1

1
ı ·

KUZEYBATI ANADOLU'DA ÜST KRETASE - PALEOSEN BİYOSTRAT!GRAFİSİ

Atifc DİZER• ve Engin MERİÇ..

Oz. - Ilu ç:ılışm:ıda Türkiyc'nin kuı.cybatısınJ:ı yer :ılan Üst Kaınp:ıniyen-Alt Eosen y:ışlı oluşuklar incelcnmişıir.
ıi
·: Gebze, Akç:ıkoc:ı, Devrek ve Barım dolaylannJa genellikle Üst Krcı:ıse-Palcosen, marn, killi k.ireçı:ışı, kumlu-
killi kireçıaşı ve kireçıaşluı ile temsil edilmckıeJir. Bu yörede yapılan 19 ölçülmüş sır:ııigr:ıfi kesitinde Üst Krerasc
(Kampaniyen-Mcsırihtiycn)-Paleosen'Jc (Daniyeıı-Tancsiyen) 72 pcl:ıjik organizma türü yardınııylc aşağıJak.i .:onlar
ayırtlanmıştır (Şek. 3):

C/oboroıa/ia w/ascotnsis Menzil Zonu Üst P:ılcosen

Cloboroıa/ia puudorntnardii Menzil Zonu Orra Palcoscn

Clobigmna daubjergtnsis ve
Daniycn
Cloboroıalia comprtssa Zonu

Abaıhomplıa/us mayarotnsiı Menzil Zonu

ÜM Mcstrihıiycn
Cloboıruııcana conıusa cuıııma Zonu

Cloboıru11cana gansseri Men:til Zonu Alt-Orta Mesırihıiyen

Cluboıruncana calcaraıa Menzil Zonu Kampaniycn

Yenişehir, Bilecik, Göynük ve Kastamonu dolayl:ınnda Üst Kretase-Alı Eosen oluşukları, kumtaŞ1, kumlu kirc,r:ışı,
kireçtaşı ve marnlardan meyJ:ına gelmiştir. 21 ölçülmüş sır:ııiı;r:ıfi kesiti alınan bu bölgelerde, 25 benıonik tür yardınııyle

şu zonl:ır bdirlenmişcir (Şek. 7) :

Discocydiııa sttıntsi Zonu Üst Palcoscn

La!Jiııtina bibmsis Zonu Orta Palcosen

Orbiıoidts apicıı/aıus Menzil Zonu Mestrihıiycn

Aynca, bu çalışmada saptanan biyozonların Jünyadaki diğer benzeri zonlar ile k:ırşılaşıınlması yapılmıştır.

GİRİŞ

3 vH j, İİ.ıi L.ı gt:ck ül~cmiz<l.: ve gcLl:se diğer ülkclcrc.lcki mikropalcontolojik çalışmalarda

planktonik forarniniferler büyük bir önem kazanmış, özellikle Üst Kretase-Paleosen ayırımı bu or-
ganizmalar sayesinde gerçekleştirilebilmiştir. Bol miktarda bulur,maları, birbirini izleyen sistem ve
katlarda çökelen tortullar içindeki farklı cins ve türlerle temsil edilmeleri nedeniyle, ayrıntılı biyo-
stratigrafik bilgilerin elde edilmesinde pclajik foraminilcrlerin çok yararlı oklukları ortaya konulmuştur.
Mestrihtiyen (Üst Kretase) ve Daniyen (Alt Paleosen) arasındaki sınırın belirlenmesi pelajik
foraminifcrlcr ile gerçekleşmiş ise de, Daniycn'in strarigrafik konumu uzun süre münakaşalı kalmıştır.
Genellikle 1950 yılın<lan sonra bu konuda yapılan ı;alışnı:.ılar ayrıntıyı gerçeklc~tirmiş ve sumut lıir

• İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Uölüıııü, İstanbul.

•• İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakiiltcsi Jeoloji Miihcndisliği 0ölünıü, İsıanbul.

.,
<{$'
150 ı\ıifc DIZJ·:R ve Enı:in MERiÇ

sonuca v:ınlm:ı.sıııı sağlamıştır. Sonuçta; Glohoırı111mıııı , Rııgng/olıigı:riııa, Ticiııella, Hedbergelld ,

G lıılıigeriııc:1/uiılcs, l'seııt!ıııe.r:trılııriıı, l'l,ıııııglıılıııliıw, R,ıceıııı:~11cııılıı:/i11,ı dışında :ıııınıonit ve ru<list-
lerin yok olm:ıl.ırı ve Daııiycn'<lc Clobigcriıw ve C!o/ııırııt,ıliıı ile Tersiyer nıolli.isk fauıı:ısının ortay-a
çıkması, Mesozoyik-Senozuyik :ıymnıının b:ışlu.::ı ııcdeııiııi oluşturmuş; uzun süre En Üst Kretase
olarak bilinen D:ıniycn k:ıtı, bund:ın bıiyle Eıı Alt P:ılcoscn olarak belirlenmiştir.

farklı ülkelerde bu konu ile ilgili olar:ık yapılan araştırnı:ıl:ır biilgescl olduğu gibi geniş alan-
larda da karşıl:ıştırrna yapabilme ol:ınağını gerçekleştirmiş, pek çrık biilgede Mestrihtiyen-0:ıniyen
sıııırı bu org:rniznı:ılar sayesinde :ıyırılaıınıışıır. Diğer t:ır:ıft:ııı, Üst Kret:ıse-ı\lt P:ılcosen tortullan
:ırasııı<la çoğunlukla Alp Kuş:ığı ve komşu bölgelere.le litolojik bir ayırımın f;fo:lcnmcmcsi, bu tür :ır:ış­
tırm:ıl:ırı zorunlu kılmıştır.

Tiirkiye'ııiıı kıızcylı:ılı lıiil~csiııdc; llıırs:ı (E~erce), llilecik (Medeıli, Osııı :ıııcli), llıılu (Düzce,
Al.:çıkoc:ı, Giiyııiik), 1/,oıı~uldak (ı\1:ıplı, Tclcıı, l>evrck, ll:ırt111, ı-:,ızı.::ığız, Kokaksu, Efl:ıııi), K:ısta­
ıııııııu (T:ışküprii, Devrekani), Koe:ıcli (Celıze) dol:ıylarıııda (.)ek. 1) yapılan bu :ıı~ı~tırnı:ıd:ı, ~l)
21 IX iirııek ıopl:ıııınış, (,500 İıın: kesit ile 450 yık:ııınıış iirııek üzc-
i',l,· iilıııiiş sır:ııi~r;ıfi kcsiıi :ılm:ır:ık
riııde ı;alışııı:ılar ~crı;ckle~tirilıııiştir. Yuk:ırnl:ı dcğiııilcıı lıi i l~clerdc yercl ol:ır:ık c.'iy:ı~lı ı :ılı:ık:ıl:ırd:ı
f:ıuıı:ıl :ıyrıc:ılık dı~ınd:ı liıolojik forkl:ırııı v:ırlı~ı d:ı izkııelıilıııckıtıliı'. C,rncl olar:ık kuzey biil~clcrdc
m:ırııl:ır ve İnce elenı:ınlı killi kircçt:ışı c~cıııcn olduğu halde, ~iiııcy hiil~clerdc kumt:ışı, kireçt:ışı
oluşuııııı dalı:ı baskındır . Tüm lıu litııl11jik ve f:ııııı:ıl iizcllikler ~ii:ıxtilı.:rck Kuzey ve Kuzcylı:ııı i\ıı:ı­
dolu'Jaki Üst Kret:ısc-Palcosen yüzleklcri üç ayrı ,·:ısiycste topl:ın:ıbilir:

1. İçinde yalnız pl:ınktonik org:ınizrnaların bulunduğu, pcl:ıjik fasiycste Üst Kretase-Palcoscn

(Dartın-Kokaksu-Devrck-Al:ıplı-Akçakoca dolayları);

2. Pel:ıjik fasiycste Üst Kretase ve ben tonik fasiyeste Paleosen (Göy~ük ve Düzce civarı);

3. Bentonik fasiyeste Üst Kretase ve P:ıleosen (Burs:ı-Oilecik-Kast:ımonu çcyresi).

Yukarıda belirlenen fasiyeslcr ile zonl:ırın ayırımında kull:1111!:ın tüm örnekler, İstanbul Üni-
vcrsitc:;i Mühendislik Fakültesi Jeoloji llüliinıüııde korunmakıa<lır .

KARA DENiZ

• Bortın Oıvrık

ZONGULDAK
Çaycumoe
.Kozc~ıı
•Etıanl
• • To skÖprll
Alaplı • O 8Tıfın .KASTAMO~U
Oevrtk

----------c., o iz Mir
Ak~okoca

•
Oüıcı O
BOLU
•••
'• 1

Osmaneli
Yıni.ıhlr • e Göynük

.c;,ı~
ANMARA

BU~SA O BİLECİK .P !ZMİII

,, - .. -;..
.. - - -.,:
Cl ANTALYA
e Örneklerin alındığı yer \ ... ~-8~nıkl;; ı n
olındıQı yEr

...
i,

o ııo 100 1!50 200 AK 90 o 90

........______.ıeo
km ..ı ;
,.
·.,;.
Şek. 1 - İnceleme :ıl:ınl:ırırun bulduru haritası. _ .. ·:'/
• /1' 1
._ . . .
. . ..?
'i
.,J,
· l ı,,

'' }-'~
 KUZEYUı\Tl ı\Nı\DOI.U'Dı\ ÜST KRET,\SE- P,\LEOSEN
151
'lıı,
St- lllYOSTRATIGRA FI
ı ya .

tSe l'ELAJIK fı\SIYESTE ÜST KRETı\SE- l'Al.EOSEN

Kobksu kesici
n-
en . Pelajik fasiyesce gelişen Üst Krerase-Paleosen istiflerinin en iyi ı;özlcndiğ-i biilge olarak O:ırtın
ı rı çevresi gösterilebilir. Tiartın güneybarısmda yer alan ve tip kesit olarak belirlenen Kokaksu kesiti,
.ş - Kok:ıl.:su kuzc)·İnde, Filyos Çayı ile K:cık:ıksu-/ııııgııldak denıiryolu Joğusunda r,lı,:iilmiişciir (Şek . 2) .
Lirolojik yönden killi kireçra~ı, marn, kıınılu-',illi kire~·ı:ı.~ı ve iııı.:e elemanlı kumraşı brmanlarındaıı
oluşan isrifce, killi kireçraşı egemendir. Tabakalarda ~i"ızlenen Jc~işkeıılik, bunların içcrdi~i or;.:a-
e, nizm:ılarda <la belirgindir. Kok:ıksıı kcsiriııdc ralıandan tavana doğru içerdiği mikroor~aııizm:ıl:ıra
l-
<la yanılarak aş:ıı;ı<laki şu biyozonlar ayırrlanıııı~tır :
1-Ü

la
:e
hllTIN . ICOIC411lSU

~
~ ..........,,...
51
~ .... ,. . .,.. .
~ ıı-.. ... ~ ... ~ ... ,, ...

l- ~ıc ..... .,.,,.,.

Df'lıt(ıc . TCIEN
~ıc ..... .
~··••il
80. .;,

C.tfll ( . T&v$.&HLI OhMK . C.ÔLOACt DC:1'[:51

Şe k . Z - Kuzey harı Ana<lolu ' <la pclajik f:ı ~ iycsıcki Üst K reıasc-l'alcoscn isıin~rinin karşıhışıırmalı dibıc k c~ iılcri.
G . c . -r:f,,J.,-ırıııırtlıı,ı rıı/,-ıırııı,, Zıınıı ; Ci.g.-< :. gıııı.urri Zıııııı ; \ı . cx.-r,· . rııııltı.fıt nmtıı.tn Zr11~,1 : A . ':'-,. - . - l/,a
: l, ıım­
plıalus muyarııeıuis Zonu ; ( il.,1.-( :lu/,igaiıı". ılııııbj,·rJ,ıuİ; Zuıııı; Gll> . ~.-(;/uburuıuliu (onıp:-,,sı;: l\> mı : Glh.r
.-
C. puudonunarılii Zonu; Ulh.v.-(;. vtlıucucıısi; Zonu.

C/obotnınca11a rnlcrmıtn Mı:ıı:;i/ Zoıııı .-: Du zond:ı Üsr Kampaniyen'i belirleyen C. lııppıırmıi
Brotzcn, C. fıırnicrıırı Plııııııner, (,' , lıııllııiıl,.-.r Vo).(lcr, r:. t•eııırirn .rıı Whitc, G. mlicf{ıırıııis \'o~lcr,
G. ıırnjzoni Sibral, Hı:ıı:ro/ıı:lix pıılclır,ı (llrorzcn), H. cf. glııbıı/osa (Ehrenbcrg), Pseııdoıı:xtıılıJriıı ı:lı!g,uııs
(R:ı:ehak), Rı:ııul/a s::.ııjııııdıııı: (Ciryzylıowsky) saptanmıştır.
 152 Aıifc OIZF.R \·c f.nı:in .\IF.R iÇ

Clolıııırımcı111ıı g,ııısuri Mm::.il /.ıııııı. - llıı zııııda G. gııgıır/ıiııi Tile,·, C. ıırrıı (Cushm:ııı),
. (
\

"· fıılsosııı,ırıi Sigal, C. sııınrıi/nrıııis D:ılhiez, C. er. sııııırti (de I.:ıpparent), C. strııırti sııpspiııosıı . '
ııessagno, G. cmıımıı (Cushman), C. lıımrl/oJıı Siıpl, Rıı_r•,nglııbzl!,rriıııı rııgnsıı (Plunımer), R. rnıııııılııııı
IJriinninıan n, i'lııııııglıılıııliıı,ı aarnıliunideJ ( l•:~µ-er), Nııamir!,ııemlırliıı,ı ıe.rııılıırifarıııis \Vhite, S ıeıı­
sineiıııı pııııımrraıııı Brotzen giizlenerek hiilgedeki ı\lt-Ort:ı Mesırilıtiyeıı'iıı \'arlığı ortay:ı konulmuştur.
: . ..
Globotrıııırııırıı coııııısıı cnııırıJll Zıııııı. - Bu zoııd:ı İse
tipik C . sııı,ırti (de l.app:ırcnt) ile C .
rııııııı.M rnıııııs,ı (Cııshm:ın) türleri ,·e ilk ol:ır:ık Rııce111igııe111/ıeli11ı1 nıriııııs Rzeh:ık ort:ıy:ı çık:ır, Glo-
lıoırrıı:cıııı,ı gııımeri Menzil Zonu'nda g-iizlenen lıazı Glolıntrıııımıı,ı ı,:cşiclcri y(lk olıır ..-Sapt:ın:ın mik-
rofaııııa ile wn:ı Üst fvkstrihtiyen y;şı verilmiştir .

Alıııılın111plı,ılııs 11/t~)'ılfll(I/SİS ıHm::.il /.,ıırıı. - Bu zııııd:ı R,ıa111zt!,ııı:111/ı,·liııı1 rarı,ıııs Rzeh:ık,

Pscıııluıexıııl,ıriıı coslrıl,a,ı Cushıııaıı, lJoliı-iııııi,lı:s drıı(o (ı\larssıııı) s;ıptaıııııış ve En Üst ı\ılestrihtiyeıı
yaşı verilmiştir.

Hunu izleyen seviyelerde C/ıı/111/rırııc,111,ı tiirlcri giizkıınıl'Z ve Daııiycn'i simgeleyen Clubo-

rotııliıı ve Glolıi,rr,eriıııı'lar hclirirler.
C/ıılııırotırli,ı n•111prr.uıı 7.ıııııı .
- llu (;/ıılıorııt,rli,ı'lı ilk zııııd:ı s:ıpı:ııı:ııı mikrofaıın:ı Glolıorn­
ı,rli,ı ıriııiılııılmsis
Bulli, G. puııılobııllııiılı:s (l'luınıııcr) \'e Glolıigaiıı,ı ıl,ııılıjagı:mis Uriiııııim:ınn olup,
Daniycn'in v_arlığı kesinlikle ort:ıya konulmaktadır.
Clob,ıroıııli11 pcıııloıııeıı,ırdii ,Heıı::.il 7.oıııı. - Cln/ııırolııliıı'lı hu ikinci zon<l:ı Clobnrotaliıı. 1111-
ciırııtıı wriııııı,ı Nagg:ır, Globigeriıı,ı ırilnmliııuiıll's l'lummer giizlenıniş ve bu zona ı\1oıısiyen yaş~
\'crilmi~tir.
Glıılınrotaliıı relııscnrnsis },,fı:11::.il 7.111111. - Tfo en iist zonda Clnboroıııliıı pseırdoııırıııırdii 13olli
saptanarak wııa 'l\ıııesiyeıı yaşı vcrilmi:ırir .

Sonuçta hölgede Kampaniyeıı-T:ınesiyen zaman aralığında çökelmiş,_ litolojik olarak belirgin·

ayrıcalık göstermeyen devamlı bir istifin varlığı ort:ıya konulmaktadır.

Adat~pc kesiti

Bartın h:ıtısın<la, Sinoplıı ile Kızılkumkcbir

Kiiyleri :ırasında, Başkiiprü Köyü kuzeyinde A<l:ı­
tcpe'de iilçülcn kesir, litolojik ol:ır:ık
Kokaksu Uöl!_!esi'!lin özçlliklcrini giistermcktedir. Killi kireçtaşı,
kumlu-killi kireçtaşı ile ince elemanlı kumtaşın<lan oluşan hu istiftc şu zonl:ır saptanmıştır:

Cloboırııııcaııa gım.r.reri },,fen::.il Zomı. - Clıılıntrııııcnnn /iırııicaın Plummer, C. lııgeoııi Tilev,

Rııgııglııhigı:riıı,ı sp., Neı,flı1bdliıııı aff. ıııııııi.ııııalis WcdckinJ, l'l,ıırııglıılıııliıııı ,ı.cerı-ııliııoiıles (Egg-er),
P.reııdıııexııı/,-ıria elegaııs (Rzeh:ık), f!etcrolıdix sp. bulunan bu zonıın yaşı Alt-Orta Mcstrihtiyen'dir.

Ab11ılıoıııplıalııs nıa_yaroensis Meıı::.il Zoıııı. - Biil~edcki ikinci zonda C/obotrrmcaıw sıııarti

(de Lıpparcnt), Rııgııglnbigerina roııııırlııı,ı llriiııııinı:ııııı, Rııaıırigrınıılıı:/iır,ı rnriııııs
Rzehak, Puııılo­
ıı:xtıılııria sp., Doliviııa incrııssaıa Reuss saptanmış olup, topluluk Üst Mcstrihtiycn'i belirlemektedir.

Litoloji yönünden, l::ölgedeki istifte bir ·değişiklik gözlenmeden_, Glnlıorotalia coınpressa (Plum-
mer)'lı D:ıniyen'c geçilmektedir.

G'loborotaliıı coıııpressrı Zonıı. - D:ıniycn yaşını veren zon<l:ı ayrıca şu mikrofaun:ı gözlen-
miştir: G!oborota!iıı cf. pseııdobııl!oiıles (Plumnıer), C. ıri11iıl,ıdmsis I3olli, Globigeriııa sp.

Clnhoroııılia pseııdommardii Menzil Zoıııı. - Bu zonda da C!nbornır1/i,ı aff. ııııciııata Bolli

ve Clobigeri11a sp. saptanarak Monsiyeıı'iıı varlığı belirlenmiştir.
 KUZEYUAT I ANADOLU 'DA ÜST KRETASE - PALEOSEN 153

Globoro tolla oeouo

Globoroıotı velascoen11s veloscoensis - -

z aı " Globı9erıno ır,toculınoıdes

W ~2 İ:_ .~•' i- Globı9erıno lıneporıo

(J') Gtoboroıoııo uncınolo .
0 1--0_ -1,_;;_i'---+-G-ı_o_b_o_ro_ı_u_ı,_o_·_P_• ~•ıd~o~m~e'.'._:n~aı~d~i:_i----~=+----l------+===+--+-==-=-+--t==-::+--t--t------r---_-7 :::,
...
W Gtob ı 9erınu .ı,ı..ıbıergoıısıs - - - - -
_j C •
<x: ~ ~-· ~- ~.- .ı~ Globoruhılıu rr ııııJoc.Junsı·;
Cl.. ·ıs Globororuııu ~ • ~ udot, , ,ııv,Jes

~-+---4--J-~_;:e:~ -- ----- ----- --

a
;-=-·_..-ı_G_,oıı_o_r_o_,o_,_"_'_ _c_~_,_"_~r ~s'..'.s'.'.'.o~---_j~=ı-::,.=.:+---+--1--+--+--t--t--+--t--t---ı--ı
C ,
Q) ~ !
~ lj e.ıi- Abothomphotus
Bolıvınoıdo1 droco
.ı: moyoroıınsıı
-~., L:!L.!i_ _ı_______ ____~----+--+--+-~--+--+--t--t--t-1-,ı-;,t-1-1
~ }e _c Rocumıquemhelıno vorıon•
_ Puudotuıuıurıo cosru t oıo

w ; ~ Globotruncono sıuor ~ sluorli

~ Globoıruncono coriıuıo conıuıa
(J') 1---W!~-ı...::.:.::.:==:.:....:..:__:_...:.....:._ _;__-+-+-+-+-t-+---t-t--r,-,--r--r
=ı
RocemiQUambelino ,~xıulorılornıis
Planogtobuhna acervulıno i des
Ru909t0bi9enna roıundaıa

RUQOolobi9erina rugosa
ı-- Globolruncana sıuorı,ıormis

Globoıruncano sıuarli
w Globotruncono lugoonı

.
o Gtobolruncona
Globotruncana
ıamellosa

gansser ı

.
C

2 Giobotr uncana 909nebını

ô "
;; G tobol runcano I ot sosıuorll
Globolruncana
= Gıooorruncano
conıu, a

arca

Pseudoruıu t a r ıa elegans
ı-- Hererohelıı p..ılchra

Heıeroholı.ı
.,
C Qloboso

>- GtobOıruncana venırıco,ıo

·c GIObolruncana ırıcar i naıa
o
a.
E Globolruncona moızon ı
o Globotruncono farn,coıo
:.:
Globoıruncano colc ı lormıs

Globotruncono calcoraıo

<:. .-,,t -.., ır -.J::ıı:onü t. u l l oı<.ltt '>

Globotr unca na lopporenll

.. ..
..
·;;

a
C
o
a
ö
-~
a
.c.
C.

"
o o"' co
o ~
,.
3
. 1 aı :.: E
ô
o

..
f-
,ö
o
,. 1
1
~ ,. ö.
"
aı
o
ıı: a
o
~

Şek. 3 - Kuı:eylıaıı Anaılolu'Ja Üst Krcıasc-l'alco~cn ya~lı pdujil.: foraminili:rlcrin wnlıır.ı göre t:o~r.ıfi
da~ılınıı.
154 Aıiıi: uızı •: ll ve ı-:ııı:iıı tıırnıc,;

Clolınrrıtalia velasrnwsis Meıızil Zoıııı . - Clobnrnıııliıı velıısrne

ıı.ıis (Cushm:ın) ile Globigeriııa
sp. ve tayin edilemeyen Glolıorntııliıı ' lar içeren zııın;n yaşı Tane:;i
y e ıı ' d i r .
T3artın İlçesi ve Bartın Ç:ıyı batısında, lhrtın-Kıık:ıksu yolu üzerind
e Sinoplu Kiiyü doğu­
sunda d:. litolojik olar.ık killi kireçtaşı, marn ve killi-kumlu kireçtaş
ınd:ın o luşan istifte Alt-Ort a Mes-
trihtiycn yaşlı Globııırııııcıııırı g,msseri Menzil Zoııu, Üst ı\,1cstrilı
tiycn yaş lı Alıa tlıorııplwlııs mayrı­
ı·oeıısi.< Menzil Zonu ve Daniye n yaşlı Clobiger iıııı ılıııılıjı:r
gcıısis Zoııu olarak üç w n :ıyırtla nmıştır .

Kozcağı z kesi ti

Kozcağız güneyinde (Şek. 2), Güncy dere ' ııin batı yamacın
d a iilçü len kesitin taban seviye-
lerinde Clohotrııııcaııa lappıırenti grubun dan yass ı tiplere bol ·m i ktarı.la
r:ıs tlanılmakt:ıdır. Üst sevi-
yelere doğru C . arca (Cu s hman)'ın arttığı gözlenir ve bunu bir bazalt
seviyesi izler. Erüpsiyon so nras ı
çiikelen tnrtullarda C . coııtıısa (Cushıııan) il e birlikte ilk olarak R ııceıııigı
ıeııılıdiı ııı' 1:ır gözlenmekted ir.
Bunu ikinci bir baz:ılt seviyesi izler ve üzerinde Kokaksu ' da s:ıpt:ıııa
ıı Clrılın trıı11crı ıııı gaıısseri Menzil
Zonu ve en üstte de Clvlıoırımcaıııı lilllltıısıı co11ıııs,ı Zonu yı.:r alır.

Clolı,,ırıııı ca ırıı cmıııısıı coııııısa Zıııııı. - Bu zo nd:ı ı;öz lenen

Clu/ırıtrııııca ıııı stıııı r ıi (de L:ıpp:ır e nt)
ve N ı1a111~r~ııı·11ılırli11,1 sp. Üst Mest rilııi y cıı ya~ıııı lıelirt ım: k ıcdi r .

Yukarıda değinilen zonu, litolojik bir ayrıcalık göstermeden

bol Clnlıigı:riıııı ve Cln horotııliıı' lı
D a ııi y cn izlemckte<lir.
Clıılı11rıııııliıı rn111prı-s.tı1 Zıımı. - C:lolı11rol ııli,ı p.(t'lıı/11/ıııl
loiılcs (l'luııııııer) ve Clolıifcrİmı sp.
içeren zonun yaşı Daniye n'dir. Clo/ıoı-otalia coıııpressıı Zonu'nu Clobiger
i11a sp. ve sünger spikülleri
bulunan tortullar izler. Daha üstte yer alan kireçtaşı içinde ise tür
tayini yapılamayan Cfobigerina
ve Clolıornı,ıliıı'lar gözlenmi ş tir. Arada C/olınrntııliıı psı:11ılo111ı:ıwrı/ii
Bolli'ye benzer Monsiy:en tipleri
b ulunmaktadır. Kireçtaşı içinde tavana doğ ru arenase
kavkılı ve bentonik tiplerin çoğaldığı gözlenir.
Kııtlıiııa sp. , Rotalia sp., Miliolidae, bryozoer ve :ılglerin
bulundu ğ u kireçt:ışını Clohorotalia velas-
coe11sis Menzil Zonu izler.

C/oborotıı.lia
ulascne11sis Meıızil Zrııı11. - Clnhnrrıt,ılia sp., Neoflıı b e!liıw sp., Boli-.:iııoides sp.
izlenen zon Tanesiyen' i belirler.

Clnlı o rnta lia aeq11ıı

Cushman ve Ren z ve Cln lı(f!,eri11rı triloc ııliııniıles Plummer içeren killi
ki-
reçt aş ları
ile kesit son bulmaktadır. fl iilgedcki en iiıı c nıli iizellik olarak Mes t rihti
yeıı y aş lı ik i bazalt
erüpsiyonunun varlığı gösterilebilir.

Pel:ı,i ik fasiyeste gelişen Üst Kretase -Paleosen tortul İstifinin

gözlendiği diğer bir kesim olarak
Zonguldak İli g üneyd oğusunda yer alan Devrek-Tefen :ıras ı gösteril
ebilir. Belirtilen bölgede, Devrek
İ l çes i güney ve güneyb:ıtısınd:ı Kodaman Deresi, Göld:ığı
Deresi; kuzey d oğu s unda bulunan Bulada n
Dere, Kar:ı gi'ıl Dere, Bılık Deresi ve Tefen güneyinde i ilçiileıı altı i il
ç iilmiiş stratigra f i kesitinde Mes-
trihtiye n'i Daniyeıı ' in izlediği ve Daniyen'in bölE;edeki kalınlı ğının
1-37 m aras ında d eğişti ğ i saptan-
mış tır. Bu hölgede ki istif batıdan doğ uya do1ru incelen
miş ti r.

K o drımnn Deresi kesiti

:ı< "daman Deresi ba t ı yamac ın da {Ş e k . 2) ölçülen kesi

tte dasit tüfl eri üzerine gelen marnlı ve
hol C ln lırıtrıııırıınıı İ çeren sev iyelerde C lnlın ırııııcn 11a .,,,.ca (C u s lıın:ı.ıı
) , C. cf. .fnrıı ica ı ıı Plummer,
G. ef. l,1111 c llo s,ı Sigal , C. c ııııicıı Wlıit c , G. lııppııreıııi l!rııı z eıı, G.
aff. liııııc i spiıı ı: ıı K. ikoine ve Jfe-
ıernlıelix sp. göz l e nmi ş tir. Zon ayırımı yapılamayan bu
bol mikro o rgani z malı seviyenin K:ımpani yen
yaş lı o l d u ğ u düş iiııülm ekte dir. 13unları Rlt J•tıclıoıı el/a sp.,
Gryplı ea ( Pycıırıdoııta) ııesicııla ris L :ı m:ı rc k '
 KUZEYllı\Tl ı\Nı\l >OLU'Dı\ ÜST KRETı\SE- l'ı\LEOSEN
155

lı glokonili kumtaşları izler. Dahn iisttc ye,r ulun marnlar yine bol Clobotrı111cıııııı'lıdır.
İçim.le C.
stıuırıi (de Lıpparent), C. stıuırııjiırıııis Dalhicz, C. ı.:f'. Jiırııirntıı Pluınmcr, Psmduıı:.rııı
l,ıri,ı sp.,
Hetero/ıdi:ı: sp., Rııcı:ıııigııeıııbeliıııı sp. izlenir. Üst Mestrihtiy en olarak yaşl:ın<lırılan bu istif
Daniyen
yaşlı, Clobigı:riıııı ve Globorotıılia'lı, aynı nitelikteki tortullar ile devam eder. En
üstte <le Pl,morbıı­
lina sp., Prıracluutetes asvap<ıtii Pia gözlenen kireçt:ışları yer alır. Kesit, Miscellanetı sp., Ka.ılıiıııı
seh•eri Smout ve algli kireçtaşları ile sona erer. Du kircçtaşları Orta-Üst Paleosen yaşını belirtmekt edir.

Göldağı deresi kesiti

Göl<lağı Deresi batı yamacında iilçiilen kesitin (~ek. 2) taban seviyesind eki kumlu-kill
i kin:çtaşı
ve ince dokulu kurntaşİarı içinde kiiçiik boyutlu ve çok :ız sayıda iyi korunmamış Prııeglobotrııııwıw'­
lar bulunmuştur. Bunu Clobntrıııırnıııı cnntıısa (Cushman ), C. slıııırıi (de Lapparent ) ve Heterohe-
licidae içeren Mcstrihtiy en yaşlı kumlu kire\:taşı ve kireçtaşları izler. İstif litulojik bir ayrıcalık
göster-
meden Globigerina ve Cloborotalia'lı D:ıniyen'e geçiş gösterir. İçinde Cloborot<ılia compremı (Pluınmer)
,
C. cf. pseııdobıılloides.. (Plummer) , · Clobigeri11ıı t!ttııbjergı:ıısis Brönnima nn bulunan D:ıniyen katman-
larını, Orta-Üst Pal eosen 'i karakterize eden ı\1iscel/cıııı:ıı sp., bryıızoer ve algli kireç
taşları izler.
Kesit Amplıiroa cf. ellioııi Johnsun içeren kumlu kireçtaşları ile sona erer.

Buladan Dere kesiti

Buladan Dere'nin batı yamacında ölçülen kesitte (Şek. 2) tabanda tayini mümkün olmayan
Globotrııncaıııı ve Heterohali cidae'lcr içeren kumlu kireçtaşı ve kireçtaşı
katmanları yer almakta<lır.
Üste doğru mikroorga nizma yünün<lc'n zcnginlc~mc ı.likbti çeker ve bu kesitte şu zonlar ayırclanmış
tır:
Globotrııncıma coııtıısa co11111w Zo111ı. - nu zoml:ı G/obuırımcana Jtıııırti (<le Lapparent ),
Rııgoglobigerintı rugosıı (Plummcr) , Ilı:tı:rolıı:lix sp. saptanmıştır.

Abatlıoınphalııs nuıyaroensis Merızil Zonıı . - Du zon<l:ı <la Clobotrııncıına contıısıı contıısıı

(Cushman ), C. stııarti (de Lapp:ırcnt), Rııgoglubigı:riıw sp. bulunmı.İş olup, her iki zun Üst Mı:srrih­
tiyen yaşını belirlemek tedir.

Clobigı:rirw daıılıjı:rgı:ıısis 7.111111. - Daniycn'i siıııı;clcycn bu zonda G!olıorotııliıı cf. cıııııpr.:ssıı

(Plummer ) gözlenmiştir.

Daha üst seviyelerd e de Üst Paleosen yaşlı Globorotıılitı veluscoensis (Cushman)'lı kireçtaşı,
kumlu kireçtaşı ve kumlu-kill i kircçtaşları yer almakt:ıdır. Monsiyen ise tipik organizmaları ile
ayırt­
lanamamıştır.

Karagöl Dere kesiti

Karagöl Dere'nin batısın<la iilçiilen kesit (0ek. 2), kireçı:ı~ı, kunıtaşı, killi kirec,:raşı ve kumlu
· kireçtaşından oluşmuştur. Belirtilen litolojik tlcğişikliklcrc giire i~:erdikleri rnikroor~rniznıalard
a ,b
fa~:ôl::şma giizlcnir. Alt scviycicrdc ki kireçta~ları içinde (,'lolıııtmııcıııw
cf. jiınıirnt,t F1nm nıcr, C.
C(,'?, ::.mz (Cushman ), Marssoııı:l/ıı o.ricoıııı (Rcuss), 'J'ı:xııılııriıı sp. sapt;mmışt:r . l3L! :•~);:,h.ıhı kt:ı
znn
c:y,:r:r::: yapıl:ı:namıştır. Bunu izleyen seviyelerde G. stıııırti (de L1pparent ), Heternh::i ; :::d.ıc ve
Ril-
cemiguembeliııa sp. gözlenir. Daha iistte de Abatlıoıııplııılııs ııı,ıytlroensis Menzil
Zonu yer :ılmaktauır.
nciirtilc.ı zoııda Rııgııg/11/ıft!,ı-rİıııı rııgımı (Plııınıncr) ve Rııaı11ff!,ııı:ıııbt'!i11,ı sp. ~i\zlcnir.
Tiiın lııı isrifi
fazla bir k:ılııılık ı;östcrıııcycn (,'lııbıırotııli,ı rnııiprı:ssıı (l'lııınmcr)'lı Oaniycn izler. Dalıa üsttı.:kı
kumlu
kireçtaşlarında ua Miscd!ııııı:ıı sp., Dis.uqdiıw sp. ile Globigı:riıııı sp. ve C/oburotııli
,ı sp. ardışık
olarak bulunmaktadır.
 ,•
156 ı\tifc DİZER ,·c F.n~n ~IERIÇ
'.

Üs ı Orta Üst
Kom po M•slr i hliyen Oaniyen I PalıosenlPı:ııeoun
- - - _ __, -,--- ----r---l-,---f-1----,
Eiiyoıonlar
o " :, ~
C:
o o ô ·-.. o o o "
-
u &. C:
C: !! o. C:
:ı e .. ~o o~ ;~
~ ~ g ~ o o ô ~
ö ... ~ "" :; u
Peıojilı loıiller ~ ~ .n .. 'ö ~ ~ ~ ... D "'
D C: rı E o o
E
(!)
ö
u
~ ~
(!)""
o
i3
o
u
.o o
<l e
H
i5 u
00 ;!
(!)
..
a. (!) :,,
:i
Globolruncano arca )
bull oidıı :
;~ .
cal carata
(.On İ ÇQ

c onlu sa
contusa conluso
falsostuorli
fornicato
9 o 9n e bini
90nsseri
lomellosa
lapporınti

lu9eoni
mojzo ni
s t u o r ti
stuorti-stuarti
ıluor tifor mlı

Abat ham p hal us m oyoroınsis

Ru9oglobigerino ruoosa
rol un dola
Helerohelix globosa
plummerae
:·· .;.:.1
pulc h ra
ullimatumido
P ı c n o o I o b u I i no o c er v u I i n o i d e s
elegans ,
costulato =
~-'
Racerniguembelina textularirormlı

varions 1,
Glabigerino daubjer9ensis ~~
ffi
tr ila c ulinoi dtı ~
;_. ;.

veıascoınsis

Globorotoıio oequa
an gulalo
c.ompress<>
eonicotruncato
/4
J'J
<•·
pse udobulloides
kozlowski mınardii

ı rınl dodensls
uncinolo

velmcens l s 1 1 1 1 1 1 r7 ./'(
,. M
~
i:
~
ri
~

1
~
'
j
 ·•ci .
) TASE - Pı\LEOSEN 157
:;~y:,. KUZEYDAT[ ı\NADOLU'DA ÜST KRE
·'''.~ .
:\j < Bılık Dere si kesiti
batı y:.ım:.ıcın<l:.ı ölçülen kesitin (,5ek.
2) taban seviyesinde
iisı Bılık Köyü güneyinde, Dılık Deresi
dır. Bunların :.ırasında C. coııııısa
(Cushman), C. Jiırııi­
__ bol Globotrııncaııa'lı kireçt:.ışl:.ırı bulunmakta
0 ıeosen .,
,stıllirti (de L:.ıpp:.ırent), Heıerolıeli:
r sp., Neoflabdliıw sp.
cata Plummer, C. arca (Cuslımaıı), C.
•"
lııgeoııi aııgıılıııı, Tilev, C. arca (Cushm:.ın), Rilceıııigıımıbdiıw
saptanmıştır. Daha üst seviyelerde C.
almaktadır. Bunu izleyen katmanlarda Globotrııııcaıııı '!ar
•·fi . sp. ve Rugoglobigeriıw'lı kireçt:.ışları yer
, ı.:' 'i ' algler ve iri for:ıminifcrler ortaya çıkmaktadır.
. '.~-r . yok olma kta, yerlerine altta Globigeriııa'lar, ~stte de
. ~,,.:~!
~:-Jj
,-, ~- .
Tefe n kesit i
~ ı~ lıausımla, Filyos Çıyı'nın batı
kenarında iilçiilcn
~,.,
\;J.
....
Devrek kuzeydoğusunda ve Tefen güney ndaki İnce elemanlı
,. aşı ve killi kireçtaşları yer alır. Taba
:!J..ı
kesitte (Şek. 2) litolojik olarak kumtaşı, kireçt fleterolıdfr sp.,
;~: c,lltl Plummer, C. ıricariııata Q!ıer:ıu,
kireçt:.ışları içinde Glnboırııııcaıw cf. forııi
~
soııdla sp., daha
inatıı ~ıerau, llı:terolıeli.r sp. ve ıHars
üstte G. forııicata Plunımer, C. tricar
:, \

lıir ralıak:ı ~rıılııııııı

ix sp. sapıaıınıışıır. Fosil içermeyen
üstte <le C . sıııarıi (de Lapparcııt), llı:ıerıılıı:l rolıel ix
hman), Gııbleriıı,, sp., Jleıı: sp.'li seviyeler izlemek-
yi~e G. cf. lugeoni Tilev, C. coııtıısll (Cus gagne biııi Tilcv, ,G. coııııısa
C. stıwrıi (de Lapparcnt), C.
tedir. En üstte ise C. stııartiformis Dalbiez, Rılt'ı: 111igımıı/,ı:fir.ıı sp.
(Cushm:ın), Heternlıelix cf. plııııımer,ıı:
Lotterie, iT. ,C{lııl)/{losrt (Ehrenbe rg),
oorganizmalar saptanmıştır. Bunla rın üzeri ndeki kirt>ç-
gibi Üst Mı:strihtiyen'i karakterize eden mikr w G/olıo rotalitl'lar
kta ve Paleoscıı'i simgeleyen Glolıigı:riı
ile
c:ışl:.ırında ise Globotrııııcaıw'l:.ır yok olma comprı :sStı (l'lıı nııııcr),
başlangıç seviyelerinde Glııborrııııliıı
ortaya çıkmaktadır. Paleosen yaşlı tortulldrın kumta şlar: için-
nılmıştır. Kireçra.~ları ile :.ırakatkılı olan
G!obigeri11a cf. ırilocııliııoidı:s Plummer'c rastla anizm alar ardış ık
olup, pelajik ve bentonik mikroorg
de ise Miscellanea sp., Kııtlıiııa sp. gözlenmiş , Glo-
seviyelerde G/oboroıa/ia pseudobulloiJes (Plum mer)
olarak devam etmektedir. Bu nedenle h:.ızı bulunmuştur.
arında <la P!aııorbıı/ina sp., Discoqc/i11a sp.
bigerina koz/owskii Brotzen ve Poz:.ıryska, bazıl almakıadır.
m:.ın) içeren pdajik Üst P:.ılcoscn tortulları
yer
En üstte de G!oboroıa/iıı vı:l,ıscueıısis (Cuslı

Osmanlı kesi ti
Akçakoca-Alaplı arasındaki yöre belirtilebilir.
Aynı özellikleri taşıyan bir diğer bölge olarak da,
giine ydoğu sund: .ı, Osmanlı Kiiyii yolıınıın doğ'ıısuııda
Zonguldak !li güneybatısında, Alaplı İlçesi an oluş­
u-killi kireçtaşı ve ince elemanlı kumtaşıııd
yapılan kcsıtte . t_or~ul isıir killi kircçtaşı, kuml F:.ık:ı t, kum -
içinde pel:.ıjik organizmalar egemendir.
muştur_. !'fem kıllı kıreçtaşı ve hem de kumtaşları bc·· ı . ı
bcntonik tipler :.ırtmaktatlıı· . Du ) ı;eue saptanan
taşları ıçınde bunların sayısı azalmakta ve dig"•er
zanlar şu şekilde sıralanabilir:
a G!obotrııııcıııııı sı 11 arıi (de Lıpparent)
Cı~boıruııcıııw coııııısıı coııııısıJ Zoıııı . - Du zonda ayrıc ııiliııa sp. gibi Üst .Mes~
fl_fte~olıe;'.x ~P·, g'.ıeıııbeliıw _sp., Jlılıırssoııe//(l sp., Dorotlıit1 sp., Verııe
RMemi
nmiştir.
trıhtıyen ı sımgeleyen mıkroorı;anızmal:.ır gözle

Clobigerina daıı;jergeıısis Zoıııı.-: Daniyen

y.ı~lı ilk zonda Globorotııli,ı pseıııiobııl!oiılı:s (Plum-
mer), C. compressa (l lummer) ve G!ubıgmııı
z sp. bulunmuştur.

ııırdii Meıı::,.il 201111. .- ı\,fonsiyen'i belirleyen ikinci zond a o oı otıı llJ

· Gt b . {
~!oborotalia pseııdoıııcı
cf. coıııcotrııııcıJta Subb otın:.ı C gözlenmiştir.
, . aııgııwtıl (Whıte), G/obigeriııa sp.
·

terize eden Globorotalia pseııdomenardii

d Daha _üst sevi~clc~de T:.ınesiyen'i karak
Bolli C cf
G!obo roıa ı ·a ı . (C ' h . ).
qua rata Whıte, Globıı germa trilocııliııoides Plummer ·' en üstte de
" ve,ascoeıısts us man
· •
· · ıa ırı·tocıı moıdı
ve G!ob ıgerıı :s Plummer· saptanmıştır.
 -
ı\tifc DiZER ve Engin MERiÇ
158
/ Snbu rlu Dere si kesi ti
/
unda, Saburlu Deresi vadisi boyunca yapılan
Alaplı-Dliliicck yolu üzerinde, Saburlı Kiiyü d,;ğus şı
gilstcrmcktcdir. Killi kircçtaşı, kumta
kcııittclitolojik iizclliklcr Bartın ı,:cvrcsinc hllyük bir benzerlik
ayırtlanmıştır:
arc.lalannıasından oluşan İstifte şu zonlar

Bu zonda ayrıca Glııhoırııııcrııw stıırırıi (c.lc Lapparent)

,

I Glnlıfltrrıııcrııw cnnııısrı coııtııs,ı Zo1111. -

G. g,ııımri Dolli, Rawııigııenıbeliııa sp., Neoflıılıelliııa
trihtiycn olarak y:ışlan<lırılmıştır.
sp. saptanmış ve istifin bu bölüm ü

olan bu zonc.la Cluborotalia cf. · compressa

Üst Mes-

Globigeriııa daubjergeıısis Zoıııı. - Daniyen yaşlı

eriııa sp. gözlenmiştir.
(Plummcr), C. pseııdobıılloides (Plummer) ve Clobig

Clo/ıurıılııliıı pseııılrımı:ııardii Mcıı:::.il 7-oıııı. - Bu zonda tür tayini belirlenen başka mikroorga-
yaşlan<lırılabilir.
nizmalar gözlenmemiş ise de, zon Monsiyen olarak
lıclirlcyen bu zonda, Cloboroıalia cf.
Cloborotaliıı ve/ııscoe11sis Meu:::.i/ Zııım. - Tancsiyen'i
aeqııa. Cushman ve Renz ve Globigeriıuı
sp. bulunmuştur.

Tavşanlı kesiti

adası'nda, Gebze İlçesi doğusunda Tav-

Araştırma alanının en batı bölgesi olan Kocaeli Yarım
ş.ınlı Köyü kuzeybatısındaki Tavşan Tepe'c.le (Şek.
2) durum, Bartın ve Devrek çevresine benzerlik
bölümünde
kireçtaşların<lan oluşan istifin taban
göstermektedir. Litolojik yönden ayrıcalıklar belirten lame/fosa
caıa Plummer, C. coııtrısa (Cushman), C.
Globotrımcana arca (Cushman), G., cf. forııi
Dalbiez, . G. gaıısseri Dolli, Rugoglobigerina sp.,
Sigal, C. sıuarti (de Lapparent), C. stııartiforıııis ina acı:rvrı/iııoides
gııe111/ıdiıı,, ıwri,ms Rzelıak, Plmwglolıııl
i'sı:11(/11ıexı11luriı1 et. elegııııs (Rzch:ık), Rııaı11i
ı cf. iıııerpııııctata Marc k, Bolivinoide
s draco
(E~ger), lleıerolıelix cf. pıılclıra (Brotzen), Nenf/ilbelliıu ler
ı:rı111a Brotzcn ve c.liğer bazı foraminifer
(Marsson), Boliviıw iııcrassaıa Reuss, Sıı:11sioeiıw poııı111 l:ırınd aki -
tortul ~rubu, Bartın ve Devre k c.lolay Globo
giizlcıııııiştir. Üst Mestrilıtiyen'i lıclirteıı bu len
değini böl-
bilir. Daha üst katmanlarda ise yukarıda
trmıcıma gamseri Menzil Zonu ile karşılaştırıla
ne rastlan ılır. Du üst seviy elerde de
gelerin Clubotrımc(llza coıııusa coııtıwı Zonu'na karşıt
olan tipleri
renı), C. gaıısseri Dolli, Pseııd otextu laria sp.,
C. coııırısa coııtıısa (Cushınan), G. sıııarıi (de Lappa litolo jik özel-
Rawııigııeıııbeliııa sp. saptanmış olup, bunda
n sonra Clobotruncaııa'lar yok olmakta ve
­
Globigeriııa'lar belirmektedir. Paleosen başlan
liklere.le bir değişiklik gözlenmeden Cloborotalia ve
izmaların tür tayini yapıl amamı ş olmak la berab er,
gıcını ka111tlayan tornıllar içindeki pelajik organ
düşünülür. Dunu Globorotalia pseudomeııardii
Bolli,
bunların kuşkulu olarak D::ıniyen'i belirttikleri
seviyeler izler. En iistte yer alan :ılgli kireç-
G. ,ıııgııl,ııa (Whitc), C. velascoe11sis (Cuslı111:ın) İ<;eren
eıısis Neumann, Operculina sp., Planorbrıliııa
taşları için~e Discocyclina seunesi Douvillc, D. taraby
mikroorganizmalar gözlenmiştir.
sp. gibi Üst Palcosen-Alt Eosen yaşlı bentonik 1,

Fı\SIYESTE l'J\LE OSEN

l'ELı\JlK Fı\SIYESTE ÜST KRET J\SE-I JENT ONIK

izmalar içerdiği gelişim şekline örnek

Kretase:ni~ pelajik ve Paleosen'in _bcntonik mikroorgan
olarak I~olu1 lir gu.~cybatıs'.n~a, Göy~ük. !_içesi g-iinc
ydoğusunda, Göynük-Nallıhan yolu güneyinde
Kayabogazı nda gozlencn ıstıf gösterılcbılır.
•
 YAŞ
PLANKTONİK FORA MİNİ FER Z O N L A :R 1
1.

1
YENİ ÇALIŞMA MOROZOVA 11946, SUBBOTINA 11953,
KRASHENINNIKOV, 1964 SAL AJ ı,e SAMUEL GOH RBANOT( 1963) LUTE R BACHER vı BOLLI vı CITA ('l960a BOLLI ( ~ a.b .l 0
1959,1960)KIRIM,
NW ANADOLU
1960) KAFKAS ( 1966 ) EL-NAGGAR(ı 9 s 3 , 5 s) Salı bur~! PREMOLI SILı,,l.(1964 Dl Paderno d Adda 19 7 9 9
SURİYE
Batı
KAFKAS S . S. C 8 . S . S . C . B. S . S . C . B. Korpotlor Ni l vadisi, MISIR AVUSTURYA iOrtaAp<ıninlır,ITALYA keıilİ ITALYA TRINIDAD
z ~
!
w oı n ıo co"'"oıo
,.,
...
T . ,ı .

r-ı-
(/) o
o UJ
: Ctlotıo, o ı oılo
oro9 o nınıh
T, pııtııdol o pllınıh

T. o,orlnoıc ıo nıı
, ... ,
w
t-----i'--C-t----+------+--------!;ıotııı r oı o ı,h: t-----t-"-'---- - - - + - - - - - - - + - - - ---+--'-----,,- T. •org ı n,ıı,nıoıo
-.- .,,--j T. oıqwo
0 A conlcoır.ıııcoro
'- ın leım,oio
Gıotıoı oloıuı ı ,ıtıo oıııı,a
Gıotıor"olıcı . , ıo ı c:ı:ı ıN ı ı
Glotıoroıollo ııroııon. nılı
A,orinlno ıııtııp rıc u lc;ıı
Qlotıor:ııı,:~ıono,:ı. nıoıo (JI;:):~:~•
01 1 11
T. ••luıloınııı ıonw
0lcıbQf'UIOllo olo"•·••'• ,ıubo,.lolı, .. ,ıo,c.ıu ,...
0 a . ... , ı o,,o.,u i ı
z Q.
G l cıoorcıı c.ıl o orıgı.ııoıo Qloborotollo on91ııloto
Qlooo,oıo ıı~. ıGolı~b:~:GII O
w ,::, pıo u ı,Clf"Mrı or O•
~ , ,, ..:110,. ,11,ı,ılll oıobor"'ohcı ııı ıı wııo,. ,rııa ,cı. oıoı.o,e,toı.o ı,ııı,fo •ı ııord
t---+----ı-------+--------+---ı---
o ıı ıo"ıııı

~ 1 .:.rıo mo ıırı l do,,

T . ongwtoıo oıı9111Gıı1 Glotıorc.ıı, ıı ,

ı,ıııııllo , ,•• ., ••• ıı.
w ~ t--------;Roıı:ı llo g l t:ı l G . i n, on.ıcııu G I o t.«ıı lcı il O oll ""~"'
Q , pııı lı ıo pwılllıı

_J O .: , ıı ıı ı or

C ıd109ııtnıOılino
C.l o t:ı lg u ıııo ••
Ci lo t:ı o ı oıo ı ,i ~ o ıı ı o n..ı
on::~:•o~ T. onıı ı.ıl oto o 'oıındo .
r - - - - - 7 - - - ---t-------
pııı l ll o ,ıırulle , v ı lll•

ı-:::c-ı---+--------ı-.-. -
0
lCAhl

<1 1--,-
_ -r 1 ,.:,: -:'"":c:c -:-":-:-,+----::0-,c:,,1,:-,.;01-:.:c-1 ,---t-------~------r------t;;-;'.oıo::::'..,:-:-,.:::.,:; -ı:.:-"":,:-:,M::'.p,:-:-.,:::,.:--t-:,.,,-. .,--c,::--
, - - - t - -- - - - - i
Glo~ o, otolıe ıınc. ı rwıro
G l o o , ,,,, ı ı ı w.ırı,ıırııoıo

ı5;::·J;:~:~·. j~';;-;" ,-
.,,,-,-:-c

~
11
Cl. : ;
~ .~ Glct:ıı guı ,ı ;: ~ , ::~ /~:~:ı~~~oo~ııo•:~n: :
1 9
-7 - .!_'~ - .... , •• ,,,,
G lo :ıl; ,r ıno pı 1 11do1».ıllol ııtı
:·~".:.:_·_:·::· : - ~ tı:~:!!!~ _ _t--•-· _'"_'_ 1 1
•_··_··_•• _ ~ :• • ~~ .. ..: . : . :. ~ .-: ••~ · : : : : , : ; -. .~ .::-
Q . ıloıı,j u90,11 Gpu ı ı ııoııull• I ••• t------- -
~~
_
0 ; , o o l gıı lıı " Ccu~ı o t:ı 1 911 , r J
4o ı.ı • J ı ı9 ı•• lı G ıo cı ,9 ,r ıncı ,,.,. , , ,91••11
4- ıoııdto ı o n ıı
/f oglotı ı g ı rlno
G.

Q. 1 1ı1 9ıııo ı ıırı,

., ı t••• •••w

Globııtrvrıcorıcı ıı n ı tı ı n , ı ı

Şcl . S - üun~ ı J ll ı bH: , :ı Cu hrc t uc -Pı lcoh n •-clıjı l ioıı nunı lu ı. t , l m nı:: \.urclıı, ~uıı ı;ucl·,u: ,ı
 f; .;·:,~\•,'.. -'<1f<.
~~-----__.___-----..........~~----
KUZEYUı\Tl ı\Nı\OOLU'IJı\ ÜST KRETASE. l'ı\LEOSEN 159

. -~ '( .ı 'c'·· Göynük-Kayaboğazı kesiti

'
K:ıy:ıboğ:ızı'nd:ı ölçülen kesitin (Şek, 6) alt seviyeleri kumlu-killi kireçtaşı ile b:ışlar. T:ıh:ııı­
.

._.i ::1 da Globoırııııcana arca (Cushnıan), G. elevııltl (Tirotzen), G. forııimııı Plummer, C, contıısa (Cushman),
uJ
Plııııoglobıılina acervııliııoiılı:s (Eı;g-cr), Rııcı:migııı:ıııbeliıw cf. vııriıms Rzchak, Psı:ıııloıı:xııılari" t:!ı:gııııJ
(Rzeh:ık), Rııgoglobigeri11" sp ,, Frondicıılıtriıı sp., Vi~ıırnili11a cf. cretacı:a Karren, Doroılıia sp,, Bııli­
.<. o:ı.

miııa sp ., Nodosaria sp., Lageıw sp ,, üstte de C/11botrı111ca111J sp., Nı:ojlabelliıuı rııgosa d'Orbigny,
Plaııoglobıılina sp., Racı:nıigıumbelinrı sp., Pseıııiotr:r:tıılrıria sp,, Bıılimina sp., Nodosaria sp.,
Margi-
:.. ı 1111/ina sp., Nuııioıı sp., Robıılııs sp ., Froııılirnlaria sp . saptanmıştır. Daha üste Joğru tortullari.la kırıntı
miktarı artar ve Clobotrımcmııı ' lar azalır, fosil içermeyen felJispa tlı kumtaşlarını Planorbulina
0

sp.,
Rotalia sp ., Te:r:ııılaria sp. içeren kumtaşları izler. En üstte ise kesin olarak Monsiyen yaşını veren
yalancı oolitik kireçtaşları bulunmakta v~ bol Miliolidae, l,ıjfittein" bibrosis Zonu yer almaktadır.
Du seviyelerde laffittı:i11a bibı:ıısis Marie ile birlikte Kı.ıılıina selveri Smour, Daviesina sp., Plımorbıdiııa
sp . ve çok az Cloborotıllia sp. gözlenmiştir.

llENTONIK FASİYESTE ÜST KRETA.<;E- PALEOSEN

Üst Kretase ile Paleosen'in bcntonik mikroorgani zmalar ile ayırtlan<lığı bölgelere; Yenişehir
(Bursa), Osmaneli-M edetli (Bilecik), Taşköprü-Devrekani (Kastamonu ) ve Eflani (Zonguldak)
y~
releri örnek olarak gösterilebilir. Bu bölgelerde iri foraminiferl er ile Üst Mestrihtiye n'de Orbitoides
apirnlatııs Menzil Zonu, Orta Paleosen'dc Lıiffiııeimı bibensis Menzil Zonu ve Üst Paleosen'Je de
DiscoC)'clina sezmesi Zonları ayırtlanmışrır.

Medetli kesiti

Bilecik İli kuzeydoğusunda, Medetli Köyü kuzeyinde, Medet!i-Tar:ıklı yolu üzerindeki boğazda
ölçülen kesitte (Şek. 6), tabanda organizma yiinündcn fakir ulan kireçtaşları yer almaktadır. Dunu
iz-

leyen kumlu kireçtaşları içinde şu zanlar saptanmıştır :

Orbitoiılı:s apicıılııtııs grımıbaclıı:ıısis Mı:ıızil Zonıı. - Bu zonda ayrıca lepidorbitoides
cf. soci-
alis (Leymerie), L. cf. miııor (Schlumberg er), Sitlı:ruliıes sp., Fııscispira sp. ile makroorgan izmalardan
·--ı
E:r:ogyrrı conica Sowerby, Nıııicıı sp., Tıırriıı:/1,ı sp., Pectı:ıı ( Nı:iılıı:ıı) sp. ve
S poııı/_ylııs spi11osııs
Globoırımcııı uı ıricııriııaıa (Querau) saptanan kin::çt:ışları
Sowerby gözlenmiştir . Bunun üzerinde
olan kireçt:ışı ve kumtaşları yer almıştır. Bunları
bulunmaktadır. En üstte de organizma yönünden fakir
C!oborotııliıı sp., Sııbboıiıı,ı sp. ve Vııhıııliııa sp. içeren Palcoscıı yaşlı kircçtaşları izlcmektc<lir .

Laffiıteiıw bibensis Meıızil Diilı;edc en üstte Orta Paleosen'i sim~elcven Lıı(Jitteiıııı

Z111111. -
- ·: 1 ., bibensis Menzil Zonu yer almaktadır. Bu zonu oluşturan bol Miliolidae'li kireçtaşları içimle Viıgiııııli­
gözlenmiştir.
nıı sp., Spirolocııliıw sp ., Opı!ııılıııidiıım sp. ve :ılglcrdcn Aıııplıiroa elliotıi Johnson
' 1 ]

Taşköprü-K:ıynboğnzı kesiti

Kastamonu kuıeydoğusıında, Kast:ınıonıı-Taşki'ıprii yolu kuzeyinde, Kayaboğazı'nın doğu

mer:ı seviyele-
yamacında ölçülen kesit lito'.ojik yönden kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve mikrokonglo
rinden oluşmuştur.
Orbitoides Altta bulunan fosilsiz kumtaşları üzerindeki kumlu ki-
apicıılaıııs Jvleıızil Zuıııı. -
Si(frruliır:s sp.
reçtaşları içinde Hellenocyclina beoıica Reichel, Omplııılocyclııs ıııııcroporııs (Lamarck),
gözlenmiş olup, bu zon Üst Mestrihtiye n'i karakterize etmektedir.

·-·7··. 7t.

· ı': : '·.
160 ı\rifc DiZER ve En~i~ MERiÇ

BİLECİK. MEOETI..I m·rn Marn

::ı
C
2
rn Kirıçtası

ınm Psıudaoa~~k kireçtosı

.ci
'.ô
z o
~ Kumlu kireçtası
_J

w
tLJ Kumla~•

@ııııı Metamorfik seri

<il
GÖYNÜK.KAYABO~AZI
o
w
..J
25 50m
o

ıı.

z
w
~

ı-

:x:

.....
ı-

Ul
w
~

ı-

Ul
:=ı

,J

Şcl.:. 6 - Kuzeybatı An:ıc.lolu'd:ı pel:ıjik-bcntonik ve bentonik fasiyestcki bazı Üst Kret:ısc-P:ılcosen istiflerinin karşı-
1:ıştırmalı dikme kesitleri.
 ,

KRETASE-PALEOSEN 161
KUZEYBATI ANADOLU'DA ÜST
. -Tanesiyen
. Monsıycn
.. ıne y:ışlı i,·inde Plıı-
Bun u izleyen ve yine fo<il siz 0 Ian kumtaş1arı uzer '
,. . - T
~ . ir.
11orbuııııa sp · ile aJ g,ı er buj un:ın bryozoerlı kıreçtaşlan yerleşmişt

Samanlıvir:ın kes iti

Kastamonu-Taşkiiprü yolu ile
Ark Deresi'nin doğu yamacın<l:ı
den fakir olan mikrokristalli kireç
oidı: s apicı ılaıı ıs Men
Orbiı
Arch i:ıc ), Ompl w!uc yclı ıs ıııııauporııs (Laııı:ırck), l fı:llı
meılius (d'
. calcitrapoides Lam:ırck gözlenmi
Kayaboğazı'nda olduğu gibi
·içinde Planorbııliıın sp. ile bol
, ve killi
50m ları diğer bölgelere benzer şeki
yele rde
i sevi
süregelir. Kill
bazı ince kesitlerde Gluboroıal
flüyükk:ıy:ı Sırtı b:ıtısında,
S:ını:ııılıviraıı Kiiyü kuzeyindeki
rfik temel üzerine organizma yün
ün-
ölçül~n kesitte (~ek. 6), metamo
n sevi yele r izler .
taşları gelmekter.lir. Bunu d:ı
bol rudi st içere
es
Zuıııı. - Dah:ı üstteki kum
lu kireçtaşl:ırı içinde de Orbiıoid
zil r1J!iı ı:s
:ııocycliıın beoıicn Rcichcl, Siıiı:
Üst Mestrihtiyen'i belirlem ekte dir.
ştir ve bu topluluk tipik ul:ırak
rı kumlu kireçtaşlarını örte
r ve
hıırad:ı d:ı bryozoerli kireçtaşla
iııeiıın bibmsis Mar ie içeren kire çtaş ­
Miliolid:ıe bulunur. Ara<l:ı Lııjf
kireç t:ışı btm: ınfa rı ile
lde ardışıklı olarak kumlu kireçt:ışı
Glob oroı alia ve Glob igeriıw'lar bulunmuş olup,
tür tayini yapı lama yan
iıı psı:uılonıoırıırılii Bolli tiple
rine rastlanılmıştır.

Dev rek ani kesiti

tte, yakın bölgelı:re benzer
oi 11çesi kuzeyinde ölçüleri kesi
Kastamonu 11i kuzeyinde, Devrekf n oluşan bir istif yer almaktadır.
taşı ve kumlu kireçraşında
. özellik taşıyan kumlu-killi kireç
ları
dıemis 1'.1ı:ıızil Zonıı. - Tab
anda bulunan kumlu kirer,:taş
Orbi ıoid es apicı ılııı ııs grııe ııbıı ııı bı:u ıim
:s cııkiırııpoides Lamarck
, 1/ı:/leııocydiı
de Omph ıılo cycl ııs nıncr oporııs (Laıııarck), Sideruliıı
İçin zmalar saptanmıştır.
'i karakterize er.len mikroorgani
:Reichel gibi Üst Mestrihtiyen
, bölgesel özelliklere day:ı­
sp., Rotııli,ı sp. ve :ılglcr gözlenen
Bu tortullar,, içlerinde Plaıınrbııli11n izler.
ğu diişiiııii lcn lıryozoerli kircçtaşları
nıl:ırak Palecıscn yaşlı oldu

Eflani kesiti
kesitte şu zonlar ayırtlanınıştır:
Eflani ilçesi kuzeyinde ölçülen
Zonguldak İli güneydoğ"ıısuııda,
grııeıı­
ları Orbiıoides ,ıpicıılıııııs
Orbiıoides apicıılıııııs Zoıııı.
- Alı ta. bulunan kumlu kireçtaş ıktcr ize er-
k:ır:
es cıılciırapuiıles Lamarck içer
mekte ve Üst Mestrihtiyen'i
bac/ı e,ısi s Papp, Sit!e rolit
mL;, ,cJir.
a
ıc ve Plaııorbııliıııı sp. giizlcnc
n kireçtaşları izlemektedir. Dah
nu rortıılları, içinde bol Miliıılid: ıııikrııoq;:ıııizııı:ılar buluıııııt
ışrur .
lanla hist alfc ~ ıııc ııı:dc ııiylı.: ıayiııi yapılaıııayaıı lıazı
üst k:ıtııı:rn da
ac ve Polymorphinicfac'li
- En iisttc de yine bol Miliolid
Laffıiııiıw bibı:ıısis ıWeıı::.il Zuıııı. lwrlİil sp. giizlencıı kircç-
Kaılıiıw d ılı:luuııı Snıout, /,ock
.
kıreçtaşları yer almaktadır. lçlcriııde ir. Biilg-cde Daııiycn'in varlı~ı
ile :ırdışık ııl:ırak devanı ctıııckred
trıı;l_:ın C/oboroıııliıı'lı kircçı:ı:~1:ırı gcrıycktir.
<.le, ( >rıa l'alcııscıı 'i11 varlığı lıir
kcsın olarak sapı:ııı:ını:ııııış ısc
Kıırcyslıy'niıı (1979)
ırşı-

Yllka rıd:ı dcgiı ıilcı ı lıiil ı;cle rdcki lııı hcııtııiıik oq;.ıııizııı:ılı seviyeler;
( 1976) t ran' da yaptığı ve benzer
'. iizclliklcr
s r:ın 'da, R cymcı~t'in (l 979) n:ırı Afrika ve Ralıaf{lıi 'ııin
~'.ıkı ·
ılaşıırılalıilir.
ı;cısteren çalışıııal:ır ılc k:ırş

,ı

.• -
 Arife DfZER ve Engin MERiÇ
ııı1

,--

Pel aj ik fosi 1 Yaş Ben tonik fosil

Glob orota lia velas coen sis Disco cyclin o seune s i

:zonu Üst Pal eose n 1
zon u :

Laf fitte ina biben sis

Glob orota lia pseud omen ardii
Pal eose n zonu
zonu Orta

Glob igerin a
daub jerge nsis
Dan iyen
zon u~l obo rota lia

---- comp re~so zonu

Aba thom phalu s mayo roens is

zonu Qrbit oi des 0 picul atus
Üst Mest riht i yen zonu
-·
Globo trunc ana
contu sa contu sa
zonu

Gtob otrun cana gans seri Orta Mestr ih ti yen

' zonu

.. .. .. -
nıfcrlerın zonl:ıra gorc
'
Kreı:ısc-P,ılcosen y:ışlı pcl:ııık ve ırı for:ımı
Şek. 7 - Ku7.ey h:ııı ı\n:ıdolu'd:ı gözlen en Üst
str:ıtigr:ıfik y:ıyılımı .

SONU ÇLAR

ik İnccl~m~lc~ sunuc unda bölgedeki çözüm -

Kuzeybatı Anad olu'da yapılan mikro ~alco ntoluj
açıkl:ın:ırak aş:ığıdakı sonuçlar elde cdılınıştır:
lenmemiş bazı sorunlar
sınırı lıem pcl:ıjik ve hem de bcntonik
_ J\r:ıştırmanın esas :ımacı ol:ın Krct:ısc-Palcrıscn
foraminifcrlcr ile hclirlcıııııiş ve pclajik ıııikrocır~:ıı
ıiz111:ılar ile D:ıııiycn katı lanımlanmıştır (Şek. 4);

Hem Üst Kretase ve hem Paleosen zonl:ıra ayrıla ti

rak kılavuz fosiller tespit edilmiştir;
sinde derin elen iz özelliği taşıdığı,
Üst K rct:ısc-P:ı/coscn denizinin D:ırtın ve yakın çevre enmiştir;
etkisi :ılııııd:ı k:ıldı~ı belirl
:ır:ı~ııı-111:1 lıiilf{tSİ ıiıı giiııc~ kcsiııı/criııiıı İse sığ lıir dcııiziıı
Mestrihtiyen içinde iki, Devrek (Bılık Deresi) dolaylarında Paleo sen'd e
Kozcağız çevresindevarlığ ı saptanmıştır;
üç denizaltı erüpsiyonunun

-Paleonto1ojik zonlar yardımıyle İnceleme alanının ' dünyanın diğer bölgeleri ile karşılaştırma
olanağı sağlanmıştır (Şek. 5).

<I__,~
.'
.

• "l .·

- -····- --- - - . -- - - .
,....:.ıi
f KUZEYUATI i\NADOLU'DA ÜST KRETASE - PALEOSEN 163

KATKI llELlRTME

Yaz:ırl:ır, TBAG-33 proje numarası ile hazırlanan bu çalışmayı destekleyen Türkiye Bilimsel
ve Teknik Araştırma Kurumu'na; ~erek saha ve gen:kse laboratuvar çalışmaları sırasındaki yardım­
larından <lolayı Dr. Sinan Ongen (l.Ü .) ve Jco. Yiik. Miih. Nahit Escr'c (Etibank); pctrogr;ıfik tayin-
kri yapan Dr. Ayhan Erdağ'a (İ.Ü.); makrofosilleri isimlcn<liren Dr. Ülker Ôzdemir'e (MTA); şc­
hazırlayan ressamlar Melek Onyıl, Cazibe .Hoşgören ve Reyhan Şen<lil'e (İ.Ü.) teşekkürlerini
1
kVIeri
sunarlar.
Yazarlardan Dizer, İ ngilterc'de British Muscum of Natura! History'de yaptığı çalışmabr
sırasında gerek koleksiyonların incelenmesi ve gerekse kaynak araştırılmasında gösterdiği kolaylık­
lardan ötürü De G. Adams ve laborant R. Ho<lkinson'a ayrıca teşekkür eder.

Yayıııa verildiği ıarilı, 2S HıJ::.İrıJıı 1981

DEĞİNİLEN BELGELER

Kurcshy, A.A., 1979, The Crctaı;eous-Tcrıiary bounJ.ıry in Pakistan : Cretaceous-Tcrtiary DounJary Evcnts Sympo-
sium, Proc. II, 214. ·

Rahaghi, A., 1976, Contribution :l. l'ctude de quelqucs gr:ınJs forarninifcres de l'Iran. Parts 1-3: Socicte N.ıcional
Iranienne des petroles. Labor:ıtoire de Micropaleontologie, 6, 1-3, 1-78, Tcheran.

Reyment, R.A., 1979, Cretaceous-Tertiary in p:ırts of west Africa: Cretaceous-Tertiary Boundary Evcnts Sympo-
sium, Proc. II, 235-236.