画蛇添足

1.楚有祠者，赐其舍人卮酒。
-> Sở hữu từ giả, tứ kỳ xà nhân chi tửu.
-> 楚国有一个管祭祀的人，给他的门客一壶酒。
2.舍人相谓曰：“数人饮之不足，一人饮之有余，
-> Xà nhân tương vị viết: “ số nhân ẩm chi bất túc, nhất nhân ẩm chi hữu dư,
-》 门客们互相商量说：“几个人喝这壶酒喝不够，一个人喝又多了点。
3.请画地为蛇，先成者饮酒。
-> Thỉnh họa địa vị xà, tiên thành giả ẩm tửu.
-》 请在地上画蛇吧，先画成的人就喝这壶酒。
4.一人蛇先成，引酒饮之，乃左手持卮，右手画蛇，曰：“吾能为之足。”
-> Nhất nhân tiên thành, dẫn tửu ẩm chi, nải tả thủ trì chi, hữu thủ họa xà, viết :
“ngô năng vị chi túc.”
一》 有一个人的蛇先画成，把酒拿过来就要喝了，却左手拿着酒杯，右手画
蛇，说：“我能给蛇画脚。
5.未成，一人之蛇成，夺其卮，曰：“蛇固无足，子安能为之足？”遂饮其
酒。
-> Vị thành , nhất nhân chi xà thành, đoạt kỳ chi, viết: “ xà cố vô túc, tử an năng vi
chi túc?” Toại ẩm kỳ túc.
-》 还没画成，别一个人的蛇画完了，抢过他的酒杯，说：“蛇本来没有脚，
你怎么能给蛇画脚呢？”于是就喝了那壶酒。
6.为蛇足者，终亡其酒。
-> Vi xà túc giả, chung vong kỳ tửu.
-》给蛇画脚的人最后失掉了他的酒。

狐假虎威
1.虎求百兽而食之，得狐。
-> Hổ cầu bách thủ nhi thực chi, đắc hồ.
-》老虎寻找各种动物来吃它们，抓到一只狐狸。
2.狐曰：“子无敢食我也！天帝使我长百兽，今子食我，是逆天帝命也。
-> Hồ viết: “ tử vô cảm thực ngã dã! Thiên đề sử ngã trưởng bách thủ , kim tử thực
ngã, thị nghịch thiên đế mệnh dã.
-》狐狸说：“你不敢吃我！天帝派我当成各种动物的首领，现在你吃我，这
样违反天帝的命令！
3.子以我为不信，吾为子先行。
-> Tử dĩ ngã vi bất tin, ngô vị tử tiên hành.
-》你以为我是不诚实的话，我给你先走。
4.子随我后，观百兽之见我而敢不走乎? 虎以为然故遂与之行，兽见皆走。
-> Tử tùy ngã hậu, quan bách thủ chi kiến ngã nhi cảm bất tẩu hồ? Hổ dĩ vi nhiên
cổ toại du chi hành, thủ kiến chi giai tẩu.
-》你跟着我后面，看看各种动物见到我就敢不跑呢？老虎认为这是这样的，
所以跟着它走。野兽见到它们都跑了。
5.虎不知兽畏已而走也，以为畏狐也。
-> Hồ bất chi thủ úy kỷ nhi tẩu dã, dĩ vi úy hồ dã.
-》老虎不知道野兽害怕自己才跑跑掉，以为害怕狐狸呢。

矛与盾
1.楚人有鬻盾与矛者，誉之曰：“吾盾之坚，物莫能陷也。”
-> Sở nhân hữu dục thuẫn dư mâu giả, dự chi viết : “ngô thuẫn chi kiên, vật mạc
năng hạm dã.”
-》楚国有一个卖矛与盾的人，他夸赞说：“我的盾很坚固，没有什么东西能
刺穿它。”
2.又誉其矛曰：“吾矛之利，于物无不陷也。”
-> Hựu dự kỳ mâu viết: “ngô mâu chi lợi, vu vật vô bất hạm dã.”
-》又夸赞他的矛说:“我的矛很锋利，对于没有东西刺穿。”
3.或曰：“以子之矛，陷子之盾，何如？”其人弗能应也。
-> Hoặc viết: “Dĩ tử chi mâu, hạm tử chi thuẫn, hà như?” Kỳ nhân phất năng ưng
dã.
-》有的人说：“用你的矛，刺穿你的盾，怎么样？”那个人不能回答这个问
题。
4.夫不可陷之盾与矛无不陷之矛，不可同世而立。
-> Phù bất khả hạm chi thuẫn dư mâu vô bất hạm chi mâu, bất khả đồng thế nhi lập
-》不能刺穿的盾和什么都能刺穿的矛，不能同时在世界上存在。
=》世上没有不能刺穿的盾，也没有刺穿所有东西的矛，这个是不可能存在的。

郑人买履
1.郑人有欲买履者，先自度其足而置之其坐。
-> Trịnh nhân hữu dục mãi lữ giả, tiên tự đạc kỳ túc nhi trí chi kỳ tọa.
-》郑国有一个想买鞋的人，他先量好自己的尺码却把尺码放在座位上
2.至之市，而忘操之。
-> Chí chi thị , nhi vong thao chi.
-> 他到集市去，却忘带尺码。
3.已得履，乃曰：“吾忘持度。”
-> Dĩ đắc lữ, nải viết: “Ngô vong trì độ.”
-》已经拿到鞋，就说：“我忘记拿尺码了。”
4.返归取之，及返，市罢，遂不得履。
-> Phản quy thủ chi, cập phản, thị bãi, toại bất đắc lữ.
-》返回家拿尺码。等再回来时，集市已经散了，就没有买到鞋。
5.人曰：“何不试之以足？”
-> Nhân viết: “ Hà bất thí chi dĩ túc?”
-》有人说：“为什么不用脚来试试鞋呢？”
6.曰：“宁信度，无自信也。”
-> Viết : “ Ninh tín độ, vô tự tin dã .”
-》他说：“宁可相信尺码，也不相信自己的脚。”

晏子之宅近市
1. 初，景公欲更晏子之宅，曰：“子之宅近市，湫隘嚣尘，不可以居，请更
诸爽垲者。”
-> Sơ, Cảnh Công dục canh Án Tử chi trạch, viết: “Tử chi trạch cận thị, thu ải hiêu
trần, bất khả dĩ cư, thỉnh canh chư sảng khải giả.”
-》当初，景公想为晏子换房子，说：“你的住房靠近市场，低洼挟小，不能
居住，请充许给你换到明亮干燥的房子。”
2.辞曰：“君之先臣容焉，臣不足以嗣之，于臣侈矣。”
-> Từ viết: “Quân chi tiên trần dung yên, trần bất túc dĩ tự chi , vu trần xỉ hỹ .”
-》他推辞说：“您的以前的臣子（我的祖先）曾居住（容身）于此，下臣
（我）本不值得继承祖业，对于臣来说（居住在此）还奢侈（过分）了呢
（已经过分了）。
3.且小人近市，朝夕得所求，小人之利也，敢烦里旅?
-> Thả tiểu nhân cận thị, triêu tịch đắc sở cầu , tiểu nhân chi lợi dã, cảm phán lí lữ?
-》而且，我靠（离）市场近，时时能（早晚会）得到我所需要的东西，这就
是我的利益，怎敢麻烦别人呢？
4.公笑曰：“子近市，识贵贱乎？对曰：“既利之，敢不识乎？”
-> Công tiếu viết: “ Tử cận thị, thức quý tiện hồ? Đối viết: “Ký lợi chi, cảm bất
thức hồ?”
-》济景公笑着说：“你靠近市场，货物价格高低知道吗？晏子回答说：“既
然是我的利益，我怎能不知吗？”
5.公曰：“何贵？何贱？”于是景公繁于刑，有鬻踊者，故对曰：“踊贵，
屦贱。”
-> Công viết: “Hà quý? Hà tiện?” Vu thị Cảnh Công phồn vu hình , hữu dục dõng
giả, cố đối viết: “Dõng quý, Lũ tiện.”
-》所以景子回答说：“什么东西贵？什么东西贱？当时齐景公滥用刑法，所
以市场上有很多卖假肢的人，所以晏子回答说：“假肢贵，鞋便宜。”
6.景公为是省于刑。
-> Cảnh Công vị thị tỉnh vu hình
-》景公因此减少了刑法。
7.君子曰：“仁者之言，其利博哉！晏子一言，而济侯省刑。
-> Quân tử viết: “ Nhân giả chi ngôn, kỳ lợi bác tại. Án Tử nhất ngôn, nhi Tề Hầu
tỉnh hình.
-》晏子说：“仁者的话，他的利益太（很）广泛（了）。晏子的一句话，而
济景公就减少了刑法。

水则载舟，水则覆舟
1.马骇舆，则君子不安舆；庶人骇政，则君子不安位。
-> Mã hãi dư, tắc quân tử bất an dư, thử nhân hãi chính, tắc quân tử bất an vị.
-》拉车的马害怕失控车箱，掌权者不能安然坐在车箱，老百姓惊惧政事，掌
权者不能安于官位。(马受了惊不好好/拉车，那么若子/人在车上也不能安
稳；。。。)
2.马骇舆，则莫若静之；庶人骇政，则莫若惠之。
-> Mã hãi dư, tắc mạc nhược tĩnh chi; thử nhân hãi chính, tắc mạc nhược huệ chi.
-》拉车的马害怕失控车箱，就不如使它安静；老百姓惊惧政事，就不如给他
们恩惠。（马受了惊不好好驾车，那么不如让它安静下来；老百姓反抗政治，
那不如给他们一些好处。）
3.选贤良，举笃敬，兴孝悌，收孤寡，补贫穷，如是，则庶人安政矣。
-> Tuyển hiền lương, cử đối kính, hưng hiếu đế, thu hồ quả, bổ bần cùng, như thị,
tắc thử nhân an chính hỹ.
-》选举忠实恭敬的人，提倡孝师尊敬的人，收养孤儿寡妇，如果这样，老百
姓就安心政事了（奉行政令）
4.庶人安政，然后君子安位。传曰：“君者，舟也；庶人者，水也。
-> Thử nhân an chính, nhiên hậu quân tử an vị. Truyền viết: “Quân giả, châu dã;
thử nhân giả, thủy dã.”
-》老百姓安心政事，这样以后统治者就会安于官位。记载说：“统治者是船，
老百姓是水。”
5.水则载舟，水则覆舟。此之谓也。
-> Thủy tắc tại châu, thủy tắc phúc châu. Thử chi vị dã.
-》水能载运舟船，水也能覆没舟船，说的就是这个道理。

小国寡民
1.小国寡民，使民有什伯之器而不用，使民重死而不远徙。
-> Tiểu quốc quả dân, sử dân hữu thập bách chi khí nhi bất dụng, sử dân trọng tử
nhi bất viễn tỉ.
-》使国家变小，使人民稀少；使人民有多种的器具，并不使用；使人民认为
生命重要（看重死亡）不徙远方迁移。
2.虽有舟舆，无所乘之；虽有申兵；无所陈之。
-> Tuy hữu châu dư, vô sở thừa chi; tuy hữu giáp binh, vô sở trần chi.
-》虽然有船和车，但是没有使用它们的地方；虽然有武器装备，但没有陈列
它们的地方。
3.使民复结绳而用之。甘其实，美其服，安其居，乐其俗。
-> Sử dân phu kết thằng nhi dụng chi. Cam kỳ thực, mỹ kỳ phục, an kỳ cư, lạc kỳ
tục.
-》使人民重新用绳子打结来记事。使他们认为他们的食物很好吃（使人民对
他们的食物感到好吃）；使他们认为他们的衣服很漂亮，他们住的地方很安
适，他们对风俗很满意（对他们的衣服感到漂亮，对他们的住宅感到安适，
对他们的习俗感到满意）
4.邻国相望，鸡犬之声相闻，民至老死不相往来。
-> Lâm quốc tương vọng, kê khuyển chi thanh tương văn, dân chí lão tử bất tương
vãng lai.
-》邻国之间互相望得见，鸡犬的叫声都听得见，人民到老都不互相往来。

《论语》选段
《学而》第一篇
1.
（1）子曰：“学而时习之，不亦说乎？
 -> Tử viết: “ Học nhi thời tập chi, bất diệc duyệt hồ?”
-》孔子说：“学习又时常温习和练习，不是很愉快吗？
（2）有朋自远方来，不亦乐乎？
-> Hữu bằng tự viễn phương lai, bất diệc lạc hồ?
-》有朋友从远的地方来，不是很高兴的事吗？
（3）人不知而不愠，不亦君子乎？
-> Nhân bất tri nhi bất uẩn, bất diệc quân tử hồ?
-》别人不了解自己，但是自己也不怨恨，生气，不也是君子吗？（这样
的人不是君子吗？）
2.
子曰：“不患人之不已知，患不知人也。
-> Tử viết: “ Bất hoạn nhân chi bất kỷ tri, hoạn bất tri nhân dã .
-》孔子说：“不怕别人不了解自己，就怕自己不了解别人。

《为政》第二篇
（1）子曰：“《诗》三百，一言以蔽之，曰：“思无邪”。
-> Tử viết: “ <Thi> tam bách , nhất ngôn dĩ tế chi, viết: “tư vô tà”.”
-》孔子说：“《诗》三百首，用一句话概括它，可以说思想没有邪念。
（2）子曰：“温故而知新，可以为师矣。”
-> Tử viết: “ ôm cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hỹ.”
-》孔子说：“温习旧的知识就可以了解新的（知识），可以用（把这个）
当作老师。
（3）子曰：“学而不思则罔，思而不学则殆。”
-> Tử viết: “ Học nhi bất tư tắc võng, tư nhi bất học tắc đãi.”
-》孔子说：“学了却不思考就没有收获，思考了却不学会疑惑。
（4）子曰：“由，诲女知之乎！知之为知之，不知为不知，是知也。”
-> Tử viết: “ Do, hối nữ tri chi hồ! Tri chi vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị tri dã.”
-》孔子说：“仲由，教给你知和不知这个道理吧！知道就是知道，不知
道就是不知道，这就是智慧吧！
《公治长》第五篇
1.
（1）宰予昼寝。子曰：“朽木不可雕也；粪土之墙不可杇也。于予与何
诛！”
-> Tề dư trú tẩm. Tử viết: “Hủ mộc bất khả điêu dã; phân thổ chi tường bất khả ô
dã. Vu dư dữ hà tru!”
-》宰予白天睡觉。孔子说：“腐烂的木头不能雕刻；脏土的墙壁不能粉刷。
对于宰予还有责备什么呢！（没有什么贡备）”
（2）子曰：“始吾于人也，听其言而信其行；
 -> Tử viết: “ Thủy ngô vu nhân dã, thính kỳ ngôn nhi tín kỳ hành;
-》孔子说：“最初，我对别人，听了他的语就相信他的行动。
（3）今吾于人也，听其言而观其行。于予与改是。
-> Kim ngô vu nhân dã, thính kỳ ngôn nhi quan kỳ hành. Vu dư dữ cải thị.
-》现在我对人呢，听了让他的语，还要观察他的行动。从宰予开始，我改变
了这个（观察人的方法）
2.
（1）子贡曰：“孔文子何以谓之‘文’也。”
-> Tử Cống viết: “ Khổng Văn Tử hà dĩ vi chi ‘Văn’ dã.”
-》子贡说：“孔文子问为什么被叫（称为）做‘文’呢。”
（2）子曰：“敏而好学，不耻下问，是以谓之‘文’也。”
-> Tử viết: “ Mẫn nhi hảo học, bất si hạ vấn, thị dĩ vi chi ‘Văn’ dã.”
-》孔子说：“理解问题快而且喜欢学习，不认为向不如自己的人请教是耻
辱，因此称他为‘文’。”
《述而》第七篇
（1）子曰：“默而识之，学而不厌，诲人不倦，何有于我哉？”
-> Tử viết: “ Mặc nhi thức chi, học nhi bất yếm, hối nhân bất quyện, hà hữu vu
ngã tại?”
-》孔子说：“把听见听闻默默地记住在心上，努力学习而从不满足，教导
别人而不知疲倦，这些事我做到了多少呢？”
（2）子曰：“三人行，必有我师焉，择其善者而从之，其不善者而改
之。”
-> Tử viết: “ Tam nhân hành, tất hữu ngã sư yên, trạch kỳ thiện giả nhi tụng chi, kỳ bất
thiện giả nhi cải chi.”
-》孔子说：“几个人一起走，其中一定有可能做我的老师，选择他的优点
来学习，他的不好（缺点）来改正自己的缺点。”
济人攫金
1.昔济人有欲金者，清旦衣冠而之市。
-> Tích Tề nhân hữu dục kim giả, thanh đán y quan nhi chi thị.
-》从前济国有一个想得到金子的人，清早穿好衣服，戴好帽子到市场去。
2.适鬻金者之所，因攫其金而去。
-> Thích dục klim giả chi sở, nhân quắt kỳ kim nhi khứ.
-》走到卖金子的地方，于是就抓着金子离开。
3.吏捕得之，问曰：“人皆在焉，子攫人之金何？”
-> Lại bổ đắc chi, vấn viết: “ Nhân giai tại yên, tử quắt nhân chi kim hà?”
-》小官抓住了他，就问：“别人都在这里，你为什么抢人家的金子呢？”
4.对曰：“取金之时，殊不见人，徒见金耳。”
-> Đối viết: “ Thủ kim chi thời, thù bất kiến nhân, đồ kiến kim nhĩ.”
-》回答说：“那金子的时候，根本没有看到别人，只看到金子。”
 阅读
Bài 1 :
曾参杀人(《战国策 · 秦策二》)
昔者曾子处费，费人有与曾子同名族者而杀人。人告曾子母曰：“曾参杀
人。”曾子之母曰：“吾子不杀人。”织自若。有顷焉，人 又曰：“曾参杀
人。”其母尚织自若，顷之，一人又告之曰：“曾参杀人。”其母惧，投杼
逾墙而走。
 过去曾参的家在费地，费地有个跟曾参同名同姓的人杀了人，有人向曾子
的母亲报告说“曾参杀人了！”时，曾子的母亲说：“我的儿子是绝对不
会去杀人的。” 没隔多久，又有一个人跑到曾子的母亲面前说：“曾参真
的在外面杀了人。”曾子的母亲仍然不去理会这句话。 她还是坐在那里不
慌不忙地穿梭引线,照常织着自己的布。又过了一会儿，第三个报信的人跑
来对曾母说：“曾参的确杀了人。”曾母心里骤然紧张起来。急忙扔掉手
中的梭子，端起梯子，越墙逃走了。虽然曾参贤德，他母亲对他信任，但
有三个人怀疑他（杀了人），所以慈爱的母亲也不相信他了。

Bài 2 :
三人成虎(《战国策 · 魏策二》)
庞葱与太子质于邯郸，谓威王曰：“今一人言市有虎，主信之？”王曰：
“否。”“二人言市有虎，王信之乎？”王曰：“寡人疑之矣。” 三人言市
有虎，王信之乎？”王曰：“寡人信之矣。”庞葱曰：“夫市之无虎，明矣。
然而三人言而成虎。今邯郸去大梁也远于市，而议臣过于三人矣，愿王察之
矣。”王曰：“寡人自为知。”
 战国时期，魏国大臣庞葱陪同太子前往赵国做人质、临出发前，他对魏王
说：“如今有一个人说街市上出现了老虎，大王相信吗？”魏王回答：
“我不相信。”庞葱又问道：“如果有两个人说街市上出现了老虎，大王
相信吗？”魏王说：“我会有些怀疑 。” 庞葱接着说：“如果又出现了
第三个人说街市上有老虎，大王相信吗？”魏王回答：“我当然会相
 信。”庞葱说：“很明显，街市上根本不会出现老虎，可是经过三个人的
传播，街市上好像就真的有了老虎。而今赵国都城邯郸和魏国都城大梁的
距离，要比王宫离街市的距离远很多，对我有非议的人又不止三个，还望
大王可以明察秋毫啊。”魏王说：“这个我心里有数，你就放心去吧
！”
Bài 3 :
画孰最难(《韩非子· 外储说左上》)
客有为齐王者，齐王问曰：“画孰最难者？”曰：“犬、马最难。” “孰最
易者？”曰：“鬼魅最易。”
夫犬、马，人所知也，旦暮于前 ，不可类之，故难；鬼魅无形 者，不罄于
前，故易之也。
 齐王客人中有个人为齐王作画，齐王问道：“画什么是最难的？”回答道：
“（画）狗、马最难。”“画什么是最容易的？”回答道：“画鬼怪最容
易。狗、马，是人们平常就知道（熟悉）的（事物），早晚出现在面前，
不能仅仅画得相似（就可以），所以难画。鬼怪本身是没有一定的形状的，
不出现在人面前，所以容易画。”
Bài 5 :
吴起止故人食(《韩非子 · 外储说左上》)
吴起出，遇故人而止之食。故人曰：“诺，今返而御。”吴子曰：“待公而
食。”故人至暮不来，起不食而待之，明日早，令人求故人，故来，方与之
食。
 从前吴起外出遇到了老友，就留他吃饭。老友说：“好啊。”吴起说：
“（我在家里）等待您一起进餐。”老友到了傍晚还没有来，吴起不吃饭
而等候他。第二天早晨，（吴起）派人去找老友，老友来了，才同他一起
进餐。
Bài 9 :
两虎相争(《战国策 · 秦策二》)
有两虎争人而斗者，管庄子将刺之，管与止之曰：“虎者，戾虫；人者，甘
饵也。今两虎争人而斗，小者必死，大者必伤。子待伤虑而刺之，则是一举
而兼两虎也。无刺一虎之势，而有刺两虎之名。”
 有两只因为争吃一个人而打斗的老虎，管庄想要刺死它们。管与阻止他说：
“老虎，是凶暴的动物；人，是(它们）美味的食物。现在两只老虎因争
吃人而互相争斗，小的一定会死，大的一定会受伤。你等这两只老虎死的
死、伤的伤，后再刺死它们，一次就同时杀死两只老虎.不用费一点儿力
气，就一下子获得杀死两只老虎的名声!”
[1] 刺：刺杀。
[2] 争：争抢。
[3] 斗：争斗，搏斗。
[4] 管庄子；人名。同下文管与也是人名。
[5] 止：阻止，制止。
[6] 戾：凶暴。
[7] 虫：老虎（古代）。
[8] 甘：美。
[9] 今：此时
[10] 待：等待。
[11] 兼：同时具有。
[12] 劳：辛劳。
[13] 名：名声。
[14] 举：举动
[15] 而：因而；而：却
[16] 之：他们；之：它们
 要取得胜利，不能光凭勇敢，而要运用智慧。善于运用智慧的人，可
以用小的代价，取得大的收获。