Autor nie bierze odpowiedzialności za pomieszanie nazw greckich i łacińskich, zwłaszcza geograficznych w ks.

III

 Księga I
 Inwokacja (broń i męża opiewam)
 Broń i męża- hendiadys: taka figura stylistyczna
 Eneasz zmierza do brzegu lawińskiego, bo ma założyć tam miasto Lawinium (od
imienia drugiej żony Lawinii)
 Eneasz do Lacjum wniesie Penaty trojańskie uratowane z pożogi miasta
 Ojciec Alby- miasto Alba Longa- królem syn Eneasza Askanius-Julus
 Dalej typowe wezwanie do Muzy
 Zaznaczenie postawy Junony, która nie może się pogodzić z Fatum (jako los,
sprawiedliwość), z nienawiści do Troi chce zniszczyć Enenasza
 Eneasz zbożny- częsty epitet
 Jeden z głównych problemów Eneidy- stosunek bogów do ludzi
 Kartagina- założona przez osadników z Tyru, był w niej posąg Junony zbrojnej, zniszczony
przez Rzymian, zniszczenie Kartaginy jako wyrok Parek
 Motyw walki Junony z przeznaczeniem- ona nienawidzi Trojan, bo ich przodek Dardanus był
nieprawym synem Jowisza
 Tak trudno było Romę na trwałym wznieść zrębie- odnosi się i do trudności założenia Rzymu,
ale też imperializmu rzymskiego
 Burza na morzu
 Zabieg wejścia narracji in medias res, czyli w sam środek, Wergili zakłada, że odbiorca
zna wcześniejsze wypadki
 Junona udaje się do Eolii (wg Wergiliego jedna z wysp Liparyjskich) i prosi króla
wiatrów Eola, aby zesłał burzę na Teukrów
 Autokratyczna władza Jowisza nad wiatrami, które są zamknięte, żey nie
niosły zniszczenia
 Prośba Junony ma wykwintną formę retoryczną, utożsamia swoją zemstę z
wolą Jowisza
 Oferuje mu za żonę Deiopeę (w Odysei Eol jest żonaty)
 Eol wypuszcza Eurusa, Notusa i Afrykusa
 Burza przychodzi do Trojan (pierwszy raz wspomniany z imienia Eneasz)
 Żywy i plastyczny opis rozbicia okrętów Eneasza
 Zatonęło 13 z 20 statków Eneasza
 Neptun zauważa burze i się wkurza, że jest robiona bez jego wiedzy- stosuje
umilknięcie (figura retoruczna) Dam ja wam!
 Morze jak porywczy tłum- pierwsze porównanie w eposie
 Teukrowie w Kartaginie
 Przybycie do brzegów Libii, retoryczny opis podkreśla bezpieczeństwo i spokój w
kontraście do gwałtownej burzy
 Eneasz wypatruje pozostałych okrętów
 Eneasz daje towarzyszom motywujące przemówienie, że jest zajebiście, bo przeżyli
(sam w to nie wierzy)- odpowiednik w mowie Odyseusza przed przeprawą przez
Sycylię
 Jasno wie, że zmierzają do Lacjum, gdzie na nowo powstanie zburzona Troja
 Eneasz wlewa towarzyszom wino w łona
 Eneasz jako postać mająca poczucie obowiązku wobec towarzyszy, rodziny (zbożny)
 Mowa Wenus do Jowisza
 Subtelny i piękny obraz tej bogini
  Stosowanie zasad retorycznych
 Mówi Jowiszowi, że niefajnie są traktowani Trojanie, a on im obiecał nowy
dom i potęgę, wskazuje na mękę Teukrów
 Kontrast między losem Eneasza, a Antenora, który też uciekł spod Troi i
odnalazł pokój
 Eneasz jest potomkiem Wenus
 Wspomina gniew Junony, ale nie wymawia jej imienia
 W odpowiedzi Jowisz wygłasza proroctwo przyszłej chwały Rzymu, a także śmierci
Eneasza trzy lata po zwycięstwie nad Rutulami, wspomina także cezara Augusta i
Juliusza Cezara, który miał pochodzić od syna Eneasza Julusa
 Jowisz posyła Merkurego, aby Trojanie zostali przyjęci w Kartaginie przez królową
Dydonę
 Eneasz chce się rozejrzeć po okolicy i spotyka w lesie Wenus, która udaje zwykłą
dziewczynę- nawiązanie do Odysa i Nauzykai
 Wenus poleca, aby się udał do Kartaginy, opis Dydony: uciekła z Tyru przed bratem
Pigmalionem, który zabił jej męża Sycheja dla złota, które i tak Dydona zabrała ze
sobą
 Eneasz w gorzki sposób przedstawia bogini swoje losy: mimo swojego dobrego
postępowania spotkało go wygnanie i tułaczka
 Wenus wprowadza Eneasza w ciemną chmurę, dzięki czemu może przyjrzeć się
niewidoczny Kartaginie od środka, a także Dydonie (i się w niej zakochać)
 Przyjęcie Trojan
 Opis piękna Kartaginy
 Eneasz spotyka Dydonę w świątyni Junony
 Opis malowideł przedstawiających sceny z Troi- Eneasz wspomina smutny
 W międzyczasie reszta Trojan przybywa do Kartaginy
 Trojanie stają przed Dydoną, opowiadają swoje losy, że zmierzają do Hesperii-Entorii-
Italii i proszą o gościnę
 Dydona chętnie ich przyjmuje, bo zna tragedię Troi Lud Trojan równo z Tyrem ja
ważę na szali
 Trojanie opowiadają o Eneaszu, nazywając go ojcem, czyli wodzem
 Eneasz się ujawnia i przemawia do Dydony, chwali jej gościnność
 Wdzięczny Eneasz składa dary: płaszcz Heleny i berło Iliony (córka Priama)- zła
wróżba dla Kartaginy
 Wenus ma plan zeswatania Eneasza z Dydoną
 Przemienia Amora w Julusa, a syna Eneasza usypia i przenosi na Cyterę
 Amor siada na kolanach Dydony i poi ją miłosnym winem
 Wenus Arcydalia- rzadki epitet
 W sumie biedna ta Dydona, bo Wenus przeznaczyła jej zgubę
 Rozpoczyna się uczta libacją wzniesioną przez Dydonę do Jowisza, Bakchusa i Junony
 Pieśń Jopasa o tajemnicach nieba i ziemi- przypomina Georgiki
 Księga II
 Opowieść Eneasza (podczas uczty) o zburzeniu Troi
 Opis przeżyć związanych z tragicznymi wypadkami
 Grecy odpływają
 Pozostawili konia
 Nikt z trojan na początku nie wiedział, że to dar zwłowieszczy
  Laokon, kapłan Neptuna, ostrzega przed koniem (timeo Danaos et dona ferentes),
ciska włócznię w brzuch konia
 Refleksja na temat możliwości uniknięcia tragedii
 Opowieść Sinona
 Oddał się sam pasterzom trojańskim, wprowadzony do miasta
 Priam go przesłuchuje
 Mówi, że niby był przeznaczony przez wieszcza Kalchasa na ofiarę przebłagalną dla
Feba, ale uciekł
 Priam mu wierzy i przyjmuje do miasta. Pyta, o chuja chodzi z tym koniem
 Sinon wyjaśnia, że ma być to forma przebłagania dla Ateny za znieważenie jej
światyni w Troi. Danaowie wracają do Myken, aby uczynić ofiary.
 Koń jest specjalnie wyższy od bram Troi, żeby Teurkowie nie wprowadzili go do
miasta (a tak naprawdę to żeby to zrobili i rozebrali bramy miejskie)
 Jeżeli trojanie naruszą konia, to miasto upadnie
 Sinon zapowiada powrót Greków po złożeniu ofiar
 Śmierć Laokona i jego synów
 Oplotły ich węże
 Interpretacja Trojan: to kara za znieważenie konia
 Trzeba do miasta wprowadzić konia i zmyć plamy modłami do Ateny
 Wyjście z konia
 Trojanie niszczą bramy miasta, aby wprowadzić konia
 Proroctwo Kassandry- nikt jej nie słucha
 Trojanie robią srogą imprezę: posnęli pijani winem
 W nocy Sinon wypuszcza Greków z konia- między innymi Odys i Epejos- twórca konia
(w ks. VI Wergili dodaje, że Helena dała znak ogniem okrętom Greckim)
 Grecy przypływają
 Sen Eneasza
 Ukazuje mu się Hektor w zbroi Achilla
 Eneasz zapomniał, że on nie żyje i się pyta, dlaczego tak długo był nieobecny
 We śnie Hektor zabiera penaty i ogien domowy, ucieka
 Rzeź Troi
 Eneasz się budzi
 Spalenie domu Dejfoba
 Spotkanie z Pantusem, kapłanem Feba- żal, że Troja upadła
 Do Eneasza dołączają inni Trojanie
 Bóstwa uszły ze świątyń
 Dla ukrycia bohaterowie przebierają się za Danaów- ponury żart, że Grecy sami
dadzą im broń (są martwi)
 Uprowadzenie Kassandry, jej ukochany Koreb ją ratuje
 Ucieczka Andomachy i Astianaksa- potem Grecy ich zabiją
 Eneasz zwala wieżę na Greków
 Priam przywdziewa zbroję i rusza do walki, Pyrrus go zabija- bardzo dramatyczna
scena
 Helena kryje się w świątyni Hery
 Eneasz spotyka Wenus: napomina go, żeby ratował rodzinę, opis jak Neptun niszczy
mury, a Junona dzierży Skajską Bramę (znak upadku- naruszenie grobu Laomedonta)
 Eneasz znajduje ojca- kulawego Anchizesa, namawia go do ucieczki, ten mówi, że już
jedną rzeź Troi przeżył (Heraklesa)
  Anchizes błaga Jowisza, żeby potwierdził jego wróżbę- strzela piorun, zgadza się
uciekac z synem
 Anchizes, Eneasz, Kreuza i Julus uciekają
 Eneasz rytualnie się oczyszcza w płynącej wodzie
 Eneasz gubi Kreuzę- wyrusza na poszukiwania i odnajduje jej ducha, ona mówi że się
jej umarło i nie może mąż jej zabrać, przepowiada także jego tułaczkę, Eneasz
trzykrotnie próbuje ją pochwycić
 Feniks (wychowawca Achillesa) i Odys strzegą skarbu zrabowanego Troi
 Bohaterowie uciekają w góry
 Księga III
 Eneasz wypływa z Antandru w Troadzie, Trojanie płaczą, że opuszczają ojczystą ziemię
 Pobyt w Tracji
 Trakowie byli sojusznikami Troi
 Eneasz na brzegu czyni ofiarę dla Wenus
 Znajduje Polidora, który wyruszył z Ilionu, aby zawezwać pomocy sprzymierzeńca, a
ten go zabił i obrabował z bogactw
 Eneasz grzebie Polidora
 Przybycie na Delos
 W starożytności wierzono, że jest wyspą pływającą
 Przywitanie przez króla-kapłana Feba Aniusza, przyjaciela Anchizesa
 Eneasz wyraża chęć znalezienia ojczyzny
 Aniusz wypowiada przepowiednię, że znajdą matkę- czyli ojczyznę
 Kreta
 Teukrowie mogą przypłynąć na Kretę, bo Idomeneus, wódz grecki, został z niej
wypędzony
 Zakładają miasto, które Eneasz nazwał Pergamem (bardzo oryginalnie)
 Wybucha zaraza i muszą wypływać lolz
 Wracają do Ortygii-Delos po wyrocznię od Feba
 Rzesza święta bogów i penatów przemawia w imieniu Feba: nie chce, żeby Eneasz sie
osiedlał na Krecie, ma wypierdalac do Italii
 W sumie Anchizos zauważa, że Kassandra to wcześniej mówiła, ale nikt jej nie słuchał
 Strofad
 Na Morzu Jońskim
 Po drodze burza, komuś tam się umarło
 Trojanie chcą jeść, przylatują harpie i im jedzenie zabierają (powtarza się to dwa
razy)
 Trojanie chcą spuszczać wpierdol
 Harpia Celeno przemawia do Eneasza, mówi, że głupio, bo zabił im krowy i teraz chce
jeszcze je, harpie utożsamione z Furiami, przepowiada Trojanom głód (ks VII)
 Epizod oparty na Argonautice Apolloniosa
 Amchios słusznie radzi spierdalać
 No i płyną koło Itaki na wyspę Leukas- Trojanie robią sobie igrzyska, Eneasz ofiaruje
Tarczę w świątyni- aluzja do Oktawiana
 Kraj Feaków
 Rządzi Helen, syn Priama, a poza tym jeszcze wieszcz
 Helen po upadku Troi był niewolnikiem Neoptolemosa (<3), po jego śmierci poślubił
Andromachę i objął rządy w Epirze
 Ogólna radość, że Trojanie spotkali Trojan
  Pusta mogiła Hektora
 Andromacha widząc Eneasza w zbroi trojańskiej myśli, że to duch Hektora
 Andromacha była branką Pyrrusa-Neoptolemosa, urodziła mu Molossosa, ale Pyrrusa
uwiodła Hermiona (córka Heleny i Menelaosa), więc oddał ją Helenowi
 Wątek Oresta
 Pojawia się wiersz niedokończony, jedyne miejsce w eposie, gdzie trudno odgadnąć
myśl (mnie się nie udało)
 Helen zbudował małą Troję
 Eneasz prosi Helena o wróżbę (wyliczenie sposobów wróżenia)
 Proroctwo Helena: zapowiedź założenia Liwinium, całą przyszłość zasłaniają mu Parki
i Junona, przepowiada też pobyt na Sycylii, Scyllę i Charybdę
 Trojanie dostają bogate dary i mają wyruszyć
 Ancheos ostrzeżony, aby unikał części morza
 Eneasz w pożegnaniu zapowiada założenie Rzymu, aluzja do Augusta i założenia
NIkopolis (krewniaka Rzymu)
 Castrum Minervae
 Port w Italii
 Po przypłynięciu Trojanie widzą konie- przepowiednia wojny
 Ofiary dla Pallady i Junony
 Płyną dalej
 Sycylia
 Spotykają męża obcego- Anchemenida, członka drużyny Odysa, który go zostawił w
jaskini cyklopa
 Anchemenid jest straumatyzowany widokiem, jak Polifem zjada jego towarzyszy i
rzyga w nocy, cieszy się, że spotkał Trojan, bo zabije go człwiek, a nie cyklop
 Przybywa i sam Polifem, Trojanie i Grek uciekają
 Burza na morzu
 Trojanie chcą ominąć Scyllę i Charybdę, ale dmie Boreasz
 Podczas burzy umiera Anchisos
 Powrót narracji do pałacu Dydony
 Księga VI
 Trojanie przybywają do Italii
 Eneasz wchodzi do groty wieszczki Sybilli w górze Apollona
 Gaj Trywii- Hekate-Diana
 Opis płaskorzeźb na drzwiach świątyni Sybilli kumejskiej: opowieść o Dedalu,
Minotaurze, Ikarze
 Sybilla każe Eneaszowi złożyć w ofierze siedem cielców i owieczek
 Opieprza go, że nie złożył wotów Apollonowi
 Eneasz składa ślubowanie budowy świątyni (jak August) i organizacji święta- igrzyska
Ludi Apollinares
 Wspomnienie Ksiąg Sybillyńskich, które otrzymał Tarkwiniusz Pyszny, były
przechowywane na Kapitolu w świątyni Jowisza
 Dzikie opisy zachowania Sybilli podczas wieszczenia, jakby była opętana normalnie
 Sybilla wygłasza niejasne proroctwo, wg którego Eneasza mają spotkać na lądzie
jeszcze większe niedole niż na morzu, ale poleca, aby szedł przeciw nim śmiało
 Eneasz prosi, aby pozwoliła mu zobaczyć ojca, wskazuje na bohaterów
mitologicznych, którzy zeszli do zaświatów: Odysa, Orfeusza, Tezeusza, Heraklesa
 Sybilla mówi, że łatwo wejść do zaświatów, gorzej z nich wyjść
  Wskazuje, jak to zrobić: musi zerwać złotą gałązkę z drzewa Prozepiny, która jest
czarodziejską różdżką otwierającą wrota do świata umarłych
 Dodaje, że umarł mu członek załogi- Palinur, Eneasz musi mu sprawić pogrzeb
 Smutny Eneasz wraca do załogi, tam umarł Misenus, druh Hektora, wyprawiają mu
pogrzeb
 Przed Eneasza zlatują dwa gołębie, ptaki Wenus i kierują go do krzewu Prozepiny,
Eneasz pozyskuje różdżkę
 Podczas pogrzebu Eneasz dokonuje lustratio, czyli pokropienia w celu oczyszczenia
rytualnego
 Eneasz usypał mogiłę i nazwał górę Misena
 Zejście do zaświatów
 Powrót do Sybilli, spalenie sierści byków (symbol ofiary z całego zwierzęcia)
 Eneasz zabił czarną owcę mieczem dla matki Eumenid- Nocy
 Ofiarowanie całego byka dla DIsa
 Zaryczał grunt pod stopą- otwarły się bramy krainy umarłych
 Sybilla odprawia świeckich gości- członków załogi, Eneasz może zejść, bo ma różdżkę
 Poleca Eneaszowi zabrać miecz goły do odstraszenia duchów
 W zaświatach
 Inwokacja do bogów i mocy świata podziemnego (nietypowa)
 Eneasz i Sybilla idą w ciszy
 Wędrówka Eneasza jest wzorowana na Nekyi, czyli XI księdze Odysei
 Orkus- Dis, ale też kraina zmarłych
 W przedsionku pojawiają się personifikacje: Choroby, Troski (wyrzuty sumienia
zbrodniarzy), Płacz, Starość, Strach, Głód, Nędza, Cienie, Śmierć i Udręczenia (praca,
trud), Sen (letarg, brat Śmierci), Rozkosz, Wojna, NIezgoda
 Centaury u wrót, Scylla, Briareusz, gad Lerny- hydra lerneńska, Gorgony, Harpie,
Geyron
 Geografia Orkusa jest niewyraźna, konwencja snu-koszmaru
 Docierają do Styksu, a tam Charon i tłum dusz
 Eneasz jest zdziwiony wrzawą (normalnie jak Dante!), Sybilla wyjaśnia, że ci
pozostawieni na brzegu Styksu to niepogrzebani, Charon przewozi tylko dusze
pogrzebane
 Spotkanie z Palinurem: tłumaczy, że nie zginął przez boga, a to ster go wypchnął z
okrętu, wylądował na brzegu, gdzie go mieczami posiekali, niepogrzebany, prosi, aby
go Eneasz pogrzebał, albo namówił Westę, żeby pozwoliłą mu się przeprawić
 Sybilla wyjawia, że pogrzebie go sąsiedni lud i nazwie jego imieniem miasto
 Po drugiej stronie Styksu
 Spostrzega ich Charon i pyta kto to, wspomniawszy sytuacje, kiedy go jakiś bohater
zrobił w konia
 Sybilla wyjaśnia, że nie zrobią krzywdy Charonowi, Eneasz pokazuje różdżkę,
wsiadają do łodzi
 Łódź Charona wykonana jest ze skór
 Epitet wielki Eneasz
 Wejścia do pierwszej części właściwego świata podziemnego pilnuje Cerber
 Łkanie dusz dzieci, przy nich skazani niesłusznie na śmierć
 Sąd MInosa
  Płaczące pola (lugentes campi), gdzie są zmarli nieszczęśliwie zakochani, pojawia się
Cenis, w której zakochał się Pojedon i zmienił ją w mężczyznę, żeby mogła walczyć, w
zaświatach kobieta
 W końcu spotykają błądzącą w wielkim lesie Dydonę- po wypłynięciu Eneasza
przebiła się mieczem
 Dydona nawet po śmierci nie wybaczyła Eneaszowi jego zdrady i wiarołomstwa, nie
odpowiada na jego słowa i uchodzi
 Eneasz płacze
 Dalej nawiedzają łany, gdzie są wsławieni przez wojnę (np Antenor)
 Spotkanie z Dejfobem, który ma pocięte ciało
 Dejfob uspokaja Eneasza, że ten nic wobec niego nie zaniedbał, wspomina zdradę
Heleny, która dała sygnały świetlne dla Greków
 Sybilla zauważa, że muszą iść dalej, bo noc zapada
 Rozwidlenie- droga w prawo prowadzi do grodu Disa i Pól Elizejskich, a w lewo do
Tartaru, gdzie ściga grzech Kara-mścicielka
 Zbliżają się do grodu Plutona, słychać dźwięk bicza, Eneasz się pyta, kto tam cierpi
 Sybilla odpowiada, że z wyroku Radamanta mściwa Tyzyfone biczuje winnych
szyderstw
 Hydra broni wejścia do jaskini, za którą jest Tartar
 Dalej są winni zbrodni na rodzinie, skąpi, cudzołożni (co padli od zemsty małżonka),
zdrajcy panów, walczący po złej stronie
 Tezeusz jest przykuty do krzesła za próbę zgwałcenia Prozerpiny
 Flegiasz, który próbował spalić świątynię Feba
 Dalej jest opis cierpiących bez podania ich imion, współcześni mogli to odbierac jako
aluzję do osób rzeczywistych
 Eneasz i Sybilla przybywają pod pałac Plutona
 Przybycie do Elizjum, części zaświatów, gdzie dusze są szczęśliwe (jest tam Dardan,
założyciel Troi)
 Zmarli oddają cię tym samym przyjemnościom, co za życia
 Są tutaj polegli za ojczyznę, sprawiedliwi kapłani, poeci
 Podchodzą do Muzeusa (syn lub uczeń Orfeusza) i pytają gdzie jest stary Eneasza
 Wizyta u starego
 Anchizes jest w dolinie na łące, ogląda dusze mające wrócić na ziemię po
przekroczeniu rzeki Lete
 Wita się z synem i robi mu wykład o platońskiej wędrówce dusz i o anima mundi-
duszy wszechświata, z fiozofii stoickiej
 Ciało jest więzieniem duszy
 Dusze przed udaniem się do Elizjum muszą się oczyścić ze zła w wodzie, powietrzu
lub ogniu przez 1000 lat
 Anchizes ukazuje przyszłość Rzymu: założenie Alby, władza syna Eneasza i Lawinii
Sylwiusza, wychowanie Romulusa przez Ilię (Reę Sylwię), Cezar jako potomek Julusa,
August (jako syn boga- Cezara), powrót do Tarkwiniuszy, Brutus wypędza królów i
ustanawia republikę (musi zabić synów, którzy spiskowali za monarchią),
bohaterowie Republiki, streszczenie sporu Cezara z Pompejuszem, poworót do
Republiki i zdobycie Grecji, upadek Kartaginy, zwycięstwo nad Hannibalem
Scypionów
 Te regere imperio populos, Romane, memento- Ty władać nad ludami pomnij,
Rzymianinie
 Aluzja do przedwczesnej śmierci Marcellusa, siostrzeńca i adopcyjnego syna Augusta
 Anchizes wypuszcza z zaświatów Eneasza i Sybillę przez bramę z słoniowej kości