ROZUMIENIE DZISIEJSZE i zwięzły, sensowny opis: skąd pochodzi historyjka - Witold

1. stajnia Augiasza - miejsce zaniedbane, od dawna nie sprzątane, bałagan i brud:

Powinieneś się wstydzić zapraszać dziewczynę do takiej stajni Augiasza, jak twój
pokój.

• Według mitologii greckiej Augiasz, król Elidy, miał najbogatsze na świecie stada i trzody.
Jednak z jego stajni przez wiele lat nie wynoszono gnoju, co spowodowało, że stosy
zwierzęcych odchodów piętrzyły się wysoko, aż po sufit. Oczyszczenie w ciągu jednego dnia
stajni Augiasza było jedną z prac największego greckiego herosa, Heraklesa. Mimo iż
sprawa wydawała się niemożliwa do przeprowadzenia, Herakles poradził sobie fortelem:
wyburzył mur stajni w dwóch miejscach, a potem skierował na nie wody pobliskich rzek
Alfejos i Penejos. Nurt popłynął przez stajnię, wymywając cały gnój, a Herakles nawet nie
ubrudził skrawka swojej szaty.

Herakles i jego 12 prac, miał to zrobić w jeden dzień i nie zrobił tego łapiąc za widełki, tylko
sposobem. Miał dostać z tego procent, ale Augiasz mu go nie dał.

oczyszczenie z odchodów Stajni Augiasza, skierował tam bieg rzeki, aby ją wymyła.

2. nić Ariadny - pomoc w rozwiązaniu skomplikowanego problemu, sposób na

przezwyciężenie trudnej sytuacji, ułatwienie trudnego zadania, wskazówka, pomysł
pojawiający się w odpowiednim momencie, pomocna dłoń.

• Mit o Tezeuszu. Związek frazeologiczny "nić Ariadny" jest związany z postacią królewny
Ariadny, córki władcy Krety, króla Minosa i królowej Pazyfae. Ariadna jest jedną z postaci
występujących w micie o Tezeuszu, ateńskim bohaterze. Królestwo ojca Ariadny było
dręczone przez Minotaura - jej brata, który urodził się jako pół-byk i pół-człowiek. Do Aten
przybyli posłowie króla Minosa z rozkazem wydania siedmiu dziewcząt i siedmiu
młodzieńców na pożarcie potworowi zamkniętemu w labiryncie, z którego nikomu nie udało
się wyjść. Tezeusz powiedział, że jest gotów zmierzyć się z Minotaurem. Gdy przybył do
pałacu Minosa, królewna Ariadna zakochała się w nim i postanowiła go ocalić od śmierci w
labiryncie, wykorzystując do tego nić. Ariadna kazała Tezeuszowi przywiązać nić przy
wejściu do labiryntu i idąc, stopniowo rozwijać kłębek. Bohater odnalazł Minotaura, zabił go i,
dzięki temu, że miał nić Ariadny, bez trudu odnalazł wyjście. Nić Ariadny ułatwiła mu
wykonanie tego trudnego zadania.

Ariadna, córka króla, dała Tezeuszowi nić, żeby zmierzył się z minotaurem i mógł wyjść z
labiryntu.

3. Syzyfowa praca - praca bezcelowa, bezsensowna, nie przynosząca żadnych

efektów, nigdy się nie kończy: Nauczanie w tej szkole to syzyfowa praca. Młodzież jest
całkowicie impregnowana na wiedzę.

• Powiedzenie "syzyfowa praca" wywodzi się z mitologii greckiej, z mitu o Syzyfie. Syzyf był
założycielem i królem Koryntu, miasta, które doprowadził do potęgi i świetności. Był też
ulubieńcem bogów, doceniających jego dowcip i błyskotliwy umysł. Znał wiele żartów i
anegdot, przeto bogowie ciągle zapraszali go na olimpijskie uczty. Jednak król Koryntu miał
pewną wadę: otóż uwielbiał plotkować, po powrocie z Olimpu nie mógł utrzymać długo
języka za zębami i rozgłaszał niektóre tajemnice bogów. Kiedyś Syzyfowi zdarzyło się
wyjawić ważny sekret bogów. Bardzo rozgniewało to Zeusa, który kazał go zabić. Syzyf
błąkał się nad brzegami Styksu i tak długo lamentował, aż w końcu Pluton pozwolił mu
wrócić na ziemię, by ukarać żonę. Syzyf opuścił krainę zmarłych, ale ani myślał o powrocie.
Żył odtąd w Koryncie cichutko. W Hadesie po pewnym czasie ktoś przypomniał sobie o
uciekinierze. Syzyfa dopadł znienacka Tanatos i porwał do podziemi. W Hadesie nakazano
Syzyfowi wtoczenie na szczyt góry olbrzymiego głazu. Pokuta gadatliwego króla trwa
wiecznie: ilekroć Syzyf jest tuż pod wierzchołkiem, głaz wymyka się z jego rąk i stacza na
sam dół. Syzyf musi podejmować pracę od nowa.

Aluzja do kary jaką dostał Syzyf za zdradzanie tajemnic bogów olimpijskich i uwięzienie
śmierci (Tanatos). Gnój gospodarczy XD - potrzebny Augiasz = XD XDDDDD

4. kraina cieni (Hades) -przenośnie: świat umarłych, niewidzialnych.

W mitologii: Krainą tą nazwany jest inaczej Hades (Tartar), w którym szefem jest Hades.

5. postawa prometejska / prometeizm - postawa etyczna, dla której ideałem moralnym

jest dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru większych grup
społecznych lub nawet całej ludzkości. Nawiązuje do mitycznej postaci Prometeusza.
Oznacza bunt przeciwko boskim wyrokom oraz cierpienie własne w imię szczęścia
ogółu.

Myśli o tym co się może zdarzyć - pochodzenie od imienia (Prometeusz - ten, co myśli
do przodu)

• Prometeusz, który był jednym z tytanów, uznawany jest za stwórcę człowieka. Wykradł
kilka iskier z rydwanu słońca i z tego stworzył ludzką duszę. Ciało człowieka ulepił z gliny
zmieszanej ze łzami. Twór Prometeusza był jedynie zewnętrznie podobny do bogów.
Człowiek nie miał ich siły, był bezbronny i nieświadomy. Po raz kolejny Prometeusz udał się
po ogień niebieski. Wrócił na ziemię i ofiarował go ludziom. Prometeusz nauczał człowieka
jak mądrze korzystać z ognia, przekazywał wiedzę o liczbach, nauczył go też pisać. Pomógł
w oswojeniu zwierząt. Jego zachowanie budziło niepokój Zeusa. Bóg, który nie chciał by
powtórzyła się sytuacja z gigantami, bał się, że ludzie zachowają się podobnie. Postanowił
interweniować. Wraz z innymi bogami stworzył kobietę. Prometeusz zwietrzył postęp i
rozkazał odsyłać kobietę. Jednak jego brat – Epimeteusz, ożenił się z Pandorą. Kobieta
zaczęła go namawiać do otwarcia beczki. Mimo protestów Prometeusza, Epimeteusz zgodził
się na to. Wraz z otwarciem beczki na ziemi pojawiły się wszelkie nieszczęścia, choroby i
troski. Prometeusz postanowił zemścić się na bogach. Powiedział im, że część zabitego
wołu, którą wybiorą będzie odtąd składana im w ofierze. Dzeus wybrał część pokrytą grubym
tłuszczem. Jednak podstępny Prometeusz pod najgorszej jakości tłuszczem ukrył kości.
Rozgniewany Dzeus rozkazał przykuć Prometeusza do skał Kaukazu. Każdego dnia jego
wątroba jest pożerana przez orła, który przylatuje gnębić samotnie cierpiącego stwórcę
człowieka.
Wykradł ogień i podarował go ludziom. A także ulepił człowieka z gliny i łez. Zagrywka
dotycząca kwestii oddawania ofiar. Przykrył mięso skórą a kości mięsem. Zeus miał wybrać
z czego ofiary będą dawać ludzie Bogom.

Smutny koniec :( przykuty do skały, ptak mu wyjadał wnętrzności, które mu odrastały, ptak
wracał i wyjadał znowu etc.

“Prometeusz” = “myślący do przodu” - ktoś kto myśli o konsekwencjach czynów,

przeciwieństwo Epimeteusza (“mądry Polak po szkodzie”, “myślący wstecz”)

6. między Scyllą a Charybdą - znaleźć się między młotem a kowadłem; znaleźć się w
opałach, w niebezpieczeństwie; znaleźć się w sytuacji zagrożenia z dwóch stron: Żona
i teściowa, teściowa i żona. Czasem mam wrażenie, że znalazłem się między Scyllą i
Charybdą.

• wywodzi się z mitologii greckiej, a dokładnie z mitu o Odyseuszu, jednym z bohaterów

wojny trojańskiej. Wracając z Azji Mniejszej do Itaki Odyseusza spotykała przeprawa między
dwiema skałami, usytuowanymi nieopodal wyspy Sycylii. Prawdziwym problemem były dwa
straszne potwory, które te skały zajmowały. Na jednej żyła Scylla, dawniej córka Hekate i
ukochana Posejdona, zamieniona przez rywalkę do serca boga mórz w przerażającego
potwora, podobnego do psa o sześciu głowach i dwunastu nogach. Na przeciwległej skale
mieszkała Charybda, żarłoczny stwór, strącony przez Zeusa piorunem do morza, trzy razy
dziennie pochłaniający ogromne ilości wody. Razem z morską wodą do paszczy Charybdy
dostawało się wszystko, co akurat znajdowało się w pobliżu: glony, ryby, okręty pełne ludzi.
Odyseusz dokonał prostej kalkulacji: wolał stracić część załogi, niż pozwolić, by cały okręt
został wciągnięty w paszczę Charybdy. Rozkazał, aby statek podpłynął bliżej Charybdy -
chciał tym samym uśpić czujność Scylli. Gdy tylko Charybda zobaczyła nadpływających
Achajów, zaczęła wciągać wodę. Wtedy Odyseusz błyskawicznie nakazał sternikowi odbić w
stronę skały Scylli. I mimo iż towarzysze Odysa bronili się dzielnie, potwór każdą z paszcz
połknął jednego żeglarza. Tak więc Odyseusz stracił sześciu ludzi, ale uratował okręt i mógł
kontynuować swą wędrówkę.

Powrót Odyseusza, który znowu zostaje bez środka transportu.

7. marsowa mina (mina Aresa) - o wyrazie twarzy: taki, który jest wyrazem groźnym,
posępnym.

Mars był odpowiednikiem greckiego Aresa. Był bogiem wojny niesprawiedliwej, wrogi
ludziom i bogom. Nie jest odpowiednikiem, tylko podobieństwem. I. Triada Kapitolińska

Prowadzenie wojny psychologicznej, żeby jego przeciwnik bał się.

8. kompleks Edypa/Elektry pojęcie wprowadzone do psychoanalizy przez Zygmunta

Freuda. Ma to być zjawisko wśród dzieci między 3. a 5. rokiem życia polegające na
pragnieniu seksualnego związku z rodzicem płci przeciwnej, przy jednoczesnej chęci
pozbycia się rodzica tej samej płci jako rywala seksualnego.
Mitycznym prawzorem jest Edyp (= wódz spuchnięta gira :)), grecki król Teb, który, nie
znając swoich biologicznych rodziców, zabił ojca, a potem ożenił się z matką i miał z nią
dzieci.

Elektra była córką Agamemnona i Klitajmestry, która wraz z bratem Orestesem zabiła swą
matkę, by pomścić zamordowanego przez nią ojca.

Wspomnieć Edypa tylko wystarczy.

9. Pyrrusowe zwycięstwo - wyrażenie przysłowiowe oznaczające zwycięstwo

osiągnięte nadmiernym kosztem, nieproporcjonalnie dużym wobec osiągniętych
skutków.

Powstało od sytuacji związanej ze zwycięstwem Pyrrusa – króla Epiru, który w III wieku
p.n.e. toczył wojnę z Rzymem. Po wygranej bitwie pod Ausculum w roku 279 p.n.e. miał on
powiedzieć do gratulujących mu dowódców:

Jeszcze jedno takie zwycięstwo i jesteśmy zgubieni.

Było to odniesieniem do faktu, że sukces ten kosztował Pyrrusa ok. 3,5 tys. zabitych i dużą
liczbę rannych (w sumie kilkadziesiąt procent składu osobowego armii). Podobne straty w
warunkach wojny prowadzonej na obcym terytorium były niemożliwe do uzupełnienia.
Tymczasem Rzymianie, których straty były niemal dwukrotnie większe (ok. 6 tys. zabitych),
działając na własnym obszarze mogli znacznie łatwiej sformować nowe oddziały.

III wiek przed naszą erą, Rzym zmaga się z królem Epiru i w serii pojedynków nominalnie
wygrywa Pyrrus, ale mówił, że jeszcze jedno takie zwycięstwo i pójdą z torbami. Niby
wygrał, ale tak naprawdę przegrał.

10. bachanalia (-lie) - w staroż. Rzymie; orgiastyczne uroczystości na cześć Bachusa,

boga wina i zabaw 2. przen. pot. głośna zabawa z muzyką, tańcem i winem, orgietka:
urządzić (sobie) bachanalie.

Tytus Liwiusz utrzymywał, że zostały zapoczątkowane w Wielkiej Grecji, skąd przedostały

się do Etrurii, skąd dopiero do Rzymu i rozpowszechniły się szczególnie w południowej Italii.
Wiązały się z nimi liczne potępiane nadużycia, przez co przerodziły się z czasem w
rozpustne orgie. Obrzędy te zostały zakazane przez senat rzymski w 186 p.n.e. (wiązało się
to z prześladowaniami religijnymi i wymordowaniem według Liwiusza 7 tys. uczestników
bachanalii. Potocznie bachanaliami określa się też hulaszczą zabawę.

Obrzędy ku czci Bachusa, czyli bóstwa uprawy winorośli i produkowanie wina,

11. lapidarny - oznacza krótki i zwięzły, oszczędny w słowach, a jednocześnie

treściwy.

Lapidarny pochodzi od łacińskiego „lapidarius” czyli „dotyczący kamieni”. Jeśli więc

określamy coś mianem lapidarnego, mamy na myśli, że coś zwięzłego niczym… inskrypcja
na kamieniu. W końcu trudno się rozpisywać jeśli każdą literę należy wykuć w pocie czoła w
twardym materiale! Lapidarność to główna cecha współczesnych memów.

12. Panteon –pantheon: pan – wszystek + theos – bóg

1. «w religiach politeistycznych: ogół bóstw danej religii»

2. «w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie: świątynia poświęcona wszystkim bogom»

3. «grupa ludzi zasłużonych dla kraju lub wybitnych w jakiejś dziedzinie nauki lub sztuki»

4. «monumentalna budowla, w której znajdują się groby wybitnych ludzi lub ich pomniki»

13. palimpsest - «starożytny lub średniowieczny rękopis pisany na papirusie, z

którego wytarto tekst pierwotny» Również zanik pamięci, całkowity lub częściowy, z
powodu upojenia alkoholowego, tzw. "urwany film"

żeby obniżyć koszty

Teraz jest to tekst, który zostaje nadpisany nad istniejącym już tekstem.

odnosi się do papirusu, który można było wyczyścić pumeksem tak, żeby tekst nie był
widoczny. Wtedy znowu można było na nim pisać.

Tekst, który zostaje nadpisany nad innym tekstem.

14. pępek świata - najważniejsza osoba, rzecz, wydarzenie, miejsce; według wierzeń
greckich świątynia w Delfach miała być ośrodkiem, pępkiem świata.

Omfalos (gr. omphalós „pępek”) – starożytny artefakt w kształcie półokrągłego kamienia,

który przez starożytnych Greków uważany był za pępek świata. Kamień znajdował się w
świątyni Apolla w Delfach. Był on również uważany za wyrocznię, dzięki której ludzie
kontaktowali się z bogami.

Według kultury greckiej dwa orły wypuszczone przez Zeusa ze świątyni Apolla w różne
strony spotkały się powtórnie w tym miejscu po obleceniu Ziemi. Na pamiątkę tego
zdarzenia umieszczono w świątyni 2 złote orły, które zostały usunięte przez wodza
Fokijczyków Filomelosa w czasie „wojny świętej” (IV w. p.n.e.). Jeden z mitów minojskich
mówi, iż matka Zeusa podsunęła go Kronosowi, który pożerał własne dzieci. Kamień ocalił
życie Zeusa, przez co był on z nim łączony.

15. kości zostały rzucone - zwrot ten oznacza podjęcie nieodwołalnej decyzji, tak jak
gracz w kości, który, gdy rzuci kośćmi, nie ma już odwrotu.

Alea iacta est (łac. „kostka została rzucona”) – słowa, które Gajusz Juliusz Cezar miał
powiedzieć 10 stycznia 49 p.n.e., kiedy wraz ze swoją armią przekroczył rzekę Rubikon.
Przekroczenie Rubikonu było jednoznaczne z rozpoczęciem wojny domowej w republice
rzymskiej przeciwko Pompejuszowi i optymatom. Zwrot po raz pierwszy zacytowany przez
Swetoniusza w dziele Żywoty cezarów w formie iacta alea est. Obecnie w języku polskim
zwrot funkcjonuje najczęściej w postaci kości zostały rzucone.

16. wieniec laurowy - (wawrzynowy) – symbol i nagroda zwycięstwa w równej walce.

Wieńcem laurowym ozdabiano głowy zwycięzców na igrzyskach w Grecji i Rzymie. Z

czasem stał się symbolem nie tylko zwycięstwa, ale wybitnych osiągnięć we wszelkich
dziedzinach życia. W średniowieczu kończący studia honorowani byli gałązkami
owocującego wawrzynu szlachetnego. Wieńcem laurowym nagradzano m.in. wybitnych
pisarzy. Jedna z odznak żołnierskich (Wzorowy Żołnierz) ma kształt wieńca laurowego. Od
łacińskiego laureatus – „uhonorowany laurem” pochodzi polskie słowo „laureat”.

17. kamień milowy - W przenośni pojęcie kamień milowy używane jest do oznaczenia
wydarzeń szczególnie ważnych w historii jakiejś społeczności. W rozwoju cywilizacji
na przykład, kamieniami milowymi było niewątpliwie m.in. wynalezienie łuku,
wynalezienie koła, wynalezienie prochu albo wynalezienie papieru. Współcześnie
pojęcie kamienia milowego stosowane jest w odniesieniu do zagadnień zarządzania
projektem, oznaczające ważny termin kończący szereg zadań.

Kamień milowy (łac. milliarium) – znak kamienny, który służył do oznaczania drogi w
czasach Imperium Rzymskiego. Kamienie milowe rozmieszczali Rzymianie na poboczu dróg
co rzymską milę (1478,5 metra), a co 5 mil umieszczano tzw. kamień kurierski (lapides
tabulari) dla orientacji w trakcie szybkiego pokonywania odległości.

18. rzymski nos – nos taki, jak na klasycznych posągach (WSJP)

W antycznym Rzymie urodzenie się z zakrzywionym nosem uważane było za oznakę

przywództwa. Rzymianie postrzegali osobę z „orlim nosem” za piękną i godną. Określano je
jako nosy akwilinowe; nazwa pochodzi od wyrazu aquilinus („orli”). (imperiumromanum.pl)

Rzymski nos znany jest przede wszystkim ze starożytnych rzymskich rzeźb. Jest dość
wydatny i często charakteryzuje się delikatnym garbem. Rzymskie nosy, choć przez wielu
uważane za piękne, są jednymi z najczęściej operowanych. Dumnymi i atrakcyjnymi
posiadaczami rzymskich nosów jest Ryan Gosling oraz Tom Cruise. (zbigniewlucki.pl)

19. pytyjska odpowiedź - ‘odpowiedź, wypowiedź dwuznaczna, niezrozumiała,

niejasna, zagmatwana, zagadkowa, zwłaszcza odnosząca się do przyszłości’;
wyr.rzecz., mitol.; Pytia to kapłanka w świątyni Apollina w Delfach, która przepowiadała
przyszłość. W boskiej ekstazie, w odpowiedzi na pytania błagalników, wyrzucała z siebie
słowa bez związku, z których kapłan układał heksametrem wyrocznie, zwykle dość trudne do
zrozumienia lub dwuznaczne;

Pytia była kapłanką, dziewicą i ona wieściła w bardzo specyficznych warunkach, siedziała
obok trójnogu obok, którego palono jakieś kości, była pod wpływem substancji
psychoaktywnych. Wyrzucała z siebie wyłącznie oderwane wyrazy do kapłana, który tworzył
z tego wiersz - heksametr.

20. praca Penelopy - praca niekończąca się, nie przynosząca żadnych korzyści.
Frazeologizm wziął się od historii z zalotnikami i Penelopą, gdzie owa kobieta powiedziała,
że zgodzi się na ślub z jednym ze szlachetnych, jak tylko utka sobie szatę. W dzień szyła, a
w nocy pruła. Penelopa pruła całun pogrzebowy dla swojego teścia, Laertesa(?), czyli dla
ojca Odyseusza.

21. jabłko niezgody - przyczyna konfliktu

Pochodzenie: Jabłkiem niezgody nazwane zostało złote jabłko z napisem "dla

najpiękniejszej" rzucone przez boginię Eris podczas wesela Tetydy.Parys, na polecenie
Zeusa miał rozstrzygnąć spór między Herą, Afrodytą i Ateną, o to, która z nich jest
najpiękniejsza. Parys wybrał Afrodytę, która pomogła mu w uprowadzeniu Heleny, żony
króla Sparty Menelaosa. Porwanie Heleny stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny
trojańskiej.

22. paniczny strach - niepohamowany, nagły, często nieuzasadniony strach,

przerażenie. Takie uczucia wzbudzał w ludziach koszmarnie brzydki grecki bóg
pasterzy - Pan.

Ów mityczny Pan miał postać pół człowieka, pół kozła (ludzkie ciało do bioder, ale kozie nogi
i kopyta, uszy oraz rogi). Co zrozumiałe, nie był zbyt urodziwy, dlatego nie dopisywało mu
szczęście w miłości. Jedna z wybranek Pana tak bardzo gardziła jego zalotami, że w końcu
zamieniła się w… trzcinę. Nie wiedziała biedaczka, co czyni – Pan zrobił sobie wkrótce z tej
trzciny pasterską fletnię (inaczej: drewniane piszczałki ułożone w jednym rzędzie lub dwóch
rzędach, tzw. syringa). W ciągu dnia mityczny Pan był pożyteczny, błądził wśród lasów i pól,
pomagając pasterzom, myśliwym, rybakom i bartnikom, a przy tym przygrywając sobie na
syrindze. Ale po tak intensywnym wysiłku musiał czasem odpocząć. Zwykle czynił to w
porze popołudniowej w cieniu rozłożystych drzew na zboczu pastwisk i wtedy nie wolno go
było budzić najmniejszym nawet krzykiem czy choćby łagodnym śpiewem. Pan zrywał się
wówczas na równe nogi rozwścieczony do granic wytrzymałości, wzbudzając trwogę nie
tylko wyglądem, ale przede wszystkim zachowaniem, przeraźliwym krzykiem.

23. puszka Pandory - źródło nieszczęść i kłopotów

Pochodzenie: Zeus nakazał Hefajstosowi, by ten stworzył przepiękną kobietę, Pandorę,

którą następnie bogowie obdarowali szczelnie zamkniętą puszką i zaprowadzili przed chatą
Prometeusza. Tytan wyczuł podstęp i nie przyjął jej do siebie. Wtedy dziewczyna poszła do
brata Prometeusza – Epimeteusza, który ożenił się z Pandorą i wbrew wszelkim
przestrogom zajrzał wraz z żoną do tajemniczej puszki. Z pojemnika natychmiast wydostały
się na świat wszelkiego rodzaju choroby, troski i cierpienia (na samym dnie - nadzieja).

puszka (tak naprawdę beczka) = dar dla Pandory (=obdarowana przez wszystkich) od

bogów Wetkneli do tej beczki nieszczęscia, plagi i nadzieję.

24. syreni śpiew -to czarujący, urzekający, kusicielski, uwodzicielski śpiew, wabik;
coś, co kusi, nęci, pociąga
Wykonywany przez zwierzęta morskie, zwane syrenami. Bardzo często ulegali im
marynarze i wodni podróżnicy, którzy poddawali się całkowicie władaniu pięknych pół- ryb i
pół- kobiet. W mitologii śpiew znany już od czasów Odyseusza, którego losy opisane są w
"Odysei" Homera, po wojnie trojańskiej wracał przez 10 lat do Itaki.

Odyseusz dał się zwabić

25. ośle uszy – symbol głupoty i nieuctwa

Pochodzenie: Midas jako sędzia w zawodach muzycznych uznał wyższość gry Pana (lub
Marsjasza) nad grą Apollina, za co bóg ukarał go oślimi uszami.

(frazeologizm ośle uszy oznacza też niedbale zagięte rogi kartek zeszytów lub książek, ale
zapewne nie o to WJM chodzi)

26. tytan – człowiek potężny i silny fizycznie lub wielki duchem

Wszechstronność uzdolnień i zainteresowań Kopernika każe nam uznać w nim prawdziwego

geniusza Odrodzenia, jednego z tych tytanów ludzkości, którzy w jej dziejach rozpoczynali nową
epokę.

tytan pracy → człowiek pracujący bez chwili wytchnienia, ponad ludzkie siły

Lech i Jarosław rzadko chwalili się ojcem. Może dlatego, że jako tytan pracy rzadko bywał w domu.

Pochodzenie: Od gr. Τιτάν; w mitologii greckiej tytan to każdy z olbrzymów, bogów

przedolimpijskich, potomków Uranosa i Gai, którzy stoczyli z Zeusem straszliwą walkę o
panowanie nad światem.

27. córa Koryntu, Koryntianka- prostytutka, kobieta lekkich obyczajów

Inna nazwa to Hetera. W starożytnej Grecji heterami określano piękne, a zarazem

wykształcone kurtyzany. Od zwykłych prostytutek różniły się urodą, inteligencją,
niezależnością, wykształceniem oraz stosunkowo wysoką pozycją społeczną. Hetery często
były towarzyszkami wpływowych polityków, wodzów i filozofów.

28. miecz Damoklesa - wisieć na kimś jak miecz Damoklesa - stanowić nieustające
źródło zagrożenia

Pochodzenie: Damokles był dworzaninem Dionizjusza I starszego, tyrana Syrakuz.

Damokles schlebiał swemu władcy bez umiaru, w końcu ten postanowił, że pokaże słudze,
jak to jest być monarchą. W tym celu rozkazał Damoklesowi by zasiadł na jego miejscu, a
nad głową zawiesił mu na końskim włosie miecz. Był to symbol zagrożeń i niebezpieczeństw
bezustannie czyhających na władcę.
29. lakoniczny-zwięzły, krótki sposób wypowiedzi

Wywodzi się z Lakonii- krainy Spartan. Spartanie słynęli ze zwięzłych odpowiedzi

30. platoniczna miłość- uczucie oparte na związku duchowym, pozbawione

pierwiastków zmysłowych, sfery erotycznej

Koncepcja miłości platonicznej wywodzi się z pism Platona. U Platona miłość była drogą
wiodącą ku wyższym formom poznania, od miłości cielesnej, ku poznaniu idei dobra i
piękna.

31. stoicki spokój - niczym niezmącony, niezachwiany, niewzruszony spokój. Wyrażenie

pochodzi od systemu filoz. grec. szkoły stoików, założonej przez Zenona z Kitionu. Opierał
się on na etyce obowiązku i surowej cnoty, polegającej na zachowaniu równowagi duchowej
niezakłóconej zarówno radością, jak smutkiem, na wyzbyciu się namiętności i na życiu
zgodnym z naturą i rozumem. Według stoicyzmu warunkiem szczęścia i prawdziwej
wolności jest panowanie nad sobą i swoimi emocjami.

32. ikarowe loty - śmiałe ryzykowne plany, które mogą się tragicznie skończyć

Pochodzenie: Ikar był synem Dedala. Na skrzydłach zbudowanych przez ojca z piór i wosku
( mimo ostrzeżeń ojca) wzniósł się za blisko słońca, co spowodowało, że wosk stopił się, a
Ikar spadł do morza gdzie zginął.

33. pod (czyimiś) auspicjami - pod czyjąś opieką, kierownictwem, zwierzchnictwem.

W starożytnym Rzymie auspicje znaczyły przepowiadanie przyszłości i odgadywanie woli

bogów z lotu wielkich ptaków drapieżnych.

34. muzeum - instytucja gromadząca, przechowująca i konserwująca zbiory z różnych

dziedzin kultury, sztuki, nauki lub techniki i udostępniająca je publiczności w formie
wystaw.

Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion –

miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi
sztuki.

35. krok milowy - bardzo duży postęp w jakiejś dziedzinie, sprawie (patrz. kamień
milowy)

36. wrócić z tarczą / na tarczy - wrócić jako żywy, zwycięzca / wrócić jako przegrany,
martwy
Kiedy wojownik uciekał z pola bitwy, odrzucał tarczę by móc szybciej biec, tak więc "z
tarczą" wracali jedynie zwycięzcy. Na tarczy zaś przynoszono do miasta poległych. Według
Plutarcha, tak spartańskie matki żegnały wyruszających na bitwę. Oznaczało to, że
Spartanin może wrócić jako zwycięzca (ze swoją bronią) lub martwy (poległych niesiono na
tarczy), i nie ma innej możliwości.

37. pięta achillesowa - słaby, czuły punkt

Pochodzenie: Matka Achillesa, bogini Tetyda, po urodzeniu syna wykąpała go w Styksie,

aby uczynić jego ciało odpornym na zranienia. Trzymała go za piętę i ten fragment ciała
Achillesa był nieodporny na rany.

38. róg obfitości (Amaltei) - niewyczerpane źródło wszelkiego dobrobytu

Pochodzenie: Zeus w dzieciństwie karmiony był mlekiem kozy Amaltei, którą bardzo kochał.
Kiedy zwierzę złamał sobie róg, młody bóg wziął go w ręce i pobłogosławił. Od tej pory róg
napełniał się wszystkim czego zapragnął jego właściciel.

39. wyspy szczęśliwe (Elizjum, Pola Elizejskie) - raj, kraina wiecznego szczęścia, w
której znajdują się dobre dusze (wersja według religii chrześcijańskiej).

W mitologii pola te były miejscem biesiad w krainie wiecznej szczęśliwości. Częściej jednak
przedstawiana jako kraina nad Oceanem, na zachodnich krańcach świata – miejsce
wiecznej szczęśliwości i wiecznej wiosny. Panował tam Kronos, syn Gai (Matki Ziemi) i
Uranosa (Pana Niebios), a jednocześnie ojciec Zeusa i Hadesa. Starożytni grecy wyobrażali
sobie życie po śmierci jako mniej ciekawe niż na Ziemi. Dusza zmarłego po przepłynięciu
rzeki Styks w łodzi starca Charona, stawała przed trybunałem trzech sędziów. Tam dusza
była sądzona, następnie szła w jedno z trzech miejsc spoczynku wiecznego; m.in. na Elizje.
Sprawiedliwi kierowali się na prawo do rzeki zapomnienia - Leto. Napiwszy się z niej wody,
zapominali o ziemskim życiu.

Najlepsza z lokacji w Hadesie.

40. Piękna Helena - przedmiot wielkiego sporu o coś, symbol wielkiej miłości, dla
której ktoś jest gotów poświęcić wszystko.

Z mitologii żona Menelaosa, króla Sparty. Jej porwanie stało się bezpośrednią przyczyną
wojny trojańskiej.

41. (Pod skrzydłami) Temidy – pod opieką prawa i sprawiedliwości

W mitologii greckiej Temida jest uosobieniem sprawiedliwości, prawa oraz wiecznego

porządku. Często przedstawiana z wagą i mieczem. Jej figury widnieją na wielu salach
sądowych, w sądach lub przed nimi.

42. pod egidą - we współczesnym języku funkcjonuje oznacza pod opieką,

przewodnictwem, auspicjami, patronatem, osłoną, puklerzem.

wg mitologii greckiej, tarcza Zeusa wykuta przez Hefajstosa (wg innej wersji, zrobiona ze
skóry kozy Amaltei). Była ona atrybutem boga nieba i piorunów. Dała (jeszcze wtedy
młodemu) Zeusowi zwycięstwo nad złym ojcem Kronosem, który wcześniej pożarł jego
rodzeństwo.

43. ambrozja - wyśmienite jedzenie, „niebo w gębie”.

Ambrozja to w greckiej mitologii pokarm bogów dający im nieśmiertelność. Ambrozja

odznaczała się nadzwyczajną słodyczą i zapachem.

44. Tytanomachia – starcie Tytanów (np. osób przy władzy lub wybitnych sportowców)

W mitologii greckiej walka bogów, pod wodzą Zeusa, z tytanami (pierwszych bogów z
pokolenia olbrzymów) o władzę nad światem, zakończona zwycięstwem bogów olimpijskich i
strąceniem tytanów do Tartaru.

45. Akademia – Termin używany w Polsce od XVI w., początkowo określał jakikolwiek
uniwersytet lub uczelnie aspirującą do miana uniwersytetu. Współcześnie polska
uczelnia może używać w nazwie określenia akademia, jeśli jest uczelnią akademicką,
tj. jeżeli prowadzi działalność naukową i posiada kategorię naukową A+, A albo B+ w
co najmniej 1 dyscyplinie naukowej albo artystycznej.

Nazwa akademia pochodzi od starożytnej szkoły założonej przez Platona w IV w. p.n.e. w

Atenach, która znajdowała się w gaju poświęconemu greckiemu herosowi – Akademosowi.

46. Rubikon (przekroczyć) - przekroczyć PEWNĄ granicę, za którą decyzja jest

nieodwracalna, powiedzieć/zrobić coś nieodwracalnego/ zrobić decydujący krok. Np. A:
Marek, twoja żona uderzyła waszą córkę młotkiem. B: To koniec, dzwonię do prawnika i
bierzemy rozwód, tym razem przekroczyła rubikon.(coś a la miarka się przebrała)

Juliusz Cezar przekroczył z armią Rubikon, czyli rzekę graniczną między Galią
Przedalpejską a Italią. Oznaczało to wybuch wojny domowej, bo senat zakazał mu tego
wcześniej, bojąc się zamachu stanu. Wchodząc do rzeki, Cezar miał powiedzieć: „kości
zostały rzucone” i do dziś przekroczenie Rubikonu jest synonimem przekroczenia
granicy, zza której nie ma odwrotu.

47. grecki ogień - łatwopalna mieszanina uważana za pierwowzór napalmu

W czasach Bizantyjskich to była substancja łatwopalna. Używana głównie na morzu, statki

obrzucały inne statki naczyniami z tą substancją, dzięki temu statek się zapalał. Jej skład
pozostaje nieznany.

48. jaskinia Platońska - świat podzielony jest na ten materialny i idealny, jednak
człowiek jest w stanie dostrzec jedynie ten materialny, Idealnego widzi jedynie cienie.

Pochodzenie: twórcą tej teorii jest Platon, który twierdzi, że istnienie ludzkie jest jaskinią.
Wszystko, co widzimy, to cienie idei, jesteśmy bowiem jak ludzie uwięzieni w jaskini, za
którymi płonie światło. Człowiek swoimi zmysłami postrzega tylko cienie, ślady wielkich idei
– a ich samych zobaczyć nie może. Prawdziwe idee są ukryte, tak jak dusza – ale są na
pewno, ważniejsze od tego, co widać. A dusza ludzka musiała kiedyś przebywać w świecie
idealnym, więc posiada pamięć tych wielkich idei. Przeczuwamy ich istnienie ale nie
możemy ich dotknąć.

49. olimpijski spokój - niczym nienaruszony, całkowity spokój

Pochodzenie: podczas igrzysk olimpijskich przerywano walki i wojny w polis, co dawało

ludziom spokój, pozwalało uciszyć emocje

50. palestra - część gimnazjonu przeznaczona do ćwiczeń w zapasach i walce na pięści.

Oznacza również ogół adwokatów lub zawód adwokata.

51. siedem cudów / (ósmy cud) świata - najbardziej znane budowle w starożytności. Ich
lista była swego rodzaju przewodnikiem turystycznym dla podróżników, którzy chcieli
zobaczyć najbardziej sławne i znane miejsca. Należą do niej: Piramida Cheopsa, Wiszące
ogrody Semiramidy, Świątynia Artemidy w Efezie, Posąg Zeusa w Olimpii, Mauzoleum w
Halikarnasie, Kolos Rodyjski, Latarnia morska na Faros.

Ósmy cud świata używany jest jako określenie czegoś wyjątkowo nadzwyczajnego.

siedem = cyfra oznaczająca doskonałość

52. lary i penaty - bóstwa opiekuńcze domu i rodziny często wymieniane i czczone razem:
Lary chroniły dom i rodzinę przed nieszczęściami, Penaty strzegły ogniska domowego i
spiżarni. Przedstawiano je w postaci małych figurek.

53. dziesiąta/ jedenasta / dwunasta muza - muzami w mitologii nazywamy każdą z

dziewięciu córek Zeusa, będących boginiami, opiekunkami sztuk pięknych i nauki. Dziesiąta
muza to kinematografia. Jedenasta muza to telewizja. A dwunasta muza to Internet. Matka:
Mnemosyne, bogini pamięci

Muz było pierwotnie 9, 10: kino/film, 11: telewizja, 12: internet/gry (jeszcze się nie przyjęło)

54. obol Charona - moneta stanowiąca formę zapłaty za usługi dla duszy w zaświatach.
Według mitologii greckiej Charon przewoził dusze zmarłych przez Styks do Hadesu, lecz
zabierał tylko tych, którzy mieli obola. // opłata za podróż, której nie chcemy odbywać. ?

Oznacza drobną monetę którą opłacamy podroż niekoniecznie wymarzoną.

Bywają dwie monety. Najczęściej się umieszcza na oczach lub pod językiem zmarłemu, aby
nie zapomniał zapłacić Charonowi za przewiezienie na drugi brzeg Styksu.

55. męki Tantala - męczarnie wynikające z pożądania rzeczy, które znajdują się na
wyciągnięcie ręki w wielkiej obfitości, a jednak są niedostępne

Pochodzenie: Tantal dopuścił się okrutnej zbrodni i świętokradczego czynu. Zaprzyjaźniony

z bogami zaprosił ich na ucztę, na której jako danie główne podał pieczeń ze swojego syna –
Pelopsa. Oburzeni bogowie przygotowali mu okrutną karę: w Tartarze Tantal stoi po pas w
wodzie, ale nie może się napić, bo woda przed nim ucieka; nad jego głową zwieszają się
piękne, soczyste jabłka, ale on nie może ich dosięgnąć. Ponadto zawieszono nad nim skałę,
która ustawicznie chwieje się, jakby za chwilę miała spaść. Tantal cierpi męki głodu,
pragnienia i strachu.

56. strzała Amora (Erosa) - to określenie osoby zakochanej w kimś od pierwszego

wejrzenia, bezgraniczna miłość. Symbol osób zakochanych i tych, które wiążą ze sobą
swą dłuższą przyszłość.

Nazwa pochodzi od mitologicznego bożka miłości Amora, który to z powodu, że i był synem
Afrodyty i Aresa, strzelał do ludzi strzałami, po których czasami obcy i obojętni sobie ludzie,
wpadali w swe objęcia, wyznając sobie miłość.

57. koń trojański - złowrogi, niebezpieczny podarunek, zdobycz przynosząca zgubę,

podstęp, fortel

Pochodzenie: Odyseusz namówił Greków do podstępu: wsiedli na okręty i udawali, że

odpływają spod Troi. Na wybrzeżu zostawili dużego, drewnianego konia. Trojańczycy sądzili,
że jest to dar bogów i wprowadzili konia do miasta. We wnętrzu budowli ukryli się wojownicy
greccy. Nocą otworzyli wojsku bramy i zaatakowali miasto. Troja została zdobyta.

58. argonauta (-nauci) - mityczni bohaterowie helleńscy, którzy pod wodzą Jazona
wyruszyli okrętem Argo do Kolchidy po “złote runo” i po drodze mieli wiele przygód. Dzisiaj
znajduje się nad Morzem Czarnym (Gruzja lub Krym).

Argonauta teraz to osoba,która podejmuje daleką i pełną niebezpieczeństw wędrówkę.

Pomysł na powstanie tych słów: astronauta, kosmonauta - też odbywają trudną wędrówkę

59. w objęciach Morfeusza - zapaść w sen, zasnąć.

W mitologii greckiej Morfeusz to brat boga snu – Hypnosa, zsyłający marzenia senne - śnić.
Hypnos to sen w znaczeniu marzenie senne.

Morfeusz to był ten, który zajmował się stanem snu, spoczynku.

60. hermetyczny - przeznaczony, dostępny dla niewielkiego kręgu osób, dla

wtajemniczonych, nauki tajemne uprawiane przez kapłanów babilońskich i egipskich,

łac. Hermes Trismegistus, imię legendarnego proroka, który miał przekazać Grekom tajemną
wiedzę magiczną kapłanów staroegipskich

61. nektar - łac. nectar, z mitologii greckiej napój bogów, Dawał im nieśmiertelność i
wieczną młodość.Wraz z ambrozją stanowił ich jedyny pokarm. Podczas uczt na Olimpie
roznosili go podczaszowie – Hebe (bogini i uosobienie młodości) i Ganimedes (ukochany
boga Zeusa).

62. cerber - łac. Cerberus, w mitologii greckiej olbrzymi trzygłowy pies strzegący wejścia do
świata zmarłych. W niektórych wersjach mitu ma również węża zamiast ogona.Uważany był
za syna Echidny i Tyfona oraz za brata Sfinksa, Hydry i Chimery oraz Ortrosa.Przebywał w
pobliżu Styksu, gdyż na niego natykały się dusze przewiezione po śmierci przez Charona;
próbujące opuścić Hades, Cerber gryzł jadowitymi zębami. Nie wpuszczał też do Hadesu
żywych, jednak Orfeusz udobruchał go śpiewem i grą na lirze. Sybilla prowadząc Eneasza
uśpiła Cerbera ciastkiem z makiem i miodem. Według późniejszej tradycji potwór atakował
również przychodzących do świata podziemi zmarłych, dlatego przy pochówku dodawano im
placek na miodzie.

63. liceum - średnia szkoła ogólnokształcąca

Pochodzenie: W IV w.p.n.e. Arystoteles założył szkołę filozoficzną (przez filozofię rozumiano

wtedy ogół racjonalnej wiedzy). Koncentrowano się w niej na naukach szczegółowych, a nie
na dedukcyjnych. Od łacińskiej formy słowa “licaeum” pochodzi współczesne słowo “liceum”.

64. węzeł gordyjski (przeciąć) - trudny do rozwiązania problem, skomplikowana

Pochodzenie: W świątyni Zeusa w Gordion znajdował się kunsztowny węzeł z łyka

zamocowany przy wozie. Według przepowiedni ten kto go rozwiąże, miał zostać władcą Azji
Mniejszej. Aleksander Macedoński rozwiązał ten problem rozcinając węzeł mieczem.

65. drakońskie prawa - prawa surowe, bezwzględne, okrutne i ostre

Pochodzenie: Drakon był prawodawcą ateńskim w VII w.p.n.e. To on stworzył pierwszy

pisany kodeks praw ateńskich, który słynął ze swojej surowości. Stąd też do dziś używa się
sformułowania “drakońskie prawa”.

66. maraton - bieg na dystansie 42km i 195m; także: czynność wykonywana przez
dłuższy czas, bez przerwy; najdłuższy dystans w danej dyscyplinie

Pochodzenie: Frazeologizm ten pochodzi od nazwy miejscowości greckiej “Maraton”. Dnia

12 września 490r. Grecy i Persowie stoczyli bitwę pod Maratonem, która skończyła się
zwycięstwem Hellenów.Według legendy po zwycięskiej bitwie wysłano do Aten posłańca
Filippidesa, by obwieścić zwycięstwo i ostrzec przed zbliżającą się flotą perską. Gdy
posłaniec dotarł na miejsce, ogłosił nowinę i padł z wycieńczenia po ciężkim biegu. Wkrótce
potem, również biegiem, dotarła do miasta większość ateńskiego wojska. Na pamiątkę tego
wydarzenia rozgrywany jest bieg maratoński na dystansie 42km i 195m.

67. olimpijski pokój - niewzruszony, niezachwiany, całkowity spokój

Miesiąc przed oraz podczas igrzysk olimpijskich w Grecji obowiązywał święty pokój
(ekechejria). Dosłownie ekechejria oznacza ,,wyciągnięcie ręki”. W roku 820 p.n.e. został
zawarty traktat między królem Sparty, królem Elidy oraz król Pisy, pod którego panowaniem
znajdowała się Olimpia. Zawarty traktat miał gwarantować „pokój boży” czyli zapewnić:
nienaruszalność i uznanie świętości Olimpii, organizację igrzysk co cztery lata, gwarancję
bezpieczeństwa dla zawodników, zawieszenie broni na czas igrzysk.

68. gimnazjum - obecnie rodzaj szkoły ogólnokształcącej

W starożytnej Grecji gimnazjon był najczęściej rodzajem parku wraz z budynkiem

przeznaczonym do uprawiania ćwiczeń fizycznych. Z czasem stał się miejscem
organizowania spotkań towarzyskich i prowadzenia dysput filozoficznych i naukowych. Od
czasów Nerona instytucja tego rodzaju funkcjonowała także w starożytnym Rzymie.
69. furia - napad gniewu, złości

Pochodzenie słowa - łacińskie furia oznacza dosłownie „furia”, czyli złość. W Imperium
Rzymskim wierzono w obecność Furii. Furie były to bóstwa chtoniczne, demony świata
podziemnego, wzorowane na podobnych bóstwach etruskich. Z czasem utożsamiane z
greckimi boginiami zemsty i męki sumienia, Eryniami. Boginie karały ludzi za grzechy, a
zwłaszcza za zabójstwa krewnych. Uważane za dzieci pierwszych bóstw chtonicznych:
Ziemi i Nocy. Furie zamiast włosów miały węże, a w rękach trzymały bicze i pochodnie.

70. lukullusowa uczta - bogata, wystawna uczta z mnóstwem wykwintnych potraw

Od imienia Lukullusa (117-56 p.n.e.) - rzymskiego wodza i bogacza słynącego z

wystawnego życia.

71. Fortuna kołem się toczy - zrządzenie losu, raz jest lepiej, raz gorzej.

Fortuna to bogini losu, urodzaju i szczęścia. Jest przedstawiana z zawiązanymi oczyma i z

rogiem obfitości. Nieraz także z kołem lub gałązką oliwną.

72. szata Dejaniry - źródło niekończących się cierpień, od których nie można uciec

Pochodzenie: Centaur Nesoss umierając polecił żonie Heraklesa, Dejanirze, swoją krew,
jako środek, który miał zapewnić jej trwałą miłość małżonka. Chciał w ten sposób zemścić
się na Heraklesie, gdyż nasączona jadowitą krwią centaura koszula zaczęła wżerać się w
skórę herosa, zadając mu niewymowne cierpienia. Dejanira powiesiła się z rozpaczy, a
Herakles postanowił spalić się na stosie. Wtedy bogowie zabrali go na Olimp i uwolnili od
bólu.ok

73. na Parnasie - osiągnąć doskonałość/sukces (w sztuce, szczególnie w poezji) <

wejść na Parnas

pasmo górskie w środkowej Grecji (Delfy), które w greckiej mitologii było siedzibą Apollina
(Uważany za boga światła, muzyki, patrona sztuki i poezji, przewodnika muz i wieszczek).
Wzgórze lub górę Parnas uważano za siedzibę poezji i muzyki. Tworzył tam sam Apollo i
jego muzy. Również tam znajdowała się najważniejsza grecka wyrocznia, w której można
było usłyszeć głos Pytii.

74. Kasandra - osoba przedstawiająca przewidywania jakichś negatywnych zdarzeń

Od: Kasandra, w mitologii greckiej - wieszczka, która przewidziała upadek Troi; prorokini
zwiastująca nieszczęścia, katastrofy. Była córką króla Troi

-> Wizja Kasandry - zapowiedź klęski lub wielkiego nieodwracalnego niepowodzenia.

Kasandra to imię żeńskie, pochodzenia greckiego, oznaczające "Świecącą przy
mężczyźnie" (kekasmai-świecić, aner-mężczyzna). W mitologii greckiej Kasandra była
wróżbiarką, w której dramatyczne przepowiednie nikt nie wierzył, mimo że miała ich dar
otrzymany od Apollina.

75. złote runo - bezcenny, legendarny skarb

Pochodzenie: Było to runo cudownego baranka zawieszone na drzewie, w gaju w Kolchidzie
i strzeżone przez stugłowego smoka, który nigdy nie spał. Jazon, grecki bohater, zdobył to
runo przy pomocy Medei – czarownicy.

76. jak Feniks z popiołów - wieczne odradzanie się, zmartwychwstanie, żywotność.

Sama nazwa Feniksa pochodzi z ornitologii, ponieważ Feniks był ptakiem uważany za
symbol Słońca. Są jednak wierzenia, iż Feniks był purpurowo- złoto- ognistym upierzeniu,
który co 1461 lub co 7006 lat przylatywał do Heliopolis, aby po trzech dniach znów odlecieć.

77. hermafrodyta - Osoba interpłciowa, dwupłciowa. Hermafrodytyzm oznacza

interpłciowość, obojnactwo, zjawisko występowania w ciele jednego osobnika jednocześnie
męskich i żeńskich gruczołów rozrodczych albo występowanie w jego ciele gruczołu
obojnaczego wytwarzającego jaja i plemniki.

Termin wywodzący się z mitologii greckiej oznaczający dwupłciowe bóstwo związane z bliżej
nieznanym obrzędem weselnym. Według Owidiusza był nieśmiałym młodzieńcem, synem
Hermesa i Afrodyty, w którym zakochana bez wzajemności nimfa Salmakis uprosiła bogów,
aby połączyli ich na zawsze w jedną istotę. W ten sposób miało powstać ciało o cechach
obu płci.

78. afrodyzjak - substancja zwiększająca popęd płciowy, często w postaci napoju lub
pokarmu

Słowo pochodzi od imienia bogini miłości, pożądania i płodności - Afrodyty. Starożytni

wierzyli, że falliczny kształt niektórych owoców czy warzyw może wpływać na popęd, tak
więc marchew, por czy pietruszka były bardzo popularne w owym czasie. Taka sytuacja ma
również miejsce np. w przypadku mandragory. Roślina, której korzeń wyglądem przypomina
postać ludzką miał zapewniać kobietom przychylność mężczyzn. Mandragora ceniona była
zwłaszcza w Egipcie.

79. nestor - najstarszy członek zrzeszenia, najbardziej doświadczony, najpoważniejszy

przedstawiciel jakiejś zbiorowości; ktoś darzony powszechnym szacunkiem, najstarszy
wiekiem w jakiejś grupie

Z mitologii greckiej król Pylos, jeden z najstarszych uczestników wojny trojańskiej, mądry i
doświadczony starzec. Bohater “Iliady i Odysei” Homera. Pochodzący z Gerenii Nestor był
Argonautą , pomagał w walce z centaurami , a także brał udział w polowaniu na dzika
kalidońskiego . Został królem Pylos po tym, jak Herakles zabił Neleusa i całe rodzeństwo
Nestora.

80. bachiczny (dionizyjski) szał - bakchiczny w znaczeniu hulaszczy, rozwiązły, pijacki, a

także upojny i radosny. Pochodzi od imienia greckiego boga Bachusa (inaczej Dionizosa),
był on patronem urodzaju, a także winorośli. Jego święto jest obchodzone wyjątkowo
hucznie, rozpustnie, podczas niego pije się dużo wina, a czasami kończy się ono orgią.

81. sybaryta - osoba próżna, która spędza czas na korzystaniu z wygód i przyjemności
życia.
Nazwa pochodzi od nazwy starożytnego miasta Sybaris położonego w Wielkiej Grecji u
wybrzeża Zatoki Tarenckiej. Sybaris osiągnęło wielkie bogactwo dzięki żyznej ziemi, a także
dzięki przystępnej polityce, która sprzyjała osadnikom. Jego mieszkańcy byli znani Grekom
ze swojego hedonizmu, uczt i przesady.

82. spartańskie warunki (wychowanie) system wychowawczy, obowiązujący w Sparcie wg

tradycji, od czasów Likurga. Podlegały mu formalnie przede wszystkim obywatelskie dzieci
płci męskiej w wieku od 7 do 20 lat, czyli w okresie agoge. Ponieważ w Sparcie praktycznie
nie było czegoś, co dziś nazwalibyśmy życiem prywatnym, wychowanie spartańskie trwało
przez całe życie. Dziś oznacza ono bardzo surowe wychowanie, w którym głównym
zadaniem jest przestrzeganie zasad i reguł. Dzieci tak wychowywane nie mają często
pozwalane na wiele.

83. sympozjum - zebranie specjalistów z danej dziedziny, aby omówić pewne

zagadnienie albo wymienić się poglądami na określony temat.

W Starożytnej Grecji sympozja to były uczty, którym towarzyszyły określone rytuały i

zabawa. Na sympozja byli zapraszani różni śpiewacy i tancerze. Podczas tych spotkań
odbywały się konkursy przemówień, rozwiązywano zagadki, a także rozgrywano
porównania. Obecni na uczcie wybierali jej przewodniczącego, którego zadaniem było
utrzymanie porządku i wybieranie tematów do rozmów.

84. olimpiada - obecnie to potoczna nazwa na Igrzyska Olimpijskie, międzynarodowe

zawody sportowe organizowane co cztery lata przez różne państwa.Jest to też nazwa
konkursu z różnych dziedzin wiedzy organizowany corocznie dla uczniów szkół
podstawowych i ponadgimnazjalnych.

Dawniej był to 4 letni okres pomiędzy starogreckimi igrzyskami ku czci Zeusa, będący
jednostką rachuby czasu w starożytnej Grecji.

85. plejada - (np. gwiazd) grupa znakomitości, wybitnych osób, np. artystów, uczonych czy
sportowców, oraz grupa osób powiązana ze sobą w jakiś sposób (np. plejada turystów),
grupa gwiazd z gwiazdozbioru byka - Dziś na czerwonym dywanie gości prawdziwa plejada
gwiazd.

W mitologii greckiej, uchodziły za córki tytana Atlasa i nimfy morskiej Plejone oraz za siostry
Hiad (zwiastunki złej pogody) i Hyasa. Plejady (zwiastunki dobrej pogody), będące
towarzyszkami Artemidy, wraz ze swoją matką były ścigane i prześladowane przez Oriona
którego spotkały w Beocji. Zmęczone ucieczką poprosiły Zeusa o zmienienie ich w gwiazdy,
dziś znane jako plejady z gwiazdozbioru byka. Wschód Plejad (w pierwszych dniach maja)
zwiastował początek pomyślnego okresu dla żeglugi, a zachód (w pierwszych dniach
listopada) – okres burz. Identyfikowanie ich jako gwiazd w gwiazdozbiorze byka jest
niebezpodstawne. Obok gwiazdozbioru byka znajduje się gwiazdozbiór Hiad (sióstr
Mitologicznych Plejad) oraz konstelacja Oriona

86. co do joty - zrobić coś bardzo dokładnie, z dbałością o najdrobniejsze szczegóły, np:
Bałem się, że wziął na siebie zbyt wiele obowiązków, ale on wypełnił je wszystkie co do joty.
W alfabecie greckim jota to nazwa 9 litery, której znak graficzny jest najmniejszy ze
wszystkich znaków liter, w odręcznej pisowni była małą kreseczką, czasem wręcz pomijaną.

87. Wieczne Miasto - Czyli Rzym, stolica i największe miasto Włoch

Kolebka kultury Romańskiej, założone w 753 p.n.e, przez Romulusa który został jego 1
Królem.

88. kapłanka / strażniczka domowego ogniska - inaczej Pani domu, opiekunka miejsca
zamieszkania swojej rodziny, matka

Westa - bogini rzymska domowego ogniska a, WESTALKI - kapłanka bogini Westy. Miały
one za zadanie podtrzymywać wieczny ogień w świątyni westy(czyli w dzisiejszych czasach
możemy rozumieć jako podtrzymywanie rodzinnej atmosfery) oraz rytualne oczyszczenia
miasta. Mieszkały w klasztorze Atrium Veaste, obok świątyni Westy. Służba westalki trwała
30lat, podczas tego okresu nie mogła wyjść za mąż, a utrata dziewictwa była karana
pogrzebaniem żywcem.