Mitologia

wtorek, 3 stycznia 2023 17:56

1) Czym jest mit?

- Opowieść o stałej strukturze fabularnej, pierwotnie
przekazywana ustnie, która została utrwalona w literaturze i
sztuce;
- Związane z wiarą danej społeczności - funkcja
tożsamościowa;
- Utrwaliły wzorce postaw - archetypy:
○ W mitach wykształciły się pewne sytuacje
egzystencjalne, które doprowadziły do wykreowania się
w świadomości i podświadomości zbiorowej;
○ Czułość matki - Demeter;
○ Są niezmienne i powtarzalne, w kulturze aktualizują się
przez rozmaite symbole;
- Stanowią źródło inspiracji, są reinterpretowane;
- Są uniwersalne, dlatego służą do określania współczesnych
zjawisk;
- Normatywny charakter;
- Służą twórcom różnych epok do wyrażania prawdy o sobie i
świecie, do ukazywania praw rządzących społecznościami i
są sposobem określania światopoglądu;
- Mają charakter symboliczny, ich przesłanie jest ukryte -
źródło inspiracji dla artystów;
- Pierwotny charakter mitu wraz z rozwojem kultury nabiera
innych znaczeń, jest wykładnikiem postaw, poglądów;
- Mogą pełnić funkcje ideologiczne np. przekonanie o micie
powstań narodowych;
- Stanowią źródło toposów.

2) Stworzenie człowieka - Prometeusz:

- Prometeusz ulepił człowieka z gliny zmieszanej ze łzami -
opiekował się nimi i nauczył wielu pożytecznych
umiejętności;
 Topos - stały motyw, obraz, wątek, pojawiający się w literaturze i
sztuce na przestrzeni wieków; motyw, który ma względnie stałe
znaczenie;
- Arkadia - miejsce doskonałego szczęścia;
- Topos wędrówki (wędrówka Odyseusza, podróż wygnańca w
Sonetach Krymskich, podróż Kordiana);
- Wyobrażenie życie po śmierci (ubi sunt - gdzie są ci, którzy
odeszli);
- Nieśmiertelna sława twórcy;
- Wyobrażenie Armagedonu - ostatecznych zmagań dobra i zła
oraz kresu świata.
Ich źródłem nie jest tylko mitologia, ale kształtują się na
przestrzeni wieków.

Mit o Pandorze podobnie jak biblijna

opowieść o Ewie przedstawia kobietę
winną sprowadzenia nieszczęścia na
ludzkość.
2) Stworzenie człowieka - Prometeusz:
- Prometeusz ulepił człowieka z gliny zmieszanej ze łzami -
opiekował się nimi i nauczył wielu pożytecznych
umiejętności;
- Podczas składania ofiary oszukał Zeusa - z jednej strony
położył przykryte skórą mięso, a z drugiej - kości owinięte z
wierzchu tłuszczem; Zeus wybrał tłuszcz, spodziewając się
pod nim mięsa i odtąd tę właśnie część ofiary bogowie
otrzymywali od ludzi;
- Rozgniewany Zeus zabronił ludziom używania ognia -
Prometeusz wykradł go z Olimpu i podarował go ludziom;
- Za karę bogowie zesłali na ziemię Pandorę wraz z puszką,
której nie mogła otwierać; złamała jednak zakaz i na świat
wydostały się nieszczęścia i choroby;
- Prometeusz został przykuty do Kaukazu, a sęp szarpał jego
wątrobę - symboliczna postać buntownika, który z miłości
do ludzki sprzeciwia się władzy i niewinnie cierpi;
- Problematyka:
○ Koncepcja dobra i zła - postawa Prometeusza
poświęcającego się dla dobra ludzi, historia Pandory
wyjaśniająca, jakie jest źródła zła i cierpienia;
○ Cierpienie jako nieodłączny element ludzkiego życia -
skazany na cierpienie za sprzeciwienie się Zeusowi;
○ Wina i kara.

3) Orfeusz i Eurydyka:
- Orfeusz uchodził za największego poetę i śpiewaka
ludzkości;
- Kiedy ukochana żona muzyka zmarła, Orfeusz wyruszył do
krainy umarły, aby błagać o jej powrót na ziemię;
- Uzyskał zgodę na wyprowadzenie żony z podziemi, ale w
trakcie drogi nie miał spoglądać za siebie; złamał jednak ten
warunek i utracił ukochaną na zawsze; od tej pory błąkał się
samotnie po świecie;
- Mit opowiada o niezwykłej potędze sztuki i miłości, której
nie może pokonać nawet śmierć.

4) Herakles:
- Heros był synem królowej Alkmeny i Zeusa; zazdrosna żona
boga Hera nienawidziła go przez całe życie;
opowieść o Ewie przedstawia kobietę
winną sprowadzenia nieszczęścia na
ludzkość.
 nie może pokonać nawet śmierć.

4) Herakles:
- Heros był synem królowej Alkmeny i Zeusa; zazdrosna żona
boga Hera nienawidziła go przez całe życie;
- Gdy był niemowlęciem sprowadziła do jego kołyski dwa
węże, które zadusił, po raz pierwszy ujawniając niezwykłą
siłę;
- Zesłała na niego atak szaleństwa, pod którego wpływem zabił
żonę i dzieci;
- W ramach pokuty musiał wykonać 12 prac na rzecz króla
Myken - zabijał potwory i rozbójników, zakładał miasta,
ocalał królewny i dokonywał miłosnych podbojów;
- Jego następna żona, aby zapewnić sobie wierność męża,
podarowała mu koszulę, która okazała się zatruta i zabiła
mężczyznę;
- Umierającego bohatera bogowie uczynili nieśmiertelnym i
zabrali na Olimp;
- Symbol wytrwałości i niezwykłej siły duchowej;
- Problematyka:
○ Koncepcja ludzkiego losu - zmaganie się z
przeciwnościami losu;
○ Uniwersalne relacje międzyludzkie - zazdrość
Dejaniry prowadząca do klęski Heraklesa.

5) Demeter i Persefona:
- Hades, bóg podziemi zakochał się w Persefonie, córka
Demeter i Zeusa, została porwana przez Hadesa, boga
podziemi;
- Kiedy ją porwał, zrozpaczona Demeter zesłała na ziemię
klęskę nieurodzaju, która miała trwać dopóki nie odzyska
córki;
- Persefona zjadła kilka ziarenek owocu granatu, przez co na
zawsze związała się z królestwem Hadesa;
- Odtąd część każdego roku spędzała z matką, w tym czasie
rośliny rozwijały się, wydawały plony; kiedy wracała do
męża do podziemi, życie zamierało;
- Mit ilustruje potęgę miłości macierzyńskiej, tłumaczy
następstwo pór roku i rytm życia przyrody;
- Problematyka:
 rośliny rozwijały się, wydawały plony; kiedy wracała do
męża do podziemi, życie zamierało;
- Mit ilustruje potęgę miłości macierzyńskiej, tłumaczy
następstwo pór roku i rytm życia przyrody;
- Problematyka:
○ Cierpienie jako nieodłączny element życia - Demeter
cierpiącą po odejściu córki;
○ Interpretacja praw rządzących światem przyrody -
mit agrarny.

6) Tezeusz i Ariadna:
- Syn króla Krety Minosa był potworem, minotaurem, którego
rodzice dla bezpieczeństwa zamknęli w labiryncie
zbudowanym przez Dedala;
- Kiedy do Aten przybyli posłowie z Krety aby odebrać
coroczną ofiarę dla potwora (siedmiu chłopców i siedem
dziewcząt) Tezeusz, władca Aten, nie zgodził się na to;
- Gdy dotarł na Kretę aby zabić minotaura poznał piękną córkę
Minosa, Ariadnę, która zaoferowała mu swoją pomoc;
- Labirynt był bardzo niebezpieczny i nikomu nie udało się z
niego wydostać;
- Adriana zakochana w Tezeuszu podarowała mu kłębek nici,
która miała przeprowadzić go przez labirynt;
- Bohaterowi udało się zabić potwora i poślubić ukochaną;
- Problematyka:
○ Uniwersalne relacje międzyludzkie - pomoc Adriany
umożliwiła Tezeuszowi odnalezienie drogi wyjścia z
labiryntu.

7) Dedal i Ikar:
- Dedal był genialnym konstruktorem zatrudnionym przez
króla Krety, Minosa;
- Został uwięziony na wyspie, ponieważ władca obawiał się, że
ten poznał jego sekrety;
- Aby uciec zbudował dla siebie i swojego syna Ikara skrzydła;
- Przestrzegał go, aby nie wznosił się na nich za wysoko,
jednak ten nie posłuchał rad ojca;
- Słońce roztopiło wosk, którym sklejone były pióra, i runął do
morza;
- Ikara ukazywano jako uosobienie młodzieńczej brawury,
ale także jako bohatera tragicznego, dramat zderzenia
 jednak ten nie posłuchał rad ojca;
- Słońce roztopiło wosk, którym sklejone były pióra, i runął do
morza;
- Ikara ukazywano jako uosobienie młodzieńczej brawury,
ale także jako bohatera tragicznego, dramat zderzenia
marzeń z rzeczywistością.