6

CÜZ

MUKÂBELE
SOHBETLERİ
& C

Üç Konu
Üç Kavram
Üç Nasihat

Hazırlayan
İlhâmi YAŞAR

Kaynak: Müfredât, Rağib el-İsfâhanî - Kurân’ın Temel Konuları, Rıfat Oral,

 ‫الجزءْالسادس‬
6. CÜZ
İslam toplumu bilinç eğitimi ile yükselir:
Aşırılıktan kaçınıp dengeli üretenler ve
tüketenler, dengeli bir ümmet olma özelliğini
elde etmiş olurlar.
Altıncı cüzde; Nisa Sûresinin son tarafı ve
Maide Sûresinin ilk yarısı bulunmaktadır.
ُ ََ ُ
ْ ‫ ح ِّر َمتْ عليك‬diye başlayan Maide 3. ayette,
ُ‫م‬
yenilmesi haram ve helal olan َّ etlerden ْ söz
ُ ُ َ َ َ َ َ َ َ
edilmiştir. ْ‫ين كفروْا ِمن ِدي ِنكم‬ ْ ‫س ال ِذ‬ ْ ‫ اليو ْم ي ِئ‬Bugün
kafirler, sizin dininizden (onu َ yok etmekten) َ َ ümitْ
ُ َ َ ُ ُ َ ُ ُ ْ ْ
kesmişlerdir. ‫ت‬ ْ ِ ِ ‫ت عليكمْ ِنع َْم‬ ْ ‫ال َيو َْم أ ك َملتْ لكمْ ِدينكمْ َوْأْت َمم‬
Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize
ً َ َ ُ َ ُ
nimetimi tamamladım ve ‫ل ْم ِدينا‬ ْ ‫م ِاْلس‬ ُ
ْ ‫يت لك‬ ْ ‫َو َر ِض‬
sizin için din olarak İslam’dan razıyım buyurlur.
Bu kısımdaki 3 konu (mesaj):
 ÜÇ KAVRAM – ÜÇ NASİHAT 6. CÜZ

ORTA YOL BİLİNCİ

Hayat yolunda mutlaka bir tarafınız olmalıdır. Tarafınız HAK
olmalıdır, ölçünüzde HAK olmalıdır. Ama taraf deyip asla
sürüleşmemek gerekir. Taraf olmak nereye gittiğini bilerek,
sürü olmak ise nereye gittiğini bilmeden birileriyle yan yana
yürümektir.

HELAL GIDA BİLİNCİ

Hz. Mevlânâ rh. “Lokmalar tohum gibidir. Fikir, düşünce ve
niyetler onun mahsûlüdür.” Süfyân-ı Sevrî hz de: “Kişinin
dindarlığı, gıdâsının helâlliği nisbetindedir.” buyururlar.

DENGE BİLİNCİ
VASAT ÜMMET OLMA
Hadis-i Şerfite: “Söz ve davranışlarında ileri gidip haddi
aşanlar yani itidal çizgisine riayet etmeyenler helak
oldular!” (Müslim, İlim, 7; Ebû Dâvûd, Sünnet 5)
 ‫الجزءْالسادس‬
6. CÜZ
İslam toplumu bilinç eğitimi ile yükselir:

NEFSİNİ BİLEN Eğitim’den

KENDİNİ BİLİR, maksat, bilmek
KENDİNİ BİLEN değil, olmak’tır.
HADDİNİ BİLİR, Kuru bilgi,
1. Zihni dondurur,
HADDİNİ BİLEN 2. Kalbi durdurur,
RABBİNİ BİLİR. 3. Ruhu soldurur...
Aşırılıktan kaçınıp dengeli üretenler ve
tüketenler, dengeli bir ümmet olma yolunda
beşinci adımı atmış olurlar.

(Ey müslümanlar!) Böylece sizi dengeli

(seçkin ve adâletli) bir ümmet kıldık ki
insanlara karşı (adâletin örneği ve hakikatin)
şâhitler(i) olasınız ve Peygamber de sizin
lehinizde şahit olsun. (2/143)

Vasat (dengeli) ifadesi; orta, ifrat ve tefritten

uzak, mûtedil, hayırlı, âdil ve mümtaz gibi
anlamlara gelir.

Altıncı Cüzde; Nisâ Sûresinin son tarafı ve

Maide suresinin ilk yarısı bulunmaktadır.

Bu kısımdaki 3 konu (mesaj):

 ORTA YOL BİLİNCİ
İfrat ve Tefritten her daim kaçınmak gerekir.

Nisâ Sûresinin ortalarındaki bazı ahkam

konularından sonra, bu cüzde de Yahudi ve
Hristiyanların ahkam ile ilgili hataları sıralanır ve
Muhammed ‫ ﷺ‬ümmetinin aynı hatalara
düşmemesi istenir:

Yahudiler peygamberlerine verdikleri sözde

durmadılar, kitaplarının hükmünü terk ettiler,
Hz. Musa’dan (as) sonra gelen peygamberleri
öldürmeye çalıştılar ve suikastlar düzenlediler.

Hristiyanlar da dinlerinde aşırı/uç yorumlar

yaptılar, Allah’ın ‫ ﷻ‬kulu ve peygamberi olan Hz.
İsa’ya (as) (hâşâ) “Tanrı’nın oğlu” dediler.
 HELAL GIDA BİLİNCİ
Mâide Sûresinin baş tarafında; helal ve
haram konuları özetlenmektedir. Mesela,
behiymetü’l-enam denilen (davar, sığır ve
deve cinsi) hayvanlar helal, ama ihramda
kara avı yapmak haramdır.
Allah’ın ‫ ﷻ‬yeryüzündeki sembollerine
(mesela, Kâbe tevhidin sembolü, kurban
Allah’a ‫ ﷻ‬yakınlığın sembolü), ayrıca savaşın
haram olduğu aylara karşı saygılı olmak ve
onların kutsallığına/saygınlığına halel
getirmemek gerekir.
Leş, akıcı kan, domuz eti ve Allah’tan ‫ﷻ‬
başkası adına (mesela putlar adına) kesilen
hayvanların eti haramdır.
Eti yenen hayvanlar bir yerden düşerek,
boğularak, boğazlanarak ve yırtıcı hayvan
tarafından parçalanarak ölmesi durumunda
bunların etleri de haramdır (ölmeden önce
yetişip kesilen helaldir).
Eğitimli av hayvanının tuttuklarını yemek
helaldir. Hayvanı avın üzerine gönderirken
besmele çekmek gerekir.
Ehl-i kitabın (İslami Usullere göre) kestikleri
helaldir, onların kadınları ile evlenmek caizdir.
Ancak Müslüman kadınlarla evlenmek efdaldir.
IGMG Fetevâ: Ehl-i kitabın, İslami kesim şartlarına uygun
olarak kestiği hayvanın eti yenebilir. Ancak günümüzde Ehl-i
kitap dünyanın kasaplarının dini duyguları ve ibadet pratikleri
son derece zayıf hale gelmiştir. Öte yandan, bazı Müslüman
kasapların dahi şeri usullere uygun kesim yapıp yapmadıkları
tartışmalıdır. Bu yüzden, şeri usullere uygun kesim yapan kişi
ve kurumları tercih etmek gerekir. Çünkü zamanımızda
yeterince helal kesim et alternatifi bulmak mümkündür ve bir
zaruret ortamında yaşanmamaktadır.
 DENGE BİLİNCİ
VASAT ÜMMET OLMA
Mâide Sûresinin sonraki bölümlerinde ise, bazı
ahkam konuları açıklanmaktadır. Abdest, gusül,
teyemmüm (Maide, 5/6), şahitlik, cihâd, kısas ve
irtidat gibi konular anlatılır.
Ayrıca iman, ibadet ve adalet gibi hükümleri terk
eden önceki ümmetlerin sapmaları aktarılır, bu
sapmaların sonunda Allah’ın ‫ ﷻ‬gazabına ve
lanetine uğradıkları gerçeği hatırlatılır.
En fazla ihmal edilen 5 alan:
1. İbadette İ’tidal
2. Sevgide İ’tidal İmâm-ı Gazali rh.
“Emrolunduğun gibi
3. Düşmanlıkta İ’tidal dosdoğru ol” ayetindeki
4. Sevinçlerde İ’tidal istikametten kastın denge
5. Hüzünlerde İ’tidal olduğunu ifade eder.

Müslüman İnançta dengeli, İbadette dengeli, Ahlakta dengeli,

Nefiste dengeli ve İletişimde dengeli olmakla mükelleftir.
6. Cüz’den Nasihatler:
İ’tidal (Denge) ne demektir ?
❖ İ’tidal, Allah’ın ‫ ﷻ‬hayata koyduğu ölçüdür.
❖ İ’tidal, Allah’ın ‫ ﷻ‬bu ümmette görmek istediği
en önemli bir vasıftır.
❖ İ’tidal, Allah’ın ‫ ﷻ‬koyduğu sınırlara riayet
ederek kulluğun kıvamını yakalamaktır.
❖ İ’tidal, her türlü aşırılıktan uzak durarak, işin
hakkı ne ise ona göre davranmaktır.
❖ İ’tidal, duygu, düşünce ve davranışlara
vurulan peygamber mührüdür.
Hayatımızda istenilen oranda İ’tidal olursa ne olur?
1. İnanç dünyamızda sağlam temel oluşur,
2. İbadet dünyamızda istikrarlı bir kul oluruz,
3. Ahlak dünyamızda kemâlâta ulaşırız,
4. Kendi dünyamızda iktisat üzere oluruz
5. İlişkiler dünyamızda sağlıklı iletişim kurarız.
َ‫ي‬ َ َ ْ ِّ َ ُ َ ْ َ ُ َ َ ُ َ
ِ ‫و‬
ِ ْ‫آخرْدعواهمْأ ِنْالحمد‬
ْ ‫ِهللْربْالعال ِم‬
ilhami@yasar.com