SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Bilgisayar Tümleşik Üretim

TORNA PARÇA PROGRAMLAMA

Prof. Dr. M.Cengiz KAYACAN

ckayacan@mmf.sdu.edu.tr
 CNC TORNALAMA KODLARI
Standart Kod Özel Kod Görevi
G00 G00 Hızlı ilerleme
G01 G01 Doğrusal hareket (düz ve konik tornalama)
G02 G02 Dairesel hareket (Saat yönünde)
G03 G03 Dairesel hareket (Saat tersi yönde)
G04 G04 Bekleme

G10 G10 Değer ayarlama

G20 G20 İnç ölçü sistemi
G21 G21 Metrik ölçü sistemi
G25 G25 Ayna hız değişimi kontrolü devre dışı
G26 G26 Ayna hız değişimi kontrolü devrede
G27 G27 Referans noktasına dönüş kontrolü
G28 G28 Referans noktasına dönüş
G30 G30 2. referans noktasına dönüş
G31 G31 Atlama fonksiyonu
G33 G33 Vida açma (Tek pasoda)
G36 G36 Otomatik takım telafisi x (x ekseni yönünde)
G37 G37 Otomatik takım telafisi z (z ekseni yönünde)
G40 G40 Takım uç yarıçap (R) telafisi iptal
 CNC TORNALAMA KODLARI
G41 G41 Takım uç yarıçap (R) telafisi sol
G42 G42 Takım uç yarıçap (R) telafisi sağ
G50 G92 Koordinat sistemi tespiti, Maksimum ayna hızı
G70 G70 Son işlem (finiş) tornalama çevrimi
G71 G71 Dış çap kaba tornalama çevrimi (Eksene paralel tornalama)
G72 G72 Alın kaba tornalama çevrimi (Eksene dik tornalama)
G73 G73 Kapalı devre kaba tornalama çevrimi (İş parçası şekline
paralel tornalama)
G74 G74 Kapalı devre alın tornalama çevrimi veya z- ekseni yönünde
kademli delik delme çevrimi
G75 G75 Kademeli olarak x-ekseni yönünde kanal açma veya kesme
çevrimi (iç veya dış çap)
G76 G76 Otomatik diş açma çevrimi
G84 G84 Kılavuzla sağ vida çekme
G84.1 G84.1 Kılavuzla sol vida çekme
G90 G77 Dış/iç çap işleme çevrimi (tek kademeli)
G92 G78 Diş açma çevrimi
G94 G79 Alın tornalama çevrimi
G96 G96 Yüzey kesme hızının sabit kalması
G97 G97 Sabit kesme hızı devre dışı, (sabit ayna devri tanımlama)
G98 G94 İlerleme hızı mm/dakika türünden
G99 G95 İlerleme hızı devir/dakika türünden
--- G90 Mutlak ölçme
CNC tornalama programcılığında kullanılan M kodları tablosu
Standart Kod Görevi
M00 Programlanmış durdurma(Programın yazılan yerinde çalışmayı durdurur)
M01 İsteğe bağlı program durdur (Tek parça imalatı için)
M02 Program sonu
M03 Tezgâh milini saat ibresi yönünde döndürme amaçlı (CW)
M04 Tezgâh milini saat ibresi tersi yönünde döndürme amaçlı (CCW)
M05 Tezgâh (Fener) milini durdur.
M06 Kesici takım değiştirme için kullanılır.
M08 Soğutma sistemini açma
M09 Soğutma sistemini kapatma
M17 Alt program sonu
M19 Fener milini açısal konumlandırma
M30 Program sonu (birden fazla parça imalatı için)
M40 İş parçasını çözmek için aynayı aç
M98 Alt programı çağırma
M99 Alt programdan geri dönüş
CNC torna programcılığında kullanılan karakterler tablosu
X,Z Eksen pozisyon komutları
C Multi eksen veya ilave eksen pozisyon komutu
F İlerleme
S Fener mili devri
T Takım numarası
M Tezgâh fonksiyon komutu
G Program fonksiyon komutu
N Satır numarası
D Takım çap ofset satırı
P Bekleme (Milisaniye)
O Program numarası
R Daire işleme radüs değeri
X Bekleme (saniye)
P Yardımcı program çağırma
L Tekrar sayısı
P Satır numarası çağırma
I,K Daire koordinatları
 1.G00 (Boşta İlerleme) KODU:
Bu kod kesici takım iş parçasına yaklaşırken veya kesme işleminin yapılmadığı yerlerde takımın hızlı
hareket etmesi için kullanılır. Bu kodda kullanılan hız her bir eksen için ayrı ayrı belirlenebilir. Bu hız ise
üretici firma tarafından belirlendiği için herhangi bir F değeri kullanılmaz.
Yukarıdaki şekilde takımın A noktasından B noktasına gelmesi esnasında kesme işlemi yapılmadığından
G00 kodu kullanılır. Formatı;
G00 X_ _ _ Z _ _ _ ; Mutlak sistem.
Mutlak sistem de ölçüler iş parçası sıfırı noktasından verilir. Mutlak sistemde X ve Z parametreleri
kullanılır. A noktasından B noktasına gelmek için örnek format;

G00 X80. Z40. ; şeklinde yazılabilir.

G00 U_ _ _ W _ _ _ ; Eklemeli
sistem.
Eklemeli sistemde tezgâh kesici
takımın en son gittiği noktayı sıfır
olarak kabul eder. Eklemeli
sistemde U ve W parametreleri
kullanılır. A noktasından B
noktasına gelmek için örnek
format;

G00 U80. W40.; şeklinde yazılabilir.

 G01 (Doğrusal İlerleyerek Kesme) KODU :
Doğrusal kesme işleminde bu program kodu kullanılır. Kesici takımın istenilen hızda ve verilecek doğrusal
bir koordinat üzerinde kesme işlemi yaparak hareket etmesini sağlar. Kesme işlemi sırasında belirlenen
ilerleme hızı makine tarafından otomatik olarak kontrol edilmektedir. Formatı;
G01 X_ _ _Z_ _ _F _ _ _;
X : X eksenindeki koordinat noktası
Z : Z eksenindeki koordinat noktası
F : İlerleme hızı

N 120 G90 G01 X 80. Z–100. F 100;

N 120 : Program satır numarası;
G90 : Mutlak sıfır kodu;
G01 : Keserek doğrusal ilerleme kodu;
X : X eksenindeki koordinat noktası;
Z : Z eksenindeki koordinat noktası;
F : İlerleme hızı;
Kesme işlemi
hızlı ilerlem
0
3
D0

2 1

ı
X
G00
İş parçası G01 G00
D

Z G01

0,0
 G02 (Saat Yönünde) ve G03 (Saat Tersinde Yönde Dairesel İlerleme)
G02 veya G03 kodu ile kesici takım, yarıçapı belirtilen yay üzerinde dairesel kesme işlemi yapar. Eğer
takım başlangıç noktasından bitiş noktasına saatin yönü ile aynı yönde olan bir yay çizecek şekilde kesme
işlemi yapacak ise G02 kodu, takım başlangıç noktasından bitiş noktasına saat tersi yönde bir yay çizecek
şekilde kesme işlemi yapacak ise G03 kodu kullanılır. Burada çizilecek olan yay değeri 1800 üzerinde
olursa R değeri (-) alınır. Bu kodla F parametresi ile istenen hızda ilerleme hareketi yaptırılabilir.

Dairesel kesme işlemi durumunda izlenecek

yaya ait karakteristik değerler, yarıçap (R) veya
yay başlangıç ve bitiş noktasından yay
merkezine olan uzaklıklar (yarıçap belli
degilse) I ve K cinsinden verilir. Dairesel kesme
kodunun genel formatı;

G02/G03 X_ _ _Z_ _ _R_ _ _F_ _ _;

(Yarıçap kullanılarak)

G02/G03 X_ _ _Z_ _ _I_ _ _K_ _ _F_ _ _;

(Yay başlangıç ve bitiş noktası kullanılarak)

G02 : Saat yönünde dairesel kesme kodu; G03 : Saat tersi yönünde dairesel kesme kodu;
X : X ekseni üzerindeki koordinat noktası; Z : Z ekseni üzerindeki koordinat noktası;
R : Yayın yarıçapı;
I : Yay merkezinden X başlangıç değerine olan mesafesi;
K : Yay merkezinden Z başlangıç değerine olan mesafesi;
F : İlerleme hızı;
G02 koduyla saat yönünde dairesel kesmenin iş
parçası üzerinde gösterimi

G02 X(R+X0) Z(-a+ZO) I (R) K0 F150

a
G02 X(R+X0) Z(-a+ZO) I (R) K0 F150

G03 koduyla saat tersi yönde dairesel ilerlemenin

gösterimi

G03
 G04 (Duraklatma, Zaman Bekletmesi) KODU
Bu kod kesici takımın çalışmasını X parametresi olarak verilen saniye veya P parametresi olarak verilen
milisaniye süresince durdurmak amacı ile kullanılır. Bu duraklatma işlemi genellikle matkapla delik
açma veya belirli bir çapta delik işleme sırasında işlemin doğruluğunu kontrol etmek için takımın
çalışmasına ara vermek amacı ile kullanılır. Formatı;
G 04 X_ _ _; (Saniye olarak bekletme)
G 04 P_ _ _; (Milisaniye olarak bekletme)
Örnek : (X formatlı saniye kullanımı):
N 150 G04 X1.5;
N150 : Program satır numarası
G04 : Duraklatma kodu
X : Saniye olarak bekletme süresi (1,5 saniye)

Örnek : (P formatlı milisaniye kullanımı);

N 160 G04 P1500;
N160 : Program satır numarası
G04 : Duraklatma kodu
P : Milisaniye olarak bekletme süresi (1500 milisaniye=1,5 saniye)
N10 G90 Mutlak koordinat sistemi
N20 G71 Metrik ölçü sistemi
N30 X100 Z50 I1 KI Hızla takım değiştirme noktasına git,
I kesici takım türü,K kesici takım no
N40 G94 İlerleme hızı mm/dak
N50 G00 M04 X62 Z0 S1050 Hızla işleme başlangıç noktasına git,
tezgah mili CCW yönde 1050
dev/dak döndür.
N60 G01 X0 F200 Alın tornalama 200 mm/dak
N70 G00 X60 Z1 Dış cap tornalama başlangıcına hızla
git
N80 G01 Z-70 F250 Dış çap tornalama 250mm/dak
N90 G00 X61 Z1 Hızla başlangıca dön
N100 X56 Çap 56 mm ye hızla git
N110 G01 Z-45 F250
N120 G00X57 Z1
N130 X52
N140 G01 Z-45 F250
N150 G00 X53 Z1
N160 X48
N170 G01 Z-45 F250
N180 G00 X49 Z1
N190 X44
N200 G01 Z-45 F250
N210 G00 X45 Z1
N220 X40
N230 G01 Z-45 F250
N240 G00 X41 Z1
N250 X36
N260 G01 Z-20 F250
N270 G00 X37 Z1
N280 X32
N290 G01 Z-20 F250
N300 G00 X33 Z1
N310 X28
N320 G01 Z-20 F250
N330 G00 X29 Z1
N340 X24
N350 G01 Z-20 F250
N360 G00 X25 Z1
N370 X20
N380 G01 Z-20 F250
N390 G00 X21 Z1
N400 X0 Z0
N410 G03 X20 Z-10 I0 K-10 F150 CCW eğrisel tornalama, 150 mm/dak
N420 G01 Z-20 F200 Silindirik tornalama
N430 G02 X40 Z-30 I10 K0 F150 CW eğrisel tornalama 150 mm/dak
N440 G01 Z-45 F200 Silindirik tornalama 200 mm/dak
N450 G02 X60 Z-55 I10 K0 F150 CW eğrisel tornalama ilerleme 150 mm/dak
N460 G01 Z-70 F250 Silindirik tornalama
N470 G00 X100 Z50 İş parçası değiştirme konumuna hızla git
N480 M05 Tezgah milini durdur
N490 M30 Program sonu