ÇÖZELTİ HAZIRLAMA-2

GIDA ANALİZLERİ
Prof. Dr. Zeynep Banu Seydim
Gıda Mühendisliği Bölümü
Molarite Çözelti
Hazırlama

1 M 1L sodyum hidroksit
çözeltisi nasıl hazırlanır?

• NaOH, gıdalarda titrasyon

asitliği için kullanılan bir
çözeltidir.

-Çözeltiler- 2
 1 Molar NaOH
• 40 g sodyum hidroksit 500 mL
destile suda balon joje içerisinde
karıştırılır.
• NaOH MA=40g
• Karıştırıldıktan sonra 1000 mL ye
tamamlanır.

-Çözeltiler- 3
Hatırla: Molarite
Formülü
• M= 1= n=1
1
mol

• 1 mol 40 gram
• 40 gram NaOH 1 litreye
tamamlanır.

-Çözeltiler- 4
Asetik Asit Çözeltisi için ?

• 1M asetik asit çözeltisi

hazırlamak için 60.05 g
asetik asiti (Ma) 500 mL
destile suda çözülür, 1 L de
çözündürülür.
• Asetik asit sıvı olduğu için
hacimsel olarak da
ölçülebilir.
-Çözeltiler- 5
 Yoğunluk ve madde
miktarının hesaplanmasına
dikkat!
• Asetik asidin formül ağırlığı
densitesine bölünerek kullanılacak
miktar belirlenebilir.
• Densite:1.049 g/mL
• Kullanılacak miktar 57.24 mL olur.
• 60.05 g veya 57.24 mL asetik asit
1M çözeltinin hazırlanmasında
kullanılabilir.

-Çözeltiler- 6
Soru

2 M, 1 L asetik asit çözeltisi

hazırlayınız.
(MA:60.05 g, d=1,049 g/ml)
Çözüm
1L 1M 57,24 ml
1L 2M X
X=114,48 ml asetik asit
1 litre’ye balon jojede tamamlanır

-Çözeltiler- 8
HCl Çözeltisi Hazırlama

Yoğunluğu d= 1,19 ve ağırlıkça % 37,23 olan derişik HCl

çözeltisinden,
2 L 0,2 M’lık seyreltik HCl çözeltisi nasıl hazırlanır (M
HCl=36,5)?

-Çözeltiler- 9
 1 M 1000 ml 36,5 g
1 M 2000 ml 73 g
0,2 M 2000 ml X g
X=14,6 g
1,19 X 37,23 = 44,3 g
44,3 g 100 ml
14,6 g X ml
X= 32,96 ml HCl alınır, 2 L’ye
tamamlanır..

-Çözeltiler- 10
-Çözeltiler-

H2SO4 Çözeltisi Hazırlama

 Yoğunluğu d= 1,84 ve ağırlıkça
% 98,72 olan derişik H2SO4
çözeltisinden, 15 mL alınıp 500 mL’lik
bir çözelti hazırlanırsa Molaritesi kaç
olur
(MH2SO4 = 98 g)?

11
 ÇÖZÜM

1,84 X 98,72 = 181,6 g

100 ml 181,6 g
15 ml X g
X=27,24 g (Kaç mol?)
1M 1000 ml 98 g
1M 500 ml 49 g
XM 500 ml 27, 24
X=0,556 M

-Çözeltiler- 12
DİKKAT
• Sülfürik asit çözeltisini
suyla hazırlarken dikkatli
olunması gerekir.
• Reaksiyon exotermiktir.
 Yoğunluğu d=1,115 ve
ağırlıkça % 22,86 olan HCL
ÇÖZELTİLER
çözeltisinden, ağırlıkça %5’lik
2 L seyreltik çözelti nasıl
hazırlanır?

-Çözeltiler- 14
 ÇÖZÜM:
100 ml hacimdeki HCL ağırlığı;
1,115 X 22,86 = 25,49 g
2000 X (5/100) = 100 g
25,49 g 100 ml
100 g X ml
X=392,3 ml alınıp, 2 L’ye
(balon jojede) tamamlanır.

-Çözeltiler- 15
Normalite Problemleri……….

5 g NaOH’ten 250 ml’lik

bir çözelti usulüne göre
yapılırsa bu çözeltinin
normalitesi kaç olur
(MNaOH = 40 g)?

-Çözeltiler- 16
Normalite Çözelti Hazırlama

5 g NaOH’ten 250 ml’lik bir çözelti usulüne göre yapılırsa bu çözeltinin

normalitesi kaç olur (NaOH = 40 g)?
1 N 1000 ml 40 g
1N 250 ml 10 g
X 250 ml 5g
X=0,5 N

-Çözeltiler- 17
Yoğunluk ve saflık

Yoğunluğu d=1,19 ve ağırlıkça %37,23 olan

HCl çözeltisinden 10 ml alınır ve 2 L’ye
tamamlanırsa çözeltinin N’si kaç olur
(HCl= 36,5)?

-Çözeltiler- 18
Yoğunluğu d=1,19 ve ağırlıkça %37,23 olan HCl
çözeltisinden 10 ml alınır ve 2 L’ye tamamlanırsa
çözeltinin N’si kaç olur
(MHCl= 36,5)?
100 ml’de 1,19 X 37,23 = 44,3 g
100 ml 44,3 g
10 ml X g X=4,43 g

1N 1000 ml 36,5 g
1N 2000 ml 73 g X=0,06 N
X 2000 ml 4,43 g

-Çözeltiler- 19
 Yoğunluğu d=1,6 ve %
68,7’lik H2SO4 çözeltisinden
Soru 0,1 N, 2 L seyreltik çözelti
hazırlayınız
(MH2SO4 = 98 g, TD=2)

-Çözeltiler- 20
 Yoğunluğu d=1,6 ve % 68,7’lik H2SO4 çözeltisinden
0,1 N; 2 L seyreltik çözelti hazırlayınız (MH2SO4=98
g,TD=2)
Ekivalant ağırlık=Formül ağırlığı/Etki değeri
EA=98/2=49 g
1N 1000 ml 49 g
0,1 N 1000 ml 4,9 g
0,1 N 2000 ml X g
X=9,8 g DEVAMI?????
1,6 X 68,7 = 109,92 g 100 ml 109,92 g
X ml 9,8 g
X=8,916 ml alınır,
2 L’ye tamamlanır.
-Çözeltiler- 21
Dilüsyon (Seyreltme)Problemi

12 N HCL çözeltisinden 0.1 N 200 ml

HCl nasıl hazırlanır?
• 12.V=0.1x200 Formül:
• 1.66ml asit çözeltisi
• 200ml lik balon jojeye 100ml kadar su
N1XV1=N2XV2
konur, -Çözeltiler- 22

• 1.66ml (mikropipetle, hassasiyet

bakımından) HCl yavaşça ilave edilir,
sonra hacim tamamlanır.
-Çözeltiler-

Soru

500 ml 0,05
Elimizdeki 1
N’lik çözelti
N’lik H2SO4
nasıl
çözeltisinden
hazırlanır?

23
Çözüm

Elimizdeki 1 N’lik H2SO4 çözeltisinden

500 ml 0,05 N’lik çözelti hazırlanması:
N 1 X V 1 = N2 X V 2
1 X V1 = 0,05 X 500
V1 = 25 ml

-Çözeltiler- 24
-Çözeltiler-

Molarite Normalite Dönüşümleri

1 M HCl = 1 N HCl 3 M H2(SO4)

1 M H2(SO4) = 2 N normalitesi
H2(SO4) nedir?
25
-Çözeltiler-

Molarite Normalite Dönüşümleri

1 M H2(SO4) = 2 N H2(SO4)
3 M H2(SO4) = x N H2(SO4)

x=6N
26
Bilgi Hatırlatma

• 1 litre 1 M Na(OH) 1 mol (OH)-

l litre 1 M H2(SO4) 2 mol H+
• H2(S04) -------> 2 H+ + 1 (SO4)
• Her H2(SO4) molekülü 2 H+ ve 1 (SO4)
• Eğer 100 mL 1 M H2(SO4) varsa
0.10 mol H2(SO4)
0.10 mol (SO4)
0.20 mol of H+
1 mol H2(SO4) 2 mol H+ iyonuna sahip

-Çözeltiler- 27
Molarite-Normalite
• Bazik çözeltilerde ekivalant sayı OH- grubu ile
ilgilidir.
• Örnek: 1 M Ca(OH)2 çözeltisi ile 2N Ca(OH)2
çözeltisi aynı şekilde hazırlanacaktır.

• HATIRLA: Bir çözeltinin normalitesi molaritesinden

daha düşük olamaz…

-Çözeltiler- 28
Problemler ve Örnekler

-Çözeltiler- 29
Soru:
1 L, 1 M tuz (sodyum klorür) çözeltisi
nasıl hazırlanır? (NaCl=58.44 g/mol).

-Çözeltiler- 30
Çözüm:
1 M tuz çözeltisi hazırlamak İÇİN:
58.44 g sodyum klorür belli miktar destile
su içinde çözündürüldükten sonra balon
jojede 1000mL ye tamamlanır ve iyice
karıştırılır, etiketlenir.
Etiket bilgileri??
Soru: 36 N H2SO4 den
2M 1L H2SO4 nasıl hazırlanır?

M1 x V1=M2 x V2
N=M x T.d. >> 36/2 =18 M çözelti molaritesi

18 x V1 =2 x 1
V1=0,11L >>> 0,11 L = 111 mL
111mL 36 N çözelti alınır,
1000mL ye tamamlanır.

-Çözeltiler- 32
Bilgi Hatırlatma…

• Normalite, Asit Baz çözeltilerinde önemli olmaktadır.

• Gıda analizlerinde genellikle asit baz çözeltileri hazırlandığından Normalite
hesaplarıyla sıklıkla karşılaşılır.
• Çözeltilerin konsantrasyonu Normalite olarak verilir.
(1 N HCl, 0.1 N NaOH vb.)

-Çözeltiler- 33
Soru:1000 mL 1.0 N magnezyum
hidroksit çözeltisi nasıl hazırlanır?
( 58.33 g/mol)
Çözüm :2 OH grubu içerdiği için
(Tesir Değerliği) 58,33/2=29,16
1.0 N magnezyum hidroksit çözeltisi
için, 29,16 g magnezyum hidroksit
destile suda çözündürüldükten sonra
1000ML ye tamamlanır.
-Çözeltiler- 34
Soru: 1.0 L, 0.50 M asetik asit
hazırlamak için 10 M asetik asit
çözeltisinden ne kadar kullanılmalıdır?
Çözüm:
10 M x V = 0.50 M x 1.0 L
V = 0.050 L = 50 mL

1.0 L, 0.50 M asetik asit için

50 mL, 10 M asetik asit alınır ve hacmi 1.0 L ye
tamamlanır.

-Çözeltiler- 35
Soru: 3.0 M sülfürik asit çözeltisinden,
1 L; 0.10 M sülfürik asit çözeltisi nasıl hazırlanır?

Çözüm: 3.0 M × V= 0.10 M × 1.0 L

V = 0.033 L = 33 mL
33 mL of 3.0 M sülfürik asit yaklaşık
yarısına kadar destile suyla doldurulmuş,
1000-mL balon jojeye eklenerek
karıştırılır. Sonra hacmi 1L ye tamamlanır.

-Çözeltiler- 36
Soru: % 1 yağlı süt ile % 45 yağlı krema
kullanılarak 1100 kg %5 yağlı süt nasıl hazırlanır?

Çözüm : (Pearson karesi yöntemi

ile) % 1’likten 1000 litre % 45’likten
100 kg alınarak karıştırılır ve %
5’lik 1100 litre süt elde edilir.

-Çözeltiler- 37
ppm
• Ppm: Parts per million, milyonda
bir birime verilen isimdir.
• ppm = mg çözünen / litre çözelti
olarak da ifade edilebilir.
• 1mg NaOH tartılarak 1 L suya
eklenirse 1 ppm olur.
Ppm
Örnekler
• 0.025 N NaOH 1L NaOH kaç ppm dir?

• O.05 N HCL 1L çözeltiden 1 ppm 1L çözelti nasıl

hazırlanır?
HCl d=1,19 ve ağırlıkça %37,23 (HCl= 36,5)
Önemli Not !!!
Çözelti hazırlarken muhakkak Balon
Joje kullan! Beher, erlen vb. cam
malzemelerin hacim işaretlerine
güvenme!!!

-Çözeltiler- 40
Önemli Not
• Balon jojede hazırladıktan sonra temiz ve kuru
kahverengi şişeye aktarılmalı etiketlenerek (TARİH,
HAZIRLAYAN İSİM-SOYAD, ÇÖZELTİ ADI
KONSANTRASYONU) uygun koşullarda
depolanmalıdır.
• Balon jojeyi hiçbir zaman buzdolabına koyma!
Hacim değişikliğine sebep verir.

-Çözeltiler- 41
 Çalışma Soruları

1) Konsantre sülfürik asit

çözeltisinden (%98.5, d=
1.84g/ml) 500ml 0.09 N
sülfürik asit çözeltisi nasıl
hazırlanır?

-Çözeltiler- 42
ÖDEV

2) 500 ml 0.05 N H2(SO4)

çözeltisinde kaç gram H2(SO4)
bulunur?

-Çözeltiler- 43
 ÖDEV

3) 2,3 g NaCl 125 mL hacmine

suyla tamamlanarak
çözündürüldüğünde elde edilen
% konsantrasyon nedir?

-Çözeltiler- 44
ÖDEV

) %7.5’luk 250 g
4
glukoz (suda) çözeltisi
nasıl hazırlanır?

-Çözeltiler- 45