Odpowiedzi do zadań „Sprawdź się” Ponad słowami kl. 1 cz.

1 „Antyk”

Zadanie 1.

płonąca Troja – mit o wojnie trojańskiej

wierność małżeńska – mit o wędrówkach Odyseusza

miłość rodzicielska – np.: mit o Demeter i jej córce Korze, mit o Niobe

Zadanie 2.

Przykłady działań bohaterów

Odyseja
Penelopa była wierna Odyseuszowi i nie wyszła ponownie za mąż. Przez 20 lat czekała na
powrót swojego męża pomimo tego, że jej domu pojawili się zalotnicy, którzy nalegali, by
któremuś z nich oddała swoją rękę. Penelopa nie chciała tego robić i użyła podstępu, aby jak
najdłużej zwodzić wielbicieli. Zapowiedziała, że wybierze jednego z nich wówczas, gdy
ukończy tkać szatę pośmiertną dla teścia. W nocy jednak pruła tkaninę, nad którą pracowała
w dzień. W ten sposób udało się jej doczekać do powrotu ukochanego męża. Postępowanie
Penelopy doskonale ukazuje wierność małżeńską, która jest uniwersalną wartością, obecną w
kulturze od czasów antycznych do dzisiaj.

Antygona
Antygona pochowała brata w imię miłości siostrzanej mimo królewskiego zakazu. Bohaterka
sprzeciwiła się woli Kreona i pogrzebała Polinejkesa. Uczyniła to, aby dusza brata nie trafiła
do Hadesu i nie błąkała się po ziemi. Za ten postępek zapłaciła najwyższą karę. Została
zamurowana w grocie, gdzie odebrała sobie życie. Postępowanie Antygony pokazuje, że
więzy rodzinne oraz kierowanie się w życiu prawami boskimi może być ważniejsze niż
uleganie często zmiennym prawom ludzkim.

Zadanie 2.
subiektywne wypowiedzi uczniów

Zadanie 3.

ostatnie zdanie drugiego akapitu

Zadanie 4.

Argument 1.
Od czasów starożytnych do dzisiaj kultura stworzona przez człowieka zawsze akcentowała
wartości humanistyczne, takie jak miłość, życzliwość, wrażliwość, piękno, przebaczenie,
gościnność.

Argument 2.
W starożytności kultura wykazywała szczególne zainteresowanie człowiekiem i wszystkim,
co z nim związane. Taki światopogląd jest charakterystyczny również dla współczesności.
Zadanie 5.

Dionizje to święta organizowane na cześć boga urodzaju, winnej latorośli, wina, płodności
i radości – Dionizosa. Małe Dionizje odbywały się jesienią, związane były z winobraniem
i odbywały się na wsi. W miastach obchodzono Wielkie Dionizje. Święto to przypadło na
koniec marca. W czasie jego trwania organizowano procesje, podczas których pito wino,
śpiewano, oddawano cześć bogu. Ważnym częścią Wielkich Dionizji były zawody chórów,
które polegały na śpiewaniu uroczystych pieśni zwanych dytyrambami. Z tego święta
wywodzi się tragedia, która została po raz pierwszy wystawiona w 534 r. p.n.e. Jej autorem
był Tespis pochodzący z attyckiej wsi Ikaria, w której według legendy objawił się Dionizos.

Zadanie 6.

a)
W zacytowanym fragmencie tekstu jest mowa o stoicyzmie.

b)
Horacy w swojej twórczości często nawiązuje do stoickiej myśli filozoficznej. W pieśni Do
Licyniego podmiot liryczny podkreśla, że mądrość polega na panowaniu nad emocjami:
Mędrzej nierównie ten czyni, / Kto swe zapędy hamuje. Krytykuje skrajności, takie jak żądza
bogactwa i posiadania: A niezgięta niczym cnota, / Chciwym go nigdy nie robi. Radzi również,
by człowiek zawsze w swych działaniach zachował spokój i kierował się zdrowym
rozsądkiem: Zwijaj z umysłem potężnym / Żagle, gdy groźny wiatr wieje / Będziesz losom
niedosiężny. W utworze Do Deliusza podmiot także zaleca, by zachować dystans wobec
wielkich nieszczęść i radości: Opanowany w godzinie klęski i obcy szałom radości. Podkreśla,
że życie szybko mija, radości przeplatają się ze smutkami i nie ma sensu gonić za bogactwem,
bo wraz ze śmiercią trzeba będzie wyrzec się wszystkich dóbr. Podobne rady utrzymane w
stoickim duchu można znaleźć w pieśni Do Leukonoe. Podmiot liryczny zaleca umiar i
emocjonalny spokój, bo nigdy nie wiemy, co nam przyniesie los: weseląc się dziś nie
dowierzaj przyszłości.

Zadanie 7.

Schemat wypowiedzi argumentacyjnej

Wstęp
Wprowadzenie do tematu
Odyseusz to bohater Iliady i Odysei, jeden z najważniejszych greckich bohaterów
mitologicznych. Przez 20 lat oddalony był od rodzinnej Itaki, od żony, syna i ojca, ponieważ
najpierw walczył pod Troją, a potem z powodu gniewu bogów tułał się po świecie, nim wrócił
do ojczyzny.
Teza
Odyseusz był dzielnym wojownikiem, poszukiwaczem przygód, a także odwiecznym
tułaczem.

Rozwinięcie
Argument 1.
Podczas oblężenia Troi Odyseusz dał się poznać jako dzielny wojownik, wspaniały i
doświadczony wódz grecki, który wykazał się wyjątkowym sprytem:
  Grecy odnoszą pod Troją zwycięstwo dzięki mądrości i przebiegłości Odysa (za jego
radą zbudowano konia trojańskiego);
 kontekst – nawiązanie do filmu Troja, w którym Odyseusz został przedstawiony jako
wspaniały mówca i mężny wojownik.
Argument 2.
W swej 10-letniej wędrówce do rodzinnej Itaki Odyseusz przeżył wiele ekscytujących,
niekiedy dramatycznych, przygód:
 niebezpieczne przygody – spotkanie Syren, uwięzienie przez Polifema, przepłynięcie
między Scyllą a Charybdą, rzeź dokonana przez Lajstrygonów;
 związki miłosne – pobyt u Kirke i Kalipso;
 niezwykłe spotkania – pobyt w Hadesie i spotkanie z towarzyszami walk oraz matką;
 poznanie przyjaciół – pobyt na wyspie Feaków;
 poznanie świata, zdobycie wiedzy na temat wartości życia, rodziny.
Argument 3.
Odyseusz jako tułacz był bezradny wobec wyroków boskich i nie miał możliwości szybkiego
powrotu ukochanej rodziny i ojczyzny:
 pragnienie powrotu Odyseusza do domu po wojnie trojańskiej i uniemożliwienie mu
tego przez bogów (klątwa Posejdona za krzywdę uczyniona Polifemowi);
 bohater bezsilny wobec niepomyślnych wiatrów (wypuszczenie przez towarzyszy
Odysa niepomyślnych wiatrów z worka podarowanego przez boga wiatrów – Eola);
 zakończenie tułaczki dzięki wsparciu przychylnych bogów – Ateny, Zeusa;
 wyjaśnienie epitetu wieczny tułacz: Odyseusz jako homo viator – symbol losu
wędrowca, człowieka będącego ciągle w podróży, bez ustanku poszukującego swego
miejsca w świecie;
 sens metaforyczny wędrówki bohatera: wędrówka symbolizuje życie, które
nieprzewidywalne, pełne niebezpieczeństw, pokus, smutków i radości, dobra i zła;
 kontekst – nawiązanie do wiersza Leopolda Staffa Odys.

Zakończenie
Podkreślenie, że Odyseusz stał się on symbolem bohaterskiego oraz wyjątkowo sprytnego
wojownika, a także przykładem wędrowca, który po wielu przygodach i po wieloletniej
tułaczce osiągnął cel – wrócił do ojczyzny i bliskich. Jego tułaczka jest symbolem
człowieczego losu.