KRÓL EDYP

epoka: starożytność (430-425 p.n.e) autor: sofokles miejsce akcji:Teby czas

akcji: jeden dzień gatunek: tragedia

GENEZA

Jak wszystkie tragedie ta również miała służyć przeżyciu

katharsis - oczyszczeniu wewnętrznemu, które miał przeżyć widz antycznego

spektaklu.

HISTORIA TEATRU ANTYCZNEGO

Bóg wina- Dionizos

Dionizje - antyczne
święto na cześć
Dionizosa

wielkie Dionizje - tragedia

małe dionizje - komedia

TEATR

1. Budynek
2. chór grecki ( głos bogów) - komentator
3. brak scen zbiorowych (max 3 osoby)

1
BUDOWA DRAMATU ANTYCZNEGO

1. Prologos - wstęp
2. akty (epejsodion, parodos)
3. Podsumowanie

fatum- przeznaczenie

ZASADA 3 JEDNOŚĆI

- CZASU - akcja rozgrywa się w ciągu jednego dnia

- MIEJSCA - akcja rozgrywa się w jednym miejscu
- AKCJI - jeden wątek

WYROCZNIE W DELFACH

- HYBNIS - pycha ludzka ( oskarżenie przez Edypa Kreona o zamiar odebrania

tronu)
- HAMARTIA - wina niezawiniona ( Teryzeusz, posłaniec z Koryntu, Jokasta)

EDYP
Król

1. dobry
2. opiekuńczy
3. rozsądny
4. troskliwy
5. empatyczny
6. sprawiedliwy

Mąż

1. spełniał zachcianki żony

2. odpowiedzialny

2
Ojciec

1. Kochający

MOTYWY

1. WŁADZA - idealny władca, władza była przyczyną jego klęski

2. FATUM - zaplanowane życie Edypa ( przepowiednia) nie może tego zmienić
3. KOBIETA -żona Edypa ( Jokasta) robiła wszystko by każdy był szczęśliwy
4. WĘDRÓWKA - Korynt-Teby walka z Lajosem
5. ŚMIERĆ- zabójstwo Lajosa, samobójstwo Jokasty, samookaleczenie Edypa

TRAGIZM

- przed wolą bogów nie ma ucieczki

- kolejne pokolenie ponosi konsekwencje
- samotność
- niewiedza

STRESZCZENIE

Po odgadnięciu zagadki sfinksa Edyp sprawuje władzę w Tebach. Niestety, miasto jest
ogarnięte zarazą. Bogowie rzucili na nie klątwę. Władca wysyła swego szwagra, Kreona, do
wyroczni delfijskiej, by się dowiedzieć, dlaczego bogowie tak ciężko karzą Teby. Ten przynosi
wiadomość: w mieście jest zabójca Lajosa. Dopóki nie zostanie odnaleziony i ukarany,
tebańczycy nie zaznają spokoju. Edyp zapewnia poddanych, że zrobi wszystko, by odnaleźć
mordercę.

Każde posunięcie w „śledztwie” zbliża tytułowego bohatera do odkrycia tragicznej prawdy.

Najpierw przed poszukiwaniami winnego przestrzega go wezwany na dwór Tyrezjasz -
wieszcz, który ostatecznie oznajmia Edypowi: „którego szukasz, ty jesteś mordercą”. Potem
pojawia się pasterz z Koryntu, skąd Edyp przybył do Teb, i oznajmia, że nie był on prawowitym
synem króla i królowej. Jako niemowlę został przyniesiony do nich, a on był obecny przy
znalezieniu dziecka w górach, nie może się mylić. Wkrótce okazuje się także, że wśród
tebańczyków jest pasterz, który na polecenie królowej Jokasty porzucił w górach jej syna.

3
Okazuje się, że Edyp zabił swojego ojca, Lajosa, myśląc, że to obcy wędrowiec. Potem przybył do
Teb i ożenił się z własną matką. Po poznaniu prawdy bohater oślepia się i opuszcza Teby,
Jokasta popełnia samobójstwo. Ojcu towarzyszą na wygnanie jego córki: Antygona i Ismena.

Tematem tej tragedii jest los Edypa - człowieka obciążonego klątwą, któremu nie udaje się
uniknąć straszliwego losu, mimo że bardzo się stara. Edyp to postać tragiczna - mimo, że
pragnie uciec od winy tragicznej, każdy krok zbliża go do niej. Ujawnia się przy tym ironia
tragiczna i potęga fatum.

CYTATY

- Ujdzie bezkarnie to, co człek zaniecha. – należy dbać o wyjaśnianie

wszystkich spraw, ponieważ czas działa na niekorzyść osoby chcącej coś
wyjaśnić.

- Jeśli mniemasz, że upór jest skarbem, Choć bezrozumny, to mniemasz

przewrotnie. – każdy, kto myśli, że upór jest zaletą, myśli źle, ponieważ
ta cecha jest wadą charakteru. Należy wiedzieć, kiedy przestać na coś
nalegać.

- Wszystko ma swój kres i czas.

- Nie strwożą słowa, kogo czyn nie straszył. – jeśli ktoś nie wystraszył się,
popełniając zły czyn, to opowieści o tym już go nie przelękną.