I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów.

Działania na logarytmach 3b
Definicja logarytmu
Rozpatrzmy funkcję wykładniczą f x  a x , gdzie a jest ustaloną dodatnią liczbą rzeczywistą, różną od 1.
Funkcja f jest określona dla każdej liczby rzeczywistej x, a zbiorem wartości tej funkcji jest przedział 0,    .
Ponadto, dla ustalonej dodatniej wartości y istnieje dokładnie jeden argument x, taki, że a x  y .
P1. Argument dla którego funkcja wykładnicza f x  2 x przyjmuje wartość 9, jest rozwiązaniem równania 2 x  9 .
Z wykresu funkcji f odczytujemy, że x jest liczbą z przedziału 3, 4  .
Argument ten oznaczamy symbolicznie x  log 2 9 , a zapis log 2 9 czytamy „logarytm przy podstawie dwa liczby
dziewięć” lub w skrócie „logarytm przy podstawie dwa z dziewięciu”. Zauważmy, że z przyjętej umowy wynika
równość 2 log 2 9  9 .
Uwaga. Liczba log 2 9 nie jest wymierna. Gdybyśmy założyli przeciwnie, że istnieją takie dodatnie liczby całkowite p i
p
p
q, dla których prawdziwa jest równość log 2 9  , to prawdą byłoby również, że 2 q  9 , skąd 2 p  9 q . Otrzymana
q
równość jest sprzeczna, bo jej lewa strona jest liczbą parzystą (jako iloczyn p dwójek), a prawa strona jest liczbą
nieparzystą (jako iloczyn q dziewiątek).
Weźmy dodatnią liczbą rzeczywistą a, różną od 1. Przyjmujemy umowę, że argument b, dla którego funkcja
wykładnicza f x  a x przyjmuje wartość c to b  log a c .Ponieważ tak określona funkcja wykładnicza f przyjmuje
wyłącznie wartości dodatnie, to logarytm określamy wyłącznie dla dodatniej liczby c.
Definicja. Logarytmem log a c dodatniej liczby c przy dodatniej i różnej od 1 podstawie a nazywamy wykładnik b
potęgi, do której należy podnieść a, aby otrzymać c. log a c  b wtedy i tylko wtedy, gdy a b  c .
Równoważnie: log a a c  c oraz a log a c  c . Uwaga. Logarytm log 10 x można też zapisać jako log x lub lg x .
P2. Bezpośrednio z definicji logarytmu wynika, że log a a c  c . Korzystając z tego spostrzeżenia dostajemy:
a) log 2 4  log 2 2 2  2 , b) log 3 81  log 3 34  4 , c) log 1000000  6 , d) log 123 1  0 , e) log 17 17  1
Zauważmy, że dla każdej dodatniej i różnej od 1 liczby rzeczywistej a: log a 1  log a a 0  0 oraz log a a  log a a1  1 .
P3.Uzasadnimy, że każda z poniższych liczb jest ujemną liczbą całkowitą.
1 1 1 1 1 1
a) log 6 : log 6  log 6 6 1  1 , b) log 2 : log 2  log 2 2 3  3 , c) log 3 : log 3  log 3 32  2 ,
6 6 8 8 9 9
d) log 5 0,2 : log 5 0,2  log 5 51  1 , e) log 0,00001 : log 0,00001  log 10 5  5 .
P4. Zapiszemy bez użycia logarytmu:
2 3
1 1 1 8 8 2
a) log 1 : log 1  log 1    2 , b) log 2 : log 2  log 2    3 ,
7  3 
7
49 7
49 7 3
27 3
27 3
1 2
5 5 4 5
c) log 4 : log 4  log 4    1 , d) log 5 0,16 : log 5 0,16  log 5    2 .
5  2 
5
4 5
4 5 2 2
2
P5. Każdą z podanych liczb zapiszemy bez użycia logarytmu
1 1
1 1
a) log 2 2 : log 2 2  log 2 2 2  , b) log 3 10 : log 3 10  log 10 3  ,
2 3
1 1
1 1
c) log 9 3 : log 9 3  log 9 9 2  , d) log 8 2 : log 8 2  log 8 8 3  .
2 3
Własności logarytmu wynikające z definicji
P6. Korzystając z definicji logarytmu rozwiążemy równanie
9 9 1 1
a) 3 x  5  x  log 3 5 , b) 2 x   x  log 2 , c) 7 x   x  log 7 , d) 10 x  2  x  log 2 .
11 11 4 4
P7. W definicji logarytmu zapisaliśmy, że dla dodatniej liczby c przy dodatniej i różnej od 1 podstawie a prawdziwa
jest równość a log a c  c . Korzystając z tego spostrzeżenia każdą z podanych liczb zapiszemy bez użycia logarytmu
  log 2
a) 2 log 23 : 2 log 23  3 , b) 7 log 711 : 7 log 711  11 , c) 1000 log 2 : 1000 log 2  10 3  3
 10 3 log 2  10 log 2  2 3  8 ,
log 6 log 6
 
d) 15  5 : 15  5  5 1
log 56
  1
 5 1log 56  5 log 56  6 1  .
1
6
P8. Logarytm, którego podstawa jest liczbą dodatnią i różną od 1 jest określony wyłącznie dla argumentów dodatnich.
Wyznaczymy wszystkie liczby x, dla których określone jest wyrażenie

Strona 1 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
7
a) log 3 x  5 : x  5  0 , czyli x  5 , b) log 2 2 x  7  : 2x  7  0 , czyli x   .
2
 
c) log 1 3x  x 2 : 3x  x 2  0 , skąd x 2  3 x  0 , czyli x   , 0  3,    .
5

x2  2 x2  2
d) log :  0 , skąd ( x 2  2  0 ) x  2  0 , czyli x  2 .
x2 x2
P9. Wyznaczymy wszystkie liczby x, dla których wyrażenie log x 9 ma wartość 2.
Podstawa x logarytmu zapisanego po lewej stronie równania musi być liczbą dodatnią i różną od 1.
Korzystając z definicji logarytmu stwierdzamy, że log x 9  2 gdy x 2  9 .Wobec tego x  3 lub x  3 .
Tylko pierwsza z tych liczb spełnia warunki określone dla podstawy logarytmu, co oznacza, że jedyną liczbą, dla której
wyrażenie log x 9 ma wartość 2 jest x  3 .
Zadania otwarte
1. Zapisz każdą z poniższych liczb nie używając logarytmu. a) log 6 36 b) log 7 343 c) log12 1 d) log 27 27
Odp. a) 2, b) 3, c) 0, d) 1.
2. Rozwiąż równanie: a) 2 x  5 b) 3 x  10 c) 7 x  2 d) 10 x  99 .
Odp. a) x  log 2 5 , b) x  log 3 10 , c) x  log 7 2 , d) x  log 99 .
3. Zapisz podaną liczbę bez użycia logarytmu: a) 3log 35 b) 2 log 211 c) 5 log 54
d) 10 log 7 .
Odp. a) 5, b) 11, c) 4, d) 7.
1 1 1
4. Uzasadnij, że podana liczba jest całkowita. a) log 8 0,125 b) log 4
c) log 3 d) log 2 .
64 243 128
1 1 1 1
Rozw. a) log 8 0,125  log 8  log 8 8  1 ; b) log 4  log 4 3  log 4 4 3  3 ;
8 64 4
1 1 1 1
c) log 3  log 3 5  log 3 3 5  5 ; d) log 2  log 2 7  log 2 2 7  7 .
243 3 128 2
1 2
5. Zapisz podaną liczbę bez użycia logarytmu. a) log 1 5 b) log 1 81 c) log 1 d) log 3 .
5 9 2
1024 2
3
Odp. a) –1, b) –2, c) 10, d) –1.
1 1
6. Oblicz i zapisz wynik bez użycia logarytmu: a) log 4 256  log 1000 b) 17 log 17  32 log 2 .
17 32
Odp. a) 1, b) 143.
7. Oblicz i zapisz wynik bez użycia logarytmu: a) 9 log 38
b) 100 log 11 .
Odp. a) 64, b) 121.
8. Wyznacz wszystkie liczby x, dla których określone jest wyrażenie
a) log7  4 x  b) log 2
1
x3
c) log 3 x 2  4  
d) log x 2  x 

3
Odp. a) x  1 , b) x  3 , c) x   2, 2 , d) x  0, 1  1, 2 .
4
x3
9. Wyznacz wszystkie liczby x, dla których wyrażenie log x ma wartość –1.
10
Odp. x  5 .
10. Wykaż, że 5 log 16 4  7 log 25 5  6 .
1 1
1 5 7
Rozw. log 16 4  log 16 16 2  oraz log 25 5  log 25 25 2 , zatem 5 log 16 4  7 log 25 5    6 .
2 2 2
11. Wykaż, że 41 log 25
 100 .
Rozw. 4
1 log 25
 
 41  4 log 25  4  2 2
log 25

 4  2 2log 25  4  2 log 25  2
 4  5 2  4  25  100 .
12. Wykaż, że log 5 5  log 6 3 6  log 7 4 7  1 121 .
1 1 1
Rozw. Ponieważ log 5 5 , log 6 3 6  oraz log 7 4 7  , więc log 5 5  log 6 3 6  log 7 4 7  12  13  14  132  1 12
1
.
2 3 4

13. Liczby dodatnie a, b, c spełniają warunek log 3 a  log 5 b  log 7 c  4 . Wykaż, że abc  11025 .

Strona 2 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
Rozw. Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy a  3 4 , b  5 4 , c  7 4 . Zatem
abc  3 4  5 4  7 4  3  5  7 4  105 2  11025 . Koniec dowodu.

14. Dane są liczby a  log 2 3 oraz b  log 4 9 . Wykaż, że liczby a i b są równe.

Rozw. Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy 2 a  3 oraz 4 b  9 . Stąd 2 2   b
 
 3 2 , czyli 2 b
2
 3 2 . Liczba 2 b jest
dodatnia, zatem 2 b  3 . Oznacza to, że liczba a i liczba b to rozwiązania równania 2 x  3 . Ponieważ funkcja wykładnicza f
określona wzorem f x   2 x osiąga wartość 3 tylko dla jednego argumentu, więc a  b . To kończy dowód.

15. Dane są liczby a  log 5 7 , b  log 7 oraz c  log 5 . Wykaż, że c  a  b .

Rozw. Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy 5 a  7 , 10 b  7 oraz 10 c  5 . Stąd 10 ca  10 c   a
 5 a  7 . Oznacza
to, że liczba c  a i liczba b to rozwiązania równania 10 x  7 . Ponieważ funkcja wykładnicza f określona wzorem f x  10 x
osiąga wartość 7 tylko dla jednego argumentu, więc c  a  b . W ten sposób dowód został zakończony.

p
16. Rozstrzygnij, czy istnieją takie dodatnie liczby całkowite p i q, dla których zachodzi równość log 3 5  .
q
p
p
Dowód. Załóżmy, że istnieją takie dodatnie liczby całkowite p i q, dla których log 3 5  . Wtedy 3  5 , czyli 3 p  5 q .
q
q
Otrzymana równość jest sprzeczna, bo jej lewa strona jest liczbą podzielną przez 3 (jako iloczyn p trójek), a prawa przez 3 się nie
dzieli, gdyż jest iloczynem q piątek.

Działania na logarytmach
1. Logarytm iloczynu
P1. Wykażemy, że log 8 2  log 8 32  2 .
Oznaczmy c  log 8 2 oraz d  log 8 32 . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że 8 c  2 oraz 8 d  32 .
 
Zatem log 8 8c  8d  log 8 2  32   log 8 64  log 8 82  2 .
 
Z drugiej strony log 8 8c  8d  log 8 8cd  c  d .
Zachodzi więc równość c  d  2 ,czyli (wobec przyjętych oznaczeń) log 8 2  log 8 32  2 .
W ten sposób dowód został zakończony.

Twierdzenie (o logarytmie iloczynu)

Przy dodatniej i rożnej od 1 podstawie a, dla dowolnych liczb x  0 i y  0 zachodzi wzór
log a x  y   log a x  log a y
Dowód. Oznaczmy c  log a x oraz d  log a y . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że a c  x oraz
 
a d  y . Zatem log a x  y   log a a c  a d  log a a cd  c  d , czyli (wobec przyjętych oznaczeń)
log a x  y   log a x  log a y .To kończy dowód.
P2.Korzystając z twierdzenia o logarytmie iloczynu wykażemy, że:
a) log 9 3  log 9 243  3 : log 9 3  log 9 243  log 9 3  243   log 9 729  log 9 93  3 ,
1 1 1 
b) log 125  log 125 625  1 : log 125  log 125 625  log 125   625   log 125 125  1
5 5 5 
c) log 12 9  log 12 16  2 : log12 9  log12 16  log12 9  16   log12 144  log12 12 2  2
d) log 2  log 25  log 0,002  1 : Ponieważ log 2  log 25  log2  25   log 50 , więc
1  1  1
log 2  log 25  log 0,002  log 50  log  log  50    log  log 10 1  1
500  500  10
2. Logarytm ilorazu
P3. Wykażemy, że log 3 135  log 3 5  3 .
Oznaczmy c  log 3 135 oraz d  log 3 5 . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że 3 c  135 oraz
 
3 d  5 . Zatem log 8 3c : 3d  log 3 135 : 5  log 3 27  log 3 33  3 .
 
Z drugiej strony log 8 3 : 3d  log 3 3cd  c  d .
c

Strona 3 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
Zachodzi więc równość c  d  3 ,czyli (wobec przyjętych oznaczeń) log 3 135  log 3 5  3 .
W ten sposób dowód został zakończony.

Twierdzenie (o logarytmie ilorazu)

Przy dodatniej i rożnej od 1 podstawie a, dla dowolnych liczb x  0 i y  0 zachodzi wzór
x
log a  log a x  log a y .
y
Dowód. Oznaczmy c  log a x oraz d  log a y . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że a c  x oraz
x ac x
a d  y . Zatem log a  log a d  log a a c d  c  d , czyli (wobec przyjętych oznaczeń) log a  log a x  log a y .
y a y
To kończy dowód.

P4.Korzystając z twierdzenia o logarytmie ilorazu wykażemy, że:

2 1
a) log 16 2  log 16 32  1 : log16 2  log16 32  log16  log16  log16 16 1  1
32 16
1
log 49 343  log 49  log 49 1  log 49 343  7  log 49 2401  log 49 49 2  2
1 343
b) log 49 343  log 49  2 :
7 7 7
192
c) log 4 192  log 4 3  3 : log 4 192  log 4 3  log 4  log 4 64  log 4 4 3  3
3
d) log 1750  log 7  log 40   4 :
7
Ponieważ log 7  log 40  log , więc
40
 40 
log 1750  log 7  log 40   log 1750  log
7 1750
 log 7  log 1750    log 1000  log 10 4  4 .
40 40  7 
Można też przekształcać następująco:
log 1750  log 7  log 40   log 1750  log 7  log 40  log 1750  log 40   log 7 
1750  40
 log 1750  40   log 7  log  log 10000  log 10 4  4 .
7
3. Logarytm potęgi
P5. Wykażemy, że log 5 8  3 log 5 2 .
Oznaczmy c  log 5 2 . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że 5 c  2 . Zatem
log 5 8  log 5 2 3  log 5 5 c   3
 log 5 53c  3  c  3 log 5 2 .
W ten sposób dowód został zakończony.

Twierdzenie (o logarytmie potęgi)

Przy dodatniej i rożnej od 1 podstawie a, dla dowolnych liczb x  0 i y  0 oraz r zachodzi wzór
log a x r  r  log a x .
Dowód. Oznaczmy c  log a x . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy stąd, że a c  x . Zatem
  r
log a x r  log a a c  log a a r c  r  c ,skąd (wobec przyjętych oznaczeń) log a x r  r  log a x . To kończy dowód.
P6. Korzystając z twierdzenia o logarytmie potęgi wykażemy, że
a) log 5 16  4 log 5 2 : log 5 16  log 5 2 4  4 log 5 2
b) log 81  4 log 3 : log 81  log 34  4 log 3
1 1
c) log 3   log 3 7 : log 3  log 3 7 1  1  log 3 7   log 3 7
7 7
7 4 1
d) log 6 0,04  log 6 49  2 log 6 : Ponieważ log 6 0,04  log 6  log 6  log 6 5 2  2 log 6 5 oraz
5 100 25
log 6 0,04  log 6 49  2 log 6 5  2 log 6 7  2log 6 7  log 6 5  2 log 6
7
log 6 49  log 6 7 2  2 log 6 7 , więc .
5

Zadania otwarte
1. Zapisz podaną liczbę bez użycia logarytmu
a) log 2  log 5 b) log 21 9  log 21 49 c) log 15 45  log 15 75 d) log 6 3  log 6 4  log 6 18

Strona 4 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
Odp. a) 1, b) 2, c) 3, d) 1.
2. Zapisz podaną liczbę bez użycia logarytmu
a) log 2 40  log 2 5 b) log 3 90  log 3 10 c) log 5 60  log 5 12 d) log 7 21  log 7 24  log 7 8
Odp. a) 3, b) 2, c) 1, d) 1.
3. Zapisz podaną liczbę bez użycia logarytmu
a) 10 log 4 2 b) 9 log 27 3 c) 12 log 25 5  
d) 8 log12 2 3
Odp. a) 5, b) 3, c) 3, d) 4.
4. Wykaż, że:
a) funkcja wykładnicza g x   3 x dla argumentu x  log 3 2  log 3 5 przyjmuje wartość 10.
b) funkcja wykładnicza hx   4 x dla argumentu x  log 4 55  log 4 5 przyjmuje wartość 11 .
c) funkcja wykładnicza f x  7 x dla argumentu x  6 log 7 2 przyjmuje wartość 64 .
Rozw. a) g log 3 2  log 3 5  g log 3 10   3log3 10  10 . b) hlog 4 55  log 4 5  hlog 4 11  4 log4 11  11 .

c) f 6 log 7 2  f log 7 2
6
  f log 7 64   7 log7 64  64 .
5. Wykaż, że podana liczba jest całkowita
a) log 5 6  log 5 30 b) log 2 7  log 2 56 , c) log 3 7  log 3 63 , d) log 143  log 26  log 55 
1 1 1
Rozw. a) log 5 6  log 5 30  log 5  1 , b) log 2 7  log 2 56  log 2  3 , c) log 3 7  log 3 63  log 3  2 ,
5 8 9
d) log 143  log 26  log 55   log 143  log26  55   log 143  log 1430  log
143 1
 log  1 .
1430 10
3
6. Wykaż, że log 15  log 1250  log 5.
16
18750  16
 log 15  1250   log  log
3 3
Rozw. log 15  log 1250  log  log 100000  5 .
16 16 3
7. Wykaż, że 3 log 5 4  2 log 5 7  log 5 3136 .
 
Rozw. 3 log 5 4  2 log 5 7  log 5 43  log 5 7 2  log 5 43  7 2  log 5 64  49   log 5 3136 .
8. Wykaż, że log 2 405  4 log 2 3  log 2 5 .
405
Rozw. log 2 405  4 log 2 3  log 2 405  log 2 3  log 2 405  log 2 81  log 2
 log 2 5 .
4
81
9. Wykaż, że liczby log 9 , log 21 , log 49 tworzą w podanej kolejności ciąg arytmetyczny.
log 9  log 49 log9  49  log 441 log 21 2 2  log 21
Rozw. Ponieważ      log 21 , więc ciąg
2 2 2 2 2
log 9, log 21, log 49  jest arytmetyczny.
10. Przyjmijmy log 5 3  a . Wykaż, że log 5 27 5 
6a  1
2
. 
 
1
1 1 6a  1
Rozw. log 5 27 5  log 5 27  log 5 5  log 5 3 3  log 5 5 2  3 log 5 3   3a   .
2 2 2
11. Przyjmijmy log 125  a i log 4  b . Wykaż, że 2a  3b  6 .
Rozw. 2a  3b  2 log 125  3 log 4  2 log 53  3 log 2 2  6log 2  log 5  6 log2  5  6 log 10  6 .
12. Funkcja f każdej dodatniej liczbie x przyporządkowuje wykładnik potęgi, do której należy podnieść liczbę 2, aby
dostać x. Wykaż, że 2  f 5  f 0,1  1  f 40   f 18 .
Rozw. Z treści zadania wynika, że funkcja f jest określona wzorem f x   log 2 x . Wówczas
1   1
2 f 5  f 0,1  1  2 log 2 5  log 2
1 1
 log 2 2  log 2 5 2  log 2   2   log 2 25  log 2  log 2  25    log 2 5
10  10  5  5
 1
oraz f 40   f 18   log 2 40  log 2  log 2  40    log 2 5 . Zatem 2  f 5  f 0,1  1  f 40   f 18 .
1
8  8

Strona 5 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
Twierdzenie o zamianie podstawy logarytmu
P1. Dane są liczby a  log 5 7 , b  log 7 oraz c  log 5 . Wykaż, że c  a  b .
I sposób. Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy 5 a  7 , 10 b  7 oraz 10 c  5 . Stąd 7  5 a  10 c   a
 10 ca .
Oznacza to, że 10 ca  10 b . Ponieważ funkcja wykładnicza f określona wzorem f x  10 x osiąga wartość 7 tylko dla
jednego argumentu, więc c  a  b . W ten sposób dowód został zakończony.
II sposób. Korzystając ze wzoru na logarytm potęgi dostajemy a  c  log 5 7  log 5  log 5log 57  log 7  b .

Twierdzenie (o zamianie podstawy logarytmu)

log a c
Jeżeli a  0 , a  1 , b  0 , b  1 oraz c  0 , to log b c  .
log a b
Dowód. I sposób. Oznaczmy k  log b c , l  log a c oraz n  log a b . Korzystając z definicji logarytmu otrzymujemy
  k
stąd, że b k  c , a l  c oraz a n  b . Zatem c  b k  a n  a nk . Oznacza to, że a l  a nk , skąd l  nk . Ponieważ
l
b  1 , to n  log a b  0 . Wobec tego k  , a to właśnie należało udowodnić.
n
l
II sposób. kn  log b c  log a b  log a b log bc  log a c  l , skąd ( n  0 ) k  . 
n
P2. Wykaż, że jeżeli a  0 , a  1 , b  0 , b  1 , to log a b  log b a  1 .
Dowód. Korzystamy z twierdzenia o zamianie podstawy logarytmu:
log b b 1
log a b   , skąd log a b  log b a  1 . 
log b a log b a

P3. Wykaż, że liczby a  log 8 729 , b  log 2 9 . Wykaż, że a  b .

log 2 729 log 2 9 3 3  log 2 9
Korzystamy z tw. o zamianie podstawy logarytmu: a  log 8 729     log 2 9  b . 
log 2 8 3 3
Twierdzenie
1
Jeżeli a  0 , a  1 , to dla dowolnej liczby r zachodzi wzór log a r c   log a c .
r
log a c log a c 1
Dowód. Korzystamy z twierdzenia o zamianie podstawy logarytmu: log a r c    log a c . 
log a a r r r
P4. Wyznaczymy liczbę x, która jest rozwiązaniem równania 2 x  1  log 9 3
 
16  3  x   log 5 27 8 2 .
Zauważmy, że:
log 9 3
16  log 1 2 4  4 log 5 2  4  52 log 3 2  85 log 3 2 ,
32 3 2 32

 
log 5 27 8 2  log
 
1
33 5
1
2 3  2 2  log 3
7
2 2  72  53 log 3 2  35
6
log 3 2 .
35
Zatem równanie można przekształcić następująco
2 x  1  85 log 3 2  3  x  356 log 3 2
2 x  1  8  6  3  x   35  5
271x  573
a więc x  573
271

P5. Oblicz 46% wartości wyrażenia log 5 900  log 25 2592 2  log 625   5
8
.
161/200 = 0,805 |0|8|0|

P6. Wykaż, że log 6 22  log 6 3  log 6 12  1

Rozwiązanie. log 6 22  log 6 3  log 6 12  log 6 22  log 6 3  log 6 3  4  log 6 22  log 6 3  log 6 3  log 6 4 
 log 6 2  log 6 3   log 6 4  log 6 3  log 6 2  log 6 3  log 6 2 2  log 6 3 
2 2 2 2

Strona 6 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
 log 6 2  log 6 3  2 log 6 2  log 6 3  log 6 2  log 6 3  log 6 2  3  log 6 6  12  1 .
2 2 2 2 2

P7. Obliczymy log 2 3  log 3 4  log 4 5  log 5 6  log 6 7  log 7 8

Zamieniamy wszystkie czynniki na ilorazy logarytmów o podstawie 2:
log 2 4 log 2 5 log 2 6 log 2 7 log 2 8
log 2 3       log 2 8  3 .
log 2 3 log 2 4 log 2 5 log 2 6 log 2 7
P8. Dodatnia liczby x, różna od 1 i różna od 1
3
, spełnia warunek log 9 x 2  log 3 x 16 . Oblicz log 81 x
( = – 7/12)
8m  2
P9. Oznaczmy m  log15 3 675 . Wykaż, że log125 135  .
15
311  4m 
(---)

P10. Oznaczmy m  log 4 12 . Wyraź log 27 24 za pomocą m.

Rozwiązanie. Korzystamy z twierdzenia o zamianie podstawy logarytmu:
1 1
m  log 22 2 m m
log 4 24 log 4 12  log 4 2 2 2 .
I sposób. log 27 24     
log 4 27 log 4 33 12 3 log 4 12  log 4 4
3 3
3m  3
log 4
43
log 2 12  log 2 4  log 2 3   2   log 2 3  1   log 2 3 , skąd
1 1 1 1 1
II sposób. m  log 4 12  log 22 12 
2 2 2 2 2
log 2 24 log 2 8  log 2 3 3  2m  1 2m  1
log 2 3  2m  1 . Zatem log 27 24     .
log 2 27 3 log 2 3 3  2m  1 6m  1
P11. Oznaczmy m  log 14 49 . Wyraź za pomocą m liczbę log 7 2
224 7 .
I sposób. Zauważmy na wstępie, że: 14  2  7 (to kluczowe spostrzeżenie dla tego sposobu rozwiązania),
1 3
49  7  7 , 7 2  7  22 , 224 7  2 5
72 .
3 7 7 7

log 14 7 2 5
5 m
log 14 224 7 log 14 (2 5
72
) log 14 (( 2  7)  7 ) 5
4
2
4  20  7 m .
log 7 2 224 7     
log 14 7 2
1 1 1 1 1 1 1 2m
log 14 (7  2 2 ) log 14 (2  7) 2  7 2 )  log 14 7 2  m
2 4 2 4
log 2 7 2 2 log 2 7 m
II sposób. Zauważmy na wstępie, że m  log 14 49   , skąd log 2 7  .
log 2 2  7  1  log 2 7 2m
3 3 3 m
5  log 2 7 5  
Zatem log 7 2 224 7 
log 2 224 7 log 2 (2 5  7 2 )
  2  2 2  m  10  2  m   3m  20  7 m .
log 2 7 2
1 1 1 m 2  m  2m 2m
log 2 (7  2 2 )  log 2 7 
2 2 2m
P12. (+) Oznaczmy a  log 15 3 225 5 . Wyraź za pomocą a liczbę log 9 5 3375  3 5 .  
5 5
log 3 5 2
log 3 225 5 log 3 (3
2
2
52 ) 4  3a
Zauważmy na wstępie, że a  log 15 3 225 5    , skąd log 3 5  .
log 3 15 3
3 3 2a  5
log 3 (5  3 )
2 log 3 5 
2
10 10 10 4  3a
3  log 3 5 3  
   3 2a  5  182a  5  20 4  3a    24 a  10 .
3 3 )
log (3 5 3
Zatem log 9 5 3375  3 5  3
 
1 1 1 4  3a 12 2a  5  34  3a  15 a  48
log 3 (3 2  5 2 ) 2  2 log 3 5 2  2  2a  5
Zadania otwarte
1. Liczba x spełnia warunek 5 x  3 20 . Oznacza to, że
2 2x  1 3x  1 3
A. log 2 5  B. log 2 5  C. log 2 5  D. log 2 5 
3x  1 3 2 2x  1
2. Liczba log 9 25  log 3 2 jest równa
A. log 9 29 B. log 9 50 C. log 3 10 D. log 3 100

Strona 7 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
3. Oblicz: a) 0,008 log5 5
2
, b) 0,125 log2 2
5
, c) log15 32  log15 5  log15 45 , d) log 6 2  log 6 18  log 6 32 .
  
4. Liczba rzeczywista a spełnia warunek log 3 log 9 log 27 81a  1 . Wykaż, że a  546 , 547  .
5. Sprawdź, czy podana liczba jest całkowita
log 5 3 log 5 9
, f) log 22  log 5  log 20 .
1 1
a) , b) log 7 16  log 2 7 , c)  , d) log 25 27  log 9 125 5 , e)
log 5 81 log 25 10 log 4 10 log 25 3
6. Oblicz 7% liczby log 81 25  log 3 30  log 9 0,054  . Zakoduj w kratkach obok kolejno trzy pierwsze cyfry po
przecinku otrzymanego wyniku. | |
7. Oblicz:
a) log 2 3  log 3 4  log 4 5  log 5 6  log 6 7  log 7 8 b) log 3 4  log 4 5  log 5 6  ...  log 26 27
c) log 4 5  log 5 6  ...  log 30 31  log 81 32 d) log 27 28  log 28 29  ...  log 241 242  log 242 243

8. Liczba log 3 2  log 4 3  log 5 4  log 6 5  log 7 6  log 8 7  log 9 8 jest równa
1 log 3 2
A. 2 log 2 3 B. C. 12 log 9 2 D.
log 9 2 2
9. Oblicz: a) 10 log 1112  12 log 1110 , b) 2log 35  2log 53  3log 52  3log 25  5log 23  5log 32
10. Oblicz
, wiedząc, że m  5!2 .
1 1 1 1
a)   
log 2 m log 3 m log 4 m log 5 m
1 1 1 1 1  10! 
b)     , wiedząc, że m    .
log 2 m log 3 m log 4 m log 5 m log 6 m  7! 

 2, 3 .
1 1 1 1
11. Wykaż, że: a) liczba  należy do przedziału 3, 4 , b) 
log 5 3 log 7 3 log 2  log 5 
4
12. Wiadomo, że 10 3  1000 , 210  1024 , 213  8192 , 10 4  10000 . Wykaż, że 0,3  log 2  .
13
13. Wykaż, że jeżeli różne od 1 liczby dodatnie a, b, c spełniają warunek abc  1 , to
3  log a b  log a c 3  log b c  log b a 3  log c a  log c b
   1.
1  log a b  log a c 1  log b c  log b a 1  log c a  log c b
14. Liczby a, b, c, dodatnie i różne od jedności są kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego. Wykaż, że dla każdej
dodatniej liczby N  1 prawdziwa jest równość
log a N log a N  log b N
 .
log c N log b N  log c N
15. Oznaczmy m  log 5 3 . Wyraź za pomocą m:a) log 3 5 b) log 25 27 c) log 15 2025 d) log 5 3
9 5
16. Wiedząc, że:
a) log 3 4  a oblicz log 6 108 2 b) log 5 9  x oblicz log15 135 5
c) log18 4  k , oblicz log 6 3
108 2 d) log 45 25  m , oblicz log 15 5
75 3
17. Liczby dodatnie a, b, c spełniają warunek log 5 a  log 7 b  log 2 c  4 . Oblicz abc.
18. Liczba x jest dodatnia, każda z liczb a, b, c jest większa od 1 oraz log a x  14 , log b x  21 i log abc x  7 . Oblicz
log c x .
19. Liczba x jest dodatnia, każda z liczb a, b, c jest większa od 1 oraz log a x  24 , log b x  6 i log abc x  3 . Oblicz
log c x .
16
20. Ciąg a n  ma 100 wyrazów i określony jest wzorem a n  2 n5 dla n = 1, 2, 3, …, 100. Oblicz sumę logarytmów
2
o podstawie 4 wszystkich wyrazów tego ciągu: log 4 a1  log 4 a 2  ...  log 4 a100 .
21. Dodatnie liczby x, y spełniają warunki: xy  10 31 oraz log x  log y  168 . Oblicz log 2 x  log 2 y .
22. Dodatnie liczby x, y spełniają warunki: xy  10 k oraz log x  log y  m . Wykaż, że k 2  4m .
23. Dane są takie liczby dodatnie x i y, że log 4 x  log 6 y  log 9 3x  2 y  . Oblicz x
y
.
24. Dana jest taka liczba rzeczywista x, że log 2 log 8 x   log 8 log 2 x  . Oblicz log 2 x2 .
25. a) Wiadomo, że log 3n 45  log 2n 20 . Oblicz n.

Strona 8 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
b) Wiadomo, że log 4n 40 3  log 3n 45 . Wykaż, że n 3  75 .
c) Wiadomo, że log 4n 216  log 5n 135 5 . Oblicz n.
26. Dane są takie liczby dodatnie x i y, że log 2 x  log 3 y 2  32 i log 2 x 4  log 3 y 3  72 . Wykaż, że 2 log 6 x  y   1 .
27. Dane są takie liczby dodatnie x i y, że log 9 x  log 27 y 2  112 oraz log 9 y  log 27 x 2  172 . Oblicz xy .
28. Liczby całkowite x, y, z, t> 1 spełniają warunki: log x y  89 , log z t  12 oraz z  x  33 . Oblicz x, y, z, t.
Zadania maturalne
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10. Zadanie 3. (0–1)

  
Liczba rzeczywista a spełnia warunek log 32 log16 log 8 4a  0 . Wobec tego
A. a = 64 B. a = 48 C. a = 32 D. a = 24.

Strona 9 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
11. Zadanie 1. (0–1)
Dane są liczby: a  log 3 5 , b  log 5 7 , c  log 7 3 . Iloczyn abc jest równy
A. 1 B. 3 C. 5 D. 7
12.

13. Zadanie 3. (0–1)

Liczba x spełnia warunek 5 x  3 20 . Oznacza to, że
2 2x  1 3x  1 3
A. log 2 5  B. log 2 5  C. log 2 5  D. log 2 5 
3x  1 3 2 2x  1
14. Zadanie 4. (0–1)
Liczba log 3 2  log 4 3  log 5 4  log 6 5  log 7 6  log 8 7  log 9 8 jest równa
1 log 3 2
A. 2 log 2 3 B. C. 12 log 9 2 D.
log 9 2 2
15. Zadanie 1. (0–1) próba CKE – grudzień 2015, rozszerzenie
Liczba log 9 25  log 3 2 jest równa
A. log 9 29 B. log 9 50 C. log 3 10 D. log 3 100
16. Zadanie 9. (0–3)
Dodatnie liczby x, y, z spełniają warunki: xyz  10 k oraz log  yz   log x  log y  log z  m . Wykaż,
że k 2  3m .
17.

18.

19.

20.

21.

22. Zadanie 12. (0–4)

Udowodnij, że dla dowolnych liczb dodatnich a i b prawdziwa jest nierówność
a  a 10 b
log  1  log   log .
b  b a

Strona 10 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
23.

24.

25.

26.

27.

Zadania dodatkowe
29. Ile cyfr ma zapis dziesiętny liczby:
a) 10 6 , b) 5100 , c) 2 2015 .
Można skorzystać z oszacowania 0,30102  log 2  0,30103 .
30. Rozpatrzmy rozwinięcie dziesiętne liczb: x  2 8848 , y  58848 . Liczba z powstaje przez dopisanie z prawej strony
rozwinięcia dziesiętnego liczby x wszystkich kolejnych cyfr rozwinięcia dziesiętnego liczby y. Ile cyfr ma zapis
dziesiętny liczby z?
31. Dla pewnej liczby rzeczywistej d równanie 4 x 3  168 x 2  891 x  d  0 ma trzy różne pierwiastki dodatnie
x1 , x 2 , x3 , takie, że log 3 x1 x 2 x3   5 .
a) Oblicz d.
b) Wyznacz te pierwiastki.
32. Oznaczmy przez S sumę logarytmów o podstawie 10 z każdego z dzielników liczby 108. Oblicz S.
33. Dana jest taka liczba rzeczywista x, że log sin x  log cos x  1 oraz logsin x  cos x   log n  1 . Oblicz n.
1
2
34. Liczby a, b, c są większe od 1. Udowodnij, że prawdziwa jest nierówność log a c  log b c  4 log ab c .
35. Liczby a, b, c spełniają warunek 1  a  b  c . Udowodnij, że prawdziwa jest nierówność
log a b  log b c  log c a  log b a  log a c  log c b .
36. W ciąg geometrycznym a n  iloraz q i wyraz pierwszy x są dodatnimi liczbami całkowitymi. Ponadto
log 32 a1  log 32 a 2  log 32 a3  ...  log 32 a 25  2015 .
b) Podaj przykład trzech różnych ciągów geometrycznych, spełniających warunki zadania.
a) Ile jest wszystkich takich ciągów geometrycznych?

Strona 11 PK 2021-09-15
I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. Własności logarytmów. Działania na logarytmach 3b
MMP
28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

Strona 12 PK 2021-09-15