T.C.

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (AKUZEM)
ORTAK DERSLER

TÜRK DİLİ I
DERS NOTU

Konu
Hafta 10 DÖNEM GÜZ Öğretim Elemanı MEHMET KÖYYAR

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ / ORTAK DERSLER / TD I / DERS NOTU / AKUZEM

 1. NOKTALAMA İŞARETLERİ UYGULAMA SORULARI

1. "Feride; zeki, başarılı ve afacan bir kızdı.''

cümlesindeki virgülün (,) görevine benzer bir kulIanım aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?

A) Sıtkı Efendi bu kasabada, herkesten uzak yaşar.

B) Nahit, okul sıralarında tiyatroya merak sarar.
C) Selim çevrede saygılı, sessiz bir genç olarak tanınır.
D) Ahmet, karısı Zehra ile Antep'ten İstanbul'a göçer.
E) izzet Ağa bir gece yine sancılanır, komaya girer.
(1984 -ÖYS)

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş parantezle belirtilen yere noktalı virgül (;) getirilmeIidir?
A) "Yoo ( ) güvercinlerime dokunmayınız." dedi.
B) Kör ölür, badem gözlü olur () Kel ölür sırma saçlı olur.
C) Çocuk, bütün cesaretini ( ) belki de düşünme gücünü kaybetmişti.
D) Parlak yüzlü, beyaz saçlı ( ) otuz yaşlarında bir adamdı.
E) Ahşap ( ) iki katlı, eski bir evde oturuyordu.
(1990 -ÖYS)

2
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ / ORTAK DERSLER / TD I / DERS NOTU / AKUZEM
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yerinde kullanılmıştır?

A) Nereye gideceğini bilmiyordu: Sığınacak bir kapısı yoktu.

B) Dört yanı ormandı: Kuşlar ötüyor, çiçekler kokuyordu.
C) Derler ki: Emirler çeşmesi, Karaca'nın sazına
uyup coşmuştu.
D) Karaca, yaşlı adamın yüzüne baktı: Ak saçlı, ak sakallıydı.
E) Yeni bir ad verdiler Hasan'a: Karaca.
(1985 -ÖSS

4. Kitabı kapadı. Sokağa çıktı. Bahar geliyordu. Güneşli fırtınalar, renk renk çiçekler ... ve başka insanlarla birlikte.
Bu parçada üç noktanın (...) kullanılış gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözün bir yerde kesildiğini anlatma

B) Cümlenin bitmediğine dikkati çekme
C) Bir alıntının atlanan yerlerini belirtme
D) Söylenmek istenmeyen sözcükler olduğunu beIirtme
E) Benzer örneklerin sürdürülebileceğini gösterme
(1986 -ÖSS)

3
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ / ORTAK DERSLER / TD I / DERS NOTU / AKUZEM
5. Kesme işareti, kişi adlarından sonra konur. Gerektiğinde, bütün özel adlardan sonra da konabilir.''
Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Bahar'ı okula başlattık.

B) Bahar'da bu kitap var.
C) Bahar'ı görmeden yaz geldi.
D) Baharda buralar çok güzel olur.
E) Bahar'la Sevim birlikte gelecek.
(1984 -ÖYS)

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tırnak işareti (" ") gereksiz kullanılmıştır?

A) Bir yazar: "Kitap bizi avuttuğu gibi yüceltir de.” diyor.
B) Bir çiftçi söz aldı: "Bize, ne yapacağımızı söyIe." dedi.
C) "Bize yapacak bir iş kalmadı.'' demektir.
D) "Bu havada yola çıkılmaz." deyip duruyordu adam.
E) Çocuk merakla sordu: "Nedir o elindeki?"
(1983 ÖYS)

4
7. Merak ediyordum; yanındaki kimdi (1) Kardeşi mi (2) yoksa arkadaşı mıydı (3) Niçin benimle tanıştırmamıştı (4)
Niye beni görmezlikten gelmişti (5)
Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangisine soru işareti (?) konulmaz?

A)1 B)2 C)3 D)4 E)5

(1990 -ÖYS)

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraç ( ) işareti, öbürlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Türkçede bütün sözcük köklerinin iki ana kümeye (adlar ve eylemler) ayrılabileceğini biliyoruz.
B) Ayrıntılar aktarılırken çoğu zaman benzetmeIerden eğretilemelerden, değişmecelerden (mecazlardan)
yararlanılır.
C) Öncelikle bu gösteriler, oyun kahramanlarının ruhsal durumlarını (iç dünyalarını) aktarma işIevi açısından
gereksizdir.
D) Ülkemizde bu sanatın uzun bir geçmişi ve çok ünlü (tanınmış) öncüleri vardır.
E) Söylenmesi gerektiğine inanılan şeylerin, anlatılmış (belirtilmiş) olması, bu yazıların önemini ve kalıcılığını daha
da artırıyor.
(1985 -ÖYS)

5
9. ''Bu konuyu başka bir açıdan alalım (I) Örneğin (II) son on beş yirmi yılın sorunlarını hatırlayalım
(III) İlköğretim seferberliği, çok partili hayata geçiş, tarımın makineleşmesi gibi."
Parçada numaralandırılmış yerlere, sırasıyla, getirilebilecek en uygun noktalama işaretleri
aşağıdakilerden hangisidir?

A) (.) , (:) , (;)

B) (.) , (,) , (:)
C) (:) , (,) , (.)
D) (,) , (:) , (.)
E) (;) , (,) , (:)

10 . Aşağıdakilerin hangisinde "kısa çizgi" (-) kullanılmaz?

A) Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihlerinin arasında
B) Cümle içindeki arasözlerin başında ve sonunda
C) Birbiriyle ilişkili iki ülke adının arasında
D) Dilbilgisi incelemelerinde, eklerin başında
E) Cümle içinde eş görevli sözcüklerin arasında
(1989 -ÖYS)

6
 HAFTALIK KONU DEĞERLENDİRME SORULARI

NOKTALAMA İŞARETLERİ YAZIDA GEREKLİ MİDİR? NASIL OLMALI?

1

2 YAZIDAKİ NOKTALAMANIN KONUŞMA DİLİNDEKİ KULLANIMI NASIL GERÇEKLEŞİR?

NOKTALAMANIN MÜZİKTEKİ KARŞILIĞI NEDİR?

3

4 NOKTALAMA İŞARETLERİNİN SEMBOLİK DEĞERLERİ HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ.

7
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ORTAK DERSLER TD I DERS NOTU / AKUZEM
 ÖNERİLEN KAYNAKLAR

KAYNAKÇA

Prof. Dr. Yakup Karasoy, Okt. Ahmet Kayasandık, Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, Soflonline Yayınları
Prof. Dr. Fuat BOZKURT, Türkiye Türkçesi, Kapı Yayınları
Doç.Dr.Yusuf Tepeli, Yar.Doç.Dr.Cafer Gariper…(Komisyon), Türk Dilli, Lisans Yayıncılık.
Hülya Pilancı ve ark., Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi, Türk Dili, 7. Baskı, Eskişehir, 2009.
Zeynep Korkmaz ve ark., Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, 6. Baskı, Ankara: Yargı Yayınevi, 2003.
Yusuf Çotuksöken, Türk Dili, c. I-II, Papatya yay., 2003.
Akın Önen, Türkçeyi Türkçe Konuşmak (Diksiyon - Spikerlik - Etkili Konuşma), İnkılap Yayinevi, İstanbul, 2007.

www.tdk.gov.tr