Professional Documents
Culture Documents
[τοῦ Χρήστου Μαλεβίτση, ἀπὸ τὸ βιβλίο «Τὰ μῆλα τῶν Ἑσπερίδων, Τομὲς στὴ
συνείδηση τῆς ἐποχῆς μας», ἐκδόσεις Imago, σειρὰ ε' Στοχασμὸς / 2, 1984.]
Καὶ τὸ φρικτὸ δὲν εἶναι ποὺ μπορεῖ νὰ γκρεμιστεῖ ὁ Ναὸς τῆς Ἀθηνᾶς. Εἶναι στὴ
μοίρα τῶν πραγμάτων, κάποτε να καταρρέουν. Τὸ φρικτὸ εἶναι, ὁ πέριξ λαὸς νὰ
βλέπει τὴν κατάρρευση καὶ νὰ ἀδιαφορεῖ ἢ νὰ νιώθει ἀνακούφιση. Θὰ πεῖ κανεὶς
πὼς κι αὐτὸ ἐγγράφεται στὴ μοίρα τῶν ἀνθρώπων, οἱ πολιτισμοί τους νὰ
καταρρέουν. Μόνο ποὺ ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὸ προνόμιο νὰ μὴν ἐνδίδει σ᾿ αὐτὴ τὴν
κατάρρευση, νὰ ἀντιστέκεται. Ὁ πολιτισμὸς δὲν ὑπόκειται στοὺς νόμους τῆς
βαρύτητας ἀμετακλήτως· ὁ πολιτισμὸς δὲν ὑπακούει στοὺς νόμους τῆς φύσεως,
ἀλλὰ στοὺς νόμους τῆς ἐλευθερίας τοῦ πνεύματος. Οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ
ἀποφασίσουν νὰ μὴν ἀφήσουν τὸ πνευματικό τους οἰκοδόμημα νὰ καταρρεύσει.
Αὐτὴ τὴν ἀπόφαση εἶχε πάρει ὁ Ἑβραϊκὸς λαός. Καὶ τὸ ἐπέτυχε. Ἰδοὺ τὸ ἐκπρεπὲς
παράδειγμα.
Κι ὡστόσο, τὴν κατάργηση τῶν τόνων καὶ τῶν πνευμάτων, ποὺ συνιστᾶ ρῆγμα
ὀλέθριο γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ παιδεία, καὶ ἠθικὴ μείωση τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ ἔναντι
τῶν λαῶν ποὺ μετέχουν στὴν Ἑλληνικὴ παιδεία καὶ τιμοῦν τὴ γλώσσα μας πολὺ
περισσότερο ἀπὸ ἐμᾶς, θὰ τὴν ἐδεχόμασταν ἑκόντες ἄκοντες, ἂν ἐπρόκειτο
μόνον περὶ αὐτοῦ. Ἀλλὰ δὲν πρόκειται μόνον περὶ αὐτοῦ. Πρόκειται γιὰ ρῆγμα
ὀλετήριο σ᾿ αὐτὴ τὴν ἴδια τὴν πνευματικότητα καὶ τὴν ψυχικότητα τοῦ νέου
Ἑλληνισμοῦ. Μέσα στὸ ὁποῖο ἐντάσσεται καὶ τὸ ρῆγμα τὸ γλωσσικό. Συνεπῶς δὲν
πρόκειται ἁπλῶς γιὰ τὰ σημεῖα τῶν λέξεων, ὅπως προεῖπα. Πρόκειται γιὰ σημεῖο
καθολικῆς πνευματικῆς παρακμῆς. Αὐτὸ εἶναι τὸ σταυρικὸ σημεῖο. Πρόκειται γιὰ
τὴν Μεγάλη Παρασκευὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, τὴν χωρὶς ἐλπίδα ἀναστάσεως.
Δὲν ἀπορρίπτομε τὴν παλαιὰ σκευή, ἐπειδὴ ἔχομε νὰ ποῦμε κάτι τὸ ἐντελῶς νέο
στὸν κόσμο, ὅπως ἀπέρριψε (ἐξωτερικά, ἔστω) ὁ Χριστιανισμὸς τὸν Ἑλληνισμό,
ἀλλὰ τὴν ἀπορρίπτομε ἐπειδὴ δὲν ἔχομε τίποτε ἐντελῶς νὰ ποῦμε. Καὶ πολὺ
περισσότερο δὲν θὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε τίποτε μὲ τὴν ἀποψίλωση καὶ τὴν
πτώχευση τῆς γλώσσας. Ὅλα αὐτὰ εἶναι σύνδρομα δυὸ ρευμάτων: τοῦ
περιορισμοῦ τῆς ζωῆς τοῦ Ἔθνους στὴν πολιτική του ζωή, καὶ τοῦ περιορισμοῦ
τῆς πνευματικότητας τοῦ Ἔθνους στὴν δημοσιογραφία. Ὅταν ἡ ζωη ἑνὸς λαοῦ
εἶναι μόνον ἡ πολιτικὴ καὶ ὅταν τὸν πνεῦμα ἑνὸς λαοῦ εἶναι μόνον ἡ
ἐφημεριδογραφία, τότε ἡ παρακμὴ τῆς ἐσωτερικότητας τοῦ λαοῦ εἶναι
συντελεσμένη.
Γι᾿ αὐτὸ βλέπομε τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ἀπαραβίαστα καὶ ἡ κληρονομία τοῦ
Ἑλληνικοῦ Ἔθνους νὰ ἐκποιοῦνται στὰ πολιτικὰ καὶ στὰ δημοσιογραφικὰ
Οἱ μεταρρυθμίσεις γίνονται γιὰ τὴν ἀναρρύθμιση καὶ ὄχι γιὰ τὴν ἀπορρύθμιση
τῶν ἀξιῶν. Ἡ συνέχεια καὶ ὄχι ἡ ρήξη μὲ τὸ παρελθὸν εἶναι ὁ νόμος τῆς ζωῆς τοῦ
πνεύματος. Ἂν εἶναι νὰ ὑπάρξει ζωὴ τοῦ πνεύματος.