viary na noko} mnie problanaw me piginasel njawia 619 oyluje Wi ara) | wielkioh nam bohalerow pt a ballad ona | K Inyo (rb/00 inte, xanaroke), W Aycll nu, dyle jrorurr Tematyh rowat 8 mat, oxy We honflikt ucrue lad wybranyeht ead Romantycrnos¢ Narrator utwor opO% nym swiadkiemn, MI vodku dnia na rynku miasteczk nanego Jasienka, Nagczn wiada o rdarzeniu, Klorago jest loca drlewonyna, Karusla, 016 rozmawia w § awa zmartego ukoc ‘oby z ludu oraz narrator uZnA)A 8) viadkowle naturalne | zrozumiale, natomlast zachowanie mise Starzec, cztowiek uczony, kwitule, 7@ hohaterka je szalona | duby smafone bredz/ Tekst ballady poprzedza motto z Hamlet WiiNla ma Szekspira Zdaje mi sie, 2¢ widze,,, gdlele? Peed coczyma duszy moje), W plerwszoosobowa narraci@ wplecione sq monolog dziewezyny oraz dialog) bo haterow (ludu, Starca i nieznajomego = narratora), Konczaca wiersz polemika narratora 7 pogiadam! Starca stanowi puente ulworu | deklaracl@ pro gramowa romantycznego poety, [dallada zoslala napisana naturalnym jgzykiem, obfitujqoym w lien ne wykrzyknienia, prozalzmy, powtorzenia: Przedstawiona sytuacja stanowi pretekst do skar frontowania swiatopogladéw oswieceniowago i romantycznego, Pieiwszy z nich jost represen towany przez Starca, kidry poznals rzecrywistosé za pomoca szkletka / oka ~ rozumu, Zna jedynie prawdy martwe, odwolujqce sig do zdrawego ror. sadku, Wiara w kontakty ze évlatem pozamate rialnym to dla Starca oznaka choroby umystowe) Nieskazony takimi uprzedzeniam| lud intuloyini¢ preeczuwa, te Jasio byé mus/ pray swola] Karu, / On ja Kochat za Aywotal, Jest to prawda fywn ~ aby Ja prayiae | zrozumlet, traeba mled serce | patrzod W serce, a tego Starzec nie potrati, Switezianka Narrator opowiada 9 mlodym strzelouy, 4 ka sig nad breegami Switezi 2.47) niec przysigga je) dozgonng mit 2 wd enna 2) Souenng mick, Kody edna, : Yitania sia pigkna driewicg, tamnig ea so 2bi2a le do rusatl, a wéwczag op any wa 28 m8 ona (war porzucone) drigye 110 1 Fare onaterka wyinierzs modziehcoyy Hruing ‘are = zaklina jogo duszq wry Hn pore Prosta | rogularn, 4: Ballade jest zowana na piegh ymin ey 6h GMINA, O aI bya a C2 bind Who bostta Jo) mersylkac), joo bauer ae i. Sznyeh powlorzeh Worn sig bury a Hf “syria (ory spoly, NLIN, Node cArzey, 1 budowg WPI) BRIER, EY AHMNINTT | py When, WNGHIR Hihyig hele AEN ANE HRD ay ’ Ney, with, 1M AD PALTEN My 16th, OF Mh jon! tajemnlese Jobin Evert Aili 6, olla, VW \ paraleliznton WSMehy | WaILY, PALLY) Woiy, om PAINOS \92ME, ADANNG PRIMA OW LAOH pay, nego IudoNEgo SHOWA. SNRITHLH CuK sy IEyShuse LANA Sif Alas, NOH Lye ay DOroMNAnia GOMCAAMLS Oi 40 “ion wep 16h 0 SUNGE)8, EOLA myodnie Z Wigrreniaeni Susy Historia oponiediiana w iehedne YYW Ghloy il ihe prawde moralna: lo Mo Wi//wegy (MAY, Me blade Jerri, Za Zycla bladal // bade jeg Kio Namie PIZySlGGs Wie tits Milt Mime (6s hd, sols, popenia kang, Lrodter 4 ASG LLG | RGA G9 HONG VL ALOE jest nature, Grote, dike serpin Saw OP ko to wydarieh ju akeji utwors wasn) lec7 talie Cy ye Vike WO tees wha VIMY IF? DII8L NalutG nfs ayn Vite PF Wy Prascintko Kar7e, Hora yo sprhjta, brkip 98 my ronsader, \ec7 re Whuegn § wonitle 2” WIGAMOG Wytoms $m gx netin ats ta tae TMGTYIN omnarhyciny siHhe 94 AMA Swites yi OH? Narratorem opowiesel jest (one ey Kory elacjonuje niezun ita Wiatora 0A” ¥ (Glacjonuye nigzunftg WhG E “ould 1iorn Suihed, Wihrschy ops AAA Y get 5I9 S205 pomsrichni woby WAYGHA FO og Se ap Oe MiBsthaticon, Wascicie ouots MAT at Wi thadae dno jeriorn, \custeres MOF ag (LUCA\A Slec) | znajdulq w igh SLT Ea yy Hora Ohazje sig zona pried tee OA as Na Ksiqcie miasia, wine zumsynde 4% we Suisie\szego jeriora, OxiemczyneMe yantyKOw | KIaSYKOW i yf a ee que irorumu nti acry joanoatha 2olorowosc la ipcji mgd? pela" Ad yj 14 ulworow yatytutowany Ballady | romanse We Kiewic? opublikowat w 1822 r. w pierwszym. site Poezji, Poeta wylozyt w tym zbiorze zasady pyogramowe nowej konwencji poetyckiej i pokazat aposdd ich. realizac|i, dlatego wydanie Ballad uzna- ox Mickiewicz wprowadzit do polskiej literatury nowy gatunek - ballade romantyczna, Je] cechy to: eréinorodnosé stylistyezna — zestawienie ele- mentow humorystycznych i petnych grozy (Lili je - ballada z przewaga elementow grozy, Pani Twardowska — ballada humorystyczna); esynkretyzm rodzajowy i gatunkowy — nie- przestrzeganie reguty czystosci gatunkow, ta- czenie cech trzech rodzajow literackich: epiki (obecnoé narratora, fabuta), liryki (budowa stroficzna, pisanie wierszem, bogactwo Srodk6w stylistyeznych, emocjonalnosé narratora) i dra- matu (obecnogé dialogéw, akcja skonstruowana Na zasadzie tragedii); *ludowosé — wykorzystywanie motywow fabu- lamnych i postaci z legend, podan, wierzen Iu dowych i przyjecie postawy Swiatopogladowe| prostego ludu — jego moralnosci, wiary w cuda, Odrzucenie klasycystycznego racjonalizmu czto- Wieka wyksztatconego, stylizacja jezykowa (boha- terowie z udu: Karusia w Romantycznoscl); *fantastyka - traktowanie istot nadnaturalnych Be duchéw, rusatek) jako oczywistych | natu- alnych, wspétistnienie Swiata realnego (ballady *® przyjazni © wolnosci @ nawiazan do antyku w literaturze am Mickiewicz, wybrane ballady je sie za poczatek romantyzmu w literaturze polskiej. Utwory powstaly w okresie kowiefiskim poety, kiedy Mickiewicz, pracujac jako nauczyciel | bywajac w okolicznych dworach, miat okazj¢ ze- tkna¢ sie z miejscowym folklorem. sq silnie osadzone w realiach lokalnych) i nad- przyrodzonego, ktéry ingeruje w zycie ludzi (ta- czenie konwengji realistycznej z konwencja fan- tastyczna i basniowa); w konwencji basniowej zfo przegrywa z dobrem, zbrodnie zostaja ukarane; wiat przedstawiony nasycony jest elementami cudownosci; nastréj tajemniczosci i grozy — oparcie fabuty utworu na dramatycznych wydarzeniach, takich jak zbrodnia, zdrada, zemsta (zabdjstwo pana w balladzie Lilije); © pejzaz romantyczny — ukazywanie wydarzen na tle budzacej niepokdj przyrody, poteznej i nie- przeniknionej; typowe dla krajobrazu romantycz- nego obrazy: wzburzona woda, ciemny las, ta- jemnicza mogita, Swiatto ksiezyca (obraz jeziora w balladzie Swite2); e melodyjnosé — regularnos¢ wersyfikacyjna, liczne powtorzenia, wystepowanie refrenu (po- wtérzenia w Liliach: «To ja, tw6j maz, twoj maz»); e historyzm — nawiazania do przesziosci, zwiasz- za do Sredniowiecza (dawne dzieje w balladzie Swite2).wojskiem opudell gréd, aby udzielié vty Mendogowi zaatakowanemu przez yartee wo}ska ruskie napadty Swited, We gobiely | dzieci przed haitba, Zie- tana poctione’a aréd, a w jego mie} ‘pjetioro.ciata mieszka“icow zamienity = wojowie ruscy, Ktérzy ich do- ow ode KWiAY ri ama budOwa NA daje balladzie monotonny gutniami, zdaniami wykrzykni pytaigeymis wykr2yknikaml oraz licanymi vasa’ bohaterw. Jezyk utworu jest prosty eae pastyezry. Pojawiaja sig W nim prowincjo- ae yiairabnienia, Dla styl ballady charaktery- Tree saenitety | pordwnania, obrazy poetyckie sevougce sig do potocznych doswiadezen, na- ee tajerniczoéci i grozy. Sustiestmodelowym pr2ykladem romantycznego sgsobu widzenia rzeczywistoSci, Za najwaeniejsza ve dvalalgcg w Swiecie uznano nature — je] znaki faé | zrozumie€ tylko ci, ktérzy wierza . sinene zjawisk nadprzyrodzonych oraz wy3- so uezué nad rozumem, czyli przede wszystkim ras lud i poeci. Historia opowiedziana przez wid- mmo dziewczyny ilustruje prawdle moraina trudna do zaiceptowania dla tych, ktérzy kieruja sie zdrowym rasgdkiem. Bog zabija niewinne kobiety i dzieci, 2 oszczedzi¢ im pohafibienia. Wprawdzie péénie} gn rbwnied najezdicy, lecz nie przywréci to ofia- rm cia, Dla ludu i narratora takie rozwiazanie jest isinak sprawiedliwe, zgodne z surowymi prawami ny, W utworze pojawia sie takze charakterystycz- ny@aromantyzmu historyzm, czyli nawiazywanie do sresciosci,zwiaszeza Sredniowiecza. Lit Nerator ballady stylizuje swoja opowiesé na piesh — czyli poezje ludowa. Przedstawia historie, ite "oegrala sie w Sredniowieczu. Pani zamku a "a Powracajacego z wojny meza, gdyz nie byta Grey na bol sig Ze je] zdrada wyjdzie na jaw. ae oe na laczee, przy ruczaju, ana grobie oe Be wyrzutami sumienia. odwiedza a peace KtOry uspokaja ja, Ze tylko maz lié jej zbrodnie, a przeciez nie zyje. Duch sony ut MOS acne Bala sian, 2manse sa manitestem romantyczneg0 : Balt Nowej konwengj literackiej. Nowa a yeh utworéw polega na: on, Mv#sz0$ci uezué nad rozumem, 2)! nlU $wiatopogladu ogwieceniowego: "*©lUZasad ludowej moralnosci; Romantyzm zamordowanego od czasu do czasu nawiedza ja i dzieci. Tymezasem do zamku praybywaja dwaj Bieta Meza. Nie doczekawszy sie jego powrotu, preps peers matzeristwo, Za rada pustel- 'yni proponuje, aby zalotnicy uwili wianki z lesnych kwiatéw i zlozyli na oltarzu, Odda reke temu, ktorego wianek wybierze, W niedziele pani udaje sie do cerkwi. Wybiera wianek uplecio- ny przez zalotnika z lili rosnacych na grobie meza, Pojawia sig duch zamordowanego, ziemia sie roz- stepuje i wszyscy gina. Rytm wiersza jest nieregularny, Strofy sa nieréwne| dlugosci, podobnie jak poszczegdine wersy. Uklady tyméw réwniez sq zrdznicowane, Takie zabiegi wer- syfikacyjne siuzq podkresleniu dramatyzmu i grozy, opowiadane] historii. Dynamizm poeta osiaga tak- ze, wplatajac w tok narracji wypowiedzi bohateréw, wykorzystujac powtérzenia i paralelizmy Wak idzie i jak dysze, / Jak dysze i jak tupa), wyrazy déwigko- nasladowcze (Stuk stuk, stuk stuK)), wykrayknienia i zdania wykrzyknikowe (Hal Hal Maz sie nie dowiel / Oto krew! Oto néz/) oraz pytajace. Jezyk ballady jest wzorowany na liryce ludowej, ce- chuje go emocjonalnosé oraz kreowanie nastroju grozy. Ballada zostala osnuta na motywach gminnej pie- ni Stala sie nam nowina, pani pana zabia. Inspira- cje ludowym pierwowzorem widaé zaréwno w pro: stocie wersytikacji i jezyka, jak i w utozsamianiu sie narratora z postawa poznaweza oraz kodeksem moralnym ludu. Swiat nadprzyrodzony wspétistnie- je w balladzie z realnym, irracjonalne sity ingeruja waycie ludzi, a opowiedziana historia ilustruje 2ywa prawde, w ktéra wierzy lud. Formutuje ja wprost pu- stelnik: Nie masz zbrodni bez kary. Wiersz cechuje charakterystyczna dla ballady romantycznej at- mosfera niesamowitosct i grozy. Tworza ja nie tylko mroczny temat, lecz takze ponury krajobraz: ciemny Jas, wiatr, puszczyki Portret psychologiczny gtéwnej bohaterki ma wie- le wspdinych cech z postaciami szekspirowskimi Oprécz nawiazania do dramatow Williama Szek- spira w balladzie pojawia sie te2 inny element cha- rakterystyczny dla literatury romantycene) ~ akcia utworu rozarywa sie w Sredniowieczu aniu inspiracji w folklorze (motywy Winy ¢ szuki ia rzechy; wierzenia, boha- i kary, odkupienia za g terowie); ‘euznaniu natury za gt w Swiecie | je} praw za na i zasad tworzonych przez ludzi; wna site dziatajaca drzedne wobec regu © ludowy $wiatopoglad, motywy, postacie, stylizacja na pies gminna prayroda \ wywotue drwierciedla, . przezycia emocje Vee al\ ASTORIA LITERATURT RONTERST LITERACKI : P ‘i al Rajemniczost, gran fantasy’, folklor, morainoss tudu) 2 ahusz Stonacki, Balladyna (komwencia ballady: arotyw winy Ua, fedowosS) Jan Kasorowicz, Psst 0.nan5 co zabita pana (od- wotania do ballady Lilje) « Bolestaw Legmian, Ballads beziudne oraz Ballade dbiacowska (Stylishycrne nawigzanie do ballad r- mantycarych) * Konstanty lidefons Gatczyfiski, Lille albo Awiathi prohibiqyne (@luzja IReracka do ballady Mickie- wicze utraymana w konwencji groteski) = ones Duleep eee Coed 4 Ngoc. Mei Bai ies. Malarstwo: © John Everett Malais, OfeKa * John William Waterhouse, Pani z Staio= © Casper Dawid Friedrich, Mazyoe * Julian Fatat, Swited.