ÇÖZELTİ HAZIRLAMA

Gerekli Malzemeler
- Sodyum hidroksit, NaOH
- Hidroklorik asit, HCI
---------------------------

- Balon joje (100 mL)

- Beher (100 mL)
- Mezur (10 mL)
- Metal spatul

Deneyin Amacı

Gerekli ön hesaplamaların yapılarak, farklı derişimlerdeki çözeltilerin hazırlanması.

Teori

Bir madde ikinci bir madde içerisinde molekülleri veya iyonları halinde dağıldığında meydana
gelen homojen karışıma çözelti adı verilir. Çözeltiler, çözücü ve çözünen olmak üzere iki
kısımdan oluşur. Çözücü çözeltinin miktarca fazla olan ve halini (katı-sıvı-gaz) belirleyen
bileşenidir. Çözünen ise çözücüye göre daha az miktarda bulunan çözelti bileşenidir.
Çözücüsü su olan çözeltilere sulu çözeltiler denir. Çözeltideki çözünmüş olan maddenin
miktarını belirtmek için derişim terimi kullanılır.

Derişim birimleri: Derişim; çözücü ve çözünenin miktarlarının birime bağlı olarak değişik
şekillerde ifade edilebilir. Laboratuvar ortamında genel olarak aşağıdaki ifadeler
kullanılmaktadır.

1- Yüzde konsantrasyon
2- Molarite
3- Normalite
1-Yüzde Konsantrasyon

a) Kütlece Yüzde Konsantrasyon (m/m): 100 gram çözeltide bulunan madde miktarıdır.
 100 g, kütlece % 5’lik NACl çözeltisi hazırlayınız:
100 g çözeltinin 5 g’ı NaCl, 95 g’ı sudur. Buna göre bir kap içersine (beher, erlen, balon joje)
5 g NaCl tartılır, üzerine 95 g saf su (veya 95 ml suyun yoğunluğu d=1 g/cm3) ilave edilip
karıştırılır.

b) Hacimce Yüzde Konsantrasyon (v/v): 100 ml çözeltide çözünmüş olan maddenin ml

sayısıdır.
 Hacimce % 10’luk 50ml etanol çözeltisi hazırlayınız:
100ml çözelti hazırlayacak olsaydık 10 ml alkol ve 90 ml su gerekecekti, 50 ml çözelti olduğu
için bu miktarın yarısı alınarak çözelti hazırlanmış olup, yeni bir ölçü kabına mezür veya
balon joje’ye 5 ml alkol ve 45 ml su ilave edilir ve 50 ml’ye saf su ile tamamlanır.

2- Molarite: Bir litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısıdır (mol/L). M = n / V

 1 M’lik 1000 ml NaCl çözeltisi hazırlayınız: (MA: 58,5 g/mol)
1mol yani 58,5 g NaCl alınıp 1 litrelik balon joje’ye konulup azar azar saf su ekleyerek
çözdürülür, son olarak 1000 mL işaret çizgisine kadar saf su ile tamamlanır.

 1 M’lik NaCl çözeltisinden 0,2 M 250 ml NaCI çözeltisi hazırlayınız:

Bu bir seyreltme işlemidir. Bunun için aşağıdaki seyreltme denklemi kullanılır.

M1 . V1 = M2 . V2
1.V1 = 0,2 . 250
V1 = 50 mL
1M’lik çözeltiden 50 mL alınıp saf su ile bir balon jojede 250ml’ye tamamlanır.

 Derişik stok H2SO4 çözeltisinden 0,25M, 500ml H2SO4 çözeltisi hazırlayınız:

H2SO4 çözeltisi (% 98, d=1,84 g/ml, MA: 98 g/mol) ticari olarak satılmaktadır. Bunlara stok
çözeltisi adı verilmektedir. Önce bu çözeltideki saf H2SO4 derişiminin bulunması gerekir:
m=%dV
= 0,98 . 1,84 g/mL . 1000 mL
= 1803,2 g (1000 mL içindeki miktarı)
mol sayısı = 1803,2 g / 98 (g/mol) = 18,4 mol (1000 mL içindeki miktarı)
Molarite = 18,4 mol / 1L = 18,4 M

Seyreltme denkleminden; M1 . V1 = M2 . V2
18,4 . V1 = 0,25 . 500 mL
V1 = 6,8 mL

1. Balon jojeye ilk olarak bir miktar saf su eklenir .

2. 6,8 mL der. H2SO4 (18,4 M) büret ile alınarak balon jojeye eklenir .
3. Üzeri saf su ile 500 ml’e tamamlanır.

3- Normalite: 1 litre çözeltide çözünmüş bulunan maddenin eşdeğer-gram sayısına denir.

Eşdeğer gram sayısı = mol ağırlığı / tesir değerliği
Tesir değerliği (Td): Asitlerde proton (H+) sayısı, bazlarda (OH-) iyonu sayısı ve tuzlarda
pozitif yüklü iyon sayısı.

 0,2 N 250ml NaOH çözeltisi hazırlayınız: (MA: 40 g/mol)

NaOH’ın tesir değerliği=1
Eşdeğer gram sayısı=40/1=40
40 g NaOH alınıp 1 litre çözeltide çözünseydi bu çözelti 1 N’lik olurdu. 0,2 N için, 0,2x40=8
g NaOH gerekirdi, fakat 250 ml’lik çözelti olduğu için;
1000 mL için 8 g NaOH gerekiyorsa
250 mL için x
X = 2g NaOH alınıp 250 mL’ lik balon joje’ye konulup azar azar saf su ekleyerek çözdürülür,
son olarak işaret çizgisine kadar saf su ile tamamlanır.

Molarite ve normalite içinde N = M x Td ilişkisi vardır (Td: tesir değerliği) Bu formülden

yararlanarak hesaplamalar yapılırsa;
0,2 N 250ml NaOH çözeltisi; M = N/Td = 0,2/1 = 0,2 M NaOH çözeltisi demektir.
Mol sayısı hesaplanır;
0,2 M = n / 0,25 L
n = 0,05 mol
m = 0,05 mol . 40 g/mol = 2 g NaOH katısı 250 mL saf su içinde çözülür.

Deney 1. Laboratuvarda bulunan der. HCl çözeltisini kullanarak, 50 mL 1 M HCl çözeltisi

hazırlayınız.
Deney 2. 100 mL 0,05 M HCI çözeltisi hazırlayınız.
Deney 3. 0,1 M 250 ml NaOH çözeltisi hazırlayınız ( MA= 40 gr/ mol).
 Rapor

Öğrencinin İsmi-İmzası:
Tarih:

Deneyin Adı:

İlgili deneyler için çözeltiyi nasıl hazırladığınızı açıklayınız.

Gerekli hesaplamaları ayrıntılı şekilde gösteriniz.

1. Stok HCI çözeltisinden, 50 mL 1 M HCl çözeltisinin hazırlanması: (MA= 36,5 gr/ mol).

2. 100 mL 0,05 M HCI çözeltisinin hazırlanması:

3. 0,1 M 250 ml NaOH çözeltisinin hazırlanması: (MA= 40 gr/ mol).