Georgios Bartzoudis

3 Νοεμβρίου 2015 · Νεάπολη, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΗΤΑΣ

Ο μήνας Σπαρτής, ο Νοέμβριος, είχε μπει για τα καλά εκείνη τη χρονιά του 1944. Στα
χωριά, όλοι βρίσκονταν από τη βαθιά χαραή στα χωράφια τους με τα ζευγάρια.
Όργωναν πρώτα και ύστερα έριχναν με το χέρι τον σπόρο και τον σκέπαζαν με
σανιδένια σβάρνα. Η σπορά, ο σπαρτής όπως επίσης έλεγαν, δεν επιδέχονταν
αναβολή. Έπρεπε να ολοκληρωθεί σε 2-3 βδομάδες, προτού αρχίσουν οι
φθινοπωρινές βροχές.
Αργά το μεσημέρι γυρνούσαν όλοι στα σπίτια τους. Με το μεσημερνό φαΐ έπιναν 1-2
ποτήρια κρασί και μετά από λίγη (ή καθόλου) ανάπαυση καταπιάνονταν με τις
δουλειές του σπιτιού: Να ξυαρίσουν το αχούρι, να κάνουν ξυστρί στα ζώα, να τα
ταΐσουν κλπ. Έφτανε έτσι το βραδάκι και, λίγο προτού αρχίσει να σμουχριάζει,
έπαιρναν το δρόμο για τα καφενεία και την πλατέα. Εκεί θα μάθαιναν τα νέα, για την
απελευθέρωση από τους Γερμανούς, και όχι μόνο. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος
όλων ήταν οι διαδόσεις ότι κάποιους χωριανούς, και πολλούς κοντοχωριανούς, «τους
είχε φάει η μαρμάγκα», ότι αυξάνονταν από μέρα σε μέρα οι αλληλοσκοτωμοί και ότι
δεν αποκλείονταν η γενίκευση της εμφύλιας σύρραξης.
Μια τέτοια βραδινή έξοδος στην πλατέα του Ξυλότρου, επιφύλασσε δυσάρεστη
έκπληξη για τον Θανάση, όταν άκουσε τον Πρόεδρο της Κοινότητας να του λέει:
- «Θανάση, αύριο πρωί να είσαι στην Κοινότητα. Θα πας για προσωπική εργασία»!
- «Μα, από χτες έχω αρχίσει σπαρτή. Τι προσωπική εργασία μου λες. Είναι καιρός
για χασομέρια»;
- «Είναι διαταγή. Όλοι πρέπει να προσφέρουν προσωπική εργασία για τις ανάγκες της
Κοινότητας».
- «Αυτά είναι δικά σου μαγειρέματα! Προσωπική εργασία μέσα στον σπαρτή»!
- «Πρέπει να πας αύριο οπωσδήποτε. Αλλιώς θα έχεις συνέπειες»!
- «Κάνε ότι θέλεις. Δεν πάω πουθενά. Να τελειώσω το σπαρτή και μετά», είπε ο
Θανάσης αφήνοντας σύξυλο τον Πρόεδρο!
Η αντίδρασή του ήταν παρατραβηγμένη. Έκοβε άγαρμπα τα φτερά του νεαρού
Προέδρου που είχε διοριστεί πρόσφατα από το ΕΑΜ και ήθελε να δείξει έργο!
Εξάλλου, η προσωπική εργασία ήταν τότε (και για αρκετά χρόνια αργότερα) ένας
κανονικός Κοινοτικός φόρος. Συνήθως τα Κοινοτικά Συμβούλια τον επέβαλλαν στην
μη εργώδη περίοδο του έτους. Τώρα όμως, ίσως από υπερβάλλοντα ζήλο του
νεοφώτιστου Προέδρου, επιβάλλονταν στην πιο εργώδη περίοδο. Πάνω στον σπαρτή!
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, οι χωριανοί τη θεωρούσαν χάσιμο χρόνου. Την έλεγαν
αγγαρεία και, όταν συμμετείχαν, δεν έδειχναν ιδιαίτερο ...ζήλο!
Ευτυχώς, ο Πρόεδρος δεν έδωσε συνέχεια. Μάλιστα, το επόμενο Σάββατο, καθώς ο
Θανάσης ξεκινούσε για το παζάρι της Νιγρίτας και συναντήθηκε «τυχαία» μαζί του,
έσπευσε να του ζητήσει μια εξυπηρέτηση:
- «Θανάση, μια και πας στη Νιγρίτα, πάρε αυτόν τον φάκελο να τον δώσεις στα
γραφεία της Οργάνωσης».
Με κρυφή χαρά παίρνει ο Θανάσης τον φάκελο, σκεπτόμενος ότι ο Πρόεδρος όχι
μόνο δεν του κρατά γινάτι αλλά του εμπιστεύεται και την αλληλογραφία της
Κοινότητας με την Οργάνωση! Τα Γραφεία της Οργάνωσης (ΕΑΜ) βρίσκονταν στο
συνοικισμό της Καλλιθέας, πάνω στο δρόμο του, λίγο πριν φτάσει στη Νιγρίτα. Ήταν
πολύ εύκολο να κάνει μια τέτοια εξυπηρέτηση!
Φτάνει ο Θανάσης στα Γραφεία και δείχνει τον φάκελο στον σκοπό που στέκεται
στην πόρτα. Εκείνος, ρίχνει μια ματιά και του λέει να περιμένει στον προθάλαμο διότι
ο «τρανός» είναι απασχολημένος. Η ώρα όμως περνά και ο «τρανός» δεν λέει να τον
δεχτεί. Και ξαφνικά ανοίγει η εξώπορτα και εμφανίζεται ένας συγχωριανός: Είναι ο
Μιχαηλίδης Δημήτριος, γνωστός ως Μήτας, ένας ιδεολόγος αριστερός που έχει
πολλά πάρε-δώσε με το ΕΑΜ.
Ο Μήτας εκπλήσσεται που βλέπει εκεί τον Θανάση. Μετά από έναν τυπικό
χαιρετισμό, παίρνει τον φάκελο στα χέρια του, τον ανοίγει, ρίχνει μια ματιά και,
σχίζοντάς τον, λέει:
- «Δεν είμαστε καλά! Θανάση, σήκω και φύγε από δω αμέσως. Εδώ μέσα, όποιος
μπαίνει δεν βγαίνει εύκολα ζωντανός»!
Χωρίς να βγάλει μιλιά, φεύγει τρεχάτος ο Θανάσης. Και στα μετέπειτα χρόνια θα λέει
συχνά: «Αν δεν ήταν ο Μήτας, εγώ τώρα δεν θα ήμαν ζωντανός»!
Είναι προφανές ότι ο φάκελος που κουβαλούσε ο Θανάσης, περιείχε κάποιο
αμείλικτο κατηγορητήριο του Προέδρου εναντίον του!
Σε ότι αφορά τον Μήτα, ήταν όχι μόνο αγνός ιδεολόγος αλλά και τέρας γνώσεων:
Είχε διαβάσει και ήξερε απέξω όλη την εγκυκλοπαίδεια του «Ήλιου»! Άξιος διάδοχός
του ο γιος του Κώστας, που μέχρι σήμερα ζει στο χωριό πλήρης ημερών. Δεν ξέρω αν
κρατά ή όχι την ιδεολογία του πατέρα του. Σίγουρα όμως κρατά την ανθρωπιά!
Georgios Bartzoudis

11 λεπτά, 3.11.2019, επανάληψη με διορθώσεις και συμπληρώσεις

Georgios Bartzoudis
3 Νοεμβρίου 2015

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΗΤΑΣ

Ο μήνας Σπαρτής, ο Νοέμβριος, είχε μπει για τα καλά εκείνη τη χρονιά του 1944. Στα
χωριά, όλοι βρίσκονταν από τη βαθιά χαραή στα χωράφια τους με τα ζευγάρια.
Όργωναν πρώτα και ύστερα έριχναν με το χέρι τον σπόρο και τον σκέπαζαν με
σανιδένια σβάρνα. Η σπορά των χειμερινών σιτηρών, ο σπαρτής όπως έλεγαν, δεν
επιδέχονταν αναβολή. Έπρεπε να ολοκληρωθεί σε 2-3 βδομάδες, προτού αρχίσουν οι
φθινοπωρινές βροχές.
Αργά το μεσημέρι γυρνούσαν όλοι στα σπίτια τους. Με το μεσημερνό φαΐ έπιναν 1-2
ποτήρια κρασί και μετά από λίγη (ή καθόλου) ανάπαυση καταπιάνονταν με τις
δουλειές του σπιτιού: Να ξυαρίσουν το αχούρι, να κάνουν ξυστρί στα ζώα, να τα
ταΐσουν κλπ. Έφτανε έτσι το βραδάκι και, λίγο προτού αρχίσει να σμουχριάζει,
έπαιρναν το δρόμο για τα καφενεία και την πλατέα. Εκεί θα μάθαιναν τα νέα, για την
απελευθέρωση από τους Γερμανούς, και όχι μόνο. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος
όλων ήταν οι διαδόσεις ότι κάποιους χωριανούς, και πολλούς κοντοχωριανούς, «τους
είχε φάει η μαρμάγκα»(*), ότι αυξάνονταν από μέρα σε μέρα οι αλληλοσκοτωμοί και
ότι δεν αποκλείονταν η γενίκευση της εμφύλιας σύρραξης.
Μια τέτοια βραδινή έξοδος στην πλατέα του Ξυλότρου, επιφύλασσε δυσάρεστη
έκπληξη για τον Θανάση, όταν άκουσε τον Πρόεδρο της Κοινότητας να του λέει:
- «Θανάση, αύριο πρωί να είσαι στην Κοινότητα. Θα πας για προσωπική εργασία»!
- «Μα, από χτες έχω αρχίσει σπαρτή. Τι προσωπική εργασία μου λες. Είναι καιρός
για χασομέρια»;
- «Είναι διαταγή. Όλοι πρέπει να προσφέρουν προσωπική εργασία για τις ανάγκες της
Κοινότητας».
- «Αυτά είναι δικά σου μαγειρέματα! Προσωπική εργασία μέσα στον σπαρτή»!
- «Πρέπει να πας αύριο οπωσδήποτε. Αλλιώς θα έχεις συνέπειες»!
- «Κάνε ότι θέλεις. Δεν πάω πουθενά. Να τελειώσω το σπαρτή και μετά», είπε ο
Θανάσης αφήνοντας σύξυλο τον Πρόεδρο!
Η αντίδρασή του ήταν παρατραβηγμένη. Έκοβε άγαρμπα τα φτερά του νεαρού
Προέδρου που είχε διοριστεί πρόσφατα από το ΕΑΜ και ήθελε να δείξει έργο!
Εξάλλου, η προσωπική εργασία ήταν τότε (και για αρκετά χρόνια αργότερα) ένας
κανονικός Κοινοτικός φόρος. Συνήθως τα Κοινοτικά Συμβούλια τον επέβαλλαν στην
μη εργώδη περίοδο του έτους. Τώρα όμως, ίσως από υπερβάλλοντα ζήλο του
νεοφώτιστου Προέδρου, επιβάλλονταν στην πιο εργώδη περίοδο. Πάνω στον σπαρτή!
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, οι χωριανοί τη θεωρούσαν χάσιμο χρόνου. Την έλεγαν
αγγαρεία και, όταν συμμετείχαν, δεν έδειχναν ιδιαίτερο ...ζήλο!
Ευτυχώς, ο Πρόεδρος δεν έδωσε συνέχεια. Μάλιστα, το επόμενο Σάββατο, καθώς ο
Θανάσης ξεκινούσε για το παζάρι της Νιγρίτας και συναντήθηκε «τυχαία» μαζί του,
έσπευσε να του ζητήσει μια εξυπηρέτηση:
- «Θανάση, μια και πας στη Νιγρίτα, πάρε αυτόν τον φάκελο να τον δώσεις στα
γραφεία της Οργάνωσης».
Με κρυφή χαρά παίρνει ο Θανάσης τον φάκελο, σκεπτόμενος ότι ο Πρόεδρος όχι
μόνο δεν του κρατά γινάτι αλλά του εμπιστεύεται και την αλληλογραφία της
Κοινότητας με την Οργάνωση! Τα Γραφεία της Οργάνωσης (ΕΑΜ) βρίσκονταν στο
συνοικισμό της Καλλιθέας, πάνω στο δρόμο του, λίγο πριν φτάσει στη Νιγρίτα. Ήταν
πολύ εύκολο να κάνει μια τέτοια εξυπηρέτηση!
Φτάνει ο Θανάσης στα Γραφεία και δείχνει τον φάκελο στον σκοπό που στέκεται
στην πόρτα. Εκείνος, ρίχνει μια ματιά και του λέει να περιμένει στον προθάλαμο διότι
ο «τρανός» είναι απασχολημένος. Η ώρα όμως περνά και ο «τρανός» δεν λέει να τον
δεχτεί. Και ξαφνικά ανοίγει η εξώπορτα και εμφανίζεται ένας συγχωριανός: Είναι ο
Μιχαηλίδης Δημήτριος, γνωστός ως Μήτας, ένας ιδεολόγος αριστερός που έχει
πολλά πάρε-δώσε με το ΕΑΜ.
Ο Μήτας εκπλήσσεται που βλέπει εκεί τον Θανάση. Μετά από έναν τυπικό
χαιρετισμό, παίρνει τον φάκελο στα χέρια του, τον ανοίγει, ρίχνει μια ματιά και,
σχίζοντάς τον, λέει:
- «Δεν είμαστε καλά! Θανάση, σήκω και φύγε από δω αμέσως. Εδώ μέσα, όποιος
μπαίνει δεν βγαίνει ζωντανός»!
Χωρίς να βγάλει μιλιά, φεύγει τρεχάτος ο Θανάσης. Και στα μετέπειτα χρόνια θα λέει
συχνά: «Αν δεν ήταν ο Μήτας, εγώ τώρα δεν θα ήμαν ζωντανός»!
Είναι προφανές ότι ο φάκελος που κουβαλούσε ο Θανάσης, περιείχε κάποιο
αμείλικτο κατηγορητήριο του Προέδρου εναντίον του!
Σε ότι αφορά τον Μήτα, ήταν όχι μόνο αγνός ιδεολόγος αλλά και τέρας γνώσεων:
Είχε διαβάσει και ήξερε απέξω όλη την εγκυκλοπαίδεια του «Ήλιου»! Άξιος διάδοχός
του ο γιος του Κώστας, που μέχρι πριν λίγα χρόνια ζούσε στο χωριό!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
* Οι διαδόσεις για κάποιους χωριανούς, και πολλούς κοντοχωριανούς, που «τους είχε
φάει η μαρμάγκα: Ήταν δυστυχώς πραγματικές: 7 χωριανοί (Αρβανίτης
Χρυσόστομος, Γκούτσικας Βασίλειος, Δίγκας Κωνσταντίνος, Κολτσιάκης Βασίλειος,
Κωστίδης Δημήτριος, Χατζής Αθανάσιος, Χατζής Θεόδωρος) κατακρεουργήθηκαν
στο δρόμο Σερρών-Βροντούς, με ευθύνη των εαμικών αρχών. Αργότερα (το 1947)
κατηγορήθηκαν και πέρασαν από στρατοδικείο, ο Μήτας, ο Πρόεδρος Ιωάννης
Κανάκης και ο Στέφανος Φραντζανάς (ως απαρτίζοντες το "Δικαστικό Συμβούλιο"
του ΕΑΜ Ξυλότρους).. Αθωώθηκαν όμως και οι τρεις διότι αποδείχτηκε ότι οι 7
συγχωριανοί κατασφάχτηκαν πριν από την εγκατάσταση των ΕΑΜικών αρχών στο
χωριού. Την πολύτιμη μαρτυρία έδωσαν, προς τιμήν τους, οι "εθνικόφρονες"
μάρτυρες, Κανακούδης Ιωάννης, Κανακούδης Θεοδόσης, Πασχαλίδης Παναγιώτης
και Στέργιος Διαμαντής (από τη Σησαμιά). Οι τρεις συγχωριανοί μας είχαν
κατηγορηθεί λόγω ισχυρισμού των πρωτοκλασάτων Εαμιτών των Σερρών, ότι τους
φόνους τους αποφάσιζαν τα κατά τόπους "δικαστικά συμβούλια" του ΕΑΜ!
(περισσότερες πληροφορίες στο βιβλίο του Αβραάμ Παπαδόπουλου, "Το Ειδικόν
Δικαστήριον Απεφάσισε", Λευκώνας 1989)