‫شناخت چوب و روکش ها‬

‫جمع آوری‬
‫مهران مهرجویان‬

‫‪@KAKHCO/Instagram‬‬
‫‪www.kakh-co.com‬‬
 ‫معرفی چند گونه چوب وکاربردهایشان‬

‫* راش‬
‫چوبي است نیمه سخت و سنگین و خوشتراش با قابلیت تورقي بسیار مناسب‪ ،‬مناسب براي روکش گیري الوارگیري‪ ،‬پارکت‬
‫تراورز‪ ،‬تخته چند الیه‪ ،‬صنایع مبلمان (به خصوص مبلهاي خمیده)‪ ،‬قایق سازي‪.‬نام علمي این چوب ‪ Fagus orientalis‬نام‬
‫فارسي و بومي راش و مرس و نام انگلیسي آن ‪ Beech‬است‪.‬‬

‫از خواص ظاهري چوب راش درون نامشخص و به رنگ کرم مایل به قرمز است‪ .‬دوایر سالیانه فشرده و در نتیجه در مقاطع‬
‫طولي داراي خطوط کم و بیش مشخص ناشي از آن است‪ .‬از بارزترین خصوصیات شاید بتوان به پره هاي چوبي در مقاطع‬
‫طولي اشاره کرده که در مقطع شعاعي به پرمگس و در مقطع مماسي به دوک معروفند و این پره ها به صورت لکه هاي قرمز‬
‫دیده میشود‪.‬‬

‫چه بسا گاهي این پرمگس هاي زیبا عیب محصوب میشوند چرا که به عقیده نجاران این بخشهاي چوب پس از رنگ کاري سیاه‬
‫میشوند‪ .‬گونه راش چوبي نیمه سنگین و داراي بافتي همگن و تقریبا مقاوم در برابر حشرات و قارچهاست‪ .‬گرده بینه هاي درجه‬
‫‪ 1‬و ‪ 2‬راش در ایران بیشتر به مصرف کارخانجات روکش و تخته الیه مي رسد و گرده بینه هاي درجه ‪ 3‬پس از تبدیل به الوار‬
‫به بازار تهران (پل چوبي) روانه مي شوند‪ .‬بنا به اطالعات بازار میزان تفاوت قیمت آن در ‪ 6‬ماهه نخست در بازار تهران بوده‬
‫است‪ .‬به دلیل بافت همگن و درجه سختي مناسب این چوب بیشترین تقاضا را براي خرید به منظور تهیه مبل در بازار دارد‪.‬‬

‫همچنین به دلیل قابلیت آغشتگي با انواع محلولهاي حفاظتي بیشترین گونه مصرفي در کارخانه هاي اشباع است‪ .‬البته اخیرا گونه‬
‫هاي خارجي راش از طریق آذربایجان وارد ایران شده است که بنا به ادعاي مبل سازان و فرشندگان چوب کیفیت چوب راش‬
‫ایراني را ندارد ولي به دلیل ابعاد و رطوبت مناسب تخته ها میزان ضایعات کمتري‪ ،‬در امر فرآیند تولید دارد‪.‬‬

‫* توسکا‬
‫چوبي سبک‪ ،‬نرم‪ ،‬راست تار‪ ،‬خوشکار‪ ،‬زیر بافت و قابل تورق مي باشد که در تختۀ چند الیي مخصوصا الیه هاي وسطي‪،‬‬
‫جعبه سازي‪ ،‬مدل سازي‪ ،‬اسکلت مبلمان کاربرد دارد‪.‬دو گونه توسکاي قشالقي و ییالقي به نام هاي علمي ‪Subcordate Alnus‬‬
‫و ‪ Glutionose Alnuse‬در ایران وجود دارد‪ .‬نام هاي محلي توسکا‪ ،‬تسکا و توسه است‪ .‬چوب درون نامشخص‪ ،‬رنگ کرم‬
‫مایل به قرمز‪ ،‬دوایر سالیانه پهن با حدود نسبتا مشخص و موجدار در مقطع عرضي و پره چوبي آجري شکل قرمز رنگ در‬
‫مقطع شعاعي و دوک هاي ظریف (پره ها) در مقطع مماسي از خصوصیات ظاهري چوب است‪.‬‬

‫چوبي نیمه سنگین تا سبک است که به دلیل پرداخت و رنگ پذیري شکاف خوري و ابزار خوري خوب در صنعت مبلمان‬
‫مصرف دارد ولي کم دوام بوده که البته در آب دوام قابل توجهي دارد‪ .‬بیشترین میزان فروش را در بازار چوب فروشان پس از‬
‫راش را داراست که البته در حال حاضر مهمترین مورد مصرف آن طبق آمار موجود در کارخانجات تخته الیه سازي آن در‬
‫برابر آب در ساختن بناهاي آبي نیز مصرف میشود‪ .‬قیمت چوب توسکا به صورت الواري در سال بوده است‪.‬‬
 ‫* افرا‬
‫چوبي است سخت‪ ،‬سنگین‪ ،‬راست تار‪ ،‬خوشکار‪ ،‬سبک و شکننده و قابل تورق و مناسب براي صنایع کف پوش و روکش‬
‫سازي‪ ،‬ساخت تخته چند الیه‪ ،‬قالب کفش‪ ،‬ساخت لوازم مهندسي‪ ،‬پوشش سطوح بزرگ‪ ،‬دیوار ها و رویه میزها و تخته خرده‬
‫چوب‪ ،‬قابلیت کنده کاري و ظریف کاري‪ ،‬مجسمه سازي‪ ،‬مبلمان و خراطي‪.‬این خانواده داراي گونه هاي مختلفي در ایران است‬
‫از جمله میتوان افرا پلت‪ ،‬افرا شیردار و کیکم را نام برد‪ .‬بزرگترین و فراوان ترین افراي ایران اپلت با نام علمي ‪insigne‬‬
‫‪ Bosso‬و نام انگلیسي ‪ Maple‬است‪ .‬این گونه چوب درون نامشخص‪ ،‬چوب سفید مایل به کرم با درخشندگي کم و بیش صدفي‬
‫دارد‪.‬‬

‫دوایر سالیانه به دلیل فشردگي چوب تابستانه در مقطع عرضي کامال مشخص و در مقطع مماسي نقوش مواج و در مقطع‬
‫عرضي نقوش رگه اي مانند ایجاد کرده است که پره هاي چوبي ظریف و قهوه اي رنگ و براق در دو مقطع مختلف طولي به‬
‫صورت لکه ها و دوک ها نمایان است‪ .‬چوبي نیمه سنگین با پرداخت آسان و هم کشیدگي کم باعث شده تا در صنعت مبلمان و‬
‫روکش گیري جایگاه ویژه اي داشته باشد‪.‬‬

‫* چوب نراد (روسي)‬

‫واژه چوب روسي در بازار چوب ایران به هر نوع چوب سفید رنگ وارداتي از روسیه تلقي میشود و کاربرد آن هم چندان‬
‫تفاوتي نمي کند در حالیکه این چوب سفید خود شامل گونه هاي کامال متفاوت چون نراد‪ ،‬نوئل و انواع کاجها مي شوند‪ .‬همچنانکه‬
‫گفته شد یکي از گونه هاي چوبي که به چوب روسي معروف است ‪ Abies‬یا نراد است که نام رایج آن در دنیا ‪ Fir‬و ‪Sapen‬‬
‫است‪.‬‬

‫این چوب فاقد درون چوب مشخص و به رنگ سفید مایل به قرمز‪ ،‬فاقد مجاري صمغي‪ ،‬راست تار‪ ،‬سبک‪ ،‬واکشیدگي و‬
‫همکشیدگي کم‪ ،‬قابلیت ترک خوردن کم هنگام خشک شدن‪ ،‬بسیار خوش کار‪ ،‬سنباده خوري خوب‪ ،‬میخ خوري و پیچ خوري‬
‫عالي هستند ولي با وجود تمام مزایا به راحتي در مقابل قارچها دچار مرض لکه آبي یا لکه قرمز میشوند از استحکام آن مي‬
‫کاهد‪.‬‬

‫حشرات نیز عالقه زیادي به النه گزیني و تخم گذاري در آن دارند و باید توجه داشت که چوبها داراي رگه قرمز به هنگام خشک‬
‫شدن کامال تاب بر مي دارند‪ .‬این چوب به علت سبکي و ضریب االستیته باال از بهترین چوبها براي اسکلت ساختمان هاست‪.‬‬
‫الیاف بلند و خمیر سفید آن در کاغذسازي مصرف فراوان دارد‪ .‬در ایران این چوب غالبا در صنایع مبلمان استفاده مي شود‪.‬‬

‫*چوب بلوط (سخت و محکم)‬

‫مناسب براي روکش گیري (با عرض کمتر از ‪ ،)mm1‬بشکه سازي‪ ،‬پارکت سازي‪ ،‬کف پوش ساختن تخته هایي که بر روي‬
‫سقف خانه ها در مناطق پر باران نصب مي شوند‪( ،‬مقاوم در برابر رطوبت و بکارگیري در اسکله سازي و بنادر‪ ،‬استفاده در‬
‫انواع مبلمان‪ ،‬کتابخانه‪ ،‬میز و صندلي و ‪ ...‬ساخت تراورز (چوب هاي نصب شده در زیر ریل راه آهن)‪ ،‬ساخت دسته افزار و‬
‫وسایل‪ ،‬استفاده در ساخت واگن و کشتي سازي و همچنین به عنوان تیرهاي شبکه مخابراتي (بعد از اشباء شدن چوب) کاربرد‬
‫دارند‪.‬‬

‫*چنار‬
‫چوبي سخت و راست تار‪ ،‬کم دوام‪ ،‬با قابلیت میخ خور خوب‪ ،‬در ساخت مبلمان و غربال‪ ،‬روکش سازي و همچنین ستون معابد‬
‫و مساجد کاربرد دارد‪ .‬پرداخت پذیر و با برش بدون پودر‪( .‬کارهاي ظریف)‬
 ‫*چوب ساج‬
‫چوبي سنگین‪ ،‬روغني‪ ،‬خوش تراش و زیبا که از آن در ساخت مجسمه هاي چوبي استفاده مي گردد‪.‬‬

‫*چوب کاج‬
‫چوبي نرم‪ ،‬راست تار‪ ،‬سبک که کم دوام است و زود مي پوسد‪ ،‬و از آن براي ساخت جعبه‪ ،‬مبلمان و همچنین کاغذ سازي‬
‫استفاده مي شود‪.‬‬

‫*چوب گالبي (امرود)‬

‫چوبي سخت و مقاوم با دوام ‪ ،‬راست تار‪ ،‬صاف‪،‬سنگین که در ساخت ابزارهاي چوبي دقیق (مانند خط کش)‪ ،‬قاب سازي و‬
‫ادوات چوبي وهمچنین در ساخت مهر (مهر قالب پارچۀ قلمکار) بکار مي رود‪.‬‬

‫*چوب آبنوس‬
‫چوبي بسیار سخت و سنگین بوده که داراي استحکام فراوان مي باشد لذا کم یاب و گران مي باشد و از آن در ساخت خاتم (به‬
‫عنوان مثلث هاي سیاه رنگ) استفاده مي شود‪.‬‬

‫*چوب توت سفيد‬

‫چوبي سخت‪ ،‬سنگین‪ ،‬راست تار و بادوام است که در ساخت روکش‪ ،‬ابزار چوبي منزل‪ ،‬خاتم کاري و ساخت سازهاي موسیقي‬
‫کاربرد دارد‪.‬‬

‫*چوب سرو‬
‫چوبي بسیار نرم و سبک که به آساني قابل کار کردن و رنگ آمیزي مي باشد و از آن بیشتر براي پوشش داخلي دیواره ها در‬
‫کابین و ساختمان استفاده مي شود‪( .‬قرمز مایل به قهوه اي)‬

‫*نارون‬
‫چوبي محکم‪ ،‬سنگین‪ ،‬مناسب براي هواي مرطوب با نقوش زیبا که از آن اغلب روکش تهیه مي کنند و به علت خاصیت خم‬
‫پذیري براي کارهایي که پیچاندن چوب الزم باشد بکار مي رود‪.‬‬
 ‫*چوب ارسي‬
‫چوبي سخت‪ ،‬معطر‪ ،‬محکم و قوي که به آساني خم مي شود و زود مي پوسد براي مبلمان سازي کاربرد داشته و براي خراطي‬
‫بسیار مناسب است‪.‬‬

‫*چوب انجيلي‬
‫بسیار سخت با وزن مخصوص باالست شکننده بوده و براي ستون معادن و تونل ها و اشیاء مقاوم به سایش (قرقره‪ ،‬دوک نخ‬
‫ریسي‪ ،‬پاشنۀ کفش) بکار مي رود‪.‬‬

‫*چوب شمشاد‬
‫از چوب هاي بسیار سخت‪ ،‬متراکم و سنگین و بادوام که در ساخت صنایع دستي و ادوات مهندسي لوازم خانگي کاربرد دارد‪.‬‬

‫*ماهون‬
‫چوبي نیمه سخت و نیمه مستحکم با سنگیني متوسط که از آن براي ساخت مبلمان گران قیمت استفاده مي شود‪ .‬از جمله زیباترین‬
‫چوب هاي جهان است‪.‬‬

‫*سرخدار‬
‫چوبي سخت و سنگین و مقاوم در برابر حشرات که در منبت کاري‪ ،‬قایق سازي و مصنوعات تزئیني کاربرد دارند‪.‬‬

‫*چوب ملچ‬
‫از جمله چوب هاي زیبا‪ ،‬خوش نقش و دکوراتیو ایران مي باشد‪ .‬در درجه اول مناسب براي صنایع روکش سازي مي باشد‪،‬‬
‫همچنین ساخت تخته چند الیه‪ ،‬درهاي ماسیو (چوب خالص)‪ ،‬ادوات ورزشي و خراطي پایه ها و نرده ها کاربرد دارد‪ .‬ملچ‬
‫چوبي نیمه سنگین و نیمه سخت‪ ،‬راست تار و خوشکار با قابلیت تورق عالي است‪.‬‬

‫*چوب آزاد‬
‫به دلیل وجود خاصیت ارتجاعي و ارتعاشي (االستیسیته) در مواردي از جمله ساخت وسایل ورزشي قابل ارتجاع (تخته پارالل و‬
‫بارفیکس)‪ ،‬پاروي قایقراني‪ ،‬تخته زیر فنر اتومبیل‪ ،‬همچنین ساخت وسایل موسیقي (سنتور) کاربرد دارد‪ .‬آزاد چوبي سنگین و با‬
‫دوام است‪.‬‬
 ‫*چوب صنوبر و تبریزي‬
‫چوبي راست تار‪ ،‬نیمه سبک و خوشکار و قابل تورق است که به عنوان تیرهاي مخابراتي‪ ،‬تیر ساختماني‪ ،‬کبریت سازي‪ ،‬ساخت‬
‫وسایل کشاورزي‪ ،‬جعبه سازي و ساخت قفسه بندي کاربرد دارد و کاغذ سازي و تبریزي براي سنبه کاري مناسب است‪.‬‬

‫*چوب گردو‬
‫چوبي نیمه سبک و نیمه نرم‪ ،‬قابل تورق‪ ،‬راست تار‪ ،‬خوشکار و بسیار بادوام است‪ .‬چوبي است با مقبولیت جهاني بارگه ها و‬
‫نقش و نگار بسیار زیبا‪ ،‬صیقل پذیر و همگن مي باشد و رنگ پذیري و قابلیت کنده کاري خوب داشته و در صنایع مبلمان گران‬
‫قیمت‪ ،‬ساخت پارکت‪ ،‬قنداق تفنگ‪ ،‬روکش سازي‪ ،‬مجسمه سازي‪ ،‬ابزار آالت موسیقي و ‪ ...‬پوست گردو در صنایع رنگ رزي‬
‫و برگ آن خاصیت ضد عفوني کنندگي دارد‪.‬‬

‫*زبان گنجشک (ون)‬

‫چوبي محکم‪ ،‬قوي‪ ،‬بادوام‪ ،‬نسبتا ارزان با خاصیت االستیکي زیاد که کم پیچ بر مي دارد و در ساخت چهار چوب و درب‪ ،‬ساز‬
‫ویلن‪ ،‬روکش و ساخت وسایل ورزشي (چوب اسکي) بکار برده مي شود‪( .‬کرم مایل به قهوه اي)‬

‫*چوب ممرز‬
‫در ایران گسترده گي زیادي دارد و چوبي مقاوم و با دوام سخت و سنگین است که به عنوان تراورز و تیرک هاي معادن زغال‬
‫سنگ‪ ،‬زغال گیري‪ ،‬ساخت واگن و همچنین در ساخت کاغذ کاربرد دارد‪ .‬مقاوم به سایش است‪.‬‬

‫*نمدار (زیسنون‪ -‬زیر نون)‬

‫جهت ساخت روکش‪ ،‬تخته چند الیه‪ ،‬مجسمه سازي‪ ،‬خمیر کاغذ‪ ،‬ساخت وسایل تزئیناتي‪ ،‬مداد سازي و کارهاي ساختماني کاربرد‬
‫دارد‪.‬‬