CH: 04 Plant Layout and Location

4.1Factors of plant layout

• Rational design must include arrangement of processing areas, storage areas, and handling areas in
efficient coordination and with regard to such factors as:
તર્ક સગ
ં ત ડિઝાઇનમાં ર્ાર્કક્ષમ સંર્લનમાં અને આવા પડિબળોને ધ્ર્ાનમાં િાખીને પ્રોસેસસિંગ સવસ્તાિો, સંગ્રહ
સવસ્તાિો અને હેન્િલલિંગ સવસ્તાિોની ગોઠવણી શામેલ હોવી જોઈએ:
1) New site development or addition to a previously developed site
નવી સાઇટ િેવલપમેન્ટ અથવા અગાઉ િેવલપ ર્િે લી સાઇટમાં ઉમેિો
2) Future expansion
3) Economic distribution of services—water, process steam, power, and gas
સેવાઓન ં આસથિર્ સવતિણ - પાણી, પ્રડિર્ા વિાળ, પાવિ અને ગેસ
4) Weather conditions are they amenable to outdoor construction?
હવામાન પડિસ્સ્થસતઓ તેઓ આઉટિોિ બાંધર્ામ માટે ર્ોગ્ર્ છે ?
5) Safety considerations—possible hazards of fire, explosion, and fumes
સલામતીની બાબતો—આગ, સવસ્ફોટ અને ધ ૂમાિાના સંભસવત જોખમો
6) Building code requirements
લબલ્િિંગ ર્ોિ જરૂડિર્ાતો
7) Waste-disposal problems
ર્ચિાના સનર્ાલની સમસ્ર્ાઓ
8) Sensible use of floor and elevation space
ફ્લોિ અને એલલવેશન જગ્ર્ાનો સમજદાિ ઉપર્ોગ
4.2Principles of plant layout
• Some of the guiding principles for detailed plant layout will be discussed next for the benefit of students
making layout decisions for the first time.
પ્રથમ વખત લેઆઉટ સનણકર્ લેતા સવદ્યાથીઓના લાભ માટે સવગતવાિ છોિના લેઆઉટ માટેના ર્ેટલાર્
માગકદશકર્ સસદ્ાંતોની આગળ ચચાક ર્િવામાં આવશે.
Storage Layout.
• Storage facilities for raw materials and intermediate and finished products may be located in isolated areas
or in adjoining areas.
ર્ાચો માલ અને મધ્ર્વતી અને તૈર્ાિ ઉત્પાદનો માટે સ્ટોિે જ સસવધાઓ અલગ સવસ્તાિોમાં અથવા નજીર્ના
સવસ્તાિોમાં સ્સ્થત હોઈ શર્ે છે .
• Hazardous materials become a decided menace to life and property when stored in large quantities and
should consequently be isolated.

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 1

 CH: 04 Plant Layout and Location

જ્ર્ાિે મોટી માત્રામાં સંગ્રડહત ર્િવામાં આવે ત્ર્ાિે જોખમી સામગ્રી જીવન અને સંપસિ માટે સનધાકડિત જોખમ
બની જાર્ છે અને પડિણામે તેને અલગ પાિવી જોઈએ.
• Storage in adjoining areas to reduce materials handling may introduce an obstacle toward future expansion
of the plant.
મડટડિર્લ હેન્િલલિંગ ઘટાિવા માટે નજીર્ના સવસ્તાિોમાં સ્ટોિે જ પ્લાન્ટના ભાસવ સવસ્તિણમાં અવિોધ લાવી
શર્ે છે .
• Arranging storage of materials so as to facilitate or simplify handling is also a point to be considered in
design.
સામગ્રીના સંગ્રહની વ્ર્વસ્થા ર્િવી જેથી હેન્િલલિંગને સિળ બનાવી શર્ાર્ અથવા સિળ બનાવી શર્ાર્ તે
પણ ડિઝાઇનમાં ધ્ર્ાનમાં લેવાનો મદ્દો છે .
• Where it is possible to pump a single material to an elevation so that subsequent handling can be
accomplished by gravity into intermediate reaction and storage units, costs may be reduced.
જ્ર્ાં એર્ જ સામગ્રીને ઉંચાઈ પિ પંપ ર્િવાન ં શક્ય છે જેથી ર્િીને મધ્ર્વતી પ્રસતડિર્ા અને સંગ્રહ એર્મોમાં
ગરત્વાર્ર્કણ દ્વાિા અનગામી હેન્િલલિંગ પ ૂણક ર્િી શર્ાર્, ખચકમાં ઘટાિો થઈ શર્ે છે .
• Liquids can be stored in small containers, barrels, horizontal or vertical tanks and vats, either indoors or
out of doors.
પ્રવાહીને નાના ર્ન્ટેનિ, બેિલ, આિી અથવા ઊભી ટાંર્ીઓ અને વાટમાં સંગ્રડહત ર્િી શર્ાર્ છે , ર્ાં તો ઘિની
અંદિ અથવા દિવાજાની બહાિ.
Equipment Layout.
• In making a layout, ample space should be assigned to each piece of equipment; accessibility is an
important factor for maintenance.
લેઆઉટ બનાવતી વખતે, સાધનસામગ્રીના દિે ર્ ભાગને પ ૂિતી જગ્ર્ા સોંપવી જોઈએ; સલભતા જાળવણી
માટે એર્ મહત્વપ ૂણક પડિબળ છે .
• It is extremely poor economy to fit the equipment layout too closely into a building.
ઈસ્વવપમેન્ટ લેઆઉટને ઈમાિતમાં ખ ૂબ જ નજીર્થી ડફટ ર્િવ ં અત્ર્ંત નબળં અથકતત્ર ં છે .
• A slightly larger building than appears necessary will cost little more than one that is crowded.
જરૂિી લાગે તે ર્િતાં થોિી મોટી ઇમાિત માટે ભીિવાળી ઇમાિત ર્િતાં થોિો વધ ખચક થશે.
• The operations that constitute a process are essentially a series of unit operations that may be carried on
simultaneously.
પ્રડિર્ાઓ ર્ે જે પ્રડિર્ાની િચના ર્િે છે તે આવશ્ર્ર્પણે એર્મ ર્ામગીિીની શ્રેણી છે જે એર્સાથે ચાલ થઈ
શર્ે છે .
• These include filtration, evaporation, crystallization, separation, and drying. Since these operations are
repeated several times in the flow of materials, it should be possible to arrange the necessary equipment
into groups of the same kinds.
તેમાં ગાળણ, બાષ્પીભવન, સ્ફડટર્ીર્િણ, સવભાજન અને સ ૂર્વણીનો સમાવેશ થાર્ છે . સામગ્રીના પ્રવાહમાં
આ ર્ામગીિી ઘણી વખત પનિાવસતિત થતી હોવાથી, જરૂિી સાધનોને સમાન પ્રર્ાિના જૂથોમાં ગોઠવવાન ં
શક્ય હોવ ં જોઈએ.

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 2

 CH: 04 Plant Layout and Location

• This sort of layout will make possible a division of operating labour so that one or two operators can be
detailed to tend all equipment of a like nature.
આ પ્રર્ાિન ં લેઆઉટ ઓપિે ડટિંગ શ્રમન ં સવભાજન શક્ય બનાવશે જેથી એર્ અથવા બે ઓપિે ટિો સમાન
પ્રકૃસતના તમામ સાધનોને સંભાળવા માટે સવગતવાિ હોઈ શર્ે.
Safety
• A great deal of planning is governed by local and national safety and fire code requirements.
આર્ોજનનો મોટો સોદો સ્થાસનર્ અને િાષ્રીર્ સલામતી અને ફાર્િ ર્ોિ જરૂડિર્ાતો દ્વાિા સંચાલલત થાર્
છે .
• Fire protection consisting of reservoirs, mains, hydrants, hose houses, fire pumps, sprinkler in buildings,
explosion barriers and direction routing of explosion forces to clear areas must be incorporated to protect
costly plant investments and reduce insurance.
જળાશર્ો, મેઇન્સ, હાઇડ્રેન્્સ, હોઝ હાઉસ, ફાર્િ પંપ, ઇમાિતોમાં છંટર્ાવ, સવસ્ફોટ અવિોધો અને સવસ્તાિોને
સાફ ર્િવા માટે સવસ્ફોટ દળોના ડદશા માગકનો સમાવેશ ર્િતી અસ્ગ્ન સિક્ષાનો સમાવેશ ખચાકળ છોિના
િોર્ાણોને બચાવવા અને વીમા ઘટાિવા માટે ર્િવો આવશ્ર્ર્ છે .
Plant Expansion
• Expansion must always be kept in mind.
સવસ્તિણ હંમેશા ધ્ર્ાનમાં િાખવ ં જોઈએ.
• The question of multiplying the number of units or increasing the size of the prevailing unit or units merits
more study than it can be given here.
એર્મોની સંખ્ર્ાને ગણાર્ાિ ર્િવાનો અથવા પ્રવતકમાન એર્મ અથવા એર્મોન ં ર્દ વધાિવાનો પ્રશ્ન અહીં
આપી શર્ાર્ તે ર્િતાં વધ અભ્ર્ાસ માટે ર્ોગ્ર્ છે .
• Suffice it to say that one must exercise engineering judgment; that as a penalty for bad judgment,
scrapping of present serviceable equipment constitutes but one phase, for shutdown due to remodelling
may involve a greater loss of money than that due to rejected equipment.
તે ર્હેવ ં પ ૂિત ં છે ર્ે વ્ર્સ્વતએ એન્ન્જસનર્ડિિંગ ચર્ાદાનો ઉપર્ોગ ર્િવો જોઈએ; ર્ે ખિાબ ચર્ાદા માટે દંિ
તિીર્ે, વતકમાન સેવાર્ોગ્ર્ સાધનોને સ્િેપ ર્િવ ં એ એર્ તબક્કો છે , પિં ત એર્ તબક્કો, ડિમોિેલલિંગને ર્ાિણે
શટિાઉનમાં નર્ાિવામાં આવેલા સાધનોને ર્ાિણે નાણાંની વધ ખોટ સામેલ હોઈ શર્ે છે .
• Nevertheless, the cost of change must sometimes be borne, lor the economies of larger units may, in the
end, make replacement imperative.
તેમ છતાં, બદલાવની ડર્િંમત ક્યાિે ર્ ઉઠાવવી પિે છે , અથવા મોટા એર્મોની અથકવ્ર્વસ્થાઓ, અંતે,
ડિપ્લેસમેન્ટ ડહતાવહ બનાવી શર્ે છે .
Floor Space
• Floor space may or may not be a major factor in the design of a particular plant.
ચોક્કસ પ્લાન્ટની ડિઝાઇનમાં ફ્લોિ સ્પેસ મખ્ર્ પડિબળ હોઈ શર્ે છે અથવા ન પણ હોઈ શર્ે.
• The value of land may be a considerable item.
જમીનની ડર્િંમત એર્ નોંધપાત્ર વસ્ત હોઈ શર્ે છે .
• The engineer should, however, follow the rule of practicing economy of floor space, consistent with good
housekeeping in the plant and with proper consideration given to line flow of materials, access to

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 3

 CH: 04 Plant Layout and Location

equipment, space to permit working on parts of equipment that need frequent servicing, and safety and
comfort of the operators.
એન્ન્જસનર્િે , તેમ છતાં, ફ્લોિ સ્પેસના અથકતત્ર
ં ની પ્રેલવટસના સનર્મન ં પાલન ર્િવ ં જોઈએ, પ્લાન્ટમાં સાિી
હાઉસર્ીસપિંગ સાથે સસંગત છે અને સામગ્રીના લાઇન ફ્લો, સાધનસામગ્રીની ઍવસેસ, વાિં વાિ સસવિસસિંગની
જરૂિ હોર્ તેવા ઉપર્િણોના ભાગો પિ ર્ામ ર્િવાની પિવાનગી આપવા માટેની જગ્ર્ાને ર્ોગ્ર્ ધ્ર્ાનમાં
િાખીને. , અને ઓપિે ટિોની સલામતી અને આિામ.
Utilities Servicing
• The distribution of gas, air, water, steam, power, and electricity is not always a major item, inasmuch as
the flexibility of distribution of these services permits designing to meet almost any condition.
ગેસ, હવા, પાણી, વિાળ, શસ્વત અને વીજળીન ં સવતિણ હંમેશા મખ્ર્ વસ્ત નથી, ર્ાિણ ર્ે આ સેવાઓના
સવતિણની fleibility લગભગ ર્ોઈપણ સ્સ્થસતને પહોંચી વળવા માટે પિવાનગી આપે છે .
• But a little regard for the proper placement of each of these services, practicing good design, aids in ease
of operation, orderliness, and reduction in costs of maintenance.
પિં ત આ દિે ર્ સેવાઓના ર્ોગ્ર્ પ્લેસમેન્ટ, સાિી ડિઝાઇનની પ્રેલવટસ, ર્ામગીિીમાં સિળતા, સવ્ર્વસ્સ્થતતા
અને જાળવણીના ખચકમાં ઘટાિા માટે થોડં ધ્ર્ાન િાખવ.ં
• No pipes should be laid on the floor or between the floor and the 7-ft level, where the operator must pass
or work.
ફ્લોિ પિ અથવા ફ્લોિ અને 7-ફૂટ લેવલની વચ્ચે ર્ોઈ પાઈપ નાખવી જોઈએ નહીં, જ્ર્ાં ઓપિે ટિે પસાિ
થવ ં જોઈએ અથવા ર્ામ ર્િવ ં જોઈએ.
• Chaotic arrangement of piping invites chaotic operation of the plant.
પાઈસપિંગની અસ્તવ્ર્સ્ત ગોઠવણી પ્લાન્ટની અસ્તવ્ર્સ્ત ર્ામગીિીને આમંત્રણ આપે છે .
• The flexibility of standard pipe fittings and power-transmission mechanisms renders this problem one of
minor difficulty.
સ્ટાન્િિક પાઇપ ડફડટિંગ અને પાવિ-રાન્સસમશન સમર્ેસનઝમ્સની flexibility આ સમસ્ર્ાને નાની મશ્ર્ેલીમાંથી
એર્ બનાવે છે .
Building
• After a complete study of quantitative factors, the selection ol the building or buildings must be
considered.
માત્રાત્મર્ પડિબળોના સંપ ૂણક અભ્ર્ાસ પછી, મર્ાન અથવા ઇમાિતોની પસંદગી ધ્ર્ાનમાં લેવી આવશ્ર્ર્
છે .
• Standard factory buildings are to be desired, but, if none can be found satisfactory to handle the space and
process requirements of the chemical engineer, then a competent architect should be consulted to design
a building around the process not a beautiful structure into which a process must fit.
સ્ટાન્િિક ફેવટિી ઇમાિતો ઇન્ચ્છત હોવી જોઈએ, પિં ત, જો ર્ોઈ ર્ેસમર્લ એન્ન્જસનર્િની જગ્ર્ા અને પ્રડિર્ાની
આવશ્ર્ર્તાઓને સંભાળવા માટે સંતોર્ર્ાિર્ ન જણાર્, તો પછી એર્ સક્ષમ આડર્િટેવટની સલાહ લેવી
જોઈએ જેથી પ્રડિર્ાની આસપાસ લબલ્િિંગ ડિઝાઇન ર્િવા માટે એર્ સદ
ં િ માળખ ં નહીં ર્ે જેમાં પ્રડિર્ા
ર્િવામાં આવે ડફટ જ જોઈએ.

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 4

 CH: 04 Plant Layout and Location

• It is fundamental in chemical engineering industries that the buildings should be built around the) process,
instead of the process being made to fit buildings of conventional design.
િાસાર્લણર્ ઇજનેિી ઉદ્યોગોમાં તે મ ૂળભ ૂત છે ર્ે ઇમાિતો પિં પિાગત ડિઝાઇનની ઇમાિતોને ડફટ ર્િવા માટે
બનાવવામાં આવતી પ્રડિર્ાને બદલે) પ્રડિર્ાની આસપાસ બાંધવામાં આવે.
Materials-handling Equipment
• Consideration of equipment for materials handling is only a minor factor in most cases of arrangement,
owing to the multiplicity of available materials-handling devices.
સામગ્રીના સંચાલન માટેના સાધનોની સવચાિણા એ વ્ર્વસ્થાના મોટાભાગના ડર્સ્સાઓમાં માત્ર એર્ નાન ં
પડિબળ છે , ઉપલબ્ધ સામગ્રી-હેન્િલલિંગ ઉપર્િણોની બહસવધતાને ર્ાિણે.
• But where this operation is paramount in a process, serious thought must be given to it.
પિં ત જ્ર્ાં આ ર્ામગીિી પ્રડિર્ામાં સવોપિી છે , ત્ર્ાં તેના પિ ગંભીિતાપ ૂવકર્ સવચાિ ર્િવો જોઈએ.
Railroads and Roads
• Existing or possible future railroads and highways adjacent to the plant must be known order to plan rail
sidings and access roads within the plant.
પ્લાન્ટની નજીર્ના વતકમાન અથવા સંભસવત ભાસવ િે લિોિ અને હાઇવે પ્લાન્ટની અંદિ િે લ સાઇડિિંગ અને
એવસેસ િસ્તાઓન ં આર્ોજન ર્િવા માટે જાણીતા હોવા જોઈએ.
• Railroad spurs and roadways of the correct capacity and at the right location should be provided for in a
traffic study and over-all master track and road plan of the plant area.
ર્ોગ્ર્ ક્ષમતાના અને ર્ોગ્ર્ સ્થાન પિ િે લમાગકના સ્પસક અને િોિવેઝ રાડફર્ અભ્ર્ાસ અને પ્લાન્ટ સવસ્તાિના
ઓવિ-ઓલ માસ્ટિ રેર્ અને િોિ પ્લાન માટે પ્રદાન ર્િવા જોઈએ.
4.3Factors for selection of plant location: Primary factors and specific factors
• Factors which generally apply to the economic and operability aspects of plant site location are classified
into two major groups.
સામાન્ર્ િીતે પ્લાન્ટ સાઇટ સ્થાનના આસથિર્ અને ર્ાર્કક્ષમતા પાસાઓને લાગ પિતા પડિબળોને બે મખ્ર્
જૂથોમાં વગીકૃત ર્િવામાં આવે છે .
• The primary factors listed apply to choose of a region, whereas the specific factors are looked at in
choosing an exact site location within the region.
સ ૂલચબદ્ પ્રાથસમર્ પડિબળો પ્રદે શની પસંદગી પિ લાગ થાર્ છે , જ્ર્ાિે પ્રદે શમાં ચોક્કસ સાઇટ સ્થાન પસંદ
ર્િવા માટે ચોક્કસ પડિબળોને જોવામાં આવે છે .
• All factors are important in making a site location selection.
સાઇટ સ્થાનની પસંદગી ર્િવામાં તમામ પડિબળો મહત્વપ ૂણક છે .
Primary Factors
1) Raw-materials supply
a) Availability from existing or future suppliers હાલના અથવા ભાસવ સપ્લાર્િો પાસેથી ઉપલબ્ધતા
b) Use of substitute materials અવેજી સામગ્રીનો ઉપર્ોગ
c) Distance અંતિ
2) Markets
a) Demand versus distance ડિમાન્િ સવરદ્ અંતિ

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 5

 CH: 04 Plant Layout and Location

b) Growth or decline વ ૃદ્ધદ્ અથવા ઘટાિો

c) Inventory storage requirements ઇન્વેન્ટિી સંગ્રહ જરૂડિર્ાતો
d) Competition—present and future સ્પધાક - વતકમાન અને ભસવષ્ર્
3) Power and fuel supply
a) Availability of electricity and various types of fuel વીજળી અને સવસવધ પ્રર્ાિના ઇંધણની ઉપલબ્ધતા
b) Future reserves
c) Costs
4) Water supply
a) Quality—temperature, mineral content, bacteriological content ગણવિા - તાપમાન, ખસનજ સામગ્રી,
બેવટેડિર્ોલોજીર્લ સામગ્રી
b) Quantity
c) Dependability—may involve reservoir construction સનભકિતા-માં જળાશર્ બાંધર્ામ સામેલ હોઈ શર્ે છે
d) Costs
5) Climate
a) Investment required for construction બાંધર્ામ માટે િોર્ાણ જરૂિી છે
b) Humidity and temperature conditions ભેજ અને તાપમાનની સ્સ્થસત
c) Hurricane, tornado, and earthquake history હડિર્ેન, ટોનેિો અને ધિતીર્ંપનો ઇસતહાસ
Specific Factors
6) Transportation
a) Availability of various services and projected rates સવસવધ સેવાઓ અને અંદાજજત દિોની ઉપલબ્ધતા
✓ Rail—dependable for light and heavy shipping over all distances
િે લ - તમામ અંતિ પિ હળવા અને ભાિે સશસપિંગ માટે સનભકિ
✓ Highway—regularly used for short distance and generally small quantities
હાઇવે-સનર્સમત િીતે ટૂંર્ા અંતિ અને સામાન્ર્ િીતે ઓછી માત્રામાં ઉપર્ોગ થાર્ છે
✓ Water—cheaper, but may be slow and irregular
પાણી - સસ્ત ં, પિં ત ધીમા અને અસનર્સમત હોઈ શર્ે છે
✓ Pipeline—for gases and liquids, particularly for petroleum products
પાઇપલાઇન - ગેસ અને પ્રવાહી માટે , ખાસ ર્િીને પેરોલલર્મ ઉત્પાદનો માટે
✓ Air—for business transportation of personnel
હવા - ર્મકચાિીઓના વ્ર્વસાસર્ર્ પડિવહન માટે
7) Waste disposal
a) Regulation laws સનર્મન ર્ાર્દા
b) Stream carry-off possibilities
c) Air-pollution possibilities વાય પ્રદૂ ર્ણની શક્યતાઓ
8) Labor
a) Availability of skills ર્ૌશ્ર્ની ઉપલબ્ધતા
b) Labor relations—history and stability in area મજૂિ સંબધ
ં ો - ઇસતહાસ અને ક્ષેત્રમાં સ્સ્થિતા

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 6

 CH: 04 Plant Layout and Location

c) Stability of labour rates મજૂિ દિોની સ્સ્થિતા

9) Regulatory laws
a) Building codes લબ્િીંગ ર્ોડ્સ
b) Zoning ordinances ઝોસનિંગ વટહર્મો
c) Highway restrictions હાઇવે પ્રસતબંધો
d) Waste-disposal codes ર્ચિો-સનર્ાલ ર્ોિ
10) Taxes
a) State and local taxes
Income
Unemployment insurance બેિોજગાિી વીમો
Franchise ફ્રેન્ચાઇઝ
Use
Property
b) Low assessment or limited term exemptions to attract industry ઉદ્યોગને આર્ર્કવા માટે ઓછી આર્ાિણી
અથવા મર્ાકડદત મદતની છૂટ
11) Site characteristics
a) Contour of site સાઇટનો સમોચ્ચ
b) Soil structure
c) Access to rail, highway, and water િે લ, હાઇવે અને પાણીની ઍવસેસ
d) Room for expansion સવસ્તિણ માટે જગ્ર્ા
e) Costs of site સાઇટના ખચક
12) Community factors
a) Rural or urban ગ્રામીણ હોર્ ર્ે શહેિી
b) Housing costs હાઉસસિંગ ખચક
c) Cultural aspects—churches, libraries, theatres સાંસ્કૃસતર્ પાસાઓ - ચચક, પસ્તર્ાલર્ો, સથર્ેટિો
d) School system
e) Recreation facilities મનોિં જન સસવધાઓ
f) Medical facilities—hospitals, doctors તબીબી સસવધાઓ - હોસ્સ્પટલો, િોર્ટિો
13) Vulnerability to wartime attack
a) Distance from important facilities મહત્વપ ૂણક સસવધાઓથી અંતિ
14) Flood and fire control:
a) Fire hazards in surrounding area આસપાસના સવસ્તાિમાં આગન ં જોખમ
b) Flood history and control પ ૂિનો ઇસતહાસ અને સનર્ંત્રણ

Prepared By: Mr. Ravi M Soni (ME Chemical) (8905804506) 7