‪ٝ‬‬ ‫زض ظٔييبٖ ٘بنييطاِسيٗقييب‪٘ ٜ‬یييع الييسأب‬

‫"ٔیطظاتميذبٖأیطوجیط" ثب ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ٔ‪ٛ‬فمیت ٘ؿجي ‪ٔ ٚ‬مُٗي ‪ ٚ‬ض‪٘ٚ‬س ذي‪ٛ‬ثيوي‪ٝ‬‬

‫زاقت‪ ،‬ث‪٘ ٝ‬تیز‪ ٝ‬لُٗي ٘طؾیس‪ .‬زضثبضيبٖ ثي وفبيت ‪٘ ٚ‬بوبضآٔيس‪ ،‬تهي‪ٛ‬يط ا‪ ٚ‬ضا‬

‫ا‪ٙ‬بٖ زض پیف قب‪ ٜ‬لبربض ٔريس‪ٚ‬ـ وطز٘يس وي‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ا٘ؿيت‪ٙ‬س فطٔيبٖ لتيُ اييٗ‬

‫ثعضئطز ضا اظ ا‪ ٚ‬زضيبفت و‪ٙٙ‬س‪.‬‬

‫ؾبذت ٔسضؾي‪ ٝ‬زاضاِف‪ٙ‬ي‪ ،ٖٛ‬ا٘تكيبض ض‪ٚ‬ظ٘بٔي‪ٚ ٝ‬ليبيٕاتفبلیي‪ٔ ،ٝ‬جيبضظ‪ ٜ‬ثيب‬

‫ضق‪ ٜٛ‬ذ‪ٛ‬اضي‪ ،‬لُٕ زضيبفيت ‪ٞ‬يبي ثيي حؿيبة‪ ٚ‬وتيبة قيب‪ٞ‬عازٌبٖ‪ ،‬حيصف‬
‫‪ / 02‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫اِمبة‪ٖٙٚ‬ب‪ٚ‬يٗ‪ٌ ،‬ؿتطـ ‪ٚ‬ظاض أ‪ٛ‬ضذبضر‪ ،ٝ‬انالحب ارتٕيبٖي‪ٔ ،‬جيبضظ‪ ٜ‬ثيب‬

‫لٕ‪ ٝ‬وف ‪ٞ‬ب ‪ٔ ٚ‬عاحٕیٗٔحّي‪ ،‬انالح ‪ٚ‬يٗیت ابپبضذب٘‪ٝ‬ز‪ِٚ‬تي‪ ،‬ؾط ‪ ٚ‬ؾيبٔبٖ‬

‫ٔص‪ٞ‬جي ث‪ٚٝ‬يػ‪ ٕٙٔ ٜ‬لٕ‪ٝ‬ظ٘ي ‪ ٚ‬انالح ض‪ٚ‬ي‪ٝ‬ذي‪ٛ‬ا٘ي‬ ‫زازٖ ث‪ ٝ‬اضتف‪ ،‬انالحب‬

‫ا‪ ٚ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫‪ ...ٚ‬اظ ٔ‪ٟٓ‬تطيٗ السأب‬

‫پؽ اظ أیطوجیط‪ٔ" ،‬یطظاحؿیٗذبٖؾپ‪ٟ‬ؿبالض" و‪ٔ ٝ‬يطزي ويبضزاٖ ثي‪ٛ‬ز‪ٚ ٜ‬‬

‫ٔستي٘یع زض تطوی‪ ٚ ٝ‬اض‪ٚ‬پب ظ٘سٌي وطز‪ ٚ ٜ‬ثب قی‪ ٜٛ‬ظ٘سٌي ر‪ٛ‬إٔ ٔسضٖ آق‪ٙ‬بيي‬

‫زاقت؛ ت‪ٛ‬ؾٍ قب‪ ٜ‬ثطاي ٘رؿت‪ٚ‬ظيطي ثطٌعيس‪ ٜ‬قس‪.‬‬

‫ث‪ٙ‬یبزيٗ ‪ ٚ‬ظيطؾيبذتي‬ ‫ا‪ ٚ‬و‪ٔ ٝ‬ي زا٘ؿت ثطاي پیكطفت ايطاٖ ثبيس السأب‬

‫ا٘زبْ ق‪ٛ‬ز‪٘ ،‬رؿتیٗ ٌبْ ثطاي ٔسضٖؾبظي ثرف ‪ٞ‬يبي ارطايييوكي‪ٛ‬ض ضا ثيب‬

‫زاذّي‪ٚ ،ٝ‬ظاض‬ ‫ذبضري‪ٚ ،ٝ‬ظاض‬ ‫پسيسآ‪ٚ‬ضزٖ ‪ٚ 4‬ظاضترب٘ي‪ ٝ‬اظ ليطاض‪ٚ 5‬ظاض‬

‫ّٖ‪،ْٛ‬‬ ‫تزبض ‪ٚ‬ظضاٖت‪ٚ ،‬ظاض‬ ‫ٖسِی‪ٚ ،ٝ‬ظاض‬ ‫ٔبِیب ‪ٚ ،‬ظاض‬ ‫ر‪ٚ ،ًٙ‬ظاض‬

‫ف‪ٛ‬ايس ‪ٚ ٚ‬ظاض زضثبض آغبظ وطز‪ .‬پیكتط قب‪ ٚ ٜ‬نسضاالٖٓٓ زض ‪ ٕٝٞ‬أ‪ٛ‬ض‬ ‫‪ٚ‬ظاض‬

‫زذبِت ٔيوطز٘س أب ثب ايٗ قی‪ٛ٘ ٜٛ‬يٗ‪ٞ ،‬ط ‪ٚ‬ظاضترب٘‪ ٝ‬ث‪َٛ ٝ‬ض ‪ٚ‬يػ‪ ٜ‬ثي‪ ٝ‬ثريف‬

‫ٔطث‪ ٌٛ‬ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ٔيپطزاذت ‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ب ثطاي و‪ٙ‬تطَ أ‪ٛ‬ض‪ ،‬ث‪ ٝ‬نسضاالٖٓٓ ت‪ٛ‬ييی ‪ٚ‬‬

‫پبؾد ٔيزاز‪.‬‬

‫‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬ييیٗ انييالحبتي اظ لجیييُ َييطحضيييعي ايزييبز ضا‪ٜ‬آ‪ٞ‬ييٗ‪ ،‬و‪ٙ‬تييطَ‬

‫حىٕطا٘بٖق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ٔ ،‬جبضظ‪ ٜ‬ثب ضق‪ ٚ ٜٛ‬فطؾتبزٖ قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬اض‪ٚ‬پيب ثيطاي آقي‪ٙ‬بيي ثيب‬
‫بهمن انصاری‪03 /‬‬

‫ؾپ‪ٟ‬ؿبالض ثطاي ثیط‪ ٖٚ‬آ‪ٚ‬ضزٖ وكي‪ٛ‬ض اظ ازاض‪ٜ‬ؾي‪ٙ‬تي‬ ‫ر‪ٟ‬بٖ ِ٘‪ ٛ‬اظ زيٍط السأب‬

‫ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫أب ق‪ٛ‬ضثرتب٘‪ ٝ‬ا‪٘ ٚ‬یع اؾیط زؾیؿ‪ ٝ‬ت‪َٛ‬ئ‪ٌٝ‬طاٖ زضثبضي قس‪ .‬زقٕ‪ٙ‬بٖ ‪ٚ‬ي زض‬

‫زضثبض و‪ٚ ٝ‬ر‪ٛ‬ز ا‪ ٚ‬ضا ٔب٘ٗي ثطاي ضيرت‪ٚ‬پيبـ‪ٞ‬يب ‪ ٚ‬فؿيبز‪ٞ‬بي ٔيبِي ذي‪ٛ‬ز‬

‫ٔيزيس٘س آغبظ ث‪ ٝ‬تحطيه ض‪ٚ‬حب٘ی‪– ٖٛ‬وي‪ ٝ‬زض آٖ ظٔبٖ ربيٍب‪ٚ ٜ‬يػ‪ٜ‬اي زض ٔیبٖ‬

‫ٔطزْ زاقت‪ٙ‬س‪ -‬وطز‪ ٚ ٜ‬ثب ايٗ ٔغُّ‪ ٝ‬و‪ ٝ‬ؾپ‪ٟ‬ؿبالض آ‪ ًٙٞ‬يساؾالٔيوطزٖ ايطاٖ‬

‫‪ ٚ‬اض‪ٚ‬پبييوطزٖ ّٕٔىت ضا زاضز‪ ،‬اظ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ثطاي فكبض ثط قب‪ ٜ‬ث‪ٟ‬ط‪ ٜ‬رؿيت‪ٙ‬س‬

‫ثطو‪ٙ‬بضي ا‪ ٚ‬ضا فطا‪ ٓٞ‬آ‪ٚ‬ضز٘س‪.‬‬ ‫‪ٟ٘ ٚ‬بيتب ٔمسٔب‬

‫پؽ اظ ٔیطظاحؿیٗذبٖؾپ‪ٟ‬ؿيبالض‪ ،‬افيطازياي‪ٔ" ٖٛ‬یيطظأّىيٓذيبٖ" ‪ٚ‬‬

‫"ؾیسرٕبِسيٗاؾسآثبزي" ٘یع و‪ٛ‬قیس٘س تب السأبتي ثطاي پیكطفت ايطاٖ ث‪ٚٝ‬يػ‪ٜ‬‬

‫ثطاي ثیساضي ت‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ا٘زبْ ز‪ٙٞ‬س و‪ٞ ٝ‬یچيه ث‪ٛٔ ٝ‬فمیت وبُٔ زؾت ٘یبفت‪ٙ‬س‬

‫يىي پؽ اظ زيٍطي قىؿت ذ‪ٛ‬ضز‪ ٚ ٜ‬افيطاز‬ ‫‪ٞ‬طا‪ٙ‬س ايٗ ؾّؿّ‪ ٝ‬السأب‬

‫وبضزاٖ پیبپي وكت‪ ٝ‬يب ثطو‪ٙ‬بض قس٘س‪ ،‬أب ظٔی‪ٝٙ‬اي ضا ايزبز وطز تب رطل‪ٞٝ‬بيي زض‬

‫ٔیبٖ افىبض ٖٕ‪ٔٛ‬ي پسيساض قس‪ ٚ ٜ‬اظ ٔیعاٖ ٘بآٌب‪ٞ‬ي ‪ ٚ‬ر‪ٟ‬بِت ايطا٘یيبٖ وبؾيت‪ٝ‬‬

‫قس‪ّٔ ٚ ٜ‬ت ضا ثطاي لیبْ ثعضي ثط ّٖی‪ ٝ‬اؾتجساز ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬زوبٍٔي آٔبز‪ ٜ‬ؾبظز‪.‬‬
‫‪ / 04‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫آغبظ ثیساضي ت‪ٛ‬ز‪ٜ‬‬

‫زض ٘یٕ‪ٝ‬ز‪ْٚ‬ؾس‪ٜ‬ؾیعز‪ٓٞ‬ذ‪ٛ‬ضقيیسي‪٘" ،‬بنيطاِسيٗقيب‪ "ٜ‬ثيب ثييذيطزي‪،‬‬

‫تحطيه ِٔعز‪ٚ‬ضاِٖ زضثبضي ‪ ٚ‬ثس‪ ٖٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ٌٛ ٝ‬ـظز‪ٞ‬بيزِؿ‪ٛ‬ظاٖوك‪ٛ‬ض‪ ،‬آغبظ ثي‪ٝ‬‬

‫زازٖ أتیبظ‪ٞ‬بيي ث‪ ٝ‬ز‪ِٚ‬ت‪ٞ‬بي ٔىّبض اٍّ٘یؽ ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ؼوطز‪.‬‬

‫تب پیف اظ ايٗ أتیبظ‪ٞ‬ب‪ٔ ،‬طزْ ‪ٖٛ ٚ‬اْ ثب ؾیبؾت ثیٍب٘‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬تبحیط ا‪ٙ‬سا٘ي‬

‫ِاذیط پبي ثیٍبٍ٘يبٖ‬ ‫زض ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي ّٕٔىت ٘ساقت‪ٙ‬س؛ ِیىٗ ا‪ ٖٛ‬ايٗ أتیبظا‬

‫ضا ث‪ ٝ‬ايطاٖ ثبظ ٔيوطز‪ٔ ،‬يطزْ ا٘يسنا٘يسن ذُيط ضا زضيبفتي‪ ٚ ٝ‬ثي‪ ٝ‬ض‪ٞ‬جيطي‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ِٖٔٛ‬ص‪ٞ‬جي ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬بيي ٘كبٖ زاز٘س‪.‬‬

‫زضحبِيو‪ ٝ‬ض‪٘ٚ‬يس آٌيب‪ٞ‬ي ٔيطزْ ثي‪ ٝ‬آ‪ٞ‬ؿيتٍي ز٘جيبَٔييقيس زض ؾيبَ‬

‫‪9439‬ذ‪ٛ‬ضقیسي يىي اظ ٘‪ٍٙ‬یٗ تطيٗ لطاضزاز‪ٞ‬بي تبضيد ايطاٖ ث‪ ٝ‬أًب ضؾيیس ‪ٚ‬‬

‫ثطپبي‪ ٝ‬آٖ‪ ،‬حك ا٘حهبضي فط‪ٚ‬ـ ت‪ٛ‬ت‪ ٚ ٖٛ‬ت‪ٙ‬جيبو‪ٛ‬ي ؾطاؾيطوكي‪ٛ‬ض ثي‪ٔٝ‬يس‬

‫پ‪ٙ‬زب‪ٜ‬ؾبَ ث‪ ٝ‬يه اٍّ٘یؿي ث‪٘ ٝ‬بْ "تبِج‪ٚ " ٛ‬اٌصاض قس‪ .‬زض ٔمبثُ ايٗ ثيصَ ‪ٚ‬‬

‫‪ ٚ‬وٕپب٘ياٍّ٘یؿي ا‪ ،ٚ‬ؾرب‪ٙٔ ٚ‬سا٘‪ ٝ‬پصيطفت‪ٙ‬يس تيب‬ ‫ثركف ِقب‪ِِ ٜ‬لبربض‪ ،‬تبِج‪ٛ‬‬

‫ٔرتبض قس تب‬ ‫‪ٞ‬عي‪ ٝٙ‬ؾفط ثٗسي قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬فطً٘ ضا تمجُ و‪ٙٙ‬س! ثسيٗتطتیت تبِج‪ٛ‬‬

‫ت‪ٛ‬ت‪ ٚ ٖٛ‬ت‪ٙ‬جبو‪ ٛ‬ضا اظ ظاضٖبٖ ذطيس‪ ٚ ٜ‬ثب ‪ٞ‬ط ٔیعاٖ لیٕتي و‪ ٝ‬نالحٔيزيس ثي‪ٝ‬‬

‫فط‪ٚ‬ـ ثطؾب٘س‪.‬‬
‫بهمن انصاری‪05 /‬‬

‫ايٗ پیٕبٖ٘بٔ‪ ٝ‬قٍفتاٍ٘یع ثي‪ٝ‬ا٘يساظ‪ٜ‬اي تحمیطآٔیيع ثي‪ٛ‬ز وي‪ ٝ‬ثييزض٘يً‬

‫ؾط‪ٚ‬نساي وكب‪ٚ‬ضظاٖ‪ ،‬ثبظضٌب٘يبٖ‪ ،‬ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ٔ ٚ ٖٛ‬يطزْ ضا ثّ‪ٙ‬يسويطز‪ .‬رطلي‪ٝ‬‬

‫اٖتطاو‪ٞ‬ب زض قیطاظ ذ‪ٛ‬ضز‪ٜ‬قس ‪ ٚ‬زض آشضثبيزبٖ ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬د ذ‪ٛ‬ز ضؾیس‪ٔ .‬طزْ تجطيع‬

‫ث‪ ٝ‬ذیبثبٖ‪ٞ‬ب ضيرت‪ ٚ ٝ‬اٖالٔی‪ٞٝ‬بي ٔطث‪ ٌٛ‬ث‪ ٝ‬وٕپب٘ي رسيس ِفط‪ٚ‬ـ ت‪ٙ‬جيبو‪ ٛ‬ضا اظ‬

‫‪ٕٝٞ‬رب ظز‪ٚ‬ز‪ ٚ ٜ‬ربي آٖ‪ٞ‬يب ٘‪ٛ‬قيت‪ٞٝ‬يبي ٔحيطّن ‪ ٚ‬قي‪ٛ‬ضآٔیعي اؿيجب٘س٘س‪.‬‬

‫"ٔٓفطاِسيٗٔیطظا"پؿط ‪ِٚ ٚ‬یٗ‪ٟ‬س ٘بنطاِسيٗقب‪ ٜ‬و‪ ٝ‬زض تجطيع البٔتزاقيت‪ ،‬اظ‬

‫ضا ؾطو‪ٛ‬ةو‪ٙ‬يس‬ ‫پیكىبض ِتجطيعذ‪ٛ‬اؾت تب ث‪ٔٝ‬طزْ ؾرتٌطفت‪ ٚ ٝ‬ايٗ اٖتطايب‬

‫أب ا‪٘ ٚ‬پصيطفت ‪ ٚ‬اؾتٗفب زاز‪ .‬پؽ اظ تجطيع؛ ٔك‪ٟ‬س‪ ،‬انف‪ٟ‬بٖ ‪ ٚ‬ؾپؽ ت‪ٟ‬يطاٖ ثي‪ٝ‬‬

‫ر‪ٙ‬جف زضآٔس‪ٚ ٚ ٜ‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬بي ؾرتي ٘ؿجت ث‪ ٝ‬ايٗ لطاضزاز قطْآ‪ٚ‬ض ٘كبٖ زاز٘س‪.‬‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬زض ايٗ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬ب پیكٍبْ ث‪ٛ‬ز‪ٔ ٚ ٜ‬يطزْ زض پكيت ِآٖ‪ٞ‬يب ر‪ٙ‬يجف ضا‬

‫ز٘جبَ ٔيوطز٘س‪ .‬قب‪ ٜ‬اثتسا ثب ظ‪ٚ‬ض ‪ ٚ‬ؾپؽ ثب اطةٌ‪ٛ‬يي و‪ٛ‬قیس تب ٔٗتطيیٗ ضا‬

‫آضاْ و‪ٙ‬س أب ٔ‪ٛ‬فك ٘كس‪.‬‬

‫ؾطا٘زبْ ثب فت‪ٛ‬اي يىي اظ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬پط٘ف‪ٛ‬ش‪" ،‬آييتاهللٔیيطظايقيیطاظي"‬

‫ٔج‪ٙ‬ي ثط حطاْث‪ٛ‬زٖ اؾتٕٗبَ ت‪ٛ‬تي‪ٚ ٖٛ‬ت‪ٙ‬جيبو‪ ،ٛ‬تمطيجيب ‪ٕٞ‬ي‪ٔ ٝ‬يطزْ ثي‪ٌ٘ٛٝ‬ي‪ ٝ‬ي‬

‫وطز‪ ٚ ٜ‬ثي‪ ٝ‬قيىُ يىپبضاي‪ ،ٝ‬ذطييس ‪ٚ‬‬ ‫قٍفت آ‪ٚ‬ضي الساْ ث‪ ٝ‬تحطيٓ زذب٘یب‬

‫فط‪ٚ‬ـ لّیبٖ ‪ ٚ‬اپك ضا زض ؾطاؾط وك‪ٛ‬ض ٔت‪ٛ‬لف وطز٘س‪ .‬ايٗ الساْ ‪ٌٕٝٞ‬یيط ‪ٚ‬‬

‫‪ٚ‬ازاقت‪.‬‬ ‫٘بٌ‪ٟ‬ب٘ي ا‪ٙ‬بٖ ٖزیت ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ثیٍبٍ٘بٖ ضا ٘یع ث‪ ٝ‬حیط‬


‫‪ / 06‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫قييب‪ ٜ‬و‪ٛ‬قييیس تييب ثييب ظ‪ٚ‬ض ‪ ٚ‬إييبق ٘ؿييجت ثيي‪ ٝ‬ايييٗ ٘رؿييتیٗ ر‪ٙ‬ييجفِ‬

‫يىپبضا‪ٝ‬ي ٔطزٔي ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ٘كبٖ زاز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٞٝ‬طقىُ ٕٔىٗ‪ٔ ،‬ربِفبٖ ضا ؾيطو‪ٛ‬ة‬

‫و‪ٙ‬س‪ .‬زض رطيبٖ ايٗ الساْ ‪ٞ‬فت٘فط اظ ٔطزْ وكت‪ ٚ ٝ‬ثیف اظ ثیؿت٘فط ظذٕيي‬

‫قس٘س‪ .‬ايٗ زضٌیطي ‪ ٚ‬وكتبض‪ ،‬ظٔی‪ ٝٙ‬ؾطؾرت قيسٖ ٔيطزْ ضا فيطا‪ ٓٞ‬آ‪ٚ‬ضز ‪ٚ‬‬

‫ّٔت زض ذ‪ٛ‬اؾت‪ٝ‬ي ذ‪ٛ‬ز ث‪ ٝ‬ا٘ساظ‪ٜ‬اي اؾت‪ٛ‬اض قس٘س و‪ ٝ‬ؾطا٘زبْ قيب‪ٚ ٜ‬ازاض ثي‪ٝ‬‬

‫ضا اِغبء وطز‪.‬‬ ‫ٖمت٘كی‪ٙ‬ي قس‪ ٚ ٜ‬پیٕبٖ٘بٔ‪ ٝ‬تبِج‪ٛ‬‬

‫ايييٗ پیييط‪ٚ‬ظي ثييعضي ‪ ٚ‬يييهپبضايي‪ ٝ‬قييسٖ ٔييطزْ‪٘ ،‬رؿييتیٗ ر‪ٙ‬ييجف ‪ٚ‬‬

‫٘‪ًٟ‬تِٔطزٔي ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ضا ث‪ ٝ‬يه ذ‪ٛ‬زثب‪ٚ‬ضي ضؾيب٘س‪ ٚ ٜ‬آٔيبز‪ ٜ‬حًي‪ٛ‬ض ‪ٚ‬‬

‫ثٗسيوك‪ٛ‬ض وطز‪.‬‬
‫ِ‬ ‫زذبِت زض ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي‬

‫ز‪ٚ‬ضاٖ پ‪ٙ‬زييب‪ٜ‬ؾييبِ‪ ٝ‬ؾييُّ‪ٙ‬ت ٘بنييطاِسيٗقييب‪ ٜ‬ضا ٔيييتيي‪ٛ‬اٖ ز‪ٚ‬ضاٖ‬

‫"ض٘ؿب٘ؽ٘بذ‪ٛ‬اؾت‪ٝ‬يايطاٖ" ٘بٔیس‪ .‬ضاثُ‪ ٚ ٝ‬پی‪ٛ‬ؾتٍي ٔیبٖ اييطاٖ ‪ ٚ‬اض‪ٚ‬پيب زض‬

‫ايٗ ظٔبٖ افع‪ٖٚ‬تط ٌكت ‪ ٚ‬تٍّطاف ‪ ٚ‬تّفٗ ‪ ٚ‬پؿتذب٘‪ ٚ ٝ‬اطاٌ٘بظ ث‪ٚ ٝ‬اؾُ‪ٝ‬‬

‫ايٗ آق‪ٙ‬بيي ‪ٚ‬اضز ايطاٖ ٌطزيس‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ ثب اليسأبتي ٘ٓیيط ؾيبذت زا٘كيٍب‪ٜ‬‬

‫زاضاِف‪ ٚ ٖٛٙ‬ابح ض‪ٚ‬ظ٘بٔ‪ٚٝ‬لبيٕاتفبلی‪ ٝ‬اظ أیطوجیط ‪ ٚ‬قی‪ ٜٛ‬اض‪ٚ‬پبييوطزٖ ؾيجه‬

‫‪ٚ‬ظاض ذب٘‪ٞ ٝ‬ب اظ ٔیطظاحؿیٗذبٖ ؾپ‪ٟ‬ؿبالض؛ افىبضٖٕ‪ٔٛ‬ي ّٔت زض حبَ ضقيس‬

‫‪ ٚ‬پیكطفت ث‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫بهمن انصاری‪07 /‬‬

‫ثب ٔطي ٘بنطاِسيٗ قب‪ ٜ‬زض ؾيبَ ‪5121‬ذ‪ٛ‬ضقيیسي ‪ ٚ‬ثيط تريت ٘كؿيتٗ‬

‫ٔٓفطاِسيٗٔیطظا فطظ٘يس ا‪ ،ٚ‬فهيُتيبظ‪ٜ‬اي اظ تيبضيد اييطاٖظٔيیٗ آغيبظقيس‪.‬‬

‫ٔٓفطاِييييسيٗقييييب‪ ٜ‬فييييطزي ثيييييوفبيييييت‪ ،‬ثييييئؿييييئ‪ِٛ‬یت ‪ٚ‬‬

‫ثیٕبض ث‪ٛ‬ز‪ .‬زض آغبظ ؾُّ‪ٙ‬ت‪ ،‬نسضاالٖٕٓي ضا ث‪" ٝ‬أيیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ "ٝ‬وي‪ ٝ‬فيطزي‬

‫ذ‪ٛ‬ز‬ ‫٘یى‪ٙٔٛ‬ف ث‪ٛ‬ز ؾپطز‪ِ .‬یىٗ پیفاظ آٖو‪ ٝ‬ايٗ ٘رؿت‪ٚ‬ظيط قبيؿت‪ ٝ‬السأب‬

‫ضا ثيي‪ ٝ‬ؾييطا٘زبْ ثطؾييب٘س؛ ‪ٕٞ‬چيي‪ ٖٛ‬زيٍييط ‪ٚ‬ظضاي ثييعضي پیكييیٗ‪ ،‬زضٌیييط‬

‫زؾیؿ‪ٞ ٝ‬بيزضثيبضي قيس‪ ٚ ٜ‬ثطو‪ٙ‬يبض ٌكيت‪ٓٔ .‬فطاِيسيٗ قيب‪ ٜ‬ثي‪ ٝ‬ريبي ا‪،ٚ‬‬

‫"أیٗاِؿُّبٖ" ضا و‪ ٝ‬اظ فبؾيستطيٗ ٔيطزاٖ زضثيبض ثي‪ٛ‬ز‪ ،‬ثيط ٔؿي‪ٙ‬س ‪ٚ‬ظاض‬

‫ٌٕبقت‪ .‬اظ ايٗ پؽ أیٗاِؿُّبٖ ثب ِمت "اتبثه" ظٔبْ ِأ‪ٛ‬ض ّٕٔىيت ضا زض‬

‫زؾت ٌطفت‪.‬‬

‫اتبثه زض ٌبْ ٘رؿت‪ ،‬ثطاي تبٔیٗ ‪ٞ‬عي‪ٞٝٙ‬ب ‪ ٚ‬ث‪ٝ‬زؾتآ‪ٚ‬ضزٖ پ‪َٛ‬؛ ثي‪ٚٝ‬ييػ‪ٜ‬‬

‫ثطاي ؾفط قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬فط٘يً‪ ،‬ثيب ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬يب ‪ٚ‬اضز ٔيصاوط‪ ٜ‬قيس ‪ ٚ‬ثيب زازٖ أتیيبظ‬

‫‪ٞ‬فتبز‪ٚ‬پ‪ٙ‬ذ ؾبَ‪ٔ ،‬جّغيي ضا ثي‪ٝ‬‬ ‫ث‪ٟ‬ط‪ ٜ‬ثطزاضي اظ ٌٕطن‪ٞ‬بيقٕبِيايطاٖ ث‪ٔ ٝ‬س‬

‫ٖ‪ٛٙ‬اٖ ‪ٚ‬اْ اظ آٖ‪ٞ‬ب زضيبفت وطز! ثب زضيبفت ايٗ ‪ٚ‬ر‪٘ ،ٝ‬رؿت ٔمساضي اظ ثس‪ٞ‬ي‬

‫‪ٚ‬اْ‪ٞ‬بي لجّي پطزاذت قس ‪ ٚ‬ؾپؽ قب‪ ٚ ٜ‬اتبثه ‪ ٚ‬رٕٕ وخیطي اظ اَطافیبٖ‪ ،‬زض‬

‫ض‪ٚ‬ظ‪ 11‬فط‪ٚ‬ضزيٗ ‪ ،5124‬ث‪ ٝ‬اض‪ٚ‬پب ضفت‪ ٚ ٝ‬ث‪ٌ ٝ‬طزـ‪ٚ‬تٕبقب پطزاذت‪ٙ‬يس ‪ ٚ‬پيؽاظ‬

‫ثطيع ‪ ٚ‬ثپبـ‪ٞ‬بي ثؿیبض ‪ ٚ‬ذطد‪ٞ‬بيقرهي ‪ ٚ‬تٕبْوطزٖ پ‪َٞٛ‬ب‪ ،‬ثب ویؿ‪ ٝ‬ت‪ٟ‬يي‬

‫ث‪ ٝ‬وك‪ٛ‬ض ثبظٌكت‪ٙ‬س‪.‬‬


‫‪ / 08‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ثب پرف قسٖ ايٗ ذجط ‪ ٚ‬آٌب‪ٞ‬ي ٔطزْ اظ زازٖ أتیبظ ثي‪ ٝ‬ثیٍبٍ٘يبٖ ثيطاي‬

‫ذ‪ٛ‬قٍصضا٘ي قرهي قب‪ٛٔ ،ٜ‬ري اظ ٘بضيبيتي زض ٔیبٖ ت‪ٛ‬ز‪ ٜ‬پسيساض قس‪ٔ .‬طزْ‬

‫ايٗ ثطيع ‪ ٚ‬ثپبـ ‪ٞ‬بي ٘بثرطزا٘‪ ٝ‬ضا اظ اكٓ اتبثه ٔيزيس٘س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ؾيرتي اظ ا‪ٚ‬‬

‫ثیعاض ث‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬

‫‪ ٚ‬ا٘عريبض ٔيطزْ اظ‬ ‫ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب ‪ٔ ٚ‬ب‪ٞ ٜ‬يب ؾيپطي ٔيي قيس ‪ٞ ٚ‬يط ض‪ٚ‬ظ ٘فيط‬

‫ثيذطزي‪ٞ‬بي قب‪ ٚ ٜ‬زؾیؿ‪ٞٝ‬بي اتبثه ثیكتط ‪ ٚ‬ثیكتط ٔيقس‪.‬‬

‫ؾ‪ ٝ‬ؾبَ پؽاظ ؾفط ٘رؿت ٔٓفطاِسيٗ قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬فط‪ ،ًٙٞ‬زضحيبِيوي‪ٔ ٝ‬يطزْ‬

‫آٌب‪ٜ‬تط قس‪ ٚ ٜ‬ثیف اظ پیف اظ ‪ٚ‬يٕ ٔ‪ٛ‬ر‪ٛ‬ز ٘بذك‪ٛٙ‬ز ث‪ٛ‬ز٘يس‪ ،‬قيب‪ ٚ ٜ‬اتبثيه‬

‫ثط آٖ قس٘س تب ثبض زيٍط ثطاي ٌطزـ ‪ ٚ‬تفطي ٖيبظْ‬ ‫ثس‪ ٖٚ‬اٖت‪ٙ‬ب ث‪ ٝ‬اٖتطايب‬

‫اض‪ٚ‬پب ق‪٘ٛ‬س‪ .‬ايٗ ثبض ٘یع ثب ذبِي ث‪ٛ‬زٖ ذعا٘‪ٔ ،ٝ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؼ قس‪ ٚ ٜ‬ثطاي تيبٔیٗ‬

‫ٔربضد ايٗ ؾفط‪ ،‬زض اظاي ‪ٚ‬اٌعاض وطزٖ يه ضا‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ؾ‪ ٝ‬اظ رّفيب ‪ ٚ‬تجطييع تيب‬

‫لع‪ٚ‬يٗ ‪ ٚ‬ت‪ٟ‬طاٖ ث‪ ٝ‬ز‪ِٚ‬تض‪ٚ‬ؾی‪ٚ ،ٝ‬أي اظ آٖ‪ٞ‬ب ٌطفت‪ ٚ ٝ‬زض ‪ 11‬فط‪ٚ‬ضزيٗ‪،5131‬‬

‫ؾفط قفٔب‪ ٝٞ‬ث‪ ٝ‬اض‪ٚ‬پب ضا آغبظ وطز٘س‪.‬‬

‫ت‪ٛ‬ز‪ّٜٔ‬ت ث‪ ٝ‬ض‪ٞ‬جطي ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬د‬ ‫ثب ايٗ ؾفط‪ ،‬ؾط ‪ ٚ‬نسا ‪ ٚ‬اٖتطايب‬

‫احٕمب٘‪ ٚ ٝ‬ثصَ‪ٚ‬ثركف ذيبنوكي‪ٛ‬ض‬ ‫ذ‪ٛ‬ز ضؾیس‪ٔ .‬طزْ اظ زازٖ ايٗ أتیبظا‬

‫٘بذكي‪ٛٙ‬ز ث‪ٛ‬ز٘يس ‪ٚ‬‬ ‫ثطاي ؾفط‪ٞ‬بيتفطيحي ‪ ٚ‬قرهي قيب‪ ٚ ٜ‬اتبثه‪ ،‬ث‪ ٝ‬قس‬

‫ذ‪ٛ‬ز ضا ازأ‪ ٝ‬زاز٘س‪.‬‬ ‫ايٗ ثبض ثب رسيت ثیكتطي ث‪ ٝ‬پب ذ‪ٛ‬اؾت‪ ٚ ٝ‬اٖتطايب‬
‫بهمن انصاری‪09 /‬‬

‫زض يعز ق‪ٛ‬ضـ‪ٞ‬بي ٌؿيتطز‪ٜ‬اي ثي‪ٚ ٝ‬لي‪ ٔٛ‬پی‪ٛ‬ؾيت ‪ٔ ٚ‬يطزْ‪ ،‬ثي‪٘ ٝ‬كيب٘‪ٝ‬‬

‫٘بضيبيتي تٗساز ظيبزي اظ ث‪ٟ‬بيیبٖ ضا وكت‪ٙ‬س‪ .‬زض تبثؿتبٖ ايٗ ث‪ٟ‬يبيي وكيي ثي‪ٝ‬‬

‫انف‪ٟ‬بٖ ضؾیس‪ .‬زض‪ٕٞ‬یٗظٔبٖ زض تجطيع ٘یع يىي اظ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬زض ‪ٍٙٞ‬بْ ٖج‪ٛ‬ض اظ‬

‫رّ‪ٛ‬ي ٔيوس‪ ٜ‬اي ٔ‪ٛ‬ضز ت‪ٞٛ‬یٗ فطزي ٔؿت لطاض ٌطفت وي‪ ٝ‬اييٗ پیكيبٔس ثي‪ٝ‬‬

‫تزٕٕ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٙٔ ٖٛ‬زط قس‪ .‬زض ازأ‪ٔ ،ٝ‬طزْ زضٌیطي‪ٞ‬يبيي ثيب "ٔ‪ٛ‬ؾيی‪٘ ٛ‬ي‪ٛ‬ظ"‬

‫ايطاٖ اظ ؾ‪ٛ‬ي قيب‪ ٜ‬ثي‪ ٝ‬آٖ‪ٞ‬يب‬ ‫ثّػيىي ‪ٕٞ ٚ‬طا‪ٞ‬ب٘ف ‪-‬و‪ ٝ‬پیكتط ازاض‪ٌٕٜ‬طوب‬

‫‪ٚ‬اٌصاض قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ -‬ضا آغبظ وطز٘س‪ٕٞ .‬عٔب٘ي ايٗ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬ب ثب ٘بذك‪ٛٙ‬زي ٖٕي‪ْٛ‬‬

‫اظ زازٖ أتیبظ‪ٞ‬بي ظيبز ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب ‪٘ ٚ‬بضاحتي ٔطزْ اظ قب‪ ٚ ٜ‬اتبثه‪ ،‬ثبٖج قس‬

‫تب ر‪ٙ‬جف ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬د ذ‪ٛ‬ز ضؾیس‪ ٚ ٜ‬تزبض ‪ ٚ‬ثبظضٌب٘بٖ ‪ ٚ‬وبؾت‪ٞ‬ب‪ ،‬ثبظاض ضا تُٗیيُ‬

‫و‪ٙٙ‬س‪ .‬زض رطيبٖ ايٗ اٖتطاو‪ٞ‬ب‪ٔ ،‬يوس‪ٜٞ‬يب ‪ٕٟٔ ٚ‬يبٖذب٘ي‪ٞٝ‬يب تيبضاد قيس ‪ٚ‬‬

‫وبضٌعاض ثّػيىيٌٕطنتجطيع ٘یع ٔ‪ٛ‬لتب اذطاد ٌطزيس‪ .‬ايٗ زضٌیيطي ‪ٞ‬يب پيؽاظ‬

‫ثبظٌكت قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ايطاٖ ٘یع ز٘جبَ قس‪.‬‬

‫ؾطا٘زبْ ٔربِفت ‪ٞ‬ب ٘تیز‪ ٝ‬زاز ‪ٓٔ ٚ‬فطاِسيٗقب‪ٔ ٜ‬زبة قيس تيب اتبثيه ضا‬

‫ٖعَوطز‪ ٚ ٜ‬ا‪ٙ‬سي پؽ اظ آٖ "ٖیٗاِس‪ "ِٝٚ‬ضا ث‪ٔ ٝ‬مبْ ٘رؿت‪ٚ‬ظيطي ثٍٕبضز‪.‬‬

‫ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬زض آغبظ ث‪ٚٝ‬اض‪ ٖٚ‬اتبثه ضفتبض وطز‪ .‬ثب ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٕٞ ٖٛ‬يطا‪ ٜ‬قيس ‪ٚ‬‬

‫ْب‪ٞ‬طا ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾت ٖٕ‪ ْٛ‬پط‪ٚ‬اي ثیكتطي ٘كبٖ زاز‪ .‬ا‪ٔ ٚ‬يو‪ٛ‬قیس تب ثيسيٌٗ‪٘ٛ‬ي‪ٝ‬‬

‫ٔحج‪ٛ‬ثیت وؿت و‪ٙ‬س‪.‬‬


‫‪ / 21‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫‪ٕٝٞ‬ایع ثطاي ٔستي ٘ؿجتب ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ث‪ٟ‬ج‪ٛ‬زي ‪ ٚ‬آضأف پیف ٔيضفت تب آ٘ى‪ٝ‬‬

‫ز‪ ٚ‬زؾت‪ ٝ‬اظ َّج‪ٞ ٝ‬بي ٔساضؼ ت‪ٟ‬طاٖ ثط احط اذتالفب ِقرهي ثب لٕ‪ ٚ ٝ‬لساض‪ ٜ‬ث‪ٝ‬‬

‫ربٖ ‪ ٓٞ‬افتبز٘س ‪ ٚ‬فت‪ٝٙ‬اي ث‪ٝ‬ضا‪ ٜ‬افتبز‪ٖ .‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬تٗسازي اظ ايٗ‪ٞ‬ب ضا ثبظزاقيت‬

‫‪ ٚ‬ث‪ٝ‬ؾرتي ت‪ٙ‬جی‪ ٝ‬وطز‪ .‬ثب ايٗ زؾتٍیطي ثس‪ ٖٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬وبض ٘بپؿي‪ٙ‬س ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ٖٛ‬؛‬

‫ثربَط حؿبؾیتيو‪ٔ ٝ‬طزْ ثط آٖ‪ٞ‬ب زاقت‪ٙ‬س‪ ،‬زض ت‪ٟ‬طاٖ ذط‪ٚ‬قي قىٌُطفت ‪ ٚ‬زض‬

‫ظ٘زبٖ ٘یع ثطاي ٔستي و‪ٛ‬تب‪ ٜ‬ثبظاض‪ٞ‬ب ثؿت‪ ٝ‬قس‪ .‬ا‪ٙ‬سي پؽ اظ آٖ ٘یع ‪ٍٙٞ‬بٔيو‪ٝ‬‬

‫ز‪ِٚ‬ت پیٕب٘يٌٕطوي ثب ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب ٔ‪ٗٙ‬مس وطز‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬نبحجبٖ ن‪ٙ‬بيٕ پبضا‪ٝ‬ثيبفي‪،‬‬

‫افعاضؾبظي‪ ،‬ثبف‪ٙ‬سٌي ‪ٕٞ ٚ‬چ‪ٙ‬یٗ تزبض ‪ ٚ‬ثبظضٌب٘بٖ اييٗ لكيط‪ ،‬ظييبٖ ضؾيب٘یس‪،‬‬

‫زأٗ ظز‪ .‬ايٗ ؾّؿيّ‪ٚ ٝ‬ليبيٕ‬ ‫٘بضيبيتي التهبزي ٘یع ثط ا‪ٚ‬دٌطفتٗ اٖتطايب‬

‫ض‪ٚ‬ظثط‪ٚ‬ظ ثط ذكٓ ٔطزْ ٔيافع‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬ثبٖج قس تب ٖیٗاِس‪٘ ِٝٚ‬یيع اي‪ ٖٛ‬اتبثيه‬

‫ٔ‪ٛ‬ضز ا٘عربض ٔطزْ لطاضٌیطز‪.‬‬

‫زضايٗؾبَ‪ٞ‬ب وٕبثیف ض‪ٚ‬ظ٘بٔ‪ٞٝ‬ب‪ ،‬زثؿتبٖ‪ٞ‬ب ‪ٔ ٚ‬ىتت‪ٞ‬ب ٘یع ثیكيتط قيس‪ٚ ٜ‬‬

‫آٌب‪ٞ‬ي ‪ ٚ‬زا٘ف ٔطزْ‪ٞ-‬طا‪ٙ‬س ث‪ ٝ‬و‪ٙ‬سي‪ -‬ض‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬پیكطفت ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ٔستيپؽاظ ايٗ ‪ٚ‬لبيٕ ِپیبپي‪ ،‬زض ٔحطْ ‪9426‬ذ‪ٛ‬ضقیسي‪ ،‬اتفبلي ثؿیبض ٔ‪ٟٓ‬‬

‫پیفآٔس ‪ ٚ‬ز‪ ٚ‬تٗ اظ ثعضيتطيٗ ‪ٛٔ ٚ‬ضز احتطاْتطيٗ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٚ ٖٛ‬لت‪"،‬آييتاهلل‬

‫ؾیسٔحٕسَجبَجبيي" ‪" ٚ‬آيت اهلل ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬ب٘ي"‪ ،‬ثطاي ثیط‪ ٖٚ‬ضا٘يسٖ ثّػيىيي ‪ٞ‬يبي‬

‫ٔؿٍّ ثط ٌٕطن‪ ،‬ث‪ ٝ‬ظييط وكيیسٖ ٖيیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ٔ ٚ ٝ‬جيبضظ‪ ٜ‬ثيب ذ‪ٛ‬زويبٍٔي ‪ٚ‬‬
‫بهمن انصاری‪20 /‬‬

‫ؾتٓ‪ٚ‬ضظي زؾتٍب‪ ٜ‬لبربضي‪ ،‬ثب ‪ٍٕٞ ٓٞ‬بْ قس٘س‪ .‬ايٗ اتفبق ثؿیبض ٔ‪ٟ‬يٓ ثي‪ٛ‬ز ‪ٚ‬‬

‫ايٗ ز‪ ٚ‬ؾیس ثٗس‪ٞ‬ب تب ضؾیسٖ ث‪ٞ ٝ‬سف ٘‪ٟ‬بيي زض و‪ٙ‬بض ‪٘ ٓٞ‬ميف ثي‪ٝ‬ؾيعايي زض‬

‫پیط‪ٚ‬ظي ر‪ٙ‬جف ٔكط‪ َٝٚ‬زاقت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫زض پیطأيي‪ٕٞ ٖٛ‬ييیٗ ظٔييبٖ‪ٞ‬ييب ٌط‪ٞٚ‬ييي اظ ثبظضٌب٘ييبٖ ويي‪ ٝ‬اظ ثييسضفتبضي‬

‫ثّػيىي‪ٞ‬بي ٌٕطن ث‪ ٝ‬ؾت‪ ٜٛ‬آٔس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س‪ ،‬زض و‪ٙ‬كي ٔكتطن ثبظاض ضا ثؿت‪ ٚ ٝ‬زض‬

‫حطْ قب‪ٖٜ‬جساِٗٓیٓ تحهٗ وطز‪ ٚ ٜ‬ثؿت ٘كؿت‪ٙ‬س‪ٖ .‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬ثيطاي حيُ اييٗ‬

‫ٔ‪ٛ‬ي‪ ،ٔٛ‬ا٘زٕ‪ٙ‬ي ثطپبؾبذت و‪ٕ٘ ٝ‬بي‪ٙ‬يسٌبٖ ثبظضٌب٘يبٖ زض ييه ؾي‪ٛ‬ي آٖ ‪ٚ‬‬

‫زض ؾ‪ٛ‬ي زيٍط آٖ ثبق‪ٙ‬س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس‪ .‬آٖ ض‪ٚ‬ظ زض آٖ‬ ‫وبضٌعاضاٖ ثّػيىي ٌٕطوب‬

‫ا٘زٕٗ آقىبض قس وي‪ ٝ‬ثّػيىيي‪ٞ‬يب زض لیٕيت‪ٞ‬يب زؾيت ثيطز‪ ٚ ٜ‬زؾيت ثي‪ٝ‬‬

‫وال‪ٞ‬جطزاضي‪ٞ‬بي ثعضي ظز‪ٜ‬ا٘س‪ٛٔ .‬ؾی‪ٛ٘ ٛ‬ظ و‪ ٝ‬زؾت ذ‪ٛ‬ز ‪ٕ٘ٛٞ ٚ‬يسا٘ف ضا ض‪ٚ‬‬

‫قس‪ٔ ٜ‬يزيس پطذبـ وطز‪ ٚ ٜ‬ثب فحبقي ‪ ٚ‬ت‪ٞٛ‬یٗ ث‪ ٝ‬ايطا٘یبٖ رّؿ‪ ٝ‬ضا ثط‪ ٓٞ‬ظز‪.‬‬

‫ايٗ ضايع٘ي ثب ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ٘تیز‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ق‪ٙ‬ي و‪ ٝ‬زاقت ٘بفطربْ ٔب٘س ‪ٖ ٚ‬يیٗاِس‪ِٚ‬ي‪٘ ٝ‬یيع‬

‫ثبظضٌب٘بٖ ا٘زبْ ٘ساز‪.‬‬ ‫‪ٞ‬یچ السأي ثطاي ثطو‪ٙ‬بضي ثّػيىي‪ٞ‬ب يب رجطاٖ ذؿبض‬

‫ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بٌصقت‪ ٚ ٝ‬تمبثُ ‪ٞ‬ط ض‪ٚ‬ظ ٔطزْ ثب حى‪ٔٛ‬ت ثط ؾط ٔؿيبئٌُ‪٘ٛ‬يبٌ‪،ٖٛ‬‬

‫قىبف ٔیبٖ ت‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زضثبض ضا ثیكتط ٔيوطز‪ٓٔ .‬فطاِسيٗقيب‪ ٜ‬زض ذيطزاز ‪،5131‬‬

‫ثطاي ثطاي ثبض ؾ‪ ْٛ‬ث‪ ٝ‬ؾفط اض‪ٚ‬پب ضفت‪.‬‬


‫‪ / 22‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ا‪ٙ‬ييسي پييؽ اظ ضفييتٗ قييب‪ ٜ‬ثيي‪ ٝ‬فط٘ييً‪ ،‬ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ييب زض پكييت ثييبظاض‬

‫وففز‪ٚ‬ظاٖ ِت‪ٟ‬طاٖ‪ٔ ،‬سضؾ‪ٝ‬اي ٔتط‪ٚ‬و‪ٌٛ ٚ ٝ‬ضؾتب٘ي ثال اؾتفبز‪ ٜ‬ضا ثطٌعيس٘يس ‪ٚ‬‬

‫ثط آٖ قس٘س تب آٖ ضا ذطيس‪ ٚ ٜ‬ؾبذتٕب٘ي ثطاي تبؾیؽ ثب٘ه زض آٖرب ثؿبظ٘س‪.‬‬

‫ا‪ٔ ٖٛ‬سضؾ‪ ٝ‬پیكتط زضاذتیبض َالة ث‪ٛ‬ز‪ ،‬ثي‪٘ ٝ‬يعز آييت اهللَجبَجيبيي ضفتي‪ٚ ٝ‬‬

‫ذ‪ٛ‬اؾتبض ذطيس آٖ قس٘س‪َ .‬جبَجبييو‪ٔ ٝ‬يزا٘ؿت ؾبذت ايٗ ثب٘ه ثبٖج تىی‪ٝ‬‬

‫ثیكتط ز‪ِٚ‬ت ث‪ٖٙ ٝ‬بنط ثیٍب٘‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س قيس‪ ،‬ظٔيیٗ ضا ٔ‪ٛ‬ل‪ٛ‬في‪ٌٛ ٚ ٝ‬ضؾيتبٖ ضا‬

‫زاضاي حطٔييت ‪ ٚ‬غیطلبثييُ فييط‪ٚ‬ـ ذ‪ٛ‬ا٘ييس‪٘ .‬باييبض ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ييب ثيي‪٘ ٝ‬ييعز‬

‫"قیدفًُاهلل٘‪ٛ‬ضي" ضفت‪ٙ‬س‪ .‬ا‪ ٚ‬ثيزضً٘ ثب زضيبفيت ٔجّغيي پيصيطفتوي‪ ٝ‬زض‬

‫ربيٍب‪ ٜ‬يه ض‪ٚ‬حب٘ي؛ آٖ ظٔیٗ ضا ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب ثفط‪ٚ‬قس‪ .‬ا٘سن ظٔب٘ي پيؽ اظ آٖ‬

‫ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب وبض ؾبذت ثب٘ه ضا آغبظ وطز٘س‪.‬‬

‫ثب آٌب‪ ٜ‬قسٖ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬اظ فط‪ٚ‬ـ ظٔیٗ ‪ٞ‬بي ٔ‪ٛ‬ل‪ٛ‬ف‪ ٚ ٝ‬ترطييت ٌ‪ٛ‬ضؾيتبٖ‬

‫ت‪ٛ‬ؾٍ ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب‪ ،‬ثيزضً٘ ٔ‪ٛ‬ري اظ اٖتطاو‪ٞ‬ب آغيبظ قيس‪ .‬آييتاهللَجبَجيبيي‬

‫نطاحتب ؾبذت‪ٚ‬ؾبظ زض ٌ‪ٛ‬ضؾتبِٖٔؿّٕب٘بٖ ضا غیطقطٖي ذ‪ٛ‬ا٘يس‪ٕٞ .‬عٔيبٖ ثيب‬

‫ايٗوكٕىف‪ٞ‬ب ٘یع ذجطي زض ٔیبٖ ٔطزْ پرف قس و‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب اؾيتر‪ٛ‬اٖ‪ٞ‬يبي‬

‫ظ٘ي ضا پیسا وطز‪ٜ‬ا٘س و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬تبظٌي زفٗ قس‪ ٚ ٜ‬آٖ ضا ث‪ٕٞ ٝ‬يطا‪ ٜ‬اؾيتر‪ٛ‬اٖ‪ٞ‬يبي‬

‫ارؿبز لسيٕي ث‪ ٝ‬زض‪ ٖٚ‬اب‪ٞ‬ي زض آٖ ٘عزيىي ضيرت‪ٝ‬ا٘س‪ .‬ثب ‪ٌٕٝٞ‬یط قيسٖ اييٗ‬

‫آٌ‪ٟ‬ي‪ ،‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٔ ٚ ٖٛ‬طزْ ِٔٗتطو ث‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي ؾيبذتٕبٖ ثب٘يه يي‪ٛ‬ضـ ثطز٘يس‪.‬‬

‫تطؾیس‪ٌ ٚ ٜ‬طيرت‪ٙ‬س‪ٔ .‬طزْ ٘یع‬ ‫وبضٌطاٖ ثب زيسٖ ثیكٕبضٔطزْ ذكٍٕیٗ‪ ،‬ث‪ ٝ‬قس‬
‫بهمن انصاری‪23 /‬‬

‫ث‪ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ؾبذتٕبٖ يي‪ٛ‬ضـثيطز‪ ٚ ٜ‬زضوٕتيط اظ ز‪ٚ‬ؾيبٖت آٖريب ضا ثيب ذيبن‬

‫يىؿبٖوطز٘س‪.‬‬

‫‪ٕٞ‬عٔبٖزض ق‪ٟ‬طؾتبٖ ‪ٞ‬ب ٘یع ض‪ٚ‬ظث‪ٝ‬ض‪ٚ‬ظ زاؾتبٖ‪ٞ‬بيي پیف آٔس‪ ٚ ٜ‬ثط ذكيٓ ‪ٚ‬‬

‫زضٌیطي ٔطزْ ثب ز‪ِٚ‬تِٔطوعي ٔيافع‪ٚ‬ز‪ .‬زض ليع‪ٚ‬يٗ ثريبَط ا‪ٞ‬ب٘يت ثي‪ ٝ‬ييه‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ي ق‪ٛ‬ضـ‪ٞ‬بيي پب ٌطفت ‪ ٚ‬زض ؾجع‪ٚ‬اض زض رطيبٖ ‪ٚ‬ليبيٗي‪ٔ ،‬يطزْ ثيطاي‬

‫حٕبيت اظ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ؾط ‪ ٚ‬نسايي ث‪ٝ‬ضا‪ٜ‬ا٘ساذت‪ٙ‬س‪ .‬ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي وٓا‪ٕٞ‬یتتيطي‬

‫پیبپي ث‪ ٝ‬ثبالتط ضفتٗ ربيٍب‪ ٜ‬ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ٚ ٖٛ‬‬ ‫٘یع زض وطٔبٖ پیف آٔس‪ .‬ايٗ اتفبلب‬

‫رؿ‪ٛ‬ضتط قسٖ ٔطزْ ٔيا٘زبٔیس‪.‬‬

‫زض َيا‪ٟ‬بضٔب‪ ٜ‬حً‪ٛ‬ض ٔٓفطاِسيٗقب‪ ٜ‬زض اض‪ٚ‬پب افع‪ٖٚ‬ثط ايٗ ضذيساز‪ٞ‬ب‪ ،‬زض‬

‫ت‪ٟ‬طاٖ قطايٍ ٔ‪ٙ‬بؾجي پسيس آٔس تيب آييت اهلل ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬يب٘ي ثيب ثطٌيعاضي رّؿيب‬

‫ؾر‪ٙ‬طا٘ي پي زضپي‪٘ ،‬ف‪ٛ‬ش ذ‪ٛ‬ز ٔیبٖ ٔطزْ ضا ثیكتط ويطز‪ ٚ ٜ‬پبيٍيب‪٘ ٜ‬یط‪ٙٔٚ‬يسي‬

‫ثؿبظز‪.‬‬
‫‪ / 24‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫٘ساي ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ي‬
‫پؽ اظ ٔب‪ ٜ‬ضًٔبٖ ‪9422‬ذ‪ٛ‬ضقیسي‪ ،‬ل‪ٙ‬س زض ت‪ٟ‬يطاٖ ٌيطاٖ قيس‪ .‬زِیيُآٖ‬

‫ل‪ٙ‬س ت‪ٛ‬ؾيٍ ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬يب ثي‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫زضٌیطي ثیٗ ض‪ٚ‬ؾی‪ ٚ ٝ‬غاپٗ ‪ ٚ‬وٕتط قسٖ ‪ٚ‬اضزا‬

‫"ٖالءاِس‪ "ِٝٚ‬حبوٓ ت‪ٟ‬طاٖ ثيس‪ٍ٘ ٖٚ‬طيؿيتٗ زض ض‪ٚ‬ييساز‪ٞ‬بي پيیف آٔيس‪ٚ ٜ‬‬

‫ٌطاٖفط‪ٚ‬قيِض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب‪ ،‬زؾت‪ٛ‬ضزاز تب ت‪ٙ‬يا‪ٙ‬س اظ ثبظضٌب٘بٖ ذي‪ٛ‬ـ٘يبْ ت‪ٟ‬يطاٖ ضا‬

‫زؾتٍیطوطز‪ ٚ ٜ‬زض ٔأل ٖبْ ا‪ٛ‬ة ظز٘س‪ .‬اييٗ ويبض ٖالءاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬ا٘يساظ‪ٜ‬اي‬

‫وبؾجبٖ‪ ،‬ثبظضٌب٘بٖ ‪ ٚ‬ثبظاضيبٖ ت‪ٟ‬طاٖ ضا ذكٍٕیٗ وطز و‪ ٝ‬ثي‪٘ ٝ‬كيب٘‪ ٝ‬اٖتيطاو‬

‫‪ ٕٝٞ‬زؾت اظوبضوكیس‪ ٚ ٜ‬ثبظاض ضا تُٗیُ وطز٘س‪.‬‬

‫ٔطزْ ٘یع اظ ثبظضٌب٘بٖ حٕبيت وطز‪ٍٕٞ ٚ ٜ‬بْ ثب آٖ‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬اتفبق ت‪ٙ‬ي ا‪ٙ‬س اظ‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي "ٔؿزسقب‪ "ٜ‬زض ثبظاض ت‪ٟ‬طاٖ ؾطاظيط قس‪ ٚ ٜ‬تزٕٕوطز٘يس‪.‬‬

‫ا‪ٙ‬س ض‪ٚ‬ظ پكت ؾط‪ ٓٞ‬ز٘جبَ قس‪ ،‬وٓويٓ‬ ‫و‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬س‬ ‫زض رطيبٖ ايٗ تزٕٗب‬

‫ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي ٔطزْ ذٍ ٔكرهي ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ٌطفت و‪ٟٓٔ ٝ‬تيطيٗ آٖ زضذ‪ٛ‬اؾيت‬

‫ثطاي تبؾیؽ "ٖساِتذب٘‪ "ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫أب أبْ رٕٗ‪ٔ ٝ‬ؿزسقب‪ ٚ ٜ‬قیدفًبهلل٘‪ٛ‬ضي –و‪ ٝ‬يه ض‪ٚ‬حب٘ئِ‪ٙ‬فٗتَّت‬

‫ث‪ٛ‬ز‪ٌ ،ٜ‬ب‪ٞ‬ي ث‪ٙ‬ب ثط ٔهّحت قرهي ثب ٔطزْ ‪ٌ ٚ‬ب‪ ٜ‬ثب ز‪ِٚ‬ت ‪ٍٕٞ‬بْ ٔيقس‪ -‬ثيب‬

‫ذٌٍطفتٗاظ ٖالءاِس‪ٔ ،ِٝٚ‬عز‪ٚ‬ضا٘ي ضا زض ٔیبٖ ٔطزْ زض‪ٔ ٖٚ‬ؿزس ويطز‪ ٚ ٜ‬ثيب‬

‫ثط٘بٔ‪ٝ‬اي اظ پیف ؾبذت‪ ٝ‬زٖ‪ٛ‬ايي ث‪ٝ‬ضا‪ ٜ‬ا٘ساذت‪ٙ‬س ‪َ ٚ‬طفساضاٖ ز‪ ٚ‬ؾیس ثعضٌي‪ٛ‬اض؛‬


‫بهمن انصاری‪25 /‬‬

‫آيتاهللَجبَجبيي ‪ ٚ‬ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬ب٘ي ضا ٔ‪ٛ‬ضز ا‪ٞ‬ب٘ت ‪ ٚ‬يطة ‪ ٚ‬قتٓ ليطاض زاز٘يس‪ .‬اييٗ‬

‫ض‪ٚ‬يساز ثبٖج قس تب ٌط‪ ٜٚ‬ثيقٕبضي اظ ٔطزْ ث‪٘ ٝ‬كب٘‪ ٝ‬حٕبيت اظ ز‪ ٚ‬ؾیس‪ ،‬ثي‪ٝ‬‬

‫ؾ‪ٛ‬ي ذب٘‪ٞٝ‬بي ز‪ ٚ‬ؾیس ضفت‪ ٚ ٝ‬تزٕٕ و‪ٙٙ‬س‪.‬‬

‫پٍب‪ ٜ‬ض‪ٚ‬ظ زيٍط و‪ ٕٝٞ ٝ‬زض ثيیٓ زؾیؿي‪ٝ‬اي زيٍيط اظ ٖالءاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز٘يس‪،‬‬

‫٘بٌ‪ٟ‬بٖ ز‪ ٚ‬ؾیس زض السأي ‪ٛٞ‬قٕ‪ٙ‬سا٘‪ ٚ ٝ‬ثس‪ ٖٚ‬آٌب‪ٞ‬ي لجّي ث‪ٕٞ ٝ‬طا‪ٔ ٜ‬طزٔي و‪ٝ‬‬

‫زض و‪ٙ‬بضقبٖ تزٕٕوطز‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س‪ ،‬اظ ت‪ٟ‬طاٖ ثیط‪ ٖٚ‬ضفت‪ ٚ ٝ‬زض حطْ "قب‪ٖٜ‬جساِٗٓیٓ"‬

‫ق‪ٟ‬طضي تحهٗ وطز٘س‪ .‬ز‪ِٚ‬ت ث‪ٔ ٝ‬حى آٌب‪ٞ‬ي اظ ايٗ الساْ‪ ،‬و‪ٛ‬قیس تب ٔبٕ٘ اظ‬

‫ايٗ تحهٗ ق‪ٛ‬ز ‪ِٚ‬ي ٔ‪ٛ‬فك ٘كس‪.‬‬

‫زض ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بي ٘رؿتیٗ قٕبض ٔتحه‪ٙ‬یٗ ٘عزيه ث‪ٞ ٝ‬عاض ٘فط ث‪ٛ‬ز‪ .‬ث‪ ٝ‬ظ‪ٚ‬زي ثيب‬

‫پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬قسٖ ذجط ثؿت ٘كی‪ٙ‬ي ز‪ ٚ‬ؾیس‪ ،‬ض‪ٚ‬ظث‪ٝ‬ض‪ٚ‬ظ رٕٗیت ثیكتطي اظ ت‪ٟ‬يطاٖ‪،‬‬

‫ضي ‪ ٚ‬حتي لٓ ث‪ ٝ‬آٖرب آٔس‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬نف و‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ ٔيپی‪ٛ‬ؾت‪ٙ‬س‪ .‬افع‪ ٖٚ‬ثط ٔطزْ‬

‫ٖبزي‪ ،‬ثؿیبضي اظ َّج‪ٞ ٝ‬ب‪ٚ ،‬آٖبٖ‪ ،‬ثبظضٌب٘بٖ ‪ ٚ‬حتيي ثطذيي قيب‪ٞ‬عازٌبٖ ‪ٚ‬‬

‫زضثبضيبٖ ٔٗتطو ٘یع ث‪ ٝ‬نف ٔتحه‪ٙ‬یٗ پی‪ٛ‬ؾت‪ٙ‬س‪ .‬ربِتتطآٖو‪ ٝ‬يىي اظ پؿطاٖ‬

‫قیدفًُاهلل٘‪ٛ‬ضي ٘یع و‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ انيالح ا‪ٚ‬ييبٔ وكي‪ٛ‬ض ثي‪ٛ‬ز ثي‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ؾيیس‬

‫ثعضٌ‪ٛ‬اض ‪ ٚ‬و‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ پی‪ٛ‬ؾت‪.‬‬

‫ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬و‪ ٝ‬پیكطفت ٔٗتطيبٖ ضا ٔيزيس زض ت‪ٟ‬طاٖ ثيطاي ٖيبزي ٘كيبٖ‬

‫زازٖ ا‪ٚ‬يبٔ‪ ،‬زؾت‪ٛ‬ض زاز ثبظاض ثبظ قس‪ٞ ٚ ٜ‬طوؽ و‪ ٝ‬اظ ثبظوطزٖ زوّبٖ ذ‪ٛ‬ز ؾط‬
‫‪ / 26‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ثبظ ظز أ‪ٛ‬اِف ٔهبزض‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪ٕٞ .‬عٔبٖ ٘یع ٘یط٘يً‪ٞ‬يبيي ثيطاي پطاو‪ٙ‬يس‪ٜ‬ويطزٖ‬

‫ا‪ ٝ٘ ٚ‬ت‪ٟٙ‬ب تحهيٗ ضا ٘كىؿيت‪ ،‬ثّىي‪ٝ‬‬ ‫ٔتحه‪ٙ‬یٗ ث‪ٝ‬وبض ثؿت أب ايٗ السأب‬

‫٘تیز‪ٚ ٝ‬اض‪ ٖٚ‬زاز ‪ ٚ‬ثبٖج قس تب ٔطزْ ق‪ٟ‬طضي ٘یع اظ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي پیفآٔيس‪ ٜ‬زض‬

‫ت‪ٟ‬طاٖ آٌب‪ٞ‬ي يبث‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ثبظاض ضي ضا ثج‪ٙ‬س٘س‪.‬‬

‫زض َي ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بيي و‪ ٝ‬تحهٗ ازأي‪ ٝ‬زاقيت‪ ،‬ز‪ ٚ‬ؾيیس ‪ ٚ‬ثعضٌيب٘ي وي‪ ٝ‬زض‬

‫تحهٗ حً‪ٛ‬ض زاقت‪ٙ‬س وٓوٓ ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي ذي‪ٛ‬ز ضا ٔكيرم ويطز‪ ٚ ٜ‬ؾيپؽ‬

‫ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ٌفتٍ‪ٛ‬ي ٔؿتمیٓ ثب قب‪ ٜ‬ثطاي ثیبٖ آٖ‪ٞ‬ب قس٘س‪ .‬أب ٕ٘بي‪ٙ‬يسٌب٘ي وي‪ ٝ‬زض‬

‫ا‪ٙ‬س ٔطحّ‪ ٝ‬ثطاي ضايع٘ي ثب قب‪ ٜ‬فطؾتبز‪ ٜ‬قس٘س ثب وبضقى‪ٙ‬ي ٖیٗاِس‪ٛٔ ِٝٚ‬فك ث‪ٝ‬‬

‫ايٗ زيساض ٘كس٘س‪ .‬ؾطا٘زبْ و‪ٛ‬ا‪ٙ‬يسٌبٖ ثي‪ٚ ٝ‬ؾيیّ‪ ٝ‬ؾيفیط ٖخٕيب٘ي ت‪ٛ‬ا٘ؿيت‪ٙ‬س‬

‫ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا پ‪ٟٙ‬ب٘ي ‪ ٚ‬ثس‪ ٖٚ‬آٌب‪ ٜ‬قيسٖ ٖيیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬زؾيت قيب‪ٜ‬‬

‫ثطؾب٘‪ٙ‬س‪ .‬ا‪ٙ‬س ٕ٘‪ ٝ٘ٛ‬اظ ٔ‪ٟٓ‬تطيٗ زضذ‪ٛ‬اؾت ٔتحه‪ٙ‬یٗ ا‪ٙ‬یٗ ث‪ٛ‬ز‪5‬‬

‫تبؾیؽ ٖساِتذب٘‪ٝ‬؛‬

‫ض‪ٚ‬اٖوطزٖ ل‪ٛ‬ا٘یٗ اؾالٔي ثط ‪ ٕٝٞ‬وك‪ٛ‬ض؛‬

‫ثطو‪ٙ‬بضي ٖالءاِس‪ ِٝٚ‬اظ حىٕطا٘ي ت‪ٟ‬طاٖ؛‬

‫ثطو‪ٙ‬بضي ٔ‪ٛ‬ؾی‪ٛ٘ ٛ‬ظ ثّػيىي اظ ٌٕطن ‪ٔ ٚ‬بِی‪ٝ‬؛‬


‫بهمن انصاری‪27 /‬‬

‫ثطو‪ٙ‬بضي "ٖؿٍط ٌبضيچي" ضيیؽ ث‪ٍٙ‬ب‪ٔ ٜ‬ؿبفطثطي ت‪ٟ‬طاٖ‪-‬لٓ (و‪ٕٛٞ ٝ‬اض‪ٜ‬‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ضا آظاض ٔيزاز)‪.‬‬

‫ؾفیط ٖخٕب٘ي‪٘ ،‬بٔ‪ٔ ٝ‬تحه‪ٙ‬یٗ ضا ث‪ٚ ٝ‬ظيط ذبضر‪ ٝ‬ايطاٖ زاز‪ ٚ ٜ‬ا‪٘ ٚ‬یيع آٖ ضا‬

‫ث‪ ٝ‬زؾت ٔٓفطاِسيٗ قب‪ ٜ‬ضؾب٘س‪ .‬قب‪ ٜ‬تب ايٗ ‪ٍٙٞ‬يبْ ثي‪ ٝ‬زِیيُ وبضقيى‪ٙ‬ي‪ٞ‬يبي‬

‫ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬اظ ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي زلیك ٔتحه‪ٙ‬یٗ آٌب‪ٞ‬ي ٘ساقت‪.‬‬

‫ٖیٗ اِس‪ ِٝٚ‬و‪ ٝ‬احتٕبَ پصيطفتٗ زضذ‪ٛ‬اؾت ‪ٞ‬بي ٔتحه‪ٙ‬یٗ ت‪ٛ‬ؾيٍ قيب‪ ٜ‬ضا‬

‫٘عزيه ٔي زيس‪ ،‬ثس‪ٕٞ ٖٚ‬ب‪ٍٙٞ‬ي ثب قب‪ ،ٜ‬ث‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬ؾیس پیبْ فطؾتبز ‪ ٚ‬اشٖبٖ زاقت‬

‫ثطاي ٔكرم قسٖ ٘تیز‪ٟ٘ ٝ‬بيي ايٗ تحهٗ‪ ،‬ث‪ٝ‬ؾطٖتوؿب٘ي ضا ثطاي ٔيصاوط‪ٜ‬‬

‫‪ ٚ‬زيساض ثب ا‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ا٘‪ ٝ‬و‪ٙٙ‬س‪ٔ .‬تحه‪ٙ‬یٗ ا‪ٟ‬يبض تيٗ اظ ثعضٌيبٖ ضا اظ ٔیيبٖ ذي‪ٛ‬ز‬

‫ثطٌعيس‪ ٚ ٜ‬ض‪ٚ‬ا٘‪ٙٔ ٝ‬عَ ا‪ ٚ‬وطز٘س‪ٖ .‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬ا‪ٙ‬سض‪ٚ‬ظي آٖ‪ٞ‬ب ضا زض ٔ‪ٙ‬عَ ذي‪ٛ‬ز‬

‫ٍ٘‪ٝ‬زاقت‪ ،ٝ‬اظ آٖ‪ٞ‬ب پصيطايئيوطز ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ث‪ٟ‬ب٘‪ٞٝ‬بي ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪ ٖٛ‬اربظ‪ ٜ‬ضفتٗ ث‪ ٝ‬آٖ‪ٞ‬ب‬

‫ٕ٘يزاز‪ٌٛ .‬يب آ‪ ًٙٞ‬آٖ ضا زاقت و‪ ٝ‬ثطاي يطث‪ ٝ‬ظزٖ ثط و‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ‪ ،‬آٖ ا‪ٟ‬بض‬

‫پ‪ٟٙ‬ب٘ي اظ ق‪ٟ‬ط ثیط‪ ٖٚ‬و‪ٙ‬س‪.‬‬ ‫٘فط ضا ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ض‬

‫َ‪ِٛ‬ي ٘ىكیس و‪ ٝ‬اييٗ اليساْ ٖيیٗ اِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬ؾيطٖت زض قي‪ٟ‬ط پیچیيس‪،‬‬

‫ق‪ٛ‬ضـ ‪ٞ‬بيي پسيس آٔس ‪ٔ ٚ‬تٗبلت آٖ ثبظاض ت‪ٟ‬طاٖ ثبض زيٍط ثؿت‪ ٝ‬قيس‪ .‬ا‪ٚ‬ييبٔ‬

‫پطيكبٖ ث‪ٛ‬ز‪ٖ .‬الءاِس‪ ِٝٚ‬حبوٓ ت‪ٟ‬طاٖ‪٘ ،‬یط‪ٞٚ‬بيف ضا زضحبِيت‬ ‫پبيترت ث‪ٝ‬قس‬

‫آٔبز‪ٜ‬ثبـ زض ق‪ٟ‬ط پطاو‪ٙ‬س‪ٜ‬وطز‪ ٜ‬تب اظ ثؿت‪ ٝ‬قسٖ زوّبٖ ‪ٞ‬ب رّ‪ٌٛ‬یطي و‪ٙ‬س‪ .‬ذي‪ٛ‬ز‬
‫‪ / 28‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫٘یع قرهب زض ذیبثبٖ ‪ٞ‬ب ٌكتظ٘ي ٔيوطز‪ .‬زض ايٗٔیبٖ زض ؾجع‪ٜٔ‬یساٖ ث‪ ٝ‬ريبٖ‬

‫يىي اظ زوّبٖزاضاٖ ٘بٔي ‪-‬و‪ ٝ‬ظيط ثبض ثبظوطزٖ زوّبٖ ذ‪ٛ‬ز ٕ٘يضفت‪ -‬افتبز ‪ ٚ‬ا‪ٚ‬‬

‫ضا ثب ا‪ٛ‬ة ظز‪ .‬ايٗ ض‪ٚ‬يساز‪ ،‬ث‪ٟ‬ب٘‪ٝ‬اي قس تب ‪ ٕٝٞ‬زوّبٖزاضاٖ ٘یع زوّبٖ‪ٞ‬بي ذ‪ٛ‬ز‬

‫ضا ثؿت‪ ٚ ٝ‬ا‪ ٖٛ‬ثبظاضيبٖ وبض ضا تُٗیُ و‪ٙٙ‬س‪ .‬ؾپؽ ؾیُ زيٍيطي اظ ٔطزٔيبٖ‬

‫ٔٗتييطو اظ پبيترييت ثیييط‪ ٖٚ‬قييس‪ ٚ ٜ‬ثييطاي ‪ٕٞ‬طا‪ٞ‬ييي ثييب ٔتحهيي‪ٙ‬یٗ ض‪ٚ‬ا٘يي‪ٝ‬‬

‫قب‪ٖٜ‬جساِٗٓیٓ قس٘س‪.‬‬

‫ٔٓفطاِسيٗقب‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ثب تُٗیّيت‪ٟ‬طاٖ ‪ ٚ‬افع‪ٚ‬ز‪ٜ‬قسٖ قٕبضو‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ ذي‪ٛ‬ز ضا‬

‫زضٌیط آق‪ٛ‬ة ‪ ٚ‬زضزؾط ثؿیبض ثعضٌي ٔيزيس‪ ،‬ثيزضً٘ ٔ‪ٛ‬افمت وبُٔ ذي‪ٛ‬ز ضا‬

‫ثب ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي ٔتحه‪ٙ‬یٗ اثطاظ وطز‪ ٚ ،ٜ‬ثطاي رّتِإَی‪ٙ‬بٖ آٖ‪ٞ‬ب زض زْ زؾيت‪ٛ‬ض‬

‫ؾبذت ٖساِت ذب٘‪ ٝ‬ضا أًب ‪ ٚ‬زؾت‪ٛ‬ض زاز تب ٌط‪ٞٚ‬ي اظ ثعضٌيبٖ زضثيبضي ثي‪ٝ‬‬

‫‪ٚ‬‬ ‫قب‪ٖ ٜ‬جساِٗٓیٓ ٔطارٗت وطز‪ ٚ ٜ‬و‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ ضا ثب قى‪ ٚ ٜٛ‬پبؾساضي ‪ٖ ٚ‬يع‬

‫احتطاْ ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬طاٖ ثبظٌطزا٘‪ٙ‬س‪.‬‬

‫نس‪ٚ‬ض ايٗ فطٔبٖ پیط‪ٚ‬ظي ثعضٌي ثطاي ٔطزْ ث‪ٛ‬ز‪ .‬ثب ضؾیسٖ اييٗ پیيبْ ثي‪ٝ‬‬

‫ٔتحه‪ٙ‬یٗ‪ٛٔ ،‬ري اظ قبزي ‪ ٚ‬ؾط‪ٚ‬ض آٖ‪ٞ‬يب ضا زض ثطٌطفيت‪ٔ .‬ؿيیط ذيٍآ‪ٞ‬يٗ‬

‫قب‪ٖ ٜ‬جساِٗٓیٓ‪-‬ت‪ٟ‬طاٖ زض آٖ ض‪ٚ‬ظ ضايٍبٖ اٖالْ قس ‪ٔ ٚ‬طزْ ثؿیبضي ٘یيع ثيطاي‬

‫پیك‪ٛ‬اظ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٔ ٚ ٖٛ‬تحه‪ٙ‬یٗ ض‪ٞ‬ؿپبض قس٘س‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪29 /‬‬

‫‪ٍٙٞ‬بٔيو‪ ٝ‬آيت اهلل َجبَجبيي ‪ ٚ‬آيت اهلل ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬ب٘ي ث‪ٕٞ ٝ‬يطا‪ ٜ‬و‪ٛ‬ا‪ٙ‬يسٌبٖ ثي‪ٝ‬‬

‫قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬وبخٌّؿتبٖ ضفت‪ ،ٝ‬قب‪ ٜ‬آٖ ‪ٞ‬يب ضا ٔي‪ٛ‬ضز‬ ‫ت‪ٟ‬طاٖ ثبظٌكت‪ٙ‬س‪ ،‬اثتسا ث‪ ٝ‬زٖ‪ٛ‬‬

‫٘‪ٛ‬اظـ لطاضزاز‪ .‬ؾپؽ ث‪ٔ ٝ‬یبٖ رٕٗیت ثبظٌكت‪ ٚ ٝ‬زض قبزي ٔطزْ ؾ‪ٟ‬یٓ قس٘س‪.‬‬

‫ثسيٗ ٌ‪ ٝ٘ٛ‬تحهٗ ّٖٕب پؽ اظ يه ٔب‪ ٜ‬ثب ثطآ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬قيسٖ ثعضٌتيطيٗ ذ‪ٛ‬اؾيت‪ٝ‬‬

‫آٖ ‪ٞ‬ب يٗ‪ٙ‬ي نس‪ٚ‬ض ٔز‪ٛ‬ظ ثطاي ؾبذت ٖساِت ذب٘‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬پبييبٖ ضؾيیس‪ .‬ز‪ٔٚ‬يیٗ‬

‫ذ‪ٛ‬اؾت‪ ٝ‬آٖ ‪ٞ‬ب و‪ ٝ‬ثطو‪ٙ‬بضي ٖالءاِس‪ ِٝٚ‬اظ حىٕطا٘ي ت‪ٟ‬طاٖ ث‪ٛ‬ز ٘یع ‪ٕٞ‬يبٖ قيت‬

‫ا٘زبْ يبفت‪.‬‬

‫ا‪ٙ‬سض‪ٚ‬ظي پؽ اظ پبييبٖ ييبفتٗ اييٗ زاؾيتبٖ‪ ،‬ز‪ ٚ‬ؾيیس ثعضٌي‪ٛ‬اض پیٍیيط‬

‫ؾبذتٖساِت ذب٘‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز٘س أب ‪ٛٙٞ‬ظ ذجطي اظ آٖ ٘كس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬زض ٘بٔي‪ٞٝ‬يبيي وي‪ٝ‬‬

‫آيتاهلل َجبَجبيي زض ايٗ ظٔبٖ ثطاي ٖیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ٔ ٝ‬ييفطؾيتبز‪ ،‬ويٓويٓ ثيطاي‬

‫٘رؿتیٗثبض ‪ٚ‬اغ‪ٔ" ٜ‬زّؽ" ضا ث‪ ٝ‬ربي ٖساِترب٘‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬وبض ثطز‪.‬‬

‫زض ‪ٕٞ‬یٗ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب زض ٔك‪ٟ‬س َي اتفبليبتي قي‪ٛ‬ضـ‪ٞ‬يبيي قيىُ ٌطفيت ‪ٚ‬‬

‫حىٕطاٖ ٔك‪ٟ‬س زؾت‪ٛ‬ض قّیه ث‪ٗٔ ٝ‬تطيبٖ ضا زاز‪ .‬ثطآي‪ٙ‬س آٖ وكت‪ٝ‬قسٖ ا‪ُٟ‬تٗ‬

‫اظ ٔطزْ ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬ا‪ ٖٛ‬ايٗ ذجط ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬طاٖ ضؾيیس ؾيط ‪ ٚ‬نيسا‪ٞ‬ب ثيبال‬

‫ٖبّٔیٗ اييٗ‬ ‫ٌطفت ‪ٔ ٚ‬طزْ ثیف اظ پیف ثطاي تبؾیؽ ٖساِت ذب٘‪ٔ ٚ ٝ‬زبظا‬

‫ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬ب پبفكبضيوطز٘س‪ .‬آيتاهللَجبَجبيي اظ فطنت ث‪ٟ‬ط‪ ٜ‬رؿت ‪ ٚ‬ثب ٘‪ٛ‬قيتٗ‬

‫ضا ثب رسيتثیكتطي پیٍیطي وطز‪ .‬زض‬ ‫٘بٔ‪ ٝ‬ائ‪ ٟٓ‬ثطاي ٔٓفطاِسيٗ قب‪ُٔ ،ٜ‬بِجب‬
‫‪ / 31‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ايٗ ٘بٔ‪٘ ٝ‬یع ث‪ٝ‬ربي ‪ٚ‬اغ‪ٖ ٜ‬ساِتذب٘ي‪ ٝ‬اظ ‪ٚ‬اغ‪ٔ ٜ‬زّيؽ اؾيتفبز‪ ٜ‬ويطز‪ .‬ظٔعٔي‪ٝ‬‬

‫تبؾیؽ ٔزّؽ وٓوٓ زض ٔیبٖ ت‪ٛ‬ز‪ٜٞ‬بي ٔطزْ ق‪ٙ‬یس‪ٔ ٜ‬يقس‪.‬‬

‫ق‪ٛ‬ضثرتب٘‪ ٝ‬زضوكبوف ايٗض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬ب ثیٕبضئٓفطاِسيٗقب‪ ٜ‬تكسيس ‪ٚ‬وٓويٓ‬

‫قرهي اظ پيطزاذتٗ ثي‪ٝ‬‬ ‫قب‪ِٜ‬لبربض افّیذ قس‪ ،‬ث‪ٌٝ٘ٛٝ‬اي و‪ ٝ‬رع ا٘زبْ أ‪ٛ‬ضا‬

‫زيٍط وبض‪ٞ‬ب ٖبرع ث‪ٛ‬ز‪ .‬ايٗ اتفبق ٘بذ‪ٛ‬قبي‪ٙ‬س ثبٖج قس تب ٖیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ثيیف اظ‬

‫پیف ظٔبْ أ‪ٛ‬ض ضا زض زؾت ثٍیطز‪.‬‬

‫زض پیطأ‪ ٖٛ‬ايٗ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب ز‪ ٚ‬ؾیس ‪ٞ‬طض‪ٚ‬ظ زض ٔؿبرس ت‪ٟ‬طاٖ ث‪ٙٔ ٝ‬جط ٔيضفت‪ٙ‬يس‪.‬‬

‫زض يىي اظ ايٗ ٔ‪ٙ‬جط‪ٞ‬ب آيتاهلل َجبَجبيي ثيطاي ٘رؿيتیٗ ثيبض ثي‪ ٝ‬نيطاحت اظ‬

‫زضذ‪ٛ‬اؾييت ثييطاي ثطپييبيي ٔزّييؽ ‪ ٚ‬تجييسيُ "ؾييُّ‪ٙ‬تُّٔميي‪ "ٝ‬ثيي‪ٝ‬‬

‫"ؾُّ‪ٙ‬تٔكط‪ "َٝٚ‬ؾرٗ ٌفت‪.‬‬

‫پیچیسٖ ‪ٚ‬اغ‪ٜٞ‬بي "ٔزّؽ" ‪ٔ" ٚ‬كط‪ "َٝٚ‬زض قي‪ٟ‬ط‪ٖ ،‬يیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ضا ثي‪ٝ‬‬

‫‪ٞ‬طاؼ ا٘ساذت‪ٍٙٞ .‬بٔي و‪ ٝ‬زض ق‪ٟ‬ط قبيٕ قس ٌط‪ٞٚ‬ي اظ ٔيطزْ ثي‪ ٝ‬ني‪ٛ‬ض‬

‫ذ‪ٛ‬زر‪ٛ‬ـ؛ ّٖیطغٓ ٔربِفت ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٚ ٖٛ‬ثعضٌبٖ‪ ،‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ ر‪ٟ‬يبز ‪ٔ ٚ‬جيبضظ‪ٜ‬‬

‫ٔؿّحب٘‪ٞ ٝ‬ؿت‪ٙ‬س‪ ،‬ث‪ٟ‬ب٘‪ ٝ‬ؾطو‪ٛ‬ة ثطاي ٖیٗاِس‪ٟٔ ِٝٚ‬یب قس‪ .‬ا‪ ٚ‬ثيزضً٘ ٘یط‪ٞٚ‬بي‬

‫ذ‪ٛ‬ز ضا زض حبِت آٔبز‪ٜ‬ثبـ لطاض زاز‪ ،‬زض ق‪ٟ‬ط حى‪ٔٛ‬ت٘ٓيبٔي اٖيالْ ويطز ‪ٚ‬‬

‫ا‪ٙ‬س ٘فط اظ ض‪ٚ‬ظ٘بٔ‪ٍ٘ٝ‬بضاٖ ‪ ٚ‬ثعضٌبٖٔكيط‪َٝٚ‬ذي‪ٛ‬ا‪ ٜ‬ضا ٘یيع قيجب٘‪ ٝ‬زؾيتٍیط ‪ٚ‬‬

‫تجٗیسوطز‪.‬‬
‫بهمن انصاری‪30 /‬‬

‫زض ثیؿتٓتیطٔب‪9420 ٜ‬ذ‪ٛ‬ضقیسي‪ ،‬يه ض‪ٚ‬حب٘ي ث‪٘ ٝ‬بْ "قیدٔحٕس ‪ٚ‬اٖيّ"‬

‫و‪ٞٝ‬طض‪ٚ‬ظ زض ٔحّ‪ ٝ‬ؾطپ‪ِٛ‬ه ِت‪ٟ‬طاٖ ث‪ٙٔ ٝ‬جط ٔيضفت ‪ٔ ٚ‬طزْ ضا زض ر‪ٟ‬ت پیٍیطي‬

‫تطغیت ٔيوطز‪ ،‬زؾتٍیط قس‪ِٚ ،‬ي ٔطزْ ث‪ ٝ‬ض‪ٞ‬جيطي آييتاهلل ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬يب٘ي‬ ‫ُٔبِجب‬

‫ذط‪ٚ‬قیس٘س ‪ ٚ‬ثب ض‪ٞ‬ب وطزٖ ا‪ ٚ‬اظ زؾت ٔبٔ‪ٛ‬ضاٖز‪ِٚ‬تي‪ٔ ،‬بٕ٘ ثي‪ٝ‬ظ٘يساٖضفيتٗ ِا‪ٚ‬‬

‫قس٘س‪ .‬زض رطيبٖ ايٗ زضٌیيطي ‪ ٚ‬تیطا٘يساظي‪َّ ،‬جي‪ ٝ‬ري‪ٛ‬ا٘ي ثي‪٘ ٝ‬يبْ "ؾيیس‬

‫ٖجساِحٕیس" وكت‪ ٝ‬قس‪ .‬فطزاي آٖض‪ٚ‬ظ ثب پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬قسٖ ايٗ ذجط زض ق‪ٟ‬ط؛ ثبظاض‬

‫ثؿت‪ ٝ‬قس ‪ٔ ٚ‬طزْ زض "ٔؿزسآزي‪ "ٝٙ‬تحهٗ وطز٘س‪ٖ .‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬ثطاي رّ‪ٌٛ‬یطي‬

‫اظ اٖتهبة ٖٕ‪ٔٛ‬ي‪٘ ،‬یط‪ٞٚ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا زض ق‪ٟ‬ط پطاو‪ٙ‬س‪ ٚ ٜ‬ثب ت‪ٟ‬سييس ‪ ٚ‬اضٖيبة‬

‫زوّبٖزاضاٖ ضا ‪ٚ‬ازاض ث‪ ٝ‬ثبظٌكت ث‪ ٝ‬وؿت ‪ ٚ‬وبض ذ‪ٛ‬ز ٔيوطز‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ ٘بٔي‪ٝ‬اي‬

‫ث‪ٔ ٝ‬ؿزس ِآزي‪ ٝٙ‬فطؾتبز‪ ٚ ٜ‬اظ ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ ٖٛ‬ذ‪ٛ‬اؾيت وي‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬ذب٘ي‪ٞٝ‬يبي ذي‪ٛ‬ز‬

‫ثبظٌطز٘س‪ .‬أب پبؾد ّٖٕب ا‪ٙ‬یٗ ث‪ٛ‬ز‪5‬‬

‫«تبؾیؽ ٖساِت ذب٘‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾيت ٔيطزْ ‪ٚ‬‬

‫زؾت‪ٛ‬ض قب‪ ٜ‬اؾيت ‪ ٚ‬اي‪ٖ ٖٛ‬يیٗ اِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬ثيب‬

‫ث‪ٟ‬ب٘‪ٌٝ‬یطي اظ ارطاي آٖ ؾط ثبظ ٔيظ٘س‪ ،‬ذبئٗ‬

‫ث‪ ٝ‬ز‪ِٚ‬ت ‪ّٔ ٚ‬ت اؾت‪».‬‬

‫ٖیٗ اِس‪ ِٝٚ‬زا٘ؿت و‪ ٝ‬زقٕ‪ٙ‬ي انّي ثب ذ‪ٛ‬ز ا‪ٚ‬ؾت‪ .‬پؽ ثيب وی‪ٙ‬ي‪ ٝ‬ثیكيتط‬

‫ضا ز٘جبَوطز‪ِٚ .‬ي ثب تٕبْ ت‪ٟ‬سيس‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬پبفكبضي ا‪ ،ٚ‬ثيبظ‪ٞ‬يٓ‬ ‫ؾطو‪ٛ‬ة اٖتطايب‬


‫‪ / 32‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ق‪ٟ‬ط زض اٖتهبة ٔب٘س ‪ ٚ‬زوبٖ ‪ٞ‬ب ثبظ ٘كس‪ٚ .‬اض‪ ٖٚ‬آٖ‪ٔ ،‬ؿبرس قيّ‪ٌ ٘ٛ‬كيت‪،ٝ‬‬

‫ٔطاؾٓ ذتٓ َّج‪ٝ‬وكت‪ٝ‬قس‪ ٜ‬زض ‪ٞ‬طٌ‪ٛ‬ق‪ ٝ‬اظ ق‪ٟ‬ط ثطٌعاض ٌطزييس ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ٚ ٖٛ‬‬

‫‪ٖٚ‬بِ ؾطٌطْ ٔطحی‪ٝ‬ذ‪ٛ‬ا٘ي ‪ ٚ‬ثسٌ‪ٛ‬يي اظ ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬قس٘س‪ .‬ايٗ تزٕٕ تيب پٍيب‪ٜ‬‬

‫فطزا ز٘جبَ ‪ِ ٚ‬حٓ‪ٝ‬ث‪ِٝ‬حٓ‪ ٝ‬ثط قٕبض ٔطزْ ٔٗتطو افيع‪ٚ‬ز‪ٔ ٜ‬يي قيس‪ٕٞ .‬عٔيبٖ‬

‫ٖیٗاِس‪٘ ِٝٚ‬یع ثط قٕبض ؾطثبظاٖ ذ‪ٛ‬ز ٔيافع‪ٚ‬ز‪.‬‬

‫اظ ؾ‪ٛ‬ي زيٍط ٌط‪ٞٚ‬ي اظ ٔٗتطييبٖ اظ ٔؿيزس ثیيط‪ٖٚ‬آٔيس‪ ٚ ٜ‬ثي‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي‬

‫"ا‪ٟ‬بضؾ‪ "ٛ‬ضا‪ٞ‬پیٕبيي وطز٘س و‪ ٝ‬ثب ؾطثبظاٖ ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬قس٘س‪ٕٞ .‬بٍ٘‪ ٝ٘ٛ‬و‪ ٝ‬ا٘تٓبض‬

‫ٔيضفت ٘یط‪ٞٚ‬بي ز‪ِٚ‬تي ‪ ٚ‬لعاق‪ٞ‬ب ٔيطزْ ضا ثي‪ٌِّٛ ٝ‬ي‪ ٝ‬ثؿيت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬نيس‪ٞ‬ب ٘فيط‬

‫وكت‪ٝ‬قس٘س‪٘ .‬یط‪ٞٚ‬بي أ‪ٙ‬یتي زض ‪ٞ‬طٌ‪ٛ‬ق‪ ٝ‬اؾتمطاض يبفت‪ٕٞ ٚ ٝ‬ي‪ ٝ‬زض ا٘تٓيبض ييه‬

‫ر‪ًٙ‬ثعضيزاذّي ث‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬

‫‪ٕٞ‬بٖ قت آييتاهللث‪ٟ‬ج‪ٟ‬يب٘ي ‪ ٚ‬آييتاهللَجبَجيبيي ثي‪ٕٞ ٝ‬يطا‪ٌ ٜ‬ط‪ٞٚ‬يي اظ‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪َّ ٚ ٖٛ‬ج‪ٞٝ‬ب ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي "اثٗثبث‪ٛ‬ي‪ "ٝ‬زض ق‪ٟ‬طضي حطوتوطز٘س‪ .‬ييه ض‪ٚ‬ظ‬

‫زض آٖرب ٔب٘س‪ ٚ ٜ‬ؾپؽ ٖبظْ "لٓ" قس٘س‪ .‬قید فًُاهلل٘ي‪ٛ‬ضي ٘یيع ثيب آٖ‪ٞ‬يب‬

‫ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ ٖٛ‬ضا‬ ‫‪ٍٕٞ‬بْ قس‪ .‬زض حیٗ حطوت ٔٗتطيبٖ‪ٞ ،‬طريب ٔيطزْ ٔ‪ٟ‬يبرط‬

‫ٔيزيس٘س ث‪ ٝ‬آٖ ‪ٞ‬ب ٔيپی‪ٛ‬ؾت‪ٙ‬س ث‪ٌٝ٘ٛ ٝ‬اي و‪ ٝ‬زض ‪ٍٙٞ‬بْ زض‪ ٖٚ‬قسٖ ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬ط ليٓ‬

‫قٕبض ايٌٗط‪ ٜٚ‬ث‪ ٝ‬ثیفاظ ز‪ٞٚ‬عاض ٘فط افعايف يبفت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪33 /‬‬

‫ثب زِجؿتٍي ‪ٖ ٚ‬الل‪ٝ‬اي و‪ٔ ٝ‬طزْ آٖ ظٔبٖ ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬زاقيت‪ٙ‬س؛ ٔ‪ٟ‬يبرط‬

‫ايٗ تٗساز اظ ّٖٕب ثطاي ت‪ٟ‬طاٖ ثؿیبضٌطاٖ ث‪ٛ‬ز‪ٔ .‬طزٔيوكت‪ ٝ‬قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س ‪٘ ٚ‬فط‬

‫اظ حى‪ٔٛ‬ت ٔطوعي ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬د ذ‪ٛ‬ز ضؾیس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز ‪ِ ٚ‬فّ "ٔكيط‪ "َٝٚ‬ثي‪ ٝ‬ني‪ٛ‬ض‬

‫ٌؿتطز‪ ٜ‬زض ز‪ٞ‬بٖ‪ٞ‬ب ٔياطذیس‪.‬‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٌ ،ٖٛ‬ط‪ٞٚ‬ي اظ ٔطزْ ٘یع ثطاي ازأي‪ ٝ‬زازٖ‬ ‫ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ظ پؽ اظ ٔ‪ٟ‬برط‬

‫اٍّ٘یؽ ضفت‪ ٚ ٝ‬زض آٖريب ثؿيت ٘كؿيت‪ٙ‬س‪ .‬اييٗ ٌيط‪ٜٚ‬‬ ‫اٖتطايب ‪ ،‬ث‪ ٝ‬ؾفبض‬

‫زضذ‪ٛ‬اؾت ‪ٞ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا اظ َطيك ؾفطاي اٍّ٘یؿي ثطاي ٖیٗاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬فطؾيتبز٘س‬

‫‪ِٚ‬ي ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬ث‪ ٝ‬ثستطيٗقىُٕٔىٗ پبؾد آٖ‪ٞ‬ب ضا زاز‪ .‬ايٗ ذ‪ٛ‬ز ثبٖج قس تب‬

‫ٔطزْ رَطيتط ‪ ٚ‬زض تهٕیٓ ذ‪ٛ‬ز ثطاي ثطپبيي ٘ٓبْ ٔكط‪ٔ َٝٚ‬هٕٓتط ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬

‫‪ٕٞ‬عٔبٖ زض ٌ‪ٛ‬ق‪ ٝ‬زيٍط ايطاٖ؛ زض ق‪ٟ‬ط تجطيع ٘یع اظ ؾبَ‪ٞ‬ب پیف ٘بذك‪ٛٙ‬زي‬

‫زيس‪ٔ ٜ‬يي قيس‪ .‬وكيت‪ ٝ‬قيسٖ "ٔیيطظا‬ ‫٘ؿجت ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬يبٔ ؾیبؾيوك‪ٛ‬ض ث‪ٝ‬قس‬

‫آلب ذبٖوطٔب٘ي" ‪ ٚ‬يبضا٘ف‪ ،‬ثحطاِٖ ٘يبٖ ‪ ٚ‬ويٓفط‪ٚ‬قيي٘ب٘‪ٛ‬اييبٖ‪ ،‬ر‪ٙ‬يً‪ٞ‬يبي‬

‫ٔؿّٕب٘بٖ ثب اضٔ‪ٙ‬ي‪ٞ‬ب زض لفمبظ ‪ ٚ‬ت‪ٙ‬سذ‪ٛ‬يي ٔحٕسّٖئیطظا‪ِٚ-‬یٗ‪ٟ‬س ‪ ٚ‬قب‪ ٜ‬ثٗسي‬

‫لبربض‪ٞ‬ب و‪ ٝ‬زض تجطيع البٔت زاقت‪ ٕٝٞ -‬زؾت زض زؾت ‪ٞ‬يٓ ٔييزاز تيب زض‬

‫ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بيي و‪ ٝ‬ت‪ٟ‬طاٖ ؾطٌطْ ٔجبضظ‪ ٜ‬ثب قب‪ ٚ ٜ‬زضثبض ث‪ٛ‬ز‪ ،‬تجطيع ٘یع ‪ٕٞ‬چ‪ ٖٛ‬ا٘جيبض‬

‫آٔبز‪ ٜ‬ا٘فزبض ثبقس‪ِ .‬یىٗ اؾتجساز ثؿیبض قسيس ٔحٕسّٖئیيطظا ويبض ضا‬ ‫ثبض‪ٚ‬‬
‫‪ / 34‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ثطاي تجطيع ؾرت وطز‪ ٚ ٜ‬زض ظٔی‪ ٝٙ‬آٔبز‪ٜ‬ؾبظي ‪ ٚ‬ثطپبيي ر‪ٙ‬جف‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ق‪ٛ‬ضـ‪ٞ‬ب‬

‫تب ايٗظٔبٖ اظ ت‪ٟ‬طاٖ ا‪ٙ‬س ٌبْ ٖمتتط ث‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬

‫ّٖٕب ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٔ ٖٛ‬تحهٗ ت‪ٟ‬طاٖ ثي‪ ٝ‬ليٓ‪ٔ ،‬يطزْ‬ ‫ثب ضؾیسٖ ذجط ٔ‪ٟ‬برط‬

‫تجطيع آقىبضا اظ آ٘بٖ حٕبيت ويطز‪ ٚ ٜ‬ض‪ٚ‬حيب٘ی‪ ٖٛ‬زض ٔ‪ٙ‬جط‪ٞ‬يبي ذي‪ٛ‬يف اييٗ‬

‫تحهٗثعضي ضا تحؿیٗ ٔيوطز٘س‪.‬‬

‫ٔحٕسّٖئیطظا‪٘ ،‬بيت اِؿُّ‪ ٝٙ‬لزط‪ٞ‬ب زض ايٗ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب ٘بٌ‪ٟ‬بٖ تغییط ض‪ٚ‬ي‪ ٝ‬زاز‪.‬‬

‫ٔؿتجس ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ثب ‪ٞ‬ط ٘‪ ٔٛ‬اٖتطايي ٔمبثّ‪ٔ ٝ‬ييويطز‪ ،‬ثي‪ٝ‬ذيبَط‬ ‫ا‪ ٚ‬و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬قس‬

‫ضيك‪ٝ‬اي و‪ ٝ‬ثب ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬زاقت*‪ ،‬ثط آٖ قس تب اظ ايٗ فطنت ثطاي‬ ‫اذتالفب‬

‫ثطا٘ساظي ا‪ ٚ‬ث‪ٟ‬ط‪ ٜ‬ثجطز‪ .‬پؽ زض لبٔ‪ٛ‬ؼ ز‪ٚ‬ؾتزاض ٔطزْ ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬زضآٔيس‪ٚ ٜ‬‬

‫اظ تجطيع ث‪ ٝ‬زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب تٍّطاف‪ٞ‬بيي فطؾتبز ‪ ٚ‬اظ و‪ٛ‬ا‪ٙ‬سٌبٖ ث‪ ٝ‬ليٓ حٕبييت‬

‫وطز‪ .‬ايٗ تٍّطاف‪ٞ‬ب ثبٖج قس تب ٔطزْ ؾطاؾط ايطاٖ اظ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي پیف آٔيس‪ٜ‬‬

‫آٌب‪ ٜ‬قس‪ ٚ ٜ‬آٔبز‪ ٜ‬ثعضٌتطيٗ ر‪ٙ‬جف تبضيد ٔٗبنط ثبق‪ٙ‬س‪.‬‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬لٓ ‪ ٚ‬ثؿت‪ ٝ‬قسٖ‬ ‫ٔستي پؽ اظ آٌب‪ٞ‬ي ق‪ٟ‬طؾتبٖ‪ٞ‬ب اظ ٔ‪ٟ‬برط‬

‫ثبظاض‪ٞ‬ييب ‪ ٚ‬تزٕييٕ ٔييطزْت‪ٟ‬ييطاٖ زض ؾييفبض اٍّ٘ييیؽ‪ ،‬زض ‪ٞ‬ييط قيي‪ٟ‬طي غطييي‪ٛ‬‬

‫ٔكط‪ َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ي ثّ‪ٙ‬س قس‪ .‬تٍّطاف‪ٞ‬بي اٖتطاوآٔیعي ٔیبٖ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬تجطيع ثيب‬

‫ٔٓفطاِسيٗ قب‪ ٜ‬ضز ‪ ٚ‬ثسَ قس‪ ٚ ٜ‬قب‪ ٜ‬وبٔال اظ پطيكيب٘ي ا‪ٚ‬ييبٔ آٌيب‪ ٜ‬ثي‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫* ) ايٗ اذتالف ٘بقي اظ و‪ٛ‬قف‪ٞ‬بي ٖیٗ اِس‪ ِٝٚ‬ثطاي پیفٌیيطي اظ ‪ِٚ‬یٗ‪ٟ‬يس قسٖ‬

‫ٔحٕس ّٖئیطظا ث‪ٛ‬ز‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪35 /‬‬

‫ق‪ٛ‬ضـ‪ٞ‬ب ض‪ٚ‬ظث‪ٝ‬ض‪ٚ‬ظ ثیكتط ٔيقس ‪ٕٞ ٚ‬ي‪ ٝ‬قي‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ثي‪ ٝ‬ز٘جيبَ ت‪ٟ‬يطاٖ ‪ ٚ‬تجطييع‬

‫ث‪ٝ‬پبذ‪ٛ‬اؾت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬ؾطا٘زبْ ٔٓفطاِسيٗ قب‪ ٜ‬و‪ ٝ‬تبد ‪ ٚ‬ترت ذي‪ٛ‬ز ضا زض ذُيط‬

‫ٔيزيس‪ ،‬ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾتِٔطزْ ربٔ‪ ُٕٖٝ‬پ‪ٛ‬قب٘س ‪ٖ ٚ‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬ضا اظ ٘رؿيت‪ٚ‬ظييطي‬

‫ثطو‪ٙ‬بض ‪ٔ" ٚ‬كیطاِس‪- "ِٝٚ‬و‪ ٝ‬آٖ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب ‪ٚ‬ظيط أ‪ٛ‬ض ذبضر‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪ -‬ضا ث‪ٝ‬ريبي ا‪ٚ‬‬

‫¬‪.S{Iµ‬‬

‫أب ايٗ ربثزبيي ‪٘ ٚ‬طٔف قب‪ٞ ٜ‬يٓ ٘ت‪ٛ‬ا٘ؿيت قي‪ٛ‬ضـ ‪ٞ‬يب ضا فط‪٘ٚ‬كيب٘س‪.‬‬

‫پبيترت زض تُٗیّيوبُٔ ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬تٗساز ثؿيت٘كيی‪ٙ‬بٖ زض ؾيفبض اٍّ٘يیؽ ثي‪ٝ‬‬

‫ا‪ٟ‬بضز‪ٜٞ‬عاضتٗ ضؾیس‪ٞ ٚ ٜ‬طض‪ٚ‬ظ ٘یع ثط قٕبض آٖ‪ٞ‬ب افع‪ٚ‬ز‪ٜٔ‬يقس‪ .‬زض تجطيع‪ ،‬ليٓ‬

‫‪ ٚ‬زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ٘یع ِفّ "ٔكط‪ٔ" ٚ "َٝٚ‬كط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ي" ثط ظثبٖ‪ٞ‬يب ريبضي‬

‫قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬حبيط ث‪ ٝ‬ثبظٌكت ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬يطاٖ ٘ج‪ٛ‬ز٘يس ‪ ٚ‬ثيسل‪ِٛ‬ي قيب‪ ٜ‬زض‬

‫ٔيزا٘ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬ ‫تبؾیؽ ٖساِتذب٘‪ ٝ‬ضا زِیّي ثط ظيط پب ٌصاقتٗ زيٍط تٗ‪ٟ‬سا‬

‫ؾطا٘زبْ زض ا‪ٟ‬بضز‪ٔٓٞ‬طزازؾبَ‪9420‬ذ‪ٛ‬ضقیسي و‪ٛ‬قف‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬ثبض ٘كؿيت‪.‬‬

‫‪ ٚ‬حيك‪ٚ‬حمي‪ٛ‬ق ذي‪ٛ‬ز‬ ‫‪ ٚ‬يىپبضاٍئطزْ زض ؾتب٘سُٖٔبِجب‬ ‫قس اٖتطايب‬

‫ث‪ٝ‬ا‪ٙ‬بٖ ربيٍب‪ٞ‬ي ضؾیس و‪ ٝ‬قب‪ ٜ‬تؿّیٓ قس‪ ٚ ٜ‬فطٔبٖ ٔكط‪ َٝٚ‬ضا أًب وطز‪ .‬ثيب‬

‫نس‪ٚ‬ض لُٗي فطٔبٖ ٔكط‪ ،َٝٚ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٔ ٖٛ‬تحهٗ زض لٓ ‪ٔ ٚ‬طزٔبٖ ثؿت٘كيیٗ‬

‫زض ؾ ييفبض اٍّ٘ ييیؽ ث يي‪ ٝ‬ت‪ ٟ‬ييطاٖ ثبظٌك ييت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬ن ييس‪ٚ‬ض فطٔ ييبٖٔك ييط‪َٚ‬یت ضا‬

‫ركٌٗطفت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ / 36‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫پیط‪ٚ‬ظئكط‪ ٚ َٝٚ‬تكىیُ ٔزّؽق‪ٛ‬ضائّّي‬


‫پييؽ اظ نييس‪ٚ‬ض فطٔييبٖٔكييط‪ َٝٚ‬ت‪ٛ‬ؾييٍ ٔٓفطاِييسيٗقييب‪ ،ٜ‬ثيييزض٘ييً‬

‫زض ت‪ٟ‬طاٖ آغبظ قيس‪ .‬اثتيسا‬ ‫تبؾیؽؾبذتٕبٖٔزّؽ ‪ٛ٘ ٚ‬قتٗ ٘ٓبْ ٘بٔ‪ٝ‬ا٘تربثب‬

‫ايٗوبض ت‪ٟٙ‬ب ٔحس‪ٚ‬ز ث‪ ٝ‬پبيترت ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ا‪ٙ‬سي ثٗس زض ق‪ٟ‬طؾيتبٖ‪ٞ‬يب ٘یيع حىيٓ‬

‫تبؾیؽ ٕ٘بي‪ٙ‬سٌئزّؽق‪ٛ‬ضائّي اثال٘ قس‪ .‬ثسيٌٗ‪ ٝ٘ٛ‬ر‪ٙ‬يجف ٔكيط‪ َٝٚ‬زض‬

‫‪ ٕٝٞ‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب آقىبض ٌكت‪ .‬ثب ‪ ٕٝٞ‬زقٕ‪ٙ‬ي‪ٞ‬ب‪ٚ‬وبضقى‪ٙ‬ي‪ٞ‬ب ٘‪ٟ‬بيتيب ٕ٘بي‪ٙ‬يسٌب٘ي اظ‬

‫ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٚ ٖٛ‬ثبظضٌب٘بٖ ‪ ٚ‬ثعضٌبٖ ‪ ٚ‬اٖیبٖ ‪ ٚ‬قب‪ٞ‬عازٌبٖ اظ قي‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي ٌ‪٘ٛ‬يبٌ‪ٖٛ‬‬

‫ٔٗطفي قس‪ٔ ٚ ٜ‬زّؽ آٔبز‪ ٜ‬ث‪ٝ‬وبض قس‪ .‬زض ٌبْ ٘رؿت ٕ٘بي‪ٙ‬يسٌبٖ ثي‪ ٝ‬تيس‪ٚ‬يٗ‬

‫لب٘‪ٖٛ‬اؾبؾي پطزاذت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زض ‪ 3‬زئب‪ 5131 ٜ‬آٖ ضا ث‪ ٝ‬أًبي ٔٓفطاِيسيٗ قيب‪ٜ‬‬

‫ضؾب٘س‪ ٚ ٜ‬ته‪ٛ‬يتوطز٘س‪.‬‬

‫ا‪ٟ‬بض ض‪ٚ‬ظ پؽ اظ أًبي لب٘‪ ٖٛ‬اؾبؾي‪ٓٔ ،‬فطاِسيٗ قب‪ ٜ‬زضٌصقت‪ .‬ثب ٔطي‬

‫ا‪ٔ ٚ‬كط‪ٚ َٝٚ‬اضز ٔطحّ‪ٝ‬تبظ‪ٜ‬اي ٔيقس‪َِٛ .‬ي ٘ىكیس و‪ٔ ٝ‬حٕسّٖئیطظا پؿط ‪ٚ‬‬

‫‪ِٚ‬یٗ‪ٟ‬س ٔٓفطاِسيٗقب‪ ٜ‬اظ تجطيع ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬يطاٖ آٔيس ‪ ٚ‬زض ‪ 13‬زئيب‪ 5131 ٜ‬ضؾيٕب‬

‫تبدٌصاضي وطز‪ ٚ ٜ‬ثب ٘بْ ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ثط ترتِقب‪ٞ‬ي لزط‪ٞ‬ب ٘كؿت‪.‬‬

‫ٔطزْ و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬تبظٌي ث‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ظي ضؾیس‪ ٚ ٜ‬زض پي آضأف ث‪ٛ‬ز٘س‪ ،‬ثبيس ذ‪ٛ‬ز ضا‬

‫ثطاي ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بيؾرتتطي آٔبز‪ٔ ٜ‬يوطز٘س‪ٔ .‬حٕسّٖيقب‪ٔ ٜ‬ؿتجستط اظ پيسض ثي‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪ٚ‬ي زض ‪ٕٞ‬بٖ آغبظ ضا‪ٔ ٜ‬ربِفت ذي‪ٛ‬ز ضا ثيب ٔزّيؽ ٘كيبٖ زاز‪ ٚ ٜ‬زض ركيٗ‬
‫بهمن انصاری‪37 /‬‬

‫٘ىطز‪ .‬اظ فطزاي تبد ٌيصاضي ٘یيع‬ ‫تبرٍصاضي‪ٞ ،‬یچ يه اظ ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ ضا زٖ‪ٛ‬‬

‫ثساذاللي‪ٞ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا آغبظ وطز‪ ٚ ٜ‬قط‪ ٔٚ‬ثي‪ ٝ‬وبضقيى‪ٙ‬ي‪ٞ‬يب ‪ ٚ‬ت‪َٛ‬ئي‪ ٝ‬ثيطاي‬

‫ثطا٘ساظي ٔزّؽ وطز‪.‬‬

‫ثیىبض ٘ج‪ٛ‬ز٘س‪ .‬آٖ‪ٞ‬ب و‪ ٝ‬پیكتط زض آغبظ تبؾيیؽ‬ ‫ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ ٘یع زض ايٗ ٔس‬

‫ٔزّؽ ثبقتبة الساْ ث‪ٛ٘ ٝ‬قتٗ لب٘‪ٖٛ‬اؾبؾييويطز‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس‪ٔ ،‬ت‪ٛ‬ري‪ ٝ‬وٕيي‪ٞ‬يب‬

‫‪ٚ‬وبؾتي‪ٞ‬بي ثؿیبض زض ٔتٗ آٖ قس٘س‪ِ .‬صا قط‪ ٔٚ‬ث‪ ٝ‬ثبظ٘‪ٛ‬يؿييويطز‪ٔ ٚ ٜ‬فهيال‬

‫ٔ‪ٛ‬اضزي ضا ث‪ٍ٘ ٝ‬بضـ زض آ‪ٚ‬ضز٘س ‪ ٚ‬ثب ٖ‪ٛٙ‬اٖ "ٔتٕٓ لب٘‪ٖٛ‬اؾبؾي" ث‪ ٝ‬أًيبي‬

‫ٔحٕسّٖي قب‪ ٜ‬ضؾب٘س‪ ٚ ٜ‬ث‪ٔ ٝ‬تٗ انّي اِحبق وطز٘يس‪ .‬اييٗ ٔيتٕٓ وي‪ ٝ‬ثؿيیبض‬

‫حزیٓ تط اظ ٔتٗ پیكیٗ ث‪ٛ‬ز‪ ،‬زض ‪ٚ‬الٕ ليب٘‪ٖٛ‬اؾبؾيي ِانيّي ثي‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬زض ٔي‪ٛ‬ضز‬

‫ٔجؿي‪َٛ‬ي‬ ‫حم‪ٛ‬ق ٔطزْ‪ ،‬تفىیه ل‪ٛ‬ا‪ ،‬ان‪َٔٛ‬كط‪َٚ‬یت ‪ ...ٚ‬ت‪ٛ‬يیحب‬ ‫رعئیب‬

‫ضا اضائ‪ٔ ٝ‬ي وطز‪ .‬زض ض‪ٚ‬ظ أًبي ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ثط ٔتٕٓلب٘‪ٖٛ‬اؾبؾيي‪ ،‬ؾي‪ٌٙٛ‬س‬

‫‪ٚ‬فبزاضي قب‪٘ ٜ‬یع ا٘زبٌْطفت‪.‬‬

‫پؽ اظ ث‪ ٝ‬ا٘زبْ ضؾب٘سٖ ٔتٕٓلب٘‪ٖٛ‬اؾبؾي ‪ ٚ‬تهي‪ٛ‬يت آٖ‪ٕ٘ ،‬بي‪ٙ‬يسٌبٖ ثي‪ٝ‬‬

‫اتفبق آيتاهللَجبَجبيي ‪ ٚ‬آيتاهللث‪ٟ‬ج‪ٟ‬ب٘ي رّؿبتي تكىیُزاز‪٘ ٚ ٜ‬بٔي‪ٞٝ‬يبيي ثي‪ٝ‬‬

‫ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬فطؾتبز٘س تب يىي زيٍيط اظ ذ‪ٛ‬اؾيت‪ٞ ٝ‬بيكيبٖ وي‪ ٝ‬ثي‪ ٝ‬أًيبي‬

‫ٔٓفطاِيييسيٗقيييب‪ ٜ‬ضؾيييیس‪ٜ‬ثييي‪ٛ‬ز‪ ،‬يٗ‪ٙ‬يييي ثطو‪ٙ‬يييبضي ٔ‪ٛ‬ؾيييی‪٘ ٛ‬ييي‪ٛ‬ظ ‪ٚ‬‬


‫‪ / 38‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ضا ث‪ ٝ‬ا٘زبْ ثطؾب٘‪ٙ‬س‪ِٚ .‬ي ٔحٕيسّٖيقيب‪ ٜ‬ثي‪ ٝ‬اييٗ‬ ‫وبضٌعاضاٖثّػيىيٌٕطوب‬

‫زضذ‪ٛ‬اؾت ت‪ٛ‬ر‪ٟ‬ي ٘كبٖ ٘ساز‪.‬‬

‫ضا زض‬ ‫ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖٔزّؽ ث‪ٝ‬اتفبق ز‪ ٚ‬ؾیس‪ ،‬وي‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬يب ضا‪ ٜ‬پیٍیيطي ُٔبِجيب‬

‫اٖتطاو ٔيزيس٘س‪ ،‬زض ٔیساٖث‪ٟ‬بضؾتبٖت‪ٟ‬يطاٖ تزٕٗيي تطتیيت زاز‪ ٚ ٜ‬ذيط‪ٚ‬ـ‬

‫وطز٘س‪ٕٞ .‬عٔبٖ زض تجطيع ٘یع ٔطزْ َغیبٖوطز‪ ٚ ٜ‬ؾط ‪ ٚ‬نسا ثي‪ ٝ‬ضا‪ ٜ‬ا٘ساذت‪ٙ‬يس‪.‬‬

‫پطاو‪ٙ‬س‪٘ ٚ ٜ‬ي‪ٝ‬ا‪ٙ‬يساٖ قيسيس‬ ‫ايٗ اٖتطاو‪ٞ‬ب زض ا‪ٙ‬س ق‪ٟ‬ط زيٍط ٘یع ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ض‬

‫ضا‬ ‫ا٘زبْ ٌطفت‪ .‬قب‪ٔ ٜ‬ستي ٔمب‪ٔٚ‬توطز ‪ِٚ‬يي ‪ٍٙٞ‬يبٔيوي‪ ٝ‬زأ‪ٙ‬ي‪ ٝ‬اٖتطاييب‬

‫ثؿیبضٌؿتطز‪ ٜ‬زيس‪ ،‬ثطاي پیفٌیطي اظ ثستطقسٖ ا‪ٚ‬يبٔ‪ٖ ،‬ميت٘كيی‪ٙ‬يويطز‪ٚ ٜ‬‬

‫‪ٚ‬ازاض ث‪ ٝ‬ثطو‪ٙ‬يبضي ٔ‪ٛ‬ؾيی‪٘ ٛ‬ي‪ٛ‬ظ ‪ٕٞ ٚ‬ىيبضاٖثّػيىيي ا‪ ٚ‬قيس‪ .‬اييٗ ٘رؿيتیٗ‬

‫قىؿتضؾٕي ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬اظ ٔزّؽ ‪ٔ ٚ‬كط‪ َٝٚ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫قب‪ ٜ‬ثب ايٗ قىؿت وی‪ ٝٙ‬ثیكتطي اظ ٔزّؽ ٌطفت ‪ ٚ‬ثطاي ييطث‪ ٝ‬ظزٖ ثي‪ٝ‬‬

‫ٔكط‪ َٝٚ‬ث‪ٝ‬فىط فبنّ‪ٝ‬ا٘ساذتٗ ٔیبٖ ٔكط‪ََّٝٚ‬جبٖ افتبز‪ .‬اظ ايٗض‪ٚ‬ي‪ٔ ،‬سٖي قس‬

‫اؾالْ ثط قب‪ٔ ٚ ٜ‬يطزْ‪ٕٞ ،‬ي‪ْٛٔ ٝ‬يف ‪ٞ‬ؿيت‪ٙ‬س اظ‬ ‫ث‪ٝ‬زِیُ ‪ٚ‬ارتث‪ٛ‬زٖ قطٖیب‬

‫ايٗپؽ ث‪ ٝ‬ربي ‪ٚ‬اغ‪ٔ« ٜ‬كط‪ »َٝٚ‬اظ «ٔكط‪ »ٖٝٚ‬اؾتفبز‪ٜ‬و‪ٙٙ‬س‪ .‬ايُٖٕٗ ‪ٛٞ‬قٕ‪ٙ‬سا٘‪ٝ‬‬

‫ثبٖييج ايزييبز يييه قييىبف ِٖٕیييك ٔیييبٖ "ض‪ٚ‬قيي‪ٙ‬فىطأِٖكييط‪ٚ "َٝٚ‬‬

‫"ض‪ٚ‬حب٘ی‪ِٖٛ‬ؾ‪ٙ‬تي" قس‪ٔ .‬حٕسّٖيي قيب‪ ٜ‬ثيب اييٗ تيسثیط ٔييو‪ٛ‬قيیس تيب ثيب‬

‫‪ ٚ‬ؾُ‪ٟ‬ف ٖٕ‪ٔٛ‬ي ٖ‪ٛ‬اْ ضا تحطيه وطز‪ٜ‬‬ ‫زؾتٌصاقتٗ ثط ٘بْ اؾالْ‪ ،‬احؿبؾب‬


‫بهمن انصاری‪39 /‬‬

‫‪ ٚ‬ثب پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬وطزٖ ترٓ تفطل‪ٔ ٝ‬یبٖ ٔكط‪َّ َٝٚ‬جبٖ‪ ،‬ر‪ٙ‬يجف ضا ؾيبلٍ ‪ ٚ‬اي‪ٖٛ‬‬

‫ٌصقت‪ٓ٘ ،ٝ‬بْ اؾتجسازي قب‪-ٜ‬ضٖیتي ضا ثطپب ؾبظز‪.‬‬

‫ثب ايٗ ٘یطً٘ قب‪ ،ٜ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪٘ٛ‬ي ا‪ ٖٛ‬قیدفًُاهلل٘‪ٛ‬ضي ث‪ٕٞ ٝ‬طا‪َّ ٜ‬ج‪ٞٝ‬يبي‬

‫ت‪ٙ‬سض‪ ٚ ٚ‬ذكهٔمسؾبٖ ثب والْ ِقب‪ٕٞ ٜ‬هسا قس‪ ٚ ٜ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ايزبز ٔكط‪ ٖٝٚ‬ثي‪ٝ‬‬

‫ربي ٔكط‪ َٝٚ‬قس٘س‪ٕٞ .‬عٔبٖ زؾت‪ٝ‬زيٍطي اظ ٔكيط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ وي‪ ٝ‬اوخيطا اظ‬

‫ض‪ٚ‬ق‪ٙ‬فىطاٖ ‪ ٚ‬تحهیُوطزٌبٖزاضاِف‪ٙ‬ي‪ ٖٛ‬ث‪ٛ‬ز٘يس ٘یيع زايبض ويػض‪ٚ‬ي قيس‪ٚ ٜ‬‬

‫زي‪ٙ‬ي ‪ٔ ٚ‬ص‪ٞ‬جي ايطا٘یبٖ‪ ،‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ اض‪ٚ‬پيبييويطزٖ ؾيجه‬ ‫ثس‪ٖٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ٝ‬ث‪ ٝ‬تٗهجب‬

‫ظ٘ييسٌي ٔييطزْ قييس٘س‪ .‬ايييٗ ثحييطاٖ‪ٞ‬ييب ‪ ٚ‬ا‪ٙ‬ييسزؾييت‪ٌٝ‬ييي‪ٞ‬ييب قييىبفٔیييبٖ‬

‫َطفساضأٖكط‪ َٝٚ‬ضا ثیكتط ‪ ٚ‬ثیكتط ٔيوطز‪.‬‬

‫تكسيس ٔيقس‪ ،‬يه ٔكيىُ زيٍيط ٘یيع‬ ‫زضؾت ‪ٍٙٞ‬بٔي و‪ ٝ‬ايٗ اذتالفب‬

‫زأٗ ٔكط‪ َٝٚ‬ضا ٌطفت‪ .‬ثطذي اظ ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖٔزّؽ وٓوٓ زابض حيطل ‪ ٚ‬آظ‬

‫قس‪ ٚ ٜ‬اظ ضا‪ ٜ‬انّي ٔكط‪ َٝٚ‬و‪ٔ ٝ‬طزْزاضي ‪ ٚ‬احمبق حم‪ٛ‬ق ّٔت ث‪ٛ‬ز ٔ‪ٙ‬حيطف‬

‫قس٘س‪.‬‬

‫زض ايٗ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب‪ٍٙٞ ،‬بٔي و‪ٔ ٝ‬كط‪ََّٝٚ‬جبٖ ؾطٌطْ ٌط‪ٜٚ‬ث‪ٙ‬سي‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اذتالفب‬

‫زض‪٘ٚ‬ي ث‪ٛ‬ز٘س‪ ،‬قب‪ٔ ٜ‬ستي ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اتبثه ضا ث‪ ٝ‬ايطاٖ ثبظذ‪ٛ‬ا٘س‪ ٚ ٜ‬ثبض زيٍط أي‪ٛ‬ض‬

‫وك‪ٛ‬ض ضا ث‪ ٝ‬ا‪ٔ ٚ‬ح‪َٛ‬وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬اتبثه ٔ‪ٛ‬شيب٘ي‪ ٝ‬ؾيطٌطْ تفطلي‪ٝ‬پطاو‪ٙ‬يي ٔیيبٖ‬


‫‪ / 41‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ‪ّٕٖ ،‬ب ‪ ٚ‬ثعضٌبٖ ٔكط‪ َٝٚ‬ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ثب زؾیؿ‪٘ ٚ ٝ‬یطً٘ ٔييو‪ٛ‬قيیس تيب‬

‫قىبف ٔیبٖ ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ضا ثیكتط و‪ٙ‬س‪.‬‬

‫اذتالف ٔیبٖ ٔكط‪َّ َٝٚ‬جبٖ ‪ ٚ‬ا٘حطاف ثطذي اظ ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ ثبٖج قيس تيب‬

‫"ٔزب‪ٞ‬ساٖ" ‪ ٚ‬آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ثرط‪ٚ‬ق‪ٙ‬س‪.‬‬

‫ٔزب‪ٞ‬ييساٖ زؾييت‪ٝ‬اياظ ٔكييط‪ََّٝٚ‬جييبٖ ث‪ٛ‬ز٘سويي‪ٝ‬ذيي‪ٛ‬ز ضا ؾييطثبظاٖ ‪ٚ‬‬

‫فسائیبٖ ِٔكط‪ٔ َٝٚ‬يزا٘ؿت‪ٙ‬س ‪ٞ ٚ‬ؿت‪ٔٝ‬طوعي قبٖ زض تجطيع ث‪ٛ‬ز أيب ثي‪ٝ‬ظ‪ٚ‬زي زض‬

‫زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ٘یع ٌؿتطـ يبفت‪ٙ‬س‪ .‬ض‪ٞ‬جيطي ٔزب‪ٞ‬يساٖ ضا "ِي‪ٛ‬تي‪ٞ‬يب" ثطٖ‪ٟ‬يس‪ٜ‬‬

‫زاقت‪ٙ‬س‪ِٛ .‬تي‪ٞ‬ب ٔطزٔي پبن ؾطقت ث‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬ثب ِفت "ٔكتي"(ٔك‪ٟ‬سي) ٘یيع‬

‫ق‪ٙ‬بذت‪ٔ ٝ‬يقس٘س ‪ ٚ‬زض ضزيف ٖیبضاٖ ‪ ٚ‬ر‪ٛ‬إ٘طزاٖ ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ثب ظ‪ٚ‬ضِ ثبظ‪ ٚ ٚ‬وبضز‬

‫‪ ٚ‬لٕ‪ ،ٝ‬ثيثبوب٘‪ ٝ‬ثب ٔؿتجساٖ ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬قس‪ ٚ ٜ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ؾتب٘سٖ حيك پبيٕيبَ قيس‪ٜ‬‬

‫ؾتٓزيسٌبٖ اظ ظ‪ٚ‬ضٔ‪ٙ‬ساٖ ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬اظ لسيٓ زض تجطيع اظ ايٗ زؾت رٕبٖت ِي‪ٛ‬تي‬

‫ظيبز زيس‪ٔ ٜ‬يقس ‪ٞ ٚ‬ط و‪ٛ‬ي ‪ٔ ٚ‬حّ‪ ٝ‬ثطاي ذ‪ٛ‬ز ِ‪ٛ‬تي‪ٞ‬بيي زاقت‪ .‬ثب ا‪ٚ‬دٌیطي‬

‫ٔكط‪ ،َٝٚ‬اغّت ايٗ ِ‪ٛ‬تي‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬زِیُ قيزبٖت ‪٘ ٚ‬في‪ٛ‬شي وي‪ ٝ‬زض ٔیيبٖ ٔيطزْ‬

‫زاقت‪ٙ‬س ث‪ٔ ٝ‬كط‪ َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ پی‪ٛ‬ؾت‪ ٚ ٝ‬ويٓويٓ ‪ٞ‬يط ويساْ ؾيطزاض ٌط‪ٞٚ‬يي اظ‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ قس٘س‪.‬‬

‫يىي اظ ايٗ ض‪ٞ‬جطاٖ‪"،‬ؾتبضذبٖ" ث‪ٛ‬ز‪ِٛ ،‬تيِو‪ٛ‬ئحّ‪ٝ‬يأیطذیع‪ .‬ا‪ ٚ‬پیف اظ‬

‫ٔكط‪ َٝٚ‬ث‪ ٝ‬رطْ ٌطزٖوكي ‪ٔ ٚ‬مب‪ٔٚ‬ت زض ثطاثط ز‪ِٚ‬تٔطوعي‪ٔ ،‬س ‪ٞ‬ب ٌطيعاٖ‬
‫بهمن انصاری‪40 /‬‬

‫ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ثیط‪ ٖٚ‬اظ ق‪ٟ‬ط ظ٘سٌي ٔي وطز‪ِ .‬یىٗ ثٗس‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬ط ثبظٌكت‪ ٚ ٝ‬ذطييس ‪ٚ‬‬

‫فييط‪ٚ‬ـ اؾييت ضا پیكيي‪ ٝ‬وييطز‪ٜ‬ثيي‪ٛ‬ز‪ .‬ؾييتبضذبٖ ‪" ٚ‬ثبلطذييبٖ" –ؾطزؾييت‪ٝ‬‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ ِو‪ٛ‬يذیبثبٖ‪ -‬اظ انّيتطيٗ ٔٗتطيیٗ ث‪ ٝ‬قب‪ ٚ ٜ‬ؾیبؾت‪ٞ‬بي ٔؿتجسا٘‪ٝ‬‬

‫ا‪ ٚ‬زض آشضثبيزبٖ ث‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬ر‪ ًٙ‬ضا ت‪ٟٙ‬ب ضا‪ ٜ‬پبيبٖ ايٗ ا‪ٚ‬يبٔ ٔيزاؾ‪ٙ‬تس‪.‬‬

‫ِقسيس ِزاذّي زضقُيطف ِا٘فزيبض اظ‬ ‫زض ايٗ ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬ب و‪ٔ ٝ‬كط‪ َٝٚ‬ثب اذتالفب‬

‫زض‪ ٖٚ‬ث‪ٛ‬ز‪ٔ ،‬زب‪ٞ‬ساٖ پیبپي زضحبَ ؾر‪ٙ‬طا٘ي ث‪ٛ‬ز‪ٔ ٚ ٜ‬ي و‪ٛ‬قیس٘س ثطاي ٘زيب‬

‫ٔكييط‪ٔ ،َٝٚ‬ييطزْضا ثييطّٖیيي‪ٔ ٝ‬حٕييسّٖيقييب‪ ،ٜ‬ض‪ٚ‬حييب٘ی‪ِٖٔٛ‬كييط‪ٖٝٚ‬ذيي‪ٛ‬ا‪ٚ ٜ‬‬

‫ض‪ٚ‬ق‪ٙ‬فىطاِٖزيٗؾتیع ثؿیذ و‪ٙٙ‬س‪ .‬ث‪ٝ‬ظ‪ٚ‬زي آٖ ‪ٞ‬ب تجسيُ ث‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ب ٌط‪ٞٚ‬ي قس٘س و‪ٝ‬‬

‫حمیمتب اظ ٔكط‪ َٝٚ‬نیب٘ت ٔيوطز٘س‪.‬‬

‫زض ايٗظٔبٖو‪ ٝ‬زض آشضثبيزبٖ ‪ ٚ‬وٕي ثٗس زض زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ٔزب‪ٞ‬ساٖ زضحبَ‬

‫٘یط‪ٙٔٚ‬س قسٖ ث‪ٛ‬ز٘س‪ ،‬زضت‪ٟ‬طاٖ اتفبق ٔ‪ٕٟ‬ي پیف آٔس‪ٍٙٞ .‬بٔيو‪ ٝ‬اتبثه زض حبَ‬

‫ثیييط‪ ٖٚ‬آٔييسٖ اظ ؾييبذتٕبِٖٔزّييؽ زض ث‪ٟ‬بضؾييتبٖ ثيي‪ٛ‬ز ثيي‪ ٝ‬يييطة‬

‫قكّ‪ِ َٛ‬ر‪ٛ‬ا٘ئٗتطووكت‪ٝ‬قس‪ .‬ايٗ اتفبق وی‪ ٚ ٝٙ‬زقٕ‪ٙ‬ي ٔیبٖ ز‪ِٚ‬ت ٔطوعي ‪ٚ‬‬

‫ٔكط‪ََّٝٚ‬جبٖ ضا ثیكتطوطز‪ .‬لطيت ث‪ ٝ‬ؾ‪ٔٝ‬ب‪ ،ٜ‬زضثبضيبٖ ‪َ ٚ‬طفساضاٖ ز‪ِٚ‬يت وي‪ٝ‬‬

‫زض ثیٓ ِتط‪ٚ‬ضقيسٖ ث‪ٛ‬ز٘يس‪ ،‬اظ ؾيرتٌیيطي‪ٞ‬يب وبؾيت‪ٔ ٚ ٝ‬كيط‪ََّٝٚ‬جيبٖ اظ‬

‫ايييٗفطنييت ثييطاي ثبظيييبثي ٘یييط‪ٚ‬ي ذيي‪ٛ‬ز ث‪ٟ‬ييط‪ ٜ‬رؿييت‪ٙ‬س‪ٔ .‬زّييؽ ٔييساْ اظ‬

‫آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ٔيذ‪ٛ‬اؾت تب ث‪ ٝ‬ذطيس ؾالح ‪ ٚ‬تف‪ ًٙ‬ا‪ٞ‬تٕبْ ‪ٚ‬ضظ٘س‪.‬‬


‫‪ / 42‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫زض ثیؿت‪ٚ‬ؾ‪ ْٛ‬آشضٔب‪ٕٞ ٜ‬بٖ ؾبَ (‪5131‬ذ‪ٛ‬ضقیسي) ٔحٕسّٖيقيب‪َ ٜ‬يي‬

‫٘مك‪ٝ‬اي پ‪ٟٙ‬ب٘ي‪ٌ ،‬ط‪ٞٚ‬ي اظ اضاشَ ِٔحّ‪ٝ‬ؾ‪ٍّٙ‬ذ ‪ ٚ‬ا‪ٚ‬ثبـ ِابِ‪ٔٝ‬یساٖ ضا ث‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي‬

‫ث‪ٟ‬بضؾتبٖ فطؾتبز‪ .‬آٖ ‪ٞ‬ب و‪ٛ‬قیس٘س تب ثب تیطا٘ساظي ‪ ٚ‬زق‪ٙ‬بْ ‪ٖ ٚ‬طثيس‪ ٜ‬وكيي ثي‪ٝ‬‬

‫زض‪ٔ ٖٚ‬زّؽ ضا‪ ٜ‬يبث‪ٙ‬س ‪ِٚ‬ي وبٔیبة ٘كس٘س ظيطا ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ ثيزض٘يً زض‪ٞ‬يب ضا‬

‫ثؿت‪ٙ‬س ‪ٌ ٚ‬ط‪ٞٚ‬ي ٘یع ث‪ ٝ‬پكت ثبْ ضفت‪ ،ٝ‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ا‪ٚ‬ثبـ تیطا٘ساظي وطز٘يس‪ .‬اييٗ‬

‫پسآف‪ٙ‬س ث‪ٛٔٝ‬لٕ ٔ‪ٛ‬رت ٖمت٘كی‪ٙ‬ي ا‪ٚ‬ثيبـ ‪ٌ ٚ‬ؿيیُ ييبفتٗ آٖ‪ٞ‬يب ثي‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي‬

‫ٔیساٖت‪ٛ‬حذب٘‪ ٝ‬قس‪.‬‬
‫ِ‬

‫ا‪ ٖٛ‬ايٗ ذجط زض ق‪ٟ‬ط پیچیس‪ ،‬اضاشَ‪ٚ‬ا‪ٚ‬ثبـٌِ‪ٛ‬ق‪ٚٝ‬و‪ٙ‬بضت‪ٟ‬طاٖ زؾت‪ٝ‬زؾت‪ ٝ‬ث‪ٝ‬‬

‫ٔیيساٖتيي‪ٛ‬حذب٘يي‪ ٝ‬آٔس٘يس‪.‬ثطذييياظٔييطزْ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حيب٘ی‪َِٖ ٛ‬طفييساضِٔكييط‪٘ ٖٝٚ‬یييع‬

‫ث‪ٝ‬آٖ ‪ٞ‬بپی‪ٛ‬ؾت‪ٚٝ‬تحت حٕبيتؾطثبظ‪ٞ‬بيز‪ِٚ‬ت ‪٘ ٚ‬یط‪ٞٚ‬يبيليعاق تزٕيٕوطز٘يس‪.‬‬

‫وٕيثٗس ز‪ِٚ‬ت ثطاي تز‪ٟ‬یع ا‪ٚ‬ثبـ ت‪ٛ‬ح ‪ ٚ‬اؾّح‪ ٝ‬فطؾتبز‪.‬‬

‫‪ٕٞ‬عٔبٖ ز‪ٚ‬ؾت زاضاٖ ‪ٛٞ ٚ‬ازاضٖٔكيط‪٘ َٝٚ‬یيع ثي‪ ٝ‬ث‪ٟ‬بضؾيتبٖ آٔيس‪ ٚ ٜ‬زض‬

‫پیطأ‪ ٖٛ‬ؾبذتٕبٖ ٔزّؽ ٌطز آٔس٘س‪ .‬زض ‪ٍٙٞ‬بْ قت ٘یع ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ زض ٔزّيؽ‬

‫ٔب٘س‪ٔ ٚ ٜ‬طزْ زض پیطأ‪ ٖٛ‬آٖ ث‪ ٝ‬تزٕٕ ازأ‪ ٝ‬زاز٘س تب اظ زؾتٍیط قسٖ ٕ٘بي‪ٙ‬سٌبٖ‬

‫‪ ٚ‬ثعضٌبٖٔكط‪ َٝٚ‬پیفٌیطيو‪ٙٙ‬س‪ .‬ثب ايٗ‪ ٕٝٞ‬ثؿيیبضي اظ فٗيبالٖ ‪َ ٚ‬طفيساضاٖ‬

‫ٔكط‪ َٝٚ‬زض آٖقت زؾتٍیط قس٘س‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪43 /‬‬

‫فييطزاي آٖض‪ٚ‬ظ ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬ييبٖ ثييط قييٕبض ٔ‪ٛ‬افمييبِٖٔكييط‪ َٝٚ‬زض ث‪ٟ‬بضؾييتبٖ ‪ٚ‬‬

‫ٔربِفبِٖٔكط‪ َٝٚ‬زض ٔیساٖت‪ٛ‬حذب٘‪ ٝ‬افيع‪ٚ‬ز‪ٜٔ‬ييقيس‪ .‬اظ قي‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي پیطأي‪ٚ ٖٛ‬‬

‫٘عزيه ٘یع ٔطزْ پی‪ٛ‬ؾت‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ٔطوعت‪ٟ‬طاٖ ؾيطاظيط ٔيي قيس٘س‪ّٖ .‬يي ضغيٓ‬

‫زؾت‪ٛ‬ضي و‪ ٝ‬قب‪ٔ ،ٜ‬ج‪ٙ‬يثط ثؿت‪ٝ‬قسٖ تٍّطافذب٘‪ ٝ‬زاز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز تيب ‪ٞ‬يیچذجيطي ثي‪ٝ‬‬

‫ق‪ٟ‬طؾتبٖ ‪ٞ‬ب ٘طؾس؛ ِیىٗ آٖ زؾت‪ ٝ‬اظ تٍّطافچي‪ٞ‬بيي و‪َ ٝ‬طفساضٔكط‪ َٝٚ‬ث‪ٛ‬ز٘س‪،‬‬

‫پ‪ٟٙ‬ب٘ي اذجبض ضا ٔ‪ٙ‬تكطوطز٘س‪ .‬ث‪ ٝ‬ظ‪ٚ‬زي تٕبْ ِق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب اظ ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بي پیفآٔس‪ ٜ‬زض‬

‫ت‪ٟ‬طاٖ آٌب‪ ٜ‬قس‪ ٚ ٜ‬ؾطاؾط ايطاٖ ا‪ ٖٛ‬ا٘جبض ثبض‪ ، ٚ‬آٔبز‪ ٜ‬ا٘فزبض ٌطزيس‪.‬‬

‫زض ايٗ ‪ٍٙٞ‬بْ زض تجطيع ٔزب‪ٞ‬ساٖ اثتىبض ٖٕيُ ضا ثي‪ ٝ‬زؾيت ٌطفتي‪ ٚ ٝ‬زض‬

‫السأي ‪ٛٞ‬قٕ‪ٙ‬سا٘‪ ٝ‬اٖالْ وطز٘س‪5‬‬

‫«ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ثب قىؿتٗ ؾ‪ٌٙٛ‬س ذ‪ٛ‬ز ‪ٚ‬‬

‫ي‪ٛ‬ضـ ث‪ٕ٘ ٝ‬بي‪ٙ‬سٌبّّٖٔيت زض ٔزّيؽ‪َ ،‬جيك‬

‫ا٘یٗٔزّؽ ثبيس اظ قب‪ٞ‬ي ٖعَ ق‪ٛ‬ز‪».‬‬


‫ل‪ِ ٛ‬‬

‫ايٗ الساْ‪ٛٞ‬قٕ‪ٙ‬سا٘‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؾطٖت ث‪ٚٝ‬ؾیّ‪ ٝ‬ؾیٓ‪ٞ‬بي تٍّطاف زض ؾطتبؾط ايطاٖ‬

‫پیچیس ‪ٔ ٚ‬كط‪ٖٚ‬یت ِپبزقب‪ٞ‬ي ِٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ضا ث‪ٔٝ‬یعاٖظييبزيوبؾيت‪َ .‬ي‪ِٛ‬ي‬

‫٘ىكیس و‪ ٝ‬ذجط لیبْ ؾطاؾطي ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي ايطاٖ ث‪ٌٛ ٝ‬ـ قب‪ِٜ‬لبربض ضؾیس‪ .‬ا‪ ٚ‬وي‪ٝ‬‬

‫تبد ‪ ٚ‬ترت ِذ‪ٛ‬ز ضا زض ذُيط ؾيم‪ٔ ٌٛ‬يي زييس‪ ،‬ظث‪٘ٛ‬ب٘ي‪ ٝ‬پيصيطفت وي‪ ٝ‬ثيب‬

‫ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ زض‪ٔ ٖٚ‬صاوط‪ ٜ‬قس‪ ٚ ٜ‬تٕبْ ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي آٖ‪ٞ‬ب ضا ثيا‪ٖٚٛ‬ايطا‬


‫‪ / 44‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ثپصيطز‪ .‬ثب ‪ٚ‬ر‪ٛ‬زيو‪ٔ ٝ‬طزْ زض ؾطاؾطايطاٖ ثطو‪ٙ‬بضي قب‪ ٜ‬ضا ٔيذ‪ٛ‬اؾت‪ٙ‬س‪ِ ،‬يیىٗ‬

‫ثب ٌفتٍ‪ٞٛ‬بييو‪ ٝ‬ا٘زبْ ٌطفت ‪ ٚ‬ؾ‪ٌٙٛ‬س٘بٔ‪ٞٝ‬ب ‪ ٚ‬لطاضزاز‪ٞ‬بيي و‪ ٝ‬ثؿت‪ ٝ‬قس‪ ،‬قب‪ٜ‬‬

‫زض ؾٕت ذ‪ٛ‬ز ثبلئب٘س أب ت‪ٛ‬ؾٍ ٔزّؽ ذُي‪ ٌٛ‬لطٔيعي ثيطاي ا‪ ٚ‬زض ٘ٓيط‬

‫ٌطفت‪ ٝ‬قس‪.‬‬

‫ايٗ ض‪ٚ‬ييساز ثؿيیبضٔ‪ٟ‬يٓ ثيب پیيط‪ٚ‬ظي ليبَٕ آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ ‪ٔ ٚ‬كيط‪َٝٚ‬‬

‫ث‪ٝ‬پبيبٖضؾیس‪.‬وؿب٘يو‪ ٝ‬اظ قب‪ ٜ‬حٕبيتوطز‪ ٚ ٜ‬زض ٔیساٖت‪ٛ‬حذب٘‪ ٝ‬تزٕيٕويطز‪ٜ‬‬

‫ث‪ٛ‬ز٘س ضؾ‪ٛ‬ا قس٘س ‪ ٚ‬ؾطوطزٌبٖ ِا‪ٚ‬ثبـ ٘یؿع ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾت ِٔزّؽ‪ ،‬زؾتٍیط ‪ ٚ‬ث‪ٝ‬‬

‫ویفط ضؾیس٘س‪.‬‬

‫قب‪ ٜ‬اظ ايٗپيؽ اذتیيبضا ِا‪ٙ‬يسا٘ي ٘ساقيت ‪ٕٞ ٚ‬ي‪ٝ‬ایيع ثي‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾيت‬

‫ٔكط‪َّ َٝٚ‬جبٖ ‪ٔ ٚ‬زّؽ پیف ٔي ضفت‪ .‬ا‪ٚ‬يبٔ تب ؾ‪ٔ ٝ‬ب‪ ٜ‬آضاْ ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬رع ا‪ٙ‬يس‬

‫ض‪ٚ‬يساز ٘‪ٝ‬ا‪ٙ‬سأٖ‪ ٟٓ‬اتفبق ذبني پیف٘یبٔس‪ .‬أب ٔحٕيسّٖيقيب‪ٕٞ ٜ‬چ‪ٙ‬يبٖ زض‬

‫ٌصقت‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ز ضا ثب ثطا٘ساظي ٔزّؽ ث‪ٝ‬زؾت آ‪ٚ‬ضز‪.‬‬ ‫پي ِيبفتٗ ضا‪ٞ‬ي ث‪ٛ‬ز تب لسض‬

‫زض ض‪ٚ‬ظ ‪ٞ‬كتٓاؾف‪ٙ‬س‪9423‬ذ‪ٛ‬ضقیسي؛ ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ثطاي ٌطزـ ث‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي‬

‫ز‪ٚ‬قبٖتپ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬اٖ قس‪ .‬زضثبضيبٖ ‪ٍٟ٘ ٚ‬جب٘بٖ ‪ ٚ‬ا‪ٙ‬سيٗوبِؿى‪٘ ٝ‬یع زض پیف ‪ ٚ‬پيؽ‬

‫ا‪ٔ ٚ‬يضفت‪ٙ‬س‪ .‬ا‪ٙ‬س زلیم‪ٝ‬اي پؽ اظ حطوت قب‪٘ ،ٜ‬بٌ‪ٟ‬بٖ اظ ٌ‪ٛ‬ق‪ٝ‬اي ٘بٔكيرم‪،‬‬

‫٘بض٘زىي پطتبة قس و‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬تٗ وكت‪ ٚ ٝ‬ا‪ٙ‬س تٗ ظذٕيقس٘س‪ٙٞ .‬ي‪ٛ‬ظ ‪ٞ‬یيب‪ٛٞ‬ي‬

‫ا٘فزبض٘رؿتیٗ ٘ر‪ٛ‬اثیس‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز و‪ٝ‬يه ٘بض٘زه زيٍط ٘یع وٕي ز‪ٚ‬ضتط ٔ‪ٙ‬فزط قيس‪.‬‬
‫بهمن انصاری‪45 /‬‬

‫ؾطثبظاٖ ثب قتبة قب‪ ٜ‬ضا ث‪ ٝ‬زضثبض ثبظٌطزا٘يس‪ ٚ ٜ‬ثي‪ ٝ‬زؾيت‪ٛ‬ض ا‪ٔ ٚ‬كيط‪ٚ‬ح اييٗ‬

‫ض‪ٚ‬يساز ث‪ٝ‬ؾطٖت ث‪ ٝ‬تٕبْ ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب تٍّطاف قس‪.‬‬

‫پؽ اظ ايٗ اتفبق‪ ،‬ؾطا٘زبْ ايٗؾبَپطٔبرطا ثيب ز‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ييساز زيٍيط‪ ،‬يىيي‬

‫ر‪ ٚ ًٙ‬ذ‪ٖٛ‬ضيعي زض قیطاظ ‪ ٚ‬زيٍطي ؾطو‪ٛ‬ة ثطذي اظ زقٕ‪ٙ‬بِٖ ٔكط‪ َٝٚ‬زض‬

‫‪ٚ‬ضأیٗ‪ ،‬ث‪ ٝ‬پبيبٖ ضؾیس‪ .‬يىي ر‪ٙ‬يً ‪ ٚ‬ذي‪ٖٛ‬ضييعي زض قيیطاظ ‪ ٚ‬زيٍيطي زض‬

‫‪ٚ‬ضأیٗ‪.،‬ؾبَ ‪9427‬ذ‪ٛ‬ضقیسي زضحبِي آغبظ قس و‪ ٝ‬ت‪ٙ‬ف‪ٞ‬بيٌصقت‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬قيس‬

‫ثبٖج يٗف حى‪ٔٛ‬ت ٔطوعي ‪٘ ٚ‬بت‪ٛ‬ا٘يِز‪ِٚ‬ت زض ثطلطاضي أ‪ٙ‬یتِوكي‪ٛ‬ض قيس‪ٜ‬‬

‫افيعايف يبفتي‪ ٝ‬ثي‪ٛ‬ز‪ .‬زض‬ ‫ث‪ٛ‬ز‪ .‬زض تجطيع ‪ ٚ‬ا‪ٙ‬س ق‪ٟ‬ط زيٍط‪٘ ،‬ب أ‪ٙ‬يي ثي‪ ٝ‬قيس‬

‫اَطافت‪ٟ‬طاٖ ضا‪ٞ‬ع٘بٖ ثیكتط قس‪ ٚ ٜ‬زض‪ٖٚ‬ق‪ٟ‬ط ٘یع ر‪ٛ‬الٍ٘ب‪ ٜ‬ا‪ٚ‬ثبـ ٌطزيس‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ٔحٕسّٖي قب‪ ٜ‬زض ْب‪ٞ‬ط ثب ٔزّؽ زض ‪ٕٞ‬ىبضي ثي‪ٛ‬ز أيب زض ٘‪ٟ‬يبٖ آ‪ٙٞ‬يً‬

‫٘بث‪ٛ‬زي ٔكط‪ٔ ٚ َٝٚ‬زّؽ ضا زض زَ ٔيپط‪ٚ‬ضا٘س‪.‬‬

‫زض ؾبَ رسيس افع‪ ٖٚ‬ثط ازأ‪ ٝ‬ض‪٘ٚ‬س ز‪ٚ‬ض قسٖ ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٔ ٖٛ‬كط‪ٖٝٚ‬ذي‪ٛ‬ا‪ ٜ‬اظ‬

‫ثس٘‪ٔ ٝ‬كط‪ ،َٝٚ‬حٕبيت آقىبض ض‪ٚ‬ؾی‪ ٝ‬اظ لبربض‪ٞ‬ب ٘یع ثبٖج پُطزِي ‪ ٚ‬رؿيبض‬

‫ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬قس‪ ٚ ٜ‬وٓوٓ ا‪ ٚ‬ضا آٔبز‪ٔ ٜ‬جبضظ‪ ٜ‬زيٍطي ثطاي ثطا٘ساظي ٔزّيؽ‬

‫‪ٔ ٚ‬كط‪ٔ َٝٚ‬يوطز‪.‬‬


‫‪ / 46‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ث‪ٝ‬ت‪ٛ‬حثؿتٗ ٔزّؽ ‪ ٚ‬آغبظ اؾتجسازنغیط‬


‫غیيطٖيبزي ثي‪ٛ‬ز‪ .‬زض‬ ‫پ‪ٙ‬ذق‪ٙ‬ج‪ ٝ‬ا‪ٟ‬بضز‪ٓٞ‬ذطزاز‪ ،9427‬ا‪ٚ‬يبٔت‪ٟ‬طاٖ ث‪ٝ‬قس‬

‫ا‪ِٚ‬ی‪ ٝ‬ثبٔساز‪ٔ ،‬حٕسّٖيقب‪ ٜ‬ثب قٕبضي اظ ؾطثبظاٖ ‪٘ ٚ‬عزيىب٘ف اظ ق‪ٟ‬ط‬ ‫ؾبٖب‬

‫ثیط‪ ٖٚ‬ضفت‪ ٚ ٝ‬زض ثبغكب‪ ٜ‬پ‪ٟٙ‬بٖ قس‪ .‬ؾبٖت‪ 3518‬نج ‪ ،‬ت‪ٟ‬طاٖ پط اظ لك‪ٖٛ‬قب‪ٚ ٜ‬‬

‫٘یط‪ٞٚ‬بيليعاق ثي‪ٛ‬ز‪ .‬زض‪ٞ‬طٌ‪ٛ‬قي‪ ٝ‬اظ پبيتريت زؾيت‪ٝ‬اي اظ ؾيطثبظاٖ ٔكيغ‪َٛ‬‬

‫ٖطثس‪ٜ‬وكي‪"،‬ثٍیط ‪ ٚ‬ثج‪ٙ‬س" ‪ ٚ‬قّیه تیط‪ٛٞ‬ايي ث‪ٛ‬ز٘يس‪ .‬زض ثطذيي اظ ٔحّي‪ٞٝ‬يب‬

‫پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬الساْ ث‪ ٝ‬ؾتب٘سٖ ؾالح ‪ ٚ‬تف‪ ًٙ‬اظ ٔطزْ ٔيوطز٘س‪.‬‬ ‫ؾطثبظاٖ ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ض‬

‫اظ ؾ‪ٛ‬ي زيٍط ث‪ ٝ‬زؾت‪ٛ‬ض قب‪ِٜ‬لبربض‪ ،‬زؾت‪ٝ‬اياظ ٔعز‪ٚ‬ضاٖ ؾيیٓ‪ٞ‬يبيتٍّيطاف ضا‬

‫پبض‪ٜ‬وطز‪ ٜ‬تب ذجطي ثي‪ ٝ‬قي‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي زيٍيط ٔ‪ٙ‬تميُ٘كي‪ٛ‬ز‪ .‬زض آٖض‪ٚ‬ظ زضٌیيطي ‪ٚ‬‬

‫اتفبقزيٍطي پیف٘یبٔس‪ِ ،‬یىٗ تب ز‪ٞ ٚ‬فت‪ ٝ‬ا‪ٚ‬يبٔ ت‪ٟ‬طاٖ ‪ٕٞ‬یٌٗ‪ ٝ٘ٛ‬ز٘جبَقيس‪ٚ ٜ‬‬

‫قيجب٘‪ٝ‬ض‪ٚ‬ظي زض‬ ‫٘یط‪ٞٚ‬بيلعاق ث‪ ٝ‬فطٔب٘س‪ٞ‬ي"وّ‪ُِٙ‬یبذ‪ٛ‬فِ ض‪ٚ‬ؼ"‪ ،‬ث‪ٝ‬ني‪ٛ‬ض‬

‫ق‪ٟ‬ط ٔؿتمط ‪ ٚ‬حى‪ٔٛ‬ت ٘ٓبٔي زض پبيترت ثطليطاض ثي‪ٛ‬ز‪ٞ .‬يط ض‪ٚ‬ظ ٘یيع تٗيساز‬

‫ثیكتطي ت‪ٛ‬ح ‪ ٚ‬ؾطثبظ پیطأ‪ٔ ٖٛ‬زّؽ ‪ٔ ٚ‬سضؾ‪ٝ‬ؾپ‪ٟ‬ؿيبالض –وي‪ٔ ٝ‬ميط انيّي‬

‫ٔكط‪ََّٝٚ‬جبٖ ث‪ٛ‬ز‪ -‬افع‪ٚ‬ز‪ٔ ٜ‬يقس‪.‬‬

‫زض ض‪ٚ‬ظ ز‪ٚ‬قيي‪ٙ‬ج‪ ٝ‬ا‪َٚ‬تیطٔييب‪ ،ٜ‬ثیب٘یيي‪ٝ‬اي ثييب ٘ييبْ «ضا‪٘ ٜ‬زييب » اظ َييطف‬

‫ٔحٕسّٖيقب‪ٙٔ ٜ‬تكط قس‪ .‬زض ايٗ ثیب٘ی‪ ٝ‬قب‪ٔ ٜ‬يسٖيقيس‪ٜ‬ثي‪ٛ‬ز وي‪ٕٞ« ٝ‬یكي‪ ٝ‬اظ‬

‫حبٔیبٖانّئكط‪ َٝٚ‬ث‪ٛ‬ز‪ ٜ‬أب أط‪ٚ‬ظ و‪ٔ ٝ‬ي ثی‪ٙ‬س ٔزّؽ ث‪ٝ‬زؾت ٘ب ا‪ٞ‬الٖ افتبز‪ٜ‬‬

‫‪ ٚ‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ ٖٛ‬اظ نح‪ ٝٙ‬ذبضدقس‪ٜ‬ا٘س‪ٍ٘ ،‬طاٖآي‪ٙ‬س‪ٜ‬وك‪ٛ‬ض قس‪ ٚ ٜ‬ازأ‪ ٝ‬ايٗ ض‪٘ٚ‬يس‬


‫بهمن انصاری‪47 /‬‬

‫ضا ث‪ ٝ‬نالح ّٕٔىت ٕ٘يزا٘س‪ ».‬زض ازأ‪٘ ٝ‬یع ت‪ٟ‬سيس وطز و‪« ٝ‬ثب ‪ٞ‬طٌ‪ٔ ٝ٘ٛ‬ربِفیٗ‬

‫ثب تهٕیٓ آتي‪ ،‬ثطذ‪ٛ‬ضز ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يسقيس‪ ».‬ؾيپؽ ؾيیٓ تٍّيطاف ذب٘ي‪ ٝ‬ضا ٔ‪ٛ‬لتيب‬

‫تطٔیٓوطز‪ ٚ ٜ‬ايٗ ثیب٘ی‪ ٝ‬ضا ث‪ ٕٝٞ ٝ‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي ايطاٖ فطؾتبز٘س‪.‬‬

‫آيتاهللَجبَجبيي ‪ ٚ‬ث‪ٟ‬ج‪ٟ‬ب٘ي و‪ ٝ‬ر‪ ًٙ‬ضا ٘عزييه ‪ٔ ٚ‬كيط‪ َٝٚ‬ضا زض ذُيط‬

‫ٔي زيس٘س‪ ،‬ثبض زيٍط ا‪ٌٖٛ‬صقت‪ ،ٝ‬ض‪ٞ‬جيطئكيط‪ َٝٚ‬زض اييٗ ثط‪ٞ‬ي‪ٝ‬حؿيبؼ ضا‬

‫ثيي‪ٝ‬ذيي‪ٛ‬ثي ثييطٖ‪ٟ‬ييس‪ٌ ٜ‬طفت‪ٙ‬ييس‪ .‬ز‪ ٚ‬ؾييیس و‪ٛ‬قييیس٘س زض پیييبٔي ٔفهييال ‪ٕٞ‬يي‪ٝ‬‬

‫ض‪ٚ‬يساز‪ٞ‬بيض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بياذیط ِپبيترت اظ رّٕ‪ ٝ‬حى‪ٔٛ‬ت٘ٓبٔي‪ ،‬لُٕتٍّيطافذب٘ي‪،ٝ‬‬

‫آٔييبز‪ٜ‬ثييبـ٘یط‪ٞٚ‬ييبيلييعاق‪ ،‬تز‪ٟ‬یييع ا‪ٚ‬ثيبـ‪ ،‬تييالـ ٔحٕييسّٖيقييب‪ ٜ‬ثييطاي‬

‫ثطا٘ساظئكط‪ َٝٚ‬ضا ثبظٌ‪ ٛ‬و‪ٙٙ‬س‪ِ .‬یىٗ ا‪ ٖٛ‬ا‪ ٖٛ‬ؾیٓ تٍّطاف ت‪ٟ‬طاٖ ث‪ ٝ‬زؾت‬

‫حى‪ٔٛ‬ت ٔٗی‪ٛ‬ة قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ،‬ز‪ ٚ‬تٗ اظ ٔزب‪ٞ‬يساٖ ٌیال٘يي ضا ثي‪ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي ليع‪ٚ‬يٗ‬

‫فطؾتبز‪ ٚ ٜ‬اظ َطيك تٍّطافذب٘‪ ٝ‬آٖ ق‪ٟ‬ط پیبْ ضا ث‪ ٝ‬ؾطاؾط ايطاٖ ٔربثط‪ٜ‬وطز٘س‪.‬‬

‫ايٗ الساْ ٔ‪ٛ‬حط ‪ٚ‬الٕ قس‪ .‬زض ا‪ٙ‬س ق‪ٟ‬ط اظ رّٕ‪ ٝ‬زض ضقت‪ٔ ،‬طزْ ث‪ٝ‬قيس‬

‫ذط‪ٚ‬قیس٘س‪ .‬زض تجطيع ٔزب‪ٞ‬ساٖ ‪ٓٞ‬پیٕبٖقس٘سو‪ٝ‬تب پيبيريبٖ زض ثطاثيط قيب‪ٚ ٜ‬‬

‫ؾطثبظاٖ ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬اي لعاق ثبيؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬اظ ٔكط‪ٔ ٚ َٝٚ‬زّؽ ٍ٘‪ٟ‬ساضي و‪ٙٙ‬يس‪ .‬آٖ‪ٞ‬يب‬

‫ث‪ٝ‬تٕبْ ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب تٍّطاف ظز‪ٔ ٚ ٜ‬حٕسّٖيقب‪ ٜ‬ضا ث‪ ٝ‬رطْ ظيط ِپب ٌصاقتٗ ِؾي‪ٌٙٛ‬س‬

‫‪ ٚ‬ر‪ ًٙ‬ثب ٔكط‪ ،َٝٚ‬ذيبئٗ ٘بٔیس٘يس ‪ ٚ‬ؾطاؾيط اييطاٖ ضا ثيطاي ٘جيطز ثيعضي‬

‫آٔبز‪ٜ‬وطز٘س‪.‬‬
‫‪ / 48‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫زض ت‪ٟ‬طاٖ‪ ،‬آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ زض ٔؿزسؾپ‪ٟ‬ؿبالض ‪ٔ ٚ‬یساٖث‪ٟ‬بضؾتبٖ ٌيطزآٔيس‪ٜ‬‬

‫ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬ز‪ ٚ‬ؾیس ‪ ٚ‬ثعضٌبٖ ٔكط‪ َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ز ضا ثطاي ٘جطز آٔبز‪ٔ ٜ‬ي وطز٘س‪ .‬اظ ٘زف‬

‫٘یع فت‪ٛ‬ا‪ٞ‬بيي ثطاي اِعاْ زض ٍ٘‪ٟ‬ساضئكط‪ َٝٚ‬فطؾتبز‪ ٜ‬قس و‪٘ ٝ‬مف ثؿیبض ٔ‪ٕٟ‬ي‬

‫زض ر‪ٙ‬جفٔطزٔي زاقت‪.‬‬

‫قب‪ ٜ‬زض ض‪ٚ‬ظ يىٓ تیطٔب‪ ٜ‬تٍّطافي ث‪ ٝ‬تٕبْ ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب فطؾتبز‪5‬‬

‫«ايٗ ٔزّؽ ثطذالف ٔكط‪َٚ‬یت اؾيت‪.‬‬

‫ٔب تزيب‪ٚ‬ظ و‪ٙ‬يس‬ ‫‪ٞ‬طوؽ ِٔٗثَٗس اظ فطٔبيكب‬

‫ٔ‪ٛ‬ضز ت‪ٙ‬جی‪ ٝ‬ؾرتي لطاض ٔيٌیطز‪».‬‬

‫ايٗ پیغبْ ِقب‪ ٜ‬زض‪ٚ‬الٕ اٖالْ ر‪ ًٙ‬ضؾٕي ث‪ٔ ٝ‬زّؽ ‪ ٚ‬آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ثي‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫فطزاي آٖض‪ٚ‬ظ؛ ؾ‪ٝ‬ق‪ٙ‬ج‪ ٝ‬ز‪ ْٚ‬تیطٔب‪ ،ٜ‬ر‪ ًٙ‬آغبظ قس‪ .‬زض يه ؾ‪ ٛ‬ؾطثبظاٖقيب‪ٚ ٜ‬‬

‫لعاق‪ٞ‬بيض‪ٚ‬ؼ ث‪ ٝ‬فطٔب٘س‪ٞ‬ي ِیبذ‪ٛ‬ف ‪ ٚ‬زض ؾ‪ٛ‬ي زيٍط ٔطزْ ‪ٔ ٚ‬زب‪ٞ‬ساٖ ليطاض‬

‫زاقت‪ٙ‬س‪ .‬زؾت ٔطزْ ذبِي ‪ ٚ‬حى‪ٔٛ‬ت ٔز‪ٟ‬ع ث‪ ٝ‬ا٘‪ٛ‬أ ؾالح ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ثطاثط پیف ٔييضفيت‪ِٚ ،‬يي‬ ‫ثب ضقبز ‪ٞ‬بئطزْ ر‪ ًٙ‬وٕبثیف ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ض‬

‫ٔكرم ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ث‪ٝ‬زِیُ ثطتطي٘ٓبٔي‪ ،‬ثرت ٘یط‪ٞٚ‬بيلعاق ‪ ٚ‬لك‪ٖٛ‬قيب‪ ٜ‬ثیكيتط‬

‫اؾت‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬يزيٍط ٔزب‪ٞ‬ساٖ ‪ ٚ‬آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ زيٍط٘ميبٌاييطاٖ ٘یيع ‪ٕٞ‬عٔيبٖ‬

‫ؾطٌطْ ر‪ ًٙ‬ثب لك‪ٖٛ‬ز‪ِٚ‬تي زض ق‪ٟ‬ط ذ‪ٛ‬ز ث‪ٛ‬ز٘س ‪ ٚ‬أىبٌٖؿیُ يبفتٗ آٖ‪ٞ‬ب ثي‪ٝ‬‬
‫بهمن انصاری‪49 /‬‬

‫ت‪ٟ‬طاٖ ثطاي يبضي ضؾب٘سٖ ث‪ٔ ٝ‬زّؽ ‪ٔ ٚ‬كط‪ٚ َٝٚ‬ر‪ٛ‬ز ٘ساقت‪ٔ .‬زّؽ ثيپ‪ٙ‬يب‪ٜ‬‬

‫ٔب٘س‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫٘‪ٟ‬بيتب ؾالح‪ٞ‬بيآتكیٗ ٘یط‪ٞٚ‬بيحى‪ٔٛ‬تي ظٔی‪ ٝٙ‬پیط‪ٚ‬ظيآٖ‪ٞ‬ب ضا فطا‪ٓٞ‬ويطز‪.‬‬

‫ٔزّييؽثيي‪ٝ‬تيي‪ٛ‬ح ثؿييت‪ٝ‬قييس‪ٕ٘ .‬بي‪ٙ‬ييسٌبٖ ٌطيرت‪ٙ‬ييس ‪ ٚ‬ؾييبذتٕبٖٔزّييؽ ثيي‪ٝ‬‬

‫‪ٕٞ‬طا‪ٜ‬ذب٘‪ٞٝ‬بي پیطأ‪ٛٔ ٖٛ‬ضز تبضاد ؾطثبظاٖ لطاض ٌطفت‪.‬‬

‫ثب ا٘‪ٟ‬ساْ ٔزّؽ ْب‪ٞ‬طا ث‪ٙ‬بي ٔكيط‪ َٝٚ‬ثطایيس‪ ٜ‬قيس‪ِ .‬یيبذ‪ٛ‬ف زض ت‪ٟ‬يطاٖ‬

‫حى‪ٔٛ‬ت ٘ٓبٔي ثطپب وطز‪ .‬ثعضٌبٖ ٔكط‪ٕ٘ ٚ َٝٚ‬بي‪ٙ‬سٌبٖ زؾتٍیط ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ظ٘يساٖ ‪ٚ‬‬

‫تجٗیس ٔحى‪ ْٛ‬قس٘س‪ .‬زض ا‪ٙ‬س ق‪ٟ‬ط زيٍط ٘یع حى‪ٔٛ‬يت ثيب ذكي‪٘ٛ‬ت ٔيطزْ ضا‬

‫ٔزج‪ٛ‬ض ث‪ ٝ‬ثبظ وطزٖ ثبظاض‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬زوبٖ‪ٞ‬يب ويطز‪ ٚ ٜ‬ثيب ثييضحٕيي ثي‪ ٝ‬ؾيطو‪ٛ‬ة‬

‫ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ٔيپطزاذت‪.‬‬

‫ثبايٗحبَ زض ثطذي اظ ق‪ٟ‬طؾتبٖ‪ٞ‬ب ‪ٛٙٞ‬ظ آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ؾطٌطْ ٔجيبضظ‪ ٜ‬ثيب‬

‫٘یط‪ٞٚ‬بيز‪ِٚ‬تي ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٚٝ‬يػ‪ٔ ٜ‬زب‪ٞ‬ساٖآشضثبيزبٖ ثطاي احیبي ٔكط‪ َٝٚ‬ث‪ٝ‬قس‬

‫زال‪ٚ‬ضي ٔيوطز٘س‪.‬‬
‫‪ / 51‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬احیبي ٔكط‪َٝٚ‬‬


‫‪ٕٞ‬عٔبٖ ثب آغبظ ر‪ ًٙ‬زض ت‪ٟ‬طاٖ‪ ،‬زض ثطذي اظ ق‪ٟ‬طؾتبٖ ‪ٞ‬ب ٘یع آتف ر‪ٙ‬يً‬

‫قّٗ‪ٚٝ‬ض ‪ ٚ‬آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ؾطٌطْ زفبٔ اظ ٔكط‪ َٝٚ‬قس‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس‪ .‬زض اييٗ ٔیيبٖ‪،‬‬

‫زضحيبَ ٔجيبضظ‪ ٜ‬ثيب‬ ‫تجطيع ٔ‪ ٟٓ‬تطيٗ ق‪ٟ‬طي ث‪ٛ‬ز و‪ٍٕٞ ٝ‬بْ ثب ت‪ٟ‬طاٖ ثي‪ ٝ‬قيس‬

‫زيىتبت‪ٛ‬ضي ِٔحٕسّٖيقيب‪ ٜ‬ثي‪ٛ‬ز‪ٔ .‬زب‪ٞ‬يساٖ زض ٔغيبظ‪ٜٞ‬يب ‪ ٚ‬رب‪ٞ‬يبي اؾيت‪ٛ‬اض‬

‫ؾ‪ٍٙ‬طٌطفت‪ ٚ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؾرتي ثب لك‪ٖٛ‬حى‪ٔٛ‬تي ٔير‪ٍٙ‬یس٘س‪ .‬زض ‪ٍٙٞ‬بْ غيط‪ٚ‬ة ذجيط‬

‫ؾم‪ٔ ٌٛ‬زّؽ زض تجطيع ٔ‪ٙ‬تكيط قيس ‪ ٚ‬زض پييآٖ ٔي‪ٛ‬رياظ ٘‪ٔٛ‬یيسي قي‪ٟ‬ط ضا‬

‫فطاٌطفت‪ .‬ثب ايٗ‪ٔ ٕٝٞ‬زب‪ٞ‬ساٖ اظ پبيساضي ثبظ ٘بيؿتبز٘س ‪ ٚ‬ر‪ ًٙ‬ضا ثي‪ٝ‬ض‪ٞ‬جيطي‬

‫ؾتبضذبٖ‪ ،‬ثبلطذبٖ ‪ ٚ‬زيٍط ِ‪ٛ‬تیبٖ زض ‪ٞ‬طو‪ٛ‬ي ‪ ٚ‬ثطظٖ ز٘جبَ ٔيوطز٘س‪.‬‬

‫ا‪ٙ‬سض‪ٚ‬ظي ا‪ٙ‬یٗ ؾپطي قس ‪ٔ ٚ‬زب‪ٞ‬ساٖ ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬بٖ ثيب أیيس ثي‪ ٝ‬ثطذ‪ٛ‬اؾيتٗ‬

‫ز‪ٚ‬ثبض‪ٜ‬ي آظازيذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بِٖت‪ٟ‬طاٖ‪ ،‬زض حبَ ٔمب‪ٔٚ‬ت ‪٘ ٚ‬جطز ثيب لكي‪ ٖٛ‬قيب‪ِٜ‬لبريبض‬

‫ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬ثبضي ثب آٌب‪ٞ‬ي اظ ؾطٍ٘‪٘ٛ‬ي لُٗي ٔكط‪ َٝٚ‬يت‪ٟ‬طاٖ‪ٞ ،‬طو‪ٛ‬ي ضفت‪ٝ‬ضفتي‪ٝ‬‬

‫تف‪ ًٙ‬ضا ثط ظٔیٗ ٌصاقت‪ٝ‬؛ يب تؿّیٓ ٔيقس ‪ ٚ‬يب ٌطيعاٖ‪ .‬ؾطا٘زبْ زيطي ٘پبيیيس‬

‫و‪ ٝ‬تٕبْٔزب‪ٞ‬يساٖ اظ ر‪ٙ‬يً زؾيتوكيیس‪ ٚ ٜ‬قىؿيت ضا پصيطفت‪ٙ‬يس؛ «ٍٔيط‬

‫ؾتبضذبٖ‪».‬‬

‫ا‪ ٚ‬آذطيٗ ٔ‪ٟ‬ط‪ٜ‬اي ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ثب ؾطٍ٘‪٘ٛ‬ياـ ثؿبٌ ٔكيط‪ َٝٚ‬تٕيبْ ‪ ٚ‬وٕيبَ‬

‫ثطایس‪ٔ ٜ‬يقس‪ .‬ثب‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ؾطثبظاٖ ‪ ٚ‬يب‪ٚ‬ضاٖوٕيو‪ ٝ‬ثطايف ٔب٘س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز أب ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬بٖ‬
‫بهمن انصاری‪50 /‬‬

‫زضو‪ٛ‬يأیطذیع رب٘ب٘‪ٔ ٝ‬مب‪ٔٚ‬ت ٔيوطز‪َ .‬ي ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بي آي‪ٙ‬س‪ ،ٜ‬زض وٕبَ ٘بثيب‪ٚ‬ضي‬

‫٘‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬ب ٔ‪ٛ‬ايٕ ؾتبضذبٖ قىؿت‪٘ ٝ‬كس و‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ظي ‪ٞ‬بيي ٘یع ث‪ٝ‬زؾتآ‪ٚ‬ضز‪.‬وؿيي‬

‫ثب‪ٚ‬ض ٕ٘يوطز ا‪ ٚ‬ثب يبضاٖ ا٘سوف اظ ٔكط‪َٝٚ‬يؾم‪ٌٛ‬وطز‪ ٜ‬وي‪ ٝ‬اظ تٕيبْ اييطاٖ‬

‫ضذت ثطثؿت‪ ٚ ٝ‬زض أیطذیع آذطيٗ٘فؽ‪ٞ‬ب ضا ٔيوكیس ا‪ٙ‬یٗ پبؾساضيو‪ٙ‬س‪.‬‬

‫وٓوٓ آ‪ٚ‬اظ‪ ٜ‬ايٗ ٔمب‪ٔٚ‬تقٍفتاٍ٘یع زض ؾطتبؾط آشضثبيزبٖ‪ ٚ-‬وٕييثٗيس‬

‫زض ‪ ٕٝٞ‬ايطاٖ‪ -‬پیچیس‪ .‬ثب ضقبز ‪ٞ‬بي ؾتبضذبٖ ‪٘ ٚ‬بٔي‪ ٝ‬ي ٔحطويي وي‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬ثي‪ٝ‬‬

‫ثبلطذبٖ ٘‪ٛ‬قت‪ ٚ ٝ‬ا‪ ٚ‬ضا ث‪ٝ‬پبيساضي فطاذ‪ٛ‬ا٘س؛ َ‪ِٛ‬ي ٘ىكیسو‪ ٝ‬ثیكيتط ِ‪ٛ‬تیيبٖ ‪ٚ‬‬

‫ٔزب‪ٞ‬يييساٖ تجطييييعي ‪ ٚ‬لفميييبظي‪،‬وييي‪ٝ‬پیكيييتط تؿيييّیٓ قيييس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يييس‪،‬‬

‫ثبض زيٍط تف‪ًٞٙ‬ب ضا ثطزاقت‪ ٚ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي أیطذیع ؾطاظيطقس٘س ‪ ٚ‬تحتفطٔب٘س‪ٞ‬ي‬

‫ؾتبضذبٖ‪ٔ ،‬جبضظ‪ ٜ‬ضا اظ ؾطٌطفت‪ٙ‬س‪ .‬ثيسيٗ ٌ‪٘ٛ‬ي‪ ٝ‬تجطييع ‪- ٚ‬وٕييثٗيس ؾطاؾيط‬

‫آشضثبيزبٖ‪ -‬ثب زال‪ٚ‬ضيؾتبضذبٖ‪ ،‬ث‪ٕٟٔ ٝ‬تطيٗ پبيٍب‪ٞ‬ي تجسيُ قس و‪ ٝ‬يىپبضاي‪ٝ‬‬

‫زض ٔمبثُ ٘یط‪ٞٚ‬بي ٔحٕسّٖيقب‪ٔ ٜ‬جبضظ‪ٔ ٜ‬يوطز‪ٞ .‬ط ض‪ٚ‬ظ ٔزب‪ٞ‬يساٖآشضثبيزيبٖ‬

‫ث‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ظي ‪ٞ‬بي اكٍٕیطي زؾت ٔييبفت‪ٙ‬س ‪٘ ٚ‬مك‪ٞ ٝ‬بي تط‪ٚ‬ض ِؾيتبضذبٖ‪ ،‬وي‪ ٝ‬اظ‬

‫ؾ‪ٛ‬ي قب‪ ٜ‬ز٘جبَ ٔيقس ٘یع ثي٘تیز‪ٔ ٝ‬ب٘س‪.‬‬

‫قٍفتآ‪ٚ‬ض آٖ ث‪ٛ‬ز و‪ٕٝٞ ٝ‬ایع زض ٔیيساٖر‪ٙ‬يً ذالني‪ٕ٘ٝ‬ييقيس‪ .‬ذجيط‬

‫پیط‪ٚ‬ظي‪ٟ‬بي ٔزب‪ٞ‬ساٖ تجطييعي زض ؾطاؾيط آؾيیب ‪ ٚ‬اض‪ٚ‬پيب پیچیيس‪ .‬ثؿيیبضي اظ‬

‫ايطا٘یبِٖٔ‪ٟ‬برط و‪ ٝ‬زض ‪ٙٞ‬س ‪ ٚ‬تطوی‪ٔ ٝ‬يظيؿت‪ٙ‬س‪ ،‬ثطاي پبؾيساضي اظ ذيبنٔيی‪ٟٗ‬‬

‫ث‪ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي تجطيع ض‪ٚ‬ا٘‪ٝ‬قس٘س‪ٕٞ .‬چ‪ٙ‬یٗ ا٘زٕٗ‪ٞ‬بيي ثطايٌيطزآ‪ٚ‬ضي اٖب٘ي‪ ،ٝ‬پي‪ٚ َٛ‬‬


‫‪ / 52‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫زض تطوی‪ ٚ ٝ‬ثٗس‪ٞ‬ب زض زيٍطوك‪ٛ‬ض‪ٞ‬بي‪ٕٞ‬ؿبي‪ٔٝ‬طظ‪ٞ‬بي غطثيي اييطاٖ‪،‬‬ ‫تؿّیحب‬

‫تكىیُ قس‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬يبضي ٔزب‪ٞ‬ساٖ پطزاذت‪.‬‬

‫ٔطارٕتمّیس ‪ّٕٖ ٚ‬بي٘زف ٘یع ث‪ٕٞ ٝ‬ىبضي ثب ٔزب‪ٞ‬ساٖ پطزاذت‪ٙ‬س و‪٘ ٝ‬ميف‬

‫ثؿیبض ٔ‪ٛ‬حطي اظ ؾطاظيط قسٖ ٔطزْ ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ٔزب‪ٞ‬ساٖ ‪ ٚ‬ايؿتبزٌي تٕبْ لس زض‬

‫ثطاثط لك‪ٖٔٛ‬حٕسّٖي قب‪ ٜ‬ضا زض پيزاقت‪ .‬آٖ‪ٞ‬ب َي فت‪ٛ‬ا‪ٞ‬بييوي‪ ٝ‬پی‪ٛ‬ؾيت‪ ٝ‬ثي‪ٝ‬‬

‫تجطيع‪ ،‬ت‪ٟ‬طاٖ ‪ ٚ‬زيٍطق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب تٍّطاف ٔيوطز٘س‪« ،‬ر‪ ًٙ‬ثب لك‪ ٖٛ‬قب‪ ٜ‬ضا ‪ٚ‬ارت ‪ٚ‬‬

‫يبضي زازٖ ث‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬ضا حطاْ»‪ٕٞ« ،‬طا‪ٞ‬ي ثب حى‪ٔٛ‬ت ‪ ٚ‬ر‪ ًٙ‬ثب ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ضا‬

‫ث‪ٙٔ ٝ‬عِ‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ي اظ يعيساثٗٔٗب‪ٚ‬ي‪« ٚ »ٝ‬ثؿتٗ ضا‪ ٜ‬ذي‪ٛ‬اض‪ٚ‬ثيبض ثي‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ي تجطييع ضا‬

‫ثط ؾیساِك‪ٟ‬سا» ٖ‪ٛٙ‬اٖ وطز٘س‪ .‬ايٗ فت‪ٛ‬ا‪ٞ‬ب ثؿیبضي اظ ٔطزْ‬ ‫ا‪ ٖٛ‬ثؿتٗ آة فطا‬

‫ضا و‪ ٝ‬زض تطزيس ث‪ٛ‬ز٘س؛ ث‪ٕٞٝ‬يطا‪ ٜ‬ثركيي اظ ؾيطثبظاٖ لكي‪ِٖٛ‬قيب‪ ،ٜ‬ثي‪ ٝ‬ؾي‪ٛ‬ي‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ ؾطاظيط وطز‪.‬‬

‫ث‪ٞ ٝ‬ط حطث‪ٝ‬اي ثطاي ؾيطو‪ٛ‬ة اييٗ آذيطيٗ ؾي‪ٍٙ‬ط‬ ‫قب‪ ٜ‬و‪ ٝ‬زض ايٗ ٔس‬

‫ثبظٔب٘س‪ ٜ‬اظ ٔكط‪ َٝٚ‬زؾت يبظيس‪٘ ٚ ٜ‬بوبْ ٔب٘س‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ٖ ،‬یٗاِس‪ِٚ‬ي‪ ٝ‬نيسضاالٖٓٓ‬

‫پیكیٗ لزط‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬زقٕٗ ؾطؾرتٔكط‪ َٝٚ‬ضا ٔؿئ‪ َٛ‬ثطایسٖ آق‪ٛ‬ة تجطيع وطز‪ٜ‬‬

‫‪ ٚ‬ث‪ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي آشضثبيزبٖ فطؾتبز‪.‬‬

‫‪ٍٙٞ‬بٔيو‪ٖ ٝ‬یٗ اِس‪ ِٝٚ‬ث‪ ٝ‬آشضثبيزبٖ ضؾیس؛ زضحبِيو‪ ٝ‬ر‪ًٞٙ‬يبيپطاو‪ٙ‬يس‪ٜ‬‬

‫ٔیبٖ ٔزب‪ٞ‬ساٖ ‪ ٚ‬لك‪ٖٛ‬قب‪ ٜ‬زض ٌ‪ٛ‬ق‪ٚٝ‬و‪ٙ‬بض ز٘جبَٔيقس‪ٕ٘ ،‬بي‪ٙ‬سٌب٘ي فطؾيتبز‪ٚ ٜ‬‬


‫بهمن انصاری‪53 /‬‬

‫و‪ٛ‬قیس تب ضايع٘ي ويطز‪ ٚ ٜ‬ثيب ٘یط٘يً ٔزب‪ٞ‬يساٖ ضا آضاْ و‪ٙ‬يس‪ٕٞ .‬بٍ٘‪٘ٛ‬ي‪ٝ‬وي‪ٝ‬‬

‫زض ‪ٕٞ‬بٖ آغبظ ضا‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬قىؿت ا٘زبٔیيس ‪ ٚ‬ر‪ٙ‬يً ثيب‬ ‫پیفثی‪ٙ‬ئي قس ٔصاوطا‬

‫رسيتثیكتطي ز٘جبَقس‪.‬‬

‫ا‪ٟ‬بضٔب‪ ٜ‬پؽ اظ ث‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ح ثؿتٗ ٔزّؽ ت‪ٛ‬ؾٍ ِیبذ‪ٛ‬ف زض ت‪ٟ‬طاٖ‪ٔ ،‬كيط‪َٝٚ‬‬

‫زض تجطيع ثب فطٔب٘س‪ٞ‬ي ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬ثبلطذبٖ ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬بٖ ث‪ٔٝ‬جبضظ‪ ٜ‬ازأي‪ٔ ٝ‬ييزاز‪ .‬زض‬

‫ايٗ ظٔبٖ "ا٘زٕٗتجطيع" ٖٕال ث‪ ٝ‬ربي" ٔزّؽق‪ٛ‬ضائّييت‪ٟ‬يطاٖ" فٗبِیيت‬

‫ٔيوطز‪ .‬اٖتجبض قب‪ ٜ‬ث‪ٞ ٝ‬یچ ضؾیس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز ‪ٔ ٚ‬زب‪ٞ‬ساٖ ثب حٕبيت ثعضٌبٖٔكط‪ٚ َٝٚ‬‬

‫ّٖٕبي٘زف‪ ،‬ؾُّ‪ٙ‬ت ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬ضا غیطلب٘‪٘ٛ‬ي زا٘ؿت‪ ٚ ٝ‬ثطاي ثطا٘يساظي آٖ‬

‫ٔيو‪ٛ‬قیس٘س‪.‬‬

‫ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬پؽ اظ قىؿت‪ٞ‬بيثعضٌيو‪ ٝ‬اظ ٔزب‪ٞ‬ساٖ زضيبفتوطز اظ ٔیساٖ‬

‫ٌطيرت‪ ٚ ٝ‬تب ا٘ساظ‪ٜ‬ايو‪ ٝ‬آؾيیتِوٕتيطي ضا ٔتحٕيُقي‪ٛ‬ز اظ قي‪ٟ‬ط ز‪ٚ‬ض قيس‪.‬‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ ٘یع يىييىي ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬ؾتب‪ٞ‬بي آشضثبيزبٖ ضا اظ لكي‪ِٖٛ‬قيب‪ ٜ‬ت‪ٟ‬يي‬

‫ٔيوطز٘س‪ .‬ث‪ ٝ‬ظ‪ٚ‬زي ‪ ٕٝٞ‬آشضثبيزبٖ ‪ ٚ‬پیطأ‪ ٖٛ‬آٖ‪ ،‬زض زؾت ٔزب‪ٞ‬ساٖ افتبز‪ .‬زض‬

‫ايٗظٔبٖ ٔزب‪ٞ‬ساٖ ضقت زض قٕبَ ‪ ٚ‬آظازي ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ ثرتیيبضي ‪ ٚ‬انيف‪ٟ‬ب٘ي زض‬

‫ر‪ٛٙ‬ة ايطاٖ ٘یع ث‪ ٝ‬ذط‪ٚ‬ـ پطزاذت‪ ٚ ٝ‬ض‪ٚ‬ظث‪ٝ‬ض‪ٚ‬ظ ٘یط‪ٙٔٚ‬ستط ٔيقس٘س‪.‬‬

‫ٔحٕسّٖيقب‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ا‪ٚ‬ضً٘ ذ‪ٛ‬ز ضا زض ذُط ٔيزيس‪ ،‬وّ‪ٙ‬يُ ِیيبذ‪ٛ‬ف ضا ثيب‬

‫زؾت‪ٝ‬اي اظ ؾطثبظاٖ لعاق ‪ٕٞ ٚ‬طا‪ٞ‬ي قف ت‪ٛ‬ح‪ ،‬ثطاي يبضي ٖیٗاِس‪ ِٝٚ‬فطؾتبز‪.‬‬
‫‪ / 54‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫ا‪ٔ ٚ‬يا٘سيكیس ‪ٕٞ‬بٌٖ‪٘ٛ‬ي‪ ٝ‬وي‪ ٝ‬ثيب حٕبييت ِآتيف ِتي‪ٛ‬حذب٘ي‪ٝ‬اـ ٔزّيؽ ‪ٚ‬‬

‫ٔكط‪ََّٝٚ‬جبٖ ت‪ٟ‬طاٖ ضا ؾطو‪ٛ‬ة وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ،‬آشضثبيزبٖ ضا ٘یع تؿّیٓ ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬سوطز‪.‬‬

‫ثب ضؾیسٖ لك‪ِِٖٛ‬یيبذ‪ٛ‬ف ثي‪ ٝ‬آشضثبيزيبٖ‪ٔ ،‬زب‪ٞ‬يساٖوي‪ ٝ‬ا٘تٓيبضآٖ ‪ٞ‬يب ضا‬

‫ٔيوكیس٘س ث‪ٝ‬ت‪ٙ‬سي ٘جطز ضا آغبظ وطز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٝ‬آؾب٘ي لعاق‪ٞ‬يب ضا زَض‪َٞ‬يٓقىؿيت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫‪ٍٙٞ‬بٔيو‪ ٝ‬ذجط ايٗقىؿت ث‪ٔ ٝ‬حٕسّٖيقب‪ ٜ‬ضؾيیس‪ ،‬ؾيرت پطيكيبٖ قيس ‪ٚ‬‬

‫زؾت‪ٛ‬ض زاز تب لك‪ ٖٛ‬ثیكتطي ضا ث‪ ٝ‬يبضي ِیبذ‪ٛ‬ف ثفطؾت‪ٙ‬س‪ .‬اظ ؾ‪ٛ‬ي زيٍيط ٘یيع‬

‫زؾت ث‪ ٝ‬زأٗ تعاض ض‪ٚ‬ؾی‪٘" ،ٝ‬یىالي ز‪ "ْٚ‬قس ‪ ٚ‬اظ ا‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬اؾت يب‪ٚ‬ضيوطز‪.‬‬

‫اظ ايٗ پؽ ٘یط‪ٞٚ‬بي ز‪ِٚ‬تيي وي‪ ٝ‬تي‪ٛ‬اٖ ٔمبثّي‪ ٝ‬ثيب ٔزب‪ٞ‬يساٖ ضا ٘ساقيت‪ٙ‬س‪،‬‬

‫آشضثبيزبٖ ضا ٔحبنط‪ ٜ‬وطز‪ ٚ ٜ‬اربظ‪ٚ ٜ‬ض‪ٚ‬ز ذ‪ٛ‬اض‪ٚ‬ثبض ثي‪ٝ‬قي‪ٟ‬ط ضا ٕ٘ييزاز٘يس‪.‬‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ ثب ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ز ‪ ٕٝٞ‬پیط‪ٚ‬ظي‪ٞ‬بييو‪ ٝ‬ثي‪ٝ‬زؾيت آ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘يس أيب ثي‪ٝ‬زِیيُ‬

‫لطاضٌطفتٗ زض حهط ‪ ٚ‬ت‪ٍٙٙ‬ب‪ ،‬ض‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ا٘حُبٌ ٘‪ٟ‬بز٘س‪.‬‬

‫ث‪ٝ‬تسضيذ ثب تسا‪ٔ ْٚ‬حبنط‪ٌ ،ٜ‬طؾ‪ٍٙ‬ي زض قي‪ٟ‬ط پسييساض قيس‪ .‬ثيب افيعايف‬

‫لحُي‪،‬و‪ٙ‬ؿ‪َٞٛ‬بي ض‪ٚ‬ؼ ‪ ٚ‬اٍّ٘یؽ ٔؿتمیٕب اظ قب‪ ٜ‬زضذ‪ٛ‬اؾتوطز٘يس تيب ضا‪ٜ‬‬

‫زض‪ ٖٚ‬قسٖ ذي‪ٛ‬اضثيبض ‪ ٚ‬آش‪ٚ‬ل‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ق‪ٟ‬ط ضا ثٍكبيس‪ .‬قب‪ٜ‬و‪ ٝ‬پیيط‪ٚ‬ظي٘‪ٟ‬يبيي ثيط‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساٖ ‪ ٚ‬تؿيّیٓقيسٖ آٖ‪ٞ‬يب ضا ت‪ٟٙ‬يب زض تيسا‪ٔ ْٚ‬حبنيط‪ٔ ٜ‬ييزييس‪ ،‬اييٗ‬

‫زضذ‪ٛ‬اؾت ‪ٞ‬ب ضا ضز وطز‪ .‬ؾطا٘زبْ ز‪ِٚ‬ت ض‪ٚ‬ؼ و‪ٕٛٞ ٝ‬اض‪ ٜ‬ثي‪ٝ‬ز٘جيبَ ضا‪ٜٞ‬يبيي‬

‫ثطاي رساوطزٖ ثرف‪ٞ‬بي ثیكتطي اظ ذبنايطاٖ ث‪ٛ‬ز‪ ،‬ث‪ ٝ‬ث‪ٟ‬ب٘‪ ٝ‬حٕبيت اظ اتجيبٔ‬
‫بهمن انصاری‪55 /‬‬

‫ثیٍب٘‪ ٚ ٝ‬ق‪ٟ‬ط‪٘ٚ‬ساٖ ض‪ٚ‬ؼ ِؾبوٗ زض تجطيع‪ ،‬ثي زضً٘ ٘یط‪ٞٚ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي‬

‫آشضثبيزبٖ فطؾتبز‪.‬‬

‫ؾم‪ ٌِٛ‬ق‪ٟ‬ط حتٕي ث‪ٛ‬ز‪ٔ .‬زب‪ٞ‬ساٖ زض و‪ٙ‬يبض اظ زؾيت زازٖ ٔكيط‪ ،َٝٚ‬ثيب‬

‫٘عزيه قسٖ لك‪ ٖٛ‬ض‪ٚ‬ؼ ث‪ ٝ‬پكت رّفب‪ ،‬وك‪ٛ‬ض ضا ٘یع زض ذُط اقيغبَ ض‪ٚ‬ؼ‬

‫ٔيزيس٘س‪٘ .‬بٌعيط ثب ٘يب أیيسي ‪ ٚ‬فط‪ٚ‬ت‪ٙ‬يي ثي‪ ٝ‬قيب‪ ٜ‬تٍّطافيي ظز‪ ٚ ٜ‬اظ ‪ٕٞ‬ي‪ٝ‬‬

‫ذ‪ٛ‬اؾت‪ٞٝ‬بي ذ‪ٛ‬ز زؾت وكیس٘س‪5‬‬

‫«قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ريبي پيسض ‪ ٚ‬تي‪ٛ‬ز‪ ٜ‬ثي‪ ٝ‬ريبي‬

‫فطظ٘سا٘ؿت‪ ،‬اٌط ض٘زكي ٔیبٖ پسض ‪ ٚ‬فطظ٘ساٖ‬

‫ضخ ز‪ٞ‬س ٘جبيس ‪ٕٞ‬ؿبيٍبٖ پب ث‪ٔ ٝ‬یبٖ ٌعاض٘يس‪.‬‬

‫ٔب ‪ٞ‬ط ا‪ٔ ٝ‬يذ‪ٛ‬اؾتیٓ اظ آٖ زَضٔيٌيصضيٓ ‪ٚ‬‬

‫ٔيؾپبضيٓ ‪ٞ‬طضفتيبضي‬ ‫ق‪ٟ‬ط ضا ث‪ ٝ‬اّٖیحًط‬

‫ثب ٔب ٔييذ‪ٛ‬ا‪ٙٞ‬يس ثى‪ٙٙ‬يس ‪ ٚ‬ت‪ٟٙ‬يب ٔیري‪ٛ‬ا‪ٞ‬یٓ‬

‫ث ييزض٘ييً زؾييت‪ٛ‬ض ز‪ٙٞ‬ييس ضا‪ٜ‬‬ ‫اّٖیحًييط‬

‫ذ‪ٛ‬اضثبض ثبظ قي‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ريبيي ثيطاي ٌصقيتٗ‬

‫ؾپب‪ٞ‬یبٖ ض‪ٚ‬ؼ ث‪ ٝ‬ذبن ايطاٖ ٕ٘ب٘س‪».‬‬

‫قب‪ ٜ‬ا‪ٙ‬سي زضا٘سيك‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬پيؽ اظ ضاي ظ٘يي ثيب ٘عزيىيب٘ف ؾيطا٘زبْ‬

‫پیك‪ٟٙ‬بز ٔزب‪ٞ‬ساٖ ضا پصيطفت‪ ،ٝ‬تٍّطافي ث‪ٖ ٝ‬یٗاِس‪ ِٝٚ‬فطؾتبز‪ ٚ ٜ‬زؾت‪ٛ‬ض آتفثؽ‬


‫‪ / 56‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫‪ٌ ٚ‬ك‪ٛ‬زٖضا‪ٜٞ‬ب ضا زاز‪ .‬أب ثؿیبض زيط قس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬زض ‪ٕٞ‬بٖ ‪ٍٙٞ‬بْ و‪ ٝ‬ؾیٓ تٍّطاف‬

‫ت‪ٟ‬طاٖ ايٗ پیبْ ‪ٞ‬ب ضا ٔيضؾب٘یس ؾیٓ رّفب پیبْ زيٍطي آ‪ٚ‬ضز‪« 5‬ؾپب‪ٞ‬یبٖ ض‪ٚ‬ؼ اظ‬

‫پُُ ٌصقت‪ٙ‬س‪».‬‬

‫‪ ٚ‬ؾپؽ زيطي ٘پبيیس و‪ ٝ‬تٍّطافي اظ ٔزب‪ٞ‬ساٖ ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬طاٖ فطؾتبز‪ ٜ‬قس‪5‬‬

‫«ؾييپب‪ٞ‬یبٖ ض‪ٚ‬ؼ تييب و‪ٙ‬يي‪605 ٖٛ‬تييٗ ضا‬

‫وكت‪ ٝ‬ا٘س ‪ ٚ‬ايٗ ؾيطا٘زبْ ٘يبزا٘ي ا‪ٙ‬يس تيٗ‬

‫ّٕٔىت ذطاةوٗ اؾت‪».‬‬

‫ثب اقغبَ آشضثبيزبٖ ث‪ ٝ‬زؾت ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب‪ ،‬ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬ثبلطذيبٖ ثي‪ ٝ‬ؾيفبض‬

‫ٖخٕب٘ي پ‪ٙ‬ب‪ ٜ‬ثطز٘س ‪ٔ ٚ‬كط‪ َٝٚ‬زض تجطيع ث‪ ٝ‬ؾطزي ٌطايیس‪ .‬أب ٔيب‪ٞ ٜ‬يب ٔمب‪ٔٚ‬يت‬

‫ٔزب‪ٞ‬ساِٖآشضثبيزبٖ‪ ،‬ثبٖج تحطيه ‪ ٚ‬احیبير‪ٙ‬جف زض زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب قس‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪57 /‬‬

‫فت ت‪ٟ‬طاٖ‪ ،‬ثطو‪ٙ‬بضي ٔحٕسّٖيقب‪ ٚ ٜ‬پیط‪ٚ‬ظي ٘‪ٟ‬بيي ٔكط‪َٝٚ‬‬


‫‪ٕٞ‬بٌٖ‪ٝ٘ٛ‬و‪ ٝ‬پیكتطٌفت‪ٝ‬قس‪ ،‬زض ض‪ٚ‬ظ‪ٞ‬بييو‪ ٝ‬تجطييع زض ٔحبنيط‪٘ ٜ‬یط‪ٞٚ‬يبي‬

‫ٖیٗ اِس‪ ِٝٚ‬زضآٔس‪ ٚ ٜ‬ض‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ا٘حُبٌ ٘‪ٟ‬يبز‪ ٜ‬ثي‪ٛ‬ز‪ٔ ،‬زب‪ٞ‬يساٖضقيت زض ٌيیالٖ‬

‫ض‪ٚ‬ظ ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظ ٘یط‪ٙٔٚ‬ستط قس‪ ٚ ٜ‬پطآٔكط‪ َٝٚ‬ضا زض زؾيتٌطفت‪ٙ‬يس‪" .‬يپيطْذيبٖ‬

‫اضٔ‪ٙ‬ي" و‪ ٝ‬پیكتطؾبثم‪ٔ ٝ‬جبضظ‪ّٖ ٜ‬ی‪ ٝ‬ز‪ِٚ‬تٖخٕب٘ي ‪ ٚ‬احمبقحمي‪ٛ‬ق اضٔ‪ٙ‬یيبٖ زض‬

‫اضٔ‪ٙ‬ؿتبٖغطثي ضا زاقت‪ٔ ٚ ٝ‬ستي ٘یع اؾیط ‪ ٚ‬زض تجٗیس ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب ث‪ٛ‬ز؛ زض ٌیالٖ ث‪ٝ‬‬

‫تكىیُ حعثي پطزاذت ‪ ٚ‬ث‪ٕٞٝ‬طا‪ ٜ‬ثطذي اظ ر‪ٛ‬ا٘بٖ ايطا٘ي ‪ ٚ‬اضٔ‪ٙ‬ي ت‪ٛ‬ا٘ؿت زض‬

‫ظٔبٖ و‪ٛ‬تب‪ٞ‬ي ث‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ظي‪ٞ‬بي ثعضي زؾت يبثس‪.‬‬ ‫ٔس‬

‫زض ايٗ ظٔبٖ ث‪ ٝ‬زضذ‪ٛ‬اؾت يپطْ ذبٖ‪ٔ" ،‬حٕس‪ِٚ‬ي ذبٖت‪ٙ‬ىيبث‪ٙ‬ي" ّٔميت ثي‪ٝ‬‬

‫"ؾپ‪ٟ‬ساض آٖٓ" ‪ ٚ‬حبوٓ ِپیكیِٗت‪ٙ‬ىبثٗ ‪-‬و‪ ٝ‬ثب ا‪ٚ‬د ٌطفتٗ ٔكط‪ َٝٚ‬اظ زؾتٍب‪ٜ‬‬

‫لبربضي ثیط‪ٖٚ‬قس‪ ٚ ٜ‬زض نف ٔكط‪ََّٝٚ‬جبٖ لطاضٌطفت‪ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪ -‬ث‪ ٝ‬ضقت ثبظٌكت‪ٝ‬‬

‫‪ ٚ‬ض‪ٞ‬جطي لیبْ ضا زض زؾتٌطفت‪ .‬زض ٘رؿتیٌٗبْ‪ٔ ،‬زب‪ٞ‬يساٖ حيبوٓ ضقيت ضا‬

‫وكت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زيطي ٘پبيیس و‪ ٝ‬ثط ؾطتبؾط ٌیالٖ ٔؿٍّ قس٘س‪.‬‬

‫آٌب‪ٞ‬ي ايٗ پیط‪ٚ‬ظي زض ‪ ٕٝٞ‬ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب پیچیس‪ .‬ثط ت‪ٛ‬ز‪ٖٛ ٚ ٜ‬اْ آقىبض قس وي‪ٝ‬‬

‫ت‪ٟٙ‬ب تجطيع ٘یؿت وي‪ٔ ٝ‬ييت‪ٛ‬ا٘يس زض ثطاثيط لكي‪ٖٛ‬قيب‪ ٜ‬ثبيؿيتس‪ ،‬ثيُ زض ‪ٞ‬يط‬

‫ٌ‪ٛ‬ق‪ٚٝ‬و‪ٙ‬بضي ثب ؾبظٔب٘س‪ٞ‬ي ‪ ٚ‬ثط٘بٔ‪ ٝ‬ضييعي ٌؿيتطز‪ٔ ٜ‬يي تي‪ٛ‬اٖ حى‪ٔٛ‬يت ضا‬


‫ظٔیٌٗیط وطز‪ .‬زض ايٗ ‪ٍٙٞ‬بْ ثبظ ‪ ٓٞ‬ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬ثبلطذبٖ ٘ف‪ٛ‬ش ذي‪ٛ‬ز زض ٔیيبٖ‬
‫‪ / 58‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫وطز‪ ٚ ٜ‬ثب فطؾتبزٖ تٍّطاف‪ٞ‬بي ق‪ٛ‬ضاٍ٘یعي ث‪ٝ‬‬ ‫تٕبْ الكبض ِايطاٖظٔیٗ ضا احجب‬

‫‪ ٚ‬اؾييت‪ٛ‬اضي ٌييبْ‬ ‫ٌييیالٖ ‪ ٚ‬زيٍييط قيي‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب ٔ‪ٛ‬رييت ثييطاٍ٘یرتٗ احؿبؾييب‬

‫ت‪ٛ‬ز‪ٜ‬يٌیالٖ ‪ ٚ‬ؾپؽ ثیساضي ثعضي ٔكط‪ َٝٚ‬زض ؾطاؾط ايطاٖ قس٘س‪.‬‬

‫زض ٘یٕ‪ ٝ‬زئب‪ٕٞ ٚ 5132ٜ‬عٔبٖ ثب پیط‪ٚ‬ظي‪ٞ‬بي ٔزب‪ٞ‬ساِٖضقت؛ زض انف‪ٟ‬بٖ‬

‫٘یع آظازي ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ ثرتیبضي َي ق‪ٛ‬ضـ ‪ٞ‬بيي ت‪ٛ‬ا٘ؿت‪ٙ‬س و‪ٙ‬تطَ ق‪ٟ‬ط انيف‪ٟ‬بٖ ضا‬

‫زض زؾييت ثٍیط٘ييس‪ .‬ثييب ضؾييیسٖ ايييٗ ذجييط ثيي‪ ٝ‬ت‪ٟ‬ييطاٖ ٌط‪ٞٚ‬ييي اظ‬
‫ٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖت‪ٟ‬طا٘ي ث‪ ٝ‬انف‪ٟ‬بٖ ٌؿیُ يبفت‪ٙ‬س تب اظ "ؾطزاضاؾٗس ثرتیيبضي"‬
‫ثر‪ٛ‬ا‪ٙٞ‬س ض‪ٞ‬جطي ٔكط‪ َٝٚ‬ضا زض زؾت ثٍیطز‪.‬‬

‫"ؾطزاض اؾٗس" پؿط "حؿیٗلّيذبٖايّرب٘ي" حبوٓ ايُ ثرتیبضي ث‪ٛ‬ز‪ .‬ا‪ٚ‬‬

‫ٔستي اظ ظ٘سٌي ذ‪ٛ‬ز ضا زض ‪ٙٞ‬يس‪ٔ ،‬هيط‪ٔ ،‬ىي‪ ٚ ٝ‬قي‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي ٌ‪٘ٛ‬يبٌ‪ ٖٛ‬اض‪ٚ‬پيب‬

‫ٌصضا٘س‪ ٚ ٜ‬زض ‪ٍٙٞ‬بْ ر‪ٙ‬جف‪ٞ‬بي ٔكط‪ َٝٚ‬ثب ‪ٞ‬سف آظازؾبظي ايطاٖ‪ ،‬اظ پيبضيؽ‬
‫ث‪ ٝ‬ظازٌب‪ ٜ‬ذ‪ٛ‬ز ثبظٌكت‪ ٝ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ٔستيپيؽاظ زضذ‪ٛ‬اؾيت ٔكيط‪ َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ ت‪ٟ‬طا٘يي اظ ؾيطزاض اؾيٗس؛‬

‫ا‪ٞ‬ييبِيانييف‪ٟ‬بٖ ‪ ٚ‬قيي‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي پیطأيي‪ ٖٛ‬ثيي‪ٕٞٝ‬ييطا‪ ٜ‬ثعضٌييبٖ ايييُ لكييمبيي ٘یييع‬


‫زضذ‪ٛ‬اؾت ‪ٞ‬بيي ث‪ ٝ‬ا‪ ٚ‬زاز‪ ٚ ٜ‬ثب ا‪ ٚ‬پیٕبٖ ‪ٕٞ‬ىيبضي ثؿيت‪ٙ‬س‪ .‬اؾيٗس ضؾيٕب ثي‪ٝ‬‬

‫فطٔب٘س‪ٞ‬ي وُ ٘یط‪ٞٚ‬بي ثرتیبضي ‪ ٚ‬انف‪ٟ‬ب٘ي ِٔكط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٙٔ ٜ‬ؿ‪ٛ‬ة قس‪.‬‬

‫ا‪ ٚ‬زض ٌبْ ٘رؿت الساْ ث‪ ٝ‬ؾبظٔب٘س‪ٞ‬ي ٘یط‪ٞٚ‬بيف وطز‪ ٚ ٜ‬وٕيي ثٗيس ثيب‬

‫لك‪٘ٛ‬ي ٔ‪ ٓٓٙ‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ت‪ٟ‬طاٖ حطوت وطز‪.‬‬


‫بهمن انصاری‪59 /‬‬

‫‪ٕٞ‬عٔبٖ ثب حطوت اضز‪ٚ‬ير‪ٛٙ‬ة ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ت‪ٟ‬طاٖ‪ٔ ،‬زب‪ٞ‬ساٖضقيت ٘یيع ثي‪ٝ‬‬

‫فطٔب٘س‪ٞ‬ي ؾپ‪ٟ‬ساضآٖٓ زض حبَ ٘عزيه قسٖ ث‪ ٝ‬پبيترت ث‪ٛ‬ز٘س‪ .‬اي‪ٙ‬بٖ ث‪ٝ‬ا‪ٙ‬يبٖ‬

‫لسضتي ضؾیس‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز٘س و‪ ٝ‬زض ٌصضاي ضؾيیسٖ ثي‪ ٝ‬ت‪ٟ‬يطاٖ؛ زض ٖيطو ييه ض‪ٚ‬ظ‬

‫لع‪ٚ‬يٗ ضا ‪-‬و‪ ٝ‬زض زؾت ؾپب‪ٞ‬یبٖ ض‪ٚ‬ؼ ثي‪ٛ‬ز‪ -‬تهيطف ويطز‪ ٚ ٜ‬و‪ٙ‬تيطَ آٖ ضا‬

‫زؾت ٌطفت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫ثب آٌب‪ ٜ‬قسٖ ؾپ‪ٟ‬ساضآٖٓ اظ حطوت ٘یط‪ٞٚ‬بي ر‪ٛٙ‬ة ث‪ ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ت‪ٟ‬يطاٖ ‪ ٚ‬ثيب‬

‫يپطْذبٖ‪ ،‬ا‪ ٚ‬ا‪ٙ‬سي ٘یط‪ٞٚ‬بي ذ‪ٛ‬ز ضا زض وطد ٍ٘‪ ٝ‬زاقت‪ ٚ ٝ‬ر‪ ًٙ‬ثب‬ ‫زضذ‪ٛ‬ؾب‬

‫پبيترت ضا ث‪ ٝ‬تٗ‪ٛ‬يكا٘ساذت تب ظٔب٘يو‪ ٝ‬اضز‪ٚ‬ير‪ٙ‬ي‪ٛ‬ة ثي‪ ٝ‬آٖريب ضؾيیس‪ .‬زض‬

‫ايٗ ظٔبٖ ز‪ِ ٚ‬كٍط قٕبَ ‪ ٚ‬ر‪ٛٙ‬ة ث‪ ٝ‬يىسيٍط ّٔحك قس‪ ٚ ٜ‬ايٗ ٘یط‪ٚ‬ي ٖٓيیٓ‬

‫ث‪ٝ‬فطٔب٘س‪ٞ‬ي ؾطزاضاؾٗس ثرتیبضي ‪ ٚ‬ؾپ‪ٟ‬ساضآٖٓ ت‪ٙ‬ىبث‪ٙ‬ي ث‪ٝ‬ؾ‪ٛ‬يت‪ٟ‬طاٖ يي‪ٛ‬ضـ‬

‫ثطز‪.‬‬

‫زض ت‪ٟ‬طاٖ‪ٔ ،‬حٕسّٖيقب‪ ٜ‬زض‪ٚ‬اظ‪ٜٞ‬بي ق‪ٟ‬ط ضا ث‪ ٝ‬ت‪ٛ‬ح ٔز‪ٟ‬ع وطز‪ٜ‬ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ثي‪ٝ‬‬

‫‪ٚ‬ؾیّ‪ٞ ٝ‬كت‪ٞ‬عاض لك‪ ٚ ٖٛ‬ت‪ٛ‬حذب٘‪ ٝ‬ؾ‪ٍٙ‬یٗ ‪ٞ ٚ‬عاضاٖ اضاشَ ‪ ٚ‬ا‪ٚ‬ثبقي وي‪ ٝ‬اظ‬

‫ٌ‪ٛ‬ق‪ٚٝ‬و‪ٙ‬بض ق‪ٟ‬ط ٌطزآ‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ ،‬پبيترت ضا ث‪ ٝ‬زغ ٔؿتحىٕي تجسيُ وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫اضز‪ٚ‬ي ثعضي ٔكط‪ ٚ َٝٚ‬لك‪ٔ ٖٛ‬حٕس ّٖي قب‪ ٜ‬زضپكت زض‪ٚ‬اظ‪ٞ ٜ‬بيت‪ٟ‬يطاٖ‬

‫ث‪٘ٝ‬جطز پطزاذت‪ٙ‬س‪ .‬زض آغبظ لك‪ ٖٛ‬ز‪ِٚ‬تي اظ تٕبْ زض‪ٚ‬اظ‪ٜٞ‬يبي قي‪ٟ‬ط ثي‪ٝ‬ؾيرتي‬

‫ٔحبفٓت وطز‪ ٚ ٜ‬اربظ‪ ٜ‬زض‪ ٖٚ‬قسٖ اضز‪ٚ‬ي ٔكط‪ َٝٚ‬ضا ٕ٘ي زاز٘س‪ .‬أب ؾيطا٘زبْ‬
‫‪ / 61‬انقالب مشروطه از آغاز تا انجام‬

‫زض ‪ 44‬تیط ‪ ،9422‬زض‪ٚ‬اظ‪ ٜ‬ث‪ٟ‬زت آثبز ٌك‪ٛ‬ز‪ ٜ‬قس ‪ٔ ٚ‬زب‪ٞ‬ساٖ زض‪ ٖٚ‬قي‪ٟ‬ط قيس‪.‬‬

‫ٖٕال پبيترت ؾم‪ ٌٛ‬وطز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‪ .‬ثب ايٗ‪ ٕٝٞ‬زضٌیطي‪ٞ‬بي پطاو‪ٙ‬س‪ ٜ‬زض‪ِ ٖٚ‬ق‪ٟ‬ط ثي‪ٝ‬‬

‫ؾ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظ ز٘جبَ قس‪ .‬زض ‪ٞ‬طٌ‪ٛ‬قي‪ٔ ٝ‬كيط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬يبٖ ثي‪ ٝ‬پیيط‪ٚ‬ظي‪ٞ‬يبيي‬ ‫ٔس‬

‫زؾتيبفتي‪ ٚ ٝ‬يىييىي ٔ‪ٙ‬بَك اؾتطاتػيه ضا تحتو‪ٙ‬تطَ ذ‪ٛ‬ز زض ٔيآ‪ٚ‬ضز٘يس‪.‬‬

‫زض ‪ 40‬تیييط پبيترييت ثيي‪َ ٝ‬يي‪ٛ‬ض وبٔييُ زض زؾييت اضز‪ٚ‬ئكييط‪ َٝٚ‬افتييبز ‪ٚ‬‬

‫ض‪ٚ‬ؾی‪ ٝ‬پ‪ٙ‬ب‪ٌ ٜ‬طفت‪.‬‬ ‫ٔحٕسّٖيقب‪ٌ ٜ‬طيرت‪ ٚ ٝ‬زض ؾفبض‬

‫فييطزاي آٖ ض‪ٚ‬ظ ثيييزض٘ييً رّؿيي‪ٝ‬اي ثييب حًيي‪ٛ‬ض ٕ٘بي‪ٙ‬ييسٌبٖٔزّييؽ‪،‬‬

‫ؾطزاضاٖلك‪ّٖٔٛ‬ي‪ ،‬ض‪ٚ‬حب٘ی‪ٖٛ‬حبٔئكط‪ ٚ َٝٚ‬ثطذياظ تزّبض ‪ ٚ‬قيب‪ٞ‬عازٌبٖ زض‬

‫ث‪ٟ‬بضؾتبٖ ا٘زبْ ٌطفت‪ .‬ث‪ ٝ‬اتفبق آضاء‪ٔ ،‬حٕيسّٖيقيب‪ ٜ‬اظ پبزقيب‪ٞ‬ي ثطو‪ٙ‬يبض ‪ٚ‬‬

‫پؿطـ "احٕسٔیطظا" ثب ٘بْ "احٕسقب‪ "ٜ‬ث‪ ٝ‬ربي ا‪ ٚ‬ثط ترت ٘كؿت‪.‬‬

‫ٔحٕسّٖي قب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ؾی‪ ٝ‬تجٗیس قس ‪ٔ ٚ‬مطضي ٔب‪ٞ‬ب٘ي‪ ٝ‬اي ثيطاي ا‪ ٚ‬زض ٘ٓيط‬

‫ٌطفت‪ ٝ‬قس‪ .‬أب ا‪ٙ‬سي ثٗس و‪ ٝ‬و‪ٛ‬قف ٘بفطربٔي ثيطاي ثبظٌكيت ثي‪ ٝ‬اييطاٖ ‪ٚ‬‬

‫ر‪ ًٙ‬ثب ٔكط‪ َٝٚ‬ضا اتربش وطز‪ٕٞ ،‬یٗ ٔمطضي ضا ٘یع اظ زؾت زاز‪.‬‬

‫زض ض‪ٚ‬ظ ‪ 42‬آثبٖ ‪ٔ 9422‬زّؽق‪ٛ‬ضائّيز‪ ْٚ‬آغبظ ث‪ٝ‬وبضوطز ‪ ٚ‬ركٗ ّٔي‬

‫زض ؾطاؾط ايطاٖ ثطٌعاض قس‪.‬‬

‫پؽاظ پیط‪ٚ‬ظي ثعضي ٔكط‪ ،َٝٚ‬ا‪ٚ‬يبٔ زض ت‪ٟ‬طاٖ ‪ ٚ‬زيٍط ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب زٌطٌي‪ٖٛ‬‬

‫قس‪ِٚ .‬ي زض تجطييع ‪ٕٞ‬چ‪ٙ‬بٖ ض‪ٚ‬ؼ‪ٞ‬ب ثط أ‪ٛ‬ض ٔؿٍّ ث‪ٛ‬ز٘س ‪ٔ ٚ‬زب‪ٞ‬ساٖتجطيع ٘یع‬
‫بهمن انصاری‪60 /‬‬

‫زض ذبٔ‪ٛ‬قي ث‪ ٝ‬ؾطٔي ثطز٘س‪ .‬ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬اؾت ٔطزْ ‪ٔ ٚ‬كط‪َٝٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬بٖ و‪ ٝ‬پیيط‪ٚ‬ظي‬

‫ٔكط‪ َٝٚ‬ضا ث‪ ٝ‬حك‪ ،‬ثب ٘بْ ؾتبضذبٖ ٔيق‪ٙ‬بذت‪ٙ‬س؛ ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬ثبلطذبٖ ث‪ٕٞ ٝ‬طا‪ٜ‬‬

‫ٌط‪ٞٚ‬ي اظ ٔزب‪ٞ‬ساٖ آشضثبيزبٖ ضا تطن وطز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٝ‬ؾ‪ٛ‬ي ت‪ٟ‬طاٖ ٌؿیُ يبفت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬بي ٔیب٘‪ ،ٝ‬ظ٘زبٖ‪ ،‬لع‪ٚ‬يٗ ‪ ٚ‬وطد اؾيتمجبَ ثبقيى‪ٞٛ‬ي اظ اييٗ ز‪ٚ‬‬

‫ل‪ٟ‬طٔبٖ ث‪ ُٕٖ ٝ‬آٔس‪ٔ .‬طزٔبٖ ثي قٕبضي زض ٔؿیط حطوت ل‪ٟ‬طٔب٘يبٖ ‪ ٚ‬ض‪ٞ‬جيطاٖ‬

‫انّي ٔكط‪" ،َٝٚ‬ؾطزاضّٔي ؾتبضذبٖ" ‪" ٚ‬ؾبالضّٔي ثبلطذبٖ" آٔيس‪ ٚ ٜ‬ثي‪ٝ‬‬

‫قبزٔب٘ي ٔيپطزاذت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫ثب زض‪ ٖٚ‬قسٖ ايٗز‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ت‪ٟ‬طاٖ‪٘ ،‬یٕي اظ ق‪ٟ‬ط ثيطاي اؾيتمجبَ اظ آٖ‪ٞ‬يب زض‬

‫ٔ‪ُٙ‬م‪ٟٔ ٝ‬طآثبز ٌطزآٔس٘س‪ .‬ذیبثبٖ‪ٞ‬ب آضاؾت‪ ّّٟٝٞ ٚ ٝ‬قبزي اظ ‪ٚ‬ض‪ٚ‬ز ؾتبضذبٖ زض‬

‫تٕبْ ق‪ٟ‬ط َ‪ٙ‬یٗا٘ساظ قس‪ .‬آٖ قت ؾطاؾط ت‪ٟ‬طاٖ زض ركيٗ ‪ ٚ‬ؾيط‪ٚ‬ض ‪ ٚ‬قيبزي‬

‫ث‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ثسيٌٗ‪ ٝ٘ٛ‬ر‪ٙ‬جف ٔكط‪ َٝٚ‬و‪ ٝ‬اظ ظٔبٖ ٘بنطاِسيٗ قب‪ ٜ‬ثط ظثبٖ‪ٞ‬ب افتبز‪ ٜ‬ث‪ٛ‬ز‬

‫ؾطا٘زبْ ثب تسثیط ‪ٞ‬بي آيت اهللَجبَجبيي ‪ ٚ‬آييت اهللث‪ٟ‬ج‪ٟ‬يب٘ي‪ ،‬ثيب ضقيبز ‪ٞ‬يبي‬

‫ؾتبضذبٖ ‪ ٚ‬ثبلطذبٖ ‪ ٚ‬ييطث‪ٟ٘ ٝ‬يبيي ؾطزاضاؾيٗس ثرتیيبضي ‪ ٚ‬ؾيپ‪ٟ‬ساضآٖٓ‬

‫ت‪ٙ‬ىبث‪ٙ‬ي ث‪ ٝ‬پیط‪ٚ‬ظي ٘‪ٟ‬بيي ضؾیس ‪ ٚ‬آغبظٌط فهّي تبظ‪ ٜ‬زض تيبضيد اييطاٖظٔيیٗ‬

‫ٌكت‪.‬‬

‫پايان‬
‫وتبث‪ٙ‬بٔ‪ٝ‬‬

‫وؿط‪ٚ‬ي‪ ،‬احٕس‪ ،‬تبضيد ٔكط‪ َٝٚ‬ايطاٖ‪ٛ٘ ،‬ثت ؾیعز‪( ٓٞ‬ت‪ٟ‬طاٖ‪ 5‬أیطوجیط‪) 5111 ،‬‬

‫آثطا‪ٞ‬بٔیبٖ‪ ،‬يط‪ٚ‬ا٘س‪ ،‬ايطاٖ ثیٗ ز‪ ٚ‬ا٘مالة‪ ،‬تطرٕ‪ٌّٕ ٝ‬حٕسي (ت‪ٟ‬طاٖ‪٘ 5‬كط ٘يي‪،‬‬

‫‪)5141‬‬

‫آزٔیت‪ ،‬فطيس‪ ،ٖٚ‬ايسئ‪ِٛٛ‬ػي ا٘مالة ٔكط‪ٛ٘ ،َٝٚ‬ثت ز‪( ْٚ‬ؾ‪ٛ‬ئس‪ 5‬وب٘‪ ٖٛ‬وتبة‬

‫ايطاٖ‪)ْ5431 ،‬‬

‫ي‬

‫حبئطي‪ٖ ،‬جساِ‪ٟ‬بزي‪ ،‬تكیٕ‪ٔٚ‬كط‪َٚ‬یتزض اييطاٖ ‪٘ٚ‬ميف ايطا٘یيبٖ ٔميیٓ ٖيطاق‬

‫(ت‪ٟ‬طاٖ‪ 5‬أیطوجیط‪)5135 ،‬‬

‫٘بٔ‪ٛ‬ض‪ٚ ،‬حیس‪ ،‬تبضيد ا٘مالة ٔكط‪َٚ‬یت (ت‪ٟ‬طاٖ‪ 5‬ابپبض‪)5113 ،‬‬


‫نق مش‬
‫ا الب روهط‬
‫از آغاز ات انجام‬

‫ن يس بهم‬
‫ى نده‪ :‬ن انصاري‬

You might also like