M

A
K
A
L
A
H

M
a
t
a
k
u
l
i
ah:
L
an
d
a
sa
n
P
e
n
di
d
i
ka
n

D
o
s
e
n
P
en
g
a
mp
u:
N
i
n
i
ng
Dw
i
H
ar
t
i
,S
.
P
d,
M
.P
d

S
e
m
e
s
te
r :
2
Ru
a
n
gB

P
r
o
g
r
am
S
tu
d
i :
(
P
GS
D
)P
e
n
d
i
di
k
a
nGu
r
u
S
ek
o
l
a
hD
a
s
ar

J
e
n
j
a
ng :
S
t
ra
t
aS
a
t
u
(
S1
)

D
I
S
U
S
UN
OL
E
H
K
E
LO
M
P
OK
1

N
A
M
A:
Ev
a
nd
e
r
W
ar
b
a
l

J
u
w
i
t
aMa
f
i
n
an
i
k

D
o
m
i
n
i
ka
Be
l
y
a
k
i

W
e
l
h
e
l
ma
Wo
a
n
n
u
b
un

S
E
K
O
L
AH
T
I
N
G
GI
K
E
GU
R
UA
N
I
L
M
UP
E
ND
I
D
I
K
AN
N
UU
W
A
R
FA
K
F
A
K

2024

1
 P
u
j
i
Sy
uk
u
rk
a
m
i
pa
n
ja
t
k
a
n
ke
h
ad
i
ra
tAl
l
a
hS
WT
y
a
n
gt
e
l
a
hm
e
mb
e
r
i
k
a
nra
h
m
a
td
a
n
k
a
ru
n
i
a
Ny
a,
s
e
hi
n
g
gak
a
m
i
d
a
p
a
t
me
n
y
e
l
e
sa
i
k
an
pe
m
b
u
a
t
an
ma
k
a
l
a
h
i
ni
.
P
en
di
d
i
k
anm
e
r
up
a
k
an

s
a
l
a
hs
a
t
ub
i
d
a
ng
ya
n
g
m
e
nj
a
d
i
l
an
d
as
a
n
u
ta
m
a
da
l
a
mp
e
mb
a
n
g
u
n
an
s
u
a
t
ub
a
n
g
sa
.
D
a
la
m
k
o
n
t
e
k
si
n
i
,l
a
nd
a
s
a
nf
i
l
o
so
f
i
sd
a
ns
o
s
i
o
l
og
i
sp
e
n
di
d
i
ka
nm
e
n
j
a
d
i
k
ru
s
i
al
u
n
tu
k
di
p
a
ha
mi
g
un
a
m
e
ru
mu
s
ka
nk
e
b
i
j
a
ka
ny
an
ge
f
e
k
t
i
fd
a
nr
e
l
e
va
nd
al
a
ms
i
s
t
emp
e
n
d
i
d
i
ka
n
.F
i
l
o
so
f
ip
e
n
d
i
di
k
a
nme
m
b
a
n
tu
k
i
t
am
em
a
h
a
m
i
t
uj
u
an
,
n
i
l
a
i
-n
i
l
ai
,
s
er
t
ap
r
i
n
s
i
p-
pr
i
n
s
i
pya
n
g
m
e
nd
a
sa
r
i
p
e
nd
i
di
k
a
n,

s
e
d
a
n
gk
a
n
so
s
i
o
l
og
ip
e
n
di
d
i
ka
nm
e
m
b
an
t
u
ki
t
am
el
i
h
a
th
ub
u
n
g
an
a
n
t
ar
a
pe
n
d
i
d
i
ka
nd
e
n
g
an
ma
sy
a
r
a
k
a
td
a
n
pr
o
se
ss
o
s
i
al
ya
n
g
t
er
j
a
d
i
da
l
a
md
u
n
i
ap
en
d
i
d
i
ka
n
.D
e
n
g
a
nm
e
m
a
h
a
mi
l
a
nd
as
a
n
f
i
l
os
o
f
is
d
a
ns
o
s
i
o
l
og
i
s
p
e
n
d
i
d
i
ka
n
,k
i
t
ad
ap
a
t
m
e
ra
n
c
a
n
gs
i
s
t
emp
e
n
d
i
d
i
ka
ny
a
n
g
b
er
k
u
a
l
i
ta
s
,i
n
k
lu
s
i
f,
d
a
ns
e
su
a
i
d
e
ng
an
k
e
b
u
tu
h
a
n
z
a
m
a
n
.O
l
e
hk
a
r
e
na
i
t
u
,d
al
a
mm
a
ka
l
a
h
i
ni
a
ka
nd
i
b
a
ha
ss
e
c
a
r
am
e
n
da
l
a
mm
e
ng
e
n
a
i
l
a
nd
as
a
n
f
i
l
os
o
f
is
d
a
ns
o
s
i
o
l
og
i
s
p
e
n
d
i
d
i
ka
ns
e
b
a
g
ai
l
a
nd
as
a
n
u
ta
m
a
da
l
a
mm
e
ng
a
r
a
h
k
an
u
p
ay
a
p
e
n
ge
m
b
a
n
ga
n
s
i
s
t
emp
e
n
d
i
d
i
ka
ny
a
n
g
l
e
bi
h
ba
i
kd
i
m
a
s
a
d
e
pa
n

Fakfak, 1 5 Maret 2024

Penulis

K
e
l
o
m
po
k
1

2
 D
A
F
T
A
RI
S
I

i
DAFTARISI ..................................................................................................................................................... i
4
II.Landasan Filosofis Pendidikan ............................................................................................................ 4
A. .............................................................................................................................................................. 4
III.Tinjauan Mendalam Filosofis Pendidikan ........................................................................................ 4
A. ....................................................................................................... .4
B. .............................................................................................................................................................. 4
C. ............................................................................................................................................................. 5

I
V
.
L
an
d
a
sa
n
S
o
s
i
ol
o
g
i
sP
e
nd
i
d
i
ka
n 5
A
. 5
B
. 5
V
.
T
i
n
j
au
an
M
e
n
da
l
a
mS
o
s
i
ol
o
g
i
sP
e
nd
i
d
i
ka
n

A
. 5
B
. 5
C
. 5
V
I
.
K
e
si
m
pu
l
an 6
.
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
M
a
k
a
l
a
h
:L
a
n
da
s
a
n
F
i
lo
s
o
f
i
sd
a
nS
o
s
i
o
l
og
i
sP
e
nd
i
d
i
k
an

I. Pendahuluan

P
e
n
d
i
d
i
ka
nm
e
m
e
g
a
ng
p
e
r
a
n
an
p
e
n
ti
n
g
da
la
m
m
e
mb
e
n
t
u
ki
n
d
iv
i
du
d
an
m
a
s
y
ar
a
k
a
ty
a
n
gb
e
r
k
u
a
l
i
ta
s
.
U
n
t
u
ki
tu
,
me
ma
h
am
i
l
an
d
as
a
nf
i
l
o
so
f
i
sd
a
ns
os
i
o
l
og
i
sp
e
nd
i
d
i
ka
nm
e
r
up
a
k
an
h
a
ly
a
ngv
i
ta
l
da
l
am
m
e
r
a
nc
an
g
si
s
t
emp
e
n
d
i
di
k
an
ya
n
g
ef
ek
t
i
f
da
nb
e
rk
el
a
n
j
ut
a
n
.D
al
a
mm
a
ka
l
a
h
i
ni
,
ak
a
ndi
b
ah
a
sm
e
ng
en
a
il
a
n
d
as
a
nf
i
l
os
o
f
is
d
a
n
s
o
s
i
o
l
og
i
sp
e
nd
i
d
i
ka
ns
e
b
a
ga
i
da
s
ar
y
a
n
gme
n
j
ad
i
pi
j
a
ka
nu
t
a
ma
da
l
am
m
en
g
em
b
a
ng
k
a
nsi
s
t
emp
en
d
i
d
i
ka
ny
a
n
gb
e
r
k
ua
l
i
ta
s
.

I
I
.
L
an
d
a
s
an
F
i
l
o
so
f
i
sP
e
nd
i
d
i
k
an
A. DefinisiFilosofiPendidikan

F
i
l
o
so
f
ip
en
d
i
d
i
ka
nm
e
n
g
ka
j
i
ha
ki
k
a
t,
tu
j
u
an
,d
a
nni
l
a
id
ar
i
p
en
di
d
i
ka
ni
t
us
en
d
i
r
i
.
Fi
l
os
o
f
i
pe
n
d
i
di
k
a
nme
m
p
e
r
t
an
y
a
k
a
nm
e
n
g
e
na
i
e
se
ns
i
p
e
n
di
d
i
ka
n
,p
e
r
a
ng
ur
u
d
a
ns
i
s
wa
,s
e
r
tan
i
l
a
i
-n
i
l
ai
y
an
gd
i
se
ma
t
ka
nd
a
la
mp
ro
s
es
p
e
mb
el
a
j
ar
a
n
.

III.TinjauanLebihMendalamtentangLandasan Filosofis Pendidikan

A
.
T
u
ju
a
nP
e
n
d
i
d
i
ka
nd
a
l
a
mP
e
r
sp
e
k
t
i
f
Fi
l
o
so
f
is

F
i
l
o
so
f
ip
en
d
id
i
ka
n
men
e
k
a
nk
a
n
ba
hw
at
uj
u
a
nu
ta
m
ad
a
ri
pe
n
di
d
i
ka
na
d
a
l
a
h
pe
m
be
n
t
u
k
a
nk
a
r
ak
t
e
r
,
p
em
b
a
ng
u
na
n
i
nt
e
l
ek
t
u
a
l
,d
a
n
p
e
mb
er
i
a
nn
i
l
ai
-
ni
l
a
im
or
a
l
k
ep
a
d
ai
n
di
v
i
du
.F
i
l
o
so
f
ip
e
n
di
d
i
k
anj
u
g
a me
n
c
e
r
m
i
nk
a
nk
e
y
a
k
i
na
n
ba
h
w
a
p
en
d
i
d
i
ka
nh
a
r
u
s
me
n
d
or
o
n
g
si
s
wa
un
t
u
k
b
e
r
pi
k
i
rk
r
i
ti
s
,
kr
ea
t
i
f,
d
an
m
an
d
i
r
i
.

B
.
P
er
a
n
Gu
r
u
d
an
S
i
s
wa
da
l
a
mF
i
l
o
so
f
i
Pe
n
d
id
i
k
a
n

Dalam perspektiffilosofis, guru bukan hanya sebagai pemberi pengetahuan, tetapijuga sebagai
f a si
l
i
ta torpem belaj
a ranyang mendor ongsi
sw auntu kbelajarden ganca r
a
y
a
ng
b
er
m
a
k
na
d
an
b
e
r
d
am
p
a
k
po
s
i
t
i
f
.D
is
i
s
i
l
ai
n
,
s
i
s
wad
i
p
an
d
an
g
s
e
b
ag
a
i
s
ub
j
ek
y
a
n
g
ak
t
i
f
d
al
am
p
r
o
se
s
p
e
mb
e
l
a
j
ar
a
n
,
bu
k
a
nh
a
n
y
a
s
e
b
a
ga
i
o
bj
ek
y
a
n
gp
a
s
i
f
me
ne
r
i
m
ai
nf
o
r
ma
s
i
.

C
.
N
i
l
ai
-
n
i
la
i
da
l
a
mF
i
l
o
s
of
iP
e
n
di
d
i
k
an

N
i
l
a
i
-n
i
l
ai
s
ep
er
t
ik
e
j
uj
u
r
an
,r
a
s
a
ho
r
mat
,
k
e
ad
i
l
a
n,
ke
b
e
b
as
a
n
,
d
an
t
a
ng
gu
n
gj
a
w
abs
e
r
i
n
gk
al
i
me
nj
a
dif
o
ku
s
d
al
a
mf
i
l
o
so
f
ip
e
n
di
d
i
ka
n
.P
e
n
d
i
di
k
an
h
a
r
us
me
mb
en
t
uk
i
n
di
v
i
du
ya
n
g
ti
d
ak
h
an
y
a
ce
r
da
s
se
c
a
r
aa
ka
d
e
mi
s
,t
et
a
p
i
j
ug
am
e
mi
l
i
k
ii
n
te
g
ri
t
a
smo
r
al
d
a
nk
em
a
mp
u
an
u
nt
u
kbe
r
k
o
n
tr
i
b
us
i
s
e
c
ar
ap
o
si
t
i
fd
al
a
mm
a
sy
ar
a
k
a
t.
T
√o
k
o
h-
t
ok
o
hF
i
l
o
so
f
is
P
e
nd
i
d
i
ka
n
:
1
.
P
l
at
o
:
Pl
a
t
om
er
u
p
ak
an
s
a
l
ah
s
at
uf
i
l
s
uf
y
an
gb
e
r
k
o
n
tr
i
b
u
si
b
es
a
rd
a
l
a
mp
e
mi
k
i
r
anp
e
n
d
i
d
i
ka
n
.D
i
a
me
ne
k
a
n
k
a
np
e
n
t
i
n
gn
y
ap
e
n
d
i
d
i
ka
n
b
a
g
i
ke
s
el
a
m
at
a
nm
o
ra
l
da
n
i
nt
e
l
ek
t
ua
l
i
n
di
v
id
u
.

2
.
J
o
hn
D
ew
e
y
:
Se
b
a
g
ai
p
en
du
k
u
n
g
fi
l
o
so
f
ip
r
og
r
e
s
i
v
i
sm
e,
D
e
we
ym
e
n
e
k
a
n
ka
n
p
e
n
ti
n
g
ny
ap
e
n
g
a
l
am
a
n
d
al
a
mp
e
mb
e
l
a
j
a
ra
n
.
Di
a
mer
u
m
u
sk
a
n
te
o
r
i
b
e
l
a
j
ar
y
an
g
m
e
ny
a
t
a
k
anb
ah
w
a
p
en
d
i
di
k
an
s
eh
a
r
u
s
ny
a
b
e
r
f
o
k
us
p
a
da
p
e
n
ga
l
a
m
an
n
ya
t
a
d
a
ns
e
s
u
a
i
de
n
g
an
k
e
h
i
d
up
a
ns
e
h
a
r
i
-h
a
r
i
.

I
V
.
L
an
d
a
sa
n
S
o
s
i
ol
o
g
i
sP
e
nd
i
d
i
k
an

A
.
D
e
fi
n
i
s
i
So
si
o
l
og
iP
e
n
di
d
i
ka
n

S
o
s
i
o
l
og
ip
e
n
di
d
i
k
anm
e
m
p
el
a
j
a
ri
i
n
te
r
ak
s
i
s
os
i
a
ld
a
l
am
l
i
n
g
ku
ng
a
n
p
e
n
di
d
i
k
an
,t
e
r
m
a
s
uk
p
e
ra
n
i
n
s
ti
t
us
i
pe
n
di
d
i
k
and
a
l
a
mm
e
mb
e
n
t
u
ks
t
r
u
k
tu
r
s
o
s
i
a
lm
as
y
a
r
ak
at
.

B
.
T
e
or
i
-
te
o
ri
S
os
i
ol
o
g
i
sP
e
nd
i
d
i
ka
n

1
.
T
eo
r
i
Fu
n
gs
i
o
n
al
i
sm
e
:T
e
o
r
i
i
n
im
en
y
a
t
a
k
an
b
a
h
wa
p
e
n
d
i
di
k
a
nme
m
i
l
i
k
if
u
ng
s
i
v
i
ta
ld
a
l
a
mm
e
nj
a
g
a
st
a
b
i
l
i
ta
s
so
s
i
a
ld
a
nm
e
n
y
o
k
o
ng
s
t
r
u
kt
u
r
m
a
s
ya
r
a
ka
t
.

2. Teori Konflik: Teoriini berpendapat bahwa pendidikan dapat menjadiarena pertarungan antar
go l
ongan dal
a m masya ra kat.Pendi
di
kan di
pan
d angs eb agaial
at unt
uk m em per
ku atke kuas
aan kelomp
o
k
t
e
r
te
n
t
u
.

V
.
T
i
nj
a
u
an
L
e
b
i
hM
e
nd
a
l
a
mt
e
n
ta
n
g
L
a
nd
a
s
a
n
S
os
i
o
l
og
i
sP
e
nd
i
d
i
ka
n

A
.
I
n
t
er
a
k
si
S
os
i
al
d
a
l
am
Ko
n
t
e
k
s
Pe
n
d
i
d
i
ka
n

S
o
s
i
o
l
og
ip
e
n
di
d
i
ka
nm
e
m
pe
r
ha
t
i
k
a
ni
nt
e
r
ak
s
is
o
s
i
al
y
a
ngt
e
r
ja
d
i
di
d
al
am
s
i
s
t
emp
e
n
d
i
di
k
a
n,
ba
i
k
an
ta
r
ag
u
r
ud
a
n
s
i
sw
a
,m
a
u
p
un
a
n
t
ar
a
s
i
s
wa
s
a
t
u
s
ama
l
a
i
n.
I
nt
e
ra
k
s
i
i
n
im
em
e
n
ga
r
uh
i
b
ag
a
i
ma
n
ai
n
d
iv
i
du
b
el
a
j
a
r,
b
er
k
em
b
a
ng
,d
a
n
b
e
ri
n
te
r
ak
s
i
d
im
as
y
a
r
a
ka
t
.

B
.
P
e
ra
n
I
ns
t
i
t
u
si
P
en
d
id
i
k
a
nda
l
a
mS
o
s
i
ol
o
g
i

Institusipendidikan seperti sekolah dan universitas memilikiperanpentingdalam membentuk struktur

sosi
a lm asyarak at
. M elal
u ip endi
di
ka n,ni
lai
-ni
lai,norm a,
d a n struk
tursos i
al
dap a
t di
t
ran
smis
ika
n darisatug
e
n
e
r
a
s
ik
e
g
en
e
r
a
s
i
be
r
i
ku
t
n
ya
.

C
.
I
m
pl
i
k
a
si
S
os
i
o
lo
g
i
sp
a
d
aK
e
b
i
j
a
ka
nP
e
n
d
i
d
i
ka
n
P
e
m
a
h
am
a
ns
o
s
i
ol
o
gi
s
pe
n
di
d
i
ka
nj
u
g
am
e
nc
a
k
u
pa
n
a
li
s
i
st
e
rh
a
d
a
p
p
er
a
n
k
eb
i
j
a
ka
np
e
n
d
i
d
i
ka
nd
a
l
a
m
me
mb
e
n
t
u
k
ke
a
d
i
l
a
ns
os
i
a
ld
a
nk
e
s
e
t
a
ra
a
n
a
ks
e
s
t
e
r
h
a
d
ap
p
e
nd
i
d
i
ka
n
.K
aj
i
an
s
os
i
ol
o
g
i
sj
u
g
ap
e
n
t
i
ng
u
n
t
u
k
me
m
a
h
am
i
ma
s
al
a
h
-
ma
s
al
a
h
so
s
i
a
ly
a
ng
m
u
n
g
ki
n
me
mp
e
n
g
a
r
uh
i
p
r
os
es
p
e
n
di
d
i
ka
nd
i
ma
s
ya
r
a
k
a
t.
V
I
.
K
e
si
m
pu
l
an

L
a
n
d
a
s
an
f
i
l
o
so
fi
s
da
ns
o
s
i
o
l
og
i
sp
e
n
di
d
i
ka
nm
e
m
be
r
i
ka
nl
a
n
da
s
an
ya
n
g
k
u
at
d
a
l
a
mp
e
ng
e
mb
a
n
g
a
ns
i
s
t
emp
e
n
d
i
di
k
a
nya
n
g
e
f
ek
t
i
f
da
ni
n
k
lu
s
i
f.
D
e
ng
a
n
m
e
m
a
ha
m
i
e
se
ns
i
d
ant
u
j
u
a
np
en
d
i
di
k
a
n,
se
r
t
a
di
n
a
mi
ka
s
os
i
a
l
da
l
am
m
a
s
ya
r
a
k
a
t,
k
i
t
ad
ap
a
t
m
e
ra
n
ca
ng
p
r
o
g
r
am
p
en
d
i
d
i
ka
ny
a
n
g
l
e
bi
h
re
l
ev
a
n
d
an
b
e
r
d
ay
a
g
u
n
ab
a
g
ip
er
k
e
m
ba
n
g
an
i
n
d
iv
i
du
d
an
k
e
m
aj
u
a
n
ma
s
y
ar
a
k
a
ts
e
c
ar
a
k
e
se
l
u
r
uh
a
n
.

VII. Daftar Pustaka

- Johnson, Burke. (2019). "Philosophyof Education: An Introduction."Routledge.

-
D
u
r
k
he
i
m
,E
mi
l
e
.(
20
1
4
)
.
"T
h
eD
i
v
i
s
io
no
f
L
a
b
or
i
n
So
ci
e
t
y.
"F
r
e
e
Pr
e
s
s
.

-
F
r
e
i
r
e,
P
au
l
o
.(
1
9
7
0)
.
"
Pe
d
a
go
g
y
o
f
th
e
O
p
pr
e
s
s
e
d.
"
H
er
d
e
ra
n
d
He
r
d
e
r
.