Mit o Orestesie

Mit o Orestesie
 Mit o Orestesie

Ważne daty
458 p.n.e. – wygrana Ajschylosa podczas agonu dramatycznego (wystawienie Orestei)

418‐410 p.n.e. – okres w którym mogła zostać wystawiona Elektra Sofoklesa

408 p.n.e. – wystawienie tragedii Orestes przez Eurypidesa

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu mitologii
greckiej i rzymskiej:
b) mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego.

Nauczysz się
 opisywać treść mitu o Orestesie;

umiejscawiać postać Orestesa na tle poznanych już postaci mitologicznych (ród

Atrydów);

rozróżniać postać Orestesa w sztuce antycznej i późniejszej;

wykazywać dzieła literatury antycznej i późniejszej, w których obecna jest postać

i historia Orestesa;

definiować pojęcie: oresteja.

Antyczne źródła na temat Orestesa

Hippolyte Berteaux, „Orestes”, Teatr Graslin, Nantes, Francja, Wikipedia, CC BY-SA 3.0

Rzymscy autorzy również nie pozostają obojętni wobec historii syna Agamemnona.
Wspomina go m.in. Owidiusz w Heroidach (list ósmy z tego zbiorku to list Hermiony do
Orestesa). Mit ten poznajemy również za pośrednictwem Hyginusa, rzymskiego
wyzwoleńca i mitografa z I w. n.e.

Bernardino Mei, „Orestes zabija matkę Klitajmestrę”, 1655, Wikipedia, domena publiczna

Rodowód Orestesa i treść mitu

Rodowód Orestesa według Ajschylosa (Penguin Classics edi on), Wikipedia, domena publiczna
Po kilku latach do Argos przybywa Orestes i po spotkaniu z siostrą Elektrą planuje zamach
na życie matki oraz jej kochanka. Według niektórych wersji mitu (taką wersję przedstawia
w swej twórczości Eurypides), początkowo kryje on przed matką swą prawdziwą tożsamość.
W końcu, za namową swojego towarzysza Pyladesa, dokonuje zemsty, zabijając Ajgistosa
i Klitajmestrę. Zamordowanie matki ściąga na Orestesa gniew eryni. Sposób, w jaki miał się
on od nich uwolnić, został różnie przedstawiony przez poszczególnych autorów. Według
jednej z wersji pomógł w tym Apollo. Ateńska wersja mitu zakładała, że Orestes po
matkobójstwie dotarł do Aten, gdzie obywatele mieli przesądzić o jego winie. Przy równym
stosunku głosów na korzyść Orestesa zagłosowała bogini Atena. Według Ifigenii
w Taurydzie Eurypidesa, Orestes miał zasłużyć na oczyszczenie, sprowadzając do Grecji
posąg Artemidy. W wykradnięciu posągu miała mu pomóc jego siostra – Ifigenia.

William-Adolphe Bouguereau, „Skrucha Orestesa”, 1862, Muzeum Sztuki Chrysler, Norfolk, Stany Zjednoczone Ameryki,
Wikipedia, domena publiczna

Pierre-Narcisse Guérin, „Orestes mówi Hermionie o zabiciu Neoptolemosa”, Muzeum Sztuk Pięknych, Caen, Francja, Wikipedia,
domena publiczna

Recepcja mitu o Orestesie

Mity dotyczące rodu Atrydów były często podejmowane przez pisarzy późniejszych
wieków. Twórczość teatralną inspirowały tragedie Ajschylosa i Eurypidesa. Postać Orestesa
szczególnie często przedstawiana była w dramacie klasycystycznym. Występuje on m.in.
w sztuce Andromacha Jean Baptiste Racine’a.

Inscenizacja „Much” Jean-Paul Satre’a, amazon.com, CC BY 3.0

Okładka powieści „Historia Orriego”, inspirowanej mitem o Orestesie, amazon.com, CC BY 3.0

Polecenie 1

Z pomocą słownika przetłumacz opis mitu o Orestesie autorstwa Hyginusa (ok. 64 p.n.e. - 17
n.e.).

Orestēs Agamemnonis et Clytaemnēstrae lius postquam in pūberem aetātem vēnit, studēbat

patris suī mortem exsequī; itaque cōnsilium capit cum Pylade et Mycēnās venit ad mātrem
Clytaemnēstram, dīcitque sē Aeolium hospitem esse nūn atque Orestem esse mortuum, quem
Aegisthus populō necandum dēmandāverat. Nec multō post Pyladēs Strophiī lius ad
Clytaemnēstram venit urnamque sēcum affert dīcitque ossa Ores s condita esse; quōs
Aegisthus laetābundus hospi ō recēpit. Quī occāsiōne captā Orestēs cum Pylade noctū
Clytaemnēstram mātrem et Aegisthum interficiunt. Quem Tyndareus cum accūsāret, Ores ā
Mycēnēnsibus fuga data est propter patrem; quem posteā furiae mātris exagitārunt.

Zadania
Ćwiczenie 1

Przyjrzyj się poniższym obrazom i postaciom na nich przedstawionych. Na podstawie

znajomości mitu o Orestesie dodaj do ilustracji odpowiedni podpis.

Orestes i erynie, Orestes i Klitajmestra, Orestes i Hermiona

................. ................. .................

Ćwiczenie 2

Ilustracje umieść w kolejności w jakiej przedstawione na nich wydarzenia występują w micie.

Ćwiczenie 3

Do poniższych opisów dodaj odpowiednie opisy twórców tragedii greckiej:

Twórca, którego rozkwit twórczości

przypada na czasy Peryklesa. Rozwinął
on w tragedii psychologię postaci,
rezygnując z wpływu bogów i ich roli
w sztuce. Ze względu na rozbudowane
Sofokles charaktery i mistrzowskie intrygi, sztuki
Sofoklesa do dziś cieszą się niezwykłą
popularnością. W całości zachowało się
7 tragedii: Ajas, Antygona, Król Edyp,
Trachinki, Elektra, Filoktet i Edyp
w Kolonie.

Autor tragedii, który często

podejmował mniej znane mity, lub
wystawiał znane historie w nowatorski
sposób. Krytykowany był za swoje
poglądy dotyczące wiary i życia
społecznego (zwalczał poglądy
o nierówności kobiet i mężczyzn oraz
Eurypides wolnych i niewolników; był również
pacyfistą). Poglądom tym
niejednokrotnie dawał wyraz również
w swojej twórczości. Zachowało się do
dziś 17 tragedii Eurypidesa oraz 1
dramat satyrowy pt. Cyklop (dramaty
takie były wystawiane wraz
z tragediami podczas agonów).

Najstarszy spośród wielkich tragików.

Brał udział w walkach Greków
z Persami, co miało wpływ na jego
twórczość. Udoskonalił tragedię,
wprowadzając drugiego aktora, nadal
jednak chór odgrywa w jego sztukach
rolę zdecydowanie dominującą. Jego
twórczość cechuje podniosły ton
Ajschylos i majestatyczność postaci. Zachowało
się 7 tragedii Ajschylosa (poza
fragmentami i znanymi tytułami
 niektórych pozostałych sztuk):
Persowie, Błagalnice, Prometeusz
skowany, Siedmiu przeciw Tebom<.i>
oraz trylogia Oresteja (składają się na
nią tragedie pt. Agamemnon, Ofiarnice
iE id )
Ćwiczenie 4

Zaznacz zdania prawdziwe.

 Orestes zabił Klitajmestrę i Ajgistosa.

 Bratem Orestesa był Agamemnon.

 Erynie to greckie boginie zemsty za nieprawość i wyrzutów sumienia.

 Siostrami Orestesa były Elektra i Ifigenia.

 Orestes był synem Menelaosa i Heleny.

Ćwiczenie 5

Oresteja to trylogia tragiczna, której autorem jest

 Sofokles

 Eurypides

 Ajschylos
 Ćwiczenie 6

Orestes sprowadził z Taurydy do Grecji:

 posąg Ateny

 posąg Zeusa

 posąg Artemidy

Ćwiczenie 7

Siostrą Orestesa NIE była:

 Ifigenia

 Hermiona

 Elektra

Słowniki
Słownik pojęć

Erynie

boginie będące uosobieniem zemsty za nieprawość oraz wyrzutów sumienia. Alekto

uosabiać miała gniew, Tyzyfone zemstę, Megera zaś nienawiść. Wszystkie trzy mieszkały
w Erebie.

Oresteja

trylogia greckich tragedii autorstwa Ajschylosa z V wieku p.n.e., składają się na nią
tragedie: Agamemnon, Ofiarnice i Eumenidy. Jest to jedyna zachowana trylogia teatralna
ze starożytnych agonów. Została ona wystawiona na Wielkich Dionizjach w 458 r. p.n.e.

Słownik łacińsko‐polski

Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki


Hippolyte Berteaux, „Orestes”, Teatr Graslin, Nantes, Francja, Wikipedia, CC BY-SA 3.0

Bibliografia
R. Greaves, Mity greckie, Kraków 2009.

J. Parandowski, Mitologia, Londyn 1992.

P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.

S. Wilczyński, T. Zarych, Lectio Latina I, Warszawa 1995.