XHMEIA A Lykeiou_sel3-4_Layout 1 12/09/2016 2:44 μ.μ.

Page 3

Σπύρος Μιχέλης – Δικαία Μιχέλη

Χημεία
A΄ Γενικού Λυκείου
 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει
σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής αδείας του εκδότη η κατά οποιονδήποτε τρόπο
ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, ανα-
μετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

Εκδόσεις Πατάκη - Εκπαίδευση

Σπύρος Μιχέλης – Δικαία Μιχέλη, Χημεία Α΄ Γενικού Λυκείου
Διορθώσεις: Κώστας Σίμος
Υπεύθυνος έκδοσης: Βαγγέλης Μπακλαβάς
Σελιδοποίηση: Σπύρος Μιχέλης
Φιλμ – μονταζ: Μαρία Ποινιού-Ρένεση
Copyright© Σ. Πατάκης Α.Ε.Ε.Δ.Ε. (Εκδόσεις Πατάκη), Σπύρος Μιχέλης και Δικαία Μιχέλη, Αθήνα, 2016
Πρώτη έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016
Κ.Ε.Τ. Α601 – Κ.Ε.Π. 731/16
ISBN 978-960-16-6872-7
Πρώτη ψηφιακή έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, Οκτώβιος 2016
Κ.Ε.Τ. Α860– ISBN 978-960-16-7158-1

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210.36.50.000, 210.52.05.600, ΦΑΞ: 210.36.50.069
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210.38.31.078
YΠOKΑΤΑΣΤΗMA: ΚΟΡΥΤΣΑΣ (ΤΕΡΜΑ ΠΟΝΤΟΥ – ΠΕΡΙΟΧΗ Β’ ΚΤΕΟ),
570 09, ΚΑΛΟΧΩΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, Τ.Θ. 1213,
ΤΗΛ.: 2310.70.63.54, 2310.70.67.15, ΦΑΞ: 2310.70.63.55
 Ðåñéå÷üìåíá

ÊåöÜëáéï 1: ÂáóéêÝò Ýííïéåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

ÊåöÜëáéï 2: Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò. Äåóìïß . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
ÊåöÜëáéï 3: ÏîÝá – ÂÜóåéò – ¢ëáôá – Ïîåßäéá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
ÊåöÜëáéï 4: Óôïé÷åéïìåôñßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
ÊåöÜëáéï 5: ÏñãÜíùóç åðáíÜëçøçò. ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝ-
ìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
ÁðáíôÞóåéò – õðïäåßîåéò óôéò åñùôÞóåéò êáé ôéò áóêÞóåéò ôïõ âéâëßïõ . . . . . . . . . 577
ÁðáíôÞóåéò åöáñìïãþí, åñùôÞóåùí åðáíÜëçøçò êáé áóêÞóåùí-ðñïâëçìÜ-
ôùí ó÷ïëéêïý âéâëßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697
ÐáñÜñôçìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792
Κεφάλαιο 1

Βασικές έννοιες

Περιεχόμενα κεφαλαίου 1
1.1 Με τι ασχολείται η χημεία – Ποια η σημασία της χημείας στη ζωή μας
1.1.1 Χημεία: η επιστήμη της ύλης και των μεταμορφώσεών της . . . . . . . . . . . 7
1.2 Γνωρίσματα της ύλης (μάζα, όγκος, πυκνότητα). Μετρήσεις και
μονάδες
1.2.1 Μετρήσεις – Μονάδες μέτρησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.2.2 Το διεθνές σύστημα μονάδων (S.I.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.2.3 Γνωρίσματα της ύλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.4 Μάζα (m) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.5 Όγκος (V) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.2.6 Πυκνότητα (ρ) ενός σώματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . . 20
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.3 Δομικά σωματίδια της ύλης. Δομή ατόμου. Ατομικός αριθμός.
Μαζικός αριθμός. Ισότοπα
1.3.1 Δομικά σωματίδια της ύλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.3.2 Άτομα – Μόρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.3.3 Ιόντα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.3.4 Δομή του ατόμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.3.5 Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . . 42
 Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Διαγώνισμα στην ενότητα 1.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.4 Καταστάσεις της ύλης. Ιδιότητες της ύλης. Φυσικά και χημικά φαινόμενα
1.4.1 Καταστάσεις της ύλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
1.4.2 Ιδιότητες της ύλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
1.4.3 Φυσικά και χημικά φαινόμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
1.5 Ταξινόμηση της ύλης. Διαλύματα. Περιεκτικότητες διαλυμάτων.
Διαλυτότητα
1.5.1 Ταξινόμηση της ύλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
1.5.2 Καθαρές ουσίες και μείγματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
1.5.3 Στοιχεία και χημικές ενώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
1.5.4 Ομογενή και ετερογενή μείγματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
1.5.5 Διαλύματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
1.5.6 Περιεκτικότητες διαλυμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
1.5.7 Εκφράσεις περιεκτικότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
1.5.8 Διαλυτότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Ασκήσεις διαλυμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . . 115
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Διαγώνισμα στην ενότητα 1.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

Διαγώνισμα στο κεφάλαιο 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

 1.1
Ìå ôé áó÷ïëåßôáé ç ÷çìåßá –
Ðïéá ç óçìáóßá ôçò ÷çìåßáò
óôç æùÞ ìáò

1.1.1 ×çìåßá: ç åðéóôÞìç ôçò ýëçò êáé ôùí ìåôáìïñöþóåþí ôçò

×çìåßá åßíáé ç åðéóôÞìç ðïõ ìåëåôÜ:

á. ôç äïìÞ, ôç ÷çìéêÞ óýóôáóç êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò (êáèïñé-
óìÝíåò ïõóßåò êáé ìåßãìáôá),
â. ôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá, äçëáäÞ ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ïé ÷çìéêÝò ïõóßåò áíôéäñïýí
ìåôáîý ôïõò êáé ìåôáôñÝðïíôáé óå íÝá, ôåëéêÜ óþìáôá.
ÏôéäÞðïôå õðÜñ÷åé óôç öýóç áðïôåëåßôáé áðü ÷çìéêÝò ïõóßåò, ïé ïðïßåò âñßóêïíôáé óå ìéá
áäéÜêïðç áëëçëïõ÷ßá áíôéäñÜóåùí. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá åßíáé ï áíèñþðé-
íïò ïñãáíéóìüò, ï ïðïßïò åßíáé áðü ìüíïò ôïõ ÷çìéêü åñãáóôÞñéï. Ç êáôáíüçóç ôùí ÷çìé-
êþí öáéíïìÝíùí ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé óôïí ïñãáíéóìü ìáò åðéôñÝðåé íá âåëôéþóïõìå
ôç æùÞ ìáò êáé íá áíôéìåôùðßóïõìå ôéò áóèÝíåéåò.
Óôá åðéôåýãìáôá ôçò ÷çìåßáò óõãêáôáëÝãåôáé ç ðáñáóêåõÞ áãáèþí, üðùò:
l ôá öÜñìáêá,
l ôá êáýóéìá,
l ôá áðïññõðáíôéêÜ,
l ôá ëéðÜóìáôá,
l ôá êáëëõíôéêÜ,
êáé ðïëëÜ Üëëá áêüìá.
Ç ðáñáóêåõÞ áõôþí ôùí áãáèþí åðçñÝóå êáé èá åðçñåÜæåé ôç æùÞ ìáò. ÁñêåôÜ áðü áõôÜ
Ý÷ïõí åðéöÝñåé ñéæéêÝò áëëáãÝò:
l óôç äéáôñïöÞ ìáò,
l óôçí åíäõìáóßá,
l óôç èÝñìáíóç,

7
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

l óôç ìåôáöïñÜ áãáèþí,

l óôçí éáôñéêÞ,
êáé ãåíéêÜ óôïõò ðåñéóóüôåñïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ìáò.
Ç áíÜðôõîç ôçò ÷çìéêÞò åðéóôÞìçò, åêôüò áðü ôéò èåôéêÝò Ý÷åé êáé ôéò áñíçôéêÝò ôçò óõ-
íÝðåéåò:
l ôá ÷çìéêÜ ôïîéêÜ áÝñéá, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôïõò ðïëÝìïõò,
l ç ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, áðü ôá áðüâëçôá ôùí åñãáóôáóßùí, ôá êáõóáÝñéá ôùí
áõôïêéíÞôùí êôë,
l ç õðåñåêìåôÜëëåõóç ôùí öõóéêþí ðüñùí,
êáé áñêåôÝò áêüìá.
Åêåßíï ðïõ Ý÷åé óçìáóßá åßíáé ç óôÜóç ôïõ áíèñþðïõ óå ó÷Ýóç ìå ôç ÷ñÞóç ôùí åðéôåõãìÜ-
ôùí ôçò ÷çìåßáò, êáé ãåíéêÜ ôùí åðéóôçìþí. Ï Üíèñùðïò åßíáé åêåßíïò ðïõ ðáñáóêåõÜæåé,
ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá öÜñìáêï, êáé ï Üíèñùðïò åßíáé ðÜëé åêåßíïò ðïõ äßíåé ôçí åíôïëÞ ãéá
ôç ñßøç ìéáò áôïìéêÞò âüìâáò.

ÓõìðÝñáóìá
Ç ÷çìåßá åßíáé «âáóéêÞ åðéóôÞìç» êáé áðïôåëåß ôï õðüâáèñï ãéá íá óðïõäÜóåé êÜðïéïò
Üëëåò èåôéêÝò åðéóôÞìåò, üðùò ç âéïëïãßá, ç éáôñéêÞ, ç ãåùëïãßá, ç ãåùðïíßá, ç ïéêïëï-
ãßá.

8
 1.2
Ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò
(ìÜæá, üãêïò, ðõêíüôçôá).
ÌåôñÞóåéò êáé ìïíÜäåò

1.2.1 ÌåôñÞóåéò – ÌïíÜäåò ìÝôñçóçò

Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ÷áñáêôçñéóôéêþí ãíùñéóìÜôùí ôçò ýëçò, üðùò åßíáé ç ìÜæá êáé ï
üãêïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå åéäéêÜ üñãáíá. ÓõãêåêñéìÝíá, ç ìÝôñçóç ôçò ìÜæáò åíüò óþìáôïò
ãßíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ æõãïý, åíþ ôïõ üãêïõ ãßíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ïãêïìåôñéêïý êõ-
ëßíäñïõ.
ÌÝôñçóç ïíïìÜæåôáé ç óýãêñéóç åíüò ìåãÝèïõò ìå Ýíá Üëëï ïìïåéäÝò ôï ïðïßï Ý÷ïõìå
ïñßóåé ùò ìïíÜäá ìÝôñçóçò. Ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÝôñçóçò åßíáé Ýíáò áñéèìüò ðïõ ïíïìÜæå-
ôáé áñéèìçôéêÞ ôéìÞ. Ç ðïóïôéêÞ Ýêöñáóç åíüò ìåãÝèïõò (üðùò ç ìÜæá åíüò õëéêïý óþìáôïò)
ãßíåôáé ìå ôçí áñéèìçôéêÞ ôéìÞ (ð.÷. 10) êáé ôç ìïíÜäá ìÝôñçóçò (ð.÷. kg). Ãéá ðáñÜäåéãìá ôï
õëéêü óþìá ìðïñåß íá Ý÷åé ìÜæá 10 kg (m = 10 kg).

1.2.2 Ôï äéåèíÝò óýóôçìá ìïíÜäùí (S.I.)

Ãéá ôçí åíïðïßçóç ôïõ ôñüðïõ ìÝôñçóçò ôùí äéáöüñùí ìåãåèþí, ôï 1960 ïñßóôçêå ôï
äéåèíÝò óýóôçìá ìïíÜäùí (S.I.), ôï ïðïßï ðñïâëÝðåé åðôÜ èåìåëéþäç ìåãÝèç êáé ôéò áíôß-
óôïé÷åò ìïíÜäåò ìÝôñçóÞò ôïõò.

Èåìåëéþäç ìåãÝèç êáé ïé ìïíÜäåò ôïõò óôï S.I. ãéá ôç ÷çìåßá

ÌÝãåèïò Óýìâïëï ìåãÝèïõò Ïíïìáóßá ìïíÜäáò Óýìâïëï ìïíÜäáò

ÌÞêïò l MÝôñï m

ÌÜæá m ×éëéüãñáììï kg

×ñüíïò t Äåõôåñüëåðôï s

Èåñìïêñáóßá T ÊÝëâéí K

Ðïóüôçôá ýëçò n Ìïë mol

9
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ôá õðüëïéðá ìåãÝèç ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åßíáé ðáñÜãùãá ìåãÝèç êáé åêöñÜæïíôáé ìå ôç

âïÞèåéá ôùí èåìåëéùäþí ìåãåèþí.
ÐáñÜäåéãìá
Ï üãêïò (V) åßíáé ðáñÜãùãï ìÝãåèïò êáé ïñßæåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ìÞêïõò (èåìåëéþäåò
ìÝãåèïò). Éó÷ýåé: V = ìÞêïò · ðëÜôïò · ýøïò. ÅðïìÝíùò, ç ìïíÜäá üãêïõ óôï S.I. åßíáé ôï êõ-
âéêü ìÝôñï (1 m3).
Ôá ðïëëáðëÜóéá êáé õðïðïëëáðëÜóéá ôùí ìïíÜäùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðáñïõóéÜæï-
íôáé óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß.
ÐïëëáðëÜóéá - ÕðïðïëëáðëÜóéá ìïíÜäùí

Ðñüèåìá Óýìâïëï Ó÷Ýóç ìå ôç âáóéêÞ ìïíÜäá ÐáñÜäåéãìá

mega (ìåãá) Ì 106 1 Ìm = 106 m

kilo (÷éëéï) k 103 1 km = 103 m

deci (äåêáôï) d 10-1 1 dm = 10-1 m

centi (åêáôïóôï) c 10-2 1 cm = 10-2 m

milli (÷éëéïóôï) m 10-3 1 mm = 10-3 m

micro (ìéêñï) ì 10-6 1 ìm = 10-6 m

nano (íáíï) n 10-9 1 nm = 10-9 m

pico (ðéêï) p 10-12 1 pm = 10-12 m

ÐáñÜ ôçí ðñïóðÜèåéá ãéá ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ìüíï ôùí ìïíÜäùí ðïõ ïñßæïíôáé áðü ôï
äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.), óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé Üëëåò ìïíÜäåò. ¸ôóé
óôç ÷çìåßá èá óõíáíôÞóïõìå ôéò ðáñáêÜôù ìïíÜäåò:
l Ãéá ôçí ðßåóç (p) åíüò áåñßïõ, ç ìïíÜäá ðïõ ïñßæåôáé óôï S.I. åßíáé ôï Pascal (Pa):
Í
1 Pa = 1
m2
ÓõíÞèùò üìùò ÷ñçóéìïðïéïýìå ùò ìïíÜäá ðßåóçò ôçí áôìüóöáéñá (atm) Þ ôá ÷éëéïóôÜ ôçò
óôÞëçò õäñáñãýñïõ (mmHg), üðïõ:
1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg = 760 Torr
Éó÷ýåé: 1 atm = 101325 Pa.
l Ãéá ôçí áðüëõôç èåñìïêñáóßá (T) ç ìïíÜäá ðïõ ïñßæåôáé óôï S.I. åßíáé ôï ÊÝëâéí (Ê). Eðß-
óçò ãéá ôç èåñìïêñáóßá (è) ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí âáèìü Êåëóßïõ (°C).
Éó÷ýåé: T = 273 + è.

10
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

l Ãéá ðïëý ìéêñÜ ìÞêç, üðùò ç áôïìéêÞ áêôßíá, ôï ìÞêïò åíüò äåóìïý ê.Ü., óõíÞèùò óõíá-
íôÜìå ôï angstrom (D).
Éó÷ýåé: 1 D = 10-8 cm = 10-10 m.

1.2.3 Ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò

¼ëá ôá áíôéêåßìåíá ãýñù ìáò, üðùò áõôü ôï âéâëßï, ôá ìïëýâéá ìáò êáé üëá ãåíéêÜ ôá ðñÜã-
ìáôá ôçò öýóçò –áëëÜ êáé áõôÜ ðïõ ãßíïíôáé áíôéëçðôÜ ìå ôç âïÞèåéá ôùí åðéóôçìïíéêþí
ïñãÜíùí– áðïôåëïýí ôçí ýëç ôïõ óýìðáíôïò. Êáé üðùò åßäáìå, ÷çìåßá åßíáé ç åðéóôÞìç ôçò
óýóôáóçò êáé ôçò äïìÞò ôçò õëéêþí, êáèþò êáé ôùí ìåôáâïëþí óôéò ïðïßåò õðüêåéíôáé ôá
õëéêÜ.
Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò åßíáé ç ìÜæá (m) êáé ï üãêïò (V). ÅðïìÝíùò, ôá
õëéêÜ óþìáôá Ý÷ïõí ìÜæá êáé êáôáëáìâÜíïõí üãêï.
ÌÜæá êáé âÜñïò
H ìÜæá (m) êáé ôï âÜñïò (Â) åßíáé äýï äéáöïñåôéêÜ ìåãÝèç. ÌÜæá (m) åßíáé ç ðïóüôçôá ôçò
ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå Ýíá óþìá, åíþ âÜñïò (Â) åßíáé ç äýíáìç (äéáíõóìáôéêü ìÝãåèïò) ìå
ôçí ïðïßá Ýëêåé ç Ãç êÜèå óþìá ðñïò ôï êÝíôñï ôçò, êáé Ý÷åé ìÝôñï ßóï ìå B = mg.
Óå áíôßèåóç ìå ôç ìÜæá, ôï âÜñïò äåí åßíáé óôáèåñü êáé åîáñôÜôáé áðü ôç ìÜæá ôïõ óþìá-
ôïò (m) êáé ôçí åðéôÜ÷õíóç ôçò âáñýôçôáò (g). ¢ñá, óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç, ôï âÜñïò åíüò
óþìáôïò ìåôáâÜëëåôáé ìå ôï ãåùãñáöéêü ðëÜôïò êáé ôçí áðüóôáóç ôïõ óþìáôïò áðü ôçí
åðéöÜíåéá ôçò èÜëáóóáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá óþìá Ý÷åé ìÜæá 1 kg áíåîáñôÞôùò ôïõ áí
âñßóêåôáé óôç Ãç Þ óôç ÓåëÞíç, åíþ ôï ßäéï óþìá Ý÷åé ìéêñüôåñï âÜñïò óôç ÓåëÞíç.
Óçìåßùóç: Ðáëáéüôåñá, óôç ÷çìåßá ïé üñïé âÜñïò êáé ìÜæá ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ÷ùñßò äéÜêñéóç êáé óÞìáé-
íáí ìÜæá. ¸ôóé ëÝãáìå áôïìéêü âÜñïò áíôß áôïìéêÞ ìÜæá, Þ ìåßãìá âÜñïõò áíôß ìåßãìá ìÜæáò êôë.

1.2.4 ÌÜæá (m)

ÌÜæá åßíáé ôï ìÝôñï ôçò áíôßóôáóçò ðïõ ðáñïõóéÜæåé Ýíá óþìá ùò ðñïò ôç ìåôáâïëÞ ôçò
ôá÷ýôçôÜò ôïõ êáé åêöñÜæåé ôçí ðïóüôçôá ôçò ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï óþìá.
ÅðïìÝíùò, ç ìÜæá áðïôåëåß ìÝôñï ôçò áäñÜíåéáò åíüò óþìáôïò. Ìå ôïí üñï áäñÜíåéá ÷á-
ñáêôçñßæåôáé ç éäéüôçôá ôçò ýëçò íá áíôéóôÝêåôáé óå êÜèå áßôéï ðïõ ôåßíåé íá ìåôáâÜëëåé
ôçí êéíçôéêÞ ôçò êáôÜóôáóç.
Ãéá Ýíá äåäïìÝíï áíôéêåßìåíï ç ðïóüôçôá ôçò ýëçò, äçëáäÞ ç ìÜæá ôïõ, ðáñáìÝíåé óôáèå-
ñÞ. Áõôü óõìâáßíåé áêüìá êáé áí áëëÜîåé ç ìïñöÞ ôïõ áíôéêåéìÝíïõ Þ ìåôáöåñèåß áõôü óå
Üëëï ìÝñïò.

11
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ç ìÜæá åßíáé ìÝãåèïò áíåîÜñôçôï áðü ôçí ðßåóç êáé ôç èåñìïêñáóßá.

ÌïíÜäåò ìÜæáò
Óôï äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.) ìïíÜäá ìÜæáò åßíáé ôï 1 kg (÷éëéüãñáììï). Óôçí ðñÜîç ÷ñç-
óéìïðïéïýìå êáé ðïëëáðëÜóéá Þ õðïðïëëáðëÜóéá, üðùò ôï 1 g (ãñáììÜñéï), ôï 1 mg
(÷éëéïóôüãñáììï) ê.Ü. Ïé ìïíÜäåò áõôÝò óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôéò ó÷Ýóåéò:
1 tn = 103 kg, 1 g = 10-3 kg, 1 mg = 10-6 kg (ìåôáôñïðÞ óå kg)
1 kg = 103 g, 1 mg = 10-3 g, 1 ìg = 10-6 g, 1 ng = 10-9 g (ìåôáôñïðÞ óå g)
Ç ìÜæá åíüò óþìáôïò åßíáé âáóéêü ìÝãåèïò óôç ÷çìåßá êáé ç ìÝôñçóÞ ôçò ãßíåôáé ìå ôç âïÞ-
èåéá æõãþí.
¼ñãáíá ìÝôñçóçò ìÜæáò
á. Êëáóéêüò æõãüò. Óôïí êëáóéêü æõãü, áöïý ôïðïèåôÞóïõìå áõôü ðïõ èÝëïõìå íá æõãß-
óïõìå óôï áñéóôåñü ìÝñïò ôïõ, ðñïóèÝôïõìå ãíùóôÝò ìÜæåò óôï äåîéü ìÝñïò ôïõ ìÝ÷ñé ï
äåßêôçò íá êåíôñáñéóôåß. Ôüôå ôá ðåñéå÷üìåíá Ý÷ïõí ôï ßäéï âÜñïò êáé åðïìÝíùò ôçí ßäéá
ìÜæá.
â. Çëåêôñïíéêüò æõãüò. Óôïí çëåêôñïíéêü æõãü ðáßñíïõìå ôçí Ýíäåéîç êáôåõèåßáí, êáé ìå
ìåãáëýôåñç áêñßâåéá.

80
70
60
50
40
30
20
10
10

25,0425
4,2485

α. Kλασικός ζυγός β. Ηλεκτρονικοί ζυγοί

1.2.5 ¼ãêïò (V)

¼ãêïò åßíáé ï ÷þñïò ôïí ïðïßï êáôáëáìâÜíåé Ýíá óþìá óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò.
ÌïíÜäåò üãêïõ
Óôï äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.) ìïíÜäá üãêïõ åßíáé ôï 1 m3 (êõâéêü ìÝôñï). Óôçí ðñÜîç ÷ñçóé-
ìïðïéïýìå óõíÞèùò õðïðïëëáðëÜóéá üðùò ôï 1 dm3 (êõâéêü äåêáôüìåôñï) Þ 1 L (ëßôñï)

12
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

êáé ôï 1 cm3 (êõâéêü åêáôïóôüìåôñï) Þ 1 mL (÷éëéïóôüëéôñï) ê.Ü. Ïé ìïíÜäåò áõôÝò óõíäÝï-

íôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôéò ó÷Ýóåéò:
1 m3 = 1000 L (dm3), 1 mL (cm3) = 10-3 L (dm3) (ìåôáôñïðÞ óå L)
1 m3 = 106 mL (cm3), 1 L = 103 mL (cm3) (ìåôáôñïðÞ óå mL)

Ï üãêïò åíüò óþìáôïò åßíáé âáóéêü ìÝãåèïò óôç ÷çìåßá êáé ç ìÝôñçóÞ ôïõ ãßíåôáé ìå ôç
âïÞèåéá êáôÜëëçëùí ïñãÜíùí, áíÜëïãá ìå ôç öýóç ôïõ óþìáôïò.
¼ñãáíá ìÝôñçóçò üãêïõ
á. ¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá õãñü, ç ìÝôñçóç ãßíåôáé áðåõèåßáò ìå êÜðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù
üñãáíá (ðñï÷ïÀäá, óéöþíéá, ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï, ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç ê.Ü.).

50

40

30
50

20
40

10
30

20

10

Προχοΐδα Σιφώνια Ογκομετρικός κύλινδρος Ογκομετρική φιάλη

â. Ãéá ôç ìÝôñçóç ôïõ üãêïõ åíüò óôåñåïý, âõèßæïõìå ôï

}
80 80

óôåñåü óå ïñéóìÝíï üãêï íåñïý (V 1) ðïõ âñßóêåôáé óå 70

60
70
60
V2
50 50 ΔV
ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï, ïðüôå ðñïêáëåßôáé Üíïäïò ôçò óôÜè- 40
30
V1 40
30
V1
20 20
ìçò ôïõ íåñïý (V2). Áðü ôç äéáöïñÜ ôùí åíäåßîåùí ðñéí (V1) 10 10

êáé ìåôÜ (V2) ôç âýèéóç ôïõ óôåñåïý, õðïëïãßæïõìå ôïí üãêï

ôïõ óôåñåïý.

Vóôåñåïý = ÄV = Vôåëéêü - Váñ÷éêü = V2 - V1

Óçìåßùóç: Ôï ëßôñï (L) ïñßæåôáé ùò ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé 1 kg íåñïý óôïõò 4° C. Ôï cm3 êáé ôï mL
Ý÷ïõí ìéêñÞ äéáöïñÜ, áëëÜ óôçí ðñÜîç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áäéÜêñéôá. ÐñáêôéêÜ ôï cm3 ÷ñçóéìïðïéåßôáé
ãéá ôïí üãêï ôùí áåñßùí êáé ôï mL ãéá ôïí üãêï ôùí õãñþí. ¼ìïéá éó÷ýåé ãéá ôï dm3 êáé ôï L.
Ï üãêïò åíüò óþìáôïò äåí åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêüò ãéá ôï óþìá êáé åîáñôÜôáé:
1. áðü ôç èåñìïêñáóßá.
Ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ãåíéêÜ ðñïêáëåß áýîçóç ôïõ üãêïõ ôùí óùìÜôùí (óôçí ðåñß-
ðôùóç áõôÞ ëÝìå üôé ôï óþìá äéáóôÝëëåôáé).

13
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ç åëÜôôùóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß ìåßùóç ôïõ üãêïõ ôùí óùìÜôùí (óôçí ðåñßðôù-
óç áõôÞ ëÝìå üôé ôï óþìá óõóôÝëëåôáé).
2. áðü ôçí ðßåóç (ãéá áÝñéá óþìáôá).
Ç áýîçóç ôçò ðßåóçò óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá ðñïêáëåß ìåßùóç ôïõ üãêïõ ôùí áÝñéùí
óùìÜôùí.
Ç ìåßùóç ôçò ðßåóçò óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá ðñïêáëåß áýîçóç ôïõ üãêïõ ôùí áÝñéùí
óùìÜôùí.
Ç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò äå ìåôáâÜëëåé ôïí üãêï ôùí õãñþí êáé ôùí óôåñåþí óùìÜôùí.
ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôïõ üãêïõ èá ðñÝðåé íá óõíïäåýåôáé áðü ôéò óõíèÞêåò ìÝôñçóçò. Ãéá ôïí
üãêï ôùí õãñþí êáé ôùí óôåñåþí ðñÝðåé íá áíáöÝñåôáé ç èåñìïêñáóßá ìÝôñçóçò, åíþ ãéá ôïí
üãêï ôùí áåñßùí ðñÝðåé íá áíáöÝñåôáé ç èåñìïêñáóßá êáé ç ðßåóç ðïõ ìåôñÞèçêå ï üãêïò.
Óçìåßùóç: Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ íåñïý ðáñáôçñåßôáé áðüêëéóç óôï öáéíüìåíï ôçò äéáóôïëÞò êáé ôçò óõ-
óôïëÞò üôáí ìåôáâÜëëåôáé ç èåñìïêñáóßá. ¼ôáí øý÷åôáé ôï íåñü, ï üãêïò óõóôÝëëåôáé ùò ôïõò 4° C. Áðü
ôïõò 4°C Ýùò ôïõò 0°C ï üãêïò ôïõ íåñïý äéáóôÝëëåôáé áíôß íá óõóôÝëëåôáé.

1.2.6 Ðõêíüôçôá (ñ) åíüò óþìáôïò

Ôá äýï ðáñáðÜíù ìåãÝèç, ìÜæá (m) êáé üãêïò (V), óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôçí ðõêíüôç-
ôá (ñ) ôïõ óþìáôïò.
Ðõêíüôçôá (ñ) åíüò óþìáôïò ïíïìÜæåôáé ôï ðçëßêï ôçò ìÜæáò (m) ôïõ óþìáôïò äéÜ ôïõ
üãêïõ (V) ðïõ êáôáëáìâÜíåé óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò.
m
ñ=
V
ÌïíÜäåò ðõêíüôçôáò
kg
Óôï äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.) ìïíÜäá ðõêíüôçôáò åßíáé ôï 1 . Óôç ÷çìåßá ðñáêôéêÜ ÷ñçóé-
m3
g g
ìïðïéïýìå ôéò ìïíÜäåò 1 (ãéá áÝñéá óþìáôá) êáé 1 (ãéá óôåñåÜ êáé õãñÜ óþìáôá). Ïé
L mL
ìïíÜäåò áõôÝò óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôéò ó÷Ýóåéò:
kg 10 3 g g g g
1 =1 =1 =1 = 10–3
3 3 L 3 mL
m 10 L 10 mL
Åöüóïí ç ðõêíüôçôá ó÷åôßæåôáé ìå ôïí üãêï ôïõ óþìáôïò, ç ôéìÞ ôçò åîáñôÜôáé:
1. áðü ôç èåñìïêñáóßá.
H áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, ãåíéêÜ, ðñïêáëåß áýîçóç ôïõ üãêïõ ôïõ óþìáôïò, Üñá ìåéþ-
íåôáé ç ðõêíüôçôá ôïõ óþìáôïò.

14
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

Ç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò, ãåíéêÜ, ðñïêáëåß ìåßùóç ôïõ üãêïõ ôïõ óþìáôïò, Üñá áõ-
îÜíåôáé ç ðõêíüôçôá ôïõ óþìáôïò.
2. áðü ôçí ðßåóç (ãéá áÝñéá óþìáôá).
Ç áýîçóç ôçò ðßåóçò óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá ãéá ïñéóìÝíç ìÜæá ðñïêáëåß ìåßùóç ôïõ
üãêïõ ôïõ äï÷åßïõ, Üñá áõîÜíåôáé ç ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ.
Ç ìåßùóç ôçò ðßåóçò óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá ãéá ïñéóìÝíç ìÜæá ðñïêáëåß áýîçóç ôïõ
üãêïõ ôïõ äï÷åßïõ, Üñá ìåéþíåôáé ç ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ.
ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò èá ðñÝðåé íá óõíïäåýåôáé áðü ôéò óõíèÞêåò ìÝôñçóçò.
Ãéá ôçí ðõêíüôçôá ôùí õãñþí êáé ôùí óôåñåþí ðñÝðåé íá áíáöÝñåôáé ç èåñìïêñáóßá ìÝ-
ôñçóçò, åíþ ãéá ôçí ðõêíüôçôá ôùí áåñßùí ðñÝðåé íá áíáöÝñåôáé ç èåñìïêñáóßá êáé ç ðßå-
óç ðïõ ìåôñÞèçêå ï üãêïò.
Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò ðõêíüôçôáò óþìáôïò, áñêåß íá ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ, êáèþò åðß-
óçò êáé ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ìÜæá áõôÞ óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò.
ÐáñÜäåéãìá
Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá áåñßïõ Á, áí 21 g, óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò, êáôáëáìâÜíïõí üãêï 20 L.
Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò:
m 21 g g
ñ= Þ ñ= Þ ñ = 1,05
V 20 L L
×ñçóéìüôçôá ôçò ðõêíüôçôáò
á. Óôïí õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ äåäïìÝíçò ìÜæáò óþìáôïò.
m m
ñ= Þ V=
V ñ

ÐáñÜäåéãìá
Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 60 g óþìáôïò Á, áí ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé
g
ßóç ìå 1,2 .
mL
æ g ö
Åöüóïí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá (m = 60 g) êáé ôçí ðõêíüôçôá ç ñ = 1,2 ÷ õðïëïãßæïõìå ôïí
è mL ø
üãêï (V) ùò åîÞò:
m m 60 g
ñ= Þ V= Þ V= Þ V = 50 mL
V ñ 1,2 g/mL

â. Óôïí õðïëïãéóìü ôçò ìÜæáò äåäïìÝíïõ üãêïõ óþìáôïò.

15
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

m
ñ= Þ m=ñ·V
V
ÐáñÜäåéãìá
Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá 80 mL óþìáôïò Á, ìå äåäïìÝíï üôé ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé ßóç ìå
g
1,09 .
mL
æ g ö
Ìå áíÜëïãï ôñüðï, áöïý ï üãêïò (V = 80 mL) êáé ç ðõêíüôçôá ç ñ = 1,09 ÷ôïõ óþìá-
è mL ø
ôïò åßíáé ãíùóôÜ, õðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá (m) ùò åîÞò:
m g
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,09 · 80 mL Þ m = 87,2 g
V mL
Óçìåßùóç: Ç ðõêíüôçôá óõìâïëßæåôáé êáé ìå d. Óôï âéâëßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ðñüôáóç ôçò IUPAC ìå ñ.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

1.2.7 Íá áíáöÝñåôå ôéò âáóéêÝò äéáöïñÝò ìåôáîý ìÜæáò (m) êáé âÜñïõò (Â Þ W)
åíüò óþìáôïò.
AðÜvôçóç
Ïé âáóéêÝò äéáöïñÝò ìåôáîý ìÜæáò êáé âÜñïõò åíüò óþìáôïò äßíïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

ÌÜæá (m) ÂÜñïò (Â)

1. ÅêöñÜæåé ôçí ðïóüôçôá ôçò ýëçò ðïõ 1. ÅêöñÜæåé ôçí åëêôéêÞ äýíáìç ðïõ áóêåß
ðåñéÝ÷åôáé óå Ýíá óþìá. ç Ãç ðÜíù óå Ýíá óþìá.

2. ÌïíÜäá ìÝôñçóçò: 1 kg. 2. ÌïíÜäá ìÝôñçóçò: 1 Í.

3. ¼ñãáíï ìÝôñçóçò: æõãüò. 3. ¼ñãáíï ìÝôñçóçò: äõíáìüìåôñï.

4. Åßíáé óôáèåñÞ êáé äåí åîáñôÜôáé áðü 4. ÅîáñôÜôáé áðü ôï ãåùãñáöéêü ðëÜôïò
ôïí ôüðï ðïõ âñßóêåôáé ôï óþìá. êáé ôï ýøïò áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò èÜ-
ëáóóáò.

1.2.8 Ðþò ìåôáâÜëëïíôáé ç ìÜæá, ï üãêïò êáé ç ðõêíüôçôá ðïóüôçôáò áÝñéáò

ïõóßáò Á üôáí áõîÞóïõìå ôç èåñìïêñáóßá;
ÁðÜíôçóç
1. ÌÜæá (m)
Ç ìÜæá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ, áöïý åêöñÜæåé ôçí ðïóüôçôá ôçò ýëçò ðïõ äå ìåôáâÜëëåôáé.

16
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

2. ¼ãêïò (V)
Ï üãêïò áõîÜíåôáé (äéáóôïëÞ ôïõ üãêïõ).
æ mö
3. Ðõêíüôçôá ç ñ = ÷
è Vø
Ç ìÜæá (m) ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ êáé ï üãêïò (V) áõîÜíåôáé, êáôÜ óõíÝðåéá ç ðõêíüôçôá (ñ)
ìåéþíåôáé.

ÁóêÞóåéò

Ïé áóêÞóåéò áíáöÝñïíôáé: i. óå ìåôáôñïðÝò ìïíÜäùí, ii. óôïí õðïëïãéóìü ôçò ðõêíüôçôáò

ìÝóù ôçò ìÜæáò êáé ôïõ üãêïõ, iii. óôïí õðïëïãéóìü ôçò ìÜæáò ìÝóù ôçò ðõêíüôçôáò êáé
ôïõ üãêïõ êáé iv. óôïí õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ ìÝóù ôçò ðõêíüôçôáò êáé ôçò ìÜæáò.

¢óêçóç 1.2.9

Ná ãßíïõí ïé ìåôáôñïðÝò: á. ìÜæáò 2,5 kg óå g. â. ìÜæáò 0,25 mg óå g. ã. üãêïõ 2,2 m3

óå L. ä. üãêïõ 240 mL óå L.
AðÜíôçóç
á. ¸÷ïõìå m = 2,5 kg.
Ió÷ýåé 1 kg = 103 g, Üñá èá åßíáé:
m = 2,5 kg Þ m = 2,5 · 103 g Þ m = 2500 g
â. ¸÷ïõìå m = 0,25 mg.
Ió÷ýåé 1 mg = 10–3 g, Üñá èá åßíáé:
m = 0,25 mg Þ m = 0,25 · 10–3 g Þ m = 2,5 · 10–4 g
ã. ¸÷ïõìå V = 2,2 m3.
Ió÷ýåé 1 m3 = 103 L, Üñá èá åßíáé:
V = 2,2 m3 Þ V = 2,2 · 103 L Þ m = 2200 L
ä. ¸÷ïõìå V = 240 mL.
Ió÷ýåé 1 mL = 10–3 L, Üñá èá åßíáé:
V = 240 mL Þ V = 240 · 10–3 L Þ V = 0,240 L

¢óêçóç 1.2.10

á. H áôïìéêÞ áêôßíá ôïõ ÷áëêïý åßíáé 0,128 nm. Ðïéá ç ôéìÞ ôçò áôïìéêÞò áêôßíá ôïõ
i. óå m, êáé ii. óå D;

17
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

â. H ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé ßóç ìå 2,6 · 10-23 g. Ðïéá ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ
ôïõ i. óå kg, êáé ii. óå mg;
ã. Óôçí áôìüóöáéñá ìéáò ðüëçò âñÝèçêå üôé ðåñéÝ÷åôáé äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2)
ìå ðåñéåêôéêüôçôá 150 ìg NO2/cm3 áÝñá. Ðïéá åßíáé ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéïîåéäßïõ
ôïõ áæþôïõ óå i. g/m3, ii. g/L, iii. mg/L êáé iv. g/mL, óôéò ßäéåò óõíèÞêåò;
ÁðÜíôçóç
á. ¸÷ïõìå r = 0,128 nm.
i. Éó÷ýåé 1 nm = 10-9 m, Üñá èá åßíáé:
r = 0,128 · 10-9 m Þ r = 1,28 · 10-10 m
ii. Ió÷ýåé 1 D = 10-10 m Þ 1 m = 1010 D, Üñá èá åßíáé:
r = 1,28 · 10-10 · 1010 Þ r = 1,28 D
â. ¸÷ïõìå m = 2,6 · 10-23 g.
i. Éó÷ýåé 1 kg = 103 g Þ 1 g = 10-3 kg, Üñá èá åßíáé:
m = 2,6 · 10-23 · 10-3 kg Þ m = 2,6 · 10-26 kg
ii. Ió÷ýåé 1 g = 103 mg, Üñá èá åßíáé:
m = 2,6 · 10-23 · 103 mg Þ m = 2,6 · 10-20 mg
ìg ÍÏ 2
ã. ¸÷ïõìå ðåñéåêôéêüôçôá 150 .
cm3 áÝñá
i. Éó÷ýïõí 1 ìg = 10-6 g êáé 1 m3 = 106 cm3 Þ 1 cm3 = 10-6 m3, Üñá èá åßíáé:
ìg 10 - 6 g g ÍÏ 2
150 = 150 · = 150
3 -6 3
cm 10 m m3 áÝñá
ii. Éó÷ýïõí 1 ìg = 10-6 g êáé 1 L = 1 dm3 = 103 cm3 Þ 1 cm3 = 10-3 L, Üñá èá åßíáé:
ìg 10 - 6 g g g ÍÏ 2
150 = 150 · = 150 · 10-3 = 0,15
-3 L
cm3 10 L L áÝñá

iii. Éó÷ýïõí 1 ìg = 10 -6 g êáé 1 g = 10 3 mg. ¢ñá 1ìg = 10 -3 mg êáé 1 L = 1 dm3 = 10 3 cm 3 Þ

1 cm 3 = 10 -3 L, Üñá èá åßíáé:
ìg 10 - 3 mg mg ÍÏ 2
150 = 150 · = 150
-3 L
cm3 10 L áÝñá

iv. Éó÷ýïõí 1 ìg = 10-6 g êáé 1 cm3 = 1 mL, Üñá èá åßíáé:

ìg 10 - 6 g g ÍÏ 2
150 = 150 · = 1,5 · 10-4
cm3 1 mL mL áÝñá

18
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

¢óêçóç 1.2.11

0,016 kg áåñßïõ Á êáôÝ÷ïõí üãêï 20 L (è = 25 °C êáé p = 1 atm).

g
á. Ðïéá åßíáé ç ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ áåñßïõ Á óå óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò;
L
â. Íá óõãêñßíåôå ôçí ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò ìå:
i. ôçí ðõêíüôçôá (ñ1) óôïõò 5 °C êáé ðßåóç p = 1 atm,
ii. ôçí ðõêíüôçôá (ñ2) óôïõò 45 °C êáé ðßåóç p = 1 atm,
iii. ôçí ðõêíüôçôá (ñ3) óôïõò 25 °C êáé ðßåóç p = 4 atm.
ÁðÜíôçóç
á. ÈÝëïõìå íá õðïëïãßóïõìå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ óå g/L. Ç ðõêíüôçôá äßíåôáé áðü
æ mö
ôç ó÷Ýóç ç ñ = ÷ . Áñ÷éêÜ, èá ìåôáôñÝøïõìå ôç ìÜæá áðü kg óå g ùò åîÞò:
è Vø
1 kg = 1000 g, Üñá m = 0,016 · 1000 = 16 g
Ï üãêïò åßíáé V = 20 L (äå ÷ñåéÜæåôáé ìåôáôñïðÞ).
H ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ Á óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò èá åßíáé:
m 16 g g
ñ= Þ ñ= Þ ñ = 0,8
V 20 L L
â. Ç ðõêíüôçôá åíüò áåñßïõ (âë. 1.2. 6):
l áõîÜíåôáé ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò, áöïý ðñïêáëåßôáé ìåßùóç ôïõ üãêïõ (è =

= 5° C êáé p = 1 atm). Ç ìÜæá åßíáé ðÜíôá óôáèåñÞ.

l ìåéþíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, áöïý ðñïêáëåßôáé áýîçóç ôïõ üãêïõ (è =
= 45° C êáé p = 1 atm). Ç ìÜæá åßíáé ðÜíôá óôáèåñÞ.
l áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò, áöïý ðñïêáëåßôáé ìåßùóç ôïõ üãêïõ (è = 25° C êáé
p = 4 atm). Ç ìÜæá åßíáé ðÜíôá óôáèåñÞ.
¢ñá Ý÷ïõìå: i. ñ1 >ñ, ii. ñ2 <ñ, iii. ñ3 >ñ.

19
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

1.2.12 á. ÌïíÜäá ìÝôñçóçò ôçò ðõêíüôç- ç èåñìïêñáóßá, ç ðõêíüôçôá åíüò õãñïý

ôáò óôï S.I. åßíáé: óþìáôïò áõîÜíåôáé, åíþ üôáí áõîçèåß ç ðßå-
g kg óç, ç ðõêíüôçôá åíüò áÝñéïõ óþìáôïò . . . . . . . .
i. 1 ii. 1 Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò ìáò åðéôñÝðåé íá
3 L
m
ðñïóäéïñßóïõìå ôç . . . . . . ., üôáí ãíùñßæïõìå
kg g
iii. 1 iv. 1 ôïí üãêï óýìöùíá ìå ôç ó÷Ýóç
3
m cm 3 ... =.... · ..... .
â. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù óþìáôá Ý÷åé ôç
ìéêñüôåñç ôéìÞ ðõêíüôçôáò, áí ãíùñßæïõìå 1.2.15 Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôï ìÝãåèïò ôçò
üôé ïé ðïóüôçôåò ðïõ äßíïíôáé êáôáëáìâÜ- óôÞëçò (É) ìå ôç ìïíÜäá ìÝôñçóçò ôçò óôÞëçò
íïõí ôïí ßäéï üãêï (V = 22,4 L) óôïõò 0°C êáé (ÉÉ).
ðßåóç 1 atm;
i. 28 g N2 ii. 32 g O2 ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
iii. 2 g Ç2 iv. 17 g NÇ3
á. üãêïò i. 1°C
ã. Ç ìÜæá åíüò óþìáôïò åîáñôÜôáé:
i. Áðü ôç èÝóç ôïõ óþìáôïò óôïí ÷þñï. â. ìÜæá ii. 1 g/L
ii. Áðü ôï ãåùãñáöéêü ðëÜôïò ôïõ ôüðïõ.
iii. Áðü ôç èåñìïêñáóßá. ã. ðßåóç iii. 1L
iv. Áðü êáíÝíá áðü ôá ðáñáðÜíù.
ä. èåñìïêñáóßá iv. 1ìg
1.2.13 Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôï ìÝãåèïò ôçò
óôÞëçò (É) ìå ôï ìÝôñï ôçò óôÞëçò (ÉÉ). å. ðõêíüôçôá v. 1 atm

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) 1.2.16 Ãéá íá ðÜñïõìå ìéá ìéêñÞ ðïóüôçôá
ïñéóìÝíïõ üãêïõ åíüò õãñïý óþìáôïò, ðïõ
á. ñ i. 4 kg åßíáé áðáñáßôçôç ãéá Ýíá ðåßñáìá, ÷ñçóéìï-
ðïéïýìå:
â. m ii. 2 dm3
á. Çëåêôñïíéêü æõãü
ã. T iii. 1 g/L â. Ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï
ã. ÏãêïìåôñéêÞ öéÜëç
ä. V iv. 5 cm ä. Óéöþíéï
å. l v. 2 mmHg 1.2.17 H áôïìéêÞ áêôßíá ôïõ íáôñßïõ (Na) åß-
íáé ßóç ìå 0,186 nm. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ôé-
óô. p vi. 280 K ìÝò åßíáé ßóç ìå ôçí áôïìéêÞ áêôßíá ôïõ
íáôñßïõ;
1.2.14 Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôï ðá- á. 186 · 10-10 m
ñáêÜôù êåßìåíï: Ç . . . . . . . (ñ) åíüò óþìáôïò â. 1,86 D
ïñßæåôáé ùò ôï ðçëßêï ôçò . . . . . . . . . . . . . . ( . . . ) ôïõ ã. 1,86 · 10-10 cm
óþìáôïò äéÜ ôïõ . . . . . . . . . . ( . . . ) ðïõ êáôáëáì- ä. 1,86 · 10-12 mm
âÜíåé óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò. ¼ôáí . . . . . . . . . . .

20
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

1.2.18 á. ¸íá óþìá × âñÝèçêå üôé Ý÷åé ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
ìÜæá 0,240 kg êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 250 mL.
Ç ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôÜò ôïõ åßíáé: á. 1,6 i. 320 K
i. 1 g/mL ii. 0,96 kg/L
iii. 0,96 g/L iv. 0,48 g/mL â. 2,5 ii. 223°C
â. Áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå 0,120 kg áðü ôï
óþìá ×, ðïéá èá åßíáé ç ðõêíüôçôÜ ôïõ; ã. 2,0 iii. 250 K

1.2.19 Ï ÷ñõóüò (Au) Ý÷åé ðõêíüôçôá ñ = ä. 3,2 iv. 400 K

g
= 19,3 . ÏìïãåíÞò ñÜâäïò ÷ñõóïý ÷ùñßæå-
mL Äßíåôáé üôé ïé ôéìÝò ôùí ðõêíïôÞôùí Ý÷ïõí
ôáé óå äýï ßóá êïììÜôéá Á êáé Â. Ðïéá áðü ôéò õðïëïãéóôåß óôçí ßäéá ðßåóç.
ðáñáêÜôù ó÷Ýóåéò åßíáé óùóôÞ;
1.2.23 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ñ
á. ñÁ = ñ = åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
2
á. Ôï âÜñïò åíüò áíôéêåéìÝíïõ áðü ÷áëêü åß-
â. ñÁ ¹ ñÂ
íáé 25 g.
ã. ñÁ = ñ = ñ
â. Ôá 10 D åßíáé 1 nm.
ä. ñÁ = ñ ¹ ñ
ã. Ïé áôìïß ôïõ ïéíïðíåýìáôïò Ý÷ïõí ìéêñü-
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ôåñç ðõêíüôçôá áðü ôï õãñü ïéíüðíåõìá.
1.2.20 Êýâïò ðÜãïõ åéóÜãåôáé óå äï÷åßï ìå ä. Ôá 0,5 kg óéäÞñïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü
êáèáñü íåñü. Ï êýâïò åðéðëÝåé óôï íåñü ãéá- üãêï áðü ôá 0,5 kg ÷áëêïý.
ôß: å. Ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé ìåãáëýôåñç
á. Ý÷åé ìéêñüôåñï üãêï óôïõò 4°C áðü ôçí ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý
â. Ý÷åé ìéêñüôåñç ìÜæá óôïõò 2°C.
ã. Ý÷åé ìéêñüôåñç ðõêíüôçôá 1.2.24 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ä. Ý÷ïõìå ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá íåñïý åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. 10 mL íåñïý êáé 10 mL õäáôéêïý äéáëýìá-
1.2.21 Áðü Ýíá äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò ðáßñ-
ôïò íéôñéêïý ïîÝïò Ý÷ïõí ôçí ßäéá ìÜæá.
íïõìå ôÝóóåñéò ðïóüôçôåò ãéá ôÝóóåñá äéáöï-
ñåôéêÜ ðåéñÜìáôá. Ïé ðïóüôçôåò ðïõ ðÞñáìå â. 10 kg ñÜâäïõ óéäÞñïõ Ý÷ïõí ìéêñüôåñç
åßíáé: ìÜæá üôáí ìåôáöÝñïíôáé óôç ÓåëÞíç.
i. 0,050 L ii. 80 mL ã. Ï æõãüò ìÜò äßíåé ôï âÜñïò åíüò óþìáôïò.
iii. 1,50 · 10 m iv. 1,80 · 105 cm3
-4 3 ä. Ãéá íá ìåôñÞóïõìå ôïí üãêï ìåãÜëçò
ðïóüôçôáò õäáôéêïý äéáëýìáôïò õäñï÷ëù-
á. Ná äéáôÜîåôå ôéò ðáñáðÜíù ðïóüôçôåò óå
ñßïõ, ðïõ ÷ñåéáæüìáóôå óå Ýíá ðåßñáìá, èá
óåéñÜ áõîáíüìåíçò ìÜæáò.
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óéöþíéï.
â. Ðïéá åßíáé ç ó÷Ýóç ôùí ðõêíïôÞôùí óôéò
å. Ç ìÜæá ôïõ íåñïý åßíáé äéáöïñåôéêÞ óå äéá-
ðïóüôçôåò ðïõ ðÞñáìå;
öïñåôéêÝò èåñìïêñáóßåò.
1.2.22 Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ôéìÝò ôçò
g 1.2.25 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ðõêíüôçôáò óå áåñßïõ Á ôçò óôÞëçò (É) ìå åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
mL
á. 1 mL õäñï÷ëùñßïõ êáé 1 mL ïéíïðíåýìá-
ôç èåñìïêñáóßá ðïõ áíáöÝñåôáé óôç óôÞëç
ôïò Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ ìÜæá.
(ÉÉ).

21
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

â. Ï ïãêïìåôñéêüò êýëéíäñïò ìáò äßíåé ôïí å. ¼ôáí ç ìÜæá åíüò óþìáôïò åßíáé ßóç áñéè-
üãêï åíüò äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò ìå ìçôéêÜ ìå ôçí ôéìÞ ôïõ üãêïõ ôïõ óþìáôïò,
áêñßâåéá. g
ôüôå ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé ßóç ìå 1 .
ã. Ç ðõêíüôçôá åßíáé èåìåëéþäåò ìÝãåèïò. mL
ä. Ï üãêïò åíüò óþìáôïò åßíáé ðáñÜãùãï
ìÝãåèïò.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

1.2.26 á. Ðþò ãßíåôáé ç ìÝôñçóç åíüò ìåãÝ- â. Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù ìåãÝèç:

èïõò; i. ÷ñüíïò
â. Ôé óçìáßíåé üôé Ýíá óþìá Ý÷åé ìÜæá 10 g; Ôé ii. üãêïò
åêöñÜæåé ôï 10 êáé ôé ôï g; iii. ìÜæá
1.2.27 á. Ná äþóåôå ôéò ïíïìáóßåò êáé ôá iv. èåñìïêñáóßá
óýìâïëá ðÝíôå èåìåëéùäþí ìåãåèþí óôï S.É. v. ðßåóç
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óõ÷íÜ óôç ÷çìåßá. Íá ôá ôáîéíïìÞóåôå óå èåìåëéþäç êáé ðáñÜ-
â. Ðïéåò åßíáé ïé áíôßóôïé÷åò ìïíÜäåò ôïõò; ãùãá êáé íá äþóåôå ôéò ìïíÜäåò ðïõ ÷ñçóéìï-
ðïéåßôå ãéá áõôÜ óôï S.I.
1.2.28 á. Íá ãñÜøåôå ôá ðñïèÝìáôá êáé ôá
áíôßóôïé÷á óýìâïëá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá 1.2.31 á. H ðõêíüôçôá åíüò êáèáñïý óþ-
ôá ðïëëáðëÜóéá êáé õðïðïëëáðëÜóéá ôùí ìï- g
ìáôïò åßíáé 3 . Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ìÜæåò
íÜäùí. cm 3
â. Íá äþóåôå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý: ôçò óôÞëçò (É) ìå ôïõò üãêïõò ôçò óôÞëçò (IÉ).
i. mm - m ii. kg - ìg
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
iii. L - mL iv. nm - m
v. pm - cm vi. g - mg
á. 36 g i. 0,2 m3
1.2.29 á. Ná áíáöÝñåôå ôéò ìïíÜäåò ôùí
ðáñáêÜôù ìåãåèþí ðïõ óõíáíôÜìå óôç ÷ç- â. 6000 kg ii. 3L
ìåßá êáé äåí åßíáé ìïíÜäåò óôï S.I.:
i. ðßåóç áåñßïõ ã. x mg iii. 12 cm3
ii. èåñìïêñáóßá
iii. ìÞêïò ä. 9 kg iv. 5 cm3
â. Íá äþóåôå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý:
i. atm - cmHg - mmHg â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò êáé
ii. °C - K íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ôéìÞ ôùí x mg.
iii. D - m - nm 1.2.32 á. Ôé åßíáé ç ýëç;
1.2.30 á. Ðïéá ìåãÝèç ïíïìÜæïíôáé ðáñÜ- â. ÂáóéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò åßíáé ç ìÜæá
ãùãá; Íá áíáöÝñåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá ðáñÜ- êáé ï üãêïò. Ðþò ïñßæåôáé ç ìÜæá êáé ðþò ï
ãùãïõ ìåãÝèïõò ðïõ óõíáíôÜìå óôç ÷çìåßá. üãêïò åíüò óþìáôïò;

22
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ
ã. Ìå ðïéïí ôñüðï ìðïñåßôå íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôç ìÜæá åíüò óþìáôïò; Ôé ìïíÜäåò ÷ñç-
óéìïðïéåßôå ãéá ôç ìÝôñçóç ôçò ìÜæáò;
ä. Ìå ðïéïí ôñüðï ìðïñåßôå íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôïí üãêï åíüò:
i. õãñïý óþìáôïò;
ii. óôåñåïý óþìáôïò;
1.2.33 á. Ðþò ïñßæåôáé ç ðõêíüôçôá åíüò
óþìáôïò; Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá
åíüò óþìáôïò Á, áí 100 g A êáôáëáìâÜíïõí
üãêï 80 mL.
â. Ðïý ìáò ÷ñçóéìåýåé ç ðõêíüôçôá åíüò óþ-
ìáôïò; Ná ãñÜøåôå ôïõò ó÷åôéêïýò ôýðïõò.
i. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá óå g 60 mL
g á. Åßíáé óùóôÞ áõôÞ ç ÷ñÞóç; Íá áéôéïëï-
óþìáôïò A ìå ðõêíüôçôá 1,2 . ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
mL
ii. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï óå mL, ðïõ
êáôáëáìâÜíïõí 144 g óþìáôïò A ìå ðõ-
g
êíüôçôá 1,2 . 1.2.39 á. Ðüôå Ýíá óôåñåü óþìá åðéðëÝåé
mL
1.2.34 á. Ç ðõêíüôçôá åßíáé èåìåëéþäåò Þ
ðáñÜãùãï ìÝãåèïò; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò.
â. Ðïéá åßíáé ç ìïíÜäá ôçò ðõêíüôçôáò óôï
S.I.;
ã. Óôç ÷çìåßá, ðþò äßíåôáé óõíÞèùò ç
ðõêíüôçôá:
i. åíüò õãñïý óþìáôïò;
ii. åíüò áÝñéïõ óþìáôïò;
Ná äþóåôå Ýíá äéêü óáò ðáñÜäåéãìá.
1.2.35 Ðïéá üñãáíá èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå
ãéá íá ìåôñÞóåôå:
á. ôïí üãêï åíüò äéáëýìáôïò;
â. ôç ìÜæá ñéíéóìÜôùí óéäÞñïõ;
ã. ôçí ðßåóç åíüò áåñßïõ;
ä. ôç èåñìïêñáóßá åíüò õãñïý;
1.2.36 Ïé áôïìéêÝò áêôßíåò ôùí óôïé÷åßùí
ìáãíÞóéï (Mg), ðõñßôéï (Si), èåßï (S) êáé ÷ëþñéï
(Cl) åßíáé ßóåò ìå 1,17 D, 1,16 · 10-10 m, 0,104 nm
êáé 9,9 · 10-10 cm áíôßóôïé÷á. Íá äéáôÜîåôå ôá
ðáñáðÜíù Üôïìá óå óåéñÜ åëáôôïýìåíçò
áôïìéêÞò áêôßíáò.
1.2.37 Tá áÝñéá Á, Â, à êáé Ä ðåñéÝ÷ïíôáé óå
ßóá äï÷åßá V L óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñá-
g
óßáò êáé ðßåóçò. Áí Ý÷ïõí ðõêíüôçôá ñ1 = 0,8 ,
L
kg g kg
ñ2 = 1,3 , ñ3 = 900 êáé ñ4 = 0,008 áíôß-
m3 m3 L
óôïé÷á, íá äéáôÜîåôå ôá áÝñéá óå óåéñÜ åëáô-
ôïýìåíçò ìÜæáò.
1.2.38 ÐïëëÝò öïñÝò óôç ÷çìåßá ÷ñçóéìï-
ðïéïýíôáé, ÷ùñßò äéÜêñéóç, ïé üñïé âÜñïò êáé
ìÜæá, ãéá Ýíá óþìá.
â. Ðþò óõíäÝåôáé ôï âÜñïò åíüò óþìáôïò ìå
ôç ìÜæá ôïõ óþìáôïò áõôïý;
óå íåñü;
â. Ìéá ðïóüôçôá ðÜãïõ Þ ìéá ðïóüôçôá ÷áë-
êïý èá åðéðëÝåé óôï íåñü;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
1.2.40 Ìéá ðïóüôçôá ðÜãïõ (óôåñåü Ç2Ï)
êáé ìéá ðïóüôçôá íåñïý (õãñü Ç2Ï) Ý÷ïõí ôçí
ßäéá ìÜæá. Íá åîçãÞóåôå ãéáôß ç ðõêíüôçôá
ôïõ ðÜãïõ åßíáé ìéêñüôåñç áðü ôçí ðõêíüôç-
ôá ôïõ õãñïý.
1.2.41 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò,
ðïõ áöïñïýí ôçí ðõêíüôçôá, åßíáé óùóôÝò
êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò ìáò åðéôñÝðåé
íá âñßóêïõìå ôïí üãêï ôïõ óþìáôïò áõôïý,
üôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ.
â. Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò ìáò åðéôñÝðåé
íá âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôïõ, üôáí åßíáé
ãíùóôüò ï üãêïò ôïõ.
ã. Ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé ç ßäéá óôïõò
20°C êáé óôïõò 80°C.
ä. Ç ðõêíüôçôá åíüò áÝñéïõ óþìáôïò åßíáé
áíåîÜñôçôç áðü ôéò óõíèÞêåò ìÝôñçóÞò ôçò.
23
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
å. Ç ðõêíüôçôá ôçò áÝñéáò áììùíßáò Ý÷åé
óôáèåñÞ ôéìÞ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.2.42 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. 1 ìg åßíáé ßóï ìå 10-9kg.
â. Ç ðõêíüôçôá ôïõ ïéíïðíåýìáôïò åßíáé
óôáèåñÞ áíåîÜñôçôá áðü ôç èåñìïêñáóßá
ðïõ âñßóêåôáé.
ã. Ãéá ôïí áêñéâÞ õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ
åíüò õãñïý ãýñù óôá 100 mL ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå ôï óéöþíéï.
ä. ¸íá óþìá ìÜæáò 1 kg Ý÷åé üãêï 1 m3.
å. 1 kg ÷áëêïý êáé 1 kg áñãéëßïõ Ý÷ïõí ôïí
ßäéï üãêï.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.2.43 á. Ôé óçìáßíåé üôé ç ðõêíüôçôá ôïõ
õäñáñãýñïõ óå ïñéóìÝíç èåñìïêñáóßá åßíáé
g 1.2.48 Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç ìÜæá êáé ï
ßóç ìå 13,5 ; üãêïò åíüò õãñïý áí:
mL
â. Ðïéï Ý÷åé ìåãáëýôåñç ðõêíüôçôá:
1 kg óéäÞñïõ Þ 10 kg áëïõìéíßïõ;
ã. Ðïéï Ý÷åé ìåãáëýôåñç ìÜæá:
V cm3 îýëïõ Þ V cm3 óéäÞñïõ;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.2.44 H âåíæßíç óôïõò 25°C Ý÷åé ðõêíüôç-
g ìåôáâëçèåß ç öõóéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç;
ôá 0,85 . Áí Ý÷åôå 2 L âåíæßíçò óôïõò 25°C
mL
êáé ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôï 1 L ôçò âåíæßíçò, ôé
ðõêíüôçôá èá Ý÷åé ôï 1 L ðïõ áðÝìåéíå;
1.2.45 ÄéáèÝôåôå:
i. öéÜëç ÷ùñßò Ýíäåéîç üãêïõ,
ii. æõãü,
æ g ö
iii. íåñü ç ñ våñïý = 1 ÷ êáé
è mL ø
24
iv. õãñü Á ìå Üãíùóôç ðõêíüôçôá.
Íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá
ìðïñåßôå íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðõêíüôçôá
ôïõ õãñïý Á.
1.2.46 ÄéáèÝôåôå Ýíáí êëáóéêü æõãü êáé
Ýíáí ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï. Íá ðåñéãñÜøåôå
ôç äéáäéêáóßá ðïõ èá áêïëïõèÞóåôå ãéá íá
âñåßôå ôçí ðõêíüôçôá åíüò Üãíùóôïõ äéáëý-
ìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3).
1.2.47 Óáò æçôåßôáé íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðõ-
êíüôçôá åíüò óõìðáãïýò êýâïõ áðü êáèáñü
÷áëêü.
á. Ðïéá üñãáíá èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ãéá
áõôü ôïí óêïðü;
â. Íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ðïõ èá
áêïëïõèÞóåôå.
Äßíåôáé üôé Vêýâïõ = á3.
á. áõîÞóïõìå ôç èåñìïêñáóßá, ÷ùñßò íá
ìåôáâëçèåß ç öõóéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç;
â. áõîÞóïõìå ôçí ðßåóç;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
1.2.49 Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç ìÜæá êáé ï
üãêïò åíüò áåñßïõ Á áí:
á. åëáôôþóïõìå ôç èåñìïêñáóßá, ÷ùñßò íá
â. åëáôôþóïõìå ôçí ðßåóç;
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
1.2.50 Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç ðõêíüôçôá
åíüò óþìáôïò:
á. ìå ôç ìåôáâïëÞ ôçò èåñìïêñáóßáò;
â. ìå ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
 1.2 ÃÍÙÑÉÓÌÁÔÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ (ÌÁÆÁ, ÏÃÊÏÓ, ÐÕÊÍÏÔÇÔÁ). ÌÅÔÑÇÓÅÉÓ ÊÁÉ ÌÏÍÁÄÅÓ

ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç

1.2.51 H áôïìéêÞ áêôßíá åíüò óôïé÷åßïõ åß- ii. 0,06 L óþìáôïò B ìå ðõêíüôçôá ßóç ìå
íáé 4,2 nm. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò áôï- g
1,4 .
ìéêÞò áêôßíáò óå: mL
á. m â. cm ã. D ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï óå mL, ðïõ êáôá-
ëáìâÜíïõí:
1.2.52 Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ åíüò óôïé÷åßïõ
i. 24,96 g óþìáôïò A ìå ðõêíüôçôá ßóç ìå
åßíáé ßóç ìå 1,34 · 10-22 g. Íá õðïëïãßóåôå ôç g
ìÜæá ôïõ áôüìïõ óå: 1,2 ,
mL
á. kg â. mg ã. ìg
ii. 5,4 g óþìáôïò B ìå ðõêíüôçôá ßóç ìå
1.2.53 á. ¸íá êïììÜôé áóâåóôüëéèïõ g
1,08 .
(CaCO3) Ý÷åé ìÜæá 400 g. Íá õðïëïãßóåôå ôç L
ìÜæá ôïõ óå: 1.2.56 á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá äéáëý-
i. mg ii. ìg iii. kg ìáôïò èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) üãêïõ 150 mL, áí
â. Ìéá ðïóüôçôá áÝñá Ý÷åé üãêï 1600 mL óå g
ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå- ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé 1,05 .
mL
óçò. Íá õðïëïãßóåôå óôéò ßäéåò óõíèÞêåò ôïí
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï 50 g äéáëýìáôïò
üãêï ôïõ óå: g
i. L ii. cm3 õäñï÷ëùñßïõ (HCl), ðõêíüôçôáò 1,25 .
mL
iii. m3
iv. dm3
1.2.57 Óôçí áôìüóöáéñá ìéáò ðüëçò âñÝ-
1.2.54 H ðõêíüôçôá óþìáôïò Á åßíáé ßóç ìå 2 èçêå üôé ðåñéÝ÷åôáé ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ
g (ÍÏ) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 80 ìg NO áíÜ m3
. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá óå:
mL áÝñá. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá
g mg kg ôïõ ìïíïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ óå:
á. â. ã. g mg kg
L mL m3 á. â. ã.
mL L m3
1.2.55 á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá 1.2.58 Óå ïñéóìÝíç ðåñéï÷Þ ôçò Ìåóïãåßïõ
(óå g/mL) ôùí óùìÜôùí Á,  êáé à áðü ôá ðá- ôï ýøïò ôùí âñï÷ïðôþóåùí óå ìéá çìÝñá åß-
ñáêÜôù äåäïìÝíá: íáé 5 mm óå Ýêôáóç 4 km2. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôá 21,6 g A êáôáëáìâÜíïõí üãêï 17,28 á. ôïí üãêï ôïõ íåñïý óå L,
mL. â. ôç ìÜæá ôïõ íåñïý óå g, áí óôéò óõíèÞêåò
ii. ôá 15 kg B êáôáëáìâÜíïõí üãêï 12,5 L. ðïõ åðéêñáôïýí ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé
iii. ôá 0,0462 mg óþìáôïò à êáôáëáìâÜ- g
ßóç ìå 1 .
íïõí üãêï 0,042 L. mL
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá óå g ôùí óùìÜ-
1.2.59 Ôï Üôïìï åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷åé áêôßíá
ôùí Á êáé Â, üôáí Ý÷åôå:
ßóç ìå 0,1 nm êáé ìÜæá 2 · 10-24 g. Ç ðõêíüôçôá
i. 48 mL óþìáôïò A ìå ðõêíüôçôá ßóç ìå ôïõ áôüìïõ åßíáé:
g
1,04 , kg g
mL á. 0,15ð â. 0,15ð
3
m m3

25
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

kg g
ã. 0,3ð ä. 0,45ð 1.2.64 Ðüóï óôïé÷ßæåé ç áãïñÜ 200 L ðå-
3
m m3 ôñåëáßïõ èÝñìáíóçò, áí ç ôéìÞ ôïõ ðåôñåëáßïõ
Íá õðïèÝóåôå üôé ôï Üôïìï Ý÷åé óöáéñéêü åßíáé 300 åõñþ áíÜ ôüíï; Äßíåôáé ç ðõêíüôçôá
4 g
ó÷Þìá êáé ð2 » 10. Äßíåôáé üôé Vóöáßñáò = ðR3. ôïõ ðåôñåëáßïõ ßóç ìå 0,82 .
3 mL
1.2.60 Ãéá íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðõêíüôç-
1.2.65 Óå ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï ìå äéÜ-
ôá ôïõ ðåôñåëáßïõ èÝñìáíóçò äßíïíôáé ôá
ìåôñï âÜóçò 1 dm ðåñéÝ÷åôáé õãñü Á. Ôï ýøïò
åîÞò:
ôïõ õãñïý Á óôïí êýëéíäñï åßíáé ßóï ìå 0,2 m.
á. ç ìÜæá êåíÞò öéÜëçò ìåôñÞèçêå êáé âñÝ- Ìå ôç âïÞèåéá æõãïý âñÝèçêå ç ìÜæá ôïõ
èçêå ßóç ìå 520 g, õãñïý ßóç ìå 1884 g. Áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé-
â. ç ìÜæá ôçò öéÜëçò ãåìÜôç ìå íåñü âñÝ- ÷åßá íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ
èçêå ßóç ìå 920 g, g
õãñïý óå .
ã. ç ìÜæá ôçò öéÜëçò ãåìÜôç ìå ðåôñÝëáéï mL
âñÝèçêå ßóç ìå 344,4 g. Äßíåôáé üôé Vêõëßíäñïõ = ðR2h.
g
Aí ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé ßóç ìå 1 ,
mL 1.2.66 ¸íá êïììÜôé ìåôÜëëïõ ìÜæáò 43,75 g
íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ðå- åéóÜãåôáé óå êåíÞ öéÜëç ìå ÷ùñçôéêüôçôá 50
ôñåëáßïõ èÝñìáíóçò. mL. BñÝèçêå üôé ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 37,5 g
æ g ö
1.2.61 Óå äùìÜôéï äéáóôÜóåùí 4 m, 5 m êáé íåñïý ç ñ våñïý = 1 ÷ãéá íá ãåìßóåé ç öéÜëç.
3 m õðÜñ÷åé ìðáëüíé üãêïõ 40 mL ãåìÜôï ìå è mL ø
g Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåôÜë-
áÝñéï Á ðõêíüôçôáò 1,5 . Ôï áÝñéï öåýãåé
L ëïõ.
áðü ôï ìðáëüíé êáé óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá
êáôáëáìâÜíåé ôïí üãêï ôïõ äùìáôßïõ. Íá 1.2.67 325 g óôåñåïý ìåôÜëëïõ åéóÜãïíôáé
g óå Üäåéá öéÜëç ÷ùñçôéêüôçôáò 1 L. Ãéá íá
õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ óå
L ãåìßóåé ç öéÜëç ðñïóôÝèçêáí 858 g âåíæïëßïõ
óôéò íÝåò óõíèÞêåò. æ g ö
ç ñ âåíæïëßïõ = 0,88 ÷. Íá õðïëïãßóåôå ôçí
è mL ø
1.2.62 Aíôéêåßìåíï áðü êáèáñü ìÝôáëëï ðõêíüôçôá ôïõ ìåôÜëëïõ.
Ý÷åé ó÷Þìá êýâïõ ìå áêìÞ 0,5 dm. Áí ç ìÜæá
ôïõ áíôéêåéìÝíïõ åßíáé 0,3125 kg, íá õðïëï-
g 1.2.68 á. 113 g åíüò áíôéêåéìÝíïõ áðü êá-
ãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåôÜëëïõ óå . èáñü ìüëõâäï âõèßóôçêáí óå ïãêïìåôñéêü
mL êýëéíäñï ðïõ ðåñéåß÷å íåñü üãêïõ 160 mL,
êáé ç óôÜèìç ôïõ íåñïý áíÞëèå óôá 170 mL.
1.2.63 Óå Ýíá åñãáóôçñéáêü ðåßñáìá ÷ñåé- Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áíôéêåé-
áæüìáóôå Ýíá êõëéíäñéêü óýñìá áëïõìéíßïõ ìÝíïõ.
æ g ö â. Óå ôé óõìðÝñáóìá êáôáëÞãåôå áí Ýíá áíôé-
ìÜæáò 0,8478 g çç ñ áëïõìéíßïõ = 2,70 ÷÷. Ç äé-
è cm 3 ø êåßìåíï áðü ìüëõâäï âñÝèçêå üôé Ý÷åé ðõ-
Üìåôñïò ôïõ óýñìáôïò åßíáé 0,05 cm. Ná õðï- êíüôçôá 10,3 g/mL;
ëïãßóåôå ôï ìÞêïò ôïõ óýñìáôïò. ã. Tá 113 g áíôéêåéìÝíïõ áðü êáèáñü ìüëõ-
Äßíåôáé üôé Vêõëßíäñïõ = ðR2h. âäï Þ ôá 1000 g áíôéêåéìÝíïõ áðü áëïõìßíéï
Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç ðõêíüôçôá;

26
 1.3
ÄïìéêÜ óùìáôßäéá ôçò ýëçò.
ÄïìÞ áôüìïõ.
Áôïìéêüò áñéèìüò.
Ìáæéêüò áñéèìüò.
Éóüôïðá

1.3.1 ÄïìéêÜ óùìáôßäéá ôçò ýëçò

Ç ýëç ôùí äéáöüñùí óùìÜôùí áðïôåëåßôáé áðü ðïëý ìéêñÜ óùìáôßäéá, ðïõ ïíïìÜæïíôáé
äïìéêÜ óùìáôßäéá Þ äïìéêÝò ìïíÜäåò ôçò ýëçò. Ôá óùìáôßäéá áõôÜ åßíáé ôá Üôïìá, ôá
ìüñéá êáé ôá éüíôá.

1.3.2 ¢ôïìá – Ìüñéá

Á. ¢ôïìá
Ç Ýííïéá ôïõ áôüìïõ åßíáé èåìåëéþäçò ãéá ôç ÷çìåßá êáé áðïôåëåß ôç âÜóç ãéá ôçí åîÞãçóç
ôçò äïìÞò ôçò ýëçò (áôïìéêÞ èåùñßá).

¢ôïìï åßíáé ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ôçò ýëçò åíüò óôoé÷åßoõ ðïõ ìðoñåß íá óõììåôÜó÷åé
óôïí ó÷çìáôéóìü ÷çìéêþí åíþóåùí êáé ôï ïðïßï ðáñáìÝíåé áíáëëïßùôï êáôÜ ôéò óõíÞèåéò
÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò.
Ôï Üôïìï åßíáé áðåßñùò ìéêñü óå ìÝãåèïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãü-
íïõ åßíáé ßóç ðåñßðïõ ìå 1,66 · 10-24 g. Åðßóçò ìéá ôåëßôóá áðü ìïëýâé (.) áðïôåëåßôáé ðåñß-
ðïõ áðü 2.000.000 Üôïìá, åíþ 1 g ÷ñõóïý (Au) ðåñéÝ÷åé 3.000.000.000.000.000.000.000,
äçëáäÞ 3 · 1021 Üôïìá ÷ñõóïý.

Â. Ìüñéá
Óôçí ðñïóðÜèåéá ôåìá÷éóìïý ìéáò ðïóüôçôáò ýëçò (ãéá ðáñÜäåéãìá ìéá ðïóüôçôá æÜ÷á-
ñçò) êáôáëÞãïõìå óå Ýíá ðÜñá ðïëý ìéêñþí äéáóôÜóåùí ôìÞìá ôçò ýëçò, ôï ïðïßï äåí
ìðïñåß íá êïðåß óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá ÷ùñßò íá ÷áèïýí ïé éäéüôçôÝò ôïõ. Áõôü ôï ìéêñü
ôìÞìá åßíáé ôï ìüñéï.

27
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ìüñéï åßíáé ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ôçò ýëçò åíüò óôïé÷åßïõ Þ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, ðïõ
ìðïñåß íá õðÜñ÷åé óå åëåýèåpç êáôÜóôáóç êáé íá äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ óþìáôïò áðü
ôï ïðïßï ðñïÞëèå.
Ôá ìüñéá áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá üìïéá Þ êáé äéáöïñåôéêÜ Üôïìá, ôá ïðïßá
åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò. Ôá ìüñéá ôùí óôïé÷åßùí óõãêñïôïýíôáé áðü Ýíá åßäïò áôüìùí, åíþ
ôá ìüñéá ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí óõãêñïôïýíôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá åßäç áôüìùí.
á. Ìüñéï óôïé÷åßïõ
Ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò áôüìùí. Ôá ìüñéá ôùí óôïé÷åßùí äåí
áðïôåëïýíôáé ðÜíôïôå áðü ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí. Ï áñéèìüò áõôüò ïñßæåôáé áðü ôçí áôï-
ìéêüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ.

Áôïìéêüôçôá åíüò óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ï áñéèìüò ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ôï ìüñéï
ôïõ óôïé÷åßïõ áõôïý.
Ãéá ôïí óõìâïëéóìü åíüò ìïñßïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò, ìå óõíçèÝóôåñï
ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.). Ï ìïñéáêüò ôýðïò åíüò óôïé÷åßïõ áíáöÝñåé ôï ðëÞèïò ôùí áôüìùí
ôïõ óôïé÷åßïõ áðü ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé ôï ìüñéü ôïõ.
Μοριακός τύπος (Μ.Τ.) στοιχείου

Σύμβολο του στοιχείου

Χα Ατομικότητα του στοιχείου

Ðáñáäåßãìáôá
1. Ôï õäñïãüíï Ý÷åé áôïìéêüôçôá äýï (äéáôïìéêü óôïé÷åßï), äçëáäÞ
ôï ìüñéü ôïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç), ïðüôå Ý÷åé Η Η
ìïñéáêü ôýðï:
Μόριο υδρογόνου
Ì.Ô.(õäñïãüíïõ): Ç2

2. Ï öùóöüñïò Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Ñ4. ¢ñá ôï ìüñéï ôïõ öùóöüñïõ áðïôåëåßôáé áðü
ôÝóóåñá Üôïìá öùóöüñïõ (Ñ) êáé ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ôåôñáôïìéêü óôïé÷åßï.
Ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò äßíåé ôéò áôïìéêüôçôåò ôùí óçìáíôéêüôåñùí óôïé÷åßùí.
Áôïìéêüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí
Ôá åõãåíÞ áÝñéá: He (¹ëéï), Ne (ÍÝï), Ar (Áñãü), Kr (Êñõðôü), Xe (ÎÝíï)
êáé Rn (Ñáäüíéï),
ÌïíïáôïìéêÜ
C (¢íèñáêáò), Si (Ðõñßôéï),  (Âüñéï) êáé
üëá ôá ìÝôáëëá (Fe, Cu, Al ê.Ü.) óå êáôÜóôáóç áôìïý.

28
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

H2 (Õäñïãüíï), O2 (Ïîõãüíï), N2 (¢æùôï) êáé ôá áëïãüíá:

ÄéáôïìéêÜ
F2 (Öèüñéï), Cl2 (×ëþñéï), Br2 (Âñüìéï), I2 (Éþäéï).
ÔñéáôïìéêÜ To oîõãüíï åìöáíßæåôáé êáé ùò Ï3 (¼æïí).
ÔåôñáôïìéêÜ P4 (Öùóöüñïò), As4 (Áñóåíéêü) êáé Sb4 (Áíôéìüíéï).

ÅðéóçìÜíóåéò
1. Ôï èåßï (S) ðáñïõóéÜæåôáé ùò ïêôáôïìéêü (S8), åîáôïìéêü (S6), ôåôñáôïìéêü (S4), äéáôï-
ìéêü (S2) êáé ìïíïáôïìéêü (S). Óôéò áíôéäñÜóåéò, óõíÞèùò, ãñÜöåôáé ùò ìïíïáôïìéêü (S),
åêôüò êáé áí äçëþíåôáé ç áôïìéêüôçôá ðïõ ðáñïõóéÜæåé.
2. Äåí Ý÷åé ðáñáôçñçèåß óôïé÷åßï ìå áôïìéêüôçôá 5 Þ 7.
3. Óôéò áíôéäñÜóåéò, ôï As êáé ôï Sb ãñÜöïíôáé óõíÞèùò ùò ìïíïáôïìéêÜ, üðùò åðßóçò êáé
ï Ñ óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò.
4. Óôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, ôá óôïé÷åßá ãñÜöïíôáé ìå ôç ìïñéáêÞ ôïõò ìïñöÞ. Ãéá ðá-
ñÜäåéãìá, ãñÜöïõìå Ç2 + Ï2 ® êáé ü÷é Ç + Ï ®.
5. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ìïíïáôïìéêþí óôïé÷åßùí ç Ýííïéá ôïõ áôüìïõ êáé ôïõ ìïñßïõ ôáõ-
ôßæïíôáé.
â. Ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò
Ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá äéáöïñåôéêþí
óôïé÷åßùí. Ôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óõíÞèùò óõìâïëßæåôáé ìå ôïí ìïñéáêü ôçò ôýðï. Ï
ìïñéáêüò ôýðïò ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áíáöÝñåé ôï åßäïò êáé ôï ðëÞèïò ôùí áôüìùí êÜèå åß-
äïõò áðü ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé ôï ìüñéü ôçò.

Ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) ÷çìéêÞò Ýíùóçò

Ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áíáöÝñåé:

l ôï åßäïò ôùí óôïé÷åßùí áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé ç Ýíùóç êáé
l ôïí áêñéâÞ áñéèìü ôùí áôüìùí áðü êÜèå åßäïò óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ èåééêïý ïîÝïò Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï H2SO4. ÅðïìÝíùò, ôï ìüñéï ôïõ èåé-
éêïý ïîÝïò áðïôåëåßôáé áðü:

Η2 S O4
2 άτομα υδρογόνου (Η) 4 άτομα οξυγόνου (Ο)
1 άτομο θείου (S)

29
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ èåßïõ (S), üðïõ Ý÷ïõìå Ýíá Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò, ï äåßêôçò Ýíá (1) ðáñáëåßðåôáé.
2. Ôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ íåñïý áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç) êáé
Ýíá Üôïìï ïîõãüíïõ (Ï). Ïðüôå ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ íåñïý Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï: Ç2Ï.

Μοριακός τύπος (Μ.Τ.) Δομή του μορίου

της χημικής ένωσης του νερού της χημικής ένωσης του νερού
Στοιχεία που συγκροτούν
το μόριο της χημικής ένωσης
Η
Η2 Ο Ο
Η
Αριθμός ατόμων από κάθε στοιχείο
που περιέχονται στο μόριο της χημικής ένωσης

3. Ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Ca3(PO4)2. ¢ñá ôï ìüñéï
ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ áðïôåëåßôáé áðü:

Ca 3 ( P O 4 ) 2
3 άτομα ασβεστίου (Ca) 4 · 2 = 8 άτομα οξυγόνου (Ο)
1 · 2 = 2 άτομα φωσφόρου (P)

¼ðùò èá ãíùñßóïõìå óôç óõíÝ÷åéá –óôçí åíüôçôá 2.3 ôçò ÷çìåßáò äåóìþí–, áðü ôïí ìïñéá-
êü ôýðï ðñïêýðôïõí ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò. ¸ôóé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ öùóöïñéêïý
áóâåóôßïõ ìáèáßíïõìå åðéðëÝïí üôé ôï ìüñéï áðïôåëåßôáé áðü:
Ca 3 ( P O 4 ) 2
3 κατιόντα 2 φωσφορικά ανιόντα (PO3-4 )
2+
ασβεστίου (Ca ) Κάθε φωσφορικό ανιόν αποτελείται
από 1 άτομο P και 4 άτομα Ο

Óçìåßùóç: Ç ãñáöÞ ôùí ìïñéáêþí ôýðùí ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí åîåôÜæåôáé óôçí åíüôçôá 2.4.

1.3.3 Éüíôá
Ôá Üôïìá êáé ôá ìüñéá åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñá, áöïý, üðùò èá ãíùñßóïõìå óôç óõíÝ÷åéá,
ðåñéÝ÷ïõí ßóï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé çëåêôñïíßùí. ÕðÜñ÷ïõí ðåñéðôþóåéò üðïõ ôá äïìéêÜ
óùìáôßäéá ôçò ýëçò åßíáé öïñôéóìÝíá óùìáôßäéá, ðïõ ïíïìÜæïíôáé éüíôá.

Éüí ïíïìÜæåôáé Ýíá öïñôéóìÝíï Üôïìï Þ óõãêñüôçìá áôüìùí.

30
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

Ôá éüíôá äçìéïõñãïýíôáé ìå áðïâïëÞ Þ ìå ðñüóëçøç åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí çëåêôñïíßùí.

Ôáîéíüìçóç ôùí éüíôùí
á. ÁíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôïõ öïñôßïõ, ôá éüíôá ôáîéíïìïýíôáé óå:
1. êáôéüíôá, äçëáäÞ éüíôá ðïõ Ý÷ïõí èåôéêü öïñôßï, üðùò ãéá
+
11e 10e
ðáñÜäåéãìá ôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ (Na+), ôï êáôéüí ôïõ
áóâåóôßïõ (Ca2+ Þ Ca++) êáé ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ). 11p 11p

Öïñôßï 1+ äçëþíåé üôé Ý÷ïõìå Ýíá çëåêôñüíéï ëéãüôåñï óå

11p και 11e 11p και 10e
ó÷Ýóç ìå ôá ðñùôüíéá, öïñôßï 2+ äýï çëåêôñüíéá ëéãüôåñá +
Άτομο Na Κατιόν Na
áðü ôá ðñùôüíéá êôë.
2. áíéüíôá, äçëáäÞ éüíôá ðïõ Ý÷ïõí áñíçôéêü öïñôßï, üðùò 2–
2- =
8e 10e
ãéá ðáñÜäåéãìá ôï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ (Ï Þ Ï ), ôï áíéüí ôïõ
÷ëùñßïõ (Cl-) êáé ôï èåééêü áíéüí (SO 24- Þ SÏ =4 ). Öïñôßï 1- 8p 8p

äçëþíåé üôé Ý÷ïõìå Ýíá çëåêôñüíéï ðåñéóóüôåñï áðü ôá

8p και 8e 8p και 10e
ðñùôüíéá, öïñôßï 2- äçëþíåé üôé Ý÷ïõìå äýï çëåêôñüíéá 2–
Άτομο O Ανιόν O
ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá êôë.
â. ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ðïõ ôá áðïôåëïýí, ôá éüíôá ôáîéíïìïýíôáé óå:
1. ìïíïáôïìéêÜ éüíôá, üôáí áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá Üôïìï, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï êá-
ôéüí ôïõ êáëßïõ (Ê+), ôï êáôéüí ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg2+ Þ Ìg++) êáé ôï áíéüí ôïõ âñïìßïõ (Br-).
2. ðïëõáôïìéêÜ éüíôá, üôáí áðïôåëïýíôáé áðü ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò Üôïìá, üðùò ãéá
ðáñÜäåéãìá ôï áíèñáêéêü áíéüí (CO 23- Þ CÏ =3 ), ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ) êáé ôï êá-
ôéüí ôïõ åíáììþíéïõ ÷áëêïý ([Cu(NH3)4]2+).
Ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ìå éüíôá ùò äïìéêÜ óùìáôßäéá, êáé ü÷é ôá ìüñéá, ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò éï-
íôéêÝò Þ åôåñïðïëéêÝò åíþóåéò. Óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò, ôá êáôéüíôá êáé ôá áíéüíôá óõãêñï-
ôïýí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò, üðùò èá ãíùñßóïõìå óôçí åíüôçôá 2.3.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï áëÜôé (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï) åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç, ç ïðïßá áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá íá-
ôñßïõ (Na+) êáé áíéüíôá ÷ëùñßïõ (Cl-), ðïõ ó÷çìáôßæïõí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá.

Κατιόν Na+
_
Ανιόν Cl

Κρυσταλλικό πλέγμα NaCl

31
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.3.4 ÄïìÞ ôïõ áôüìïõ

Ç ðñïóðÜèåéá êáôáíüçóçò ôçò äïìÞò ôïõ áôüìïõ, êáé åðïìÝíùò ôçò ýëçò, áðïôÝëåóå ìßá
áðü ôéò ðñþôåò ðñïôåñáéüôçôåò ôïõ áíèñþðïõ. ÓõíïðôéêÜ ïé óçìáíôéêÝò èåùñßåò ðïõ
áíáðôý÷èçêáí ãéá ôç äïìÞ ôïõ áôüìïõ äßíïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

ÓõíïðôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí èåùñéþí ãéá ôç äïìÞ ôïõ áôüìïõ

Á. Èåùñßåò ðñéí ôçí áíáêÜëõøç ôùí áôïìéêþí óùìáôéäßùí

5ïò áéþíáò ð.×. Ïé ¸ëëçíåò öéëüóïöïé Äçìüêñéôïò êáé Ëåýêéððïò èåþñçóáí üôé ç
ýëç áðïôåëåßôáé áðü ðïëý ìéêñÜ óùìáôßäéá ðïõ ðáñáìÝíïõí áäéÜ-
óðáóôá, êáé ôá ïíüìáóáí áôüìïõò (Üôïìï = á + ôÝìíù).
1808 Dalton Ç äïìéêÞ ìïíÜäá ôçò ýëçò åßíáé ôá Üôïìá, ôá ïðïßá åßíáé áäéáßñå-
ôá êáé Üöèáñôá. Ôá ìüñéá åßíáé óõãêñïôÞìáôá áôüìùí, áëëÜ ï
Dalton äåí åîÞãçóå ôç óõíÝíùóç ôùí áôüìùí ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ
ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ìïñßïõ.
1811 Avogadro ÅéóÞãáãå ôçí Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ.

Â. Èåùñßåò ìåôÜ ôçí áíáêÜëõøç ôùí áôïìéêþí óùìáôéäßùí

1911 Rutherford Ðëáíçôéêü ìïíôÝëï ãéá ôï Üôïìï, ìå ôá çëåêôñüíéá íá êéíïýíôáé

ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá, üðùò ïé ðëáíÞôåò ãýñù áðü ôïí ¹ëéï.

1913 Bohr Ôá çëåêôñüíéá êéíïýíôáé ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá óå êáèïñéóìÝíåò

êõêëéêÝò ôñï÷éÝò (óôéâÜäåò).
1916 Sommerfield ÅéóáãùãÞ ôùí åëëåéðôéêþí ôñï÷éþí êáé ôçò Ýííïéáò ôçò õðïóôéâÜ-
äáò.
Óýã÷ñïíåò áíôéëÞøåéò Ôï çëåêôñüíéï Ý÷åé äéðëÞ öýóç êáé óõìðåñéöÝñåôáé åßôå ùò êýìá
åßôå ùò óùìáôßäéï. ÅéóÜãåôáé ç Ýííïéá ôçò ðéèáíüôçôáò ãéá íá âñåèåß
ôï çëåêôñüíéï ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá (áôïìéêü ôñï÷éáêü).

Ç áíáëõôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí áôïìéêþí èåùñéþí ãßíåôáé óôçí åíüôçôá 2.1.

ÂáóéêÞ äïìÞ ôïõ áôüìïõ
Ôï Üôïìï áðïôåëåßôáé ìå ôç óåéñÜ ôïõ áðü ìéêñüôåñá óùìáôßäéá, ðïõ åßíáé:
á. ôá çëåêôñüíéá (e), ìå áñíçôéêü öïñôßï ßóï ìå ôï óôïé÷åéþäåò çëåêôñéêü öïñôßï,
â. ôá ðñùôüíéá (p), ìå èåôéêü öïñôßï ßóï ìå ôï óôïé÷åéþäåò çëåêôñéêü öïñôßï,
ã. ôá íåôñüíéá (n), ðïõ åßíáé ïõäÝôåñá.

32
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

ÌÜæá êáé öïñôßï õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí

Ó÷åôéêü Ó÷åôéêÞ
Óùìáôßäéá ÈÝóç Öïñôßï ÌÜæá
öïñôßï ìÜæá *

Ðñùôüíéï (p) ÐõñÞíáò 1+ +e = +1,6 · 10-19 C 1,00728 1,6732 · 10-24 g

Íåôñüíéï (n) ÐõñÞíáò 0 0 1,00867 1,6755 · 10-24 g

ÇëåêôñïíéáêÝò
Çëåêôñüíéï (e) 1- -e = -1,6 · 10-19 C 0,00055 0,9109 · 10-27 g
óôéâÜäåò

1
* Ïé ó÷åôéêÝò ìÜæåò åßíáé åêöñáóìÝíåò óå ìïíÜäåò áôïìéêÞò ìÜæáò (u). Ôï 1 u ïñßæåôáé ùò ôï
ôçò ìÜæáò
12
ôïõ éóïôüðïõ ôïõ 12C êáé êáèéåñþèçêå ãéá ôïí êáèïñéóìü ôçò ìÜæáò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí.
Ðáñáôçñïýìå üôé ç ìÜæá ôïõ çëåêôñïíßïõ åßíáé 1.840 öïñÝò ìéêñüôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ
ðñùôïíßïõ êáé ôïõ íåôñïíßïõ.
Óôï Üôïìï äéáêñßíïõìå äýï ìÝñç, üðïõ êáé âñßóêïíôáé ôá óùìáôßäéá ðïõ ðñïáíáöÝñáìå.
Ôá ìÝñç áõôÜ åßíáé:
Άτομο
á. Ï ðõñÞíáò.
l Âñßóêåôáé óôï êÝíôñï ôïõ áôüìïõ.
Πυρήνας
l Áðïôåëåßôáé áðü ðñùôüíéá (p) êáé íåôñüíéá (n), Üñá Πρωτόνια, νετρόνια
åßíáé èåôéêÜ öïñôéóìÝíïò.
l ¸÷åé ìÜæá ßóç ðåñßðïõ ìå ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ, ìå
äåäïìÝíï üôé ç ìÜæá ôïõ ðñùôïíßïõ êáé ôïõ íåôñï-
íßïõ åßíáé ðïëý ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ çëå- Ηλεκτρόνια
êôñïíßïõ.
máôüìïõ » mðõñÞíá = mðñùôïíßùí + míåôñïíßùí
Ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå üôé ï ðõñÞíáò êáèïñßæåé ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ.
l ÊáôáëáìâÜíåé ðïëý ìéêñü üãêï óå ó÷Ýóç ìå ôïí üãêï ôïõ áôüìïõ.
â. Ï ÷þñïò ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá.
l ÐåñéÝ÷åé çëåêôñüíéá (e), ôá ïðïßá óå ó÷åôéêÜ ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò áðü ôïí ðõñÞíá ðåñé-
óôñÝöïíôáé ãýñù áðü áõôüí óå êáèïñéóìÝíåò ôñï÷éÝò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé çëåêôñïíéáêÝò
óôéâÜäåò.
Ï ÷þñïò óôïí ïðïßï êéíïýíôáé ôá çëåêôñüíéá, êáé ï ïðïßïò ðåñéâÜëëåé ôïí ðõñÞíá, êáèï-
ñßæåé ôï ìÝãåèïò ôïõ áôüìïõ.

33
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ôá çëåêôñüíéá åíüò áôüìïõ êáèïñßæïõí ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áôüìïõ. Ïé áëëçëåðéäñÜóåéò

ìåôáîý ôùí çëåêôñïíßùí óôá Üôïìá ïäçãïýí óôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç. ÁíáëõôéêÜ ç óõìðåñé-
öïñÜ áõôÞ åîåôÜæåôáé óôçí åíüôçôá 2.3.
Óå Ýíá Üôïìï ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé ßóïò ìå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ìå áðï-
ôÝëåóìá ôï Üôïìï íá åìöáíßæåôáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï.

Ç çëåêôñéêÞ ïõäåôåñüôçôá óå Ýíá Üôïìï

Áñéèìüò çëåêôñïíßùí (e) = Áñéèìüò ðñùôïíßùí (p)

Óçìåßùóç: Óýìöùíá ìå ôç óýã÷ñïíç áôïìéêÞ èåùñßá, ôï çëåêôñüíéï èåùñåßôáé óôïé÷åéþäåò óùìáôßäéï,

åíþ ôá ðñùôüíéá (p) êáé ôá íåôñüíéá (n) äå èåùñïýíôáé óôïé÷åéþäç óùìáôßäéá, åðåéäÞ êáèÝíá áðü áõôÜ
áðïôåëåßôáé áðü ôñßá áêüìç ìéêñüôåñá óùìáôßäéá, ðïõ ïíïìÜæïíôáé êïõÜñê.

1.3.5 Áôïìéêüò áñéèìüò - Ìáæéêüò áñéèìüò - Éóüôïðá

Á. Áôïìéêüò êáé ìáæéêüò áñéèìüò

ÊÜèå Üôïìï ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïí áôïìéêü êáé ôïí ìáæéêü áñéèìü ôïõ.
Áôïìéêüò áñéèìüò (Æ) ïíïìÜæåôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí óôïí ðõñÞíá ôïõ áôüìïõ.
Ï áôïìéêüò áñéèìüò áðïôåëåß ôáõôüôçôá ãéá ôï Üôïìï. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï êÜèå åßäïò áôü-
ìïõ Ý÷åé ôïí äéêü ôïõ ÷áñáêôçñéóôéêü áôïìéêü áñéèìü êáé åðïìÝíùò õðÜñ÷ïõí 118 áôïìé-
êïß áñéèìïß (áðü ôï 1 Ýùò ôï 118), Ýíáò ãéá êáèÝíá áðü ôá ìÝ÷ñé ôþñá ãíùóôÜ óôïé÷åßá
(öõóéêÜ êáé ôå÷íçôÜ ìáæß).
Óýìöùíá ìå ôçí áñ÷Þ ôçò çëåêôñéêÞò ïõäåôåñüôçôáò ï áôïìéêüò áñéèìüò (Z) åíüò áôüìïõ
äßíåé åðßóçò ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ.
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ï áôïìéêüò áñéèìüò áëëÜîåé, ôüôå ðñïêýðôåé íÝï óôïé÷åßï (ìåôá-
óôïé÷åßùóç). Áõôü óõìâáßíåé óôéò ðõñçíéêÝò áíôéäñÜóåéò.
Ìáæéêüò áñéèìüò (Á) oíoìÜæåôáé ôï Üèñoéóìá ôïõ áñéèìïý ôùí ðñùôïíßùí (Æ) êáé ôùí
íåôñïíßùí (Í) óôïí ðõñÞíá ôïõ áôüìïõ.
Á=Æ+Í
Ôá ðñùôüíéá (p) êáé ôá íåôñüíéá (n) åíüò áôüìïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò íïõêëåüíéá, äçëáäÞ
óùìáôßäéá ôïõ ðõñÞíá. ¸ôóé, ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ìáæéêüò áñéèìüò (Á) åßíáé ï áñéèìüò
ôùí íïõêëåïíßùí óôïí ðõñÞíá ôïõ áôüìïõ.
Ï ðëÞñçò óõìâïëéóìüò åíüò áôüìïõ ãßíåôáé ìå áíáöïñÜ –óôï óýìâïëï ôïõ óôïé÷åßïõ– ôïõ
áôïìéêïý êáé ìáæéêïý áñéèìïý ôïõ.

34
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

Συμβολισμός ατόμου
Mαζικός αριθμός (Α = Ζ + Ν = p + n) Α
Ατομικός αριθμός (Ζ = p) Ζ
Χ Σύμβολο του στοιχείου

ÐáñÜäåéãìá
Ôï Üôïìï ôïõ öèïñßïõ (F) óõìâïëßæåôáé 199 F. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï Üôïìï ôïõ öèïñßïõ Ý÷åé:
i. áôïìéêü áñéèìü 9 (Æ = 9), äçëáäÞ Ý÷åé åííéÜ (9) ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá, Üñá êáé åííéÜ (9)
çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá.
ii. ìáæéêü áñéèìü 19 (Á = 19), äçëáäÞ Ý÷åé äåêáåííéÜ (19) íïõêëåüíéá (ðñùôüíéá êáé
íåôñüíéá ìáæß) óôïí ðõñÞíá.
Ï ìáæéêüò áñéèìüò äåí åßíáé áðáñáßôçôá óôáèåñüò ãéá Ýíá óõãêåêñéìÝíï óôïé÷åßï. ÅðïìÝ-
íùò, ï ìáæéêüò áñéèìüò áíáöÝñåôáé óå Ýíá Üôïìï êáé ü÷é óå Ýíá óôïé÷åßï.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ åìöáíßæåôáé ìå ôñåéò äéáöïñåôéêïýò ìáæéêïýò áñéèìïýò (Á = 1, 2
êáé 3). Ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ ôïõ õäñïãüíïõ ìå ìáæéêü áñéèìü 1 óõìâïëßæåôáé ùò 11Ç.
Óçìåßùóç: Ôï êÜèå åßäïò áôüìïõ Ý÷åé ôïí äéêü ôïõ ìïíáäéêü áôïìéêü áñéèìü (Æ). Ãéá ðáñÜäåéãìá ôá Üôïìá
ìå Æ = 9 åßíáé Üôïìá öèïñßïõ. Ëüãù ôùí éóïôüðùí ôùí óôïé÷åßùí ôá åßäç ôùí áôüìùí åßíáé ðåñéóóüôåñá
áðü ôá åßäç ôùí óôïé÷åßùí.
×ñçóéìüôçôá áôïìéêïý êáé ìáæéêïý áñéèìïý åíüò óôïé÷åßïõ.
Ãíùñßæïíôáò ôïí áôïìéêü (Æ) êáé ôïí ìáæéêü (Á) áñéèìü åíüò óôïé÷åßïõ ìðïñïýìå íá ðñïó-
äéïñßóïõìå:
á. ôïí áñéèìü ôùí óùìáôéäßùí ôïõ áôüìïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá Üôïìï ÷ëùñßïõ 35 17 Cl Ý÷åé
Æ = 17 êáé Á = 35. ¢ñá, õðÜñ÷ïõí 17 ðñùôüíéá (p) êáé åðïìÝíùò 17 çëåêôñüíéá (e), åöüóïí
ôï Üôïìï åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï. Áí áöáéñÝóïõìå ôïí áôïìéêü áñéèìü (Æ) áðü ôïí ìá-
æéêü áñéèìü (Á) åíüò áôüìïõ, âñßóêïõìå ôïí áñéèìü ôùí íåôñïíßùí (Í) ôïõ ðõñÞíá ôïõ.
¸÷ïõìå äçëáäÞ Í = Á - Æ = 35 - 17 = 18 íåôñüíéá (n).
â. ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ áôüìïõ ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá (åíüôçôá 2.1),
ã. ôç èÝóç ôïõ áôüìïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá (åíüôçôá 2.2),
ä. ôç ÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ áôüìïõ (åíüôçôá 2.3).
Â. Éóüôïðá êáé éóïâáñÞ
Áñ÷éêÜ åðéêñáôïýóå ç Üðïøç üôé Ýíá óõãêåêñéìÝíï óôïé÷åßï áðïôåëåßôáé áðü ïìïåéäÞ Üôï-
ìá. Áñãüôåñá áíáêáëýöèçêå (ìå ôç âïÞèåéá ôïõ öáóìáôïãñÜöïõ ìÜæáò) üôé ïé ðõñÞíåò
åíüò óôïé÷åßïõ äåí åßíáé áðáñáßôçôá üìïéïé ìåôáîý ôïõò. ÐáñáôçñÞèçêå, äçëáäÞ, üôé ïé

35
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ðõñÞíåò ôùí áôüìùí ïñéóìÝíïõ óôïé÷åßïõ (ìå ßäéï Æ) Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü. Ïé
ðõñÞíåò áõôïß ïíïìÜóôçêáí éóüôïðïé ðõñÞíåò êáé ôá áíôßóôïé÷á Üôïìá éóüôïðá Üôïìá.
Éóüôïðá ïíïìÜæïíôáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ßäéï áôïìéêü áñéèìü êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü
áñéèìü.
ÅðïìÝíùò, ôá éóüôïðá Üôïìá:
l Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ðñùôïíßùí (Æ) êáé äéáöïñåôéêü áñéèìü íåôñïíßùí (Í).
l åßíáé Üôïìá ôïõ ßäéïõ åßäïõò óôïé÷åßïõ.
l åßíáé Üôïìá ðïõ äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôçí áôïìéêÞ ìÜæá.
l Ý÷ïõí ôéò ßäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò, åöüóïí áõôÝò êáèïñßæïíôáé áðü ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí, ðïõ åßíáé ßäéïò ìå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí.
l äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôéò öõóéêÝò éäéüôçôåò ðïõ åîáñôþíôáé áðü ôç ìÜæá.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï óôïé÷åßï ôïõ ÷ëùñßïõ åìöáíßæåé äýï Üôïìá, ôï 35 37
17 Cl êáé ôï 17 Cl, ôá ïðïßá åßíáé éóüôï-
ðá, áöïý Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ = 17) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á = 35
êáé Á = 37).
Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá ðïõ õðÜñ÷ïõí óôç öýóç áðïôåëïýí ìåßãìá éóïôüðùí.
Åêôüò áðü ôïõò éóüôïðïõò ðõñÞíåò, Ý÷ïõìå êáé ôïõò éóïâáñåßò ðõñÞíåò, ðïõ Ý÷ïõí äéá-
öïñåôéêü áñéèìü ðñùôïíßùí áëëÜ ßäéï Üèñïéóìá ðñùôïíßùí êáé íåôñïíßùí. Ôá áíôßóôïé÷á
Üôïìá ïíïìÜæïíôáé éóïâáñÞ Üôïìá.
ÉóïâáñÞ oíoìÜæoíôáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ßäéï ìáæéêü áñéèìü êáé äéáöïñåôéêü áôïìéêü
áñéèìü.
Óõíåðþò, ôá éóïâáñÞ Üôïìá åßíáé Üôïìá äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí ðïõ Ý÷ïõí êïéíü ôïí ßäéï
áñéèìü íïõêëåïíßùí, äçëáäÞ ôï ßäéï Üèñïéóìá ðñùôïíßùí êáé íåôñïíßùí. ¢ñá, ôá éóïâáñÞ
Üôïìá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÝò ÷çìéêÝò êáé öõóéêÝò éäéüôçôåò.
ÐáñÜäåéãìá
Ôá Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ ôïõ êáëßïõ ( 40 40
19 Ê) êáé ôïõ óôïé÷åßïõ ôïõ áóâåóôßïõ ( 20 Ca) åßíáé éóï-
âáñÞ Üôïìá, áöïý Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü (Æ = 19 êáé Æ = 20) áëëÜ ßäéï ìáæéêü
áñéèìü (Á = 40).

36
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

Ðßíáêáò ãíùóôþí éóïôüðùí ïñéóìÝíùí óôïé÷åßùí

Óôïé÷åßï Óýìâïëï Áñéèìüò p Áñéèìüò n % áíáëïãßá
16
Ï 8 8 99,76%
Ïîõãüíï 17
Ï 8 9 0,04%
(Æ = 8) 18
Ï 8 10 0,02%
1
H 1 0 99,98%
Õäñïãüíï 2
H Þ D 1 1 0,014%
(Æ = 1) 3
H Þ Ô 1 2 åëÜ÷éóôï
35
×ëþñéï Cl 17 18 75%
37
(Æ = 17) Cl 17 20 25%

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

1.3.6 Íá áíáöÝñåôå ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý:

á. áôüìïõ êáé ìïñßïõ.
â. ìïñßïõ óôïé÷åßïõ êáé ìïñßïõ ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
ã. áôüìïõ êáé éüíôùí.
ÁðÜíôçóç
á. Ôï ìüñéï õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç êáé äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ óþìáôïò áðü
ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé, åíþ ôï Üôïìï äåí õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç. Åîáéñåßôáé ç ðåñß-
ðôùóç ôùí ìïíïáôïìéêþí óôïé÷åßùí.
â. Ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðïôåëåßôáé áðü Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ (Üôïìá ìå ôïí ßäéï áôï-
ìéêü áñéèìü), åíþ ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü Üôïìá äéáöïñåôéêþí
óôïé÷åßùí (Üôïìá ìå äéáöïñåôéêïýò áôïìéêïýò áñéèìïýò).
ã. Ïé âáóéêÝò äéáöïñÝò åßíáé:
¢ôïìï Éüí
1. ÇëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï. 1. ÖïñôéóìÝíï èåôéêÜ (êáôéüí) Þ áñíçôéêÜ (áíéüí).
2. Äñáóôéêü. 2. ÁäñáíÝò, ëüãù ôçò óôáèåñÞò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò
ôïõ.
3. ºäéïò áñéèìüò ðñùôïíß- 3. Ëéãüôåñá çëåêôñüíéá áðü ðñùôüíéá (ãéá Ýíá êáôéüí) Þ
ùí êáé çëåêôñïíßùí. ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá áðü ðñùôüíéá (ãéá Ýíá
áíéüí).

37
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.3.7 Íá áíáöÝñåôå ðáñáäåßãìáôá óùìÜôùí óôá ïðïßá ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åß-

íáé: á. Üôïìá. â. ìüñéá êáé ã. éüíôá.
ÁðÜíôçóç
Ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò åßíáé ôá Üôïìá, ôá ìüñéá êáé ôá éüíôá.
á. Óå Ýíá äï÷åßï ìå áÝñéï Þëéï (He), ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá
Üôïìá ôïõ çëßïõ (âë. ó÷Þìá). Áõôü ðáñáôçñåßôáé óå üëåò ôéò
Άτομο
ðåñéðôþóåéò ðïõ Ý÷ïõìå ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá. Íá èõìçèïýìå
ηλίου (He)
üôé óôá ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá ç Ýííïéá ôïõ áôüìïõ êáé ôïõ ìï-
ñßïõ ôáõôßæïíôáé.
â. Óå Ýíá äï÷åßï ìå áÝñéï õäñïãüíï, ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé
ôá ìüñéá ôïõ õäñïãüíïõ, Ç2 (âë. ó÷Þìá). Åðßóçò, óå Ýíá ðïôÞñé Μόριο
υδρογόνου
õãñïý íåñïý ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá ìüñéá ôïõ íåñïý
(H 2)
(Ç2Ï).
ã. Óå ìéá ðïóüôçôá áëáôéïý (÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ), ôá äïìéêÜ
Κατιόν
óõóôáôéêÜ åßíáé ôá êáôéüíôá íáôñßïõ (Na+) êáé ôá áíéüíôá ÷ëù- Na+
ñßïõ (Cl-) (âë. ó÷Þìá). Ôá êáôéüíôá êáé ôá áíéüíôá ó÷çìáôßæïõí ôï
êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôïõ óôåñåïý ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl). Ανιόν
_
Cl

1.3.8 Äßíïíôáé ôá Üôïìá âá × êáé äã Õ. Ðïéá ó÷Ýóç ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé ìåôáîý ôùí á, â,
ã êáé ä, Ýôóé þóôå:
á. ôá óôïé÷åßá × êáé Õ íá åßíáé éóüôïðá êáé
â. ôá óôïé÷åßá × êáé Õ íá åßíáé éóïâáñÞ;
ÁðÜíôçóç
á. Ãéá íá åßíáé ôá óôïé÷åßá × êáé Õ éóüôïðá, ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé äéá-
öïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á), Üñá ðñÝðåé á = ã êáé â ¹ ä.
â. Ãéá íá åßíáé ôá óôïé÷åßá × êáé Õ éóïâáñÞ, ðñÝðåé íá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü
(Æ) êáé ßäéï ìáæéêü áñéèìü (Á), Üñá ðñÝðåé â = ä êáé á ¹ ã.

Éóüôïðá Üôïìá
l ºäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á).
l ºäéï áñéèìü ðñùôïíßùí (p) êáé äéáöïñåôéêü áñéèìü íåôñïíßùí (n).

ÉóïâáñÞ Üôïìá
l Äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé ßäéï ìáæéêü áñéèìü (Á).
l Äéáöïñåôéêü áñéèìü ðñùôïíßùí (p) êáé ßäéï áñéèìü íïõêëåïíßùí.

38
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

ÁóêÞóåéò

1.3.9 á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí çëåêôñïíßùí êáé ôùí íå-
ôñïíßùí ôïõ áôüìïõ ôïõ ÷ëùñßïõ 35Cl (Æ = 17) êáé ôïõ ÷áëêïý 63Cu (Z = 29).
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí çëåêôñïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí
ôïõ êáôéüíôïò áñãéëßïõ Ál3+ (Æ = 13, A = 27) êáé ôïõ áíéüíôïò èåßïõ S2- (Z = 16, A = 32).
Ðþò ðñïêýðôïõí ôá äýï éüíôá;
ÁðÜíôçóç
á. Ãéá ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ (Cl) Ý÷ïõìå Æ = 17 êáé Á = 35. Åöüóïí Æ = 17, èá Ý÷ïõìå 17
ðñùôüíéá (p) êáé 17 çëåêôñüíéá (e). Ïðüôå Á = Æ + Í = 35 Þ 17 + Í = 35 Þ Í = 18 êáé óõíåðþò
Ý÷ïõìå 18 íåôñüíéá (n).
Ãéá ôï Üôïìï ôïõ ÷áëêïý (Cu) Ý÷ïõìå Æ = 29 êáé Á = 63. Åöüóïí Æ = 29 , èá Ý÷ïõìå 29 ðñùôü-
íéá (p) êáé 29 çëåêôñüíéá (e). Ïðüôå Á = Æ + Í = 63 Þ 29 + Í = 63 Þ Í = 34 êáé åðïìÝíùò
Ý÷ïõìå 34 íåôñüíéá (n).
â. Ãéá ôï áñãßëéï (Al) Ý÷ïõìå Æ = 13 êáé Á = 27. Åöüóïí Æ = 13 , èá Ý÷ïõìå 13 ðñùôüíéá (p).
Ïðüôå Á = Æ + Í = 27 Þ 13 + Í = 27 Þ Í = 14 êáé óõíåðþò Ý÷ïõìå 14 íåôñüíéá (n). Ôï êáôéüí
Ý÷åé öïñôßï +3, Üñá 3 çëåêôñüíéá (e) ëéãüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá. ¢ñá, óôï êáôéüí ôïõ áñ-
ãéëßïõ Ý÷ïõìå 13 - 3 = 10 çëåêôñüíéá (e).
Ãéá ôï èåßï (S) Ý÷ïõìå Æ = 16 êáé Á = 32. Åöüóïí Æ = 16 , èá Ý÷ïõìå 16 ðñùôüíéá (p). Ïðüôå
Á = Æ + Í = 32 Þ 16 + Í = 32 Þ Í = 16 êáé óõíåðþò Ý÷ïõìå 16 íåôñüíéá (n). Ôï áíéüí Ý÷åé
öïñôßï 2-, Üñá 2 çëåêôñüíéá (e) ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá. ÊáôÜ óõíÝðåéá, óôï
áíéüí ôïõ èåßïõ Ý÷ïõìå 16 + 2 = 18 çëåêôñüíéá (e).
Ôï êáôéüí ôïõ áñãéëßïõ (Al3+) ðñïêýðôåé áðü ôï Üôïìï ôïõ áñãéëßïõ (Al) ìå áðïâïëÞ ôñéþí
(3) çëåêôñïíßùí, åíþ ôï áíéüí ôïõ èåßïõ (S2-) áðü ôï Üôïìï ôïõ èåßïõ (S) ìå ðñüóëçøç äýï
(2) çëåêôñïíßùí.

1.3.10 á. Ôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ Ý÷åé 20 çëåêôñüíéá êáé ßóï áñéèìü íåôñïíßùí.
Íá âñåèåß ï áôïìéêüò êáé ï ìáæéêüò áñéèìüò ôïõ áôüìïõ ôïõ áóâåóôßïõ.
â. Íá äïèåß ï ìáæéêüò áñéèìüò ãéá ôï Üôïìï ôïõ ïîõãüíïõ, áí åßíáé ãíùóôü üôé óôçí
ðåñßðôùóç ôïõ áíéüíôïò 8Ï2- ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí ôïõ åßíáé êáôÜ 2 ìéêñüôåñïò
áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ.
ÁðÜíôçóç
á. Ôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ (Ca) Ý÷åé 20 çëåêôñüíéá (e), Üñá êáé 20 ðñùôüíéá (p) (Æ = 20).
¸÷åé åðßóçò êáé 20 íåôñüíéá (n) (Í = 20), Üñá ï ìáæéêüò áñéèìüò åßíáé Á = Æ + Í = 20 + 20 = 40.
Ïðüôå ôåëéêÜ Ý÷ïõìå ôïí óõìâïëéóìü 40 20 Ca.

39
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

â. ¸÷ïõìå Æ = 8, Üñá õðÜñ÷ïõí 8 ðñùôüíéá (p). Ôï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ Ý÷åé öïñôßï 2-, Üñá
èá Ý÷åé 2 çëåêôñüíéá (e) ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá (p), äçëáäÞ 8 + 2 = 10 çëåêôñüíéá
(e). ÔåëéêÜ ëïéðüí ãéá ôï Üôïìï ôïõ ïîõãüíïõ èá Ý÷ïõìå 10 - 2 = 8 íåôñüíéá (n), Üñá ï ìá-
æéêüò ôïõ áñéèìüò èá åßíáé Á = Æ + Í = 8 + 8 = 16.

1.3.11 Äßíïíôáé ôá éóüôïðá Üôïìá 35× (Æ = á) êáé 37× (Æ = ã). Íá âñåèåß ï áñéèìüò
ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí ãéá êÜèå Üôïìï, áí ãíùñßæïõìå üôé ôï ðñþôï Üôïìï
(ìå Á = 35) Ý÷åé Ýíá íåôñüíéï ðåñéóóüôåñï áðü ôá ðñùôüíéÜ ôïõ.
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ × ìå Æ = á (35×), éó÷ýåé üôé Æ + Í = 35 êáé Í = Æ + 1. Áíôéêáèé-
óôïýìå, ïðüôå èá åßíáé Æ + 1 + Æ = 35 Þ 2Æ = 34 Þ Æ = 17 êáé óõíåðþò Í = 18. Èá Ý÷ïõìå åðï-
ìÝíùò 17 ðñùôüíéá (p), 18 íåôñüíéá (n) êáé 17 çëåêôñüíéá (e).
Ãéá ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ × ìå Æ = ã (37X), èá Ý÷ïõìå ã = á = 17 (éóüôïðá, Üñá ßäéï Æ) êáé åðï-
ìÝíùò 17 + Í = 37 Þ Í = 20. ÔåëéêÜ, Ý÷ïõìå 17 ðñùôüíéá (p), 20 íåôñüíéá (n) êáé 17
çëåêôñüíéá (e).

1.3.12 Äßíåôáé ôï áíèñáêéêü áíéüí: CO 23 - .

á. Áðü ôé áðïôåëåßôáé ôï áíèñáêéêü áíéüí;
â. Ôé åêöñÜæåé ôï áñíçôéêü öïñôßï 2-;
ã. Íá âñåèåß ï óõíïëéêüò áñéèìüò ðñùôïíßùí, íåôñïíßùí êáé çëåêôñïíßùí ðïõ
õðÜñ÷ïõí óå Ýíá áíèñáêéêü áíéüí. Äßíïíôáé: 126 C êáé 168 Ï.
ÁðÜíôçóç
á. Óýìöùíá ìå ôïí ôýðï ôïõ áíèñáêéêïý áíéüíôïò (CO 23- ), ôï áíèñáêéêü áíéüí áðïôåëåß-
ôáé áðü Ýíá Üôïìï Üíèñáêá êáé ôñßá Üôïìá ïîõãüíïõ.
â. Ôï áñíçôéêü öïñôßï 2- óçìáßíåé üôé èá Ý÷åé óõíïëéêÜ 2 çëåêôñüíéá (e) ðåñéóóüôåñá áðü
ôá óõíïëéêÜ ðñùôüíéá (p).
ã. Ãéá íá âñïýìå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí (p, n êáé e), èá ëÜ-
âïõìå õðüøç ìáò ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ôï áíèñáêéêü áíéüí
êáé ôï öïñôßï ôïõ.
Ðñùôüíéá (p).
Ãéá ôï Üôïìï ôïõ C Ý÷ïõìå Æ = 6, åíþ ãéá ôï Üôïìï ôïõ Ï Ý÷ïõìå Æ = 8. ¢ñá, ï óõíïëéêüò
áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí èá åßíáé 1 · 6 + 3 · 8 = 30 ðñùôüíéá (p).
Íåôñüíéá (n).
Ãéá ôï Üôïìï ôïõ C Ý÷ïõìå Í = A - Æ = 12 - 6 = 6, åíþ ãéá ôï Üôïìï ôïõ Ï Ý÷ïõìå Í = A - Æ =
= 16 - 8 = 8. ¢ñá, ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí èá åßíáé 1 · 6 + 3 · 8 = 30 íåôñüíéá (n).

40
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

Hëåêôñüíéá (e).
Óýìöùíá ìå ôï (â), èá Ý÷ïõìå óõíïëéêÜ 2 çëåêôñüíéá (e) ðåñéóóüôåñá áðü ôá óõíïëéêÜ
ðñùôüíéá (p), äçëáäÞ 30 + 2 = 32 çëåêôñüíéá (e).

41
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

ÄïìéêÜ óùìáôßäéá. ã. Óå Ýíá ðïëõáôïìéêü áíéüí Ý÷ïõìå ßóï

¢ôïìá – Ìüñéá – Éüíôá.
1.3.13 Ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò åßíáé:
á. ôá Üôïìá.
â. ôá éüíôá.
ã. ôá Üôïìá, ôá ìüñéá Þ ôá éüíôá.
ä. ôá Üôïìá Þ ôá ìüñéá.
1.3.14 Ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï õäñïãü-
íïõ ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç êáôÜ-
óôáóç êáé íá äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ
õäñïãüíïõ åßíáé:
á. ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ.
â. ôï áíéüí ôïõ õäñïãüíïõ.
ã. ôï ìüñéï ôïõ õäñïãüíïõ.
ä. ôï êáôéüí ôïõ õäñïãüíïõ.
1.3.15 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôï êÜèå óôïé÷åßï
ôçò óôÞëçò (É) ìå ôçí áôïìéêüôçôá óôç óôÞëç
(ÉÉ).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
áñéèìü ðñùôïíßùí êáé çëåêôñïíßùí.
ä. Ôïïîõãüíïåìöáíßæåéìßáìüíïáôïìéêüôçôá.
å. Óôï ìüñéï ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4)
ç áôïìéêüôçôá ôïõ õäñïãüíïõ åßíáé ßóç ìå 3,
ôïõ öùóöüñïõ ßóç ìå 1 êáé ôïõ ïîõãüíïõ ßóç
ìå 4.
1.3.17 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ìüñéá áðïôåëïýíôáé áðü ðåñéóóüôåñá
ôïõ åíüò åßäç áôüìùí êáé ìåôáöÝñïõí ôéò
éäéüôçôåò ôïõ óþìáôïò.
â. Óå Ýíá ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò äåí Ý÷åé Ýí-
íïéá ç áôïìéêüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ.
ã. Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç,
áëëÜ åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï óþìá.
ä. Ôá óôïé÷åßá ðïõ óôéò óõíÞèåéò óõíèÞêåò âñß-
óêïíôáé óå áÝñéá êáôÜóôáóç åßíáé äéáôïìéêÜ.
å. Ôï õäñïãüíï åßíáé äéáôïìéêü óôïé÷åßï.
ÅðïìÝíùò, óôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò
õðÜñ÷ïõí äýï Üôïìá õäñïãüíïõ.

á. ×áëêüò i. 1 1.3.18 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôï üíïìá êÜèå óôïé-

÷åßïõ ôçò óôÞëçò (É) ìå ôï óýìâïëü ôïõ óôç óôÞ-
â. Éþäéï ii. 2 ëç (ÉÉ).

ã. Áñãü iii. 3 ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

ä. Öùóöüñïò iv. 4 á. Óßäçñïò i. Al

å. ¼æïí v. 5 â. ¢íèñáêáò ii. Ca

ã. Ïîõãüíï iii. Na
óô. Èåßï vi. 6
ä. ÁóâÝóôéï iv. O
1.3.16 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß-
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò; å. Èåßï v. S
á. Ôá Üôïìá ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí ìåôáöÝ- óô. ÍÜôñéï vi. H
ñïõí ôéò éäéüôçôåò ôïõ óôïé÷åßïõ.
â. Ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé áðü æ. Áñãßëéï vii. Fe
Ýíá Üôïìï ãéá êÜèå åßäïò ÷çìéêïý óôïé÷åßïõ ç. Õäñïãüíï viii. C
ðïõ ðåñéÝ÷åé.

42
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

1.3.19 Ãéá Ýíá óôïé÷åßï ×, ðïéåò áðü ôéò ðá- 1.3.24 Ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò Ýíùóçò ðïõ
ñáêÜôù åêöñÜóåéò ìïñéáêïý ôýðïõ äåí åß- áðïôåëåßôáé áðü ôá óôïé÷åßá R, S êáé Ô åßíáé
íáé óùóôÝò; R2(S4T)3. Áí åêöñÜóïõìå ôïí ðáñáðÜíù ìïñé-
á. X2 â. X5 ã. X4 ä. X7 áêü ôýðï ìå ôç óõíïðôéêÞ ìïñöÞ RáSâÔã, ðïéåò
èá åßíáé ïé ôéìÝò ôùí á, â êáé ã;
1.3.20 Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù
á. á = 2, â = 4, ã = 1.
ïìÜäåò ðåñéÝ÷ïõí óôïé÷åßá ìå ôçí ßäéá áôï-
ìéêüôçôá; â. á = 2, â = 7, ã = 3.
á. Öèüñéï, íÜôñéï, ïîõãüíï êáé ìáãíÞóéï. ã. á = 2, â = 12, ã = 3.
â. ÁóâÝóôéï, êÜëéï, íÝï êáé îÝíï. ä. á = 6, â = 12, ã = 3.
ã. Öùóöüñïò, áñóåíéêü, üæïí êáé éþäéï.
ä. Èåßï, Üíèñáêáò, õäñïãüíï êáé ðõñßôéï. 1.3.25 ¸÷ïõìå ôá ðáñáêÜôù ó÷Þìáôá:
å. ÂÜñéï, ëßèéï, õäñÜñãõñïò êáé ñÜäéï.
i.i ii.
1.3.21 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðåñé-
Ý÷åé ìüíï ÷çìéêÝò åíþóåéò;
á. H2, HI, CaCl2, CÇ4
â. BaI2, H2S, P4, NaCl
ã. NH3, O2, Mg3N2, HBr iii. iv.
ä. H2SO4, HCl, H2O2, CO
å. S8, K2SO4, NaHCO3, SO2

1.3.22 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò,

ðïõ áöïñïýí ôç óýíèåóç ôïõ õäñï÷ëùñßïõ
(HCl) áðü õäñïãüíï êáé ÷ëþñéï, åßíáé óùóôÞ; á. Ðïéï ó÷Þìá åêöñÜæåé ÷çìéêÞ Ýíùóç;
â. Ôé åêöñÜæïõí ôá õðüëïéðá ó÷Þìáôá;
á. Ç2 + Cl2 ® H2Cl2
â. 2Ç + 2Cl ® 2HCl 1.3.26 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò:
ã. Ç2 + Cl2 ® 2HCl i. Ni2+, Fe3+, ClO-, N3-
ä. Ç2 + Cl2 ® HCl ii. Br-, NO -2 , SO 23- , Ca2+

1.3.23 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, iii. CN-, S2-, PO 34 - , K+

ðïõ áíáöÝñåôáé óôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ èåéé-
êïý áñãéëßïõ (Al2(SO4)3), åßíáé óùóôÞ;
á. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 Üôïìá
èåßïõ.
â. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ç áôïìéêüôçôá ôïõ
èåßïõ åßíáé 3.
ã. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 Üôïìá
áñãéëßïõ.
ä. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 Üôï-
ìá ïîõãüíïõ.
iv. Ba2+, NH +4 , Na+, H+
v. SO 24- , CN-, NO -3 , OH-
ðåñéÝ÷åé ìüíï:
á. êáôéüíôá,
â. ðïëõáôïìéêÜ éüíôá êáé
ã. áíéüíôá;
1.3.27 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ïõóßåò ôçò óôÞ-
ëçò (É) ìå ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ äßíåôáé óôç
óôÞëç (ÉÉ).

43
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) 1.3.30 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß-
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Cu i. Ìüñéï óôïé÷åßïõ á. Ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé ðåñéó-
óüôåñá Üôïìá áðü ôï ìüñéï óôïé÷åßïõ.
â. H2O ii. ÉïíôéêÞ Ýíùóç â. Ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé Üôïìá
ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü, åíþ ôï ìüñéï
ã. Na+ iii. Ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò óôïé÷åßïõ ðåñéÝ÷åé Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü ìá-
æéêü áñéèìü.
ä. CO 23- iv. ¢ôïìï ã. Ôá ìüñéá êáé ôùí äýï åêöñÜæïíôáé ìå ôïí
ìïñéáêü ôýðï.
å. Na+Cl- v. Áíéüí ä. Ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé
áðü Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü,
óô. Cl2 vi. Êáôéüí åíþ ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðïôåëåßôáé áðü
Üôïìá ìå ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
ÄïìÞ ôïõ áôüìïõ.
1.3.31 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
Áôïìéêüò áñéèìüò. Ìáæéêüò áñéèìüò. åßíáé óùóôÞ;
Éóüôïðá. á. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ åßíáé ðåñßðïõ ßóç ìå ôç
1.3.28 á. Ç «ôáõôüôçôá» åíüò áôüìïõ åß- ìÜæá ôïõ ðõñÞíá ôïõ áôüìïõ.
íáé: â. Ï ðõñÞíáò åíüò áôüìïõ Ý÷åé üëç ó÷åäüí
i. ï ìáæéêüò áñéèìüò. ôç ìÜæá êáé ôïí üãêï ôïõ áôüìïõ.
ii. ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí. ã. Ôá çëåêôñüíéá, ôá ðñùôüíéá êáé ôá
íåôñüíéá åßíáé ïìïéüìïñöá êáôáíåìçìÝíá
iii. ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí.
óôïí ÷þñï ôïõ áôüìïõ.
iv. ï áôïìéêüò áñéèìüò.
ä. Óå Ýíá Üôïìï, ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí
â. Ðþò ïñßæåôáé áõôÞ ç «ôáõôüôçôá» ôïõ áôü- åßíáé ßóïò ìå ôïí áñéèìü ôùí íåôñïíßùí.
ìïõ;
1.3.32 Ôï Üôïìï ôïõ ïîõãüíïõ (Æ = 8, Á =
1.3.29 Ãéá ôï åõãåíÝò áÝñéï îÝíï, ôï óýìâï- = 16) åßíáé ïõäÝôåñï, ãéáôß:
ëü ôïõ åßíáé: á. ôá íåôñüíéá (n) åßíáé ÷ùñßò öïñôßï.
135
54 ×e â. ôá ðñùôüíéá êáé ôá çëåêôñüíéá Ý÷ïõí áíôß-
Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áíá- èåôá öïñôßá.
öÝñïíôáé óôï óôïé÷åßï îÝíï, åßíáé óùóôÝò êáé ã. Ý÷åé 8 çëåêôñüíéá (e) íá êéíïýíôáé ãýñù
ðïéåò ëáíèáóìÝíåò; áðü ôïí ðõñÞíá.
á. Ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ åßíáé 135 êáé ï ìá- ä. õðÜñ÷ïõí 8 çëåêôñüíéá (e) ãýñù áðü ôïí
æéêüò áñéèìüò ôïõ åßíáé 54. ðõñÞíá êáé 8 ðñùôüíéá (p) óôïí ðõñÞíá.
â. Ï áñéèìüò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí 1.3.33 ¸íá ìïíïáôïìéêü éüí ìå èåôéêü öïñ-
óôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé ßóïò ìå 189. ôßï 1+ ðñïêýðôåé, üôáí Ýíá Üôïìï:
ã. ÕðÜñ÷ïõí 54 çëåêôñüíéá ðïõ êéíïýíôáé á. áðïâÜëëåé Ýíá çëåêôñüíéï.
ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá ôïõ óôïé÷åßïõ. â. áðïâÜëëåé Ýíá íåôñüíéï.
ä. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé ã. óõíåéóöÝñåé Ýíá ðñùôüíéï.
ðåñßðïõ ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ìáæþí ôùí
ä. óõíåéóöÝñåé Ýíá íåôñüíéï.
54 ðñùôïíßùí óôïí ðõñÞíá.
å. óõíåéóöÝñåé Ýíá çëåêôñüíéï.

44
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

1.3.34 Ôï êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ (Æ = 20) Ý÷åé 1.3.41 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôï êÜèå óùìáôß-
öïñôßï +2. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï êáôéüí: äéï ôçò óôÞëçò (É) ìå ôïí áíôßóôïé÷ï áñéèìü
á. Ý÷åé äýï ðñùôüíéá (p) ðáñáðÜíù áðü ôá çëåêôñïíßùí ôçò óôÞëçò (ÉÉ).
çëåêôñüíéÜ (e) ôïõ.
â. Ý÷åé 18 ðñùôüíéá (p) êáé 20 çëåêôñüíéá (e). ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
ã. Ý÷åé äýï çëåêôñüíéá ðáñáðÜíù áðü ôá 40
ðñùôüíéá. á. 20 Ca2+ i. 6 çëåêôñüíéá (e)
ä. Ý÷åé ðñïóëÜâåé äýï ðñùôüíéá. 35
â. 17 Cl- ii. 18 çëåêôñüíéá (e)
1.3.35 ¸íá êáôéüí (× ) ðåñéÝ÷åé 18 çëåêôñü-
+
12
íéá êáé 21 íåôñüíéá. Ï ìáæéêüò áñéèìüò óôçí ã. 6 C iii. 11 çëåêôñüíéá (e)
ðåñßðôùóç áõôÞ åßíáé: 16
á. 21 â. 40 ã. 39 ä. 38 ä. 8 O2- iv. 17 çëåêôñüíéá (e)
23
1.3.36 Óôï êáôéüí åíüò éóïôüðïõ ôïõ óåëç- å. 11 Na v. 10 çëåêôñüíéá (e)
íßïõ (34Se2+) ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé
ìéêñüôåñïò êáôÜ 14 áðü ôïí áñéèìü ôùí íå- 1.3.42 á. Ðüóá ðñùôüíéá ðåñéÝ÷åé Ýíá
ôñïíßùí. Ï ìáæéêüò áñéèìüò ôïõ éóïôüðïõ áõ- ìüñéï öùóöüñïõ (Ñ4); Ãéá ôïí Ñ äßíåôáé üôé Æ =
ôïý åßíáé: = 15 êáé Á = 31.
á. 80 â. 66 ã. 48 ä. 50 i. 60 ii. 15 iii. 31 iv. 124
â. Ôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ Ý÷åé:
1.3.37 ¸íá áíéüí óôïé÷åßïõ R (R3-) Ý÷åé 18e
êáé 16n. Ï ìáæéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ R åß- i. ôÝóóåñá çëåêôñüíéá ðåñéóóüôåñá áðü
íáé: ôá ðñùôüíéá.
á. 34 â. 37 ã. 16 ä. 31 ii. áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ åîáñôÜôáé
áðü ôï öïñôßï ôïõ.
1.3.38 Ôï áñãßëéï (Al) ìå áôïìéêü áñéèìü 13 iii. ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí êáé ðñùôï-
ó÷çìáôßæåé êáôéüíôá (Al3+). Ï áñéèìüò ôùí çëå- íßùí.
êôñïíßùí óôï êáôéüí åßíáé: iv. åîÞíôá çëåêôñüíéá ëéãüôåñá áðü ôá
á. 16 â. 3 ã. 13 ä. 23 ðñùôüíéá.
å. 10 ã. Ï áñéèìüò ôùí óõíïëéêþí íåôñïíßùí óôï
ìüñéï ôïõ öùóöüñïõ èá åßíáé:
1.3.39 Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Cl (Z = i. ßäéïò ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí.
= 17), Ár (Æ = 18), S (Z = 16), Ca (Z = 20) êáé Na
ii. êáôÜ ôÝóóåñá ìåãáëýôåñïò áðü ôïí óõ-
(Z = 11). Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù Üôïìá Þ éüíôá
íïëéêü áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí.
Ý÷åé äéáöïñåôéêü áñéèìü çëåêôñïíßùí áðü ôï
iii. ßóïò ìå 124.
éüí ôïõ ÷ëùñßïõ (Cl-);
iv. äýóêïëï íá õðïëïãéóôåß.
á. Ca2+ â. Na+ ã. Ar ä. S2-
1.3.43 Äßíåôáé ôï öùóöïñéêü áíéüí PO 34 - .
1.3.40 Ôï êáôéüí 52Cr3+ (Z = 24) ðåñéÝ÷åé:
Óå Ýíá öùóöïñéêü áíéüí õðÜñ÷ïõí:
á. 24p, 24n êáé 24e.
á. ðñùôüíéá (p), óõíïëéêÜ
â. 24p, 28n êáé 24e.
i. 47 ii. 50 iii. 44 iv. 23
ã. 24p, 28n êáé 21e.
â. çëåêôñüíéá (e), óõíïëéêÜ
ä. 21p, 31n êáé 21e.
i. 47 ii. 50 iii. 44 iv. 26

45
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ã. íåôñüíéá (n), óõíïëéêÜ Äßíïíôáé üôé: o P Ý÷åé Æ = 15 êáé Á = 31, åíþ ôï Ï

i. 45 ii. 24 iii. 48 iv. 51 Ý÷åé Æ = 8 êáé Á = 16.
Íá óçìåéùèåß óôçí êÜèå ðåñßðôùóç (á, â êáé
ã) ç óùóôÞ áðÜíôçóç.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

ÄïìéêÜ óùìáôßäéá.
¢ôïìá – Ìüñéá – Éüíôá. éæ. ØåõäÜñãõñïò éç. Öùóöüñïò

1.3.44 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß- éè. ÏõñÜíéï ê. Öèüñéï
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá åßíáé ôï ðéï
á. Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò åßíáé óôåñåÝò ïõóßåò, äéáäåäïìÝíï óôç öýóç;
áðïôåëïýíôáé áðü ðïëõáôïìéêÜ éüíôá êáé åß-
íáé öïñôéóìÝíåò, áöïý áðïôåëïýíôáé áðü 1.3.46 Äßðëá áðü ôï êÜèå óýìâïëï íá
èåôéêÜ öïñôéóìÝíá óùìáôßäéá. ãñÜøåôå ôï üíïìá ôïõ óôïé÷åßïõ.
â. Ôï èåéïý÷ï áóâÝóôéï (CaS) åßíáé éïíôéêÞ á. Ç â. N
Ýíùóç, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá á-
óâåóôßïõ êáé áíéüíôá èåßïõ óå áíáëïãßá 1:1. ã. Âr ä. Cl
ã. Ôá åõãåíÞ áÝñéá (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn) åßíáé
äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá, áöïý åßíáé óå áÝñéá êáôÜ- å. Fe óô. C
óôáóç.
æ. K ç. O
ä. ¸íá áíéüí óôïé÷åßïõ ìå öïñôßï 2- ðñï-
êýðôåé áðü ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ ìå ôçí è. Mg é. P
ðñüóëçøç äýï çëåêôñïíßùí.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. éá. É éâ. Ía

1.3.45 Íá ãñÜøåôå ôï óýìâïëï êÜèå ÷çìé- éã. Ba éä. Si

êïý óôïé÷åßïõ.
éå. Ca éóô. S
á. ¢íèñáêáò â. Ïîõãüíï
ã. Óßäçñïò ä. ×ëþñéï 1.3.47 Äßíïíôáé ïé åíþóåéò:
å. Õäñïãüíï óô. ¢æùôï i. CH3 – CH2 – CH3
ii. CH2 = CH2
æ. ÍÜôñéï ç. ×áëêüò
iii. CH º C – CH2 – CH2 – CH3
è. Éþäéï é. ÕäñÜñãõñïò iv. CH3 – CH2 – CH2 – COOH
v. CH3Cl
éá. Èåßï éâ. ¢ñãõñïò
Ná ôáîéíïìÞóåôå ôéò åíþóåéò êáôÜ áýîïíôá:
éã. ÁóâÝóôéï éä. ×ñõóüò á. áñéèìü áôüìùí Üíèñáêá,
éå. ÊÜëéï éóô. Âñüìéï â. áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ, ðïõ ðåñéÝ÷ï-
íôáé óôï ìüñéü ôïõò.

46
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ
1.3.48 á. Ôé ïíïìÜæïõìå ìüñéï;
â. Ðþò óõìâïëßæïõìå ôï ìüñéï åíüò óôïé-
÷åßïõ;
ã. Íá óõìâïëßóåôå ôá ìüñéá ôùí ðáñáêÜôù
óôïé÷åßùí:
i. ïîõãüíï ii. Üíèñáêáò
iii. Üæùôï iv. áóâÝóôéï
v. âñüìéï
1.3.49 á. Ôé ïíïìÜæïõìå áôïìéêüôçôá;
â. Íá áíáöÝñåôå Ýíá ìïíïáôïìéêü, Ýíá äéá-
ôïìéêü, Ýíá ôñéáôïìéêü êáé Ýíá ôåôñáôïìéêü
óôïé÷åßï.
ã. Ãíùñßæåôå êÜðïéï ïêôáôïìéêü óôïé÷åßï; Íá
ãñÜøåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ óôïé÷åßïõ óå
áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç.
1.3.50 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôý-
ðïõò êáé ôá ïíüìáôá üëùí ôùí äéáôïìéêþí
óôïé÷åßùí ðïõ ãíùñßæåôå.
1.3.51 á. Ôé åêöñÜæåé ï ìïñéáêüò ôýðïò
ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò;
â. Ôé åêöñÜæåé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ íåñïý
(Ç2Ï);
ã. Óôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üí-
èñáêá (CO2) íá åîçãÞóåôå ôé åêöñÜæåé ôï Ýíá
(C) êáé ôé ôï äýï (Ï).
1.3.52 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß-
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ 8Ï åßíáé 8.
â. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ 16S ìðïñåß íá åßíáé 8.
ã. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ Ç2Ï åßíáé 3.
ä. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ Ç3PO4 åßíáé 4.
Ôé åêöñÜæåé ï áñéèìüò ðïõ äßíåôáé óôï ôÝëïò
êÜèå ëáíèáóìÝíçò ðñüôáóçò;
1.3.53 á. Ôé ïíïìÜæïõìå éüí;
â. Ðþò ó÷çìáôßæåôáé Ýíá ìïíïáôïìéêü éüí;
i. Íá åîçãÞóåôå ôç äçìéïõñãßá ôïõ êá-
ôéüíôïò êáëßïõ (K+).
ii. Ná åîçãÞóåôå ôç äçìéïõñãßá ôïõ áíéü-
íôïò ïîõãüíïõ (O2-).
ã. Ôé óçìáßíåé ôï áñíçôéêü öïñôßï (3–) óôï
öùóöïñéêü áíéüí (PO 34 - );
1.3.54 Óå ðïéåò êáôçãïñßåò ôáîéíïìïýíôáé
ôá éüíôá; Ná ãñÜøåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá ãéá
êáèåìßá êáôçãïñßá.
1.3.55 Óå äéáãùíéóìü ÷çìåßáò æçôÞèçêå íá
ãñáöôåß ç áíôßäñáóç ìåôáîý õäñïãüíïõ êáé
áæþôïõ. ¸íáò ìáèçôÞò × Ýãñáøå:
Ç + Í ®
åíþ Ýíáò ìáèçôÞò Õ Ýãñáøå:
Ç2 + Í2 ®
Ôé Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå;
1.3.56 á. Ná áíáöÝñåôå óå ôé äéáöÝñåé ôï
ìüñéï óôïé÷åßïõ áðü ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò.
â. Íá ãñÜøåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï åíüò óôïé-
÷åßïõ êáé ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
1.3.57 Ná âñåèåß ï áñéèìüò ôùí áôüìùí
ôïõ êÜèå óôïé÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï ìüñéï
ôùí ðáñáêÜôù ÷çìéêþí åíþóåùí:
á. Ç2Ï (íåñü),
â. NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï),
ã. NÇ3 (áììùíßá),
ä. CH3CH2OH (áéèáíüëç),
å. (NH4)2SO4 (èåééêü áììþíéï),
óô.Mg3(PO4)2 (öùóöïñéêü ìáãíÞóéï).
1.3.58 Íá âñåèåß ï ìïñéáêüò ôýðïò ôùí ÷ç-
ìéêþí åíþóåùí ïé ïðïßåò äßíåôáé üôé ðåñéÝ-
÷ïõí:
á. 3 Üôïìá õäñïãüíïõ, 1 Üôïìï öùóöüñïõ
êáé 4 Üôïìá ïîõãüíïõ.
â. 2 Üôïìá êáëßïõ, 2 Üôïìá ÷ñùìßïõ (Cr) êáé 7
Üôïìá ïîõãüíïõ.
ã. 1 Üôïìï êáëßïõ, 1 Üôïìï ìáããáíßïõ (Mn)
êáé 4 Üôïìá ïîõãüíïõ.
ä. 1 Üôïìï õäñïãüíïõ, 1 Üôïìï áæþôïõ êáé 3
Üôïìá ïîõãüíïõ.
47
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.3.59 Íá âñåèïýí ïé Üãíùóôïé x, y, z êáé k ÄïìÞ ôïõ áôüìïõ.

óå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: Áôïìéêüò – Ìáæéêüò áñéèìüò.
Éóüôïðá.
C H O N M.T.
1.3.62 á. Ðïéá åßíáé ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ
2 x y – CzH6O ôçò ýëçò;
â. Ôé ïíïìÜæïõìå Üôïìï;
x 10 z – C5HyO2 ã. Íá ó÷åäéÜóåôå ìå áðëü ôñüðï Ýíá Üôïìï
êáé íá ðñïóäéïñßóåôå ôá âáóéêÜ ìÝñç óôá
x 2x 1 – CxH8Oz ïðïßá ÷ùñßæåôáé, êáèþò åðßóçò êáé ôá
ìéêñüôåñá óùìáôßäéá ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá ìÝ-
4 y – 1 CzH11Nk ñç áõôÜ.
ä. Ãéá ôá óùìáôßäéá ðïõ áðïôåëïýí ôï Üôïìï:
i. íá ðñïóäéïñßóåôå ôï öïñôßï ôïõò,
1.3.60 Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù ó÷Þìáôá:
ii. íá äþóåôå ôç ó÷Ýóç ôùí ìáæþí ôïõò.

i.i ii. 1.3.63 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß-

íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ìÜæá åíüò áôüìïõ åßíáé ßóç ðåñßðïõ ìå
ôç óõíïëéêÞ ìÜæá íïõêëåïíßùí ôïõ ðõñÞíá.
â. Íïõêëåüíéá ïíïìÜæïíôáé ôá ðñùôüíéá êáé
ôá çëåêôñüíéá åíüò áôüìïõ.
iii. iv.
ã. Ãíùñßæïõìå üôé ï áôïìéêüò áñéèìüò (Z) åß-
íáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá,
åíþ ï ìáæéêüò áñéèìüò (Á) åßíáé ï áñéèìüò ôùí
íïõêëåïíßùí ôïõ ðõñÞíá. ÊáôÜ óõíÝðåéá èá
éó÷ýåé ðÜíôá Á > Æ.
Ðïéï äï÷åßï ðåñéÝ÷åé: ä. Ôï Üôïìï Ý÷åé ìÜæá êáé üãêï ßäéï ðåñßðïõ
á. åõãåíÝò áÝñéï; ìå ôç ìÜæá êáé ôïí üãêï ôïõ ðõñÞíá.
â. ÷çìéêÞ Ýíùóç ðïõ ó÷çìáôßæåé êñõóôáë- Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ëéêü ðëÝãìá;
1.3.64 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß-
ã. äéáôïìéêü óôïé÷åßï; íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
ä. áÝñéá ÷çìéêÞ Ýíùóç; á. Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá äåí õðÜñ÷ïõí åëåý-
1.3.61 Íá áíáöåñèïýí áðü äýï ðáñáäåßã- èåñá óôç öýóç.
ìáôá óùìÜôùí óôá ïðïßá ôá äïìéêÜ óõóôáôé- â. Ôï ìüñéï ôïõ íåñïý (Ç2Ï) äåí ìðïñåß íá äéá-
êÜ åßíáé: óðáóôåß óå ìéêñüôåñá óùìáôßäéá.
á. Üôïìá ã. Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò áðïôåëïýíôáé áðü éü-
â. ìüñéá íôá ðïõ óõãêñïôïýí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝã-
ìá, üðïõ ï áñéèìüò ôùí êáôéüíôùí åßíáé ßóïò
ã. éüíôá
ìå ôïí áñéèìü ôùí áíéüíôùí.
ä. Óôï êáôéüí ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg2+) ï á-
ñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí åßíáé ìéêñüôåñïò áðü
ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí.

48
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

59 56 100 100
å. Ôá Üôïìá åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï iii. 27 X, 26 Y iv. 42 X, 44 Y
áñéèìü íåôñïíßùí. v. 238 234
92 X, 92 Y
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.3.71 Äßíïíôáé ôá Üôïìá AZ 1 K êáé AZ 2 Ë. Íá
1.3.65 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áðüøåéò åß- 1 2
âñåßôå ôç ó÷Ýóç ðïõ ðñÝðåé íá éó÷ýåé ìåôáîý
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò; ôùí Æ1, Á1, Æ2 êáé Á2, þóôå ôá Üôïìá íá åßíáé:
á. Ôá Üôïìá åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷ïõí ôéò ßäéåò ÷ç- á. éóüôïðá,
ìéêÝò éäéüôçôåò. â. éóïâáñÞ.
â. ¼ëá ôá Üôïìá åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé ßäéá.
ã. Ôï êáôéüí ôïõ êáëßïõ 40 +
19 Ê êáé ôï êáôéüí
1.3.72 Ôá äýï éóüôïðá ôïõ ÷ëùñßïõ (Z = 17)
ôïõ áóâåóôßïõ 40 20 Ca2+
Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü Ý÷ïõí ìáæéêïýò áñéèìïýò 35 êáé 37 áíôßóôïé-
çëåêôñïíßùí êáé äéáöïñåôéêü áñéèìü íåôñï- ÷á.
íßùí. á. Íá ãñÜøåôå ôï óýìâïëï ãéá êÜèå éóüôïðï.
ä. Ôï Üôïìï ôïõ éóïôüðïõ ôïõ õäñïãüíïõ 11Ç â. Íá åîçãÞóåôå ôéò äéáöïñÝò ðïõ ðáñïõóéÜ-
(ðñþôéï) áðïôåëåßôáé áðü Ýíá çëåêôñüíéï êáé æïõí ôá äýï éóüôïðá ôïõ ÷ëùñßïõ ùò ðñïò ôéò
Ýíá íåôñüíéï. éäéüôçôÝò ôïõò.
å. Óôï êáôéüí ôïõ áñãéëßïõ (13Ál3+) ï áôïìéêüò
1.3.73 Äßíïíôáé ôá éóüôïðá Üôïìá:
áñéèìüò åßíáé ßóïò ìå 10.
á + 30 â
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. áX 28
×
Íá âñåèåß ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí, ôùí
1.3.66 á. Ôé åßíáé ï áôïìéêüò êáé ôé ï ìá- ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí ãéá êÜèå Üôï-
æéêüò áñéèìüò; ìï, áí ãíùñßæïõìå üôé ôï äåýôåñï Üôïìï Ý÷åé 2
â. Ná áíáëýóåôå ôïõò óõìâïëéóìïýò: íåôñüíéá ðåñéóóüôåñá áðü ôï ðñþôï.
i. 35
17 Cl ii. 40
20 Ca A
1.3.74 Óôïé÷åßï × Ý÷åé Æ = êáé åßíáé éóïâá-
1.3.67 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí 2
36
çëåêôñïíßùí, ôùí ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñï- ñÝò ìå ôï Üôïìï 16 S.
íßùí óôo ðáñáêÜôù Üôïìo ôïõ ïõñáíßïõ: Íá âñåèåß ï áôïìéêüò êáé ï ìáæéêüò áñéèìüò
235 ôïõ óôïé÷åßïõ ×.
92 U

1.3.68 á. Ôé ïíïìÜæïõìå éóüôïðá êáé ôé 1.3.75 Ôï äéÜãñáììá äåß÷íåé Üôïìá êáé éü-
éóïâáñÞ Üôïìá; íôá:
â. Äõï Üãíùóôá Üôïìá Á êáé  âñÝèçêå üôé åß-
i.i e ii. e
íáé ôçò ìïñöÞò 35 37
17 Á êáé 17 Â. Ôé óõìðåñáßíåôå;
Íá áíáëýóåôå ôïõò óõìâïëéóìïýò. p n
p
n
1.3.69 Ôï öõóéêü õäñïãüíï Ý÷åé ôñßá éóüôï-
ðá ìå ìáæéêïýò áñéèìïýò 1, 2 êáé 3. Íá e

ãñÜøåôå ôï ÷çìéêü óýìâïëï ãéá êáèÝíá áðü

áõôÜ. iii. iv. e

1.3.70 Íá âñåßôå ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù p p

æåýãç óôïé÷åßùí åßíáé: á. éóüôïðá, â. éóïâáñÞ.

9 11 58 60
i. 4 X, 5Y ii. 28 X, 28 Y

49
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

á. Ðïéï Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü ßóï ìå 3; 1.3.79 Ãéá ðÝíôå óùìáôßäéá äßíïíôáé ôá ðá-
â. Ðïéá åßíáé ôá Üôïìá; ñáêÜôù óôïé÷åßá:
ã. Ðïéï åßíáé ôï êáôéüí;
ä. Ðïéá áðü ôá ðáñáðÜíù åßíáé éóüôïðá; p n e

A 6 8 8
1.3.76 á. Ôï õäñïãüíï áðáíôÜ óôç öýóç
ìå ôç ìïñöÞ ôñéþí éóïôüðùí 11Ç, 21Ç êáé 31Ç. B 8 8 6
Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù Üôïìá Ý÷åé ìüíï äýï
åßäç õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí; Ã 6 6 8
â. Ôï ÷ëþñéï âñßóêåôáé óôç öýóç ìå ôç ìïñ- Ä 8 6 6
öÞ äýï éóïôüðùí 35 37
17 Cl êáé 17 Cl. Aí Ý÷ïõìå
ìüñéá ÷ëùñßïõ (Cl2) óôç öýóç, íá ðñïóäéï- Å 6 8 6
ñßóåôå ôá åßäç ôùí ìïñßùí ôïõ ÷ëùñßïõ.
ã. Ôï õäñïãüíï êáé ôï ÷ëþñéï ó÷çìáôßæïõí á. Ðïéï óùìáôßäéï åêöñÜæåé ïõäÝôåñï Üôï-
ôï õäñï÷ëþñéï (HCl). Íá åîåôÜóåôå ðüóá åßäç ìï;
ìïñßùí õäñï÷ëùñßïõ õðÜñ÷ïõí. â. Ðïéï óùìáôßäéï åêöñÜæåé èåôéêü éüí;
ã. Ðïéï óùìáôßäéï åßíáé éüí ìå öïñôßï 2-;
1.3.77 Ôï ïîõãüíï âñßóêåôáé óôç öýóç ìå ä. Ðïéï óùìáôßäéï Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç ìÜæá;
ôç ìïñöÞ ìåßãìáôïò ôñéþí éóïôüðùí 168 Ï, å. Ðïéï óùìáôßäéï åßíáé éóüôïðï ôïõ Å;
17 18
8Ï êáé 8 Ï, åíþ ôï õäñïãüíï ìå ôç ìïñöÞ
1.3.80 Ãéá ðÝíôå óùìáôßäéá äßíïíôáé ôá ðá-
ôñéþí éóïôüðùí 11Ç, 21Ç êáé 31Ç. ñáêÜôù óôïé÷åßá:
á. Ðüóá åßäç ìïñßùí ïîõãüíïõ (Ï2) êáé ðüóá
åßäç ìïñßùí õäñïãüíïõ (Ç2) õðÜñ÷ïõí; p n e
â. Ðüóá åßäç ìïñßùí íåñïý (Ç2Ï) õðÜñ÷ïõí,
A 20 20 18
áí óôï ìüñéï ôïõ íåñïý ôá äýï Üôïìá ôïõ
õäñïãüíïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï ìáæéêü áñéèìü; B 19 21 18

1.3.78 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò Ã 82 125 78

ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù éïíôéêþí åíþóåùí:
Ä 53 74 54
á. ôïõ öèïñéïý÷ïõ êáëßïõ, ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü êáôéüíôá êáëßïõ (Ê+) êáé áíéüíôá öèïñßïõ Å 53 84 53
(F-).
â. ôïõ èåéïý÷ïõ íáôñßïõ, ðïõ áðïôåëåßôáé á. Ðïéï óùìáôßäéï åêöñÜæåé ïõäÝôåñï Üôï-
áðü êáôéüíôá íáôñßïõ (Na+) êáé áíéüíôá èåßïõ ìï;
(S2-). â. Ðïéá óùìáôßäéá åêöñÜæïõí èåôéêÜ éüíôá;
ã. ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ, ðïõ áðï- ã. Ðïéï óùìáôßäéï åßíáé áíéüí;
ôåëåßôáé áðü êáôéüíôá áóâåóôßïõ (Ca2+) êáé ä. Ðïéá óùìáôßäéá Ý÷ïõí éóüôïðïõò ðõ-
öùóöïñéêÜ áíéüíôá (PO 34 - ). ñÞíåò;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. å. Ðïéá óùìáôßäéá Ý÷ïõí éóïâáñåßò ðõñÞíåò;

50
 1.3 ÄÏÌÉÊÁ ÓÙÌÁÔÉÄÉÁ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÏÌÇ ÁÔÏÌÏÕ. ÁÔÏÌÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÌÁÆÉÊÏÓ ÁÑÉÈÌÏÓ. ÉÓÏÔÏÐÁ

ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç

1.3.81 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí 1.3.86 Ná óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðß-
ðñùôïíßùí, ôùí íåôñïíßùí êáé ôùí çëåêôñï- íáêá:
íßùí óôá ðáñáêÜôù Üôïìá:
Æ Á p n e
23 40 137 200 235
11Na, 19 K, 56 Ba, 80 Hg, 92 U
Se 34 80
1.3.82 á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí, ôùí ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñï- Hg 80 122
íßùí óôá ðáñáêÜôù Üôïìá:
24 138 208 238 226 23 11
12 Ìg, 56 Ba, 82 Pb, 92 U, 88 Ra

â. Ôé óõìâáßíåé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ìå êá- Bi 209 83

ôÜëëçëç áíôßäñáóç áëëÜîåé ï áôïìéêüò áñéè-
ìüò åíüò óôïé÷åßïõ; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí Cr3+ 29 21
áðÜíôçóÞ óáò.
17 18 18
1.3.83 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí
ðñùôïíßùí, ôùí íåôñïíßùí êáé ôùí çëåêôñï- 8 8 10
íßùí óôá ðáñáêÜôù éüíôá:
14 3-
7N ,
24 2+
12 Mg ,
32 2-
16 S ,
27 3+
13 Al ,
40
20 Ca
2+
1.3.87 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áôïìéêü áñéèìü
êáé ôïí ìáæéêü áñéèìü ãéá êáèÝíá áðü ôá ðá-
1.3.84 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí ñáêÜôù óôïé÷åßá:
çëåêôñïíßùí óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: á. Tïõ âïñßïõ (Â), ðïõ Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá (e)
á. óôï êáôéüí íáôñßïõ (Na+). êáé 6 íåôñüíéá (n).
â. óôï áíéüí èåßïõ (S2-). â. Tïõ éùäßïõ (É), ðïõ Ý÷åé 53 çëåêôñüíéá (e)
ã. óôï êáôéüí áóâåóôßïõ (Ca2+). êáé 74 íåôñüíéá (n).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: ã. Tïõ áñóåíéêïý (As), ðïõ Ý÷åé 75 íïõ-
Ía (Z = 11), S (Z = 16), Ca (Z = 20). êëåüíéá êáé 9 íåôñüíéá (n) ðåñéóóüôåñá áðü
ôá ðñùôüíéá (p).
1.3.85 Äßíïíôáé ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá Ag (Z = ä. Tïõ ñïõâéäßïõ (Rb), ðïõ Ý÷åé 11 ðñùôüíéá
= 47, A = 108) êáé É (Æ = 53, Á = 127). Íá õðïëï- (p) ëéãüôåñá áðü ôá íåôñüíéá (n) êáé 48
ãßóåôå: çëåêôñüíéá (e) ëéãüôåñá áðü ôá íïõêëåüíéá.
á. ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí íåôñï- Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
íßùí êáé ôùí çëåêôñïíßùí óôï êÜèå Üôïìï.
â. ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí óôï êáôéüí 1.3.88 Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
ôïõ áñãýñïõ (Ag+).
ã. ôoí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí êáé ôùí íïõ- 14
7Í + 1
0n ® 12
6C + 0
1p
êëåïíßùí óôï áíéüí ôïõ éùäßïõ (É-).
235 1 92 135
92 U + 0n ® 38 Sr + 54 ×e + 9 01n

51
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
á. Ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôéò ðá-
ñáðÜíù áíôéäñÜóåéò, íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí
áñéèìü ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí.
â. Ôé Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå óå áõôÝò ôéò
áíôéäñÜóåéò;
1.3.89 Ná õðïëïãßóåôå ôïí ìáæéêü áñéèìü
ôïõ ïîõãüíïõ áí ôï áíéüí ôïõ (O2-) ðåñéÝ÷åé 10
íåôñüíéá êáé 10 çëåêôñüíéá.
1.3.90 Íá õðïëïãßóåôå ôïí óõíïëéêü áñéè-
ìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí çëåêôñïíßùí êáé ôùí
íåôñïíßùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìüñéï:
á. ôïõ íåñïý (H2O) êáé
â. ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2).
Äßíïíôáé: 11Ç, 126 C, 168 O.
1.3.91 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí
ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí ãéá Ýíá:
á. áíéüí S2-,
â. ìüñéï S8,
ã. ìüñéï H2S,
ä. éüí Ç+,
å. ìüñéï PCl5,
óô.áíéüí Ñ3-.
Äßíïíôáé ïé ìáæéêïß áñéèìïß: 32S, 1H, 31P, 35Cl.
1.3.92 Íá õðïëïãßóåôå ôïí óõíïëéêü
áñéèìü ðñùôïíßùí, íåôñïíßùí êáé çëåêôñï-
íßùí:
á. óôï ÷ëùñéêü áíéüí (ClO -3 ),
52
â. óôï öùóöïñþäåò áíéüí (ÇPO 23- ).
Äßíïíôáé ïé ìáæéêïß áñéèìïß: 35Cl, 16O, 1H, 31P.
1.3.93 Ná õðïëïãßóåôå ôïõò ìáæéêïýò áñéè-
ìïýò:
á. Êáôéüíôïò âáñßïõ (Ba2+), áí åßíáé ãíùóôü
üôé Ý÷ïõìå áñéèìü íåôñïíßùí êáôÜ 28 ìåãá-
ëýôåñï áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ.
Ãéá ôï âÜñéï äßíåôáé: Æ = 56.
â. Áíéüíôïò âñïìßïõ (Br-), áí åßíáé ãíùóôü üôé
Ý÷ïõìå áñéèìü íåôñïíßùí êáôÜ 8 ìåãáëýôåñï
áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ. Ãéá ôï
âñüìéï äßíåôáé üôé: Æ = 35.
1.3.94 Óôï êáôéüí ôïõ êáëßïõ (Ê+) ï óõíï-
ëéêüò áñéèìüò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí
åßíáé 58. Áí ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí åßíáé
êáôÜ 3 ìåãáëýôåñïò áðü ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí, íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü
êáé ôïí ìáæéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ.
1.3.95 Óôï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ (Ï2-) ï óõ-
íïëéêüò áñéèìüò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäß-
ùí åßíáé 26. Áí ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí åßíáé
êáôÜ 2 ìéêñüôåñïò áðü ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí, íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü
êáé ôïí ìáæéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ.
1.3.96 Óôï áíéüí ôïõ âñïìßïõ (Br-) éó÷ýåé:
áñéèìüò n = áñéèìüò e + 9
êáé ï áñéèìüò ôùí íïõêëåïíßùí åßíáé ßóïò ìå
80. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü êáé ôïí ìá-
æéêü áñéèìü ôïõ áôüìïõ ôïõ âñïìßïõ.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 1.3

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 1.3

ÈÝìá 1ï
1. Ðïéï åßíáé ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç
êáôÜóôáóç êáé íá äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ óôïé÷åßïõ;
á. Ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ
â. Ôï ðñùôüíéï
ã. Ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ
ä. Ôï çëåêôñüíéï
ÌïíÜäåò 5

2. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù óùìáôßäéá äåí õðÜñ÷åé áðáñáßôçôá óå üëá ôá Üôïìá ôùí óôïé-
÷åßùí óôç öýóç;
á. To ðñùôüíéï
â. Ôï íåôñüíéï
ã. Ôï çëåêôñüíéï
ä. Äåí õðÜñ÷åé ôÝôïéï óùìáôßäéï
ÌïíÜäåò 5

3. Ôï áíéüí åíüò óôïé÷åßïõ X3- ðåñéÝ÷åé 18 çëåêôñüíéá êáé 16 íåôñüíéá. Ï ìáæéêüò áñéèìüò
ôïõ óôïé÷åßïõ × èá åßíáé ßóïò ìå:
á. 34 â. 37 ã. 31 ä. 16
ÌïíÜäåò 5

4. Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðáñáêÜôù ÷çìéêÜ óôïé÷åßá ôçò óôÞëçò (ÉÉ) ìå ôçí áôïìéêüôçôÜ ôïõò
óôç óôÞëç (É).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
á. 1 i. ×ëþñéï
â. 2 ii. ÊáíÝíá óôïé÷åßï
ã. 3 iii. Èåßï
ä. 4 iv. Öùóöüñïò
å. 5 v. ÍÜôñéï
óô. Ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá vi. ¼æïí

ÌïíÜäåò 6

53
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

5. á. Ðïéá åßíáé ç ôáõôüôçôá åíüò áôüìïõ;

â. Ðïéá Üôïìá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò éóüôïðá êáé ðïéá ùò éóïâáñÞ;
ÌïíÜäåò 4

ÈÝìá 2ï
1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï ÷ñçóéìïðïéþíôáò êáôÜëëçëá ôéò
ëÝîåéò: ìüñéá, áñíçôéêü, ðõñÞíáò, èåôéêü, éüíôá, íåôñüíéá, çëåêôñüíéá.
Ôá Üôïìá áðïôåëïýíôáé áðü ìéêñÜ óùìáôßäéá. Óôï êÝíôñï åíüò áôüìïõ åßíáé ï . . . . . . . . . . . ., ï
ïðïßïò ðåñéÝ÷åé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êáé ðñùôüíéá. Ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá âñßóêïíôáé ôá
çëåêôñüíéá, ðïõ Ý÷ïõí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . öïñôßï, óå áíôßèåóç ìå ôá ðñùôüíéá, ðïõ Ý÷ïõí . . . . .
. . . . . . . . . . öïñôßï. ¼ôáí ôá Üôïìá áíôéäñïýí, ìðïñåß íá ðÜñïõí Þ íá äþóïõí . . . . . . . . . . . . . . êáé
íá ãßíïõí öïñôéóìÝíá óùìáôßäéá, ôá ïðïßá ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . . . . . . . Ôá Üôïìá, åðßóçò, ìðï-
ñïýí íá åíùèïýí ìáæß óå ìéêñÝò ïìÜäåò, ïé ïðïßåò ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÌïíÜäåò 7

2. Íá ìåëåôÞóåôå ôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá êáé íá áðáíôÞóåôå óôá åñùôÞìáôá ðïõ áêïëïõ-

èïýí.
e
A. e
B. e e
Γ. Δ. e
e e e
p n
p n p
n p p n p np
n p n pn
p

á. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôá Á, Â, à êáé Ä ùò Üôïìá Þ éüíôá êáé íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ

óáò.
â. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôï öïñôßï óå üóá áðü áõôÜ åßíáé éüíôá.
ã. Íá âñåßôå ôïí áôïìéêü êáé ôïí ìáæéêü áñéèìü ôùí óôïé÷åßùí Á, Â, à êáé Ä.
ÌïíÜäåò 12

3. Óå ôé äéáöÝñåé ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðü ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò;

ÌïíÜäåò 6

ÈÝìá 3ï
á. Íá äþóåôå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôïí ôýðï:
i. ôïõ áíèñáêéêïý áììùíßïõ ((NH4)2CO3).

54
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 1.3

ii. ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò (HNO3).

iii. ôïõ áéèáíßïõ (CH3CH3).
iv. ôïõ èåééêïý áíéüíôïò (SO 24- ).
MoíÜäåò 15
â. Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðáñáêÜôù ó÷Þìáôá ìå ôçí êáôÜóôáóç ðïõ áðåéêïíßæåé ôï êáèÝíá.

Στήλη (Ι) Στήλη (ΙΙ)

α. i. Χημική ένωση

β. ii. Χημική ένωση που αποτελείται από ιόντα

γ. iii. Μέταλλο σε κατάσταση ατμού.

δ. iv. Υδρογόνο.

MoíÜäåò 10

ÈÝìá 4ï
á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí ìáæéêü áñéèìü êáôéüíôïò ìåôÜëëïõ X (26X3+), áí åßíáé ãíùóôü üôé
Ý÷ïõìå áñéèìü íåôñïíßùí êáôÜ 7 ìåãáëýôåñï áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ.
ÌïíÜäåò 6
â. Íá äþóåôå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí íåôñïíßùí êáé ôùí çëåêôñïíßùí
óôï ìüñéï ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4).
Äßíïíôáé: 11 Ç, 15
31
P êáé 168 O.
MïíÜäåò 9

55
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí óõíïëéêü áñéèìü çëåêôñïíßùí:

i. óôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (NH +4 ).
ii. óôï èåééêü áíéüí (SO 24- ).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Í (Æ = 7), Ç (Æ = 1), S (Æ = 16) êáé O (Z = 8).
MoíÜäåò 10

56
 1.4
ÊáôáóôÜóåéò ôçò ýëçò.
Éäéüôçôåò ôçò ýëçò.
ÖõóéêÜ êáé ÷çìéêÜ öáéíüìåíá

1.4.1 ÊáôáóôÜóåéò ôçò ýëçò

Ôá äéÜöïñá óþìáôá åßíáé äõíáôüí, êÜôù áðü ïñéóìÝíåò ðñïûðïèÝóåéò, íá âñßóêïíôáé óå

ôñåéò öõóéêÝò êáôáóôÜóåéò:
á. ôç óôåñåÞ (s),
â. ôçí õãñÞ (l) êáé
ã. ôçí áÝñéá (g).
Óçìåßùóç: s áðü ôï solid (óôåñåü), l áðü ôï liquid (õãñü) êáé g áðü ôï gas (áÝñéï).
Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôç öõóéêÞ êáôÜóôáóç åíüò óþìáôïò åßíáé:
á. Ïé åëêôéêÝò äõíÜìåéò óõíï÷Þò, äçëáäÞ ïé äõíÜìåéò ðïõ áóêïýíôáé ìåôáîý ôùí äïìéêþí
óùìáôéäßùí (óõóôáôéêþí) ôïõ óþìáôïò.
â. Ç êéíçôéêüôçôá ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí (óõóôáôéêþí) ôïõ óþìáôïò.
ã. Ïé óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò ðïõ åðéêñáôïýí.
Áðü ôç ìåëÝôç ôùí óùìÜôùí óôéò ôñåéò öõóéêÝò êáôáóôÜóåéò, ðñïêýðôïõí êÜðïéá ãåíéêÜ
óõìðåñÜóìáôá ðïõ áöïñïýí ôá óôåñåÜ, ôá õãñÜ êáé ôá áÝñéá óþìáôá, ôá ïðïßá ðåñéãñÜ-
öïíôáé áíáëõôéêÜ ðáñáêÜôù:
ÓôåñåÞ êáôÜóôáóç
á. Ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí (ð.÷. éüíôùí) ôçò ýëçò áíáðôýóóïíôáé ðïëý éó÷õñÝò
åëêôéêÝò äõíÜìåéò.
â. Ôá äïìéêÜ óùìáôßäéá ôçò ýëçò âñßóêïíôáé ðïëý êïíôÜ ôï Ýíá óôï Üëëï. Åßíáé ó÷åäüí áêß-
íçôá (åêôåëïýí ðáñïäéêÝò êéíÞóåéò ãýñù áðü Ýíá óçìåßï éóïññïðßáò, äçëáäÞ ðïëý ìéêñÝò
ôáëáíôþóåéò) (êáôÜóôáóç ðëÞñïõò ôÜîçò).
ã. Ìå ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò (p), ï üãêïò ðáñáìÝíåé óôáèåñüò, åíþ ðáñáôçñåßôáé ìéêñÞ
ìåôáâïëÞ ìå áëëáãÞ ôçò èåñìïêñáóßáò.

57
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Κατάσταση
πλήρους Στερεό
τάξης

ÁðïôÝëåóìá ôùí ðáñáðÜíù åßíáé ôï óôåñåü íá Ý÷åé:

l êáèïñéóìÝíï ó÷Þìá,
l êáèïñéóìÝíï üãêï (åöüóïí ïé óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò äå ìåôáâÜëëïíôáé),
l ìéêñü åíåñãåéáêü ðåñéå÷üìåíï.
ÕãñÞ êáôÜóôáóç
á. Ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí ôçò ýëçò åßíáé ìÝôñéá éó÷õñÝò, óå óýãêñé-
óç ìå ôç óôåñåÞ êáôÜóôáóç.
â. Ôá äïìéêÜ óùìáôßäéá ôçò ýëçò âñßóêïíôáé óå óõíå÷Þ êßíçóç ðñïò üëåò ôéò êáôåõ-
èýíóåéò, ÷ùñßò üìùò íá áëëÜæïõí óçìáíôéêÜ ïé ìåôáîý ôïõò áðïóôÜóåéò (êáôÜóôáóç
ó÷åôéêÞò áôáîßáò).
ã. Ëüãù ôùí åëêôéêþí äõíÜìåùí ôá óùìáôßäéá ôùí õãñþí åßíáé ðïëý êïíôÜ êáé õößóôáíôáé
ìüíï åëáöñÜ óõìðßåóç. Ìå ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò, ï üãêïò äå ìåôáâÜëëåôáé, åíþ ìå ìåôáâï-
ëÞ ôçò èåñìïêñáóßáò ðáñáôçñåßôáé ìéêñÞ ìåôáâïëÞ ôïõ üãêïõ.

Κατάσταση
σχετικής Υγρό
αταξίας

ÓõíÝðåéá ôùí ðáñáðÜíù åßíáé ôï õãñü:

l íá ìçí Ý÷åé êáèïñéóìÝíï ó÷Þìá, áöïý êÜèå öïñÜ ðáßñíåé ôï ó÷Þìá ôïõ äï÷åßïõ óôï
ïðïßï âñßóêåôáé,
l íá Ý÷åé êáèïñéóìÝíï üãêï,
l íá Ý÷åé åíåñãåéáêü ðåñéå÷üìåíï ìåãáëýôåñï áðü ôï óôåñåü êáé ìéêñüôåñï áðü ôï áÝñéï.
ÁÝñéá êáôÜóôáóç
á. Ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí ôçò ýëçò åßíáé ðïëý áóèåíåßò êáé ôá ìüñéá
âñßóêïíôáé óå ó÷åôéêÜ ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ìåôáîý ôïõò.
â. Ôá äïìéêÜ óùìáôßäéá âñßóêïíôáé óå óõíå÷Þ êßíçóç ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá ðñïò üëåò ôéò
êáôåõèýíóåéò (êáôÜóôáóç ðëÞñïõò áôáîßáò).
ã. Ï üãêïò ìåôáâÜëëåôáé ìå ìåôáâïëÞ ôçò èåñìïêñáóßáò êáé ôçò ðßåóçò. ÓõãêåêñéìÝíá, ï
üãêïò áõîÜíåôáé ìå áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáé åëáôôþíåôáé ìå áýîçóç ôçò ðßåóçò.

58
 1.4 ÊÁÔÁÓÔÁÓÅÉÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÉÄÉÏÔÇÔÅÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÖÕÓÉÊÁ ÊÁÉ ×ÇÌÉÊÁ ÖÁÉÍÏÌÅÍÁ

Κατάσταση
πλήρους Αέριο
αταξίας

ÁðïôÝëåóìá ôùí ðáñáðÜíù åßíáé ôï áÝñéï:

l íá ìçí Ý÷åé êáèïñéóìÝíï ó÷Þìá êáé üãêï, áöïý êÜèå öïñÜ ðáßñíåé ôï ó÷Þìá êáé ôïí
üãêï ôïõ äï÷åßïõ óôï ïðïßï âñßóêåôáé,
l íá Ý÷åé ìåãÜëï åíåñãåéáêü ðåñéå÷üìåíï.
Åêôüò áðü ôç óôåñåÞ (s), ôçí õãñÞ (l) êáé ôçí áÝñéá (g) êáôÜóôáóç, õðÜñ÷åé ìéá ôÝôáñôç åéäé-
êÞ êáôÜóôáóç ôçò ýëçò, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðëÜóìá. Ôï ðëÜóìá, ðïõ óõãêñïôåßôáé áðü öïñôé-
óìÝíá óùìáôßäéá (çëåêôñüíéá êáé éüíôá) êáé ïõäÝôåñá óùìáôßäéá (Üôïìá êáé ìüñéá), åßíáé ç
ðéï äéáäåäïìÝíç êáôÜóôáóç ôçò ýëçò óôï óýìðáí.
ÌåôáôñïðÝò ìåôáîý óôåñåÞò, õãñÞò êáé áÝñéáò êáôÜóôáóçò
ÌåôáâÜëëïíôáò ôéò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò ìðïñïýìå íá ìåôáôñÝøïõìå ôç ìéá
öõóéêÞ êáôÜóôáóç óå Üëëç, üðùò öáßíåôáé óôï áêüëïõèï ó÷Þìá:

Θέρμανση

Τήξη Εξαέρωση

Πήξη Υγροποίηση

Στερεό Υγρό Αέριο

Ψύξη
Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí êáôÜóôáóç ðëÞñïõò ôÜîçò ôïõ óôåñåïý óôç ó÷åôéêÞ áôáîßá ôïõ
õãñïý, Ýùò ôçí êáôÜóôáóç ðëÞñïõò áôáîßáò ôïõ áåñßïõ éóïäõíáìåß ìå ìåôÜâáóç áðü êá-
ôÜóôáóç ìéêñüôåñçò åíÝñãåéáò óå êáôÜóôáóç ìåãáëýôåñçò åíÝñãåéáò. ÅðïìÝíùò, ç äéá-
äñïìÞ:
óôåñåü ® õãñü ® áÝñéï
ãßíåôáé ìå èÝñìáíóç êáé óõíïäåýåôáé áðü áðïññüöçóç åíÝñãåéáò (åíäüèåñìï öáéíüìåíï).
Ç áíôßóôñïöç ðïñåßá:
áÝñéï ® õãñü ® óôåñåü
éóïäõíáìåß ìå ìåôÜâáóç áðü êáôÜóôáóç ìåãáëýôåñçò åíÝñãåéáò óå êáôÜóôáóç ìéêñü-
ôåñçò åíÝñãåéáò, ãßíåôáé ìå øýîç êáé óõíïäåýåôáé áðü Ýêëõóç åíÝñãåéáò (åîþèåñìï
öáéíüìåíï).

59
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

á. ÌåôáôñïðÞ óôåñåÞò êáôÜóôáóçò óå õãñÞ êáé áíôßóôñïöá.

Ôï öáéíüìåíï ìåôñáôñïðÞò åíüò óôåñåïý óå õãñü ïíïìÜæåôáé ôÞîç, åíþ ç èåñìïêñáóßá
óôçí ïðïßá áñ÷ßæåé ç ìåôáôñïðÞ ôïõ óôåñåïý óå õãñü ïíïìÜæåôáé óçìåßï ôÞîçò (Ôf).
Ç ôÞîç åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç èÝñìáíóç åíüò óôåñåïý. Ç ðñïóöïñÜ ôçò åíÝñãåéáò Ý÷åé ùò
áðïôÝëåóìá ôçí áõîçìÝíç êéíçôéêüôçôá óôá äïìéêÜ óùìáôßäéá ôïõ óôåñåïý êáé ôçí åîá-
óèÝíçóç ôùí äõíÜìåùí óõíï÷Þò, Ýôóé þóôå íá äçìéïõñãçèåß ç êáôÜóôáóç ôçò ó÷åôéêÞò
áôáîßáò ôïõ õãñïý.
¼óï äéáñêåß ç ôÞîç, ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ (Tf ), Ýùò üôïõ ìåôáôñáðåß üëï ôï
óôåñåü óå õãñü. Ç åíÝñãåéá ðïõ äßíåôáé áðïññïöÜôáé áðü ôá óùìáôßäéá ôïõ óôåñåïý, ðïõ
âñßóêïíôáé óôç èåñìïêñáóßá ôÞîçò, ãéá íá ìåôáâïýí óôçí õãñÞ êáôÜóôáóç ôçò ßäéáò
èåñìïêñáóßáò.
Ôï áíôßóôñïöï öáéíüìåíï ïíïìÜæåôáé ðÞîç, åíþ ç èåñìïêñáóßá óôçí ïðïßá áñ÷ßæåé ç
ìåôáôñïðÞ ôïõ õãñïý óå óôåñåü ïíïìÜæåôáé óçìåßï ðÞîçò (Tf).
H ðÞîç åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí øýîç ìéáò õãñÞò ïõóßáò. Ç ðÞîç åßíáé äéáäéêáóßá óôçí ïðïßá
åêëýåôáé èåñìüôçôá, åöüóïí Ý÷ïõìå ìåôÜâáóç áðü ôçí êáôÜóôáóç ó÷åôéêÞò áôáîßáò ôïõ
õãñïý (ìåãáëýôåñçò åíÝñãåéáò) óôçí êáôÜóôáóç ðëÞñïõò ôÜîçò ôïõ óôåñåïý (ìéêñüôåñçò
åíÝñãåéáò).

ÅðéóÞìáíóç
Ôï óçìåßï ôÞîçò êáé ôï óçìåßï ðÞîçò ìéáò ïõóßáò ôáõôßæïíôáé êáé åêöñÜæïõí ôç èåñìïêñá-
óßá (Tf ) åêåßíç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé óå éóïññïðßá ç óôåñåÞ êáé ç õãñÞ öÜóç ôçò ïõóßáò.
â. ÌåôáôñïðÞ õãñÞò êáôÜóôáóçò óå áÝñéá êáé áíôßóôñïöá.
Ôï öáéíüìåíï ôçò ìåôáôñïðÞò åíüò õãñïý óå áÝñéï ïíïìÜæåôáé åîáÝñùóç. Ôï öáéíüìåíï
ôçò åîáÝñùóçò ëáìâÜíåé ÷þñá êáôÜ ôç èÝñìáíóç åíüò õãñïý êáé Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí
áõîçìÝíç êéíçôéêüôçôá óôá äïìéêÜ óùìáôßäéá ôïõ õãñïý êáé ôçí åîáóèÝíçóç ôùí äõíÜ-
ìåùí óõíï÷Þò, Ýôóé þóôå íá äçìéïõñãçèåß ç êáôÜóôáóç ðëÞñïõò áôáîßáò ôïõ áåñßïõ. Ç
åîáÝñùóç ãßíåôáé i. ìå åîÜôìéóç êáé ii. ìå âñáóìü.
i. ÅîÜôìéóç
ÅîÜôìéóç ïíïìÜæåôáé ôï öáéíüìåíï ôçò ìåôáôñïðÞò åíüò õãñïý óå áÝñéï (åîáÝñùóç),
üôáí ç ìåôáôñïðÞ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìüíï áðü ôçí åðéöÜíåéá ôïõ õãñïý. Ç åîÜôìéóç åíüò
õãñïý ãßíåôáé óå áíïéêôü Þ êëåéóôü äï÷åßï, óå èåñìïêñáóßá ìéêñüôåñç áðü ôï óçìåßï æÝ-
óçò (âñáóìïý) êáé ïöåßëåôáé óôçí êßíçóç ôùí ìïñßùí ôïõ õãñïý óôçí åðéöÜíåéá. Ç åîÜôìé-
óç åíüò õãñïý óå áíïéêôü äï÷åßï áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáé ôçò
åëåýèåñçò åðéöÜíåéáò ôïõ õãñïý.

60
 1.4 ÊÁÔÁÓÔÁÓÅÉÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÉÄÉÏÔÇÔÅÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÖÕÓÉÊÁ ÊÁÉ ×ÇÌÉÊÁ ÖÁÉÍÏÌÅÍÁ

Εξάτμιση σε ανοικτό δοχείο

θ < Τb
Τb : σημείο ζέσης ή βρασμού

ii. Âñáóìüò
Âñáóìüò ïíïìÜæåôáé ôï öáéíüìåíï ôçò ìåôáôñïðÞò åíüò õãñïý óå áÝñéï (åîáÝñùóç), üôáí ç
ìåôáôñïðÞ ðñáãìáôïðïéåßôáé áðü üëç ôç ìÜæá ôïõ õãñïý ìå ìïñöÞ öõóáëßäùí. Ï âñáóìüò
åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç èÝñìáíóç ôïõ õãñïý óå êáôÜëëçëç èåñìïêñáóßá (óçìåßï âñáóìïý).
ÊáôÜ ôïí âñáóìü Ý÷ïõìå ìåôáöïñÜ ìïñßùí ôïõ õãñïý óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç áðü üëç ôç
ìÜæá ôïõ õãñïý. Ïé öõóáëßäåò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé êáôÜ ôïí âñáóìü óôï åóùôåñéêü ôïõ
õãñïý áðïôåëïýíôáé áðü áôìïýò ôïõ ßäéïõ ôïõ õãñïý. Ç èåñìïêñáóßá óôçí ïðïßá âñÜæåé
ôï õãñü ïíïìÜæåôáé óçìåßï âñáóìïý Þ óçìåßï æÝóçò (Tb).
¼óï äéáñêåß ï âñáóìüò, ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ (Tb), Ýùò üôïõ ìåôáôñáðåß üëï
ôï õãñü óå áôìü. Ç åíÝñãåéá ðïõ äßíåôáé áðïññïöÜôáé áðü ôá óùìáôßäéá ôïõ õãñïý, ðïõ
âñßóêïíôáé óôç èåñìïêñáóßá âñáóìïý, ãéá íá ìåôáâïýí óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç óôçí ßäéá
èåñìïêñáóßá.

ατμοσφαιρική
Βρασμός πίεση
θ = Τb
Τb : σημείο ζέσης ή βρασμού ατμός

Ôï óçìåßï âñáóìïý (Tb) åíüò õãñïý áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç éó÷ýïò óôéò äõíÜìåéò ìåôáîý
ôùí ìïñßùí ôïõ õãñïý (äéáìïñéáêÝò äõíÜìåéò) êáé ôçò åîùôåñéêÞò ðßåóçò.
¼ôáí ôï óçìåßï âñáóìïý áíáöÝñåôáé óå åîùôåñéêÞ ðßåóç 1 atm, ôüôå ïíïìÜæåôáé êáíïíéêü
óçìåßï âñáóìïý (T bo ).
Ôï áíôßóôñïöï öáéíüìåíï ôçò ìåôáôñïðÞò åíüò áåñßïõ óå õãñü ïíïìÜæåôáé õãñïðïßçóç
Þ óõìðýêíùóç. Ç õãñïðïßçóç åíüò áåñßïõ óå õãñü ãßíåôáé óå èåñìïêñáóßá ßóç ìå ôï óç-
ìåßï âñáóìïý ôïõ õãñïý. Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí êáôÜóôáóç ðëÞñïõò áôáîßáò ôïõ áåñßïõ
óôçí êáôÜóôáóç ôçò ó÷åôéêÞò áôáîßáò ôïõ õãñïý éóïäõíáìåß, üðùò åßäáìå, ìå ìåôÜâáóç
áðü êáôÜóôáóç ìåãáëýôåñçò åíÝñãåéáò óå êáôÜóôáóç ìéêñüôåñçò åíÝñãåéáò. ÅðïìÝíùò,
êáôÜ ôçí õãñïðïßçóç åëåõèåñþíåôáé èåñìüôçôá (åîþèåñìï öáéíüìåíï). Ç õãñïðïßçóç
åõíïåßôáé ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáé ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.

61
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÅðéóçìÜíóåéò
1. Ôï óçìåßï âñáóìïý êáé ôï óçìåßï õãñïðïßçóçò ìéáò ïõóßáò ôáõôßæïíôáé êáé åêöñÜæïõí
ôç èåñìïêñáóßá (Tb) åêåßíç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé óå éóïññïðßá ç õãñÞ êáé ç áÝñéá öÜóç
ôçò ïõóßáò.
2. ÌåñéêÜ õãñÜ óôéò óõíÞèåéò óõíèÞêåò ìðïñïýí íá åîáôìßæïíôáé åýêïëá, åíþ Üëëá ó÷åôé-
êÜ äýóêïëá. ÁõôÜ ðïõ åîáôìßæïíôáé åýêïëá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ðôçôéêÜ (ð.÷. ôï ïéíüðíåõ-
ìá, ç âåíæßíç, ï áéèÝñáò ê.Ü.) êáé âñÜæïõí óå ÷áìçëÝò èåñìïêñáóßåò, åíþ áõôÜ ðïõ
åîáôìßæïíôáé äýóêïëá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ìç ðôçôéêÜ (ð.÷. ôï ëÜäé ê.Ü.) êáé âñÜæïõí óå
õøçëÝò èåñìïêñáóßåò.
ã. ÌåôáôñïðÞ óôåñåÞò êáôÜóôáóçò óå áÝñéá
ÏñéóìÝíá óôåñåÜ ìåôáâáßíïõí êáôåõèåßáí óôçí áÝñéá öÜóç (áôìïß), ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâç-
óç ôçò õãñÞò öÜóçò. ÔÝôïéá óôåñåÜ åßíáé ôï óôåñåü éþäéï (É2) êáé ôï óôåñåü CO2 (îçñüò ðÜ-
ãïò), ôùí ïðïßùí ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí ìïñßùí (äéáìïñéáêÝò äõíÜìåéò) åßíáé áóèåíåßò.
Ôï öáéíüìåíï áõôü ôçò ìåôáôñïðÞò åíüò óôåñåïý áðåõèåßáò óå áÝñéï, ÷ùñßò ôç ìåóïëÜ-
âçóç ôçò õãñÞò êáôÜóôáóçò, ïíïìÜæåôáé åîÜ÷íùóç.
Ôá óôåñåÜ ðïõ åîá÷íþíïíôáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ðôçôéêÜ. Ôá ðåñéóóüôåñá óôåñåÜ åßíáé
ìç ðôçôéêÜ óþìáôá êáé Ý÷ïõí õøçëÜ óçìåßá ôÞîçò.

ÐáñÜäåéãìá
ÊáôÜ ôç èÝñìáíóç ìéáò ðïóüôçôáò ðÜãïõ (óôåñåü íåñü, Ç2Ï), õðü óôáèåñÞ ðßåóç 1 atm,
ðáñáôçñïýìå ôá åîÞò:
l Áñ÷éêÜ áõîÜíåôáé ç èåñìïêñáóßá ôïõ ðÜãïõ.
l ¼ôáí ç èåñìïêñáóßá öôÜóåé óôï óçìåßï ôÞîçò (0°C), ï ðÜãïò áñ÷ßæåé íá ëéþíåé, äçëáäÞ
íá ìåôáôñÝðåôáé óå õãñü. Ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôï óçìåßï ôÞîçò (0°C) üóï õðÜñ-
÷åé ðÜãïò. ¼ðùò åßäáìå, óå áõôÞ ôç öÜóç, ç åíÝñãåéá ðïõ ðñïóöÝñåôáé ìåôáôñÝðåé ôïí
ðÜãï (0°C) óå õãñü (0°C).
l ÌåôÜ ôç ìåôáôñïðÞ üëçò ôçò ðïóüôçôáò ôïõ ðÜãïõ óå íåñü, ç èåñìïêñáóßá äéáñêþò áõ-
îÜíåôáé.
l ¼ôáí ç èåñìïêñáóßá öôÜóåé óôï óçìåßï âñáóìïý (100°C), ôï íåñü áñ÷ßæåé íá åîáôìßæå-
ôáé, äçëáäÞ íá ìåôáôñÝðåôáé óå õäñáôìïýò. Ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôï óçìåßï âñá-
óìïý (100°C) üóï õðÜñ÷åé õãñü. ¼ìïéá, óôç öÜóç ôïõ âñáóìïý, ç åíÝñãåéá ðïõ
ðñïóöÝñåôáé ìåôáôñÝðåé ôï íåñü 100°C óå õäñáôìïýò 100°C.
l ÌåôÜ ôç ìåôáôñïðÞ üëçò ôçò ðïóüôçôáò ôïõ õãñïý íåñïý óå õäñáôìïýò, ç èåñìïêñá-
óßá ôïõ áåñßïõ äéáñêþò áõîÜíåôáé.
Ç ðáñáðÜíù äéáäéêáóßá äßíåôáé óôï ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß (êáìðýëç èÝñìáíóçò íåñïý):

62
 1.4 ÊÁÔÁÓÔÁÓÅÉÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÉÄÉÏÔÇÔÅÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÖÕÓÉÊÁ ÊÁÉ ×ÇÌÉÊÁ ÖÁÉÍÏÌÅÍÁ

Θερμοκρασία (°C)
Τb = 100°C
κανονικό
σημείο ζέσης
Βρασμός Αέριο
του νερού
Τb (p = 1 atm)

Τήξη Υγρό
Τf
Τf = 0°C
κανονικό
Στερεό σημείο τήξης
του νερού
Θερμότητα (p = 1 atm)

Καμπύλη θέρμανσης Η2Ο

1.4.2 Éäéüôçôåò ôçò ýëçò

ÖõóéêÝò óôáèåñÝò
Ôï óçìåßï ôÞîçò, ôï óçìåßï ðÞîçò êáé ôï óçìåßï âñáóìïý ìéáò ïõóßáò áðïôåëïýí ÷áñáêôç-
ñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ïõóßáò áõôÞò êáé ïíïìÜæïíôáé öõóéêÝò óôáèåñÝò.
Ïé öõóéêÝò óôáèåñÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé:
á. ãéá ôçí ôáõôïðïßçóç ìéáò ïõóßáò.
Ìðïñïýìå, äçëáäÞ, íá áíáãíùñßóïõìå ìéá ïõóßá êáé åðïìÝíùò íá ôç äéáêñßíïõìå áðü
Üëëåò.
â. ãéá íá äïýìå áí ìéá ïõóßá åßíáé êáèáñÞ Þ íïèåõìÝíç.
Ìéá ïõóßá ðïõ Ý÷åé áíáìåé÷èåß ìå Üëëåò ïõóßåò, äçëáäÞ åßíáé íïèåõìÝíç, ðáñïõóéÜæåé äéá-
öïñåôéêÝò ôéìÝò óôéò öõóéêÝò óôáèåñÝò ôçò óå ó÷Ýóç ìå ôçí áðüëõôá êáèáñÞ ïõóßá. ÓõíÞ-
èùò ç íïèåõìÝíç ïõóßá ðáñïõóéÜæåé ìåãáëýôåñï óçìåßï âñáóìïý êáé ìéêñüôåñï óçìåßï
ôÞîçò áðü áõôü ôçò êáèáñÞò ïõóßáò.
ÖõóéêÝò êáé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò
¸íá õëéêü óþìá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü éäéüôçôåò ðïõ ìáò åðéôñÝðïõí íá ôï äéáêñßíïõìå áðü
ôá Üëëá óþìáôá. Ç ãíþóç ôùí éäéïôÞôùí åíüò óþìáôïò åßíáé ðïëý óçìáíôéêÞ, áöïý áíÜëï-
ãá ìå ôéò éäéüôçôåò ðïõ Ý÷åé ôï êÜèå óþìá, âñßóêåé ôéò êáôÜëëçëåò åöáñìïãÝò. Éäéüôçôåò
åíüò óþìáôïò oíoìÜæoíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôï óþìá êáé
ôï äéáêñßíïõí áðü ôá Üëëá óþìáôá.
Ïé éäéüôçôåò ôùí óùìÜôùí äéáêñßíïíôáé óôéò öõóéêÝò êáé ôéò ÷çìéêÝò.
ÖõóéêÝò éäéüôçôåò åíüò óþìáôïò ïíïìÜæïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôÜ ôïõ, ôá
ïðïßá ðñïóäéïñßæïíôáé ÷ùñßò íá åðÝëèåé ìåôáâïëÞ ôçò ÷çìéêÞò ôïõ óýóôáóçò.

63
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÖõóéêÝò éäéüôçôåò åßíáé ôï óçìåßï âñáóìïý, ôï óçìåßï ôÞîçò, ç ðõêíüôçôá, ç óêëçñüôçôá,

ç åëáóôéêüôçôá ê.Ü.
×çìéêÝò éäéüôçôåò åíüò óþìáôïò ïíïìÜæïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôÜ ôïõ, ôá
ïðïßá äåß÷íïõí ôçí éêáíüôçôá ôïõ óþìáôïò íá ìåôáôñÝðåôáé óå Üëëá óþìáôá ìå äéá-
öïñåôéêÞ ÷çìéêÞ óýóôáóç.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç éêáíüôçôá ôïõ øåõäáñãýñïõ (Zn) íá äéáëýåôáé óôá ïîÝá êáé íá ó÷çìáôßæåé Üëáôá ôïõ
øåõäáñãýñïõ.
2. H éêáíüôçôá ôïõ Üíèñáêá (C) íá êáßãåôáé áðü ôï ïîõãüíï êáé íá ó÷çìáôßæåé äéïîåßäéï ôïõ
Üíèñáêá.
3. H éêáíüôçôá ôçò áéèáíüëçò (ïéíïðíåýìáôïò) íá ïîåéäþíåôáé óå ïîéêü ïîý (îßäé).

1.4.3 ÖõóéêÜ êáé ÷çìéêÜ öáéíüìåíá

Ï ÷þñïò ðïõ ìáò ðåñéâÜëëåé âñßóêåôáé óå ìéá óõíå÷Þ äéáäéêáóßá êßíçóçò êáé ìåôáâïëþí.
Ïé ìåôáâïëÝò ôçò ýëçò ïíïìÜæïíôáé öáéíüìåíá. Ôá öáéíüìåíá áõôÜ áðïôåëïýí áíôéêåßìå-
íï ìåëÝôçò ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí, åíþ óå áíáëïãßá ìå ôéò éäéüôçôåò ôùí óùìÜôùí äéáêñß-
íïíôáé óå öõóéêÜ êáé ÷çìéêÜ.
á. ÖõóéêÜ öáéíüìåíá (ìåôáâïëÝò)
ÖõóéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öáéíüìåíá åêåßíá óôá ïðïßá ðñïêáëåßôáé êÜðïéá åíåñãåéáêÞ ìåôá-
âïëÞ ç ïðïßá üìùò äå ìåôáâÜëëåé ôç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óùìÜôùí. ¢ñá, óôá öõóéêÜ
öáéíüìåíá ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ (Üôïìá, ìüñéá êáé éüíôá) ôùí óùìÜôùí ðáñáìÝíïõí áìåôÜ-
âëçôá.
ÐáñÜäåéãìá
Ç ìåôáâïëÞ ôçò öõóéêÞò êáôÜóôáóçò åíüò õëéêïý óþìáôïò, üðùò åßíáé ç ìåôáâïëÞ ôçò öõ-
óéêÞò êáôÜóôáóçò ôïõ íåñïý, ðïõ öáßíåôáé óôï áêüëïõèï ó÷Þìá:

Εξάχνωση

Τήξη Εξαέρωση
Πάγος Υγρό Υδρατμοί
Η2Ο(s) Η2Ο(l) Η2Ο(g)
Πήξη Υγροποίηση
Θέρμανση
Ψύξη

64
 1.4 ÊÁÔÁÓÔÁÓÅÉÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÉÄÉÏÔÇÔÅÓ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÖÕÓÉÊÁ ÊÁÉ ×ÇÌÉÊÁ ÖÁÉÍÏÌÅÍÁ

Åßíáé ðñïöáíÝò üôé äåí ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôïõ íåñïý, áëëÜ áðëÜ
ìéá åíåñãåéáêÞ ìåôáâïëÞ, ðïõ åìöáíßæåôáé ùò ìåôáâïëÞ ôçò öõóéêÞò ôïõ êáôÜóôáóçò.
â. ×çìéêÜ öáéíüìåíá (ìåôáâïëÝò)
×çìéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öáéíüìåíá åêåßíá óôá ïðïßá ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôç ÷çìéêÞ
óýóôáóç ôùí óùìÜôùí ðïõ ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôï öáéíüìåíï. Ôá ìüñéá ôùí áñ÷éêþí óùìÜ-
ôùí ìåôáâÜëëïíôáé êáé ó÷çìáôßæïõí ôá íÝá ôåëéêÜ óþìáôá. Óôá óõíÞèç ÷çìéêÜ öáéíüìåíá äåí
Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óôïí ðõñÞíá ôùí áôüìùí ðïõ ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôï öáéíüìåíï.
ÐáñÜäåéãìá
Ç ðáñáóêåõÞ áÝñéïõ õäñïãüíïõ (âë. ôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá).

Σωλήνας για την Zn + 2ΗCl ZnCl 2 + H2

προσθήκη οξέος
(HCl)
Aέριο H 2

HCl
15 C
o

Zn

Óå áõôü ôï ðåßñáìá ðñïóèÝôïõìå óå ðïóüôçôá óôåñåïý øåõäáñãýñïõ (Æn), ðïõ âñßóêåôáé

óå êëåéóôÞ öéÜëç, ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ïîÝïò, üðùò ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý (HCl). ÁðïôÝëåóìá
ôçò ðñïóèÞêçò áõôÞò åßíáé ï ó÷çìáôéóìüò áÝñéïõ õäñïãüíïõ (Ç2), ðïõ óõëëÝãåôáé óôïí
óùëÞíá åêôïðßæïíôáò ôï íåñü. ÐáñÜëëçëá, óôçí áñ÷éêÞ öéÜëç ìå ôïí øåõäÜñãõñï ó÷çìá-
ôßæåôáé Üëáò ÷ëùñéïý÷ïõ øåõäáñãýñïõ (ZnCl2). ¸ôóé, åíþ áñ÷éêÜ åß÷áìå Üôïìá Æn êáé ìüñéá
HCl (ïíïìÜæïíôáé áíôéäñþíôá óþìáôá), ôåëéêÜ ðñïÝêõøáí ìüñéá Ç2 êáé êñýóôáëëïé ZnCl2
(ïíïìÜæïíôáé ðñïúüíôá óþìáôá). Ôá Üôïìá ôùí óôïé÷åßùí, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ öáéíï-
ìÝíïõ ðáñÝìåéíáí ßäéá óå åßäïò êáé áñéèìü.
¸íá ÷çìéêü öáéíüìåíï ðåñéãñÜöåôáé óõíïðôéêÜ ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, óôçí
ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýìå êáôÜëëçëïõò ÷çìéêïýò óõìâïëéóìïýò. Ìå áõôü ôïí ôñüðï Ýíá ÷ç-
ìéêü öáéíüìåíï ãßíåôáé êáôáíïçôü äéåèíþò. Óôï ðáñÜäåéãìá ôçò åðßäñáóçò øåõäáñãýñïõ
óå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ, ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï öáéíüìåíï åßíáé ç åîÞò:
Æn + 2HCl ® ZnCl2 + Ç2­
Ç ãñáöÞ âáóéêþí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí åîåôÜæåôáé óôçí åíüôçôá 3.5.

65
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÃåíéêÜ, êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, åêôüò áðü ôçí áíáöïñÜ óôï ðïéá óþìáôá ÷ñçóéìïðïéÞèç-
êáí (áíôéäñþíôá óþìáôá) êáé ðïéá óþìáôá ðáñÜ÷èçêáí (ðñïúüíôá óþìáôá) óôï óõãêåêñé-
ìÝíï öáéíüìåíï, ìáò åðéôñÝðåé, åðßóçò, íá êÜíïõìå êáé äéÜöïñïõò õðïëïãéóìïýò ãéá ôéò
ðïóüôçôåò ôùí óùìÜôùí ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóÞ ôïõ.
¸ôóé, ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôéò ðïóüôçôåò ôùí áíôéäñþíôùí óùìÜôùí ðïõ ðñÝðåé íá
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ óõãêåêñéìÝíçò ðïóüôçôáò ðñïúüíôùí, êáé ôï áíôß-
óôñïöï, ãåãïíüò ðïõ åßíáé ðïëý óçìáíôéêü óå ðåéñáìáôéêü êáé âéïìç÷áíéêü åðßðåäï.
Ïé ðïóïôéêïß áõôïß õðïëïãéóìïß åßíáé ãíùóôïß ìå ôï üíïìá «óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãé-
óìïß» êáé ìå áõôïýò èá áó÷ïëçèïýìå óôï êåöÜëáéï 4.

66
 1.5
Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò.
Äéáëýìáôá.
Ðåñéåêôéêüôçôåò äéáëõìÜôùí.
Äéáëõôüôçôá

1.5.1 Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò

¼ðùò áíáöÝñèçêå, ùò ýëç ïñßóôçêå ïôéäÞðïôå Ý÷åé ìÜæá, êáôáëáìâÜíåé üãêï êáé ìðïñåß
íá õðÜñ÷åé óå ôñåéò öõóéêÝò êáôáóôÜóåéò, ôç óôåñåÞ (s), ôçí õãñÞ (l) êáé ôçí áÝñéá (g).
Ç ýëç åìöáíßæåôáé ìå äéÜöïñåò ìïñöÝò, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß:

ΥΛΗ

Μείγματα Καθορισμένες ουσίες

Ομογενή
Ετερογενή Στοιχεία Χημικές ενώσεις
(διαλύματα)

1.5.2 ÊáèáñÝò ïõóßåò êáé ìåßãìáôá

Ôá õëéêÜ óþìáôá ìðïñïýí íá äéáêñéèïýí óå êáèáñÝò (êáèïñéóìÝíåò) ïõóßåò êáé ìåßãìáôá.
ÊáèáñÝò Þ ÷çìéêÝò Þ êáèïñéóìÝíåò ïõóßåò ïíïìÜæïíôáé ôá ïìïãåíÞ óþìáôá ðïõ
Ý÷ïõí óôáèåñÞ êáé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõò.
KáèáñÝò Þ ÷çìéêÝò ïõóßåò åßíáé ï ÷áëêüò (Cu), ï óßäçñïò (Fe), ôï ïîõãüíï (Ï2), ôï Þëéï (He),
ôï íåñü (Ç2Ï), ôï oéíüðíåõìá (C2H5OH), ç æÜ÷áñç (C12H22O11) ê.Ü. H óýóôáóç ôùí êáèáñþí
ïõóéþí åßíáé êáèïñéóìÝíç, åðïìÝíùò ìå üðïéïí ôñüðï êáé íá ðáñáóêåõÜóïõìå ìéá ïõóßá,
èá Ý÷åé ôçí ßäéá óýóôáóç.

67
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÐáñÜäåéãìá
Ôï íåñü (Ç2Ï) åßíáé ìéá êáèïñéóìÝíç ïõóßá åöüóïí áðïôåëåßôáé áðü õäñïãüíï (Ç) êáé
ïîõãüíï (Ï), åíþ Ý÷åé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, ìå ôï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï íá óõììåôÝ-
÷ïõí óå áíáëïãßá ìáæþí 1:8 áíôßóôïé÷á.
Ïé êáèáñÝò Þ ÷çìéêÝò ïõóßåò äéáêñßíïíôáé óå óôïé÷åßá êáé óå ÷çìéêÝò åíþóåéò.
Ìåßãìáôá oíoìÜæïíôáé ôá óþìáôá ðïõ äåí Ý÷ïõí óôáèåñÞ óýóôáóç, áëëÜ ìåôáâëçôÞ,
áíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò êáé ôçí ðñïÝëåõóÞ ôïõò.
Óå Ýíá ìåßãìá Ý÷ïõìå äýï Þ ðåñéóóüôåñá óõóôáôéêÜ ôá ïðïßá óõíõðÜñ÷ïõí. Ôá ðåñéó-
óüôåñá õëéêÜ óþìáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí åßíáé ôá ìåßãìáôá.
Ðáñáäåßãìáôá
Ìåßãìáôá åßíáé ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò, ôï ãÜëá, ôï ëÜäé ê.Ü. Ìåßãìá åßíáé êáé ôï íåñü, ôï
ïðïßï Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ óýóôáóç óôéò èÜëáóóåò, óôéò ëßìíåò Þ óôá ðïôÜìéá.
Ôá ìåßãìáôá äéáêñßíïíôáé óå ïìïãåíÞ êáé åôåñïãåíÞ.

1.5.3 Óôïé÷åßá êáé ÷çìéêÝò åíþóåéò

Á. Óôïé÷åßá
Xçìéêü óôïé÷åßï Þ óôïé÷åßï ïíïìÜæåôáé ç ÷çìéêÞ ïõóßá ðïõ äå äéáóðÜôáé óå áðëïý-
óôåñç êáé áðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò áôüìùí, äçëáäÞ áðü Üôïìá ìå ôïí ßäéï áôïìéêü
áñéèìü (Æ).
×çìéêÜ óôïé÷åßá åßíáé ï Üíèñáêáò (C), ôï ïîõãüíï (Ï), ôï Üæùôï (Í), ï óßäçñïò (Fe), ï ÷áëêüò
(Cu) êôë. ÓÞìåñá åßíáé ãíùóôÜ 118 óôïé÷åßá (áôïìéêïß áñéèìïß áðü 1 Ýùò 118). Áðz áõôÜ, ôá
88 áðáíôïýí óôç öýóç, åíþ ôá õðüëïéðá åßíáé ôå÷íçôÜ óôïé÷åßá. Ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíá-
íôÜìå óôç öýóç âñßóêïíôáé êáé óôéò ôñåéò öõóéêÝò êáôáóôÜóåéò (õãñÞ, óôåñåÞ, áÝñéá) êáé
êáôáãñÜöïíôáé óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß.

ÕãñÜ ÁÝñéá ÓôåñåÜ

Hg (õäñÜñãõñïò), H2 (õäñïãüíï), O2 (ïîõãüíï), N2 (Üæùôï), Tá õðüëïéðá

Br2 (âñüìéï) F2 (öèüñéï), Cl2 (÷ëþñéï) êáé
ôá åõãåíÞ áÝñéá He (Þëéï), Ne (íÝï), Ar (áñãü),
Kr (êñõðôü), Xe (îÝíï) êáé Rn (ñáäüíéï)

Ôá ðéï äéáäåäïìÝíá óôïé÷åßá óôïí öëïéü ôçò Ãçò êáé óôï áíèñþðéíï óþìá åßíáé 7: ôï ïîõãü-

68
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

íï (Ï), ôï ðõñßôéï (Si), ï Üíèñáêáò (C), ôï õäñïãüíï (H), ôï áóâÝóôéï (Ca), ï óßäçñïò (Fe) êáé
ôï áñãßëéï (Al). Ç êáôáíïìÞ áõôÞ ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí äßíåôáé óôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá.

Σίδηρος
Άλλα Άλλα
4,7% Αργίλιο Υδρογόνο
Ασβέστιο 9,2% 7%
7,5% 10%
3,4%

Πυρίτιο Άνθρακας
25,7% Οξυγόνο
Οξυγόνο 63% 18%
49,5%

α. Κατανομή στον φλοιό της Γης β. Κατανομή στο ανθρώπινο σώμα

Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá âñßóêïíôáé åßôå åëåýèåñá óôç öýóç, üðùò ôï ïîõãüíï (Ï2), ôï Üæùôï
(Í2), ï Üíèñáêáò (C) êôë., åßôå åíùìÝíá ìå Üëëá óôïé÷åßá (÷çìéêÝò åíþóåéò), üðùò ôï áëÜôé
(NaCl), ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2), ôï íåñü (Ç2Ï) êôë. Ôá ðåñéóóüôåñá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá
åßíáé óõóôáôéêÜ ÷çìéêþí åíþóåùí.
Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá, üðùò èá äïýìå, äéáêñßíïíôáé óå äýï êýñéåò êáôçãïñßåò: ôá ìÝôáëëá,
üðùò íÜôñéï (Na), ÷áëêüò (Cu), óßäçñïò (Fe) êôë. êáé ôá áìÝôáëëá, üðùò õäñïãüíï (Ç),
ïîõãüíï (Ï), èåßï (S), Üíèñáêáò (C), Üæùôï (Í) êôë. Ôéò ÷áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôùí
ìåôÜëëùí êáé ôùí áìåôÜëëùí èá ãíùñßóïõìå óôçí åñþôçóç 1.5.9 êáé óôçí åíüôçôá 2.3.
Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé ó÷çìáôßæïõí ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò.

Â. ×çìéêÝò åíþóåéò
×çìéêÞ Ýíùóç oíoìÜæåôáé ç êáèáñÞ ïõóßá ðïõ ìðïñåß íá äéáóðáóôåß óå Üëëåò
áðëïýóôåñåò êáé áðïôåëåßôáé áðü äýï ôïõëÜ÷éóôïí åßäç áôüìùí ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü
áñéèìü (Æ).
Ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò óõìâïëßæïíôáé ìå ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.). Ï ìïñéáêüò ôýðïò äåß÷íåé
ôçí ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ óýóôáóç ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí.
ÐáñÜäåéãìá
Ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ íåñïý Ý÷åé Ì.Ô. Ç2Ï, ï ïðïßïò ìáò äåß÷íåé üôé:
l ôï ìüñéï ôïõ íåñïý áðïôåëåßôáé áðü äýï (2) Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç) êáé Ýíá Üôïìï ïîõãü-
íïõ (Ï),
l ôï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ ìïñßïõ åíþíïíôáé óå áíáëïãßá
ìáæþí:

69
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

mH 1
=
mO 8
Óõíåðþò, ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ íåñïý (Ç2Ï) –ìå üðïéïí ôñüðï êáé íá ðáñáóêåõáóôåß– èá
Ý÷åé ôçí ßäéá áíáëïãßá áôüìùí (2:1) êáé ôçí ßäéá áíáëïãßá ìáæþí (mH:mO = 1:8).

×áñáêôçñéóôéêÜ (éäéüôçôåò) ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò

1. Åßíáé êáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò ìïñßùí.
2. ¸÷åé êáèïñéóìÝíç ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ óýóôáóç, áíåîÜñôçôç áðü ôïí ôñüðï ðá-
ñáóêåõÞò ôçò.
3. ¸÷åé óõãêåêñéìÝíåò éäéüôçôåò, áëëÜ ïé éäéüôçôåò áõôÝò åßíáé äéáöïñåôéêÝò áðü ôéò éäéü-
ôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ôçí áðïôåëïýí.
4. Ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ ôçò ìüíï ìå ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò.
5. ¸÷åé êáèïñéóìÝíåò öõóéêÝò óôáèåñÝò.

1.5.4 ÏìïãåíÞ êáé åôåñïãåíÞ ìåßãìáôá

Ôá ìåßãìáôá ðåñéÝ÷ïõí äýï Þ ðåñéóóüôåñá óõóôáôéêÜ ðïõ óõíõðÜñ÷ïõí êáé ç óýóôáóÞ ôïõò
êáèïñßæåôáé áðü ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõò. Äéáêñßíïíôáé óå ïìïãåíÞ êáé åôåñïãåíÞ.
ÏìïãåíÞ ìåßãìáôá Þ äéáëýìáôá ïíïìÜæïíôáé ôá ìåßãìáôá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá óýóôáóç
êáé ôéò ßäéåò éäéüôçôåò óå üëç ôïõò ôç ìÜæá.
Óôï ÷çìéêü åñãáóôÞñéï ôá ðåñéóóüôåñá áíôéäñáóôÞñéá åßíáé ïìïãåíÞ ìåßãìáôá Þ äéáëýìá-
ôá. Óå Ýíá ïìïãåíÝò ìåßãìá Þ äéÜëõìá äåí ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ.
ÐáñÜäåéãìá ïìïãåíïýò ìåßãìáôïò åßíáé ôï õäáôéêü äéÜëõìá æÜ÷áñçò (æá÷áñüíåñï). Ç æÜ-
÷áñç äå äéáêñßíåôáé óôï äéÜëõìá, áëëÜ äéáðéóôþíïõìå ôçí ðáñïõóßá ôçò óå áõôü áðü ôç
ãëõêéÜ ãåýóç ôïõ.
ÅôåñïãåíÞ ìåßãìáôá ïíïìÜæïíôáé ôá ìåßãìáôá ðïõ åßíáé áíïìïéüìïñöá, äçëáäÞ äåí
Ý÷ïõí ôçí ßäéá óýóôáóç óå üëç ôïõò ôç ìÜæá.
Óå áíôßèåóç ìå ôá ïìïãåíÞ, óôá åôåñïãåíÞ áñêåôÝò öïñÝò äéáêñßíïõìå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ
ìåßãìáôïò êáé ôéò éäéüôçôÝò ôïõò.
ÐáñÜäåéãìá åôåñïãåíïýò ìåßãìáôïò áðïôåëåß ôï ìåßãìá áðü íåñü êáé ëÜäé. ÅÜí ìÜëéóôá
áöÞóïõìå ôï ìåßãìá áõôü íá çñåìÞóåé, ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå êáèáñÜ ôéò äýï äéá-
öïñåôéêÝò öÜóåéò íåñïý-ëáäéïý. Ôá ïìïãåíÞ ìÝñç åíüò ìåßãìáôïò ïíïìÜæïíôáé öÜóåéò.
Óôï ðáñÜäåéãìá ôïõ åôåñïãåíïýò ìåßãìáôïò íåñü-ëÜäé, äéáêñßíïõìå äýï öÜóåéò, ôç
öÜóç ôïõ ëáäéïý (ðïõ åðéðëÝåé) êáé ôç öÜóç ôïõ íåñïý (ðïõ âñßóêåôáé êÜôù).

70
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ÖÜóç åßíáé ôï ïìïãåíÝò ôìÞìá ôçò ýëçò ðïõ äéá÷ùñßæåôáé áðü ôï ðåñéâÜëëïí ìå óáöÞ
üñéá.
Ðñïóï÷Þ: Äåí ðñÝðåé íá ãßíåôáé óýã÷õóç ìåôáîý öÜóçò êáé öõóéêÞò êáôÜóôáóçò. Óôï
åôåñïãåíÝò ìåßãìá íåñü-ëÜäé Ý÷ïõìå äýï öÜóåéò êáé ìßá öõóéêÞ êáôÜóôáóç, ôçí õãñÞ.
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ìåéãìÜôùí ï äéá÷ùñéóìüò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìðïñåß íá ãßíåé ìå
áðëÝò ìåèüäïõò.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ôç âïÞèåéá åíüò ìáãíÞôç ìðïñïýìå íá äéá÷ùñßóïõìå ôá ñéíßóìáôá óéäÞ-
ñïõ, Þ ìå ìéá áðëÞ äéÞèçóç ìðïñïýìå íá äéá÷ùñßóïõìå Ýíá óôåñåü óõóôáôéêü áðü õãñü.

×áñáêôçñéóôéêÜ (éäéüôçôåò) åíüò ìåßãìáôïò

1. Áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá äéáöïñåôéêÜ åßäç ìïñßùí.

2. Äåí Ý÷åé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, áëëÜ ìåôáâëçôÞ, áíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ðáñá-
óêåõÞò ôïõ êáé ôçí ðñïÝëåõóÞ ôïõ.
3. Ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáôçñïýí ôéò éäéüôçôÝò ôïõò.
4. Ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ ôïõ ìå öõóéêÝò êáé ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò.
5. Äåí Ý÷åé êáèïñéóìÝíåò öõóéêÝò óôáèåñÝò.

1.5.5 Äéáëýìáôá
ÄéÜëõìá ïíïìÜæïõìå êÜèå ïìïãåíÝò ìåßãìá äýï Þ ðåñéóóüôåñùí óõóôáôéêþí.
Ôá äéáëýìáôá åßíáé ðïëý ÷ñÞóéìá ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí. Ïé
ðåñéóóüôåñåò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëùí äéáëõìÜ-
ôùí. Óôá äéáëýìáôá, ôá äéáëõìÝíá óõóôáôéêÜ (Üôïìá, ìüñéá Þ éüíôá) Ý÷ïõí ëåðôüôáôï äéá-
ìåñéóìü êáé Ýôóé ìðïñïýí íá áíôéäñÜóïõí åýêïëá ìåôáîý ôïõò.
Ôá äéáëýìáôá, åöüóïí åßíáé ïìïãåíÞ, Ý÷ïõí ôçí ßäéá ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ óýóôáóç óå üëç
ôïõò ôç ìÜæá. Áõôü ðñáêôéêÜ óçìáßíåé üôé ãéá Ýíá äéÜëõìá ãíùóôÞò óýóôáóçò ìðïñïýìå íá
õðïëïãßóïõìå ìå áðëÞ áíáãùãÞ ôçí ðïóüôçôá êÜèå óõóôáôéêïý óå ïðïéáäÞðïôå ðïóüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÐáñÜäåéãìá
ÄéáèÝôïõìå 1000 mL äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 10 g õäñï÷ëùñßïõ. Ìðïñïýìå íá õðïëïãß-
óïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 200 mL äéáëýìáôïò ùò åîÞò:
óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g õäñï÷ëùñßïõ
200 mL äéáëýìáôïò » ö = ; g õäñï÷ëùñßïõ

71
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

200
ö = 10 · = 2 g õäñï÷ëùñßïõ
1000
Ôáîéíüìçóç ôùí äéáëõìÜôùí
1. ÁíÜëïãá ìå ôç öõóéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç, ôá äéáëýìáôá äéáêñßíïíôáé óå ôñåéò êáôçãïñßåò:
á. ÁÝñéá äéáëýìáôá
ÓõíÞèùò ïíïìÜæïíôáé áÝñéá ìåßãìáôá. Óôá áÝñéá äéáëýìáôá (áÝñéá ìåßãìáôá) üëá ôá óõ-
óôáôéêÜ ôïõò âñßóêïíôáé óôçí áÝñéá öÜóç.
ÐáñÜäåéãìá
ÌéêñÞ ðïóüôçôá áôìïóöáéñéêïý áÝñá ìðïñåß íá èåùñçèåß Ýíá áÝñéï äéÜëõìá (áÝñéï ìåßã-
ìá), ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äéÜöïñá óõóôáôéêÜ, üðùò ôï ïîõãüíï êáé ôï Üæùôï.
Ôá áÝñéá äéáëýìáôá ðñïêýðôïõí ìå ôçí áíÜìåéîç ôùí áÝñéùí óõóôáôéêþí.
â. ÓôåñåÜ äéáëýìáôá
ÓõíÞèùò ïíïìÜæïíôáé êñÜìáôá. Óôá óôåñåÜ äéáëýìáôá (êñÜìáôá) üëá ôá óõóôáôéêÜ âñß-
óêïíôáé óôç óôåñåÞ öÜóç.
Ðáñáäåßãìáôá
Ï ìðñïýíôæïò, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ÷áëêü (Cu) êáé êáóóßôåñï (Sn). ôï áôóÜëé, ðïõ
áðïôåëåßôáé áðü óßäçñï (Fe) êáé Üíèñáêá (C). êáé ï áíïîåßäùôïò ÷Üëõâáò, ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü Fe, Íi, Cr êáé C.
Ôá êñÜìáôá ðáñáóêåõÜæïíôáé äýóêïëá óå âéïìç÷áíéêü åðßðåäï, åöüóïí ðñÝðåé íá ëéþ-
óïõí áñ÷éêÜ ôá óôåñåÜ óõóôáôéêÜ êáé óôç óõíÝ÷åéá íá óôåñåïðïéçèïýí áñãÜ þóôå íá äéá-
ôçñçèåß ç ïìïéïìïñößá.
ã. ÕãñÜ äéáëýìáôá
Óôá õãñÜ äéáëýìáôá üëá ôá óõóôáôéêÜ âñßóêïíôáé óôçí õãñÞ öÜóç. Ôá õãñÜ äéáëýìáôá åß-
íáé ôá óçìáíôéêüôåñá.
Ðáñáäåßãìáôá
Ôï îßäé åßíáé õãñü äéÜëõìá íåñïý êáé ïîéêïý ïîÝïò, åíþ ôï êñáóß åßíáé õãñü äéÜëõìá íåñïý
êáé ïéíïðíåýìáôïò.
Ôá õãñÜ äéáëýìáôá ìðïñïýí íá ðñïêýøïõí:
i. ìå ôç äéáâßâáóç áåñßïõ óå õãñü.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, äéáâéâÜæïõìå áÝñéá áììùíßá (ÍÇ3) óå íåñü, ïðüôå ç áììùíßá õãñïðïéåß-
ôáé êáé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá õãñü äéÜëõìá áììùíßáò.
ii. ìå ôç äéÜëõóç óôåñåïý óå õãñü.

72
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Ãéá ðáñÜäåéãìá, äéáëýïõìå áëÜôé (NaCl) óå íåñü, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé Ýíá õãñü äéÜëõìá
÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ.
iii. ìå ôçí áíÜìåéîç õãñþí.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, áíáìåéãíýïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå ðïóüôçôá áéèáíüëçò, ïðüôå
ðñïêýðôåé õäáôéêü äéÜëõìá áéèáíüëçò (CH3CH2OH).
ÅðéóÞìáíóç
ÅðåéäÞ ôá õãñÜ äéáëýìáôá åßíáé ôá óçìáíôéêüôåñá, óôç óõíÝ÷åéá, üôáí èá áíáöÝñïõìå äéÜ-
ëõìá, èá åííïïýìå õãñü äéÜëõìá. Óå äéáöïñåôéêÞ ðåñßðôùóç èá áíáöÝñåôáé ç áÝñéá (áÝ-
ñéï ìåßãìá) Þ ç óôåñåÞ êáôÜóôáóç (êñÜìá).
2. ÁíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ ðïõ âñßóêåôáé ç äéáëõìÝíç ïõóßá, ôá äéáëýìáôá äéáêñßíïíôáé óå
äýï êáôçãïñßåò:
á. ÌïñéáêÜ Þ ìç çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá.
Ôá äéáëýìáôá óôá ïðïßá ç äéáëõìÝíç ïõóßá âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ ìïñßùí, ÷áñáêôçñßæï-
íôáé ùò ìïñéáêÜ.
ÐáñÜäåéãìá
ÔÝôïéï äéÜëõìá åßíáé ôï õäáôéêü äéÜëõìá ôçò æÜ÷áñçò, óôï ïðïßï ç æÜ÷áñç âñßóêåôáé ìå ôç
ìïñöÞ ìïñßùí æÜ÷áñçò.
â. ÉïíôéêÜ Þ çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá.
Ôá äéáëýìáôá óôá ïðïßá ç äéáëõìÝíç ïõóßá âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ éüíôùí, ÷áñáêôçñßæï-
íôáé éïíôéêÜ Þ çëåêôñïëõôéêÜ.
ÐáñÜäåéãìá
ÔÝôïéï äéÜëõìá åßíáé ôï õäáôéêü äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (ÍaCl), óôï ïðïßï ôï ÷ëùñé-
ïý÷ï íÜôñéï âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ êáôéüíôùí íáôñßïõ (Na+) êáé áíéüíôùí ÷ëùñßïõ (Cl-).
Ôá éïíôéêÜ Þ çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá åßíáé ðïëý óçìáíôéêÜ, êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò
èá ìåëåôçèïýí åêôåíÝóôáôá.
ÐïéïôéêÞ óýóôáóç åíüò äéáëýìáôïò
Óå Ýíá äéÜëõìá äéáêñßíïõìå ôïí äéáëýôç êáé ôç äéáëõìÝíç ïõóßá (ðïéïôéêÞ óýóôáóç).
Äéáëýôçò Þ äéáëõôéêü ìÝóï åßíáé ôï óõóôáôéêü åêåßíï ðïõ äéáôçñåß ôç öõóéêÞ ôïõ êá-
ôÜóôáóç. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ áõôü óõìâáßíåé ìå üëá ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáëýìáôïò,
ôüôå äéáëýôçò åßíáé åêåßíï ôï óõóôáôéêü ðïõ âñßóêåôáé óôç ìåãáëýôåñç áíáëïãßá.
ÓõíÞèåéò äéáëýôåò:
i. O óðïõäáéüôåñïò êáé óõíçèÝóôåñïò äéáëýôçò ðïõ Ý÷ïõìå åßíáé ôï íåñü, åíþ ôá äéáëý-
ìáôá óôá ïðïßá äéáëýôçò åßíáé ôï íåñü ïíïìÜæïíôáé õäáôéêÜ äéáëýìáôá.

73
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ii. ¢ëëïé õãñïß äéáëýôåò åßíáé ç õãñÞ áììùíßá, ôï ïéíüðíåõìá (áéèáíüëç), ï áéèÝñáò, ç
áêåôüíç, ôï âåíæüëéï ê.Ü.
ÅðéóÞìáíóç
ÅðåéäÞ óôç óõíÝ÷åéá èá ãßíåôáé áíáöïñÜ êõñßùò óå õäáôéêÜ äéáëýìáôá, üôáí èá ëÝìå äéÜ-
ëõìá, èá åííïïýìå õäáôéêü äéÜëõìá. Áí ï äéáëýôçò åßíáé êÜðïéï Üëëï õãñü, èá ðñÝðåé íá
äéåõêñéíßæåôáé ðïéï åßíáé áõôü.
ÄéáëõìÝíç ïõóßá Þ äéáëõìÝíåò ïõóßåò åßíáé ôá õðüëïéðá óõóôáôéêÜ ðïõ óõíéóôïýí Ýíá
äéÜëõìá.
Ðáñáäåßãìáôá
1. ÄéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò
Äéáëýôçò ÄéáëõìÝíç ïõóßá
ôï íåñü (Ç2Ï) ôï èåééêü ïîý (H2SO4)

2. ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ êáé íéôñéêïý ïîÝïò

ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ êáé íéôñéêïý ïîÝïò
Äéáëýôçò ÄéáëõìÝíåò ïõóßåò
ôï íåñü (Ç2Ï) ôo õäñï÷ëþñéï (HCl)
ôo íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3)

3. ÄéÜëõìá âñïìßïõ óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá

Äéáëýôçò ÄéáëõìÝíç ïõóßá
ï ôåôñá÷ëùñÜíèñáêáò ôï âñüìéï (Br2)

1.5.6 Ðåñéåêôéêüôçôåò äéáëõìÜôùí

Ãéá íá ïñßóïõìå ðëÞñùò Ýíá äéÜëõìá, åêôüò áðü ôçí ðïéïôéêÞ ôïõ óýóôáóç, èá ðñÝðåé íá
ïñßóïõìå êáé ôçí ðïóïôéêÞ. Ç ðïóïôéêÞ óýóôáóç åíüò äéáëýìáôïò ìáò åðéôñÝðåé íá õðïëï-
ãßæïõìå ôéò ðïóüôçôåò êÜèå óõóôáôéêïý óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. Áõôü ãßíå-
ôáé ìå ôéò äéÜöïñåò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò.
Ç ðåñéåêôéêüôçôá åíüò äéáëýìáôïò äßíåé ôï ðïóü ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé
óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýôç Þ ôïõ äéáëýìáôïò, äçëáäÞ åêöñÜæåé ìéá ó÷Ýóç
ìåôáîý ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò Þ äéáëýôç êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ðïóüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõ-
óßáò.

74
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

¸íá äéÜëõìá, áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ, ÷áñáêôçñßæåôáé ùò:

á. áñáéü, üôáí ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò åßíáé ìéêñÞ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðïóüôçôá
ôïõ äéáëýôç,
â. ðõêíü, üôáí ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýôç åßíáé
ó÷åôéêÜ ìåãÜëç.
Ãéá ôïõò ðïóïôéêïýò õðïëïãéóìïýò óôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò
äéáëýìáôá, åßíáé áðáñáßôçôïò ï áêñéâÞò ðñïóäéïñéóìüò ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò ôùí äéáëõ-
ìÜôùí. Óôçí ðåñßðôùóç äéáëýìáôïò ìå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáëõìÝíåò ïõóßåò, èá ðñÝ-
ðåé íá ïñéóôïýí ôüóåò ðåñéåêôéêüôçôåò üóåò åßíáé êáé ïé äéáëõìÝíåò ïõóßåò.

1.5.7 ÅêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò

Ïé äýï âáóéêÝò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôçí ðñÜîç, åßíáé:
á. Ðåñéåêôéêüôçôá åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò (% w/w )
ÅêöñÜæåé ôá g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 g äéáëýìáôïò.
ÐáñÜäåéãìá
«ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 10% w/w» óçìáßíåé üôé: Διάλυμα

HCl
HCl
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)
10% w/w

â. Ðåñéåêôéêüôçôá åðß ôïéò åêáôü âÜñïò êáôz üãêï (% w/v )

ÅêöñÜæåé ôá g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL äéáëýìáôïò.
ÐáñÜäåéãìá
«ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 5% w/v» óçìáßíåé üôé: Διάλυμα HCl
HCl
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl) 5% w/v

Åðßóçò ÷ñçóéìïðïéïýìå êáé ôéò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò:

ã. Ðåñéåêôéêüôçôá åðß ôïéò åêáôü êáôz üãêï (% v/v Þ vol)
ÅêöñÜæåé ôá mL ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (õãñÞò Þ áÝñéáò) ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL äéá-
ëýìáôïò (õãñïý Þ áåñßïõ)
Ç åðß ôïéò åêáôü êáô’ üãêï (% v/v) ðåñéåêôéêüôçôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôéò ðåñéðôþóåéò i. ôùí
áÝñéùí äéáëõìÜôùí (áÝñéùí ìåéãìÜôùí) êáé ii. ôùí áëêïïëïý÷ùí ðïôþí.
Áëêïïëïý÷á Þ ïéíïðíåõìáôþäç ðïôÜ.
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí áëêïïëïý÷ùí (ïéíïðíåõìáôùäþí) ðïôþí, ç äéáëõìÝíç ïõóßá åßíáé ç
áéèáíüëç (ïéíüðíåõìá), åíþ ç % v/v ðåñéåêôéêüôçôá äçëþíåé ôá mL ôçò áéèáíüëçò (ïé-

75
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

íïðíåýìáôïò) ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL ôïõ áëêïïëïý÷ïõ (ïéíïðíåõìáôþäïõò)

ðïôïý.
Ç áéèáíüëç Þ áéèõëéêÞ áëêïüëç Þ ïéíüðíåõìá åßíáé ïñãáíéêÞ Ýíùóç ìå
ôýðï CH3CH2OH.
H % v/v ðåñéåêôéêüôçôá áíáöÝñåôáé åðßóçò êáé ùò áëêïïëéêïß âáèìïß
(°). ÅðïìÝíùò, áíôß ãéá ôç öñÜóç «ïéíïðíåõìáôþäåò ðïôü 11% v/v», 11%
vol

ëÝìå 11°.
Ðáñáäåßãìáôá
1. «Ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò ðåñéÝ÷åé 20% v/v ïîõãüíï (O2)» óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 20 mL ïîõãüíïõ (Ï2)
2. «Êñáóß 11% v/v Þ 11°» óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 11 mL ïéíïðíåýìáôïò
Óå ðïëý áñáéÜ äéáëýìáôá, üðùò óôçí ðåñßðôùóç ôùí áôìïóöáéñéêþí ñýðùí, ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå åéäéêÝò åêöñÜóåéò ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò. ÔÝôïéåò åßíáé:
ä. ppm (parts per million)
ÅêöñÜæåé ôá ìÝñç ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ õðÜñ÷ïõí óå Ýíá åêáôïììýñéï (106) ìÝñç äéá-
ëýìáôïò. Ç ðåñéåêôéêüôçôá áõôÞ ìðïñåß íá åêöñáóôåß åßôå êáôÜ âÜñïò åßôå âÜñïò êáô’üãêï
åßôå êáô’ üãêï.
ÐáñÜäåéãìá
«Ï áÝñáò Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 1 ppm (v) óå üæïí (O3)» äçëþíåé üôé:
óå 1000000 mL áÝñá ðåñéÝ÷åôáé 1 mL üæïíôïò (O3)
å. ppb (parts per billion)
ÅêöñÜæåé ôá ìÝñç ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ õðÜñ÷ïõí óå Ýíá äéóåêáôïììýñéï (109) ìÝñç
ôïõ äéáëýìáôïò.

ÐáñÜäåéãìá
«Ï áÝñáò Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 1 ppb (v) óå ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (ÍO)» äçëþíåé üôé:
óå 1000000000 mL áÝñá ðåñéÝ÷åôáé 1 mL ÍÏ
BaóéêÝò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò
Ðåñéåêôéêüôçôá x % w/w
óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Ðåñéåêôéêüôçôá x % w/v
óôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò

76
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

1.5.8 Äéáëõôüôçôá
Óå 100 g íåñïý (H2O) èåñìïêñáóßáò 20°C ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå ôï ðïëý 35,5 g óôåñåïý
÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (ÍaCl). H ìÝãéóôç áõôÞ ðïóüôçôá ôïõ NaCl ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß
åêöñÜæåé ôç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôï íåñü, óôïõò 20°C.
Äéáëõôüôçôá ìéáò ïõóßáò óå äåäïìÝíï äéáëýôç ïíïìÜæåôáé ç ìÝãéóôç ðïóüôçôá ôçò ïõ-
óßáò ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå óõãêåêñéìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýôç áõôïý, óå
äåäïìÝíåò óõíèÞêåò, þóôå íá ðñïêýøåé êïñåóìÝíï äéÜëõìá.
ÐáñÜäåéãìá
Ç äéáëõôüôçôá ôïõ óôåñåïý ÷ëùñéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgCl) óå íåñü 20°C åßíáé 0,00016 g AgCl
áíÜ 100 g Ç2Ï. ¢ñá:
Óå 100 g H2O (20°C) ìðïñïýí íá äéáëõèïýí ôï ðïëý 0,00016 g AgCl

Ðáñáôçñïýìå üôé óå 100 g H2O èåñìïêñáóßáò 20°C ìðïñåß íá äéáëõèåß ó÷åôéêÜ ìåãÜëç
ðïóüôçôá NaCl (35,5 g), óå áíôßèåóç ìå ôïí ÁgCl, ôïõ ïðïßïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß ðïëý ìé-
êñÞ ðïóüôçôá (0,0016 g). ¸ôóé ôï NaCl ÷áñáêôçñßæåôáé ùò åõäéÜëõôç ïõóßá, åíþ o AgCl ùò
äõóäéÜëõôç ïõóßá.
ÅõäéÜëõôç ÷áñáêôçñßæåôáé ìéá ïõóßá óå äåäïìÝíï äéáëýôç, üôáí ìðïñåß íá äéáëõèåß ó÷åôé-
êÜ ìåãÜëç ðïóüôçôÜ ôçò óôïí äéáëýôç.
ÄõóäéÜëõôç ÷áñáêôçñßæåôáé ìéá ïõóßá óå äåäïìÝíï äéáëýôç, üôáí ç ïõóßá äéáëýåôáé åëÜ-
÷éóôá óôïí äéáëýôç.
ÐáñÜãïíôåò äéáëõôüôçôáò
á. óôåñåþí óå õãñÜ.
Ç äéáëõôüôçôá ôùí óôåñåþí óå õãñïýò äéáëýôåò åîáñôÜôáé áðü:
i. ôç öýóç ôïõ äéáëýôç.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï áëÜôé (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï, ÍaCl) åßíáé ðïëý äéáëõôü óôï íåñü, áëëÜ ðáñáìÝíåé ó÷åäüí
áäéÜëõôï óôïí áéèÝñá.
ii. ôç èåñìïêñáóßá.
Ç äéáëõôüôçôá ôùí óôåñåþí óôï íåñü, óõíÞèùò, áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ÐáñÜäåéãìá
Ðåñéóóüôåñç ðïóüôçôá NaCl äéáëýåôáé óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá æåóôïý íåñïý áðü ü,ôé óôçí
ßäéá ðïóüôçôá êñýïõ íåñïý.

77
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôï ðáñáêÜôù äéÜãñáììá äßíåôáé ç äéáëõôüôçôá ïñéóìÝíùí óôåñåþí áëÜôùí (óå g Üëáôïò
áíÜ 100 g íåñïý) óå óõíÜñôçóç ìå ôç èåñìïêñáóßá.

Διαλυτότητα σε g
άλατος/100 g νερού
100 NaNO 3
90 Pb(NO3 ) 2
80 CaCl2 K 2Cr2 O7
70
KNO3
60
50 KCl
40
NaCl
30
KClO 3
20
Ce 2(SO4 ) 3
10
0 10 203040 50 6070 80 90100
Θερμοκρασία σε °C

â. áåñßùí óå õãñÜ.
Ç äéáëõôüôçôá ôùí áåñßùí óå õãñïýò äéáëýôåò åîáñôÜôáé áðü:
i. ôç öýóç ôïõ äéáëýôç.
ii. ôç èåñìïêñáóßá.
Ç äéáëõôüôçôá ôùí áåñßùí óôï íåñü, óå áíôßèåóç ìå ôç äéáëõôüôçôá ôùí óôåñåþí,
ìåéþíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ÐáñÜäåéãìá
Ìéá ðáãùìÝíç ìðßñá áöñßæåé ëéãüôåñï áðü ìéá ðéï æåóôÞ, áöïý ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá
Ý÷åé ìåãáëýôåñç äéáëõôüôçôá óôéò ÷áìçëÝò èåñìïêñáóßåò.
Óôï ðáñáêÜôù äéÜãñáììá äßíåôáé ç äéáëõôüôçôá ïñéóìÝíùí áåñßùí (óå mmol áåñßïõ áíÜ
1 L íåñïý) óå óõíÜñôçóç ìå ôç èåñìïêñáóßá, óå óõíèÞêåò ðßåóçò 1 atm.
Διαλυτότητα σε mmol
αερίου σε 1 L νερού

2
CH 4
1,5 O2

1
CO
0,5 He

0 10 20 30 40 50
Θερμοκρασία σε °C

78
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

iii. ôçí ðßåóç.

Ç äéáëõôüôçôá ôùí áåñßùí óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.
ÐáñÜäåéãìá
CO2
¼ôáí áöáéñïýìå ôï ðþìá áðü ôï äï÷åßï áíèñáêïý÷ïõ áíáøõêôé-
êïý, ìåéþíåôáé ç ðßåóç, ïðüôå ìåéþíåôáé êáé ç äéáëõôüôçôá ôïõ CO2,
ôï ïðïßï áñ÷ßæåé íá åîÝñ÷åôáé. ¸ôóé åîçãåßôáé ôï ãåãïíüò üôé, üôáí áíïß-
ãïõìå Ýíá ìðïõêÜëé ìðßñáò Þ áíáøõêôéêïý, áõôü áöñßæåé (âë. äéðëáíü
ó÷Þìá).

Ôñüðïé áýîçóçò ôçò äéáëõôüôçôáò

Ç äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìï-
êñáóßáò.
Ç äéáëõôüôçôá åíüò áåñßïõ óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñá-
óßáò êáé ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.

ÊïñåóìÝíá êáé áêüñåóôá äéáëýìáôá

Óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò, ìéá ïõóßá Á Ý÷åé äåäïìÝíç äéáëõôüôçôá óå äéáëýôç Â. ÁíÜëïãá ìå
ôçí ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò Á ðïõ ðñïóèÝôïõìå óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýôç Â, ôï äéÜ-
ëõìá ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò áêüñåóôï Þ êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ïõ-
óßáò Á óå äéáëýôç Â.
Áêüñåóôï oíoìÜæåôáé ôï äéÜëõìá óôï ïðoßo ìðïñåß íá äéáëõèåß êáé Üëëç ðïóüôçôá ôçò
äéáëõìÝíçò ïõóßáò, óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò.
Ôï áêüñåóôï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ëéãüôåñç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò áðü áõôÞ ðïõ ïñßæå-
ôáé áðü ôç äéáëõôüôçôÜ ôçò, óôéò óõíèÞêåò ðïõ Ý÷ïõìå êÜèå öïñÜ. Ãéá áõôü ôïí ëüãï ìðï-
ñïýìå íá äéáëýóïõìå êáé Üëëç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
ÊïñåóìÝíï ïíïìÜæåôáé ôï äéÜëõìá óôï oðïßo Ý÷åé äéáëõèåß ç ìÝãéóôç ðïóüôçôá ôçò äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò, óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò.
Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá èá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò, üóç áêñéâþò ïñßæå-
ôáé áðü ôç äéáëõôüôçôÜ ôçò, óôéò óõíèÞêåò ðïõ Ý÷ïõìå êÜèå öïñÜ.
ÐáñÜäåéãìá
Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôï íåñü, óôïõò 20 °C, åßíáé ßóç ìå 35,5 g NaCl óå 100 g íåñïý. ¸óôù
üôé ðñïóèÝôïõìå óôáäéáêÜ óôåñåü NaCl óå 100 g íåñïý óôïõò 20 °C. Äéáêñßíïõìå ôá ðáñá-
êÜôù äéáëýìáôá:

79
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1. Aκόρεστο διάλυμα 2. Κορεσμένο διάλυμα

1. Áêüñåóôï äéÜëõìá
Óôï áêüñåóôï äéÜëõìá õðÜñ÷ïõí äéáëõìÝíá ëéãüôåñï áðü 35,5 g NaCl óå 100 g íåñïý
óôïõò 20°C. Óõíåðþò åßíáé äõíáôüí íá äéáëýóïõìå êáé Üëëç ðïóüôçôá NaCl óôéò äåäïìÝíåò
óõíèÞêåò.
2. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá
ÕðÜñ÷ïõí äéáëõìÝíá 35,5 g NaCl óå 100 g íåñïý óôïõò 20°C. Ç ôõ÷üí åðéðëÝïí ðïóüôçôá
NaCl ðáñáìÝíåé áäéÜëõôç ùò óôåñåü óôï êÜôù ìÝñïò ôïõ ðïôçñéïý. Ç äéáëõìÝíç ðïóüôçôá
ôïõ NaCl åßíáé ôüóç üóç ïñßæåôáé áðü ôç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôéò äåäïìÝíåò óõíèÞêåò.
Óçìåßùóç: ÕðÝñêïñï åßíáé ôï äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ìåãáëýôåñç áðü
åêåßíç ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá. Ôá õðÝñêïñá äéáëýìáôá åßíáé áóôáèÞ, êáé, üôáí
ðñïóôåèåß êáé Üëëç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ç ðåñßóóåéá ôçò ðïóüôçôáò êñõóôáëëþíåôáé, êáé ôï äéÜ-
ëõìá ãßíåôáé êïñåóìÝíï.

ÅðéóÞìáíóç
Ç äéáëõôüôçôá áðïôåëåß Ýêöñáóç ðåñéåêôéêüôçôáò, üôáí ôï äéÜëõìá åßíáé êïñåóìÝíï. Ãéá
ðáñÜäåéãìá, ç äéáëõôüôçôá ôïõ õäñïèåßïõ óå Ýíá äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ åßíáé 1,6 g/L.
¼ôáí ëÝìå üôé ôï äéÜëõìá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ åßíáé êïñåóìÝíï óå õäñüèåéï, åííïïýìå üôé ôï
äéÜëõìá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ èá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðïóüôçôá õäñïèåßïõ, üóç áêñéâþò ïñßæåôáé
áðü ôç äéáëõôüôçôÜ ôïõ óå áõôü. ¢ñá, èá Ý÷ïõìå 1,6 g õäñïèåßïõ áíÜ L äéáëýìáôïò.

80
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

1.5.9 Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá äéáêñßíïíôáé óå äýï êýñéåò êáôçãïñßåò, ðïõ åßíáé ôá ìÝ-
ôáëëá êáé ôá áìÝôáëëá. Íá áíáöÝñåôå:
á. ôá ïíüìáôá êáé ôá óýìâïëá ôùí êõñéüôåñùí ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí.
â. ôéò ÷áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôùí ìåôÜëëùí êáé ôùí áìåôÜëëùí.
ÁðÜíôçóç
á. Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá, áíÜëïãá ìå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò, äéáêñßíïíôáé óå äýï êýñéåò êáôç-
ãïñßåò, ðïõ åßíáé ôá ìÝôáëëá êáé ôá áìÝôáëëá. Ôá êõñéüôåñá óôïé÷åßá áíáöÝñïíôáé óôïí ðá-
ñáêÜôù ðßíáêá.
ÌÝôáëëá ÁìÝôáëëá
¼íïìá Óýìâïëï ¼íïìá Óýìâïëï ¼íïìá Óýìâïëï
Añãßëéï Al Müëõâäïò Pb ¢æùôï Í
¢ñãõñïò Ag ÍÜôñéï Na ¢íèñáêáò C
AóâÝóôéï Ca ÑÜäéï Ra Bñüìéï Br
BÜñéï Ba Óßäçñïò Fe Èåßï S
KÜëéï Ê YäñÜñãõñïò Hg Éþäéï É
Êáóóßôåñïò Sn ÖñÜãêéï Fr Ïîõãüíï Ï
Ëåõêü÷ñõóïò Pt ×áëêüò Cu Õäñïãüíï Ç
Ëßèéï Li Xñõóüò Au Öùóöüñïò P
MáãíÞóéï Mg ×ñþìéï Cr Öèüñéï F
ÌáããÜíéï Mn ØåõäÜñãõñïò Zn ×ëþñéï Cl

â. Ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá óôïé÷åßá áíÞêïõí óôá ìÝôáëëá. ÌåñéêÜ áðü áõôÜ âñßóêïíôáé óå
åëåýèåñç êáôÜóôáóç, åíþ ôá ðåñéóóüôåñá âñßóêïíôáé óå åíþóåéò ôïõò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé
ïñõêôÜ. Áðü ôá ïñõêôÜ, ìå êáôÜëëçëç åðåîåñãáóßá (ìåôáëëïõñãßá), ðáßñíïõìå, óå êáèá-
ñÞ êáôÜóôáóç, ôá áíôßóôïé÷á ìÝôáëëá. Ôá ìÝôáëëá ðáñïõóéÜæïõí ðïëëÝò åöáñìïãÝò óôçí
êáèçìåñéíÞ æùÞ.
ÐïëëÝò åðßóçò åöáñìïãÝò ðáñïõóéÜæïõí ôá ïìïãåíÞ ìåßãìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áí ëéþ-
óïõìå ìáæß äýï Þ ðåñéóóüôåñá ìÝôáëëá, êáé ôá ïðïßá ïíïìÜæïíôáé êñÜìáôá. Ç åðéëïãÞ
ôùí ìåôÜëëùí ðïõ óõíéóôïýí ôï êñÜìá åßíáé ôÝôïéá, þóôå ôï ôåëéêü êñÜìá íá ðáñïõóéÜæåé
êáëýôåñåò éäéüôçôåò óå ó÷Ýóç ìå ôï êÜèå ìÝôáëëï ÷ùñéóôÜ.

81
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÌÝôáëëá ÁìÝôáëëá
1. Åßíáé üëá óôåñåÜ, ìå åîáßñåóç ôïí õäñÜñ- 1. Åßíáé óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò áÝñéá (ð.÷.
ãõñï (Hg), ï ïðïßïò åßíáé õãñüò. Ç2, Ï2, Í2, F2, Cl2) êáé óôåñåÜ, ìå ìïíá-
äéêü õãñü ôï âñüìéï (Br2).
2. Åßíáé êáëïß áãùãïß ôçò èåñìüôçôáò êáé 2. Eßíáé êáêïß áãùãïß ôçò èåñìüôçôáò êáé
ôïõ çëåêôñéóìïý. ôïõ çëåêôñéóìïý.
3. Åßíáé åëáôÜ (ìåôáôñÝðïíôáé åýêïëá óå 3. Äåí åßíáé åëáôÜ ïýôå üëêéìá.
åëÜóìáôá) êáé üëêéìá (ìåôáôñÝðïíôáé
åýêïëá óå óýñìáôá).
4. ÁðïâÜëëïõí çëåêôñüíéá êáé ìåôáôñÝðï- 4. ÐñïóëáìâÜíïõí çëåêôñüíéá êáé ìåôá-
íôáé óå èåôéêÜ éüíôá (êáôéüíôá) ìå ó÷åôéêÞ ôñÝðïíôáé óå áñíçôéêÜ éüíôá (áíéüíôá)
åõêïëßá (çëåêôñïèåôéêÜ). ìå ó÷åôéêÞ åõêïëßá (çëåêôñáñíçôéêÜ).
5. ¸÷ïõí ìåôáëëéêÞ ëÜìøç. 5. Äåí Ý÷ïõí ìåôáëëéêÞ ëÜìøç, åêôüò áðü
ôï éþäéï (É) êáé ïñéóìÝíá åßäç Üíèñáêá
(C).
6. ¸÷ïõí ìåãÜëç ðõêíüôçôá (ñ), åêôüò áðü 6. ¸÷ïõí ãåíéêÜ ìéêñÞ ðõêíüôçôá (ñ).
ôá: Li, Na, K, Be, Ca, Mg, Ba, Al.

ÕðÜñ÷ïõí êáé ìåñéêÜ óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí åíäéÜìåóåò éäéüôçôåò ìåôáîý ìåôÜëëùí êáé áìå-
ôÜëëùí, ôá ïðïßá ïíïìÜæïíôáé çìéìÝôáëëá Þ ìåôáëëïåéäÞ. ÔÝôïéá óôïé÷åßá åßíáé ôï âüñéï
(Â), ôï ðõñßôéï (Si), ôï ãåñìÜíéï (Ge), ôï áñóåíéêü (As), ôï áíôéìüíéï (Sb), ôï ôåëëïýñéï (Te),
ôï ðïëþíéï (Ñï) êáé ôï Üóôáôï (At).

1.5.10 Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ôï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï åíþíïíôáé ãéá íá ó÷ç-

ìáôßóïõí íåñü (Ç2Ï), óå áíáëïãßá ìáæþí 1:8 áíôßóôïé÷á.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôá g ïîõãüíïõ ðïõ ðñÝðåé íá åíùèïýí ðëÞñùò ìå ôá 4 g õäñïãü-
íïõ ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü íåñïý, êáèþò êáé ôá g íåñïý ðïõ èá ó÷çìáôéóôïýí.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá g õäñïãüíïõ êáé ôá g ïîõãüíïõ ðïõ ðñÝðåé íá åíùèïýí ðëÞ-
ñùò ìåôáîý ôïõò, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí 54 kg íåñïý.
ã. Óå êëåéóôü äï÷åßï åéóÜãïíôáé 6 g õäñïãüíïõ êáé 32 g ïîõãüíïõ ðñïò ó÷çìáôéóìü
íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò
áíôßäñáóçò.
ÁðÜíôçóç
Âáóéæüìåíïé óôç óõãêåêñéìÝíç áíáëïãßá ìáæþí, ìå ôçí ïðïßá åíþíïíôáé ôá óôïé÷åßá ãéá íá
ó÷çìáôßóïõí ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôç ìÜæá ôçò ÷çìéêÞò ïõóßáò

82
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ðïõ èá ó÷çìáôéóôåß áðü ôçí Ýíùóç ïñéóìÝíùí ðïóïôÞôùí ôùí åðéìÝñïõò óôïé÷åßùí, ÷ùñßò
ôç ÷ñÞóç ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò.

Ìåèïäïëïãßá
Ãéá ôïõò ðïóïôéêïýò õðïëïãéóìïýò óå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ëáìâÜíïõìå õðüøç üôé:
á. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç Ý÷åé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôñüðï ðáñá-
óêåõÞò ôçò.
â. Óå êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç ìÜæá äéáôçñåßôáé óôáèåñÞ, äçëáäÞ ç ìÜæá ôùí
áíôéäñþíôùí óùìÜôùí åßíáé ßóç ìå ôç ìÜæá ôùí ðñïúüíôùí ôçò áíôßäñáóçò (Íüìïò äéá-
ôÞñçóçò ôçò ìÜæáò – Lomonosov (1948) êáé Lavoisier (1775)).
á. Óýìöùíá ìå ôçí åêöþíçóç Ý÷ïõìå:
1 g õäñïãüíïõ åíþíåôáé ìå 8 g ïîõãüíïõ êáé äßíåé 1 + 8 = 9 g íåñïý
4g ö1 = 32 g ö2 = 36 g
¢ñá, ôá 4 g õäñïãüíïõ åíþíïíôáé ìå 32 g ïîõãüíïõ êáé ðáñÜãïíôáé 36 g íåñïý.
â. Óýìöùíá ìå ôçí åêöþíçóç Ý÷ïõìå:
1 g õäñïãüíïõ åíþíåôáé ìå 8 g ïîõãüíïõ êáé äßíåé 9 g íåñïý
ö1 = 6.000 g ö2 = 48.000 g 54.000 g íåñïý
¢ñá, ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü 54000 g = 54 kg íåñïý, åíþíïíôáé 6.000 g õäñïãüíïõ ìå 48.000
g ïîõãüíïõ.
ã. Áñ÷éêÜ âñßóêïõìå áí ïé ðïóüôçôåò ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôïõ ïîõãüíïõ áíôéäñïýí ðëÞ-
ñùò ìåôáîý ôïõò Þ áí ðåñéóóåýåé õäñïãüíï Þ ïîõãüíï.
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
Ãéá íá áíôéäñÜóïõí ôá 6 g õäñïãüíïõ, ÷ñåéÜæïíôáé 6 · 8 = 48 g ïîõãüíïõ. ÄéáèÝôïõìå 32 g
ïîõãüíïõ êáé óõíåðþò äåí ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé üëï ôï õäñïãüíï, ãé’áõôü êáé ëÝìå üôé åß-
íáé ôï õäñïãüíï óå ðåñßóóåéá. Ãéá ôïõò õðïëïãéóìïýò ìáò, ëïéðüí, èá óôçñé÷èïýìå óôï
ïîõãüíï. ¸ôóé Ý÷ïõìå:
1 g õäñïãüíïõ åíþíåôáé ìå 8 g ïîõãüíïõ êáé äßíåé 9 g íåñïý
ö1 = 4 g 32 g ö2 = 36 g
¢ñá ðáñÜãïíôáé 36 g íåñïý êáé ðåñéóóåýïõí 6 - 4 = 2 g õäñïãüíïõ. ÔåëéêÜ, óôï äï÷åßï
áíôßäñáóçò èá õðÜñ÷ïõí 36 g H2O êáé ôá 2 g H2 ðïõ ðåñßóóåøáí.

Èåìåëéþäçò ãíþóç óôçí õðïëïãéóôéêÞ ÷çìåßá

Ôá óþìáôá áíôéäñïýí êáé ðáñÜãïíôáé óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç

ìå óõãêåêñéìÝíï ôñüðï

83
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.11 Íá áíáöÝñåôå ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí êáé ôùí
ìåéãìÜôùí.
ÁðÜíôçóç
×çìéêÞ Ýíùóç Ìåßãìá
1. ÊáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé 1. Áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá
áðü Ýíá åßäïò ìïñßùí. äéáöïñåôéêÜ åßäç ìïñßùí.
2. ÊáèïñéóìÝíç ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ 2. Äåí Ý÷åé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, áëëÜ
óýóôáóç. ìåôáâëçôÞ.
3. ¸÷åé óõãêåêñéìÝíåò éäéüôçôåò, áëëÜ ïé 3. Ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáôçñïýí ôéò éäéü-
éäéüôçôåò áõôÝò åßíáé äéáöïñåôéêÝò áðü ôçôÝò ôïõò.
ôéò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ôçí
áðïôåëïýí.
4. Ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ 4. Ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ
ôçò ìüíï ìå ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò. ôïõ ìå öõóéêÝò êáé ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò.
5. ¸÷åé êáèïñéóìÝíåò öõóéêÝò óôáèåñÝò. 5. Äåí Ý÷åé êáèïñéóìÝíåò öõóéêÝò óôáèå-
ñÝò.

1.5.12 Ôé óõìâáßíåé áí óå V1 mL õäáôéêïý äéáëýìáôïò ïõóßáò Á ìå ðåñéåêôéêüôçôá

x1% w/v:
á. ðñïóèÝóïõìå V mL íåñïý;
â. áöáéñÝóïõìå ìå èÝñìáíóç V mL íåñïý;
ã. ðñïóèÝóïõìå V2 mL äéáëýìáôïò ïõóßáò Á ìå ðåñéåêôéêüôçôá x2% w/v (x2 < x1);
ÁðÜíôçóç
á. Ìå ôçí ðñïóèÞêç V mL íåñïý óôá V1 mL äéáëýìáôïò ïõóßáò Á, ðñïêáëåßôáé áýîçóç ôïõ
üãêïõ ôïõ äéáëýìáôïò, åöüóïí V2 = V1 + V mL, åíþ ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á
ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå ôçí ßäéá ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á óå ìåãáëýôåñï üãêï äéáëýìá-
ôïò, ïðüôå ôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷åé ìéêñüôåñç ðåñéåêôéêüôçôá (x2 < x1).
Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé áñáßùóç äéáëýìáôïò.
Óõíåðþò ç áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò êáèáñïý äéáëýôç ðñï-
êáëåß ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.

84
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Áñáßùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñïý äéáëýôç

¼ôáí ðñïóèÝôïõìå êáèáñü äéáëýôç óå äéÜëõìá, äçëáäÞ áñáéþíïõìå ôï äéÜëõìá,

éó÷ýïõí:
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá
(ç ðïóüôçôá ôçò êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ)
xôåëéêü% w/w < xáñ÷éêü% w/w Þ xôåëéêü% w/v < xáñ÷éêü% w/v
(ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ìåéþíåôáé)

â. Ìå ôç èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò åîáôìßæåôáé ìüíï äéáëýôçò, äçëáäÞ íåñü. ÅðïìÝíùò,

êáôÜ ôçí áöáßñåóç V mL íåñïý áðü ôá V1 mL äéáëýìáôïò ïõóßáò Á, ðñïêáëåßôáé ìåßùóç ôïõ
üãêïõ ôïõ äéáëýìáôïò, åöüóïí V2 = V1 - V mL, åíþ ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á ðá-
ñáìÝíåé óôáèåñÞ.
ÊáôÜ óõíÝðåéá Ý÷ïõìå ôçí ßäéá ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á óå ìéêñüôåñï üãêï äéáëý-
ìáôïò, Üñá ôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé èá Ý÷åé ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá (x2 > x1).
Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò êáé ðñïêáëåß áýîçóç ôçò
ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.
Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí áöáßñåóç êáèáñïý äéáëýôç

¼ôáí áöáéñïýìå êáèáñü äéáëýôç áðü äéÜëõìá, äçëáäÞ óõìðõêíþíïõìå ôï äéÜëõìá,

éó÷ýïõí:
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá
(ç ðïóüôçôá ôçò êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ)
xôåëéêü% w/w > xáñ÷éêü% w/w Þ xôåëéêü% w/v > xáñ÷éêü% w/v
(ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé)

ã. Ìå ôçí ðñïóèÞêç V2 mL ðéï áñáéïý äéáëýìáôïò ïõóßáò (x2 < x1) óôá V1 mL äéáëýìáôïò
ïõóßáò Á, ðñïêáëåßôáé áýîçóç ôïõ üãêïõ ôïõ äéáëýìáôïò åöüóïí V3 = V1 + V2 mL, åíþ ç
ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá åßíáé ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôçò
ðïóüôçôáò ôçò ïõóßáò Á óôá V1 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò óõí ôçí ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò Á
óôá V2 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïóôÝèçêå.
Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôï ôåëéêü äéÜëõìá íá Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ ðåñéåêôéêüôçôá (x3% w/v).
Ç ðåñéåêôéêüôçôá áõôÞ Ý÷åé ôéìÞ åíäéÜìåóç ôùí äýï ðåñéåêôéêïôÞôùí ôùí áñ÷éêþí äéáëõ-
ìÜôùí (x2 < < x3 < x1).
Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.

85
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÁíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

¼ôáí áíáìåéãíýïõìå äýï äéáëýìáôá ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá = mä. ïõóßáò óôï ðñþôï äéÜëõìá mä. ïõóßáò óôï äåýôåñï äéÜëõìá
x2 < xôåë. < x1 (% w/w) Þ x2 < xôåë. < x1 (% w/v)
(ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò Ý÷åé åíäéÜìåóç ôéìÞ)

1.5.13 Ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá:

á. åõäéÜëõôçò ïõóßáò × óå äéáëýôç Á;
â. äõóäéÜëõôçò ïõóßáò Õ óå äéáëýôç Á;
ÁðÜíôçóç
Ãíùñßæïõìå üôé Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå
äåäïìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò, üóç ïñßæåôáé áðü ôç äéáëõôüôçôÜ ôçò.
á. ÅõäéÜëõôç ÷áñáêôçñßæåôáé ìéá ïõóßá × óå äåäïìÝíï äéáëýôç Á, üôáí ìðïñåß íá äéáëõèåß
ó÷åôéêÜ ìåãÜëç ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò × óôïí äéáëýôç Á. ÅðïìÝíùò, ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá
ôçò ïõóßáò × èá Ý÷åé ìåãÜëç ðåñéåêôéêüôçôá, Üñá ôï äéÜëõìá èá åßíáé ðõêíü.
â. ÄõóäéÜëõôç ÷áñáêôçñßæåôáé ìéá ïõóßá Õ óå äåäïìÝíï äéáëýôç Á, üôáí ç ïõóßá Õ äéá-
ëýåôáé åëÜ÷éóôá óôïí äéáëýôç Á. ÅðïìÝíùò, ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Õ èá Ý÷åé ìé-
êñÞ ðåñéåêôéêüôçôá, Üñá ôï äéÜëõìá èá åßíáé áñáéü.
ÓõìðåñÜóìáôá
1. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìéáò åõäéÜëõôçò ïõóßáò × óå Ýíáí äéáëýôç Á åßíáé ðõêíü äéÜëõ-
ìá, äçëáäÞ äéÜëõìá ìå ìåãÜëç ôéìÞ ðåñéåêôéêüôçôáò.
2. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìéáò äõóäéÜëõôçò ïõóßáò Õ óå Ýíáí äéáëýôç Á åßíáé áñáéü äéÜ-
ëõìá, äçëáäÞ äéÜëõìá ìå ìéêñÞ ôéìÞ ðåñéåêôéêüôçôáò.
Óçìåßùóç: Áñáéü èåùñåßôáé ðñáêôéêÜ ôï äéÜëõìá ðïõ Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá ìéêñüôåñç Þ ßóç ôïõ 1%.

1.5.14 ÄéáèÝôïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgCl), ôï ïðïßï ðå-

ñéÝ÷åé êáé ìéêñÞ ðïóüôçôá ëåõêïý óôåñåïý (ßæçìá ÁgCl).
á. Ðþò ìðïñïýìå íá ìåôáôñÝøïõìå ôï ðáñáðÜíù äéÜëõìá óå êïñåóìÝíï ÷ùñßò ßæç-
ìá AgCl;
â. Ðþò ìðïñïýìå íá ìåôáôñÝøïõìå ôï ðáñáðÜíù äéÜëõìá óå áêüñåóôï;
Ç èåñìïêñáóßá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 25°C.

86
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ÁðÜíôçóç
Óå äåäïìÝíç èåñìïêñáóßá, ç äéáëõôüôçôá ôïõ AgCl óôï íåñü åßíáé óõãêåêñéìÝíç. Ãéá íá äéá-
ëýóïõìå ôï ßæçìá ôïõ AgCl, èá ðñÝðåé åßôå íá áõîÞóïõìå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí
ðñïóèÞêç íåñïý, óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá, åßôå íá áõîÞóïõìå ôç èåñìïêñáóßá ôïõ äéáëý-
ìáôïò.
á. Ç ðñïóèÞêç íåñïý, óôïõò 25°C, åðéôñÝðåé íá äéáëõèåß êáé Üëëç ðïóüôçôá AgCl, ïðüôå
äéáëýåôáé êáôÜëëçëç ðïóüôçôá óôåñåïý AgCl. Óõíåðþò ìå ôçí ðñïóèÞêç êáôÜëëçëçò
ðïóüôçôáò íåñïý, ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå üëç ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôï äéÜ-
ëõìá íá ðáñáìåßíåé êïñåóìÝíï. Ôï ßäéï áðïôÝëåóìá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí êáôÜëëçëç áýîç-
óçò ôçò èåñìïêñáóßáò, åöüóïí ç áýîçóç ðñïêáëåß áýîçóç ôçò äéáëõôüôçôáò ôïõ AgCl. Ç
êáôÜëëçëç áýîçóç ôçò äéáëõôüôçôáò ðñïêáëåß äéÜëõóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ éæÞìáôïò AgCl,
åíþ ôï äéÜëõìá ðáñáìÝíåé êïñåóìÝíï.
â. Åßôå ìå ìåãáëýôåñç ðñïóèÞêç íåñïý åßôå ìå ìåãáëýôåñç áýîçóç óôç èåñìïêñáóßá,
ðñïêáëïýìå äéÜëõóç ôïõ éæÞìáôïò êáé ôï äéÜëõìá ãßíåôáé áêüñåóôï.

1.5.15 ÄéáèÝôïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CÏ2) èåñìïêñá-

óßáò 2°C. Áí èåñìÜíïõìå ôï äéÜëõìá áõôü óôïõò 12°C, íá åîåôÜóåôå:
á. áí èá ìåôáâëçèåß ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ìå ðïéïí ôñüðï,
â. áí ôï äéÜëõìá ôùí 12°C èá åßíáé êïñåóìÝíï Þ áêüñåóôï.
H ðßåóç ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
ÁðÜíôçóç
Ãíùñßæïõìå üôé ç äéáëõôüôçôá åíüò áåñßïõ óå íåñü, õðü óôáèåñÞ ðßåóç, åëáôôþíåôáé ìå
ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò. ÅðïìÝíùò, ìå ôç èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò CO2 ç äéáëõôü-
ôçôá ôïõ CO2 èá åëáôôùèåß. Áõôü èá ðñïêáëÝóåé Ýêëõóç áåñßïõ CO2 óôçí áôìüóöáéñá.
ÅðïìÝíùò, ôï äéÜëõìá CO2 ôùí 12°C:
á. èá Ý÷åé ìéêñüôåñç ðåñéåêôéêüôçôá.
â. èá åßíáé êïñåóìÝíï ìå ìéêñüôåñç ðåñéåêôéêüôçôá.

87
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÁóêÞóåéò äéáëõìÜôùí

Á. ÂáóéêÝò áóêÞóåéò
á. Ðñïóäéïñéóìüò ôçò % w/w êáé ôçò % w/v ðåñéåêôéêüôçôáò äéáëýìáôïò
ÓõíÞèùò, üôáí ðáñáóêåõÜæïõìå Ýíá äéÜëõìá, äéáëýïõìå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôçò äéáëõ-
ìÝíçò ïõóßáò óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýôç. Ãéá ôï äéÜëõìá ðïõ ðáñáóêåõÜóôçêå,
æçôåßôáé íá ðñïóäéïñéóôåß ç % w/w Þ ç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.

Ìåèïäïëïãßá
¼ôáí æçôåßôáé íá ðñïóäéïñéóôåß ç % w/w Þ ç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá åíüò äéáëýìáôïò,
åíåñãïýìå ùò åîÞò:
1. ÃñÜöïõìå áðü ôçí åêöþíçóç ôçò Üóêçóçò ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìá-
ôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ðïóüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (äåäïìÝíç ó÷Ýóç). Áí äßíå-
ôáé ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýôç êáé ç áíôßóôïé÷ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò,
âñßóêïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôç âïÞèåéá ôçò ó÷Ýóçò:
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò
Óõíåðþò êáôáëÞãïõìå óå ìßá ó÷Ýóç ôçò ìïñöÞò
óôá x g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé y g äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ
óôá x mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé y g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
2. ÂÜóåé ôçò ó÷Ýóçò ðïõ ãñÜøáìå ãßíåôáé áíáãùãÞ (áðëÞ ìÝèïäïò ôùí ôñéþí) óôá 100 g
ôïõ äéáëýìáôïò (áí æçôåßôáé ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá) Þ óôá 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò
(áí æçôåßôáé ç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá).
l Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôïí üãêï (V = x mL) äéáëýìáôïò êáé èÝëïõìå ôç

ìÜæá (m g) äéáëýìáôïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôoí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) ôïõ äéáëýìá-
ôïò:
mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ mäéáëýìáôïò = ñäéáëýìáôïò · Väéáëýìáôïò
V äéáëýìáôïò

l Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôç ìÜæá (m = x g) äéáëýìáôïò êáé èÝëïõìå ôïí
üãêï (V mL) äéáëýìáôïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) ôïõ äéáëýìá-
ôïò:
mäéáëýìáôïò mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò

88
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

¢óêçóç 1.5.16

Óå 110 g íåñïý (Ç2Ï) ðñïóèÝôïõìå 15 g èåééêïý ïîÝïò (H2SO4). Íá õðïëïãßóåôå ôçí

% w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
Áðü ôçí åêöþíçóç Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç):
óå 110 g äéáëýôç (íåñïý) ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (H2SO4)
Ãéá íá âñïýìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôç ó÷Ýóç:
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò = 110 + 15 = 125 g
ÊáôáëÞãïõìå óôç ó÷Ýóç:
óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (H2SO4)
Ç ìåôáôñïðÞ ôçò äåäïìÝíçò ó÷Ýóçò óôç æçôïýìåíç, ãßíåôáé ìå áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ äéá-
ëýìáôïò (æçôåßôáé ç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá 100 g äéáëýìáôïò).
óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ä. ïõóßáò (H2SO4)
» 100 g » » ö=;g »

100
ö = 15 · = 12 g H2SO4
125
¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò óå H2SO4 åßíáé 12% w/w.

ÅöáñìïãÞ 1.5.17

Óå 160 g íåñïý (Ç2Ï) ðñïóèÝôïõìå 40 g íéôñéêïý ïîÝïò (HÍO3). Íá õðïëïãßóåôå ôçí

% w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

¢óêçóç 1.5.18

Óå 50 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13 g õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH). Ôï äéÜëõìá

Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,3 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
Ëýóç
Áðü ôçí åêöþíçóç Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç):
óå 50 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
Ãéá íá âñïýìå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá, èá ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìá-
ôïò. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ìÜæá ôùí
50 mL ôïõ äéáëýìáôïò.

89
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

mä/ôïò
ñä/ôïò = Þ mä/ôïò = ñä/ôïò · Vä/ôïò Þ m = 1,3 · 50 g Þ mä/ôïò = 65 g
V ä/ôïò

ÊáôáëÞãïõìå óå ó÷Ýóç ìåôáîý ìÜæáò äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò. Óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ äéáëýìáôïò.
óôá 65 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13 g ä. ïõóßáò (NaOH)
» 100 g » » ö=;g »

100
ö = 13 · = 20 g NaOH
65
¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò NaÏÇ åßíáé 20% w/w.

ÅöáñìïãÞ 1.5.19

Óå 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g áììùíßáò (NH3). Áí ôï äéÜëõìá Ý÷åé ðõêíüôç-

ôá 1,2 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.

â. Õðïëïãéóìüò ðïóüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå ïñéóìÝíç

ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò, êáé áíôßóôñïöá
Óôçí ðñÜîç, ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ðåéñáìÜôùí, óõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýìå äéÜëõìá ìéáò
ïõóßáò áíôß ãéá êáèáñÞ ïõóßá. ÅðïìÝíùò, åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìï íá ìðïñïýìå íá ðñïóäéï-
ñßóïõìå:
l ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
(ð.÷.: 250 g Þ 400 mL), ìå ãíùóôÞ ôçí ðåñéåêôéêüôçôá (ð.÷.: 4% w/v Þ 5% w/w) Þ
l ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò, ðïõ ðåñéÝ÷åé äåäïìÝíç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõ-
óßáò (ð.÷.: 15 g), ìå ãíùóôÞ ôçí ðåñéåêôéêüôçôá (ð.÷.: 10% w/v Þ 20% w/w).

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ðïóü-
ôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (äåäïìÝíç ó÷Ýóç), óýìöùíá ìå ôç äåäïìÝíç ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
2. ÂÜóåé ôçò ó÷Ýóçò ãéá ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ ãñÜøáìå, ãßíåôáé áíáãùãÞ (áðëÞ ìÝèï-
äïò ôùí ôñéþí) óôç ìÜæá Þ óôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò (áí æçôåßôáé ç ðïóüôçôá ôïõ äé-
áëýìáôïò) Þ óôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (áí æçôåßôáé ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò).
l Áí Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ ôïí üãêï (100 mL) äéáëýìáôïò êáé èÝëïõìå ôç ìÜæá (m g) äéáëýìá-

ôïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) ôïõ äéáëýìáôïò:

90
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ mäéáëýìáôïò = ñäéáëýìáôïò · Väéáëýìáôïò
V äéáëýìáôïò

l Áí Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ ôç ìÜæá (100 g) äéáëýìáôïò êáé èÝëïõìå ôïí üãêï (V mL) äéáëýìá-
ôïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) ôïõ äéáëýìáôïò:
mäéáëýìáôïò mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò

¢óêçóç 1.5.20

Óå êÜðïéï ðåßñáìá èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå 50 mL äéáëýìáôïò HCl ìå ðåñéåêôéêüôçôá

4% w/w êáé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ HCl ðïõ ðåñéÝ-
÷åôáé óôï äéÜëõìá.
Ëýóç

Διαθέτουμε Xρειαζόμαστε σε κάποιο πείραμα 80

70
διάλυμα ΗCl 50 mL του διαλύματος ΗCl. 60
4% w/w. Μας ενδιαφέρουν τα g HCl που 50

Διάλυμα
περιέχονται στα 40
30
HCl 50 mL του διαλύματος. 20
4 % w/w. 10

Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óçìáßíåé üôé:

óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò oõóßáò (HCl)
EðåéäÞ ç Üóêçóç ìáò äßíåé ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò, õðïëïãßæïõìå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáì-
âÜíïõí ôá 100 g ôïõ äéáëýìáôïò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò:
mä/ôïò mä/ôïò 100 g
ñä/ôïò = Þ Vä/ôïò = ÞV= Þ Vä/ôïò = 80 mL
V ä/ôïò ñ ä/ôïò 125
, g/mL

ÊáôáëÞãïõìå óå ó÷Ýóç ìåôáîý üãêïõ äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò. Óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 50 mL ôïõ äéáëýìáôïò.
óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ä. ïõóßáò (HCl)
» 50 mL » » ö=;g »

50
ö=4· = 2,5 g HCl
80
¢ñá óôá 50 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,5 g HCl.

91
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÅöáñìïãÞ 1.5.21

Óå êÜðïéï ðåßñáìá èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå 40 mL äéáëýìáôïò KOH ìå ðåñéåêôéêüôçôá

5% w/w êáé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ KOH ðïõ ðåñéÝ-
÷åôáé óôï äéÜëõìá.

¢óêçóç 1.5.22

Ãéá ìéá áíôßäñáóç ÷ñåéáæüìáóôå 4 g HCl, åíþ äéáèÝôïõìå äéÜëõìá HCl ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 40% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,6 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ
ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óôçí áíôßäñáóç áõôÞ.
Ëýóç
Διαθέτουμε Xρειαζόμαστε σε κάποιο πείραμα 80
70
διάλυμα ΗCl 4 g καθαρού ΗCl. 60
40% w/w και Μας ενδιαφέρουν τα mL του 50

Διάλυμα ρ = 1,6 g/mL. διαλύματος που περιέχουν 40

30
HCl 4 g διαλυμένης ουσίας. 20
40% w/w
1,6 g/mL 10

Ðåñéåêôéêüôçôá 40% w/w óçìáßíåé üôé:

óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g äéáëõìÝíçò oõóßáò (HCl)
Áðü ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò õðïëïãßæïõìå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 100 g ôïõ
äéáëýìáôïò:
mä/ôïò mä/ôïò 100 g
ñä/ôïò = Þ Vä/ôïò = ÞV= Þ Vä/ôïò = 62,5 mL
V ä/ôïò ñ ä/ôïò 16
, g/mL

ÊáôáëÞãïõìå óå ó÷Ýóç ìåôáîý üãêïõ äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò. Óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 4 g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
óôá 62,5 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g ä. ïõóßáò (HCl)
» ö = ; mL » » 4g »

4
ö = 62,5 · = 6,25 g äéáëýìáôïò
40
¢ñá ðñÝðåé íá ðÜñïõìå 6,25 mL áðü ôï äéÜëõìá ðïõ äéáèÝôïõìå.

ÅöáñìïãÞ 1.5.23

Ãéá ìéá áíôßäñáóç ÷ñåéáæüìáóôå 50 g NaOH, åíþ äéáèÝôïõìå äéÜëõìá NaOH ðåñéå-

92
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

êôéêüôçôáò 20% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,6 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëý-
ìáôïò ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óôçí áíôßäñáóç áõôÞ.

ã. ÌåôáôñïðÞ ôçò % w/w óå % w/v ðåñéåêôéêüôçôá

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôùí g ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò (äåäïìÝíç ó÷Ýóç), áðü ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ äßíåôáé.
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
2. Âñßóêïõìå ôïí üãêï ôùí 100 g äéáëýìáôïò åöáñìüæïíôáò ôoí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò
(ñ) ôïõ äéáëýìáôïò.
mäéáëýìáôïò 100 g
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò g/mL

3. Ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100 mL äéáëýìáôïò êáé âñßóêïõìå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.

¢óêçóç 1.5.24

ÄéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) 4% w/w ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,25

g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
Õðïëïãßæïõìå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 100 g äéáëýìáôïò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí
ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò:
mä/ôïò mä/ôïò 100 g
ñä/ôïò = Þ Vä/ôïò = ÞV= Þ Vä/ôïò = 80 mL
V ä/ôïò ñ ä/ôïò 125
, g/mL
ÊáôáëÞãïõìå óå ó÷Ýóç ìåôáîý üãêïõ äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò. Óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò.
óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ä. ïõóßáò (NaOH)
» 100 mL » » ö=;g »

100
ö=4· = 5 g NaOH
80
¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò NaÏÇ åßíáé 5% w/v.

93
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÅöáñìïãÞ 1.5.25

ÄéÜëõìá áììùíßáò (NH3) 12% w/w ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

ä. ÌåôáôñïðÞ ôçò % w/v óå % w/w ðåñéåêôéêüôçôá

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôùí g ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò (äåäïìÝíç ó÷Ýóç), áðü ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ äßíåôáé.
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
2. Âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôùí 100 mL äéáëýìáôïò åöáñìüæïíôáò ôoí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò
(ñ) ôïõ äéáëýìáôïò.
mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ mäéáëýìáôïò = ñäéáëýìáôïò · 100 g
V äéáëýìáôïò

3. Ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ äéáëýìáôïò êáé âñßóêïõìå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá.

¢óêçóç 1.5.26

ÄéÜëõìá õäñïöèïñßïõ (HF) 7,8% w/v Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,2 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí
% w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
Ðåñéåêôéêüôçôá 7,8% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HF)
Õðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôùí 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ôýðï ôçò
ðõêíüôçôáò:
mä/ôïò
ñä/ôïò = Þ mä/ôïò = ñä/ôïò · Vä/ôïò Þ m = 1,2 · 100 g Þ mä/ôïò = 120 g
V ä/ôïò
ÊáôáëÞãïõìå óå ó÷Ýóç ìåôáîý ìÜæáò äéáëýìáôïò êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò. Óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ äéáëýìáôïò.
óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,8 g ä. ïõóßáò (HF)
» 100 g » » ö=;g »

100
ö = 7,8 · = 6,5 g HF
120
¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ÇF åßíáé 6,5% w/w.

94
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ÅöáñìïãÞ 1.5.27

ÄéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ (ÊÏH) 10,8% w/v Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,2 g/mL. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

×ñÞóéìá åñãáëåßá ãéá ôç ëýóç ôùí âáóéêþí áóêÞóåùí

1. Ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ìÜæáò ôïõ äéáëýìáôïò, ôçò ìÜæáò ôïõ äéáëýôç êáé ôçò ìÜæáò
ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò:
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò
Ç ó÷Ýóç áõôÞ ìÜò åðéôñÝðåé íá:
l âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò, üôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýôç
êáé ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí,
l âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýôç, üôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò
êáé ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí.
2. Ç ðõêíüôçôá (ñ) åíüò äéáëýìáôïò ïñßæåôáé ùò ôï ðçëßêï ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ äéá-
ëýìáôïò ðñïò ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ìÜæá áõôÞ.
mäéáëýìáôïò æ g ö
ñäéáëýìáôïò = ç óõíÞèùò åêöñÜæåôáé óå ÷
V äéáëýìáôïò è mL ø
H ðõêíüôçôá, üðùò Ý÷ïõìå äåé, ÷ñçóéìåýåé:
l óôïí õðïëïãéóìü ôçò ìÜæáò ïñéóìÝíïõ üãêïõ ôïõ äéáëýìáôïò:

mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ mäéáëýìáôïò = ñäéáëýìáôïò · Väéáëýìáôïò
V äéáëýìáôïò
l óôïí õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ äéáëýìáôïò:
mäéáëýìáôïò mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò

Â. ÁóêÞóåéò áñáßùóçò, óõìðýêíùóçò, áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí

Èåìåëéþäçò ó÷Ýóç ãéá ôá öáéíüìåíá ôçò áñáßùóçò, ôçò óõìðýêíùóçò,

ôçò áíÜìåéîçò Þ óõíäõáóìïý

Ç ðïóüôçôá ôçò êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé
óýìöùíá ìå ôï öáéíüìåíï åßíáé ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ðïóïôÞôùí ôçò ïõóßáò ðïõ
õðÜñ÷ïõí ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá.

95
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

á. Áñáßùóç äéáëýìáôïò
Áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæïõìå ôç ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.
Óôçí åíüôçôá åîåôÜæåôáé ç ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç áñáßùóçò, áõôÞ ôçò ðñïóèÞêç
êáèáñïý äéáëýôç óå Ýíá äéÜëõìá.
¸óôù üôé ðñïóèÝôïõìå íåñü (êáèáñü äéáëýôç) óå Ýíá õäáôéêü äéÜëõìá ïõóßáò Á, üðùò öáß-
íåôáé óôï ó÷Þìá.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

ουσία Α νερό ουσία Α

V1 L, m δ/τος(1) g
+ Vνερού L V2 L, m δ/τος(2) g
m δ.ουσίας (1) g m νερού g m δ.ουσίας (2) g

Ãéá ôçí áñáßùóç äéáëýìáôïò oõóßáò Á ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý éó÷ýïõí ôá åîÞò:
1. ðïóüôçôá ôåëéêïý äéáëýìáôïò = ðïóüôçôá áñ÷éêïý äéáëýìáôïò + ðïóüôçôá íåñïý
V2 = V1 + Víåñïý Þ mä/ôïò (2) = mä/ôïò (1) + míåñïý
2. ôåëéêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò = áñ÷éêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò (Á) óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò (Á) óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1)

Ìåèïäïëïãßá
H ëýóç ìéáò Üóêçóçò áñáßùóçò óôçñßæåôáé óôçí åöáñìïãÞ ôçò èåìåëéþäïõò ó÷Ýóçò:
«ÊáôÜ ôçí ðñïóèÞêç äéáëýôç óå äéÜëõìá (áñáßùóç) ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ».
1. Ïñßæïõìå ôïí Üãíùóôï ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé ãñÜöïõìå ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ áöïñïýí ôçí
áñáßùóç, äçëáäÞ:
mä. ïõóßáò(1) = mä. ïõóßáò(2) (1)
V2 = V1 + Víåñïý Þ mä/ôïò (2) = mä/ôïò (1) + míåñïý (2)
2. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)).
Ï õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
3. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)). Ï
õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
4. Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò mä. ïõóßáò (1) êáé mä. ïõóßáò (2), ðïõ

96
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

õðïëïãßóáìå óôç ó÷Ýóç (1). Ðñïêýðôåé ìéá åîßóùóç ôçò ïðïßáò ç ëýóç ìÜò äßíåé ôï
æçôïýìåíï.
Ðñïóï÷Þ: Óôçí ðåñßðôùóç áñáßùóçò äéáëýìáôïò ìå ðåñéóóüôåñåò äéáëõìÝíåò
ïõóßåò, åñãáæüìáóôå ìå ôïí ßäéï ôñüðï ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ.

¢óêçóç 1.5.28

ÐñïóèÝôïõìå 50 g íåñïý óå 200 g äéáëýìáôïò õäñïêõáíßïõ (HCN) ðåñéåêôéêüôçôáò

20% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñï-
êýðôåé.
Ëýóç
¸óôù x% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

HCN νερό HCN

m δ/τος(1) = 200g
+ m δ/τος(2) = 250g
mνερού = 50 g
20% w/w x% w/w

¸÷ïõìå áñáßùóç, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò(1) = mä. ïõóßáò(2) (1)
mä/ôïò (2) = mä/ôïò(1) + míåñïý Þ mä/ôïò (2) = 200 + 50 = 250 g (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ä. ïõóßáò (HCN)
» 200 g » » ö = 40 g »

¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 40 g (3)

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá x% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ä. ïõóßáò (HCN)
» 250 g » » ö = 2,5x g »

¢ñá mä. ïõóßáò(2) = 2,5x g (4)

Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3) êáé (4 ) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:

97
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

40 = 2,5x Þ x = 16
ÅðïìÝíùò, ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò åßíáé 16% w/w.

ÓõìðÝñáóìá
KáôÜ ôçí áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ç ðåñéåêôéêüôçôá ìåéþíåôáé, äçëáäÞ éó÷ýåé:
xôåë.% w/w < xáñ÷.% w/w Þ xôåë.% w/v < xáñ÷.% w/v

ÅöáñìïãÞ 1.5.29

ÐñïóèÝôïõìå 100 g íåñïý óå 400 g äéáëýìáôïò õäñïöèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôçôáò

16% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñï-
êýðôåé.

¢óêçóç 1.5.30

Ðüóá mL íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå óå äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) ðåñéåêôéêü-

ôçôáò 10% w/v, þóôå íá ðñïêýøïõí 200 mL äéáëýìáôïò ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v;
Ëýóç
¸óôù üôé ðáßñíïõìå x mL áðü ôï áñ÷éêü äéÜëõìá.

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

HNO 3 νερό HNO 3

V1 = x mL
+ V=200 – x mL V1 = 200 mL
10% w/v 8% w/v

¸÷ïõìå áñáßùóç, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò(1) = mä. ïõóßáò(2) (1)
V2 = V1 + Víåñïý Þ Víåñïý = V2 - V1 Þ Víåñïý = (200 - x) mL (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ä. ïõóßáò (HNÏ3)
» x mL » » ö = 0,1x g »

¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 0,1x g (3)

98
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ä. ïõóßáò (HNÏ3)
» 200 mL » » ö = 16 g »

¢ñá mä.ïõóßáò(2) = 16 g (4)

Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3) êáé (4 ) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
0,1x = 16 Þ x = 160
Áðü ôç ó÷Ýóç (2) Ý÷ïõìå: Víåñïý = 200 - 160 = 40 mL, ðïõ åßíáé ï üãêïò ôïõ íåñïý ï ïðïßïò
ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôï áñ÷éêü äéÜëõìá.

ÅöáñìïãÞ 1.5.31

Ðüóá mL íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå óå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (ÇCl) ðåñéåêôéêüôç-

ôáò 20% w/v, þóôå íá ðñïêýøïõí 400 mL äéáëýìáôïò ìå ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/v;

¢óêçóç 1.5.32

Ìå ðïéá áíáëïãßá ìáæþí ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå äéÜëõìá õäñïèåßïõ (Ç2S)ðåñéåêôéêü-

ôçôáò 10% w/w ìå íåñü, þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w;
Ëýóç
¸óôù üôé ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå x g äéáëýìáôïò ìå y g íåñïý.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

H2 S H2 S
m δ/τος (1) = x g + mνερού = y g mδ/τος (2) = (x+y)g
10% w/w 4% w/w

¸÷ïõìå áñáßùóç, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò(1) = mä. ïõóßáò(2) (1)
mä/ôïò (2) = mä/ôïò(1) + míåñïý Þ mä/ôïò (2) = (x + y) g (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä.ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ä. ïõóßáò (H2S)
» xg » » ö = 0,1x g »
¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 0,1 g (3)

99
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ä. ïõóßáò (H2S)
» (x+y) g » » ö = 0,04(x+y) g »
¢ñá mä. ïõóßáò(2) = 0,04(x + y) g (4)
Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3) êáé (4) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
0,1x = 0,04(x + y) Þ 0,1x = 0,04x + 0,04y Þ 0,06x = 0,04y Þ
x 2
3x = 2y Þ = , ç æçôïýìåíç áíáëïãßá
y 3

ÅöáñìïãÞ 1.5.33

Ìå ðïéá áíáëïãßá ìáæþí ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå äéÜëõìá áììùíßáò (ÍÇ3) ðåñéåêôéêü-

ôçôáò 16% w/w ìå íåñü, þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w;

â. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò
Óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæïõìå ôçí áýîçóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.
Ç áýîçóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò åíüò äéáëýìáôïò ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå ôçí áöáßñåóç äéá-
ëýôç åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
i. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí áöáßñåóç êáèáñïý äéáëýôç
Ç áöáßñåóç äéáëýôç áðü Ýíá äéÜëõìá ãßíåôáé ìå èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò, ïðüôå áðï-
ìáêñýíåôáé o äéáëýôçò, åíþ ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
¸óôù üôé áöáéñïýìå íåñü (êáèáñü äéáëýôç) áðü Ýíá õäáôéêü äéÜëõìá ïõóßáò Á, üðùò öáß-
íåôáé óôï ó÷Þìá.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

H2 S H2 S
m δ/τος (1) = x g + mνερού = y g mδ/τος (2) = (x+y)g
10% w/w 4% w/w

Ãéá ôç óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò oõóßáò Á, ìå ôçí áöáßñåóç íåñïý, éó÷ýïõí ôá åîÞò:

1. ðïóüôçôá ôåëéêïý äéáëýìáôïò = ðïóüôçôá áñ÷éêïý äéáëýìáôïò – ðïóüôçôá íåñïý
V2 = V1 – Víåñïý Þ mä/ôïò (2) = mä/ôïò (1) – míåñïý
2. ôåëéêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò = áñ÷éêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò (Á) óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò (Á) óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1)

100
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Ìåèïäïëïãßá
H ëýóç ìéáò Üóêçóçò óõìðýêíùóçò óôçñßæåôáé óôçí åöáñìïãÞ ôçò èåìåëéþäïõò ó÷Ý-
óçò: «ÊáôÜ ôç óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå áöáßñåóç äéáëýôç, ç ðïóüôçôá ôçò äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ».
1. Ïñßæïõìå ôïí Üãíùóôï ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé ãñÜöïõìå ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ áöïñïýí ôç
óõìðýêíùóç, äçëáäÞ:
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(1) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(2) (1)
V2 = V1 – Víåñïý Þ mä/ôïò (2) = mä/ôïò(1) – míåñïý (2)
2. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)).
Ï õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
3. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)). Ï
õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
4. Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò mä. ïõóßáò (1) êáé mä. ïõóßáò (2), ðïõ
õðïëïãßóáìå óôç ó÷Ýóç (1). Ðñïêýðôåé ìéá åîßóùóç ôçò ïðïßáò ç ëýóç ìÜò äßíåé ôï
æçôïýìåíï.
Ðñïóï÷Þ: Óôçí ðåñßðôùóç óõìðýêíùóçò äéáëýìáôïò ìå ðåñéóóüôåñåò äéáëõ-
ìÝíåò ïõóßåò, åñãáæüìáóôå ìå ôïí ßäéï ôñüðï ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ.

¢óêçóç 1.5.34

Èåñìáßíïõìå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò õäñïâñïìßïõ (HBr) ðåñéåêôéêüôçôáò

10% w/v, ìå áðïôÝëåóìá ôç óõìðýêíùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôï ïðïßï áðïêôÜ ðåñéåêôé-
êüôçôá 16% w/v, åíþ ï üãêïò ôïõ ãßíåôáé 200 mL. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý
ðïõ åîáôìßóôçêå.
Ëýóç
¸óôù x mL ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé y mL ï üãêïò ôïõ íåñïý ðïõ åîáôìßóôçêå.

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

HBr V νερού y mL HBr

V1 = x mL V2 = 200 mL
10% w/v 16% w/v

¸÷ïõìå óõìðýêíùóç, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

101
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

mä. ïõóßáò(1) = mä. ïõóßáò(2) (1)

V2 = V1 - Víåñïý Þ 200 = x - y Þ y = (x - 200) mL (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ä. ïõóßáò (HBr)
» x mL » » ö = 0,1x g »

¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 0,1x g (3)

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ä. ïõóßáò (HBr)
» 200 mL » » ö = 32 g »

¢ñá mä. ïõóßáò(2) = 32 g (4)

Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3) êáé (4) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
0,1x = 32 Þ x = 320
Aðü ôç ó÷Ýóç (2) ðáßñíïõìå y = 320 - 200 = 120 mL íåñïý, ðïõ åîáôìßóôçêå.

ÅöáñìïãÞ 1.5.35

Èåñìáßíïõìå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò ÍaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v, ìå

áðïôÝëåóìá ôç óõìðýêíùóç ôïõ äéáëýìáôïò, ôï ïðïßï áðïêôÜ ðåñéåêôéêüôçôá 25%
w/v, åíþ ï üãêïò ôïõ ãßíåôáé 500 mL. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ åîáôìß-
óôçêå.

ii. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

¸óôù üôé ðñïóèÝôïõìå êáèáñÞ äéáëõìÝíç ïõóßá Á óå äéÜëõìá ïõóßáò Á, üðùò öáßíåôáé óôï
ó÷Þìá.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

ουσία Α
+ x g ουσίας Α ουσία Α
V1 L, mδ/τος (1) g V2 L, mδ/τος (2) g
mδ. ουσίας (1) g mδ. ουσίας (2) g

102
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Óôç óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò, ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

éó÷ýïõí ôá åîÞò:
1. V2 » V1 Þ mäéáëýìáôïò (2) = mäéáëýìáôïò (1) + mêáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
2. ôåëéêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò = áñ÷éêÞ ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò + ðïóüôçôá
ôçò êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1) + mêáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

Ìåèïäïëïãßá
H ëýóç ìéáò Üóêçóçò óõìðýêíùóçò óôçñßæåôáé óôçí åöáñìïãÞ ôçò èåìåëéþäïõò ó÷Ý-
óçò: «ÊáôÜ ôç óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ìå ðñïóèÞêç äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ç
ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá åßíáé ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôçò
ðïóüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá óõí ôçí ðïóüôçôá ôçò êá-
èáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò».
1. Ïñßæïõìå ôïí Üãíùóôï ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé ãñÜöïõìå ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ áöïñïýí ôç
óõìðýêíùóç, äçëáäÞ:
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(1) + mêáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò= mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(2) (1)
V2 » V1 Þ mäéáëýìáôïò (2) = mäéáëýìáôïò(1) + mêáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (2)
2. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)).
Ï õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
3. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)). Ï
õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
4. Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò mä.ïõóßáò (1), ôçò êáèáñÞò äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò êáé mä. ïõóßáò (2), ðïõ õðïëïãßóáìå óôç ó÷Ýóç (1). Ðñïêýðôåé ìéá åîßóù-
óç ôçò ïðïßáò ç ëýóç ìÜò äßíåé ôï æçôïýìåíï.

¢óêçóç 1.5.36

Óå 500 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (ÍaOH) äéáëýïõìå 8 g óôåñåïý

NaOH, ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/v. Áí äåí
ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
Ëýóç
¸óôù x% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.

103
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2

NaOH
+ 8 g NaOH NaOH
V1 = 500 mL V2 = 500 mL
x% w/v 4% w/v

¸÷ïõìå ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò(1) + mêáèáñÞò ä.ïõóßáò = mä. ïõóßáò(2) (1)
V2 » V1 = 500 mL (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá x% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ä. ïõóßáò (NaOH)
» 500 mL » » ö = 5x g »

¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 5x g (3)

mêáèáñÞò ä. ïõóßáò = 8 g (4)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ä. ïõóßáò (NaOH)
» 500 mL » » ö = 20 g »

¢ñá mä. ïõóßáò(2) = 20 g (5)

Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ôçò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3) êáé (4) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
5x + 8 = 20 Þ x = 2,4
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò åßíáé 2,4% w/v.

ÓõìðÝñáóìá
KáôÜ ôç óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ç ðåñéåêôéêüôçôá áõîÜíåôáé, äçëáäÞ éó÷ýåé:
xôåë.% w/w > xáñ÷.% w/w Þ xôåë.% w/v > xáñ÷.% w/v

ÅöáñìïãÞ 1.5.37

Óå 400 mL äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ (HCl) äéáëýïõìå 10 g áÝñéïõ HCl, ìå áðïôÝëåóìá

ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v. Áí äåí ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ

104
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

óôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ
áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.

ã. ÁíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

Áíáìåéãíýïõìå äýï Þ ðåñéóóüôåñá äéáëýìáôá ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ðñïêýøåé Ýíá êáéíïýñéï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Á. ¸óôù üôé áíáìåéãíýïõìå äýï äéá-
ëýìáôá ôçò ïõóßáò Á, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá.
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 3

ουσία Α ουσία Α ουσία Α

V1 L, mδ/τος (1) g
+ V2 L, mδ/τος (2) g V3 L, mδ/τος (3) g
m δ. ουσίας (1) g m δ. ουσίας (2) g m δ. ουσίας (3) g

Óôçí áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, éó÷ýïõí ôá åîÞò:
1. ðïóüôçôá ôåëéêïý äéáëýìáôïò = ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (1) + ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (2)
V3 = V1 + V2 Þ mäéáëýìáôïò (3) = mäéáëýìáôïò (1) + mäéáëýìáôïò (2)
2. ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò (3) = ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò (1) + ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò (1)
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äéÜëõìá (3) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äéÜëõìá (1) + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äéÜëõìá (2)

Ìåèïäïëïãßá
H ëýóç ìéáò Üóêçóçò áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôçñßæåôáé
óôçí åöáñìïãÞ ôçò èåìåëéþäïõò ó÷Ýóçò: «ÊáôÜ ôçí áíÜìåéîç, ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõ-
ìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá åßíáé ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ðïóïôÞôùí ôùí äéáëõ-
ìÝíùí ïõóéþí óôá äéáëýìáôá ðïõ áíáìåéãíýïõìå».
1. Ïñßæïõìå ôïí Üãíùóôï ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé ãñÜöïõìå ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ áöïñïýí ôçí
áíÜìåéîç, äçëáäÞ:
mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(3) = mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(1) + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò(2) (1)
V3 = V1 + V2 Þ mäéáëýìáôïò (3) = mäéáëýìáôïò(1) + mäéáëýìáôïò (2) (2)
2. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ðñþôï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)). Ï
õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ðñþôïõ äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
3. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äåýôåñï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)).
Ï õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ äåýôåñïõ äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.

105
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

4. Õðïëïãßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (3)). Ï
õðïëïãéóìüò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
5. ÁíôéêáèéóôïýìåôéòôéìÝòôçòìÜæáòôçòäéáëõìÝíçòïõóßáòmä.ïõóßáò(1),mä.ïõóßáò(2) êáémä.ïõóßáò(3),
ðïõ õðïëïãßóáìå óôç ó÷Ýóç (1). Ðñïêýðôåé ìéá åîßóùóç ôçò ïðïßáò ç ëýóç ìÜò äßíåé
ôï æçôïýìåíï.
Ðñïóï÷Þ: Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå äéáëýìáôá ìå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáëõìÝíåò
ïõóßåò, åñãáæüìáóôå, üðùò åßäáìå ðáñáðÜíù, ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ.

¢óêçóç 1.5.38

Áíáìåéãíýïõìå 200 g äéáëýìáôïò öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4) ðåñéåêôéêüôçôáò

13,44% w/v êáé ðõêíüôçôáò 1,12 g/mL ìå 300 g äéáëýìáôïò H3PO4 ðåñéåêôéêüôçôáò 5%
w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Ëýóç
¸óôù x% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 3

H 3 PO4 H 3 PO4 H 3 PO4

mδ/τος (1)= 200 g
+ mδ/τος (2) = 300 g mδ/τος (3) = 500 g
13,44% w/w 5% w/w x% w/w

¸÷ïõìå áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä.ïõóßáò (3) = mä.ïõóßáò (1) + mä.ïõóßáò (2) (1)
mä/ôïò (3) = mä/ôïò (1) + mä/ôïò (2) Þ mä/ôïò (3) = 200 + 300 = 500 g (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ðñþôï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 13,44% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13,44 g ä. ïõóßáò (H3PO4)
Âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôùí 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ôýðï ôçò ðõêíü-
ôçôáò:
mä/ôïò
ñä/ôïò = Þ mä/ôïò = ñä/ôïò · Vä/ôïò Þ m = 1,12 · 100 g Þ mä/ôïò = 112 g
V ä/ôïò

106
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

óôá 112 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13,44 g ä. ïõóßáò (H3PO4)

» 200 g » » ö = 24 g »

¢ñá mä. ïõóßáò(1) = 24 g (3)

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äåýôåñï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò(2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 5% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ä. ïõóßáò (H3PO4)
» 300 g » » ö = 15 g »

¢ñá mä. ïõóßáò (2) = 15 g (4)

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä.ïõóßáò (3)).
Ðåñéåêôéêüôçôá x% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ä. ïõóßáò (H3PO4)
» 500 g » » ö = 5x g »

¢ñá mä. ïõóßáò(3) = 5x g (5)

Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3), (4) êáé (5) óôç ó÷Ýóç (1), åðïìÝíùò:
5x = 24 + 15 Þ x = 7,8
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò åßíáé 7,8% w/w.

ÅöáñìïãÞ 1.5.39

Áíáìåéãíýïõìå 400 g äéáëýìáôïò õäñïúùäßïõ (HÉ) ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v êáé

ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL ìå 600 g äéáëýìáôïò HÉ ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/w. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.

¢óêçóç 1.5.40

Áíáìåéãíýïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò (HÍO3) ðåñéåêôéêüôçôáò

15% w/v ìå 200 mL äéáëýìáôïò HNO3 ðåñéåêôéêüôçôáò 7,5% w/v ìå áðïôÝëåóìá ôïí
ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò ÇÍÏ3 ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï
ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
Ëýóç
¸óôù x mL ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.

107
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 3

HNO3 HNO3 HNO3

V1 = x mL + V2 = 200 mL V3 =200+x mL
15% w/v 7,5% w/v 12% w/v

¸÷ïõìå áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò (3) = mä. ïõóßáò (1) + mä. ïõóßáò (2) (1)
Vä/ôïò (3) = Vä/ôïò (1) + Vä/ôïò (2) Þ Vä/ôïò (3) = (x + 200) mL (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ðñþôï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 15% w/v óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ä. ïõóßáò (HNO3)
15x
x mL äéáëýìáôïò » ö= g
100
15x
¢ñá mä.ïõóßáò(1) = g (3)
100
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äåýôåñï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 7,5% w/v óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,5 g ä. ïõóßáò (HÍÏ3)
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 15 g

¢ñá mä.ïõóßáò (2) = 15 g (4)

Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (3)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/v óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ä. ïõóßáò (HNO3)
12(x + 200)
(x + 200) mL äéáëýìáôïò » ö= g
100
12(x + 200)
¢ñá mä.ïõóßáò(3) = g (5)
100
Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3), (4) êáé (5) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
15x 12(x + 200)
+ 15 = Þ 15x + 1500 = 12x + 2400 Þ 3x = 900 Þ x = 300
100 100
¢ñá ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò (1) åßíáé 300 mL.

108
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

ÅöáñìïãÞ 1.5.41

Áíáìåéãíýïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2)

ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v ìå 400 mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v, ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá Ca(OH)2 ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/v. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.

¢óêçóç 1.5.42

Ná õðïëïãßóåôå ôçí áíáëïãßá ìáæþí ìå ôçí ïðïßá ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå äéÜëõìá

õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/w ìå äéÜëõìá NaOH
ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/w, ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w.
Ëýóç
¸óôù üôé áíáìåéãíýïõìå x g êáé y g áðü ôá äýï äéáëýìáôá áíôßóôïé÷á.

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 3

NaOH NaOH NaOH

mδ/τος (1) = x g
+ mδ/τος (2) = y g mδ/τος (3) = x+y g
15% w/w 5% w/w 8% w/w

¸÷ïõìå áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ïðüôå èá éó÷ýïõí:

mä. ïõóßáò (3) = mä. ïõóßáò (1) + mä. ïõóßáò (2) (1)
mä/ôïò (3) = mä/ôïò (1) + mä/ôïò (2) Þ mä/ôïò (3) = (x + y) g (2)
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ðñþôï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (1)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 15% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ä. ïõóßáò (NaOH)
15x
» xg » » ö= g »
100
15x
¢ñá mä. ïõóßáò(1) = g (3)
100
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï äåýôåñï äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (2)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 5% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ä. ïõóßáò (NaOH)
5y
» xg » » ö= g »
100

109
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

5y
¢ñá mä. ïõóßáò (2) = g (4)
100
Yðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (mä. ïõóßáò (3)).
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ä. ïõóßáò (NaOH)
8(x + y)
» (x + y) g » » ö= g »
100
8(x + y)
¢ñá mä. ïõóßáò (3) = g (5)
100
Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò ìÜæáò áðü ôéò ó÷Ýóåéò (3), (4) êáé (5) óôç ó÷Ýóç (1), ç ïðïßá ãßíåôáé:
15x 5y 8(x + y)
+ = Þ 15x + 5y = 8x + 8y Þ
100 100 100
x 3
7x = 3y Þ = , ç æçôïýìåíç áíáëïãßá ìáæþí
y 7

ÓõìðÝñáóìá
KáôÜ ôçí áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò (xôåë.%) Ý÷åé åíäéÜìåóç ôéìÞ óå ó÷Ýóç ìå ôéò ôéìÝò ôùí ðåñéåêôéêï-
ôÞôùí ôùí áñ÷éêþí äéáëõìÜôùí, äçëáäÞ éó÷ýåé:
xáñ÷. (1)% w/w < xôåë.% w/w < xáñ÷. (2)% w/w Þ
xáñ÷. (1)% w/v < xôåë.% w/w < xáñ÷. (2)% w/v
(x1 < x2)

.
ÅöáñìïãÞ 1.5.43

Ná âñåèåß ç áíáëïãßá ôùí ìáæþí ìå ôçí ïðïßá ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå äéÜëõìá õäñï-
öèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/w ìå äéÜëõìá HF ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/w,
ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/w.

ÅðéóçìÜíóåéò
1. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò áíÜìåéîçò ðåñéóóüôåñùí ôùí äýï äéáëõìÜôùí, åñãáæüìáóôå ìå
áíÜëïãï ôñüðï ðñïóáñìüæïíôáò êáôÜëëçëá ôéò ó÷Ýóåéò.
2. ¼ôáí ãßíåôáé áíÜìåéîç äéáëýìáôïò ïõóßáò Á ìå äéÜëõìá ïõóßáò Â, ðïõ äåí áíôéäñïýí
ìåôáîý ôïõò, åñãáæüìáóôå ìå ôçí éóüôçôá ôùí ìáæþí ãéá ôçí êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñé-
óôÜ, ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá êáé óôï ôåëéêü äéÜëõìá.

110
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

Ã. ÁóêÞóåéò äéáëõôüôçôáò
ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá ìéáò ïõóßáò Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ åßíáé ßäéá ìå ôçí ôéìÞ ôçò äéáëõôü-
ôçôáò ôçò ïõóßáò óôïí äéáëýôç.
ÅðïìÝíùò:
á. ãíùñßæïíôáò ôçí ôéìÞ ôçò äéáëõôüôçôáò ìéáò ïõóßáò, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôçí
ðåñéåêôéêüôçôÜ ôçò óå êïñåóìÝíï äéÜëõìá.
â. ãíùñßæïíôáò ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ìéáò ïõóßáò óå êïñåóìÝíï äéÜëõìÜ ôçò, åßíáé äõíáôüò
ï ðñïóäéïñéóìüò ôçò äéáëõôüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.

¢óêçóç 1.5.44

á. Ç äéáëõôüôçôá åíüò Üëáôïò Á óôï íåñü åßíáé ßóç ìå 25 g Üëáôïò Á óå 100 g íåñïý
óôïõò è°C.
i. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò ôïõ Üëá-
ôïò Á, óôïõò è°C.
ii. Ôé èá óõìâåß áí óå 100 g íåñïý (è°C) ãßíåé ðñïóèÞêç 40 g Üëáôïò Á;
â. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá åíüò Üëáôïò  Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 25% w/w óôïõò è°C. Íá
õðïëïãßóåôå ôç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò Â óôï íåñü, óôïõò è°C.
Ëýóç
á. i. Ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôïõ Üëáôïò Á Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç) óýìöùíá
ìå ôçí ôéìÞ ôçò äéáëõôüôçôáò:
óôá 100 g äéáëýôç (íåñïý) ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á
Ãéá íá âñïýìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôç ó÷Ýóç:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 100 + 25 = 125 g
ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g ä. ïõóßáò Á
» 100 g » » ö=;g »

100
ö = 25 · = 20 g Á
125
¢ñá ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò óôï Üëáò  åßíáé 20% w/w.

ii. H ðïóüôçôá ôïõ Üëáôïò Á ðïõ ðñïóèÝôïõìå åßíáé ðåñéóóüôåñç áðü áõôÞ ðïõ ïñßæåôáé
áðü ôç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò Á. ÅðïìÝíùò óôá 100 g íåñïý èá äéáëõèïýí ôá 25 g ôïõ
Üëáôïò óýìöùíá ìå ôçí ôéìÞ ôçò äéáëõôüôçôáò, åíþ ôá õðüëïéðá 40 - 25 = 15 g ôïõ Üëáôïò

111
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

èá ðáñáìåßíïõí áäéÜëõôá (ßæçìá). Ðñïöáíþò ç õãñÞ öÜóç èá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 20%

w/w, üðùò ðñïóäéïñßóáìå.
â. Ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç) óýìöùíá ìå ôçí ôéìÞ ôçò
ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò Â
Ãéá íá âñïýìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýôç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôç ó÷Ýóç:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò Þ 100 = mäéáëýôç + 25 Þ mäéáëýôç = 75 g
ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
óôá 75 g äéáëýôç ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g ä. ïõóßáò Â
» 100 g » » ö=;g »

100
ö = 25 · = 33,33 g Â
75
¢ñá ç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò  óôï íåñü åßíáé 33,33 g Üëáôïò  óå 100 g íåñïý.

ÅöáñìïãÞ 1.5.45

á. Ç äéáëõôüôçôá åíüò Üëáôïò Á óôï íåñü åßíáé ßóç ìå 20 g Üëáôïò Á óå 100 g íåñïý
óôïõò è°C.
i. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò ôïõ Üëá-
ôïò Á, óôïõò è°C.
ii. Ôé èá óõìâåß áí óå 120 g íåñïý (è°C) ãßíåé ðñïóèÞêç 50 g Üëáôïò Á;
â. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá åíüò Üëáôïò  Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w óôïõò è°C. Íá
õðïëïãßóåôå ôç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò Â óôï íåñü, óôïõò è°C.

ÌÜèáìå üôé:
á. Ç äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
â. Ç äéáëõôüôçôá åíüò áåñßïõ óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôçí åëÜôôùóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáé
ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.

¢óêçóç 1.5.46

Ç äéáëõôüôçôá ôïõ KCl óôï íåñü åßíáé:

Èåñìïêñáóßá (°C) 20 40 85
g KCl óå 100 g H2O 35 x y

112
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

á. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ôéìÝò ôùí x êáé y áðü ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝíá:

i. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá KCl óôïõò 85°C Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 37,5% w/w.
ii. 1 kg êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò KCl øý÷åôáé áðü ôïõò 85°C óôïõò 40°C ìå áðï-
ôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü êñõóôÜëëùí KCl ìÜæáò 125 g.
â. Ðüóá g êñõóôÜëëùí KCl èá ó÷çìáôéóôïýí, áí 280 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò
èåñìïêñáóßáò 40°C øõ÷èïýí óôïõò 20°C;
Ëýóç
á. Óôïõò 85°C Ý÷ïõìå 37,5% w/w ðåñéåêôéêüôçôá ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá. ¢ñá:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 37,5 g ä. ïõóßáò (KCl)
Ãéá íá âñïýìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýôç, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôç ó÷Ýóç:
mäéáëýôç = mä/ôïò - mä.ïõóßáò = 100 - 37,5 = 62,5 g
ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
óôá 62,5 g äéáëýôç ðåñéÝ÷ïíôáé 37,5 g ä. ïõóßáò (KCl)
» 100 g » » ö = 60 g »
¢ñá y = 60 g KCl óå 100 g H2O.
Óôïõò 85°C Ý÷ïõìå:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 37,5 g ä. ïõóßáò (KCl)
» 1000 g » » ö = 375 g »
¼ìïéá ìå ðáñáðÜíù, êáôáëÞãïõìå:
óôá 1000 - 375 = 625 g äéáëýôç õðÜñ÷ïõí 375 g ä. ïõóßáò (KCl)
Óôïõò 40°C ëüãù ó÷çìáôéóìïý êñõóôÜëëùí KCl ìÜæáò 125 g, Ý÷ïõìå:
óôá 625 g äéáëýôç ðåñéÝ÷ïíôáé 375 - 125 = 250 g ä. ïõóßáò (KCl)
» 100 g » » ö = 40 g »
¢ñá x = 40 g KCl óå 100 g H2O.
â. Óôïõò 40°C ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå:
óôá 100 g äéáëýôç ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g ä. ïõóßáò (KCl)
» 140 g äéáëýìáôïò » 40 g ä. ïõóßáò (KCl)
» 280 g » » ö = 80 g »
¢ñá óôá 280 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò óôïõò 40°C ðåñéÝ÷ïíôáé:
80 g KCl êáé 280 - 80 = 200 g äéáëýôç
Óôïõò 20°C ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå:

113
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

óôá 100 g äéáëýôç ðåñéÝ÷ïíôáé 35 g ä. ïõóßáò (KCl)

» 200 g » » ö = 70 g »
ÅðïìÝíùò èá ó÷çìáôéóôïýí êñýóôáëëïé KCl ìÜæáò 80 - 70 = 10 g.

ÅöáñìïãÞ 1.5.47

Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôï íåñü åßíáé:

Èåñìïêñáóßá (°C) 20 50 80
g KCl óå 100 g H2O 18 x y

á. Íá õðïëïãßóåôå ôéìÝò ôùí x êáé y áðü ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝíá:

i. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá NaCl óôïõò 80°C Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 28,57% w/w.
ii. 2800 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò NaCl øý÷åôáé áðü ôïõò 80°C óôïõò 50°C ìå áðï-
ôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü êñõóôÜëëùí NaCl ìÜæáò 200 g.
â. Ðüóá g êñõóôÜëëùí NaCl èá ó÷çìáôéóôïýí, áí 390 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò
èåñìïêñáóßáò 50°C øõ÷èïýí óôïõò 20°C;

114
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò
1.5.48 Áíáêáôåýïõìå ÷þìá ìå ñéíßóìáôá
óéäÞñïõ. Ôï õëéêü óþìá ðïõ Ý÷ïõìå åßíáé
ìåßãìá, ãéáôß:
á. åßíáé ïìïãåíÝò.
â. Ý÷åé ðõêíüôçôá ìåãáëýôåñç áðü ôçí ðõ-
êíüôçôá êÜèå óõóôáôéêïý.
ã. ìå ôç âïÞèåéá ìáãíÞôç ìðïñïýìå íá äéá-
÷ùñßóïõìå ôá ñéíßóìáôá óéäÞñïõ áðü ôï
÷þìá.
ä. Ý÷åé ìÜæá ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ìáæþí
ôùí óõóôáôéêþí ôïõ.
1.5.49 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðåñé-
ðôþóåéò èá ó÷çìáôéóôåß ïìïãåíÝò ìåßãìá;
á. ÁíÜìåéîç íåñïý ìå âåíæßíç.
â. ÄéÜëõóç æÜ÷áñçò óå æåóôü íåñü.
ã. ÁíÜìåéîç íåñïý ìå ëÜäé.
ä. ÐñïóèÞêç ñéíéóìÜôùí óéäÞñïõ óå íåñü.
1.5.50 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ìïñöÝò ôçò
ýëçò óôç óôÞëç (É) ìå ôçí êáôçãïñßá ðïõ áíá-
öÝñåôáé óôç óôÞëç (ÉÉ).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
á. Ïîõãüíï i. ×çìéêÞ Ýíùóç
â. Êñáóß ii. ÅôåñïãåíÝò ìåßãìá
ã. ÆÜ÷áñç iii. ×çìéêü óôïé÷åßï
ä. Áëáôïðßðåñï iv. ÏìïãåíÝò ìåßãìá
1.5.51 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
äåí áöïñÜ ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç;
á. Åßíáé êáèïñéóìÝíï óþìá, ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü Ýíá åßäïò ìïñßùí.
â. Ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ ôçò
ìüíï ìå ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò.
ã. Ìðïñåß íá ðáñáóêåõáóôåß ìå ìßá ìüíï ìÝ-
èïäï ðáñáóêåõÞò.
ä. ¸÷åé êáèïñéóìÝíç ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ
óýóôáóç.
1.5.52 Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá:
i. Õäñïãüíï ii. ×áëêüò
iii. ÕäñÜñãõñïò iv. Âñüìéï
v. Éþäéï
Íá âñåßôå ðïéá áðü ôéò áêüëïõèåò éäéüôçôåò
áíôéóôïé÷åß óå êáèÝíá áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé-
÷åßá.
á. Må áõôü ìðïñïýìå íá öôéÜîïõìå óýñìáôá.
â. Åßíáé ìÝôáëëï óå õãñÞ êáôÜóôáóç.
ã. Åßíáé óôåñåü óþìá êáé êáêüò áãùãüò ôïõ
çëåêôñéóìïý.
ä. Åßíáé áÝñéï.
å. Åßíáé õãñü ôï ïðïßï Ý÷åé ôçí ôÜóç íá ðñï-
óëáìâÜíåé çëåêôñüíéá.
1.5.53 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ðåñéóóüôåñá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá åßíáé ìÝ-
ôáëëá.
â. Ôï ïîõãüíï, ôï õäñïãüíï êáé ï ÷áëêüò åß-
íáé áìÝôáëëá óôïé÷åßá.
ã. Ôï íåñü åßíáé ìåßãìá õäñïãüíïõ ìå ôï
ïîõãüíï êáé Ý÷åé óýóôáóç áíÜëïãç ìå ôïí
ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõ.
ä. Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá óôç öýóç âñß-
óêïíôáé ùò óõóôáôéêÜ ÷çìéêþí åíþóåùí.
å. Ôï íÜôñéï, ï óßäçñïò êáé ï õäñÜñãõñïò åß-
íáé ìÝôáëëá.
1.5.54 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù éäéüôçôåò
áíáöÝñïíôáé óå ÷çìéêÞ Ýíùóç êáé ðïéåò óå ìåßã-
ìá;
á. Aðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò ìïñßùí.
â. Ç óýóôáóÞ ôïõ åîáñôÜôáé áðü ôïí ôñüðï
ðáñáóêåõÞò ôïõ.
115
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ã. Äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôùí óõóôáôéêþí áðü å. Ôá äéáëýìáôá ðåñéÝ÷ïõí ïðùóäÞðïôå

ôá ïðïßá ó÷çìáôßóôçêå. íåñü.
ä. Äéá÷ùñßæåôáé óå óõóôáôéêÜ ôïõ ìå ÷çìéêÝò Íá áéôéïëïãçèåß ç áðÜíôçóç óôï (á).
äéáäéêáóßåò.
å. Ôï óçìåßï âñáóìïý êáé ôï óçìåßï ðÞîçò 1.5.58 Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá
äåí åßíáé óôáèåñÜ. äåí åßíáé õãñü;
á. ÆÜ÷áñç óå íåñü.
1.5.55 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò â. ÁÝñéá áììùíßá óå íåñü.
åßíáé ëáíèáóìÝíåò; ã. Ôï áôóÜëé.
á. Ôá ìåßãìáôá Ý÷ïõí ïìïãåíÞ óýóôáóç. ä. Ç ìðßñá.
â. Ôï íåñü (Ç2Ï) êáé ôï õäñï÷ëþñéï (HCl) åß-
íáé êáèïñéóìÝíá óþìáôá, åíþ ôï õäñï÷ëù- 1.5.59 á. Äéáëýôçò óå ïðïéïäÞðïôå äéÜëõ-
ñéêü ïîý åßíáé ïìïãåíÝò ìåßãìá. ìá ìðïñåß íá åßíáé:
ã. Ôá óôïé÷åßá ìå áôïìéêü áñéèìü ìåãáëý- i. ïðïéïäÞðïôå óõóôáôéêü.
ôåñï ôïõ 92 åßíáé ôå÷íçôÜ óôïé÷åßá. ii. ôï óõóôáôéêü ðïõ åßíáé óå ìåãáëýôåñç
ä. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç êáé Ýíá ïìïãåíÝò ìåßãìá áíáëïãßá óôï äéÜëõìá.
äéá÷ùñßæïíôáé óôá óõóôáôéêÜ ôïõò ìå ôéò ßäéåò iii. ôï óõóôáôéêü ðïõ åßíáé óå ìåãáëýôåñç
ìåèüäïõò. áíáëïãßá êáé äéáôçñåß ôç öõóéêÞ ôïõ êáôÜ-
å. Ï õäñÜñãõñïò (Hg) åßíáé ôï ìïíáäéêü óôáóç.
õãñü ìÝôáëëï, óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá. iv. ôï íåñü.
â. Ðïéïò áðü ôïõò áêüëïõèïõò äéáëýôåò åßíáé
1.5.56 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ï óðïõäáéüôåñïò;
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
i. To ïéíüðíåõìá.
á. Ôá ìåßãìáôá Ý÷ïõí ðÜíôïôå ïìïãåíÞ óý-
ii. Ôï íåñü.
óôáóç.
iii. Ï áéèÝñáò.
â. Áí äéáëýóïõìå ìéêñÞ ðïóüôçôá æÜ÷áñçò
iv. Ôï âåíæüëéï.
óå íåñü, öôéÜ÷íïõìå Ýíá ïìïãåíÝò ìåßãìá.
v. Ç õãñÞ áììùíßá.
ã. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç êáé Ýíá ìåßãìá ìðïñïýí
íá äéá÷ùñéóôïýí óôá óõóôáôéêÜ ôïõò ìå ôéò 1.5.60 Ðïéï Þ ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëý-
ßäéåò ìåèüäïõò. ìáôá ìðïñïýìå íá âñïýìå óôá ñÜöéá åíüò
ä. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò óïõðåñìÜñêåô;
ôùí óõóôáôéêþí ôçò. á. ÄéÜëõìá áêåôüíçò óå âåíæüëéï.
â. ÐïñôïêáëÜäá.
Äéáëýìáôá.
ã. Æá÷áñüíåñï.
Ðåñéåêôéêüôçôåò äéáëõìÜôùí.
ä. Õäáôéêü äéÜëõìá õðï÷ëùñéþäïõò ïîÝïò.
Äéáëõôüôçôá
å. Áêïõáöüñôå.
1.5.57 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
1.5.61 Ç ðåñéåêôéêüôçôá ïðïéïõäÞðïôå äéá-
åßíáé ëáíèáóìÝíåò;
ëýìáôïò åêöñÜæåé:
á. Ôï äéÜëõìá åßíáé Ýíá ìåßãìá.
á. ìéá ðïóïôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ðïóüôçôáò äéá-
â. Ôá áíáøõêôéêÜ åßíáé äéáëýìáôá. ëýìáôïò Þ äéáëýôç êáé ôçò áíôßóôïé÷çò ðïóü-
ã. Ôï êñáóß åßíáé äéÜëõìá. ôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ ôùí äéáëõìÝ-
ä. ¼ôáí áíáìåßîïõìå ëÜäé ìå íåñü, Ý÷ïõìå íùí ïõóéþí.
öôéÜîåé Ýíá õäáôéêü äéÜëõìá. â. ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.

116
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
ã. ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ä. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.62 Ãéá íá ïñßóïõìå ðëÞñùò Ýíá äéÜëõ-
ìá, áñêåß:
á. íá ïñßóïõìå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ.
â. íá ïñßóïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ óå äéá-
ëõìÝíç ïõóßá.
ã. íá ïñßóïõìå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ êáé ôç äéá-
ëõôüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
ä. íá ïñßóïõìå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôá ìå óõãêåêñéìÝíç Ýêöñáóç.
1.5.63 Ðïéåò áðü ôéò áêüëïõèåò ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Tá óçìáíôéêüôåñá äéáëýìáôá ðïõ ÷ñçóé-
ìïðïéïýìå óôá ðåéñÜìáôá åßíáé ôá õäáôéêÜ.
â. Ï óðïõäáéüôåñïò äéáëýôçò åßíáé ôï íåñü.
ã. Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò äéáëýïíôáé åýêïëá óôï
íåñü (ðïëéêüò äéáëýôçò).
ä. Óôï íåñü äåí ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå
ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáëõìÝíåò ïõóßåò.
1.5.64 Ðïéï Þ ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëý-
ìáôá ÍÇ3 ìðïñåß íá èåùñçèåß Þ íá èåùñç-
èïýí áñáéÜ;
á. 12% w/w.
â. 1% w/w.
ã. 33% w/v.
ä. 100 mg NH3/mL äéáëýìáôïò.
å. 1% w/v.
1.5.65 Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá
ÊÏÇ åßíáé ôï ðéï áñáéü;
á. 4% w/w.
â. 4% w/v.
ã. 50 g KOH/L äéáëýìáôïò.
ä. 8% w/w.
1.5.66 Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl ìå ðå-
ñéåêôéêüôçôá 15% w/v ãßíåôáé ðñïóèÞêç
ðïóüôçôáò íåñïý. Ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá
ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá:
á. 15% w/v.
â. 24% w/v.
ã. 100 g HCl/L äéáëýìáôïò.
ä. 16% w/v.
1.5.67 Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò ÍH3 ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/v ãßíåôáé ðñïóèÞêç
êáèáñÞò ðïóüôçôáò áììùíßáò. Ôï íÝï äéÜëõ-
ìá ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá:
á. 120 g NH3/L äéáëýìáôïò.
â. 18% w/v.
ã. 10 g ÍH3/100 mL äéáëýìáôïò.
ä. 10% w/v.
1.5.68 Áíáìåéãíýïíôáé V 1 L äéáëýìáôïò
NaOH 12% w/v ìå V2 L äéáëýìáôïò NaOH 20%
w/v. Ôï ôåëéêü äéÜëõìá ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôá:
á. 120 g NaOH/L äéáëýìáôïò.
â. 20% w/v.
ã. 14% w/v.
ä. 22% w/v.
1.5.69 Äéáëýïõìå ðïóüôçôá ïõóßáò Á óå
ïñéóìÝíï äéáëýôç. Ðïéï äéÜëõìá èá åßíáé ôï
ðõêíüôåñï;
á. ¸íá áêüñåóôï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Á.
â. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Á.
ã. Áõôü ìå ôç ìåãáëýôåñç % w/v ðåñéåêôéêü-
ôçôá.
ä. Áõôü ìå ôç ìåãáëýôåñç % w/w ðåñéåêôéêü-
ôçôá.
1.5.70 á. Ç äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý óå
õãñü äåí åîáñôÜôáé áðü:
i. ôç èåñìïêñáóßá.
ii. ôçí ðßåóç.
iii. ôç öýóç ôïõ óôåñåïý.
iv. ôç öýóç ôïõ äéáëýôç.
â. Ãéá ðïéïí ëüãï Ý÷ïõìå Ýêëõóç äéïîåéäßïõ
ôïõ Üíèñáêá (CO2), üôáí áíïßãïõìå Ýíá ìðïõ-
êÜëé ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé áíèñáêïý÷ï õãñü;
117
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.71 Äßíåôáé ôï äéÜãñáììá ìåôáâïëÞò ôçò 1.5.73 Ðïóüôçôá NaCl ìðïñåß íá äéáëõèåß:
äéáëõôüôçôáò ôïõ äé÷ñùìéêïý êáëßïõ (Ê2Cr2O7) á. óå ïðïéïäÞðïôå äéÜëõìá NaCl.
óå óõíÜñôçóç ìå ôç èåñìïêñáóßá. â. óå äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé óôåñåü NaCl.
ã. óå áêüñåóôï äéÜëõìá NaCl.
Διαλυτότητα σε g
άλατος/100 g νερού

100 ä. óå êïñåóìÝíï äéÜëõìá NaCl.

90
80 K 2Cr2 O7 1.5.74 Ðïéá áðü ôéò áêüëïõèåò êáìðýëåò
70 åêöñÜæåé ôç äéáëõôüôçôá åíüò óõíçèéóìÝíïõ
60 áåñßïõ óå ïñéóìÝíï äéáëýôç;
50
40
30

Διαλυτότητα
20
10 II I
0 10 203040 50 6070 80 90 100
Θερμοκρασία σε °C

Ç äéáëõôüôçôÜ ôïõ óôïõò 48°C åßíáé ßóç ìå:

á. 300 g/1 kg H2O Θερμοκρασία σε °C
â. 30 g/1 kg H2O
ã. 40 g/100 g H2O á. H êáìðýëç É.
ä. 80 g/100 g H2O â. Ç êáìðýëç ÉÉ.
å. 300 g/100 g H2O ã. Êáìßá.
1.5.72 Må âÜóç ôá ðáñáêÜôù äéáãñÜììáôá ä. Äåí åðáñêïýí ôá óôïé÷åßá.
äéáëõôüôçôáò ïñéóìÝíùí áëÜôùí óôï íåñü, 1.5.75 KoñåóìÝíï äéÜëõìá åõäéÜëõôçò ïõ-
ðïéï åßíáé åêåßíï ìå ôç ìåãáëýôåñç äéáëõôü- óßáò Á èá åßíáé:
ôçôá óôïõò 60°C;
á. áñáéü äéÜëõìá.
â. ðõêíü äéÜëõìá.
Διαλυτότητα σε g
άλατος/100 g νερού

100 NaNO3 ã. áñáéü Þ ðõêíü äéÜëõìá áíÜëïãá ìå ôçí ôé-

90 Pb(NO3 ) 2
ìÞ ôçò äéáëõôüôçôáò.
80 CaCl2 K 2Cr2 O7
70
ä. áñáéü Þ ðõêíü äéÜëõìá áíÜëïãá ìå ôç
KNO3 èåñìïêñáóßá.
60
50 KCl
40 1.5.76 ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá ïõóßáò Á, ÷ùñßò
NaCl ðáñïõóßá óôåñåïý, èåñìáßíåôáé áðü ôïõò
30
KClO 3
20 è1°C óôïõò è2°C. Óôïõò è2°C ôï äéÜëõìá èá åß-
Ce 2(SO4 ) 3
10 íáé:
0 10 203040 50 6070 80 90 100 á. êïñåóìÝíï.
Θερμοκρασία σε °C â. áêüñåóôï.
ã. êïñåóìÝíï ìå ßæçìá ïõóßáò Á.
á. ÊCl â. KClO3
ã. NaCl ä. K2Cr2O7 ä. ðõêíüôåñï.

118
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
1.5.77 Ìå ðïéïí Þ ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðï-
ñåß íá ãßíåé êïñåóìÝíï Ýíá áêüñåóôï äéÜëõ-
ìá áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ (CaCO3);
á. Ìå èÝñìáíóç.
â. Ìå åîÜôìéóç äéáëýôç.
ã. Ìå ðñïóèÞêç íåñïý.
ä. Ìå ðñïóèÞêç áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ.
1.5.78 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò,
ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç äéáëõôüôçôá ôïõ äõó-
äéÜëõôïõ âñïìéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgBr) óôï
íåñü, åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ìÜæá ôïõ AgBr óå 100 g äéáëýìáôïò ÁgBr
ìáò äßíåé ôç äéáëõôüôçôá ôïõ AgBr óôï íåñü.
â. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ÁgBr èá åßíáé
áñáéü.
ã. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ AgBr ìÜò äßíåé ôçí
ðïóüôçôá ôïõ AgBr ðïõ äéáëýåôáé óå ïñéóìÝ-
íç ðïóüôçôá íåñïý.
ä. Äéáëýåôáé ðåñéóóüôåñç ðïóüôçôá ÁgBr áí
ôï íåñü Ý÷åé ìåãáëýôåñç èåñìïêñáóßá.
å. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ AgBr ìÜò äßíåé ôçí åëÜ-
÷éóôç ðïóüôçôá ôïõ AgBr ðïõ ìðïñåß íá äéá-
ëõèåß óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý.
1.5.79 Áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæå-
ôáé ç ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ. Ãéá Ýíá
õäáôéêü äéÜëõìá NaCl, ìå ðïéïõò ôñüðïõò
ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß áñáßùóç;
á. Må ôçí ðñïóèÞêç íåñïý.
â. Ìå ôçí ðñïóèÞêç NaCl.
ã. Ìå ðñïóèÞêç åíüò äéáëýìáôïò íéôñéêïý
íáôñßïõ (NaNO3).
ä. Ìå èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.80 ¸íá ìðïõêÜëé ðåñéÝ÷åé 500 mL äéáëý-
ìáôïò áììùíßáò, ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v.
ÌåôáöÝñïõìå óå ðïôÞñé æÝóçò 250 mL ôïõ äéá-
ëýìáôïò áõôïý. Ôï äéÜëõìá óôï ðïôÞñé èá Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá:
á. 10% w/v â. 20% w/v
ã. 40% w/v ä. 5% w/v
å. ÐñÝðåé íá êÜíïõìå õðïëïãéóìïýò.
1.5.81 ¸÷ïõìå äéÜëõìá Ca(OH)2 10% w/v
üãêïõ 82 mL. Ìå ðïéïí ôñüðï ìðïñåß íá ìåé-
ùèåß ç ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ óå 5% w/v;
á. Må ôçí ðñïóèÞêç 41 mL íåñïý.
â. Ìå ôçí ðñïóèÞêç 162 mL íåñïý.
ã. Ìå ôçí ðñïóèÞêç 820 mL íåñïý.
ä. Ìå ôçí ðñïóèÞêç 82 mL íåñïý.
1.5.82 Ìå ðïéïí Þ ìå ðïéïõò áðü ôïõò áêü-
ëïõèïõò ôñüðïõò ãßíåôáé ç óõìðýêíùóç åíüò
äéáëýìáôïò ïõóßáò ×;
á. Ìå ôçí ðñïóèÞêç ìéêñÞò ðïóüôçôáò
íåñïý.
â. Ìå ôçí ðñïóèÞêç ðõêíïý äéáëýìáôïò ïõ-
óßáò Õ.
ã. Ìå ôçí áöáßñåóç äéáëýôç áðü ôï äéÜëõìá.
ä. Ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò ïõóßáò Á.
1.5.83 Aíáìåéãíýïõìå ðïóüôçôá äéáëýìá-
ôïò ïõóßáò Â 10% w/w ìå ðïóüôçôá äéáëýìá-
ôïò ôçò ßäéáò ïõóßáò ðåñéåêôéêüôçôáò 20%
w/w. Ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ìå áíÜìåéîç
êáôÜëëçëùí ðïóïôÞôùí ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéå-
êôéêüôçôá:
á. 10% w/w â. 12% w/w
ã. 8% w/w ä. 20% w/w
å. 24% w/w
1.5.84 Ìå ðïéá áíáëïãßá ìáæþí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå äéÜëõìá Mg(OH)2 4% w/w ìå äéÜ-
ëõìá Mg(OH)2 12% w/w, ãéá íá ðñïêýøåé äéÜ-
ëõìá 10% w/w;
á. 1:3 â. 3:1 ã. 1:1 ä. 1:2
1.5.85 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ èåééêïý âáñßïõ
óôï íåñü åßíáé 2,33 g BaSO4 áíÜ 0,50 L íåñïý,
óôïõò 25°C. Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá
ðïõ Ý÷ïõí ðñïêýøåé ìå ðñïóèÞêç:
á. 2,33 g BaSO4 óå 1000 mL íåñïý,
â. 0,466 g BaSO4 óå 100 mL íåñïý,
ã. 0,366 g BaSO4 óå 1000 mL íåñïý,
ä. 0,333 g BaSO4 óå 50 mL íåñïý.
Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá äéáëýìáôá áõôÜ ìå êá-
èÝíáí áðü ôïõò ðáñáêÜôù ÷áñáêôçñéóìïýò.
119
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

i. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ÷áñáêôçñéóìïýò

ii. Áêüñåóôï äéÜëõìá 0,233% w/v. áõôïýò ìå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñï-
iii. ÄéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé óôåñåü. ôÜóåéò.
iv. Áêüñåóôï äéÜëõìá. i. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ïõóßáò × åßíáé
Ýíá áñáéü äéÜëõìá.
1.5.86 Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù: ii. Ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï (NaCl), üôáí äéá-
á. ÅõäéÜëõôï óþìá. ëýåôáé óôï íåñü, äéßóôáôáé óå êáôéüíôá Na+
â. Ìïñéáêü äéÜëõìá. êáé áíéüíôá Cl-.
ã. ÄõóäéÜëõôï óþìá. iii. Ç æÜ÷áñç, üôáí äéáëýåôáé óôï íåñü, äåí
ä. Éïíôéêü äéÜëõìá. õößóôáôáé ÷çìéêÞ ìåôáâïëÞ.
iv. Óå 100 mL íåñïý ìðïñïýí íá äéáëõ-
èïýí 32,54 g ÷çìéêÞò ïõóßáò Õ.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò

å. ×áëêüò óô. ¢æùôï
1.5.87 á. Íá öôéÜîåôå Ýíá äéÜãñáììá ôï
ïðïßï íá äåß÷íåé ðþò äéáéñåßôáé ç ýëç. æ. ÍÜôñéï ç. Õäñïãüíï
â. Íá áíáöÝñåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá óå Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéá áðü ôá ðáñáðÜíù
êÜèå êáôçãïñßá óôçí ïðïßá èá äéáéñÝóåôå ôçí óôïé÷åßá åßíáé ìÝôáëëá êáé ðïéá áìÝôáëëá.
ýëç.
1.5.91 Äßðëá áðü ôï êÜèå óýìâïëï íá ãñÜ-
1.5.88 Ðïéåò ïõóßåò ïíïìÜæïíôáé êáèáñÝò øåôå ôï üíïìá ôïõ óôïé÷åßïõ êáé íá óçìåéþ-
Þ ÷çìéêÝò Þ êáèïñéóìÝíåò; Óå ðïéåò êáôçãï- óåôå áí ôï óôïé÷åßï åßíáé ìÝôáëëï Þ áìÝôáëëï.
ñßåò äéáêñßíïíôáé; Íá äþóåôå óå êÜèå êáôçãï-
ñßá ôïí áíôßóôïé÷ï ïñéóìü êáé íá äþóåôå áðü á. É â. P
äýï ðáñáäåßãìáôá.
ã. F ä. K
1.5.89 á. Ðïéåò åßíáé ïé äýï êýñéåò êáôç- å. Mg óô. Fe
ãïñßåò óôéò ïðïßåò ÷ùñßæïíôáé ôá óôïé÷åßá; Ná
äþóåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá óôïé÷åßïõ óå æ. Ca ç. O
êÜèå êáôçãïñßá.
â. Íá áíáöÝñåôå ôá ðéï äéáäåäïìÝíá ÷çìéêÜ 1.5.92 á. Ôé ïíïìÜæåôáé ìåßãìá;
óôïé÷åßá óôç öýóç.
â. Óå ðïéåò êáôçãïñßåò ôáîéíïìïýíôáé ôá
1.5.90 Íá ãñÜøåôå ôï óýìâïëï êÜèå óôïé- ìåßãìáôá;
ã. Íá äþóåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá ìåßãìáôïò
÷åßïõ.
óôçí êÜèå êáôçãïñßá.
á. ¢íèñáêáò â. Ïîõãüíï
ã. ÁóâÝóôéï ä. ×ëþñéï
1.5.93 Íá áíáöÝñåôå ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý
÷çìéêþí åíþóåùí êáé ìåéãìÜôùí.

120
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
1.5.94 á. Ná áíáöÝñåôå ôñåéò éäéüôçôåò
óôéò ïðïßåò äéáöÝñïõí ôá ìÝôáëëá áðü ôá
áìÝôáëëá.
â. Ãéá êÜèå ðåñßðôùóç, íá áíáöÝñåôå ðþò
åêöñÜæïíôáé ïé éäéüôçôåò áõôÝò ãéá ôá ìÝôáë-
ëá êáé ðþò ãéá ôá áìÝôáëëá.
1.5.95 á. Íá áíáöÝñåôå ìßá ïìïéüôçôá êáé
ìßá äéáöïñÜ ìåôáîý ïìïãåíïýò ìåßãìáôïò êáé
÷çìéêÞò Ýíùóçò.
â. Íá áíáöÝñåôå ôñßá ðáñáäåßãìáôá áðü:
i. åôåñïãåíÞ ìåßãìáôá,
ii. ïìïãåíÞ ìåßãìáôá,
iii. êáèïñéóìÝíåò ïõóßåò,
iv. ÷çìéêÜ óôïé÷åßá,
v. ÷çìéêÝò åíþóåéò.
1.5.96 ¸íá óþìá ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü
ðåñéóóüôåñá áðü äýï åßäç áôüìùí èá åßíáé
ïðùóäÞðïôå ÷çìéêÞ Ýíùóç. Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
1.5.97 Íá åîçãÞóåôå ôéò äéáöïñÝò óôéò ðá-
ñáêÜôù êáôáóôÜóåéò:
á. Ôï äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2) åßíáé ìéá ÷ç-
ìéêÞ Ýíùóç ìåôáîý áæþôïõ êáé ïîõãüíïõ.
â. Ï áÝñáò åßíáé Ýíá ìåßãìá ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü Üæùôï êáé ïîõãüíï.
1.5.98 To Üæùôï (N2) êáé ôï õäñïãüíï (Ç2)
åíþíïíôáé ãéá íá ó÷çìáôßóïõí áììùíßá ìå
ìïñéáêü ôýðï ÍÇ3. Ç áììùíßá ðïõ ó÷çìáôßæå-
ôáé Ý÷åé ðÜíôá ìÜæá ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôùí
ìáæþí ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ åß-
÷áìå áñ÷éêÜ. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ
óáò.
1.5.99 Tï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï åíþ-
íïíôáé ãéá íá ó÷çìáôßóïõí íåñü óå áíáëï-
ãßá ìáæþí 1:8 áíôßóôïé÷á.
á. Ìå ðüóá g õäñïãüíïõ åíþíïíôáé ôá 24 g
ïîõãüíïõ êáé ðüóá g íåñïý ó÷çìáôßæïíôáé;
â. Ðüóá g õäñïãüíïõ êáé ðüóá g ïîõãüíïõ
èá ðáñá÷èïýí, áí äéáóðáóôïýí 90 g íåñïý;
ã. ÊáôÜ ôç äéÜóðáóç ðïóüôçôáò íåñïý ó÷ç-
ìáôßóôçêáí 12 g õäñïãüíïõ. Ðüóá g íåñïý
äéáóðÜóôçêáí;
1.5.100 ¼ôáí ó÷çìáôßæåôáé áììùíßá (ÍÇ3),
åíþíïíôáé Üæùôï êáé õäñïãüíï óå áíáëïãßá
ìáæþí 14:3 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå ôá g áì-
ìùíßáò ðïõ èá ó÷çìáôéóôïýí, üôáí áíáìåé-
÷èïýí:
á. 28 g áæþôïõ êáé 6 g õäñïãüíïõ,
â. 45 g áæþôïõ êáé 9 g õäñïãüíïõ,
ã. 42 g áæþôïõ êáé 15 g õäñïãüíïõ.
Äéáëýìáôá.
Ðåñéåêôéêüôçôåò äéáëõìÜôùí.
Äéáëõôüôçôá
1.5.101 á. Ôé ïíïìÜæïõìå äéÜëõìá;
â. Íá ïíïìÜóåôå ôñßá äéáëýìáôá ðïõ óõíá-
íôÜìå óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ.
1.5.102 á. Ôá äéáëýìáôá, áíÜëïãá ìå ôç
öõóéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç, ôáîéíïìïýíôáé óå:
i. . . . . . . . . . . . . . ii. . . . . . . . . . . . .
iii. . . . . . . . . . . . . .
â. Ðþò ìðïñåß íá ðñïêýøåé Ýíá äéÜëõìá
êáèåìßáò áðü ôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò;
ã. Ná áíáöÝñåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá äéáëýìá-
ôïò óôçí êÜèå êáôçãïñßá.
ä. Ðïéá áðü ôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò åßíáé ç
ðéï óçìáíôéêÞ;
1.5.103 Ðïéá åßíáé ôá óõóôáôéêÜ åíüò äéá-
ëýìáôïò êáé ðþò áõôÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé;
1.5.104 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá óõóôáôéêÜ:
á. Õäáôéêïý äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ (HCl).
â. Äéáëýìáôïò êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH).
1.5.105 á. Íá ïñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù åê-
öñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò êáé íá äåßîåôå ðþò
óõìâïëßæïíôáé:
i. Åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò.
ii. Eðß ôïéò åêáôü âÜñïò êáô’ üãêï.
121
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
â. Íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå Ýíá äéêü óáò ðáñÜ-
äåéãìá óå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáðÜíù åêöñÜ-
óåéò ðåñéåêôéêüôçôáò êáé íá ôï áíáëýóåôå.
1.5.106 Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åê-
öñÜóåéò:
á. ÄéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) 4% w/w.
â. ÄéÜëõìá áììùíßáò (ÍÇ3) 12% w/v.
ã. ÄéÜëõìá õäñïâñïìßïõ (ÇBr) 20% w/w.
ä. ÄéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (ÍaOÇ)
18% w/v.
1.5.107 Ðïéá Ýêöñáóç ðåñéåêôéêüôçôáò
÷ñçóéìïðïéïýìå óõíÞèùò ãéá íá ïñßóïõìå
ôçí ðïóïôéêÞ Ýêöñáóç:
á. åíüò áÝñéïõ ìåßãìáôïò (ð.÷. ï áôìïóöáé-
ñéêüò áÝñáò);
â. åíüò áëêïïëïý÷ïõ ðïôïý (ð.÷. êñáóß);
1.5.108 Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åê-
öñÜóåéò:
á. Ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò ðåñéÝ÷åé 80% v/v
N2 êáé 20% v/v O2.
â. Êñáóß 12 áëêïïëéêþí âáèìþí (12°) Þ 12%
v/v.
1.5.109 á. Íá áíáöÝñåôå ðåñéðôþóåéò
üðïõ åßìáóôå õðï÷ñåùìÝíïé íá ÷ñçóéìïðïé-
Þóïõìå ðïëý ìéêñÝò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôç-
ôáò.
â. Íá áíáöÝñåôå êáé íá áíáëýóåôå äýï
óõãêåêñéìÝíåò åêöñÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå ó’ áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò.
1.5.110 Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åê-
öñÜóåéò:
á. Ï áÝñáò óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò ðåñéÝ÷åé 0,8
ppm (v) NO.
â. ÌïëõóìÝíï íåñü ðåñéÝ÷åé 2 ppb (w) Üëá-
ôïò õäñáñãýñïõ.
1.5.111 Ðüôå Ýíá äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæåôáé
ùò áñáéü êáé ðüôå ùò ðõêíü;
1.5.112 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá óõóôáôéêÜ
ôùí ðáñáêÜôù äéáëõìÜôùí:
122
á. ÄéÜëõìá áììùíßáò (ÍÇ3).
â. Õäáôéêü äéÜëõìá ïîéêïý ïîÝïò (CH3COOH)
êáé ïîéêïý íáôñßïõ (CH3COONa).
ã. ÄéÜëõìá èåßïõ óå íáöèáëßíéï.
ä. ÄéÜëõìá âñïìßïõ (Br2) óå ôåôñá÷ëùñÜí-
èñáêá (CCl4).
1.5.113 Ná áíáëýóåôå ôéò åêöñÜóåéò ðå-
ñéåêôéêüôçôáò:
á. ÄéÜëõìá âñïìßïõ óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá
2,4% w/v.
â. ÄéÜëõìá èåßïõ óå íáöèáëßíéï 4,8% w/w.
1.5.114 á. Ðþò ïñßæåôáé ç ðåñéåêôéêüôçôá
åíüò äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé ðåñéóóüôåñåò
áðü ìßá äéáëõìÝíåò ïõóßåò;
â. Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åêöñÜóåéò:
i. ÄéÜëõìá áììùíßáò (ÍÇ3) 5% w/v êáé
÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ (ÍÇ4Cl) 8% w/v.
ii. ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 20% v/v N2 êáé
80% v/v CO.
1.5.115 á. Ç ðõêíüôçôá åíüò äéáëýìáôïò
èåééêïý ïîÝïò åßíáé ßóç ìå 1,25 g/mL. Íá ðñïó-
äéïñßóåôå:
i. ôç ìÜæá 2 L ôïõ äéáëýìáôïò.
ii. ôïí üãêï 400 g ôïõ äéáëýìáôïò.
â. Óå 140 g íåñïý äéáëýïíôáé 20 g óôåñåïý
ÍaCl ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá
üãêïõ 0,128 L. Íá ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôï äéÜ-
ëõìá:
i. ôçí ðõêíüôçôÜ ôïõ.
ii. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
1.5.116 Ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl õößóôá-
ôáé ôéò ðáñáêÜôù ìåôáâïëÝò:
á. ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò íåñïý.
â. ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò êáèáñïý HCl.
ã. áöáßñåóç ðïóüôçôáò íåñïý ìå èÝñìáíóç.
ä. ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò HCl äéá-
öïñåôéêÞò ðåñéåêôéêüôçôáò.
å. ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò HBr.
Ná áíáöÝñåôå ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ éó÷ýïõí ìå-
ôáîý:
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
i. ôùí ìáæþí ôùí äéáëõìÜôùí,
ii. ôùí üãêùí ôùí äéáëõìÜôùí êáé
iii. ôùí ìáæþí ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí,
óôéò ðáñáðÜíù ðåñéðôþóåéò ìåôáâïëþí.
1.5.117 ÄéáèÝôïõìå 200 mL õäáôéêïý äéá-
ëýìáôïò íéôñéêïý íáôñßïõ (NaNO 3) ðåñéå-
êôéêüôçôáò 5% w/v. Íá åîåôÜóåôå ôçí åðß-
äñáóç:
i. óôçí ðåñéåêôéêüôçôá,
ii. óôç ìÜæá ôïõ NaNO3,
iii. óôçí ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò,
óôéò ðáñáêÜôù ìåôáâïëÝò:
á. ðñïóèÞêç 200 mL íåñïý.
â. ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò êáèáñïý NaNO3.
ã. ìå èÝñìáíóç o üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò
ãßíåôáé 100 mL.
ä. ðñïóèÞêç 200 mL äéáëýìáôïò NaNO3 ìå
ìåãáëýôåñç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.
1.5.118 H ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý óå ïñéóìÝ-
íç èåñìïêñáóßá åßíáé ßóç ìå 1 g/mL. Äéáëý-
ïõìå ðïóüôçôá óôåñåïý NaCl óôçí
ðáñáðÜíù èåñìïêñáóßá. Íá åêôéìÞóåôå ðïéá
èá åßíáé ç ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò ôïõ äéáëýìá-
ôïò. Íá èåùñÞóåôå üôé äåí ðñïêáëåßôáé ìåôá-
âïëÞ óôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí
ðñïóèÞêç ôçò êáèáñÞò ðïóüôçôáò.
1.5.119 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæåôáé ç
ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò êáé ãßíåôáé ìå ôçí
áöáßñåóç äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
â. Óå ïðïéïäÞðïôå äéÜëõìá ãßíåé ðñïóèÞêç
íåñïý ôï äéÜëõìá èá áñáéùèåß.
ã. Ìå ôçí áöáßñåóç äéáëýôç Þ ìå ðñïóèÞêç
êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ç ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé.
ä. Ìå ôçí ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò
NaCl óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl, ç ðåñéåêôé-
êüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò óå HCl èá åß-
íáé ìéêñüôåñç.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.5.120 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Óå Ýíá äéÜëõìá ïé % w/w êáé % w/v ðåñéå-
êôéêüôçôåò åßíáé ßóåò, áöïý ç ðõêíüôçôá ôïõ
g
íåñïý åßíáé ßóç ìå 1 .
mL
â. Áí óå äéÜëõìá HCl ãßíåé áöáßñåóç íåñïý Þ
ðñïóèÞêç êáèáñÞò ðïóüôçôáò ÇCl, ç ðåñéå-
êôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò èá áõîçèåß.
ã. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò HCl ìå äéÜëõ-
ìá HBr ðñïêýðôåé äéÜëõìá ìéêñüôåñçò
ðåñéåêôéêüôçôáò ãéá ôçí êÜèå äéáëõìÝíç ïõ-
óßá.
ä. Óå äéÜëõìá ÊÏÇ 5% w/v ãßíåôáé ðñïóèÞêç
äéáëýìáôïò ÊÏÇ 5% w/w, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
äéÜëõìá ÊÏÇ 5% w/v.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.5.121 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá NaCl åßíáé áñáéü.
â. Äéáëýïõìå ìåãÜëç ðïóüôçôá åõäéÜëõôçò
ïõóßáò óå íåñü ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæå-
ôáé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 125% w/w.
ã. Ôï æåóôü êïñåóìÝíï äéÜëõìá æÜ÷áñçò Ý÷åé
ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá áðü êñýï êï-
ñåóìÝíï äéÜëõìá æÜ÷áñçò.
ä. Ôï æåóôü êïñåóìÝíï äéÜëõìá áÝñéáò ïõ-
óßáò Á óå íåñü Ý÷åé ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêü-
ôçôá áðü êñýï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ßäéáò
ïõóßáò Á.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
1.5.122 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ÁõîÜíïõìå ôç èåñìïêñáóßá åíüò áåñéïý-
÷ïõ áíáøõêôéêïý êáé ðáñáôçñïýìå üôé ç ìÜ-
æá ôïõ áíáøõêôéêïý åëáôôþíåôáé.
â. Ðõêíü äéÜëõìá ïõóßáò Á ìðïñåß íá Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá 115% w/v.
ã. Áðü 1 L äéáëýìáôïò HCl 10% w/v ÷ñåéáæü-
ìáóôå 500 mL ãéá Ýíá ðåßñáìá. Ôá 500 mL ôïõ
äéáëýìáôïò ðïõ áðïìÝíïõí èá Ý÷ïõí ðåñéå-
êôéêüôçôá 5% w/v.
123
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ä. Óå 100 mL íåñïý ìðïñïýìå íá äéáëý- á. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù êáìðýëåò åêöñÜæåé
óïõìå 200 mL ïéíïðíåýìáôïò. ôç ó÷Ýóç ìåôáîý äéáëõôüôçôáò êáé èåñìïêñá-
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. óßáò;
i.i ii.
1.5.123 á. Ôé ïíïìÜæåôáé äéáëõôüôçôá ìéáò

άλατος/100 g νερού

άλατος/100 g νερού
Διαλυτότητα σε g

Διαλυτότητα σε g
ïõóßáò Á óå Ýíáí äéáëýôç Â;
â. Áðü ôé åîáñôÜôáé ç äéáëõôüôçôá
i. ìéáò óôåñåÜò ïõóßáò óå õãñü äéáëýôç;
ii. ìéáò áÝñéáò ïõóßáò óå õãñü äéáëýôç;
ã. Ðüôå ìéá ïõóßá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò åõäéÜ- 0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50
ëõôç êáé ðüôå ùò äõóäéÜëõôç; Θερμοκρασία σε °C Θερμοκρασία σε °C
iii. iv.
1.5.124 Ðïéï õäáôéêü äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ

άλατος/100 g νερού

άλατος/100 g νερού
Διαλυτότητα σε g

Διαλυτότητα σε g
íáôñßïõ (NaCl) ÷áñáêôçñßæåôáé:
á. ùò áêüñåóôï äéÜëõìá;
â. ùò êïñåóìÝíï äéÜëõìá;

1.5.125 H äéáëõôüôçôá åíüò Üëáôïò Á óå

0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50
íåñü åßíáé ßóç ìå 22 g áíÜ L íåñïý óôïõò 25°C. Θερμοκρασία σε °C Θερμοκρασία σε °C
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá:
i. åíüò áêüñåóôïõ äéáëýìáôïò Üëáôïò Á. â. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ ÷ëùñéêïý êáëßïõ óôïõò
ii. åíüò êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò Üëáôïò Á. 25°C èá åßíáé:
â. Ôé èá óõìâåß ôåëéêÜ, áí ðñïóèÝóïõìå 5 g i. 8,6 g/100 g H2O
Üëáôïò Á óå 100 mL íåñïý; ii. 6 g/100 g H2O
¼ëá ôá äéáëýìáôá íá èåùñçèåß üôé âñßóêï- iii. 12 g/100 g H2O
íôáé óôïõò 25°C. iv. 24 g/100 g H2O

1.5.126 ÄéáèÝôïõìå áêüñåóôï äéÜëõìá éù- 1.5.129 Ìåéþíïõìå ôç èåñìïêñáóßá êï-

äéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgI) èåñìïêñáóßáò 25°C.
Ná åîçãÞóåôå ìå ðïéïõò ôñüðïõò ôï äéÜëõìá
ôïõ ÁgI ìðïñåß íá ãßíåé êïñåóìÝíï.
1.5.127 ÄéáèÝôïõìå áêüñåóôï äéÜëõìá äé-
ïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) èåñìïêñáóßáò
10°C. Íá åîçãÞóåôå ìå ðïéïõò ôñüðïõò ôï äéÜ-
ëõìá ôïõ CO2 ìðïñåß íá ãßíåé êïñåóìÝíï.
1.5.128 Äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò ìå ôéò
ôéìÝò äéáëõôüôçôáò ôïõ ÷ëùñéêïý êáëßïõ
(ÊClO3) óõíáñôÞóåé ôçò èåñìïêñáóßáò.
Èåñìïêñáóßá (°C) 10 20 30 40 50
g KClO3/100 g H2O 5 7,5 10 15 20
ñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ ìáã-
ãáíßïõ (Mn(OH)2), ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé áäéÜëõôï
óôåñåü Mn(OH)2, áðü ôïõò 25°C óôïõò 15°C.
Ná åîåôÜóåôå ðþò èá ìåôáâëçèåß:
á. ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò;
â. ç ðïóüôçôá ôïõ óôåñåïý Mn(OH)2;
1.5.130 á. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ óôåñåïý KCl
óôï íåñü åßíáé ßóç ìå 20 g KCl óå 100 g íåñïý.
Íá ðñïóäéïñéóôåß ç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò
êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç:
i. 8 g KCl óå 50 g íåñïý,
ii. 10 g KCl óå 50 g íåñïý,
iii. 12 g KCl óå 50 g íåñïý.
â. Óå ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá
ìðïñåß íá äéáëõèåß êáé Üëëç ðïóüôçôá KCl;

124
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ

AóêÞóåéò ãéá ëýóç

Ïäçãüò ìåëÝôçò
Ðñïôåéíüìåíåò áóêÞóåéò óôï ìÜèçìá: 1.5.131 (üìïéá ç ëõìÝíç 1.5.16 êáé ç åöáñìïãÞ 1.5.17),
1.5.135 (ëõìÝíç 1.5.18 - åöáñìïãÞ 1.5.19), 1.5.145 (ëõìÝíç 1.5.20 - åöáñìïãÞ 1.5.21), 1.5.150
(ëõìÝíç 1.5.22 - åöáñìïãÞ 1.5.23), 1.5.152 (ëõìÝíç 1.5.24 - åöáñìïãÞ 1.5.25), 1.5.155 (ëõìÝíç
1.5.26 - åöáñìïãÞ 1.5.27), 1.5.170 (ëõìÝíç 1.5.28 - åöáñìïãÞ 1.5.29), 1.5.177 (ëõìÝíç 1.5.30 -
åöáñìïãÞ 1.5.31), 1.5.197 (ëõìÝíç 1.5.32 - åöáñìïãÞ 1.5.33), 1.5.184 (ëõìÝíç 1.5.34 - åöáñìïãÞ
1.5.35), 1.5.186 (ëõìÝíç 1.5.36 - åöáñìïãÞ 1.5.37), 1.5.200 (ëõìÝíç 1.5.38 - åöáñìïãÞ 1.5.39),
1.5.204 (ëõìÝíç 1.5.40 - åöáñìïãÞ 1.5.41), 1.5.218 (ëõìÝíç 1.5.42 - åöáñìïãÞ 1.5.43), 1.5.2
(ëõìÝíç 1.5.44 - åöáñìïãÞ 1.5.45) êáé 1.5.216, 1.5.227, 1.5.233.
Íá äïèïýí ãéá ëýóç ïé áóêÞóåéò: 1.5.133, 1.5.136, 1.5.137, 1.5.146, 1.5.148, 1.5.151, 1.5.153,
1.5.154, 1.5.156, 1.5.157, 1.5.171, 1.5.178, 1.5.198, 1.5.185, 1.5.187, 1.5.201, 1.5.205, 1.5.219,
1.5.221, 1.5.224 êáé 1.5.217, 1.5.228, 1.5.234.

É. ÂáóéêÝò áóêÞóåéò â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

Ðñïóäéïñéóìüò ôçò % w/w êáé ôçò % w/v 1.5.135 Óå 115 mL åíüò äéáëýìáôïò ðåñéÝ-
ðåñéåêôéêüôçôáò äéáëýìáôïò ÷ïíôáé 13,11 g õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ (KOH).
Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá
1.5.131 Óå 360 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 40 g
ôïõ äéáëýìáôïò, áí ôï äéÜëõìá áõôü Ý÷åé
õäñï÷ëùñßïõ (HCl). Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
ðõêíüôçôá 1,2 g/mL.
w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ
ðñïÝêõøå.
1.5.136 Óå 150 mL åíüò äéáëýìáôïò ðåñéÝ-
÷ïíôáé 9,75 g èåééêïý ïîÝïò(H2SO4). Íá õðï-
1.5.132 Óå 480 g íåñïý äéáëýèçêáí 20 g
ëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
áÝñéáò áììùíßáò (NH3). Ôï äéÜëõìá ðïõ ó÷ç-
ëýìáôïò, áí ôï äéÜëõìá áõôü Ý÷åé ðõêíüôçôá
ìáôßóôçêå Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá . . . . . . . . % w/w.
1,3 g/mL.
1.5.133 Óå 88 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 12 g
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH), ïðüôå ó÷ç-
1.5.137 Äéáëýïõìå óå 560 g íåñïý 40 g
Üëáôïò íéôñéêïý íáôñßïõ (NaNO3) ìå áðïôÝ-
ìáôßæåôáé äéÜëõìá ìå ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
ëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 500
Íá õðïëïãßóåôå:
mL. Íá õðïëïãßóåôå ôéò % w/w êáé % w/v ðå-
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êáé
ñéåêôéêüôçôåò ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.138 Óå 0,5 L êüêêéíïõ êñáóéïý ðåñéÝ÷ï-
1.5.134 Óå 162 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 18 g íôáé 56 g áéèáíüëçò. Áí ç ðõêíüôçôá ôçò áé-
íéôñéêïý ïîÝïò (HÍÏ3), ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé èáíüëçò åßíáé 0,8 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôïõò
äéÜëõìá ìå ðõêíüôçôá 1,2 g/mL. Íá õðïëï- áëêïïëéêïýò âáèìïýò ôïõ êñáóéïý.
ãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êáé

125
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
Õðïëïãéóìüò ôçò ðïóüôçôáò ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå ïñéóìÝíç ðïóüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò, êáé áíôßóôñïöá
1.5.139 Äéáëýïõìå 80 g õäñïöèïñßïõ (HF)
óå íåñü êáé ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôé-
êüôçôá 20% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóü-
ôçôá ôïõ íåñïý óôçí ïðïßá äéáëýèçêå ôï
õäñïöèüñéï.
1.5.140 Óå 560 g íåñïý äéáëýåôáé ðïóüôç-
ôá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) êáé ó÷ç-
ìáôßæåôáé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v
êáé ðõêíüôçôá 1,2 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí
ðïóüôçôá ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ ðïõ
äéáëýèçêå.
1.5.141 Ðüóá g íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ 3 )
ðåñéÝ÷ïíôáé óå 225 g äéáëýìáôüò ôïõ ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w;
1.5.142 Ðüóá g ÷ëùñéêïý ïîÝïò (ÇClÏ3)
ðåñéÝ÷ïíôáé óå 500 g äéáëýìáôüò ôïõ ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 24% w/w;
1.5.143 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï êÜèå óõ-
óôáôéêïý ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 0,8 L áÝñéïõ ìåßã-
ìáôïò CÏ êáé CO2 ðåñéåêôéêüôçôáò 10% v/v óå
CO.
1.5.144 á. Ðüóá mL áéèáíüëçò ðåñéÝ÷ï-
íôáé óå 0,25 L êñáóéïý 11ï;
â. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá ôçò áéèáíüëçò, áí ç
ðõêíüôçôÜ ôçò åßíáé ßóç ìå 0,8 g/mL;
1.5.145 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá
ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðïõ
ðåñéÝ÷åôáé óå 400 mL åíüò äéáëýìáôüò ôïõ ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 25% w/w êáé ðõêíüôçôá 1,6
g/mL.
1.5.146 Óôéò ïäçãßåò êÜðïéïõ ðåéñÜìáôïò
ðáñáóêåõÞò åíüò èåééêïý Üëáôïò âëÝðïõìå
üôé ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí 150 mL äéá-
ëýìáôïò H2SÏ4 ìå ðåñéåêôéêüôçôá 19,6% w/w
126
êáé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Ðüóá g èåééêïý ïîÝ-
ïò ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá áõôÞ;
1.5.147 á. Óå ðüóá g äéáëýìáôïò õäñïîåé-
äßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2) ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 4% w/w ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g äéáëõìÝíçò
ïõóßáò;
â. Áí ôá 12 g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðåñéÝ÷ï-
íôáé óå 250 mL äéáëýìáôïò, ðïéá åßíáé ç
ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò;
1.5.148 á. Ná õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá
ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 600 g
äéáëýìáôüò ôçò ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w.
â. Áí ôï äéÜëõìá ôçò áììùíßáò Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôá 24% w/v, íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.149 Óå ðüóá m3 áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 570 L
Ï2, áí ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áÝñá óå ïîõãüíï
åßíáé 19% v/v;
1.5.150 Ó’ Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæüìáóôå 64 g
õäñï÷ëùñßïõ (HCl). ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá HCl
ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w êáé ìå ðõêíüôçôá
1,28 g/mL. Ðüóá mL áðü ôï äéÜëõìá áõôü
ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå;
1.5.151 ÈÝëïõìå íá ðÜñïõìå ìéá ðïóüôç-
ôá äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3), ç ïðïßá
íá ðåñéÝ÷åé 12,6 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò. ÄéáèÝ-
ôïõìå Ýíá äéÜëõìá ÇÍÏ3 ðåñéåêôéêüôçôáò
15% w/v êáé ðõêíüôçôáò 1,2 g/mL. Èá ÷ñçóé-
ìïðïéÞóïõìå ìÜæá äéáëýìáôïò ßóç ìå:
á. 100 g â. 102 g
ã. 126 g ä. 100,8 g
ÌåôáôñïðÞ ôçò % w/v óå % w/w
ðåñéåêôéêüôçôá, êáé áíôßóôñïöá
1.5.152 Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéå-
êôéêüôçôá äéáëýìáôïò êáõóôéêïý íáôñßïõ
(NaOH) 8% w/w, ôï ïðïßï Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,25
g/mL.
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
1.5.153 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá áììùíßáò
(ÍÇ3) ðåñéåêôéêüôçôáò 12,8% w/w êáé ðõ-
êíüôçôáò 1,05 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.154 Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôé-
êüôçôá äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 30%
w/w, ôï ïðïßï Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,4 g/mL.
1.5.155 ÄéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâå-
óôßïõ (Ca(OH)2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 19,8% w/v
Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,32 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå
ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
áõôïý.
1.5.156 Ðáßñíïõìå äéÜëõìá HCl ìå ðåñéå-
êôéêüôçôá 15% w/v êáé ðõêíüôçôá 1,2 g/mL.
Ðïéá åßíáé ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëý-
ìáôïò;
1.5.157 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá õäñïúùäßïõ
(HÉ) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 48% w/v êáé ðõêíüôç-
ôá 1,6 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
««
1.5.158 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ìéáò ðïóüôç-
ôáò áôóáëéïý, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí 490 kg êá-
èáñïý óéäÞñïõ êáé 10 kg êáèáñïý Üíèñáêá.
Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ áôóáëéïý óå Üíèñáêá.
1.5.159 ¸ãéíå áíÜëõóç óå 1 kg íåñïý ðïõ
ðñïÝñ÷åôáé áðü êÜðïéï ðçãÜäé êïíôÜ óå áõ-
ôïêéíçôüäñïìï êáé âñÝèçêå üôé ðåñéÝ÷ïíôáé
óå áõôü 0,08 mg ìïëýâäïõ.
á. Ðïéá åßíáé ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìïëýâäïõ
óôï íåñü ôïõ ðçãáäéïý:
i. óå ppm; ii. óå ppb;
â. Ðïéá åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óáò ç ðçãÞ
ðñïÝëåõóçò ôïõ ìïëýâäïõ;
1.5.160 Óýìöùíá ìå áíáêïßíùóç ôïõ
Õðïõñãåßïõ ÐåñéâÜëëïíôïò, ç ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ áÝñá óå ÍÏ2, óôï êÝíôñï ìéáò ðüëçò, åß-
íáé 0,04 ìg áíÜ m3 áÝñá. Áí äå÷ôïýìå üôé ï
áôìïóöáéñéêüò áÝñáò åßíáé ïìïãåíÝò ìåßãìá
áåñßùí, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ÍÏ2 óå ppm (w)
óôïí áôìïóöáéñéêü áÝñá,
â. ôá g ôïõ ÍÏ2 óå 10 L áÝñá.
Äßíåôáé üôé ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò óå óõíÞèåéò
óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò Ý÷åé
ðõêíüôçôá 0,001 g/mL.
1.5.161 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ õäáôéêïý äéá-
ëýìáôïò ïõóßáò Á, äéáëýèçêå óå íåñü
ðïóüôçôá áåñßïõ Á. Áí ôï äéÜëõìá ðïõ ó÷ç-
ìáôßóôçêå Ý÷åé:
á. V = 400 mL,
â. ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w,
ã. ñ = 1,5 g/mL,
íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ Á ðïõ
äéáâéâÜóôçêå. Äßíåôáé üôé óôéò óõíèÞêåò ðïõ
åðéêñáôïýí ç ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ åßíáé ßóç
ìå 0,8 g/L.
1.5.162 Áíáìåéãíýïõìå íåñü ìå õäñïîåß-
äéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå áíáëïãßá ìáæþí
4:1 áíôßóôïé÷á, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæå-
ôáé äéÜëõìá ìÜæáò 400 g êáé üãêïõ 320 mL.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g êÜèå óõóôáôéêïý óôï äéÜëõìá.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò.
ã. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ä. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.163 ÁñêåôÜ Üëáôá óôç öýóç ðåñéÝ-
÷ïõí êáé ðïóüôçôá õãñáóßáò. Äéáëýïõìå óå
366 mL íåñïý 40 g Üëáôïò íéôñéêïý íáôñßïõ
(NaNO3) ðïõ Ý÷åé õãñáóßá 15%. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëý-
ìáôïò.
1.5.164 Äéáëýïõìå óå 380 mL íåñïý 100
mL õãñÞò ïõóßáò Á ìå ðõêíüôçôá ñA = 1,2
g/mL. Ná õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôé-
êüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
127
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
1.5.165 Óå 400 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 40 g
õäñï÷ëùñßïõ (HCl) êáé 60 g õäñïâñïìßïõ
(HBr).
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå.
â. Áí ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå Ý÷åé ðõ-
êíüôçôá 1,25 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v
ðåñéåêôéêüôçôá êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
1.5.166 Äéáëýïõìå óå 558 g íåñïý 24 g
Üëáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) êáé 18 g
Üëáôïò íéôñéêïý íáôñßïõ (NaNO3) ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 500
mL. Íá õðïëïãßóåôå ôéò % w/w êáé % w/v
ðåñéåêôéêüôçôåò êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï
äéÜëõìá.
1.5.167 Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá êÜèå äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 440 g õäá-
ôéêïý äéáëýìáôïò, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé áììùíßá
(NH3) ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/v êáé ÷ëùñéïý÷ï
áììþíéï (NH4Cl) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v. Ôï
äéÜëõìá ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,1 g/mL.
1.5.168 ÄéÜëõìá ðåñéÝ÷åé êáõóôéêü íÜôñéï
(NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò 6% w/v êáé êáõóôéêü
êÜëéï (ÊÏÇ) ðåñéåêôéêüôçôáò 18% w/v. Áí ç
ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå 1,5
g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôçò êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
1.5.169 Ná õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá äéá-
ëýìáôïò öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4), áí ãíù-
ñßæïõìå ôçí % w/w (6,4%) êáé ôçí % w/v (8%)
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÉÉ. ÁóêÞóåéò áñáßùóçò-óõìðýêíùóçò
êáé áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí
Áñáßùóç – Óõìðýêíùóç
1.5.170 Óå 400 g äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝ-
ïò (HÍÏ3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 15% w/w ðñï-
óèÝôïõìå 100 g íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
128
w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ
ðñïÝêõøå.
1.5.171 Óå 360 g äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ
ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 12%
w/w ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá ìÜæáò 400
g. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå.
1.5.172 Óå 50 g äéáëýìáôïò Âr2 óå CCl4 ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w ðñïóèÝôïõìå 25 g
CCl4. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.173 Óå 120 mL äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ
(HCl) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v ðñïóèÝ-
ôïõìå 480 mL íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.174 Óå 240 mL äéáëýìáôïò áììùíßáò
(ÍH3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/v ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 400 mL. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëé-
êïý äéáëýìáôïò.
1.5.175 ÏñéóìÝíç ìÜæá äéáëýìáôïò õäñï-
âñïìßïõ (HBr) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/w
áñáéþíåôáé ìå ðñïóèÞêç íåñïý, Ýôóé þóôå
íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìÜæáò 400 g êáé ðåñéå-
êôéêüôçôáò 12% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôç
ìÜæá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, êáèþò åðßóçò
êáé ôç ìÜæá ôïõ íåñïý ðïõ ðñïóôÝèçêå.
1.5.176 Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò áììùíß-
áò (ÍÇ3) ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/w ðñïóèÝ-
ôïõìå 200 g íåñïý ìå áðïôÝëåóìá ôï
áñáéùìÝíï äéÜëõìá íá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá
12% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ìÜæåò ôïõ áñ÷é-
êïý êáé ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.
1.5.177 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ
íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óå äéÜëõìá
NaOH ìå ðåñéåêôéêüôçôá 14% w/v, þóôå íá
ðñïêýøïõí 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 11,2% w/v.
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
1.5.178 ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò
õäñïöèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v.
Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ
ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß þóôå íá ðñïêýøåé äéÜ-
ëõìá:
á. ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/v.
â. ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/v.
ã. ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v.
1.5.179 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
õäñïúùäßïõ (ÇÉ) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v
ðñïóèÝôïõìå 1 L íåñïý. Ôï ôåëéêü äéÜëõìá
ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v.
Íá õðïëïãßóåôå ôá L ôïõ áñ÷éêïý êáé ôá L ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.180 Óå Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæüìáóôå 400
mL äéáëýìáôïò ïîéêïý ïîÝïò ìå ðåñéåêôéêü-
ôçôá 15% w/v, åíþ äéáèÝôïõìå äéÜëõìá ïîé-
êïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/v.
á. Óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ðïõ äéáèÝôïõìå ðñÝðåé:
i. íá ðñïóèÝóïõìå ðïóüôçôá íåñïý.
ii. íá áöáéñÝóïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå
èÝñìáíóç.
iii. íá ðñïóèÝóïõìå ðïóüôçôá êáèáñïý
ïîéêïý ïîÝïò.
Ná åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý
äéáëýìáôïò ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß.
1.5.181 400 g äéáëýìáôïò õðï÷ëùñéþäïõò
ïîÝïò (HClO) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 35% w/w
èåñìáßíïíôáé ãéá ïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôç-
ìá, ïðüôå ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò ãßíåôáé 250
g. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå.
1.5.182 250 g äéáëýìáôïò æÜ÷áñçò ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/w èåñìáßíïíôáé ãéá
ïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé ôåëéêÜ ç ìÜæá
ôïõ äéáëýìáôïò ãßíåôáé 80 g. Íá õðïëïãßóåôå
ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
ìáôïò.
1.5.183 á. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñïýìå
íá áõîÞóïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá åíüò äéá-
ëýìáôïò áììùíßáò (ÍÇ3) 4% w/í;
â. ÄéáèÝôïõìå ìüíï ôï ðáñáðÜíù äéÜëõìá
ÍÇ3 êáé èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå 200 mL
äéáëýìáôïò ÍÇ3 ìå ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v.
Íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ðïõ ðñÝðåé íá
áêïëïõèÞóïõìå.
1.5.184 Èåñìáßíïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëý-
ìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ (Ba(OH)2) ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/v, ïðüôå ðñïêýðôïõí
150 mL äéáëýìáôïò ðåñéåêôéêüôçôáò 25% w/v.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéá-
ëýìáôïò, êáèþò åðßóçò êáé ôçí ðïóüôçôá ôïõ
íåñïý ðïõ åîáôìßóôçêå.
â. Ðüóç ðïóüôçôá íåñïý Ýðñåðå íá åîáôìé-
óôåß áðü ôçí ßäéá ðïóüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéá-
ëýìáôïò, þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ðåñéåêôé-
êüôçôáò 40% w/v;
1.5.185 Èåñìáßíåôáé ðïóüôçôá äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg(OH)2) ðåñéå-
êôéêüôçôáò 20% w/v, ìå áðïôÝëåóìá íá åîá-
ôìßæïíôáé 150 mL íåñïý êáé ôï óõìðõêíùìÝíï
äéÜëõìá íá áðïêôÜ ðåñéåêôéêüôçôá 50% w/v.
Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý êáé ôïí
üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.186 Óå 0,8 L äéáëýìáôïò õäñïöèïñßïõ
(HF) ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/v ðñïóèÝôïõìå,
÷ùñßò ìåôáâïëÞ üãêïõ, 8 g êáèáñïý HF. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.187 Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò íéôñéêïý
áñãýñïõ (AgNO3) ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v
ðñïóèÝôïõìå 10 g êáèáñïý AgNO3, ÷ùñßò íá
ìåôáâëçèåß ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò. Áí ôï
ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v,
íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëý-
ìáôïò.
1.5.188 ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ (Ba(OH)2) ðåñéåêôé-
êüôçôáò 12% w/v.
129
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
á. Ðüóá mL íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí
óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò ãéá íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v;
â. Ðüóá g êáèáñïý Ba(OH) 2 ðñÝðåé íá
ðñïóôåèïýí óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá
16% w/v; Íá õðïèÝóåôå üôé ç ðñïóèÞêç ôçò
êáèáñÞò ïõóßáò äå ìåôáâÜëëåé ôïí üãêï ôïõ
äéáëýìáôïò.
ã. Ðüóá mL íåñïý ðñÝðåé íá åîáôìéóôïýí ãéá
íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20%
w/v;
««
1.5.189 Óå 400 mL äéáëýìáôïò æÜ÷áñçò
ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,16
g/mL ðñïóèÝôïõìå 400 mL íåñïý. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý
äéáëýìáôïò.
1.5.190 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò íé-
ôñéêïý êáëßïõ (ÊÍÏ3) ðåñéåêôéêüôçôáò 4%
w/v ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé ï üãêïò ôïõ äéá-
ëýìáôïò íá ãßíåé 1 L. Áí ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá
Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 2,56% w/w êáé ðõêíüôçôá
1,25 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷é-
êïý äéáëýìáôïò.
1.5.191 Óå V mL äéáëýìáôïò õäñïêõáíßïõ
(ÇCN) ðåñéåêôéêüôçôáò 18% w/w êáé ðõ-
êíüôçôáò 1,5 g/mL ðñïóèÝôïõìå 300 mL
íåñïý. Ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 10,8% w/v. Íá õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï V ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò,
â. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Äßíåôáé üôé ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé 1
g/mL.
1.5.192 590 g åíüò äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ
(HCl) åîáôìßæïíôáé ìÝ÷ñé ç ìÜæá ôïõ äéáëýìá-
ôïò íá ãßíåé ßóç ìå 125 g. Áí ôï áñ÷éêü äéÜëõìá
Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v êáé ðõêíüôçôá
1,18 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéå-
êôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
130
1.5.193 Óå 0,5 L äéáëýìáôïò ïõóßáò Á
ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,2
g/mL äéáëýåôáé ðïóüôçôá áåñßïõ Á, ÷ùñßò íá
ìåôáâëçèåß ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò. Áí ôï
ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 13% w/v,
íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ Á ðïõ
äéáëýèçêå. Äßíåôáé üôé óôéò óõíèÞêåò ðïõ
åðéêñáôïýí ç ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ Á åßíáé
ßóç ìå 0,8 g/L.
«««
1.5.194 ÏñéóìÝíç ìÜæá äéáëýìáôïò õäñï-
÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/w
áñáéþíåôáé ìÝ÷ñé íá áðïêôÞóåé ôåôñáðëÜóéá
ìÜæá. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.
1.5.195 ÏñéóìÝíïò üãêïò äéáëýìáôïò èåéé-
êïý ïîÝïò (H2SO4) áñáéþíåôáé ìå ôçí ðñïóèÞ-
êç íåñïý, Ýôóé þóôå ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò
íá ãßíåé ðåíôáðëÜóéïò. Áí ôï áñáéùìÝíï äéÜ-
ëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/v, íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý
äéáëýìáôïò. Äßíåôáé üôé ôï áñ÷éêü äéÜëõìá
Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
1.5.196 Áñáéþíïõìå äéÜëõìá õäñïâñï-
ìßïõ (HBr) ìå íåñü óå áíáëïãßá üãêùí 2:3
áíôßóôïé÷á. Áí ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v, íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
Äßíåôáé üôé ç ðõêíüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëý-
ìáôïò åßíáé ßóç ìå 1,28 g/mL.
1.5.197 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ
áóâåóôßïõ (CaCl2) ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/w
êáé èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá
ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/w. Ná õðïëïãßóåôå ôçí
áíáëïãßá ôùí ìáæþí ìå ôçí ïðïßá ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå ôï áñ÷éêü äéÜëõìá ìå íåñü, ãéá
íá ãßíåé ç ðáñáðÜíù ìåôáôñïðÞ.
1.5.198 Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå äéÜëõìá äé÷ñùìéêïý êáëßïõ
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
(K2Cr2O7) 20% w/v ìå íåñü, Ýôóé þóôå íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá 5% w/v;
1.5.199 ÄéÜëõìá (Ä1) ðåñéÝ÷åé NaOH 4%
w/v êáé KOH x% w/v. Óå ïñéóìÝíï üãêï ôïõ
äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝôïõìå 100 mL íåñïý
ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä2).
Áí óôï äéÜëõìá Ä2 ôï NaOH Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôÜ 3,2% w/v êáé ôï ÊÏÇ 4,8% w/v, íá õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1,
â. ôçí ôéìÞ x ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò.
ÁíÜìåéîç äéáëõìÜôùí
ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
1.5.200 Óå 400 g äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ
ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 4%
w/w ðñïóèÝôïõìå 600 g äéáëýìáôïò NaOH
ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/w. Íá õðïëïãßóåôå
ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ðïõ ðñïêýðôåé.
1.5.201 Áíáìåéãíýïõìå 200 g äéáëýìáôïò
õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 20%
w/w ìå 300 g äéáëýìáôïò HCl ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 28% w/w. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ íåñïý êáé ôïõ õäñï÷ëùñßïõ
óôï ôåëéêü äéÜëõìá,
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéá-
ëýìáôïò.
1.5.202 Óå 150 mL äéáëýìáôïò õäñïèåßïõ
(H2S) ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v ðñïóèÝôïõìå
250 mL äéáëýìáôïò õäñïèåßïõ ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 20% w/v. Ðïéá åßíáé ç % w/v ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò;
1.5.203 Óå 60 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ
ôïõ êáëßïõ (ÊÏH) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v
ðñïóèÝôïõìå 20 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ
ôïõ êáëßïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/v. Íá õðï-
ëïãßóåôå ãéá ôï ôåëéêü äéÜëõìá:
á. ôç ìÜæá ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ êáé
â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
1.5.204 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
õäñïúùäßïõ (ÇÉ) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v
ðñïóèÝôïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò ÇI
ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/v. ÔåëéêÜ ðñïêýðôïõí
800 mL äéáëýìáôïò ÇI ðåñéåêôéêüôçôáò 8%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôïõò üãêïõò ôùí äýï äéá-
ëõìÜôùí ðïõ áíáìåß÷èçêáí.
1.5.205 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò áì-
ìùíßáò (ÍÇ3) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v ðñï-
óèÝôïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
áììùíßáò ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v. Áí ôåëé-
êÜ ðñïêýðôåé 1 L äéáëýìáôïò áììùíßáò ðåñéå-
êôéêüôçôáò 16% w/v, íá õðïëïãßóåôå ôïõò
üãêïõò ôùí äýï äéáëõìÜôùí ðïõ áíáìåß÷èç-
êáí.
««
1.5.206 ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) ìå ðåñéåêôéêü-
ôçôá 10% w/v êáé 600 mL äéáëýìáôïò (Ä2)
NaCl. Áíáìåéãíýïõìå ôá ðáñáðÜíù äéáëýìá-
ôá, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä3)
NaCl ðåñéåêôéêüôçôáò 9,92% w/w êáé ðõêíüôç-
ôáò 1,25 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/í
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) NaCl.
1.5.207 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò (Ä1)
áììùíßáò (ÍÇ3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/í
ðñïóèÝôïõìå 600 mL äéáëýìáôïò (Ä2) ÍÇ3,
ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýøåé Ýíá íÝï äéÜëõìá
(Ä3) ÍÇ3 ìå üãêï 1 L êáé ðåñéåêôéêüôçôá 15,2%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ôçò ÍÇ3, áí åßíáé
ãíùóôü üôé ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá ßóç ìå
1,25 g/mL.
1.5.208 Áíáìåéãíýïõìå ïñéóìÝíï üãêï
äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôé-
êüôçôáò 5% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL ìå
ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò HCl ðåñéåêôé-
êüôçôáò 10% w/í, þóôå íá ðñïêýøïõí 500
mL äéáëýìáôïò HCl ðåñéåêôéêüôçôáò 7,75%
w/v. Ðïéïé åßíáé ïé üãêïé ôùí äéáëõìÜôùí ðïõ
áíáìåß÷èçêáí;
131
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
1.5.209 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá (Ä1) õäñïîåé-
äßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå ðåñéåêôéêüôçôá
10% w/w êáé ìå ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
á. Ìå ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá
ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå ôï äéÜëõìá ðïõ äéáèÝ-
ôïõìå, þóôå íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá
(Ä3) NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 15,3125% w/v;
i. 20% w/v ii. 12% w/v
iii. 1,53125% w/v iv. 15,3125% w/v
â. Ðüóá mL áðü ôï äéÜëõìá (Ä1) ðïõ äéáèÝ-
ôïõìå êáé ðüóá mL áðü ôï äéÜëõìá (Ä2) ðïõ
èá åðéëÝîïõìå ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå,
ãéá íá öôéÜîïõìå 800 mL ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3)
ðïõ èÝëïõìå;
«««
1.5.210 Äéáëýïõìå 8,5 L áÝñéáò áììùíßáò
(ÍÇ3) óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 200 mL. Äéá-
ëýïõìå 17 L áÝñéáò áììùíßáò óå íåñü, ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2)
üãêïõ V mL. Áíáìåéãíýïõìå ôá 200 mL ôïõ
äéáëýìáôïò Ä1 ìå ôá V mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä2,
ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôåé äéÜëõìá (Ä3)
ðåñéåêôéêüôçôáò 5,10% w/v. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
Ä1,
â. ôï üãêï V ôïõ äéáëýìáôïò Ä2,
ã. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
Ä2.
Äßíåôáé üôé óôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí ç
ðõêíüôçôá ôçò áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3) åßíáé
ßóç ìå 0,8 g/L.
1.5.211 Óå 200 mL äéáëýìáôïò êáõóôéêïý
êáëßïõ (ÊÏÇ) ðåñéåêôéêüôçôáò 18,8% w/w êáé
ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL ðñïóèÝôïõìå 300 mL
äéáëýìáôïò ÊÏÇ ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/w.
To äéÜëõìá ðïõ ó÷çìáôßóôçêå Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôá 16% w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõ-
êíüôçôá ôïõ äåýôåñïõ äéáëýìáôïò.
132
1.5.212 Áíáìåéãíýïõìå 2V mL äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 15% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL ìå
3V mL äéáëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 8%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå
ìå ôçí áíÜìåéîç.
1.5.213 ÄéáèÝôïõìå äýï äéáëýìáôá õäñï-
÷ëùñßïõ (HCl). Ôï ðñþôï (Ä1) Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôá 20% w/w êáé ôï äåýôåñï (Ä2) Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/w. Ìå áíÜìåéîç êá-
ôÜëëçëùí ðïóïôÞôùí ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé
Ä2 èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá
(Ä3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí áíáëïãßá ìáæþí ìå ôçí ïðïßá
ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå ôá äéáëýìáôá Ä1 êáé
Ä2.
1.5.214 ÄéáèÝôïõìå äýï äéáëýìáôá íéôñé-
êïý ïîÝïò (HÍÏ3). Ôï ðñþôï (Ä1) Ý÷åé ðåñéåêôé-
êüôçôá 10% w/v êáé ôï äåýôåñï (Ä2) Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/v. Ìå áíÜìåéîç êáôÜë-
ëçëùí ðïóïôÞôùí ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2
èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá (Ä3) ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w. Íá õðïëïãßóåôå ôçí
áíáëïãßá ôùí üãêùí (V1:V2) ìå ôçí ïðïßá
ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå ôá äéáëýìáôá Ä1 êáé
Ä2.
ÁíÜìåéîç äéáëõìÜôùí
äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí
ðïõ äåí áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò
1.5.215 Óå 400 g äéáëýìáôïò áììùíßáò
(NH3) ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/w ðñïóèÝ-
ôïõìå 600 g äéáëýìáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ áììù-
íßïõ (NH4Cl) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/w. Íá
õðïëïãßóåôå óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñï-
êýðôåé:
á. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôçò áììùíßáò.
ã. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ
áììùíßïõ.
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
1.5.216 Óå 200 mL äéáëýìáôïò íéôñþäïõò
ïîÝïò (ÇNÏ2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/v
ðñïóèÝôïõìå 300 mL äéáëýìáôïò íéôñþäïõò
íáôñßïõ (NaNO2) ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/v.
Íá õðïëïãßóåôå óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ
ðñïêýðôåé:
á. ôç ìÜæá êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ íéôñþäïõò
ïîÝïò.
ã. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ íéôñþäïõò
íáôñßïõ.
1.5.217 Äéáëýïõìå óå íåñü 10 g õäñï÷ëù-
ñßïõ (HCl) ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé
äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 500 mL. Äéáëýïõìå óå
íåñü 20 g õðï÷ëùñéþäïõò ïîÝïò (HClO) ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2)
üãêïõ 500 mL. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
Ä1.
â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
Ä2.
ã. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá êÜèå äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ðñï-
êýðôåé ìåôÜ áðü ôçí áíÜìåéîç ôùí ðáñáðÜíù
ðïóïôÞôùí ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 êáé ôïõ äéáëý-
ìáôïò Ä2.
««
1.5.218 Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá õäñïêõá-
íßïõ (HCN) 4% w/v ìå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ
(HCl) 8% w/v ìå áíáëïãßá üãêùí 4:1 áíôßóôïé-
÷á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá
êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá
ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
ÉÉÉ. ÁóêÞóåéò ìå áíáöïñÜ
óôç äéáëõôüôçôá
1.5.219 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íá-
ôñßïõ (NaCl) óôï íåñü åßíáé 40 g áíÜ 100 g
íåñïý, óôïõò è°C. Ná õðïëïãßóåôå ôçí % w/w
ðåñéåêôéêüôçôá ôùí ðáñáêÜôù äéáëõìÜôùí:
á. äéáëýìáôïò (Ä1) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí
ðñïóèÞêç 40 g NaCl óå 160 g íåñïý.
â. äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí
ðñïóèÞêç 80 g NaCl óå 200 g íåñïý.
ã. äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí
ðñïóèÞêç 120 g NaCl óå 200 g íåñïý.
Ç èåñìïêñáóßá ôùí äéáëõìÜôùí åßíáé è°C.
1.5.220 Ç äéáëõôüôçôá åíüò áíüñãáíïõ
Üëáôïò × óôï íåñü åßíáé 25 g Üëáôïò × áíÜ 100
g íåñïý.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá åíüò êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò Üëáôïò ×.
â. Áí ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôïõ Üëáôïò × Ý÷åé
ðõêíüôçôá 1,25 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
ã. Íá åîçãÞóåôå ôé ðñüêåéôáé íá óõìâåß, áí
åëáôôþóïõìå ôç èåñìïêñáóßá ôïõ êïñåóìÝ-
íïõ äéáëýìáôïò.
1.5.221 Ç äéáëõôüôçôá åíüò áíüñãáíïõ
Üëáôïò Y óôï íåñü åßíáé 30 g Üëáôïò Y áíÜ 100
g íåñïý óôïõò è°C.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá åíüò êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò Üëáôïò Y,
èåñìïêñáóßáò è°C.
â. Áí ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôïõ Üëáôïò Y Ý÷åé
ðõêíüôçôá 1,25 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
ã. Íá åîçãÞóåôå ôé ðñüêåéôáé íá óõìâåß, áí óå
150 g íåñïý (è°C) ðñïóèÝóïõìå 80 g Üëáôïò Õ.
ä. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá åíüò Üëáôïò × Ý÷åé
ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óôïõò è°C. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò X óôï íåñü,
óôïõò è°C.
1.5.222 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl óôï íåñü,
óå ïñéóìÝíç èåñìïêñáóßá, åßíáé 36 g NaCl
áíÜ 100 g H2O. Óå 500 g H2O ðñïóèÝôïõìå
100 g NaCl êáé ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá NaCl.
á. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôï äéÜëõìá ðïõ ó÷çìá-
ôßóôçêå.
â. Ðïéá åßíáé ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
ëýìáôïò;
ã. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ðïõ
áöïñïýí ôï äéÜëõìá áõôü åßíáé óùóôÞ;
133
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

i. Áí ðñïóôåèïýí Üëëá 80 g NaCl, èá Èåñìïêñáóßá (°C) 8 60 90

Ý÷ïõìå ó÷çìáôéóìü êñõóôÜëëùí NaCl.
ii. Äåí ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå Üëëç
ðïóüôçôá NaCl.
iii. Áí ðñïóôåèïýí Üëëá 70 g NaCl, ôï äéÜ-
ëõìá èá ãßíåé êïñåóìÝíï.
iv. Ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå áêüìá 80 g
NaCl.
1.5.223 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ ÷ëùñéêïý êá-
ëßïõ (KClO3) óôïõò 50°C åßíáé 25 g KClO3 óå
100 g Ç2O. Ãéá Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá KClO3
óôïõò 50°C íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò êáé
â. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò,
áí ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé ßóç ìå 1,1 g/mL.
g NaCl/100 g H2O 30 x y
á. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ôéìÝò ôùí x êáé y áðü ôá
äåäïìÝíá:
i. êïñåóìÝíï äéÜëõìá NaCl óôïõò 90°C
Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 40% w/v êáé ðõêíüôç-
58
ôá g/mL.
45
ii. 290 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò øý÷åôáé
áðü ôïõò 90°C óôïõò 60°C, ìå áðïôÝëåóìá
íá ó÷çìáôßæïíôáé 10 g êñõóôÜëëùí NaCl.
â. Áí 560 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò NaCl
60°C øõ÷èïýí óôïõò 8°C, ðüóá g êñõóôÜë-
ëùí NaCl èá ó÷çìáôéóôïýí;

1.5.224 Ç äéáëõôüôçôá åíüò áíüñãáíïõ 1.5.226 Äßíåôáé ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ãéá

Üëáôïò A óôï íåñü äßíåôáé óôïí ðáñáêÜôù ðß- ôç äéáëõôüôçôá ôïõ äé÷ñùìéêïý êáëßïõ
íáêá: (K2Cr2Ï7) óå óõíÜñôçóç ìå ôç èåñìïêñáóßá.

Èåñìïêñáóßá (°C) 20 40
Διαλυτότητα σε g
άλατος/100 g νερού

100
g Á/100 g H2O 30 40 90
80
Äéáëýïõìå 50 g Üëáôïò Á óå 200 g íåñïý ìå 70
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) 60
èåñìïêñáóßáò 40°C. 50 K 2Cr 2O 7

á. Íá åîåôÜóåôå áí ôï äéÜëõìá Ä1 åßíáé êï- 40

30
ñåóìÝíï Þ áêüñåóôï êáé íá áéôéïëïãÞóåôå
20
ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
10
â. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1. 0 10 203040 50 6070 80 90 100
Θερμοκρασία σε °C
ã. Ðüóá g Üëáôïò Á ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí
óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1, Ýôóé þóôå á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí áêüëïõèï ðßíáêá:
íá ãßíåé êïñåóìÝíï;
ä. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç- Èåñìïêñáóßá (°C) 12 48 72 è
ôá ôïõ êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò (Ä2).
g K2Cr2O7/100 g H2O x y z 100
å. Ç ðïóüôçôá ôïõ êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò
(Ä2) øý÷åôáé óôïõò 20°C. â. 1 kg íåñïý, óôï ïðïßï Ý÷åé äéáëõèåß ç ìÝãé-
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìá- óôç äõíáôÞ ðïóüôçôá K2Cr2Ï7 ðïõ ìðïñåß íá
ôïò Ä3 óôïõò 20°C. äéáëõèåß óôïõò 72°C, øý÷åôáé óôïõò 20°C.
Ðüóá g êñõóôÜëëùí K2Cr2O7 Ý÷ïõí ó÷çìáôé-
1.5.225 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl äßíåôáé óôåß óôï äéÜëõìá ôùí 20°C;
óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:

134
 1.5 ÔÁÎÉÍÏÌÇÓÇ ÔÇÓ ÕËÇÓ. ÄÉÁËÕÌÁÔÁ. ÐÅÑÉÅÊÔÉÊÏÔÇÔÅÓ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ. ÄÉÁËÕÔÏÔÇÔÁ
ã. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá K2Cr2O7 ìÜæáò 260 g
êáé èåñìïêñáóßáò 48°C øý÷åôáé óôïõò 30°C.
Ðüóá g êñõóôÜëëùí K2Cr2O7 Ý÷ïõí ó÷çìáôé-
óôåß óôï äéÜëõìá ôùí 30°C;
ÃåíéêÝò áóêÞóåéò äéáëõìÜôùí
1.5.227 ÄéáèÝôïõìå 200 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) ðåñéåêôéêüôçôáò
20% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,5 g/mL. Ná õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ êáèáñïý ÇÍÏ3 ðïõ ðåñéÝ÷å-
ôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñï-
óôåèåß óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá
ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò (Ä2) 5% w/v.
ã. ôïí üãêï äéáëýìáôïò ÇÍÏ3 (Ä3) ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 10% w/v ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôçí
ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá ôïí ó÷çìá-
ôéóìü äéáëýìáôïò (Ä4) ðåñéåêôéêüôçôáò 20%
w/v.
1.5.228 Áíáìåéãíýïõìå 500 mL äéáëýìá-
ôïò (Ä1) õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôéêüôçôáò
5% w/v ìå 300 mL äéáëýìáôïò (Ä2) HCl
ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/í ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ðñïêýðôåé.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ
ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôï ôåëéêü äéÜëõìá
(Ä3), ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä4) ìå ðåñéå-
êôéêüôçôá 6,5% w/v.
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ íåñïý
ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôï ôåëéêü äéÜëõìá
(Ä4), ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä5) ìå ðåñéå-
êôéêüôçôá 4% w/v.
1.5.229 ÄéÜëõìá (Ä1) õäñïöèïñßïõ (HF)
Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/v êáé ðõêíüôçôá
1,2 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1.
â. ôç ìÜæá ôïõ õäñïöèïñßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åôáé
óå 250 g ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ã. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óôïí ïðïßï
ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 100 mL íåñïý ãéá íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä2) ðåñéåêôéêüôçôáò 8%
w/v. Ðïéá èá åßíáé ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä2; Äßíåôáé üôé ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åß-
íáé 1 g/mL.
ä. ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óôçí ïðïßá
ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 50 g HF, Ýôóé þóôå íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá
28% w/w.
1.5.230 ÄéáèÝôïõìå 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 10% w/v. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ NaOH ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá 0,4 L
äéáëýìáôïò (Ä1).
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
1,25 g/mL.
ã. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñï-
óôåèåß óå 0,2 L äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá ðñïêýøåé
äéÜëõìá (Ä2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v.
ä. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
(Ä4) ðïõ èá ðñïêýøåé ìå ôçí áíÜìåéîç 0,2 L
äéáëýìáôïò Ä1 ìå 800 mL äéáëýìáôïò (Ä3)
NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v.
1.5.231 Áíáìåéãíýïõìå 4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/w
êáé ðõêíüôçôáò 1,5 g/mL ìå 4 kg äéáëýìáôïò
(Ä2) ÇCl ðåñéåêôéêüôçôáò x% w/w. Ôï äéÜëõìá
(Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 14%
w/w.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Ná õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ x ôçò ðåñéåêôéêü-
ôçôáò % w/w ôïõ äéáëýìáôïò Ä2.
1.5.232 ÄéáèÝôïõìå 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò
8% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ÷ùñßæåôáé
óå äýï ßóá ìÝñç:
135
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
1ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (Ä2) NaOH
ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v, ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá
15% w/v. Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëý-
ìáôïò Ä2 ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå.
2ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå 50 g êáèáñïý êáõóôéêïý íáôñßïõ. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ
äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
1.5.233 Óå 162 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 18 g
÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl), ïðüôå ó÷çìáôßæå-
ôáé äéÜëõìá (Ä1) ìå ðõêíüôçôá 1,2 g/mL.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôéò % w/w êáé % w/v
ðåñéåêôéêüôçôåò ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ÷ùñßæåôáé
óå ôñßá ßóá ìÝñç:
1ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå 50 mL íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ
ðñïÝêõøå.
2ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå 10 g êáèáñïý NaCl. Íá õðïëïãßóåôå
ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
(Ä3) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ
äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå 1,25 g/mL.
136
3ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (Ä4) NaCl
ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v, ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä5) ìå ðåñéåêôéêüôçôá
16% w/v. Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëý-
ìáôïò Ä4 ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå.
1.5.234 Áíáìåéãíýïõìå 600 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) ðåñéåêôéêüôçôáò
12% w/v ìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä2) Ç2SO4
ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/v. Óôï äéÜëõìá (Ä3) ðïõ
ðñïÝêõøå ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå
áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò (Ä4)
ðåñéåêôéêüôçôáò 6,4% w/v. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñïóôÝèçêå.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä4, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
ßóç ìå 1,25 g/mL.
1.5.235 Áíáìåéãíýïõìå 200 mL äéáëýìá-
ôïò (Ä1) õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ðåñéåêôéêüôçôáò
20% w/v ìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä2) ÇCl
ðåñéåêôéêüôçôáò 10% w/v êáé óôï äéÜëõìá
(Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá
íåñïý ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëý-
ìáôïò (Ä4) üãêïõ 1 L. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
Ä4.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä4, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
ßóç ìå 1,25 g/mL.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 1.5

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 1.5

ÈÝìá 1ï
1. ¸íá áêüñåóôï äéÜëõìá BaSO4 ìðïñåß íá ãßíåé êïñåóìÝíï ìå:
á. ôçí ðñïóèÞêç äéáëýìáôïò BaSO4 ìåãáëýôåñçò ðåñéåêôéêüôçôáò.
â. ôçí ðñïóèÞêç íåñïý.
ã. èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò áðü ôïõò 25°C óôïõò 75°C.
ä. ðñïóèÞêç êáôÜëëçëçò ðïóüôçôáò Üëáôïò BaSO4.
ÌïíÜäåò 5

2. H äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý óå õãñü:

á. åîáñôÜôáé áðü ôçí åîùôåñéêÞ ðßåóç.
â. äåí åîáñôÜôáé áðü ôïí äéáëýôç.
ã. åßíáé ßäéá ãéá üëá ôá óôåñåÜ óå ïñéóìÝíï õãñü äéáëýôç.
ä. óõíÞèùò ìåéþíåôáé ìå ôçí åëÜôôùóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ÌïíÜäåò 5

3. Ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ íåñïý (Ç2Ï) ôï õäñïãüíï (Ç2) êáé ôï ïîõãü-
íï (Ï2) áíôéäñïýí:
á. ìåôáîý ôïõò ìå óõãêåêñéìÝíç áíáëïãßá ìáæþí.
â. ìåôáîý ôïõò ìå áíáëïãßá ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôéò óõíèÞêåò ôçò áíôßäñáóçò.
ã. ðÜíôá ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò.
ä. ìåôáîý ôïõò ìå áíáëïãßá ìáæþí 2 ðñïò 1 áíôßóôïé÷á.
ÌïíÜäåò 5

4. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ìåßãìáôá åßíáé êáèïñéóìÝíåò ïõóßåò.
â. Óå Ýíá ìåßãìá åìöáíßæïíôáé ïé éäéüôçôåò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ.
ã. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç äéá÷ùñßæåôáé óôá óõóôáôéêÜ ôçò ìå ÷çìéêÝò äéåñãáóßåò.
ä. Ôá óçìáíôéêüôåñá äéáëýìáôá åßíáé ôá êñÜìáôá.
å. Ôá õãñÜ äéáëýìáôá ó÷çìáôßæïíôáé ðÜíôá ìå áíÜìåéîç ôùí óõóôáôéêþí ôïõò óå õãñÞ
êáôÜóôáóç.
ÌïíÜäåò 10

137
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÈÝìá 2ï
1. Íá áíáöÝñåôå:
á. äýï óôåñåÜ, äýï õãñÜ êáé äýï áÝñéá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá.
â. äýï ìÝôáëëá êáé äýï áìÝôáëëá.
ã. äýï äéáöïñÝò ìåôáîý ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí.
ä. äýï äéáöïñÝò ìåôáîý ÷çìéêþí åíþóåùí êáé ìåéãìÜôùí.
ÌïíÜäåò 10

2. Ãéá êáèÝíá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá íá ðñïóäéïñßóåôå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ êáé íá

áíáëýóåôå ôçí Ýêöñáóç ðåñéåêôéêüôçôáò.
á. ÄéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/w.
â. ÄéÜëõìá âñïìßïõ óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/v.
ã. ÁÝñéï ìåßãìá áæþôïõ êáé ïîõãüíïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 20% v/v óå ïîõãüíï.
ä. Õäáôéêü äéÜëõìá ïîéêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôçôáò 6% w/v êáé ïîéêïý íáôñßïõ ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 8,2% w/v.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 3ï
¸íá äéÜëõìá áììùíßáò Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 250 mL ôïõ äéáëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 10

â. 250 mL ôïõ äéáëýìáôïò ôçò áììùíßáò áñáéþíïíôáé ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý ìÝ÷ñéò üôïõ ï
üãêïò íá ãßíåé 1 L. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 4ï
Óå 400 mL äéáëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/v ðñïóèÝôïõìå 600 mL äéáëýìáôïò
NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 10

â. Áí ôï ôåëéêü äéÜëõìá ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL, íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w

ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
ÌïíÜäåò 15

138
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÏ ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Äéáãþíéóìá óôï êåöÜëáéï 1

ÈÝìá 1ï
1. Ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ïîõãüíïõ ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç êáé
íá äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé:
á. ôï Üôïìï ôïõ ïîõãüíïõ.
â. ôï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ.
ã. ôï ìüñéï ôïõ ïîõãüíïõ.
ä. ôï êáôéüí ôïõ ïîõãüíïõ.
ÌïíÜäåò 5

2. Óôï êáôéüí ôïõ áñãéëßïõ Al3+ (Z = 13) õðÜñ÷ïõí:

á. 10 ðñùôüíéá.
â. 13 çëåêôñüíéá.
ã. 3 çëåêôñüíéá ëéãüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá.
ä. 13 ðñùôüíéá êáé 16 çëåêôñüíéá.
ÌïíÜäåò 5

3. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áíáöÝñåôáé óôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ íéôñéêïý
áóâåóôßïõ (Ca(NO3)2), åßíáé óùóôÞ;
á. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 3 Üôïìá ïîõãüíïõ.
â. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ç áôïìéêüôçôá ôïõ áæþôïõ åßíáé 2.
ã. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 Üôïìá áóâåóôßïõ.
ä. Óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 Üôïìá ïîõãüíïõ.
ÌïíÜäåò 5

4. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áíáöÝñåôáé óå õäáôéêü äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ íá-
ôñßïõ (NaCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 10 % w/v, åßíáé óùóôÞ;
á. Óôá 100 g ôïõ äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaCl.
â. Óôá 100 mL íåñïý Ý÷ïõí äéáëõèåß 10 g NaCl.
ã. Óôï 1 L ôïõ äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 100 g NaCl.
ä. Ôï äéÜëõìá åßíáé êïñåóìÝíï.
ÌïíÜäåò 10

5. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ìüñéá ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí äåí õðÜñ÷ïõí óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç, óå áíôßèå-
óç ìå ôá ìüñéá ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí.

139
ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

â. ¸íá åõäéÜëõôï Üëáò óôï íåñü ó÷çìáôßæåé êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìå ìéêñÞ ðåñéåêôéêü-
ôçôá.
ã. Ôá Üôïìá åíüò ÷çìéêïý óôïé÷åßïõ ìå ôïí ßäéï áñéèìü íåôñïíßùí óôïí ðõñÞíá ôïõò
÷áñáêôçñßæïíôáé ùò éóüôïðá.
ä. Ôá ìåßãìáôá åßíáé ïìïãåíÞ üôáí üëá ôá óõóôáôéêÜ âñßóêïíôáé óå õãñÞ êáôÜóôáóç.
å. ¸íá õäáôéêü äéÜëõìá Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ ôéìÞ ãéá ôéò % w/w êáé % w/v ðåñéåêôéêü-
ôçôåò.
ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. Íá áíáöÝñåôå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôïõò ðáñáêÜôù ìïñéáêïýò
ôýðïõò:
á. H3PO4 (öùóöïñéêü ïîý).
â. Ca(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ).
ã. (NH4)2SO4 (èåééêü áììþíéï).
ÌïíÜäåò 9

2. Íá åîåôÜóåôå ôçí ïñèüôçôá ôçò ðñüôáóçò: «Ç áôïìéêüôçôá ôïõ ïîõãüíïõ óôï èåééêü
ïîý (H2SO4) åßíáé ôÝóóåñá (4)». Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 6

3. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí (ðñùôïíßùí, íåôñïíßùí

êáé çëåêôñïíßùí) óôá ðáñáêÜôù Üôïìá, ìüñéá êáé éüíôá:
á. P4 (Ãéá ôïí öùóöüñï Ñ: Z = 15 êáé Á = 31).
â. ÍÇ3 (Ãéá ôï Üæùôï Í: Æ = 7 êáé Á = 14, ãéá ôï õäñïãüíï Ç: Æ = 1 êáé Á = 1).
ã. ÍO -3 (Ãéá ôï Üæùôï Í: Æ = 7 êáé Á = 14, ãéá ôï ïîõãüíï Ï: Æ = 8 êáé Á = 16).
ÌïíÜäåò 10

ÈÝìá 3ï
á. Óå 240 g íåñïý äéáëýïíôáé ðëÞñùò 60 g æÜ÷áñçò, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1)
üãêïõ 250 mL. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 5

140
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÏ ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ii. ôçí % w/w êáé ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 10

â. Íá õðïëïãßóåôå ôá mL íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óå 50 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1,

þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 6% w/v.
ÌïíÜäåò 10

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) õäñï÷ëùñßïõ (ÇCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 40% w/w êáé
ðõêíüôçôáò 1,5 g/mL.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéá-
ëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 5

â. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ÷ùñßæåôáé óå äýï ßóá ìÝñç.

1ï ìÝñïò
Íá õðïëïãßóåôå ôá mL ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1 ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò (Ä2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v.
ÌïíÜäåò 10

2ï ìÝñïò
Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò ÇCl (Ä3) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v ðïõ ðñÝðåé íá
ðñïóôåèåß óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò (Ä4) ðåñéå-
êôéêüôçôáò 25% w/v.
ÌïíÜäåò 10

141
 ¼íïìá Óýìâïëï ¼íïìá Óýìâïëï
¢æùôï Í Ìïëõâäáßíéï Mo
ÁúíóôáÀíéï Ås Ìüëõâäïò Pb
Áêôßíéï Ac ÌðåñêÝëéï Âê
Áìåñßêéï Am ÍÜôñéï Ía
¢íèñáêáò C ÍÝï Íe
Áíôéìüíéï Sb Íåïäýìéï Íd
Áñãßëéï (Áëïõìßíéï) Al ÍéêÝëéï Ni
Áñãü Ar Íéüâéï Nb
¢ñãõñïò Ar ÍïìðÝëéï No
Áñóåíéêü As ÎÝíï Xe
ÁóâÝóôéï Ca ¼ëìéï Ho
¢óôáôï At Ïîõãüíï O
¢öíéï Hf ¼óìéï Os
ÂïëöñÜìéï W ÏõñÜíéï U
(ÔïõãêóôÝíéï) ÐáëëÜäéï Pd
ÂáíÜäéï V Ðëïõôþíéï Pu
ÂÜñéï Ba Ðïëþíéï Po
Âçñýëëéï Be Ðïóåéäþíéï Np
Âéóìïýèéï Bi (Íåðôïýíéï)
Âüñéï B Ðñáóéíïäýìéï Pr
Âñüìéï Br ÐñïìÞèåéï Pm
Ãáäïëßíéï Gd Ðñùôáêôßíéï Pa
ÃÜëëéï Ga Ðõñßôéï Si
ÃåñìÜíéï Ge ÑÜäéï Ra
ÄçìÞôñéï Ce Ñáäüíéï Rn
Äõóðñüóéï Dy ÑÞíéï Re
¸ñâéï Er Ñüäéï Rh
Åõñþðéï Eu Ñïõâßäéï Rb
Æéñêüíéï Zr ÑïõèÞíéï Ru
¹ëéï He ÓáìÜñéï Sm
ÈÜëëéï Tl ÓåëÞíéï Se
Èåßï S Óßäçñïò Fe
Èüñéï Th ÓêÜíäéï Sc
Èïýëéï Tm Óôñüíôéï Sr
ºíäéï In ÔáíôÜëéï Ta
Éñßäéï Ir ÔÝñâéï Tb
Éþäéï I Ôåëëïýñéï Te
ÊÜäìéï Cd Ôå÷íÞôéï Tc
Êáßóéï Cs ÔéôÜíéï Ti
ÊÜëéï K ÕäñÜñãõñïò Hg
Êáëéöüñíéï Cf Yäñïãüíï H
Êáóóßôåñïò Sn ÕôôÝñâéï Yb
Êéïýñéï Cm ¾ôôñéï Y
ÊïâÜëôéï Co ÖÝñìéï Fm
Êñõðôü Kr Öèüñéï F
ËáíèÜíéï La ÖñÜãêéï Fr
Ëåõêü÷ñõóïò Pt Öùóöüñïò P
Ëßèéï Li ×áëêüò Cu
ËïõôÞôéï Lu ×ëþñéï Cl
ÌáããÜíéï Mn ×ñõóüò Au
ÌáãíÞóéï Mg ×ñþìéï Cr
ÌåíôåëÝâéï Md ØåõäÜñãõñïò Zn
Κεφάλαιο 2
Περιοδικός πίνακας.
Δεσμοί

Περιεχόμενα κεφαλαίου 2
2.1 Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων
2.1.1 Ένα απλό μοντέλο για το άτομο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.1.2 Κατανομή ηλεκτρονίων σε στιβάδες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 157
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
2.2 Κατάταξη των στοιχείων (περιοδικός πίνακας). Χρησιμότητα του
περιοδικού πίνακα
2.2.1 Περιοδικός πίνακας των στοιχείων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
2.2.2 Οι ομάδες, οι περίοδοι και τα κοινά χαρακτηριστικά τους . . . . . . . . . . . 165
2.2.3 Η χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 180
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Διαγώνισμα στις ενότητες 2.1 και 2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
2.3 Γενικά για τον χημικό δεσμό. Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική
συμπεριφορά του στοιχείου. Είδη χημικών δεσμών (ιοντικός –
ομοιοπολικός)
2.3.1 Τι είναι ο χημικός δεσμός; Πότε και γιατί δημιουργείται; . . . . . . . . . . . . . 193
2.3.2 Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά των ατόμων . . 194
2.3.3 Ηλεκτρόνια σθένους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
2.3.4 Ατομική ακτίνα (μέγεθος του ατόμου) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
2.3.5 Είδη χημικών δεσμών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
 2.3.6 Ιοντικός ή ετεροπολικός δεσμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
2.3.7 Χαρακτηριστικά ιοντικών ή ετεροπολικών ενώσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
2.3.8 Ομοιοπολικός δεσμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
2.3.9 Χαρακτηριστικά ομοιοπολικών ή μοριακών ενώσεων . . . . . . . . . . . . . . . 212
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 222
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Διαγώνισμα στην ενότητα 2.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
2.4 Η γλώσσα της χημείας. Αριθμός οξείδωσης. Γραφή χημικών τύπων και
εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων
2.4.1 Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
2.4.2 Χημικά σύμβολα, το αλφαβητάρι της χημείας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
2.4.3 Χημικοί τύποι ενώσεων, το λεξιλόγιο της χημείας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
2.4.4 Γραφή μοριακών τύπων ανόργανων χημικών ενώσεων . . . . . . . . . . . . 245
2.4.5 Ονοματολογία ανόργανων ενώσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . .258
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Διαγώνισμα στην ενότητα 2.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

Διαγώνισμα στο κεφάλαιο 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

 2.1
ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
ôùí áôüìùí

2.1.1 ¸íá áðëü ìïíôÝëï ãéá ôï Üôïìï

Ìßá áðü ôéò ðñïôåñáéüôçôåò ôïõ áíèñþðïõ áðïôÝëåóå ç ðñïóðÜèåéá êáôáíüçóçò ôçò äï-
ìÞò ôçò ýëçò. ¼ðùò åßäáìå, ôá ðÜíôá áðïôåëïýíôáé áðü Üôïìá. ÅðïìÝíùò, ç êáôáíüçóç
ôçò äïìÞò ôçò ýëçò áñ÷ßæåé áðü ôç äéåñåýíçóç ôïõ áôüìïõ, ç ïðïßá áðáó÷ïëåß ôçí åðéóôÞ-
ìç áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ Äçìüêñéôïõ ìÝ÷ñé óÞìåñá.
ÓõíïðôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí èåùñéþí ãéá ôç äïìÞ ôïõ áôüìïõ
Ïé ðñþôåò ðñïóðÜèåéåò ðïõ ìáò åßíáé ãíùóôÝò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá ìå êýñéï åêöñáóôÞ
ôïí Äçìüêñéôï (460-370 ð.×.), ï ïðïßïò èåþñçóå üôé ç ýëç áðïôåëåßôáé áðü ðïëý ìéêñÜ óùìáôßäéá ôéò aôü-
ìïõò (Üôïìá).
ÅðåéäÞ ïé èåùñßåò ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí Þôáí áðëÝò õðïèÝóåéò êáé äå âáóßæïíôáí óå ðåéñÜìáôá, ç
ðáñáðÜíù èåþñçóç ÷ñåéÜóôçêå íá ðåñéìÝíåé ìÝ÷ñé ôçí áíáêÜëõøç ôïõ çëåêôñïíßïõ ùò óõóôáôéêïý ôïõ
áôüìïõ. Ìå ôçí áíáêÜëõøç ôïõ çëåêôñïíßïõ äéáôõðþèçêáí íÝåò èåùñßåò.
ÌåôÜ ôç èåùñßá ôïõ Äçìüêñéôïõ, ïé ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÝò èåùñßåò, ðïõ äéáôõðþèçêáí ãéá ôç äïìÞ ôïõ
áôüìïõ, åßíáé ïé ðáñáêÜôù:

ÁôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Dalton (1808)

Tá âáóéêÜ óçìåßá óôçí áôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Dalton (1766-1844) åßíáé ôá åîÞò:
1. Ç ýëç áðïôåëåßôáé áðü ðïëý ìéêñÜ óùìáôßäéá, áäéáßñåôá óôéò ÷çìéêÝò ìåôáâïëÝò, ôá Üôïìá.
2. Ôá Üôïìá ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ åßíáé óå üëá üìïéá ìåôáîý ôïõò.
3. Ôá Üôïìá ôùí äéáöüñùí óôïé÷åßùí åßíáé äéáöïñåôéêÜ ìåôáîý ôïõò. ¢ñá õðÜñ÷ïõí ôüóá åßäç áôüìùí
üóá êáé ôá åßäç ôùí óôïé÷åßùí.
4. Ôá Üôïìá ôùí äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ãéá íá ó÷çìáôßóïõí ôéò äéÜöïñåò ÷çìéêÝò
åíþóåéò óå áíáëïãßá ìéêñþí áêÝñáéùí áñéèìþí 1:1, 2:1, 2:2, 3:1 êôë.
5. Ôá Üôïìá ïýôå êáôáóôñÝöïíôáé ïýôå äçìéïõñãïýíôáé.

145
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÁôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Rutherford (1911)

O Rutherford (1871-1937) ìå ôï áôïìéêü ôïõ ðñüôõðï ðáñïõóßáóå ôï Üôïìï óáí ìéá ìéêñïãñáößá ôïõ
ðëáíçôéêïý óõóôÞìáôïò. Ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò áôïìéêÞò ôïõ èåùñßáò
Άτομο
åßíáé ôá åîÞò:
1. Óôï êÝíôñï ôïõ áôüìïõ õðÜñ÷åé ï ðõñÞíáò, ï ïðïßïò åßíáé èåôéêÜ
öïñôéóìÝíïò (áðïôåëåßôáé áðü ðñùôüíéá êáé íåôñüíéá), êáôÝ÷åé ðïëý Πυρήνας

ìéêñü üãêï êáé ðåñéÝ÷åé üëç ó÷åäüí ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ.

2. Ôá çëåêôñüíéá êéíïýíôáé ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá, üðùò êéíïýíôáé ïé
ðëáíÞôåò ãýñù áðü ôïí ¹ëéï.
3. Ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé ßóïò ìå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí.
4. Ôá Üôïìá ïýôå êáôáóôñÝöïíôáé ïýôå äçìéïõñãïýíôáé.

ÁôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Bohr (1913)

Άτομο
O Âïhr (1885-1962) âåëôßùóå ôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Rutherford êáèïñß- M
æïíôáò ìå áêñßâåéá ôçí êßíçóç ôùí çëåêôñïíßùí óå óõãêåêñéìÝíåò êõêëé- L
p, n
êÝò ôñï÷éÝò ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá, ôéò ïðïßåò ïíüìáóå óôéâÜäåò, êáèþò K
êáé ôçí åíÝñãåéá ðïõ Ý÷ïõí óå êÜèå êõêëéêÞ ôñï÷éÜ.
Ôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr åßíáé âáóéêü ãéá ôç ÷çìåßá óôï ëýêåéï êáé ãéá
áõôü åîåôÜæåôáé áíáëõôéêÜ óôç óõíÝ÷åéá.

ÁôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Sommerfeld (1916)

O Sommerfeld (1868-1951) âåëôßùóå ôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Âohr äå÷üìåíïò üôé:

1. Ôá çëåêôñüíéá êéíïýíôáé ü÷é ìüíï óå êõêëéêÝò ôñï÷éÝò, áëëÜ êáé óå åëëåéðôéêÝò.
2. Ôá çëåêôñüíéá ìéáò óôéâÜäáò ìðïñïýí íá êéíïýíôáé óå äéáöïñåôéêÝò ôñï÷éÝò, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé êõ-
êëéêÝò Þ åëëåéðôéêÝò, ôéò ïðïßåò ïíüìáóå õðïóôéâÜäåò.

Óýã÷ñïíç áôïìéêÞ èåùñßá

Óýìöùíá ìå ôç óýã÷ñïíç áôïìéêÞ èåùñßá ôï çëåêôñüíéï Ý÷åé äéðëÞ öýóç Άτομο

êáé óõìðåñéöÝñåôáé Üëëïôå ùò óùìáôßäéï êáé Üëëïôå ùò êýìá. ÅðïìÝíùò
.............. .............
åßíáé áäýíáôï íá ðñïóäéïñßóïõìå ìå áêñßâåéá ôç èÝóç êáé ôçí ôá÷ýôçôá
.................................. ............
.. . .............. . .
......... .......................................... ........
ôïõ çëåêôñïíßïõ óå êÜðïéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, êáé ìéëÜìå ãéá ôçí ðéèáíüôçôá

...... . ......... . . ....

åýñåóçò ôïõ çëåêôñïíßïõ. Ç Ýííïéá ôçò ôñï÷éÜò áíôéêáèßóôáôáé ìå Ýíá
óýíïëï ðéèáíþí èÝóåùí óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá âñåèåß ôï çëåêôñüíéï (Ýí- . ....... .. . . .....
..................
Ηλεκτρονιακό νέφος
íïéá ôñï÷éáêïý).
..

146
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

Áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr

Ôï 1913 ï Äáíüò Niels Bohr (1885-1962) äéáôýðùóå Ýíá áôïìéêü ðñüôõðï, ðïõ áðïôåëåß
óõíÝ÷åéá ôïõ áôïìéêïý ðëáíçôéêïý ðñïôýðïõ ôïõ Rutherford. Ôá âáóéêÜ óçìåßá ôïõ áôïìé-
êïý ðñïôýðïõ ôïõ Bïhr åßíáé:
1. Ï ðõñÞíáò âñßóêåôáé óôï êÝíôñï ôïõ áôüìïõ, åßíáé èåôéêÜ öïñôéóìÝíïò (áðïôåëåßôáé
áðü ðñùôüíéá êáé íåôñüíéá), êáôáëáìâÜíåé ðïëý ìéêñü üãêï óå ó÷Ýóç ìå ôïí üãêï ôïõ áôü-
ìïõ êáé ðåñéÝ÷åé üëç ó÷åäüí ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ.
2. Ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá, óå áñêåôÜ ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò, êéíïýíôáé ôá çëåêôñüíéá. Ç êßíç-
óç ôùí çëåêôñïíßùí ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá êáèïñßæåôáé áðü ôç ìç÷áíéêÞ óõíèÞêç.
1ç óõíèÞêç (ìç÷áíéêÞ óõíèÞêç)
Ôá çëåêôñüíéá ìðïñïýí íá êéíïýíôáé ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá óå ïñéóìÝíåò åðéôñå-
ðüìåíåò êõêëéêÝò ôñï÷éÝò. ÊÜèå åðéôñåðüìåíç êõêëéêÞ ôñï÷éÜ Ý÷åé êáèïñéóìÝíç áêôßíá
rn êáé êáèïñéóìÝíç åíÝñãåéá En.
Ï Bohr ïíüìáóå ôéò êõêëéêÝò ôñï÷éÝò, óôéò ïðïßåò êéíïýíôáé ôá çëåêôñüíéá, çëåêôñïíéáêÝò
óôéâÜäåò Þ öëïéïýò Þ åíåñãåéáêÝò óôÜèìåò. Ïé åðéôñåðüìåíåò ôñï÷éÝò ïñßóôçêáí ìå Ýíáí
áêÝñáéï áñéèìü n, ï ïðïßïò ïíïìÜæåôáé êýñéïò êâáíôéêüò áñéèìüò êáé êáèïñßæåé ôçí
åíåñãåéáêÞ êáôÜóôáóç (óôÜèìç) ôïõ çëåêôñïíßïõ, êáèþò êáé ôçí ôñï÷éÜ (óôéâÜäá) óôçí
ïðïßá êéíåßôáé. Ï êýñéïò êâáíôéêüò áñéèìüò n ìðïñåß íá ðÜñåé ôéò ôéìÝò 1, 2, 3, … , ¥. Oé
áíôßóôïé÷åò ôñï÷éÝò (óôéâÜäåò) óõìâïëßæïíôáé ìå ôá ãñÜììáôá K, L, M, . . .

ÔéìÞ n 1 2 3 4 5 6 7 ...
ÓôéâÜäá 1ç 2ç 3ç 4ç 5ç 6ç 7ç ...
Óõìâïëéóìüò Ê L M N O P Q ...

Ôá çëåêôñüíéá åíüò áôüìïõ ßäéïõ n ëÝìå üôé âñßóêïíôáé óôçí ßäéá óôéâÜäá Þ óôïí ßäéï öëïéü
Þ óôçí ßäéá åíåñãåéáêÞ óôÜèìç. ¼óï áðïìáêñõíüìáóôå áðü ôïí ðõñÞíá ôüóï ìåãáëþíåé ç
áðüóôáóç ôïõ çëåêôñïíßïõ áðü áõôüí
rK < r L < r M < r N < r O < r P < r Q
êáé ôüóï áõîÜíåôáé ç åíÝñãåéÜ ôïõ
EK < E L < E M < E N < E O < E P < E Q
Óçìåßùóç: Ï Bohr ðñïóäéüñéóå ìå áêñßâåéá ôçí áêôßíá êáé ôçí åíÝñãåéá êÜèå êõêëéêÞò ôñï÷éÜò. Ç
áêôßíá äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç r = 0,529 · 10-10 · n2 m, åíþ áíôßóôïé÷á ç åíÝñãåéá äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç:
2,18 · 10 - 18
Ån = - J.
n2

147
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

3. Ç åíåñãåéáêÞ êáôÜóôáóç ôùí çëåêôñïíßùí êáèïñßæåôáé áðü ôçí ïðôéêÞ óõíèÞêç.

2ç óõíèÞêç (ïðôéêÞ óõíèÞêç)
Ôï çëåêôñüíéï åêðÝìðåé Þ áðïññïöÜ åíÝñãåéá õðü ìïñöÞ áêôéíïâïëßáò ìüíï üôáí ìåôá-
ðçäÜ áðü ìéá ôñï÷éÜ óå Üëëç, üôáí äçëáäÞ áëëÜæåé åíåñãåéáêÞ óôÜèìç.
l ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÞóåé áðü ìéá åðéôñåðüìåíç ôñï÷éÜ (óôÜèìç) õøçëüôåñçò
åíÝñãåéáò óå Üëëç ÷áìçëüôåñçò (áðïäéÝãåñóç), åêðÝìðåé áêôéíïâïëßá.
l ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÞóåé áðü ìéá åðéôñåðüìåíç ôñï÷éÜ (óôÜèìç) ÷áìçëüôåñçò
åíÝñãåéáò óå Üëëç õøçëüôåñçò (äéÝãåñóç), áðïññïöÜ åíÝñãåéá.

ÄéÝãåñóç çëåêôñïíßïõ
¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÞóåé áðü ìéá åðéôñå- φωτόνιο
ðüìåíç ôñï÷éÜ ìå åíÝñãåéá Åi óå ìéá Üëëç åðéôñåðüìåíç Ef
ôñï÷éÜ ìåãáëýôåñçò åíÝñãåéáò Åf (äéÝãåñóç), áðïññïöÜ
Ýíá öùôüíéï åíÝñãåéáò ßóçò ìå ôç äéáöïñÜ Åf – Ei ìåôáîý
+
ôçò ôåëéêÞò (final) êáé ôçò áñ÷éêÞò (initial) ôïõ åíÝñãåéáò:
Ei
Eöùôïíßïõ = ÄÅ = Ef - Ei

AðïäéÝãåñóç çëåêôñïíßïõ
¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÞóåé áðü ìéá åðéôñå- Διέγερση ηλεκτρονίου
ðüìåíç ôñï÷éÜ ìå åíÝñãåéá Åi óå ìéá Üëëç åðéôñåðü-
ìåíç ôñï÷éÜ ìéêñüôåñçò åíÝñãåéáò Åf (áðïäéÝãåñóç), Ei
åêðÝìðåôáé Ýíá öùôüíéï åíÝñãåéáò ßóçò ìå ôç äéáöïñÜ
Ef
Åi – Ef ìåôáîý ôçò áñ÷éêÞò êáé ôçò ôåëéêÞò ôïõ åíÝñ-
ãåéáò: + φωτόνιο

Eöùôïíßïõ = ÄÅ = Ei - Ef

EðïìÝíùò üôáí Ýíá çëåêôñüíéï áëëÜæåé ôñï÷éÜ, éó÷ýåé

Αποδιέγερση ηλεκτρονίου
ç áêüëïõèç ó÷Ýóç ãéá ôçí åíÝñãåéá ðïõ áðïññïöÜôáé
Þ åêðÝìðåôáé:

ÄÅ = |Ef - Ei|

Óçìåßùóç: ç åíÝñãåéá åíüò öùôïíßïõ óõíäÝåôáé ìå ôç óõ÷íüôçôá f êáé ôï ìÞêïò êýìáôïò ë ôçò áíôßóôïé÷çò
c
áêôéíïâïëßáò ìå ôç ó÷Ýóç: Å = h · f = h · , üðïõ h ìéá óôáèåñÜ ðïõ ïíïìÜæåôáé óôáèåñÜ ôïõ Max Planck êáé
ë
åßíáé ßóç ìå 6,63 · 10–34 J · s.

148
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

2.1.2 ÊáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí óå óôéâÜäåò

Ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå Ýíá Üôïìï (çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ) êáèïñßæåôáé áðü ïñé-
óìÝíåò âáóéêÝò áñ÷Ýò, ðïõ åßíáé ïé åîÞò:
1. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò çëåêôñïíßùí ðïõ ìðïñåß íá ðÜñåé êáèåìéÜ áðü ôéò ôÝóóåñéò ðñþôåò
óôéâÜäåò äßíåôáé áðü ôïí ôýðï 2n2, üðïõ n ï êýñéïò êâáíôéêüò áñéèìüò (äçëáäÞ ï áñéèìüò
ôçò óôéâÜäáò).

ÔéìÝò n n=1 n=2 n=3 n=4 n=5 n=6 n=7

ÓôéâÜäá K L M N O P Q

Max e 2 · 12 = 2 2 · 22 = 8 2 · 32 = 18 2 · 42 = 32 32* 18* 8*

Óçìåßùóç: Äåí õðÜñ÷åé ãíùóôü óôïé÷åßï ðïõ íá Ý÷åé óôéò óôéâÜäåò O, Ñ êáé Q ôïí ìÝãéóôï áñéèìü çëå-
êôñïíßùí ðïõ ðñïâëÝðåôáé áðü ôç ó÷Ýóç 2n2. Óôïí ðßíáêá áíáöÝñåôáé ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ôùí
çëåêôñïíßùí ðïõ Ý÷åé âñåèåß óôá 118 ãíùóôÜ óôïé÷åßá.
2. Äåí åßíáé äõíáôü íá âñßóêïíôáé óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åíüò áôüìïõ ðåñéóóüôåñá áðü
8e, Þ ðåñéóóüôåñá áðü 2e, áí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé ç Ê.
3. Äåí åßíáé äõíáôü íá âñßóêïíôáé ðåñéóóüôåñá áðü 18e, áëëÜ ïýôå ëéãüôåñá áðü 8e óôçí
ðñïôåëåõôáßá óôéâÜäá åíüò áôüìïõ. Åîáéñåßôáé ç óôéâÜäá Ê, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé ôï ðïëý 2e.
4. ÃåíéêÜ, óå Ýíá Üôïìï ôá çëåêôñüíéá ôåßíïõí íá êáôáëÜâïõí ôéò óôéâÜäåò ìå ôç
ìéêñüôåñç åíÝñãåéá (áñ÷Þ ôçò åëÜ÷éóôçò åíÝñãåéáò).
Óýìöùíá ìå ôïõò ðáñáðÜíù êáíüíåò åßíáé äõíáôüò ï ðñïóäéïñéóìüò ôçò çëåêôñïíéáêÞò
äïìÞò ôùí 20 ðñþôùí óôïé÷åßùí ìå áôïìéêïýò áñéèìïýò áðü Æ = 1 Ýùò Æ = 20.

149
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

2.1.3 á. Ðþò ãßíåôáé ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå Ýíá Üôïìï óôç èåìåëéþäç
êáôÜóôáóç; Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò:
i. ôïõ áôüìïõ ôïõ êáëßïõ (K: Z = 19).
ii. ôïõ áôüìïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca: Z = 20).
â. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôùí 18 ðñþôùí óôïé÷åßùí.
ÁðÜíôçóç
á. Ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åíüò óôïé÷åßïõ ðñïêýðôåé áðü ôçí ôéìÞ ôïõ áôïìéêïý ôïõ
áñéèìïý (Æ), áöïý ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá åßíáé ßóïò ìå ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí ôïõ áôüìïõ (çëåêôñéêÞ ïõäåôåñüôçôá).
Ìåèïäïëïãßá
Åýñåóç çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò ÷çìéêïý óôïé÷åßïõ.
Ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí åíüò áôüìïõ óå óôéâÜäåò, óôç èåìåëéþäç êáôÜóôáóç, ãßíå-
ôáé ùò åîÞò:
1. Áñ÷éêÜ, óõìðëçñþíïõìå ôç ÷áìçëüôåñç åíåñãåéáêÜ óôéâÜäá, ôçí Ê, ìå äýï çëå-
êôñüíéá.
2. Óôç óõíÝ÷åéá, óõìðëçñþíïõìå ôéò óôéâÜäåò L êôë. ìÝ÷ñé íá ôïðïèåôçèïýí üëá ôá çëå-
êôñüíéá ôïõ áôüìïõ. Ç óõìðëÞñùóç ìéáò íÝáò óôéâÜäáò áñ÷ßæåé üôáí óõìðëçñùèåß ç
ðñïçãïýìåíç, åöüóïí âÝâáéá äåí åñ÷üìáóôå óå áíôßèåóç ìå ôïõò êáíüíåò ôçò
çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò.

i. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ áôüìïõ ôïõ êáëßïõ (19Ê), Ý÷ïõìå Æ = 19, äçëáäÞ 19 ðñùôüíéá óôïí
ðõñÞíá êáé êáôÜ óõíÝðåéá 19 çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá. Óýìöùíá ìå ôç ìåèïäï-
ëïãßá åíåñãïýìå ùò åîÞò:
Óõìðëçñþíïõìå ôç ìéêñüôåñç åíåñãåéáêÜ óôéâÜäá Ê (n = 1) ìå ôïí ìÝãéóôï áñéèìü
çëåêôñïíßùí ðïõ ìðïñåß íá äå÷ôåß, äçëáäÞ ìå 2 çëåêôñüíéá.
Óõìðëçñþíïõìå ôçí åðüìåíç óôéâÜäá L (n = 2) ìå ôïí ìÝãéóôï áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ
ìðïñåß íá äå÷ôåß, äçëáäÞ ìå 8 çëåêôñüíéá.
ÁðïìÝíïõí 19 - (2 + 8) = 9 çëåêôñüíéá, ôá ïðïßá ìðïñåß íá äå÷ôåß ç åðüìåíç óôéâÜäá Ì
(n = 3). Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ èá åß÷áìå 9 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá ðá-
ñáâéÜæåôáé ï êáíüíáò ôçò ïêôÜäáò (ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá äåí ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéó-
óüôåñá áðü 8 çëåêôñüíéá). ÅðïìÝíùò èá ôïðïèåôçèïýí 8 çëåêôñüíéá óôç óôéâÜäá Ì (n =
= 3) êáé 1 çëåêôñüíéï óôçí åðüìåíç, ôç óôéâÜäá Í (n = 4).

150
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

Óõíåðþò ç æçôïýìåíç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åßíáé:

Ê(2), L(8), Ì(8), Í(1)
ii. Ãéá ôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ (20Ca) Ý÷ïõìå Æ = 20, äçëáäÞ 20 ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá êáé
åðïìÝíùò 20 çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå óôçí ðáñáêÜôù
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ:
Ê(2), L(8), Ì(8), Í(2)
â. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï ãßíåôáé ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå óôéâÜäåò ãéá ôá 18 ðñþôá
óôïé÷åßá (Æ = 1 Ýùò Æ = 18), óôç èåìåëéþäç êáôÜóôáóç. Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ áõôþí ôùí
óôïé÷åßùí äßíåôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:
Z=1 Z=2
H He
Κ 1e Κ 2e

Υδρογόνο Ήλιο
Z=3 Z=4 Z=5 Z=6 Z=7 Z=8 Z=9 Z = 10
Li Βe B C N O F Ne
Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e
L 1e L 2e L 3e L 4e L 5e L 6e L 7e L 8e
Λίθιο Βηρύλλιο Βόριο Άνθρακας Άζωτο Οξυγόνο Φθόριο Νέο
Z = 11 Z = 12 Z = 13 Z = 14 Z = 15 Z = 16 Z = 17 Z = 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e
L 8e L 8e L 8e L 8e L 8e L 8e L 8e L 8e
M 1e M 2e M 3e M 4e M 5e M 6e M 7e M 8e
Νάτριο Μαγνήσιο Αργίλιο Πυρίτιο Φωσφόρος Θείο Χλώριο Αργό

2.1.4 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ãéá ôá óôïé÷åßá: á. É (Æ = 53), â. Sr

(Z = 38), ã. Pb (Z = 82).
ÁðÜíôçóç
Ïé êáíüíåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr ìÜò åðéôñÝðïõí ôçí êáôáíï-
ìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ìÝ÷ñé ôïí áôïìéêü áñéèìü Æ = 19. Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí õðüëïé-
ðùí óôïé÷åßùí ìðïñåß íá ãßíåé ãéá ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá ìå ôïí ðñáêôéêü êáíüíá: «üôáí
Ý÷ïõìå íá ôïðïèåôÞóïõìå áñéèìü çëåêôñïíßùí óå ìßá óôéâÜäá êáé ðáñáâéÜæåôáé êÜðïéïò
êáíüíáò, ôïí "óðÜìå" óõíáñôÞóåé ôùí áñéèìþí 32, 18 Þ 8».
á. Ãéá ôï éþäéï (É) ìå áôïìéêü áñéèìü Æ = 53, Ý÷ïõìå 53 ðñùôüíéá, Üñá êáé 53 çëåêôñüíéá.
ÊáôáíÝìïõìå ôá 53 çëåêôñüíéá óôéò äéÜöïñåò, óôéâÜäåò óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò ðïõ
ãíùñßóáìå óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï.
l Óõìðëçñþíïõìå ôç óôéâÜäá Ê (n = 1) ìå 2 çëåêôñüíéá.

151
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

l Óõìðëçñþíïõìå ôç óôéâÜäá L (n = 2) ìå 8 çëåêôñüíéá.

l Óõìðëçñþíïõìå ôç óôéâÜäá Ì (n = 3) ìå 18 çëåêôñüíéá.
l ¸÷ïõìå áêüìá 53 - (18 + 8 + 2) = 25 çëåêôñüíéá. Ç åðüìåíç óôéâÜäá, ç Í, ìðïñåß íá
äå÷ôåß ôï ðïëý 32 çëåêôñüíéá. Èá ôïðïèåôçèïýí 18 çëåêôñüíéá óôç óôéâÜäá Í, ðïõ åß-
íáé ç ðñïçãïýìåíç ôçò åîùôåñéêÞò, êáé ôá õðüëïéðá 7 çëåêôñüíéá óôçí åðüìåíç, ôçí O,
ðïõ åßíáé ç åîùôåñéêÞ.
ÅðïìÝíùò, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áôüìïõ ôïõ éùäßïõ (É) åßíáé:
Ê(2), L(8), Ì(18), Í(18), O(7)
â. Ãéá ôï óôñüíôéï (Sr) ìå áôïìéêü áñéèìü Æ = 38, Ý÷ïõìå 38 ðñùôüíéá, åðïìÝíùò èá Ý÷ïõìå
êáé 38 çëåêôñüíéá. Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áôüìïõ ôïõ Sr åß-
íáé:
Ê(2), L(8), Ì(18), Í(8), O(2)
ã. Ãéá ôïí ìüëõâäï (Pb) ìå áôïìéêü áñéèìü Æ = 82, Ý÷ïõìå 82 ðñùôüíéá, óõíåðþò èá
Ý÷ïõìå êáé 82 çëåêôñüíéá. Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áôüìïõ
ôïõ Pb èá åßíáé:
Ê(2), L(8), Ì(18), Í(32), O(18), P(4)

2.1.5 á. Ðþò ãßíåôáé ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå Ýíá éüí;

â. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò:
i. óôï êáôéüí ôïõ âáñßïõ (Ca2+ ìå Æ = 20) êáé
ii. óôï áíéüí ôïõ èåßïõ (S2– ìå Æ = 16)
ÁðÜíôçóç
á. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò êáôáíïìÞò çëåêôñïíßùí óå Ýíá éüí, ðñÝðåé íá ëÜâïõìå õðüøç ìáò
ôá áêüëïõèá:
Óå Ýíá êáôéüí Ý÷ïõìå áñéèìü çëåêôñïíßùí ßóï ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ ïõäÝôå-
ñïõ áôüìïõ ìåßïí ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï öïñôßï ôïõ êáôéüíôïò. Ãéá
ðáñÜäåéãìá, óôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ Na+ (Z = 11) Ý÷ïõìå Ýíá çëåêôñüíéï ëéãüôåñï áðü ôï
Üôïìï ôïõ Na, äçëáäÞ 11 - 1 = 10 çëåêôñüíéá.
Óå Ýíá áíéüí Ý÷ïõìå áñéèìü çëåêôñïíßùí ßóï ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ ïõäÝôåñïõ
áôüìïõ óõí ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï öïñôßï ôïõ áíéüíôïò. Ãéá ðáñÜäåéã-
ìá, óôï áíéüí ôïõ öùóöüñïõ P3- (Æ = 15) èá Ý÷ïõìå ôñßá çëåêôñüíéá ðåñéóóüôåñá áðü ôï
Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ, äçëáäÞ 15 + 3 = 18 çëåêôñüíéá.

152
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

Ìåèïäïëïãßá
Åýñåóç çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò éüíôïò
1. Âñßóêïõìå, üðùò åßäáìå, ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå óôéâÜäåò óôï áíôßóôïé÷ï
Üôïìï.
2. Ãéá êáôéüí áöáéñïýìå ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï öïñôßï ôïõ, áðü
ôç ìåãáëýôåñç åíåñãåéáêÜ óôéâÜäá.
Ãéá áíéüí ðñïóèÝôïõìå ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï öïñôßï ôïõ, óôç
ìåãáëýôåñç åíåñãåéáêÜ óôéâÜäá.

â. i. Ôï êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ (Ca2+), ìå Æ = 20, Ý÷åé 20 ðñùôüíéá, åíþ ëüãù ôïõ èåôéêïý
öïñôßïõ 2+, Ý÷åé 2e ëéãüôåñá áðü ôá ðñùôüíéÜ ôïõ, äçëáäÞ Ý÷åé 20 - 2 = 18e.
Ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôï Üôïìï ôïõ Ca åßíáé:
20 Ca: Ê(2), L(8), Ì(8), Í(2)
Ãéá ôçí êáôáíïìÞ óôï êáôéüí Ca2+ áöáéñïýìå ôá 2e áðü ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí Í, êáé
âñßóêïõìå:
Ca2+: Ê(2), L(8), Ì(8)
ii. Ôï áíéüí ôïõ èåßïõ (S2-), ìå Æ = 16, Ý÷åé 16 ðñùôüíéá, åíþ ëüãù ôïõ áñíçôéêïý öïñôßïõ
2-, Ý÷åé 2e ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéÜ ôïõ, äçëáäÞ Ý÷åé 16 + 2 = 18e.
Ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôï Üôïìï ôïõ S åßíáé:
16 S: Ê(2), L(8), Ì(6)
Ãéá ôçí êáôáíïìÞ óôï áíéüí S2– ðñïóèÝôïõìå ôá 2e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí Ì, êáé âñß-
óêïõìå:
S2-: Ê(2), L(8), Ì(8)

2.1.6 Íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôïõ áñóåíéêïý (33As),
â. ôoí áñéèìü ðñùôïíßùí óôïí ðõñÞíá óôïé÷åßïõ ×, ôï ïðïßï Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì,
ã. ðïéá áðü ôá óôïé÷åßá 11Na, 12Mg, 17Cl, 19K, 20Ca, 35Br, 56Ba Ý÷ïõí:
i. ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí êáé
ii. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá;
ÁðÜíôçóç
á. Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ áñéèìïý çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá óôïé÷åßïõ
ðñÝðåé íá âñïýìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ. Ãéá ôï áñóåíéêü (As) ìå áôïìéêü áñéèìü Æ =
= 33 âñßóêïõìå, üðùò åßäáìå, ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ:

153
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

33 Ás: Ê(2), L(8), Ì(18), Í(5)

ÅðïìÝíùò, ôï áñóåíéêü (Ás) Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (Í).

ÅðéóÞìáíóç:
Ç ãíþóç ôïõ áñéèìïý çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá óôïé÷åßïõ, üðùò èá äïýìå, åß-
íáé ðïëý óçìáíôéêÞ êáé êáèïñßæåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ óôïé÷åßïõ.
â. Åöüóïí ôï óôïé÷åßï × Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì, èá Ý÷ïõí óõìðëç-
ñùèåß, óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò, ïé ðñïçãïýìåíåò óôéâÜäåò Ê êáé L ìå 2 êáé 8 çëåêôñüíéá
áíôßóôïé÷á. ¢ñá ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ × åßíáé:
Ê(2), L(8), Ì(7)
¢ñá Ý÷åé 2 + 8 + 7 = 17 çëåêôñüíéá, êáé êáôÜ óõíÝðåéá 17 ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá.
ã. Âñßóêïõìå ãéá êÜèå óôïé÷åßï ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ.

11 Na : Ê(2) L(8) Ì(1)

12 Mg : Ê(2) L(8) Ì(2)
17 Cl : Ê(2) L(8) Ì(7)
19 K : Ê(2) L(8) Ì(8) Í(1)
20 Ca : Ê(2) L(8) Ì(8) Í(2)
35 Br : Ê(2) L(8) Ì(18) Í(7)
56 Ba : Ê(2) L(8) Ì(18) Í(18) O(8) P(2)

EðïìÝíùò:
i. ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí Ý÷ïõí Ía, Mg, Cl ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Ì, åíþ K, Ca, Âr ìå
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Í.
ii. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ý÷ïõí Na, K ìå 1e óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá, Mg, Ca, Ba ìå 2e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åíþ Cl, Br ìå 7e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.

2.1. 7 Ôï êáôéüí óôïé÷åßïõ Ì (Ì 3+ ) Ý÷åé 8 çëåêôñüíéá óôç óôéâÜäá L. Íá

ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ Ì.
ÁðÜíôçóç
Óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò ôçò çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò, ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óôï
êáôéüí ôïõ óôïé÷åßïõ Ì åßíáé:
Ì3+: Ê(2), L(8)

154
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

Ôï óôïé÷åßï Ì Ý÷åé 3 çëåêôñüíéá ðáñáðÜíù, Üñá ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ Ì èá

åßíáé:

Ì: Ê(2), L(8), Ì(3)

ÊáôÜ óõíÝðåéá ôï óôïé÷åßï Ì Ý÷åé 2 + 8 + 3 = 13 çëåêôñüíéá êáé åðïìÝíùò 13 ðñùôüíéá óôïí

ðõñÞíá. ¢ñá Æ = 13.

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
John Dalton (1766-1844). ¢ããëïò ÷çìéêüò ðïõ ãåííÞèçêå óôï ºãêëóöéëíô êáé
Þôáí ðáéäß öôù÷ïý ÊïõÜêåñïõ õöáíôÞ. ÐÞãå óôï ó÷ïëåßï ôùí ÊïõáêÝñùí.
Óôá 12 ÷ñüíéá ôïõ óôáìÜôçóå ôéò óðïõäÝò ôïõ êáé Üñ÷éóå íá äéäÜóêåé óôï ßäéï
ó÷ïëåßï. Óôá 15 ôïõ (1781) äéäÜóêåé óôï ÊÝíôáë, üðïõ ãíþñéóå ôïí ìáèçìáôéêü
John Gough, ðïõ ôïí âïÞèçóå íá óõìðëçñþóåé ôç ìüñöùóÞ ôïõ. ÁíÝëáâå ôç
äéåýèõíóç ôïõ ó÷ïëåßïõ ôï 1785 Ýùò ôï 1793 üðïõ ðÞãå óôï New College óôï
ÌÜíôóåóôåñ. ÐáñáéôÞèçêå ôï 1799, ãéáôß äåí ôïõ Ýìåíå ÷ñüíïò ãéá ôá ðåéñÜìá-
ôÜ ôïõ, êáé áó÷ïëÞèçêå ìå áõôÜ ðáñáäßäïíôáò ôáõôü÷ñïíá ìáèÞìáôá ÷çìåßáò
êáé ìáèçìáôéêþí Ýùò ôï 1833, üðïõ ï âáóéëéÜò ÃïõëéÝëìïò Ä´ ôïõ áðÝíåéìå åôÞ-
óéá ÷ïñçãßá. Ôï 1793 äçìïóßåõóå ôï ðñþôï ôïõ âéâëßï Meteorogical
Observation and Essays – «MåôåùñïëïãéêÝò ðáñáôçñÞóåéò êáé äïêßìéá». Ôï John Dalton
1801 ìå ôçí åñãáóßá ôïõ On the Constitution of Mixed Gases (Åðß ôçò óõóôÜóåùò
ôùí ìåéêôþí áåñßùí) äéáôýðùóå ôïí íüìï ôùí ìåñéêþí ðéÝóåùí óôçñéæüìåíïò 1766-1844
óôçí ðåéñáìáôéêÞ åîÝôáóç ôïõ áôìïóöáéñéêïý áÝñá. Ôï 1805 äéáôýðùóå ôïí
íüìï ôùí «áðëþí ðïëëáðëáóßùí». Óôçñéæüìåíïò óôçí åîÝôáóç ôùí íüìùí ôùí
áåñßùí äéáôýðùóå ôçí áôïìéêÞ ôïõ èåùñßá, ðïõ ôçí ðáñïõóßáóå áñ÷éêÜ ôï 1803
óôï Âáóéëéêü Éíóôéôïýôï, óôç óõíÝ÷åéá äçìïóßåõóå óôï Óýóôçìá ôçò ÷çìåßáò ôïõ
Ôhomas Thomson êáé ôåëéêÜ ôçí ðåñéÝëáâå ôï 1808 óôï óýããñáììÜ ôïõ Á Nev
System of Chemical Philosophy («Ôï íÝï óýóôçìá ôçò ÷çìéêÞò öéëïóïößáò»). Áöï-
óéþèçêå áðüëõôá óôçí åðéóôÞìç êáé áðÝêôçóå ìåãÜëç öÞìç êåñäßæïíôáò ôïí
èáõìáóìü ôùí óõìðáôñéùôþí ôïõ áëëÜ êáé îÝíùí åðéóôçìüíùí. ÌÝëïò ôçò Ãáë-
ëéêÞò Áêáäçìßáò Åðéóôçìþí áðü ôï 1816. ÌÝëïò ôçò ÂáóéëéêÞò Åôáéñåßáò ôïõ
Ëïíäßíïõ ôï 1822, üðïõ ôï 1826 Ýëáâå ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç. Áñãüôåñá ôï 1832
Ýãéíå åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Ïîöüñäçò êáé áñãüôåñá ôïõ
Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Åäéìâïýñãïõ. ÐÝèáíå Üãáìïò óôï ÌÜíôóåóôåñ.
Årnest Rutherford (1871-1937). Íåïæçëáíäüò ðõñçíéêüò öõóéêüò. ÃåííÞèçêå
êïíôÜ óôçí ðüëç NÝëóïí óôç ÍÝá Æçëáíäßá. ¹ôáí ôï ôÝôáñôï ðáéäß ìéáò öôù-
÷Þò ïéêïãÝíåéáò êáé óðïýäáóå ìå õðïôñïößá óôï Canderbury College óôï ÊñÜ-
éóôóåñôò. ÓõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ óôï Cavendish Laboratory óôï Êáßìðñéôæ
(1896-97) õðü ôïí Âñåôáíü öõóéêü J.J. Thomson. Ôï 1898 äÝ÷ôçêå ôçí Ýäñá ôçò
öõóéêÞò óôï ÐáíåðéóôÞìéï McGill ôïõ ÊáíáäÜ Ýùò ôï 1907, ïðüôå åðÝóôñåøå
óôçí Áããëßá ùò êáèçãçôÞò óôï Êáßìðñéôæ. Ãéá ôéò åñãáóßåò ôïõ ãýñù áðü ôç ñá-
äéåíåñãü äñÜóç êáé ôçí áíáêÜëõøç ôùí áêôßíùí á, â êáé ã, êáèþò êáé ìå ôç äéá-
ôýðùóç ôùí íüìùí ôùí ñáäéåíåñãþí ìåôáôñïðþí, ôéìÞèçêå ôï 1908 ìå ôï
Íüìðåë ×çìåßáò. Ôï 1911 âáóéæüìåíïò óôá ðåéñÜìáôÜ ôïõ, äéáôýðùóå Ýíá ìï- Ernest Rutherford
íôÝëï áôüìïõ ìå äïìÞ ðëáíçôéêïý ôýðïõ, ðïõ ïäÞãçóå óôç èåìåëßùóç ôçò
íåüôåñçò áôïìéêÞò êáé ðõñçíéêÞò öõóéêÞò. Ôï 1919 Ýêáíå ôçí ôñßôç óðïõäáßá
1871-1937

155
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

áíáêÜëõøç: Âïìâáñäßæïíôáò Üæùôï ìå óùìÜôéá á äéáðßóôùóå ôçí åìöÜíéóç

ôá÷Ýùí ðõñÞíùí õäñïãüíïõ, ðïõ ìå ðñüôáóÞ ôïõ ïíïìÜóôçêáí «ðñùôüíéá».
Ìå ôçí ðñþôç ôå÷íçôÞ ìåôáóôïé÷åßùóç êáé åêðëçñþèçêå Ýíá áðü ôá ðéï ðáëéÜ
üíåéñá ôçò áíèñùðüôçôáò. Ôï 1921 õðïóôÞñéîå ôçí ýðáñîç óôç öýóç åíüò ïõ-
äÝôåñïõ óùìáôßïõ, ôï ïðïßï ïíüìáóå íåôñüíéï. Ôï íåôñüíéï áíáêáëýöèçêå ôï
1932 áðü ôïí James Chadwick (1891-1974) óôï åñãáóôÞñéï ôïõ Rutherford.
ÐÝèáíå ôï 1937 êáé ôÜöçêå êïíôÜ óôïí Íåýôùíá. Ìå ôïí èÜíáôü ôïõ ÷Üèçêå
Ýíáò äéáíïïýìåíïò ôçò «ðáëéÜò ó÷ïëÞò», ðïõ ìåëÝôçóå ôïí êüóìï ôïõ áôüìïõ
ìüíï áðü êáèáñÞ áãÜðç ãéá ôçí áëÞèåéá. ¼ôáí ïé åöçìåñßäåò ôçò åðï÷Þò
–ýóôåñá áðü ôéò åðéôõ÷ßåò ôçò åðéóôçìïíéêÞò ïìÜäáò ôïõ– ðñïöÞôåõóáí ôéò
÷ñÞóåéò ôçò áôïìéêÞò åíÝñãåéáò, ï Rutherford Ýóôåéëå ôçí åîÞò äéüñèùóç: «Ïé
Üíèñùðïé ðïõ Ýêáíáí áõôÜ ôá ðåéñÜìáôá äåí Ýøá÷íáí íá âñïõí êáéíïýñéåò ðçãÝò
åíÝñãåéáò, þóôå íá ðáñáãÜãïõí óðÜíéá êáé áêñéâÜ óôïé÷åßá. Ç áéôßá Þôáí ðéï âá-
èéÜ, êáé Ýäñåõå óôçí áêáôáìÜ÷çôç Ýëîç ðïõ áóêåß óôïí Üíèñùðï ç áíáêÜëõøç ôùí
ìåãÜëùí ìõóôçñßùí ôçò öýóçò».
Niels Henrik Bohr (1885-1962). Äáíüò öõóéêüò, áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò èåù-
ñçôéêïýò ôïõ 20ïý áéþíá (Íüìðåë ÖõóéêÞò, 1922). Óôçñß÷èçêå óôçí êâáíôéêÞ
èåùñßá ôïõ Ãåñìáíïý öõóéêïý Max Planck (1858-1947) êáé Ýöôéáîå ôçí ðñþôç
êâáíôéêÞ èåùñßá ôïõ áôüìïõ. ÃåííÞèçêå óôçí Êïðåã÷Üãç áðü ïéêïãÝíåéá åðé-
öáíþí åðéóôçìüíùí. Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí êáèçãçôÞò öéëïóïößáò óôï ðáíåðé-
óôÞìéï. Áðïöïßôçóå ôï 1808, êáé ôï 1911 ðÞãå óôï Êáßìðñéôæ êáé åñãÜóôçêå ìå
ôïí J.J. Thomson, êáé óôç óõíÝ÷åéá óôï MÜíôóåóôåñ, üðïõ óõíåñãÜóôçêå ìå
ôïí Ernest Rutherford êáé áðïäÝ÷ôçêå ôï ðëáíçôéêü ôïõ ìïíôÝëï, åíþ óôç óõ-
íÝ÷åéá, ôï 1913, äéáôýðùóå ôç äéêÞ ôïõ áôïìéêÞ èåùñßá-óôáèìü óôçí éóôïñßá
ôçò öõóéêÞò. Ôï 1916 áíÝëáâå ôçí Ýäñá ôçò èåùñçôéêÞò öõóéêÞò óôï Ðáíåðé-
óôÞìéï ôçò Êïðåã÷Üãçò ùò ôïí èÜíáôü ôïõ. ÓÞìåñá, ôï ðåñßöçìï Éíóôéôïýôï, Íiels Bohr
áðü ôá ìåãáëýôåñá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá óôïí êüóìï, öÝñåé ôéìçôéêÜ ôï üíïìÜ
ôïõ. Ôï 1943 öõãáäåýôçêå áðü ôïõò ÓõììÜ÷ïõò óôç Óïõçäßá êáé êáôüðéí óôçí
1885-1962
ÁìåñéêÞ, üðïõ åñãÜóôçêå óôï ðñüãñáììá «Ìáí÷Üôáí» ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôçò
áôïìéêÞò âüìâáò. ÌåôÜ ôï ôÝëïò ôïõ ðïëÝìïõ, åðÝóôñåøå óôçí Êïðåã÷Üãç.
ÅñãÜóôçêå áíåëëéðþò ãýñù áðü ôçí êâáíôéêÞ èåùñßá, êáé ôï 1936 ðñüôåéíå ôï
«ìïíôÝëï ôçò õãñÞò óôáãüíáò» ãéá ôç äïìÞ ôïõ ðõñÞíá, åíþ ôï 1939 ôç èåùñßá
ôçò ðõñçíéêÞò ó÷Üóçò. Áãùíßóôçêå ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôïõ êáôÜëëçëïõ åëÝã-
÷ïõ óôá ðõñçíéêÜ üðëá, åíþ ôï 1955 ïñãÜíùóå óôç Ãåíåýç ôï Á´ ÄéåèíÝò ÓõíÝ-
äñéï ãéá ôéò åéñçíéêÝò ÷ñÞóåéò ôçò áôïìéêÞò åíÝñãåéáò (üðïõ Ýëáâå êáé ó÷åôéêÞ
ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç) êáé áñãüôåñá Ýëáâå ìÝñïò óôçí ßäñõóç ôïõ CERN (Åõñù-
ðáúêü ÊÝíôñï ÐõñçíéêÞò ÅíÝñãåéáò).

156
 2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

2.1.8 Ìåëåôþíôáò ôï ðáñáêÜôù äéÜãñáììá ä. Ê(2), L(8), Ì(7), Í(3).

ðïõ áöïñÜ ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ, íá áðá-
íôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí: 2.1.10 Ï êáóóßôåñïò (50Sn) Ý÷åé óôçí åîùôå-
ñéêÞ ôïõ óôéâÜäá:
Προσφορά
ενέργειας L L á. 4e (O) â. 5e (O)
ã. 8e (O) ä. 4e (P)
+ + K
2.1.11 ¸íá óôïé÷åßï × Ý÷åé óôçí åîùôåñéêÞ
Κ
ôïõ óôéâÜäá (O) 6 çëåêôñüíéá. Ç çëåêôñïíéá-
Απορρόφηση
ενέργειας êÞ ôïõ äïìÞ èá åßíáé:
I II
á. Ê(2) L(8) Ì(18) Í(18) O(6).
á. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé
óùóôÞ; â. Ê(2) L(8) Ì(18) Í(32) O(6).
i. Ç åíÝñãåéá ðïõ ðñïóöÝñåôáé åßíáé ã. Ê(2) L(8) Ì(8) Í(18) O(6).
ìåãáëýôåñç áðü ôçí åíÝñãåéá ðïõ åêðÝ-
ìðåôáé, ãéáôß ôï çëåêôñüíéï äåóìåýåé åíÝñ- ä. Ê(2) L(8) Ì(8) Í(32) O(6).
ãåéá.
ii. Ç åíÝñãåéá ðïõ åêëýåôáé Þ áðïññïöÜ- 2.1.12 Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù Üôïìá Ý÷åé
ôáé åîáñôÜôáé áðü ôéò óõíèÞêåò. ôçí çëåêôñïíéáêÞ äéáìüñöùóç ôïõ ó÷Þìá-
ôïò;
iii. Ç åíÝñãåéá êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò åß-
íáé ßäéá. e e

iv. Ç åíÝñãåéá ðïõ åêðÝìðåôáé åßíáé ìåãá-

ëýôåñç áðü ôçí åíÝñãåéá ðïõ áðïññïöÜ- e e
e
ôáé, ãéáôß ôï çëåêôñüíéï äßíåé êáé äéêÞ ôïõ e e
åíÝñãåéá.
â. Óå ðïéá ðåñßðôùóç èá Ý÷ïõìå ìåãáëýôåñç
ìåôáâïëÞ óôçí åíÝñãåéá ôïõ çëåêôñïíßïõ; e e
i. ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÜ áðü ôçí
Ê óôçí L. á. 7F â. 8Ï ã. 16S
ii. ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï ìåôáðçäÜ áðü ôçí ä. 17Cl å. 92U óô. 88Ra
Ê óôçí Í. æ. 35Br ç. 1Ç
iii. ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï åðéóôñÝöåé áðü
ôçí Ì óôçí Ê. 2.1.13 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðåñé-
iv. ¼ôáí ôï çëåêôñüíéï áðïâÜëëåôáé áðü Ý÷åé óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
ôï Üôïìï (äçëáäÞ ôï Üôïìï éïíôßæåôáé). çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá,
óå èåìåëéþäç êáôÜóôáóç;
2.1.9 Ðïéá åßíáé ç óùóôÞ êáôáíïìÞ çëå- á. 14Si, 13Al, 6C
êôñïíßùí ãéá ôï áóâÝóôéï (Æ = 20); â. 7N, 15P, 33As
á. Ê(2), L(8), Ì(10). ã. 16S, 17Cl, 35Br
â. Ê(2), L(8), Ì(9), Í(1). ä. 34Se, 8O, 53I
ã. Ê(2), L(8), Ì(8), Í(2).

157
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
2.1.14 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðåñé-
Ý÷åé óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜ-
äùí óôç èåìåëéþäç ôïõò êáôÜóôáóç;
á. 12Mg, 15P, 10Ne, 16S
â. 7N, 10Ne, 4Be, 11Na
ã. 32Ge, 17Cl, 35Br, 20Ca
ä. 34Se, 33As, 36Kr, 19K
2.1.15 ¸íá óôïé÷åßï Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (Í). Ï áôïìéêüò áñéè-
ìüò ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé:
á. 25 â. 35 ã. 34 ä. 17
2.1.16 Ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åíüò áôüìïõ
åßíáé ç óôéâÜäá:
á. ìå n = 7 (Q).
â. ìå 8 çëåêôñüíéá.
ã. ìå ôá ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá.
ä. ðïõ Ý÷åé çëåêôñüíéá, êáèþò êáé ôç ìåãáëý-
ôåñç åíÝñãåéá.
2.1.17 Ôï êáôéüí ôïõ êáëßïõ (Ê+) Ý÷åé 8 çëå-
êôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ôçí Ì.
Ôï Üôïìï ôïõ êáëßïõ èá Ý÷åé:
á. 18 çëåêôñüíéá.
â. 1 çëåêôñüíéï óôç óôéâÜäá Í (n = 4).
ã. Æ = 18.
ä. 7 çëåêôñüíéá óôç óôéâÜäá Ì.
2.1.18 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Óôïé÷åßï ìå çëåêôñüíéá óå äýï óôéâÜäåò
èá Ý÷åé Ýùò 16 çëåêôñüíéá.
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
2.1.21 Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò áôï-
ìéêÞò èåùñßáò ôïõ Dalton;
2.1.22 Óå ôé óôçñß÷èçêå ôï áôïìéêü ðñü-
ôõðï ôïõ Rutherford; Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ
ôïõ óçìåßá;
2.1.23 Té âåëôßùóå ôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ
Bohr;
158
â. Ãíùóôü óôïé÷åßï ðåñéÝ÷åé 50 çëåêôñüíéá
óôç óôéâÜäá Ï, óýìöùíá ìå ôïí ôýðï 2 · n2.
ã. Ôï áóâÝóôéï ìå áôïìéêü áñéèìü 20 èá Ý÷åé
çëåêôñüíéá óå ôñåéò óôéâÜäåò.
ä. Ôï áíéüí ôïõ èåßïõ (16S2-), ôï Üôïìï ôïõ áñ-
ãïý (18Ar) êáé ôï êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ (20Ca2+)
Ý÷ïõí ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ.
2.1.19 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ëá ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí óõìðëçñùìÝ-
íç ôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá.
â. Tá 4 çëåêôñüíéá ôïõ âçñõëëßïõ (4Âe) äåí
Ý÷ïõí ôçí ßäéá åíÝñãåéá.
ã. Ôï çëåêôñüíéï ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãüíïõ
âñßóêåôáé ðÜíôá óôç óôéâÜäá Ê.
ä. Ôï 56Ba Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ:
K (2) L (8) M (8) N (18) O (18) P (2)
2.1.20 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï êÜëéï Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ:
K (2) L (8) M (9)
â. Tï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ (8O2-) êáé ôï êáôéüí
ôïõ íáôñßïõ (11Na+) Ý÷ïõí ôçí ßäéá çëåêôñïíé-
áêÞ äïìÞ.
ã. Ôá çëåêôñüíéá ðïõ áíÞêïõí óôç óôéâÜäá
Ì Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ åíÝñãåéá.
ä. Ç óôéâÜäá Ì (n = 3) ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé ôï
ðïëý 8 çëåêôñüíéá.
2.1.24 Ðïéï åßíáé ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò
áôïìéêÞò èåùñßáò ôïõ Sommerfeld;
2.1.25 Ðïéá åßíáé ç Üðïøç ôçò óýã÷ñïíçò
áôïìéêÞò èåùñßáò ãéá ôï çëåêôñüíéï;
2.1.26 á. Té áíáöÝñåé ôï áôïìéêü ðñüôõðï
ôïõ Âohr ãéá ôçí êßíçóç ôùí çëåêôñïíßùí;

â. Ôé åßíáé ï êýñéïò êâáíôéêüò áñéèìüò; Ôé ôé-
ìÝò ðáßñíåé êáé ôé åêöñÜæïõí áõôÝò ïé ôéìÝò;
2.1.27 á. Ôé áíáöÝñåé ôï áôïìéêü ðñüôõðï
ôïõ Bohr ãéá ôçí åíÝñãåéá ôùí çëåêôñïíßùí;
â. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç åíÝñãåéá ôùí óôéâÜ-
äùí óôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr;
2.1.28 Óýìöùíá ìå ôï áôïìéêü ìïíôÝëï ôïõ
Bohr, íá áðáíôçèïýí ôá åñùôÞìáôá:
á. Ðþò ôáîéíïìïýíôáé ïé óôéâÜäåò Í, L, Ï êáé
Q ìå êñéôÞñéï ôçí åíÝñãåéá ðïõ Ý÷åé Ýíá çëå-
êôñüíéï, üôáí âñßóêåôáé óå áõôÝò;
â. Ï áñéèìüò n ìðïñåß íá ðÜñåé ôéìÝò:
i. ÁêÝñáéåò.
ii. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, . . .
iii. Äåí Ý÷åé áêüìá äéåõêñéíéóôåß ðëÞñùò.
iv. 1, 2 êáé 3.
Ôé åêöñÜæåé ï áñéèìüò n;
2.1.29 Óå ðïéåò âáóéêÝò áñ÷Ýò óôçñßæåôáé ç
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åíüò óôïé÷åßïõ óôï áôï-
ìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr;
2.1.30 á. Ðþò êáôáíÝìïíôáé ôá çëåêôñü-
íéá óå Ýíá Üôïìï, óýìöùíá ìå ôï áôïìéêü
ðñüôõðï ôïõ Bohr;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äï-
ìÞ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca) ìå áôïìéêü áñéèìü Æ =
= 20 êáé íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ôçò
äüìçóçò.
2.1.31 á. Ôé ðñÝðåé íá ëáìâÜíåôå õðüøç
ãéá ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åíüò éüíôïò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äï-
ìÞ ôïõ êáôéüíôïò ôïõ áóâåóôßïõ (Ca2+).
Äßíåôáé ãéá ôï áóâÝóôéï Z = 20.
ã. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äï-
ìÞ ôïõ áíéüíôïò ôïõ ïîõãüíïõ (O2-).
Äßíåôáé ãéá ôï ïîõãüíï Æ = 8.
2.1.32 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ôáí Ýíá çëåêôñüíéï êéíåßôáé óå ìéá óôéâÜ-
äá, åêðÝìðåé åíÝñãåéá ìå ôç ìïñöÞ áêôéíïâï-
ëßáò.
2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ
â. ¼ôáí Ýíá çëåêôñüíéï ìåôáâáßíåé áðü ôç
óôéâÜäá ìå n = 3 óôç óôéâÜäá ìå n = 1, åêðÝ-
ìðåé áêôéíïâïëßá.
ã. ¼ôáí Ýíá çëåêôñüíéï ìåôáâáßíåé áðü ôç
óôéâÜäá ìå n = 4 óôç óôéâÜäá ìå n = 2, åêðÝ-
ìðåé ðåñéóóüôåñç åíÝñãåéá áðü ü,ôé üôáí ðç-
ãáßíåé áðü ôç óôéâÜäá ìå n = 5 óôç óôéâÜäá ìå
n = 2.
ä. ¸íá çëåêôñüíéï ôïðïèåôåßôáé óôçí 4ç óôé-
âÜäá üôáí óõìðëçñùèåß ç 3ç óôéâÜäá.
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ëáíèáóìÝíùí ðñï-
ôÜóåùí íá äïèïýí ïé áíôßóôïé÷åò óùóôÝò
ðñïôÜóåéò.
2.1.33 á. Ôï êáôéüí åíüò óôïé÷åßïõ × (×2+)
Ý÷åé 8e óôç óôéâÜäá Ì. Íá ðñïóäéïñßóåôå
ðïéï åßíáé ôï óôïé÷åßï áõôü.
â. Ôï áíéüí åíüò óôïé÷åßïõ Õ (Õ3-) Ý÷åé 8e óôç
óôéâÜäá L. Ôï óôïé÷åßï Õ èá åßíáé:
i. Ôï Üæùôï. ii. Ï Üíèñáêáò.
iii. Ï öùóöüñïò. iv. Ôï ïîõãüíï.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2.1.34 Ôï êáôéüí åíüò óôïé÷åßïõ Ì (Ì2+) Ý÷åé
ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï ôñßôï åõãå-
íÝò áÝñéï (36Kr). Ná ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ êáé ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ
óôïé÷åßïõ Ì.
2.1.35 Íá äéáôÜîåôå ôá óôïé÷åßá:
F, 56Ba, 19K, 14Si, 34Se, 54Xe
9
êáôÜ óåéñÜ áõîáíüìåíïõ áñéèìïý çëåêôñï-
íßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
2.1.36 á. Ðþò ïñßæåôáé ï ìÝãéóôïò áñéèìüò
çëåêôñïíßùí óå ìéá çëåêôñïíéáêÞ óôéâÜäá;
â. Ðïéåò áðü ôéò çëåêôñïíéáêÝò óôéâÜäåò ðïõ
ðñïâëÝðïíôáé, óýìöùíá ìå ôï áôïìéêü ðñü-
ôõðï ôïõ Bohr, ãéá ôá óôïé÷åßá, åßíáé óõìðëç-
ñùìÝíåò ìå ôïí ìÝãéóôï ðñïâëåðüìåíï á-
ñéèìü;
2.1.37 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ
çëåêôñïíßùí ãéá ôá åßêïóé ðñþôá óôïé÷åßá
(áðü Æ = 1 Ýùò Æ = 20).
159
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.1.38 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ á. 8O2- â. 12Mg2+ ã. 7Í3-

ôùí çëåêôñïíßùí óôá ðáñáêÜôù Üôïìá: ä. 11Na+ å. 10Ne.
á. 30Æn â. 33As ã. 38Sr
2.1.44 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ
ä. 49Én å. 51Sb óô. 82Pb
ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí
æ. 83Bi ç. 85At è. 87Fr óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá ôïí ìÝãéóôï
é. 88Ra. áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ ðñïâëÝðåôáé.
2.1.39 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ 2.1.45 Óôïé÷åßï × Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôá åõãåíÞ áÝñéá:
ìå óõìðëçñùìÝíç ôç óôéâÜäá ìå n = 2.
á. ¹ëéï (He ìå Æ = 2).
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå äýï ðéèáíïýò áôïìé-
â. ÍÝï (Ne ìå Æ = 10). êïýò áñéèìïýò ôïõ óôïé÷åßïõ.
ã. Áñãü (Ar ìå Æ = 18). â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äï-
ä. Êñõðôü (Kr ìå Æ = 36). ìÞ ôïõ êáôéüíôïò ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôïõ
å. ÎÝíï (Xe ìå Æ = 54). óôïé÷åßïõ × ìå ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ áôïìéêïý
óô.Ñáäüíéï (Rn ìå Æ = 86). áñéèìïý.
Ôé êïéíü ðáñïõóéÜæïõí ïé çëåêôñïíéáêÝò äï-
2.1.46 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíï-
ìÝò ôïõò;
ìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôá ðáñáêÜôù Üôï-
2.1.40 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù çëåêôñïíé- ìá:
áêÝò äïìÝò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèá- i. 20Ca ii. 19K
óìÝíåò;
â. Ðïéá èá åßíáé ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñï-
á. K(2) L(8) M(3)
íßùí áí ôá óôïé÷åßá áðïâÜëëïõí ôá çëå-
â. K(2) L(8) M(8) Í(8) Ï(4)
êôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò; Té Ý÷åôå íá
ã. K(2) L(8) M(18) Í(8) Ï(1) ðáñáôçñÞóåôå ãéá ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò
ä. K(2) L(8) M(10) ôùí éüíôùí;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.1.47 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñï-
2.1.41 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ íéáêÞ äïìÞ ôïõ êñõðôïý (36Kr).
ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôá ðáñáêÜôù éüíôá:
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôé ðñÝðåé íá óõìâåß óôá
á. 1Ç+ â. 9F- ã. 20Ca2+ óôïé÷åßá 33Ás, 35Br, 38Sr ãéá íá áðïêôÞóïõí ôçí
ä. 52Te 2-
å. 55Cs +
ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï êñõðôü. Ôé èá
åßíáé ôá óôïé÷åßá óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ;
2.1.42 Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá óôïé÷åßá:
á. 9F â. 15P ã. 18Ar 2.1.48 Ôé ðñÝðåé íá óõìâåß ãéá íá áðïêôÞ-
ä. 20Ca å. 31Ga óô. 35Br óïõí ôá óôïé÷åßá:
æ. 38Sr ç. 51Sb è. 56Ba P, 16S, 17Cl, 19K, 20Ca
15
óå ïìÜäåò: ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï åõãåíÝò áÝ-
i. ìå ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí ñéï áñãü (18Ár); Ôé èá åßíáé ôá óôïé÷åßá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ðåñßðôùóç áõôÞ;
ii. ìå ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí.
2.1.49 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü çëå-
2.1.43 Ôé êïéíü ðáñïõóéÜæïõí ïé çëåêôñï- êôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (çëåêôñï-
íéáêÝò äïìÝò ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí êáé íßùí óèÝíïõò) ãéá ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá:
éüíôùí;

160

á. ãéá óôïé÷åßï ðïõ Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü 130
êáé ðåñéÝ÷åé óôïí ðõñÞíá ôïõ 26 íåôñüíéá ðá-
ñáðÜíù áðü ôá ðñùôüíéá.
â. ãéá óôïé÷åßï ðïõ Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü 40
êáé ðåñéÝ÷åé ßóï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé íå-
ôñïíßùí.
2.1.50 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ
çëåêôñïíßùí ôïõ áôüìïõ åíüò óôïé÷åßïõ ×
ðïõ Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü 80, åíþ óôïí ðõñÞíá
ôïõ áíéüíôïò ôïõ (×2-) õðÜñ÷ïõí 12 íåôñüíéá
ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá.
2.1.51 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí êáôáíïìÞ
çëåêôñïíßùí ôïõ áôüìïõ åíüò óôïé÷åßïõ Õ
ôïõ ïðïßïõ ôï êáôéüí Õ 2+ Ý÷åé ôçí ßäéá
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï ôÝôáñôï (êáôÜ óåé-
2.1 ÇËÅÊÔÑÏÍÉÁÊÇ ÄÏÌÇ ÔÙÍ ÁÔÏÌÙÍ
ñÜ áõîáíüìåíïõ áôïìéêïý áñéèìïý) åõãåíÝò
áÝñéï.
2.1.52 Ãéá ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá äßíåôáé ï
áñéèìüò çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò
óôéâÜäáò.
i. Óôïé÷åßï × ìå 4e óôçí Ì.
ii. Óôïé÷åßï Õ ìå 1e óôçí Ì.
iii. Óôïé÷åßï Ù ìå 3e óôçí L.
Ãéá ôá óôïé÷åßá ×, Õ êáé Ù íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ôïõò,
â. ôïí áôïìéêü ôïõò áñéèìü,
ã. ôï üíïìá êáé ôï ðñáãìáôéêü ôïõò óýì-
âïëï.
161
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

H Περιοδικός πίνακας He
1
1 των χημικών στοιχείων 2
Li Be B C N O F Ne
2
3 4 5 6 7 8 9 10
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3 IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB
11 12 13 14 15 16 17 18

4
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
5
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

6
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
55 56 57-71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Nh Nh Nh
Fl Μc Lv Nh
Ts Og
7
87 88 89-103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 113 116
113 115 113 117
113 118

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
 2.2
ÊáôÜôáîç ôùí óôïé÷åßùí
(ðåñéïäéêüò ðßíáêáò).
×ñçóéìüôçôá ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá

2.2.1 Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò ôùí óôïé÷åßùí

Á. Áñ÷éêÝò ðñïóðÜèåéåò ôáîéíüìçóçò ôùí óôïé÷åßùí
ÐáñÜëëçëá ìå ôçí áíáêÜëõøç êáé ôç ìåëÝôç ôùí öõóéêþí êáé ÷çìéêþí éäéïôÞôùí ôùí
ðñþôùí óôïé÷åßùí, Üñ÷éóå êáé ç ðñïóðÜèåéá ôçò ôáîéíüìçóÞò ôïõò óå ïìÜäåò, ìå óêïðü
ôçí êáëýôåñç ìåëÝôç ôïõò, áëëÜ êáé ôçí ðáñáðÝñá áíÜðôõîç ôçò ÷çìåßáò. Ç ðñïóðÜèåéá
áõôÞ ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá äéáöüñùí ðéíÜêùí, óôïõò ïðïßïõò õðÞñ÷áí ôáîéíïìçìÝíá ôá
óôïé÷åßá óýìöùíá ìå ôéò éäéüôçôÝò ôïõò.
Nüìïò ïêôÜäùí ôïõ Íewlands
Áîéüëïãç ðñïóðÜèåéá ôáîéíüìçóçò ôùí óôïé÷åßùí Ýãéíå áðü ôïí ¢ããëï ÷çìéêü Newlands
(1837-1898) ôï 1864, ï ïðïßïò ðñïóðÜèçóå íá ôáîéíïìÞóåé ôá óôïé÷åßá êáôÜ óåéñÜ áõ-
îáíüìåíçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (áôïìéêü âÜñïò). ÐáñáôÞñçóå üôé áðü ôï ëßèéï (Li) êáé
ìåôÜ ôï üãäïï óôïé÷åßï Ý÷åé ïìïéüôçôåò ìå ôï ðñþôï, ôï Ýíáôï ìå ôï äåýôåñï êôë. ¸ôóé êá-
ôÜöåñå íá ôáîéíïìÞóåé áñêåôÜ óôïé÷åßá, áëëÜ óõíÜíôçóå êáé áñêåôÜ ðñïâëÞìáôá. Ï ðßíá-
êáò áõôüò áðïôÝëåóå ôï ðñþôï õðïôõðþäåò ðåñéïäéêü óýóôçìá, ãíùóôü ùò íüìïò ôùí
ïêôÜäùí ôïõ Newlands.
Ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ (1864) ï Meyer Ýäåéîå üôé õðÜñ÷åé ðåñéïäéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí éäéïôÞôùí
ôùí óôïé÷åßùí. Ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ áôïìéêïý üãêïõ (éäéüôçôá ôùí óôïé÷åßùí) óå óõ-
íÜñôçóç ìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (áôïìéêü âÜñïò) äßíåé ìéá ðåñéïäéêÞ ó÷Ýóç.
Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò Mendeleev
Ï ðñþôïò êáé óçìáíôéêüôåñïò ðåñéïäéêüò ðßíáêáò äüèçêå áðü ôïí Ñþóï ÷çìéêü Dmitri
Ivanovich Mendeleev (1834-1907) ôï 1869, êáé ôïí Ãåñìáíü ÷çìéêü Lothar Meyer ôï
1870, ïé ïðïßïé åñãÜóôçêáí áíåîÜñôçôá ï Ýíáò áðü ôïí Üëëï êáé êáôÝëçîáí óôï ßäéï áðï-
ôÝëåóìá.

163
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Óôïí ðßíáêá áõôü, ôá ãíùóôÜ ãéá ôçí åðï÷Þ óôïé÷åßá ôïðïèåôÞèçêáí êáôÜ óåéñÜ áõ-
îáíüìåíçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (áôïìéêü âÜñïò), ïäçãþíôáò óôï åîÞò óõìðÝñáóìá
(ðåñéïäéêüò íüìïò): «¼ôáí ôáîéíïìïýìå ôá óôïé÷åßá êáôÜ áõîáíüìåíï áôïìéêü âÜñïò, ðá-
ñáôçñïýìå Ýíá åßäïò ðåñéïäéêüôçôáò óôéò éäéüôçôåò áõôþí».
Ðåñéïäéêüò íüìïò ôïõ Mendeleev
Ïé éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (áôï-
ìéêïý âÜñïõò)
Ôï óçìáíôéêüôåñï óôçí ðñïóðÜèåéá ôïõ Mendeleev Þôáí ç åðéìïíÞ ôïõ óôïí íüìï ðåñß
åîÜñôçóçò ôùí éäéïôÞôùí ôùí óôïé÷åßùí áðü ôï áôïìéêü ôïõò âÜñïò, êáé óôçí áðáñáâßá-
óôç áñ÷Þ üôé «Tá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá Ý÷ïõí áíÜëïãåò ÷çìéêÝò éäéü-
ôçôåò». Ï Mendeleev åß÷å ôç äéïñáôéêüôçôá íá áöÞóåé êåíÝò èÝóåéò ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ äåí
åß÷áí áêüìá áíáêáëõöèåß êáé ãéá ôá ïðïßá ìÜëéóôá ðñïóäéüñéóå ôéò éäéüôçôÝò ôïõò, êáèþò
êáé íá ôïðïèåôÞóåé ïñéóìÝíá óôïé÷åßá óýìöùíá ìå ôéò éäéüôçôÝò ôïõò, êáé ü÷é óýìöùíá ìå
ôçí áêñéâÞ èÝóç ôïõò êáôÜ ôï áôïìéêü ôïõò âÜñïò (ìåéïíÝêôçìá ôùí áíáóôñïöþí Þ ðñùèõ-
óôÝñùí). Ôï ìåéïíÝêôçìá ôùí êåíþí èÝóåùí áðïôÝëåóå ôç ìåãÜëç äéêáßùóç ôïõ
Mendeleev, åöüóïí óôç óõíÝ÷åéá ðñïóäéïñßóôçêáí ôá óôïé÷åßá ôá ïðïßá åß÷áí ôéò éäéü-
ôçôåò ðïõ åß÷å ðñïâëÝøåé. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò, ðïõ ðåñéåëÜìâáíå
üëá ôá 63 ãíùóôÜ ãéá ôçí åðï÷Þ åêåßíç óôïé÷åßá.
Ðñïò ôéìÞí ôïõ Mendeleev, ôï ÷çìéêü óôïé÷åßï ìå áôïìéêü áñéèìü 101 ïíïìÜóôçêå
ìåíôåëÝâéï (Md).
B. Óýã÷ñïíïò ðåñéïäéêüò íüìïò
O Çenry Moseley (1887-1915) ðñïóðÜèçóå íá äéïñèþóåé ôá åëáôôþìáôá ðïõ ðáñïõóßáæå
ôï ðåñéïäéêü óýóôçìá ôïõ Ìendeleev. ÐáñáôÞñçóå üôé êÜèå óôïé÷åßï åêðÝìðåé óå ïñé-
óìÝíåò óõíèÞêåò ìéá ÷áñáêôçñéóôéêÞ áêôéíïâïëßá ôçò ïðïßáò ç óõ÷íüôçôá åßíáé ãñáììéêÞ
óõíÜñôçóç ôïõ öïñôßïõ ôïõ ðõñÞíá, äçëáäÞ ôïõ áôïìéêïý ôïõ áñéèìïý (Æ). Ï áôïìéêüò
áñéèìüò åêöñÜæåé ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá, Üñá êáé ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá. Ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí êáèïñßæåé ôçí çëåêôñïíé-
áêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí, ç ïðïßá äéáìïñöþíåé ôç ÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõò. ÅðïìÝíùò, ç
ðåñéïäéêüôçôá óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åêöñÜæåôáé óôçí ðåñéïäéêüôçôá ôùí éäéïôÞôùí
ôùí óôïé÷åßùí. ¼ðùò èá äïýìå óôçí åðüìåíç åíüôçôá (2.3) ç ÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí
óôïé÷åßùí êáèïñßæåôáé êõñßùò áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
¸ôóé ï Moseley ôïðïèÝôçóå ôá óôïé÷åßá êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü (Z) êáé äçìéïýñãçóå
ôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá, ÷ùñßò ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóßáæå ï ðåñéïäéêüò ðßíá-
êáò ôïõ Mendeleev. Ìå ôçí ôáîéíüìçóç áõôÞ, ôï 1913, ðñïÝêõøå ï óýã÷ñïíïò ðåñéïäéêüò
íüìïò.

164
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

Óýã÷ñïíïò ðåñéïäéêüò íüìïò

Ïé éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôïõ áôïìéêïý ôïõò áñéèìïý (Æ)

ÅðéóÞìáíóç!
O ðåñéïäéêüò ðßíáêáò ôùí óôïé÷åßùí äåí åßíáé ìéá áðëÞ ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí, áëëÜ ç
Ýêöñáóç åíüò öõóéêïý íüìïõ. Ç ãíþóç ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá åßíáé áðáñáßôçôç óå åêåß-
íïí ðïõ èÝëåé íá êáôáíïÞóåé ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá, êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôïí êüóìï.
Ï óýã÷ñïíïò ðåñéïäéêüò ðßíáêáò, üðùò ôåëéêÜ äéáìïñöþèçêå ìåôÜ ôçí áíáêÜëõøç üëùí
ôùí ãíùóôþí óôïé÷åßùí, óôïí ïðïßï ôá óôïé÷åßá, ôáîéíïìïýíôáé êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü
áñéèìü (Æ), Ý÷åé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ (ðçãÞ: IUPAC, Éïýíéïò 2016):
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

H Περιοδικός πίνακας He
1
1 των χημικών στοιχείων 2
Li Be B C N O F Ne
2
3 4 5 6 7 8 9 10
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3 IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB
11 12 13 14 15 16 17 18

4
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
5
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

6
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
55 56 57-71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86

7
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
87 88 89-103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103

2.2.2 Ïé ïìÜäåò, ïé ðåñßïäïé êáé

ôá êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò
Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá ôáîéíïìïýíôáé óå åðôÜ ïñéæüíôéåò óåéñÝò, ðïõ
ïíïìÜæïíôáé ðåñßïäïé, êáé óå äåêáïêôþ êÜèåôåò óôÞëåò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ïìÜäåò.

Á. Ðåñßïäïé óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá

Ðåñßïäïò åßíáé ç ïñéæüíôéá óåéñÜ ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ðïõ ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá ìå áýîïíôá
áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé ìå ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí.

165
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ï áñéèìüò ôçò ðåñéüäïõ, óôçí ïðïßá áíÞêåé Ýíá óôïé÷åßï, åêöñÜæåé ôïí áñéèìü ôùí óôé-
âÜäùí óôéò ïðïßåò êáôáíÝìïíôáé ôá çëåêôñüíéÜ ôïõ. Ðáñáôçñïýìå üôé Ý÷ïõìå ôüóåò
ðåñéüäïõò üóåò åßíáé êáé ïé óôéâÜäåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óýìöùíá ìå ôá ìÝ÷ñé ôþñá ãíùóôÜ
óôïé÷åßá.
Óôçí 1ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá óôá ïðïßá óõìðëçñþíåôáé ç 1ç óôéâÜäá (n = 1), äçëáäÞ
ç Ê, Üñá 2 óôïé÷åßá. Ôá óôïé÷åßá Ý÷ïõí Ýíá çëåêôñüíéï óôç óôéâÜäá Ê (ôï õäñïãüíï) êáé äýï
çëåêôñüíéá (ôï Þëéï) áíôßóôïé÷á.
Z=1 Z=2
H He
Κ 1e Κ 2e

Óôç 2ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá óôá ïðïßá óõìðëçñþíåôáé ðëÞñùò ç 2ç óôéâÜäá (n = 2),
äçëáäÞ ç L, Üñá 8 óôïé÷åßá. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ Ý÷ïõí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí L.
Z=3 Z=4 Z=5 Z=6 Z=7 Z=8 Z=9 Z = 10
Li Βe B C N O F Ne
[He] [He] [He] [He] [He] [He] [He] [He]
L 1e L 2e L 3e L 4e L 5e L 6e L 7e L 8e

Óôçí 3ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ ôçí 3ç óôéâÜäá (n = 3), äçëáäÞ ôçí Ì.
ÕðÜñ÷ïõí 8 óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Ì.
Z = 11 Z = 12 Z = 13 Z = 14 Z = 15 Z = 16 Z = 17 Z = 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
[Ne] [Ne] [Ne] [Ne] [Ne] [Ne] [Ne] [Ne]
M 1e M 2e M 3e M 4e M 5e M 6e M 7e M 8e

Óôçí 4ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ ôçí 4ç óôéâÜäá (n = 4), äçëáäÞ ôçí Í. ÕðÜñ-
÷ïõí óõíïëéêÜ 18 óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Í. Óôçí 4ç ðåñßïäï õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá
ðïõ óõìðëçñþíïõí ðëÞñùò ôçí ðñïçãïýìåíç óôéâÜäá Ì.
Z = 19 Z = 20 Z = 21 Z = 30 Z = 31 Z = 32 Z = 33 Z = 34 Z = 35 Z = 36
K Ca Sc Zn Ga Ge As Se Br Kr
[Ar] [Ar] [Ar] [Ar] [Ar] [Ar] [Ar] [Ar]
M 8e M 8e M 18e M 18e M 18e M 18e M 18e M 18e
N 1e N 2e N 3e N 4e N 5e N 6e N 7e N 8e

Óôçí 5ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ ôçí 5ç óôéâÜäá (n = 5), äçëáäÞ ôçí O.
ÕðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ 18 óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Ï. Óôçí 5ç ðåñßïäï õðÜñ÷ïõí
óôïé÷åßá ðïõ óõìðëçñþíïõí êáé ôçí ðñïçãïýìåíç óôéâÜäá Í.

166
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

Z = 37 Z = 38 Z = 39 Z = 48 Z = 49 Z = 50 Z = 51 Z = 52 Z = 53 Z = 54
Rb Sr Y Cd In Sn Sb Te I Xe
[Kr] [Kr] [Kr] [Kr] [Kr] [Kr] [Kr] [Kr]
N 8e N 8e N 18e N 18e N 18e N 18e N 18e N 18e
O 1e O 2e O 3e O 4e O 5e O 6e O 7e O 8e

Óôçí 6ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ ôçí 6ç óôéâÜäá (n = 6), äçëáäÞ ôçí Ñ.
ÕðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ 32 óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Ï. Óôçí 6ç ðåñßïäï õðÜñ÷ïõí
óôïé÷åßá ðïõ óõìðëçñþíïõí ðëÞñùò ôç óôéâÜäá Í.
Z = 55 Z = 56 Z = 72 Z = 80 Z = 81 Z = 82 Z = 83 Z = 84 Z = 85 Z = 86
Cs Ba * H Hg Tl Pb Bi Po At Rn
[Xe] [Xe] 5La
7-71 ... [Xe] [Xe] [Xe] [Xe] [Xe] [Xe]
O 8e O 8e O 18e O 18e O 18e O 18e O 18e O 18e
P 1e P 2e P 3e P 4e P 5e P 6e P 7e P 8e

ÅðéóÞìáíóç
ÄåêáôÝóóåñá óôïé÷åßá ôçò 6çò ðåñéüäïõ, ìå áôïìéêïýò áñéèìïýò áðü Æ = 58 Ýùò Æ = 71,
Ýðñåðå íá ôïðïèåôçèïýí üëá ìáæß ìå ôï óôïé÷åßï ëáíèÜíéï (57La) óôç IÉIB ïìÜäá, åöüóïí
Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò ìå áõôü. Ç ôïðïèÝôçóç áõôÞ Þôáí ãñáöéêÜ äýóêïëç êáé Ýôóé ôï-
ðïèåôÞèçêáí óå åéäéêÞ èÝóç Ýîù áðü ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá (âë. ôïí ðßíáêá). Ôá óôïé÷åßá
áõôÜ áðïôåëïýí ôéò ëáíèáíßäåò. ÅðïìÝíùò, ïé ëáíèáíßäåò åßíáé äåêáðÝíôå óôïé÷åßá, ìå
ðñþôï ôï ëáíèÜíéï (57La). Ïé ëáíèáíßäåò ïíïìÜæïíôáé êáé óðÜíéåò ãáßåò åðåéäÞ áðáíôïýí
óå ìéêñÝò ðïóüôçôåò óôç öýóç.
Óôçí 7ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ ôçí 7ç ðåñßïäï (n = 7), äçëáäÞ ôçí Q. ÌåôÜ
ôéò ðñüóöáôåò áíáêáëýøåéò êáéíïýñéùí ôå÷íçôþí óôïé÷åßùí, õðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ 32
óôïé÷åßá ìå åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôçí Q.

Z = 87 Z = 88 Z = 104 Z = 112 Z = 113 Z = 114 Z = 115 Z = 116 Z = 117 Z = 118

Fr Ra Ac
** Rf ... Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
[Rn] [Rn] 89-103 [Rn] [Rn] [Rn] [Rn] [Rn] [Rn]
P 8e P 8e P 18e P 18e P 18e P 18e P 18e P 18e
Q 1e Q 2e Q 3e Q 4e Q 5e Q 6e Q 7e Q 8e

ÅðéóÞìáíóç
ÄåêáôÝóóåñá óôïé÷åßá ôçò 7çò ðåñéüäïõ, ìå áôïìéêïýò áñéèìïýò áðü Æ = 90 Ýùò Æ = 103,
Ýðñåðå íá ôïðïèåôçèïýí üëá ìáæß ìå ôï óôïé÷åßï áêôßíéï (89Ac) óôçí IÉI ïìÜäá, åöüóïí
Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò ìå áõôü. Ç ôïðïèÝôçóç áõôÞ Þôáí ãñáöéêÜ äýóêïëç êáé Ýôóé ôï-
ðïèåôÞèçêáí óå åéäéêÞ èÝóç Ýîù áðü ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá (âë. ôïí ðßíáêá). Ôá óôïé÷åßá
áõôÜ áðïôåëïýí ôéò áêôéíßäåò. Óõíåðþò, áêôéíßäåò åßíáé äåêáðÝíôå óôïé÷åßá ìå ðñþôï ôï
áêôßíéï (89Ac). Ïé áêôéíßäåò åßíáé ñáäéåíåñãÜ óôïé÷åßá.
Ôá óôïé÷åßá ìåôÜ ôï ïõñÜíéï (92U) åßíáé ôå÷íçôÜ óôïé÷åßá.

167
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÓõìðÝñáóìá
Ï áñéèìüò ôçò ðåñéüäïõ óôçí ïðïßá Ýíá óôïé÷åßï âñßóêåôáé ôáõôßæåôáé ìå ôïí áñéèìü n
ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ óôéâÜäáò.
Ðåñßïäïò ðåñéïäéêïý ðßíáêá 1 2 3 4 5 6 7
ÅîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôùí óôïé÷åßùí K L M N O P Q
Ìåãáëýôåñç ôéìÞ n 1 2 3 4 5 6 7

ÌåôáâïëÞ ôùí éäéïôÞôùí óôá óôïé÷åßá ìéáò ðåñéüäïõ

Óýìöùíá ìå ôïí ðåñéïäéêü íüìï, êáôÜ ìÞêïò ìéáò ðåñéüäïõ ìåôáâÜëëïíôáé ïé ÷áñáêôçñé-
óôéêÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ áíÞêïõí óôçí ðåñßïäï áõôÞ.
Ç êÜèå ðåñßïäïò (åîáéñåßôáé ç ðñþôç) Ý÷åé ðñþôï óôïé÷åßï Ýíá äñáóôéêü ìÝôáëëï êáé
ôåëåéþíåé ìå Ýíá äñáóôéêü áìÝôáëëï (ðñïôåëåõôáßá èÝóç) êáé Ýíá áäñáíÝò (åõãåíÝò) áÝ-
ñéï (ôåëåõôáßá èÝóç).
ÅðïìÝíùò, êáôÜ ìÞêïò ìéáò ðåñéüäïõ (åîáéñåßôáé ç ðñþôç), áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ:
l Ìåéþíåôáé ï ìåôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò êáé áõîÜíåôáé ï áìåôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò.
l Ìåéþíåôáé ç çëåêôñïèåôéêüôçôá (ç ôÜóç áðïâïëÞò çëåêôñïíßùí) êáé áõîÜíåôáé ç
çëåêôñáñíçôéêüôçôá (ç ôÜóç ðñüóëçøçò çëåêôñïíßùí).
l Ìåéþíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá (ìÝãåèïò ôùí áôüìùí).
l ÁõîÜíåôáé ç åíÝñãåéá ðñþôïõ éïíôéóìïý (ç åëÜ÷éóôç åíÝñãåéá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí
áðüóðáóç åíüò çëåêôñïíßïõ áðü Ýíá Üôïìï óå èåìåëéþäç êáôÜóôáóç).

Αύξηση μεταλλικού χαρακτήρα,

ηλεκτροθετικότητας, ατομικής ακτίνας

3η περίοδος Na Mg Al Si P S Cl Ar

Μέταλλα Ημιμέταλλο Αμέταλλα Ευγενές αέριο

Αύξηση αμεταλλικού χαρακτήρα,

ηλεκτραρνητικότητας, ενέργειας πρώτου ιοντισμού

EðïìÝíùò, óôï áñéóôåñü ìÝñïò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá õðÜñ÷ïõí ôá ìÝôáëëá êáé óôï äåîéü
Üêñï õðÜñ÷ïõí ôá áìÝôáëëá. ÔÝëïò õðÜñ÷åé ìéá äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ, óôïí ðåñéïäéêü ðß-
íáêá, üðïõ ôá óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé êïíôÜ óå áõôÞ ðáñïõóéÜæïõí åíäéÜìåóåò éäéüôçôåò
ìåôáîý ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ìåôáëëïåéäÞ Þ çìé-
ìÝôáëëá (âë. áíáëõôéêÜ óôï 2.2.4).

168
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

Â. ÏìÜäåò óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá

ÏìÜäá åßíáé ç êÜèåôç óôÞëç ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé óôïé÷åßá ìå ðáñü-
ìïéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò.
Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá Ý÷ïõìå 18 ïìÜäåò, åíþ áðü ôï 1985 óýìöùíá ìå ôçí åé-
óÞãçóç ôçò ÉUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry – ÄéåèíÞò ¸íùóç
ÈåùñçôéêÞò êáé ÅöáñìïóìÝíçò ×çìåßáò) Ý÷åé ðñïôáèåß ç óõíå÷Þò áñßèìçóç ôùí ïìÜäùí
áðü 1 ìÝ÷ñé 18.
ÌÝ÷ñé óÞìåñá åðéêñáôåß ï «êëáóéêüò ÷áñáêôçñéóìüò», óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ïé ïìÜäåò
äçëþíïíôáé ìå Ýíáí ëáôéíéêü áñéèìü (É, ÉÉ, ÉÉÉ, ÉV, V, VI, VII, VIII) êáé Ýíá ãñÜììá Á Þ Â. Ïé ïêôþ
(8) ïìÜäåò ìå ôï ãñÜììá Á (ÉÁ, IIÁ, ÉÉÉÁ, IVÁ, VÁ, VIA, VIIÁ, VÉÉÉÁ Þ O) ïíïìÜæïíôáé êýñéåò
ïìÜäåò, åíþ ïé ïêôþ (8) ïìÜäåò ìå ôï ãñÜììá  (ÉÂ, IÉÂ, ÉÉÉÂ, ÉVÂ, VÂ, VIÂ, VIIÂ, VIIIÂ) ïíïìÜæï-
íôáé äåõôåñåýïõóåò ïìÜäåò.

Áíôéóôïß÷éóç óýã÷ñïíçò êáé êëáóéêÞò áñßèìçóçò

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ÉÁ ÉÉÁ ÉÉÉB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

×áñáêôçñéóôéêÝò ïíïìáóßåò ïìÜäùí

Ôá ìÝôáëëá ôçò ÉÁ (1çò) ïìÜäáò ïíïìÜæïíôáé áëêÜëéá, ôçò ÉÉÁ (2çò) ïìÜäáò áëêáëéêÝò ãáßåò,
êáé ôçò ÉÉÉÁ (3çò) ïìÜäáò ãáßåò. Ôá óôïé÷åßá ôçò VIIA (17çò) ïìÜäáò ïíïìÜæïíôáé áëïãüíá,
êáé ôçò VIIIA (18çò) ïìÜäáò åõãåíÞ áÝñéá.
Óôï ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß, êáôáãñÜöïíôáé ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôéò ïìÜäåò áõôÝò.

1 2 17 18
IA IIA VIIA VIIIA

1 2 He
Ήλιο

2 3Li 4Be 9F 10 Ne
Λίθιο Φθόριο Νέο
Ευγενή αέρια

Βηρύλλιο

3 11Na 12Mg 17 Cl 18 Ar
Αλκαλικές γαίες

Νάτριο Μαγνήσιο Χλώριο Αργό

19K 20Ca 35Br 36 Kr

Αλογόνα
Αλκάλια

4
Κάλιο Ασβέστιο Βρόμιο Κρυπτό

5 37Rb 38 Sr 53I 54 Xe
Ρουβίδιο Στρόντιο Ιώδιο Ξένο

6 55Cs 56Ba 85 At 86 Rn
Καίσιο Βάριο Άστατο Ραδόνιο

7 87Fr 88Ra
Φράγκιο Ράδιο

169
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ôá óôïé÷åßá ôùí äåõôåñåõïõóþí (Â) ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá (IÉÉÂ, ÉVÂ, VÂ, VÉÂ, VIIÂ,
VIIIÂ, É êáé ÉÉÂ) ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò Þ ìåôáâáôéêÜ óôïé÷åßá.

1 Στοιχεία μεταπτώσεως
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
3 IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB

4
5
6 *
7 **

Óôçí ÉÉÉ ïìÜäá áíÞêïõí ôá äåêáðÝíôå óôïé÷åßá ôçò óåéñÜò ôïõ ëáíèáíßïõ (La) (ïé ëáíèá-
íßäåò) êáé ôá äåêáðÝíôå óôïé÷åßá ôçò óåéñÜò ôïõ áêôéíßïõ (Ac) (ïé áêôéíßäåò).
Ç VIII ïìÜäá áðïôåëåßôáé áðü ôñéÜäåò óôïé÷åßùí (Fe, Co, Íi – Ru, Rh, Pd – Os, Ir, Pt), ôá ïðïßá
Ý÷ïõí áíÜëïãç öõóéêï÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ êáé ãéá ôïí ëüãï áõôü áðïôåëïýí ìßá ïìÜäá.
Ïìïéüôçôåò óôéò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ìéáò ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá
ÃåíéêÜ ôá óôïé÷åßá ìéáò ïìÜäáò ðáñïõóéÜæïõí áíÜëïãåò éäéüôçôåò.
á. Êýñéåò (Á) ïìÜäåò
Ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óå ìéá áðü ôéò êýñéåò ïìÜäåò (Á ïìÜäåò) ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá
Ý÷ïõí ìåãÜëç ïìïéüôçôá ùò ðñïò ôéò ÷çìéêÝò éäéüôçôÝò ôïõò. Ç ÷çìéêÞ áõôÞ óõìðåñéöïñÜ
ïöåßëåôáé óôï ãåãïíüò üôé ôá óôïé÷åßá ìéáò êýñéáò ïìÜäáò Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñï-
íßùí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá (çëåêôñüíéá óèÝíïõò). ¼ðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá, ï
áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (óôéâÜäá óèÝíïõò) êáèïñßæåé ôç ÷çìé-
êÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí óôïé÷åßùí.

Ó÷Ýóç ìåôáîý êýñéáò ïìÜäáò êáé áñéèìïý çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá

Ï áñéèìüò ôçò ïìÜäáò (êëáóéêÞ áñßèìçóç) ôáõôßæåôáé ìå ôïí áñéèìü çëåêôñoíßùí óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôùí óôïé÷åßùí ðïõ áíÞêïõí óå áõôÞ.
Êýñéá (Á) ïìÜäá IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA
Çëåêôñüíéá åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò 1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e

â. Äåõôåñåýïõóåò (Â) ïìÜäåò

Ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óå ìéá áðü ôéò äåõôåñåýïõóåò ïìÜäåò ( ïìÜäåò) ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá åìöáíßæïõí ó÷åôéêÞ ïìïéüôçôá ìåôáîý ôïõò. Áõôü ïöåßëåôáé åðßóçò óôçí çëåêôñï-

170
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

íéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí, ç ïðïßá åßíáé äýóêïëï íá åîåôáóôåß ðëÞñùò óå Ýíá ìÜèçìá ãåíé-
êÞò ÷çìåßáò óôï ëýêåéï.

2.2.3 Ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá

Ç êáôÜôáîç ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åêöñÜæåé Ýíáí öõóéêü íüìï êáé
äåí åßíáé ìéá áðëÞ ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí.
Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò ôùí óôïé÷åßùí áðïôåëåß ìéá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò êáôáêôÞóåéò ôçò
÷çìåßáò. H ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ìåãÜëç ãéá ôïõò åîÞò
ëüãïõò:
á. Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò åðéôñÝðåé ôçí áíáêÜëõøç íÝùí óôïé÷åßùí. ¼ðùò åßäáìå, ï
Mendeleev áñ÷éêÜ åß÷å áöÞóåé êåíÝò èÝóåéò ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ äåí åß÷áí áêüìá áíáêáëõ-
öèåß, êáé ãéá ôá ïðïßá ìÜëéóôá ðñïóäéüñéóå ôéò éäéüôçôåò óýìöùíá ìå ôç èÝóç ôïõò óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá. Óôç óõíÝ÷åéá áíáêáëýöèçêáí ôá óôïé÷åßá ôá ïðïßá åß÷áí ôéò éäéüôçôåò
ðïõ åß÷å ðñïâëÝøåé. Áêüìá êáé óÞìåñá ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò âïçèÜ óôçí áíáêÜëõøç íÝùí
ôå÷íçôþí óôïé÷åßùí.
â. Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò, ìå ôçí ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí óå ïìÜäåò ìå êïéíÝò éäéüôçôåò,
åðéôñÝðåé ôçí êáëýôåñç êáé óõóôçìáôéêüôåñç ìåëÝôç ôùí ÷çìéêþí êáé öõóéêþí éäéïôÞôùí
ôùí óôïé÷åßùí, êáèþò åðßóçò êáé ôùí ìåèüäùí ðáñáóêåõÞò ôïõò. ¸ôóé ìåëåôÜìå ôéò ãåíéêÝò
éäéüôçôåò êáé ðáñáóêåõÝò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ áíÞêïõí óå ìéá ïìÜäá, êáé ü÷é ôïõ êáèåíüò
óôïé÷åßïõ ÷ùñéóôÜ.
ã. Ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò åðéôñÝðåé ôçí ðñüâëåøç ôçò óõìðåñéöïñÜò åíüò óôïé÷åßïõ, üóïí
áöïñÜ ôá åßäç ôùí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé êáé ôéò éäéüôçôåò ôùí åíþóåþí ôïõ,
ìå ãíþìïíá ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí ãåéôïíéêþí ôïõ óôïé÷åßùí.

171
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

2.2.4 Óå ðïéåò èÝóåéò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá âñßóêïíôáé ôá ìÝôáëëá êáé óå ðïéåò
ôá áìÝôáëëá; Ðïéá óôïé÷åßá ïíïìÜæïíôáé ìåôáëëïåéäÞ;
ÁðÜíôçóç
Óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá ôáîéíïìïýíôáé, êõñßùò, óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò, ðïõ
åßíáé ôá ìÝôáëëá êáé ôá áìÝôáëëá.
á. Ôá ìÝôáëëá, ðïõ åßíáé ç ðëåéïíüôçôá ôùí óôïé÷åßùí (86 óôïé÷åßá), åßíáé óôåñåÜ óþìáôá,
åêôüò áðü ôïí õäñÜñãõñï (Hg) ðïõ åßíáé õãñü.

×áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôùí ìåôÜëëùí

1. ¸÷ïõí ìåôáëëéêÞ ëÜìøç, äçëáäÞ áíáêëáóôéêÞ éêáíüôçôá.
2. Åßíáé åëáôÜ, äçëáäÞ ìðïñïýí íá ìïñöïðïéçèïýí óå åëÜóìáôá êáé óå öýëëá.
3. Åßíáé üëêéìá, äçëáäÞ ìðïñïýí íá ìåôáôñáðïýí óå óýñìáôá.
4. Åßíáé êáëïß áãùãïß ôçò èåñìüôçôáò êáé ôïõ çëåêôñéóìïý, üôáí âñßóêïíôáé óå óôåñåÞ
Þ õãñÞ êáôÜóôáóç. Áéôßá áðïôåëåß ç ýðáñîç åëåýèåñùí çëåêôñïíßùí óôç äïìÞ ôïõò.
5. ×áñáêôçñßæïíôáé ùò çëåêôñïèåôéêÜ óôïé÷åßá.

â. Ôá áìÝôáëëá åßíáé óôåñåÜ êáé áÝñéá óþìáôá, åêôüò áðü ôï âñüìéï ðïõ åßíáé õãñü, êáé äåí
Ý÷ïõí ôéò ðáñáðÜíù éäéüôçôåò ôùí ìåôÜëëùí, Þ äåí ôéò åìöáíßæïõí óå ìåãÜëï âáèìü. Ôá
áìÝôáëëá óôïé÷åßá ôçò VIIIA Þ ôçò 18çò Þ ôçò ìçäåíéêÞò ïìÜäáò (óôá äåîéÜ ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá) åßíáé áäñáíÞ óôïé÷åßá êáé ïíïìÜæïíôáé åõãåíÞ áÝñéá.
Ôá áìÝôáëëá äåí Ý÷ïõí ìåôáëëéêÞ ëÜìøç, äåí åßíáé êáëïß áãùãïß ôçò èåñìüôçôáò êáé ôïõ
çëåêôñéóìïý, åíþ äåí åßíáé åëáôÜ Þ üëêéìá.
ã. ÁíÜìåóá óôá ìÝôáëëá êáé óôá áìÝôáëëá õðÜñ÷ïõí êáé ìåñéêÜ óôïé÷åßá ôá ïðïßá Ý÷ïõí
åíäéÜìåóåò éäéüôçôåò. Ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ðõñßôéï (Si) Ý÷åé åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç ìåôÜëëïõ êáé
óõìðåñéöïñÜ áìåôÜëëïõ. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ ïíïìÜæïíôáé ìåôáëëïåéäÞ Þ çìéìÝôáëëá. Ç
ôåèëáóìÝíç ãñáììÞ ðïõ äéá÷ùñßæåé ôá ìÝôáëëá áðü ôá áìÝôáëëá ðåñéëáìâÜíåé ôá óôïé÷åßá:
âüñéï (Â), ðõñßôéï (Si), áñóåíéêü (As), áíôéìüíéï (Sb), ôåëëïýñéï (Te), áóôÜôéï (At). Ôá óôïé÷åßá
êïíôÜ óå áõôÞ ôç äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ áðïôåëïýí ôá ìåôáëëïåéäÞ Þ çìéìÝôáëëá. Ôá ðéï
óõíçèéóìÝíá ìåôáëëïåéäÞ åßíáé ôá óôïé÷åßá: ðõñßôéï (Si), ãåñìÜíéï (Ge), áñóåíéêü (As),
áíôéìüíéï (Sb), ôåëëïýñéï (Te) êáé ðïëþíéï (Po). ¼óï áðïìáêñõíüìáóôå áðü ôç ãñáììÞ
áõôÞ ðñïò ôá áñéóôåñÜ, ôüóï áõîÜíåôáé ï ìåôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí óôïé÷åßùí.
Ïé èÝóåéò ôùí ìåôÜëëùí, áìåôÜëëùí êáé ìåôáëëïåéäþí äßíïíôáé óôïí ðßíáêá ðïõ áêï-
ëïõèåß:

172
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

Θέση μετάλλων, αμετάλλων, μεταλλοειδών και ευγενών αερίων στον περιοδικό πίνακα
IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 H He
Μέταλλα
2 Li Be B C N O F Ne

3 Na Mg IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB Al Si P S Cl Ar

4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Αμέταλλα

5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe

6 Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Μεταλλοειδή
7 Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Ευγενή
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
αέρια

Óçìåßùóç: Ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí ìåôÜëëùí ïöåßëåôáé óôïí ìéêñü áñéèìü çëåêôñïíßùí ôçò
åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò êáé åêöñÜæåôáé ìå ôçí çëåêôñïèåôéêüôçôá, ðïõ åßíáé ç ôÜóç áðïâïëÞò
çëåêôñïíßùí. Ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí áìåôÜëëùí ïöåßëåôáé óôïí ìåãÜëï áñéèìü çëåêôñïíßùí
ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò êáé åêöñÜæåôáé ìå ôçí çëåêôñáñíçôéêüôçôá, ðïõ åßíáé ç ôÜóç ðñüóëçøçò
çëåêôñïíßùí.

2.2.5 Íá áíáöÝñåôå ôç öõóéêÞ êáôÜóôáóç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.

ÁðÜíôçóç

Θέση στερεών, υγρών και αέριων στοιχείων στον περιοδικό πίνακα

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 H He

2 Li Be B C N O F Ne
Στερεά
3 Na Mg IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB Al Si P S Cl Ar

4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr

5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Υγρά
6 Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn

7 Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Αέρια
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

173
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅðïìÝíùò:
á. ÁÝñéá óôïé÷åßá åßíáé:
l ôï õäñïãüíï (Ç), ôï Üæùôï (Í), ôï ïîõãüíï (Ï).

l áðü ôá áëïãüíá ôï öèüñéï (F) êáé ôï ÷ëþñéï (Cl).

l üëá ôá åõãåíÞ áÝñéá, äçëáäÞ ôï Þëéï (He), ôï íÝï (Ne), ôï áñãü (Ár), ôï êñõðôü (Kr), ôï
îÝíï (Xe) êáé ôï ñáäüíéï (Rn).
â. ÕãñÜ óôïé÷åßá åßíáé:
l ôï áìÝôáëëï âñüìéï (Br).

l ôï ìÝôáëëï õäñÜñãõñïò (Hg).

ã. ÓôåñåÜ åßíáé ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá.

2.2.6 Ðïéá åßíáé ôá äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá êáé ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá;
ÁðÜíôçóç
IA VIA VIIA VIIIA
ÄéáôïìéêÜ åßíáé ôá óôïé÷åßá
1 Η2
Ç2 (õäñïãüíï), Ï2 (ïîõãüíï), Í2 (Üæùôï)
2 N 2 O2 F2
F2 (öèüñéï), Cl2 (÷ëþñéï), Âr2 (âñüìéï), É2 (éþäéï)
3 Cl 2
ôùí ïðïßùí ç èÝóç óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá äßíåôáé óôïí äé- 4 Br2
ðëáíü ðßíáêá. 5 I2

2.2.7 Ðïéá åßíáé ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò åíüò óôïé÷åßïõ êýñéáò
(Á) ïìÜäáò êáé ôçò èÝóçò ôïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;
ÁðÜíôçóç
Ç ãíþóç ôçò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò åíüò óôïé÷åßïõ ìÜò åðéôñÝðåé íá âñßóêïõìå ôç èÝóç
ôïõ óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá, êáé ôï áíôßóôñïöï.
Ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí êýñéùí (Á) ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá Ý÷ïõìå:
á. Ç ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï óôïé÷åßï ìÜò äßíåé ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñé-
êÞò ôïõ óôéâÜäáò.

Êýñéá (Á) ïìÜäá IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA

Çëåêôñüíéá åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò 1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e

Óôçí ðåñßðôùóç ôùí åõãåíþí áåñßùí ôçò VIIIA ïìÜäáò, åßíáé ãíùóôü üôé Ý÷ïõí 8
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ìå åîáßñåóç ôï He, ðïõ Ý÷åé 2 çëåêôñüíéá óôçí Ê.

174
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

â. Ç ðåñßïäïò óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï óôïé÷åßï ìÜò äåß÷íåé ðïéá åßíáé ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôïõ
óôïé÷åßïõ (ôïí áýîïíôá áñéèìü áõôÞò).
Ðåñßïäïò ðåñéïäéêïý ðßíáêá 1 2 3 4 5 6 7
ÅîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôùí óôïé÷åßùí K L M N O P Q

2.2.8 á. Ðþò âñßóêïõìå ôç èÝóç åíüò óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ìå

ãíþìïíá ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç ôïõ áñóåíéêïý (As) óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá. Äßíåôáé ãéá
ôï As üôé Æ = 33.
ÁðÜíôçóç
á. ÂÜóåé ôçò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò ôïõ óôïé÷åßïõ ðñïóäéïñßæïõìå ôç èÝóç ôïõ óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá, óýìöùíá ìå ôç ó÷Ýóç ðïõ áíáöÝñèçêå óôçí ðñïçãïýìåíç åñþôçóç 2.2.7.

Ìåèïäïëïãßá
Åýñåóç ôçò èÝóçò åíüò óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ
ôïõ äïìÞ
1. Ç ïìÜäá åßíáé ç kA, üðïõ k ï áñéèìüò çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
2. Ç ðåñßïäïò åßíáé ç ë, üðïõ ë ç ôéìÞ ôïõ êýñéïõ êâáíôéêïý áñéèìïý ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ
óôéâÜäáò.

â. Åöüóïí äßíåôáé ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ,

Στοιχείο που ανήκει στη VA
âñßóêïõìå, êáôÜ ôá ãíùóôÜ, ôçí êáôáíïìÞ ôùí ομάδα και στην 4η περίοδο
çëåêôñïíßùí ôïõ: Ομάδα VA Περίοδος 4η

Ê(2), L(8), Ì(18), Í(5) 5e Ν

Ôï Ás Ý÷åé 5e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, óõíåðþò στην εξωτερική η εξωτερική

στιβάδα στιβάδα
áíÞêåé óôçí VÁ ïìÜäá. ÅîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé ç Í
Το στοιχείο αυτό έχει 5e στην εξωτερική
(n = 4), Üñá áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï. του στιβάδα, που είναι η N (n = 4)

2.2.9 á. Ðþò âñßóêïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åíüò óôïé÷åßïõ óýìöùíá ìå ôç

èÝóç ôïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;
â. ¸íá óôïé÷åßï áíÞêåé óôçí VIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé óôçí 3ç ðåñßïäï.
Íá ðñïóäéïñßóåôå:
i. ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ,
ii. ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ.

175
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÁðÜíôçóç
á. Óýìöùíá ìå ôçí ïìÜäá êáé ôçí ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá óôçí ïðïßá âñßóêåôáé
ôï óôïé÷åßï, ðñïóäéïñßæåôáé ç çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ.
Ìåèïäïëïãßá
Åýñåóç ôçò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò åíüò óôïé÷åßïõ óýìöùíá ìå ôç èÝóç ôïõ óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá
1. Ç ïìÜäá åßíáé ç kA, Üñá Ý÷åé k çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
2. Ç ðåñßïäïò åßíáé ç ë, åðïìÝíùò ç åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá åßíáé ç n = ë.
3. Áðü ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí (k) ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò (n = ë) âñßóêïõìå ôçí
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ðïõ æçôåßôáé. Áí áèñïßóïõìå ôá çëåêôñüíéá ôïõ óôïé÷åßïõ óå êÜèå
óôéâÜäá, âñßóêïõìå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí, Üñá êáé ôïí áôïìéêü
áñéèìü ôïõ.
Óçìåßùóç: ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôçí åíüôçôá 2.1.2, óýìöùíá ìå ôçí áôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Bohr ðñïóäéïñß-
æïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ïñéóìÝíùí ìüíï óôïé÷åßùí. ÅðïìÝíùò, áðü ôç èÝóç ôïõ óôïé÷åßïõ óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá, ìðïñïýìå íá âñïýìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ãéá ïñéóìÝíá ìüíï óôïé÷åßá.
â. Ôï óôïé÷åßï áíÞêåé óôçí VIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, Ý÷åé 6 çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá. Åðßóçò áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï, Üñá åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá åßíáé
áõôÞ ðïõ Ý÷åé n = 3, äçëáäÞ ç Ì.
i. Ãéá íá Ý÷åé 6 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì (n = 3) èá Ý÷ïõí óõìðëçñùèåß ïé óôé-
âÜäåò Ê (n = 1) êáé L (n = 2) óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò (âë. åíüôçôá
2.1). ÅðïìÝíùò, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé:
Ê (2), L (8), Ì (6)
ii. ÓõíïëéêÜ Ý÷ïõìå 2 + 8 + 6 = 16e, Üñá êáé 16p, ïðüôå Æ = 16. Óõíåðþò ôï æçôïýìåíï
óôïé÷åßï åßíáé ôï èåßï (S).

2.2.10 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç åíüò óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá, ÷ùñßò

íá âñåßôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ, áí ãíùñßæåôå üôé ôï óôïé÷åßï áõôü Ý÷åé áôïìéêü
áñéèìü 50.
ÁðÜíôçóç
Ôï óôïé÷åßï × ìå Æ = 50 åßíáé ôï 50ü óôïé÷åßï óôç óåéñÜ, êáèþò ôá óôïé÷åßá ôáîéíïìïýíôáé
êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü.
Âñßóêïõìå ôïí áñéèìü ôùí óôïé÷åßùí óå êÜèå ðåñßïäï, ïðüôå Ý÷ïõìå:
1ç ðåñßïäïò: 2 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÁ êáé VIIIA).
1ç ðåñßïäïò: 2 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÁ, ÉÉÁ) êáé 6 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÉÉÁ Ýùò VIIIA).

176
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

3ç ðåñßïäïò: 2 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÁ, ÉÉÁ) êáé 6 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÉÉ Ýùò VIIIA).
4ç ðåñßïäïò: 2 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÁ, ÉÉ), 10 óôïé÷åßá ( ïìÜäåò) êáé 6 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÉÉÁ Ýùò
VIIA).
ÓõíïëéêÜ óôéò 4 ðñþôåò ðåñéüäïõò Ý÷ïõí ôïðïèåôçèåß 2 + 8 + 8 + 18 = 36 óôïé÷åßá ìå áôïìé-
êïýò áñéèìïýò áðü 1 Ýùò 36.
Ôï óôïé÷åßï × èá åßíáé ôï 50 - 36 = 14ï óôç óåéñÜ, êáé Üñá èá âñßóêåôáé óôçí 5ç ðåñßïäï.
Óôçí 5ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå 2 óôïé÷åßá (ïìÜäåò ÉÁ, ÉÉ) ìå áôïìéêïýò áñéèìïýò 37 êáé 38, 10
óôïé÷åßá óôéò  ïìÜäåò ìå áôïìéêïýò áñéèìïýò áðü 39 Ýùò êáé 48, êáé ôï óôïé÷åßï ìå áôïìéêü
áñéèìü 49 óôçí ïìÜäá ÉÉÉÁ. ¢ñá, ôï óôïé÷åßï × ìå Æ = 50 èá áíÞêåé óôç ÉVÁ ïìÜäá.
ÅðïìÝíùò, ôï óôïé÷åßï × áíÞêåé óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôç IVÁ ïìÜäá.

177
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
D. Mendeleev (1834-1907). Ñþóïò ÷çìéêüò ðïõ ãåííÞèçêå óôçí ðüëç Tobolsk
óôç Óéâçñßá êáé Þôáí ôï ìéêñüôåñï ðáéäß áðü ôá 14 ðáéäéÜ ôçò ïéêïãÝíåéáò. Ï ðá-
ôÝñáò ôïõ Þôáí äéåõèõíôÞò óôï ãõìíÜóéï ôçò ðüëçò. ¸ìåéíå ïñöáíüò áðü ðáôÝ-
ñá ìéêñüò, êáé óå çëéêßá 15 åôþí ï D. Mendeleev ðÞãå óôç Ìüó÷á ìå ôç âïÞèåéá
ôçò ìçôÝñáò ôïõ ãéá íá óðïõäÜóåé èåôéêÝò åðéóôÞìåò. ÓõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ
óôçí Ðåôñïýðïëç ìåôÜ ôéò äõóêïëßåò ðïõ óõíÜíôçóå óôç Ìüó÷á êáé áðïöïß-
ôçóå ðñþôïò ôï 1855 êáé äéïñßóôçêå äÜóêáëïò óôçí Êñéìáßá. Ôï 1856 ðÞñå ôï
äßðëùìá ôïõ ÷çìéêïý êáé åñãÜóôçêå ùò Üìéóèïò ëÝêôïñáò. Ôï 1859 ðÞãå ãéá
ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óôç Ãáëëßá êáé óôç Ãåñìáíßá. Ôï 1864, ìå ôçí åðéóôñï-
öÞ ôïõ óôç Ñùóßá, Ýãéíå êáèçãçôÞò óôï Ôå÷íïëïãéêü Éíóôéôïýôï ôçò Ðåôñïýðï-
ëçò êáé ôñßá ÷ñüíéá áñãüôåñá ðÞñå ôçí Ýäñá ôçò ÃåíéêÞò ×çìåßáò óôï D. Mendeleev
ÐáíåðéóôÞìéï. ÓõíÝâáëå óôçí ßäñõóç ôçò ÑùóéêÞò ×çìéêÞò Åôáéñåßáò ôï 1868,
1834-1907
åíþ ôï 1869 äçìïóßåõóå ôïí ðñþôï ðåñéïäéêü ðßíáêá, ãéá ôïí ïðïßï Ýãéíå äéÜ-
óçìïò.

OìÜäá I OìÜäá ÉÉ OìÜäá ÉÉÉ OìÜäá ÉV OìÜäá V OìÜäá VI OìÜäá VII OìÜäá VIII
... ... ... RH4 RH3 RH2 RH ...
R2O RO R2O3 RO2 R2O5 R2O6 R2O7 RO4
1 H=1
2 Li = 7 Be = 24 B = 11 C = 12 N = 14 O = 16 F = 19
3 Na = 23 Mg = 24 Al = 27,3 Si = 28 P = 31 S = 32 Cl = 35,5
4 K=39 Ca = 40 - = 44 Ti = 48 V = 51 Cr = 52 Mn = 55 Fe = 56 Co = 59
5 (Cu = 63) Zn = 65 - = 68 - = 72 As = 75 Se = 78 Br = 80 Ni = 59 Cu = 63
6 Rb = 85 Sr = 87 ?Y = 88 Zr = 90 Nb = 94 Mo = 96 - = 100 Ru = 104 Rh = 104
7 (Ag = 108) Cd = 112 In = 113 Sn = 118 Sb = 122 Te = 125 J = 127 Pd = 106 Ag = 108
8 Cs = 133 Ba = 137 ?Di = 138 ?Ce = 140 - - - - - - -
9 (-) - - - - - -
10 - - ?Er = 178 ?La = 180 Ta = 182 W = 184 - Os = 195 Ir = 197
11 Au = 199 Hg = 200 Tl = 204 Pb = 207 Bi = 208 - - Pt = 198 Au = 199
12 - - - Th = 231 - U = 240 - - - - -

ÐáñïõóéÜæïíôáò ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá, ï D. Mendeleev Ýêáíå ïêôþ åðéóçìÜíóåéò:

1. Ôá óôïé÷åßá, áí ôïðïèåôçèïýí óýìöùíá ìå ôá áôïìéêÜ ôïõò âÜñç, äåß÷íïõí
ìéá êáèáñÞ ðåñéïäéêüôçôá ôùí éäéïôÞôùí ôïõò.
2. Óôïé÷åßá ðïõ åßíáé ðáñüìïéá êáôÜ ôéò ÷çìéêÝò ôïõò éäéüôçôåò, Ý÷ïõí áôïìéêÜ
âÜñç ðïõ åßíáé êïíôÜ óôçí ßäéá ôéìÞ (Os, Ir, Pt) Þ áõîÜíïíôáé êáíïíéêÜ (K, Rb, Cs). . .
3. Ç ôïðïèÝôçóç ôùí óôïé÷åßùí Þ ïìÜäùí óôïé÷åßùí, óýìöùíá ìå ôá áôïìéêÜ
ôïõò âÜñç, ôáéñéÜæåé ìå ôï óèÝíïò ôïõò. . .
4. Ôá óôïé÷åßá ðïõ åßíáé åõñÝùò äéáäåäïìÝíá óôç öýóç Ý÷ïõí ìéêñÜ áôïìéêÜ
âÜñç. . .
5. Ç óçìáóßá ôïõ áôïìéêïý âÜñïõò ðñïóäéïñßæåé ôïí ÷áñáêôÞñá åíüò
óôïé÷åßïõ.
6. Ç áíáêÜëõøç áñêåôþí óôïé÷åßùí åßíáé áíáìåíüìåíç, ãéá ðáñÜäåéãìá ôïõ
ðõñéôßïõ êáé ôïõ áëïõìéíßïõ ìå áôïìéêÜ âÜñç 65 êáé 75.

178
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

7. ÌåñéêÜ áôïìéêÜ âÜñç ðéèáíþò èá äéïñèùèïýí, ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ôåëëïý-

ñéï äåí ìðïñåß íá Ý÷åé áôïìéêü âÜñïò 128, áëëÜ êÜðïõ ìåôáîý 123 êáé 126.
8. Ï ðßíáêáò öáíåñþíåé íÝåò áíáëïãßåò ìåôáîý ôùí óôïé÷åßùí. . .
Ôï ìåãÜëï åðßôåõãìá ôïõ D. Mendeleev Þôáí ç åðéìïíÞ ôïõ óôç ó÷Ýóç ìåôáîý
ôïõ áôïìéêïý âÜñïõò ôùí óôïé÷åßùí êáé ôùí éäéïôÞôùí ðïõ áõôÜ ðáñïõóéÜ-
æïõí. ÁõôÞ Þôáí êáé ç ìåãÜëç äéêáßùóÞ ôïõ ìåôÜ ôçí áíáêÜëõøç óôïé÷åßùí ðïõ
åß÷áí ôéò éäéüôçôåò ðïõ åß÷å ðñïâëÝøåé, êáé ôç äéüñèùóç áñêåôþí áôïìéêþí
âáñþí.
Iäéüôçôåò Éäéüôçôåò Iäéüôçôåò Éäéüôçôåò
ôïõ åêá-áñãéëßïõ ôïõ ãÜëëéïõ (Ga) ôïõ åêá-ðõñéôßïõ ôïõ ãåñìÜíéïõ (Ge)
ðïõ ðñïÝâëåøå ðïõ âñÝèçêáí ðïõ ðñïÝâëåøå ðïõ âñÝèçêáí
ï Ìendeleev ðåéñáìáôéêÜ ï Ìendeleev ðåéñáìáôéêÜ
(1871) (1875) (1871) (1886)
ÁôïìéêÞ ìÜæá 69,9 amu 69,9 amu 73 amu 72,3 amu
3 3 3
Ðõêíüôçôá 5,9 g/cm 5,94 g/cm 5,5 g/cm 5,47 g/cm3
ÅéäéêÞ èåñìüôçôá - - 0,31 J/g · °C 0,32 J/g · °C
Óçìåßï ðÞîçò ×áìçëü 30,15°C Ðïëý õøçëü 960°C
Ôýðïò ïîåéäßïõ Åa2O3 Ga2O3 RO2 GeO2
3 3
Ðõêíüôçôá ïîåéäßïõ 5,5 g/cm Üãíùóôç 4,7 g/cm 4,70 g/cm3
Ôýðïò ÷ëùñéäßïõ EaCl3 GaCl3 RCl4 GeCl3
Ðõêíüôçôá ÷ëùñéäßïõ - - 1,9 g/cm3 (õãñü) 1,887 g/cm3 (õãñü)
Óçìåßï æÝóçò ÷ëùñéäßïõ - - 100°C 86°C
Ôï óôïé÷åßï Ôï óôïé÷åßï Èá ìðïñåß íá ËáìâÜíåôáé
ðéèáíþò íá áíáêáëýöèçêå ëçöèåß áðü ôï áðü ôï
áíáêáëõöèåß ìå ôç âïÞèåéá ïîåßäéü ôïõ ïîåßäéü ôïõ
öáóìáôïóêïðéêþò öáóìáôïóêïðßïõ ìå áíáãùãÞ ìå áíáãùãÞ

¸ãéíå óáöÝò üôé ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò ôùí óôïé÷åßùí åêöñÜæåé Ýíáí öõóéêü
íüìï, êáé ü÷é ìßá áðëÞ ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí.
Ãéá ôï ìåãÜëï êáé óçìáíôéêü Ýñãï ôïõ ôéìÞèçêå ðïëëÝò öïñÝò, ðáñÜ ôï ãåãïíüò
üôé óôç Ñùóßá ïé öéëåëåýèåñåò éäÝåò ôïõ äçìéïýñãçóáí ðÜñá ðïëëÝò äõóáñÝ-
óêåéåò óôçí êõâÝñíçóç, óôçí åêêëçóßá êáé óôïõò óõíáäÝëöïõò ôïõ. Ôï 1890
ðáñáéôÞèçêå áðü ôçí Ýäñá, ôïõ ãéáôß Þñèå óå óýãêñïõóç ìå ôï Õðïõñãåßï
Ðáéäåßáò õðïóôçñßæïíôáò ôïí áãþíá ôùí öïéôçôþí ãéá êáôáðïëÝìçóç ôïõ óõ-
íôçñçôéóìïý óôá ðáíåðéóôÞìéá.
Ôï 1882 ç ÂáóéëéêÞ Åôáéñåßá ôïõ Ëïíäßíïõ ôïý áðÝíåéìå (êáèþò êáé óôïí
101
Ãåñìáíü Lathar Meyer) ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç êáé ôï 1892 ôïí åîÝëåîå ìÝëïò ôçò ùò
åðéóôÞìïíá ôïõ åîùôåñéêïý. Ôï 1905 ôïõ áðÝíåéìå êáé Üëëï âñáâåßï, åíþ ôï Md
1906 Ý÷áóå ãéá ìéá øÞöï ôï Íüìðåë (äüèçêå óôïí F. H. Moissan).
ÌåíôåëÝâéï
Ðñïò ôéìÞ ôïõ D. Mendeleev, ôï ÷çìéêü óôïé÷åßï ìå áôïìéêü áñéèìü 101 ïíïìÜ-
óôçêå ìåíôåëÝâéï (Md). (258)

179
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

2.2.11 Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôéò ðá- iv. óôçí 6ç ðåñßïäï

ñáêÜôù ðñïôÜóåéò: â. Ãéá ôï óôïé÷åßï öùóöüñïò (P), ôï ïðïßï
á. Ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï, ôé ðëçñïöïñßá
ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôïõ . . . . . . . . . . . . . ôïõò . . . . ðñïêýðôåé;
. . . . . . , óýìöùíá ìå ôïí ðåñéïäéêü íüìï ôïõ . . .
.......... . 2.2.15 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ôïõ
â. Ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðåñéëáìâÜíåé ôñåéò óôÞ-
ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôïõ . . . . . . . . . . . . . ôïõò . . . . ëåò;
. . . . . . , óýìöùíá ìå ôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü á. H oìÜäá ôùí åõãåíþí áåñßùí.
íüìï. â. Ç VIIIB ïìÜäá
ã. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá Ý÷ïõìå . . ã. Ç VIIB ïìÜäá
. . . . . . . . . . . ðåñéüäïõò. ä. Ç VIIÉ ïìÜäá
ä. Ç . . . . . . . . . . . . . ðåñßïäïò Ý÷åé ôïí ìéêñüôåñï å. Ç 8ç oìÜäá
áñéèìü óôïé÷åßùí êáé ç . . . . . . . . . . ðåñßïäïò Ý÷åé
ôïí ìåãáëýôåñï áñéèìü. 2.2.16 á. Óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá
êýñéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá:
2.2.12 Ðïéï Þ ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù Þôáí i Âñßóêïíôáé óôçí ßäéá öõóéêÞ êáôÜóôáóç
ìåéïíåêôÞìáôá ãéá ôïí áñ÷éêü ðåñéïäéêü ðß- óå èåñìïêñáóßá äùìáôßïõ.
íáêá ôïõ Mendeleev; ii. ¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü íåôñïíßùí óôïí
á. Äåí ðåñéåß÷å üëá ôá ôüôå ãíùóôÜ óôïé÷åßá. ðõñÞíá.
â. Åß÷áí ìåßíåé êåíÜ óôïí ðßíáêá. iii. ¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí.
ã. Äåí õðÞñ÷å ôÜîç óôçí ôïðïèÝôçóç ôùí iv. ¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí
óôïé÷åßùí. óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá.
ä. Ç ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí äåí áêïëïõ- â. ÁíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý
èïýóå ðÜíôá ôçí áýîçóç ôïõ áôïìéêïý âÜ- ðßíáêá ôá óôïé÷åßá:
ñïõò. i. Ç, Ê, Na ii. Hg, Pb, Si
iii. Be, Ca, Ra iv. He, Ne, Ag
2.2.13 Ï óýã÷ñïíïò ðåñéïäéêüò ðßíáêáò
ðåñéÝ÷åé ôá óôïé÷åßá ôáîéíïìçìÝíá êáôÜ áý- ã. Óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï
îïí/ôá: ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá Ý÷ïõí:
á. áôïìéêü âÜñïò. i. ôï ßäéï ìÝãåèïò áôüìùí.
â. áôïìéêü áñéèìü. ii. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîù-
ôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá.
ã. ìáæéêü áñéèìü.
iii. ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜäùí.
ä. áñéèìü íåôñïíßùí.
iv. ôéò ßäéåò öõóéêÝò éäéüôçôåò.
2.2.14 á. Ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá ôçí Ï, óå ðïéá ðåñßïäï áíÞêïõí; 2.2.17 Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá,
áëëÜ óå îå÷ùñéóôÞ èÝóç, âñßóêïíôáé:
i. óôçí 5ç ðåñßïäï
á. ôá áëïãüíá.
ii. óôç 2ç ðåñßïäï
â. ïé áëêáëéêÝò ãáßåò.
iii. óôçí 7ç ðåñßïäï
ã. ïé ëáíèáíßäåò.

180
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

ä. ôá óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò. i. Li, Al, Mg ii. Cl, F, O

iii. Mg, Ca, H iv. Na, K, Fr
2.2.18 Ôá óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò âñßóêïíôáé
v. Ne, Ag, Kr
óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá:
â. Ðïéá åßíáé áõôÞ ç ïìÜäá;
á. óôéò  ïìÜäåò.
â. óôéò  ïìÜäåò, åêôüò áðü ôá ôå÷íôçôÜ 2.2.24 á. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò
óôïé÷åßá. óôïé÷åßùí ðåñéÝ÷åé ôñßá óôïé÷åßá ôá ïðïßá
ã. óôéò  ïìÜäåò, åêôüò áðü ôéò ëáíèáíßäåò. áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý
ä. äåí Ý÷åé äéåõêñéíéóôåß ìå áêñßâåéá. ðßíáêá;
i. Ç, Çe, Fe ii. Cl, F, Br.
2.2.19 Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá åß-
íáé õãñÜ óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá; iii. Mg, Ca, Ba iv. Xe, Kr, Rn
á. Ç â. Ar ã. U v. Na, Mg, O
ä. Ra å. S óô. Hg â. Ðïéá åßíáé áõôÞ ç ðåñßïäïò;
æ. Si ç. Br
2.2.25 á. Óå ðïéá áðü ôéò êýñéåò (Á) ïìÜäåò
2.2.20 Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá åß- ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá
íáé áÝñéá óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá; ðïõ Ý÷ïõí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá 4
çëåêôñüíéá;
á. Br â. Ç ã. Hg
ä. Ar å. Í óô. Ï i. Óôçí VÁ ii. Óôçí VIÁ
æ. Be ç. I iii. Óôçí IVÁ iv. Óôçí ÉÉÉA
â. Ôï ðñþôï óôïé÷åßï ôçò ðáñáðÜíù ïìÜäáò
2.2.21 Ðïéá áðü ôá óôïé÷åßá ôçò IÁ ïìÜäáò åßíáé:
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá Ý÷åé ôï ìåãáëýôåñï
i. C ii. Ç
Üôïìï;
á. Ôá óôïé÷åßá ôçò 2çò ðåñéüäïõ. iii. F iv. Ra
â. Ôá óôïé÷åßá ôçò 3çò ðåñéüäïõ. v. Si
ã. Ôá óôïé÷åßá ôçò 4çò ðåñéüäïõ. 2.2.26 ¸íá óôïé÷åßï Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá óôçí
ä. Ôá óôïé÷åßá ôçò 7çò ðåñéüäïõ. åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ôçí Ì. Ç èÝóç ôïõ
óôïé÷åßïõ óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá
2.2.22 á. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò
åßíáé:
ðáñïõóéÜæåé ôá áëïãüíá êáôÜ áýîïíôá áôï-
ìéêü áñéèìü; á. 2ç ðåñßïäïò êáé VÁ ïìÜäá.
i. F, Cl, I, Br, At ii. At, I, Br, Cl, F ã. 3ç ðåñßïäïò êáé VÁ ïìÜäá.
iii. F, Cl, Br, I, Át iv. Cl, F, Br, I, Át ã. 5ç ðåñßïäïò êáé IIIÁ ïìÜäá.
â. Íá áíáöÝñåôå ôç öõóéêÞ êáôÜóôáóç êÜèå ä. 3ç ðåñßïäïò êáé V ïìÜäá.
áëïãüíïõ. 2.2.27 ¸íá óôïé÷åßï Ë Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü
ã. Óå ðïéá ïìÜäá êáé óå ðïéá ðåñßïäï áíÞêåé 38. Ôï óôïé÷åßï áõôü âñßóêåôáé:
ôï êÜèå áëïãüíï; á. óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí 9ç óôÞëç.
2.2.23 á. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò â. óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôç ÉÉÉA ïìÜäá.
óôïé÷åßùí ðåñéÝ÷åé ôñßá óôïé÷åßá ôá ïðïßá ã. óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉ ïìÜäá.
áíÞêïõí óôçí ßäéá Á ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ä. óå áäéåõêñßíéóôç èÝóç.
ðßíáêá;

181
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.2.28 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ôçò ä. Óôï óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßï-
2çò ðåñéüäïõ Ý÷åé ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ äï êáé óôçí VÁ ïìÜäá.
ôïõ ó÷Þìáôïò;
2.2.31 ÊÜðïéï óôïé÷åßï ìðïñåß íá ÷áñáêôç-
e
ñéóôåß ùò:
á. ìÝôáëëï.
e e
â. áäñáíÝò.
e
e e ã. äéáôïìéêü ìüñéï.
ä. ìïíïáôïìéêü ìüñéï.
å. ìåôáëëïåéäÝò.
e e Óå ðïéá Þ óå ðïéåò êáôçãïñßåò (á-å) èá êáôá-
ôÜóóáôå êáèÝíá áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá
ìå ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ:
á. ÉÉÁ ïìÜäá â. VIA ïìÜäá
i. ´Å÷åé 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôé-
ã. VIIIA ïìÜäá ä. VIÉA ïìÜäá âÜäá.
2.2.29 ¸íá óôïé÷åßï R âñßóêåôáé ìå ôç ìïñ- ii. ÁíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé åßíáé õãñü
öÞ áíéüíôïò R 3- , ôï ïðïßï Ý÷åé ôçí ßäéá óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá.
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï ôñßôï åõãåíÝò áÝ- iii. ÁíÞêåé óôç 2ç ðåñßïäï êáé Ý÷åé ôïí
ñéï. Ôï óôïé÷åßï áõôü èá âñßóêåôáé: éó÷õñüôåñï ìåôáëëéêü ÷áñáêôÞñá ôçò
á. Óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá. ðåñéüäïõ.
â. Óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá. iv. ÁíÞêåé óôï ìÝóï ôçò VIA ïìÜäáò.
ã. Óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí VÁ ïìÜäá. 2.2.32 Ãéá ôï ôñßôï, êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü
ä. Óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí VÁ ïìÜäá. áñéèìü, áëïãüíï, ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù
ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèá-
2.2.30 Äßíåôáé ç çëåêôñïíéáêÞ äéáìüñöù-
óìÝíåò;
óç:
á. ¸÷åé 7e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
3― â. Âñßóêåôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï ôñßôï
e e
åõãåíÝò áÝñéï.
e e
ã. Åßíáé õãñü óôéò óõíÞèåéò óõíèÞêåò.
e e ä. ÁíÞêåé óôçí ïìÜäá ðïõ Ý÷åé áñéèìü 17.
e e

2.2.33 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óôïé÷åßá ôçò

óôÞëçò (É) ìå ôçí ïìÜäá ðïõ áíÞêåé êáé áíá-
e e
öÝñåôáé óôç óôÞëç (ÉÉ).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
Óå ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá ôï áíéüí
ðáñïõóéÜæåé ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äéáìüñöùóç; á. H i. VIIA oìÜäá
á. Óôï óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßï-
äï êáé óôçí VÉÉÉÁ ïìÜäá. â. Cl ii. ÉVÁ oìÜäá
â. Óôï óôïé÷åßï ìå Æ = 10. ã. C iii. IIA oìÜäá
ã. Óôï üãäïï êáôÜ óåéñÜ óôïé÷åßï ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá. ä. Mg iv. IA oìÜäá

182
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

2.2.34 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óôïé÷åßá ôçò 2.2.35 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ïíüìáôá ôùí

VIA ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá óôç óôÞëç ïìÜäùí óôç óôÞëç (É) ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ïìÜ-
(É) ìå ôçí áôïìéêÞ áêôßíá óå nm ðïõ áíáöÝñå- äá ôçò óôÞëçò (ÉÉ).
ôáé óôç óôÞëç (ÉÉ).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
á. áëêÜëéá i. VIÉIA oìÜäá
á. 8Ï i. 0,104

â. 84 Pï ii. 0,143 â. åõãåíÞ áÝñéá ii. ÉÉÁ oìÜäá

ã. 34 Se iii. 0,073 ã. áëêáëéêÝò iii. IA oìÜäá

ãáßåò
ä. 16 S iv. 0,117

å. 52 Te v. 0,167 ä. áëïãüíá iv. VIIA oìÜäá

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

2.2.36 Ôé áíÝöåñå ç ðñïóðÜèåéá ôïõ
Newlands ãéá ôçí ôáîéíüìçóç ôùí óôïé÷åßùí;
2.2.37 á. Ìå ðïéïí ôñüðï ôáîéíüìçóå ôá
ìÝ÷ñé ôüôå ãíùóôÜ óôïé÷åßá ï Mendeleev;
â. Ôé áíáöÝñåé ï ðåñéïäéêüò íüìïò ôïõ
Mendeleev;
2.2.38 Ðïéá Þôáí ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá ôïõ Mendeleev;
2.2.39 á. Ìå ðïéïí ôñüðï ôáîéíüìçóå ôá
óôïé÷åßá ï Moseley;
â. Íá äéáôõðþóåôå ôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü
íüìï.
2.2.40 á. Ðïéá åßíáé ç äïìÞ ôïõ óýã÷ñïíïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
â. Ôé åßíáé ç ðåñßïäïò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
ã. Ðüóåò ðåñéüäïõò Ý÷ïõìå óôïí óýã÷ñïíï
ðåñéïäéêü ðßíáêá;
ä. Ôï ìáãíÞóéï (Mg) áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Ôé ðëçñïöïñßá
ðñïêýðôåé ãéá ôï óôïé÷åßï áõôü;
2.2.41 á. Ðüóá óôïé÷åßá Ý÷åé ç êÜèå ðåñßï-
äïò ôïõ óýã÷ñïíïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
â. Ôé åßíáé ïé ëáíèáíßäåò êáé óå ðïéï ìÝñïò
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá âñßóêïíôáé;
ã. Ôé åßíáé ïé áêôéíßäåò êáé óå ðïéï ìÝñïò ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá âñßóêïíôáé;
2.2.42 á. Óå ðïéï ìÝñïò ôïõ ðåñéïäéêïý ðß-
íáêá âñßóêïíôáé ôá ìÝôáëëá, óå ðïéï ôá áìÝ-
ôáëëá êáé óå ðïéï ôá åõãåíÞ áÝñéá;
â. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ï ìåôáëëéêüò êáé ðþò ï
áìåôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí óôïé÷åßùí êáôÜ
ìÞêïò ìéáò ðåñéüäïõ;
2.2.43 á. Ôé åßíáé ç ïìÜäá óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá;
â. Ðþò äçëþíïíôáé ïé ïìÜäåò óýìöùíá ìå
ôïí êëáóéêü ôñüðï, êáé ðþò óýìöùíá ìå ôïí
óýã÷ñïíï ôñüðï;
ã. Íá äþóåôå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôïõ êëáóéêïý
êáé ôïõ óýã÷ñïíïõ ôñüðïõ áñßèìçóçò ôùí
ïìÜäùí.
ä. Íá áíáöÝñåôå ôÝóóåñéò ÷áñáêôçñéóôéêÝò
ïìÜäåò óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá.

183
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
å. Ï Üíèñáêáò (C) áíÞêåé óôç IVA ïìÜäá ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Ôé ðëçñïöïñßá ðñïêýðôåé
ãéá ôïí Üíèñáêá;
2.2.44 Óå ðïéá ïìÜäá êáé óå ðïéá ðåñßïäï
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá áíÞêïõí:
á. ïé ëáíèáíßäåò;
â. ïé áêôéíßäåò;
2.2.45 á. Ðïéåò åßíáé ïé êýñéåò êáé ðïéåò ïé
äåõôåñåýïõóåò ïìÜäåò óôïí ðåñéïäéêü ðßíá-
êá;
â. Óå ðïéåò ïìÜäåò áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá ìåôÜ-
ðôþóçò Þ ìåôáâáôéêÜ óôïé÷åßá;
2.2.46 á. Óå ôé äéáöÝñïõí ôá óôïé÷åßá ðïõ
áíÞêïõí óå êýñéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðß-
íáêá áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óå äåõôå-
ñåýïõóá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
â. Ðïý ïöåßëïíôáé ïé ïìïéüôçôåò ôùí óôïé-
÷åßùí ìéáò êýñéáò ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðß-
íáêá;
2.2.47 Óå ôé ÷ñçóéìåýåé ï ðåñéïäéêüò ðßíá-
êáò ôùí óôïé÷åßùí;
2.2.48 á. Íá óçìåéþóåôå óôïí ðáñáêÜôù
ðåñéïäéêü ðßíáêá:
1
2
3
4
5 i. ôï Üæùôï,
6 iii. ôï õäñïãüíï, iv. ôïí Üíèñáêá,
7
i. ôçí ïìÜäá ôùí áëêáëßùí,
ii. ôçí ïìÜäá ôùí áëêáëéêþí ãáéþí,
iii. ôçí ïìÜäá ôùí áëïãüíùí,
iv. ôçí ïìÜäá ôùí åõãåíþí áåñßùí.
Ãéá êÜèå ðåñßðôùóç íá óçìåéþóåôå ôç èÝóç
äýï óôïé÷åßùí ôçò ïìÜäáò êáé íá ôá ïíï-
ìÜóåôå.
184
â. Óå ðïéåò ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá
áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò;
ã. Ôé ðëçñïöïñßá ðñïêýðôåé ãéá ôçí çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ óôïé÷åßïõ ôï ïðïßï áíÞêåé óå
Á ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
2.2.49 Íá áíáöÝñåôå:
á. äýï óôïé÷åßá ðïõ åßíáé ìÝôáëëá,
â. äýï óôïé÷åßá ðïõ åßíáé áìÝôáëëá,
ã. Ýíá óôïé÷åßï ðïõ ðáñïõóéÜæåé åíäéÜìåóåò
éäéüôçôåò áðü áõôÝò ôùí ìåôÜëëùí êáé ôùí
áìåôÜëëùí,
ä. äýï óôåñåÜ ìÝôáëëá,
å. äýï óôåñåÜ áìÝôáëëá,
óô. äýï áÝñéá óôïé÷åßá,
æ. äýï õãñÜ óôïé÷åßá,
ç. äýï ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá,
è. äýï äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá.
2.2.50 Äßíåôáé ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò:
1
2
3
4
5
6
7
á. Íá ãñÜøåôå óôç óùóôÞ èÝóç:
ii. ôï áóâÝóôéï,
v. ôï âñüìéï, vi. ôï áêôßíéï,
vii.ôï ëáíèÜíéï, viii. ôï ïîõãüíï,
ix. ôï èåßï.
â. Íá êáôáôÜîåôå ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá óå
ìÝôáëëá êáé áìÝôáëëá.
ã. Íá ãñÜøåôå ôá åõãåíÞ áÝñéá óôç óùóôÞ
ôïõò èÝóç.
2.2.51 Ðïý ïöåßëïíôáé ïé êïéíÝò éäéüôçôåò
ôùí óôïé÷åßùí ìéáò êýñéáò ïìÜäáò ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá; Íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ãéá ôçí áé-
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ

ôéïëüãçóç ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôùí 2.2.55 á. Óôïé÷åßï × Ý÷åé ôçí çëåêôñïíéáêÞ
óôïé÷åßùí ôçò ÉÉÁ (2çò) ïìÜäáò (4Be, 12Mg, 20Ca, äïìÞ: Ê(2), L(8), Ì(18), Í(5). Íá ðñïóäéï-
38Sr, 56Ba, 88Ra). ñßóåôå:
i. ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ,
2.2.52 Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá: Li, F, Kr, S, Â, Hg, ii. ôç èÝóç ôïõ óôïé÷åßïõ óôïí óýã÷ñïíï
Ñ, Cr, U, La, Br, Ç. Íá åðéëÝîåôå ôï óôïé÷åßï Þ ôá ðåñéïäéêü ðßíáêá,
óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óå êáèåìßá áðü ôéò ðá-
iii. Ýíá óôïé÷åßï ðïõ íá áíÞêåé óôçí ßäéá
ñáêÜôù êáôçãïñßåò:
ïìÜäá êáé Ýíá óôïé÷åßï ðïõ íá áíÞêåé óôçí
á. Åßíáé áëïãüíï. ßäéá ðåñßïäï ìå ôï óôïé÷åßï ×.
â. Åßíáé ìÝôáëëï. â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç ôùí ðáñáêÜôù
ã. Åßíáé ìåôáëëïåéäÝò. óôïé÷åßùí óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá:
ä. Åßíáé õãñü ìÝôáëëï.
6 C, 9F, 11 Na, Mg,
12 31 Ga,
å. Åßíáé äéáôïìéêü áÝñéï.
Br, Kr, Rb, É, Pb, Fr.
óô. Åßíáé ìÝôáëëï ôçò ïìÜäáò ôùí áëêáëßùí. 35 36 37 53 82 87

æ. Åßíáé ñáäéåíåñãü óôïé÷åßï.
ç. Åßíáé ôï ìéêñüôåñï Üôïìï.
è. ÁíÞêåé óôéò ëáíèáíßäåò.
é. Åßíáé óôïé÷åßï ìåôÜðôùóçò.
éá. ÁíÞêåé óôéò áêôéíßäåò.
éâ. Åßíáé õãñü áìÝôáëëï.
éã. Åßíáé áìÝôáëëï ôçò ïìÜäáò ôïõ ïîõãüíïõ.
éä. Åßíáé åõãåíÝò áÝñéï.
2.2.53 Íá áíáöÝñåôå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ
ðñïêýðôïõí ãéá ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá:
á. ×, ôï ïðïßï áíÞêåé óôçí ÉÉÁ ïìÜäá.
â. Õ, ôï ïðïßï âñßóêåôáé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé
óôçí ôåëåõôáßá ïìÜäá.
ã. Ù, ôï ïðïßï áíÞêåé óôçí VIIA ïìÜäá.
ä. Ë, ôï ïðïßï áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá.
2.2.54 Íá ïíïìÜóåôå ôá óôïé÷åßá ìå ôá ðá-
ñáêÜôù ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé íá ãñÜøåôå ôï
óýìâïëü ôïõò:
á. ¸÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê(2), L(8), Ì(5).
â. Åßíáé ôï óôïé÷åßï ìå ôï ìéêñüôåñï ìÝãåèïò
óôçí ïìÜäá VIIÁ.
ã. Ôï êáôéüí ôïõ, ìå öïñôßï +2, Ý÷åé ôç äïìÞ
ôïõ óôïé÷åßïõ Ne.
ä. Åßíáé ôï óôïé÷åßï ìå ôï ìåãáëýôåñï Üôïìï
óôçí ïìÜäá IA.
Ðïéá áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ áíÞêïõí óôçí ßäéá
ïìÜäá êáé ðïéá óôçí ßäéá ðåñßïäï;
2.2.56 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç ôùí
ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá
ìå ôç âïÞèåéá ôçò çëåêôñïíéáêÞò äïìÞò êÜèå
óôïé÷åßïõ.
Ï
8 16 S Sr
38 36 Êr Âa
56
â. Ðïéá áðü áõôÜ ôá óôïé÷åßá Ý÷ïõí êïéíÝò
éäéüôçôåò; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ
óáò.
ã. Íá ôáîéíïìÞóåôå áõôÜ ôá óôïé÷åßá óå ìÝ-
ôáëëá, áìÝôáëëá êáé åõãåíÞ áÝñéá.
ä. Íá áíáöÝñåôå Ýíá áêüìá óôïé÷åßï ðïõ íá
áíÞêåé óôçí ßäéá ïìÜäá ìå ôï Ba. Ðþò ïíï-
ìÜæåôáé áõôÞ ç ïìÜäá;
2.2.57 Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá êáé ç
èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá:
i. ×: ÉÉÁ ïìÜäá, 3ç ðåñßïäïò.
ii. Õ: ÉVÁ ïìÜäá, 2ç ðåñßïäïò.
iii. Î: VÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò.
iv. Ù: ÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò.
Íá ðñïóäéïñßóåôå ãéá êÜèå óôïé÷åßï:
á. ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ êáé
â. ôïí áôïìéêü áñéèìü.
2.2.58 Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðß-
íáêá:

185
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ÇëåêôñïíéáêÞ
ÏìÜäá Ðåñßïäïò
äïìÞ
7 Í Ê (2) L (5)
16 S 6
19 K Lu
35 Br 5
37 Cs IA
2.2.59 á. Ôï êáôéüí Ba2+ Ý÷åé ôçí ßäéá çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï åõãåíÝò áÝñéï îÝíï
(54Xe). Íá ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôï Ba:
i. ôçí ïìÜäá êáé
ii. ôçí ðåñßïäï óôçí ïðïßá áíÞêåé.
â. Ôï óôïé÷åßï á× åßíáé åõãåíÝò áÝñéï. Íá
ðñïóäéïñßóåôå ôçí ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé
ôï óôïé÷åßï á - 3Õ êáé ôï óôïé÷åßï á+2Ñ. Íá áéôéï-
ëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ã. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá åíüò óôïé÷åßïõ ôïõ ïðïßïõ:
i. ôï áíéüí (ìå öïñôßï 2-) Ý÷åé ôçí ßäéá äï-
ìÞ ìå ôï ôñßôï åõãåíÝò áÝñéï,
ii. ôï êáôéüí (ìå öïñôßï 1+) Ý÷åé ôçí ßäéá
äïìÞ ìå ôï ðñþôï åõãåíÝò áÝñéï.
2.2.60 á. Ôï áíéüí ôïõ èåßïõ (S2-) Ý÷åé óõ-
íïëéêÜ 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôé-
âÜäá, ôçí Ì.
i. Ðïéï óôïé÷åßï Ý÷åé ßäéá çëåêôñïíéáêÞ
äïìÞ ìå ôï áíéüí ôïõ èåßïõ;
ii. Ðïéïò åßíáé ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ
óôïé÷åßïõ áõôïý;
â. Ôï êáôéüí X+ Ý÷åé óõíïëéêÜ 86 çëåêôñüíéá.
i. Ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõ óôïé÷åßïõ X óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá;
ii. Íá áíáöÝñåôå Üëëá äýï óôïé÷åßá ôçò
ïìÜäáò óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï óôïé÷åßï ×.
2.2.61 Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá êáé ç
èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá:
186
1
2
3 Na
4 Br
5
Ba Po
7
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü áñéèìü ãéá êá-
èÝíá áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ, ìå êñéôÞñéï ôç
èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.
2.2.62 á. Ôï ôñßôï óôïé÷åßï ôçò 2çò ðåñéü-
äïõ Ý÷åé 5 ðñùôüíéá. Ðüóá ðñùôüíéá èá Ý÷åé
ôï Ýêôï óôïé÷åßï ôçò ßäéáò ðåñéüäïõ;
â. Ôï ôÝôáñôï óôïé÷åßï ôçò 3çò ðåñéüäïõ Ý÷åé
14 ðñùôüíéá. Ðüóá ðñùôüíéá èá Ý÷åé ôï ôåëåõ-
ôáßï óôïé÷åßï ôçò ßäéáò ðåñéüäïõ;
2.2.63 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéá-
êÞ äïìÞ ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí ìå êñéôÞ-
ñéï ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äßíïíôáé:
á. Óôïé÷åßï × ôïõ ïðïßïõ ôï êáôéüí X2+ Ý÷åé
ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï äåýôåñï
åõãåíÝò áÝñéï.
â. Óôïé÷åßï Ë ôï ïðïßï áíÞêåé óôç VIÁ ïìÜäá
êáé óôçí 4ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
2.2.64 Ôï ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß äåß÷íåé
ìåñéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ãéá ôç äïìÞ ôïõ áôüìïõ
ôïõ ëéèßïõ (Li).
+ + =p
+ +
=n
á. Íá áíôéãñÜøåôå ôï ó÷Þìá êáé íá ôï óõ-
ìðëçñþóåôå ó÷åäéÜæïíôáò ôïí óùóôü áñéè-
 2.2 ÊÁÔÁÔÁÎÇ ÔÙÍ ÓÔÏÉ×ÅÉÙÍ (ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ). ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏÕ ÐÉÍÁÊÁ
ìü çëåêôñïíßùí êÜèå óôéâÜäáò. Íá ÷ñçóéìï-
ðïéÞóåôå ãéá ôï çëåêôñüíéï ôï óýìâïëï e-.
â. Ôé öïñôßï Ý÷åé ôï éüí ôïõ ëéèßïõ;
ã. Ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõ ëéèßïõ óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá;
2.2.65 Ôï áóâÝóôéï (Ca) âñßóêåôáé óôçí 4ç
ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, åíþ ôï éüí
áõôïý (Ca2+) Ý÷åé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Íá
ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôï áóâÝóôéï:
á. ôçí ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé,
â. ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ êáé
ã. ôïí áôïìéêü áñéèìü.
2.2.66 Ï öùóöüñïò (P) âñßóêåôáé óôçí 3ç
ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, åíþ ôï éüí
áõôïý (P3-) Ý÷åé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Íá
ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôïí öùóöüñï:
á. ôçí ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé,
â. ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ êáé
ã. ôïí áôïìéêü ôïõ áñéèìü.
2.2.67 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñï-
íéáêÞ äïìÞ ôïõ áñãïý (18Ar). Ðïéá åßíáé ç èÝóç
ôïõ áñãïý óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;
â. Ôï êáôéüí (X2+) êáé ôï áíéüí (Õ3-) Ý÷ïõí ôçí
ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï áñãü. Íá
åîåôÜóåôå áí ôá óôïé÷åßá × êáé Õ áíÞêïõí
óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Íá
áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2.2.68 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ
äïìÞ êáé ôç èÝóç óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ãéá
ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá:
á. ôïõ äåýôåñïõ ìåôÜëëïõ ôùí áëêáëéêþí
ãáéþí.
â. ôïõ ðñþôïõ áëïãüíïõ.
ã. ôïõ ôñßôïõ ìåôÜëëïõ ôùí áëêáëßùí.
ä. ôïõ ôñßôïõ åõãåíïýò áåñßïõ.
å. ôïõ äåýôåñïõ êáé ôïõ ðñïôåëåõôáßïõ óôïé-
÷åßïõ ôçò 4çò ðåñéüäïõ.
2.2.69 ¸íá åõãåíÝò áÝñéï × Ý÷åé áôïìéêü
áñéèìü Æ = x. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü
áñéèìü êáé ôçí ðåñßïäï óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï
åõãåíÝò áÝñéï, óýìöùíá ìå ôá ðáñáêÜôù
óôïé÷åßá:
á. áëïãüíï Õ Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü Æ = x + 7.
â. áëêÜëéï Ù Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü Z = x + 9.
2.2.70 Óôïé÷åßï × áíÞêåé óôç VIIA ïìÜäá
(ïìÜäá ôùí áëïãüíùí) êáé Ý÷åé áôïìéêü
áñéèìü Æ = ù. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ðéèáíÞ
èÝóç ôùí óôïé÷åßùí:
á. Y ìå Æ = ù - 2.
â. M ìå Æ = ù + 1.
ã. Ë ìå Æ = ù + 4.
2.2.71 Óôïé÷åßï × ìå Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá áíÞêåé óå êýñéá ïìÜäá
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé Ý÷åé áôïìéêü
áñéèìü Æ = ù. Íá âñåèåß ç ðéèáíÞ èÝóç ôùí
óôïé÷åßùí:
á. Y ìå Æ = ù - 2.
â. M ìå Æ = ù + 1.
ã. Ë ìå Æ = ù + 2.
2.2.72 Íá áðáíôÞóåôå óôá áêüëïõèá åñù-
ôÞìáôá ÷ùñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôçí
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí ðïõ áíá-
öÝñïíôáé.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ
óôïé÷åßïõ:
i. ×, ôï ïðïßï áíÞêåé óôç IVÁ ïìÜäá êáé
óôçí 3ç ðåñßïäï.
ii. Õ, ôï ïðïßï áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé
óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï ôÝôáñôï åõãåíÝò
áÝñéï.
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá åíüò óôïé÷åßïõ:
i. Ù ìå Æ = 16.
ii. Ë ìå Æ = 33.
2.2.73 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç ôùí ðá-
ñáêÜôù óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá,
÷ùñßò íá âñåßôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõò äïìÞ,
áí ãíùñßæåôå üôé:
á. ôï óôïé÷åßï × Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 9.
â. ôï óôïé÷åßï Ì Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 16.
187
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ã. ôï óôïé÷åßï Ë Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 34.
ä. ôï óôïé÷åßï Î Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 39.
å. ôï óôïé÷åßï Ð Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 49.
2.2.74 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áôïìéêü
áñéèìü ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí, áí ãíù-
ñßæåôå üôé:
á. ôï óôïé÷åßï × áíÞêåé óôç 2ç ðåñßïäï êáé
óôç VA ïìÜäá.
â. ôï óôïé÷åßï Õ áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé
óôç ÉÉA ïìÜäá.
ã. ôï óôïé÷åßï Ù áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé
óôçí ïìÜäá ôùí áëïãüíùí.
ä. ôï óôïé÷åßï Î áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé
óôç VÉA ïìÜäá.
Íá ìç ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ
äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí.
2.2.75 á. Íá êïéôÜîåôå óôïí ðåñéïäéêü ðß-
íáêá êáé íá óçìåéþóåôå ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞ-
êïõí óôçí 3ç ðåñßïäï.
â. Íá öôéÜîåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
áõôþí ôùí óôïé÷åßùí.
ã. Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéï áðü ôá óôïé÷åßá
ôçò 3çò ðåñéüäïõ:
i. åßíáé áëïãüíï.
ii. åßíáé åõãåíÝò áÝñéï.
iii. åßíáé áëêáëéêÞ ãáßá.
iv. åßíáé ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí.
v. åßíáé ôï äñáóôéêüôåñï ìÝôáëëï.
vi. åßíáé ôï äñáóôéêüôåñï áìÝôáëëï.
vii.Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç áêôßíá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.2.76 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï êáôéüí 11Ía+ Ý÷åé ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ
äïìÞ ìå ôï åõãåíÝò áÝñéï ôçò 3çò ðåñéüäïõ.
188
â. Ôï õäñïãüíï (Ç) êáé ôï íÜôñéï (Na) áíÞ-
êïõí óôçí ÉA ïìÜäá, Üñá åßíáé ìÝôáëëá ôùí
áëêáëßùí.
ã. Ôï ïîõãüíï (Ï) áíÞêåé óôç 2ç ðåñßïäï êáé
óôçí VIA ïìÜäá, Üñá èá Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü
ßóï ìå 8.
ä. Ôï ÷ëþñéï (17Cl) âñßóêåôáé óôçí ßäéá ðåñßï-
äï ìå ôï ôñßôï åõãåíÝò áÝñéï.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.2.77 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï óôïé÷åßï ìå 7 çëåêôñüíéá áíÞêåé óôçí
VIIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
â. Ôï áíéüí ôïõ èåßïõ (16S2-) êáé ôï êáôéüí ôïõ
áóâåóôßïõ (20Ca2+) Ý÷ïõí ôçí ßäéá çëåêôñïíéá-
êÞ äïìÞ.
ã. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ôçò ÉÁ ïìÜäáò ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá Ý÷ïõí ôç óõìðåñéöïñÜ ìåôÜë-
ëïõ, äçëáäÞ ôçí ôÜóç íá áðïâÜëïõí ôï
çëåêôñüíéï ôçò åîùôåñéêÞò.
ä. Ôï óôïé÷åßï ìå áôïìéêü áñéèìü Æ = 12
âñßóêåôáé óôç 12ç ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðß-
íáêá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.2.78 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï óôïé÷åßï ìå 2 ðñùôüíéá ðáñáðÜíù óôïí
ðõñÞíá áðü ôï ðñïçãïýìåíï áëïãüíï, èá
áíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá.
â. Ôï ðñþôï óôïé÷åßï êÜèå ðåñéüäïõ åßíáé ìÝ-
ôáëëï ôùí áëêáëßùí êáé ôï ôåëåõôáßï óôïé÷åßï
êÜèå ðåñéüäïõ åßíáé åõãåíÝò áÝñéï.
ã. Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá åßíáé ìÝôáëëá êáé óôåñåÜ.
ä. Ôï ðñïôåëåõôáßï óôïé÷åßï ôçò 3çò ðåñéü-
äïõ Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü Æ = 17.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÉÓ ÅÍÏÔÇÔÅÓ 2.1 ÊÁÉ 2.2

Äéáãþíéóìá óôéò åíüôçôåò 2.1 êáé 2.2

ÈÝìá 1ï
1. Ôï óôïé÷åßï í× áíÞêåé óôá åõãåíÞ áÝñéá. ÅðïìÝíùò, ôï óôïé÷åßï í+2Õ âñßóêåôáé:
á. óôçí VIA ïìÜäá.
â. óôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí.
ã. óôç ÉÉÁ ïìÜäá.
ä. óôç ÉÉ ïìÜäá.
ÌïíÜäåò 4

2. Óôïí êáôéüí ôïõ áñãéëßïõ Al3+ Ý÷ïõìå 10 çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá. ÅðïìÝíùò,
ôï áñãßëéï âñßóêåôáé:
á. óôç 2ç ðåñßïäï êáé óôçí VIIÉA ïìÜäá.
â. óôç 2ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá.
ã. óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá.
ä. óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí VIIIA ïìÜäá.
ÌïíÜäåò 4

3. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï:

Ôá Üôïìá áðïôåëïýíôáé áðü ôá óùìáôßäéá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
êáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Óôï êÝíôñï ôïõ áôüìïõ õðÜñ÷åé ï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êáé ðåñéÝ÷åé . . . . . . . .
. . . . . . . . . êáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êéíïýíôáé ãýñù áðü ôï êÝíôñï óå êáèïñé-
óìÝíåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ï áôïìéêüò áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé ï áñéèìüò ôùí . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . ôïõ ðõñÞíá ôïõ. ¸íá Üôïìï åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï ãéáôß Ý÷åé ßóï áñéèìü . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . êáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá åßíáé ôáîéíïìçìÝ-
íá êáôÜ áýîïíôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÕðÜñ÷ïõí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ïñéæüíôéåò óåéñÝò ðïõ
ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ôá óôïé÷åßá ìå ôéò ßäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò áíÞêïõí óôçí ßäéá
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá
êáé ðßåóç. Ôá åõãåíÞ áÝñéá áíÞêïõí óôçí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ïìÜäá êáé óôç ÉÉÁ (2ç) ïìÜäá
áíÞêïõí ïé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÌïíÜäåò 17

ÈÝìá 2ï
1. Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù ÷çìéêÜ óôïé÷åßá:
×ëþñéï ×áëêüò
ÍÜôñéï ¢íèñáêáò

189
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÕäñÜñãõñïò ¢ñãõñïò
Èåßï Âñüìéï
Áñãü Éþäéï
ÊÜëéï ¹ëéï
Áðü ôïí ðáñáðÜíù êáôÜëïãï íá åðéëÝîåôå:
á. äýï ìÝôáëëá. â. äýï åõãåíÞ áÝñéá.
ã. äýï áìÝôáëëá. ä. äýï ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí.
å. äýï äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá. óô. äýï óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò.
æ. äýï óôïé÷åßá ðïõ åßíáé õãñÜ óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá êáé ðßåóç.
ç. äýï óôïé÷åßá ðïõ åßíáé óôåñåÜ óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá.
ÌïíÜäåò 12
2. Ãéá ôá óôïé÷åßá ×, Õ, R êáé Ë äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù ðëçñïöïñßåò:
i. Ôï × áíÞêåé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 4ç ðåñßïäï.
ii. Ôï Õ áíÞêåé óôç ÉÉÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 5ç ðåñßïäï.
iii. Ôï R áíÞêåé óôéò áêôéíßäåò.
iv. Ôï Ë áíÞêåé óôçí VÉÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 5ç ðåñßïäï.
Ç óåéñÜ ôùí ðáñáðÜíù óôïé÷åßùí êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü åßíáé:
á. X, Y, Ë, R â. ×, Õ, R, Ë
ã. ×, Ë, Õ, R ä. Õ, ×, Ë, R
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÌïíÜäåò 5
3. Äßíåôáé ï ðåñéïäéêüò ðßíáêáò:
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΑ ΙVA VA VIA VIIAVIIIA
1
2 Ε
3 IIΙB ΙVB VB VIB VIIB VΙIIB ΙB ΙIB Λ
4 Θ Ξ
5
6 Δ
7

á. Íá óçìåéþóåôå ôç èÝóç äýï äéáôïìéêþí óôïé÷åßùí ðïõ ãíùñßæåôå.

â. Íá óçìåéþóåôå ôï áëêÜëéï ìå ôï ìåãáëýôåñï Üôïìï êáé ôï áëïãüíï ìå ôï ìéêñüôåñï
Üôïìï.

190
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÉÓ ÅÍÏÔÇÔÅÓ 2.1 ÊÁÉ 2.2

ã. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óôïé÷åßá ôùí ðáñáêÜôù äýï óôçëþí.

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

1. Óôïé÷åßï Ä i. ÁìÝôáëëï õãñü

2. Óôïé÷åßï Î ii. ÅõãåíÝò áÝñéï

3. Óôïé÷åßï Å iii. Ôï óôïé÷åßï ìå ôéò ðåñéóóüôåñåò åíþóåéò

4. Óôïé÷åßï Ë iv. Ôï ðñþôï óôïé÷åßï ôùí ëáíèáíéäþí

ÌïíÜäåò 8

ÈÝìá 3ï
Íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ ðßíáêá êáé íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò (á)
Ýùò (å).

Aôïìéêüò áñéèìüò Ìáæéêüò áñéèìüò

ÌáãíÞóéï 12 24

ÁóâÝóôéï 20 40

Öèüñéï 9 19

×ëþñéï 17 35

á. Ðïéá åßíáé ç êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí ôïõ áôüìïõ ôïõ áóâåóôßïõ;

â. Ðüóá çëåêôñüíéá Ý÷åé ôï êáôéüí ôïõ ìáãíçóßïõ êáé ðþò êáôáíÝìïíôáé áõôÜ;
ã. Ðüóá íåôñüíéá Ý÷åé ôï Üôïìï ôïõ öèïñßïõ;
ä. Ôé êïéíü õðÜñ÷åé óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí áôüìùí ôïõ öèïñßïõ êáé ôïõ ÷ëùñßïõ;
å. Ðïéï åßíáé ôï öïñôßï ôïõ áíéüíôïò ôïõ ÷ëùñßïõ êáé ðþò ðñïêýðôåé;
MïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
O ðáñáêÜôù ðßíáêáò äßíåé ìåñéêÝò ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôç äïìÞ ôåóóÜñùí áôüìùí,
Q, X, Y êáé R.

191
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
Z A p n óå óôéâÜäåò
Q 19 39
X 20 10
Y 6 6
R 8 Ê (2) L (4)

á. Íá áíôéãñÜøåôå ôïí ðßíáêá êáé íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ðïõ õðÜñ÷ïõí.

â. Ðïéï áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ åßíáé åõãåíÝò áÝñéï;
ã. Ðïéá áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ åßíáé éóüôïðá;
ä. Ðïéï áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ åßíáé ìÝôáëëï;
å. Íá âñåèåß ç èÝóç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.
ÌïíÜäåò 25

192
 2.3
ÃåíéêÜ ãéá ôïí ÷çìéêü äåóìü.
ÐáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí
ôç ÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ
óôïé÷åßïõ.
Åßäç ÷çìéêþí äåóìþí
(éïíôéêüò – ïìïéïðïëéêüò)

2.3.1 Ôé åßíáé ï ÷çìéêüò äåóìüò; Ðüôå êáé ãéáôß

äçìéïõñãåßôáé;
Óôá õëéêÜ óþìáôá, ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò áëëçëåðéäñïýí, ìå áðïôÝëåóìá íá
áíáðôýóóïíôáé ìåôáîý ôïõò åëêôéêÝò äõíÜìåéò (üðùò ìåôáîý ðõñÞíùí-çëåêôñïíßùí) êáé
áðùóôéêÝò äõíÜìåéò (üðùò ìåôáîý çëåêôñïíßùí-çëåêôñïíßùí Þ ðõñÞíùí-ðõñÞíùí). Ãéá
ôç äçìéïõñãßá åíüò óôáèåñïý êáé êáèïñéóìÝíïõ óþìáôïò, ðñÝðåé ïé åëêôéêÝò äõíÜìåéò
íá õðåñéó÷ýïõí ôùí áðùóôéêþí. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò
óõãêñáôïýíôáé ìå åëêôéêÝò äõíÜìåéò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ÷çìéêïß äåóìïß.
×çìéêüò äåóìüò ïíïìÜæåôáé ç äýíáìç ðïõ óõãêñáôåß ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò
(Üôïìá, ìüñéá, éüíôá) åíùìÝíá ìåôáîý ôïõò.
Ïé äéáóõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí áôüìùí ðïõ óõãêñïôïýí ôá äéÜöïñá óþìáôá ãßíïíôáé ìÝóù
ôùí çëåêôñïíßùí óèÝíïõò. ¼óïí áöïñÜ ôá óôïé÷åßá ôùí êýñéùí (Á) ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá, çëåêôñüíéá óèÝíïõò ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò
ôïõò.
Ôá Üôïìá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ðñïò ôïí ó÷çìáôéóìü ÷çìéêþí äåóìþí ìå óêïðü ôçí
áðüêôçóç ìéáò ðéï óôáèåñÞò åíåñãåéáêÜ äïìÞò, äçëáäÞ äïìÞò ìå ìéêñüôåñç åíÝñãåéá
(áñ÷Þ ôçò åëÜ÷éóôçò åíÝñãåéáò).
Ç óôáèåñüôåñç åíåñãåéáêÜ äïìÞ ìåôáîý ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí åßíáé áõôÞ ôùí åõãåíþí
áåñßùí, äçëáäÞ ôùí óôïé÷åßùí ôçò VIIIA Þ 18 Þ ìçäåíéêÞò ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí 2 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá, áí áõôÞ åßíáé ç Ê, Þ 8
çëåêôñüíéá, áí åßíáé ïðïéáäÞðïôå Üëëç (L, Ì, Í êôë.). Åßíáé ÷ñÞóéìï íá èõìçèïýìå ôçí
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí ðïõ äßíåôáé óôïí åðüìåíï ðßíáêá.

193
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

He Νe Ar Kr Xe Rn
των ευγενών αερίων
Ηλεκτρονιακή δομή

2 10 18 36 54 86
K 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e Κ 2e
L 8e L 8e L 8e L 8e L 8e
Μ 8e M 18e M 18e M 18e
Ν 8e N 18e N 32e
Ο 8e O 18e
P 8e
Ήλιο Νέο Αργό Κρυπτό Ξένο Ραδόνιο

Ç óôáèåñÞ çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí Ý÷åé áðïôÝëåóìá íá ìçí åìöáíßæïõí
ôçí ôÜóç ó÷çìáôéóìïý ÷çìéêþí åíþóåùí.

2.3.2 ÐáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôç ÷çìéêÞ

óõìðåñéöïñÜ ôùí áôüìùí
Ç öõóéêï÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ åíüò áôüìïõ êáèïñßæåôáé áðü:
á. Ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò (çëåêôñüíéá óèÝíïõò).
â. Ôçí áôïìéêÞ áêôßíá (ìÝãåèïò ôïõ áôüìïõ).

2.3.3 Çëåêôñüíéá óèÝíïõò

Hëåêôñüíéá óèÝíïõò ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí êýñéùí (Á) ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ÷á-
ñáêôçñßæïíôáé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò.
Ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, Þ çëåêôñüíéá óèÝíïõò, êáèïñßæïõí ôç óõìðåñéöïñÜ
åíüò áôüìïõ, åöüóïí äåß÷íïõí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôá Üôïìá èá áðïêôÞóïõí ìéá åíåñãåéá-
êÜ óôáèåñüôåñç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ, üðùò åßíáé ç äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí.
Ãéá ôçí êáôáíüçóç ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï ôá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ
ôùí åõãåíþí áåñßùí, ðñÝðåé íá èõìçèïýìå ôç äïìÞ ðïõ Ý÷ïõí ôá óôïé÷åßá ôùí êýñéùí (Á)
ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá. Ãíùñßæïõìå üôé ãéá ôéò
êýñéåò (Á) ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ï áñéèìüò ôçò ïìÜäáò (ÉÁ, ÉÉÁ, . . .) ôáõôßæåôáé ìå
ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.

Êýñéá (Á) ïìÜäá IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA

Çëåêôñüíéá åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò 1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e

Ôá çëåêôñüíéá óèÝíïõò, äçëáäÞ ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ôïðïèåôïýíôáé

ãýñù áðü ôï Üôïìï ùò ìïíÞñç, áëëÜ êáé ùò æåýãç çëåêôñïíßùí. ÓõãêåêñéìÝíá, üôáí ôá
çëåêôñüíéá åßíáé áðü 1 Ýùò 4, ôïðïèåôïýíôáé ùò ìïíÞñç (ìïíá÷éêÜ), åíþ üôáí åßíáé áðü 5
Ýùò 8, áñ÷ßæïõí íá äçìéïõñãïýí æåýãç çëåêôñïíßùí.

194
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

Κατανομή ηλεκτρονίων σθένους χημικών στοιχείων

όταν σχηματίζουν χημικούς δεσμούς

Κύρια (Α) ομάδα IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA

Σύμβολο στοιχείου X X X X X X X

Ôñüðïé ìå ôïõò ïðïßïõò ôá Üôïìá áðïêôïýí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ

Ôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá áðïêôïýí äïìÞ åõãåíþí áåñßùí ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:
á. Ìå áðïâïëÞ êáôÜëëçëïõ áñéèìïý çëåêôñïíßùí (ôï ðïëý 3 e).
â. Ìå ðñüóëçøç êáôÜëëçëïõ áñéèìïý çëåêôñïíßùí (ôï ðïëý 3 e).
ã. Ìå óõíåéóöïñÜ êáôÜëëçëïõ áñéèìïý çëåêôñïíßùí.
Êáíüíáò ôùí ïêôþ
Ôá Üôïìá Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá óõìðëçñþóïõí ôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá (óôéâÜäá óèÝ-
íïõò) ìå ïêôþ (8) çëåêôñüíéá –Þ, áí åßíáé ç Ê, ìå äýï (2) çëåêôñüíéá– þóôå íá áðïêôÞóïõí
ôç óôáèåñÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí.
Ïé ôñüðïé áðüêôçóçò ôçò äïìÞò åõãåíïýò áåñßïõ ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí êýñéùí (Á) ïìÜäùí
äßíïíôáé óôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá:

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA

1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e

Θέλει να Θέλει να Θέλει να Θέλει να Θέλει να Θέλει να Θέλει να

αποβάλει αποβάλει αποβάλει πάρει πάρει πάρει πάρει
το 1e της τα 2e της τα 3e της 4e στην 3e στην 2e στην 1e στην
εξωτερικής εξωτερικής εξωτερικής εξωτερική εξωτερική εξωτερική εξωτερική
στιβάδας στιβάδας στιβάδας στιβάδα στιβάδα στιβάδα στιβάδα
+ 2+ 3+ με με με με
Χ Χ Χ Χ Χ Χ συνεισφορά συνεισφορά συνεισφορά συνεισφορά

ή ή ή

Ειδικά με πρόσληψη με πρόσληψη με πρόσληψη

το Η μπορεί 3- 2- 1-
να πάρει 1e Χ Χ Χ Χ Χ Χ
στην Κ

Ôá ðáñáðÜíù óõíïøßæïíôáé óôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò, ðïõ
åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôçí êáôáíüçóç ôùí ÷çìéêþí äåóìþí.

195
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÂáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò

l Ç ÷çìéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí óôïé÷åßùí åîáñôÜôáé áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí
ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò (óôéâÜäá óèÝíïõò), áöïý áõôÜ ôá çëåêôñüíéá óõììåôÝ-
÷ïõí óôï ó÷çìáôéóìü ôùí ÷çìéêþí äåóìþí.
l Ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå óêïðü ôçí áðüêôçóç ôçò óôáèåñÞò äïìÞò ôùí
åõãåíþí áåñßùí, äçëáäÞ íá Ý÷ïõí 2 çëåêôñüíéá, üôáí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé ç Ê, Þ 8
çëåêôñüíéá, üôáí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé êÜðïéá Üëëç (L, Ì, Í, Ï, Ñ Þ Q).
l Ôá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí ôç óôáèåñÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí ìå ôïõò
åîÞò ôñüðïõò:
á. Ìå ìåôáöïñÜ (ðñüóëçøç Þ áðïâïëÞ) 1, 2 Þ 3 çëåêôñïíßùí áðü Ýíá Üôïìï óå Ýíá
Üëëï Üôïìï. ÁðïôÝëåóìá ôçò ìåôáöïñÜò áõôÞò åßíáé ç äçìéïõñãßá áíéüíôùí êáé êá-
ôéüíôùí, ôá ïðïßá Ýëêïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò (äõíÜìåéò
Coulomb), ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé éïíôéêüò (åôåñïðïëéêüò) äåóìüò.
â. Ìå óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßïõ Þ çëåêôñïíßùí. ÁðïôÝëåóìá ôçò óõíåéóöïñÜò åßíáé
ç äçìéïõñãßá æåýãïõò Þ æåõãþí çëåêôñïíßùí, ôá ïðïßá áíÞêïõí áðü êïéíïý óå äýï
Üôïìá, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.

Óçìåßùóç: Ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò áðïôåëïýí ôç âÜóç ãéá ôçí êáôáíüçóç
ôùí âáóéêþí ÷çìéêþí äåóìþí. Äåí åñìçíåýïõí üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò ôùí ÷çìéêþí äåóìþí. Ãéá ðáñÜäåéã-
ìá, äåí åñìçíåýïõí ôç äçìéïõñãßá óôï åñãáóôÞñéï, êÜôù áðü åéäéêÝò óõíèÞêåò, ïñéóìÝíùí åíþóåùí
åõãåíþí áåñßùí,üðùò XeF2, XeO4. Ãéá ôçí åñìçíåßá áõôþí ôùí ðåñéðôþóåùí áíáðôý÷èçêáí óýã÷ñïíåò
èåùñßåò. Ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò, üìùò, ðáñáìÝíïõí ôï óçìáíôéêüôåñï åöüäéï ãéá
ôç âáóéêÞ ãíþóç ôùí ÷çìéêþí äåóìþí.

2.3.4 ÁôïìéêÞ áêôßíá (ìÝãåèïò ôïõ áôüìïõ)

Ôï ìÝãåèïò ôïõ áôüìïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí áêôßíá ôïõ áôüìïõ, äçëáäÞ áðü ôçí áðüóôáóç
ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ óôéâÜäáò áðü ôïí ðõñÞíá. Ç áðüóôáóç áõôÞ êáèïñßæåé ôçí Ýëîç ðïõ
áóêåß ï èåôéêÜ öïñôéóìÝíïò ðõñÞíáò óôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
Ç Ýëîç ìåôáîý ðõñÞíá êáé çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò åðçñåÜæåé óçìáíôéêÜ ôç
óôáèåñüôçôá ôùí áôüìùí êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áõôÜ áíôéäñïýí, ìå áðïôÝëåóìá íá
åðçñåÜæåé êáé ôç öõóéêï÷çìéêÞ ôïõò óõìðåñéöïñÜ.
Ùò áôïìéêÞ áêôßíá åíüò óôïé÷åßïõ ïñßæåôáé ôï ìéóü ôçò áðüóôáóçò äýï ãåéôïíéêþí ðõñÞ-
íùí ôïõ óôïé÷åßïõ, üôáí áõôü âñßóêåôáé óå óôåñåÞ êñõóôáëëéêÞ êáôÜóôáóç.

196
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

1. Cu 2. Cl2

0,198 nm
0,256 nm

0,256 nm 0,198 nm
Aτομική ακτίνα = = 0,128 nm Aτομική ακτίνα = = 0,099 nm
2 2

¼óï ìéêñüôåñï åßíáé Ýíá Üôïìï, äçëáäÞ üóï ìéêñüôåñç åßíáé ç áôïìéêÞ ôïõ áêôßíá, ôüóï
ìåãáëýôåñç åßíáé ç Ýëîç ðïõ áóêåßôáé áðü ôïí ðõñÞíá óôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ
óôéâÜäáò. ÅðïìÝíùò, üóï ðéï ìéêñÞ åßíáé ç áôïìéêÞ áêôßíá, ôüóï ðéï äýóêïëá ÷Üíåé
çëåêôñüíéá Þ ôüóï ðéï åýêïëá ðáßñíåé çëåêôñüíéá ôï Üôïìï.
¼óï ìåãáëýôåñï åßíáé Ýíá Üôïìï, äçëáäÞ üóï ìåãáëýôåñç åßíáé ç áôïìéêÞ ôïõ áêôßíá,
ôüóï ìéêñüôåñç åßíáé ç Ýëîç ðïõ áóêåßôáé áðü ôïí ðõñÞíá óôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñé-
êÞò ôïõ óôéâÜäáò. ÊáôÜ óõíÝðåéá üóï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç áôïìéêÞ áêôßíá, ôüóï ðéï åýêïëá
÷Üíåé çëåêôñüíéá Þ ôüóï ðéï äýóêïëá ðáßñíåé çëåêôñüíéá ôï Üôïìï.
ÌåôáâïëÞ ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò ôùí óôïé÷åßùí óå ó÷Ýóç ìå ôç èÝóç ôïõò óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá
IA (1)
á. Óå ìéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí áõ- H
îÜíåôáé áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù. 0,037
ÅîÞãçóç Li
0,152
Ãéá ôá óôïé÷åßá ìéáò ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, êáèþò áõîÜíåôáé ï Na
0,186
êýñéïò êâáíôéêüò áñéèìüò (n) ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò
K
áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù –äçëáäÞ êáèþò ðñïóôßèåíôáé óôéâÜäåò óôï Üôï- 0,231
ìï–, ìåãáëþíåé ç áðüóôáóç ôùí çëåêôñïíßùí åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò áðü Rb
0,244
ôïí ðõñÞíá, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéþíåôáé ç Ýëîç ôùí çëåêôñïíßùí ôçò Cs
0,262
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò. ¢ñá áõîÜíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí.
(nm)

â. Óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí åëáôôþíåôáé áðü
áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ.
ÅîÞãçóç
Ôá óôïé÷åßá ìéáò ðåñéüäïõ ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá Ý÷ïõí ôïí ßäéï êýñéï êâáíôéêü áñéèìü (n) ãéá
ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò.

197
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Óå ìéá ðåñßïäï, áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ, áõîÜíåôáé ï áôïìéêüò áñéèìüò, Üñá áõîÜíåôáé
ôï öïñôßï ôïõ ðõñÞíá, êáé åðïìÝíùò áõîÜíåôáé ç Ýëîç ôïõ ðõñÞíá óôá çëåêôñüíéá ôçò
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ìå óõíÝðåéá íá åëáôôþíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí.

3η περίοδος Na Mg Al Si P S Cl Ar (nm)
0,186 0,160 0,143 0,117 0,110 0,104 0,099 0,094

Ó÷çìáôéêÜ, ç áýîçóç ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò ôùí óôïé÷åßùí óå ó÷Ýóç ìå ôç èÝóç ôïõò óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá äßíåôáé óôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá.

Αύξηση
Αύξηση

Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá ìå êñéôÞóéï ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò êáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü ÷çìéêþí äåóìþí
äéáêñßíïíôáé óå äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò: á. ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá áðïâÜëïõí
çëåêôñüíéá (ôá ìÝôáëëá) êáé â. ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá (ôá
áìÝôáëëá). Ïé äýï ôÜóåéò ðñïóäéïñßæïíôáé ìå ôçí çëåêôñïèåôéêüôçôá êáé ôçí çëåêôñáñ-
íçôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí áíôßóôïé÷á.
Çëåêôñïèåôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí
Çëåêôñïèåôéêüôçôá ïíïìÜæåôáé ç ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá,
ïðüôå áðïêôïýí èåôéêü öïñôßï êáé ìåôáôñÝðïíôáé óå èåôéêÜ éüíôá (êáôéüíôá).
Ãéá íá õðïëïãßóïõìå ôçí çëåêôñïèåôéêüôçôá, áñêåß íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï ðüóï åýêïëá Þ
äýóêïëá ìðïñåß Ýíá óôïé÷åßï íá áðïâÜëåé çëåêôñüíéá. Áí ðñïóöÝñïõìå êáôÜëëçëï ðïóü
åíÝñãåéáò óå Ýíá óôïé÷åßï –ç ïðïßá ïíïìÜæåôáé åíÝñãåéá éïíôéóìïý (Ei)–, ìðïñïýìå íá
áðïóðÜóïõìå áðü ôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá Ýíá çëåêôñüíéï. ¼óï ìéêñüôåñç åßíáé ç
åíÝñãåéá éïíôéóìïý åíüò áôüìïõ, ôüóï çëåêôñïèåôéêüôåñï åßíáé áõôü ôï óôïé÷åßï.
Ðñïöáíþò, üóï ðéï ÷áëáñÜ óõíäåäåìÝíá åßíáé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò
ôüóï ðéï çëåêôñïèåôéêü åßíáé Ýíá óôïé÷åßï.
Ç çëåêôñïèåôéêüôçôá áõîÜíåôáé ìáæß ìå ôçí áôïìéêÞ áêôßíá, äçëáäÞ üóï:
á. åëáôôþíïíôáé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, äçëáäÞ üóï ðéï áñéóôåñÜ
âñßóêåôáé ôï óôïé÷åßï óå ìéá ðåñßïäï.
â. ìåãáëýôåñç åßíáé ç áðüóôáóç ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò áðü ôïí ðõñÞíá, äçëáäÞ üóï
ðéï êÜôù âñßóêåôáé ôï óôïé÷åßï óå ìéá ïìÜäá.

198
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

Αύξηση
Αύξηση
της ηλεκτροθετικότητας

Αύξηση
των στοιχείων
στον περιοδικό πίνακα
Fr

Çëåêôñïèåôéêüôåñï, ëïéðüí, óôïé÷åßï èá åßíáé áõôü ðïõ Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñé-
êÞ ôïõ óôéâÜäá, äçëáäÞ áíÞêåé óôçí ÉÁ (1ç) ïìÜäá, êáé ðïõ åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá åßíáé ç
Q, Üñá áíÞêåé óôçí 7ç ðåñßïäï. Ôï óôïé÷åßï áõôü åßíáé ôï öñÜãêéï (Fr).
ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ôá çëåêôñïèåôéêüôåñá óôïé÷åßá èá åßíáé ôá ìÝôáëëá, êáé êõñßùò áõôÜ ðïõ
áíÞêïõí óôéò ðñþôåò ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, äçëáäÞ ôá óôïé÷åßá ôùí ÉÁ (1çò), IIÁ
(2çò) êáé ÉIIÁ (13çò) ïìÜäùí.
ÊáôáëÞãïõìå, ëïéðüí, óôçí ðáñáêÜôù óåéñÜ çëåêôñïèåôéêüôçôáò ôùí óôïé÷åßùí:

K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb H Bi Cu Hg Ag Pt Au

Αύξηση

Çëåêôñáñíçôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí

Çëåêôñáñíçôéêüôçôá ïíïìÜæåôáé ç ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá ðñïóëáìâÜíïõí çëå-
êôñüíéá, ïðüôå áðïêôïýí áñíçôéêü öïñôßï êáé ìåôáôñÝðïíôáé óå áñíçôéêÜ éüíôá (áíéüíôá).
Ç éêáíüôçôá åíüò óôïé÷åßïõ íá Ýëêåé çëåêôñüíéá, üôáí åíþíåôáé ìå Üëëá Üôïìá, áðïôåëåß
ìÝôñï ôçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôïõ óôïé÷åßïõ. ¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç Ýëîç ôüóï
çëåêôñáñíçôéêüôåñï åßíáé ôï óôïé÷åßï áõôü óå óýãêñéóç ìå Ýíá Üëëï óôïé÷åßï.
Ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá áõîÜíåôáé áíôßóôñïöá áðü ôçí áôïìéêÞ áêôßíá, äçëáäÞ üóï:
á. áõîÜíïíôáé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò (Üñá ëéãüôåñá çëåêôñüíéá ðñÝðåé
íá ðÜñåé ôï óôïé÷åßï ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ), äçëáäÞ üóï ðéï äåîéÜ
âñßóêåôáé ôï óôïé÷åßï óå ìéá ðåñßïäï.
â. ìéêñüôåñç åßíáé ç áðüóôáóç ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò áðü ôïí ðõñÞíá, äçëáäÞ üóï ðéï
ðÜíù âñßóêåôáé ôï óôïé÷åßï óå ìéá ïìÜäá.

Αύξηση
Αύξηση F
της ηλεκτραρνητικότητας
Αύξηση

των στοιχείων
στον περιοδικό πίνακα

199
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

¢ñá,ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï åßíáé áõôü ðïõ Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
ôïõ óôéâÜäá, äçëáäÞ áíÞêåé óôç VIIÁ (17ç) ïìÜäá, êáé ðïõ åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá åßíáé ç
L, äçëáäÞ áíÞêåé óôç 2ç ðåñßïäï. Ôï óôïé÷åßï áõôü åßíáé ôï öèüñéï (F).
ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ôá çëåêôñáñíçôéêüôåñá óôïé÷åßá åßíáé ôá áìÝôáëëá, êáé êõñßùò áõôÜ ðïõ
áíÞêïõí óôç VÁ (15ç), VIÁ (16ç) êáé VIIÁ (17ç) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ÊáôáëÞãïõìå ëïéðüí óôçí ðáñáêÜôù óåéñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí óôïé÷åßùí:

F > O > N Cl > Br > S I C > H P > As B > Sb Pb Bi > Sn Si

Αύξηση

ÓõìðåñÜóìáôá
1. Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá ÷ùñßæïíôáé óå ìÝôáëëá êáé áìÝôáëëá.
2. Ôá ìÝôáëëá Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá êáé áõôÞ ç ôÜóç ïíïìÜæåôáé
çëåêôñïèåôéêüôçôá.
3. Ôá áìÝôáëëá Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá êáé áõôÞ ç ôÜóç ïíïìÜæåôáé
çëåêôñáñíçôéêüôçôá.
4. Ç çëåêôñïèåôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí ìåôáâÜëëåôáé ìáæß ìå ôçí áôïìéêÞ áêôßíá, äçëá-
äÞ ðñïò ôá áñéóôåñÜ êáé ðñïò ôá êÜôù óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.
5. Ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá ìåôáâÜëëåôáé áíôßóôñïöá áðü ôçí çëåêôñïèåôéêüôçôá.

2.3.5 Åßäç ÷çìéêþí äåóìþí

Ôá Üôïìá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äéÜöïñá åßäç ÷çìéêþí äåóìþí, ìå óêïðü ôçí áðüêôç-
óç ôçò óôáèåñÞò äïìÞò ôùí åõãåíþí áåñßùí. Ôá êõñéüôåñá åßäç äåóìþí åßíáé:
á. ï éïíôéêüò (åôåñïðïëéêüò) äåóìüò êáé
â. ï ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.
Ôï åßäïò ôïõ äåóìïý ðïõ ó÷çìáôßæåôáé óå äåäïìÝíç ðåñßðôùóç êáèïñßæåôáé áðü:
i. ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôùí áôüìùí ðïõ ðñüêåéôáé íá åíù-
èïýí ìåôáîý ôïõò êáé
ii. ôç ó÷åôéêÞ Ýíôáóç ôùí åëêôéêþí äõíÜìåùí ðïõ áóêïýí ïé ðõñÞíåò ôùí áôüìùí óôá
çëåêôñüíéá ôùí åîùôåñéêþí óôéâÜäùí.
ÕðÜñ÷ïõí êáé Üëëá åßäç äåóìþí, üðùò ï ìåôáëëéêüò äåóìüò (ìå ôïí ïðïßï óõãêñáôïýíôáé
ôá Üôïìá ôùí ìåôÜëëùí ìåôáîý ôïõò), ïé äéáìïñéáêÝò äõíÜìåéò (üðùò ïé äåóìïß Van der
Waals, ï äåóìüò õäñïãüíïõ êôë., ìå ôéò ïðïßåò óõãêñáôïýíôáé ôá ìüñéá ìåôáîý ôïõò ãéá ôïí
ó÷çìáôéóìü ôùí äéáöüñùí õëéêþí óùìÜôùí) êôë.

200
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

2.3.6 Éïíôéêüò Þ åôåñïðïëéêüò äåóìüò

Ï éïíôéêüò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé óõíÞèùò ìåôáîý åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ Ý÷åé ôçí ôÜóç íá áðï-
âÜëåé çëåêôñüíéá (ìåôÜëëïõ) êáé åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ Ý÷åé ôçí ôÜóç íá ðñïóëÜâåé
çëåêôñüíéá (áìåôÜëëïõ). ÅðïìÝíùò, ôï Ýíá óôïé÷åßï áðïâÜëëåé 1 Ýùò 3 çëåêôñüíéá êáé
ìåôáôñÝðåôáé óå êáôéüí (èåôéêü éüí), åíþ ôï Üëëï ðñïóëáìâÜíåé 1 Ýùò 3 çëåêôñüíéá êáé
ãßíåôáé áíéüí (áñíçôéêü éüí). Ôá áíôßèåôá öïñôéóìÝíá éüíôá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå
äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò (äõíÜìåéò Coulomb) ìå áðïôÝëåóìá ôá éüíôá íá äéáôÜó-
óïíôáé óôïí ÷þñï óå êáíïíéêÜ ãåùìåôñéêÜ ó÷Þìáôá, ôïõò éïíôéêïýò êñõóôÜëëïõò. Ç Ýíùóç
ðïõ ó÷çìáôßæåôáé óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ïíïìÜæåôáé áíôßóôïé÷á éïíôéêÞ, Þ åôåñïðïëéêÞ.
Éïíôéêüò Þ åôåñïðïëéêüò äåóìüò ïíïìÜæåôáé ï ÷çìéêüò äåóìüò êáôÜ ôïí ïðïßï Ý÷ïõìå
ìåôáöïñÜ çëåêôñïíßùí ìåôáîý ôùí áôüìùí (óõíÞèùò åíüò ìåôÜëëïõ êáé åíüò áìåôÜë-
ëïõ) êáé äçìéïõñãßá áíôßèåôá öïñôéóìÝíùí éüíôùí, ôá ïðïßá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò
ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò.
Áò ðñïóðáèÞóïõìå íá êáôáíïÞóïõìå ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ éïíôéêïý äåóìïý ìå ôç äïìÞ
äýï ãíùóôþí ÷çìéêþí åíþóåùí: á. ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ ìå ìïñéáêü ôýðï NaCl êáé â.
ôïõ öèïñéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ ìå ìïñéáêü ôýðï MgF2.
á. ×ëùñéïý÷ï íÜôñéï (NaCl)
Ãéá ôçí åýñåóç ôïõ ÷çìéêïý äåóìïý, âñßóêïõìå, áðü ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ, ôïí áñéèìü
çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôùí äýï óôïé÷åßùí (Na – Cl) êáé óôç óõíÝ÷åéá, óýìöù-
íá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá óèÝíïõò, ðñïóäéïñßæïõìå ôç óõìðåñéöïñÜ êÜèå óôïé÷åßïõ.
Ôï Üôïìï ôïõ Na Ý÷åé 1e óôçí Ôï Üôïìï ôïõ Cl Ý÷åé 7e óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì. 11Na 17 Cl åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì.
Ãéá ôçí áðüêôçóç äïìÞò åõãå- Νάτριο Χλώριο Ãéá ôçí áðüêôçóç äïìÞò åõãåíïýò
íïýò áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Κ 2e Κ 2e áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Ý÷åé 8e óôçí
Ý÷åé 8e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ L 8e L 8e åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá) èá ðñï-
óôéâÜäá) èá áðïâÜëåé ôï 1e M 1e M 7e óëÜâåé ôï 1e ðïõ áðïâÜëëåé ôï
ôçò Ì. Na Cl Na.
¸ôóé ãßíåôáé êáôéüí Na + ìå ¸ôóé ãßíåôáé áíéüí Cl– ìå äïìÞ åõãå-
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ: íïýò áåñßïõ:
Ê(2), L(8) Ê(2), L(8), Ì(8)
¼ôáí ôá Üôïìá ðëçóéÜóïõí, ãßíåôáé ìåôáêßíçóç çëåêôñïíßùí ìå áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñ-
ãßá áíôßèåôá öïñôéóìÝíùí óùìáôéäßùí (éüíôùí), ôùí êáôéüíôùí íáôñßïõ (Na+) êáé ôùí
áíéüíôùí ÷ëùñßïõ (Cl-), ôá ïðïßá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôé-
êÞò öýóçò (äõíÜìåéò Coulomb) óå áíáëïãßá 1:1.

201
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

+ - + -
Na + Cl Na Cl ή Na Cl

ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå éïíôéêü Þ åôåñïðïëéêü äåóìü, êáé ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ðïõ ó÷çìá-
ôßæåôáé åßíáé ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl), ç ïðïßá ÷áñáêôçñßæåôáé áíôß-
óôïé÷á ùò éïíôéêÞ Þ åôåñïðïëéêÞ.
Ó÷çìáôéêÜ Ý÷ïõìå :
e
+
11e 17e 18e
10e

11p 17p 11p 17p

Άτομο Na Άτομο Cl Kατιόν Na + Ανιόν Cl

K(2) L(8) M(1) K(2) L(8) M(7) K(2) L(8) K(2) L(8) M(8)
r = 0,186 nm r = 0,099 nm r = 0,095 nm r = 0,181 nm

â. Öèïñéïý÷ï ìáãíÞóéï (MgF2)

Ôï Üôïìï ôïõ Mg Ý÷åé 2e óôçí Ôï Üôïìï ôïõ F Ý÷åé 7e óôçí åîù-

åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì. 12Mg 9F ôåñéêÞ óôéâÜäá L.
Mαγνήσιο Φθόριο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå- Ôá 2e ðïõ áðïâÜëëåé ôï Mg ðñï-
íïýò áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Κ 2e Κ 2e óëáìâÜíïíôáé áðü äýï Üôïìá F,
Ý÷åé 8e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ L 8e L 7e ôá ïðïßá áðïêôïýí äïìÞ åõãåíïýò
M 2e
óôéâÜäá) èá áðïâÜëåé ôá 2e áåñßïõ (äçëáäÞ Ý÷ïõí 8e óôçí
ôçò Ì. Mg F åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá).
¸ôóé ãßíåôáé êáôéüí Mg2+ ìå ¸ôóé äýï Üôïìá F ãßíïíôáé áíéüíôá
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ: F– ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ:
Ê(2), L(8) Ê(2), L(8)

Ìå ôç ìåôáêßíçóç ôùí çëåêôñïíßùí äçìéïõñãïýíôáé êáôéüíôá Mg2+ êáé áíéüíôá F–, ôá

ïðïßá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå çëåêôñïóôáôéêÝò äõíÜìåéò Coulomb óå áíáëïãßá
1:2 áíôßóôïé÷á.

2+ - 2+ -
F + Μg + F Mg 2 F ή Mg 2 F

¸ôóé ó÷çìáôßæåôáé ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò ôïõ öèïñéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ
(MgF2).

202
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

Ç éïíôéêÞ Ýíùóç åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñç, äçëáäÞ ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí
ðïõ áðïâÜëëïíôáé åßíáé ßóïò ìå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ ðñïóëáìâÜíï-
íôáé. ¼ìùò äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá óõìðßðôåé ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ áðïâÜëëåé
ôï Ýíá Üôïìï ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ ðñïóëáìâÜíåé ôï Üëëï. Óôçí ðåñßðôùóç
ôïõ öèïñéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ (MgF2) ôï Üôïìï ôïõ Mg áðïâÜëëåé äýï (2) çëåêôñüíéá åíþ ôï
Üôïìï ôïõ F ðñïóëáìâÜíåé Ýíá (1) çëåêôñüíéï.

ÓõìðåñÜóìáôá
1. ÊáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü éïíôéêÞò Ýíùóçò ôá êáôéüíôá êáé ôá áíéüíôá ðïõ ðñïêýðôïõí äç-
ìéïõñãïýí êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ìå óõãêåêñéìÝíç äéÜôáîç óôïí
Κρυσταλλικό πλέγμα NaCl
÷þñï, áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôùí éüíôùí. Ç äéÜôáîç áõôÞ åîáóöá-
ëßæåé ôçí åëÜ÷éóôç åíÝñãåéá óôï óýóôçìá, äçëáäÞ ôç ìÝãéóôç
óôáèåñüôçôá. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl),
äçìéïõñãåßôáé êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá
óýíïëï êáôéüíôùí íáôñßïõ (Na+) êáé áíéüíôùí ÷ëùñßïõ (Cl-), –ôá
ïðïßá âñßóêïíôáé óå áíáëïãßá 1:1– êáé ðïõ Ý÷åé ôç ìïñöÞ êýâïõ
- +
(âë. äéðëáíü ó÷Þìá). ÐñáêôéêÜ ëÝìå üôé êñõóôáëëþíåôáé óôï êõ- Cl Na
âéêü óýóôçìá. ÅðïìÝíùò, óôçí ðåñßðôùóç ôùí éïíôéêþí (åôåñï-
ðïëéêþí) åíþóåùí äåí Ý÷ïõìå ôç äçìéïõñãßá ìïñßïõ, áëëÜ êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò.
ÂáóéêÞ ðëçñïöïñßá ôïõ ÷çìéêïý ôýðïõ ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl)

Ï ÷çìéêüò ôýðïò NaCl åêöñÜæåé ôç ìéêñüôåñç áêÝñáéç áíáëïãßá ìå ôçí ïðïßá ôá éüíôá
Na+ êáé Cl- óõãêñïôïýí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò.

2. ÅðåéäÞ óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò äåí õðÜñ÷åé ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ, äåí Ý÷åé íüçìá ï üñïò
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá, áëëÜ åßíáé ðéï óùóôü íá ìéëÜìå ãéá ôç ó÷åôéêÞ ôõðéêÞ ìÜæá. Óôçí
ðñÜîç, üìùò, åîáêïëïõèïýìå íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïõò üñïõò «ìïñéáêüò ôýðïò» (Ì.Ô.)
êáé «ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá» (Mr) ãéá ôéò éïíôéêÝò åíþóåéò (âë. åíüôçôá 4.1).
3. Ï ó÷çìáôéóìüò ôïõ êáôéüíôïò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò,
åíþ ï ó÷çìáôéóìüò ôïõ áíéüíôïò Ý÷åé áðïôÝëåóìá ôçí áýîçóç ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò.
i. ¸íá êáôéüí óôïé÷åßïõ Ý÷åé ðÜíôïôå ìéêñüôåñç áêôßíá (ìÝãåèïò) áðü ôï áíôßóôïé÷ï
Üôïìï. Áõôü ïöåßëåôáé óôï üôé ç ðåñßóóåéá ôùí ðñùôïíßùí óôï êáôéüí (óå ó÷Ýóç ìå ôá
çëåêôñüíéá) öÝñíåé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ðéï êïíôÜ óôïí ðõñÞíá.
ii. ¸íá áíéüí óôïé÷åßïõ Ý÷åé ðÜíôïôå ìåãáëýôåñç áêôßíá (ìÝãåèïò) áðü ôï áíôßóôïé÷ï
Üôïìï. Áõôü ïöåßëåôáé óôï üôé ç ðåñßóóåéá ôùí çëåêôñïíßùí óôï áíéüí áõîÜíåé ôéò
áðþóåéò ìåôáîý ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ìå áðïôÝëåóìá íá
ìåãáëþíåé ç áêôßíá.

203
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Óôïé÷åßá ðïõ ó÷çìáôßæïõí éïíôéêü äåóìü

Óôïí ó÷çìáôéóìü éïíôéêïý äåóìïý ïõóéáóôéêÜ óõììåôÝ÷ïõí óôïé÷åßá, ôá Üôïìá ôùí
ïðïßùí Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá áðïâÜëïõí (Þ íá ðñïóëÜâïõí) áðü 1 ìÝ÷ñé 3 çëåêôñüíéá ôçò
åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò.
¸ôóé, ãéá íá ðñïêýøåé éïíôéêüò äåóìüò, ðñÝðåé óå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò íá õðÜñ÷ïõí:
á. Óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá áðü ôï Üôïìü ôïõò, þóôå íá
áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ìåôáôñÝðïíôáé óå èåôéêÜ öïñôé-
óìÝíá óùìáôßäéá (êáôéüíôá) êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò çëåêôñïèåôéêÜ óôïé÷åßá. Ìå äåäïìÝ-
íï üôé Ýíá Üôïìï ìðïñåß íá áðïâÜëëåé ôï ðïëý 3 çëåêôñüíéá, ôá Üôïìá ôùí óôïé÷åßùí ðïõ
ëåéôïõñãïýí ùò äüôåò çëåêôñïíßùí èá Ý÷ïõí 1, 2 Þ 3 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôé-
âÜäá. Ðñüêåéôáé, äçëáäÞ, ãéá ôá ìÝôáëëá, êáé åéäéêüôåñá ãéá ôá ìÝôáëëá ðïõ áíÞêïõí óôéò ÉÁ,
ÉÉÁ êáé ÉÉÉÁ ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
â. Óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ðñïóëÜâïõí çëåêôñüíéá, þóôå íá áðïêôÞóïõí äïìÞ
åõãåíïýò áåñßïõ. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ìåôáôñÝðïíôáé óå áñíçôéêÜ öïñôéóìÝíá
óùìáôßäéá (áíéüíôá) êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò çëåêôñáñíçôéêÜ óôïé÷åßá. Ìå äåäïìÝíï üôé
Ýíá Üôïìï ìðïñåß íá ðñïóëÜâåé ôï ðïëý 3 çëåêôñüíéá, ôá Üôïìá ôùí óôïé÷åßùí ðïõ óõìðå-
ñéöÝñïíôáé ùò äÝêôåò çëåêôñïíßùí èá Ý÷ïõí 5, 6 Þ 7 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò
óôéâÜäá. Ðñüêåéôáé, äçëáäÞ, ãéá ôá áìÝôáëëá, êáé åéäéêüôåñá ãéá áõôÜ ðïõ áíÞêïõí óôéò
VÁ, VIÁ êáé VIIÁ ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.

×áñáêôçñéóôéêÝò éïíôéêÝò åíþóåéò

Áðü ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò ìåôáîý:
l éó÷õñÜ çëåêôñïèåôéêþí ìåôÜëëùí, üðùò íÜôñéï (Ía), êÜëéï (Ê), áóâÝóôéï
(Ca), ìáãíÞóéï (Mg), âÜñéï (Ba) êôë. êáé
l éó÷õñÜ çëåêôñáñíçôéêþí áìåôÜëëùí, üðùò ÷ëþñéï (Cl), öèüñéï (F), âñüìéï
(Br), ïîõãüíï (Ï), èåßï (S), Üæùôï (Í) êôë.
ðñïêýðôïõí ïé éïíôéêÝò åíþóåéò NaCl, Na2S, Na2Ï, KF, K2S, CaCl2, Ca3N2, MgS êôë.

2.3.7 ×áñáêôçñéóôéêÜ éïíôéêþí Þ åôåñïðïëéêþí åíþóåùí

Ç ðëåéïíüôçôá ôùí éïíôéêþí åíþóåùí åßíáé ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí, üðùò ôá ïîåßäéá ôùí
ìåôÜëëùí (Na2O, CaO, FeO êôë.), ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí (NaOH, KOH, Ca(OH)2 êôë.) êáé
ôá Üëáôá (NaCl, AgBr, NaNO3, CaCO3, CuSO4 êôë.).
Ôá ãåíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí éïíôéêþí åíþóåùí ðáñïõóéÜæïíôáé áíáëõôéêÜ ðáñáêÜôù:
á. Äåí õößóôáôáé ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ.

204
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

Óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò ó÷çìáôßæåôáé êñõóôáëëéêü ðëÝãìá áðü ôá êáôéüíôá êáé ôá áíéüíôá ðïõ
äçìéïõñãïýíôáé. Ï ÷çìéêüò ôýðïò óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ åêöñÜæåé ôç ìéêñüôåñç áêÝñáéç
áíáëïãßá ìå ôçí ïðïßá ôá éüíôá óõãêñïôïýí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò.
â. ÐáñïõóéÜæïõí õøçëÜ óçìåßá ôÞîçò êáé æÝóçò.
Åßíáé óôåñåÜ óþìáôá ìå êñõóôáëëéêÞ äïìÞ, üðïõ ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá éüíôá, êáé
óõãêñáôïýíôáé ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò (äõíÜìåéò Coulomb). Ïé äõíÜìåéò ðïõ
óõãêñáôïýí ôá éüíôá óôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá åßíáé éó÷õñÝò, ìå áðïôÝëåóìá íá ðáñïõóéÜ-
æïõí õøçëÜ óçìåßá ôÞîçò êáé æÝóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï NaCl Ý÷åé óçìåßï ôÞîçò ßóï ìå
804°C, åíþ ôï CaO Ý÷åé óçìåßï ôÞîçò ßóï ìå 2.580°C.
ã. Ïé êñýóôáëëïß ôïõò åßíáé óêëçñïß êáé åýèñáóôïé.
Ïé êñýóôáëëïé ôùí éïíôéêþí åíþóåùí åßíáé óêëçñïß êáé åýèñáõóôïé êáé ü÷é åëáôïß êáé üëêé-
ìïé, üðùò åßíáé ïé êñýóôáëëïé ôùí ìåôÜëëùí.
ä. Äéáëýïíôáé óôï íåñü êáé óå ðïëéêïýò äéáëýôåò.
Äéáëýïíôáé óôï íåñü, ðïõ åßíáé éó÷õñÜ ðïëéêüò äéáëýôçò, êáé ãåíéêüôåñá óå ðïëéêïýò äéá-
ëýôåò, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ êñõóôáëëéêïý ôïõò ðëÝãìáôïò êáé ôçí áðåëåõèÝ-
ñùóç ôùí éüíôùí. ÐáñáìÝíïõí üìùò áäéÜëõôåò óå ïñãáíéêïýò äéáëýôåò.
å. Åßíáé áãùãïß ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
Ôá ôÞãìáôá êáé ôá äéáëýìáôá ôùí éïíôéêþí åíþóåùí åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñé-
êïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò, äçëáäÞ åìöáíßæïõí çëåêôñéêÞ áãùãéìüôçôá ëüãù
ôçò ðáñïõóßáò ôùí éüíôùí.

2.3.8 Ïìïéïðïëéêüò äåóìüò

Ï ïìïéïðïëéêüò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý óôïé÷åßùí ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ðñïóëÜ-
âïõí çëåêôñüíéá (áìÝôáëëá). Ìå Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ðñïóëÜâïõí çëåêôñüíéá åß-
íáé áäýíáôï íá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêüò äåóìüò, áöïý ôá áðáéôïýìåíá ðïóÜ åíÝñãåéáò ãéá ôç
ìåôáöïñÜ çëåêôñïíßùí åßíáé ðïëý ìåãÜëá. Ç Ýíùóç ôùí áôüìùí ãßíåôáé ìå ôç äçìéïõñãßá
åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí êïéíþí æåõãþí çëåêôñïíßùí. Ôï êïéíü Þ ôá êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí
äçìéïõñãïýíôáé ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí.
Ïìïéïðïëéêüò äåóìüò ïíïìÜæåôáé ï ÷çìéêüò äåóìüò ðïõ äçìéïõñãåßôáé ìåôáîý áôüìùí
êáé êáôÜ ôïí ïðïßï Üôïìá ôïõ ßäéïõ Þ äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí óõíåéóöÝñïõí áìïéâáßá Ýíá
Þ ðåñéóóüôåñá ìïíÞñç çëåêôñüíéá, ìå áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí
êïéíþí æåõãþí çëåêôñïíßùí êáé ôïí ó÷çìáôéóìü ìïñßïõ.
Ìå ôç äçìéïõñãßá ìïñßïõ, ôï óýóôçìá ïäçãåßôáé óå ÷áìçëüôåñç åíåñãåéáêÞ óôÜèìç, äç-
ëáäÞ óå óôáèåñüôåñç äïìÞ.

205
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Áò ðñïóðáèÞóïõìå íá êáôáíïÞóïõìå ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ ïìïéïðïëéêïý äåóìïý ìå ÷á-

ñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá.
á. Ôï ìüñéï ôïõ öèïñßïõ (F2)
Ôï Üôïìï ôïõ F óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ Ý÷åé 7e óôçí åîùôå-
ñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (L). 9F
Φθόριο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, äçëáäÞ 8e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
Κ 2e
äá, ôï êÜèå Üôïìï ôïõ F èá óõíåéóöÝñåé áðü Ýíá ìïíÞñåò çëåêôñüíéï, ìå L 7e
áðïôÝëåóìá ìåôáîý äýï áôüìùí F íá ó÷çìáôéóôåß Ýíá êïéíü æåýãïò
F
çëåêôñïíßùí, ôï ïðïßï áíÞêåé ôáõôü÷ñïíá êáé óôá äýï Üôïìá. Ìå ôïí ôñüðï
áõôü ôá äýï Üôïìá ôïõ öèïñßïõ áðïêôïýí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ.

F + F F F ή F F

Ç áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ áðü êÜèå Üôïìï ôïõ öèïñßïõ Ý÷åé ùò áðï-
ôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá åíüò óùìáôéäßïõ ðïõ ïíïìÜæåôáé ìüñéï. Ï ðáñáðÜíù äåóìüò ïíï-
ìÜæåôáé áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò êáé ç Ýíùóç ðïõ ðñïêýðôåé ÷áñáêôçñßæåôáé ùò
ïìïéïðïëéêÞ.
Ôï ìüñéï ôïõ öèïñßïõ Ý÷åé ìéêñüôåñç åíÝñãåéá áðü ôç óõíïëéêÞ åíÝñãåéá ôïõ óõóôÞìáôïò
ôùí äýï áôüìùí ôïõ öèïñßïõ. ÅðïìÝíùò, ï ó÷çìáôéóìüò ïìïéïðïëéêïý äåóìïý ïäçãåß ôï
óýóôçìá óå ìéêñüôåñç åíÝñãåéá, ðïõ åßíáé óôáèåñÞ êáôÜóôáóç. ÁíôéèÝôùò ãéá ôç äéÜóðáóç
ôïõ äåóìïý ðñÝðåé íá ðñïóöåñèåß åíÝñãåéá (åíÝñãåéá äåóìïý). ¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç
åíÝñãåéá ôïõ äåóìïý, ôüóï ðéï éó÷õñüò åßíáé ï äåóìüò.
â. Ôï ìüñéï ôïõ õäñïöèïñßïõ (HF)

Ôï Üôïìï ôïõ Ç Ý÷åé 1e óôçí Ôï Üôïìï ôïõ F Ý÷åé 7e óôçí

åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ê. åîùôåñéêÞ óôéâÜäá L.
1H 9F
Υδρογόνο Φθόριο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå- Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò
íïýò áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Κ 1e Κ 2e áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Ý÷åé 8e
Ý÷åé 2e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ L 7e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá L),
óôéâÜäá Ê), ðñÝðåé íá ðÜñåé Η F ðñÝðåé íá ðÜñåé 1e áêüìá.
1e áêüìá.

Óõíåðþò ôá äýï Üôïìá óõíåéóöÝñïõí ôá ìïíÞñç çëåêôñüíéÜ ôïõò ìå áðïôÝëåóìá ìåôáîý

ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôïõ áôüìïõ ôïõ öèïñßïõ íá äçìéïõñãçèåß Ýíá êïéíü
æåýãïò çëåêôñïíßùí, äçëáäÞ Ýíáò áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.

H + F H F ή H F

206
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ôï ìüñéï ôïõ õäñïöèïñßïõ ìå ìïñéáêü ôýðï HF.

ã. Ôï ìüñéï ôïõ íåñïý (Ç2Ï)

Ôï Üôïìï ôïõ Ç Ý÷åé 1e óôçí Ôï Üôïìï ôïõ Ï Ý÷åé 6e óôçí

åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ê. 1H 8Ο åîùôåñéêÞ óôéâÜäá L.
Υδρογόνο Οξυγόνο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå- Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò
Κ 1e Κ 2e
íïýò áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá L 6e áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Ý÷åé 8e
Ý÷åé 2e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá L),
óôéâÜäá Ê), ðñÝðåé íá ðÜñåé Η Ο ðñÝðåé íá ðÜñåé 2e áêüìá.
1e áêüìá.

ÅðïìÝíùò, äýï Üôïìá õäñïãüíïõ èá åíùèïýí ìå Ýíá Üôïìï ïîõãüíïõ. Ìåôáîý êÜèå áôü-
ìïõ õäñïãüíïõ êáé ôïõ áôüìïõ ïîõãüíïõ èá äçìéïõñãçèåß Ýíá êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí
(áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ åíüò ìïíÞñïõò çëåêôñïíßïõ), äçëáäÞ Ýíáò áðëüò ïìïéïðïëéêüò
äåóìüò.

2 Η + Ο Η Ο ή Η Ο
Η Η

¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ôï ìüñéï ôïõ íåñïý, óôï ïðïßï Ý÷ïõìå äýï áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò
äåóìïýò, ìå ìïñéáêü ôýðï Ç2Ï.
ä. Ôï ìüñéï ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2)

Ôï Üôïìï ôïõ C Ý÷åé 4e óôçí Ôï Üôïìï ôïõ Ï Ý÷åé 6e óôçí

åîùôåñéêÞ óôéâÜäá L. 6C 8Ο åîùôåñéêÞ óôéâÜäá L.
Άνθρακας Οξυγόνο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå- Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò
Κ 2e Κ 2e
íïýò áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá L 4e L 6e áåñßïõ (äçëáäÞ ãéá íá Ý÷åé 8e
Ý÷åé 8e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá L),
óôéâÜäá L), ðñÝðåé íá ðÜñåé C Ο ðñÝðåé íá ðÜñåé 2e áêüìá.
4e áêüìá.

¢ñá äýï Üôïìá ïîõãüíïõ èá åíùèïýí ìå Ýíá Üôïìï Üíèñáêá, åíþ êáé ìåôáîý ôùí áôü-
ìùí ïîõãüíïõ êáé Üíèñáêá èá äçìéïõñãçèïýí äýï êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí (áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ äýï ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí), äçëáäÞ äýï äéðëïß ïìïéïðïëéêïß äåóìïß.

C + 2 Ο Ο C Ο ή Ο C Ο

¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ôï ìüñéï ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá, óôï ïðïßï Ý÷ïõìå äýï äéðëïýò
ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò, ìå ìïñéáêü ôýðï CO2.

207
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

å. Ôï ìüñéï ôïõ áæþôïõ (Í2)

Ôï Üôïìï ôïõ Í óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ Ý÷åé 5e óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (L). 7Ν
Άζωτο
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, äçëáäÞ 8e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
Κ 2e
äá, ôï êÜèå Üôïìï ôïõ Í èá óõíåéóöÝñåé áðü ôñßá ìïíÞñç çëåêôñüíéá, ìå
L 5e
áðïôÝëåóìá ìåôáîý äýï áôüìùí Í íá ó÷çìáôéóôïýí ôñßá êïéíÜ æåýãç
Ν
çëåêôñïíßùí, ôá ïðïßá áíÞêïõí ôáõôü÷ñïíá êáé óôá äýï Üôïìá. Ìå ôïí
ôñüðï áõôü ôá äýï Üôïìá ôïõ áæþôïõ áðïêôïýí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ.

Ν + Ν Ν Ν ή Ν Ν

¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ôï ìüñéï ôïõ áæþôïõ, óôï ïðïßï Ý÷ïõìå Ýíáí ôñéðëü ïìïéïðïëéêü
äåóìü.
Ïé ðáñáðÜíù ðáñáóôÜóåéò, ïé ïðïßåò äåß÷íïõí ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óèÝíïõò
óôï ìüñéï, êáèþò êáé ôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí áôüìùí óôï ìüñéï, ïíïìÜæïíôáé çëåêôñï-
íéáêïß ôýðïé (Âë. 2.3.11).

ÓõìðåñÜóìáôá
1. Ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ïìïéïðïëéêïý, Þ ïìïéïðïëéêþí äåóìþí, ôá óôïé÷åßá óõíåéóöÝ-
ñïõí, áìïéâáßá, ìïíÞñç çëåêôñüíéá. ÅðïìÝíùò, ç ãíþóç ôïõ áñéèìïý ìïíÞñùí
çëåêôñïíßùí åíüò óôïé÷åßïõ ìÜò äßíåé ôï ðëÞèïò ôùí ïìïéïðïëéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß
íá ó÷çìáôßóåé.
2. Ìåôáîý äýï áôüìùí ìðïñåß íá Ý÷ïõìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ åíüò Þ äýï Þ ôñéþí ìï-
íÞñùí çëåêôñïíßùí, üôáí ôá óôïé÷åßá Ý÷ïõí áíÜãêç åíüò Þ äýï Þ ôñéþí çëåêôñïíßùí
áíôßóôïé÷á ãéá ôçí áðüêôçóç óôáèåñÞò äïìÞò åõãåíïýò áåñßïõ. Áõôü Ý÷åé ùò áðï-
ôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá åíüò Þ äýï Þ ôñéþí êïéíþí æåõãþí çëåêôñïíßùí. Óôéò ðåñéðôþóåéò
áõôÝò Ý÷ïõìå áíôßóôïé÷á áðëü, äéðëü êáé ôñéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü.

ΗΗ ή Η Η Ο Ο ή Ο Ο Ν Ν ή Ν Ν
απλός διπλός τριπλός
ομοιοπολικός δεσμός ομοιοπολικός δεσμός ομοιοπολικός δεσμός

Ðïëéêüò êáé ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò

Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ôï êïéíü æåýãïò ôùí çëåêôñïíßùí èá äÝ÷åôáé ôéò åëêôéêÝò äõíÜìåéò êáé
áðü ôïõò äýï ðõñÞíåò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ óõíåéóöÝñïõí ôï êïéíü Þ ôá êïéíÜ æåýãç
çëåêôñïíßùí.

208
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

á. Ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò äåóìüò

¼ôáí ôá Üôïìá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôïí äåóìü åßíáé ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ, ôï êïéíü æåýãïò ôùí
çëåêôñïíßùí èá äÝ÷åôáé ôçí ßäéá Ýëîç áðü ôïõò äýï ðõñÞíåò, ìå áðïôÝëåóìá ôï êïéíü
æåýãïò íá ìïéñÜæåôáé åîßóïõ êáé íá âñßóêåôáé óôï ìÝóï ôçò ðõñçíéêÞò áðüóôáóçò ôùí äýï
áôüìùí.

Cl Cl Cl Cl
-
e
-
e

Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, Ý÷ïõìå ïìïéüìïñöç êáôáíïìÞ öïñôßïõ óôï ìüñéï, êáé ï äåóìüò
ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ïíïìÜæåôáé ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò äåóìüò.
â. Ïìïéïðïëéêüò ðïëéêüò äåóìüò
¼ôáí ôá Üôïìá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôïí äåóìü åßíáé äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí, ôï êïéíü
æåýãïò ôùí çëåêôñïíßùí èá äÝ÷åôáé äéáöïñåôéêÞ Ýëîç áðü ôïõò äýï ðõñÞíåò êáé óõíåðþò
Ýíáò áðü ôïõò äýï èá ôï Ýëêåé ðåñéóóüôåñï (ï ðõñÞíáò ôïõ çëåêôñáñíçôéêüôåñïõ óôïé-
÷åßïõ), ìå áðïôÝëåóìá ôï êïéíü æåýãïò íá âñßóêåôáé ðåñéóóüôåñï êïíôÜ óôïí ðõñÞíá ôïõ
çëåêôñáñíçôéêüôåñïõ óôïé÷åßïõ.

δ+ δ- δ+ δ-
H Cl H Cl
-
e
-
e

δ : κλάσμα στοιχειώδους ηλεκτρικού φορτίου

Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ äå èá Ý÷ïõìå ïìïéüìïñöç êáôáíïìÞ öïñôßïõ óôï ìüñéï. Áõôü âÝ-
âáéá äå óçìáßíåé üôé Ý÷ïõìå ôç äçìéïõñãßá áíôßèåôá öïñôéóìÝíùí óùìáôéäßùí, áëëÜ üôé ï
äåóìüò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé äåí åßíáé êáèáñÜ ïìïéïðïëéêüò, áöïý ðáñïõóéÜæåé óå ìéêñü ðï-
óïóôü êáé éïíôéêü ÷áñáêôÞñá.
Ï äåóìüò, óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, ïíïìÜæåôáé ïìïéïðïëéêüò ðïëéêüò äåóìüò.
Âáóéæüìåíïé óôçí ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá Ýëêïõí ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí óôïí ïìïéï-
ðïëéêü äåóìü, ìðïñïýìå åðßóçò íá ïñßóïõìå ôçí çëåêôñáñíçôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí.
Çëåêôñáñíçôéêüôçôá óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ç ôÜóç ôïõ áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ íá Ýëêåé
çëåêôñüíéá, üôáí áõôü óõììåôÝ÷åé óôïí ó÷çìáôéóìü ðïëõáôïìéêþí óõãêñïôçìÜôùí.
¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç äéáöïñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí äéáöïñåôéêþí áôüìùí ðïõ
óõììåôÝ÷ïõí óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü, ôüóï ðåñéóóüôåñï ðïëéêüò åßíáé ï äåóìüò.

209
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÓõìðåñÜóìáôá
1. Ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò Þ ìç ðïëùìÝíïò äåóìüò õðÜñ÷åé ìüíï óôçí ðåñßðôùóç ðïõ
åíþíïíôáé Üôïìá ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ, üðùò óôá ìüñéá ôùí äéáôïìéêþí óôïé÷åßùí (Ç2, O2,
Í2, F2, Cl2, Br2, I2).
2. Ïìïéïðïëéêü ðïëéêü Þ ðïëùìÝíï äåóìü Ý÷ïõìå óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ åíþíïíôáé Üôï-
ìá äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí, üðùò óôá ìüñéá HCl, HBr, NO, CO êôë.
3. O ïìïéïðïëéêüò ðïëéêüò äåóìüò åßíáé ïõóéáóôéêÜ ìéá åíäéÜìåóç ðåñßðôùóç ìåôáîý
ôïõ éïíôéêïý äåóìïý êáé ôïõ ïìïéïðïëéêïý ìç ðïëéêïý äåóìïý.

Óôïé÷åßá ðïõ ó÷çìáôßæïõí ïìïéïðïëéêü äåóìü

Óôïí ó÷çìáôéóìü ïìïéïðïëéêïý äåóìïý óõììåôÝ÷ïõí ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá
ðñïóëÜâïõí çëåêôñüíéá (çëåêôñáñíçôéêÜ óôïé÷åßá), ãéá íá áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò
áåñßïõ. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ óõíåéóöÝñïõí êáôÜëëçëï áñéèìü çëåêôñïíßùí, ìå áðïôÝëåóìá
ôç äçìéïõñãßá êïéíïý Þ êïéíþí æåõãþí çëåêôñïíßùí êáé ôïí ó÷çìáôéóìü ìïñßùí. Åðßóçò
Ý÷ïõí ôÝóóåñá Þ ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, äçëáäÞ áíÞêïõí óôá
áìÝôáëëá, üðùò ôï õäñïãüíï êáé óôïé÷åßá ôùí IVÁ, VÁ, VIÁ êáé VÉÉÁ ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá.

×áñáêôçñéóôéêÝò ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò

ÏìïéïðïëéêÝò Þ ìïñéáêÝò åíþóåéò åßíáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ìåôáîý áìåôÜëëùí. ×á-
ñáêôçñéóôéêÝò ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò åßíáé:
l ôï íåñü (Ç2O).
l ôá ïîÝá (HCl: õäñï÷ëþñéï, H2SO4: èåééêü ïîý, ÇÍÏ3: íéôñéêü ïîý êôë.).
l ç áììùíßá (ÍÇ3).
l ïé åíþóåéò ôïõ ïîõãüíïõ ìå ôá áìÝôáëëá, äçëáäÞ ïîåßäéá (CO, CO2, SO3 êôë.).
l ïé ïñãáíéêÝò åíþóåéò (CH4: ìåèÜíéï, CH3COOH: ïîéêü ïîý êôë.).

Äïôéêüò ïìïéïðïëéêüò Þ çìéðïëéêüò äåóìüò

YðÜñ÷åé ðåñßðôùóç ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ôïõ ïìïéïðïëéêïý äåóìïý íá ðñï-
óöÝñåôáé ìüíï áðü Ýíá áðü ôá äýï Üôïìá ðïõ åíþíïíôáé. Ï ïìïéïðïëéêüò äåóìüò ðïõ
äçìéïõñãåßôáé ìå áõôü ôïí ôñüðï ÷áñáêôçñßæåôáé ùò äïôéêüò ïìïéïðïëéêüò Þ çìéðï-
ëéêüò äåóìüò.
Ðåßñáìá ó÷çìáôéóìïý çìéðïëéêïý äåóìïý
Ôïðïèåôïýìå äßðëá äßðëá Ýíá äï÷åßï ìå ðõêíü äéÜëõìá NH3 êáé Ýíá äï÷åßï ìå ðõêíü äéÜëõ-

210
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

ìá HCl (âë. öùôïãñáößá). Ðáñáôçñïýìå üôé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá ëåõêü óôåñåü óþìá, ôï ÷ëù-
ñéïý÷ï áììþíéï (NH4Cl).
Ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ãéá ôï öáéíüìåíï åßíáé:
ÍÇ3(g) + HCl(g) ® NH4Cl(s)
+
Η Η
Η Ν + Η Cl Η Ν Η Cl
Η Η

ÅîÞãçóç
¼ðùò âëÝðïõìå óôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç, óôï ìüñéï ôçò áì-
ìùíßáò ôï Üôïìï ôïõ áæþôïõ Ý÷åé Ýíá æåýãïò çëåêôñïíßùí ðïõ
äåí Ý÷åé äåóìåõôåß (áóýæåõêôï æåýãïò çëåêôñïíßùí). Ôï Üôïìï
ôïõ áæþôïõ áðïóðÜ áðü ôï ìüñéï ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ôï Üôïìï
ôïõ õäñïãüíïõ, ÷ùñßò ôï çëåêôñüíéï ðïõ Ý÷åé óõíåéóöÝñåé, äç-
ëáäÞ áðïóðÜ Ýíá êáôéüí õäñïãüíïõ (Ç+). Ôï êáôéüí ôïõ õäñïãü-
íïõ (ìå êáíÝíá çëåêôñüíéï), ðïõ Ý÷åé áíÜãêç áðü äýï çëåêôñüíéá ãéá íá óõìðëçñþóåé ôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ôçí Ê, äÝ÷åôáé ôï áäÝóìåõôï æåýãïò çëåêôñïíßùí áðü ôï Üôïìï ôïõ
áæþôïõ. ¸ôóé äçìéïõñãåßôáé Ýíá êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ìåôáîý ôïõ áôüìïõ ôïõ áæþôïõ
êáé ôïõ êáôéüíôïò õäñïãüíïõ.
Ï äåóìüò ðïõ äçìéïõñãåßôáé, ìå ôçí ðáñáðÜíù äéáäéêáóßá, ïíïìÜæåôáé äïôéêüò ïìïéïðï-
ëéêüò Þ çìéðïëéêüò äåóìüò.
Ìå ôïí ôñüðï áõôü ó÷çìáôßæåôáé ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (NH +4 ), åíþ ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ
ðïõ Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï ðáñáðÜíù (áõôü ðïõ ðñïóöÝñèçêå áðü ôï Üôïìï ôïõ õäñïãü-
íïõ) åìöáíßæåôáé ùò áíéüí (Cl-). Ôá äýï áíôßèåôá öïñôéóìÝíá éüíôá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý
ôïõò ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò, äçëáäÞ Ý÷ïõìå éïíôéêü äåóìü, ìå áðïôÝëåóìá
ôïí ó÷çìáôéóìü ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ (NH4Cl).
Ï çìéðïëéêüò äåóìüò óõìâïëßæåôáé ìå Ýíá âÝëïò (®) áðü ôï óôïé÷åßï-äüôç æåýãïõò
çëåêôñïíßùí ðñïò ôï óôïé÷åßï-äÝêôç.

N ® H
Στοιχείο Στοιχείο
δότης δέκτης
ζεύγους e ζεύγους e

Ï çìéðïëéêüò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý áôüìùí äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí, åðïìÝíùò èá

åßíáé ðÜíôá ðïëùìÝíïò äåóìüò.

211
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Çìéðïëéêüò äåóìüò ïíïìÜæåôáé ï ÷çìéêüò äåóìüò ìåôáîý áôüìùí äéáöïñåôéêþí óôoé-

÷åßùí, êáôÜ ôïí ïðïßï Ý÷ïõìå ôç äçìéïõñãßá êïéíïý æåýãïõò çëåêôñïíßùí ðïõ ðñï-
óöÝñåôáé ìüíï áðü ôï Ýíá Üôïìï.

Ó÷Ýóç ìåôáîý ïìïéïðïëéêïý êáé çìéðïëéêïý äåóìïý

l Ïé äýï äåóìïß åßíáé ôçò ßäéáò öýóçò êáé, üôáí äçìéïõñãçèïýí, äåí ìðïñïýìå íá
îå÷ùñßóïõìå ðïéïò åßíáé ï çìéðïëéêüò êáé ðïéïò ï ïìïéïðïëéêüò. Ãéá ôïí ëüãï
áõôü äåí áíáöÝñïõìå ôïí üñï çìéðïëéêÝò åíþóåéò.
l Ç ìïíáäéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï äåóìþí åßíáé ç ðñïÝëåõóç ôùí çëåêôñï-
íßùí ôïõ êïéíïý æåýãïõò. Óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü Ý÷ïõìå áìïéâáßá óõíåéóöï-
ñÜ åíüò ìïíÞñïõò çëåêôñïíßïõ áðü êÜèå Üôïìï, åíþ óôïí çìéðïëéêü äåóìü
Ý÷ïõìå óõíåéóöïñÜ ôïõ êïéíïý æåýãïõò çëåêôñïíßùí áðü Ýíá ìüíï Üôïìï.

Óôïé÷åßá ðïõ ó÷çìáôßæïõí äïôéêü ïìïéïðïëéêü Þ çìéðïëéêü äåóìü

Ãéá íá äçìéïõñãçèåß Ýíáò çìéðïëéêüò äåóìüò áðáéôåßôáé ç ýðáñîç åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ èá
ëåéôïõñãÞóåé ùò äüôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí êáé åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ èá ëåéôïõñãÞóåé ùò
äÝêôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí.
á. Ùò äüôåò æåýãïõò çëåêôñïíßùí óõìðåñéöÝñïíôáé åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí áóýæåõ-
êôï Þ áóýæåõêôá æåýãç çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá. Ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí
áõôÞ ôçí éäéüôçôá åßíáé üóá áíÞêïõí óôéò ïìÜäåò VÁ, VIÁ, VIIÁ ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíá-
êá.

VA X VIA X VIIA X

â. Ùò äÝêôåò æåýãïõò çëåêôñïíßùí ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí

áíÜãêç áðü äýï çëåêôñüíéá, ãéá íá áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï
ïîõãüíï, ðïõ Ý÷åé 6e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ìðïñåß íá äå÷ôåß Ýíá æåýãïò e, üðùò êáé ôï
õäñïãüíï, ìå ôç ìïñöÞ êáôéüíôïò (Ç+), ìðïñåß åðßóçò íá äå÷ôåß Ýíá æåýãïò e.

2.3.9 ×áñáêôçñéóôéêÜ ïìïéïðïëéêþí Þ ìïñéáêþí åíþóåùí

Ïé ðåñéóóüôåñåò ïìïéïðïëéêÝò Þ ìïñéáêÝò åíþóåéò åßíáé åíþóåéò ìåôáîý áìåôÜëëùí êáé

åìöáíßæïõí ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ:
á. Åßíáé áÝñéá Þ õãñÜ ìå ìéêñü óçìåßï âñáóìïý (ðôçôéêÝò ïõóßåò). Áí åßíáé óôåñåÜ óþìáôá,
Ý÷ïõí ÷áìçëÜ óçìåßá ôÞîçò.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç íáöèáëßíç, ç ïðïßá åßíáé óôåñåÞ ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç, ðáñïõóéÜæåé óç-
ìåßï ôÞîçò ßóï ìå 81°C (èõìçèåßôå üôé ôï êñõóôáëëéêü NaCl Ý÷åé óçìåßï ôÞîçò ßóï ìå

212
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

804°C). Áõôü ïöåßëåôáé óôï ãåãïíüò üôé ïé åëêôéêÝò äõíÜìåéò ðïõ áóêïýíôáé ìåôáîý ôùí
ìïñßùí åßíáé ðïëý ìéêñÝò.
â. Äåí åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò, äçëáäÞ
äåí åìöáíßæïõí çëåêôñéêÞ áãùãéìüôçôá, üôáí âñßóêïíôáé óå êáèáñÞ ìïñöÞ.
ã. Äéáëýïíôáé óôï íåñü ìüíï üôáí áíôéäñïýí ìå áõôü (üðùò ôá ïîÝá êáé ç áììùíßá, ðïõ
èá äïýìå ðáñáêÜôù), Þ üôáí óôï ìüñéü ôïõò õðÜñ÷ïõí ðïëéêÝò ïìÜäåò. Ïé ðåñéóóüôåñåò
äéáëýïíôáé óå ïñãáíéêïýò äéáëýôåò.
ä. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôùí ïìïéïðïëéêþí åíþóåùí åêöñÜæåé ôï åßäïò êáé ôïí áñéèìü ôùí
áôüìùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôïí ó÷çìáôéóìü ôçò Ýíùóçò. Ôï ìüñéï ðïõ ó÷çìáôßæåôáé
ìðïñåß íá õðÜñîåé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç êáé äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ óþìáôïò áðü
ôï ïðïßï ðñïÞëèå. Ôá ìüñéá óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí ôç ìÜæá ôùí äéá-
öüñùí óùìÜôùí, ìå áóèåíåßò äåóìïýò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò (ð.÷.: ôá ìüñéá ôïõ íåñïý
ìå äåóìïýò õäñïãüíïõ).

213
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

2.3.10 Íá áíáöÝñåôå ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý:

á. ïìïéïðïëéêïý êáé éïíôéêïý (åôåñïðïëéêïý) äåóìïý êáé
â. ïìïéïðïëéêïý êáé çìéðïëéêïý äåóìïý.
ÁðÜíôçóç

á. Ïé äéáöïñÝò ìåôáîý ïìïéïðïëéêïý êáé éïíôéêïý (åôåñïðïëéêïý) äåóìïý äßíïíôáé óõíï-

ðôéêÜ óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

Ïìïéïðïëéêüò äåóìüò Éïíôéêüò äåóìüò

1. Åßíáé çëåêôñïìáãíçôéêÞò öýóçò.
2. Äçìéïõñãåßôáé ìåôáîý áôüìùí ßäéùí Þ 2.
äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí, ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí
áðü ôá ÜôïìÜ ôïõò, ìå áðïôÝëåóìá ôç
äçìéïõñãßá êïéíïý Þ êïéíþí æåõãþí
çëåêôñïíßùí.
3. ÁðïôÝëåóìá åßíáé ï ó÷çìáôéóìüò ìï- 3.
ñßïõ.
1. Åßíáé çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò.
Äçìéïõñãåßôáé ìåôáîý áôüìùí äéá-
öïñåôéêþí óôïé÷åßùí, ìå áðïâïëÞ
êáé ðñüóëçøç çëåêôñïíßùí, ìå áðï-
ôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá áíôßèåôá
öïñôéóìÝíùí éüíôùí.
ÁðïôÝëåóìá åßíáé ï ó÷çìáôéóìüò
êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò.

â. Ç ìïíáäéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ïìïéïðïëéêïý êáé çìéðïëéêïý äåóìïý åßíáé ç ðñïÝëåõóç

ôïõ êïéíïý æåýãïõò ôùí çëåêôñïíßùí.
Óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü, ôá çëåêôñüíéá ôïõ êïéíïý æåýãïõò Ý÷ïõí ðñïêýøåé ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ äýï ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí (Ýíá áðü êÜèå Üôïìï ðïõ óõììåôÝ÷åé óôïí äåóìü),
åíþ óôïí çìéðïëéêü äåóìü ôá çëåêôñüíéá ôïõ êïéíïý æåýãïõò Ý÷ïõí ðñïóöåñèåß ìüíï áðü
ôï Ýíá Üôïìï (óôïé÷åßï-äüôçò).

2.3.11 á. Ðïéïò ÷çìéêüò ôýðïò ïíïìÜæåôáé çëåêôñïíéáêüò;

â. Íá ó÷çìáôßóåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ïé ïðïßïé ðåñéãñÜöïõí ôá åßäç ôùí
äåóìþí óôéò ðåñéðôþóåéò:
i. ôïõ öèïñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ (CaF2) êáé
ii. ôïõ ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá (CCl4).
ã. Íá ðñïâëÝøåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìåôáîý:
i. Mg (Z = 12) êáé N (Z = 7) êáé

214
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

ii. H (Z = 1) êáé S (Z = 16).

ÁðÜíôçóç
á. Çëåêôñïíéáêüò ôýðïò ïíïìÜæåôáé ï ÷çìéêüò ôýðïò ðïõ äåß÷íåé i. áðü ðüóá êáé ðïéá
Üôïìá áðïôåëåßôáé ôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò, ii. ôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí áôüìùí óôï ìüñéï, iii.
ôç äéåõèÝôçóç ôùí çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôïõ êÜèå áôüìïõ.
â. Ãéá íá ó÷çìáôßóïõìå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ìéáò áðëÞò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, áêïëïõ-
èïýìå áíÜëïãç äéáäéêáóßá ìå áõôÞí ðïõ åßäáìå óôçí åîÝôáóç ôùí äéáöüñùí äåóìþí
óôç èåùñßá.
Ìåèïäïëïãßá åýñåóçò çëåêôñïíéáêïý ôýðïõ áðëÞò ÷çìéêÞò Ýíùóçò
1. Âñßóêïõìå, ãéá êÜèå Üôïìï ðïõ ó÷çìáôßæåé ôçí Ýíùóç, ôçí êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí, ôá
çëåêôñüíéá óèÝíïõò êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá áðïêôÞóåé ôï êÜèå Üôïìï äïìÞ
åõãåíïýò áåñßïõ, óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá óèÝíïõò.
2. Ðñïóäéïñßæïõìå, óýìöùíá ìå ôïí êáíüíá ôçò ïêôÜäáò, áí èá Ý÷ïõìå éïíôéêÞ Þ ïìïéï-
ðïëéêÞ Ýíùóç. ÉïíôéêÞ Ýíùóç Ý÷ïõìå üôáí õðÜñ÷åé óôïé÷åßï ôï ïðïßï ìðïñåß íá áðï-
êôÞóåé ôç äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìüíï ìå áðïâïëÞ çëåêôñïíßùí, äçëáäÞ óôïé÷åßï ìå
1 Þ 2 Þ 3 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
i. ¼ôáí ç Ýíùóç åßíáé éïíôéêÞ, ãñÜöïõìå ôï êáôéüí (ìå èåôéêü öïñôßï ßóï ìå ôïí áñéèìü
ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ áðÝâáëå ôï óôïé÷åßï) êáé ôï áíéüí (ìå áñíçôéêü öïñôßï ßóï ìå
ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ ðñïóÝëáâå ôï óôïé÷åßï ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò äïìÞò
åõãåíïýò áåñßïõ). Óôç óõíÝ÷åéá èÝôïõìå ÷éáóôß ôá öïñôßá ôùí éüíôùí êáé Ý÷ïõìå ôïí
çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò.
ii. Áí ç Ýíùóç åßíáé ïìïéïðïëéêÞ, âáóéæüìáóôå óôï óôïé÷åßï ðïõ èÝëåé íá ðÜñåé ôá
ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá êáé ó÷çìáôßæïõìå áðëïýò Þ äéðëïýò Þ ôñéðëïýò äåóìïýò ìå
Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá ôïõ Üëëïõ óôïé÷åßïõ, Ýôóé þóôå ôá óôïé÷åßá íá áðïêôÞóïõí
ôç äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí.

i. Öèïñéïý÷ï áóâÝóôéï (CaF2)

¸÷åé 2e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí Í.
Κ 2e
20Ca L 8e Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá áðïâÜëåé ôá 2e
Ca
M 8e
Ασβέστιο N 2e Ca
ôçò åîùôåñéêÞò Í.

¸÷åé 7e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí L.

Κ 2e
9F L 7e Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðñïóëÜâåé 1e áêü- F
Φθόριο
ìá óôçí L.

215
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ ìðïñåß íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìüíï ìå áðïâïëÞ
ôùí äýï çëåêôñïíßùí ôïõ, Üñá èá Ý÷ïõìå éïíôéêÞ Ýíùóç.
¸ôóé Ýíá Üôïìï áóâåóôßïõ èá áðïâÜëåé ôá 2e ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ óôéâÜäáò êáé èá ãßíåé êá-
ôéüí Ca2+ ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ (Ê2, L8, M8). Ôá 2e èá ðñïóëçöèïýí áðü äýï Üôïìá
öèïñßïõ, ôá ïðïßá èá ãßíïõí áíéüíôá F- ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ (K2, L8).

2+
- 2+ -
Ca + 2 F Ca 2 F ή Ca 2 F

Ôá äýï éüíôá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò êáé ó÷çìá-
ôßæïõí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò ôïõ CaF2.
ii. Tåôñá÷ëùñÜíèñáêáò (CCl4)
¸÷åé 4e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí L.
Κ 2e
6C L 4e
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðÜñåé 4e áêüìá
C
Άνθρακας óôçí åîùôåñéêÞ L.

¸÷åé 7e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí M.

Κ 2e
17Cl L 8e
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðÜñåé 1e áêüìá
Cl
Χλώριο M 7e óôçí åîùôåñéêÞ M.

Tá äýï Üôïìá èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá, Üñá ç Ýíùóç åßíáé ïìïéïðïëéêÞ.

ÅðïìÝíùò, óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, èá Ý÷ïõìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí. ¸íá Üôï-
ìï Üíèñáêá (C) èá åíùèåß ìå ôÝóóåñá Üôïìá ÷ëùñßïõ (Cl), åíþ ìåôáîý ôïõ áôüìïõ Üíèñáêá
êáé êÜèå áôüìïõ ÷ëùñßïõ èá ó÷çìáôéóôåß Ýíá êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ìå áìïéâáßá óõíåé-
óöïñÜ åíüò ìïíÞñïõò çëåêôñïíßïõ (áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò).

Cl Cl
C + 4 Cl Cl C Cl ή Cl C Cl
Cl Cl

Ôï Ýíá Üôïìï Üíèñáêá êáé ôá ôÝóóåñá Üôïìá ÷ëùñßïõ ó÷çìáôßæïõí ôï ìüñéï ôïõ ôåôñá-
÷ëùñÜíèñáêá (CCl4).
ã. i. ×çìéêÞ Ýíùóç ìåôáîý Mg êáé Í
Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ äå ãíùñßæïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò. Ï ðñïóäéï-
ñéóìüò ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôùí óôïé÷åßùí
êáé ôéò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò, óýìöùíá ìå ôç ìåèïäïëïãßá ðïõ áíá-
öÝñèçêå.

216
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

Κ 2e ¸÷åé 2e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí Ì.

12
Mg L 8e Μg
Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá áðïâÜëåé ôá 2e
Mαγνήσιο M 2e
ôçò åîùôåñéêÞò Ì.

Κ 2e ¸÷åé 5e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí L.

7N L 5e N
N
Άζωτο Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðñïóëÜâåé 3e áêü-
ìá óôçí åîùôåñéêÞ L.

Ôï Üôïìï ôïõ ìáãíçóßïõ ìðïñåß íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìüíï ìå áðïâïëÞ
ôùí äýï çëåêôñïíßùí ôïõ, Üñá èá Ý÷ïõìå éïíôéêÞ Ýíùóç.
¸ôóé êÜèå Üôïìï ìáãíçóßïõ èá áðïâÜëåé ôá 2e ôçò åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäáò êáé èá ãßíåé êá-
ôéüí Ìg2+ ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. ÊÜèå Üôïìï áæþôïõ èá ðñïóëÜâåé 3e êáé èá ãßíåé áíéüí
Í3– ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Èá ðñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç üôé ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí
çëåêôñïíßùí ðïõ èá áðïâëçèïýí èá åßíáé ßóïò ìå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí
ðïõ èá ðñïóëçöèïýí. ÅðïìÝíùò èÝôïõìå ÷éáóôß ôá öïñôßá êáé ðñïêýðôåé ï çëåêôñïíéáêüò
ôýðïò ôçò æçôïýìåíçò Ýíùóçò.

3- 3-
2+
3 Mg + 2 N 3 Mg 2 N ή 3 Mg 2 N

Ôá äýï éüíôá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò, ó÷çìáôßæï-

íôáò ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò ôïõ áæùôïý÷ïõ ìáãíçóßïõ ìå ìïñéáêü
ôýðï Mg3N2.
ii. ×çìéêÞ Ýíùóç ìåôáîý H êáé S
¸÷åé 1e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí K.
1H Κ 1e Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðÜñåé 1e áêüìá
Η

Η
Υδρογόνο
óôçí åîùôåñéêÞ K.

¸÷åé 6e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí M.

Κ 2e
16 S L 8e Ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, èá ðÜñåé 2e áêüìá S
Θείο M 6e óôçí åîùôåñéêÞ M.

Tá Üôïìá õäñïãüíïõ êáé èåßïõ èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá, Üñá ç ìåôáîý ôïõò Ýíùóç åß-
íáé ïìïéïðïëéêÞ.
ÅðïìÝíùò, óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, èá Ý÷ïõìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí. ¸íá Üôï-
ìï èåßïõ (S) èá åíùèåß ìå äýï Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç), åíþ ìåôáîý ôïõ áôüìïõ èåßïõ êáé êÜèå

217
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

áôüìïõ õäñïãüíïõ èá ó÷çìáôéóôåß Ýíá êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ìå áìïéâáßá óõíåéóöï-

ñÜ åíüò ìïíÞñïõò çëåêôñïíßïõ (áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò).

2 Η + S Η S Η ή Η S Η

Ôï äýï Üôïìá õäñïãüíïõ êáé ôï Ýíá Üôïìï èåßïõ èá ó÷çìáôßóïõí ôï ìüñéï ôïõ õäñïèåßïõ.

ÅðéóÞìáíóç
Ãéá ôéò éïíôéêÝò åíþóåéò
l Ìéá éïíôéêÞ Ýíùóç åßíáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñç, Üñá ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí çëåêôñï-
íßùí ðïõ áðïâÜëëïíôáé åßíáé ßóïò ìå ôïí óõíïëéêü áñéèìü çëåêôñïíßùí ðïõ ðñï-
óëáìâÜíïíôáé.
l Äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá ôáõôßæåôáé ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ áðïâÜëëåé ôï Üôï-
ìï ôïõ åíüò óôïé÷åßïõ ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ ðñïóëáìâÜíåé ôï Üôïìï ôïõ
Üëëïõ óôïé÷åßïõ. Áõôü óõìâáßíåé ãéáôß ôá Üôïìá äåí åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ìüíï ìå
áíáëïãßá 1:1.

2.3.12 Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá Á,  êáé à ôá ïðïßá Ý÷ïõí áôïìéêïýò áñéèìïýò í, í + 2

êáé í + 3 áíôßóôïé÷á. Áí ôï óôïé÷åßï  åßíáé åõãåíÝò áÝñéï, íá áðáíôÞóåôå óôá ðáñáêÜ-
ôù åñùôÞìáôá:
á. Óå ðïéåò ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá Á êáé Ã;
â. Ôé åßäïõò ÷çìéêü äåóìü ó÷çìáôßæïõí óå ÝíùóÞ ôïõò ôá óôïé÷åßá Á êáé Ã; Íá ðñïóäé-
ïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò Ýíùóçò áõôÞò.
ã. Áðü ðüóá Üôïìá áðïôåëåßôáé ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ Á;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÁðÜíôçóç
á. Ôï óôïé÷åßï  åßíáé åõãåíÝò áÝñéï, Üñá Ý÷åé ïêôþ çëåêôñüíéá (8e) óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
äá, åíþ áíÞêåé óôç VIIIA (18ç Þ Ï) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
Óçìåßùóç: Áðïêëåßåôáé ôï åõãåíÝò áÝñéï íá åßíáé ôï Þëéï (He) ìå Æ = 2, ãéáôß ôüôå ôï óôïé÷åßï
Á äå èá åß÷å êáíÝíá ðñùôüíéï.
Ôï óôïé÷åßï Á Ý÷åé äýï ðñùôüíéá (2p) ëéãüôåñá áðü ôï åõãåíÝò áåñßï Â, Üñá èá Ý÷åé Ýîé
çëåêôñüíéá (6e) óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé èá áíÞêåé óôç VIÁ (16ç) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá.
Ôï óôïé÷åßï à Ý÷åé Ýíá ðñùôüíéï (1p) ðåñéóóüôåñï áðü ôï åõãåíÝò áÝñéï Â, Üñá èá Ý÷åé Ýíá

218
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

çëåêôñüíéï (1e) óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé èá áíÞêåé óôçí ÉÁ (1ç) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé áðïêëåßåôáé ôï óôïé÷åßï íá åßíáé ôï õäñïãüíï (Ç).
â. Ôï óôïé÷åßï Á Ý÷åé Ýîé çëåêôñüíéá (6e) óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá êáé èÝëåé íá ðñïóëÜ-
âåé äýï çëåêôñüíéá (2e) áêüìá. Ôï óôïé÷åßï à Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï (1e) óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ
óôéâÜäá êáé Ý÷åé ôçí ôÜóç íá ôï áðïâÜëåé. ÅðïìÝíùò èá Ý÷ïõìå éïíôéêü äåóìü ìåôáîý ôïõ
óôïé÷åßïõ Á êáé ôïõ óôïé÷åßïõ Ã.
Äýï Üôïìá à èá áðïâÜëëïõí ôï Ýíá çëåêôñüíéï (1e) ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò êáé èá
ãßíïõí êáôéüíôá Ã+ ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Ôá äýï çëåêôñüíéá (2e) èá ðñïóëçöèïýí áðü
Ýíá Üôïìï Á, ôï ïðïßï èá ãßíåé áíéüí Á2– ìå äïìÞ, åðßóçò, åõãåíïýò áåñßïõ. Ôá äýï éüíôá óõ-
ãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò Coulomb êáé ó÷çìáôßæïõí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá
ôçò Ýíùóçò.

2- + 2-
+
2Γ + Α 2Γ Α ή 2 Γ Α

Ôá äýï Üôïìá ôïõ à êáé ôï Ýíá Üôïìï ôïõ Á ó÷çìáôßæïõí ôçí éïíôéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï
Ã2Á.
ã. Ôï óôïé÷åßï Á Ý÷åé Ýîé çëåêôñüíéá (6e) óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá êáé èÝëåé íá ðÜñåé äýï
çëåêôñüíéá (2e) áêüìá, þóôå íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. ÅðïìÝíùò, äýï Üôïìá
ôïõ óôïé÷åßïõ Á èá áðïôåëïýí ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ìå áìïéâáßá óõíåé-
óöïñÜ äýï ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí áðü ôï êÜèå Üôïìï – äçëáäÞ èá åíùèïýí ìå äéðëü
ïìïéïðïëéêü äåóìü.

2 Α Α Α ή Α Α

Óõíåðþò ôï óôïé÷åßï Á åßíáé äéáôïìéêü ìå ìïñéáêü ôýðï Á2.

Óçìåßùóç: Óôçí ðåñßðôùóç ãñáöÞò ôùí çëåêôñïíéáêþí ôýðùí ðïëõðëïêüôåñùí åíþóåùí, üðùò ãéá ðá-
ñÜäåéãìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò (H2SO4), èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå ïñéóìÝíåò ðëçñïöïñßåò ãýñù áðü ôç äïìÞ ôùí
åíþóåùí áõôþí. Ïé ðåñéðôþóåéò áõôÝò üìùò äåí ðñüêåéôáé íá åîåôáóôïýí ðñïò ôï ðáñüí.

2.3.13 Ôï óôïé÷åßï Á áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé ôï óôïé÷åßï à áíÞêåé óôçí VIA
ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò
Ýíùóçò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé áðü ôá óôïé÷åßá Á êáé Ã.
ÁðÜíôçóç
Óýìöùíá ìå ôçí ïìÜäá ðïõ áíÞêåé ôï óôïé÷åßï, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç óõìðåñé-
öïñÜ ôïõ óôïé÷åßïõ, åöüóïí ï áñéèìüò ôçò ïìÜäáò ôáõôßæåôáé ìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñï-
íßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.

219
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ôï óôïé÷åßï Á ôçò ÉÁ ïìÜäáò Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ, êáé ìðïñåß íá åßíáé åßôå ôï
õäñïãüíï (Ç) åßôå ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí (Ì).
1ç ðåñßðôùóç: Ôï óôïé÷åßï Á åßíáé ôï õäñïãüíï (Ç).
Ôï õäñïãüíï (Ç) èÝëåé íá ðÜñåé 1e óôçí Ê êáé ôï óôïé÷åßï à èÝëåé íá ðÜñåé 2e óôçí åîùôåñéêÞ
ôïõ óôéâÜäá, Ýôóé þóôå íá áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. ÅðïìÝíùò, Ýíá Üôïìï ôïõ
óôïé÷åßïõ à èá åíùèåß ìå äýï Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç), åíþ ìåôáîý ôïõ áôüìïõ à êáé êÜèå áôü-
ìïõ õäñïãüíïõ èá ó÷çìáôéóôåß Ýíá êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ
åíüò ìïíÞñïõò çëåêôñïíßïõ (áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò).

2 Η + Γ Η Γ Η ή Η Γ Η

Ôá äýï Üôïìá Ç êáé ôï Ýíá Üôïìï à ó÷çìáôßæïõí ôçí ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï
Ç2Ã.
2ç ðåñßðôùóç: Ôï óôïé÷åßï Á åßíáé ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí (Ì).
Ôï ìÝôáëëï Ì Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï (1e) óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá êáé Ý÷åé ôçí ôÜóç íá ôï
áðïâÜëåé. Äýï Üôïìá Ì èá áðïâÜëïõí ôï Ýíá çëåêôñüíéï (1e) ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜ-
äáò êáé èá ãßíïõí êáôéüíôá Ì+ ìå äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Ôá äýï çëåêôñüíéá (2e) èá ðñï-
óëçöèïýí áðü Ýíá Üôïìï Ã, ôï ïðïßï èá ãßíåé áíéüí Ã2– ìå äïìÞ, åðßóçò åõãåíïýò áåñßïõ. Ôá
äýï éüíôá óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå äõíÜìåéò Coulomb êáé ó÷çìáôßæïõí ôï êñõóôáë-
ëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò.

2- + 2-
+
2Μ + Γ 2Μ Γ ή 2 Μ Γ

Ôï Ýíá Üôïìï Ì êáé ôá äýï Üôïìá à ó÷çìáôßæïõí ôçí éïíôéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï ÌÃ2.

2.3.14 Ôé ïíïìÜæåôáé: á. åíÝñãåéá äåóìïý, â. ìÞêïò äåóìïý;

ÁðÜíôçóç
á. ÅíÝñãåéá äåóìïý ïíïìÜæåôáé ôï ðïóü ôçò åíÝñãåéáò ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóöåñèåß, þóôå
íá äéáóðáóôåß ï äåóìüò. ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôçò åíÝñãåéáò ôïõ äåóìïý äåß÷íåé ôçí éó÷ý ôïõ
äåóìïý, åíþ üóï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç ôéìÞ ôçò ôüóï ðéï éó÷õñüò åßíáé ï äåóìüò.
â. ÌÞêïò äåóìïý ïíïìÜæåôáé ç áðüóôáóç ìåôáîý äýï ðõñÞíùí ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ïìïé-
ïðïëéêü äåóìü.

220
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

2.3.15 Ðïéïò åßíáé ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ôùí ïìïéïðïëéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá
ó÷çìáôßóåé Ýíá óôïé÷åßï, óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá óèÝíïõò;
ÁðÜíôçóç
Ãíùñßæïõìå üôé êáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü ïìïéïðïëéêïý äåóìïý ôï êÜèå Üôïìï óõíåéóöÝñåé
Ýíá ìïíÞñåò çëåêôñüíéï. ÅðïìÝíùò, ï áñéèìüò ôùí ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí åíüò áìÝôáëëïõ
óôïé÷åßïõ ìÜò äßíåé ôïí áñéèìü ôùí ïìïéïðïëéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé ôï
óôïé÷åßï. Ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí ïìÜäùí IVA, VA, VIA êáé VIIA Ý÷ïõìå:

Ομάδα IVA VA VIA VIIA

Hλεκτρόνια σθένους 4 5 6 7
Σύμβολο X X X X
Αριθμός μονήρων ηλεκτρονίων X X X X

¢ñá ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ïìïéïðïëéêþí äåóìþí åßíáé ôÝóóåñéò êáé áöïñÜ ôá óôïé÷åßá ðïõ
Ý÷ïõí ôÝóóåñá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá, äçëáäÞ ôá óôïé÷åßá ôçò IVA
(14çò) ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ìå ðñþôï óôïé÷åßï ôïí Üíèñáêá (6C).

Άνθρακας Ομοιοπολικοί δεσμοί

C C C C C

Xáñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ôï ìåèÜíéï (CH4), ç áðëïýóôåñç ïñãáíéêÞ Ýíùóç,

üðïõ ï Üíèñáêáò ìå ôÝóóåñá ìïíÞñç çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ó÷çìáôßæåé
ôÝóóåñéò áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ìå ôÝóóåñá Üôïìá õäñïãüíïõ.

Μεθάνιο
H H
H C H H C H
H H

221
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
ÐáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôç ÷çìéêÞ
óõìðåñéöïñÜ.
Çëåêôñüíéá óèÝíïõò. ÁôïìéêÞ áêôßíá.
Çëåêôñïèåôéêüôçôá –
çëåêôñáñíçôéêüôçôá
2.3.16 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé ëáíèáóìÝíç;
á. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí ôç óôáèåñüôåñç
åíåñãåéáêÜ çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ.
â. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí óõìðëçñùìÝíåò
üëåò ôéò óôéâÜäåò ôïõò.
ã. Ôá åõãåíÞ áÝñéá åßíáé áäñáíÞ óôïé÷åßá.
ä. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí 8 çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åêôüò áí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
äá åßíáé ç Ê, ïðüôå Ý÷ïõí 2 çëåêôñüíéá.
2.3.17 á. Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá ìðï-
ñïýí íá áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ
ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:
i. . . . . . . . . . ii. . . . . . . . . . iii. . . . . . . . .
â. Íá óçìåéþóåôå ìå (P) ôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ
ìðïñåß Ýíá óôïé÷åßï íá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå-
íïýò áåñßïõ ìå Ýíáí áðü ôïõò ðáñáðÜíù
ôñüðïõò (i), (ii) êáé (iii).
ÉÁ ÉÉÁ ÉÉÉÁ ÉVÁ VA
i
ii
iii
2.3.18 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí áðïêôïýí äïìÞ
åõãåíïýò áåñßïõ ìå ôçí áðïâïëÞ ôïõ åíüò
çëåêôñïíßïõ ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò óôéâÜäáò.
â. Ôá äéÜöïñá óôïé÷åßá áðïêôïýí äïìÞ åõãå-
íïýò áåñßïõ ìå ðñüóëçøç, ìå áðïâïëÞ Þ ìå
áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí.
222
ã. Ôá áëïãüíá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí äï-
ìÞ åõãåíïýò áåñßïõ åßôå ìå áìïéâáßá óõíåé-
óöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ åßôå ìå ðñüóëçøç
åíüò çëåêôñïíßïõ óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜ-
äá.
ä. Ôá óôïé÷åßá ôçò ïìÜäáò ôïõ Üíèñáêá óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìå ðñüóëçøç çëå-
êôñïíßùí.
2.3.19 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ëá ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí 8 çëåêôñüíéá
óèÝíïõò êáé åðïìÝíùò äå ó÷çìáôßæïõí ÷çìé-
êÝò åíþóåéò.
â. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ôçò ÉÁ (1çò) ïìÜäáò ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá ó÷çìáôßæïõí äåóìïýò
ìüíï ìå áðïâïëÞ ôïõ åíüò çëåêôñïíßïõ ôçò
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
ã. ¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç åëÜ÷éóôç åíÝñãåéá
ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóöÝñïõìå ãéá ôçí áðüóðáóç
åíüò çëåêôñïíßïõ áðü ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá
åíüò óôïé÷åßïõ óå èåìåëéþäç êáôÜóôáóç, ôüóï
ðéï çëåêôñïèåôéêü åßíáé ôï óôïé÷åßï.
ä. Ôá äñáóôéêÜ ìÝôáëëá ÷áñáêôçñßæïíôáé
áðü ìåãÜëç áôïìéêÞ áêôßíá, ìåãÜëç çëåêôñï-
VIA VIIA
èåôéêüôçôá êáé ìéêñÞ çëåêôñáñíçôéêüôçôá.
2.3.20 á. Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá
êáé ç èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá:
Ë: VA ïìÜäá, 2ç ðåñßïäïò
È: ÉÉÁ ïìÜäá, 6ç ðåñßïäïò
Ç: ÉÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò
Z: ÉÉÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò
Ù: VA ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò
Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðáñïõóéÜæåé
ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá êáôÜ óåéñÜ áõîáíü-
ìåíçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò;
i. Ë, Ù, Æ, È, Ç ii. Ë, Æ, Ù, Ç, È
iii. Ù, Ë, Æ, Ç, È iv. Ë, Ù, Æ, Ç, È
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)
â. Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá êáé ç èÝóç
ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá:
Ì: VÉA ïìÜäá, 3ç ðåñßïäïò
Ù: VÉÁ ïìÜäá, 5ç ðåñßïäïò
Ë : VÉÉÁ ïìÜäá, 2ç ðåñßïäïò
Ö: ÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò
Z: VA ïìÜäá, 5ç ðåñßïäïò
Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðáñïõóéÜæåé
ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá êáôÜ óåéñÜ áõîáíü-
ìåíçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò;
i. Ö, Æ, Ù, Ì, Ë ii. Ö, Æ, Ù, Ì, Ë
iii. Ö, Ë, Æ, Ù, Ì iv. Ö, Æ, Ù, Ì, Ë
Åßäç ÷çìéêþí äåóìþí.
Éïíôéêüò - ïìïéïðïëéêüò äåóìüò
2.3.21 Íá óçìåéùèåß ðïéï áðü ôá ðáñáêÜ-
ôù æåõãÜñéá óôïé÷åßùí äåí ìðïñåß íá ó÷çìá-
ôßóåé éïíôéêÞ Ýíùóç.
á. ÌÝôáëëï êáé áìÝôáëëï.
â. ÁóâÝóôéï êáé éþäéï.
ã. ¢íèñáêáò êáé ÷ëþñéï.
ä. ÊÜëéï êáé èåßï.
2.3.22 Ãéá ìéá éïíôéêÞ Ýíùóç, ðïéåò áðü ôéò
ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åêöñÜæïõí óùóôÝò êá-
ôáóôÜóåéò:
á. Ç Ýííïéá ìüñéï äåí åêöñÜæåé óùóôÜ ôçí
Ýíùóç.
â. ÕðÜñ÷ïõí äåóìïß çëåêôñïìáãíçôéêÞò öý-
óçò.
ã. Âñßóêïõìå éüíôá ìå áíôßèåôá öïñôßá.
ä. Ôá õäáôéêÜ ôçò äéáëýìáôá äåí åßíáé áãùãïß
ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
2.3.23 Íá óçìåéùèåß ðïéï áðü ôá ðáñáêÜ-
ôù æåõãÜñéá óôïé÷åßùí äåí ìðïñåß íá ó÷çìá-
ôßóåé ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç.
á. ÁìÝôáëëï êáé áìÝôáëëï.
â. Õäñïãüíï êáé éþäéï.
ã. ¢íèñáêáò êáé ïîõãüíï.
ä. ÍÜôñéï êáé õäñïãüíï.
2.3.24 Óôïé÷åßá ðïõ äå äéáöÝñïõí ðïëý
óôçí çëåêôñáñíçôéêüôçôá ó÷çìáôßæïõí åíþ-
óåéò:
á. ïìïéïðïëéêÝò.
â. éïíôéêÝò.
ã. åßôå ïìïéïðïëéêÝò åßôå éïíôéêÝò.
ä. êáìßá áðü ôéò ðáñáðÜíù.
2.3.25 Ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò äåóìüò
ó÷çìáôßæåôáé:
á. ìåôáîý äýï óôïé÷åßùí ìå ôïí ßäéï áôïìéêü
êáé ìáæéêü áñéèìü.
â. ìåôáîý äýï óôïé÷åßùí ìå äéáöïñåôéêü áôï-
ìéêü áñéèìü.
ã. ìåôáîý äýï óôïé÷åßùí óôá ïðïßá Ý÷ïõìå
áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí.
ä. üôáí óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò õðÜñ÷åé óõì-
ìåôñéêÞ êáôáíïìÞ öïñôßïõ.
2.3.26 Äßíïíôáé ìåñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ïñéóìÝíùí ÷çìéêþí åíþóåùí. Íá óçìåéþóåôå
äßðëá áðü êÜèå ðñüôáóç Ýíá Ï, áí áöïñÜ ÷á-
ñáêôçñéóôéêü ïìïéïðïëéêÞò Ýíùóçò, êáé Ýíá É,
áí áöïñÜ ÷áñáêôçñéóôéêü éïíôéêÞò Ýíùóçò.
á. Åßíáé áÝñéá Þ õãñÜ ìå ìéêñü óçìåßï âñá-
óìïý.
â. Åßíáé êáëïß áãùãïß ôïõ çëåêôñéóìïý.
ã. Ó÷çìáôßæïõí êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ðïõ
áðïôåëåßôáé áðü éüíôá áíôßèåôïõ öïñôßïõ.
ä. Ó÷çìáôßæïíôáé ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ
ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí.
2.3.27 Äßíïíôáé üôé:
Á. Ýíá óôïé÷åßï ãéá íá ó÷çìáôßóåé ïìïéïðï-
ëéêü äåóìü óõíåéóöÝñåé ìüíï ìïíÞñç çëå-
êôñüíéá êáé ü÷é æåýãç çëåêôñïíßùí.
Â. ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí
ãéá Ýíá óôïé÷åßï êýñéáò (Á) ïìÜäáò ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá åßíáé ôÝóóåñá.
Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù íá åðéëÝîåôå ôç
óùóôÞ áðÜíôçóç óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ïìïéïðïëéêþí äå-
óìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé Ýíá óôïé÷åßï
ìå Üëëá óôïé÷åßá åßíáé:
223
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

i. 2 ii. 3 iii. 4 iv. 5 2.3.32 Ðïéïò åßíáé ï óùóôüò áôïìéêüò áñéè-

â. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ïìïéïðïëéêþí äå- ìüò ãéá Ýíá óôïé÷åßï ôï ïðïßï ìðïñåß íá ó÷ç-
óìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôéóôåß ìåôáîý äýï ìáôßóåé ôÝóóåñéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò;
óôïé÷åßùí åßíáé: á. 6 â. 12 ã. 15
i. 3 ii. 2 iii. 1 iv. 4 ä. 18 å. 45 óô. 51
2.3.28 Ðïéïò áðü ôïõò ðáñáêÜôù äåóìïýò 2.3.33 Íá áðïöáóßóåôå ðïéá Þ ðïéåò áðü
åßíáé ðåñéóóüôåñï ðïëéêüò; ôéò ðáñáêÜôù äéáôõðùìÝíåò ðñïôÜóåéò åß-
á. S - Cl â. S - Br íáé óùóôÝò.
ã. Se - Cl ä. Se - Br á. Ìéá åôåñïðïëéêÞ Ýíùóç:
Õðüäåéîç: Íá ëÜâåôå õðüøç óáò ôç óåéñÜ çëå- i. ó÷çìáôßæåé êñõóôáëëéêü ðëÝãìá.
êôñáñíçôéêüôçôáò ôùí óôïé÷åßùí. ii. ó÷çìáôßæåé ôÞãìáôá êáé äéáëýìáôá ôá
2.3.29 Ôá óôïé÷åßá Á,  êáé à Ý÷ïõí áôïìé- ïðïßá åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëå-
êôñéêïý ñåýìáôïò áðü ôç ìÜæá ôïõò.
êïýò áñéèìïýò z - 2, z + 1 êáé z + 2 áíôßóôïé÷á.
Ìå äåäïìÝíï üôé ôï óôïé÷åßï à åßíáé åõãåíÝò iii. äéáëýåôáé åýêïëá óå ðïëéêïýò äéá-
áÝñéï, ôüôå ìåôáîý ôùí Á êáé  ìðïñåß íá ëýôåò.
Ý÷ïõìå: iv. óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò åßíáé
á. éïíôéêü äåóìü. áÝñéá Þ õãñÞ ðôçôéêÞ Ýíùóç.
â. ïìïéïðïëéêü äåóìü. â. Ìéá ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç:
ã. äåóìü õäñïãüíïõ. i. äåí åðéôñÝðåé ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñé-
êïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôçò üôáí
ä. êáíÝíáí äåóìü.
âñßóêåôáé óå êáèáñÞ ìïñöÞ.
2.3.30 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ii. äéáëýåôáé óôï íåñü ìüíï óôçí ðåñßðôù-
áíôáðïêñßíåôáé óôç óõìðåñéöïñÜ åíüò óç ðïõ áíôéäñÜ ìå áõôü.
óôïé÷åßïõ × ðïõ áíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá ôïõ iii. ó÷çìáôßæåé ìüñéï ðïõ åêöñÜæåôáé áðü
ðåñéïäéêïý ðßíáêá; ôïí ìïñéáêü ôçò ôýðï.
á. Ó÷çìáôßæåé äýï áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äå- iv. ðáñïõóéÜæåé õøçëü óçìåßï æÝóçò êáé
óìïýò. âñßóêåôáé, êõñßùò, óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç.
â. Ó÷çìáôßæåé ìüíï éïíôéêïýò äåóìïýò. ã. ÄéáöïñÜ ìåôáîý éïíôéêïý êáé ïìïéïðïëé-
ã. Ó÷çìáôßæåé çìéðïëéêü äåóìü ùò äüôçò æåý- êïý äåóìïý åßíáé:
ãïõò çëåêôñïíßùí. i. Óôïí éïíôéêü äåóìü óõììåôÝ÷åé êÜðïéï
ä. Ó÷çìáôßæåé Ýíáí äéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü. ìÝôáëëï, åíþ óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü äå
óõììåôÝ÷åé ìÝôáëëï.
2.3.31 Ðïéïò åßíáé ï çëåêôñïíéáêüò ôýðïò
ii. Ï ïìïéïðïëéêüò äåóìüò ðñïêýðôåé ìå
ôïõ ïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ;
áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí, åíþ ï
+
2- -
+
éïíôéêüò äåóìüò ìå ðñüóëçøç êáé áðïâï-
α. 2 Κ Ο β. Κ Ο Κ ëÞ çëåêôñïíßùí.
iii. ÁðïôÝëåóìá ôïõ ïìïéïðïëéêïý äåóìïý
-
+ åßíáé ï ó÷çìáôéóìüò ìïñßïõ, åíþ ôïõ éïíôé-
γ. Κ Ο Κ δ. Κ Ο Κ
êïý ï ó÷çìáôéóìüò êñõóôáëëéêïý ðëÝãìá-
ôïò.
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß ãéá ôï Ê (Æ = 19) iv. Óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü ìðïñïýí íá
êáé ãéá ôï Ï (Æ = 8). óõììåôÝ÷ïõí óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôçí

224
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)
ßäéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, åíþ
áõôü äåí åßíáé äõíáôü íá óõìâåß óôïí éï-
íôéêü äåóìü.
ä. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé
ëáíèáóìÝíç;
i. Ï äåóìüò óôçí Ýíùóç S - Cl åßíáé ðåñéó-
óüôåñï ðïëéêüò áðü ôïí äåóìü óôçí Ýíù-
óç S - Br.
ii. Ï äåóìüò óôçí Ýíùóç S - Cl åßíáé ðåñéó-
óüôåñï ðïëéêüò áðü ôïí äåóìü óôçí Ýíù-
óç S - É,
iii. Ï äåóìüò óôçí Ýíùóç Se - Cl åßíáé
ðåñéóóüôåñï ðïëéêüò áðü ôïí äåóìü óôçí
Ýíùóç Se - Br.
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
ÐáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôç ÷çìéêÞ
óõìðåñéöïñÜ.
Çëåêôñüíéá óèÝíïõò. ÁôïìéêÞ áêôßíá.
Çëåêôñïèåôéêüôçôá –
çëåêôñáñíçôéêüôçôá
2.3.35 Ðüôå ó÷çìáôßæåôáé Ýíáò ÷çìéêüò äå-
óìüò;
2.3.36 á. Ãéá ðïéïí ëüãï äéáöïñåôéêÜ Üôï-
ìá ôùí óôïé÷åßùí åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé
ó÷çìáôßæïõí ôá äéÜöïñá ÷çìéêÜ óþìáôá;
â. Ðïéá äïìÞ ðñïóðáèïýí ôá Üôïìá áõôÜ íá
áðïêôÞóïõí;
2.3.37 á. Áðü ôé åîáñôÜôáé ç öõóéêï÷çìéêÞ
óõìðåñéöïñÜ åíüò áôüìïõ;
â. Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá, ãéá ôá óôïé÷åßá ôçò
êÜèå ïìÜäáò íá óõìðëçñþóåôå:
i. ôïí áñéèìü çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñé-
êÞò ôïõò óôéâÜäáò,
ii. ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôá çëåêôñüíéá
áõôÜ êáôáíÝìïíôáé óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
äá (çëåêôñïíéáêüò ôýðïò).
iv. Ï äåóìüò óôçí Ýíùóç S - É åßíáé ðåñéó-
óüôåñï ðïëéêüò áðü ôïí äåóìü óôçí Ýíù-
óç S - Br.
2.3.34 Ìåôáîý ôïõ áóâåóôßïõ (20Ca) êáé ôïõ
áæþôïõ (7Í) ó÷çìáôßæåôáé:
á. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï
Ca3N2.
â. ÉïíôéêÞ Ýíùóç ìå ôýðï Ca2N3.
ã. ÉïíôéêÞ Ýíùóç ìå ôýðï CaN.
ä. ÉïíôéêÞ Ýíùóç ìå ôýðï Ca3N2.
IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA
4
×·
2.3.38 á. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ôá óôïé÷åßá
ôùí êýñéùí ïìÜäùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá
ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áå-
ñßïõ;
â. Ðþò ìðïñåß Ýíá óôïé÷åßï ôçò ÉÉÁ (2çò) ïìÜ-
äáò êáé Ýíá óôïé÷åßï ôçò VIA (16çò) ïìÜäáò íá
áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ; Íá áéôéï-
ëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2.3.39 á. Ðþò ïñßæåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá;
â. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí
óôïé÷åßùí ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
ã. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç áêôßíá ôùí áôüìùí
ðïõ áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá;
ä. Íá óõãêñßíåôå ôéò áôïìéêÝò áêôßíåò ìåôáîý:
225
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

i. 11Na êáé 19K ii. 3Be êáé 20Ca v. Ôï âñüìéï (35Br).

iii. 12Mg êáé 16S iv. 15P êáé 17Cl â. Ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ ìðïñïýí íá áðïêôÞ-
v. 11Na êáé Ía+ vi. 20Ca êáé Ca2+ óïõí ôç äïìÞ ôïõ áñãïý, íá ðñïóäéïñßóåôå
vii. 7N êáé Í3- viii. 7N êáé Í3- ôïõò ôñüðïõò ðïõ ìðïñåß íá ãßíåé áõôü.
ix. 11Na êáé 12Mg x. 19K+ êáé 20Ca2+
+ 2+
2.3.43 á. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá 11Na, 13Ál êáé
xi. 8O2- êáé 9F- xii. 16S2- êáé 17Cl- 55Cs. Íá ôáîéíïìçèïýí êáôÜ óåéñÜ áõîáíü-
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. ìåíçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò. Íá áéôéïëïãÞ-
óåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2.3.40 á. Ôé ïíïìÜæåôáé çëåêôñïèåôéêüôç-
â. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ôá åíüò óôïé÷åßïõ;
áíÞêïõí áðïêëåéóôéêÜ óôéò éäéüôçôåò åíüò
â. Ôé ïíïìÜæåôáé åíÝñãåéá éïíôéóìïý (Ei); Ðïéá çëåêôñïèåôéêïý óôïé÷åßïõ;
åßíáé ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò åíÝñãåéáò éïíôéóìïý
i. ¸÷åé ôçí ôÜóç íá áðïâÜëëåé çëå-
êáé ôçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò åíüò óôïé÷åßïõ;
êôñüíéá.
ã. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç çëåêôñïèåôéêüôçôá
ii. Ó÷çìáôßæåé éïíôéêïýò äåóìïýò.
ôùí óôïé÷åßùí:
iii. ÁíÞêåé óå ìßá áðü ôéò ïìÜäåò IÁ, IIA êáé
i. óå ìéá ïìÜäá êáé
IIIA ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ii. óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
iv. Åíþíåôáé ìå áìÝôáëëá óôïé÷åßá.
ä. Íá óõãêñßíåôå ùò ðñïò ôçí çëåêôñïèå-
ôéêüôçôá ôá óôïé÷åßá: 2.3.44 Ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá Ý÷ïõí ôï-
i. 3Li êáé 19K ii. 12Mg êáé 20Ca ðïèåôçèåß êáôÜ óåéñÜ áõîáíüìåíçò çëåêôñï-
iii. 11Na êáé 17Cl iv. 12Mg êáé 16S èåôéêüôçôáò:
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. Pb < Zn < Mg < Na < Ba < K
Ðïéá èá åßíáé ç ó÷Ýóç ôùí åíåñãåéþí éïíôé-
2.3.41 á. Ðþò ìðïñïýìå íá ïñßóïõìå ôçí
óìïý ãéá ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá;
çëåêôñáñíçôéêüôçôá åíüò óôïé÷åßïõ;
â. Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá 2.3.45 á. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá: 8Ï, 34Se,
åíüò óôïé÷åßïõ: 50Sn, 52Te. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá óôïé÷åßá óå óåé-
i. óå ìéá ïìÜäá êáé ñÜ áõîáíüìåíçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò êáé íá
ii. óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá; áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ã. Ðïéá óôïé÷åßá åßíáé çëåêôñáñíçôéêÜ; â. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù åßíáé ÷áñáêôçñé-
ä. Íá óõãêñßíåôå ùò ðñïò ôçí çëåêôñáñíç- óôéêÜ åíüò çëåêôñáñíçôéêïý óôïé÷åßïõ;
ôéêüôçôá ôá óôïé÷åßá: i. Ó÷çìáôßæåé ìüíï ïìïéïðïëéêïýò äå-
i. 8Ï êáé 16S ii. 9F êáé 17Cl óìïýò.
iii. 6C êáé 9F iv. 15P êáé 16S ii. ¸÷åé ôçí ôÜóç íá ðñïóëáìâÜíåé çëå-
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. êôñüíéá.
iii. ÁíÞêåé óå ìßá áðü ôéò ïìÜäåò VÁ, VIÁ êáé
2.3.42 á. Ðïéï Þ ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù VIIÁ ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
óôïé÷åßá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ iv. Åíþíåôáé ìå ìÝôáëëá.
ôïõ áñãïý (18Ar);
i. Ï öùóöüñïò (15Ñ). 2.3.46 á. Íá áíáöÝñåôå ôç óôáèåñüôåñç
åíåñãåéáêÜ çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ðïõ ìðïñïýí
ii. Ôï ïîõãüíï (8Ï).
íá áðïêôÞóïõí ôá äéÜöïñá óôïé÷åßá óôçí
iii. Ôï áóâÝóôéï (20Ca). ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá ó÷çìáôßóïõí ÷çìéêÝò
iv. Ôï ìáãíÞóéï (12Mg). åíþóåéò.

226
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá óôïé÷åßá ìå áõôÞ ôç êôñáñíçôéêüôåñï (íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôçí

äïìÞ êáé íá ôç ãñÜøåôå. çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí).
ã. Ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá;
1
2.3.47 á. Ðïéá çëåêôñüíéá ïíïìÜæïíôáé 2
çëåêôñüíéá óèÝíïõò êáé ðïéïò åßíáé ï ñüëïò 3
4
ôïõò; 5
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá çëåêôñüíéá óèÝíïõò 6
ôùí óôïé÷åßùí: öùóöüñïõ (15Ñ), èåßïõ (16S), 7

áóâåóôßïõ (20Ca) êáé âñïìßïõ (35Br).

2.3.48 á. Íá áíáöÝñåôå ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò

ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò.
â. Óýìöùíá ìå áõôÝò ôéò áñ÷Ýò íá åîçãÞóåôå
ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ôï õäñïãüíï
(1Ç), ôï Üæùôï (7Í), ôï ìáãíÞóéï (12Mg) êáé ôï
éþäéï (53É) ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ÷çìéêïýò
äåóìïýò.
2.3.49 á. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôéò óôéâÜäåò Ñ,
Ì, O, Ê, Q, Í, L óå óåéñÜ áõîáíüìåíçò áôïìéêÞò
áêôßíáò. Ìå êñéôÞñéï ôçí ôáîéíüìçóç áõôÞ, óå
ôé óõìðÝñáóìá êáôáëÞãïõìå ãéá ôç ìåôáâïëÞ
ôçò áêôßíáò ôùí áôüìùí óå ìéá ïìÜäá ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá;
â. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá ðáñáêÜôù Üôïìá:
11 Ía, Cs, 3Li,
37 Fr
87
â. Íá åîçãÞóåôå ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç çëå-
êôñïèåôéêüôçôá ôùí óôïé÷åßùí:
i. óå ìßá ïìÜäá,
ii. óå ìßá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
2.3.51 Óýìöùíá ìå ôéò èÝóåéò óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá íá åîçãÞóåôå ðïéï óôïé÷åßï åßíáé
ôï çëåêôñïèåôéêüôåñï êáé ðïéï ôï çëåêôñáñ-
íçôéêüôåñï.
2.3.52 Ná óõãêñßíåôå ùò ðñïò ôçí áôïìéêÞ
áêôßíá ôá ðáñáêÜôù æåýãç:
á. Li - Li+, Ca - Ca2+
â. F - F-, S - S2-.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

óå áõîáíüìåíç ôéìÞ áôïìéêÞò áêôßíáò. 2.3.53 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ã. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá ðáñáêÜôù Üôïìá: åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï åßíáé ôï
S,
16 Mg,
12 Ar,
18 14 Si
Þëéï (He), áöïý åßíáé ðéï ðÜíù êáé ðéï äåîéÜ
óå óåéñÜ ìå åëáôôïýìåíç ôéìÞ áôïìéêÞò áêôß- óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.
íáò. â. Ôï óôïé÷åßï ×, ìå ìåãáëýôåñï áôïìéêü áñéè-
ìü áðü ôï óôïé÷åßï Õ, Ý÷åé ìéêñüôåñç áôïìéêÞ
2.3.50 á. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá (ôá ãñÜììá-
áêôßíá.
ôá äåí áíôéóôïé÷ïýí óå ðñáãìáôéêÜ óýìâï-
ëá): ã. Ç áýîçóç ôçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ãéá ôá
áëïãüíá åßíáé ç åîÞò:
3Á, 12Ã, 16Ä, 20Å, 34Æ, 38È,
É <
53 Âr <
35 Cl < 9F
17
Ë, 56Ì, 82Í, 87Î
51
ä. Éó÷ýåé ãéá ôéò áôïìéêÝò áêôßíåò:
Íá ôïðïèåôÞóåôå ôá óôïé÷åßá óôïí ðáñáêÜôù
ðåñéïäéêü ðßíáêá êáé íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéï Ì < Ì+ < Ì2+ < Ì3+
åßíáé ôï çëåêôñïèåôéêüôåñï êáé ðïéï ôï çëå- Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

227
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
2.3.54 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï õäñïãüíï (Ç) êáé ôï ÷ëþñéï (Cl) Ý÷ïõí
Ýíá ìïíÞñåò çëåêôñüíéï óôç óôéâÜäá óèÝ-
íïõò ôïõò. ÅðïìÝíùò èá âñßóêïíôáé óôçí ßäéá
ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
â. Óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ç
áýîçóç ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò ôáõôßæåôáé ìå
ôçí áýîçóç ôçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò.
ã. Ç áýîçóç ôçò áôïìéêÞò áêôßíáò ãéá ôá ìÝ-
ôáëëá ôùí áëêáëßùí åßíáé ç åîÞò:
3 Li < 11Na < 19K < 37Rb < 57Cs < 87 Fr
ä. Ôï Üæùôï, ìå áôïìéêü áñéèìü 7, Ý÷åé 5 ìï-
íÞñç çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜ-
äá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
Åßäç ÷çìéêþí äåóìþí.
Éïíôéêüò – ïìïéïðïëéêüò äåóìüò
2.3.55 Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ìç÷áíéóìü ó÷ç-
ìáôéóìïý ôïõ ÷çìéêïý äåóìïý óôçí ðåñßðôù-
óç ôïõ öèïñéïý÷ïõ êáëßïõ (KF). Äßíïíôáé ïé
áôïìéêïß áñéèìïß: K (Æ = 19) êáé F (Æ = 9).
2.3.56 á. Ðïéïò äåóìüò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò
éïíôéêüò (åôåñïðïëéêüò) äåóìüò;
â. Ôé áêñéâþò åêöñÜæåé ï ÷çìéêüò ôýðïò ìéáò
éïíôéêÞò Ýíùóçò (ð.÷. CaCl2); Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2.3.57 á. ÊáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ ÷ëùñé-
ïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl), ôï Üôïìï ôïõ Ía . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . çëåêôñüíéï êáé ãßíåôáé . . . . . . (. . .),
åíþ ôï Üôïìï ôïõ Cl . . . . . . . . . . . . . . . . .
çëåêôñüíéï êáé ãßíåôáé . . . . . . . . . . (. . .).
â. Ðþò åðçñåÜæåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá ôïõ
áôüìïõ ôïõ Ía êáé ôïõ áôüìïõ ôïõ Cl ìå ôçí
ðáñáðÜíù äéáäéêáóßá;
2.3.58 á. Ðïéá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá ó÷ç-
ìáôßóïõí éïíôéêü äåóìü;
â. Íá ãñÜøåôå ôá óýìâïëá ôåóóÜñùí óôïé÷åß-
ùí ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí éïíôéêïýò
äåóìïýò.
228
2.3.59 á. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÝò êáôçãï-
ñßåò áíüñãáíùí åíþóåùí ðïõ åßíáé éïíôéêÝò.
â. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìéáò éïíôéêÞò
Ýíùóçò;
2.3.60 á. Ðþò ó÷çìáôßæåôáé ï ïìïéïðïëéêüò
äåóìüò; Íá åîçãÞóåôå ðþò ó÷çìáôßæïíôáé ôá
ìüñéá ôùí óôïé÷åßùí:
i. õäñïãüíïõ (Æ = 1).
ii. ïîõãüíïõ (Æ = 8).
iii. áæþôïõ (Æ = 7).
â. Ðüóá êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí ìðïñïýìå
íá Ý÷ïõìå ìåôáîý äýï áôüìùí;
2.3.61 Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ìç÷áíéóìü ó÷ç-
ìáôéóìïý ôïõ ÷çìéêïý äåóìïý óôéò ðåñé-
ðôþóåéò:
á. ôïõ õäñï÷ëùñßïõ (ÇF).
â. ôçò áììùíßáò (ÍÇ3).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß:
Ç (Æ = 1), F (Æ = 9) êáé Í (Æ = 7).
2.3.62 Té åßíáé ï áðëüò, ôé ï äéðëüò êáé ôé ï
ôñéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò;
2.3.63 á. Ðüôå Ýíáò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò
÷áñáêôçñßæåôáé ùò ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò êáé
ðüôå ùò ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò;
â. Íá áíáöÝñåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá Ýíùóçò óå
êÜèå ðåñßðôùóç.
2.3.64 á. Ðïéá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá ó÷ç-
ìáôßóïõí ïìïéïðïëéêü äåóìü;
â. Íá ãñÜøåôå ôá óýìâïëá ôåóóÜñùí óôïé-
÷åßùí ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ïìïéï-
ðïëéêü äåóìü.
2.3.65 á. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÝò êáôçãï-
ñßåò áíüñãáíùí åíþóåùí ðïõ åßíáé ïìïéïðï-
ëéêÝò.
â. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìéáò ïìïéï-
ðïëéêÞò Ýíùóçò;
2.3.66 á. Íá áíáöÝñåôå:
i. ôñåéò éïíôéêÝò êáé
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)
ii. ôñåéò ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò.
â. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò äéáöïñÝò ðïõ ðá-
ñïõóéÜæïõí ïé éïíôéêÝò áðü ôéò ïìïéïðïëéêÝò
åíþóåéò.
2.3.67 á. Ðüôå Ýíáò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò
÷áñáêôçñßæåôáé ùò äïôéêüò ïìïéïðïëéêüò;
â. Ðïéá ç âáóéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ïìïéïðïëé-
êïý êáé çìéðïëéêïý äåóìïý;
ã. Íá áíáöÝñåôå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò çëå-
êôñïíéáêÞò äïìÞò åíüò óôïé÷åßïõ ôï ïðïßï
ëåéôïõñãåß ùò äüôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí.
ä. Ðïéá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá äñÜóïõí ùò
äÝêôåò æåýãïõò çëåêôñïíßùí;
2.3.68 á. Ðïéá åßíáé ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôïõ
ïìïéïðïëéêïý äåóìïý ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ìåôá-
îý áôüìùí ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ êáé ôïõ ïìïéï-
ðïëéêïý äåóìïý ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý
áôüìùí äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí; Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
â. Óå ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù ìüñéá õðÜñ÷ïõí
ìç ðïëéêïß ïìïéïðïëéêïß äåóìïß;
i. HÂr ii. Ç2 iii. Cl2
iv. CH4 v. ÍÏ vi. ÇÉ
vii. ÍÇ3 viii. Í2
ã. Óå ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù ìüñéá õðÜñ÷ïõí
ðïëéêïß ïìïéïðïëéêïß äåóìïß;
i. ÇÍO3 ii. O2 iii. H2S
iv. CO2 v. I2 vi. HCN
vii. Ñ2O5 viii. S8
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.3.69 á. Ìå äåäïìÝíï üôé ôá çëåêôñüíéá
ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò åíüò óôïé÷åßïõ ðá-
ñïõóéÜæïíôáé ìå ôç ìïñöÞ æåýãïõò, üôáí åßíáé
ðåñéóóüôåñá áðü 4, ôá óôïé÷åßá ðïõ ìðïñïýí
íá ó÷çìáôßóïõí çìéðïëéêü äåóìü ìðïñåß íá
áíÞêïõí:
i. óå ïðïéáäÞðïôå ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá.
ii. óôéò ïìÜäåò ÉÁ, ÉÉÁ Þ ÉÉÉÁ ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá.
iii. óôéò ïìÜäåò IVÁ, VÁ, VIÁ Þ VIIÁ ôïõ ðåñé-
ïäéêïý ðßíáêá.
iv. óôéò ïìÜäåò VÁ, VIÁ Þ VIIÁ ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá.
â. Ðïéá óôïé÷åßá ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí
ùò äÝêôåò æåýãïõò çëåêôñïíßùí;
Íá áíáöÝñåôå äýï ôÝôïéá óôïé÷åßá.
2.3.70 á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò åßíáé Á2Ã. Íá áíáöÝñåôå äýï ðéèáíÝò
åêäï÷Ýò ãéá ôç èÝóç ôùí óôïé÷åßùí Á êáé Ã
óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá.
â. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò éïíôéêÞò Ýíùóçò åß-
íáé ÁÄ.
i. Ôï óôïé÷åßï Á ìðïñåß íá áíÞêåé óôçí IÁ,
IIÁ, IIIÁ, IVÁ, VÁ, VIÁ, VIIÁ ïìÜäá.
ii. Ôï óôïé÷åßï Ä ìðïñåß íá áíÞêåé óôçí ÉÁ,
IIÁ, IIIÁ, IVÁ, VÁ, VIÁ, VIIÁ ïìÜäá.
Íá õðïãñáììßóåôå ôïõò ðéèáíïýò óõíäõá-
óìïýò.
2.3.71 Ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò åßíáé ×Õ. Ôï óôïé÷åßï × Ý÷åé ôçí ôÜóç íá
äþóåé çëåêôñüíéá, åíþ ôï óôïé÷åßï Õ Ý÷åé ôçí
ôÜóç íá ðÜñåé çëåêôñüíéá. Íá ðñïóäéïñßóåôå
ôçí ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðïõ áíÞêåé
ôï óôïé÷åßï × êáé íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜ-
íôçóÞ óáò.
2.3.72 á. Ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí ïìÜäùí VA,
VIÁ êáé VIIA ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá íá ðñïóäé-
ïñßóåôå ôá ìïíÞñç çëåêôñüíéá êáé ôá æåýãç
çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò. Ôé
ðëçñïöïñßåò ðñïêýðôïõí, áðü ôç äïìÞ, ãéá
ôïõò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ðïõ ìðïñåß íá
ó÷çìáôßóïõí ôá óôïé÷åßá êÜèå ïìÜäáò;
â. Ôé äåóìïýò èá ðåñéìÝíáôå íá ó÷çìáôßóåé
Ýíá óôïé÷åßï × ôçò VÉA ïìÜäáò;
ã. Áí ãéá Ýíá óôïé÷åßï Õ ãíùñßæïõìå üôé
ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé ôñéðëü ïìïéïðïëéêü
äåóìü, óå ôé óõìðÝñáóìá êáôáëÞãåôå ãéá ôçí
ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï óôïé÷åßï áõôü;
ä. Ôé åßäïõò äåóìü ó÷çìáôßæåé ìå ôï áóâÝóôéï
(20Ca) Ýíá óôïé÷åßï Ë, áí åßíáé ãíùóôü üôé ôï
229
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
óôïé÷åßï Ë ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé Ýíáí ìüíï
ïìïéïðïëéêü äåóìü;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.3.73 Ç åñìçíåßá ôùí äéáöüñùí äåóìþí
ðïõ åîåôÜóôçêáí (éïíôéêüò, ïìïéïðïëéêüò êáé
çìéðïëéêüò) äßíåôáé áðü ôç âáóéêÞ ó÷Ýóç üôé
ôá óôïé÷åßá ðñïóðáèïýí íá áðïêôÞóïõí
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, êáé óôçí ðñïóðÜèåéá
áõôÞ óõììåôÝ÷ïõí ìüíï ôá çëåêôñüíéá ôçò
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò. ÁõôÞ ç èåùñßá äåí
åîçãåß üìùò ôá ðÜíôá. Ìåëåôþíôáò ôá ðáñá-
êÜôù ó÷Þìáôá, óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò Ý÷ïõìå
ðáñÜâáóç ôùí ðáñáðÜíù âáóéêþí êáíüíùí;
α. H Ο β. Ο C Ο
H
Cl
F
γ. Cl Cl δ. F B
P
F á. ¸÷åé 8 çëåêôñüíéá óèÝíïõò.
Cl
Cl
2.3.74 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò óôç óõíÞèç èåñìï-
êñáóßá âñßóêïíôáé óå áÝñéá êáôÜóôáóç.
â. Ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ìéáò éïíôéêÞò Ý-
íùóçò ðåñéÝ÷åé ßóï áñéèìü êáôéüíôùí êáé á-
íéüíôùí.
ã. Óôïí áðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü óõììåôÝ-
÷ïõí óôïé÷åßá ìå ßäéï áñéèìü ìïíÞñùí çëå-
êôñïíßùí.
ä. ÁìÝôáëëá óôïé÷åßá ìå ìåãÜëç äéáöïñÜ
óôçí çëåêôñáñíçôéêüôçôá ó÷çìáôßæïõí ìå-
ôáîý ôïõò éïíôéêÝò åíþóåéò.
å. Ôá óôïé÷åßá ôçò ÉVA ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäé-
êïý ðßíáêá ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ôåôñá-
ðëü äåóìü.
230
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.3.75 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï õäñïãüíï ( 1 Ç) ó÷çìáôßæåé éïíôéêÝò
åíþóåéò ìå ôá ìÝôáëëá êáé ïìïéïðïëéêÝò
åíþóåéò ìå ôá áìÝôáëëá.
â. Ïé ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò Ý÷ïõí ìåãáëý-
ôåñá óçìåßá æÝóçò áðü ôéò éïíôéêÝò åíþóåéò.
ã. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí ó÷çìáôßæïõí
ìüíï éïíôéêÝò åíþóåéò óýìöùíá ìå ôçí çëå-
êôñïíéáêÞ èåùñßá ôïõ óèÝíïõò.
ä. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ôçò ÉÁ ïìÜäáò ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá ó÷çìáôßæïõí, ìå ôá óôïé÷åßá ôçò
VIA ïìÜäáò, ÷çìéêÝò åíþóåéò ìå ôýðï Á2Â, ïé
ïðïßåò åßíáé éïíôéêÝò.
å. Ìéá ìïñéáêÞ ÷çìéêÞ Ýíùóç Ý÷åé ïðùóäÞ-
ðïôå Ýíáí ïìïéïðïëéêü ðïëéêü äåóìü.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.3.76 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ðïõ áöïñïýí ôï ïîõãüíï (8Ï) åßíáé óùóôÝò
êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
â. Âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßïäï êáé óôçí IVA
ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ã. ¸÷åé ôçí ôÜóç íá ðñïóëÜâåé çëåêôñüíéá
ãéá íá áðïêôÞóåé ôç óôáèåñÞ äïìÞ ôùí
åõãåíþí áåñßùí.
ä. Ó÷çìáôßæåé ìüíï ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò.
å. Ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé Ýíáí çìéðïëéêü
äåóìü ùò äÝêôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí êáé
äýï çìéðïëéêïýò äåóìïýò ùò äüôçò æåýãïõò
çëåêôñïíßùí.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
Çëåêôñïíéáêïß ôýðïé
2.3.77 á. Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ìç÷áíéóìü
ó÷çìáôéóìïý ôïõ ÷çìéêïý äåóìïý óôçí ðåñß-
ðôùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ (CaCl2).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß:
Ca (Æ = 20) êáé Cl (Æ = 17).
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)

â. Ôé áêñéâþò åêöñÜæåé ï ÷çìéêüò ôýðïò ôïõ â. Íá ó÷çìáôßóåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôý-

÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ (CaCl2); ðïõò ãéá ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå
ã. Ãéáôß äåí åßíáé óùóôÞ ç Ýêöñáóç «ìïñéá- ìÝôáëëï ôùí áëêáëéêþí ãáéþí êáé ìå óôïé÷åßï
êüò ôýðïò» óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç; ôçò ïìÜäáò ôïõ ïîõãüíïõ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. 2.3.83 Äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò:
2.3.78 Íá ó÷åäéÜóåôå ôïõò çëåêôñïíéá- 1 H 8 O 11 Ía 35 Br
êïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:
á. HBr, MgS, BaO, Í2 1 H
â. H2S, Na2Ï, CaBr2
6 C
ã. ÍÇ3, PCl3, CH4
ä. CHCl3, CH2Cl2, C2H6 12 Mg
å. CS2, NaH, CaH2, CBr4
2 He
2.3.79 Íá ðñïâëÝøåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò
ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí ìåôáîý ôùí: á. Íá óçìåéþóåôå óôá êåíÜ Ýíá Ï, áí ç Ýíùóç
á. Ca (Z = 20) êáé É (Æ = 53) ðïõ ó÷çìáôßæåôáé áðü ôá áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá
â. Ál (Z = 13) êáé S (Æ = 16) åßíáé ïìïéïðïëéêÞ, Ýíá É, áí åßíáé éïíôéêÞ, êáé
Ýíá Á, áí äå ó÷çìáôßæïõí ÷çìéêÞ Ýíùóç.
ã. Mg (Z = 12) êáé O (Æ = 8)
â. Óôéò ðåñéðôþóåéò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí,
ä. Na (Z = 11) êáé S (Æ = 16)
íá ãñÜøåôå êáé ôïí áíôßóôïé÷ï ìïñéáêü ôýðï.
å. Ç (Z = 1) êáé Ca (Æ = 20)
óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá ôïõ 2.3.84 Ãéá êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù åñù-
óèÝíïõò. ôÞóåéò íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéá áðü ôéò áðá-
íôÞóåéò åßíáé óùóôÞ.
2.3.80 Íá ðñïâëÝøåôå ôïõò çëåêôñïíéá- á. Óôïé÷åßï × ìå áôïìéêü áñéèìü 7 ó÷çìáôßæåé
êïýò ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí ìåôáîý
ôçí áêüëïõèç Ýíùóç ìå ôï Mg (Z = 12):
ôùí:
i. MgX ii. Mg2X3
á. C (Z = 6) êáé Cl (Æ = 17)
iii. Mg3X2 iv. Mg2X
â. P (Z = 15) êáé H (Æ = 1)
â. Óôïé÷åßï R ìå áôïìéêü áñéèìü 13 ó÷çìáôßæåé
ã. C (Z = 6) êáé S (Æ = 16)
ôçí áêüëïõèç Ýíùóç ìå ôï Br (Z = 35):
ä. H (Z = 1) êáé S (Æ = 16)
i. R2Br ii. RBr
å. C (Z = 6) êáé H (Æ = 1)
iii. RBr2 iv. RBr3
óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá ôïõ
ã. ÌÝôáëëï Ì, ôï ïðïßï áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜ-
óèÝíïõò.
äá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ó÷çìáôßæåé ïîåßäéï
2.3.81 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò çëåêôñïíéá- ìå ôýðï:
êïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí ôïõ áéèáíßïõ i. Ì3Ï2 ii. Ì2Ï
(C2H6), ôïõ áéèõëåíßïõ (C2H4) êáé ôïõ áêåôõëå- iii. Ì2Ï3 iv. ÌÏ3
íßïõ (C2H2). Ãéá êÜèå ðåñßðôùóç íá öôéÜîåôå ôïõò çëå-
Äßíïíôáé: 1H êáé 6C. êôñïíéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí.

2.3.82 á. Íá åîçãÞóåôå ôç óõìðåñéöïñÜ 2.3.85 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü

ôïõ õäñïãüíïõ (1Ç) êáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü ÷ç- ôùí ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí êáé ôùí æåõãþí
ìéêþí äåóìþí. çëåêôñïíßùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá çëåêôñüíéá

231
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
óèÝíïõò ôïõ õäñïãüíïõ (1Ç) êáé ôïõ áæþôïõ
(7Í).
â. Íá öôéÜîåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò
áììùíßáò (ÍÇ3).
ã. Óôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôá äåóìéêÜ êáé ôá ìç äåóìéêÜ æåýãç
çëåêôñïíßùí.
2.3.86 á. Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ó÷çìáôéóìü
ôïõ ìïñßïõ ôçò áììùíßáò (ÍÇ3).
â. Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ ìï-
ñßïõ ôïõ õäñï÷ëùñßïõ (HCl).
ã. Ôé èá óõìâåß áí åíùèïýí áôìïß áììùíßáò
ìå áôìïýò õäñï÷ëùñßïõ; Íá åîçãÞóåôå ôïí
äåóìü ôçò Ýíùóçò ðïõ èá ó÷çìáôéóôåß.
ä. Ãéáôß ôï ðñïúüí ðïõ ó÷çìáôßæåôáé åßíáé
óôåñåü;
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: 1Ç, 7Í êáé 17Cl.
Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò êáé
çëåêôñïíéáêïß ôýðïé
2.3.87 Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá Á,  êáé à ìå áôï-
ìéêïýò áñéèìïýò ê, ê + 1 êáé ê + 3 áíôßóôïé÷á.
Ìå äåäïìÝíï üôé óôïé÷åßï  åßíáé åõãåíÝò áÝ-
ñéï, íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò:
á. Ðïéïò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý ôùí
áôüìùí Á êáé Ã;
â. Ðïéïò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý äýï
áôüìùí Á;
Ná öôéÜîåôå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò çëåêôñïíéá-
êïýò ôýðïõò.
2.3.88 Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá Á,  êáé à ìå áôï-
ìéêïýò áñéèìïýò ê - 2, ê êáé ê + 2 áíôßóôïé÷á,
åíþ ôï óôïé÷åßï  åßíáé åõãåíÝò áÝñéï. Íá áðá-
íôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò:
á. Ðïéïò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý ôùí
óôïé÷åßùí Á êáé Ã;
â. Ðïéïò äåóìüò ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý äýï
áôüìùí Á;
Ná öôéÜîåôå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò çëåêôñïíéá-
êïýò ôýðïõò.
232
2.3.89 ×çìéêÞ Ýíùóç ìåôáîý C (Z = 6) êáé Ç
(Æ = 1) Ý÷åé óôï ìüñéü ôçò äýï Üôïìá Üíèñáêá
êáé Ýíáí ôñéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü.
Íá öôéÜîåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò Ýíù-
óçò.
2.3.90 Óôïé÷åßï × ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé
ìüíï Ýíáí áðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü ìå áìïé-
âáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßïõ.
á. Íá åîçãÞóåôå óå ðïéá ïìÜäá ìðïñåß íá
áíÞêåé ôï óôïé÷åßï; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò.
â. Íá ðñïâëÝøåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò
ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí ôïõ óôïé÷åßïõ ×
ìå ôï áóâÝóôéï (20Ca).
2.3.91 Ãéá ôá óôïé÷åßá × êáé Õ äßíïíôáé:
i. ôï óôïé÷åßï × áíÞêåé óôç ÉÉA ïìÜäá êáé
óôçí 4ç ðåñßïäï,
ii. ôï óôïé÷åßï Õ áíÞêåé óôçí VIIÁ ïìÜäá êáé
óôçí 3ç ðåñßïäï.
Íá åîçãÞóôå ôï åßäïò ôùí äåóìþí ðïõ ó÷çìá-
ôßæïõí ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáèþò êáé ðïéïò èá
åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò ìåôáîý ôïõò Ýíù-
óçò. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
2.3.92 Ãéá ôá óôïé÷åßá × êáé Õ äßíïíôáé:
i. ôï óôïé÷åßï × áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá,
ii. ôï óôïé÷åßï Õ áíÞêåé óôçí VIÁ ïìÜäá.
Íá åîçãÞóåôå ôï åßäïò ôùí äåóìþí ðïõ ó÷ç-
ìáôßæïõí ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáèþò êáé ðïéïò
èá åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò ìåôáîý ôïõò
Ýíùóçò. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò
óáò.
2.3.93 Íá ó÷åäéÜóåôå ôïõò çëåêôñïíéá-
êïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:
á. ¸íùóç ìåôáîý Á êáé Å, üôáí ôï Á áíÞêåé óôç
IIA ïìÜäá êáé ôï Å óôçí VIÁ ïìÜäá ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá.
â. ¸íùóç ìåôáîý à êáé Ä, üôáí ôï óôïé÷åßï Ã
áíÞêåé óôçí IÁ ïìÜäá êáé óôçí 4ç ðåñßïäï,
åíþ ôï óôïé÷åßï Ä áíÞêåé óôçí VIIÁ ïìÜäá êáé
óôç 2ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
 2.3 ÃÅÍÉÊÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ×ÇÌÉÊÏ ÄÅÓÌÏ. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ. ÅÉÄÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÄÅÓÌÙÍ (ÏÌÏÉÏÐÏËÉÊÏÓ – ÉÏÍÔÉÊÏÓ)
2.3.94 Óôïé÷åßï × ôï ïðïßï âñßóêåôáé óôçí
1ç ðåñßïäï ó÷çìáôßæåé ìïñéáêÞ Ýíùóç ìå
óôïé÷åßï Õ ôçò 3çò ðåñéüäïõ ìå ìïñéáêü ôýðï
Õ×3. Íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ Õ êáé
â. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôïõ ïîåéäßïõ ôïõ
óôïé÷åßïõ ×.
2.3.95 Ôá óôïé÷åßá Á êáé  âñßóêïíôáé óôçí
3ç ðåñßïäï êáé óôéò ïìÜäåò ÉÉÁ êáé VIA áíôß-
óôïé÷á.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü çëåêôñï-
íßùí óèÝíïõò êÜèå óôïé÷åßïõ.
â. Íá ó÷çìáôßóåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò
ôýðïõò ìåôáîý:
i. A êáé Â ii. B êáé Â.
2.3.96 Ãéá ôá óôïé÷åßá Á êáé  ãíùñßæïõìå:
i. ôï Á åßíáé ôï äåýôåñï óôïé÷åßï ôçò 3çò
ðåñéüäïõ.
ii. ôï  Ý÷åé óôïí ðõñÞíá ôïõ 3 ðñùôüíéá ðá-
ñáðÜíù áðü ôï Á.
Íá ó÷çìáôßóåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò
ôùí åíþóåùí ìåôáîý ôùí óôïé÷åßïõ Á êáé Â,
êáèþò êáé ìåôáîý ôùí áôüìùí ôïõ óôïé÷åßïõ
Â.
2.3.97 Äßíïíôáé ôá äñáóôéêÜ óôïé÷åßá íÁ êáé
í+3Â, ðïõ áíÞêïõí óå êýñéåò ïìÜäåò ôïõ ðåñéï-
äéêïý ðßíáêá.
á. Íá óõãêñßíåôå ôá óôïé÷åßá ùò ðñïò ôçí
áôïìéêÞ ôïõò áêôßíá.
â. Áí ôï óôïé÷åßï Á Ý÷åé ôçí ôÜóç ìüíï íá
ðÜñåé çëåêôñüíéá ãéá ôçí áðüêôçóç óôáèå-
ñÞò äïìÞò, íá ó÷çìáôßóåôå ôïõò çëåêôñïíéá-
êïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí ìåôáîý:
i. A êáé Â ii. B êáé Â.
2.3.98 Óôïé÷åßï × âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßï-
äï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé Ý÷åé äýï ìïíÞ-
ñç çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá.
Íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôçí ïìÜäá ðïõ áíÞêåé.
â. ôïí áôïìéêü ôïõ áñéèìü.
ã. áí Ý÷åé ìéêñÞ Þ ìåãÜëç áôïìéêÞ áêôßíá.
ä. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôùí ÷çìéêþí åíþ-
óåùí ìåôáîý:
i. 1Ç êáé × ii. 12Ìg êáé X.
2.3.99 Óôïé÷åßï Y âñßóêåôáé óôçí 2ç ðåñßï-
äï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, åíþ ó÷çìáôßæåé ìå
ôï áóâÝóôéï (20Ca) éïíôéêÞ Ýíùóç ìå ÷çìéêü
ôýðï Ca3Y2. Íá ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôï Õ:
á. ôçí ïìÜäá ðïõ áíÞêåé.
â. ôïí áôïìéêü ôïõ áñéèìü.
ã. áí åßíáé çëåêôñïèåôéêü Þ çëåêôñáñíçôéêü
óôïé÷åßï.
ä. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôïõ ìïñßïõ ôïõ
óôïé÷åßïõ Õ.
å. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò ìåôáîý ôïõ óôïé÷åßïõ Õ ìå ôï õäñïãüíï
(1Ç).
2.3.100 Íá öôéÜîåôå ôïí çëåêôñïíéáêü
ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìåôáîý ôïõ çëå-
êôñïèåôéêüôåñïõ êáé ôïõ çëåêôñáñíçôéêü-
ôåñïõ óôïé÷åßïõ.
233
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 2.3

ÈÝìá 1ï
1. Çëåêôñüíéá óèÝíïõò åíüò óôïé÷åßïõ êýñéáò ïìÜäáò åßíáé:
á. ï ìåãáëýôåñïò áñéèìüò çëåêôñïíßùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óå ìéá áðü ôéò óôéâÜäåò ôïõ
óôïé÷åßïõ.
â. ôá çëåêôñüíéá ôçò óôéâÜäáò ìå ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ n.
ã. ôá çëåêôñüíéá ôçò óôéâÜäáò Q (n = 7).
ä. ôá çëåêôñüíéá ôùí äýï ôåëåõôáßùí óôéâÜäùí.
ÌïíÜäåò 5

2. Óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò óèÝíïõò, Ýíá óôïé÷åßï ôçò IVA ïìÜäáò
ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ìå 4 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ó÷çìáôßæåé äåóìïýò:
á. ìå áðïâïëÞ ôùí 4 çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
â. ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ ôùí 4 çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ìáæß ìå ôïõëÜ-
÷éóôïí Üëëá äýï óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá.
ã. ìå ðñüóëçøç 4 çëåêôñïíßùí áêüìá.
ä. ìå óõíåéóöïñÜ Þ ðñüóëçøç 4 çëåêôñïíßùí, áíÜëïãá ìå ôï óôïé÷åßï ðïõ ðñüêåéôáé
íá åíùèåß.
ÌïíÜäåò 5

3. Ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ íåñïý (Ç2Ï) ôï õäñïãüíï (Ç) êáé ôï ïîõãü-
íï (Ï) ó÷çìáôßæïõí:
á. Ýíáí áðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü êáé Ýíáí çìéðïëéêü äåóìü.
â. Ýíáí äéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü.
ã. éïíôéêü äåóìü.
ä. äýï áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò.
ÌïíÜäåò 5

4. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ëá ôá óôïé÷åßá óôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò Ý÷ïõí áðïêôÞóåé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìå 8
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá.
â. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí ó÷çìáôßæïõí éïíôéêïýò äåóìïýò, óôïõò ïðïßïõò ìåôáôñÝ-
ðïíôáé óå êáôéüíôá ìå öïñôßï 1+.
ã. Ôá áëïãüíá ó÷çìáôßæïõí ìüíï éïíôéêïýò äåóìïýò ìå ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ.

234
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 2.3

ä. Ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí óå ìéá ïìÜäá áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôïõ áñéèìïý
ôçò ðåñéüäïõ.
å. Ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí óå ìéá ïìÜäá áõîÜíåôáé êáèþò áõîÜíåôáé ï áñéèìüò
ôçò ðåñéüäïõ.
ÌïíÜäåò 10

ÈÝìá 2ï
1. Íá áíáöÝñåôå:
á. äýï óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá, ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôùí
åõãåíþí áåñßùí.
â. äýï óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá, ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôùí
åõãåíþí áåñßùí.
ã. Ýíá óôïé÷åßï ìå ìåãÜëç áôïìéêÞ áêôßíá êáé Ýíá óôïé÷åßï ìå ìéêñÞ áôïìéêÞ áêôßíá.
ä. ìéá éïíôéêÞ êáé ìéá ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç.
ÌïíÜäåò 10

2. Íá áíáöÝñåôå ôç ìåôáâïëÞ ôçò:

á. áôïìéêÞò áêôßíáò óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
â. çëåêôñïèåôéêüôçôáò óå ìéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ã. çëåêôñáñíçôéêüôçôáò óå ìéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ÌïíÜäåò 6

3. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò Ýíá óôïé÷åßï ôçò VIA ïìÜäáò, ìå 6
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ôç óôáèåñÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí
áåñßùí.
ÌïíÜäåò 9

ÈÝìá 3ï
¸óôù ç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ öèïñéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ (ÌgF2).
á. Íá öôéÜîåôå ôéò êáôáíïìÝò ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg) êáé ôïõ öèïñßïõ (F) óå
óôéâÜäåò.
ÌïíÜäåò 6

â. Íá ðñïâëÝøåôå ôé åßäïõò ÷çìéêüò äåóìüò õðÜñ÷åé óôç ÷çìéêÞ Ýíùóç, óýìöùíá ìå ôçí
çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá ôïõ óèÝíïõò.
ÌïíÜäåò 6

235
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ã. Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ó÷çìáôéóìü ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ öèïñéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ

(MgF2).
MoíÜäåò 13
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Mg (Z = 12) êáé F (Z = 9).

ÈÝìá 4ï
á. Íá öôéÜîåôå ôéò êáôáíïìÝò ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ áæþôïõ (Í) êáé ôïõ õäñïãüíïõ (Ç) óå
óôéâÜäåò.
ÌïíÜäåò 6

â. Íá ðñïâëÝøåôå ôïí ÷çìéêü ôýðï ôçò Ýíùóçò ðïõ ó÷çìáôßæåé ôï Üæùôï ìå ôï õäñïãüíï.
ÌïíÜäåò 19

Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Í (Z = 7) êáé Ç (Z = 1).

236
 2.4
Ç ãëþóóá ôçò ÷çìåßáò.
Áñéèìüò ïîåßäùóçò.
ÃñáöÞ ÷çìéêþí ôýðùí êáé
åéóáãùãÞ óôçí ïíïìáôïëïãßá
ôùí åíþóåùí

2.4.1 ÅéóáãùãÞ
Ôï ëåîéëüãéï ôçò ÷çìåßáò åßíáé ðñáãìáôéêÜ ôåñÜóôéï, ëüãù ôïõ ðïëý ìåãÜëïõ áñéèìïý ôùí
÷çìéêþí åíþóåùí.
Áñ÷éêÜ, ôá ïíüìáôá ôùí ÷çìéêþí ïõóéþí äßíïíôáí ìå åìðåéñéêü ôñüðï êáé èýìéæáí ôïðïèå-
óßåò, ðñïÝëåõóç, áíèñþðïõò Þ êÜðïéï éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõò. Ðáñáäåßãìáôá
áðïôåëïýí ôï áììùíéáêü Üëáò (÷ëùñéïý÷ï áììþíéï, áðü ôï üíïìá ôçò áéãõðôéáêÞò èåüôç-
ôáò ¢ììùí, êïíôÜ óôïí íáü ôïõ ïðïßïõ ðáñáãüôáí ç ïõóßá), ç óüäá ðëõóßìáôïò (áíèñá-
êéêü íÜôñéï, ÷ñçóéìïðïéïýìåíï ùò ìáëáêôéêü ôïõ íåñïý ðëõóßìáôïò) ê.Ü.
Ç ÷ñÞóç åìðåéñéêþí ïíïìÜôùí, ìå ôçí áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí, äçìé-
ïýñãçóå ôåñÜóôéá óýã÷õóç. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 19ïõ áéþíá ï ÷çìéêüò J. J. Berzelius Ýäùóå ôïõò
óõìâïëéóìïýò ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí êáé Üíïéîå ôïí äñüìï ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò óõóôÞ-
ìáôïò ïíïìáôïëïãßáò.
ÓÞìåñá, áñêåôÜ åêáôïììýñéá åíþóåéò åßíáé ãíùóôÝò êáé ÷éëéÜäåò íÝåò åíþóåéò áíá-
êáëýðôïíôáé êÜèå ÷ñüíï. ×ùñßò Ýíá óýóôçìá ïíïìáôïëïãßáò ãéá ôïí ôåñÜóôéï áñéèìü ôùí
åíþóåùí, ç åîÝëéîç ôçò ÷çìåßáò èá Þôáí âñáäýôáôç. Ç ÄéåèíÞò ¸íùóç ÈåùñçôéêÞò êáé
ÅöáñìïóìÝíçò ×çìåßáò (IUPAC) Ý÷åé ïñßóåé ôïõò êáíüíåò ïíïìáóßáò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí
êáé åßíáé åðéöïñôéóìÝíç ìå ôïí óõíå÷Þ óõã÷ñïíéóìü ôùí êáíüíùí, Ýôóé þóôå íá êáëýðôïõí
ôéò íÝåò åîåëßîåéò. Ïé êáíüíåò ôçò ÉUPAC Ý÷ïõí ðáãêüóìéá éó÷ý. Ç ÷çìéêÞ ïíïìáôïëïãßá åßíáé
ç óõóôçìáôéêÞ áðüäïóç ïíïìÜôùí óôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò.

2.4.2 ×çìéêÜ óýìâïëá, ôï áëöáâçôÜñé ôçò ÷çìåßáò

Ôá ÷çìéêÜ óýìâïëá åßíáé ç äéåèíÞò ãëþóóá ãéá ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá, êáé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï
ðñþôï Þ ôá äýï ðñþôá ãñÜììáôá ôïõ áããëéêïý Þ ôïõ ëáôéíéêïý ïíüìáôïò ôïõ óôïé÷åßïõ. Ç

237
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ðñïÝëåõóç ôïõ ïíüìáôïò ãéá ôï êÜèå óôïé÷åßï áðïôåëåß ìéá åíäéáöÝñïõóá ãíþóç, áëëÜ
äåí åîåôÜæåôáé áðü ôï ó÷ïëéêü âéâëßï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ÷çìéêü óôïé÷åßï âñüìéï óõìâï-
ëßæåôáé ìå Br, ðïõ åßíáé ôá äýï ðñþôá ãñÜììáôá ôïõ ïíüìáôïò «bromine» êáé ôï üíïìá
ðñïÝñ÷åôáé áðü ôçí åëëçíéêÞ ëÝîç âñüìïò = äõóïóìßá, ëüãù ôçò äõóÜñåóôçò ïóìÞò ôïõ.
Ôá óýìâïëá êáé ôá ïíüìáôá ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí äßíïíôáé óôï ðáñÜñôçìá óôï ôÝëïò ôïõ
âéâëßïõ.
Ôá óýìâïëá êáé ôá ïíüìáôá ôùí êõñéüôåñùí óôïé÷åßùí áíáöÝñïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

ÌÝôáëëá ÁìÝôáëëá
¼íïìá Óýìâïëï ¼íïìá Óýìâïëï ¼íïìá Óýìâïëï
Añãßëéï Al Müëõâäïò Pb ¢æùôï Í
¢ñãõñïò Ag ÍÜôñéï Na ¢íèñáêáò C
AóâÝóôéï Ca ÑÜäéï Ra Bñüìéï Br
BÜñéï Ba Óßäçñïò Fe Èåßï S
KÜëéï Ê YäñÜñãõñïò Hg Éþäéï É
Êáóóßôåñïò Sn ÖñÜãêéï Fr Ïîõãüíï Ï
Ëåõêü÷ñõóïò Pt ×áëêüò Cu Õäñïãüíï Ç
Ëßèéï Li Xñõóüò Au Öùóöüñïò P
MáãíÞóéï Mg ×ñþìéï Cr Öèüñéï F
ÌáããÜíéï Mn ØåõäÜñãõñïò Zn ×ëþñéï Cl

2.4.3 ×çìéêïß ôýðïé åíþóåùí, ôï ëåîéëüãéï ôçò ÷çìåßáò

Ãéá íá äçëþóïõìå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí êáôÜëëçëï ÷çìéêü ôýðï. Ïé ÷çìé-
êïß ôýðïé äéáêñßíïíôáé óå ìïñéáêïýò, óõíôáêôéêïýò, çëåêôñïíéáêïýò êáé óôåñåï÷çìéêïýò,
áíÜëïãá ìå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äßíïõí ãéá ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ óõìâïëßæïõí. Óôçí
áíüñãáíç ÷çìåßá ðïõ ìåëåôÜìå, ï ðéï óõíçèéóìÝíïò ÷çìéêüò ôýðïò åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò
(Ì.Ô.).
Ï ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áíáöÝñåé:
l ôï åßäïò ôùí óôïé÷åßùí áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé ç Ýíùóç êáé
l ôïí áêñéâÞ áñéèìü ôùí áôüìùí áðü êÜèå åßäïò óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò.
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí éïíôéêþí åíþóåùí, ìáò äßíåé åðéðëÝïí ôç ìéêñüôåñç áêÝñáéç áíáëï-
ãßá ôùí éüíôùí óôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò.

238
 2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

Ðáñáäåßãìáôá
1. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ãéá ôç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò åßíáé H3PO4. EðïìÝíùò
ôï ìüñéï áðïôåëåßôáé áðü ôñßá Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç), Ýíá Üôïìï öùóöüñïõ (Ñ) êáé
ôÝóóåñá Üôïìá ïîõãüíïõ (Ï).
2. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ãéá ôç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ åßíáé CaCl2. Óõíåðþò
ôï ôõðéêü ìüñéï áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Üôïìï áóâåóôßïõ (Ca) êáé äýï Üôïìá ÷ëùñßïõ (Cl).
Åðßóçò ðñïêýðôåé üôé ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá á-
óâåóôßïõ Ca2+ êáé áíéüíôá ÷ëùñßïõ Cl– óå áíáëïãßá 1:2.
Óå áõôÞ ôçí åíüôçôá èá ìÜèïõìå: á. ôç ãñáöÞ ìïñéáêïý ôýðïõ ìéáò áíüñãáíçò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò êáé â.ôçí ïíïìáóßá ôçò óýìöùíá ìå ôïí ìïñéáêü ôçò ôýðï. Ãéá ôç ãñáöÞ êáé ôçí
ïíïìáóßá ôùí ìïñéáêþí ôýðùí ìÜò ÷ñåéÜæåôáé ç ãíþóç ôùí êõñéüôåñùí éüíôùí êáé ôùí óõ-
íçèÝóôåñùí áñéèìþí ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí óôéò åíþóåéò ôïõò, ðïõ èá ãíùñßóïõìå óôç
óõíÝ÷åéá.
ÓõìðëçñùìáôéêÝò ãíþóåéò
1. Åêôüò áðü ôçí áíüñãáíç ÷çìåßá, Ý÷ïõìå êáé ôçí ïñãáíéêÞ ÷çìåßá, ðïõ åîåôÜæåé ôéò åíþóåéò ôïõ Üíèñá-
êá åêôüò ôïõ CO, CO2, H2CO3 êáé ôùí áíèñáêéêþí áëÜôùí (Na2CO3, CaCO3, . . .).
2. Ï óõíôáêôéêüò ôýðïò ìÜò äåß÷íåé ü,ôé êáé ï ìïñéáêüò ôýðïò, êáèþò êáé ôïí ôñüðï äéÜôáîçò ôùí áôü-
ìùí óôï åðßðåäï.
3. Ï çëåêôñïíéáêüò ôýðïò ìÜò äåß÷íåé ü,ôé êáé ï ìïñéáêüò ôýðïò, êáèþò êáé ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñï-
íßùí óèÝíïõò ôùí áôüìùí óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
4. Ï óôåñåï÷çìéêüò ôýðïò ìÜò äåß÷íåé ü,ôé êáé ï ìïñéáêüò ôýðïò, êáèþò êáé ôçí áêñéâÞ äéÜôáîç ôùí áôü-
ìùí óôïí ÷þñï.
Á. Ïé ôýðïé ôùí éüíôùí êáé ïé ïíïìáóßåò ôïõò
Ãéá ôçí ïíïìáóßá ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí, ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôéò ïíïìáóßåò êáé ôïõò óõì-
âïëéóìïýò ôùí êõñéüôåñùí ìïíïáôïìéêþí êáé ðïëõáôïìéêþí éüíôùí. ¼ðùò åßäáìå óôçí
åíüôçôá 1.3.3, ôá éüíôá åßíáé öïñôéóìÝíá Üôïìá (Ía+, Ca2+, Cl-, Ï2- ê.Ü.) Þ öïñôéóìÝíá óõ-
ãêñïôÞìáôá áôüìùí (ÍÇ +4 , SO 24- , CO 23- ê.Ü.).
Ïé ïíïìáóßåò êáé ïé óõìâïëéóìïß äßíïíôáé óôïõò ðáñáêÜôù ðßíáêåò.

Ïíïìáôïëïãßá ôùí êõñéüôåñùí ìïíïáôïìéêþí éüíôùí

Cl- ÷ëùñéïý÷ï Þ ÷ëùñßäéï O2- ïîõãïíïý÷ï Þ ïîåßäéï

Br- âñïìéïý÷ï Þ âñïìßäéï S2- èåéïý÷ï Þ óïõëößäéï
I- éùäéïý÷ï Þ éùäßäéï N3- áæùôïý÷ï Þ íéôñßäéï
F- öèïñéïý÷ï Þ öèïñßäéï P3- öùóöïñïý÷ï Þ öùóößäéï
H- õäñïãïíïý÷ï Þ õäñßäéï

239
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ç äåýôåñç ïíïìáóßá (÷ëùñßäéï, âñïìßäéï, . . . ) åßíáé áõôÞ ðïõ ðñïôåßíåôáé áðü ôçí IUPAC.

Ïíïìáôïëïãßá ôùí âáóéêþí ðïëõáôïìéêþí éüíôùí

. . . éêü

PO 34 - öùóöïñéêü ÍO -
3 íéôñéêü

SO 24- èåééêü ClO - - -

3 , BrO 3 , lO 3 ÷ëùñéêü, . . .

CO 23- áíèñáêéêü

Áðü ôá -éêÜ éüíôá ðñïêýðôïõí ôá -þäç, áí áöáéñÝóïõìå Ýíá Üôïìï ïîõãüíïõ.

. . . þäåò

SO 23- èåéþäåò ÍO -
2 íéôñþäåò ClO - - -
2 , BrO 2 , lO 2 ÷ëùñéþäåò, . . .

Åîáßñåóç áðïôåëåß ôï öùóöïñþäåò áíéüí, ðïõ Ý÷åé ôýðï: ÇPO 23-.

Áðü ôá -éêÜ éüíôá ðñïêýðôïõí ôá õðï- . . . -þäç, áí áöáéñÝóïõìå äýï Üôïìá ïîõãüíïõ.

õðï . . . þäåò

ClO - õðï÷ëùñéþäåò BrO - õðïâñïìéþäåò lO - õðïúùäéþäåò

Åîáßñåóç áðïôåëåß ôï õðïöùóöïñþäåò áíéüí, ðïõ Ý÷åé ôýðï: Ç2PO -

2.

Áðü ôá -éêÜ éüíôá ðñïêýðôïõí ôá õðåñ- . . . -éêÜ, áí ðñïóèÝóïõìå Ýíá Üôïìï ïîõãüíïõ.

õðåñ . . . éêü

ClO -
4 õðåñ÷ëùñéêü ÂrO -
4 õðåñâñïìéêü ÉO -
4 õðåñéùäéêü

Ôá üîéíá ðïëõáôïìéêÜ éüíôá ðñïêýðôïõí áðü ôá áíôßóôïé÷á éüíôá, ìå ôç ãñáöÞ óôçí áñ÷Þ
åíüò (üîéíá) Þ äýï (äéóüîéíá) áôüìùí õäñïãüíïõ, ïðüôå ôï öïñôßï áõîÜíåôáé êáôÜ 1 Þ 2
áíôßóôïé÷á.

üîéíá

ÇPO 24- üîéíï öùóöïñéêü ÇSO -

3 üîéíï èåéþäåò

Ç2PO -
4 äéóüîéíï öùóöïñéêü ÇCO -
3 üîéíï áíèñáêéêü

ÇSO -
4 üîéíï èåééêü ÇS - üîéíï èåéïý÷ï

240
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

ÅðéðëÝïí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïëõáôïìéêÜ éüíôá äßíïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

åðéðëÝïí ðïëõáôïìéêÜ

ÇO - õäñïîåßäéï MnO -
4 õðåñìáããáíéêü

CN - êõÜíéï (êõáíßäéï) Cr2O 72- äé÷ñùìéêü

ÍÇ +4 áììþíéï CrO 24- ÷ñùìéêü

Â. Áñéèìüò ïîåßäùóçò (Á.Ï.)

Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò (Á.Ï.) åíüò óôïé÷åßïõ ïñßóôçêå ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç:
l ôçò ãñáöÞò êáé ôçí ïíïìáôïëïãßáò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí,
l ôçò ôáîéíüìçóçò ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí,
l ôçò åýñåóçò ôùí óõíôåëåóôþí óå ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, üðùò ïé áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíá-
ãùãÞò.
Ùò áñéèìüò ïîåßäùóçò ïñßæåôáé ôï çëåêôñéêü öïñôßï ðïõ Ý÷åé Ýíá éüí óå ìéá éïíôéêÞ
Ýíùóç, Þ ðïõ öáßíåôáé íá Ý÷åé Ýíá Üôïìï (öáéíïìåíéêü öïñôßï) óå ìéá ïìïéïðïëéêÞ Ýíù-
óç, áí õðïëïãßóïõìå ôá çëåêôñüíéá ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óýìöùíá ìå ôïõò ðáñáêÜôù
êáíüíåò:
á. Ôá çëåêôñüíéá ìåôáîý ßäéùí áôüìùí ìïéñÜæïíôáé åîßóïõ óôá äýï Üôïìá.
â. Ôá çëåêôñüíéá ìåôáîý áíüìïéùí áôüìùí õðïëïãßæïíôáé âÜóåé ôçò ðáñáäï÷Þò üôé
áíÞêïõí óôï ðéï çëåêôñáñíçôéêü Üôïìï.
Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ðñÝðåé
íá ãíùñßæïõìå:
l ôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí áôüìùí, äçëáäÞ ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò,
l ôç óåéñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí áôüìùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôç ÷çìéêÞ Ýíùóç.
ÓåéñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí êõñéüôåñùí áìåôÜëëùí
F > O > N, Cl > Br > S, I, C > H
Õðïëïãéóìüò ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü
1. Óå ìéá éïíôéêÞ Ýíùóç
Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá êáôéüíôá íá-
ôñßïõ (Na+) êáé ôá áíéüíôá ÷ëùñßïõ (Cl-). ÅðïìÝíùò, ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êÜèå óôïé÷åßïõ åß-
íáé ßóïò ìå ôï ðñáãìáôéêü ôïõ öïñôßï:
ÍaCl (Na+ Cl-): A.O.(Na) = öïñôßï = +1 êáé A.O.(Cl) = öïñôßï = -1

241
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2. Óå ìéá ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç

Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ HCl ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá ìüñéá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ.
Ηλεκτρονιακός τύπος
υδροχλωρίου H Cl

ÅðïìÝíùò, ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êÜèå óôïé÷åßïõ åßíáé ßóïò ìå ôï öáéíïìåíéêü öïñôßï ðïõ
Ý÷ïõí ôï õäñïãüíï êáé ôï ÷ëþñéï, áí ôï êïéíü æåýãïò äïèåß óôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ, ðïõ åß-
íáé ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï:
Φαινομενική κατάσταση + -

υδροχλωρίου H Cl

Óýìöùíá ìå ôç öáéíïìåíéêÞ êáôÜóôáóç Ý÷ïõìå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:

Á.Ï.(Ç) = öïñôßï = +1 êáé Á.Ï.(Cl) = öïñôßï = -1
Ãéá ôï Cl2 Ý÷ïõìå ôá ìüñéá ôïõ ÷ëùñßïõ:
Ηλεκτρονιακός τύπος
Cl Cl
χλωρίου

Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ôá çëåêôñüíéá ôïõ êïéíïý æåýãïõò ìïéñÜæïíôáé åîßóïõ óôá äýï Üôï-
ìá ôïõ ÷ëùñßïõ:
Φαινομενική κατάσταση
Cl Cl
χλωρίου

Óýìöùíá ìå ôç öáéíïìåíéêÞ êáôÜóôáóç Ý÷ïõìå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò:

Á.Ï.(Cl) = öïñôßï = 0
Õðïëïãéóìüò ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ óýìöùíá ìå óõìâáôéêïýò êáíüíåò
Óôçí ðñÜîç äåí åßíáé åýêïëï íá ïñéóôåß ï áñéèìüò ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ ìå ôç âïÞèåéá
ôïõ ïñéóìïý ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò. ×ñåéÜæåôáé íá ãíùñßæïõìå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò
ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí êáé ôéò ôéìÝò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí óôïé÷åßùí. Ãéá áõôü ôïí
ëüãï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êÜðïéïé ðñáêôéêïß êáíüíåò, ðïõ óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò åðé-
ôñÝðïõí ôïí åýêïëï ðñïóäéïñéóìü ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ.
Ðñáêôéêïß êáíüíåò ãéá ôçí åýñåóç ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò
1. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç åßíáé ðÜíôïôå ìçäÝí.
Ð.÷.: Na0, Fe0, Hg0, Ç 02 , Ï 02 , Í 02 , F 02 , Cl 02 , Br 02 , I 02 .
2. ÌåñéêÜ âáóéêÜ óôïé÷åßá Ý÷ïõí óôáèåñïýò áñéèìïýò ïîåßäùóçò, üðùò:
á. Ôï õäñïãüíï (Ç) óôéò åíþóåéò ôïõ Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +1.

242
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

Åîáéñïýíôáé ïé éïíôéêÝò åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå ôá ìÝôáëëá , üðùò NaH, CaH2, . . .,

ðïõ ïíïìÜæïíôáé õäñßäéá, êáé üðïõ ôï õäñïãüíï Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
â. Ôï öèüñéï (F) Ý÷åé ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
ã. Ôï ïîõãüíï (Ï) óôéò åíþóåéò ôïõ Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -2.
Åîáéñïýíôáé ôï ïîåßäéü ôïõ ìå ôï öèüñéï (OF2), üðïõ Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +2, êáé
ôá õðåñïîåßäéá (üðùò ôï õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ, Ç - Ï - Ï - Ç Þ Ç2Ï2), üðïõ
Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
ä. Ôá ìÝôáëëá ôçò ÉÁ (1) ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá (áëêÜëéá), äçëáäÞ ôá
óôïé÷åßá: Li (ëßèéï), Na (íÜôñéï), Ê (êÜëéï), Rb (ñïõâßäéï), Cs (êáßóéï) êáé Fr (öñÜãêéï)
Ý÷ïõí áñéèìü ïîåßäùóçò +1.
å. Ôá ìÝôáëëá ôçò ÉÉÁ (2) ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá (áëêáëéêÝò ãáßåò), äçëá-
äÞ ôá óôïé÷åßá: Be (âçñýëëéï), Mg (ìáãíÞóéï), Ca (áóâÝóôéï), Sr (óôñüíôéï), Ba (âÜ-
ñéï) êáé Ra (ñÜäéï) Ý÷ïõí áñéèìü ïîåßäùóçò +2.
3. Óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí áôü-
ìùí ðïõ ôçí áðïôåëïýí åßíáé ßóï ìå ìçäÝí.
Ï êáíüíáò ìÜò åðéôñÝðåé ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ ðïõ
åìöáíßæåé ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò óå ÷çìéêÞ ôïõ Ýíùóç.
4. Óå Ýíá ðïëõáôïìéêü éüí, ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí
áôüìùí ðïõ ôï áðïôåëïýí åßíáé ßóï ìå ôï öïñôßï ôïõ éüíôïò.
Ï êáíüíáò ìÜò åðéôñÝðåé ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ ðïõ
åìöáíßæåé ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò óå ðïëõáôïìéêü ôïõ éüí.
Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êÜèå ìïíïáôïìéêïý éüíôïò éóïýôáé ìå ôï
öïñôßï ôïõ éüíôïò. Ð.÷.: ãéá ôï êáôéüí ôïõ áñãéëßïõ Ál3+ ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ Al åß-
íáé ßóïò ìå +3, ðïõ åßíáé ôï öïñôßï ôïõ.

ÂáóéêÞ åöáñìïãÞ

Åýñåóç ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ óå áíüñãáíá ìüñéá Þ éüíôá.

Íá ïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:

á. ôïõ áæþôïõ (Í) óôï ìüñéï ôïõ áæþôïõ (Í2),
â. ôïõ èåßïõ (S) óôï èåééêü ïîý (H2SÏ4),
ã. ôïõ ìáããáíßïõ (Mn) óôï õðåñìáããáíéêü êÜëéï (KMnO4),
ä. ôïõ áæþôïõ (Í) óôï íéôñéêü áíéüí (ÍÏ -3 ),
å. ôïõ ÷ñùìßïõ (Cr) óôï äé÷ñùìéêü êÜëéï (K2Cr2O7).

243
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

AðÜvôçóç
Óå áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïõò âáóéêïýò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí
êáé ôïí èåìåëéþäç êáíüíá üôé ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí
áôüìùí åßíáé ßóï ìå ìçäÝí (ãéá ÷çìéêÞ Ýíùóç) Þ ßóï ìå ôï öïñôßï (ãéá éüí).
á. Óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò ãéá ôçí åýñåóç ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ óå
åëåýèåñç êáôÜóôáóç, Ý÷ïõìå: Á. Ï.(N) = 0 óôï ìüñéï ôïõ áæþôïõ (Í2).
â. Ãíùñßæïõìå üôé ï Á.Ï.(Ç) = +1, ï Á.Ï.(Ï) = -2, åíþ Ýóôù üôé ï Á.Ï.(S) = x.
Ãéá ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ôï Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí áôüìùí ðïõ ôçí
áðïôåëïýí åßíáé ßóï ìå ôï ìçäÝí. ÅðïìÝíùò, ãéá ôï èåééêü ïîý (H2SÏ4) éó÷ýåé:
(+1) · 2 + x · 1 + (-2) · 4 = 0 Þ +2 + x - 8 = 0 Þ x = +6
¢ñá ï Á.Ï.(S) = +6 óôï èåééêü ïîý.
ã. Ãíùñßæïõìå üôé ï Á.Ï.(Ê) = +1, ï Á.Ï.(O) = -2, åíþ Ýóôù üôé ï Á.O.(Ìn) = x.
Ãéá ôï õðåñìáããáíéêü êÜëéï (ÊÌnÏ4) éó÷ýåé:
(+1) · 1 + x · 1 + (-2) · 4 = 0 Þ +1 + x - 8 = 0 Þ x = +7
Óõíåðþò ï A.O.(Ìn) = +7 óôï õðåñìáããáíéêü êÜëéï.
ä. Ãíùñßæïõìå üôé ï Á.Ï.(O) = -2, åíþ Ýóôù üôé ï Á.O.(Í) = x.
Ãéá ôï íéôñéêü áíéüí (ÍÏ -3 ) éó÷ýåé:

x · 1 + (-2) · 3 = -1 Þ x - 6 = -1 Þ x = +5
¢ñá ï Á.Ï.(Í) = +5 óôï íéôñéêü áíéüí.

å. Ãíùñßæïõìå üôé ï Á.Ï.(Ê) = +1, ï Á.Ï.(O) = -2, åíþ Ýóôù üôé ï Á.O.(Cr) = x
Ãéá ôï äé÷ñùìéêü êÜëéï (K2Cr2O7) éó÷ýåé:
(+1) · 2 + x · 2 + (-2) · 7 = 0 Þ +2 + 2x - 14 = 0 Þ x = +6
¢ñá ï Á.Ï.(Cr) = +6 óôï äé÷ñùìéêü êÜëéï.
Óçìåßùóç: Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ äé÷ñùìéêïý êáëßïõ õðïèÝóáìå üôé êáé ôá äýï Üôïìá ôïõ ÷ñùìßïõ Ý÷ïõí
ôïí ßäéï áñéèìü ïîåßäùóçò, äçëáäÞ üôé ôá ÜôïìÜ ôïõ åíþíïíôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôá
Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ åíþíïíôáé ìå äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò, êáé åðïìÝíùò åìöáíßæïõí äéáöïñåôéêïýò
áñéèìïýò ïîåßäùóçò, ðñÝðåé íá ìáò äßíåôáé ç äïìÞ ôçò Ýíùóçò.

Óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß áíáöÝñïíôáé ïé óõíçèÝóôåñïé áñéèìïß ïîåßäùóçò ôùí óçìá-
íôéêüôåñùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí óå åíþóåéò ôïõò. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí âáóéêþí áñéèìþí ïîåß-
äùóçò, êáé óýìöùíá ìå ôçí ðñïçãïýìåíç åöáñìïãÞ, ðñïóäéïñßæåôáé åýêïëá ï áñéèìüò
ïîåßäùóçò óôïé÷åßïõ ðïõ åìöáíßæåé ðïëëïýò áñéèìïýò ïîåßäùóçò.

244
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

ÓõíçèÝóôåñïé áñéèìïß ïîåßäùóçò ïñéóìÝíùí óôïé÷åßùí óå åíþóåéò ôïõò

ÌÝôáëëá ÁìÝôáëëá
Na, K, Ag +1 H +1 (-1 óôá õäñßäéá)
Mg, Ca, Ba, Zn +2 F -1
Al +3 O -2
(+2 óôï ÏF2, -1 óôá õðåñïîåßäéá)
Hg, Cu +1, +2 Cl, Br, I -1 (+1, +3, +5, +7)
Fe, Íi +2, +3 S -2 (+4, +6)
Sn, Pb +2, +4 C -4, +4
Cr +3, +6 B -3, +3
Mn +2, +4, +6, +7 N -3 (+1, +2, +3, +4, +5)
P -3 (+3, +5)

2.4.4 ÃñáöÞ ìïñéáêþí ôýðùí áíüñãáíùí

÷çìéêþí åíþóåùí
Ï ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.), üðùò åßäáìå, åßíáé ï âáóéêüò ôýðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôçí
áíüñãáíç ÷çìåßá êáé ìáò äåß÷íåé áðü ðïéá óôïé÷åßá áðïôåëåßôáé ç Ýíùóç, êáèþò êáé ôïí áêñé-
âÞ áñéèìü ôùí áôüìùí óôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò. Ï ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) áíüñãáíçò Ýíùóçò åß-
íáé ôçò ìïñöÞò: ÁøBx.
O ìïñéáêüò ôýðïò ÁøBx áðïôåëåßôáé áðü äýï ôìÞìáôá:
l Ôï áñ÷éêü ôìÞìá (Á), ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò (+x), äçëáäÞ Á+x, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé
ìÝôáëëï (Ía, K, Ca, Mg, Al, Fe, Cu, . . . ), áìÝôáëëï ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò (P, S, . . .)
Þ ðïëõáôïìéêü êáôéüí (NH +4 , . . .).
l Ôï åðüìåíï ôìÞìá (Â), ìå áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò (–ø), äçëáäÞ Â–ø, ðïõ ìðïñåß íá
åßíáé áìÝôáëëï ìå áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò (Cl, Br, O, S, . . .) Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí
(CN-, NO -3 , SO 2- 2-
4 , CO 3 , . . .).
ÅðïìÝíùò, ãéá ôç ãñáöÞ åíüò ìïñéáêïý ôýðïõ áíüñãáíçò Ýíùóçò, ëáìâÜíïõìå õðüøç ôçí
ðáñáðÜíù äïìÞ.

Ìåèïäïëïãßá
Ãéá ôç ãñáöÞ ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ (Ì.Ô.) ìéáò áíüñãáíçò Ýíùóçò, åíåñãïýìå ùò åîÞò:
1. ÃñÜöïõìå ðñþôï ôï ôìÞìá (Á) ðïõ Ý÷åé èåôéêü Á.Ï. +x (Á+x).
2. ÃñÜöïõìå äåýôåñï ôï ôìÞìá (Â) ðïõ Ý÷åé áñíçôéêü Á.Ï. –ø (–ø).

245
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

3. Ï Á.Ï. (+x) ôïõ ðñþôïõ ôìÞìáôïò (Á) ãñÜöåôáé ùò äåßêôçò (x) óôï äåýôåñï ôìÞìá (Â),
êáé ï Á.Ï. (–ø) ôïõ äåýôåñïõ ôìÞìáôïò ãñÜöåôáé ùò äåßêôçò (ø) óôï ðñþôï ôìÞìá (A).

x+ ψ-
Α Β
ψ x

{
Α ψΒx

ÔåëéêÜ êáôáëÞãïõìå óôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.): ÁøÂx.

Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéïò äåßêôçò åßíáé ßóïò ìå 1, ðáñáëåßðåôáé, åíþ áí ïé äåßêôåò
Ý÷ïõí êïéíü äéáéñÝôç, ãßíåôáé áðëïðïßçóç ìå ôïí ìÝãéóôï êïéíü äéáéñÝôç ôïõò.

Ðáñáäåßãìáôá ãñáöÞò ìïñéáêïý ôýðïõ

1. Óôéò åíþóåéò ìåôáîý áóâåóôßïõ (Ca) êáé ÷ëùñßïõ (Cl), ìáãíçóßïõ (Ìg) êáé áæþôïõ (Í), íá-
ôñßïõ (Na) êáé ïîõãüíïõ (Ï) ðñïêýðôïõí ïé ìïñéáêïß ôýðïé:
+2 -1 +2 -3 1+ 2-
Ca Cl Mg N Na O
1 2 3 2 2 1
{
{
Ca Cl 2 Mg 3N 2

{
2. Óôçí Ýíùóç ôïõ áæþôïõ (Í) ìå ôï õäñïãüíï (Ç) Ý÷ïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï:

N
-3
H
+1
Na 2 O

Óôéò ðåñéðôþóåéò CaCl2 êáé Ía2O ï äåßêôçò 1 óôï áóâÝóôéï êáé ïîõãüíï ðáñáëåßöèçêå.

1 3
{

NH3

Ç Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï ÍÇ3 åßíáé ç áììùíßá êáé áðïôåëåß åîáßñåóç, áöïý ôï Üæùôï, ìå
áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò (-3), ãñÜöåôáé ðñþôï.
3. Óôéò åíþóåéò ìåôáîý áñãéëßïõ (Al) êáé èåééêïý áíéüíôïò (SO 2-
4 ), íáôñßïõ (Ía) êáé öùóöï-
3- +
ñéêïý áíéüíôïò (ÑO 4 ), êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH 4 ) êáé áíèñáêéêïý áíéüíôïò (CO 2- 3 )
ðñïêýðôïõí ïé ìïñéáêïß ôýðïé:
+3 -2 +1 -3 +1 -2
Al SO 4 Na PO 4 NH 4 CO 3
2 3 3 1 2 1
{
{
{

Al 2 (SO4 ) 3 Na 3PO4 (NH4 ) 2 CO 3

246
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

Óôéò ðåñéðôþóåéò üðïõ ôìÞìá ôçò Ýíùóçò åßíáé óõãêñüôçìá áôüìùí êáé ðñÝðåé íá ãñáöôåß
äåßêôçò, ãñÜöïõìå ôï ôìÞìá óå ðáñÝíèåóç êáé ôïí äåßêôç Ýîù áðü ôçí ðáñÝíèåóç.
4. Óôéò åíþóåéò ìåôáîý áóâåóôßïõ (Ca) êáé áíèñáêéêïý áíéüíôïò (CO 2-
3 ), âáñßïõ (Ba) êáé
3-
èåßïõ (S), áñãéëßïõ êáé öùóöïñéêïý áíéüíôïò (ÑO 4 ) ðñïêýðôïõí ïé ìïñéáêïß ôýðïé:

+2 -2 +2 -2 +3 -3
Ca CO 3 Ba S Al PO 4
2 2 2 2 3 3
{
{
{
Ca CO 3 BaS Al PO 4

Óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò, ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò åß÷áí êïéíü äéáéñÝôç, ïðüôå Ýãéíå áðëïðïßç-
óç ìå ôïí ìÝãéóôï êïéíü äéáéñÝôç ôïõò.
ÅîáéñÝóåéò
Óôéò åíþóåéò ôïõ õäñáñãýñïõ (Hg), ìå áñéèìü ïîåßäùóçò +1, äå ãßíåôáé ç ðáñáðÜíù áðëï-
ðïßçóç. ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ãñÜöïõìå Hg2Cl2 êáé ü÷é HgCl. Ôï ßäéï óõìâáßíåé êáé óôá
õðåñïîåßäéá, üðùò ôï õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ãñÜöåôáé ùò Ç2Ï2. Áõôü óõìâáßíåé
ãéáôß ï ìïñéáêüò ôýðïò, ìåôÜ ôçí áðëïðïßçóç, äå äßíåé óùóôÞ ðëçñïöïñßá ãéá ôç äïìÞ ôçò
Ýíùóçò.

2.4.5 Ïíïìáôïëïãßá áíüñãáíùí åíþóåùí

Ç ïíïìáóßá ôùí áíüñãáíùí åíþóåùí, óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, ðñïêýðôåé óýìöùíá ìå ôá äýï

ìÝñç ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ÁøÂx ôçò Ýíùóçò. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôñüðïé:
1. Ï óõíÞèçò ôñüðïò ïíïìáóßáò óôçí ÅëëÜäá åßíáé ï åîÞò: «ðñþôá äéáâÜæåôáé ôï üíïìá
ôïõ ôìÞìáôïò (Â), ìå áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, êáé äåýôåñï ôï üíïìá ôïõ ôìÞìáôïò (Á),
ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò».
ÐáñÜäåéãìá
Ç Ýíùóç ÍaCl äéáâÜæåôáé «÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï».
2. Ï óýã÷ñïíoò ôñüðïò ïíïìáóßáò, óýìöùíá ìå ôçí IUPAC, åßíáé ï åîÞò: «ðñþôá äéáâÜæå-
ôáé ôï üíïìá ôïõ ôìÞìáôïò (A), ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, êáé äåýôåñï ôï üíïìá ôïõ ôìÞ-
ìáôïò (Â), ìå áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò».
ÐáñÜäåéãìá
Ç Ýíùóç ÍaCl äéáâÜæåôáé «íÜôñéï ÷ëùñßäéï».

247
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Á. ÓõíÞèçò ôñüðïò ïíïìáóßáò ôùí áíüñãáíùí åíþóåùí

Ãéá ôçí ïíïìáóßá ôùí áíüñãáíùí åíþóåùí ìå ôïí óõíÞèç ôñüðï, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïõò
ðáñáêÜôù êáíüíåò.
á. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH +4 ) ìå ðïëõáôïìéêü áíéüí
äéáâÜæïíôáé ìå ôï üíïìá ôïõ áíéüíôïò (Â) êáé ôï üíïìá ôïõ ìåôÜëëïõ Þ ôïõ NH +4 . Óôçí
ðåñßðôùóç ìåôÜëëïõ (Á) ìå ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, áõôüò
äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü (É, ÉÉ, ÉÉÉ, IV êôë.).
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç Ýíùóç (NÇ4)3PO4 äéáâÜæåôáé öùóöïñéêü áììþíéï. ¼ìïéá äéáâÜæïõìå:
Na3ÑO4 öùóöïñéêü íÜôñéï Ê2CO3 áíèñáêéêü êÜëéï
CaSO4 èåééêü áóâÝóôéï Al(NO3)3 íéôñéêü áñãßëéï
ÍaIO3 éùäéêü íÜôñéï MgSO3 èåéþäåò ìáãíÞóéï
ÊÍO2 íéôñþäåò êÜëéï Ba(ClO2)2 ÷ëùñéþäåò âÜñéï
NaBrO õðïâñïìéþäåò íÜôñéï ÊClO4 õðåñ÷ëùñéêü êÜëéï

2. Âáóéæüìåíïé óôïí ôñüðï ïíïìáóßáò ìéáò Ýíùóçò, ìðïñïýìå íá ãñÜøïõìå ôïí ìïñéáêü
ôýðï (Ì.Ô.) ôçò Ýíùóçò, üôáí ãíùñßæïõìå ôï üíïìÜ ôçò (áíôßóôñïöï ðñüâëçìá). Óôçí ðåñß-
ðôùóç áõôÞ áêïëïõèïýìå ôç ìåèïäïëïãßá (âë. 2.4.4), äçëáäÞ ãñÜöïõìå ðñþôï ôï óôïé-
÷åßï ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, äåýôåñï ôï óôïé÷åßï ìå áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, êáé
âÜæïõìå ÷éáóôß ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóÞò ôïõò.
Ç Ýíùóç èåééêü íÜôñéï Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Ía2SO4. ¼ìïéá ãñÜöïõìå:
Èåééêü áñãßëéï Al3+ SO 24- , Üñá Al2(SÏ4)3
Áíèñáêéêü íÜôñéï Na+ CO 2- , 3 Üñá Na2CO3
Èåéþäåò áììþíéï ÍÇ +4 SO 23- , Üñá (ÍÇ4)2SO3
Õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï Na+ ClO - , Üñá NaClÏ
Èåéþäåò âÜñéï Ba2+ SO 23- , Üñá BaSÏ3
Mïíüîéíï öùóöïñéêü êÜëéï Ê+ ÇPO 24- , Üñá Ê2ÇPO4
×ëùñéêüò øåõäÜñãõñïò Zn2+ ClO - , 3 Üñá Zn(ClÏ3)2
Yðåñ÷ëùñéêüò Üñãõñïò Ág+ ClO -4, Üñá AgClO4
Néôñþäåò áóâÝóôéï Ca2+ ÍO - ,
2 Üñá Ca(ÍÏ2)2
Iùäéþäåò áñãßëéï Al3+ ÉO -
2, Üñá Al(ÉÏ2)3

248
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

3. Ç Ýíùóç FeSO4 äéáâÜæåôáé (ôï óôïé÷åßï óßäçñïò ðáñïõóéÜæåé, ãåíéêÜ, ðåñéóóüôåñïõò

áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, ôïõò: +2 êáé +3) èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ), åíþ ç Ýíùóç Cu(NO3)2
ïíïìÜæåôáé (ôï óôïé÷åßï ÷áëêüò ðáñïõóéÜæåé, ãåíéêÜ, ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò
ïîåßäùóçò, ôïõò: +1 êáé +2) íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ). ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
Pb3(ÑO4)4 öùóöïñéêüò ìüëõâäïò (IV) MnCO3 áíèñáêéêü ìáããÜíéï (ÉÉ)
CuSO4 èåééêüò ÷áëêüò (ÉÉ) Fe(ClO3)2 ÷ëùñéêüò óßäçñïò (ÉÉ)

Èåééêüò óßäçñïò (ÉÉÉ) Fe3+ SO 24- , Üñá Fe2(SÏ4)3

Íéôñéêüò ÷áëêüò (É) Cu+ NO - ,3 Üñá CuNO3
â. Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå ðïëõáôïìéêÜ áíéüíôá (ÇyB) äéáâÜæïíôáé ìå ôï üíïìá
ôïõ áíéüíôïò (B) ðñþôï êáé êáôÜëçîç ôç ëÝîç ïîý. Ôá ïîÝá ðïõ ðñïêýðôïõí åßíáé ôïõ
ôýðïõ ÇxÁÏy, üðïõ ôï Á åßíáé áìÝôáëëï óôïé÷åßï (üðùò P, S, C, N, Cl, . . .) ìå èåôéêü áñéèìü
ïîåßäùóçò, Þ óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò, ìÝôáëëï (üðùò Mn, Cr, . . .), êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò
ïîõãïíïý÷á ïîÝá.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ôá óõíçèÝóôåñá ïîõãïíïý÷á ïîÝá åßíáé ôá -éêÜ ïîÝá:
Ïíïìáôïëïãßá ôùí êõñéüôåñùí . . . éêþí ïîÝùí
HClO3 ÷ëùñéêü ïîý H2CO3 áíèñáêéêü ïîý
HBrO3 âñïìéêü ïîý H2SO4 èåééêü ïîý
HIO3 éùäéêü ïîý H3BO3 âïñéêü ïîý
ÇÍÏ3 íéôñéêü ïîý H3PO4 öùóöïñéêü ïîý

Ìðïñåß åðßóçò íá óõíáíôÞóïõìå:

H2SiO3 ðõñéôéêü ïîý H3AsO4 áñóåíéêéêü ïîý

2. Ôá ðáñáðÜíù -éêÜ ïîÝá åßíáé ôá óçìáíôéêüôåñá, êáé áðü áõôÜ ìðïñïýìå íá ãíùñßæïõìå
ôá õðüëïéðá ïîõãïíïý÷á ïîÝá.
. . . þäåò ïîý
ÐñáêôéêÜ ôï -þäåò ïîý ðñïêýðôåé áðü ôï áíôßóôïé÷ï -éêü ïîý, ìå áöáßñåóç åíüò áôüìïõ ïîõãüíïõ

HClO2 ÷ëùñéþäåò ïîý HÍÏ2 íéôñþäåò ïîý

HBrO2 âñïìéþäåò ïîý H2SO3 èåéþäåò ïîý
HIO2 éùäéþäåò ïîý H3PO3 öùóöïñþäåò ïîý

249
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

õðï . . . þäåò ïîý

ÐñáêôéêÜ ôï õðï . . . þäåò ïîý ðñïêýðôåé áðü ôï áíôßóôïé÷ï -éêü ïîý, ìå áöáßñåóç
äýï áôüìùí ïîõãüíïõ Þ ìå áöáßñåóç åíüò áôüìïõ ïîõãüíïõ áðü ôï -þäåò ïîý

HClO õðï÷ëùñéþäåò ïîý HÉÏ õðïúùäéþäåò ïîý

HBrO õðïâñïìéþäåò ïîý H3PO2 õðïöùóöïñþäåò ïîý

õðåñ . . . éêü ïîý

ÐñáêôéêÜ ôï õðåñ . . . éêü ïîý ðñïêýðôåé áðü ôï áíôßóôïé÷ï -éêü ïîý, ìå ôçí ðñïóèÞêç
åíüò áôüìïõ ïîõãüíïõ

HClO4 õðåñ÷ëùñéêü ïîý HÉÏ4 õðåñéùäéêü ïîý

HBrO4 õðåñâñïìéêü ïîý

Óçìåßùóç: Åðßóçò óõíáíôÜìå ïîÝá ìå ìÝôáëëá, üðùò: õðåñìáããáíéêü ïîý (ÇÌnÏ4), äé÷ñùìéêü ïîý
(H2Cr2O7), áñãéëéêü ïîý (H3AlO3), øåõäáñãõñéêü ïîý (Ç2ÆnÏ2).
ã. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH +4 ) ìå áìÝôáëëï äéáâÜæïíôáé
ìå ôï üíïìá ôïõ áìåôÜëëïõ (Â) –ìå ôçí êáôÜëçîç -ïý÷ï Þ -ßäéï– êáé ôï üíïìá ôïõ ìåôÜë-
ëïõ Þ ôïõ NH +4 . ¼ôáí ôï ìÝôáëëï (Á) ðáñïõóéÜæåé ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäù-
óçò, áõôüò äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü – É, ÉÉ, ÉÉÉ êôë.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç Ýíùóç ÊCl äéáâÜæåôáé ÷ëùñéïý÷ï êÜëéï. ¼ìïéá äéáâÜæïõìå:
CaCl2 ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï ZnS èåéïý÷ïò øåõäÜñãõñïò
Ìg3N2 áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï ÂaÉ2 éùäéïý÷ï âÜñéï
NH4Cl ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï CaH2 õäñïãïíïý÷ï áóâÝóôéï

2. Ìå ôçí ßäéá ëïãéêÞ, áðü ôï üíïìá ãñÜöïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò Ýíùóçò.
Ç Ýíùóç ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï NaCl. ¼ìïéá ãñÜöïõìå:
Éùäéïý÷ï áñãßëéï Al3+ I-, Üñá AlI3
Áæùôïý÷ï áóâÝóôéï Ca2+ N3-, Üñá Ca3N2
Èåéïý÷ï ìáãíÞóéï Ìg2+ S2-, Üñá MgS

3. Ç Ýíùóç CuS äéáâÜæåôáé (ôï óôïé÷åßï ÷áëêüò ðáñïõóéÜæåé, ãåíéêÜ, ðåñéóóüôåñïõò áðü
Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, ôïõò: +1 êáé +2) èåéïý÷ïò ÷áëêüò (ÉÉ). ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
CuCl ÷ëùñéïý÷ïò ÷áëêüò (É) FeS èåéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ)

250
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

PbI4 éùäéïý÷ïò ìüëõâäïò (IV) ÑBr3 âñïìéïý÷ïò öùóöüñïò (ÉÉÉ)

Hg2Cl2 ÷ëùñéïý÷ïò õäñÜñãõñïò (I) ÑCl5 ÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò (V)

×ëùñéïý÷ïò ÷áëêüò (ÉÉ) Cu2+ Cl-, Üñá CuCl2

Èåéïý÷ïò ìüëõâäïò (ÉV) Pb4+ S2-, Üñá PbS2
×ëùñéïý÷ïò õäñÜñãõñïò (ÉÉ) Hg2+ Cl-, Üñá HgCl2

Åîáßñåóç
Må ôçí ßäéá ëïãéêÞ äéáâÜæïõìå ôéò åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH +4 )
ìå ôï áíéüí ôïõ êõáíßïõ (CN-).
ÍaCN êõáíéïý÷ï íÜôñéï Ba(CN)2 êõáíéïý÷ï âÜñéï

Kõáíéïý÷ïò êáóóßôåñïò (ÉÉ) Sn2+ CN-, Üñá Sn(CN)2

Êõáíéïý÷ï áììþíéï ÍÇ +4 CN-, Üñá NH4CN

ÐñïóÝ÷ïõìå ôéò ðåñéðôþóåéò:

i. Ïé åíþóåéò ôïõ ïîõãüíïõ ìå ôá Üëëá óôïé÷åßá (ÁyÏx) ïíïìÜæïíôáé oîåßäéá, ìáæß ìå ôï
üíïìá ôïõ óôïé÷åßïõ Á.
Ðáñáäåßãìáôá
Ç Ýíùóç Ê2O äéáâÜæåôáé ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ, åíþ ç Ýíùóç ÌnO2 äéáâÜæåôáé (ôï óôïé÷åßï
ìáããÜíéï ðáñïõóéÜæåé, ãåíéêÜ, ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, ôïõò: +2, +4,
+6 êáé +7) ïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ (IV). ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
Ía2Ï ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ BaÏ ïîåßäéï ôïõ âáñßïõ
Ál2O3 ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ Li2Ï ïîåßäéï ôïõ ëéèßïõ
CuÏ ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ) Cu2O ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É)

Ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ Mg2+ O2-, Üñá MgO

Oîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ) Fe3+ O2-, Üñá Fe2O3

ii. Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå áëïãüíï, èåßï Þ êõÜíéï (ÇyÂ) äéáâÜæïíôáé õäñï, ìáæß
ìå ôï üíïìá ôïõ  êáé áíÞêïõí óôçí êáôçãïñßá ôùí ìç ïîõãïíïý÷ùí ïîÝùí.
ÇF õäñïöèüñéï ÇCl õäñï÷ëþñéï
ÇÂr õäñïâñüìéï ÇÉ õäñïúþäéï

251
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå ôá áëïãüíá (HF, HCl, HBr êáé ÇÉ)

÷áñáêôçñßæïíôáé ùò õäñáëïãüíá êáé óõìâïëßæïíôáé ÇX

H2S õäñüèåéï HCN õäñïêõÜíéï

iii. Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå ôá ìÝôáëëá ïíïìÜæïíôáé åðßóçò õäñßäéá, ìáæß ìå ôï

üíïìá ôïõ ìåôÜëëïõ.
ÍaH õäñßäéï ôïõ íáôñßïõ Þ CaH2 õäñßäéï ôïõ áóâåóôßïõ Þ
õäñïãïíïý÷ï íÜôñéï õäñïãïíïý÷ï áóâÝóôéï

iv. Oé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå Üëëï áìÝôáëëï ïíïìÜæïíôáé ìå åéäéêïýò ôñüðïõò.

H2Ï íåñü ÍH3 áììùíßá

ä. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí ìå ôï õäñïîåßäéï ïíïìÜæïíôáé õäñïîåßäéá ôïõ áíôßóôïé÷ïõ

ìåôÜëëïõ. ¼ôáí ôï ìÝôáëëï (Á) ðáñïõóéÜæåé ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò,
áõôüò äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü – É, ÉÉ, ÉÉÉ, IV êôë.
Ðáñáäåßãìáôá
Ç Ýíùóç NaÏÇ äéáâÜæåôáé õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, åíþ ç Ýíùóç Fe(ÏÇ)2 äéáâÜæåôáé (ôï
óôïé÷åßï óßäçñïò ðáñïõóéÜæåé, ãåíéêÜ, ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò,
ôïõò: +2 êáé +3) õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉ). ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
ÊÏÇ õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ Ìg(ÏÇ)2 õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ
Ál(ÏÇ)3 õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ Fe(OH)3 õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ)

Yäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ Âa2+ OÇ-, Üñá Ba(OH)2

Yäñïîåßäéï ôïõ ìïëýâäïõ (ÉÉ) Pb2+ OH-, Üñá Pb(OH)2

ÅéäéêÝò ïíïìáóßåò
Ïé ïíïìáóßåò êáõóôéêü íÜôñéï (ãéá ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, NaOH) êáé êáõóôéêü êÜëéï
(ãéá ôï õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ, ÊÏÇ) åßíáé ðéï óõíçèéóìÝíåò.

ÅðéóÞìáíóç
Ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí (Ì(ÏÇ)x) áíÞêïõí óôçí êáôçãïñßá ôùí âÜóåùí.
å. ¼ôáí äýï óôïé÷åßá ó÷çìáôßæïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá åíþóåéò, ÷ñçóéìïðïéïýìå áñéè-
ìçôéêÜ ðñïèÝìáôá, ðïõ äåß÷íïõí ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ äåýôåñïõ óôïé÷åßïõ (Â).

252
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç Ýíùóç CO äéáâÜæåôáé ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, åíþ ç Ýíùóç CO2 äéáâÜæåôáé äéïîåßäéï
ôïõ Üíèñáêá.
2. Ç Ýíùóç FeCl3 äéáâÜæåôáé ôñé÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò Þ ÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉÉ).
3. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
PCl3 ôñé÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò Þ PCl5 ðåíôá÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò Þ
÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò (ÉÉÉ) ÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò (V)
FeÂr2 äéâñoìéïý÷ïò óßäçñïò Þ FeBr3 ôñéâñoìéïý÷ïò óßäçñïò Þ
âñïìéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ) âñïìéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉÉ)

Ôåôñáúùäéïý÷ïò ìüëõâäïò Pb4+ I-, Üñá PbI4

Äé÷ëùñéïý÷ïò êáóóßôåñïò Sn2+ Cl-, Üñá SnCl2

4. Må ôçí ßäéá ëïãéêÞ ïíïìÜæïíôáé ôá óçìáíôéêÜ ïîåßäéá, äçëáäÞ äçëþíåôáé ï áñéèìüò ôùí
áôüìùí ïîõãüíïõ ìå ôï êáôÜëëçëï áñéèìçôéêü. ¸ôóé äéáâÜæïõìå ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ
ãéá ôï NO, äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá ãéá ôï CO2, ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ ãéá ôï N2O5 êôë.
Ìïíïîåßäéï NO CO
Äéïîåßäéï ÍO2 CO2 SO2 MnO2
Ôñéïîåßäéï N2O3 SO3
Ôåôñïîåßäéï N2O4
Ðåíôïîåßäéï N2O5 P2O5
Åðôïîåßäéï Mn2O7

ÅéäéêÝò ïíïìáóßåò
i. Ôï ïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (Í2Ï) ïíïìÜæåôáé õðïîåßäéï ôïõ áæþôïõ.
ii. Ôá ïîåßäéá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ïìÜäá - Ï - Ï - ïíïìÜæïíôáé õðåñïîåßäéá. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé
ôï Ç2Ï2: õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ.

253
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Â. Ïíïìáôïëïãßá áíüñãáíùí åíþóåùí êáôÜ IUPAC

Ãéá ìéá áíüñãáíç Ýíùóç ôçò ìïñöÞò ÁøÂx, äéáâÜæïõìå «ðñþôï ôï üíïìá ôïõ ôìÞìáôïò Á
ìå èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, êáé äåýôåñï ôï üíïìá ôïõ ôìÞìáôïò Â ìå áñíçôéêü áñéèìü
ïîåßäùóçò».
ÁøÂx: üíïìá Á üíïìá Â

Ðáñáäåßãìáôá
ÌgCl2 ÌáãíÞóéï ÷ëùñßäéï ZnS ØåõäÜñãõñïò óïõëößäéï
FeCl2 Óßäçñïò (ÉÉ) ÷ëùñßäéï PBr3 Öùóöüñïò (ÉÉÉ) âñïìßäéï
Na2O ÍÜôñéï ïîåßäéï SO2 Èåßï äéïîåßäéï
CO2 ¢íèñáêáò äéïîåßäéï N2O ÄéÜæùôï ìïíïîåßäéï
HF Õäñïãüíï öèïñßäéï HCN Õäñïãüíï êõáíßäéï
HCl Õäñïãüíï ÷ëùñßäéï H2S Õäñïãüíï óïõëößäéï
NaOH ÍÜôñéï õäñïîåßäéï KOH ÊÜëéï õäñïîåßäéï
Ca(OH)2 ÁóâÝóôéï õäñïîåßäéï Cu(OH)2 ×áëêüò (ÉÉ) õäñïîåßäéï
H3PO4 Öùóöïñéêü ïîý HNO3 Íéôñéêü ïîý
Na2SO4 ÍÜôñéï èåééêü CaCO3 ÁóâÝóôéï áíèñáêéêü
Fe2(SO4)3 Óßäçñïò (ÉÉÉ) èåééêü NH4NO3 Áììþíéï íéôñéêü
NaHCO3 ÍÜôñéï õäñïãüíï áíèñáêéêü KH2PO4 ÊÜëéï äéõäñïãüíï öùóöïñéêü

254
2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

Åñþôçóç èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

2.4.6 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí: á. ÷ëùñéêü

íÜôñéï, â. ÷ëùñéêü ïîý, ã. ÷ëùñéþäåò áñãßëéï, ä. õðï÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï êáé å.
õðåñ÷ëùñéêü êÜëéï.
ÁðÜíôçóç
Ãéá íá ãñÜøïõìå ôïõò æçôïýìåíïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò, óôçñéæüìáóôå óôï âáóéêü ðïëõá-
ôïìéêü éüí, ôï ÷ëùñéêü: ClO - . Ïé æçôïýìåíïé ìïñéáêïß ôýðïé åßíáé:
3

á. ÷ëùñéêü íÜôñéï
Na+ ClO -
3 , Üñá NaClÏ 3

â. ÷ëùñéêü ïîý
Ç+ ClO -
3 , Üñá ÇClÏ 3

ã. ÷ëùñéþäåò áñãßëéï
Íá èõìçèïýìå üôé ôï ÷ëùñéþäåò áíéüí ðñïêýðôåé áðü ôï ÷ëùñéêü ìå ôçí áöáßñåóç åíüò
áôüìïõ ïîõãüíïõ (ClO - ). 2

Ál3+ ClO -
2 , Üñá Al(ClÏ 2 ) 3

ä. õðï÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï
Íá èõìçèïýìå üôé ôï õðï÷ëùñéþäåò áíéüí ðñïêýðôåé áðü ôï ÷ëùñéêü ìå ôçí áöáßñåóç
äýï áôüìùí ïîõãüíïõ (ClO - ).

Ca2+ ClO - , Üñá Ca(ClÏ)2

å. õðåñ÷ëùñéêü êÜëéï
Íá èõìçèïýìå üôé ôï õðåñ÷ëùñéêü áíéüí ðñïêýðôåé áðü ôï ÷ëùñéêü ìå ôçí ðñïóèÞêç åíüò
áôüìïõ ïîõãüíïõ (ClO - ). 4

Ê+ ClO -
4 , Üñá ÊClO 4

ÓõìðÝñáóìá
Ãéá ôçí ïíïìáôïëïãßá êáé ôç ãñáöÞ ôùí áíüñãáíùí åíþóåùí, ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå:
l ôïõò âáóéêïýò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí óçìáíôéêüôåñùí óôïé÷åßùí (Ía+, K+, Ag+,
Mg2+, Ca2+, Ba2+, Zn2+, Al3+, Cu+, Cu2+, Fe2+, Fe3+, Sn2+, Sn4+, Pb2+, Pb4+, H+, F-, Cl-, Br-, I-, O2-,
S2-, N3- ).
l ôá -éêÜ éüíôá (PO 3 - , SO 2- , CO 2- , ÍO - , ClO - , BrO - , lO - ),
4 4 3 3 3 3 3
l ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ) êáé ôá áíéüíôá (ÏÇ-, CN-),
l ôïõò âáóéêïýò êáíüíåò ôçò ïíïìáôïëïãßáò.

255
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
J.J. Berzelius (1779-1848). Ï J`ns Jacob Berzelius Þôáí Óïõçäüò ÷çìéêüò. ÃåííÞ-
èçêå ôï 1779 óôç ìéêñÞ ðüëç V@versunda êáé Þôáí ãéïò ãõìíáóéÜñ÷ç. Äõóôõ÷þò
Ýìåéíå ãñÞãïñá ïñöáíüò êáé áðü ôïõò äõï ãïíåßò ôïõ, áëëÜ, ðáñÜ ôéò ïéêïíïìé-
êÝò äõóêïëßåò, óõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ, ìå êÜðïéá äéáëåßììáôá ãéá íá ðáñá-
äßäåé ìáèÞìáôá. Ç áãÜðç ôïõ ãéá ôéò öõóéêÝò åðéóôÞìåò ôïí Ýóôñåøå áñ÷éêÜ
óôçí éáôñéêÞ, üðïõ ðÞñå ôï ðôõ÷ßï ôïõ áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÏõøÜëáò, ôï
1802, ìå äéäáêôïñéêÞ äéáôñéâÞ ÷çìéêïý åíäéáöÝñïíôïò, ðïõ áíáöåñüôáí óå
áíáëýóåéò ìåôáëëéêþí íåñþí. ÐáñÜëëçëá ìå ôçí áìéóèß èÝóç ôïõ âïçèïý óôçí
ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ôçò Óôïê÷üëìçò, áöéåñþèçêå óå ðñùôüôõðåò ÷çìéêÝò Ýñåõíåò öé-
ëïîåíïýìåíïò óôï óðßôé åíüò ðëïýóéïõ éäéïêôÞôç ìåôáëëåßùí. Ç óõíåñãáóßá
ôïõò ïäÞãçóå óôçí áðïìüíùóç ôïõ ïîåéäßïõ åíüò íÝïõ óôïé÷åßïõ, ôïõ äçìç-
ôñßïõ, êáèþò êáé óôç ìåëÝôç ôçò çëåêôñüëõóçò õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ïîÝùí, J.J. Berzelius
âÜóåùí êáé áëÜôùí, ìå ìéá áõôïó÷Ýäéá çëåêôñéêÞ óôÞëç ðïõ åß÷å êáôáóêåõ-
1779-1848
Üóåé. ¸êáíå áíáëýóåéò óôï ãÜëá, ôï áßìá, ôç ÷ïëÞ êáé äéÜöïñïõò æùéêïýò
éóôïýò. Áðïìüíùóå ãéá ðñþôç öïñÜ ôï ðõñïóôáöõëéêü ïîý êáé äéáðßóôùóå
üôé ïé ìýåò ðåñéÝ÷ïõí ãáëáêôéêü ïîý. Ìå ôçí Ýêäïóç ôïõ äåýôåñïõ âéâëßïõ ôïõ,
Þñèå êáé ç ðñþôç áíáãíþñéóç, êáé Ýãéíå ìÝëïò ôçò Áêáäçìßáò Åðéóôçìþí. Äýï
÷ñüíéá áñãüôåñá êáôÝëáâå ôçí Ýäñá ôçò ÷çìåßáò êáé öáñìáêåõôéêÞò óôï Éá-
ôñéêü Éíóôéôïýôï Êáñïëßíóêá ôçò Óôïê÷üëìçò. Ãéá áñêåôÜ ÷ñüíéá áó÷ïëÞèçêå
ìå ôçí ïñõêôïëïãßá, áðïìüíùóå óå êáèáñÞ êáôÜóôáóç ôï ðõñßôéï êáé ôáîéíü-
ìçóå ôá ïñõêôÜ óýìöùíá ìå ôç ÷çìéêÞ ôïõò óýóôáóç. Óôçí ðïñåßá áõôÞ áíáêÜ-
ëõøå ôá ùò ôüôå Üãíùóôá óôïé÷åßá óåëÞíéï, èüñéï, æéñêüíéï êáé âáíÜäéï. Ï
Berzelius åñãÜóôçêå êïíôÜ óôïí ïñõêôïëüãï J.G. Gahn êáé åêåß íüìéóå üôé áíá-
êÜëõøå Ýíá áêüìç óôïé÷åßï, ìå ôç ìïñöÞ ïîåéäßïõ ôïõ, ôï ïðïßï áñ÷éêÜ ïíü-
ìáóå èüñéï. Áñãüôåñá áðïêáëýöèçêå üôé áõôÞ ç ïõóßá Þôáí ôï öùóöïñéêü
ýôôñéï, ïðüôå ôï üíïìá èüñéï äüèçêå óå êÜðïéï Üëëï íÝï óôïé÷åßï ðïõ áðïìü-
íùóå, áðü Ýíá óðÜíéï ïñõêôü ôçò Íïñâçãßáò. Ï Berzelius ôåëåéïðïßçóå ôçí ðõ-
ñï÷çìéêÞ ôå÷íéêÞ ôïõ «öõóçôÞñá áõëïý», ðïõ èá ìðïñïýóå íá ÷áñáêôçñéóôåß
ùò ï ðñüäñïìïò ôçò öáóìáôïóêïðßáò, êáèþò áðü ôçí åìöÜíéóç ÷ñùìÜôùí óôç
öëüãá óõìðåñáßíåôáé ç ðáñïõóßá ðïëëþí óôïé÷åßùí. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí
çëåêôñï÷çìéêþí ìåëåôþí, óôá ïðïßá åß÷å óõìâÜëåé êáé ï ßäéïò, ïäÞãçóáí óôç äé-
áôýðùóç ôçò èåùñßáò ôïõ äõáäéêïý óõóôÞìáôïò, ó÷åôéêÜ ìå ôç äïìÞ ôùí
åíþóåùí. Óýìöùíá ìå áõôÞí ïé åíþóåéò áðïôåëïýíôáé áðü äýï ôìÞìáôá, Üôïìá
Þ ïìÜäåò áôüìùí, ðïõ Ý÷ïõí áíôßèåôç çëåêôñéêÞ ðïëéêüôçôá. Ôï ïîõãüíï Þôáí
ôï ðéï çëåêôñáñíçôéêü áðü ôá ãíùóôÜ óôïé÷åßá êáé ôï êÜëéï ôï ðéï çëåêôñïèå-
ôéêü. Ãéá áñêåôü êáéñü ç íÝá èåùñßá åß÷å ãßíåé áðïäåêôÞ ãéáôß åîçãïýóå ôéò
áíüñãáíåò åíþóåéò êáé ôá ïñõêôÜ. Ïé äõóêïëßåò åìöáíßæïôáí óôéò ïñãáíéêÝò
åíþóåéò. Ï Berzelius áñíÞèçêå íá äå÷ôåß ôéò íÝåò éäÝåò ðïõ áêïëïýèçóáí, ìå
áðïôÝëåóìá ôï êýñïò ôïõ íá ìåéùèåß óçìáíôéêÜ êáôÜ ôá ôåëåõôáßá 10 ÷ñüíéá
ôçò æùÞò ôïõ. Óå çëéêßá 56 åôþí ðáíôñåýôçêå ôçí êüñç åíüò ößëïõ ôïõ, ôçí
Elisabet Poppius, êáé Ýæçóå ìáæß ôçò åõôõ÷éóìÝíá. ¸äéíå ìåãÜëç óçìáóßá óôï ðåß-
ñáìá, êáé óå ìßá áðü ôéò åðéóôïëÝò ôïõ, ðïõ âñßóêïíôáé óôï ïìþíõìï ìïõóåßï
óôç Óôïê÷üëìç, ðáñáôçñåß ôá áêüëïõèá: «Ïé áñ÷Üñéïé ÷çìéêïß äåí ðñÝðåé íá ðá-
ñáëåýðïõí ôçí åêðáßäåõóÞ ôïõò óôçí ðïóïôéêÞ áíÜëõóç, ãéáôß, ðáñüëï ðïõ äåí åß-
íáé ðáñÜ ÷åéñùíáêôéêÞ åñãáóßá, ðñÝðåé íá Ý÷ïõí õðüøç üôé þóðïõ íá áðïêôÞóïõí

256
 2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

ôçí áðáñáßôçôç åìðåéñßá äåí ìðïñïýí íá áíáëÜâïõí ðéï ðñïçãìÝíá ðåéñÜìáôá.

ÐñÝðåé êáíåßò íá áðïêôÞóåé ôç óõíÞèåéá íá æõãßæåé ðñïóåêôéêÜ, íá ìåôáããßæåé õãñÜ
áðü äï÷åßï óå äï÷åßï, ÷ùñßò íá ôïõ îåöåýãåé ðïôÝ ç ôåëåõôáßá óôáãüíá, êáé íá ðáñá-
ôçñåß ðïëõÜñéèìåò ìéêñÝò ëåðôïìÝñåéåò, ðïõ áí áäéáöïñÞóåé ãézáõôÝò, ìðïñåß íá
ïäçãçèåß óôçí êáôáóôñïöÞ äïõëåéÜò ïëüêëçñùí åâäïìÜäùí». Ìå ôç óõóóþñåõ-
óç ðïëëþí áíáëõôéêþí äåäïìÝíùí, åðÞëèå ç ðåéñáìáôéêÞ åðéâåâáßùóç ãéá
ôïõò íüìïõò ôùí óôáèåñþí êáé ðïëëáðëþí áíáëïãéþí. Ï Berzelius ðñþôïò
áíáãíþñéóå ôç äõíáôüôçôá ôùí óôïé÷åßùí íá óõììåôÝ÷ïõí óôéò åíþóåéò ìå
ðåñéóóüôåñá Üôïìá ôïõ åíüò. Ï Berzelius Þôáí ßóùò ï ðñþôïò ÷çìéêüò åñåõíç-
ôÞò ðëÞñïõò áðáó÷üëçóçò, ßäéùò áöüôïõ ðáñáéôÞèçêå áðü ôï ðáíåðéóôÞìéï,
ôï 1832.
Ï Berzelius õðÞñîå êõñßáñ÷ç ðñïóùðéêüôçôá óôïí êüóìï ôçò ÷çìåßáò êáôÜ ôï
ðñþôï Þìéóõ ôïõ 19ïõ áéþíá, ìå êáèïëéêÞ áíáãíþñéóç ëüãù ôùí óçìáíôéêþí
åðéôåõãìÜôùí ôïõ. Ôï Ýñãï ôïõ åíôïðßæåôáé óôç ÷çìéêÞ áíüñãáíç áíÜëõóç,
óôçí áíáêÜëõøç íÝùí óôïé÷åßùí êáé óôïí õðïëïãéóìü, ìå áêñßâåéá, ôùí áôï-
ìéêþí âáñþí üëùí ôùí ùò ôüôå ãíùóôþí óôïé÷åßùí (43). Ï Berzelius êáèéÝñùóå
ôï «÷çìéêü áëöáâçôÜñé», áöïý Þôáí áõôüò ðïõ óêÝöôçêå íá åéóçãçèåß ôéò óõ-
íôïìïãñáößåò ôùí óôïé÷åßùí. ¸êôïôå ïé óõíôïìïãñáößåò ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åß-
ùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéåèíÞ ãëþóóá ôçò ÷çìåßáò. Ôï åãêõêëïðáéäéêü,
êñéôéêü êáé óõóôçìáôéêü ôïõ ðíåýìá, óå óõíäõáóìü ìå ôçí åñãáôéêüôçôá êáé ôç
äåîéïôå÷íßá ôïõ, óõíÝâáëáí áðïöáóéóôéêÜ óôçí ðñüïäï ôçò ÷çìåßáò.
ÐçãÞ: ÌåãÜëïé ÷çìéêïß. Ç ðáëéÜ öñïõñÜ, ÁíáóôÜóéïò ÂÜñâïãëçò.

257
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

Áñéèìüò ïîåßäùóçò 2.4.13 Äßíïíôáé ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò:

á. +2 â. +3 ã. +3
2.4.7 Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ áæþôïõ
ä. +6 å. +7
óôçí ðåñßðôùóç ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ
Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïí óùóôü áñéèìü ïîåßäù-
(ÍÇ +4 ) åßíáé:
óçò óôéò áêüëïõèåò ðåñéðôþóåéò:
á. +3 â. +4 ã. +5
i. Cr óôï Cr Ï 2-
2
ä. +1 å. –3 7
ii. Fe óôï [Fe(CN)6]-4
2.4.8 Óå ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò iii. Co óôï [Cï(ÍÏ2)6]-4 (áñ. ïî. Í: +3)
êáé éüíôá ôï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï Ý÷ïõí
ôïí ßäéï áñéèìü ïîåßäùóçò; iv. Mn óôï MnO - 4
á. O3 â. NH +4 ã. ÍaH 2.4.14 H åðßäñáóç õðåñìáããáíéêïý êáëßïõ
ä. CO2 å. H2O2 (KMnO4) óå õäñï÷ëþñéï (HCl) äßíåôáé áðü ôçí
áíôßäñáóç:
2.4.9 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò êáé
óå ðïéá éüíôá ôï èåßï Ý÷åé ôïí ìéêñüôåñï áñéè- 16ÇCl + 2KMnO4 ®
ìü ïîåßäùóçò; ® 5Cl2 + 2KCl + 2MnCl2 + 8H2O
á. SO3 â. H2SO4 ã. H2S Óôçí áíôßäñáóç ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò ôïõ
ä. S8 å. SO 23- ÷ëùñßïõ êáé ôïõ ìáããáíßïõ ìåôáâÜëëïíôáé:
á. Ìn: áðü +7 óå +2, Cl: áðü -1 óå 0
2.4.10 Áí ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ ÷ëùñßïõ â. Ìn: áðü +6 óå +2, Cl: áðü -1 óå 0
åßíáé -1, ðïéïò åßíáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ
ã. Ìn: áðü +7 óå +4, Cl: áðü -1 óå +1
éùäßïõ êáé ôïõ áíôéìïíßïõ óôçí Ýíùóç
[ÉCl2]+[SbCl6]-; ä. Ìn: áðü +7 óå +6, Cl: áðü -1 óå 0
á. +2 êáé +6 â. +2 êáé +5 2.4.15 H åðßäñáóç äé÷ñùìéêïý êáëßïõ
ã. +1 êáé +7 ä. +3 êáé +7 (K 2Cr 2O7) óå õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ
å. +3 êáé +5 (H2Ï2) äßíåôáé áðü ôçí áíôßäñáóç:
2.4.11 Ôï êïâÜëôéï (Co) ó÷çìáôßæåé ìéá 3Ç2Ï2 + K2Cr2O7 + 4H2SO4 ®
óýìðëïêç Ýíùóç ìå ôýðï [Co(NH3)4Cl]+Cl-. O ® 3O2 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O
áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ êïâáëôßïõ åßíáé ßóïò Óôçí áíôßäñáóç ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò ôïõ ï-
ìå: îõãüíïõ êáé ôïõ ÷ñùìßïõ ìåôáâÜëëïíôáé:
á. 0 â. +1 ã. –2 á. Cr: áðü +6 óå +3, O: áðü -1 óå 0
ä. –1 å. +2 â. Cr: áðü +6 óå +3, O: áðü -2 óå 0
ã. Cr: áðü +7 óå +3, O: áðü -2 óå +1
2.4.12 Ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò ôïõ õäñïãü-
íïõ óôá: Ç2, HCl, SiH4, NaH êáé Ç+ åßíáé áíôß- ä. Cr: áðü +7 óå +6, O: áðü -1 óå 0
óôïé÷á:
2.4.16 Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò åíþóåéò ôçò
á. +1, +1, +1, -1, +1 â. 0, +1, +1, -1, +1 óôÞëçò (É) ìå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ãéá ôï
ã. 0, +1, +1, -1, -1 ä. 0, +1, -1, +1, +1 Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ óôç óôÞëç (ÉÉ).
å. 0, +1, -1, -1, +1

258
 2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) 2.4.20 Áí ãíùñßæïõìå üôé ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç
óõãêñïôåßôáé áðü Ca2+ êáé PO 34 - , ìðïñïýìå
á. ÇClO4 i. -1
íá êáèïñßóïõìå:
â. HCl ii. +7 á. ôïí ìïñéáêü ôýðï.
â. ôïí óõíôáêôéêü ôýðï.
ã. HClO iii. +3 ã. ôïí óôåñåï÷çìéêü ôýðï.
ä. HClO3 iv. +1 ä. êáíÝíáí ôýðï, ãéáôß äåí åðáñêïýí ïé ðëç-
ñïöïñßåò.
å. HClO2 v. +5
2.4.21 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò
ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôá ïíüìáôá ôùí
2.4.17 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åíþóåùí óôç óôÞëç (ÉÉ).
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï èåßï óôçí Ýíùóç ôïõ èåéïý÷ïõ áóâå- ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
óôßïõ (CaS) Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
â. Ôï õäñïãüíï óôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò Ý÷åé ðÜ- á. Ál(OH)3 i. èåéïý÷ï áììþíéï
íôá áñéèìü ïîåßäùóçò +1.
ã. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëéêþí ãáéþí Ý÷ïõí â. HNO2 ii. íéôñþäåò ïîý
ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò +2.
ä. Ôï ÷ëþñéï óôï ÷ëùñéêü ïîý (HClO3) Ý÷åé ã. NaH iii. õðï÷ëùñéþäåò ïîý
áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
å. Ôï Üæùôï óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷åé ä. CO2 iv. õäñïãïíïý÷ï íÜôñéï
áñéèìü ïîåßäùóçò -3.
ÃñáöÞ ÷çìéêþí ôýðùí-Ïíïìáôïëïãßá å. FePO4 v. öùóöïñéêüò óßäçñïò (ÉÉÉ)

2.4.18 Ãéá ôç óùóôÞ ãñáöÞ åíüò ìïñéáêïý óô. (NH4)2S vi. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá
ôýðïõ ìéáò Ýíùóçò, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï
óôïé÷åßá, ÷ñåéáæüìáóôå: æ. HCN vii. õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ
á. ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí äýï óôïé-
÷åßùí. ç. HClO viii. õäñïêõÜíéï
â. ôïõò áôïìéêïýò áñéèìïýò ôùí äýï óôïé-
÷åßùí.
2.4.22 Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áíüñãáíá Ü-
ã. íá Ý÷ïõìå áðïìíçìïíåýóåé ôïí ìïñéáêü
ëáôá åßíáé èåééêÜ;
ôýðï.
á. CuSÏ4.5H2O â. Na2SO3
ä. ôéò áôïìéêüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí.
ã. Al2(SO4)3 ä. MnSO3
2.4.19 Áí Ýíá ìÝôáëëï Ì ó÷çìáôßæåé Ýíá êá- å. Na2S óô. Íá2S2Ï7
ôéüí ×3+, ðïéïò èá åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ
èåééêïý Üëáôïò ôïõ ìåôÜëëïõ Ì; 2.4.23 ¢ôïìï × ìå áôïìéêü áñéèìü 7 ó÷çìá-
á. XSO4 â. X(SO4)3 ôßæåé ìå ôï áóâÝóôéï ôçí Ýíùóç:
ã. X2(SO4)3 ä. X3SÏ4 á. CaX â. Ca2X3
å. X3(SO4)2 ã. Ca3X2 ä. Ca2X

259
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.4.24 ÌÝôáëëï Ì, ôï ïðïßï áíÞêåé óôç IÉÁ 2.4.26 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
(2ç) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé óôçí åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
3ç ðåñßïäï, ó÷çìáôßæåé Ýíá ïîåßäéï ìå ôýðï: á. Ç Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï CuS ïíïìÜæåôáé
á. Ì3Ï2 â. ÌÏ èåéïý÷ïò ÷áëêüò.
ã. Ì2Ï3 ä. MO2 â. Ç Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï FeCl2 ïíïìÜæå-
å. Ì2Ï ôáé èåéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ) Þ äé÷ëùñéïý÷ïò óß-
äçñïò.
2.4.25 Ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá äýï óôïé÷åßùí ã. To Üëáò èåééêü áóâÝóôéï Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï
× êáé Õ ðåñéÝ÷åé 2 êáé 7 çëåêôñüíéá áíôßóôïé÷á. CaSO3.
Ðïéïò åßíáé ï ðéèáíüò ÷çìéêüò ôýðïò ôçò Ýíù- ä. Ôï õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï Ý÷åé ìïñéáêü
óçò ìåôáîý ôùí óôïé÷åßùí × êáé Õ; ôýðï ÍaClO.
á. ×Õ â. ×Õ2 å. Ôï áæùôïý÷ï áñãßëéï Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï
ã. ×2Õ ä. ×Õ4 Al3N3

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

Áñéèìüò ïîåßäùóçò v. ôïõ S óôï K2SO4 êáé

2.4.27 á. Ìå ðïéïí ôñüðï ïñßæåôáé ï áñéè-
ìüò ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ïñé-
óìïý ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôùí ðáñáêÜôù
óôïé÷åßùí:
i. Ôïõ êáëßïõ êáé ôïõ âñïìßïõ óôï âñïìé-
ïý÷ï êÜëéï (KÂr).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Ê(Æ = 19) êáé
Br(Z = 35).
ii. Ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôïõ èåßïõ óôï
õäñüèåéï (H2S).
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Ç(Æ = 1) êáé
S(Z = 16).
2.4.28 á. Ðïéïé åßíáé ïé ðñáêôéêïß êáíüíåò
ìå ôïõò ïðïßïõò ðñïóäéïñßæåôáé ï áñéèìüò
ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ;
â. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðñáêôéêþí êáíüíùí íá
ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:
i. ôïõ P óôï H3PO4
ii. ôïõ Cl óôï HClO3
iii. ôïõ N óôï Ca(NO2)2
iv. ôïõ Fe óôï Fe2(SO4)3
vi. ôïõ Cr óôï K2Cr2O7
2.4.29 Íá ôáîéíïìÞóåôå êáôÜ áýîïíôá áñéè-
ìü ïîåßäùóçò ôïõ âñïìßïõ ôéò ðáñáêÜôù åíþ-
óåéò:
KBr, Al(BrO3)3, Ca(BrO)2, NaBrO2.
2.4.30 á. Íá ðñïóäéïñßóåôå óå ðïéåò áðü
ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
H2S, H2SO4, Al2(SO4)3 êáé K2SO3
ôï èåßï Ý÷åé ôïí ßäéï áñéèìü ïîåßäùóçò.
â. Óå ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò ï
áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ èåßïõ áõîÜíåôáé;
i. Mg + H2SO4 ® MgSO4 + H2
ii. SO3 + 2NaOH ® Na2SO4 + H2O
iii. 3H2S + 2FeCl3 ® S + 2FeS + 6HCl
iv. Cu + 2H2SO4 ® CuSO4 + SO2 + 2H2Ï
v. S + 6HÍÏ3 ® H2SO4 + 6ÍÏ2 + 2H2Ï
2.4.31 Íá åîçãÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñï-
ôÜóåéò:
á. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí Ý÷ïõí Ýíáí
áñéèìü ïîåßäùóçò. Ðïéïò åßíáé áõôüò;

260
 2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

â. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëéêþí ãáéþí Ý÷ïõí v. HÍÏ2

Ýíáí áñéèìü ïîåßäùóçò. Ðïéïò åßíáé áõôüò; óô.Ôïõ èåßïõ, ôïõ áæþôïõ, ôïõ ìáããáíßïõ êáé
ã. Ôï öèüñéï åßíáé ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Üíèñáêá óôá éüíôá:
óôïé÷åßï êáé ðáñïõóéÜæåé Ýíáí áñéèìü ïîåß- i. SO 24- ii. ÍÏ -
3
äùóçò. Ðïéïò åßíáé áõôüò; - 2-
iii. ÌnÏ iv. CO
ä. ¸íá óôïé÷åßï óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷åé 4 3

áñéèìü ïîåßäùóçò ìçäÝí.

2.4.35 Ná åîçãÞóåôå áí åßíáé äõíáôüí íá
2.4.32 Íá õðïëïãßóåôå, óýìöùíá ìå ôïí ìçí ìðïñåß íá õðïëïãéóôåß ï áñéèìüò ïîåßäù-
ïñéóìü, ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò: óçò åíüò óôïé÷åßïõ óå ìßá ÝíùóÞ ôïõ ìå ôç
âïÞèåéá ôùí óõìâáôéêþí êáíüíùí.
á. ôïõ áæþôïõ óôçí áììùíßá (ÍÇ3),
â. ôïõ Üíèñáêá óôï ÷ëùñïöüñìéï (CHCl3), 2.4.36 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ï-
ã. ôïõ Üíèñáêá óôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá îåßäùóçò ôùí áôüìùí Üíèñáêá óôéò ðáñáêÜ-
(CO2), ôù ïñãáíéêÝò åíþóåéò:
ä. ôïõ èåßïõ óôï õäñüèåéï (Ç2S). á. CH4 â. CHCl3
ã. CH3 - CH3 ä. CH3 - CH2 - CH3
2.4.33 Ná õðïëïãßóåôå, óýìöùíá ìå ôïí
å. CH3 - CH = Ï óô. CÇ3OH
ïñéóìü, ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí óôïé-
÷åßùí óôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò: 2.4.37 Äßíïíôáé ïé çëåêôñïíéáêïß ôýðïé ôùí
á. KI â. Ía2S ïñãáíéêþí åíþóåùí:
ã. Ìg3N2 ä. CaCl2
H H H
2.4.34 Ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðñáêôéêþí êáíü- α. H C C C H β. H C C Ο H
íùí ãéá ôçí åýñåóç ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò,
íá õðïëïãßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò H Ο H H Ο
ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí:
á. Ôïõ ïîõãüíïõ óôéò åíþóåéò: Íá ðñïóäéïñßóåôå ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ïñéóìïý
ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò êÜèå áôüìïõ ôïõ Üí-
i. Na2O ii. Ç2Ï2 èñáêá.
iii. F2O Äßíåôáé ç óåéñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò:
â. Ôïõ õäñïãüíïõ óôéò åíþóåéò: H<C<O
i. Ç2Ï ii. NaH
2.4.38 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ã. Ôïõ ÷ëùñßïõ óôéò åíþóåéò: åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
i. HCl ii. HClO á. Ôï ïîõãüíï Ý÷åé óå üëá ôá ïîõãïíïý÷á
iii. HClO2 iv. HClO3 ïîÝá áñéèìü ïîåßäùóçò -2.
â. Ôï öèüñéï Ý÷åé ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò
v. HClO4
-1, ãéáôß åßíáé ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé-
ä. Ôïõ èåßïõ óôéò åíþóåéò: ÷åßï.
i. H2S ii. H2SO3 ã. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ôçò ÉÁ (1çò) ïìÜäáò Ý÷ïõí
iii. H2SO4 ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò +1.
å. Ôïõ áæþôïõ óôéò åíþóåéò: ä. Ôá óôïé÷åßá ôçò VIIA (17çò) ïìÜäáò Ý÷ïõí
Ýíáí áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò, ôï -1.
i. ÍÇ3 ii. Í2Ï
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
iii. HÍÏ3 iv. Í2Ï4

261
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.4.39 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò â. Ná ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ôïõ ðßíáêá ðïõ
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò; èá ó÷çìáôéóôïýí.
á. Ôï õäñïãüíï óôéò åíþóåéò ôïõ ìå ôá ìÝôáë-
2.4.43 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò:
ëá Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
á. äýï öùóöïñéêþí áëÜôùí,
â. Ôï ïîõãüíï Ý÷åé ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò
-2, ãéáôß åßíáé éó÷õñÜ çëåêôñáñíçôéêü óôïé÷åßï. â. äýï íéôñéêþí áëÜôùí,
ã. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ôçò ÉÉÁ (2çò) ïìÜäáò Ý÷ïõí ã. äýï áíèñáêéêþí áëÜôùí,
ðÜíôá áñéèìü ïîåßäùóçò +2. ä. äýï ÷ëùñéïý÷ùí áëÜôùí,
ä. Ôï èåßï óôéò åíþóåéò ôïõ ìå ôï Ía Þ ìå ôï Ç å. äýï èåéïý÷ùí áëÜôùí.
Ý÷åé áñíçôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò -2.
2.4.44 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. äýï åíþóåùí óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
ÃñáöÞ ÷çìéêþí ôýðùí-Ïíïìáôïëïãßá á. Ôïõ èåßïõ, ìå áñéèìïýò ïîåßäùóçò -2 êáé
+6.
2.4.40 á. Ðþò ãñÜöåôáé ï ìïñéáêüò ôýðïò â. Ôïõ áæþôïõ, ìå áñéèìïýò ïîåßäùóçò +3
ìéáò áíüñãáíçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò; êáé +5.
â. Íá åîçãÞóåôå ðþò ðñïÝêõøáí ïé ìïñéáêïß Íá ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ðïõ èá ãñÜøåôå.
ôýðïé:
i. ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ (CaCl2), 2.4.45 Íá óõìðëçñþóåôå ôá ïíüìáôá êáé
ii. ôïõ èåéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ (MgS), ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò óôïí ðáñáêÜôù ðßíá-
iii. ôïõ èåééêïý áñãéëßïõ Al2(SO4)3. êá êáé íá áíôéóôïé÷ßóåôå óôç óõíÝ÷åéá ôïõò
ìïñéáêïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôá ïíüìá-
ã. Ôé äçëþíåé ï ìïñéáêüò ôýðïò Na2SO4;
ôá ôùí åíþóåùí óôç óôÞëç (ÉÉ).
2.4.41 á. Ðþò ïíïìÜæåôáé ìéá áíüñãáíç
Ýíùóç ôïõ ôýðïõ ÁyÂx; ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
â. Íá åîçãÞóåôå ôéò ïíïìáóßåò ôùí åíþóåùí:
á. Ca(OH)2 i.
i. Na2S ii. Fe2O3
iii. Mg(OH)2 iv. KNO3
â. ii. íéôñéêü ïîý
2.4.42 á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜ-
ôù ðßíáêá ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ìïñéáêïýò ã. NaOH iii. õðåñ÷ëùñéêü ïîý
ôýðïõò:
ä. H2CO3 iv.
Cl -
NO -
3 OH -
SO 24- PO 34 -
å. AlPO4 v. öùóöïñéêü áñãßëéï
Na+
óô. vi. áíèñáêéêü ïîý
Mg2+
æ. K2S vii.
Al3+
ç. HClO4 viii. êõáíéïý÷ï áììþíéï
NH +4 --

Ca2+ 2.4.46 Íá ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíüñ-

ãáíåò åíþóåéò, ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü äýï
óôïé÷åßá:

262
 2.4 Ç ÃËÙÓÓÁ ÔÇÓ ×ÇÌÅÉÁÓ. ÁÑÉÈÌÏÓ ÏÎÅÉÄÙÓÇÓ. ÃÑÁÖÇ ×ÇÌÉÊÙÍ ÔÕÐÙÍ ÊÁÉ ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÏÍÏÌÁÔÏËÏÃÉÁ

á. BaS â. MgI2 ã. Al4C3 ä. PCl3 â. êõáíéïý÷ï áììþíéï,

å. Ca3N2 óô. (NH4)2S æ. NaCN ç. FeBr2 ã. âñïìéïý÷ïò öùóöüñïò (V),
è. FeBr3 é. PBr5 éá. Al2S3 éâ. BaCl2 ä. áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï,
éã. NaH éä. CaH2 å. éùäéïý÷ïò ìüëõâäïò (ÉÉ),
óô. èåéïý÷ï íÜôñéï,
2.4.47 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù ïîåßäéá:
æ. ÷ëùñéïý÷ï ìáããÜíéï (ÉÉ).
á. CuO â. Ag2O ã. BaO ä. FeO
å. Al2O3, óô. CO æ. Í2O ç. Í2O3 2.4.53 Ná ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
è. Fe2O3 é. SO2 éá. P2O5 éâ. SO3 ôùí ðáñáêÜôù ïîåéäßùí:
éã.Ç2O2 éä. ÌnÏ2 éå. Cu2O éóô. MgO á. ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ,
â. ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ,
2.4.48 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù õäñßäéá ã. ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ,
ôùí áìåôÜëëùí: ä. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá,
á. HCN â. HCl ã. HÂr, ä. HI å. ôñéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ,
å. H2O óô. HF æ. ÍH3 ç. H2S óô. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É),
2.4.49 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù õäñï- æ. ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ),
îåßäéá ôùí ìåôÜëëùí: ç. ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ,
á. NaOH â. AgOH ã. KOH è. ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ,
ä. Ìn(OH)2 å. Zn(OH)2 óô. Ca(OH)2 é. ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ.
æ. Sn(OH)4 ç. Ba(OH)2 è. Mg(OH)2
2.4.54 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
é. Pb(OH)2 ôùí ðáñáêÜôù õäñéäßùí ôùí áìåôÜëëùí:
2.4.50 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù ïîõãï- á. õäñï÷ëþñéï,
íïý÷á ïîÝá: â. õäñïêõÜíéï,
á. ÇÍÏ3 â. H2SO4 ã. HBrO3 ã. õäñüèåéï,
ä. Ç3ÑÏ4 å. HClO3 óô. H2CO3 ä. õäñïúþäéï,
æ. HIO3 ç. HClO4 è. ÇÍÏ2 å. áììùíßá.
é. Ç3ÑÏ3 éá. HBrO éâ. H2SO3 2.4.55 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
éã. Ç3ÑÏ2 éä. HIO éå. HBrO4 ôùí ðáñáêÜôù õäñïîåéäßùí ôùí ìåôÜëëùí:
2.4.51 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù Üëáôá: á. õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ,
á. ÂaSÏ4 â. K2CO3 ã. ÍH4ÍÏ3 â. õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ,
ä. Mg(ClO4)2 å. Ca(ClO)2 óô. Na3PO4 ã. õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ,
æ. ÊÍÏ3 ç. AlPO4 è. Na2SO3 ä. õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ),
é. PbSO4 å. õäñïîåßäéï ôïõ áñãýñïõ,
éá. Hg2SO4 éâ. (NH4)2SO4
óô. õäñïîåßäéï ôïõ êáóóéôÝñïõ (ÉÉ),
éã. Fe2(SO4)3 éä. K2Cr2O7 éå. Al(ClO2)3
æ. õäñïîåßäéï ôïõ ìïëýâäïõ (IV),
éóô.KMnO4 éæ. Na2Cr2O7 éç. Fe(NO3)3
ç. õäñïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ.
2.4.52 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
ôùí ðáñáêÜôù áíüñãáíùí åíþóåùí, ðïõ áðï- 2.4.56 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
ôåëïýíôáé áðü äýï óôïé÷åßá: ôùí ðáñáêÜôù ïîõãïíïý÷ùí ïîÝùí:
á. ÷ëùñéïý÷ïò øåõäÜñãõñïò, á. ÷ëùñéêü ïîý,
â. áíèñáêéêü ïîý,

263
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ã. íéôñéêü ïîý, á. èåééêü íÜôñéï,

ä. èåééêü ïîý, â. öùóöïñéêü áóâÝóôéï,
å. öùóöïñéêü ïîý, ã. íéôñéêü áñãßëéï,
óô. âñïìéêü ïîý, ä. íéôñþäåò íÜôñéï,
æ. éùäéêü ïîý, å. íéôñéêü áììþíéï,
ç. õðïúùäéþäåò ïîý, óô. èåééêüò óßäçñïò (ÉÉÉ),
è. èåéþäåò ïîý, æ. öùóöïñéêü áñãßëéï,
é. õðåñ÷ëùñéêü ïîý, ç. íéôñéêüò Üñãõñïò,
éá. öùóöïñþäåò ïîý, è. áíèñáêéêü áóâÝóôéï,
éâ. íéôñþäåò ïîý, é. èåééêü âÜñéï,
éã. ÷ëùñéþäåò ïîý. éá. èåéþäåò íÜôñéï,
éâ. áíèñáêéêü êÜëéï,
2.4.57 Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò
éã. èåééêüò õäñÜñãõñïò (É).
ôùí ðáñáêÜôù áëÜôùí:

264
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 2.4

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 2.4

ÈÝìá 1ï
1. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ èåßïõ (S) óôï èåééêü ïîý (H2SO4) åßíáé ßóïò ìå:
á. +6 â. +4 ã. –6 ä. 0
ÌïíÜäåò 5

2. Ôï Üæùôï Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò (+4) óôçí Ýíùóç ôïõ:

á. ìïíïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ)
â. ôñéïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (N2O3)
ã. íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3)
ä. äéïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2)
ÌïíÜäåò 5

3. Ç Ýíùóç CuO oíïìÜæåôáé:

á. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý
â. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ)
ã. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É)
ä. ìïíïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý
ÌïíÜäåò 5

4. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò ïíïìáóßåò ðïõ áíáöÝñï-
íôáé óôç óôÞëç (ÉÉ).

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. HClO3 i. Õðåñ÷ëùñéêü ïîý

â. HClO ii. Õðï÷ëùñéþäåò ïîý

ã. HClO2 iii. Íéôñþäåò ïîý

ä. HClÏ4 iv. ×ëùñéêü ïîý

å. HNO2 v. ×ëùñéþäåò ïîý

ÌïíÜäåò 10

265
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ÈÝìá 2ï
1. Ná áíáöÝñåôå ôïí êáíüíá ìå ôïí ïðïßï ðñïóäéïñßæïõìå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò åíüò
óôïé÷åßïõ óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç. Íá åöáñìüóåôå ôïí êáíüíá ãéá íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí
áñéèìü ïîåßäùóçò ôïõ öùóöüñïõ óôï öùóöïñéêü ïîý (H3PO4).
ÌïíÜäåò 10

2. Íá åîçãÞóåôå ôïí ôñüðï ãñáöÞò ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ìéáò áíüñãáíçò Ýíùóçò êáé íá
ôïí åöáñìüóåôå, ãéá íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï óôéò ðåñéðôþóåéò:
á. ôïõ èåéïý÷ïõ áóâåóôßïõ,
â. ôïõ êõáíéïý÷ïõ áñãéëßïõ êáé
ã. ôïõ öùóöïñéêïý óéäÞñïõ (ÉÉÉ).
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 3ï
Íá ïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:
á. ôïõ ìáããáíßïõ (Mn) óôï õðåñìáããáíéêü êÜëéï (KMnO4).
â. ôïõ èåßïõ (S) óôï èåééêü ïîý (H2SO4).
ã. ôïõ ÷ëùñßïõ (Cl) óôï ÷ëùñéêü ïîý (ÇClO3).
ä. ôïõ áæþôïõ (Í) óôï íéôñþäåò ïîý (ÇÍÏ2).
å. ôïõ Üíèñáêá (C) óôï áéèÜíéï (CH3CH3).
óô. ôïõ õäñïãüíïõ (Ç) óôï õäñßäéï ôïõ áóâåóôßïõ (CaH2).
æ. ôïõ öùóöüñïõ (Ñ) óôï õðïöùóöïñþäåò ïîý (H3PO2).
ç. ôïõ Üíèñáêá (C) óôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2).
ÌïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
1. Íá ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò: Cal2, Ba3N2, FeO, CO, NH4CN, HF, N2O4, HNO2, H2SO3, HClO3,
Cu(OH)2, KOH, HIO, Al(NO3)3, Na3PO4.
2. Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí: êõáíéïý÷ï ìáãíÞóéï, ïîåßäéï ôïõ óé-
äÞñïõ (ÉÉÉ), õäñïúþäéï, áììùíßá, õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ, áíèñáêéêü ïîý, âñïìéþäåò
ïîý, èåééêü áñãßëéï, íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ), õäñïêõÜíéï.
ÌïíÜäåò 25

266
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÏ ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Äéáãþíéóìá óôï êåöÜëáéï 2

ÈÝìá 1ï
1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï:
Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí áíÞêïõí óôçí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá
êáé ó÷çìáôßæïõí ìüíï . . . . . . . . . . . . äåóìïýò. Óôïí . . . . . . . . . . . . äåóìü Ý÷ïõìå áìïéâáßá . . . . . . . . . .
. . çëåêôñïíßùí, ìå áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ùò . . . . . . . . . . . . . . . . .
ïñßæåôáé ç ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá áðïâÜëëïõí çëåêôñüíéá, åíþ ùò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ïñßæå-
ôáé ç ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá ðñïóëáìâÜíïõí çëåêôñüíéá.
ÌïíÜäåò 7

2. Ç Ýíùóç FeSO4 oíïìÜæåôáé:

á. èåééêüò óßäçñïò
â. èåéþäçò óßäçñïò
ã. èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ)
ä. èåéþäçò óßäçñïò (ÉÉ)
ÌïíÜäåò 3

3. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, ðïõ áöïñïýí ìéá ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç, åßíáé óùóôÝò
êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ïìïéïðïëéêïýò Þ ìå ïìïéïðïëéêïýò êáé çìé-
ðïëéêïýò äåóìïýò.
â. ÐáñïõóéÜæåé éäéáßôåñá õøçëü óçìåßï æÝóçò.
ã. Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôÜ ôçò åßíáé ðÜíôá áãùãïß ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
ä. Õößóôáôáé ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ.
å. ÕðÜñ÷ïõí Ýíá Þ äýï Þ ôñßá ôï ðïëý êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí ìåôáîý äýï áôüìùí.
Íá áéôéïëïãçèïýí ïé áðáíôÞóåéò óáò.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 2ï
1. Ãéá ôá óôïé÷åßá Ë, Ç, Æ, Ù êáé È äßíåôáé ç èÝóç ôïõò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá (Ë: VA ïìÜäá,
2ç ðåñßïäïò, Ç: ÉÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò, Æ: ÉÉÉÁ ïìÜäá, 4ç ðåñßïäïò, È: ÉÉÁ ïìÜäá, 6ç ðåñßï-
äïò, Ù: VÁ oìÜäá, 4ç ðåñßïäïò). Ç óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí êáôÜ áýîïõóá çëåêôñïèåôéêüôçôá
åßíáé:
á. Ë, Ù, Æ, È, Ç
â. Ë, Æ, Ù, Ç, È

267
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ã. Ù, Ë, Æ, Ç, È
ä. Ë, Ù, Æ, Ç, È
ÌïíÜäåò 10

2. Íá åîçãÞóåôå ôïí ó÷çìáôéóìü ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ.

(Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: Cl = 17, Ca = 20)
ÌïíÜäåò 7

3. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óôïé÷åßá ôùí äýï óôçëþí.

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. ÁóâÝóôéï i. Tï çëåêôñïèåôéêüôåñï óôïé÷åßï

â. Õäñïãüíï ii. Ó÷çìáôßæåé éïíôéêü äåóìü ìå öïñôßï +2

ã. ÖñÜãêéï iii. Ôï óõíçèÝóôåñï óôïé÷åßï óôç öýóç

ä. Ïîõãüíï iv. Ó÷çìáôßæåé ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ôïõ ôýðïõ CX4

ÌïíÜäåò 8

ÈÝìá 3ï
1. Íá ïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:
á. ôïõ ÷ñùìßïõ (Cr) óôï äé÷ñùìéêü êÜëéï (K2Cr2O7).
ÌïíÜäåò 2
â. ôïõ èåßïõ (S) óôï èåéþäåò ïîý (H2SO3).
ÌïíÜäåò 2
ã. ôïõ áæþôïõ (Í) óôï èåééêü áììþíéï ((NH4)2SO4).
ÌïíÜäåò 2
ä. ôïõ ïîõãüíïõ (Ï) óôï õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ (Ç2Ï2).
ÌïíÜäåò 2

2. Ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò äßíåé ìåñéêÝò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ðÝíôå óôïé÷åßá Á Ýùò Å (ôá
ãñÜììáôá äå óõìâïëßæïõí ðñáãìáôéêÜ óôïé÷åßá).

268
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÏ ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Óôïé÷åßá Çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò Æ

Á Ì (3)

 19

Ã Í (8)

Ä 6

Å Í (2)

á. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôïõ ðßíáêá.

ÌïíÜäåò 5
â. Íá åðéëÝîåôå, áðü ôá óôïé÷åßá Á Ýùò Å, Ýíá åõãåíÝò áÝñéï, Ýíá ìÝôáëëï ôùí áëêá-
ëßùí, Ýíá óôïé÷åßï ôçò IVA ïìÜäáò.
ÌïíÜäåò 4
ã. Ðïéá áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá Á Ýùò Å ó÷çìáôßæïõí éïíôéêÞ Ýíùóç ìå ôï ÷ëþñéï;
ÌïíÜäåò 3
ä. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá Á Ýùò Å ó÷çìáôßæåé ïìïéïðïëéêÞ éïíôéêÞ Ýíùóç ìå
ôï ÷ëþñéï; Íá ãñÜøåôå ôïí áíôßóôïé÷ï çëåêôñïíéáêü ôýðï.
ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 4ï
1. Íá ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò:
á. PCl5, Mg3N2
â. BaO, CO2, SO3
ã. HCN, H2S
ä. NH3, H2O
å. H2SO4, HNO3, HClO
óô. Ca(OH)2, NaOH
æ. Mg(NO3)2, K3PO4
ÌïíÜäåò 12

2. Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí:

á. ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï,
â. äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ, ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É),

269
ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

ã. õäñïâñüìéï, öùóöïñéêü ïîý, íéôñþäåò ïîý,

ä. êáõóôéêü êÜëéï, õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ,
å. èåééêüò øåõäÜñãõñïò, áíèñáêéêü áóâÝóôéï.
ÌïíÜäåò 13

270
Κεφάλαιο 3
Οξέα – Βάσεις
Άλατα – Οξείδια

Περιεχόμενα κεφαλαίου 3
3.1 Θεωρία ηλεκτρολυτικής διάστασης
3.1.1 Θεωρία ηλεκτρολυτικής διάστασης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
3.2 Οξέα και βάσεις
3.2.1 Ορισμός – Ονοματολογία – Ταξινόμηση οξέων και βάσεων . . . . . . . . . 283
3.2.2 Όξινος και βασικός χαρακτήρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
3.3 Οξείδια
3.3.1 Ορισμός, συμβολισμός, ονοματολογία και ταξινόμηση οξειδίων . . . . . 297
3.3.2 Ταξινόμηση οξειδίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
3.4 Άλατα
3.4.1 Συμβολισμός και ονοματολογία αλάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
3.4.2 Χαρακτηριστικές ιδιότητες των αλάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 308
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Διαγώνισμα στις ενότητες 3.1 – 3.2 – 3.3 – 3.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
3.5 Χημικές αντιδράσεις
3.5.1 Πώς συμβολίζονται οι χημικές αντιδράσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
3.5.2 Χαρακτηριστικά των χημικών αντιδράσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
3.5.3 Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 349
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Εξάσκηση στη γραφή αντιδράσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Διαγώνισμα στην ενότητα 3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

 3.1
Èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò
äéÜóôáóçò

3.1.1 Èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò

Ðñïóäéïñßóôçêå ðåéñáìáôéêÜ üôé ìåñéêÜ äéáëýìáôá åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñé-

êïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò. Ôá äéáëýìáôá áõôÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò çëåêôñïëõ-
ôéêÜ êáé ïé äéáëõìÝíåò ïõóßåò ùò çëåêôñïëýôåò.
Çëåêôñïëýôåò ïíïìÜæïíôáé ïé ïõóßåò ôùí ïðïßùí ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá åðéôñÝðïõí ôç
äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò. Ôá áíôßóôïé÷á äéáëýìáôá
ïíïìÜæïíôáé çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá.
Çëåêôñïëýôåò åßíáé ïé åíþóåéò ôùí ïîÝùí, ôùí âÜóåùí êáé ôùí ðñïúüíôùí ôçò ìåôáîý ôïõò
áíôßäñáóçò, ôùí áëÜôùí.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ôá óçìáíôéêüôåñá ïîÝá åßíáé: ÇF (õäñïöèüñéï), HCl (õäñï÷ëþñéï), HBr (õäñïâñüìéï),
HI (õäñïúþäéï), HCN (õäñïêõÜíéï), H2SO4 (èåééêü ïîý), HNO3 (íéôñéêü ïîý), HNO2 (íéôñþäåò
ïîý), HClO4 (õðåñ÷ëùñéêü ïîý), HClO (õðï÷ëùñéþäåò ïîý) ê.Ü.
2. Ïé óçìáíôéêüôåñåò âÜóåéò åßíáé: NaOH (õäñïîåßäéï íáôñßïõ), ÊOH (õäñïîåßäéï êáëßïõ),
Ca(OH)2 (õäñïîåßäéï áóâåóôßïõ), Mg(OH)2 (õäñïîåßäéï ìáãíçóßïõ), Ba(OH)2 (õäñïîåßäéï
âáñßïõ), NH3 (áììùíßá) ê.Ü.
3. Ôá óçìáíôéêüôåñá Üëáôá åßíáé: NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï), KNO3 (íéôñéêü êÜëéï), NaNO2
(íéôñþäåò íÜôñéï), KCN (êõáíéïý÷ï êÜëéï), NH4Cl (÷ëùñéïý÷ï áììþíéï) ê.Ü.
Ç áãùãéìüôçôá ôùí äéáëõìÜôùí ôùí çëåêôñïëõôþí ïöåßëåôáé óôçí ðáñïõóßá éüíôùí. Ç
ðáñïõóßá ôùí éüíôùí óôï õäáôéêü äéÜëõìá åíüò çëåêôñïëýôç åñìçíåýåôáé áðü ôç èåùñßá
çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò (Árrhenius, 1897).

273
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò

1. ¼ôáí ï çëåêôñïëýôçò (ïîý, âÜóç Þ Üëáò) äéáëõèåß óôï íåñü, äéßóôáôáé óå éüíôá (êá-
ôéüíôá êáé áíéüíôá).
2. Ç äéÜóôáóç ìðïñåß íá åßíáé ðëÞñçò Þ ìåñéêÞ. ¼ôáí ç äéÜóôáóç åßíáé ðëÞñçò, äéßóôá-
ôáé üëç ç ðïóüôçôá ôïõ çëåêôñïëýôç (ðïóïôéêÞ áíôßäñáóç), åíþ üôáí åßíáé ìåñéêÞ,
äéßóôáôáé Ýíá ìÝñïò ôçò ðïóüôçôáò ôïõ çëåêôñïëýôç (áìößäñïìç áíôßäñáóç).

3. Ôï öáéíüìåíï ôçò äéÜóôáóçò åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôçí ðáñïõóßá çëåêôñéêïý ðåäßïõ.
4. Ôï óõíïëéêü èåôéêü öïñôßï ôùí êáôéüíôùí åßíáé ßóï ìå ôï óõíïëéêü áñíçôéêü öïñôßï
ôùí áíéüíôùí (ðñïóï÷Þ, áõôü äå óçìáßíåé êáô’ áíÜãêç ßóï áñéèìü êáôéüíôùí êáé
áíéüíôùí). ¸ôóé, ôï äéÜëõìá ôïõ çëåêôñïëýôç ðáñïõóéÜæåôáé çëåêôñéêÜ ïõäÝôåñï.

Óçìåßùóç: Óôçí ðåñßðôùóç ôùí çëåêôñïëõôéêþí äéáëõìÜôùí ç áãùãéìüôçôá ïöåßëåôáé óôá éüíôá (öïñåßò
ñåýìáôïò), åíþ óôïõò ìåôáëëéêïýò áãùãïýò óôá çëåêôñüíéá.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

3.1.2 Ðïéá äéáëýìáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò çëåêôñïëõôéêÜ êáé ðïéá ùò ìç

çëåêôñïëõôéêÜ;
ÁðÜíôçóç
ÐåéñáìáôéêÝò ìåôñÞóåéò Ýäåéîáí üôé ìåñéêÜ äéáëýìáôá åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ
çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò, åíþ Üëëá äåí ôçí åðéôñÝðïõí.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ðåñßðôùóç åíüò äéáëýìáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) Ý÷ïõìå äéÝ-
ëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõ, åíþ óôçí ðåñßðôùóç åíüò äéáëýìá-
ôïò æÜ÷áñçò (C12H22O11) äåí Ý÷ïõìå äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
Ôï äéÜëõìá ôçò æÜ÷áñçò, üðùò êáé Üëëá äéáëýìáôá –ãéá ðáñÜäåéãìá ôï äéÜëõìá áéèõëéêÞò
áëêïüëçò êáé ôï äéÜëõìá ãëõêüæçò–, äåí åìöáíßæïõí çëåêôñéêÞ áãùãéìüôçôá. Áõôü óçìáß-
íåé üôé óôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá äåí õðÜñ÷ïõí éüíôá, êáé åðïìÝíùò ç äéáëõìÝíç ïõóßá
âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ ìïñßùí. Ôá äéáëýìáôá áõôÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ìç çëåêôñïëõôé-
êÜ, Þ ìïñéáêÜ, äéáëýìáôá. Ç äéáëõìÝíç ïõóßá óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò
ìç çëåêôñïëõôéêÞ ïõóßá.
Ôï äéÜëõìá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ, üðùò êáé Üëëá äéáëýìáôá –ãéá ðáñÜäåéãìá ôï äéÜëõ-
ìá èåééêïý ïîÝïò êáé ôï äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ–, åìöáíßæïõí çëåêôñéêÞ áãù-
ãéìüôçôá. Áõôü óçìáßíåé üôé óôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá õðÜñ÷ïõí éüíôá, êáé åðïìÝíùò ç
äéáëõìÝíç ïõóßá âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ éüíôùí. Ôá äéáëýìáôá áõôÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò

274
 3.1 ÈÅÙÑÉÁ ÇËÅÊÔÑÏËÕÔÉÊÇÓ ÄÉÁÓÔÁÓÇÓ

çëåêôñïëõôéêÜ äéáëýìáôá. Ç äéáëõìÝíç ïõóßá óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò

çëåêôñïëýôçò.

3.1.3 Íá åîçãçèåß ç åìöÜíéóç éüíôùí êáôÜ ôç äéÜëõóç åíüò çëåêôñïëýôç óôï

íåñü, óýìöùíá ìå ôç óýã÷ñïíç çëåêôñïëõôéêÞ èåùñßá.
ÁðÜíôçóç
Ç åîÞãçóç ôçò åìöÜíéóçò éüíôùí êáôÜ ôç äéÜëõóç åíüò çëåêôñïëýôç óôï íåñü, óýìöùíá
ìå ôç óýã÷ñïíç èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò, óôçñßæåôáé óôç äïìÞ ôùí çëåêôñï-
ëõôþí. ¼ðùò üëåò ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò, Ýôóé êáé ïé çëåêôñïëýôåò ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí:
á. óå éïíôéêÝò åíþóåéò, ðïõ åßíáé ôá Üëáôá (üðùò ÍaCl, NH4Cl êôë.), ôá õäñïîåßäéá ôùí áë-
êáëßùí (üðùò NaÏÇ, KÏÇ êôë.) êáé ôùí áëêáëéêþí ãáéþí (üðùò Ca(ÏÇ)2, Ìg(OH)2 êôë.),
â. óå ïìïéïðïëéêÝò (ìïñéáêÝò) åíþóåéò, ðïõ åßíáé ôá ïîÝá (üðùò ÇCl, HBr, HNO3 êôë.) êáé
ïé âÜóåéò (üðùò ÍÇ3 êôë.) åêôüò ôùí éïíôéêþí õäñïîåéäßùí ôùí ìåôÜëëùí.
i. ÄïìÞ ôïõ íåñïý
Ôï íåñü åßíáé ï óõíçèÝóôåñá ÷ñçóéìïðïéïýìåíïò äéáëýôçò, åîáéôßáò ôçò ìåãÜëçò äéáëõôé-
êÞò ôïõ éêáíüôçôáò, ðïõ ïöåßëåôáé óôç äïìÞ ôïõ ìïñßïõ ôïõ, êáèþò êáé óôçí áöèïíßá ôïõ
óôç öýóç.
Ôï ìüñéï ôïõ íåñïý Ý÷åé ôçí åîÞò äïìÞ:
2δ- δ- δ-
O O O
H 2O H O H ή H H
δ+ H H δ+ H H
δ+ δ+

Ï áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò ìåôáîý áôüìïõ õäñïãüíïõ êáé áôüìïõ ïîõãüíïõ åßíáé ðï-
ëùìÝíïò äåóìüò, áöïý ôï ïîõãüíï Ýëêåé ðåñéóóüôåñï ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí. Åðï-
ìÝíùò ôï ìüñéï ôïõ íåñïý åßíáé ðïëùìÝíï êáé óõìðåñéöÝñåôáé ùò çëåêôñéêü äßðïëï
(äßðïëï ìüñéï).
ii. ÄéÜëõóç éïíôéêÞò Ýíùóçò óôï íåñü (äéÜóôáóç)
Óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò ôá éüíôá ðñïûðÜñ÷ïõí óôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá (éïíôéêüò êñýóôáë-
ëïò). ¼ôáí ìéá éïíôéêÞ Ýíùóç äéáëõèåß óôï íåñü, ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá êáôáóôñÝöåôáé
ëüãù åðßäñáóçò ôùí äßðïëùí ìïñßùí ôïõ íåñïý. Ìå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ôá éüíôá ôçò éïíôé-
êÞò Ýíùóçò åëåõèåñþíïíôáé óôï äéÜëõìá. Ôï öáéíüìåíï áõôü ïíïìÜæåôáé äéÜóôáóç.
Ìç÷áíéóìüò äéÜóôáóçò
l Ôá éüíôá óôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò óõãêñáôïýíôáé ìåôáîý ôïõò ìå
äõíÜìåéò çëåêôñïóôáôéêÞò öýóçò (Coulomb).

275
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

l Ôá äßðïëá ìüñéá íåñïý ðñïóáíáôïëßæïíôáé êáôÜëëçëá ìåôáîý ôùí éüíôùí ôïõ êñõ-
óôáëëéêïý ðëÝãìáôïò. Ç äéçëåêôñéêÞ óôáèåñÜ ôïõ íåñïý åßíáé ìåãÜëç (å » 81) ìå áðï-
ôÝëåóìá ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí éüíôùí ôïõ êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò íá åîáóèåíïýí
(ãßíïíôáé 81 öïñÝò ìéêñüôåñåò). ¸ôóé ôá éüíôá åëåõèåñþíïíôáé êáé ðåñíïýí, áðü ôï êñõ-
óôáëëéêü ðëÝãìá, óôï äéÜëõìá.
l ÔåëéêÜ óôï äéÜëõìá Ý÷ïõìå ôá êáôéüíôá êáé ôá áíéüíôá ðåñéôñéãõñéóìÝíá áðü äßðïëá
ìüñéá ôïõ íåñïý (åöõäÜôùóç).
ÐáñÜäåéãìá
Óôçí ðåñßðôùóç ôçò éïíôéêÞò Ýíùóçò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) ó÷çìáôéêÜ Ý÷ïõìå:

Δίπολο μόριο - +
Cl Na
νερού

Ç çëåêôñïëõôéêÞ äéÜóôáóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) ðåñéãñÜöåôáé ìå ôçí áíôßäñá-

óç äéÜóôáóçò:
Ç2 Ï
NaCl(s) [Na(H2O)x]+ + [Cl(H2O)y]- Þ

+ -
NaCl(s) ® Ía (aq) + Cl (aq) Þ NaCl ® Na+ + Cl -

Ï äåßêôçò aq äåß÷íåé üôé ôï éüí åßíáé åöõäáôùìÝíï, äçëáäÞ ðåñéâÜëëåôáé áðü êáôÜëëçëï
áñéèìü ìïñßùí íåñïý. Ï áñéèìüò ôùí ìïñßùí ôïõ íåñïý áíÜ éüí, äçëáäÞ ï áñéèìüò åöõäÜ-
ôùóÞò ôïõ, äåí åßíáé ãíùóôüò ìå áêñßâåéá êáé åîáñôÜôáé áðü ôï ìÝãåèïò êáé ôï öïñôßï ôïõ
éüíôïò.
ÄéÜóôáóç ïíïìÜæåôáé ç áðïìÜêñõíóç éüíôùí áðü ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá êáôÜ ôç äéÜ-
ëõóç éïíôéêþí åíþóåùí óôï íåñü.

ÅðéóÞìáíóç
Ãéá ôéò éïíôéêÝò åíþóåéò ç äéÜóôáóç åßíáé ðëÞñçò× Ýôóé, ïé áíôßóôïé÷ïé çëåêôñïëýôåò ÷áñá-
êôçñßæïíôáé ùò éó÷õñïß.

276
 3.1 ÈÅÙÑÉÁ ÇËÅÊÔÑÏËÕÔÉÊÇÓ ÄÉÁÓÔÁÓÇÓ

Ôï öáéíüìåíï ôçò äéÜóôáóçò, üðùò üëá ôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá, ðåñéãñÜöåôáé ìå ôéò áíôé-
äñÜóåéò äéÜóôáóçò.
Ðáñáäåßãìáôá
1. ÁíôéäñÜóåéò äéÜóôáóçò õäñïîåéäßùí ìåôÜëëùí
ÃåíéêÞ ìïñöÞ: M(OH)x ® Mx+ + xOH–
NaOH ® Na+ + OH–, KOH ® K+ + OH–
Ca(OH)2 ® Ca2+ + 2OH-
2. ÁíôéäñÜóåéò äéÜóôáóçò áíüñãáíùí áëÜôùí
ÃåíéêÞ ìïñöÞ: MyAx ® yMx+ + xAy–
ÍÇ4Cl ® ÍÇ +4 + Cl-
ÍaNO2 ® Na+ + ÍO -2

Ca(ClO)2 ® Ca2+ + 2ClO-

iii. ÄéÜëõóç çëåêôñïëõôéêÞò ìïñéáêÞò Ýíùóçò óôï íåñü (éïíôéóìüò)

Óôçí ðåñßðôùóç ôùí çëåêôñïëõôþí ðïõ åßíáé ìïñéáêÝò åíþóåéò, ôá éüíôá äåí ðñïûðÜñ-
÷ïõí, áëëÜ äçìéïõñãïýíôáé êáôÜ ôç äéÜëõóç ôçò Ýíùóçò óôï íåñü ëüãù áíôßäñáóçò ôùí
ìïñßùí ôçò Ýíùóçò ìå ôá ìüñéá ôïõ íåñïý. Ôï öáéíüìåíï áõôü ïíïìÜæåôáé éïíôéóìüò.

Ìç÷áíéóìüò áíôßäñáóçò éïíôéóìïý ïîÝïò

Ôï ìüñéï ôïõ ïîÝïò áíôéäñÜ ìå ôï ìüñéï ôïõ íåñïý, óôï ïðïßï äßíåé ðñùôüíéï (Ç+) ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé áíéüí (ôï õðüëïéðï ôìÞìá ôïõ ïîÝïò) êáé êáôéüí ïîùíßïõ (H3O+).
ÐáñÜäåéãìá
Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ õäñï÷ëùñßïõ (ÇCl) ó÷çìáôéêÜ Ý÷ïõìå:

H +
Cl H + O Cl + O
H H H
H
+
Cl H + O H Cl + H O H
H H

Ç áíôßäñáóç éïíôéóìïý ôïõ HCl åßíáé:

ÇCl(aq) + H2O(l) ® H3O +(aq) + Cl -(aq) Þ ÇCl + H2O ® H3O+ + Cl–

277
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Óýìöùíá ìå ôç èåùñßá ôïõ Arrhenius, ç áíôßäñáóç éïíôéóìïý ãñÜöåôáé ìå ôçí áðëÞ

ìïñöÞ:
ÇCl ® H+ + Cl–
Ìç÷áíéóìüò áíôßäñáóçò éïíôéóìïý âÜóçò
Ôï ìüñéï ôçò âÜóçò áíôéäñÜ ìå ôï ìüñéï ôïõ íåñïý, áðü ôï ïðïßï äÝ÷åôáé ðñùôüíéï (Ç+)
ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé êáôéüí (ôï óþìá ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôç äÝóìåõóç ôïõ
ðñùôïíßïõ) êáé áíéüí õäñïîåéäßïõ (ÏH–).
ÐáñÜäåéãìá
Óôçí ðåñßðôùóç ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) ó÷çìáôéêÜ Ý÷ïõìå:

Η Η +
H
Η Ν + O ƒ Η Ν H + O
Η H Η H
+
H H
H N + H O ƒ H N H + O H
H H H

Ç áíôßäñáóç éïíôéóìïý ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) åßíáé:

ÍÇ3(aq) + H2O(l) ƒ ÍÇ +4(aq) + ÏÇ -(aq) Þ ÍÇ3 + H2O ƒ ÍÇ +4 + ÏÇ–

Éïíôéóìüò ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç ôùí ìïñßùí ìïñéáêÞò Ýíùóçò ìå ôá ìüñéá ôïõ äéáëý-
ôç (üðùò ôïõ íåñïý) ðñïò ôïí ó÷çìáôéóìü éüíôùí.

ÅðéóÞìáíóç
Óôéò ìïñéáêÝò åíþóåéò ç áíôßäñáóç éïíôéóìïý åßíáé ìïíüäñïìç (ðëÞñçò éïíôéóìüò) áí ï
çëåêôñïëýôçò åßíáé éó÷õñüò (üðùò ôï HCl) Þ áìößäñïìç (ìåñéêüò éïíôéóìüò) áí ï
çëåêôñïëýôçò åßíáé áóèåíÞò (üðùò ç ÍÇ3), ìå áðïôÝëåóìá óôï äéÜëõìá íá åðéêñáôåß ÷çìéêÞ
(éïíôéêÞ) éóïññïðßá.
Ôï öáéíüìåíï ôïõ éïíôéóìïý ðåñéãñÜöåôáé ìå ôçí áíôßäñáóç éïíôéóìïý.

3.1.4 Íá åîçãçèåß ç åðßäñáóç çëåêôñéêïý ðåäßïõ óå Ýíá çëåêôñïëõôéêü äéÜëõìá

(çëåêôñüëõóç).
ÁðÜíôçóç
¼ôáí óå Ýíá çëåêôñïëõôéêü äéÜëõìá Ý÷ïõìå åðßäñáóç çëåêôñéêïý ðåäßïõ, ôá éüíôá ðïõ
õðÜñ÷ïõí óôï äéÜëõìá áñ÷ßæïõí êáé ðñïóáíáôïëßæïíôáé ðñïò ôá áíôßóôïé÷á çëåêôñüäéá.

278
 3.1 ÈÅÙÑÉÁ ÇËÅÊÔÑÏËÕÔÉÊÇÓ ÄÉÁÓÔÁÓÇÓ

l Ôá èåôéêÜ éüíôá (êáôéüíôá) êéíïýíôáé ðñïò ôï áñíçôéêü çëåêôñüäéï (ôçí êÜèïäï), üðïõ
÷Üíïõí ôï öïñôßï ôïõò ðñïóëáìâÜíïíôáò çëåêôñüíéá.
l Ôá áñíçôéêÜ éüíôá (áíéüíôá) êéíïýíôáé ðñïò ôï èåôéêü çëåêôñüäéï (ôçí Üíïäï), üðïõ ÷Ü-
íïõí ôï öïñôßï ôïõò áðïâÜëëïíôáò çëåêôñüíéá.
Ôï öáéíüìåíï áõôü, ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé êáôÜ ôçí åðßäñáóç çëåêôñéêïý ðåäßïõ óå
çëåêôñïëõôéêü äéÜëõìá, ïíïìÜæåôáé çëåêôñüëõóç. ¸ôóé, óôçí ðåñßðôùóç ôçò çëåêôñüëõ-
óçò õäáôéêïý äéáëýìáôïò NaCl, Ý÷ïõìå:

Κάθοδος +
Άνοδος +

+
Αέριο Νa Αέριο
υδρογόνο Cl χλώριο

2Η2Ο + 2e H2(g)+ 2OH(aq) OH 2Cl (aq) 2e Cl 2(g)

Kάθοδος ( ) Άνοδος (+)

Μηχανισμός ηλεκτρόλυσης υδατικού διαλύματος NaCl

279
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
Svante August Arrhenius (1859-1927). Ï Svante August Arrhenius Þôáí Óïõç-
äüò öõóéêüò êáé ÷çìéêüò.

ÃåííÞèçêå óôï Âéê êïíôÜ óôçí ÏõøÜëá óôéò 19 Öåâñïõáñßïõ 1859 êáé Þôáí ãéïò
ôïõ Svante Gustav Arrhenius êáé ôçò Carolina Thunberg Arrhenius. Ïé ðñüãïíïß
ôïõ Þôáí ãåùñãïß. Ï èåßïò ôïõ Ýãéíå êáèçãçôÞò âïôáíéêÞò êáé ðñýôáíçò ôïõ
Ãåùðïíéêïý Êïëåãßïõ Ultuna êïíôÜ óôçí ÏõøÜëá êáé áñãüôåñá ãñáììáôÝáò
ôçò ÓïõçäéêÞò ÃåùñãéêÞò Áêáäçìßáò. Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí äéïéêçôéêüò õðÜëëç-
ëïò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÏõøÜëáò. Ç ïéêïãÝíåéá ìåôáêüìéóå óôçí ÏõøÜëá ôï
1860.
S.A. Arrhenius
Ï Arrhenius öïßôçóå óôï Káèïëéêü Ó÷ïëåßï ôïõ ïðïßïõ ï äéåõèõíôÞò Þôáí ðïëý
êáëüò äÜóêáëïò ôçò öõóéêÞò. ¸ìáèå íá äéáâÜæåé ìüíïò ôïõ áðü çëéêßá ôñéþí 1859-1927
åôþí êáé Ýäåéîå ðïëý íùñßò áóõíÞèéóôç åõ÷Ýñåéá óôïõò áñéèìçôéêïýò õðïëïãé-
óìïýò. Óôï ó÷ïëåßï åíäéáöÝñèçêå Ýíôïíá ãéá ôá ìáèçìáôéêÜ êáé ôç öõóéêÞ. Ôï
1876 ìðÞêå óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÏõøÜëáò, üðïõ óðïýäáóå ìáèçìáôéêÜ,
÷çìåßá êáé öõóéêÞ. ¼ìùò, ç ðñáêôéêÞ åñãáóôçñéáêÞ åêðáßäåõóç óôç öõóéêÞ
äåí Þôáí áðü ôéò êáëýôåñåò, êáé ôï 1881 ðÞãå óôç Óôïê÷üëìç ãéá íá åñãáóôåß
õðü ôçí åðßâëåøç ôïõ êáèçãçôÞ E. Edlund, ôçò Áêáäçìßáò Åðéóôçìþí.

Ï Arrhenius, õðü ôçí åðßâëåøç ôïõ Edlund, îåêßíçóå ôï åñåõíçôéêü ôïõ Ýñãï
óôéò ìåôñÞóåéò ôçò çëåêôñåãåñôéêÞò äýíáìçò, áëëÜ óýíôïìá óôñÜöçêå óå Üëëá
åñåõíçôéêÜ ðåäßá. Ôï 1884 äçìïóßåõóå óôá ãáëëéêÜ ôç äéáôñéâÞ ìå ôßôëï
Recherches sur la conductibilitJ galvanique des Jlectrolytes (¸ñåõíåò ðÜíù óôç
ãáëâáíéêÞ áãùãéìüôçôá ôùí çëåêôñïëõôþí). Ôï êõñéüôåñï óõìðÝñáóìá ôçò
ìåëÝôçò áõôÞò Þôáí üôé ïé çëåêôñïëýôåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äéáóðþíôáé
(ï óùóôüò üñïò åßíáé «äéßóôáíôáé»), óå äéáöïñåôéêü ðïóïóôü, óå èåôéêÜ êáé áñ-
íçôéêÜ éüíôá. Ï âáèìüò äéÜóôáóçò åîáñôÜôáé êõñßùò áðü ôç öýóç ôçò ïõóßáò
êáé ôç óõãêÝíôñùóÞ ôçò óôï äéÜëõìá. Ç äéÜóôáóç åßíáé ìåãáëýôåñç üóï
ìåãáëýôåñç åßíáé ç áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò.

Ç éäÝá ôïõ Arrhenius ãéá ôçí óýíäåóç ìåôáîý ôïõ çëåêôñéóìïý êáé ôùí ÷çìéêþí
äåóìþí, ðáñüëï ðïõ õðïóôçñß÷èçêå áðü ôïí Berzelius, äåí Ýãéíå áñ÷éêÜ ðëÞ-
ñùò áðïäåêôÞ, êõñßùò áðü åðéóôÞìïíåò êÜðïéáò çëéêßáò, ôçí åðï÷Þ ðïõ äçìï-
óéåýèçêå ç äéáôñéâÞ. ¼ìùò ï Peterson, êáèçãçôÞò ÷çìåßáò óôç Óôïê÷üëìç,
ôüíéóå ôçí ðñùôïôõðßá ôçò åñãáóßáò êáé ï äéÜóçìïò ÷çìéêüò Ostwald ôáîßäåøå
óôçí ÏõøÜëá ãéá íá ãíùñßóåé ôïí íåáñü åðéóôÞìïíá êáé íá ôïõ ðñïóöÝñåé ìéá
èÝóç óôï åñãáóôÞñéü ôïõ óôç Ñßãá. Ï Arrhenius äåí ìðüñåóå íá äå÷ôåß ôüôå ôçí
ðñïóöïñÜ, åðåéäÞ ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí óïâáñÜ Üññùóôïò êáé äåí Þèåëå íá ôïí
áöÞóåé. ÔåëéêÜ Ýãéíå öáíåñÞ ç èåìåëéþäçò óçìáóßá ôùí åñãáóéþí ôïõ
Arrhenius, êáé óôá ôÝëç ôïõ 1884 ðÞñå ôï äéäáêôïñéêü ôïõ óôçí ÏõøÜëá óôç
öõóéêï÷çìåßá – ç ðñþôç áðïíïìÞ äéäáêôïñéêïý äéðëþìáôïò óôç Óïõçäßá óå
áõôü ôï íÝï åðéóôçìïíéêü ðåäßï. Ëßãï áñãüôåñá, ÷Üñç óôïí Edlund, ï Arrhenius

280
 3.1 ÈÅÙÑÉÁ ÇËÅÊÔÑÏËÕÔÉÊÇÓ ÄÉÁÓÔÁÓÇÓ

ðÞñå õðïôñïößá áðü ôçí Áêáäçìßá Åðéóôçìþí, ðïõ ôïõ åðÝôñåøå íá åñãáóôåß
ôï 1886 ìå ôïí Ostwald óôç Ñßãá, ìå ôïí Nerst êáé ìå ôïí Kohlrausch óôï
Âßñôóìðïõñãê. Ôï 1887 åñãÜóôçêå ìå ôïí Boltzmann óôï Ãêñáôò êáé ôï 1888
ìå ôïí Ïëëáíäü öõóéêï÷çìéêü Vanzt Hoff óôï ¢ìóôåñíôáì.

ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá áõôþí ôùí åôþí, ï Arrhenius ìðüñåóå íá áðïäåßîåé ôçí åðß-
äñáóç ôçò çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò óôçí ùóìùôéêÞ ðßåóç, áëëÜ êáé ôç ìåßù-
óç ôïõ óçìåßïõ ðÞîçò êáé ôçí Üíïäï ôïõ óçìåßïõ âñáóìïý ôùí äéáëõìÜôùí
ðïõ ðåñéÝ÷ïõí çëåêôñïëýôåò. Óå ìéá ìíçìåéþäç ìÜëéóôá åñãáóßá ôïõ, ôï 1887,
áíáêåöáëáßùóå ôá óõìðåñÜóìáôá ôçò äéáôñéâÞò ôïõ, ðñïóèÝôïíôáò êáé ìåñé-
êÜ íåüôåñá äåäïìÝíá. Áñãüôåñá ìåëÝôçóå ôç óçìáóßá ôçò èåùñßáò ôïõ óå âéï-
ëïãéêÜ êáé éáôñéêÜ ðñïâëÞìáôá. Ç ôåñÜóôéá óçìáóßá ôçò èåùñßáò
çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò ôïõ Arrhenius áíáãíùñßæåôáé ðëÝïí áðü üëïõò,
Ýóôù êáé áí Ýãéíáí ïñéóìÝíåò áðáñáßôçôåò ôñïðïðïéÞóåéò.

Ìßá Üëëç óðïõäáßá åñãáóßá ôïõ Arrhenius áíáöåñüôáí óôç ìåëÝôç ôçò ôá÷ý-
ôçôáò õäñüëõóçò ôçò æÜ÷áñçò, ç ïðïßá ðñáãìáôïðïéåßôáé óå üîéíï ðåñéâÜëëïí
êáé äßíåé Ýíá ìåßãìá öñïõêôüæçò êáé ãëõêüæçò. Ïé ðáñáôçñÞóåéò ôïõ ãéá ôçí
áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò áíôßäñáóçò ôïí ïäÞãçóáí óå Ýíá ðïéïôéêü ìïíôÝëï, ôï
ïðïßï åîåëß÷èçêå óôçí åîßóùóç Arrhenius, ðïõ åêöñÜæåé ôçí åîÜñôçóç ôçò
ôá÷ýôçôáò ôùí áíôéäñÜóåùí áðü ôçí åíÝñãåéá åíåñãïðïßçóçò êáé ôç èåñìï-
êñáóßá.

Ôï 1891, ï Arrhenius äå äÝ÷ôçêå èÝóç êáèçãçôÞ óôï ãåñìáíéêü ÐáíåðéóôÞìéï

ôïõ Ãêßóåí áëëÜ áìÝóùò ìåôÜ Ýãéíå õöçãçôÞò óôç Óôïê÷üëìç. Ôï 1895 Ýãéíå êá-
èçãçôÞò öõóéêÞò åêåß, åíþ äéåôÝëåóå êáé ðñýôáíçò, áðü ôï 1897 Ýùò ôï 1905,
üôáí êáé áðïóýñèçêå áðü ôçí êáèçãåóßá. Ôï 1898 äçìïóßåõóå ôï âéâëßï Èåù-
ñçôéêÞ Çëåêôñï÷çìåßá, åíþ ôï 1906 ôéò ×çìéêÝò èåùñßåò.

Ôï 1905, äÝ÷ôçêå ðñüóêëçóç óå êáèçãåóßá óôï Âåñïëßíï, êáé ç Áêáäçìßá Åðé-

óôçìþí áðïöÜóéóå ôüôå íá äçìéïõñãÞóåé ôï Éíóôéôïýôï ÖõóéêÞò ×çìåßáò ìå
åðéêåöáëÞò ôïí Arrhenius. Ôï íÝï åñåõíçôéêü ßäñõìá åãêáéíéÜóôçêå ôï 1909.
Ðïëëïß åðéóôÞìïíåò Þñèáí óz áõôü êáé áðü ôç Óïõçäßá, ìüíï êáé ìüíï ãéá íá
óõíåñãáóôïýí ìå ôïí Arrhenius.

¸íá áêüìá ðåäßï óôï ïðïßï äéÝðñåøå ï Arrhenius Þôáí êáé ç öõóéïëïãéêÞ
÷çìåßá. ÌåëÝôçóå ôéò ôïîßíåò êáé ôéò áíôéôïîßíåò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïõò
íüìïõò ôçò ÷çìéêÞò éóïññïðßáò. Ôï 1907 äçìïóßåõóå ôçí Áíïóï÷çìåßá, ôï 1915
ôïõò Ðïóïôéêïýò íüìïõò ôçò âéïëïãéêÞò ÷çìåßáò êáé ôï 1918 ôéò ÄéáëÝîåéò óôç èåù-
ñßá ôùí äéáëõìÜôùí.

Ï Arrhenius åíäéáöÝñèçêå êáé ãéá ðïëëïýò êëÜäïõò ôçò öõóéêÞò. Áó÷ïëÞèçêå

ìå ôç óçìáóßá, ãéá ôï êëßìá, ôùí åêðïìðþí äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá óôçí
áôìüóöáéñá, ìå ôç èåùñßá ôçò ðáíóðåñìßáò, åíþ áýîçóå ôéò ãíþóåéò ìáò ãéá ôï
âüñåéï óÝëáò. Ôï 1903 ðáñïõóßáóå ôï Óýããñáììá êïóìéêÞò öõóéêÞò.

281
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÐïëëÝò óýíôïìåò ïìéëßåò êáé äçìïóéåýóåéò ìáñôõñïýí ôï ôáëÝíôï ôïõ

Arrhenius óôçí åêëáÀêåõóç åðéóôçìïíéêþí èåìÜôùí. ÅéäéêÜ êáôÜ ôéò ôåëåõôáßåò
äåêáåôßåò ôçò æùÞò ôïõ, äçìïóßåõóå ìéá óåéñÜ áðü äçìïöéëÞ âéâëßá, ôá ïðïßá
ìåôáöñÜóôçêáí óå ðïëëÝò ãëþóóåò êáé ãíþñéóáí ðïëëÝò åêäüóåéò. Ó' áõôÜ
áíÞêïõí ôá Ç åõëïãéÜ êáé ç êáôáðïëÝìçóÞ ôçò (1913), Ôï ðåðñùìÝíï ôùí Üóôñùí
(1915), ×çìåßá êáé óýã÷ñïíç æùÞ (1919) êáé Üëëá.

Ôï 1911 ï Arrhenius åîåëÝãç Áëëïäáðü ÌÝëïò ôçò ÂáóéëéêÞò Åôáéñåßáò ôçò

Áããëßáò, âñáâåýôçêå ìå ôï ÌåôÜëëéï ôçò ÂáóéëéêÞò Åôáéñåßáò Davy êáé ôï 1914
ìå ôï ÌåôÜëëéï Faraday ôçò ×çìéêÞò Åôáéñåßáò ôçò Áããëßáò. ¸ëáâå ôéìçôéêÝò äé-
áêñßóåéò áðü ôá ÐáíåðéóôÞìéá ôïõ ÌðÝñìéã÷áì, ôïõ Êáßìðñéôæ, ôïõ Åäéìâïýñ-
ãïõ, ôïõ ×ñüíéíãêåí, ôçò ×áúäåëâÝñãçò, ôçò Ëåéøßáò êáé ôçò Ïîöüñäçò.

Ðáíôñåýôçêå äýï öïñÝò – ôï 1894 ôç Sofia Rudbeck, ìå ôçí ïðïßá áðÝêôçóáí

Ýíáí ãéï, êáé ôï 1905 ôç Ìaria Johansson ìå ôçí ïðïßá áðÝêôçóáí Ýíáí ãéï êáé
äýï êüñåò.

Âñáâåýôçêå ìå Íüìðåë Xçìåßáò ôï 1903 ãéá ôç èåùñßá ôçò çëåêôñïëõôéêÞò äéÜ-

óôáóçò. ÓôáìÜôçóå íá åñãÜæåôáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1927, ðÜó÷ïíôáò áðü
õðåñêüðùóç, êáé Ýãñáøå ôá áðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ ìÝ÷ñé ôéò 2 Ïêôùâñßïõ
1927, ïðüôå êáé áðåâßùóå óå çëéêßá 68 åôþí.

282
 3.2
ÏîÝá êáé âÜóåéò

3.2.1 Ïñéóìüò – Ïíïìáôïëïãßá – Ôáîéíüìçóç

ïîÝùí êáé âÜóåùí
Á. ÏîÝá
ÌåñéêÜ áðü ôá ïîÝá ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ, áöïý ðåñéÝ÷ïíôáé
óå áñêåôÜ ôñüöéìá, öÜñìáêá, ðïôÜ êáé óå ðñÜãìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå êáèçìåñéíÜ.
×áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé ôá ïîÝá ôïõ ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß:

¼íïìá ×çìéêüò ôýðïò Âñßóêåôáé

êéôñéêü ïîý Ç3C6Ç5Ï7 ëåìüíéá
ïîéêü ïîý ÇC2Ç3Ï2 îßäé
áêåôõëïóáëéêõëéêü ïîý ÇC9Ç7Ï4 áóðéñßíç
áóêïñâéêü ïîý Ç2C6Ç6Ï2 âéôáìßíç C
õäñï÷ëùñéêü ïîý ÇCl ãáóôñéêü õãñü
èåééêü ïîý Ç2SO4 ìðáôáñßåò
áíèñáêéêü ïîý Ç2CÏ3 áåñéïý÷á ðïôÜ
öùóöïñéêü ïîý Ç3PÏ4 coca Þ pepsi cola

ÁñêåôÝò èåùñßåò Ý÷ïõí äéáôõðùèåß ó÷åôéêÜ ìå ôá ïîÝá (Lemery, Lavoisier). Ïé óýã÷ñïíåò

áíôéëÞøåéò îåêßíçóáí áðü ôç èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò ôïõ Arrhenius. Óýìöùíá
ìå ôéò áðüøåéò ôïõ Óïõçäïý ÷çìéêïý S.A. Arrhenius (1859-1927) Ý÷ïõìå:
OîÝá ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äéßóôáíôáé êáé äßíïõí
êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+).

283
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÅðïìÝíùò, ôá ïîÝá êáôÜ Arrhenius ðåñéÝ÷ïõí ïðùóäÞðïôå õäñïãüíï, ðïõ ìðïñåß íá áðï-
äïèåß ìå ôç ìïñöÞ Ç+ óôï íåñü, Ý÷ïõí ãåíéêü ôýðï ÇxÁ, åíþ üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äß-
íïõí êáôéüíôá Ç+ êáé áíéüíôá Áx- (Á: F-, Cl-, Br-, I-, CN-, S2- Þ áñíçôéêü ðïëõáôïìéêü áíéüí,
üðùò NO - , SO 2- êôë.).
3 4

ÐáñÜäåéãìá
Ôï HCl åßíáé ïîý, ãéáôß üôáí äéáëýåôáé óôï íåñü, äßíåé êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+), óýìöùíá ìå
ôçí áíôßäñáóç éïíôéóìïý ôïõ:
ÇCl ® H+ + Cl-

ÅðéóÞìáíóç
¼óåò åíþóåéò ðåñéÝ÷ïõí õäñïãüíï, äåí åßíáé áðáñáßôçôá ïîÝá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ìåèÜíéï
(CH4) äåí åßíáé ïîý, áöïý äå äßíåé Ç+ üôáí ðñïóôåèåß óôï íåñü.

á. Óõìâïëéóìüò êáé ïíïìáôïëïãßá áíüñãáíùí ïîÝùí

Ôá ïîÝá, óýìöùíá ìå ôéò áðüøåéò ôïõ Árrhenius, Ý÷ïõí ôïí ãåíéêü ôýðï ÇxÁ, üðïõ Á: áìÝôáë-
ëï (F, Cl, Br, I, . . .) Þ óõãêñüôçìá áôüìùí (PO4, SO4, CO3, NO3, ClO3, . . .) êáé x: ï áñéèìüò ïîåßäù-
óçò ôïõ Á.
ÅðïìÝíùò, ôá ïîÝá äéáêñßíïíôáé óå äýï êáôçãïñßåò:
i. Óå ïîÝá ðïõ äåí ðåñéÝ÷ïõí ïîõãüíï (ìç ïîõãïíïý÷á ïîÝá).
ÄéáâÜæïíôáé: õäñï – üíïìá ôïõ Á
ÏîÝá HF HCl HBr HI HCN H2S
¼íïìá õäñïöèüñéï õäñï÷ëþñéï õäñïâñüìéï õäñïúþäéï õäñïêõÜíéï õäñüèåéï

Éïíôéóìüò Ç+ + F- Ç+ + Cl- Ç+ + Br- Ç+ + I- Ç+ + CN- Ç+, HS-, S2-

Ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí HCl, HBr, ÇÉ, H2S êáé HCN ïíïìÜæïíôáé õäñï÷ëùñéêü ïîý,
õäñïâñïìéêü ïîý, õäñïúùäéêü ïîý, õäñïèåééêü ïîý êáé õäñïêõáíéêü ïîý áíôßóôïé÷á.
ii. Óå ïîÝá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ïîõãüíï (ïîõãïíïý÷á ïîÝá), üðùò H2SO4, ÇÍÏ3, Ç3ÑÏ4 ê.Ü. Ôá
ïîÝá áõôÜ, êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò, äßíïõí Ç+ êáé Áx-: ïîõãïíïý÷ï ðïëõáôïìéêü áíéüí.
Ôá êõñéüôåñá ïîÝá, ìå ôçí êáôÜëçîç -éêü ïîý, åßíáé:
ÏîÝá H3PO4 H2SO4 H2CO3 HNO3 HClO3
¼íïìá öùóöïñéêü ïîý èåééêü ïîý áíèñáêéêü ïîý íéôñéêü ïîý ÷ëùñéêü ïîý

ÐñáêôéêÜ, áðü ôá ðáñáðÜíù -éêÜ ïîÝá ðñïêýðôïõí ôá õðüëïéðá, ùò åîÞò:

l Ìå áöáßñåóç åíüò áôüìïõ ïîõãüíïõ áðü ôï -éêü ïîý, ðñïêýðôåé ôï -þäåò ïîý.

284
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

ÏîÝá H3PO3 H2SO3 HNO3 HClO2

¼íïìá öùóöïñþäåò ïîý èåéþäåò ïîý íéôñþäåò ïîý ÷ëùñéþäåò ïîý

l Ìå áöáßñåóç äýï áôüìùí ïîõãüíïõ áðü ôï -éêü ïîý, ðñïêýðôåé ôï õðï- . . . -þäåò ïîý.
ÏîÝá H3PO2 HClO
¼íïìá õðïöùóöïñþäåò ïîý õðï÷ëùñéþäåò ïîý

l Ìå ðñïóèÞêç åíüò áôüìïõ ïîõãüíïõ óôï -éêü ïîý, ðñïêýðôåé ôï õðåñ- . . . -éêü ïîý.
ÏîÝá HClO4
¼íïìá õðåñ÷ëùñéêü ïîý

ÅðéóçìÜíóåéò
1. ¼ðùò ïíïìÜæïíôáé ôá ïîÝá ìå ÷ëþñéï, ïíïìÜæïíôáé ôá áíôßóôïé÷á ïîÝá ìå âñüìéï êáé
éþäéï. ÄçëáäÞ, ôï ïîý ÇÉÏ3 ïíïìÜæåôáé éùäéêü ïîý, åíþ ôï ïîý HBrO õðïâñïìéþäåò ïîý.
2. Ç ðëÞñçò ïíïìáôïëïãßá ôùí ïîÝùí åîåôÜóôçêå óôï 2.4.5.
3. Óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò ôçò IUPAC, ôá ìç ïîõãïíïý÷á ïîÝá äéáâÜæïíôáé «õäñïãüíï +
üíïìá Á», üðùò: HCl (õäñïãüíï ÷ëùñßäéï), Ç2S (õäñïãüíï óïõëößäéï) êôë.
4. Óå áñêåôÜ ïîÝá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé åìðåéñéêÝò ïíïìáóßåò, üðùò âéôñéüëé (ãéá ôï
Ç2SO4), áêïõáöüñôå (ãéá ôï ÇÍÏ3).
â. Ôáîéíüìçóç ôùí ïîÝùí
1. ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí Ç+ ðïõ äßíïõí êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò.
ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí Ç+ ðïõ äßíïõí êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò, ôá ïîÝá äéáêñßíïíôáé óå
ìïíïðñùôéêÜ, äéðñùôéêÜ êáé ôñéðñùôéêÜ:
i. ÌïíïðñùôéêÜ Þ ìïíïâáóéêÜ ïîÝá ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÜ ðïõ, êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò,
ðáñÝ÷ïõí Ýíá Ç+.
Ðáñáäåßãìáôá
Ôï õäñï÷ëþñéï (ÇCl) åßíáé ìïíïðñùôéêü ïîý, ãéáôß óôï íåñü äßíåé Ýíá Ç+ óýìöùíá ìå ôçí
áíôßäñáóç:
ÇCl ® H+ + Cl-
¼ìïéá ìïíïðñùôéêÜ åßíáé ôá ïîÝá HBr, HCN, ÇÍÏ3, HClO êôë.
ii. ÄéðñùôéêÜ Þ äéâáóéêÜ ïîÝá ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÜ ðïõ, êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò, ðáñÝ-
÷ïõí äýï Ç+.

285
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ðáñáäåßãìáôá
ÄéðñùôéêÜ åßíáé ôá ïîÝá H2S, H2SO4, H2CO3 êôë.
iii. ÔñéðñùôéêÜ Þ ôñéâáóéêÜ ïîÝá ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÜ ðïõ, êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò, ðáñÝ-
÷ïõí ôñßá Ç+.
Ðáñáäåßãìáôá
ÔñéðñùôéêÜ åßíáé ôá ïîÝá Ç3ÑÏ4, H3AsO4 êôë.
Ôá ïîÝá ðïõ, êáôÜ ôïí éïíôéóìü ôïõò, ðáñÝ÷ïõí ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá Ç+ ÷áñáêôçñßæïíôáé
ãåíéêÜ êáé ùò ðïëõðñùôéêÜ Þ ðïëõâáóéêÜ.

ÅðéóÞìáíóç
ÐñáêôéêÜ, ôá ãíùóôÜ ïîÝá ìðïñïýí íá äþóïõí ôüóá Ç ìå ôç ìïñöÞ Ç+, üóá Ý÷ïõí óôï
ìüñéü ôïõò. Åîáßñåóç áðïôåëïýí: ôï öùóöïñþäåò ïîý (Ç3ÑÏ3), ðïõ åßíáé äéâáóéêü ïîý, êáé
ôï õðïöùóöïñþäåò ïîý (Ç3ÑÏ2), ðïõ åßíáé ìïíïâáóéêü ïîý. ÏõóéáóôéêÜ, Ýíá ïîõãïíïý÷ï
ïîý ìðïñåß íá äþóåé åêåßíá ôá õäñïãüíá –ìå ôç ìïñöÞ Ç+– ðïõ åßíáé åíùìÝíá ìÝóù ïîõãü-
íïõ ìå ôï êåíôñéêü óôïé÷åßï (Ç – Ï – Á).
Νιτρικό οξύ Θειικό οξύ Ανθρακικό οξύ Φωσφορικό οξύ
M.T. HNO 3 H 2SO4 H 2CO3 H3PO4
O O
Συντακτικός

® ®

H O N O H O S O H H O C O H H O ®
P O H
τύπος

O O O O
H

2. ÁíÜëïãá ìå ôçí éó÷ý.

¼ôáí Ýíá ïîý äéáëýåôáé óôï íåñü, éïíôßæåôáé êáé äßíåé éüíôá. ÁíÜëïãá ìå ôï ðïóïóôü ôïõ
ïîÝïò ðïõ Ý÷åé õðïóôåß éïíôéóìü, ôá ïîÝá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò:
i. Ió÷õñÜ ïîÝá
Éó÷õñü ïíïìÜæåôáé Ýíá ïîý üôáí éïíôßæåôáé ðëÞñùò óôï íåñü.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï õäñï÷ëþñéï (HCl) åßíáé éó÷õñü ïîý, ãéáôß éïíôßæåôáé ðëÞñùò óå éüíôá Ç+ êáé Cl-.

Áíôßäñáóç éïíôéóìïý HCl (éó÷õñü ïîý)

+ -
HCl(aq) ® H (aq) + Cl (aq) Þ ÇCl ® H+ + Cl-

ÌåñéêÜ éó÷õñÜ ïîÝá åßíáé ôï H2SO4 (âéôñéüëé), ôï ÇÍÏ3 (áêïõáöüñôå), ôï HCl (óðßñôï ôïõ

286
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

Üëáôïò) ê.Ü. Ôá éó÷õñÜ ïîÝá Ý÷ïõí Ýíôïíç äñÜóç, äçëáäÞ ðñïêáëïýí åãêáýìáôá, Ý÷ïõí
ìåãÜëç äéáâñùôéêÞ éêáíüôçôá ê.Ü.
¸íá äéÜëõìá éó÷õñïý ïîÝïò, üðùò ôï äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl), Ý÷åé ìåãÜëç óõãêÝíôñù-
óç éüíôùí êáé ðáñïõóéÜæåé ìåãÜëç áãùãéìüôçôá.
Éó÷õñÜ åßíáé ôá ïîÝá: HCl, HBr, HI, HNO3, HClO4, H2SO4.
ii. AóèåíÞ ïîÝá
ÁóèåíÝò ïíïìÜæåôáé Ýíá ïîý üôáí éïíôßæåôáé ìåñéêþò óôï íåñü.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï õäñïêõÜíéï (HCÍ) åßíáé áóèåíÝò ïîý, äçëáäÞ ìüíï Ýíá ìéêñü ìÝñïò ôùí ìïñßùí ôïõ éï-
íôßæåôáé óå éüíôá Ç+ êáé CÍ-.

Áíôßäñáóç éïíôéóìïý HCN (áóèåíÝò ïîý)

+ -
HCÍ(aq) ƒ H (aq) + CÍ (aq) Þ ÇCÍ ƒ H+ + CÍ-

Óçìåßùóç: Ôï óýìâïëï ƒ åêöñÜæåé üôé ç áíôßäñáóç ãßíåôáé ôáõôü÷ñïíá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò.
ÄçëáäÞ, üóá ìüñéá ôïõ çëåêôñïëýôç éïíôßæïíôáé óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ êáé äßíïõí éüíôá, ôüóá áêñéâþò
éüíôá áíôéäñïýí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ êáé äßíïõí ìüñéá çëåêôñïëýôç. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ëÝìå üôé
åðéêñáôåß êáôÜóôáóç äõíáìéêÞò éóïññïðßáò.
ÌåñéêÜ áóèåíÞ ïîÝá åßíáé ôï öùóöïñéêü ïîý (Ç3ÑÏ4), ðïõ âñßóêåôáé óôçí coca cola, ôï
ïîéêü ïîý (CH3COOH), ðïõ âñßóêåôáé óôï îßäé, ôï êéôñéêü ïîý, ðïõ âñßóêåôáé óôá ëåìüíéá
ê.Ü. Ôá áóèåíÞ ïîÝá äåí ðáñïõóéÜæïõí Ýíôïíç äñÜóç. ¸ôóé, äåí ðáèáßíïõìå ôßðïôá áí Ýñ-
èïõìå óå åðáöÞ ìå áõôÜ, êáé ìÜëéóôá áñêåôÜ áðü áõôÜ ôá óõíáíôÜìå óôá öáãçôÜ, óôá
ðïôÜ, óôá öÜñìáêá êôë.
¸íá äéÜëõìá áóèåíïýò ïîÝïò, üðùò ôï äéÜëõìá öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4), Ý÷åé ìéêñÞ óõ-
ãêÝíôñùóç éüíôùí êáé ðáñïõóéÜæåé ìéêñÞ áãùãéìüôçôá.

Â. ÂÜóåéò
¼ðùò ôá ïîÝá, Ýôóé êáé ïé âÜóåéò ðåñéÝ÷ïíôáé óå ðïëëÜ õëéêÜ êáèçìåñéíÞò ÷ñÞóçò. ÂÜóåéò
ðåñéÝ÷ïíôáé óå öÜñìáêá, óå áðïöñáêôéêÜ, óå êáèáñéóôéêÜ. ×áñáêôçñéóôéêÝò åßíáé ïé âÜ-
óåéò ôïõ ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß:

¼íïìá ×çìéêüò ôýðïò Âñßóêåôáé

õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ NaOH êáèáñéóôéêÜ ôùí öïýñíùí,

(êáõóôéêÞ óüäá) áðïöñáêôéêÜ ôùí íéðôÞñùí

õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ Ca(OH)2 áóâåóôüíåñï

287
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ Mg(OH)2 áíôéüîéíá ÷Üðéá

áììùíßá ÍÇ3 êáèáñéóôéêÜ óðéôéïý

ÂÜóåéò, åðßóçò, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ïéêïäïìÞ (õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ) êáèþò êáé
óôç âéïìç÷áíßá ðáñáóêåõÞò óáðïõíéþí, ôå÷íçôÞò ìÝôáîáò, ÷Üñôïõ êôë.
ÂÜóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äéßóôáíôáé êáé äßíïõí
áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ -).
ÅðïìÝíùò, ïé âÜóåéò Ý÷ïõí ãåíéêü ôýðï Ì(ÏÇ)x êáé, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äßíïõí êá-
ôéüíôá ìåôÜëëïõ Ìx+ êáé áíéüíôá õäñïîåéäßïõ ÏÇ-.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH) åßíáé âÜóç, ãéáôß, üôáí äéáëýåôáé óôï íåñü, äßíåé,
üðùò åßäáìå, áíéüíôá ÏÇ- óýìöùíá ìå ôçí ðáñáêÜôù áíôßäñáóç äéÜóôáóçò:
NaOH ® Na+ + ÏÇ-
¼ìïéá êáé üëá ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí, üðùò KOH, Mg(OH)2, Ca(OH)2, Ba(OH)2 êôë.
2. Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé åðßóçò âÜóç, êáé ðáñüëï ðïõ äåí ðåñéÝ÷åé ÏÇ- óôï ìüñéü ôçò, üôáí
äéáëõèåß óôï íåñü äßíåé ÏÇ-, ëüãù ôçò áíôßäñáóçò éïíôéóìïý:
ÍÇ3 + H2O ƒ NH +4 + OH-

á. Óõìâïëéóìüò êáé ïíïìáôïëïãßá áíüñãáíùí âÜóåùí

ÂÜóåéò ãåíéêÜ åßíáé:
i. ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí ìå ãåíéêü ôýðï Ì(ÏÇ)x.

Ì(ÏÇ)x NaOH KOH Ca(OH)2 Fe(OH)2

õäñïîåßäéï õäñïîåßäéï õäñïîåßäéï õäñïîåßäéï

¼íïìá
ôïõ íáôñßïõ ôïõ êáëßïõ ôïõ áóâåóôßïõ ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉ)

ÄéÜóôáóç Na+ + OH- K+ + OH- Ca2+ + 2OH- Fe2+ + 2OH-

ÅéäéêÜ ãéá ôï NaOH êáé ôï ÊÏÇ, ïé óõíÞèåéò ïíïìáóßåò ôïõò åßíáé êáõóôéêü íÜôñéï êáé êáõ-
óôéêü êÜëéï áíôßóôïé÷á.

EðéóçìÜíóåéò
1. Ç ðëÞñçò ïíïìáôïëïãßá ôùí âÜóåùí áíáöÝñåôáé óôï 2.4.5 (ã).
2. Óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò ôçò IUPAC, ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí äéáâÜæïíôáé «üíïìá Ì
+ õäñïîåßäéï», üðùò: ÍaOH (íÜôñéï õäñïîåßäéï), Fe(OH)2 (óßäçñïò (ÉÉ) õäñïîåßäéï) êôë.

288
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

3. Óå áñêåôÝò âÜóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé åìðåéñéêÝò ïíïìáóßåò, üðùò êáõóôéêÞ ðïôÜóá

(ãéá ôï ÊÏÇ), êáõóôéêÞ óüäá (ãéá ôï NaOÇ) êôë.
â. Ôáîéíüìçóç ôùí âÜóåùí
1. ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí ÏÇ- ðïõ äßíïõí êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ ôïõò.
ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí áíéüíôùí õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-) ðïõ äßíïõí êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ
ôïõò, ïé âÜóåéò äéáêñßíïíôáé óå ìïíïûäñïîõëéêÝò Þ ìïíüîéíåò, äéõäñïîõëéêÝò Þ äéóüîéíåò
êáé ôñéõäñïîõëéêÝò Þ ôñéóüîéíåò:
i. ÌïíïûäñïîõëéêÝò Þ ìïíüîéíåò âÜóåéò ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÝò ðïõ, êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ
ôïõò, ðáñÝ÷ïõí Ýíá ÏÇ-.

Ðáñáäåßãìáôá
Ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (ÍaOH) åßíáé ìïíïûäñïîõëéêÞ Þ ìïíüîéíç âÜóç, ãéáôß óôï íåñü
äßíåé Ýíá ÏÇ– óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
NaOH ® Na+ + ÏÇ-
¼ìïéá ìïíïûäñïîõëéêÝò åßíáé ïé âÜóåéò: ÍÇ3, NaOH, ÊÏÇ, LiOH êôë.
ii. ÄéõäñïîõëéêÝò Þ äéóüîéíåò âÜóåéò ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÝò ðïõ, êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ ôïõò,
ðáñÝ÷ïõí äýï ÏÇ-.
Ðáñáäåßãìáôá
ÄéõäñïîõëéêÝò Þ äéóüîéíåò åßíáé ïé âÜóåéò Ca(OH)2, Mg(OH)2, Ba(OH)2, Æn(ÏÇ)2 êôë.
iii. ÔñéõäñïîõëéêÝò Þ ôñéóüîéíåò âÜóåéò ÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÝò ðïõ, êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ
ôïõò, ðáñÝ÷ïõí ôñßá ÏÇ-.
Ðáñáäåßãìáôá
ÔñéõäñïîõëéêÝò Þ ôñéóüîéíåò åßíáé ïé âÜóåéò Al(OH)3, Fe(OH)3 êôë.
Ïé âÜóåéò ðïõ, êáôÜ ôç äéÜóôáóÞ ôïõò, ðáñÝ÷ïõí ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá áíéüíôá õäñïîåé-
äßïõ (ÏÇ-) ÷áñáêôçñßæïíôáé êáé ùò ðïëõõäñïîõëéêÝò Þ ðïëõüîéíåò.
2. ÁíÜëïãá ìå ôçí éó÷ý.
¼ôáí ìßá âÜóç äéáëýåôáé óôï íåñü, äéßóôáôáé Þ éïíôßæåôáé êáé äßíåé éüíôá. ÁíÜëïãá ìå ôï ðï-
óïóôü ôçò âÜóçò ðïõ Ý÷åé ìåôáôñáðåß óå éüíôá, áõôÝò ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò:
i. Ió÷õñÝò âÜóåéò
Ió÷õñÞ ïíïìÜæåôáé ìéá âÜóç üôáí ìåôáôñÝðåôáé ðëÞñùò óå éüíôá óôï íåñü.
Ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí (M(OH)x), ùò éïíôéêÝò åíþóåéò, åßíáé éó÷õñÝò âÜóåéò êáé äéßóôá-
íôáé ðëÞñùò óå éüíôá Mx+ êáé OH–.

289
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Áíôßäñáóç äéÜóôáóçò ÍaOH (éó÷õñÞ âÜóç)

+ -
NaOH(s) ® Na (aq) + OH (aq) Þ NaOH ® Na+ + OH–

Ïé éó÷õñÝò âÜóåéò Ý÷ïõí Ýíôïíç äñÜóç, Ýôóé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï îåâïýëùìá óùëÞíùí
(üðùò ôï NaOH êáé ôï ÊÏÇ), ðñïêáëïýí åãêáýìáôá (üðùò ôï áóâåóôüíåñï, äçëáäÞ ôï äéÜ-
ëõìá Ca(OH)2) ê.Ü.
Óçìåßùóç: Ôá õäñïîåßäéá ôùí áëêáëßùí (ÉÁ ïìÜäá) êáé ôùí áëêáëéêþí ãáéþí (ÉÉÁ ïìÜäá) åßíáé åõäéÜëõôá
óôï íåñü. Ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá Üëëá õäñïîåßäéá åìöáíßæïõí ìéêñÞ äéáëõôüôçôá. Óå üëåò ôéò
ðåñéðôþóåéò ôï äéáëõìÝíï ìÝñïò ôïõ çëåêôñïëýôç äéßóôáôáé ðëÞñùò.
ii. Aóèåíåßò âÜóåéò
ÁóèåíÞò ïíïìÜæåôáé ìéá âÜóç üôáí éïíôßæåôáé ìåñéêþò óôï íåñü.
ÐáñÜäåéãìá
Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé áóèåíÞò âÜóç, êáé Ýíá ìéêñü ìÝñïò ôùí ìïñßùí ôçò ìåôáôñÝðåôáé óå
éüíôá NH +4 (êáôéüíôá áììùíßïõ) êáé OH- (áíéüíôá õäñïîåéäßïõ).

Áíôßäñáóç éïíôéóìïý NH3 (áóèåíÞò âÜóç)

-
ÍÇ3(aq) + Ç2Ï(l) ƒ NH +4(aq) + OH (aq) Þ ÍÇ3 + Ç2Ï ƒ ÍÇ +4 + OH -
Ç óõíçèÝóôåñç áóèåíÞò âÜóç åßíáé ç áììùíßá (ÍÇ3), ðïõ âñßóêåôáé êõñßùò óôá êáèáñé-
óôéêÜ óðéôéïý. Ïé áóèåíåßò âÜóåéò äåí ðáñïõóéÜæïõí Ýíôïíç äñÜóç.

3.2.2 ¼îéíïò êáé âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò

Á. Éäéüôçôåò ïîÝùí
Ôá ïîÝá ðáñïõóéÜæïõí Ýíá óýíïëï êïéíþí éäéïôÞôùí, ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí éêáíüôçôÜ ôïõò
íá åëåõèåñþíïõí Ç+ óå õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá. Ôï óýíïëï ôùí éäéïôÞôùí áõôþí áðïôåëåß
ôïí üîéíï ÷áñáêôÞñá Þ üîéíåò éäéüôçôåò Þ üîéíç áíôßäñáóç.
á. Ãåýóç
¸÷ïõí üîéíç ãåýóç, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ëåìüíé, ôï îßäé êôë.
â. ÁëëáãÞ ÷ñþìáôïò äåéêôþí
ÌåôáâÜëëïõí êáôÜ ïñéóìÝíï ôñüðï ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí. Ïé äåßêôåò åßíáé ïõóßåò ðïõ
Ý÷ïõí ôçí éäéüôçôá íá áëëÜæïõí ÷ñþìá, áíÜëïãá ìå ôç óõãêÝíôñùóç ôùí Ç+ ôïõ äéáëýìá-
ôïò. Ìåñéêïß ãíùóôïß äåßêôåò åßíáé ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ, ç öáéíïëïöèáëåÀíç, ôï ôóÜé,
ï ÷õìüò áðü êüêêéíï ëÜ÷áíï êáé ï ÷õìüò áðü âáôüìïõñá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï êõáíïýí
âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ (äåßêôçò) ìåôáôñÝðåôáé óå êüêêéíï áí ðñïóôåèåß óå áõôü äéÜëõìá

290
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

ïîÝïò. Þ ç öáéíïëïöèáëåÀíç Ý÷åé áíïéêôü êüêêéíï ÷ñþìá óå äéÜëõìá âÜóçò, êáé üôáí ôï äéÜ-
ëõìá ìåôáôñáðåß óå üîéíï ðñïêáëåßôáé áðï÷ñùìáôéóìüò ôïõ.
ã. Áíôßäñáóç ìå ìÝôáëëá
Äéáëýïõí ôá çëåêôñïèåôéêüôåñá ôïõ õäñïãüíïõ ìÝôáëëá êáé ó÷çìáôßæïõí ôï áíôßóôïé÷ï
Üëáò ôïõ ïîÝïò êáé ôï áÝñéï õäñïãüíï (áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò).
Ìç÷áíéóìüò áíôßäñáóçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò
ÌÝôáëëï + Ïîý ® ¢ëáò ìåôÜëëïõ ìå ôï ïîý + Ç2 ­
(åêôüò Cu, Hg (åêôüò HNO3, (ìå ôïí ìéêñüôåñï
Ag, Au, Pt) ðõêíïý H2SO4) áñéèìü ïîåßäùóçò)

Ðáñáäåßãìáôá
1. Fe(s) + 2HÂr(aq) ® FeBr2(aq) + H2(g)
2. Mg(s) + H2SO4(aq) (áñáéü) ® ÌgSO4(aq) + H2(g)
3. Zn(s) + 2HCl(aq) ® ZnCl2(aq) + H2(g)

Σωλήνας για την

προσθήκη οξέος
(HCl) Aέριο H 2

HCl
o
15 C
Zn

Óçìåßùóç: Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3) êáé ðõêíü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò (H2SO4), ç
áíôßäñáóç ðïõ ãßíåôáé åßíáé ðïëýðëïêç áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò.
ä. Áíôßäñáóç ìå âÜóåéò (åîïõäåôÝñùóç)
Áíôéäñïýí ìå ôéò âÜóåéò êáé ôïõò áíõäñßôåò ôùí âÜóåùí (âáóéêÜ ïîåßäéá) êáé äßíïõí Üëáò
êáé íåñü (áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò)
Ìç÷áíéóìüò åîïõäåôÝñùóçò
Oîý + ÂÜóç ® ¢ëáò + Ç2Ï
HCl + NaOH ® NaCl + Ç2Ï

291
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Oîý + Áíõäñßôçò âÜóçò ® ¢ëáò + Ç2Ï

H2SO4 + CaO ® CaSO4 + Ç2Ï

Óçìåßùóç: Ï ôñüðïò ãñáöÞò ìéáò áíôßäñáóçò åîïõäåôÝñùóçò áíáëýåôáé óôç óõíÝ÷åéá (âë. 3.5.3).
å. Çëåêôñüëõóç äéáëýìáôïò ïîÝïò
ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôïõò, åêëýïõí óôçí êÜèïäï áÝñéï
õäñïãüíï. ¼ðùò åßäáìå, óå äéÜëõìá åíüò ïîÝïò Ý÷ïõìå, ëüãù éïíôéóìïý, êáôéüíôá õäñïãü-
íïõ (Ç+). Ôá Ç+ èá êéíçèïýí ðñïò ôï áñíçôéêü çëåêôñüäéï, ôçí êÜèïäï (–), êáé èá ðñïóëÜâïõí
çëåêôñüíéá (e), ïðüôå èá ãßíïõí Üôïìá õäñïãüíïõ, ôá ïðïßá èá ó÷çìáôßóïõí ôåëéêÜ áÝñéï Ç2 (âë.
ôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá).

Aραιό διάλυμα
θειικού οξέος (H2SO4 )

1 όγκος 2 όγκοι
αέριου αέριου
οξυγόνου υδρογόνου

+ ―

Ηλεκτρόδια από
λευκόχρυσο (Pt)

ÊáèïäéêÞ áíôßäñáóç:
2Ç+ + 2e- ® Ç2 ­
Çëåêôñüëõóç ÷áñáêôçñßæåôáé ôï óýíïëï ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí ðïõ ðñáãìáôïðïé-
ïýíôáé üôáí äéáâéâáóôåß óõíå÷Ýò çëåêôñéêü ñåýìá óå äéáëýìáôá çëåêôñïëõôþí.

ÓõíïðôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí éäéïôÞôùí ôùí ïîÝùí

1. ¸÷ïõí üîéíç ãåýóç.

2. ÁëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.
3. Áíôéäñïýí ìå ôá çëåêôñïèåôéêüôåñá ôïõ õäñïãüíïõ ìÝôáëëá êáé äßíïõí ôï áíôß-
óôïé÷ï Üëáò êáé áÝñéï õäñïãüíï (áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò).
4. Áíôéäñïýí ìå ôéò âÜóåéò êáé ôïõò áíõäñßôåò âÜóåùí äßíïíôáò Üëáò êáé íåñü
(áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).
5. ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôïõò åêëýïõí óôçí êÜèïäï
áÝñéï õäñïãüíï.

292
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

Â. Éäéüôçôåò âÜóåùí
Ïé âÜóåéò ðáñïõóéÜæïõí Ýíá óýíïëï êïéíþí éäéïôÞôùí, ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí éêáíüôçôÜ
ôïõò íá åëåõèåñþíïõí áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-) óå õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá. Ôï óýíïëï
ôùí éäéïôÞôùí áõôþí áðïôåëåß ôï âáóéêü Þ áëêáëéêü ÷áñáêôÞñá Þ âáóéêÞ áíôßäñáóç.
á. Ãåýóç
¸÷ïõí êáõóôéêÞ ãåýóç êáé áöÞ óáðùíïåéäÞ.
â. ÁëëáãÞ ÷ñþìáôïò äåéêôþí
ÌåôáâÜëëïõí êáôÜ äåäïìÝíï ôñüðï ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìåôáôñÝðïõí
óå êüêêéíï ôï ÷ñþìá äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé Ü÷ñùìç öáéíïëïöèáëåÀíç.
ã. Áíôßäñáóç ìå ïîÝá (åîïõäåôÝñùóç)
Áíôéäñïýí ìå ôá ïîÝá êáé ôïõò áíõäñßôåò ïîÝùí (üîéíá ïîåßäéá) êáé äßíïõí Üëáò êáé íåñü
(áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).

Ìç÷áíéóìüò åîïõäåôÝñùóçò

Oîý + ÂÜóç ® ¢ëáò + Ç2 Ï

HÂr + KOH ® KBr + Ç2Ï

Aíõäñßôçò ïîÝïò + ÂÜóç ® ¢ëáò + Ç2 Ï

CO2 + Ca(OÇ)2 ® CaCO3 + Ç2Ï

Óçìåßùóç: Ï ôñüðïò ãñáöÞò ìéáò áíôßäñáóçò åîïõäåôÝñùóçò èá áíáëõèåß óôç óõíÝ÷åéá (åíüôçôá 3.5.3).
ä. Áíôßäñáóç ìå ìÝôáëëá
Ïé âÜóåéò (ÊÏÇ, NaOH) áíôéäñïýí ìå ïñéóìÝíá ìÝôáëëá (üðùò ÁÉ, Æç, Sn, Pb) êáé äßíïõí
Üëáò êáé áÝñéï õäñïãüíï.
Æn + 2NaOH ® Na2ZnO2 + Ç2 ­
øåõäáñãõñéêü íÜôñéï
å. Çëåêôñüëõóç õäáôéêïý äéáëýìáôïò Þ ôÞãìáôïò âÜóçò
ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôïõò, åêëýïõí óôçí Üíïäï áÝñéï ïîõãü-
íï. ¼ðùò åßäáìå, óå äéÜëõìá âÜóçò Ý÷ïõìå ÏÇ-, ëüãù ôçò äéÜóôáóÞò ôçò. Ôá ÏÇ- èá êéíç-
èïýí ðñïò ôï èåôéêü çëåêôñüäéï, ôçí Üíïäï (+), êáé èá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá (e), ïðüôå
èá äþóïõí áÝñéï Ï2. Ç áíïäéêÞ áíôßäñáóç åßíáé:
2ÏÇ- ® Ç2Ï + 1/2 Ï2 + 2e-

293
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÓõíïðôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí éäéïôÞôùí ôùí âÜóåùí

1. ¸÷ïõí êáõóôéêÞ ãåýóç êáé áöÞ óáðùíïåéäÞ.
2. ÁëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí.
3. Áíôéäñïýí ìå ôá ïîÝá êáé ôïõò áíõäñßôåò ïîÝùí äßíïíôáò Üëáò êáé íåñü
(áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).
4. Áíôéäñïýí ìå ïñéóìÝíá ìÝôáëëá (üðùò ÁÉ, Æn, Sn, Pb) êáé äßíïõí Üëáò êáé áÝ-
ñéï õäñïãüíï.
5. ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôïõò åêëýïõí óôçí Üíïäï
áÝñéï ïîõãüíï.

Ã. Ôï pH (ðå÷Ü)
¸íá õäáôéêü äéÜëõìá ïîÝïò Þ âÜóçò ðåñéÝ÷åé êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) êáé áíéüíôá
õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-). Áðü ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí ðïóïôÞôùí ôùí Ç+ êáé ôùí ÏÇ–, óå äåäïìÝ-
íï üãêï äéáëýìáôïò, ÷áñáêôçñßæåôáé Ýíá äéÜëõìá ùò üîéíï, ïõäÝôåñï Þ âáóéêü.
á. Áí ôá Ç+ åßíáé ðåñéóóüôåñá áðü ôá ÏÇ– (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò), ôï äéÜëõìá ÷áñá-
êôçñßæåôáé ùò üîéíï, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá äéáëýìáôá ôùí ïîÝùí.
â. Áí ôá Ç+ åßíáé ëéãüôåñá áðü ôá ÏÇ– (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò), ôï äéÜëõìá ÷áñáêôç-
ñßæåôáé ùò âáóéêü Þ áëêáëéêü, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá äéáëýìáôá ôùí âÜóåùí.
ã. Áí ôá Ç+ åßíáé ßóá ìå ôá ÏÇ– (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò), ôï äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò
ïõäÝôåñï, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï êáèáñü íåñü, ðïõ åßíáé ïõäÝôåñï óþìá.
Óôçí ðñÜîç, ãéá íá ïñßóïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý Ç+ êáé ÏÇ-, þóôå íá ÷áñáêôçñßóïõìå Ýíá
áñáéü õäáôéêü äéÜëõìá ùò üîéíï, ïõäÝôåñï Þ âáóéêü, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï pH (ðå÷Ü). Ôï pH
ðáßñíåé ðñáêôéêÜ ôéìÝò áðü 0 Ýùò 14 óôïõò 25°C.
l Áí ôï pH åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ìéêñüôåñï áðü ôï 7 (pÇ < 7) óôïõò 25°C, ôï äéÜëõìá ÷á-
ñáêôçñßæåôáé ùò üîéíï.
¼óï ìéêñüôåñç ôïõ 7 åßíáé ç ôéìÞ ôïõ pÇ åíüò äéáëýìáôïò, ôüóï ðéï üîéíï åßíáé ôï äéÜ-
ëõìá.
l Áí ôï pH åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ßóï ìå ôï 7 (pÇ = 7) óôïõò 25°C, ôï äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæå-
ôáé ùò ïõäÝôåñï.
l Áí ôï pH åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ìåãáëýôåñï áðü ôï 7 (pÇ > 7), ôï äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæå-
ôáé ùò âáóéêü Þ áëêáëéêü.
¼óï ìåãáëýôåñç ôïõ 7 åßíáé ç ôéìÞ ôïõ pÇ åíüò äéáëýìáôïò, ôüóï ðéï âáóéêü (áëêáëéêü)
åßíáé ôï äéÜëõìá.

294
 3.2 ÏÎÅÁ ÊÁÉ ÂÁÓÅÉÓ

pH 25°C

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Όξινο διάλυμα Βασικό διάλυμα

Ουδέτερο διάλυμα

Ç ãíþóç ôçò ôéìÞò pÇ åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßç-
óç ôùí ðåñéóóüôåñùí ðåéñáìÜôùí.
Ôï pÇ åíüò äéáëýìáôïò ðñïóäéïñßæåôáé ðåéñáìáôéêÜ ìå äýï ôñüðïõò:
i. Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò ôéìÞò pH ìå áêñßâåéá, ôï pH ìåôñÜôáé ìå ôç âïÞèåéá åíüò ïñãÜ-
íïõ, ôïõ ðå÷Üìåôñïõ. To ðå÷Üìåôñï åßíáé áðü ôá ðéï áðáñáßôçôá üñãáíá ãéá êÜèå ÷çìéêü
åñãáóôÞñéï.

Μέτρηση pH με πεχάμετρο

ON ON ON

OFF OFF OFF

Slope Calib Temp pH mV Slope Calib Temp pH mV Slope Calib Temp pH mV

A. Διάλυμα HCl 0,1 M B. Nερό Γ. Διάλυμα NaOH 0,1 M

ii. ÐñïóåããéóôéêÜ ìåôñÜôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí äåéêôþí.

Ïé äåßêôåò åßíáé áóèåíÞ ïñãáíéêÜ ïîÝá Þ áóèåíåßò ïñãáíéêÝò âÜóåéò ðïõ Ý÷ïõí ôçí éêáíüôç-
ôá íá áëëÜæïõí ôï ÷ñþìá ôïõò óå ìéá ïñéóìÝíç ðåñéï÷Þ pÇ. ¸ôóé, ìðïñïýìå íá õðïëïãß-
óïõìå ðñïóåããéóôéêÜ ôçí ôéìÞ pÇ ôïõ äéáëýìáôïò. Éäéáßôåñá åý÷ñçóôïò åßíáé ï ëåãüìåíïò
ðáãêüóìéïò äåßêôçò (universal), ðïõ êõêëïöïñåß ìå ôç ìïñöÞ ëùñßäùí ÷áñôéïý. Ôï ÷áñôß
åßíáé äéáðïôéóìÝíï ìå äåßêôç, êáé ãéá êÜèå ôéìÞ pH áðü 0 Ýùò 14 ðáßñíåé ôïí êáôÜëëçëï
÷ñùìáôéóìü.
Ôï pH åìöáíßæåé áñêåôÝò åöáñìïãÝò óôçí ðñÜîç.
Óôï åðüìåíï ó÷Þìá áíáöÝñïíôáé ïé ôéìÝò pH ìåñéêþí ãíùóôþí äéáëõìÜôùí.

295
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Πίνακας τιμών pH για μερικά γνωστά διαλύματα

HCl 1 M 0
Γαστρικό υγρό 1
Όξινα Χυμός λεμονιού 2
Ξίδι 3
Κρασί
Ντοματοχυμός 4
Μπανάνα
Μαύρος καφές 5
Βροχή
6
Ουδέτερα

Σάλιο
Γάλα 7 pH
Ανθρώπινο αίμα, δάκρυα
8
9
10
Ασβεστόνερο
Βασικά

11
Οικιακή αμμωνία
12
ΝaOH 0,1 M 13
14

296
 3.3
Ïîåßäéá

Ôá ïîåßäéá –äçëáäÞ ïé åíþóåéò ôùí ÷çìéêþí óôïé÷åßùí ìå ôï ïîõãüíï– Ý÷ïõí éäéáßôåñç óç-
ìáóßá ãéá ôç æùÞ ôùí ïñãáíéóìþí óôïí ðëáíÞôç.
Ôï ðéï óçìáíôéêü ïîåßäéï åßíáé ôï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2), ôï ïðïßï åßíáé áðáñáßôçôï
ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò öùôïóýíèåóçò óôá öõôÜ êáé åßíáé ðñïúüí ôçò êõôôáñéêÞò
áíáðíïÞò óôïõò æùíôáíïýò ïñãáíéóìïýò. Åðßóçò, ôï CO2 åßíáé ðñïúüí ôçò êáýóçò ôçò
âåíæßíçò, ôïõ Üíèñáêá, ôïõ öõóéêïý áåñßïõ êáé ôïõ ðåôñåëáßïõ êáé åßíáé õðåýèõíï óå
ìåãÜëï ðïóïóôü ãéá ôï öáéíüìåíï ôïõ èåñìïêçðßïõ.
ÓõíçèéóìÝíá áÝñéá ïîåßäéá åßíáé ôá: ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO), äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ
(SO2), ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (ÍÏ), äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2) ê.Ü., ðïõ õðÜñ÷ïõí óôçí
áôìüóöáéñá. Ôá ïîåßäéá áõôÜ åßíáé ðñïúüíôá ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò êáé êõñßùò
åßíáé ðñïúüíôá êáýóçò ôçò âåíæßíçò, ôïõ Üíèñáêá, ôïõ ðåôñåëáßïõ êáé åõèýíïíôáé ãéá ôá
ðñïâëÞìáôá ôçò áôìïóöáéñéêÞò ñýðáíóçò. Ôï ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO), óå ó÷åôéêÜ
ìéêñÝò ðïóüôçôåò, ðñïêáëåß íáõôßá êáé ðïíïêÝöáëï, åíþ óå ìåãáëýôåñåò ðïóüôçôåò åðé-
öÝñåé áðþëåéá ôùí áéóèÞóåùí Þ áêüìá êáé ôïí èÜíáôï. Ôï äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ (SO2) êáé ôá
ïîåßäéá ôïõ áæþôïõ (ÍÏ, ÍÏ2) óõíôåëïýí óôçí åìöÜíéóç ôïõ öùôï÷çìéêïý íÝöïõò êáé
óõììåôÝ÷ïõí óôïí ó÷çìáôéóìü ôçò üîéíçò âñï÷Þò.
×áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé åðßóçò ôá: ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ (CaO, âáóéêü õëéêü ôçò ïéêïäïìé-
êÞò êáé ôçò ðáñáóêåõÞò ãõáëéïý), ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ (Al2O3) êáé ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ
(Fe2O3, âéïìç÷áíßá ðáñáãùãÞò ìåôÜëëùí Al êáé Fe).

3.3.1 Ïñéóìüò, óõìâïëéóìüò, ïíïìáôïëïãßá êáé ôáîéíüìçóç

ïîåéäßùí
Ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ïé äõáäéêÝò åíþóåéò äéáöüñùí óôïé÷åßùí ìå ôï ïîõãüíï.
Ï ãåíéêüò ìïñéáêüò ôýðïò ôùí ïîåéäßùí åßíáé Ó2Ïx.

297
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ïíïìáôïëïãßá ôùí ïîåéäßùí

Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï äéáâÜæïíôáé ôá ïîåßäéá Ý÷åé áíáöåñèåß (âë. 2.4.5).
Óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß áíáöÝñåôáé ç ïíïìáóßá âáóéêþí ïîåéäßùí.
Ó 2Ï x ÊïéíÞ ïíïìáóßá Ïíïìáóßá êáôÜ IUPAC
Ïîåßäéï üíïìá Ó ¼íïìá Ó ïîåßäéï
CaO Ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ÁóâÝóôéï ïîåßäéï
Al2O3 Ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ Áñãßëéï ïîåßäéï
Cu2O Ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É) ×áëêüò (É) ïîåßäéï
Ãéá óçìáíôéêÜ ïîåßäéá, åßíáé ðéï óõíçèéóìÝíï íá äçëþíåôáé ï áñéèìüò ôùí áôüìùí
ïîõãüíïõ ìå ôï êáôÜëëçëï áñéèìçôéêü.
CO Ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá ¢íèñáêáò ìïíïîåßäéï
CO2 Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá ¢íèñáêáò äéïîåßäéï
N2O5 Ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ ÄéÜæùôï ðåíôïîåßäéï
SO2 Äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ Èåßï äéïîåßäéï

3.3.2 Ôáîéíüìçóç ïîåéäßùí

Ôá ïîåßäéá, âÜóåé ôçò ÷çìéêÞò ôïõò óõìðåñéöïñÜò, ôáîéíïìïýíôáé óôéò áêüëïõèåò êáôçãï-
ñßåò:
á. Áíõäñßôåò ïîÝùí Þ üîéíá ïîåßäéá
Áíõäñßôåò ïîÝùí Þ üîéíá ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ôá ïîåßäéá (êõñßùò ôùí áìåôÜëëùí) ðïõ
êáôÜ ôç äéÜëõóÞ ôïõò óôï íåñü äßíïõí ôá áíôßóôïé÷á ïîÝá.
ÐáñÜäåéãìá
¼îéíï ïîåßäéï åßíáé ôï SO3. ¼ôáí ôï ïîåßäéï áõôü äéáëõèåß óôï íåñü, èá äþóåé ôï áíôßóôïé÷ï
ïîý (H2SÏ4) óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
SO3 + Ç2Ï ® H2SÏ4
ÄéáâÜæïíôáé åßôå ùò ïîåßäéá (ð.÷. SO3: ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ) åßôå ùò áíõäñßôåò ôùí áíôß-
óôïé÷ùí ïîÝùí (ð.÷. SO3: áíõäñßôçò èåééêïý ïîÝïò).
Ïé áíõäñßôåò ôùí ïîÝùí ðáñáóêåõÜæïíôáé áðü ôá áíôßóôïé÷á ïîÝá ìå áöáßñåóç íåñïý, ç
ïðïßá ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå èÝñìáíóç Þ ðáñïõóßá áöõäáôéêïý ìÝóïõ.

298
 3.3 ÏÎÅÉÄÉÁ

ÐáñÜäåéãìá
Ôï N2Ï5 ðáñáóêåõÜæåôáé óýìöùíá ìå ôçí ðáñáêÜôù áíôßäñáóç:
2ÇÍÏ3 ® N2Ï5 + Ç2Ï
Åýñåóç áíõäñßôç ïîÝïò
¼ôáí ôï ïîõãïíïý÷ï ïîý Ý÷åé áíõäñßôç, áõôüò åßíáé ôï áíôßóôïé÷ï ïîåßäéï, óôï ïðïßï ï
áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ áìÝôáëëïõ óôïé÷åßïõ åßíáé ßäéïò ìå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò óôï
ìüñéï ôïõ ïîÝïò.
ÐáñÜäåéãìá
Óôï öùóöïñéêü ïîý (Ç3ÑÏ4) ôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ (Ñ) Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +5, Üñá ï
áíõäñßôçò ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò èá åßíáé ôï ïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ üðïõ ôï Üôïìï ôïõ
öùóöüñïõ èá Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +5, äçëáäÞ ôï ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ (P2Ï5).
ÁíÜëïãá êáôáëÞãïõìå óôïõò ðáñáêÜôù âáóéêïýò áíõäñßôåò ïîÝùí:

Ïîý Ç3PÏ4 Ç2SÏ4 Ç2SÏ3 Ç2CÏ3 ÇNÏ3 ÇNÏ2

Áíõäñßôçò P2O5 SO3 SO2 CO2 N2O5 N2O3

â. Áíõäñßôåò âÜóåùí Þ âáóéêÜ ïîåßäéá

Áíõäñßôåò âÜóåùí Þ âáóéêÜ ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ôá ïîåßäéá (êõñßùò ôùí ìåôÜëëùí)
ðïõ êáôÜ ôç äéÜëõóÞ ôïõò óôï íåñü äßíïõí ôéò áíôßóôïé÷åò âÜóåéò.
¸íá âáóéêü ïîåßäéï åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï MgO. ¼ôáí ôï ïîåßäéï áõôü äéáëõèåß óôï íåñü,
èá äþóåé ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç (Mg(OH)2) óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
MgO + Ç2Ï ® Mg(OH)2
ÄéáâÜæïíôáé åßôå ùò ïîåßäéá (ð.÷. MgO: ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ) åßôå ùò áíõäñßôåò ôùí áíôß-
óôïé÷ùí âÜóåùí (ð.÷. MgO: áíõäñßôçò ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ ìáãíçóßïõ).
Ïé áíõäñßôåò ôùí âÜóåùí ðáñáóêåõÜæïíôáé áðü ôéò áíôßóôïé÷åò âÜóåéò ìå áöáßñåóç
íåñïý. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ðáñáóêåõÜæåôáé ôï CaO áðü ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç Ca(OH)2:
Ca(OH)2 ® CaO + Ç2Ï
Åýñåóç áíõäñßôç âÜóçò
Áíõäñßôçò ìéáò âÜóçò åßíáé ôï ïîåßäéï ôïõ ìåôÜëëïõ ôçò âÜóçò, óôï ïðïßï ôï ìÝôáëëï Ý÷åé
ßäéï áñéèìü ïîåßäùóçò ìå áõôüí ðïõ Ý÷åé óôï ìüñéï ôçò âÜóçò.
ÐáñÜäåéãìá
Ï áíõäñßôçò ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) åßíáé ôï ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (Na2O).
ÁíÜëïãá, êáôáëÞãïõìå óôïõò ðáñáêÜôù âáóéêïýò áíõäñßôåò âÜóåùí:

299
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÂÜóç ÊÏÇ AgOH Ca(OH)2 Mg(OH)2 Ba(OH)2 Al(OÇ)3

Áíõäñßôçò Ê2O Ag2O CaO MgO BaO Al2O3

ã. Åðáìöïôåñßæïíôá ïîåßäéá
Åðáìöïôåñßæïíôá ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé åêåßíá ôá ïîåßäéá (ïñéóìÝíùí ìåôÜëëùí êáé
ìåôáëëïåéäþí) ðïõ Üëëïôå óõìðåñéöÝñïíôáé ùò üîéíá êáé Üëëïôå ùò âáóéêÜ.
Ôá óõíçèÝóôåñá åðáìöïôåñßæïíôá ïîåßäéá åßíáé ôá: Al2O3, ÆnÏ, SnO, PbO. ¸íá åðáìöïôåñß-
æïí ïîåßäéï áíôéäñÜ ôüóï ìå ôá ïîÝá üóï êáé ìå ôéò âÜóåéò.
ÐáñÜäåéãìá
¸óôù ôï ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ (Ál2Ï3).
i. Äñá ùò áíõäñßôçò âÜóçò (ôïõ Ál(ÏÇ)3 Þ õäñïîåéäßïõ ôïõ áñãéëßïõ), ïðüôå, üôáí áíôéäñÜ
ìå Ýíá ïîý üðùò ôï õäñï÷ëþñéï (HCl), äßíåé ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï (AlCl3) óýìöùíá ìå ôçí
áíôßäñáóç:
Ál2Ï3 + 6HCl ® 2AlCl3 + 3Ç2O
ii. Äñá ùò áíõäñßôçò ïîÝïò (ôïõ Ç3ÁlÏ3 Þ áñãéëéêïý ïîÝïò), ïðüôå, üôáí áíôéäñÜ ìå ìéá
âÜóç üðùò ôï êáõóôéêü êÜëéï (ÊÏH), äßíåé áñãéëéêü êÜëéï (K3AlO3) óýìöùíá ìå ôçí áíôß-
äñáóç:
Ál2Ï3 + 6KOH ® 2K3AlO3 + 3Ç2O

300
 3.4
¢ëáôá

Ïé åíþóåéò ôùí ïîÝùí êáé ôùí âÜóåùí åßíáé óçìáíôéêÝò ÷çìéêÝò åíþóåéò, áëëÜ óõíÞèùò äåí
âñßóêïíôáé åëåýèåñåò óôç öýóç. Ìéá óçìáíôéêÞ ðñþôç ýëç ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõò åßíáé
ôá Üëáôá, ðïõ âñßóêïíôáé óå áöèïíßá óôç öýóç åßôå ìå ôç ìïñöÞ ïñõêôþí åßôå äéáëõìÝíá
óôï íåñü. Ôï ðéï ãíùóôü êáé äéáäåäïìÝíï Üëáò óôç öýóç, ìå ðÜñá ðïëëÝò ÷ñÞóåéò, åßíáé ôï
áëÜôé Þ ìáãåéñéêü áëÜôé (NaCl). ¢ëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ Üëáôá åßíáé ôï öùóöïñéêü áóâÝóôéï
(Ca3(PO4)2), óõóôáôéêü ôïõ áíèñþðéíïõ óêåëåôïý. ôï áíèñáêéêü íÜôñéï (Na2CO3), ÷ñÞóéìï
ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ãõáëéïý. ôï õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï (NaClO), óõóôáôéêü ôçò ÷ëùñßíçò. ôï
áíèñáêéêü áóâÝóôéï (CaCO3), óõóôáôéêü ôùí ðåôñùìÜôùí êáé ôùí ìáñìÜñùí. ï âñïìéïý-
÷ïò Üñãõñïò (AgBr), ÷ñÞóéìïò óôç öùôïãñáöéêÞ êôë.

3.4.1 Óõìâïëéóìüò êáé ïíïìáôïëïãßá áëÜôùí

¢ëáôá ïíïìÜæïíôáé ïé éïíôéêÝò (åôåñïðïëéêÝò) åíþóåéò ïé ïðïßåò áðïôåëïýíôáé áðü êá-
ôéüí ìåôÜëëïõ Þ ðïëõáôïìéêü êáôéüí êáé áðü áíéüí áìåôÜëëïõ Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí.

Ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) áíüñãáíïõ Üëáôïò

Ôá Üëáôá åßíáé ôçò ìïñöÞò ÌøÁx, üðïõ:

l Ìx+: êáôéüí ìåôÜëëïõ (Ía+, Ê+, Ca2+, Fe3+ êôë.) Þ ðïëõáôïìéêü êáôéüí (NH +4 êôë.).
l Áø- : áíéüí áìåôÜëëïõ (üðùò Cl-, Br-, S2- êôë. åêôüò ôïõ áíéüíôïò ôïõ ïîõãüíïõ) Þ
ðïëõáôïìéêü áíéüí (üðùò CN-, ÍO -3 , SO 24- , CO 2- 3- -
3 , PO 4 êôë. åêôüò ÏÇ ).

Ôá Üëáôá äéáêñßíïíôáé óå äýï êáôçãïñßåò:

á. Ìç ïîõãïíïý÷á Üëáôá (ôï áíéüí ôïõò Áø- äåí ðåñéÝ÷åé ïîõãüíï).
Ç ïíïìáôïëïãßá áõôþí ôùí áëÜôùí Ý÷åé åîåôáóôåß (âë. 2.4.5).
ÌåñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åßíáé ôá åîÞò:

301
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÌøÁx ÊïéíÞ ïíïìáóßá Ïíïìáóßá êáôÜ IUPAC

üíïìá Á + -ïõ÷ï(ò) + üíïìá Ì üíïìá Ì + üíïìá Á + -ßäéï
ÌgBr2 âñïìéïý÷ï ìáãíÞóéï ìáãíÞóéï âñïìßäéï
CaS èåéïý÷ï áóâÝóôéï áóâÝóôéï óïõëößäéï
SnCl4 ÷ëùñéïý÷ïò êáóóßôåñïò (ÉV) Þ êáóóßôåñïò (IV) ÷ëùñßäéï
ôåôñá÷ëùñéïý÷ïò êáóóßôåñïò
(ÍÇ4)2S èåéïý÷ï áììþíéï áììþíéï óïõëößäéï
ÍaCN êõáíéïý÷ï íÜôñéï íÜôñéï êõáíßäéï

â. Ïîõãïíïý÷á Üëáôá (ôï áíéüí ôïõò Áø- ðåñéÝ÷åé ïîõãüíï).

Ç ïíïìáôïëïãßá áõôþí ôùí áëÜôùí Ý÷åé åîåôáóôåß (âë. 2.4.5).
ÌåñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åßíáé:
üíïìá Á + üíïìá Ì üíïìá Ì + üíïìá Á
Ál2(SO4)3 èåééêü áñãßëéï áñãßëéï èåééêü
ÌgCO3 áíèñáêéêü ìáãíÞóéï ìáãíÞóéï èåééêü
NH4NO3 íéôñéêü áììþíéï áììþíéï íéôñéêü
FeSO4 èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ) óßäçñïò (ÉÉ) èåééêü
Ca3(PO4)2 öùóöïñéêü áóâÝóôéï áóâÝóôéï öùóöïñéêü
KBrO õðïâñïìéþäåò êÜëéï êÜëéï õðïâñïìéþäåò
Pb(NO3)2 íéôñéêüò ìüëõâäïò (ÉÉ) ìüëõâäïò (ÉÉ) íéôñéêüò
Na2SO3 èåéþäåò íÜôñéï íÜôñéï èåéþäåò
KClO4 õðåñ÷ëùñéêü êÜëéï êÜëéï õðåñ÷ëùñéêü
Ca(HCO3)2 üîéíï áíèñáêéêü áóâÝóôéï áóâÝóôéï õäñïãüíï áíèñáêéêü

3.4.2 ×áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëÜôùí

Ôá Üëáôá åßíáé éïíôéêÝò åíþóåéò êáé ðñïêýðôïõí, üðùò èá äïýìå áíáëõôéêÜ óôï åðüìåíï
êåöÜëáéï, êõñßùò áðü ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý ïîÝïò êáé âÜóçò (áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).
ÌåñéêÝò ÷áñáêôçñéóôéêÝò éäéüôçôåò ôùí áëÜôùí åßíáé ïé åîÞò:

302
 3.4 ÁËÁÔÁ

1. Åßíáé óôåñåÜ óþìáôá ìå êñõóôáëëéêÞ äïìÞ (éïíôéêÝò åíþóåéò), åðïìÝíùò äéßóôáíôáé

ðëÞñùò óôï íåñü (éó÷õñïß çëåêôñïëýôåò).
+ -
NaCl(s) ® Ía (aq) + Cl (aq) Þ NaCl ® Ía+ + Cl–

2. Ôá õäáôéêÜ ôïõò äéáëýìáôá êáé ôá ôÞãìáôÜ ôïõò åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñé-
êïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò.
3. ¸÷ïõí õøçëÜ óçìåßá æÝóçò êáé õøçëÜ óçìåßá ôÞîçò.
4. ÁñêåôÜ áðü áõôÜ åßíáé åõäéÜëõôá óôï íåñü.

303
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

3.4.3 Ðïéá Üëáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò áðëÜ, ìåéêôÜ, óýìðëïêá Þ Ýíõäñá;

(ÓõìðëÞñùìá óôç èåùñßá ôùí áëÜôùí.)
ÁðÜíôçóç
ÁíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ ôùí éüíôùí Ìx+ êáé Áø–, Ý÷ïõìå ôéò ðáñáêÜôù êáôçãïñßåò áëÜôùí:
á. ÁðëÜ Üëáôá
ÁðëÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá óôá ïðïßá ôï êáôéüí Ìx+ åßíáé êáôéüí ìåôÜëëïõ Þ êáôéüí
áììùíßïõ (ÍH +4 ).
Ôá áðëÜ Üëáôá, áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôïõ áíéüíôïò Áy-, äéáêñßíïíôáé óôéò ðáñáêÜôù êáôç-
ãïñßåò:
i. ÏõäÝôåñá Üëáôá
ÏõäÝôåñá Üëáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá óôá ïðïßá ôï áíéüí Áø– åßíáé áíéüí áìåôÜë-
ëïõ Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí, ôï ïðïßï äåí ðåñéÝ÷åé õäñïãüíï ðïõ íá ìðïñåß íá áðïäïèåß óå
õäáôéêü äéÜëõìá ìå ìïñöÞ êáôéüíôïò Ç+.
Ðáñáäåßãìáôá
NaCl ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï Þ íÜôñéï ÷ëùñßäéï
AgBr âñïìéïý÷ïò Üñãõñïò Þ Üñãõñïò âñïìßäéï
K2CO3 áíèñáêéêü êÜëéï Þ êÜëéï áíèñáêéêü

Ç ïíïìáôïëïãßá ôùí áëÜôùí Ý÷åé åîåôáóôåß (âë. 2.4.5).

Ôá ïõäÝôåñá Üëáôá èåùñåßôáé üôé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç åíüò ïîÝïò
áðü ìéá âÜóç.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï öùóöïñéêü íÜôñéï (Na3PO4) ðñïêýðôåé áðü ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôïõ öùóöïñé-
êïý ïîÝïò áðü ôï êáõóôéêü íÜôñéï.
Ç3ÑÏ4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3Ç2Ï
ii. ¼îéíá Üëáôá
¼îéíá Üëáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá óôá ïðïßá ôï áíéüí Áø– ðåñéÝ÷åé õäñïãüíï Þ
õäñïãüíá, ôá ïðïßá ìðïñïýí íá áðïäïèïýí ìå ôç ìïñöÞ Ç+ óå õäáôéêü äéÜëõìá.
Ðáñáäåßãìáôá
KHSO4 üîéíï èåééêü êÜëéï Þ êÜëéï õäñïãüíï èåééêü

304
 3.4 ÁËÁÔÁ

Na2HPO4 ìïíüîéíï öùóöïñéêü íÜôñéï Þ íÜôñéï õäñïãüíï öùóöïñéêü

ÊÇ2ÑÏ4 äéóüîéíï öùóöïñéêü êÜëéï Þ êÜëéï äéõäñïãüíï öùóöïñéêü

Ôá üîéíá Üëáôá èåùñåßôáé üôé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç åíüò ðïëõðñùôé-
êïý ïîÝïò áðü ìéá âÜóç.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï ìïíüîéíï öùóöïñéêü íÜôñéï (Na2HPO4) êáé ôï äéóüîéíï öùóöïñéêü íÜôñéï (NaH2PO4)
ðñïêýðôïõí áðü ôç ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò áðü ôï êáõóôéêü íÜ-
ôñéï:
Ç3ÑÏ4 + 2NaOH ® Na2HPO4 + 2Ç2Ï
Ç3ÑÏ4 + NaOH ® NaH2PO4 + Ç2Ï
Ôá üîéíá Üëáôá óõìðåñéöÝñïíôáé ôüóï óáí Üëáôá üóï êáé óáí ïîÝá. ¸ôóé, ôá üîéíá Üëáôá
áíôéäñïýí êáé ìå âÜóåéò äßíïíôáò, ôåëéêÜ, ïõäÝôåñá Üëáôá.
Na2HPO4 + NaOH ® Na3PO4 + Ç2Ï
iii. ÂáóéêÜ Üëáôá
ÂáóéêÜ Üëáôá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üëáôá óôá ïðïßá Ý÷ïõìå äýï äéáöïñåôéêÜ áíéüíôá,
áðü ôá ïðïßá ôï Ýíá åßíáé áíéüí áìåôÜëëïõ Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí, êáé ôï Üëëï áíéüí Þ
áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ–), ðïõ áðïäßäïíôáé óå õäáôéêü äéÜëõìá.
Ðáñáäåßãìáôá
Mg(OH)Br âáóéêü âñïìéïý÷ï ìáãíÞóéï Þ ìáãíÞóéï õäñïîõâñïìßäéï

Al(OH)Cl2 ìïíïâáóéêü ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï Þ áñãßëéï õäñïîõäé÷ëùñßäéï

Al(OH)2Cl äéâáóéêü ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï Þ áñãßëéï äéõäñïîõ÷ëùñßäéï

Ôá âáóéêÜ Üëáôá èåùñåßôáé üôé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç ìéáò ðïëõðñù-
ôéêÞò âÜóçò áðü Ýíá ïîý.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï ìïíïâáóéêü ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï (Al(OH)Cl2) êáé ôï äéâáóéêü ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï
(Al(OH)2Cl) ðñïêýðôïõí áðü ôç ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ áñãéëßïõ áðü
ôï õäñï÷ëþñéï.
Al(OH)3 + HCl ® Al(OH)2Cl + Ç2O
Al(OH)3 + 2HCl ® Al(OH)Cl2 + 2Ç2Ï
Ôá âáóéêÜ Üëáôá ìðïñïýí íá áíôéäñÜóïõí ìå ïîÝá, äßíïíôáò ïõäÝôåñá Üëáôá.

305
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Al(OH)2Cl + 2HCl ® AlCl3 + 2Ç2O

â. ÌåéêôÜ Üëáôá
ÌåéêôÜ Üëáôá ïíïìÜæïíôáé åêåßíá ôá Üëáôá ðïõ Ý÷ïõí äýï äéáöïñåôéêÜ êáôéüíôá êáé
ðñïêýðôïõí ìå åîïõäåôÝñùóç åíüò ðïëõðñùôéêïý ïîÝïò áðü äýï äéáöïñåôéêÝò âÜóåéò.
¸ôóé, ìå ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç ôïõ èåééêïý ïîÝïò áðü êáõóôéêü íÜôñéï, ðñïêýðôåé ôï üîéíï
èåééêü íÜôñéï. Ôï üîéíï èåééêü íÜôñéï, áíôéäñþíôáò ìå êáõóôéêü êÜëéï, äßíåé ôï ìåéêôü Üëáò
èåééêü êÜëéï íÜôñéï (KNaSO4). Ôá ðáñáðÜíù ðåñéãñÜöïíôáé ìå ôéò áíôéäñÜóåéò:
H2SÏ4 + NaOH ® NaHSO4 + Ç2Ï
NaHSO4 + ÊÏÇ ® KNaSO4 + Ç2Ï

Ïíïìáôïëïãßá ìåéêôþí áëÜôùí

l ¼íïìá áíéüíôïò – üíïìá êáôéüíôïò – üíïìá êáôéüíôïò (êïéíÞ ïíïìáóßá).
l ¼íïìá êáôéüíôïò – üíïìá êáôéüíôïò – üíïìá áíéüíôïò (êáôÜ ÉUÑÁC).
l Ç óåéñÜ ôùí êáôéüíôùí, óôç ãñáöÞ êáé óôçí ïíïìáóßá ôùí ìåéêôþí áëÜôùí, ãßíåôáé
óýìöùíá ìå ôïí áýîïíôá áñéèìü ïîåßäùóçò, åíþ áí Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ïîåßäùóçò,
êáôÜ åëáôôïýìåíï áôïìéêü áñéèìü.
Ðáñáäåßãìáôá
NaMgPO4 öùóöïñéêü íÜôñéï ìáãíÞóéï Þ íÜôñéï ìáãíÞóéï öùóöïñéêü
(ôï Na Ý÷åé ìéêñüôåñï áñéèìü ïîåßäùóçò áðü ôï Mg)
KNaCO3 ìïíïâáóéêü ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï Þ áñãßëéï õäñïîõäé÷ëùñßäéï
(ôï Na Ý÷åé ìéêñüôåñï áôïìéêü áñéèìü áðü ôï Ê)

ã. ÄéðëÜ Üëáôá
ÄéðëÜ Üëáôá ïíïìÜæïíôáé åêåßíá ôá Üëáôá ðïõ Ý÷ïõí äýï äéáöïñåôéêÜ êáôéüíôá êáé ó÷ç-
ìáôßæïíôáé ìå óõãêñõóôÜëëùóç äýï áðëþí áëÜôùí, ôá ïðïßá âñßóêïíôáé óå ïñéóìÝíç
áíáëïãßá.
ÓõíÞèùò, ôá äýï Üëáôá áðïôåëïýíôáé áðü ôï ßäéï áíéüí êáé Ý÷ïõìå óõãêñõóôáëëùìÝíá
ìüñéá ôïõ íåñïý.
Ôá äéðëÜ Üëáôá ðáßñíïõí êõñßùò åìðåéñéêÝò ïíïìáóßåò.
Ðáñáäåßãìáôá
KCl.MgCl2.6Ç2O êáñíáëßôçò
AlF3.3NaF êñõüëéèïò

306
 3.4 ÁËÁÔÁ

CaCO3.MgCO3 äïëïìßôçò
K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O óôõðôçñßá êáëßïõ áñãéëßïõ

ä. Óýìðëïêá Üëáôá
Óýìðëïêá Üëáôá ïíïìÜæïíôáé ôá Üëáôá óôá ïðïßá ôï êáôéüí, ôï áíéüí Þ êáé ôá äýï åßíáé
óýìðëïêá éüíôá.
Ôá óýìðëïêá éüíôá åßíáé ðïëõáôïìéêÜ éüíôá ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü êÜðïéï êåíôñéêü Üôïìï
(óõíÞèùò éüí ìåôÜëëïõ áðü ôá óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò, üðùò Fe, Cu, Ìn, Cr ê.Ü.) ôï ïðïßï åß-
íáé åíùìÝíï ìå óõãêåêñéìÝíï áñéèìü õðïêáôáóôáôþí (ðïõ ìðïñåß íá åßíáé ïõäÝôåñá
ìüñéá, üðùò Ç2O, ÍÇ3, Þ éüíôá, üðùò CN-, Cl- êôë.). Ï áñéèìüò ôùí õðïêáôáóôáôþí åêöñÜæåé
ôïí áñéèìü ìïñéáêÞò óýíôáîçò ôïõ êåíôñéêïý áôüìïõ.
Ðáñáäåßãìáôá
Ê4[Fe(CN)6] óéäçñïêõáíéïý÷ï êÜëéï
Ôï êåíôñéêü éüí åßíáé ôï êáôéüí ôïõ óéäÞñïõ (Fe2+), õðïêáôáóôÜôçò åßíáé ôï
áíéüí ôïõ êõáíßïõ (CN-) êáé ï áñéèìüò ìïñéáêÞò óýíôáîçò åßíáé 6.
[Cu(NH3)4]SÏ4 åíáììþíéïò èåééêüò ÷áëêüò
Ôï êåíôñéêü éüí åßíáé ôï êáôéüí ôïõ ÷áëêïý (Cu2+), õðïêáôáóôÜôçò åßíáé ôï
ìüñéï ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) êáé ï áñéèìüò ìïñéáêÞò óýíôáîçò åßíáé 4.

å. ¸íõäñá Üëáôá
¸íõäñá Üëáôá ïíïìÜæïíôáé åêåßíá ôá Üëáôá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óõãêñõóôáëëùìÝíá óôï
êñõóôáëëéêü ôïõò ðëÝãìá ïñéóìÝíá ìüñéá íåñïý (êñõóôáëëéêü íåñü).
Ðáñáäåßãìáôá
CuSO4.5Ç2Ï Ýíõäñïò èåééêüò ÷áëêüò (åìðåéñéêÜ, ãáëáæüðåôñá)
CaSO4.2Ç2Ï Ýíõäñï èåééêü áóâÝóôéï (åìðåéñéêÜ, ãýøïò)
MgSO4.Ç2Ï Ýíõäñï èåééêü ìáãíÞóéï (åìðåéñéêÜ, êéæåñßôçò)

Ôï íåñü ðïõ óõììåôÝ÷åé óôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò åíüò Üëáôïò, ïíï-
ìÜæåôáé êñõóôáëëéêü íåñü êáé óõíÞèùò áðïìáêñýíåôáé ìå èÝñìáíóç.
¸íá ôÝôïéï ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ç áêüëïõèç áíôßäñáóç:
CuSO4.5H2O(s) ® CuSO4(s) + 5H2O(g)
êõáíü ëåõêü

307
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

3.4.4 Íá óçìåéþóåôå ôá äéáëýìáôá ðïõ åðé- ii. H2SO4, H2CO3, H2S

ôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìá-
ôïò:
á. ÄéÜëõìá æÜ÷áñçò
â. ÄéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ êáëßïõ
ã. Õäñï÷ëùñéêü ïîý
ä. ÄéÜëõìá áéèõëéêÞò áëêïüëçò (ïéíïðíåý-
ìáôïò)
3.4.5 Íá óçìåéþóåôå ôïõò çëåêôñïëýôåò:
iii. Ç3ÑO4, H3AsO4, HClO3
iv. HCN, HBr, H2SiO3
â. Äßíïíôáé ïé óõíôáêôéêïß ôýðïé ôïõ öùóöï-
ñéêïý, ôïõ öùóöïñþäïõò êáé ôïõ õðïöù-
óöïñþäïõò ïîÝïò áíôßóôïé÷á:
H3 PO4 H 3PO3
O O

―
á. ÕäñïãïíÜíèñáêåò H― O―P ―O ―H H ― O ― P ― O ―H

―
â. Õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí [Ì(ÏÇ)x] O H
ã. ¢ëáôá ―
H
ä. Áëêïüëåò H 3 PO 2
å. ÏîÝá O

3.4.6 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åß-
íáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá éüíôá óôïõò çëåêôñïëýôåò äåí ðñïû-
ðÜñ÷ïõí, áëëÜ ó÷çìáôßæïíôáé êáôÜ ôç äéÜëõ-
óç ôïõ çëåêôñïëýôç óôï íåñü.
â. Ç äéÜóôáóç ôùí çëåêôñïëõôþí ïöåßëåôáé
óôçí ðáñïõóßá çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
ã. Ç äéÜóôáóç ôùí çëåêôñïëõôþí åßíáé ðëÞ-
ñçò.
ä. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ NaCl, ôá éüíôá ðñïû-
ðÜñ÷ïõí óôï ìüñéü ôïõ, åíþ óôçí ðåñßðôùóç
ôïõ HCl äåí ðñïûðÜñ÷ïõí.
3.4.7 Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþ-
óåéò äåí åßíáé ïîý Þ ïîÝá;
á. ÇCl â. H2SO4 ã. CH4
ä. Ç2S å. ÍÇ3 óô. NaOH
3.4.8 á. Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò
ïîÝùí ðåñéÝ÷ïíôáé ïîÝá ðïõ ðáñÝ÷ïõí ôïí
ßäéï áñéèìü êáôéüíôùí õäñïãüíïõ üôáí äéá-
ëõèïýí óôï íåñü;
i. HCl, H2SO3, HClO
―
H ― O― P ― H
―
H
Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé ëáí-
èáóìÝíç;
i. Ôï Ç3ÑÏ4 åßíáé ôñéðñùôéêü ïîý.
ii. Ôï Ç3ÑÏ3 åßíáé äéðñùôéêü ïîý.
iii. Ôï Ç3ÑÏ2 åßíáé ìïíïðñùôéêü ïîý.
iv. ¼ëá åßíáé ôñéðñùôéêÜ ïîÝá.
v. Ôï êÜèå ïîý ìðïñåß íá äþóåé, ìå ôç
ìïñöÞ Ç+, åêåßíá ôá Üôïìá ôïõ õäñïãüíïõ
ðïõ åßíáé åíùìÝíá ìÝóù ïîõãüíïõ ìå ôïí
öùóöüñï.
3.4.9 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò
âÜóåùí ðåñéÝ÷ïíôáé âÜóåéò ðïõ ðáñÝ÷ïõí
ôïí ßäéï áñéèìü áíéüíôùí õäñïîåéäßïõ, üôáí
äéáëõèïýí óôï íåñü;
á. ÍH3, ÊÏÇ, AgOH
â. NaOH, Cu(OH)2, Fe(OH)2
ã. Fe(OÇ)3, LiOH, NaOH
ä. LiOH, KOH, Ca(OH)2

308
 3.4 ÁËÁÔÁ

3.4.10 Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá äåí ã. Fe(OH)3, Al(OH)3, NH3

áíôéäñÜ ìå ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý; ä. LiOH, KOH, AgOH.
á. NÜôñéï â. ÁóâÝóôéï
3.4.14 Âáóéæüìåíïé óôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá,
ã. Óßäçñïò ä. ×áëêüò
ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí çëåêôñüëõóç áñáéïý
å. ØåõäÜñãõñïò õäáôéêïý äéáëýìáôïò H2SO4, íá óçìåéþóåôå
3.4.11 Íá ðáñáôçñÞóåôå ôï ðáñáêÜôù ðïéá áðü ôá áêüëïõèá éó÷ýïõí:
ó÷Þìá êáé íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò ðïõ
Aραιό διάλυμα
áêïëïõèïýí: θειικού οξέος (H2 SO4 )

Αέριο Αέριο
Χ Υ

+ ―

Χ Ηλεκτρόδια από
λευκόχρυσο (Pt)
o
15 C
Υ
á. ÁÝñéï X: O2 êáé áÝñéï Õ: Ç2.
á. Ôï × ìðïñåß íá åßíáé: â. ÁÝñéï ×: Ç2 êáé áÝñéï Õ: Ï2.
i. HCl ii. ÇÍO3 ã. Ç Ýêëõóç áÝñéïõ õäñïãüíïõ óôï áíôßóôïé-
iii. H2CO3 iv. Ðõêíü H2SO4 ÷ï çëåêôñüäéï ïöåßëåôáé óôçí ðáñïõóßá Ç+
â. Ôï Õ ìðïñåß íá åßíáé: ëüãù ôïõ éïíôéóìïý ôïõ ïîÝïò.
i. Cu ii. Áu ä. Ç áíïäéêÞ áíôßäñáóç åßíáé:
iii. Æn iv. Hg 2Ç+ + 2e- ® Ç2
ã. Ôï Æ ìðïñåß íá åßíáé:
3.4.15 Íá êÜíåôå ôéò áíôéóôïé÷ßóåéò (ðåñéó-
i. O2 ii. Ç2
óåýåé Ýíá óôïé÷åßï áðü êÜèå óôÞëç):
iii. Cl2 iv. Í2

3.4.12 Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé âÜóç, ãéáôß: ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
á. ðåñéÝ÷åé áíéüí OH-. á. Í2O5 i. H2SO4
â. åßíáé Ýíùóç áìåôÜëëùí.
ã. äéáëýåôáé óôï íåñü. â. SÏ2 ii. HNO2
ä. éïíôßæåôáé êáé äßíåé OH-. ã. N2O4 iii. H2SO3
3.4.13 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò
ä. P2O5 iv. HNO3
âÜóåùí ðåñéÝ÷ïíôáé âÜóåéò ðïõ ðáñÝ÷ïõí äéá-
öïñåôéêü áñéèìü áíéüíôùí õäñïîåéäßïõ üôáí å. SO3 v. H3PO4
äéáëýïíôáé óôï íåñü;
á. NH3, KOH, NaOH 3.4.16 á. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù ïîåßäéá
â. Mg(OH)2, Ca(OH)2, Ba(OH)2 åßíáé áíõäñßôåò ïîÝùí;

309
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

i. CO2 ii. ÍÏ2 á. SÏ3 â. Al2O3

iii. CO iv. SO2 ã. PbO ä. K2O
Íá ãñáöôïýí ôá áíôßóôïé÷á ïîÝá.
3.4.20 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
â. Ï áíõäñßôçò ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò åßíáé:
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
i. Í2O3 ii. Í2Ï4
á. ¼ëåò ïé âÜóåéò ðåñéÝ÷ïõí ïîõãüíï.
iii. Í2Ï5 iv. Í2Ï
â. Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé ìïíïðñùôéêÞ âÜóç.
Íá ãñáöôåß ç áíôßäñáóç ðáñáóêåõÞò ôïõ
ã. Ôá ìç ïîõãïíïý÷á ïîÝá åßíáé ìïíïðñùôé-
áíõäñßôç áõôïý.
êÜ ïîÝá.
3.4.17 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò çëåêôñï- ä. Ôï íéôñéêü ïîý åßíáé ïîý ãéáôß äéáëýåôáé óôï
ëýôåò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò ôéìÝò pH ôùí äéáëõ- íåñü.
ìÜôùí ôïõò óôç óôÞëç (ÉÉ). å. Ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí ôùí áëêá-
ëéêþí ãáéþí åßíáé äéðñùôéêÝò âÜóåéò.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
3.4.21 Åðáìöïôåñßæïíôá ïíïìÜæïíôáé ôá
á. Ca(OÇ)2 i. pH = 7 ïîåßäéá ôá ïðïßá:
á. óå äéÜëõìÜ ôïõò ðáñïõóéÜæïõí pÇ ìéêñü-
â. Ç2Ï
ôåñï ôïõ 7.
ã. N2O5 ii. pH < 7 â. óå üîéíï ðåñéâÜëëïí óõìðåñéöÝñïíôáé ùò
ïîÝá, åíþ óå áëêáëéêü ðåñéâÜëëïí óõìðåñé-
ä. ÍÇ3 öÝñïíôáé ùò âÜóåéò.
ã. ðåñéÝ÷ïõí êáé õäñïãüíï êáé áíéüí õäñï-
å. HClO3 iii. pH > 7 îåéäßïõ.
ä. üôáí áíôéäñïýí ìå õäñï÷ëþñéï ó÷çìáôß-
3.4.18 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá äéáëýìáôá ôçò æïõí ìå åîïõäåôÝñùóç ÷ëùñéïý÷ï Üëáò, åíþ
óôÞëçò (É) ìå ôéò ôéìÝò pH ôùí äéáëõìÜôùí üôáí áíôéäñïýí ìå áììùíßá ó÷çìáôßæïõí ìå
ôïõò óôç óôÞëç (ÉÉ). Ôá äéáëýìáôá Ý÷ïõí ôïí åîïõäåôÝñùóç áììùíéáêü Üëáò.
ßäéï áñéèìü ìïñßùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí áíÜ L å. Ý÷ïõí äéÜëõìá ìå õøçëü pÇ.
äéáëýìáôïò.
3.4.22 Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù ðáñáôç-
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) ñÞóåéò:
á. Ôï pÇ åßíáé ìåãáëýôåñï ôïõ 7 óôïõò 25°C.
á. ÄéÜëõìá HCl i. pH = 11
â. ÐáñÜãïíôáé êáôéüíôá õäñïãüíïõ.
â. ÄéÜëõìá NH3 ii. pH = 7 ã. Åêëýåôáé áÝñéï õäñïãüíï.
ä. Ó÷çìáôßæåôáé Üëáò.
ã. H2O iii. pH = 14
Íá óõíäõÜóåôå ôéò ðáñáôçñÞóåéò áõôÝò ìå ôéò
ä. ÄéÜëõìá HCN iv. pH = 4 áêüëïõèåò:
i. Çëåêôñüëõóç äéáëýìáôïò ïîÝïò.
å. ÄéÜëõìá KOH v. pH = 1 ii. Éïíôéóìüò ïîÝïò.
iii. Âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
iv. ÅîïõäåôÝñùóç.
3.4.19 Ðïéï Þ ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù ïîåß-
äéá åßíáé åðáìöïôåñßæïí Þ åðáìöïôåñßæïíôá;

310
 3.4 ÁËÁÔÁ

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

3.4.23 á. Ðïéåò åíþóåéò ïíïìÜæïíôáé çëå- 3.4.29 Ná ãñÜøåôå ôïõò óõíôáêôéêïýò ôý-
êôñïëýôåò; ðïõò ôùí ðáñáêÜôù ïîÝùí:
â. Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôñéþí á. Õäñï÷ëþñéï
çëåêôñïëõôþí.
â. ÕäñïêõÜíéï
i. . . . . . . . . . . . ii. . . . . . . . . . . .
ã. Õäñïâñüìéï
iii. . . . . . . . . . . .
ã. Ðïéá åßíáé ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ éäéüôçôá åíüò ä. Íéôñéêü ïîý
çëåêôñïëõôéêïý äéáëýìáôïò; å. Áíèñáêéêü ïîý
3.4.24 á. Ðïéåò åíþóåéò ïíïìÜæïíôáé ìç óô. Öùóöïñéêü ïîý
çëåêôñïëõôéêÝò; æ. ×ëùñéþäåò ïîý
â. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò ìç çëåêôñïëõôéêÝò ç. Èåéþäåò ïîý
ïõóßåò.
ã. Ðïéá åßíáé ç óõìðåñéöïñÜ ôùí ìïñéáêþí è. Õðåñéùäéêü ïîý
äéáëõìÜôùí óå ó÷Ýóç ìå ôç äéÝëåõóç ôïõ çëå- é. Õðï÷ëùñéþäåò ïîý
êôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá ôïõò;
3.4.30 á. Ðïéá ïîÝá ïíïìÜæïíôáé ìïíï-
3.4.25 Íá áíáöÝñåôå ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò ðñùôéêÜ (ìïíïâáóéêÜ); Íá ãñÜøåôå ôïõò ìï-
èåùñßáò çëåêôñïëõôéêÞò äéÜóôáóçò ôïõ ñéáêïýò ôýðïõò äýï ìïíïðñùôéêþí ïîÝùí.
Arrhenius. â. Ðïéá ïîÝá ïíïìÜæïíôáé ðïëõðñùôéêÜ (ðï-
ëõâáóéêÜ);
3.4.26 Íá åîçãÞóåôå ôç óõìðåñéöïñÜ:
á. ìéáò éïíôéêÞò Ýíùóçò, üðùò ôïõ NaCl, óôï 3.4.31 Ðþò ôáîéíïìïýíôáé ôá ïîÝá áíÜëïãá
íåñü, ìå ôçí éó÷ý ôïõò;
â. åíüò ïîÝïò, üðùò ôïõ HCl, óôï íåñü,
3.4.32 Óå ôé äéáöÝñïõí óôç äñÜóç ôá áóèå-
ã. ìéáò âÜóçò, üðùò ôçò ÍÇ3, óôï íåñü.
íÞ áðü ôá éó÷õñÜ ïîÝá;
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
3.4.33 á. Ná áíáöÝñåôå ôñåéò éäéüôçôåò
3.4.27 á. Íá áíáöÝñåôå äýï ïîÝá áðü ôçí
ôùí ïîÝùí.
êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ.
â. Ðïéá áíôßäñáóç ãßíåôáé óôçí êÜèïäï êáôÜ
i. ........... ii. . . . . . . . . . . .
ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò
â. Ãéáôß ôï HCl åßíáé ïîý, åíþ ôï ìåèÜíéï (CH4) ÇCl;
äåí åßíáé; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ
óáò. 3.4.34 á. Íá áíáöÝñåôå äýï âÜóåéò áðü
ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ.
3.4.28 Íá ïíïìÜóåôå ôá ïîÝá:
â. Ãéáôß ôï NaOH êáé ç ÍÇ3 åßíáé âÜóåéò; Íá
á. ÇF â. H2S ã. HI áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ä. Ç3ÑÏ4 å. HClO3 óô. H2SO4
3.4.35 Ná ïíïìÜóåôå ôéò âÜóåéò:
æ. HIO, ç. H3AsO4 è. ÇÍÏ2 á. ÍaOH â. NH3 ã. Ca(OH)2
é. Ç2SÏ3 éá. HBrO2 éâ. HClO4 ä. Fe(OH)3 å. Ba(OH)2 óô. Mg(OH)2

311
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

æ. Zn(OH)2 ç. Al(OH)3 è. Cu(OH)2 ã. Íá áíáöÝñåôå Ýíá ãíùóôü üîéíï äéÜëõìá

êáé Ýíá âáóéêü.
3.4.36 Íá ãñÜøåôå ôïõò óõíôáêôéêïýò ôý-
ðïõò ôùí ðáñáêÜôù âÜóåùí: 3.4.41 á. Äýï óõíçèéóìÝíá ïîåßäéá åßíáé:
á. Êáõóôéêü êÜëéï i. ......... ii. . . . . . . . . .
â. Êáõóôéêü íÜôñéï â. Ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . .
ã. Õäñïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ (ÉÉ) ã. Ï ãåíéêüò ôýðïò ôùí ïîåéäßùí åßíáé . . . . . . . .
ä. Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ä. Ôá ïîåßäéá ôáîéíïìïýíôáé óôéò êáôçãïñßåò:
å. Õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ) i. . . . . . . . . .
óô. Õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ) ii. . . . . . . . . .
æ. Õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ iii. . . . . . . . . .
ç. Õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ Íá ãñÜøåôå ôïí ôýðï åíüò ïîåéäßïõ óå êÜèå
êáôçãïñßá.
3.4.37 Óå ðïéåò êáôçãïñßåò ôáîéíïìïýíôáé ïé
âÜóåéò áíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí áíéüíôùí 3.4.42 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áíõäñßôåò
õäñïîåéäßïõ; Íá ãñÜøåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá ôùí ðáñáêÜôù ïîÝùí:
óôçí êÜèå ðåñßðôùóç. á. ÇÍÏ3 â. H2SÏ3 ã. H2CÏ3
3.4.38 á. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò éäéüôçôåò ä. Ç3ÑÏ4 å. HNO2 óô. H2SO4
ôùí âÜóåùí.
3.4.43 Íá ãñÜøåôå ôïõò áíõäñßôåò ôùí ðá-
â. Ðïéá áíôßäñáóç ãßíåôáé óôçí Üíïäï êáôÜ ñáêÜôù âÜóåùí:
ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò
á. Ba(OH)2 â. Fe(OH)3 ã. Ál(ÏÇ)3
NaOH;
ä. NaOH å. Ca(OH)2 óô. AgOH
3.4.39 á. Ðüôå Ýíá ïîý (âÜóç) ÷áñáêôç- æ. KOH ç. MgOH)2 è. CuOH
ñßæåôáé ùò éó÷õñü (éó÷õñÞ) Þ ùò áóèåíÝò
(áóèåíÞò); 3.4.44 á. Ðïéá ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé åðáì-
â. Íá ãñÜøåôå: öïôåñßæïíôá;
i. Ýíá éó÷õñü ïîý: . . . . . . . . . . . . . . . â. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôýðïõò äýï åðáì-
ii. ìßá éó÷õñÞ âÜóç: . . . . . . . . . . . . . . . öïôåñéæüíôùí ïîåéäßùí.
iii. Ýíá áóèåíÝò ïîý: . . . . . . . . . . . . . . . ã. Ðþò óõìðåñéöÝñåôáé Ýíá åðáìöïôåñßæïí
iv. ìßá áóèåíÞ âÜóç: . . . . . . . . . . . . . . . ïîåßäéï ìå Ýíá ïîý êáé ìå ìßá âÜóç;
ã. Íá ãñÜøåôå åðßóçò ôéò áíôéäñÜóåéò äéÜ-
3.4.45 á. Íá äþóåôå ôïí ïñéóìü ôùí áëÜ-
óôáóçò-éïíôéóìïý ôùí ðáñáðÜíù çëåêôñï-
ôùí.
ëõôþí.
â. Áðü ðïéá âáóéêÞ áíôßäñáóç ðñïêýðôåé
3.4.40 á. ¸íá õäáôéêü äéÜëõìá ÷áñáêôç- Ýíá Üëáò;
ñßæåôáé ùò:
3.4.46 Íá ïíïìÜóåôå ôá ðáñáêÜôù Üëáôá:
i. üîéíï, üôáí . . . . . . . . . . . . . . .,
á. NaCl, Ê2S, NH4CN, Mg3N2, MgI2.
ii. . . . . . . . . . . . . . . ., üôáí pÇ = 7 êáé
â. K2SO4, KClO3, MgSO4, AlPO4, CuSO4, ÍaNO2,
iii. . . . . . . . . . . . . . . ., üôáí . . . . . . . . . . . . . . .
Mg(ClO)2, CaCO3.
â. Ìå ðïéïí ôñüðï ìðïñåßôå íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôçí ôéìÞ pÇ õäáôéêïý äéáëýìáôïò; 3.4.47 Ná ãñÜøåôå ôïõò óõíôáêôéêïýò ôý-
ðïõò ôùí áëÜôùí:

312
 3.4 ÁËÁÔÁ

á. Éùäéïý÷ï áóâÝóôéï, èåéïý÷ï áììþíéï, êõ- â. Íá åîçãÞóåôå ôoí éïíôéóìü ôïõ HCl. Íá
áíéïý÷ï íÜôñéï, ÷ëùñéïý÷ïò Üñãõñïò, èåéïý- ãñÜøåôå ôç ó÷åôéêÞ áíôßäñáóç éïíôéóìïý.
÷ï áóâÝóôéï. ã. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò ðåñé-
â. Èåééêü áñãßëéï, íéôñþäåò êÜëéï, õðï÷ëù- ãñÜöåé ôïí éïíôéóìü ôçò ÍÇ3;
ñéþäåò áóâÝóôéï, öùóöïñéêü íÜôñéï, èåééêüò i. NH +4 + ÏÇ- ® ÍÇ3 + Ç2Ï
óßäçñïò (ÉÉÉ), íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ), âñïìéþäåò ii. ÍÇ3 + Ç2Ï NH +4 + ÏÇ-
ìáãíÞóéï, ÷ëùñéêü âÜñéï, áíèñáêéêü íÜôñéï, iii. ÍÇ3 + Ç2Ï ® NH +4 + Ï2
èåéþäåò âÜñéï, áíèñáêéêü áììþíéï.
iv. 2ÍÇ3 ƒ Í2 + 3Ç2
3.4.48 Ná áíáöÝñåôå ìåñéêÝò éäéüôçôåò ôùí
3.4.51 Íá ãñÜøåôå ôéò áíôéäñÜóåéò äéÜóôá-
áëÜôùí.
óçò-éïíôéóìïý ôùí ðáñáêÜôù çëåêôñï-
3.4.49 á. Åßíáé áðáñáßôçôç ç ðáñïõóßá ëõôþí:
çëåêôñéêïý ðåäßïõ ãéá ôç äéÜóôáóç åíüò çëå- á. KBr, NaNO3, Ca3(PO4)2.
êñïëýôç; â. KOH, Mg(OH)2, Ba(OH)2.
â. Ôé óõìâáßíåé óå Ýíá çëåêôñïëõôéêü äéÜ- ã. HBr (éó÷õñü), HClO (áóèåíÝò), HCN (áóèå-
ëõìá, üôáí Ý÷ïõìå ðáñïõóßá çëåêôñéêïý íÝò).
ðåäßïõ; ä. ÍÇ3 (áóèåíÞò).
ã. Óôï ðáñáêÜôù ó÷Þìá öáßíåôáé ç çëåêôñü-
ëõóç ðõêíïý õäáôéêïý äéáëýìáôïò NaCl. 3.4.52 Íá åîåôÜóåôå ôçí ïñèüôçôá ôùí ðá-
ñáêÜôù ðñïôÜóåùí:
Κάθοδος Άνοδος á. Ïé åíþóåéò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí õäñïãüíï åßíáé
― +
― + ïðùóäÞðïôå ïîÝá.
â. Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé ôñéðñùôéêü ïîý.
Αέριο
Y Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
+ 3.4.53 Äßíïíôáé ôá ïîÝá:
Νa Αέριο
― X HClO, H2SO4, HCl,
Cl
H3ÑO4, HNO3, H2S, HCN
―
OH Ná ôáîéíïìÞóåôå ôá ïîÝá:
á. Óå ïîõãïíïý÷á êáé ìç ïîõãïíïý÷á.
Ôá áÝñéá × êáé Õ åßíáé: â. ÁíÜëïãá ìå ôá Ç+ ðïõ äßíïõí.
i. × : Ç2 Õ : Cl2 ã. Óå éó÷õñÜ êáé áóèåíÞ.
ii. × : Cl2 Õ : Ç2 3.4.54 Äßíïíôáé ïé âÜóåéò:
iii. X : Cl2 Õ : O2
Mg(OH)2, Fe(OH)3, ÍÇ3,
iv. × : Ç2 Õ : O2
ÊÏÇ, Ba(OH)2, LiOH, Ca(OH)2
3.4.50 á. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôé- Íá ôáîéíïìÞóåôå ôéò âÜóåéò áõôÝò óå êáôçãï-
äñÜóåéò ðåñéãñÜöïõí ôç äéÜóôáóç ôïõ NaCl; ñßåò áíÜëïãá ìå ôá ÏÇ- ðïõ äßíïõí.
i. NaCl ® Na+ + Cl-
ii. NaCl ® Na + Cl 3.4.55 á. Ôï íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ 3 ) åßíáé
iii. NaCl ® [Ía(Ç2O)ì]+ + [Cl(H2O)í]- éó÷õñü ïîý, åíþ ôï íéôñþäåò ïîý (ÇÍÏ2) åßíáé
áóèåíÝò. Áí Ý÷ïõìå äýï äéáëýìáôá áðü ôï
1
iv. NaCl ® Na + Cl2 êÜèå ïîý ÷ùñéóôÜ, ìå üãêï 1 L ôï êáèÝíá, ðïõ
2
313
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
íá ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí ïîÝùí,
ðïéá èá åßíáé ç ó÷Ýóç ôùí ôéìþí pH ôùí äýï
äéáëõìÜôùí;
â. ¼ìïéá íá óõãêñßíåôå ôï pH 1 L äéáëýìá-
ôïò ÍaOH ìå ôï áíôßóôïé÷ï 1 L äéáëýìáôïò
ÍÇ3, áí ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí
âÜóåùí.
3.4.56 Íá ãñÜøåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï êáé
ôçí ïíïìáóßá:
á. Åíüò äéðñùôéêïý ìç ïîõãïíïý÷ïõ ïîÝïò.
â. Ìéáò ìïíïðñùôéêÞò éó÷õñÞò âÜóçò.
ã. Åíüò éó÷õñïý çëåêôñïëýôç.
ä. Åíüò ôñéðñùôéêïý ïîÝïò.
å. Åíüò ìïíïðñùôéêïý ïîõãïíïý÷ïõ ïîÝïò.
314
óô.Ìéáò ðïëõðñùôéêÞò âÜóçò.
æ. Åíüò ïîõãïíïý÷ïõ Üëáôïò áììùíßïõ.
ç. Åíüò ìç ïîõãïíïý÷ïõ Üëáôïò áóâåóôßïõ.
è. Åíüò êõáíéïý÷ïõ Üëáôïò.
3.4.57 Ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ åßíáé äåß-
êôçò ðïõ ÷ñùìáôßæåé êüêêéíï Ýíá üîéíï äéÜëõ-
ìá êáé ìðëå Ýíá áëêáëéêü äéÜëõìá. Ôé ÷ñþìá
èá áðïêôÞóïõí ôá äéáëýìáôá, áí ðñïóèÝ-
óïõìå ìéá óôáãüíá âÜììáôïò çëéïôñïðßïõ:
á. óå îßäé,
â. óå äéÜëõìá áììùíßáò,
ã. óå äéÜëõìá êáõóôéêïý íáôñßïõ,
ä. óå âéôñéüëé.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÉÓ ÅÍÏÔÇÔÅÓ 3.1 – 3.2 – 3.3 – 3.4

Äéáãþíéóìá óôéò åíüôçôåò 3.1 - 3.2 - 3.3 - 3.4

ÈÝìá 1ï
1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. ÏîÝá ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, . . . . . . . . . . . êáé äß-
íïõí . . . . . . . . . . . . . . . . . . (. . .) .
â. Ôï õäñï÷ëþñéï åßíáé . . . . . . ïîý, êáé üôáí äéáëõèåß óôï íåñü, ìå ðëÞñç áíôßäñáóç äßíåé
êáôéüíôá . . . . . . . . . . . êáé áíéüíôá . . . . . . . . . . . óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
.......... ® ........+ + .........-
ã. . . . . . . . . ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, êáôÜ ôç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óôï íåñü, ðáñÝ-
÷ïõí áíéüíôá . . . . . . . . . . . . . . . . . (. . . .).
ä. Ôï . . . . . . . . . . . åßíáé áíõäñßôçò ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò êáé ïíïìÜæåôáé . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.. .................... .
å. Ïé âÜóåéò áíôéäñïýí ìå ôá . . . . . . . . êáé äßíïõí . . . . . . . . êáé . . . . . . . . . Ç áíôßäñáóç áõôÞ
ïíïìÜæåôáé áíôßäñáóç . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÌïíÜäåò 10
2. Ôá ïîÝá ðïõ ìðïñïýí íá äþóïõí äýï êáôéüíôá õäñïãüíïõ, üôáí äéáëõèïýí óôï íåñü ïíï-
ìÜæïíôáé:
á. äéóüîéíá â. ðïëõðñùôéêÜ
ã. äéðñùôéêÜ ä. ðïëõüîéíá
ÌïíÜäåò 5
3. Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò (ÉÉ).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. Ç2SO4 i. Öùóöïñéêü ïîý

â. HClO3 ii. Íéôñéêü ïîý

ã. H2CO3 iii. Áíèñáêéêü ïîý

ä. H3PO4 iv. Èåééêü ïîý

å. HNO3 v. ×ëùñéêü ïîý

ÌïíÜäåò 10

315
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÈÝìá 2ï
1. Íá óõìðëçñþóåôå óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí ïîÝùí êáé ôùí
áíôßóôïé÷ùí áíõäñéôþí ôùí ïîÝùí (üîéíá ïîåßäéá), ðïõ ëåßðïõí.
H3PO4 HNO3 HNO2
SO2 CO2

ÌïíÜäåò 5
2. Íá óõìðëçñþóåôå óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí âÜóåùí êáé ôùí
áíôßóôïé÷ùí áíõäñéôþí ôùí âÜóåùí (âáóéêÜ ïîåßäéá), ðïõ ëåßðïõí.
Ìg(OH)2 Ca(OH)2 Ba(OH)2
Na2O Al2O3

ÌïíÜäåò 5
3. Íá ãñÜøåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï êáé ôçí áíôßóôïé÷ç ïíïìáóßá ãéá: á. Ýíá ìïíïðñùôéêü
ïîý, â. ìßá áóèåíÞ âÜóç, ã. Ýíáí áíõäñßôç ôñéðñùôéêïý ïîÝïò, ä. Ýíá éó÷õñü ïîý, å. Ýíá
õäñïîåßäéï ìåôÜëëïõ.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 3ï
ÄéáèÝôïõìå ôá oîÝá: ÇBr, H2SO4, HClO, HNO3.
á. Íá ôá ïíïìÜóåôå.
â. Íá ãñÜøåôå áðü ìßá äéáöïñåôéêÞ éäéüôçôá ãéá ôï êáèÝíá.
ã. Íá ôá ôáîéíïìÞóåôå óýìöùíá ìå ôïí áñéèìü ôùí êáôéüíôùí õäñïãüíïõ ðïõ äßíïõí.
ä. Íá ãñÜøåôå ãéá äýï áðz áõôÜ ôçí áíôßäñáóç éïíôéóìïý ôïõò.
MïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå ôéò âÜóåéò: ÍÇ3, NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3.
á. Íá ôéò ïíïìÜóåôå.
â. Íá ãñÜøåôå áðü ìßá äéáöïñåôéêÞ éäéüôçôá ãéá êáèåìßá.
ã. Íá ôéò ôáîéíïìÞóåôå óýìöùíá ìå ôïí áñéèìü ôùí áíéüíôùí õäñïîåéäßïõ ðïõ äßíïõí.
ä. Íá ãñÜøåôå ãéá äýï áðz áõôÝò ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé üôáí äéáëõèïýí
óôï íåñü.
MïíÜäåò 25

316
 3.5
×çìéêÝò áíôéäñÜóåéò

×çìéêÞ áíôßäñáóç Þ ÷çìéêü öáéíüìåíï ïíïìÜæåôáé êÜèå ìåôáâïëÞ óôç ÷çìéêÞ óýóôáóç
ôùí óùìÜôùí, êáôÜ ôçí ïðïßá ïé áñ÷éêÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò (áíôéäñþíôá) ìåôáôñÝðïíôáé óå
äéáöïñåôéêÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò (ðñïúüíôá).
Óôéò óõíÞèåéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, Þ áðëþò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò, äåí Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ
óôïí ðõñÞíá ôùí áôüìùí ðïõ ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôï öáéíüìåíï. ÅðïìÝíùò, ï áñéèìüò êáé
ôï åßäïò ôùí áôüìùí äåí áëëÜæïõí óôéò áíôéäñÜóåéò áõôÝò.
ÐáñÜäåéãìá
Ôï ÷çìéêü öáéíüìåíï ôçò óýíèåóçò ôïõ íåñïý, áðü ôçí Ýíùóç õäñïãüíïõ êáé ïîõãüíïõ,
ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç:
2Ç2 + Ï2 ® 2Ç2Ï
Ðáñáôçñïýìå, üôé êáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóÞ ôçò, äåí ðáñáôçñåßôáé ìåôáâïëÞ óå êáíÝíáí
ðõñÞíá.
ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óôç óýóôáóç ôïõ
ðõñÞíá ôùí áôüìùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí. Ïé áíôéäñÜóåéò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé ðõñçíéêÝò áíôé-
äñÜóåéò.
ÐáñÜäåéãìá
14
7N + 1
0n ® 14
6C + 1
1p

Ðáñáôçñïýìå üôé óôá ðñïúüíôá äåí õðÜñ÷ïõí ðõñÞíåò áæþôïõ, åíþ äçìéïõñãÞèçêáí ðõ-
ñÞíåò Üíèñáêá.
×çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ðïõ ðáñáôçñïýìå óôï ðåñéâÜëëïí
Ï õëéêüò êüóìïò ãýñù ìáò åßíáé Ýíáò êüóìïò äéáñêþí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí (÷çìéêþí öáé-
íïìÝíùí). Ôá ðéï ðïëëÜ ãåãïíüôá ðïõ óõìâáßíïõí êáèçìåñéíÜ êáèïñßæïíôáé áðü ôá ÷çìé-
êÜ öáéíüìåíá. ×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åßíáé ôá åîÞò:

317
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

l Ç ðáñáãùãÞ åíÝñãåéáò óôïí ïñãáíéóìü ìáò.

l Ç ðáñáãùãÞ áìýëïõ, ïîõãüíïõ êáé íåñïý óôá ðñÜóéíá ìÝñç ôùí öõôþí, áðü ôçí áíôß-
äñáóç ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) ìå íåñü (Ç2Ï) êáé ìå ôç âïÞèåéá ôçò çëéáêÞò
åíÝñãåéáò (öùôïóýíèåóç).
l Ç êáôáóôñïöÞ ôïõ óôñþìáôïò ôïõ üæïíôïò óôçí áôìüóöáéñá.
l Ç äéÜâñùóç ôùí ìáñìÜñéíùí ãëõðôþí ôïõ Ðáñèåíþíá, ðïõ ìåôáôñÝðïíôáé óå ãýøï.
l Ôï óÜðéóìá ôïõ ìÞëïõ, ôï îßíéóìá ôïõ ãÜëáêôïò, ç ìåôáôñïðÞ ôïõ êñáóéïý óå îßäé ê.Ü.
l Ôï ìáãåßñåìá ôùí öáãçôþí.
l Ç ðáñáãùãÞ åíÝñãåéáò óôïí ðëáíÞôç êôë.

3.5.1 Ðþò óõìâïëßæïíôáé ïé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò

Ïé ÷çìéêÝò åîéóþóåéò åßíáé ç äéåèíÞò ãëþóóá ãéá ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò (öáéíüìåíá). Ìéá
÷çìéêÞ åîßóùóç áðïôåëåßôáé áðü äýï ìÝëç, ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå Ýíá âÝëïò (®).
Óôï ðñþôï ìÝëïò (áñéóôåñÜ) ãñÜöïõìå ôéò áñ÷éêÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò (áíôéäñþíôá) êáé óôï
äåýôåñï ìÝëïò ãñÜöïõìå ôéò ÷çìéêÝò ïõóßåò ðïõ ðáñÜãïíôáé (ðñïúüíôá).

Óõìâïëéóìüò ìéáò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò

Áíôéäñþíôá ® Ðñïúüíôá
×çìéêü öáéíüìåíï : õäñïãüíï êáé ïîõãüíï äßíïõí íåñü
×çìéêÞ åîßóùóç : 2Ç2(g) + O2(g) ¾
¾Ä® 2H2O(g)

Óôéò ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôá ðáñáêÜôù óýìâïëá:

(s) óôåñåü (solid)
(l) õãñü (liquid)
(g) Þ ­ áÝñéï (gas)
(s) Þ ¯ ßæçìá (ïõóßá ðïõ äå äéáëýåôáé óôï íåñü)
(aq) ïõóßá äéáëõìÝíç óôï íåñü (aqua= íåñü)
¾®
¾ Ä
èÝñìáíóç

Ãéá íá åßíáé óùóôÞ ìéá ÷çìéêÞ åîßóùóç, èá ðñÝðåé:

á. Íá ðáñéóôÜíåé Ýíá ðñáãìáôéêü ÷çìéêü öáéíüìåíï.
Ãéá ôïí óêïðü áõôü, ÷ñçóéìïðïéïýìå óùóôïýò ÷çìéêïýò ôýðïõò êáé ãñÜöïõìå óôï ðñþôï
ìÝëïò ôá áíôéäñþíôá êáé óôï äåýôåñï ìÝëïò ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò.

318
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

Ðáñáäåßãìáôá
1. H óýíèåóç ôçò áììùíßáò áðü ôçí Ýíùóç áæþôïõ ìå õäñïãüíï.
Í2 + 3Ç2 ® 2ÍÇ3
2. Ç äéÜóôáóç ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ óå êáôéüíôá áóâåóôßïõ êáé öùóöïñéêÜ
áíéüíôá.
Ca (PO ) ® Ca2+ + PO 3 -
3 4 2 4

â. Íá õðÜñ÷åé ßóïò áñéèìüò áôüìùí áðü êÜèå óôïé÷åßï óôá áíôéäñþíôá êáé óôá ðñïúüíôá
(éóïóôÜèìéóç ìÜæáò).
Ç ó÷Ýóç áõôÞ åßíáé óõíÝðåéá ôïõ íüìïõ äéáôÞñçóçò ôçò ìÜæáò. Óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç,
óôçí ïðïßá äåí Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ ôçò óýóôáóçò ôïõ ðõñÞíá, éó÷ýåé ï íüìïò äéáôÞñçóçò
ôçò ìÜæáò (Lomonosov-Lavoisier).
Íüìïò äéáôÞñçóçò ôçò ìÜæáò
Óå êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç ìÜæá ôùí áíôéäñþíôùí åßíáé ßóç ìå ôç ìÜæá ôùí ðñïúüíôùí
ôçò áíôßäñáóçò.
ÅðïìÝíùò, óå ìéá óõíÞèç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç èá éó÷ýåé: «¼óá Üôïìá óôïé÷åßïõ Ý÷ïõìå áñ÷é-
êÜ óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, ôüóá áêñéâþò Üôïìá óôïé÷åßïõ èá Ý÷ïõìå êáé ôåëéêÜ». Ãéá ôïí
ëüãï áõôü âÜæïõìå ìðñïóôÜ áðü ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò ôùí óùìÜôùí ôçò áíôßäñáóçò êá-
ôÜëëçëïõò áñéèìïýò (óõíôåëåóôÝò).
ÐáñÜäåéãìá
Óôç óýíèåóç ôçò áììùíßáò:
Í2 + 3Ç2 ® 2ÍÇ3
åîéóþíïõìå ôá Üôïìá ôïõ Í âÜæïíôáò óõíôåëåóôÞ 2 ìðñïóôÜ óôçí áììùíßá (ÍÇ3). Óôç óõ-
íÝ÷åéá åîéóþíïõìå ôá Üôïìá ôïõ Ç âÜæïíôáò óõíôåëåóôÞ 3 ìðñïóôÜ áðü ôï õäñïãüíï (Ç2),
åíþ äå ÷ñåéÜæåôáé íá âÜæïõìå óõíôåëåóôÞ 1 – üôáí äåí õðÜñ÷åé óõíôåëåóôÞò, åííïåßôáé üôé
åßíáé ôï 1.
ã. Ôï óõíïëéêü öïñôßï óôï ðñþôï ìÝëïò íá åßíáé ßóï ìå ôï óõíïëéêü öïñôßï óôï äåýôåñï
ìÝëïò ôçò áíôßäñáóçò (éóïóôÜèìéóç öïñôßïõ).
Ç éóüôçôá öïñôßïõ ëáìâÜíåôáé õðüøç óôçí ðåñßðôùóç ðïõ óôçí áíôßäñáóç óõììåôÝ÷ïõí
éüíôá.
ÐáñÜäåéãìá
Óôçí áíôßäñáóç äéÜóôáóçò ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ:
Ca3(PO4)2 ® 3Ca2+ + 2PO 34 -

319
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

åîéóþíïõìå ôá Üôïìá ôïõ Ca âÜæïíôáò óõíôåëåóôÞ 3 óôï êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ (Ca2+).
Åîéóþíïõìå ôá Üôïìá ôïõ P âÜæïíôáò óõíôåëåóôÞ 2 óôï öùóöïñéêü áíéüí (PO 3 - ). EëÝã-
4

÷ïõìå ôá Üôïìá ôïõ O óôá äýï ìÝëç êáé óôç óõíÝ÷åéá åëÝã÷ïõìå ôçí éóüôçôá ôùí óõíï-
ëéêþí öïñôßùí óôá äýï ìÝëç. ¸÷ïõìå: 0 = 3(+2) + 2(-3) Þ 0 = 6 - 6, ðïõ éó÷ýåé.

3.5.2 ×áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí

á. Ðüôå ðñáãìáôïðïéåßôáé ìßá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç;
Óå ìéá óõíÞèç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, üðùò åßäáìå, ï áñéèìüò êáé ôï åßäïò ôùí áôüìùí äåí áë-
ëÜæïõí. Ãéá íá ãßíåé ç ìåôáôñïðÞ ôùí áíôéäñþíôùí óå ðñïúüíôá, ðñáãìáôïðïéåßôáé áíáêá-
ôáíïìÞ ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí.
¸ôóé, ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç áíôßäñáóç:
H2(g) + I2(g) ® 2HÉ(g)
èá ðñÝðåé:
l íá äïèåß ç êáôÜëëçëç åíÝñãåéá þóôå íá «óðÜóïõí» ïé äåóìïß ôùí áíôéäñþíôùí ìïñßùí
Ç2(Ç – Ç) êáé É2 (É – É), äçëáäÞ ôá áíôéäñþíôá ìüñéá íá Ý÷ïõí ôçí êáôÜëëçëç êéíçôéêÞ
åíÝñãåéá (ôá÷ýôçôá), êáé ôáõôü÷ñïíá
l ôá áíôéäñþíôá ìüñéá Ç2 êáé É2 íá âñåèïýí êïíôÜ, äçëáäÞ íá óõãêñïõóôïýí Ý÷ïíôáò ôïí
êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü, Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá äçìéïõñãçèïýí ïé êáéíïýñéïé
äåóìïß Ç - É ôïõ ðñïúüíôïò ÇÉ ôçò áíôßäñáóçò.
Ç óýãêñïõóç ìåôáîý ìïñßùí ôùí áíôéäñþíôùí óùìÜôùí ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü
ôùí ðñïúüíôùí óùìÜôùí, äçëáäÞ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò, ÷áñá-
êôçñßæåôáé ùò áðïôåëåóìáôéêÞ Þ åíåñãÞ óýãêñïõóç.
ÁðïôåëåóìáôéêÞ Þ åíåñãÞ óýãêñïõóç ÷áñáêôçñßæåôáé ç óýãêñïõóç êáôÜ ôçí ïðïßá ôá
áíôéäñþíôá ìüñéá Ý÷ïõí: á. ôçí êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá êáé â. ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôï-
ëéóìü.
i. Mç áðïôåëåóìáôéêÞ óýãêñïõóç

H
I H H
H I
I
I

Ôá ìüñéá Ç2 êáé É2 äåí Ý÷ïõí ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü, áíåîÜñôçôá áðü ôçí üðïéá

320
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

ôá÷ýôçôÜ ôïõò. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ìçí ðñáãìáôïðïéåßôáé ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç,

äçëáäÞ íá ìç ó÷çìáôßæïíôáé ìüñéá ÇÉ.
ii. Mç áðïôåëåóìáôéêÞ óýãêñïõóç

I H I H
I H I H

Ôá ìüñéá Ç2 êáé É2 äåí Ý÷ïõí ôçí êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá, åíþ äéáèÝôïõí ôïí êáôÜëëçëï ðñï-
óáíáôïëéóìü. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ìçí ðñáãìáôïðïéåßôáé ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, äç-
ëáäÞ íá ìç ó÷çìáôßæïíôáé ìüñéá ÇÉ.
iii. AðïôåëåóìáôéêÞ óýãêñïõóç

I
I H H
I H H
I

Ôá ìüñéá Ç2 êáé É2 Ý÷ïõí ôçí êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá êáé ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü.
Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ðñáãìáôïðïéåßôáé ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, äçëáäÞ íá ó÷çìáôßæï-
íôáé ìüñéá ÇÉ.
Åßíáé ðñïöáíÝò üôé áðïôåëåóìáôéêÝò Þ åíåñãÝò åßíáé ïé óõãêñïýóåéò ðïõ ïäçãïýí óôçí
áíôßäñáóç.
¼ôáí åéóÜãïõìå óå äï÷åßï ôá áÝñéá Ç2 êáé É2, ôüôå ï áñéèìüò ôùí óõãêñïýóåùí ìåôáîý ôùí
ìïñßùí åßíáé ðïëý ìåãÜëïò. Õðïëïãßæåôáé üôé óå üãêï 1 L óôïõò 0°C êáé ðßåóç 1 atm ãßíïíôáé
1032 óõãêñïýóåéò áíÜ äåõôåñüëåðôï. Áí üëåò ïé óõãêñïýóåéò Þôáí áðïôåëåóìáôéêÝò, èá åß-
÷áìå ðïëý ìåãÜëç ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò. Óôçí ðñÜîç, ìüíï Ýíá ìéêñü ðïóïóôü áðü ôïí óõ-
íïëéêü áñéèìü ôùí óõãêñïýóåùí åßíáé áðïôåëåóìáôéêÝò.
â. Ðüóï ãñÞãïñá ãßíåôáé ìßá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç; (Ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò)
Ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå ôïí ñõèìü ðñáãìáôïðïßçóçò ìéáò áíôßäñáóçò, äçëáäÞ ãéá íá ïñß-
óïõìå ôï ðüóï áñãÜ Þ ãñÞãïñá ãßíåôáé ìéá óõãêåêñéìÝíç áíôßäñáóç, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí
ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
Ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò ïíïìÜæåôáé ç åëÜôôùóç óôç óõãêÝíôñùóç åíüò áíôéäñþíôïò Þ ç
áýîçóç óôç óõãêÝíôñùóç åíüò ðñïúüíôïò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ.

321
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ãéá íá ïñßóïõìå ôçí ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò, äçëáäÞ ôïí ñõèìü ìå ôïí ïðïßï ôá áíôéäñþíôá
ìåôáôñÝðïíôáé óôá ðñïúüíôá, ðñïóäéïñßæïõìå ôç ìåôáâïëÞ ôçò óõãêÝíôñùóçò åíüò
áíôéäñþíôïò Þ åíüò ðñïúüíôïò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ. ¼ðùò èá ìÜèïõìå, ç óõãêÝíôñù-
óç (c) åíüò óþìáôïò åêöñÜæåé ôï ðëÞèïò ôùí ìïñßùí ôïõ óþìáôïò áíÜ ìïíÜäá üãêïõ.
¸ôóé, üóï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç ôéìÞ ôçò óõãêÝíôñùóçò (c) åíüò óþìáôïò, ôüóï ðéï ìåãÜëïò åß-
íáé ï áñéèìüò ôùí óùìáôéäßùí ôïõ óþìáôïò óå ïñéóìÝíï üãêï.
ÐñáêôéêÜ, äåäïìÝíç ôéìÞ ôá÷ýôçôáò ìéáò áíôßäñáóçò óçìáßíåé äåäïìÝíïò áñéèìüò
åíåñãþí óõãêñïýóåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ. ¼óï ðéï ìåãÜëïò åßíáé áõôüò ï áñéèìüò,
ôüóï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç ôá÷ýôçôá, äçëáäÞ ôüóï ðéï ãñÞãïñá åîåëßóóåôáé ç áíôßäñáóç.
ÐáñÜãïíôåò áðü ôïõò ïðïßïõò åîáñôÜôáé ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò:
1. ç óõãêÝíôñùóç ôùí áíôéäñþíôùí óùìÜôùí.
2. ç èåñìïêñáóßá.
3. ç ðáñïõóßá êáôáëõôþí.
4. ç åðéöÜíåéá åðáöÞò ãéá ôá áíôéäñþíôá ðïõ åßíáé óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç.
Ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò áõîÜíåôáé ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:
1. Ìå ôçí áýîçóç ôçò óõãêÝíôñùóçò ôùí áíôéäñþíôùí óùìÜôùí.
¼óï ðåñéóóüôåñá åßíáé ôá ìüñéá ôùí áíôéäñþíôùí óùìÜôùí, ôüóï ðåñéóóüôåñåò åßíáé
ïé óõãêñïýóåéò ìåôáîý ôïõò, Üñá ôüóï ðåñéóóüôåñåò åßíáé ïé åíåñãÝò óõãêñïýóåéò. Ç
áýîçóç ôùí åíåñãþí óõãêñïýóåùí óçìáßíåé êáé ôçí áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò áíôßäñá-
óçò.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá óõìðõêíùìÝíï õãñü áðïññõðáíôéêü ðéÜôùí Ý÷åé ìåãÜëç ðåñéåêôéêü-
ôçôá óå äñáóôéêÜ óõóôáôéêÜ, åðïìÝíùò äñá ðéï ãñÞãïñá áðü Ýíá ìç óõìðõêíùìÝíï õãñü
áðïññõðáíôéêü.
2. Ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
Ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß áýîçóç ôçò ìÝóçò êéíçôéêÞò åíÝñãåéáò ôùí
áíôéäñþíôùí ìïñßùí, ìå áðïôÝëåóìá ðåñéóóüôåñá áíôéäñþíôá ìüñéá íá Ý÷ïõí ôçí êáôÜë-
ëçëç, ãéá áíôßäñáóç, êéíçôéêÞ åíÝñãåéá. ÅðïìÝíùò áõîÜíåôáé ï áñéèìüò ôùí åíåñãþí óõ-
ãêñïýóåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ, êáé êáôÜ óõíÝðåéá ç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
Áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáôÜ 10°C ðñïêáëåß óôçí ðñÜîç äéðëáóéáóìü Ýùò ôñéðëáóé-
áóìü ôçò ôá÷ýôçôáò áíôßäñáóçò.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí Ý÷ïõìå ðõñåôü (õøçëÞ èåñìïêñáóßá), üëåò ïé áíôéäñÜóåéò ôïõ ïñãá-
íéóìïý ìáò ãßíïíôáé ðéï ãñÞãïñá.
3. Ìå ôçí ðñïóèÞêç êáôÜëëçëïõ êáôáëýôç.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðáñïõóßá ìéêñÞò ðïóüôçôáò ëåõêü÷ñõóïõ (Pt) óå ëåðôü äéáìåñéóìü åðé-
ôñÝðåé óôï õäñïãüíï (Ç2) êáé ôï ïîõãüíï (Ï2) íá áíôéäñÜóïõí ãñÞãïñá, ðñïò ôïí ó÷çìá-

322
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

ôéóìü íåñïý (Ç2Ï). ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò áíôßäñáóçò, Ý÷ïõìå ôçí áñ÷éêÞ ðïóüôçôá
ôïõ êáôáëýôç (Pt).
Åðßóçò ç æÜ÷áñç êáßãåôáé óôïí ïñãáíéóìü óôïõò 37°C, ëüãù ôçò ðáñïõóßáò åíæýìùí (êá-
ôáëýôåò), åíþ óôïí áÝñá êáßãåôáé óå õøçëÞ èåñìïêñáóßá (600°C).
Êáôáëýôåò ïíïìÜæïíôáé åêåßíåò ïé ÷çìéêÝò ïõóßåò ðïõ áõîÜíïõí ôçí ôá÷ýôçôá ìéáò áíôß-
äñáóçò, åíþ ïé ßäéåò ðáñáìÝíïõí áíáëëïßùôåò ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò áíôßäñáóçò. Ï êáôáëýôçò
ìåôáôñÝðåé ôïí ìç÷áíéóìü ìéáò áíôßäñáóçò óå Ýíáí Üëëï ìç÷áíéóìü, ðïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç
ôá÷ýôçôá. Ìðïñåß íá åßíáé óôïé÷åßá (üðùò íéêÝëéï (Ni), ëåõêü÷ñõóïò (Pt) ê.Ü.), áðëÝò ÷çìéêÝò
åíþóåéò (üðùò ôï èåééêü ïîý (H2SO4), ôï äéïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ (MnO2) ê.Ü.) Þ ðïëýðëïêá
ìüñéá (üðùò ôá Ýíæõìá Þ ïé âéïêáôáëýôåò).
4. Ìå ôçí áýîçóç ôçò åðéöÜíåéáò åðáöÞò ôïõ óôåñåïý áíôéäñþíôïò (áõôü ãßíåôáé áí ÷ñç-
óéìïðïéÞóïõìå ìéêñüôåñá êïììÜôéá óôåñåïý).
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìåãÜëá êïììÜôéá Üíèñáêá êáßãïíôáé áñãÜ, åíþ óå ìïñöÞ óêüíçò êáßãï-
íôáé áêáñéáßá.
ã. ÅíåñãåéáêÝò ìåôáâïëÝò ðïõ óõíïäåýïõí ôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç
Óå ìéá óõíÞèç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, üðùò åßäáìå, ï áñéèìüò êáé ôï åßäïò ôùí áôüìùí äåí áë-
ëÜæåé, êáé áðëÜ ðñáãìáôïðïéåßôáé áíáêáôáíïìÞ ôùí áôüìùí.
¸ôóé, êáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò áíôßäñáóçò:
H2(g) + CI2(g) ® 2HCl(g)
oé äåóìïß ôùí áíôéäñþíôùí (H – H êáé Cl – Cl) «óðÜæïõí» êáé «äçìéïõñãïýíôáé» ïé êáéíïý-
ñéïé äåóìïß ôùí ðñïúüíôùí (H – Cl êáé H – Cl). To «óðÜóéìï» ôùí äåóìþí ðñáãìáôïðïéåßôáé
ìå áðïññüöçóç åíÝñãåéáò (óõíÞèùò èåñìüôçôá), åíþ ç «äçìéïõñãßá» ôùí äåóìþí óõ-
íïäåýåôáé ìå Ýêëõóç åíÝñãåéáò (óõíÞèùò èåñìüôçôá). ÅðïìÝíùò, êáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç
ìéáò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò Ý÷ïõìå Ýêëõóç èåñìüôçôáò óôï ðåñéâÜëëïí Þ áðïññüöçóç
èåñìüôçôáò áðü ôï ðåñéâÜëëïí, âÜóåé ôïõ åíåñãåéáêïý «ðÜñå äþóå» ôçò åíÝñãåéáò.
Äéáêñßíïõìå ôéò ðåñéðôþóåéò:
1. Åîþèåñìç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé ìéá áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá åëåõèåñþíåôáé
(åêëýåôáé) èåñìüôçôá óôï ðåñéâÜëëïí.
ÐáñÜäåéãìá
εκλύεται θερμότητα
Ενέργεια

στο περιβάλλον
Ç áíôßäñáóç êáýóçò ôïõ Üíèñáêá. Óôï äéðëáíü
Ea +q
ó÷Þìá äßíåôáé ôï åíåñãåéáêü äéÜãñáììá ôçò C + O2
åîþèåñìçò áíôßäñáóçò:
C + Ï2 ® CÏ2 + 394 kJ CO 2

Κατεύθυνση αντίδρασης

323
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

2. Åíäüèåñìç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé ìéá áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá áðïññïöÜôáé

èåñìüôçôá áðü ôï ðåñéâÜëëïí.
ÐáñÜäåéãìá
Ç áíôßäñáóç äéÜóðáóçò ôïõ áíèñáêéêïý áóâå-

Ενέργεια
óôßïõ CaCO3. Óôï äéðëáíü ó÷Þìá äßíåôáé ôï Ea CaO+CO2
åíåñãåéáêü äéÜãñáììá ôçò åíäüèåñìçò áíôß- –q απορροφάται θερμότητα
äñáóçò: από το περιβάλλον
CaCO 3
CaCO3 ® CaO + CO2 - 178 kJ
Κατεύθυνση αντίδρασης

Óçìåßùóç: Óôá äéáãñÜììáôá, ìå Åá óõìâïëßæïõìå ôçí åëÜ÷éóôç åíÝñãåéá ðïõ ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé, þóôå íá
óðÜóïõí ïé áñ÷éêïß äåóìïß êáé íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç áíôßäñáóç. Ç åíÝñãåéá áõôÞ ïíïìÜæåôáé åíÝñãåéá
åíåñãïðïßçóçò.
ä. Ðüóï áðïôåëåóìáôéêÞ åßíáé ìßá áíôßäñáóç; (Áðüäïóç áíôßäñáóçò)
ÐïëëÝò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò åîåëßóóïíôáé êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò, äçëáäÞ ìüíï Ýíá
ìÝñïò ôùí áíôéäñþíôùí ìåôáôñÝðåôáé óå ðñïúüíôá. Ïé áíôéäñÜóåéò áõôÝò ÷áñáêôçñßæïíôáé
ùò áìößäñïìåò. Ïé áìößäñïìåò áíôéäñÜóåéò óõìâïëßæïíôáé:
N2 + 3H2 ƒ 2NH3
EðïìÝíùò, óôéò áìößäñïìåò áíôéäñÜóåéò, üðïõ äåí Ý÷ïõìå ðëÞñç ìåôáôñïðÞ ôùí
áíôéäñþíôùí óôá ðñïúüíôá, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí Ýííïéá ôçò áðüäïóçò. Ç áðüäïóç ìéáò
áíôßäñáóçò êáèïñßæåé ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðïóüôçôáò åíüò ðñïúüíôïò ðïõ ðáßñíïõìå
ðñáêôéêÜ êáé ôçò ðïóüôçôáò ðïõ èá åß÷áìå èåùñçôéêÜ, áí ç áíôßäñáóç Þôáí ðëÞñçò
(ìïíüäñïìç).
Eðß ôïéò åêáôü áðüäïóç ìéáò áíôßäñáóçò (Á%)
ðñáêôéêÞ ðïóüôçôá ðñïúüíôïò
Áðüäïóç (Á %) = · 100
èåùñçôéêÞ ðïóüôçôá ðñïúüíôïò

0 < Á < 100

l Ç èåùñçôéêÞ ðïóüôçôá åíüò ðñïúüíôïò õðïëïãßæåôáé áí èåùñÞóïõìå üôé áíôéäñÜ ðëÞ-
ñùò åêåßíï ôï áíôéäñþí ðïõ äå âñßóêåôáé óå ðåñßóóåéá.
l Ç áðüäïóç ìéáò áíôßäñáóçò áíáöÝñåôáé ìüíï óôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò êáé åßíáé
ßäéá ãéá üëá ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò.
ÐáñÜäåéãìá
Óôçí ðåñßðôùóç ôçò áíôßäñáóçò:

324
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

N2 + Ï2 ƒ 2NÏ
ðñïóäéïñßóôçêå üôé ðñáêôéêÜ ó÷çìáôßæïíôáé 40 g ÍÏ, åíþ óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç
Ýðñåðå íá ðñïêýøïõí 50 g ÍÏ. ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå ãéá ôçí áðüäïóç:
40
á= Þ á = 0,8, ïðüôå Á = 80%
50
Ç áýîçóç ôçò áðüäïóçò ìéáò áìößäñïìçò áíôßäñáóçò, üðùò åîåôÜæåôáé óå åðüìåíç ôÜîç,
ìðïñåß íá ãßíåé ìå êáôÜëëçëç ìåôáâïëÞ:
l ôçò óõãêÝíôñùóçò ôùí áíôéäñþíôùí Þ ôùí ðñïúüíôùí.
l ôçò èåñìïêñáóßáò.
l ôçò ðßåóçò, åöüóïí óôçí áíôßäñáóç ìåôÝ÷ïõí áÝñéá.
ÅðéóÞìáíóç!
Ç áðüäïóç åðßóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óå áíôéäñÜóåéò üðïõ õðÜñ÷ïõí áðþëåéåò, Þ ðïõ
ðñáãìáôïðïéïýíôáé, ôáõôü÷ñïíá ìå ôçí êýñéá áíôßäñáóç, êáé äåõôåñåýïõóåò áíôéäñÜóåéò.

3.5.3 ÌåñéêÜ åßäç ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí

Ïé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ôáîéíïìïýíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò, ôéò ïîåéäïáíáãùãéêÝò
êáé ôéò ìåôáèåôéêÝò, ìå êñéôÞñéï áí ðñïêáëåßôáé Þ äåí ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôïí áñéèìü
ïîåßäùóçò åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí óôïé÷åßùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôçí áíôßäñáóç. Óôçí ðåñß-
ðôùóç ôùí ïîåéäïáíáãùãéêþí áíôéäñÜóåùí ðáñáôçñåßôáé ìåôáâïëÞ óôïí áñéèìü ïîåß-
äùóçò ôïõëÜ÷éóôïí åíüò óôïé÷åßïõ ôçò áíôßäñáóçò, åíþ óôéò ìåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò äåí
ðáñáôçñåßôáé ìåôáâïëÞ óå êáíÝíáí áñéèìü ïîåßäùóçò.

Á. ÏîåéäïáíáãùãéêÝò áíôéäñÜóåéò
ÁíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò åêåßíåò ðïõ óõíïäåýïíôáé
áðü ìåôáâïëÞ ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò ôïõëÜ÷éóôïí óôïé÷åßïõ.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ç áíôßäñáóç ôçò ðëÞñïõò êáýóçò ôïõ Üíèñáêá:
0 0 +4 -2
C + Ï2 ® CÏ2
åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò, ãéáôß ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ Üíèñáêá
(áðü 0 óå +4), êáèþò êáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ ïîõãüíïõ (áðü 0 óå -2).
2. Ç áíôßäñáóç äéÜëõóçò ôïõ øåõäáñãýñïõ óå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ:
0 +1 +2 0
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2

325
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò, ãéáôß ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ øåõ-

äáñãýñïõ (áðü 0 óå +2), êáèþò êáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ õäñïãüíïõ (áðü +1 óå 0).

ÅðéóçìÜíóåéò
1. Ôï óôïé÷åßï ôïõ ïðïßïõ áõîÜíåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ïîåéäþíåôáé, åíþ ôï óôïé÷åßï
ôïõ ïðïßïõ åëáôôþíåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò áíÜãåôáé, óýìöùíá ìå ôïí óýã÷ñïíï ïñéóìü
ãéá ôçí ïîåßäùóç êáé ôçí áíáãùãÞ. ÅðïìÝíùò, óôá ðáñáäåßãìáôá ïîåéäþíïíôáé ï Üíèñá-
êáò êáé ï øåõäÜñãõñïò, åíþ ôï ïîõãüíï êáé ôï õäñïãüíï áíÜãïíôáé.
2. Óå ìéá áíôßäñáóç äå ãßíåôáé íá Ý÷ïõìå ïîåßäùóç ÷ùñßò áíáãùãÞ êáé áíáãùãÞ ÷ùñßò
ïîåßäùóç. Ãéá ôïí ëüãï áõôü, ÷áñáêôçñßæïõìå ôéò áíôßóôïé÷åò áíôéäñÜóåéò ùò áíôéäñÜóåéò
ïîåéäïáíáãùãÞò.
3. Ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò ïîåßäùóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáôÜëëçëç ïõóßá ðïõ ÷áñá-
êôçñßæåôáé ùò ïîåéäùôéêü ìÝóï, åíþ áíôßóôïé÷á ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò áíáãùãÞò
÷ñçóéìïðïéåßôáé ïõóßá ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò áíáãùãéêü ìÝóï. Óôá ðáñáäåßãìáôá, ïîåé-
äùôéêÜ ìÝóá åßíáé ôï Ï2 (ðñïêáëåß ôçí ïîåßäùóç ôïõ Üíèñáêá) êáé ôï ÇCl (ðñïêáëåß ôçí ïîåß-
äùóç ôïõ øåõäáñãýñïõ), åíþ áíáãùãéêÜ ìÝóá åßíáé ï C (ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ ôïõ
ïîõãüíïõ) êáé ï Zn (ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ ôïõ õäñïãüíïõ).
4. Ôï ïîåéäùôéêü ìÝóï ðñïêáëåß ïîåßäùóç êáé ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßï ðïõ áíÜãåôáé, åíþ ôï áíá-
ãùãéêü ìÝóï ðñïêáëåß áíáãùãÞ êáé ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßï ðïõ ïîåéäþíåôáé.
Ïé áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí óå áðëÝò êáé ðïëýðëïêåò, áðü
ôéò ïðïßåò ìåëåôÜìå ìüíï ôéò áðëÝò áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò.
Ïé áðëÝò áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí óôéò ðáñáêÜôù êáôçãï-
ñßåò:
á. ÁíôéäñÜóåéò óýíèåóçò
ÁíôéäñÜóåéò óýíèåóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò äýï Þ ðåñéóóüôåñåò oõ-
óßåò (óôïé÷åßá Þ ÷çìéêÝò åíþóåéò) åíþíïíôáé êáé ó÷çìáôßæïõí ìéá íÝá ÷çìéêÞ Ýíùóç.
×áñáêôçñéóôéêÝò åßíáé ïé ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:

1. Óôïé÷åßï + Ïîõãüíï ® Ïîåßäéï

2Mg(s) + Ï2(g) ® 2MgO(s)
S(s) + Ï2(g) ® SÏ2(g)
C(s) + Ï2(g) ® CO2(g)

¼ôáí ôï óôïé÷åßï Þ ç ÷çìéêÞ Ýíùóç áíôéäñÜ ìå ôï ïîõãüíï, êáé ç áíôßäñáóç óõíïäåýåôáé

áðü Ýêëõóç åíÝñãåéáò (öùôüò Þ èåñìüôçôáò), ç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé áíôßäñáóç êáýóçò.

326
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

2. ÌÝôáëëï + ÁìÝôáëëï (åêôüò ïîõãüíïõ)

2Ía(s) + Cl2(g) ® 2NaCl(s)
Fe(s) + S(s) ¾
¾Ä® FeS(s)

3. Õäñïãüíï + ÁìÝôáëëï
H2(g) + X2(g) ® 2HX

(×: F, Cl, Br, I)

3H2(g) + N2(g) ® 2NH3(g)

4. Ïîåßäéï + Íåñü

i. Ïîåßäéï áìåôÜëëïõ + Íåñü ® Ïîý

SÏ3(g) + Ç2Ï(l) ® H2SO4(aq)

ii. Ïîåßäéï ìåôÜëëïõ + Íåñü ® ÂÜóç

CaO(s) + Ç2Ï(l) ® Ca(OH)2(aq)

ÅðéóçìÜíóåéò!
1. Óôéò áíôéäñÜóåéò ôùí ïîåéäßùí ìå ôï íåñü, äåí Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óôïí áñéèìü ïîåßäùóçò
óôïé÷åßïõ, êáé äåí åßíáé áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò, áëëÜ ìåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò. ×á-
ñáêôçñßæïíôáé, üìùò, ùò áíôéäñÜóåéò óýíèåóçò.
2. Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí ïîåéäßùí ôùí áìåôÜëëùí (åßíáé áíõäñßôåò ïîÝùí) êáé ôùí ïîåéäßùí
ôùí ìåôÜëëùí (åßíáé áíõäñßôåò âÜóåùí) ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ùò áíôéäñÜóåéò ðá-
ñáóêåõÞò ôùí ïîÝùí êáé ôùí âÜóåùí áíôßóôïé÷á.
â. ÁíôéäñÜóåéò áðïóýíèåóçò êáé äéÜóðáóçò
ÁíôéäñÜóåéò áðoóýíèåóçò ïíoìÜæoíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç
äéáóðÜôáé óôá óôïé÷åßá ôçò.
ÁíôéäñÜóåéò äéÜóðáóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç äéá-
óðÜôáé óå äýï Þ ðåñéóóüôåñåò áðëïýóôåñåò ÷çìéêÝò ïõóßåò.
2HgO(s) ¾
¾Ä® 2Hg(l) + Ï2(g)
2KClO3(s) ¾
¾®Ä
2KCl(s) + 3O2(g)

ÕðÜñ÷ïõí áíôéäñÜóåéò äéÜóðáóçò óôéò ïðïßåò äå ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êÜ-

ðïéïõ óôïé÷åßïõ.

327
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

CaCO3(s) ¾
¾Ä® CaO(s) + CO2(g)

ã. ÁíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò

ÁíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò Ýíá
óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç áíôéêáèéóôÜ Ýíá Üëëï ðïõ âñßóêåôáé óå
ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç.

Ìç÷áíéóìüò áíôéäñÜóåùí áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò

Óôïé÷åßï1 + ¸íùóç1 ® ¸íùóç2 + Óôïé÷åßï2
ÄçëáäÞ:
Ì (ìÝôáëëï 1) + Â× ® Ì× +  (ìÝôáëëï 2 Þ õäñïãüíï)
ÐñÝðåé ôï ìÝôáëëï Ì íá åßíáé äñáóôéêüôåñï áðü ôï ìÝôáëëï Â
Á (áìÝôáëëï 1) + Â× ® ÂÁ + × (áìÝôáëëï 2)
ÐñÝðåé ôï áìÝôáëëï Á íá åßíáé äñáóôéêüôåñï áðü ôï áìÝôáëëï ×

ÅðïìÝíùò, ãéá ôç ãñáöÞ ìéáò áíôßäñáóçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, ðñÝðåé íá åßíáé ãíùóôÞ ç
óåéñÜ çëåêôñïèåôéêüôçôáò ôùí ìåôÜëëùí êáé ç óåéñÜ çëåêôñáñíçôéêüôçôáò ôùí áìåôÜëëùí.

ÓåéñÜ äñáóôéêüôçôáò ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí

ÌÝôáëëá: Ê Ba Ca Na Mg Ál Ìn Æn Fe Íi Sn Pb Ç Cu Hg Ag Pt Áu
¬ áýîçóç äñáóôéêüôçôáò -
ÁìÝôáëëá: F2 Cl2 Br2 O2 I2 S

Ç óåéñÜ äñáóôéêüôçôáò ôùí ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí èá äßíåôáé.

×áñáêôçñéóôéêÝò ðåñéðôþóåéò áíôéäñÜóåùí áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò
1. ÁíôéäñÜóåéò üðïõ ôï ìÝôáëëï ìéáò Ýíùóçò áíôéêáèßóôáôáé áðü äñáóôéêüôåñï
(çëåêôñïèåôéêüôåñï) ìÝôáëëï.

ÌÝôáëëï1 + ¢ëáò ìåôÜëëïõ2 ® ¢ëáò ìåôÜëëïõ1 + ÌÝôáëëï2

Ðñïûðüèåóç: Ôï ìÝôáëëï 1 íá åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ ìåôÜëëïõ 2.
Fe(s) + CuSO4(aq) ® FeSO4(aq) + Cu(s)
Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé, ãéáôß ï Fe åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò ôïõ Cu.
Ag(s) + MgSO4(aq) ® –
Ç áíôßäñáóç äå ãßíåôáé, ãéáôß ï Ág äåí åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò ôïõ Mg.

328
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

2. ÁíôéäñÜóåéò üðïõ Ýíá ìÝôáëëï çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ áíôéêáèéóôÜ ôï

õäñïãüíï åíüò ïîÝïò (åêôüò áðü ôá ïîÝá HNÏ3 êáé ôï ðõêíü H2SO4).
Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ó÷çìáôßæåôáé Üëáò ôïõ ìåôÜëëïõ ìå ôï ïîý (÷ëùñéïý÷ï Üëáò áí áíôé-
äñÜóåé õäñï÷ëþñéï, öùóöïñéêü Üëáò áí áíôéäñÜóåé öùóöïñéêü ïîý êôë.). ¼ôáí ôï ìÝôáë-
ëï åìöáíßæåé ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, ó÷çìáôßæåôáé Üëáò ìå ôïí
ìéêñüôåñï áñéèìü ïîåßäùóçò.

ÌÝôáëëï + Oîý ® ¢ëáò ôïõ ìåôÜëëïõ ìå ôï ïîý + ÁÝñéï õäñïãüíï

ÐñïûðïèÝóåéò: 1. Ôï ìÝôáëëï íá åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ.

2. Ôï ïîý íá ìçí åßíáé HNO3 Þ ðõêíü äéÜëõìá H2SO4.
Fe(s) + 2HCl(aq) ® FeCl2(aq) + H2(g)
Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé, ãéáôß ï Fe åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò ôïõ H.
Ó÷çìáôßæåôáé ÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ), äçëáäÞ ìå ôïí ìéêñüôåñï áñéèìü ïîåßäùóçò.
Ìg(s) + H2SO4(aq) (áñáéü) ® ÌgSO4(aq) + H2(g)
Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé, ãéáôß ôï Mg åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ H.
Cu(s) + HBr(aq) ® –
Ç áíôßäñáóç äå ãßíåôáé, ãéáôß ï Cu äåí åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò ôïõ H.
¢ñá ï ÷áëêüò äå äéáëýåôáé óôá ïîÝá.

3. ÁíôéäñÜóåéò üðïõ Ýíá äñáóôéêü ìÝôáëëï (Ê, Ba, Ca, Na) áíôéêáèéóôÜ ôï õäñïãüíï ôïõ
íåñïý. Ð.÷.:

Ê, Ba, Ca, Na + Íåñü ® Õäñïîåßäéï ôïõ ìåôÜëëïõ + ÁÝñéï õäñïãüíï

2Na(s) + 2H2O(l) ® 2NaOH(aq) + H2(g)
Ca(s) + 2H2O(l) ® Ca(OH)2(aq) + H2(g)

ÅðéóÞìáíóç
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí äñáóôéêþí ìåôÜëëùí K, Ba, Ca, Na ìå ôï íåñü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí
ðáñáóêåõÞ ôùí áíôßóôïé÷ùí õäñïîåéäßùí ôùí ìåôÜëëùí, ðïõ åßíáé âÜóåéò, êáèþò êáé ôïõ
õäñïãüíïõ.
Ôá õðüëïéðá ðéï äñáóôéêÜ áðü ôï õäñïãüíï ìÝôáëëá (üðùò Mg, Zn ê.Ü.) áíôéäñïýí ìå
õäñáôìïýò óå õøçëÞ èåñìïêñáóßá êáé äßíïõí ïîåßäéï ôïõ ìåôÜëëïõ êáé õäñïãüíï. Ð.÷.:
Mg(s) + H2O(g) ® MgO(s) + H2(g)

329
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

4. ÁíôéäñÜóåéò üðïõ Ýíá áìÝôáëëï ìéáò äõáäéêÞò Ýíùóçò áíôéêáèßóôáôáé áðü äñá-
óôéêüôåñï (çëåêôñáñíçôéêüôåñï) áìÝôáëëï.

AìÝôáëëï1 + ¢ëáò áìåôÜëëïõ2 ® ¢ëáò áìåôÜëëïõ1 + ÁìÝôáëëï2

Ðñïûðüèåóç: Ôï áìÝôáëëï 1 íá åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ áìåôÜëëïõ 2.

Cl2(g) + 2NaBr(aq) ® 2NaCl(aq) + Br2(l)
Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé, ãéáôß ôï Cl åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Br.
Br2(g) + NaCl(aq) ®
Ç áíôßäñáóç äå ãßíåôáé, ãéáôß ôï Br äåí åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Cl.

5. ÁíôéäñÜóåéò üðïõ Ýíá áìÝôáëëï (ôï ïðïßï Ý÷åé èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò) áíôéêáèßóôá-
ôáé áðü ëéãüôåñï äñáóôéêü (ëéãüôåñï çëåêôñáñíçôéêü) áìÝôáëëï óå ìéá Ýíùóç.

AìÝôáëëï1 + ¢ëáò áìåôÜëëïõ2 ® ¢ëáò áìåôÜëëïõ1 + ÁìÝôáëëï2

Ðñïûðüèåóç: Ôï áìÝôáëëï 1 íá åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñáñíçôéêü ôïõ áìåôÜëëïõ 2.

I2 + 2NaClO3 ® 2NaIO3 + Cl2
Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé, ãéáôß ôï É åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñáñíçôéêü ôïõ Cl.
Cl2 + NaBrO3 ® –
Ç áíôßäñáóç äå ãßíåôáé, ãéáôß ôï Cl åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Br.

Â. ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò

ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò åêåßíåò óôéò ïðïßåò äå ìåôá-

âÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êáíåíüò óôïé÷åßïõ, äçëáäÞ ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò üëùí
ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ìåôÝ÷ïõí óôçí áíôßäñáóç ðáñáìÝíïõí óôáèåñïß.
ÐáñÜäåéãìá
Ç áíôßäñáóç ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ:
HCl + NaOH ® NaCl + H2O
åßíáé ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç, ãéáôß äå ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êáíåíüò óôïé÷åßïõ.

×áñáêôçñéóôéêÝò ìåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò åßíáé ïé áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò êáé

ïé áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò.

330
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

á. ÁíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò

ÁíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ìåôáîý äýï
çëåêôñïëõôþí (åíüò Üëáôïò ìå Ýíá ïîý Þ ìå ìéá âÜóç Þ ìå Ýíá Üëëï Üëáò) óå õäáôéêÜ
äéáëýìáôá, üðïõ Ý÷ïõìå «áíôáëëáãÞ» ôùí éüíôùí ôïõò.
¼ðùò ãíùñßæïõìå, ôá ïîÝá, ïé âÜóåéò êáé ôá Üëáôá, üôáí âñßóêïíôáé ìÝóá óôï íåñü, äßíïõí
ìå äéÜóôáóç-éïíôéóìü êáôéüíôá êáé áíéüíôá. Ïé áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ãßíï-
íôáé óõíÞèùò ìÝóá óå õäáôéêü äéÜëõìá, ìå áðïôÝëåóìá íá ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß
áíôáëëáãÞ ôùí éüíôùí ìåôáîý ôùí äýï çëåêôñïëõôþí. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï èåôéêü ôìÞìá
ôïõ åíüò çëåêôñïëýôç åíþíåôáé ìå ôï áñíçôéêü ôìÞìá ôïõ Üëëïõ çëåêôñïëýôç.
Ç ðñáãìáôïðïßçóç ôçò áíôßäñáóçò Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá äýï íÝùí
çëåêôñïëõôþí.
Mηχανισμός αντιδράσεων διπλής αντικατάστασης

+ + + +
A B + Γ Δ ® A Δ + Γ B

Óõíåðþò åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìï íá èõìçèïýìå ôá åßäç ôùí êáôéüíôùí êáé áíéüíôùí ðïõ
äçìéïõñãïýíôáé áðü Ýíáí çëåêôñïëýôç (ïîý, âÜóç Þ Üëáò) óôï íåñü.

Δημιουργία ιόντων σύμφωνα με τη συμπεριφορά ηλεκτρολύτη

ΟΞΥ ΒΑΣΗ ΑΛΑΣ
ΗCl ΗNO 3 ΝaOΗ NΗ3 ΚBr CaSO 4

Cl- NO -3 OH - Br- SO 42-

+ + + + + 2+
H H Na NH 4 OH K Ca

¼ôáí ãíùñßæïõìå ôá éüíôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôç óõìðåñéöïñÜ åíüò ïîÝïò, ìéáò âÜóçò
êáé åíüò Üëáôïò, ìðïñïýìå ìå ôïí ìç÷áíéóìü ôçò áíôßäñáóçò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò
(áíôáëëáãÞ ôùí éüíôùí ôùí áíôéäñþíôùí) íá ãñÜøïõìå ôïõò ôýðïõò ôùí ðñïúüíôùí ôçò
áíôßäñáóçò.

Ìåèïäïëïãßá óõìðëÞñùóçò áíôéäñÜóåùí äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò

¸óôù ç áíôßäñáóç ìåôáîý äýï áëÜôùí, ôïõ èåééêïý áñãéëßïõ (Al2(SO4)3) êáé ôïõ ÷ëùñéïý-
÷ïõ âáñßïõ (BaCl2).
1. ÃñÜöïõìå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí äýï áíôéäñþíôùí êáé âñßóêïõìå ôá éüíôá ôá
ïðïßá äßíïõí. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïóäéïñßæïõìå ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò ìå áíôáëëá-
ãÞ ôùí éüíôùí ôùí äýï áíôéäñþíôùí.

331
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ál2(SO4)3 + BaCl2
Al3+
SO 2-
4 + Ba2+ Cl- ® Al3+ Cl- + Ba2+ SO 2-
4
AlCl3 + BaSO4
äçëáäÞ, Ý÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç:
Ál2(SO4)3 + BaCl2 ® AlCl3 + BaSO4
2. Åîéóþíïõìå ôá Üôïìá êÜèå óôïé÷åßïõ óôá äýï ìÝëç ìå ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíôåëåóôÝò
êáé Ý÷ïõìå ôç æçôïýìåíç áíôßäñáóç.
Ál2(SO4)3 + 3BaCl2 ® 2AlCl3 + 3BaSO4 ¯

ÐñïûðïèÝóåéò ðñáãìáôïðïßçóçò ìéáò áíôßäñáóçò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò

i. Íá ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá Þ íá ðñïêýðôåé óþìá ëéãüôåñï äéáëõôü áðü ôá áíôéäñþíôá.
ii. Íá åêëýåôáé áÝñéï Þ íá ðñïêýðôåé óþìá ðôçôéêüôåñï áðü ôá áíôéäñþíôá.
iii. Íá ðñïêýðôåé áóèåíÞò çëåêôñïëýôçò Þ íá ó÷çìáôßæåôáé óýìðëïêï éüí.
Ãéá íá åëÝã÷ïõìå êÜèå öïñÜ áí èá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôá-
óçò, ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôá óðïõäáéüôåñá éæÞìáôá êáé ôéò óðïõäáéüôåñåò áÝñéåò ÷çìéêÝò
åíþóåéò.

Ôá óðïõäáéüôåñá éæÞìáôá (óôåñåÜ äõóäéÜëõôá óôï íåñü)

ÈåééêÜ Üëáôá (SO 24 - ) BaSO4, PbSO4 êáé

ÁíèñáêéêÜ Üëáôá (CO 23 - )
ÖùóöïñéêÜ Üëáôá (PO 34 - )
Èåéþäç Üëáôá (SO 23 - )
Èåéïý÷á Üëáôá (S 2 - )
×ëùñéïý÷á Üëáôá (Cl - )
Bñïìéïý÷á Üëáôá (Br - )
Éùäéïý÷á Üëáôá (É - )
Öèïñéïý÷á Üëáôá (F - )
Õäñïîåßäéá ìåôÜëëùí
CaSO4, Ag2SO4 (ìåôñßùò äéáëõôÜ).
¼ëá ôá Üëáôá ôùí éüíôùí áõôþí åßíáé äõóäéÜëõôá, åêôüò
áðü ôá Üëáôá ôïõ K+, ôïõ Na+ êáé ôïõ ÍÇ +4 .
¼ëá ôá èåéïý÷á Üëáôá åßíáé äõóäéÜëõôá, åêôüò áðü ôá
Üëáôá ôùí ìåôÜëëùí ôùí áëêáëßùí, ôïõ ÍÇ +4 êáé ôùí
Ca2+, Ba2+, Mg2+.
ÄõóäéÜëõôá Üëáôá ôùí éüíôùí áõôþí åßíáé êõñßùò ôá
Üëáôá AgX, PbX2 êáé CuX.
¼ëá ôá öèïñéïý÷á Üëáôá åßíáé äõóäéÜëõôá, åêôüò ôùí
ìåôÜëëùí ôùí áëêáëßùí, ôïõ ÍÇ +4 êáé ôïõ Ag+.
Tá ðåñéóóüôåñá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí åßíáé äõóäéÜ-
ëõôá, åêôüò ôïõ KOH, ôïõ NaOH, ôïõ Ca(OH)2 êáé ôïõ
Ba(OH)2.

332
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

Ôá êõñéüôåñá áÝñéá (óå óõíÞèåéò óõíèÞêåò: p = 1 atm, è = 25°C)

HCl, HBr, HI, CO2, SO2, NH3, H2S, HCN.

Óçìåßùóç: Óôçí ðñÜîç äåí áðáéôåßôáé íá áðïìíçìïíåýóïõìå ôïí ðáñáðÜíù ðßíáêá. Ïé áíôéäñÜóåéò ðïõ äß-
íïíôáé åßíáé äåäïìÝíï üôé ðñáãìáôïðïéïýíôáé. ¢ñá, ôï ìüíï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé åßíáé ç ãíþóç ôïõ ìç÷áíéóìïý
ôçò áíôßäñáóçò. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ æçôåßôáé íá åëÝãîïõìå áí èá ãßíåé ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôá-
óçò óõìâïõëåõüìáóôå ôïí ðáñáðÜíù ðßíáêá.
¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, äéáêñßíïõìå ôéò ðáñáêÜôù
ðåñéðôþóåéò:
Ïîý1 + ¢ëáò1 ® Ïîý2 + ¢ëáò2
Áíôßäñáóç èåééêïý ïîÝïò ìå öèïñéïý÷ï áóâÝóôéï:
Ç2SÏ4 + CaF2 ® CaSO4 + 2HF ­
Åêëýåôáé áÝñéï õäñïöèüñéï (HF)

Áíôßäñáóç õäñï÷ëùñßïõ ìå íéôñéêü Üñãõñï:

HCl + AgNO3 ® AgCl ¯ + HNO3
Ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá ÷ëùñéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgCl)
×áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç
¼ôáí êáôÜ ôçí åðßäñáóç ïîÝïò óå Ýíá áëÜôé, ìå ôïí ðáñáðÜíù ìç÷á-
íéóìü, ðñïêýðôåé áíèñáêéêü ïîý (H2CO3) Þ èåéþäåò ïîý (Ç2SÏ3), óôç
èÝóç ôïõ Ç2CÏ3 èá ãñÜöïõìå: CO2 + Ç2Ï, åíþ óôç èÝóç ôïõ H2SO3 èá
ãñÜöïõìå: SO2 + H2O.
Áíôßäñáóç áíèñáêéêïý íáôñßïõ ìå õäñï÷ëþñéï:
Na2CO3 + 2HCl ® 2NaCl + CO2 ­ + H2O
Åêëýåôáé áÝñéï äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2)

Áíôßäñáóç èåéþäïõò íáôñßïõ ìå èåééêü ïîý:

Na2SO3 + H2SO4 ® Na2SO4 + SO2 ­ + H2O
Åêëýåôáé áÝñéï äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ (SO2)
ÂÜóç1 + ¢ëáò1 ® ÂÜóç2 + ¢ëáò2
Áíôßäñáóç õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ ìå áíèñáêéêü íÜôñéï:
Ca(OH)2 + Na2CO3 ® CaCO3 ¯ + 2NaOH
Åêëýåôáé ßæçìá áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ (CaCO3)

Áíôßäñáóç õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ ìå èåééêü íÜôñéï:

333
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ba(OH)2 + Na2SO4 ® BaSO4 ¯ + 2NaOH

Ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá èåééêïý âáñßïõ (BaSO4)

×áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç
¼ôáí êáôÜ ôçí åðßäñáóç âÜóçò óå Ýíá Üëáò ðñïêýðôåé ìå ôïí ðáñáðÜ-
íù ìç÷áíéóìü ÍÇ4ÏÇ (õðïèåôéêÞ Ýíùóç), óôç èÝóç ôïõ ÍÇ4ÏÇ èá ãñÜ-
öïõìå: ÍÇ3 + Ç2Ï.
Áíôßäñáóç êáõóôéêïý íáôñßïõ ìå ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï:
NaOH + NH4Cl ® NaCl + NH3 ­ + H2O
Åêëýåôáé áÝñéá áììùíßá (ÍÇ3)

¢ëáò1 + ¢ëáò2 ® ¢ëáò3 + ¢ëáò4

Áíôßäñáóç éùäéïý÷ïõ êáëßïõ ìå íéôñéêü Üñãõñï:
KÉ + AgNO3 ® AgÉ ¯ + KNO3
Ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá éùäéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgÉ)
Áíôßäñáóç èåéïý÷ïõ êáëßïõ ìå íéôñéêü ìüëõâäï (ÉI):
Ê2 S + Pb(NO)2 ® 2KNO3 + PbS ¯
Ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá èåééêïý ìïëýâäïõ (ÉÉ) (PbS)

ÅðéóçìÜíóåéò
1. ¼ôáí ìå ôïí ìç÷áíéóìü ðñïêýðôåé Ç2CO3, óôç èÝóç ôïõ ãñÜöïõìå CO2 + Ç2Ï.
2. ¼ôáí ìå ôïí ìç÷áíéóìü ðñïêýðôåé Ç2SO3, óôç èÝóç ôïõ ãñÜöïõìå SO2 + Ç2Ï.
3. ¼ôáí ìå ôïí ìç÷áíéóìü ðñïêýðôåé NÇ4OH, óôç èÝóç ôïõ ãñÜöïõìå NH3 + Ç2Ï.
â. ÁíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò
ÅîïõäåôÝñùóç (êáôÜ Arrhenius) ïíïìÜæïõìå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ãßíåôáé ìåôáîý åíüò äéá-
ëýìáôïò ïîÝïò êáé åíüò äéáëýìáôïò âÜóçò, üðïõ ôá êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) áðü ôïí éï-
íôéóìü ôïõ ïîÝïò áíôéäñïýí (åíþíïíôáé) ìå ôá áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ–) áðü ôç äéÜóôáóç
ôçò âÜóçò, ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ åëÜ÷éóôá éïíôéæüìåíïõ íåñïý (Ç2Ï).
ÏíïìÜæåôáé åîïõäåôÝñùóç, ãéáôß, êáôÜ ôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç, åîïõäåôåñþíïíôáé ïé
üîéíåò êáé âáóéêÝò éäéüôçôåò ðïõ ïöåßëïíôáé óôá êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) êáé óôá áíéüíôá
õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-) áíôßóôïé÷á. ÅðïìÝíùò, åîïõäåôÝñùóç åßíáé ïõóéáóôéêÜ ç áíôßäñáóç:
Ç+ + ÏÇ- ® Ç2Ï
Ôï êáôéüí, ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç äéÜóôáóç-éïíôéóìü ôçò âÜóçò, êáé ôï áíéüí, ðïõ
ðñïÝñ÷åôáé áðü ôïí éïíôéóìü ôïõ ïîÝïò, ó÷çìáôßæïõí ôï Üëáò.

334
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

Óçìåßùóç: Ç ìïñöÞ ìå ôçí ïðïßá âñßóêåôáé ôï Üëáò óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé äå èá ìáò áðáó÷ïëÞóåé.
ÓõíÞèùò ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò ãñÜöåôáé ìå ôç ìïñéáêÞ ìïñöÞ, êáé ü÷é ôçí éïíôéêÞ.
¼ðùò åßíáé öáíåñü, ôï ðñüâëçìá óôç ãñáöÞ ìéáò áíôßäñáóçò åîïõäåôÝñùóçò áíÜãåôáé
óôç ãñáöÞ ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ôïõ Üëáôïò ðïõ ðñïêýðôåé. Óôçí åîåôáóôÝá ýëç ãßíåôáé
ìåëÝôç ôçò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò ìåôáîý ïîÝïò êáé âÜóçò.
Ç áíôßäñáóç ìåôáîý ïîÝïò êáé âÜóçò åßíáé ôçò ìïñöÞò:
Ïîý + ÂÜóç ® ¢ëáò + Íåñü

Ìåèïäïëïãßá óõìðëÞñùóçò áíôéäñÜóåùí ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò

1. ÃñÜöïõìå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôïõ ïîÝïò êáé ôçò âÜóçò.
2. Âñßóêïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ Üëáôïò ðïõ ðñïêýðôåé. Ôï Üëáò Ý÷åé êáôéüí ðïõ
ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç âÜóç (ð.÷.: Na+, áí Ý÷ïõìå NaOH, Ca2+, áí Ý÷ïõìå Ca(OH)2, ÍÇ +4 , áí
Ý÷ïõìå ÍÇ3 êôë.) êáé áíéüí ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ïîý (ð.÷.: Cl-, áí Ý÷ïõìå HCl, SÏ 2-
4 , áí
3-
Ý÷ïõìå Ç2SO4, PO 4 , áí Ý÷ïõìå H3PO4 êôë.).
3. Åîéóþíïõìå ôá Üôïìá êÜèå óôïé÷åßïõ óôá äýï ìÝëç ìå ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíôåëåóôÝò
êáé Ý÷ïõìå ôç æçôïýìåíç áíôßäñáóç. ÐñáêôéêÜ, åîéóþíïõìå ðñïôåëåõôáßá ôá Üôïìá
ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôåëåõôáßá, ãéá Ýëåã÷ï, ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ.

Ðáñáäåßãìáôá
1. Áíôßäñáóç ôïõ èåééêïý ïîÝïò ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ.
¸÷ïõìå: Ç2SO4 + NaOH ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: Na+ (áðü ôï NaOH)
Áíéüí: SO 24- (áðü ôï H2SO4)
¢ëáò: Na+ SO 24- , äçëáäÞ Na2SO4

Áíôßäñáóç: Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O

2. Áíôßäñáóç ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.
¸÷ïõìå: Ç3PO4 + Ca(OH)2 ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: Ca2+ (áðü ôï Ca(OH)2)
Áíéüí: PO 34 - (áðü ôï H3PO4)
¢ëáò: Ca2+ PO 34 - , äçëáäÞ Ca3(PO4)2

Áíôßäñáóç: 2Ç3PO4 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O

3. Áíôßäñáóç ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ìå ôçí áììùíßá.
¸÷ïõìå: ÇCl + NH3 ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: NH +4 (áðü ôçí ÍÇ3)

335
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Áíéüí: Cl- (áðü ôï HCl)

¢ëáò: NH +4 Cl- , äçëáäÞ NH4Cl

Áíôßäñáóç: ÇCl + NH3 ® NH4Cl

ÅðéóÞìáíóç
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç âÜóç åßíáé ç áììùíßá (ÍÇ3), äåí åìöáíßæïíôáé ìüñéá Ç2Ï óôá
ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò. Ç áììùíßá (ÍÇ3) áíôéäñÜ ìå Ç2Ï, ãéá íá äþóåé ÍÇ +4 êáé ÏÇ- . Ôá
ÍÇ +4 ìå ôï áíéüí áðü ïîý (ð.÷. Cl-) äßíïõí ôï áììùíéáêü Üëáò (ð.÷. NH4Cl), åíþ ôá ÏÇ- ìå ôá
Ç+ äßíïõí Ç2Ï. ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
ÇCl + NH3 + Ç2Ï ® NH4Cl + Ç2Ï
ïðüôå ãñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ÷ùñßò Ç2Ï:
ÇCl + NH3 ® NH4Cl

ÓõìðåñÜóìáôá
Ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò
l åßíáé ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç,
l ðñáãìáôïðïéåßôáé ðÜíôá, ãéáôß ó÷çìáôßæåôáé Ç2Ï ðïõ åßíáé áóèåíÞò çëåêôñïëýôçò
(ðñïûðüèåóç ãéá ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç),
l åßíáé ôá÷ýôáôç áíôßäñáóç (éïíôéêÞ áíôßäñáóç),
l åßíáé ðïóïôéêÞ (ìïíüäñïìç) áíôßäñáóç.

336
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

3.5.4 Íá ìåëåôÞóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò óôéò ïðïßåò óõì-

ìåôÝ÷ïõí üîéíá ïîåßäéá (áíõäñßôåò ïîÝùí) êáé âáóéêÜ ïîåßäéá (áíõäñßôåò âÜóåùí).
Íá ãñÜøåôå áíôßóôïé÷á ðáñáäåßãìáôá. (ÓõìðëçñùìáôéêÞ ãíþóç)
ÁðÜíôçóç
Ôá üîéíá ïîåßäéá êáé ôá âáóéêÜ ïîåßäéá ðáñïõóßá íåñïý ìåôáôñÝðïíôáé óôá áíôßóôïé÷á ïîÝá
êáé óôéò áíôßóôïé÷åò âÜóåéò, êáé ãéá áõôü ôïí ëüãï ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò áíõäñßôåò ïîÝùí êáé
áíõäñßôåò âÜóåùí áíôßóôïé÷á (âë. 3.3.2).
Óõíåðþò ôï üîéíï ïîåßäéï (áíõäñßôçò ïîÝïò) óôï íåñü óõìðåñéöÝñåôáé üðùò ôï áíôßóôïé÷ï
ïîý. Íá èõìçèïýìå ôá ïîÝá êáé ôïõò áíõäñßôåò ôïõò:

Ïîý Ç3PÏ4 Ç2SÏ4 Ç2SÏ3 Ç2CÏ3 ÇNÏ3 ÇNÏ2

Áíõäñßôçò P2O5 SO3 SO2 CO2 N2O5 N2O3

¼ìïéá, ôï âáóéêü ïîåßäéï (áíõäñßôçò âÜóçò) óôï íåñü óõìðåñéöÝñåôáé üðùò ç áíôßóôïé÷ç
âÜóç. Íá èõìçèïýìå ôéò âÜóåéò êáé ôïõò áíõäñßôåò:

ÂÜóç ÊÏÇ AgOH Ca(OH)2 Mg(OH)2 Ba(OH)2 Al(OÇ)3

Áíõäñßôçò Ê2O Ag2O CaO MgO BaO Al2O3

Äéáêñßíïõìå ôéò ðåñéðôþóåéò:

á. Áíôßäñáóç ìåôáîý üîéíïõ ïîåéäßïõ (áíõäñßôç ïîÝïò) êáé âÜóçò
¼îéíï ïîåßäéï + ÂÜóç ® ¢ëáò + Íåñü
Ôï Üëáò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ðñïêýðôåé óýìöùíá ìå ôï áíôßóôïé÷ï ïîý.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Áíôßäñáóç ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ.
¸÷ïõìå: CO2 + KOH ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: K+
Áíéüí: To CÏ2 åßíáé áíõäñßôçò ôïõ Ç2CO3, Üñá ôï áíéüí åßíáé: CO 23-
¢ëáò: K+ CO 23- , äçëáäÞ K2CO3

Áíôßäñáóç: CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2O

2. Áíôßäñáóç ôïõ ðåíôïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ.
¸÷ïõìå: Í2O5 + NaOH ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: Na+

337
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Áíéüí: Ôï Í2Ï5 åßíáé áíõäñßôçò ôïõ ÇÍÏ3, Üñá ôï áíéüí åßíáé: ÍO -3

¢ëáò: Na+ ÍO -3 , äçëáäÞ NaÍO3

Áíôßäñáóç: Í2O5 + 2NaOH ® 2NaÍO3 + H2O

â. Áíôßäñáóç ìåôáîý ïîÝïò êáé âáóéêïý ïîåéäßïõ (áíõäñßôç âÜóçò).
Ïîý + Âáóéêü ïîåßäéï ® ¢ëáò + Íåñü
Ôï Üëáò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ðñïêýðôåé óýìöùíá ìå ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç.
ÐáñÜäåéãìá
Áíôßäñáóç èåééêïý ïîÝïò ìå ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.
¸÷ïõìå: Ç2SO4 + CaO ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: Ca2+
Áíéüí: SO 24-
¢ëáò: Ca2+ SO 24- , äçëáäÞ CaSO4

Áíôßäñáóç: Ç2SO4 + CaO ® CaSO4 + H2O

ã. Áíôßäñáóç ìåôáîý üîéíïõ ïîåéäßïõ (áíõäñßôç ïîÝïò) êáé âáóéêïý ïîåéäßïõ (áíõ-
äñßôç âÜóçò).
¼îéíï ïîåßäéï + Âáóéêü ïîåßäéï ® ¢ëáò
Ôï Üëáò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ðñïêýðôåé óýìöùíá ìå ôï áíôßóôïé÷ï ïîý êáé ôçí áíôßóôïé÷ç
âÜóç.
ÐáñÜäåéãìá
Áíôßäñáóç ðåíôïîåéäßïõ ôïõ öùóöüñïõ ìå ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ.
¸÷ïõìå: P2O5 + MgO ®
Ì.Ô. Üëáôïò Êáôéüí: Mg2+
Áíéüí: To P2O5 åßíáé áíõäñßôçò ôïõ H3PO4, Üñá ôï áíéüí åßíáé: PO 34 -
¢ëáò: Mg2+ PO 34 - , äçëáäÞ Mg3(PO4)2

Áíôßäñáóç: P2O5 + 3MgO ® Mg3(PO4)2

ÅðéóÞìáíóç
Óôçí ðåñßðôùóç ôçò áíôßäñáóçò ìåôáîý äýï áíõäñéôþí äåí åìöáíßæïíôáé ìüñéá Ç2Ï óôá
ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò. To P2Ï5 áíôéäñÜ ìå 3Ç2Ï, ãéá íá äþóåé 2PO 34 - êáé 6Ç+, åíþ ôá
3MgO áíôéäñïýí ìå 3Ç2Ï ãéá íá äþóïõí 3Ìg2+ êáé 6ÏÇ- . Ôá 2PO 34 - êáé ôá 3Ìg2+ äßíïõí ôï
öùóöïñéêü Üëáò Mg3(PO4)2, åíþ ôá 6Ç+ êáé ôá 6ÏÇ- äßíïõí 6Ç2Ï. ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
P2O5 + 3MgO + 6Ç2Ï ® Mg3(PO4)2 + 6Ç2Ï

338
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

ïðüôå ãñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ÷ùñßò Ç2Ï:

P2O5 + 3MgO ® Mg3(PO4)2

ÓõìðÝñáóìá
ÁíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò üðïõ äåí åìöáíßæåôáé íåñü óôá ðñïúüíôá
Óôéò áíôéäñÜóåéò ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) ìå ïîÝá êáé óôéò áíôéäñÜóåéò ìåôáîý üîéíùí ïîåéäßùí
(áíõäñéôþí ïîÝùí) êáé âáóéêþí ïîåéäßùí (áíõäñéôþí âÜóåùí), äåí åìöáíßæåôáé íåñü óôá
ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò.
ÇCl + NH3 ® NH4Cl
SO3 + Na2O ® Na2SO4

3.5.5 Íá ãñÜøåôå ôéò áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò ôçò áììùíßáò á. áðü ôï èåééêü

ïîý êáé â. áðü ôï ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ.
ÁðÜíôçóç
Ïé æçôïýìåíåò áíôéäñÜóåéò åßíáé:
á. Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4
â. Í2O5 + NH3 + Ç2Ï ® 2NH4ÍÏ3

3.5. 6 Ðüôå ìßá åîïõäåôÝñùóç ÷áñáêôçñßæåôáé ðëÞñçò êáé ðüôå ìåñéêÞ;

(ÓõìðëçñùìáôéêÞ ãíþóç)
ÁðÜíôçóç
Ç åîïõäåôÝñùóç ìðïñåß íá åßíáé:
á. ÐëÞñçò, üôáí Ý÷ïõìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ìåôáîý ôïõ ïîÝïò êáé ôçò âÜóçò, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé ïõäÝôåñï Þ êáíïíéêü Üëáò.
H2SÏ4 + 2NaOH ® Na2SÏ4 + 2Ç2Ï
2HCl + Ìg(OH)2 ® MgCl2 + 2Ç2Ï
â. ÌåñéêÞ, üðïõ äåí Ý÷ïõìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ìåôáîý ôïõ ïîÝïò êáé ôçò âÜóçò, ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé üîéíï Þ âáóéêü Üëáò. Áõôü ìðïñåß íá óõìâåß ìüíï üôáí
Ý÷ïõìå ðïëõâáóéêü ïîý, ðïëõüîéíç âÜóç Þ êáé ôá äýï.
H2SÏ4 + NaOH ® NaÇSÏ4 + Ç2Ï
ÇCl + Ìg(OH)2 ® Mg(OH)Cl + Ç2Ï

339
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Ôï áí èá óõìâåß ðëÞñçò Þ ìåñéêÞ åîïõäåôÝñùóç åîáñôÜôáé, ãéá äåäïìÝíïõò çëåêôñïëýôåò,

áðü ôéò ðïóüôçôåò ôïõ ïîÝïò êáé ôçò âÜóçò ðïõ åîïõäåôåñþíïíôáé. Ïé ðåñéðôþóåéò ðáñá-
óêåõÞò üîéíùí (ð.÷. NaÇSÏ4) Þ âáóéêþí (ð.÷. Mg(OH)Cl), äåí åîåôÜæïíôáé óôçí ýëç.
Ôá üîéíá Üëáôá ìðïñïýí íá áíôéäñÜóïõí êáé ùò ïîÝá, åíþ ôá âáóéêÜ Üëáôá êáé ùò âÜóåéò.

3.5.7 ÊáôÜ ôçí ðñïóèÞêç óôåñåïý Zn óå äéÜëõìá HCl ó÷çìáôßæåôáé ZnCl2 êáé
åêëýåôáé áÝñéï Ç2.
á. Íá ãñÜøåôå ôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï öáéíüìåíï.
â. Íá áíáöÝñåôå Ýíáí ôñüðï ãéá íá ïñßóåôå ôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
ã. Ðþò ìðïñåßôå íá áõîÞóåôå ôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
ä. Áí ôï ðïôÞñé ôïõ äéáëýìáôïò æåóôáßíåôáé, ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå ôçí áíôßäñáóç;
å. Áí ç áíôßäñáóç åßíáé ìïíüäñïìç, ðïéá åßíáé ç áðüäïóÞ ôçò;
ÁðÜíôçóç
á. Ôá áíôéäñþíôá åßíáé: Zn(s) + HCl(aq) êáé ôá ðñïúüíôá: ZnCl2(aq) + H2(g). ¢ñá:
Zn(s) + HCl(aq) ® ZnCl2(aq) + H2(g)
Åîéóþíïõìå ìå êáôÜëëçëïõò óõíôåëåóôÝò ôá Üôïìá ôïõ Zn êáé ôïõ Ç óôá äýï ìÝëç êáé êá-
ôáëÞãïõìå óôçí éóïóôáèìéóìÝíç áíôßäñáóç:
Zn(s) + 2HCl(aq) ® ZnCl2(aq) + H2(g)
â. Ãéá íá ïñßóïõìå ôçí ôá÷ýôçôá, áñêåß íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ìåôáâïëÞ óõãêÝíôñùóçò
ôïõ HCl óõíáñôÞóåé ôïõ ÷ñüíïõ. Ç ìÝóç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò óå äåäïìÝíï ÷ñïíéêü äéÜ-
óôçìá (Ät) êáèïñßæåôáé áðü ôïí ñõèìü ìåßùóçò ôçò óõãêÝíôñùóçò ôïõ HCl.
ã. Ãéá ôçí áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò áíôßäñáóçò ìðïñïýìå:
i. íá áõîÞóïõìå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ áíôéäñþíôïò HCl (áõîÜíåôáé ï áñéèìüò ôùí
óõãêñïýóåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ, Üñá êáé ï áñéèìüò ôùí åíåñãþí Þ áðïôåëå-
óìáôéêþí óõãêñïýóåùí).
ii. íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óôåñåü Zn óå ìéêñüôåñá êïììÜôéá (áõîÜíåôáé ç åðéöÜíåéá
åðáöÞò ôïõ óôåñåïý).
iii. íá áõîÞóïõìå ôç èåñìïêñáóßá (áõîÜíåôáé ç åíÝñãåéá ôùí áíôéäñþíôùí, Üñá êáé ï
áñéèìüò ôùí åíåñãþí óõãêñïýóåùí).
ä. Åöüóïí æåóôáßíåôáé ôï ðïôÞñé, êáôÜ ôçí áíôßäñáóç åêëýåôáé èåñìüôçôá, Üñá ç áíôßäñá-
óç åßíáé åîþèåñìç.
å. Ç áíôßäñáóç åßíáé ìïíüäñïìç (ðïóïôéêÞ), êáé êáôÜ óõíÝðåéá ìåôáôñÝðåôáé ðëÞñùò ôï
áíôéäñþí ðïõ ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò. ÅðïìÝíùò, ç áðüäïóÞ ôçò åßíáé 100%.

340
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

3.5.8 Íá ôáîéíïìÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò óå êáôçãïñßåò:

á. H2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2H2O
â. Fe + 2HÂr ® FeBr2 + H2
ã. N2O5 + 2H2O ® 2HNO3
ä. H2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2HCl
å. Ca + H2SO4 ® CaSO4 + H2
ÁðÜíôçóç
á. H áíôßäñáóç åßíáé ìåôáîý ïîÝïò êáé âÜóçò, Üñá åßíáé áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò
(ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç).
â. Ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôïõ Fe (áðü 0 áýîçóç óå +2, äçëáäÞ ïîåß-
äùóç) êáé ôïõ Ç (áðü +1 åëÜôôùóç óå 0, äçëáäÞ áíáãùãÞ), Üñá åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíá-
ãùãÞò êáé áíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ã. Äå ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êÜðïéïõ óôïé÷åßïõ. ÁíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôçò
óýíèåóçò (ó÷çìáôéóìïý).
ä. Åßíáé áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò (ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç).
å. Ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôïõ Ca (áðü 0 áýîçóç óå +2, äçëáäÞ ïîåß-
äùóç) êáé ôïõ Ç (áðü +1 åëÜôôùóç óå 0, äçëáäÞ áíáãùãÞ), Üñá åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíá-
ãùãÞò êáé áíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.

3.5.9 Óå Ýíá ÷çìéêü åñãáóôÞñéï õðÜñ÷ïõí ôñßá äï÷åßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü

÷áëêü êáé äýï äï÷åßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü áñãßëéï. Óôá äï÷åßá áõôÜ èÝëïõìå íá
áðïèçêåýóïõìå ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ÷ùñßò íá áëëïéùèïýí, ôá ðáñáêÜôù
äéáëýìáôá:
á. èåééêïý óéäÞñïõ (ÉÉ), FeSO4
â. ÷ëùñéïý÷ïõ êáëßïõ, KCl
ã. èåééêïý ìáãíçóßïõ, MgSO4
ä. íéôñéêïý øåõäáñãýñïõ, Zn(NO3)2
å. õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò, HCl
Óå ôé åßäïõò äï÷åßï ðñÝðåé íá áðïèçêåõôåß ôï êÜèå äéÜëõìá; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò. Äßíåôáé ç çëåêôñï÷çìéêÞ óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí:
K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, H, Cu, Hg
ÁðÜíôçóç
Óýìöùíá ìå ôïí ìç÷áíéóìü ôùí áíôéäñÜóåùí áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, Ýíá ìÝôáëëï Þ
õäñïãüíï ìéáò Ýíùóçò áíôéêáèßóôáôáé áðü äñáóôéêüôåñï (çëåêôñïèåôéêüôåñï) ìÝôáëëï.
ÅðïìÝíùò, ëáìâÜíïõìå õðüøç ôçí çëåêôñïèåôéêÞ óåéñÜ ðïõ äßíåôáé êáé ðñïóÝ÷ïõìå íá

341
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ìçí Ý÷ïõìå áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò áíÜìåóá óôï õëéêü ôïõ äï÷åßïõ êáé ôï
ðåñéå÷üìåíï.
K > Mg > Al (õëéêü äï÷åßïõ) > Zn > Fe > H > Cu (õëéêü äï÷åßïõ)
Óôá äýï äï÷åßá áðü áñãßëéï, èá áðïèçêåýóïõìå ôá äéáëýìáôá ôïõ KCl êáé ôïõ MgSO4. To
áñãßëéï (Ál) äåí ìðïñåß íá áíôéêáôáóôÞóåé ôï êÜëéï (K) êáé ôï ìáãíÞóéï (Mg).
Óôá ôñßá äï÷åßá áðü ÷áëêü èá áðïèçêåýóïõìå ôá äéáëýìáôá ôïõ FeSO4, ôïõ Zn(NO3)2 êáé
ôïõ HCl. O ÷áëêüò (Cu) äåí ìðïñåß íá áíôéêáôáóôÞóåé êáíÝíá áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá.

Äï÷åßï Al Al Cu Cu Cu
ÄéÜëõìá KCl MgSO4 FeSO4 Zn(NO3)2 HCl

3.5.10 Ðþò ðáñáóêåõÜæïíôáé: á. ôá ïîÝá, â. ïé âÜóåéò êáé ã. ôá Üëáôá; (Óõìðëçñùìá-

ôéêÞ ãíþóç)
ÁðÜíôçóç
á. Ôá ïîÝá ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:
i. Áðü ôïõò áíõäñßôåò ôùí ïîÝùí, Þ üîéíá ïîåßäéá, ìå åðßäñáóç íåñïý, ïðüôå ðñïêýðôïõí
ôá áíôßóôïé÷á ïîõãïíïý÷á ïîÝá.
Áíõäñßôçò ïîÝïò (üîéíï ïîåßäéï) + Íåñü ® Ïîõãïíïý÷ï ïîý
Ðáñáäåßãìáôá
SO3 + Ç2Ï ® H2SÏ4
N2Ï5 + Ç2Ï ® 2ÇÍÏ3

ii. Áðü áìÝôáëëï óôïé÷åßï (F2, Cl2, Br2, I2, S) ìå ôçí åðßäñáóç õäñïãüíïõ, ïðüôå ðñïêýðôïõí
ìç ïîõãïíïý÷á ïîÝá.
ÁìÝôáëëï (F2, Cl2, Br2, I2, S) + Ç2 ® Ìç ïîõãïíïý÷ï ïîý
Ðáñáäåßãìáôá
H2 + X2 ® HX
H2 + S ® Ç2S

iii. Áðü Üëáò ôïõ ïîÝïò, ðïõ èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå, ìå ôçí åðßäñáóç êáôÜëëçëïõ
ïîÝïò (áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò).
Ïîý1 + ¢ëáò1 ® Ïîý2 + ¢ëáò2
Ðáñáäåßãìáôá
H2SO4 + CaF2 ® 2HF + CaSO4

342
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

H2SO4 + 2NaNO3 ® 2ÇNO3 + Na2SO4

â. Ïé âÜóåéò ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:

i. Áðü ôïõò áíõäñßôåò ôùí âÜóåùí, Þ ôá âáóéêÜ ïîåßäéá, ìå ôçí åðßäñáóç íåñïý, ïðüôå
ðñïêýðôïõí ïé áíôßóôïé÷åò âÜóåéò.
Áíõäñßôçò âÜóçò (âáóéêü ïîåßäéï) + Íåñü ® ÂÜóç
Ðáñáäåßãìáôá
BaO + Ç2Ï ® Ba(OH)2
Ê2Ï + Ç2Ï ® 2ÊÏÇ

ii. Áðü äñáóôéêÜ ìÝôáëëá (Ê, Âa, Ca, Ía) ìå ôçí åðßäñáóç íåñïý.
Äñáóôéêü ìÝôáëëï (Ê, Ba, Ca, Na) + Ç2Ï ® ÂÜóç + Ç2
Ðáñáäåßãìáôá
2Na + 2H2O ® 2NaOH + H2
Ca + 2H2O ® Ca(OH)2 + H2

iii. Áðü Üëáò ôçò âÜóçò, ðïõ èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå, ìå ôçí åðßäñáóç êáôÜëëçëçò
âÜóçò (áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò).
ÂÜóç1 + ¢ëáò1 ® ÂÜóç2 + ¢ëáò2
Ca(OH)2 + Na2CO3 ® 2NaOH + CaCO3

ã. Ôá Üëáôá ðáñáóêåõÜæïíôáé ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò:

i. ÌÝóù áíôßäñáóçò åîïõäåôÝñùóçò, ìå ôçí åðßäñáóç ïîÝïò Þ áíõäñßôç ïîÝïò óå âÜóç Þ
óå áíõäñßôç âÜóçò.
Ïîý + ÂÜóç ® ¢ëáò + Íåñü
ÐáñÜäåéãìá
HCl + KOH ® KCl + H2O

Áíõäñßôçò ïîÝïò + ÂÜóç ® ¢ëáò + Íåñü

ÐáñÜäåéãìá
Í2O5 + 2NaOH ® 2NaNO3 + Ç2O

Ïîý + Áíõäñßôçò âÜóçò ® ¢ëáò + Íåñü

ÐáñÜäåéãìá
2HBr + CaO ® CaBr2 + Ç2O

343
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Áíõäñßôçò ïîÝïò + Áíõäñßôçò âÜóçò ® ¢ëáò

ÐáñÜäåéãìá
CO2 + CaO ® CaCO3
ii. Ìå ôçí åðßäñáóç ïîÝïò óå ìÝôáëëï (áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò).
Ïîý + ÌÝôáëëï ® ¢ëáò + Õäñïãüíï
ÐñïûðïèÝóåéò: Ôï ïîý íá ìçí åßíáé ôï ÇÍÏ3 Þ ôï ðõêíü H2SÏ4, êáé ôï ìÝôáëëï íá åßíáé
çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ (äçëáäÞ üëá ôá ìÝôáëëá åêôüò ôùí Cu, Hg, Ag, Áu, Pt).
Ðáñáäåßãìáôá
Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
Zn + H2SO4(áñáéü) ® ZnSO4 + H2

iii. Ìå ôçí åðßäñáóç äñáóôéêïý ìåôÜëëïõ óå äñáóôéêü áìÝôáëëï (áíôßäñáóç óýíèåóçò).

Äñáóôéêü ìÝôáëëï + Äñáóôéêü áìÝôáëëï ® ¢ëáò
ÐáñÜäåéãìá
2Na + Cl2 ® 2NaCl

iv. ÌÝóù áíôéäñÜóåùí äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.

Ïîý1 + ¢ëáò1 ® Ïîý2 + ¢ëáò2
ÐáñÜäåéãìá
H2SO4 + Na2CO3 ® Na2SO4 + CO2­ + Ç2O

BÜóç1 + ¢ëáò1 ® ÂÜóç2 + ¢ëáò2

ÐáñÜäåéãìá
Ca(OH)2 + Na2CO3 ® 2NaOH + CaCO3

¢ëáò1 + ¢ëáò2 ® ¢ëáò3 + ¢ëáò4

ÐáñÜäåéãìá
2KCl + AgNO3 ® KNO3 + AgCl ¯

3.5.11 Íá áíáöÝñåôå äýï áíôéäñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò íá ðñïêýðôïõí ïé ðáñáêÜôù

åíþóåéò: á. HCl, â. Ç3PO4, ã. NH3, ä. ÍaOH, å. ÍaNO3.
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôùí ðáñáðÜíù åíþóåùí èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ðïõ
ìåëåôÞèçêáí êáé ôïõò ôñüðïõò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí ðñïçãïýìåíç åñþôçóç.

344
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

á. HCl
H2(g) + Cl2(g) ® 2HCl
H2SO4 + 2NaCl ® 2HCl + Na2SO4

â. Ç3PO4
P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4
3H2SO4 + 2K3PO4 ® 2H3PO4 + 3K2SO4

ã. ÍÇ3
Í2(g) + 3Ç2(g) ® 2ÍH3(g)
NaOH + NH4Cl ® NaCl + NH3 + H2O

ä. NaOH
2Na + 2H2O ® 2NaOH + H2(g)
Na2O + 2H2O ® 2NaOH

å. ÍaNO3
NaOH + HNO3 ® NaNO3 + H2O
AgNO3 + NaCl ® NaNO3 + AgCl ¯

3.5.12 Íá ãñÜøåôå ôçí áíôßäñáóç ôçò áììùíßáò ìå ôï ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ

ðáñïõóßá íåñïý.
ÁðÜíôçóç
¸÷ïõìå ôá áíôéäñþíôá:
SO3 + NH3 ®
Ôï SO3 åßíáé áíõäñßôçò ôïõ H2SO4. EðïìÝíùò, ðáñïõóßá íåñïý èá óõìðåñéöåñèåß ùò H2SO4,
ïðüôå èá ðñïêýøåé èåééêü Üëáò, ôï (NH4)2SO4. ÊáôáëÞãïõìå óôçí áíôßäñáóç:
SO3 + 2NH3 ® (NH4)2SO4
Ðáñáôçñïýìå üôé ÷ñåéÜæåôáé íá ðñïóôåèåß Ýíá ìüñéï Ç2Ï, ãéá íá Ý÷ïõìå éóïóôÜèìéóç ìÜ-
æáò. Óõíåðþò, ç óùóôÞ áíôßäñáóç åßíáé:
SO3 + 2NH3 + Ç2Ï ® (NH4)2SO4

ÅîÞãçóç
Ôï SO3 áíôéäñÜ ìå Ýíá ìüñéï íåñïý ãéá íá äþóåé Ýíá ìüñéï èåééêïý ïîÝïò (SO3 + H2O ® H2SO4),
ôï ïðïßï éïíôßæåôáé óå èåééêÜ áíéüíôá êáé êáôéüíôá õäñïãüíïõ (H SO ® SO 2- + 2H+). Tá äýï
2 4 4

345
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ìüñéá ôçò áììùíßáò áíôéäñïýí ìå äýï ìüñéá íåñïý ãéá íá äþóïõí ôá äýï êáôéüíôá áììù-
íßïõ êáé äýï áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (2ÍÇ3 + 2Ç2Ï ® 2ÍÇ +4 + 2ÏÇ-) . ÊáôÜ ôçí åîïõäåôÝñù-
óç ðáñÜãïíôáé äýï ìüñéá Ç2Ï.
SO3 + Ç2Ï + 2NH3 + 2Ç2Ï ® (NH4)2SO4 + 2Ç2Ï

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
Ç óçìáóßá ôùí ìåôñÞóåùí ãýñù áðü ôç ìÜæá, ôç èåñìïêñáóßá êáé ôïí üãêï åßíáé
éäéáßôåñá ìåãÜëç ãéá ôç ÷çìåßá. Ï ÷çìéêüò óôï åñãáóôÞñéï óõíå÷þò áó÷ïëåßôáé
ìå ôçí ðñáãìáôïðïßçóç äéáöüñùí ðåéñáìÜôùí ìå ôÝôïéåò ìåôñÞóåéò. Èåù-
ñÞóôå, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôéò ðáñáêÜôù ïäçãßåò ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôçò áóðéñßíçò,
üðùò áíáöÝñåôáé óå Ýíá âéâëßï ðåéñáìÜôùí ôçò ïñãáíéêÞò ÷çìåßáò.
ÐñïóèÝóôå 2,0 g óáëéêõëéêïý ïîÝïò, 5,0 mL ïîéêïý áíõäñßôç êáé 5 óôáãüíåò äéáëý-
ìáôïò öùóöïñéêïý ïîÝïò 85% óå êùíéêÞ öéÜëç üãêïõ 50 mL. ÈåñìÜíåôå óå Ýíá
õäÜôéíï ëïõôñü óôïõò 75°C ãéá 15 min. ÐñïóèÝóôå ìå ðñïóï÷Þ 20 mL íåñïý êáé
ìåôáöÝñåôå óå ëïõôñü ðÜãïõ 0°C. Îýíïõìå ôï åóùôåñéêü ôïõ äï÷åßïõ ìå ìéá ñÜâäï
áíÜäåõóçò ãéá íá áñ÷ßóåé ç êñõóôÜëëùóç. Äéá÷ùñßæïõìå ôçí áóðéñßíç áðü ôï
óôåñåü-õãñü ìåßãìá ìå äéÞèçóç ìå ÷ùíß Buchner äéáìÝôñïõ 10 cm.
H ÷çìåßá äåí Þôáí ðÜíôá ôüóï ðïóïôéêÞ. Ç ðáñáêÜôù óõíôáãÞ ãéá ôçí åýñåóç
ôçò «öéëïóïöéêÞò ëßèïõ» Ý÷åé çëéêßá 300 åôþí.
Antoine Lavoisier
ÐÜñôå üëá ôá ïñõêôÜ Üëáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí, åðßóçò üëá ôá Üëáôá ôùí æþùí êáé ôùí
öõôþí, ãéá áñ÷Þ. ÐñïóèÝóôå üëá ôá ìÝôáëëá êáé ôá ïñõêôÜ ÷ùñßò íá îå÷Üóåôå êáíÝ- 1743-1794
íá. ÐÜñôå äõï ìÝñç áðü ôá Üëáôá, ôïðïèåôÞóôå ìáæß ìå Ýíá ìÝñïò áðü ôá ìÝôáëëá
êáé ôá ïñõêôÜ. ÔÞîôå áõôü ôï ìåßãìá óå Ýíá ÷ùíåõôÞñé ó÷çìáôßæïíôáò ìéá ìÜæá ðïõ
áíôáíáêëÜ ôéò ïõóßåò ôïõ êüóìïõ óå üëá ôïõò ôá ÷ñþìáôá. ÊïíéïðïéÞóôå êáé
ðåñé÷ýóôå îßäé ðÜíù áðü áõôÜ. Ñßîôå ôï êüêêéíï õãñü ìÝóá óå Ýíá åããëÝæéêï ìðïõêÜëé
êñáóß, ãåìßæïíôáò ôï ìéóü. Óöñáãßóôå ìå ìéá öïýóêá áðü âüäé . . .
Áõôü ôï ðåßñáìá, üðùò åßíáé öáíåñü, äåí åßíáé åýêïëï íá ðñáãìáôïðïéçèåß. Èá
ìðïñïýóå êáíåßò íá îïäÝøåé ìßá ïëüêëçñç æùÞ ãéá íá ìáæÝøåé üëá ôá Üëáôá, ôá
ìÝôáëëá êáé ôá ïñõêôÜ ôïõ êüóìïõ.
¸íáò Üíäñáò, ðåñéóóüôåñï áðü ïðïéïíäÞðïôå Üëëïí áíÞãáãå ôç ÷çìåßá áðü ôÝ-
÷íç óå åðéóôÞìç: ï Antoine Lavoisier.
Antoine Lavoisier (1743-1794). O Antoine Lavoisier ãåííÞèçêå óôï Ðáñßóé óôéò
26 Áõãïýóôïõ ôïõ 1743 êáé Þôáí ãüíïò ìéáò áðü ôéò åõêáôÜóôáôåò ïéêïãÝíåéåò
ôïõ Ðáñéóéïý. ÌåôÜ ôïí èÜíáôï ôçò ìçôÝñáò ôïõ, êëçñïíüìçóå ìéá áñêåôÜ
ìåãÜëç ðåñéïõóßá. Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí äéêçãüñïò êáé ãéá áõôü ôï åðÜããåëìá
ðñïïñéæüôáí êáé ï Lavoisier. ¼ìùò ïé öõóéêÝò åðéóôÞìåò ôïí áðïññïöïýóáí
ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôá íïìéêÜ ðñïâëÞìáôá. ¸ôóé, åêôüò áðü ôç íïìéêÞ, óðïý-
äáóå âïôáíéêÞ, ÷çìåßá, áóôñïíïìßá êáé ìáèçìáôéêÜ. Ç ðñþôç ôïõ äçìïóßåõóç
ðÜíù óå èÝìáôá ÷çìåßáò ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôï 1764. Ôï 1767 äÝ÷ôçêå ôç èÝóç
ðïõ ôïõ ðñüóöåñå Ýíáò äéÜóçìïò ãåùëüãïò ôçò åðï÷Þò åêåßíçò, ï Gerard, ï
ïðïßïò åß÷å óêïðü íá êáôáñôßóåé ôïí ðñþôï ãåùëïãéêü ÷Üñôç ôçò Ãáëëßáò. Ìáæß
ôïõ ï Lavoisier äéÝó÷éóå ôá Âüóãéá üñç êáé Ýæçóå ìéá æùÞ áñêåôÜ óêëçñÞ óå ó÷Ý-

346
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

óç ìå åêåßíç ðïõ åß÷å óõíçèßóåé ìÝ÷ñé ôüôå. Ôï áðïôÝëåóìá üìùò Þôáí

áðñïóäüêçôá êáëü, ãéáôß îåðÝñáóå üëá ôá ðñïâëÞìáôá õãåßáò ðïõ äåí ôïí åß-
÷áí åãêáôáëåßøåé áðü ôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. Áñãüôåñá, ôï 1768, Ýâáëå õðïøç-
öéüôçôá óôç ÃáëëéêÞ Áêáäçìßá ôùí Åðéóôçìþí êáé Ýãéíå äåêôüò ùò âïçèüò
÷çìéêüò, óå çëéêßá ìüëéò 25 åôþí. Ôï 1785, Ýãéíå äéåõèõíôÞò, êáé ôï 1791 ôáìßáò
ôçò Áêáäçìßáò. ÁñêåôÜ íùñßôåñá, ôï 1771, ï Lavoisier åß÷å ðáíôñåõôåß ôç äåêá-
ôñéÜ÷ñïíç Marie-Anne Pierrette Paulze, êüñç åíüò áðü ôïõò óõíéäéïêôÞôåò ôçò
«Ferme Generale», ìéáò åôáéñåßáò ðïõ åß÷å áíáëÜâåé ôçí åßóðñáîç ôùí öüñùí
áðü ôïõò áãñüôåò, ðëçñþíïíôáò óôï êñÜôïò Ýíá ðïóü. Ôá êÝñäç ôçò åôáéñåßáò
Þôáí ðïëý ìåãÜëá, áöïý äåí Þôáí åýêïëï ãéá Ýíáí áãñüôç íá áðïäåßîåé üôé ðëÞ-
ñùóå óôçí åôáéñåßá ðåñéóóüôåñá áðü ü,ôé ðñáãìáôéêÜ ÷ñùóôïýóå.
O Lavoisier êáôÜëáâå ôç óçìáóßá ôùí ðñïóåêôéêþí, åëåã÷üìåíùí ðïóïôéêþí
ðåéñáìÜôùí. ÁõôÜ ðåñéãñÜöïíôáé óôï âéâëßï ôïõ Óôïé÷åßá ÷çìåßáò, ôï ïðïßï
åîåäüèç ôï 1789 êáé åß÷å äéáêïóìçèåß áðü ôç ãõíáßêá ôïõ. Ç ãõíáßêá ôïõ
Lavoisier áðïäåß÷ôçêå óçìáíôéêÞ âïçèüò êáé óôï åðéóôçìïíéêü ôïõ Ýñãï: Ãéá
÷Üñç ôïõ ìåôÝöñáóå áðü ôá áããëéêÜ óôá ãáëëéêÜ áñêåôÜ åðéóôçìïíéêÜ êåßìåíá,
åíþ äçìéïýñãçóå ðïëëÜ óêßôóá ôùí åñãáóôçñéáêþí óõóêåõþí ðïõ ÷ñçóéìï-
ðïéïýóáí ï Lavoisier êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ. Åðßóçò, ç ãõíáßêá ôïõ Lavoisier äéï-
ñãÜíùóå áñêåôÝò äåîéþóåéò, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí ïé åðéöáíåßò
åðéóôÞìïíåò ôçò åðï÷Þò óõæçôïýóáí ôéò åîåëßîåéò óôç ÷çìåßá.
Ôá áðïôåëÝóìáôá áðü Ýíá ðåßñáìá äåß÷íïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá. Ôá äåäï-
ìÝíá åßíáé ðáñìÝíá áðü ôéò óçìåéþóåéò ôïõ Lavoisier. Áí ðñïóèÝóåôå ôéò ìÜæåò
ôùí áíôéäñþíôùí êáé ôùí ðñïúüíôùí (åêöñáóìÝíåò óå áõèáßñåôåò ìïíÜäåò) èá
âñåßôå üôé åßíáé ïé ßäéåò, 510.
ÐåéñáìáôéêÜ äåäïìÝíá áðü ôç æýìùóç ôïõ êñáóéïý (Lavoisier)
ÌÜæá ÌÜæá
Áíôéäñþíôá Ðñïúüíôá
(ó÷åôéêÞ) (ó÷åôéêÞ)
Íåñü 400 Äéïîåßäéï ôïõ 35,3
Üíèñáêá
ÆÜ÷áñç 100 Áëêïüëç 57,7
Æýìç 10 Ïîéêü ïîý 2,5
Íåñü 409,0
ÆÜ÷áñç 4,1
(ðïõ äåí áíôÝäñáóå)
Æýìç 1,4
(ðïõ äåí áíôÝäñáóå)

¼ðùò ôï Ýèåóå ï Lavoisier: «Óå üëåò ôéò ëåéôïõñãßåò ôùí áíèñþðùí êáé ôçò öýóçò
ôßðïôá äåí äçìéïõñãåßôáé. Ìßá ßóç ðïóüôçôá ýëçò õðÜñ÷åé ðñéí êáé ìåôÜ ôï ðåß-
ñáìá». Áðü ôéò ðÜìðïëëåò óõíåéóöïñÝò ôïõ Lavoisier óôç ÷çìåßá åßíáé ç ïíïìá-
óßá ôïõ ïîõãüíïõ, êáèþò Þôáí ï ðñþôïò ðïõ êáôáíüçóå ôç ÷çìéêÞ êáé
âéïëïãéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ óôïé÷åßïõ áõôïý êáé ìåëÝôçóå ôï öáéíüìåíï ôçò æýìù-
óçò êáé ôçò áíáðíïÞò. Óôïí Lavoisier áðïäßäåôáé êáé ï êáèïñéóìüò üñùí üðùò

347
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ïîåßäéá, ïîÝá, Üëáôá, ðïõ ìÝ÷ñé óÞìåñá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ÷çìéêÞ ïñïëïãßá.
Óå áõôüí ïöåßëïíôáé åðßóçò ç áñ÷Þ äéáôÞñçóçò ôçò ìÜæáò, ç äéÜêñéóç áíÜìå-
óá óå áðëÜ êáé óýíèåôá óþìáôá, ç êáôÜññéøç ôçò èåùñßáò ôïõ öëïãéóôïý, ç
áíáêÜëõøç ôïõ áæþôïõ ùò óõóôáôéêïý ôïõ áôìïóöáéñéêïý áÝñá, ç åöåýñåóç
ôïõ ÷çìéêïý æõãïý êáé ï äéá÷ùñéóìüò ôïõ íåñïý óôá óõóôáôéêÜ ôïõ. Ìðïñïýìå
íá êáôáëÜâïõìå áðü ôá ðáñáðÜíù ãéáôß ï Lavoisier ïíïìÜæåôáé ï ðáôÝñáò ôçò
÷çìåßáò.
Ç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç Ýöåñå ôï ôÝëïò óôç äñÜóç êáé óôç æùÞ ôïõ Lavoisier.
¾óôåñá áðü êáôáããåëßá ôïõ Ìarat, ðïõ üðùò ëÝãåôáé åß÷å ðñïóùðéêïýò ëüãïõò
íá ôïí áíôéðáèåß, êëåßóôçêå óôç öõëáêÞ ìå 27 Üëëïõò åêìéóèùôÝò öüñùí ùò óõ-
íùìüôçò. Ç äßêç ôïõ Þôáí óýíôïìç, êáé ï ðñüåäñïò ôïõ äéêáóôçñßïõ ôïí êáôáäß-
êáóå óå èÜíáôï, ðñïóèÝôïíôáò ìéá öñÜóç ðïõ Ýìåéíå éóôïñéêÞ: «Ç Äçìïêñáôßá
äåí Ý÷åé áíÜãêç áðü åðéóôÞìïíåò». ÅêôåëÝóôçêå (êáñáôïìÞèçêå) óôç ëáéìçôü-
ìï óôéò 8 ÌáÀïõ ôïõ 1794.

348
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

XçìéêÝò áíôéäñÜóåéò ã. Ç áíôßäñáóç Ý÷åé ðïëý ìéêñÞ ôá÷ýôçôá.

(Óõìâïëéóìüò – ×áñáêôçñéóôéêÜ)
3.5.13 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò
Ý÷åé ëáíèáóìÝíïõò óõíôåëåóôÝò;
á. 2Fe + 3Cl2 ® 2FeCl3
â. 2Ç2 + O2 ® 2Ç2Ï
ã. Fe2Ï3 + 2CO ® 2Fe + 3CO2
ä. CuSÏ4 + 2NaOH ® Cu(OH)2 + Na2SO4
å. 2ÍÇ3 ® Í2 + 3Ç2
3.5.14 Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óýìâïëá ôçò
óôÞëçò (É) ìå ôç óçìáóßá ôïõò óôç óôÞëç (ÉÉ).
ä. Ãßíïíôáé ðáñÜëëçëá êáé äåõôåñåýïõóåò
áíôéäñÜóåéò.
3.5.17 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óôçí áíôßäñáóç:
C(s) + CÏ2(g) ® 2CÏ(g)
ìåãáëýôåñïõò êüêêïõò óôåñåïý Üíèñáêá, ç
áíôßäñáóç èá ïëïêëçñùèåß óå ðåñéóóüôåñï
÷ñüíï.
â. ¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå ùò êáôáëýôç ìéêñÜ
êïììÜôéá Pt, ç áíôßäñáóç:
2Ç2(g) + Ï2(g) ® 2H2Ï(g)

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ìåãáëýôåñç ðáñáãùãÞ

õäñáôìþí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ.
Ä
á. ¾
¾ ® i. ßæçìá ã. Óå äï÷åßï ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:

â. (s) ii. óôåñåü Í2(g) + 3Ç2(g) ® 2ÍH3(g)

¼ôáí ìåéþóïõìå ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ óôçí
ã. (l) iii. åöõäáôùìÝíç ßäéá èåñìïêñáóßá, ç áíôßäñáóç ðñáãìáôï-
ðïéåßôáé ìå ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá.
ä. ¯ iv. õãñü
ä. Ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß áý-
å. (aq) iv. èÝñìáíóç îçóç ôçò ôá÷ýôçôáò ìüíï ôùí åíäüèåñìùí
áíôéäñÜóåùí.
3.5.15 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò 3.5.18 ÊáôÜ ôçí áìößäñïìç áíôßäñáóç:
åßíáé åíäüèåñìç;
Í2 + Ï2 º 2ÍÏ
á. C + Ï2 ® CÏ2
â. CÇ4 + 2Ï2 ® CÏ2 + 2Ç2Ï ðñïÝêõøáí 40 g áðü ôï ÍÏ, åíþ èåùñçôéêÜ
ðåñéìÝíáìå 50 g. Ç áðüäïóç ôçò áíôßäñáóçò
ã. CaCÏ3 ® CaO + CÏ2
èá åßíáé:
ä. 2CÏ + Ï2 ® 2CÏ2
á. 40% â. 50%
3.5.16 Ðïéïò Þ ðïéïé áðü ôïõò ðáñáêÜôù ã. 20% ä. 80%
ëüãïõò ìÜò áíáãêÜæïõí íá ÷ñçóéìïðïéÞ-
óïõìå ôçí áðüäïóç ãéá ôçí êáôáíüçóç åíüò 3.5.19 ÊáôÜ ôçí áíôßäñáóç:
öáéíïìÝíïõ; Í2 + 3Ç2 º 2ÍÇ3
á. Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé ðïëý ãñÞãïñá. ðñïÝêõøáí 50 g áðü ôçí áììùíßá (ÍÇ3), åíþ
â. Ðáñáôçñïýíôáé áðþëåéåò êáôÜ ôç óõëëï- ç áðüäïóç ôçò áíôßäñáóçò åßíáé 80%. Ç èåù-
ãÞ ôïõ ðñïúüíôïò. ñçôéêÞ ðïóüôçôá ôçò áììùíßáò åßíáé:

349
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
á. 40 g â. 50 g
ã. 62,5 g ä. 80 g
3.5.20 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Óå ìéá óõíÞèç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç åíÝñ-
ãåéá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
â. Ç ìÜæá ôùí óùìÜôùí ðïõ åéóÜãïíôáé óå
Ýíá äï÷åßï êáé áíôéäñïýí åßíáé ßóç ìå ôç óõíï-
ëéêÞ ìÜæá ôùí ðñïúüíôùí ôçò áíôßäñáóçò.
ã. ¼ôáí óõãêñïýïíôáé äýï ìüñéá, ðñáãìá-
ôïðïéåßôáé ÷çìéêÞ áíôßäñáóç.
ä. Ï êáôáëýôçò ðñáãìáôïðïéåß áíôßäñáóç
ìåôáîý äýï óùìÜôùí Á êáé Â, ôá ïðïßá äåí
ìðïñïýí íá áíôéäñÜóïõí áðü ìüíá ôïõò.
3.5.21 Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
Fe(g) + 2ÇCl(aq) ® FeCl2(aq) + H2(g)
Ná óçìåéþóåôå áí áõîÜíåôáé (Á), åëáôôþíåôáé
(Å) Þ ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ (Ó) ç ôá÷ýôçôá ôçò
áíôßäñáóçò óôéò ðáñáêÜôù ìåôáâïëÝò:
á. ×ñçóéìïðïßçóç óôåñåïý Fe óå ìåãáëý-
ôåñá êïììÜôéá.
â. Ôï äéÜëõìá ôïõ HCl åßíáé ðéï ðõêíü.
ã. Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé ðáñïõóßá êáôáëýôç.
ä. Ç áíôßäñáóç ðñáãìáôïðïéåßôáé óå ÷á-
ìçëüôåñç èåñìïêñáóßá.
å. Ç áíôßäñáóç ãßíåôáé óå ðßåóç 2 atm áíôß ãéá
ðßåóç 1 atm.
3.5.22 Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
Mg(g) + Ç2SO4(aq) ® MgSO4(aq) + H2(g)
H ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò áõîÜíåôáé:
á. ìå ôç ÷ñÞóç äéáëýìáôïò H2SO4, ðïõ åßíáé
ðéï áñáéü.
â. ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ßäéáò ðïóüôçôáò ôïõ
óôåñåïý Mg óå ìåãáëýôåñá êïììÜôéá.
ã. ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ä. ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.
å. ìå ôç ÷ñÞóç ìåãáëýôåñçò êùíéêÞò öéÜëçò
ãéá ôçí ßäéá ðïóüôçôá äéáëýìáôïò èåééêïý
ïîÝïò.
350
ÏîåéäïáíáãùãéêÝò
ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò
3.5.23 á. Ïîåßäùóç åßíáé ç . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . åíüò óôïé-
÷åßïõ, åíþ . . . . . . . . . . . . . . . . åßíáé ç áëãåâñéêÞ . . .
. . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
i. Cl2 + 2NaBr ® 2NaCl + Âr2
ii. SO2 + 2H2S ® 3S + 2Ç2O
iii. Mg + 2HI ® MgI2 + Ç2
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôï óôïé÷åßï ðïõ ïîåé-
äþíåôáé, ôï óôïé÷åßï ðïõ áíÜãåôáé, ôï ïîåéäù-
ôéêü ìÝóï êáé ôï áíáãùãéêü ìÝóï.
3.5.24 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò
åßíáé áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò;
á. Fe + 2HCl ® FeCl2 + Ç2
â. 3CaO + P2O5 ® Ca3(PO4)2
ã. Ca + 2Ç2O ® Ca(OH)2 + Ç2
ä. 2ÇÍÏ3 + CaCO3 ®
® Ca(NO3)2 + CO2 + Ç2Ï
å. SO2 + 2ÇÍÏ3 ® H2SO4 + 2ÍÏ2
3.5.25 á. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá
äåí áíôéäñÜ ìå õäñï÷ëùñéêü ïîý;
i. ÍÜôñéï ii. ÁóâÝóôéï
iii. Óßäçñïò iv. ×áëêüò
v. ØåõäÜñãõñïò
â. ÊïììÜôéá ìåôáëëéêïý øåõäáñãýñïõ ôï-
ðïèåôïýíôáé óå êáèÝíá áðü ôá áêüëïõèá äéá-
ëýìáôá:
i. CuSO4 ii. MgSO4
iii. NiSO4 iv. K2SO4
Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò èá ðñáãìáôïðïéçèåß
áíôßäñáóç;
ã. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò, ìå ôçí åðßäñáóç
ìåôÜëëïõ óå íåñü ó÷çìáôßæåôáé õäñïîåßäéï
ôïõ ìåôÜëëïõ. Íá óçìåéþóåôå ôá ìÝôáëëá
ðïõ ìðïñïýí íá áíôéäñÜóïõí ìå ôïí ðáñá-
ðÜíù ôñüðï.
i. Cu ii. Mg

iii. Ca iv. Zn
v. Na
3.5.26 ¼ôáí Ýíá êïììÜôé ÷áëêïý ðñïóôßèå-
ôáé óå íéôñéêü Üñãõñï, ï Üñãõñïò áíôéêáèß-
óôáôáé. Ï óßäçñïò áíôéäñÜ ìå èåñìü äéÜëõìá
õäñï÷ëùñßïõ êáé åêëýåôáé áÝñéï õäñïãüíï,
áëëÜ ï ÷áëêüò êáé ï Üñãõñïò äåí áíôéäñïýí.
Óýìöùíá ìå ôéò ðáñáðÜíù ðëçñïöïñßåò, ôá
ìÝôáëëá êáôÜ óåéñÜ çëåêôñïèåôéêüôçôáò, ìå
ôï çëåêôñïèåôéêüôåñï ðñþôï, åßíáé:
á. ×áëêüò, Üñãõñïò, óßäçñïò.
â. Óßäçñïò, Üñãõñïò, ÷áëêüò.
ã. Óßäçñïò, ÷áëêüò, Üñãõñïò.
ä. ×áëêüò, óßäçñïò, Üñãõñïò.
å. ¢ñãõñïò, óßäçñïò, ÷áëêüò.
3.5.27 Íá äéáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù ìÝôáëëá
êáôÜ óåéñÜ áõîáíüìåíçò çëåêôñïèåôéêüôç-
ôáò:
Na, Ag, Fe, Mg, Ca, Pb
3.5.28 Ná äéáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù áìÝôáë-
ëá óôïé÷åßá êáôÜ óåéñÜ åëáôôïýìåíçò çëå-
êôñáñíçôéêüôçôáò:
F2, I2, Cl2, O2, C, Br2, H2
3.5.29 Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôé-
äñÜóåéò åßíáé áíôßäñáóç Þ áíôéäñÜóåéò äé-
ðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò;
á. P2O5 + 3CaO ® Ca3(PO4)2
â. Æn + CuSO4 ® ZnSO4 + Cu
ã. BaCl2 + H2SO4 ® BaSO4 + 2HCl
ä. H2SO4 + CaF2 ® CaSO4 + 2ÇF
3.5.30 Ìßá ðñïûðüèåóç þóôå íá ðñáãìá-
ôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜ-
óôáóçò, åßíáé:
á. íá ó÷çìáôßæåôáé Üëáò.
â. íá ó÷çìáôßæåôáé ïîý.
ã. íá ó÷çìáôßæåôáé âÜóç.
ä. íá åêëýåôáé áÝñéï.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
3.5.31 Íá åðéëÝîåôå áðü ôéò åíþóåéò: BaSO4,
ÇÍÏ3, CaCO 3, BaCl2, H 2CO3, CaCl2, H 2SO4,
Ca(NO3)2 ôéò êáôÜëëçëåò êáé íá óõìðëçñþ-
óåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
á. . . . + Ba(OH)2 ® . . . ¯ + 2Ç2O
â. . . . + 2HCl ® . . . + CO2 ­ + Ç2O
3.5.32 Íá åðéëÝîåôå áðü ôéò åíþóåéò ÇÍÏ3,
Í2Ï5 ôéò êáôÜëëçëåò êáé íá óõìðëçñþóåôå ôéò
ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
á. . . . + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + 2Ç2O
â. . . . + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + Ç2O
ã. . . . + CaO ® Ca(NO3)2 + Ç2O
ä. . . . + CaO ® Ca(NO3)2
3.5.33 Ç öùóößíç (ÑÇ3) åßíáé Ýíá áÝñéï ðïõ
óõìðåñéöÝñåôáé üðùò ç áììùíßá (ÍÇ3). Ðïéá
Ýíùóç èá ðåñéìÝíáôå íá ó÷çìáôßæåé êáôÜ ôçí
áíôßäñáóÞ ôçò ìå ÇÉ;
á. PH2I â. PH4I
ã. PH5I2 ä. PH3
å. ÑÉ5
3.5.34 á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜ-
ôù ðßíáêá ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ìïñéáêïýò
ôýðïõò ôùí áëÜôùí ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé êáôÜ
ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôïõ ïîÝïò Þ ôïõ
áíõäñßôç ïîÝïò ìå ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç Þ ôïí
áíõäñßôç âÜóçò:
HCl HNO3 H2SO4 P2O5
NaÏÇ
MgÏ
Ca(OH)2
NH3
K2O
â. Ná ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ôïõ ðßíáêá ðïõ
ó÷çìáôßæïíôáé.
351
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

3.5.35 á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜ-
ôù ðßíáêá ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ìïñéáêïýò
ôýðïõò ôùí ïîÝùí êáé ôùí âÜóåùí ðïõ äßíïõí
ìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôá Üëáôá ðïõ ðá-
ñïõóéÜæïíôáé óôïí ðßíáêá.
NaCl NaClO Na3PO4 NaNO2
KCl KClO K3PO4 KNO2
CaCl2 Ca(ClO)2 Ca3(PO4)2 Ca(NO2)2
â. Íá ãñÜøåôå ôéò áíôßóôïé÷åò áíôéäñÜóåéò
åîïõäåôÝñùóçò.
ã. Íá ïíïìÜóåôå ôá Üëáôá ôïõ ðßíáêá.
3.5.36 Ãíùñßæïõìå üôé ìÝóù ôùí áíôéäñÜ-
óåùí åîïõäåôÝñùóçò ðñïêýðôïõí Üëáôá.
á. Íá åðéëÝîåôå ôï êáôÜëëçëï ïîý êáé ôçí êá-
ôÜëëçëç âÜóç ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôùí áëÜ-
ôùí:
i. èåééêü íÜôñéï ii. BaCl2
â. Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõ Ca(NO3)2 èá ÷ñçóé-
ìïðïéïýóáìå:
i. ÇÍÏ2 ii. Í2Ï5
iii. N2O3 iv. ÍÏ2
v. Ca(OH)2
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
3.5.37 Ìå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôé-
äñÜóåéò èá ðåñéìÝíáôå íá ó÷çìáôéóôåß Ýíá
óôïé÷åßï;
á. Êáýóç ôïõ Üíèñáêá ìå áÝñá.
â. ÈÝñìáíóç ôïõ áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ
(CaCO3).
ã. ÅîïõäåôÝñùóç åíüò ïîÝïò áðü ìéá âÜóç.
ä. Åðßäñáóç óéäÞñïõ óå äéÜëõìá õäñï÷ëù-
ñßïõ (HCl).
3.5.38 Ôï õäñïãüíï ðáñÜãåôáé áðü:
á. ÷áëêü êáé äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò.
â. ìüëõâäï êáé äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò.
ã. ìáãíÞóéï êáé áñáéü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò
(H2SO4).
ä. Üñãõñï êáé äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò.
å. øåõäÜñãõñï êáé äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò.
3.5.39 ¼ôáí áñáéü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò
ðñïóôßèåôáé óå Ýíá ÷çìéêü óþìá êáé ãßíåôáé
ðëÞñçò áíôßäñáóç, ìðïñïýí íá ðáñáôçñç-
èïýí ôá ðáñáêÜôù áðïôåëÝóìáôá:
á. Ó÷çìáôßæïíôáé áëÜôé êáé õäñïãüíï.
â. Ó÷çìáôßæïíôáé áëÜôé êáé íåñü.
ã. Ó÷çìáôßæïíôáé áëÜôé, íåñü êáé äéïîåßäéï
ôïõ Üíèñáêá.
ä. Ó÷çìáôßæïíôáé áëÜôé, íåñü êáé äéïîåßäéï
ôïõ èåßïõ.
Áðü ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÜ íá åðéëÝîåôå åêåß-
íá ðïõ èá ðåñéìÝíáôå üôáí áñáéü äéÜëõìá
èåééêïý ïîÝïò ðñïóôßèåôáé óå:
i. ìáãíÞóéï,
ii. ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ,
iii. áíèñáêéêü øåõäÜñãõñï.
3.5.40 ÄéáèÝôïõìå ôá áíôéäñáóôÞñéá: äéÜ-
ëõìá öùóöïñéêïý ïîÝïò, äéÜëõìá õäñïîåé-
äßïõ ôïõ áóâåóôßïõ, äéÜëõìá êáõóôéêïý
íáôñßïõ êáé ÷ëùñéïý÷ï ìáãíÞóéï.
Ðïéïí Þ ðïéïõò áðü ôïõò ðáñáêÜôù çëå-
êôñïëýôåò èá ìðïñïýóáôå íá ðáñáóêåõÜ-
óåôå ìå ôç ÷ñÞóç ìüíï ôùí áíôéäñáóôçñßùí
ðïõ äéáèÝôïõìå;
á. CaCO3 â. Mg3(PO4)2
ã. MgCO3 ä. Na2CO3
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
3.5.41 Ìå ðïéá óåéñÜ ðñÝðåé íá ãßíïõí ïé
áêüëïõèåò äéáäéêáóßåò, þóôå íá ðÜñïõìå
óôåñåü NaCl áðü Ýíá äéÜëõìá ðïõ Ý÷åé
ðñïêýøåé áðü ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç äýï
äéáëõìÜôùí HCl êáé NaOH;
1. Øý÷ïõìå ôï äéÜëõìá óéãÜ óéãÜ, þóôå íá
ãßíåé êñõóôÜëëùóç ôïõ NaCl.
2. Èåñìáßíïõìå ôï äéÜëõìá, Ýôóé þóôå íá
åîáôìéóôåß ï äéáëýôçò êáé íá ãßíåé êïñåóìÝíï
óå NaCl.

352

3. ÐëÝíïõìå ôïõò êñõóôÜëëïõò ôïõ NaCl ìå
ëßãï áðïóôáãìÝíï íåñü êáé óôç óõíÝ÷åéá ôïõò
óôåãíþíïõìå.
4. Äéçèïýìå ôï äéÜëõìá ìå ôïõò êñõóôÜë-
ëïõò ôïõ NaCl.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç:
á. 1, 2, 3, 4 â. 2, 1, 3, 4
ã. 1, 4, 3, 2 ä. 2, 1, 4, 3
å. 4, 3, 2, 1
3.5.42 ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç õäñï÷ëùñßïõ óå
NaOH äåí ìðïñåß íá ðñïêýøåé:
á. NaCl êáé íåñü.
â. NaCl êáé HCl.
ã. NaCl êáé NaOH.
ä. NaCl, HCl êáé NaOH.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
3.5.43 ÄéáèÝôïíôáò óôï åñãáóôÞñéï äéÜëõ-
ìá èåééêïý ïîÝïò, äéÜëõìá ÊÏÇ êáé óôåñåü
÷ëùñéïý÷ï âÜñéï, ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜ-
óïõìå ìÝóù áíôéäñÜóåùí äéðëÞò áíôéêáôÜ-
óôáóçò êáé åîïõäåôÝñùóçò:
á. èåééêü âÜñéï â. õäñï÷ëþñéï
ã. èåééêü êÜëéï ä. áÝñéï ÷ëþñéï
3.5.44 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ôáí óå äéÜëõìá ÇCl äéáâéâÜæåôáé áÝñéá
ÍÇ3 ó÷çìáôßæåôáé Üëáò, ôïõ ïðïßïõ ôï êáôéüí
åßíáé êáôéüí ìåôÜëëïõ.
â. Ìå ôçí åðßäñáóç SÏ3 Þ H2SÏ3 óå äéÜëõìá
KOH ó÷çìáôßæåôáé ôï ßäéï ðñïúüí.
ã. ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç ÷áëêïý óå áñáéü äéÜ-
ëõìá õäñïâñïìßïõ ó÷çìáôßæåôáé Üëáò ÷ëùñé-
ïý÷ïõ ÷áëêïý (É).
ä. Ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá ìå ôçí åðßäñáóç HCl
åêëýïõí áÝñéï Ç2.
å. Ïé áíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò åß-
íáé ìåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
3.5.45 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
á. ¼ëåò ïé áíôéäñÜóåéò óýíèåóçò åßíáé ïîåé-
äïáíáãùãÞò.
â. Ôá üîéíá ïîåßäéá áíôéäñïýí ìå ïîÝá.
ã. Ïé áíôéäñÜóåéò ìåôáîý äýï áëÜôùí åßíáé
áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò êáé
ðñáãìáôïðïéïýíôáé ðÜíôá.
ä. Ìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ó÷çìáôßæåôáé
Üëáò, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé êáôéüí ìåôÜëëïõ.
å. ¼ëá ôá ïîåßäéá ôùí áìåôÜëëùí áíôéäñïýí
ìå ôï NaOH.
3.5.46 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ íéôñéêïý ïîÝïò
èá ÷ñçóéìïðïéïýóáôå:
á. NaNO3 êáé H2SO4.
â. êáôÜëëçëç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò.
ã. ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ êáé íåñü.
ä. ôñéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ êáé íåñü.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
3.5.47 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ áììùíßáò (ÍÇ3),
ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áíôéäñáóôÞñéá èá
÷ñçóéìïðïéïýóáôå;
á. Í2 êáé Ç2.
â. (NH4)2SO4 êáé äéÜëõìá êáõóôéêïý íáôñßïõ.
ã. Í2Ï3 êáé íåñü.
ä. ÄéÜëõìá (NH4)2SO4 êáé BaCl2.
3.5.48 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ íéôñéêïý ïîÝïò
(ÇÍÏ3) ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áíôéäñáóôÞ-
ñéá èá ÷ñçóéìïðïéïýóáôå;
á. Í2O3 êáé íåñü.
â. Õäñïãüíï, Üæùôï êáé ïîõãüíï.
ã. Í2O5 êáé íåñü.
ä. NaNO3 êáé äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò.
3.5.49 Ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ ôïõ èåééêïý íá-
ôñßïõ (Na2SÏ4), ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áíôé-
äñáóôÞñéá èá ÷ñçóéìïðïéïýóáôå;
á. Na2Ï, SO3 êáé íåñü.
â. ÄéÜëõìá NaCl êáé K2SÏ4.
ã. ÍÜôñéï êáé áÝñéï SO3.
ä. ÄéÜëõìá NaOH êáé NaHSO4.
353
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

XçìéêÝò áíôéäñÜóåéò â. Ôé ïíïìÜæåôå ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò;

(Óõìâïëéóìüò – ×áñáêôçñéóôéêÜ) ã. Íá áíáöÝñåôå ìéá áñãÞ êáé ìéá ôá÷ýôáôç
÷çìéêÞ áíôßäñáóç.
3.5.50 á. Ôé ïíïìÜæïõìå ÷çìéêÞ áíôßäñá-
óç; 3.5.57 á. Aðü ðïéïõò ðáñÜãïíôåò åîáñôÜ-
ôáé ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò;
â. Óå ôé äéáöÝñïõí ïé ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
â. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò åßíáé äõíáôü íá áõîÞ-
i. HCl + NaOH ® NaCl + Ç2O
óïõìå ôçí ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò;
235 1 92 135 1
ii. 72 U + 0 n ® 38 Sr + 34 Xe + 9 0 n
ã. Íá áíáöÝñåôå äýï áíôéäñÜóåéò ðïõ ãßíï-
3.5.58 Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
íôáé óôï ðåñéâÜëëïí. 2AB(g) ® A2(g) + B2(g)
á. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù êñïýóåéò ìðï-
3.5.51 á. «Óå êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç
ñïýí íá ïäçãÞóïõí óå áíôßäñáóç;
ìÜæá ôùí . . . . . . . . . . . . åßíáé . . . . . . . ìå ôç ìÜæá
ôùí . . . . . . . . . . . . . . . . ôçò áíôßäñáóçò». Íüìïò . . . i.i
. . . . . . . . . . ôçò . . . . . . . . . . . . . A B
â. Ðïéá åßíáé ç ðñáêôéêÞ óçìáóßá ôïõ íüìïõ
Lomonosov-Lavoisier óôç ãñáöÞ ìéáò ÷çìé- B A
êÞò áíôßäñáóçò;
ii.
3.5.52 Ôé åßíáé ç éóïóôÜèìéóç ìÜæáò êáé ôé ç A B
éóïóôÜèìéóç öïñôßïõ; B A
3.5.53 á. Ôé ðñÝðåé íá éó÷ýåé, ãéá íá åßíáé
óùóôÞ ìéá ÷çìéêÞ åîßóùóç; iii.
â. Äßíåôáé ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç:
A B A B
¢æùôï + Õäñïãüíï ® Áììùíßá
Íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ãñáöÞò ôçò
áíôßóôïé÷çò ÷çìéêÞò åîßóùóçò. iv.
A A
3.5.54 Ðïéåò åßíáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí
ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò; B B

3.5.55 á. Ðïéá óýãêñïõóç ÷áñáêôçñßæåôáé

ùò áðïôåëåóìáôéêÞ;
â. Ôé åêöñÜæåé ï áñéèìüò ôùí áðïôåëåóìá-
ôéêþí óõãêñïýóåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ;
3.5.56 á. Ôé åßíáé áõôü ðïõ ìåôáâÜëëåôáé,
ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ, êáôÜ ôçí ðñáãìá-
ôïðïßçóç ìéáò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò êáé ìáò
åðéôñÝðåé íá õðïëïãßóïõìå ôïí ñõèìü ôçò;
â. Ðïéá Üëëç ðñïûðüèåóç ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
3.5.59 Íá áíáöÝñåôå ìéá ðïëý áñãÞ êáé ìéá
ðïëý ãñÞãïñç áíôßäñáóç ðïõ ðáñáôçñåßôå
óôï ðåñéâÜëëïí.
3.5.60 Óå ïñéóìÝíï äï÷åßï óôïõò è°C ðñáã-
ìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:

354

Í2(g) + 3Ç2(g) ® 2ÍH3(g)
Íá áíáöÝñåôå ôñåéò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò
áõîÜíåôáé ç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
3.5.61 Óå ïñéóìÝíï äï÷åßï óôïõò è°C ðñáã-
ìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
C(s) + O2(g) ® CO2(g)
Íá áíáöÝñåôå ôñåéò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò
áõîÜíåôáé ç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
3.5.62 Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò Ý÷ïõìå ìåãá-
ëýôåñç ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò:
α. i. ii.
HCl
θ °C
CaCO 3
β. i. ii.
θ °C
Íá áéôéïëïãçèåß ç áðÜíôçóç óå êÜèå ðåñß-
ðôùóç.
3.5.63 á. Ðïéá áíôßäñáóç ÷áñáêôçñßæåôáé
ùò åîþèåñìç; Íá áíáöÝñåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá
åîþèåñìçò áíôßäñáóçò.
â. Ðïéá áíôßäñáóç ÷áñáêôçñßæåôáé ùò åíäü-
èåñìç;
3.5.64 á. Ðþò ïñßæïõìå ôçí áðüäïóç ìéáò
áíôßäñáóçò;
â. Íá áíáöÝñåôå äýï áéôßåò ãéá ôéò ïðïßåò
÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí áðüäïóç ìéáò áíôßäñá-
óçò.
ã. Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
Á(g) + 2Â(g) ® Ã(g) + 2Ä(g)
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
Åßíáé óùóôÞ ç Üðïøç üôé ç áðüäïóç åßíáé äéá-
öïñåôéêÞ ãéá ôï ðñïúüí Ã êáé ãéá ôï ðñïúüí Ä;
3.5.65 á. ÊáôÜ ôçí áìößäñïìç áíôßäñá-
óç:
Í2 + Ï2 º 2ÍÏ
ðñïÝêõøáí 40 g áðü ôï ÍÏ, åíþ èåùñçôéêÜ
ðåñéìÝíáìå 50 g. Ç áðüäïóç ôçò áíôßäñáóçò
èá åßíáé:
i. 40% ii. 50%
iii. 20% iv. 80%
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
â. Íá åîçãÞóåôå ôçí Ýííïéá ôçò áìößäñïìçò
áíôßäñáóçò.
3.5.66 Ná ãñÜøåôå ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò
áíôéäñÜóåéò:
á. õäñïãüíï + ïîõãüíï ® íåñü
â. õäñïãüíï + ÷ëþñéï ® õäñï÷ëþñéï
ã. Üíèñáêáò + ïîõãüíï ® äéïîåßäéï Üíèñáêá
ä. èåßï + ïîõãüíï ® ôñéïîåßäéï èåßïõ
å. èåééêü ïîý + õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ ®
® èåééêü êÜëéï + íåñü
3.5.67 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
áíôéäñÜóåéò ìå ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíôå-
ëåóôÝò:
á. Ía + Cl2 ® NaCl
â. NO + O2 ® NO2
ã. CO + O2 ® CO2
ä. S + O2 ® SO3
å. Fe + S ® FeS
3.5.68 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
áíôéäñÜóåéò ìå ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíôå-
ëåóôÝò:
á. ÍaBr + Cl2 ® NaCl + Br2
â. Fe + HBr ® FeBr2 + H2
ã. Al + HCl ® AlCl3 + H2
ä. H2SO4 + Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + H2O
å. CaF2 + H2SO4 ® CaSO4 + HF
355
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
3.5.69 á. Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
H2(g) + É2(g) ® 2HI(g)
ç ïðïßá ãßíåôáé óå êëåéóôü äï÷åßï óôïõò è °C.
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí åðßäñáóç ôùí ðáñá-
êÜôù ìåôáâïëþí óôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñá-
óçò:
i. Áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ii. Äéðëáóéáóìüò ôïõ üãêïõ ôïõ äï÷åßïõ.
â. ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç:
C(s) + Ï2(g) ® CÏ2(g)
Ôé èá óõìâåß áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôçí ßäéá
ðïóüôçôá óôåñåïý Üíèñáêá, áëëÜ óå ìéêñü-
ôåñá êïììÜôéá;
ã. Ôé åßíáé ïé êáôáëýôåò; Ðïéá åßíáé ç óõíÝ-
ðåéá ôçò ðáñïõóßáò êáôáëýôç óôçí ôá÷ýôçôá
ìéáò áíôßäñáóçò;
3.5.70 Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù
ðñïôÜóåéò:
á. Ôï ðïñôïêÜëé äéáôçñåßôáé ðåñéóóüôåñï
óôï øõãåßï.
â. Ç æÜ÷áñç óôïí áÝñá êáßãåôáé óå õøçëÞ
èåñìïêñáóßá (è > 600°C), åíþ óôïí ïñãá-
íéóìü «êáßãåôáé» óôïõò 37°C.
ã. Ôï êáëïêáßñé Ýíá öñïýôï Ýîù áðü ôï øõãåßï
óáðßæåé ðéï ãñÞãïñá áðü ü,ôé ôïí ÷åéìþíá.
ä. Ç åîÜôìéóç óêïõñéÜæåé ðéï ãñÞãïñá, üôáí
åßíáé ôïðïèåôçìÝíç ðÜíù óôï áõôïêßíçôï.
å. Ç áóðéñßíç åíåñãåß ãñçãïñüôåñá ìå ôç
ìïñöÞ óêüíçò ðáñÜ ìå ôç ìïñöÞ ÷áðéïý.
3.5.71 Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ôï ìáãíÞóéï
áíôéäñÜ ìå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ óýìöùíá
ìå ôçí áíôßäñáóç:
Ìg(s) + 2HCl(aq) ® MgCl2(aq) + H2(g)
Ðïéá èá åßíáé ç åðßäñáóç ôùí ðáñáêÜôù
ìåôáâïëþí óôçí áñ÷éêÞ ôá÷ýôçôá ôçò áíôß-
äñáóçò:
á. Ðñáãìáôïðïéïýìå ôçí áíôßäñáóç óå ÷á-
ìçëüôåñç èåñìïêñáóßá.
â. ×ñçóéìïðïéïýìå óôåñåü Mg óå ìéêñü-
ôåñïõò êüêêïõò.
356
ã. Ðñáãìáôïðïéïýìå ôçí áíôßäñáóç ìå ôçí
ðñïóèÞêç íåñïý óôï äï÷åßï.
ä. ÅéóÜãïõìå ðåñéóóüôåñï õäñï÷ëþñéï
(HCl) óôï äï÷åßï.
3.5.72 Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù
ðñïôÜóåéò:
á. ¼óï ðåñéóóüôåñá åßíáé ôá ìüñéá ôùí áíôé-
äñþíôùí óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò, ôüóï ðéï
ãñÞãïñá ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç.
â. Ìéá áíôßäñáóç Ý÷åé ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá
óôçí áñ÷Þ.
ã. ¼ôáí èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå Ýíá
ðñïúüí, ÷ñçóéìïðïéïýìå üóï ôï äõíáôüí
õøçëüôåñåò èåñìïêñáóßåò.
ä. ÕðÜñ÷ïõí áíôéäñÜóåéò ìå áðüäïóç ìéêñü-
ôåñç áðü 100%.
3.5.73 Äßíåôáé ç áíôßäñáóç:
2N2(g) + Ï2(g) ® 2N2Ï(g) - 163,2 kJ
á. Åßíáé ç áíôßäñáóç åîþèåñìç Þ åíäüèåñìç;
â. Íá ó÷åäéÜóåôå Ýíá áðëü äéÜãñáììá, ôï
ïðïßï íá äåß÷íåé ôç ìåôáâïëÞ ôçò åíÝñãåéáò
ôçò áíôßäñáóçò.
3.5.74 Ôï ìåèÜíéï êáßãåôáé ìå ôï ïîõãüíï
êáé äßíåé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, íåñü êáé
èåñìüôçôá. Ãíùñßæïõìå üôé 4 g ôïõ ìåèáíßïõ
áðáéôïýí ãéá ôçí ðëÞñç êáýóç ôïõò 16 g
ïîõãüíïõ êáé ôáõôü÷ñïíá ðáñÜãïíôáé 9 g
íåñïý. Ìðïñåßôå íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ
äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá áðü ôá ðáñáðÜíù
äåäïìÝíá;
3.5.75 Áíáìåéãíýïíôáé x g õäñïãüíïõ (H2) ìå
y g ïîõãüíïõ (Ï2) êáé óôéò óõíèÞêåò áõôÝò ó÷ç-
ìáôßæåôáé íåñü (Ç2Ï). Ç ìÜæá ôïõ íåñïý, óýì-
öùíá ìå ôïí íüìï ôïõ Lavoisier, èá åßíáé ßóç ìå
(x + y) g. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
3.5.76 Áíôéäñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò 56 g
óôïé÷åßïõ Á ìå 12 g óôïé÷åßïõ Â, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé ÷çìéêÞ Ýíùóç Ã.
á. Áí ç áíôßäñáóç åßíáé ðïóïôéêÞ, ðïéá èá åß-
íáé ç ìÜæá ôçò Ýíùóçò Ã;

â. Áí ç áíôßäñáóç Ý÷åé áðüäïóç, ðïéá ìðïñåß
íá åßíáé ç ìÜæá ôçò Ýíùóçò Ã;
ÏîåéäïáíáãùãéêÝò –
ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò
3.5.77 á. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé
áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò; Ná áíáöÝñåôå
Ýíá ðáñÜäåéãìá áíôßäñáóçò ïîåéäïáíáãùãÞò.
â. Óå ðïéåò êáôçãïñßåò ìðïñåß íá ôáîéíïìç-
èïýí ïé áíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò;
3.5.78 á. Ôé åßíáé ïîåßäùóç êáé ôé áíáãùãÞ;
â. Ðïéï ìÝóï ïíïìÜæåôáé ïîåéäùôéêü êáé ðïéï
áíáãùãéêü;
ã. Ôé ÷áñáêôçñéóôéêü Ý÷åé Ýíá ïîåéäùôéêü êáé
ôé Ýíá áíáãùãéêü ìÝóï;
ä. Óôçí áíôßäñáóç:
Ìg + H2SO4 ® MgSO4 + H2
íá ðñïóäéïñßóåôå ôï óôïé÷åßï ðïõ ïîåéäþ-
íåôáé, ôï óôïé÷åßï ðïõ áíÜãåôáé, ôï ïîåéäùôéêü
ìÝóï êáé ôï áíáãùãéêü ìÝóï.
3.5.79 á. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé
áíôéäñÜóåéò óýíèåóçò;
â. Íá áíáöÝñåôå ôÝóóåñéò ðåñéðôþóåéò áíôé-
äñÜóåùí óýíèåóçò. Íá äþóåôå Ýíá ðáñÜäåéã-
ìá óôçí êÜèå ðåñßðôùóç.
ã. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôé-
äñÜóåéò óýíèåóçò:
i. Ca + O2 ® . . .
ii. . . . + . . . ® CO2
iii. 2K + Cl2 ® . . .
iv. . . . + . . . ® 2HBr
v. MgO + H2O ® . . .
3.5.80 á. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé
áíôéäñÜóåéò áðïóýíèåóçò; Íá äþóåôå Ýíá
ðáñÜäåéãìá áíôßäñáóçò.
â. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôé-
äñÜóåéò áðïóýíèåóçò:
i. Ïîåßäéï ôïõ õäñáñãýñïõ (ÉÉ) ® . . . + . . .
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
ii. Ág2CO3 ® . . . + . . .
iii. COCl2 ® CO + . . .
3.5.81 á. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ìéáò áíôßäñáóçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò; Ná
áíáöÝñåôå ôïí ãåíéêü ìç÷áíéóìü ìéáò áíôß-
äñáóçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
â. Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò
áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò:
i. ÌÝôáëëï (1) + ¢ëáò ìåôÜëëïõ (2) ®
ii. ÌÝôáëëï + Oîý ®
iii. ÌÝôáëëï + Íåñü ®
iv. ÁìÝôáëëï (1) + ¸íùóç ìåôÜëëïõ ìå
áìÝôáëëï ®
ã. ¸íá äéÜëõìá HCl áðïèçêåýåôáé ãéá ìåãÜ-
ëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óå äï÷åßï áðü Cu Þ óå
äï÷åßï áðü Al; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôç-
óÞ óáò.
ä. Ðþò ìðïñåßôå íá äéáðéóôþóåôå áí ìéá
ðïóüôçôá óôåñåïý åßíáé óßäçñïò Þ Üñãõñïò;
å. Íá åîçãÞóåôå ôé èá óõìâåß áí óå Ýíá äéÜëõ-
ìá íéôñéêïý áñãýñïõ (AgNO3) åéóá÷èåß ìéá ìé-
êñÞ ñÜâäïò óéäÞñïõ.
3.5.82 á. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé
ìåôáèåôéêÝò;
â. Íá áíáöÝñåôå ôéò äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò
ìåôáèåôéêþí áíôéäñÜóåùí êáé íá äþóåôå áðü
Ýíá ðáñÜäåéãìá áíôßäñáóçò.
3.5.83 á. Ðïéåò ìåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò
÷áñáêôçñßæïíôáé ùò áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôé-
êáôÜóôáóçò;
â. Íá ãñÜøåôå ôç ãåíéêÞ ìïñöÞ ôùí áíôé-
äñÜóåùí äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ã. Íá åîçãÞóåôå ðïéá éüíôá äçìéïõñãïýíôáé,
üôáí äéáëõèïýí óå íåñü ïé çëåêôñïëýôåò:
HCl, AgNO3, NaOH,
NH4Cl, CaBr2, Na2CO3
ä. Óýìöùíá ìå ôç äçìéïõñãßá ôùí éüíôùí, íá
óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
i. HCl + AgNO3 ®
357
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ii. NaOH + NH4Cl ® 3.5.88 Íá óõìðëçñþóåôå êáé íá ôáîéíï-

iii. CaBr2 + Na2CO3 ® ìÞóåôå óå êáôçãïñßåò ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò
áíôéäñÜóåéò:
3.5.84 Ðïéåò åßíáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá á. . . . + . . . ® CO2
ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôé- â. . . . + . . . ® SO3
êáôÜóôáóçò; ã. Zn + O2 ® . . .
3.5.85 Ná ãñÜøåôå áðü ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñá- ä. Ía(s) + Cl2(g) ® . . .
óç óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: å. N2 + . . . H2 ® . . .
á. Ïîý (1) + ¢ëáò (1) ® óô. . . . + H2O ® H2SO4
â. ÂÜóç (1) + ¢ëáò (1) ® æ. . . . + . . . ® ÇÍO3
ã. ¢ëáò (1) + ¢ëáò (2) ® ç. . . . + . . . ® Ba(OH)2
è. HgO ® . . . + . . .
3.5.86 á. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé é. CaCO3(s) ® . . . + . . .
áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò:
éá. . . . + . . . ® FeS
â. Ðüôå ðñáãìáôïðïéåßôáé ìéá áíôßäñáóç
åîïõäåôÝñùóçò; Ãéáôß ïíïìÜóôçêå áíôßäñá- 3.5.89 Ãéáôß ÷ñåéÜæåôáé íá ãíùñßæåôå ôçí
óç åîïõäåôÝñùóçò; çëåêôñïèåôéêÞ óåéñÜ ôùí ìåôÜëëùí óå ìéá
ã. Íá ãñÜøåôå ôñåéò áíôéäñÜóåéò ìåôáîý áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò; Ná áíá-
ïîÝïò êáé âÜóçò. öÝñåôå äýï ðáñáäåßãìáôá ìå ôéò áíôßóôïé÷åò
áíôéäñÜóåéò.
3.5.87 á. Ðþò óõìðåñéöÝñåôáé Ýíáò áíõ-
äñßôçò ïîÝïò Þ âÜóçò, üôáí ðñïóôåèåß óå 3.5.90 Íá áíáöÝñåôå ìéá ðåñßðôùóç áíôß-
íåñü; äñáóçò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò óôçí ïðïßá
â. Äßíïíôáé ïé ðáñáêÜôù áíõäñßôåò: ÷ñåéáæüìáóôå ôçí çëåêôñáñíçôéêÞ óåéñÜ
ôùí áìåôÜëëùí. Íá ãñÜøåôå ôç ó÷åôéêÞ áíôß-
N2O5, CO2, SO3, P2O5, N2O3, SO2
äñáóç.
Na2O, CaO, MgO, BaO, K2O
Ná ãñÜøåôå ãéá ôï êÜèå ïîåßäéï ôï áíôßóôïé÷ï 3.5.91 Íá åîåôÜóåôå ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜ-
ïîý Þ ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç. ôù áíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ìðï-
ñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí:
ã. Íá ãñÜøåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá óôéò ðá-
ñáêÜôù áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò: á. Cu + HCl ®
i. Ïîý + ÂÜóç ® â. Cl2 + NaI ®
ã. Ca + H2O ®
ii. Áíõäñßôçò ïîÝïò + ÂÜóç ®
ä. Æn + Ç2SÏ4(áñáéü) ®
iii. Ïîý + Áíõäñßôçò âÜóçò ®
å. Fe + HBr ®
iv. Áíõäñßôçò ïîÝïò + Áíõäñßôçò âÜóçò ® óô. Áu + Ç3ÑÏ4 ®
ä. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò åîïõ- æ. Ag + HClO ®
äåôÝñùóçò: ç. Mg + HClO2 ®
i. HBr + Ca(OH)2 ® è. Na + Ç2O ®
ii. SO3 + NaOH ® é. Fe + Ç2Ï ®
iii. H3PO4 + K2O ® éá. I2 + NaBr ®
iv. CO2 + MgO ® Óôç óõíÝ÷åéá íá óõìðëçñþóåôå ôéò áíôé-
äñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé.

358
 3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ

3.5.92 Óå Ýíá ÷çìéêü åñãáóôÞñéï õðÜñ- 3.5.95 Íá åîåôÜóåôå ôçí åðßäñáóç ôïõ
÷ïõí ôñßá äï÷åßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü ÷áëêü õäñï÷ëùñßïõ (HCl):
êáé äýï äï÷åßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü áñãßëéï. á. óå ìéá âÜóç,
Óôá äï÷åßá áõôÜ èÝëïõìå íá áðïèçêåýóïõìå â. óå Ýíá âáóéêü ïîåßäéï,
ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ÷ùñßò íá áë- ã. óå Ýíá ìÝôáëëï,
ëïéùèïýí, ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá:
ä. óå Ýíá áíèñáêéêü Üëáò,
1. èåééêïý óéäÞñïõ (ÉÉ): FeSO4,
å. óå Ýíá èåéþäåò Üëáò.
2. ÷ëùñéïý÷ïõ êáëßïõ: KCl,
Íá äþóåôå óå êÜèå ðåñßðôùóç ó÷åôéêü ðá-
3. èåééêïý ìáãíçóßïõ: MgSO4, ñÜäåéãìá.
4. íéôñéêïý øåõäáñãýñïõ: Zn(NO3)2,
5. õäñï÷ëùñéêïý ïîÝïò (HCl). 3.5.96 Óýìöùíá ìå ôá ðåéñÜìáôá ðïõ áêï-
Óå ôé åßäïõò äï÷åßï ðñÝðåé íá áðïèçêåõôåß ôï ëïõèïýí, íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá äï÷åßá ôçò óôÞ-
êÜèå äéÜëõìá; ëçò (É) ìå ôá äéáëýìáôá ôçò óôÞëçò (ÉÉ).
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
Äßíåôáé ç çëåêôñï÷çìéêÞ óåéñÜ ôùí ÷çìéêþí
óôïé÷åßùí: á. Äï÷åßï Á i. áñáéü H2SO4
K, Na, Mg, Al, Zn, H2, Cu, Hg.
â. Äï÷åßï  ii. HBr
3.5.93 ×ùñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôçí çëå-
êôñïèåôéêÞ óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí, íá ôáîéíï- ã. Äï÷åßï à iii. NaBr
ìÞóåôå ôá óôïé÷åßá Fe, H, Cu êáé Æn óå óåéñÜ
Ðåßñáìá 1ï
áõîáíüìåíçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò, óýìöùíá
ìå ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝíá: Ìå ôçí ðñïóèÞêç Æn óôá äï÷åßá Ý÷ïõìå Ýêëõ-
óç áåñßïõ óôá äï÷åßá Á êáé Ã.
á. Ìüíï ôá óôïé÷åßá Fe, Zn äéáëýïíôáé óå äéÜ-
ëõìá õäñï÷ëùñßïõ êáé åêëýåôáé áÝñéï Ç2. Ðåßñáìá 2ï
â. ¼ôáí ãßíåôáé ðñïóèÞêç êïììáôéïý Fe óå Ìå ôçí ðñïóèÞêç Âa(NO3)2 Ý÷ïõìå ó÷çìá-
äéÜëõìá Üëáôïò ôïõ Zn, äåí ðáñáôçñïýìå ôéóìü éæÞìáôïò óôï äï÷åßï Ã.
áíôßäñáóç.
3.5.97 ÄéáèÝôïõìå ôñßá äï÷åßá Á,  êáé Ã,
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò. ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ÇCl, Ba(OH)2 êáé Na2SO4, ÷ùñßò
íá îÝñïõìå ðïéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ðåñéÝ÷åôáé óå
3.5.94 á. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù
êÜèå äï÷åßï. Ãéá íá äéáðéóôþóïõìå ôï ðåñéå-
÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò óå êáôçãïñßåò:
÷üìåíï êÜèå äï÷åßïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí ôá
i. H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2Ç2O
ðåéñÜìáôá:
ii. S + O2 ® SO2 Ðåßñáìá 1ï
iii. KCl + AgNO3 ® ÊÍO3 + AgCl Ìå ôçí ðñïóèÞêç Fe Ý÷ïõìå Ýêëõóç áåñßïõ
iv. CaCO3 ® CaO + CO2 óôï äï÷åßï Ã.
v. Æn + H2SO4 ® ZnSO4 + Ç2 Ðåßñáìá 2ï
Ìå ôçí ðñïóèÞêç Ç2SO4 Ý÷ïõìå ó÷çìáôéóìü
vi. P2O5 + 3CaO ® Ca3(PO4)2
éæÞìáôïò óôï äï÷åßï A.
vii. H2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2HCl Ná ðñïóäéïñßóåôå ôï ðåñéå÷üìåíï êÜèå äï÷åßï
â. Óå êÜèå êáôçãïñßá íá äþóåôå ôïí áíôß- êáé íá ãñÜøåôå ôéò áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôï-
óôïé÷ï ïñéóìü. ðïéïýíôáé.

359
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
3.5.98 Íá áíáöÝñåôå ãéá ôá ðáñáêÜôù
óþìáôá áðü ìéá áíôßäñáóç, ç ïðïßá íá äßíåé
êÜðïéï áíôéëçðôü áðïôÝëåóìá (üðùò Ýêëõóç
áåñßïõ, ó÷çìáôéóìüò éæÞìáôïò, áëëáãÞ
÷ñþìáôïò).
á. ÄéÜëõìá KCl.
â. Áñáéü äéÜëõìá Ç2SO4.
ã. ÄéÜëõìá Ca(OH)2.
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
Õðüäåéîç: Íá ëÜâåôå õðüøç óáò ôïõò ðßíáêåò ìå ôá
éæÞìáôá êáé ôá áÝñéá óþìáôá.
3.5.99 Íá äþóåôå Ýíáí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï
ìðïñåßôå íá äéáêñßíåôå ìåôáîý ôïõò ôá ðáñá-
êÜôù óþìáôá:
á. NaI Þ ÍaNO3.
â. Ç2SO4 Þ H2S.
ã. KOH Þ Âa(OH)2.
ä. ÍaNO3 Þ Na2SO4.
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
Õðüäåéîç: Íá ëÜâåôå õðüøç óáò ôïõò ðßíáêåò ìå ôá
éæÞìáôá êáé ôá áÝñéá óþìáôá
3.5.100 Íá ãñÜøåôå ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ ï-
îåéäßïõ ôïõ áñãéëßïõ:
á. ìå ôï õäñï÷ëþñéï,
â. ìå ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ.
3.5.101 Íá áíáöÝñåôå ôé ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé
Ýíá äéÜëõìá ôï ïðïßï ðñïêýðôåé ìå ôçí ðñï-
óèÞêç õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ óå äéÜëõìá
õðï÷ëùñéþäïõò ïîÝïò. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò.
3.5.102 Aíáìåéãíýïíôáé ðïóüôçôåò äéáëý-
ìáôïò HCl êáé äéáëýìáôïò NaÏÇ.
á. Íá ãñÜøåôå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìá-
ôïðïéåßôáé.
â. Íá áíáöÝñåôå ðþò ìðïñåßôå íá äéáðé-
óôþóåôå áí óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé
õðÜñ÷åé ðïóüôçôá HCl Þ ðïóüôçôá NaOH ðïõ
äåí áíôÝäñáóå.
3.5.103 á. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôñüðïõò ìå
ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå
360
ìéá âÜóç êáé íá ãñÜøåôå ôéò êáôÜëëçëåò áíôé-
äñÜóåéò.
â. Íá áíáöÝñåôå äýï ìåèüäïõò ðáñáóêåõÞò
ôïõ NaOH.
3.5.104 á. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôñüðïõò ìå
ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå
Ýíá ïîý êáé íá ãñÜøåôå ôéò êáôÜëëçëåò áíôé-
äñÜóåéò.
â. Íá áíáöÝñåôå äýï ìåèüäïõò ðáñáóêåõÞò
ôïõ HÂr.
3.5.105 á. Ðþò ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜ-
óïõìå Ýíá áðëü Üëáò;
â. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò ìåèüäïõò ìå ôéò ïðïßåò
ìðïñåßôå íá ðáñáóêåõÜóåôå CaCO3.
3.5.106 Íá ðáñáóêåõÜóåôå ôï èåééêü âÜñéï
(BaSO4):
á. ìå ìéá áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò,
â. ìå ôÝóóåñéò áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò,
ã. ìå äýï áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôá-
óçò.
3.5.107 Íá ðáñáóêåõÜóåôå ôï õäñï-
öèüñéï (HF):
á. ìå ìéá áíôßäñáóç óýíèåóçò,
â. ìå ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
3.5.108 Íá ðáñáóêåõÜóåôå ôï ÊÏÇ:
á. ìå ìéá áíôßäñáóç óýíèåóçò,
â. ìå ìéá áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò,
ã. ìå ìéá áíôßäñáóçò äéðëÞò áíôéêáôÜóôá-
óçò.
3.5.109 Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò
ìå ôéò ïðïßåò ðáñáóêåõÜæïíôáé ôá Üëáôá:
i. CaSO4, ii. NaNO3, iii. Mg3(PO4)2
ìå áíôéäñþíôá óþìáôá:
á. ïîý êáé âÜóç,
â. üîéíï ïîåßäéï êáé âÜóç,
ã. ïîý êáé âáóéêü ïîåßäéï,
ä. üîéíï ïîåßäéï êáé âáóéêü ïîåßäéï.

3.5.110 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ôáí áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá ÇCl (éó÷õñü
ïîý) ìå äéÜëõìá ÍaOH (éó÷õñÞ âÜóç) ïõóéá-
óôéêÜ ãßíåôáé ç áíôßäñáóç:
H+ + OH- ® H2O
â. Ìå ôçí åðßäñáóç ÇÍÏ3 Þ Í2Ï5 óå äéÜëõìá
ÍaOH ó÷çìáôßæåôáé ôï ßäéï ðñïúüí.
ã. ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç ïðïéïõäÞðïôå ìåôÜë-
ëïõ óå áñáéü äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ åêëýåôáé
áÝñéï õäñïãüíï.
ä. Ôá áíèñáêéêÜ Üëáôá äéáóðþíôáé ìå ôçí
åðßäñáóç ÇBr, ìå áðïôÝëåóìá íá åêëýåôáé áÝ-
ñéï.
å. Ç ðñïóèÞêç äñáóôéêïý ìåôÜëëïõ (ð.÷. Zn)
óå áñáéü äéÜëõìá ïîÝïò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá
íá åêëýåôáé ðÜíôá áÝñéï õäñïãüíï.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÅîÜóêçóç óôç ãñáöÞ áíôéäñÜóåùí
3.5.112 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò:
á. Õäñï÷ëþñéï + Õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ ®
â. Õäñï÷ëþñéï + Áììùíßá ®
ã. Èåééêü ïîý + Õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ ®
ä. Öùóöïñéêü ïîý + Õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíç-
óßïõ ®
å. H2S + ÊÏÇ ®
óô. HBr + Al(OH)3 ®
æ. HClO + Zn(OH)2 ®
ç. HÍO2 + ÍÇ3 ®
è. H2SO4 + Sn(OH)2 ®
3.5.113 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò:
á. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + Õäñïîåßäéï ôïõ
íáôñßïõ ®
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
3.5.111 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç áíôßäñáóç óýíèåóçò:
SO3 + H2O ® H2SO4
åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò.
â. Ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí ôçò ÉÁ (áëêÜ-
ëéá) êáé ôçò ÉÉÁ (áëêáëéêÝò ãáßåò) ïìÜäáò ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá ó÷çìáôßæïíôáé ìå ôçí ðñï-
óèÞêç ìåôÜëëïõ óå íåñü.
ã. Ïé áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò
÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìüíï ãéá ôçí ðáñáóêåõÞ
áëÜôùí.
ä. ÐëÞñç åîïõäåôÝñùóç Ý÷ïõìå ìüíï óôçí
ðåñßðôùóç ôçò áíÜìåéîçò äéáëýìáôïò éó÷õ-
ñïý ïîÝïò ìå äéÜëõìá éó÷õñÞò âÜóçò.
å. Äéáëýïõìå SO3 óå íåñü êáé ó÷çìáôßæåôáé äé-
Üëõìá ôñéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ óå íåñü.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
â. Ðåíôïîåßäéï áæþôïõ + Êáõóôéêü íÜôñéï ®
ã. Ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ + Õäñïîåßäéï
ôïõ ìáãíçóßïõ ®
ä. SO3 + Ba(OH)2 ®
å. Ñ2Ï5 + Fe(OH)3 ®
óô. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + Áììùíßá ®
3.5.114 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò:
á. Õäñï÷ëþñéï + Ïîåßäéï ôïõ âáñßïõ ®
â. Èåééêü ïîý + Ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ ®
ã. Íéôñéêü ïîý + Ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ®
ä. H2S + MgO ®
å. Ç3ÑÏ4 + Ê2Ï ®
óô. Ç2SÏ4 + Ál2Ï3 ®
361
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

3.5.115 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù è. Èåééêü êÜëéï + ×ëùñéïý÷ï âÜñéï ®

áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò: é. Íéôñéêüò Üñãõñïò + ×ëùñéïý÷ïò óßäçñïò
á. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + Ïîåßäéï ôïõ ìá- (ÉÉ) ®
ãíçóßïõ ® éá. Öùóöïñéêü áóâÝóôéï + Èåééêü ïîý ®
â. Äéïîåßäéï èåßïõ + Ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ ®
3.5.118 Óýìöùíá ìå ôïõò ðßíáêåò äéáëõôü-
ã. Ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ + Ïîåßäéï ôïõ
ôçôáò ôùí çëåêôñïëõôþí êáé ôùí áåñßùí, íá
áóâåóôßïõ ®
åîåôÜóåôå áí ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé ðáñáêÜ-
ä. Í2Ï5 + Ê2Ï ® ôù áíôéäñÜóåéò êáé, áí íáé, íá áíáöÝñåôå ôçí
å. CO2 + CaO ® áéôßá (ó÷çìáôéóìüò éæÞìáôïò, Ýêëõóç áåñßïõ
óô. SÏ3 + CuO ® Þ ó÷çìáôéóìüò åëÜ÷éóôá éïíôéæüìåíïõ óþìá-
ôïò üðùò ôï íåñü).
3.5.116 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
á. Ca(OH)2 + HCl ®
áíôéäñÜóåéò ðëÞñïõò åîïõäåôÝñùóçò:
á. H2S + Âa(ÏÇ)2 ® â. CaCl2 + NaNO3 ®
â. HClO4 + Hg(OH)2 ® ã. CaF2 + H2SO4 ®
ã. HIO + Al(ÏÇ)3 ® ä. Pb(NO3)2 + K2S ®
ä. HCN + Mg(ÏÇ)2 ® å. Na2CO3 + HCl ®
å. H2SO4 + AgOÇ ® óô. NH4NO3 + NaCl ®
óô. HF + Fe(OH)3 ® æ. Ba(NO3)2 + H2SÏ4 ®
æ. HClO3 + Zn(OH)2 ® ç. CaS + KCl ®
ç. HÍO2 + Pb(OH)4 ® è. Mg(OH)2 + H2SO4 ®
è. H2SO4 + Mg(OH)2 ® é. KCN + ÇÍÏ3 ®
é. HNO3 + LiÏÇ ® éá. PbCl2 + H2SO3 ®
éá. H2S + Cu(OH)2 ® éâ. Na2SO3 + HBr ®
éâ. HBrO2 + Pb(OH)2 ® éã. Ê2Ï + ÇÍÏ3 ®
éã. HClO2 + ÍÇ3 ® éä. AgNO3 + KCl ®
éä. H2SO3 + Cd(OH)2 ® éå. ÍÇ3 + H2SO4 ®
éå. H3PO4 + Sn(OH)2 ®
3.5.119 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
3.5.117 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò:
áíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò: á. NaOH + ÇÍÏ3 ®
á. Èåééêü ïîý + ×ëùñéïý÷ï íÜôñéï ® â. Ca(OH)2 + CO2 ®
â. Öèïñéïý÷ï áóâÝóôéï + Èåééêü ïîý ® ã. ÊÏÇ + Ç3ÑÏ4 ®
ã. Áíèñáêéêü íÜôñéï + Õäñï÷ëþñéï ® ä. Æn(ÏÇ)2 + HCl ®
ä. Èåéïý÷ï êÜëéï + Íéôñéêüò ìüëõâäïò (ÉÉ) ®
å. ÇÉÏ3 + NaOH ®
å. ×ëùñéïý÷ï êÜëéï + Íéôñéêüò Üñãõñïò ®
óô. Ál(ÏÇ)3 + ÇI ®
óô. Èåééêü ïîý + ×ëùñéïý÷ï âÜñéï ®
æ. P2O5 + Ba(OH)2 ®
æ. Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ + Áíèñáêéêü
íÜôñéï ® ç. SO3 + Al2O3 ®
ç. ×ëùñéïý÷ï áììþíéï + Õäñïîåßäéï ôïõ è. N2O5 + NaOH ®
âáñßïõ ® é. Na2SO4 + Ca(NO3)2 ®

362

3.5.120 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò:
á. ÍÇ3 + H2S ®
â. Al2(SO4)3 + Ca(OH)2 ®
ã. K2S + HCl ®
ä. ÊI + AgNO3 ®
å. ÍÇ3 + SO2 ®
óô. ÌgO + P2O5 ®
æ. Pb(NO3)2 + H2SO4 ®
ç. K2SO3 + HBr ®
è. CaCl2 + Ç3ÑÏ4 ®
é. CaCO3 + H2SO4 ®
3.5.121 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò:
á. . . + HCl ® FeCl2 + H2S
â. . . . + . . . ® KCl + ÍÇ3 + Ç2Ï
ã. CO2 + . . . ® CaCO3 + Ç2Ï
ä. . . . + . . . ® PbS + ÊÍÏ3
å. Cl2 + . . ® NaCl
3.5 ×ÇÌÉÊÅÓ ÁÍÔÉÄÑÁÓÅÉÓ
óô. . . .+ . . . ® ÆnSÏ4 + Cu
æ. . . . + . . . + Ç2Ï ® ÍÇ4ÍÏ3
ç. . . . + . . . ® BaSO4 + HCl
è. . . . + . . . ® ÁlÑÏ4 + Ç2Ï
é. . . . + . . . ® MgSO4 + Ç2O
3.5.122 Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù
÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò:
á. . . . + . . . ® CaCl2 + CO2 + . . .
â. . . . + . . . ® MgSO4 + Ç2
ã. . . . + HCl ® ZnCl2 + . . .
ä. . . . + . . . ® ÊÍÏ3 + H2S
å. . . . + . . . ® NaF + SO2 + Ç2Ï
óô. . . . + . . . ® NaOH + Ç2
æ. . . . + . . . ® AgBr + NaNO3
ç. . . . + . . . ® (ÍÇ4)2SÏ4
è. H2SO4 +. . . ® BaSO4 + . . .
é. . . . + . . . ® Ca3(PO4)2
363
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 3.5

ÈÝìá 1ï
1. H áíôßäñáóç Zn + H2SO4 ® ZnSO4 + H2(g) ðñáãìáôïðïéåßôáé, ãéáôß:
á. åßíáé áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò.
â. åêëýåôáé áÝñéï õäñïãüíï.
ã. ï øåõäÜñãõñïò åßíáé ðéï äñáóôéêüò áðü ôï õäñïãüíï êáé ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý
ïîÝïò åßíáé áñáéü.
ä. ÷ñçóéìïðïéïýìå èåééêü ïîý.
ÌïíÜäåò 5
2. H áíôßäñáóç SO3 + H2O ® H2SO4 åßíáé áíôßäñáóç:
á. åîïõäåôÝñùóçò.
â. ïîåéäïáíáãùãÞò.
ã. óýíèåóçò.
ä. äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ÌïíÜäåò 5
3. H áíôßäñáóç 2HCl + Na2CO3 ® 2NaCl + CO2(g) + H2O ðñáãìáôïðïéåßôáé, ãéáôß:
á. åêëýåôáé áÝñéï CO2.
â. ó÷çìáôßæåôáé äõóäéÜëõôï Üëáò (NaCl).
ã. ó÷çìáôßæåôáé íåñü.
ä. áíôéäñÜ Ýíá ïîý ìå Ýíá Üëáò.
ÌïíÜäåò 5
4. Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò êáôçãïñßåò áíôéäñÜóåùí ðïõ
áíáöÝñïíôáé óôç óôÞëç (ÉÉ).

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. H2 + F2 ® 2HF i. ÅîïõäåôÝñùóç

â. H2SO4 + Mg ® MgSO4 + H2 ii. ÄéðëÞ áíôéêáôÜóôáóç

ã. SO3 + CaO ® CaSO4 iii. Óýíèåóç

ä. CaCO3 ® CaO + CO2 iv. Áðïóýíèåóç

å. H2SO4 + 2NaCl ® Na2SO4 + 2HCl v. ÁðëÞ áíôéêáôÜóôáóç

ÌïíÜäåò 10

364
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 3.5

ÈÝìá 2ï
1. Íá ãñÜøåôå áðü äýï áíôéäñÜóåéò:
á. åîïõäåôÝñùóçò.
â. äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ã. áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ÌïíÜäåò 6
2. Íá åîçãÞóåôå ðïéåò åßíáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò áíôßäñáóçò äé-
ðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
ÌïíÜäåò 6
3. Íá áíáöÝñåôå ðïéåò åßíáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ðñáãìáôïðïßçóçò ìéáò áíôßäñáóçò áðëÞò
áíôéêáôÜóôáóçò ìåôáîý åíüò ìåôÜëëïõ êáé åíüò ïîÝïò, êáèþò êáé ôá ðñïúüíôá ðïõ
ðñïêýðôïõí áðü ôçí áíôßäñáóç áõôÞ.
ÌïíÜäåò 7
4. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò:
á. NaOH + ÇÍÏ3 ®
â. AgNO3 + KCl ®
ã. ÍÇ3 + H2SO4 ®
ä. Ca(OH)2 + HCl ®
MïíÜäåò 6

ÈÝìá 3ï
Ná ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò ó÷çìáôßæïíôáé ôá Üëáôá:
á. ÊÍÏ3,
â. MgSO4,
ã. AlPO4,
ä. NH4Cl,
å. õðï÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï
áðü ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò ìåôáîý åíüò ïîÝïò êáé ìéáò âÜóçò.
MïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
á. Ná ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò ó÷çìáôßæïíôáé ôá Üëáôá:
i. Na2SO4, ii. Ca(NO3)2

365
ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ìå áíôéäñþíôá ïîý êáé âÜóç.

Íá ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå.
MïíÜäåò 12
â. ÄéáèÝôïõìå ôá åõäéÜëõôá Üëáôá: NaNO3, KCl, MgSO4, CaCl2, Pb(NO3)2.
i. Íá ïíïìÜóåôå ôá Üëáôá áõôÜ.
MïíÜäåò 5
ii. Ná åðéëÝîåôå êáôÜëëçëá æåýãç áðü ôá ðáñáðÜíù Üëáôá, ãéá íá ðáñáóêåõÜóåôå ôá
áäéÜëõôá Üëáôá ÷ëùñéïý÷ï ìüëõâäï (ÉÉ) êáé èåééêü áóâÝóôéï.
Íá ãñÜøåôå ôéò ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
MïíÜäåò 4
ã. ÄéáèÝôïõìå ôï ìÝôáëëï Ì ðïõ åìöáíßæåé óôéò åíþóåéò ôïõ áñéèìïýò ïîåßäùóçò +2 êáé
+3, åíþ åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ. Íá ãñÜøåôå ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ ìåôÜë-
ëïõ:
i. ìå ÇBr êáé ii. ìå áñáéü äéÜëõìá H2SO4
MïíÜäåò 4

366
Κεφάλαιο 4
Στοιχειομετρία

Περιεχόμενα κεφαλαίου 4
4.1 Βασικές έννοιες για τους υπολογισμούς: σχετική ατομική μάζα,
σχετική μοριακή μάζα, mol, αριθμός Αvogadro, γραμμομοριακός όγκος
4.1.1 Σχετική ατομική μάζα (A r ) – Σχετική μοριακή μάζα (Μ r ) . . . . . . . . . . . . 369
4.1.2 Σχετική ατομική μάζα (A r ) – Aτομικό βάρος (ΑΒ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
4.1.3 Σχετική μοριακή μάζα (Μ r ) – Μοριακό βάρος (ΜΒ) . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
4.1.4 mol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
4.1.5 Γραμμομοριακός όγκος (Vm ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Ασκήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 401
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Διαγώνισμα στην ενότητα 4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
4.2 Καταστατική εξίσωση των αερίων
4.2.1 Νόμος Βoyle (ισόθερμη μεταβολή) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
4.2.2 Νόμος Charles (ισοβαρής μεταβολή) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
4.2.3 Νόμος Gay-Lussac (ισόχωρη μεταβολή) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
4.2.4 Συνδυαστικός νόμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
4.2.5 Καταστατική εξίσωση των αερίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Ερωτήσεις θεωρίας με αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
Ασκήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 444
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
 Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
Διαγώνισμα στην ενότητα 4.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
4.3 Συγκέντρωση διαλύματος. Αραίωση, ανάμειξη διαλυμάτων
4.3.1 Συγκέντρωση ή μοριακότητα κατ΄ όγκο διαλύματος . . . . . . . . . . . . . . . 457
Ασκήσεις διαλυμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους και αντιστοίχισης . . . . . . . 476
Ερωτήσεις θεωρίας για αιτιολόγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
Ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
Διαγώνισμα στην ενότητα 4.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493
4.4 Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί
Στοιχειομετρικές ασκήσεις για λύση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Διαγώνισμα στην ενότητα 4.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523

Διαγώνισμα στο κεφάλαιο 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525

 4.1
ÂáóéêÝò Ýííïéåò ãéá ôïõò õðï-
ëïãéóìïýò:
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá,
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá, mol,
áñéèìüò Avogadro,
ãñáììïìïñéáêüò üãêïò

4.1.1 Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) - Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr)

Ãéá ôç ìÝôñçóç ôçò ìÜæáò ðïëý ìéêñþí óùìáôéäßùí, üðùò åßíáé ôá Üôïìá, ôá ìüñéá êáé ôá
éüíôá, äåí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ïé óõíçèéóìÝíåò ìïíÜäåò ìÜæáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá,
ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãüíïõ õðïëïãßæåôáé üôé åßíáé ßóç ìå 1,66 · 10-24 g.
máôüìïõ õäñïãüíïõ = 1,66 · 10-24 g Þ máôüìïõ õäñïãüíïõ = 1,66 · 10-27 kg
¸ôóé, óôçí ðñÜîç, ìáò åíäéáöÝñåé ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí ìáæþí äéáöüñùí äïìéêþí óõóôá-
ôéêþí ôçò ýëçò (áôüìùí, ìïñßùí, éüíôùí). Ãéá ôïí õðïëïãéóìü áõôÞò ôçò ó÷Ýóçò ïñßóôçêå
ìéá ðñüôõðç ìïíÜäá, ðïõ ïíïìÜæåôáé ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (atomic mass unit – amu).
ÌïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu)
1
AôïìéêÞ ìïíÜäá ìÜæáò (amu) åßíáé ôï ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå
12
ìáæéêü áñéèìü 12 (12C)
1
1 amu = m g
12 áôüìïõ12C
12
Ôï éóüôïðï ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12, äçëáäÞ 6 C, Ý÷åé óôïí ðõñÞíá ôïõ 6 ðñùôü-

íéá (Æ = 6) êáé 6 íåôñüíéá (Í = Á - Æ = 12 - 6 = 6). Ç ìÜæá áôüìïõ ôïõ éóïôüðïõ ôïõ Üíèñáêá
(12C) åßíáé ðåñßðïõ ßóç ìå ôç ìÜæá ôïõ ðõñÞíá, äçëáäÞ åßíáé ðåñßðïõ ßóç ìå ôï Üèñïéóìá
ôùí ìáæþí ôùí ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí.
máôüìïõ 12C » 6 · mp + 6 · mn » 12 · 1,66 · 10-24 g
EðïìÝíùò ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu) ùò åîÞò:
1 1
1 amu = m 12
Þ 1 amu = · 12 · 1,66 · 10-24 g Þ 1 amu = 1,66 · 10-24 g
12 áôüìïõ C 12

369
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óçìåßùóç: Áñ÷éêÜ ùò ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò ïñßóôçêå ç ìÜæá åíüò áôüìïõ õäñïãüíïõ (19ïò áéþíáò) êáé
óôç óõíÝ÷åéá ôï 1/16 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ ïîõãüíïõ (1904).

4.1.2 Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) - Áôïìéêü âÜñïò (ÁÂ)

Ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå, åðïìÝíùò, ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ìáæþí ôùí áôüìùí ôùí óôïé÷åßùí
óõãêñßíïõìå ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ åíüò óôïé÷åßïõ ìå ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu). Ôï
áðïôÝëåóìá ôçò óýãêñéóçò åßíáé Ýíáò áñéèìüò ðïõ ïíïìÜæåôáé ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ
óôïé÷åßïõ êáé óýìöùíá ìå ôçí ðñüôáóç ôçò ÉUPAC óõìâïëßæåôáé ìå Ár.
Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) åßíáé ï áñéèìüò ðïõ åêöñÜæåé ðüóåò öïñÝò åßíáé ìåãáëýôåñç ç
ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu), äçëáäÞ áðü ôï 1/12
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
H ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá áíáöÝñåôáé óå óõãêåêñéìÝíï Üôïìï, äçëáäÞ óå Üôïìï ìå äåäïìÝ-
íï áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé ìáæéêü áñéèìü (Á).

Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár) óôïé÷åßïõ

ÌÜæá ôïõ åíüò áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ m áôüìïõ

Ár = Þ Ar =
1 1 amu
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12 C
12

Óôçñéæüìåíïé óôçí ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (Ar) åíüò óôïé÷åßïõ ìðïñïýìå íá õðï-
ëïãßóïõìå ôçí áðüëõôç áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ. Áñêåß íá ðïëëáðëáóéÜóïõìå ôçí ôéìÞ
ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò ôïõ óôïé÷åßïõ (Ár) ìå ôçí ôéìÞ ôçò ìïíÜäáò áôïìéêÞò ìÜæáò,
äçëáäÞ ôá 1,66 · 10–24 g.
máôüìïõ = Ar · 1,66 · 10-24 g
ÐáñÜäåéãìá
Ôï íÜôñéï (Na) Ý÷åé ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár) ßóç ìå 23.
l ¼ôáí ëÝìå üôé Ar(Na) = 23, åííïïýìå üôé ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ íáôñßïõ åßíáé 23 öïñÝò
ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu), äçëáäÞ áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
l Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ íáôñßïõ åßíáé ßóç ìå:
máôüìïõ Na = 23 amu = 23 · 1,66 · 10-24 = 3,818 · 10-23 g
ÁñêåôÝò öïñÝò ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár ) áíáöÝñåôáé ùò áôïìéêü âÜñïò (ÁÂ). Óôç óõíÝ-
÷åéá èá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár ), üðùò ðñïôåßíåôáé áðü ôçí ÉUPAC. H
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá õðïëïãßæåôáé ìå áêñßâåéá ìå ôïí öáóìáôïãñÜöï ìÜæáò.

370
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Õðïëïãéóìüò ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (Ar) åíüò óôïé÷åßïõ óýìöùíá ìå ôç óýóôá-
óÞ ôïõ óå éóüôïðá
Tá ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá óôç öýóç õðÜñ÷ïõí ùò ìåßãìáôá éóïôüðùí. Ãéá ôïí õðïëïãéóìü
ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (Ar) åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ Ý÷åé éóüôïðá ðñÝðåé íá ëáìâÜíïõìå
õðüøç ìáò ôçí éóïôïðéêÞ ôïõ óýóôáóç. Óôçí ýðáñîç ôùí éóïôüðùí ïöåßëåôáé êõñßùò ôï
äåêáäéêü ìÝñïò ôùí ó÷åôéêþí áôïìéêþí ìáæþí (Ár).
Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ áðïôåëåßôáé áðü
éóüôïðá, ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå:
á. ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár) êÜèå éóïôüðïõ êáé
â. ôçí áíáëïãßá ôùí éóïôüðùí Þ ôçí % óýóôáóç ôùí éóïôüðùí.
Óçìåßùóç: ¼ðùò ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá åíüò éóïôüðïõ, Ýôóé êáé ç óýóôáóç ôùí éóïôüðùí åíüò óôïé÷åßïõ
óôç öýóç ðñïóäéïñßæåôáé ìå áêñßâåéá ìå ôïí öáóìáôïãñÜöï ìÜæáò.
ÐñáêôéêÜ, ÷ùñßò óçìáíôéêü óöÜëìá, ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) åíüò éóïôüðïõ ìðïñåß íá
èåùñçèåß ßóç ìå ôïí ìáæéêü ôïõ áñéèìü (Ar = A).
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï áóâÝóôéï (Ca) Ý÷åé ìáæéêü áñéèìü Á = 40, åðïìÝíùò ìðïñïýìå íá ðïýìå
üôé Ar(Ca) = 40.
Ãéá ôïí ðåéñáìáôéêü õðïëïãéóìü ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (Ar) åíüò óôïé÷åßïõ, áðü ôéò
ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò (Ar) êáé ôçí áíáëïãßá ôùí éóïôüðùí ôïõ, Ý÷ïõìå:
Ar = ¢èñïéóìá ôùí ãéíïìÝíùí: (% ðïóïóôü ôïõ éóïôüðïõ) x (Ar éóïôüðïõ)

ÐáñÜäåéãìá
Ôï ÷ëþñéï õðÜñ÷åé óôç öýóç, ùò ìåßãìá äýï éóïôüðùí, ðïõ åßíáé ôï 35Cl óå ðïóïóôü 75%
êáé ôï 37Cl óå ðïóïóôü 25%. ÅðïìÝíùò, ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár) ôïõ ÷ëùñßïõ èá åßíáé
(èåùñïýìå üôé Ar (35Cl) = 35 êáé Ar (37Cl) = 37):
75 25 75 25
Ár = Ar ( 35Cl) · + Ar ( 37Cl) · Þ Ar = 35 · + 37 · Þ Ar = 35,5
100 100 100 100

4.1.3 Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ar) - Ìïñéáêü âÜñïò (ÌÂ)

Ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò ðïõ óôçí ðñÜîç ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá, ÷ñçóé-
ìïðïéïýìå êáé ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò, óõãêñßíïõìå ôç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ åíüò
óôïé÷åßïõ Þ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìå ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu). Ôï áðïôÝëåóìá ôçò
óýãêñéóçò åßíáé Ýíáò áñéèìüò ðïõ ïíïìÜæåôáé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò
÷çìéêÞò Ýíùóçò êáé óýìöùíá ìå ôçí ðñüôáóç ôçò ÉUPAC óõìâïëßæåôáé ìå Ìr.

371
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr ) óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò åßíáé ï áñéèìüò ðïõ åêöñÜæåé
ðüóåò öïñÝò åßíáé ìåãáëýôåñç ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðü
ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu), äçëáäÞ áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá
ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
Ç Ýííïéá ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr) åðåêôåßíåôáé êáé óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò. Óôéò éïíôé-
êÝò åíþóåéò, üðùò ãíùñßæïõìå, Ý÷ïõìå êñõóôáëëéêü ðëÝãìá êáé åðïìÝíùò äåí õðÜñ÷åé ç
Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ.
Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò
ÌÜæá ôïõ åíüò ìïñßïõ ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò
Ìr =
1
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12 C
12
m ìïñßïõ
Þ Ìr =
1 amu

ÐáñÜäåéãìá
Ôï ïîõãüíï (Ï2) Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) ßóç ìå 32. ÅðïìÝíùò, üôáí ëÝìå üôé Ìr(Ï2) =
= 32, åííïïýìå üôé ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìï-
íÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu), äçëáäÞ ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü
áñéèìü 12 (12C).
Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr ) áñêåôÝò öïñÝò áíáöÝñåôáé ùò ìïñéáêü âÜñïò (ÌÂ). Óôç óõ-
íÝ÷åéá èá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) üðùò ðñïôåßíåôáé áðü ôçí ÉUPAC.
Ðñïóäéïñéóìüò ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr) åíüò óôïé÷åßïõ Þ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò óýìöùíá ìå ôïí áíôßóôïé÷ï ìïñéáêü ôýðï
Óýìöùíá ìå ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.), ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
ìÜæá (Mr) áèñïßæïíôáò ôéò ôéìÝò ôùí Ár üëùí ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ôï ìüñéï ôïõ
óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.

Õðïëïãéóìüò Mr óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò óýìöùíá ìå ôïí Ì.Ô.

Ìr = æç
´Áèñïéóìá ôùí Á r ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ö
÷
è ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ø

ÁíáëõôéêÜ Ý÷ïõìå:
á. Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) óôïé÷åßïõ
Ï ìïñéáêüò ôýðïò ÷çìéêïý óôïé÷åßïõ (×) åßíáé ×á, üðïõ á åßíáé ç áôïìéêüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ.
ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr) åßíáé ßóç ìå:

372
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Ìr (óôïé÷åßïõ) = Ár (óôïé÷åßïõ) · Áôïìéêüôçôá

Ðáñáäåßãìáôá
Ôï Üæùôï (Í) åßíáé äéáôïìéêü óôïé÷åßï, Üñá Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Í2. ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:
Ìr (Í2) = Ar(N) · 2 = 14 · 2 Þ Ìr (Í2) = 28
â. Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ÷çìéêÞò Ýíùóçò
Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, êáé
óýìöùíá ìå áõôüí Ý÷ïõìå:
æ Áñéèìüò áôüìùí ö
´Áèñïéóìá ôùí
Ìr (÷çìéêÞò Ýíùóçò) = : (Ár êÜèå óôïé÷åßïõ) · ç ôïõ óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ÷
ãéíïìÝíùí ç ÷
è ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ø
äçëáäÞ áèñïßæïõìå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò (Ar) üëùí ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ôï
ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Èåééêü ïîý ìå Ì.Ô.: H2SO4
Mr = Ar(H) · 2 + Ar(S) · 1 + Ar(O) · 4 = 1 · 2 + 32 · 1 + 16 · 4 = 98
2. Öùóöïñéêü áóâÝóôéï ìå Ì.Ô.: Ca3(PO4)2
Mr = Ar(Ca) · 3 + Ar(P) · 2 + Ar(O) · 8 = 40 · 3 + 31 · 2 + 16 · 8 = 310
3. Áíèñáêéêü áììþíéï ìå Ì.Ô.: (NH4)2CO3
Mr = Ar(N) · 2 + Ar(H) · 8 + Ar(C) · 1 + Ar(O) · 3 = 14 · 2 + 1 · 8 + 12 · 1 + 16 · 3 = 96
4. ¸íõäñïò èåééêüò ÷áëêüò ìå Ì.Ô.: CuSO4.5H2O
Mr = Ar(Cu) · 1 + Ar(S) · 1 + Ar(O) · 4 + Ar(H) · 10 + Ar(O) · 5 =
= 63,5 · 1 + 32 · 1 + 16 · 4 + 1(5 · 2) + 16(5 · 1) = 249,5

Ïé ðáñáðÜíù åíþóåéò Ca3(PO4)2, (NH4)2CO3 êáé CuSO4.5H2O åßíáé éïíôéêÝò åíþóåéò, äçëáäÞ
Ý÷ïõìå êñõóôáëëéêü ðëÝãìá êáé ü÷é ìüñéï. Óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞ-
óïõìå ôçí Ýííïéá ôçò ó÷åôéêÞò ôõðéêÞò ìÜæáò, ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôçí ßäéá äéáäéêáóßá ìå
áõôÞ ãéá ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá. Óôçí ðñÜîç, óõíÞèùò, åîáêïëïõèïýìå íá ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå ôïí üñï ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr).
Ìå ôçí ßäéá ëïãéêÞ áíáöåñüìáóôå êáé óôçí ðåñßðôùóç ôùí éüíôùí.
Ðáñáäåßãìáôá
1. Ca2+ (êáôéüí áóâåóôßïõ):
Ìr = Ár(Ca) = 40

373
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

2. SO 24- (èåééêü áíéüí):

Ìr = Ár(S) · 1 + Ár(O) · 4 = 32 · 1 + 16 · 4 = 96

4.1.4 mol
Èåìåëéþäåò ðñüâëçìá ãéá ôç ÷çìåßá áðïôåëïýí ïé äéÜöïñïé ðïóïôéêïß õðïëïãéóìïß ãýñù
áðü ôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá. Ç ÷ñÞóç ôïõ g (ãñáììÜñéï) ùò âáóéêÞ ìïíÜäá ôçò ðïóüôçôáò
ôçò ýëçò äåí åßíáé ðÜíôá ôüóï åý÷ñçóôç, êáé ãéá ôïí ëüãï áõôü Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá âñåèåß
ìéá Üëëç ìïíÜäá ôçò ýëçò ðïõ íá åîõðçñåôåß áõôïýò ôïõò õðïëïãéóìïýò.
ÐñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç üôé óôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò óõììåôÝ÷ïõí Üôïìá, ìüñéá Þ éüíôá
êáé ìÜëéóôá óå áêÝñáéåò áíáëïãßåò. Ï áñéèìüò üìùò ôùí áôüìùí, ìïñßùí Þ éüíôùí ðïõ
óõììåôÝ÷ïõí óå ìßá áíôßäñáóç åßíáé ôåñÜóôéïò, êáé åðïìÝíùò ïé ðïóïôéêïß õðïëïãéóìïß
äåí åßíáé åý÷ñçóôï íá ãßíïíôáé óýìöùíá ìå ôïí áñéèìü ôùí óùìáôéäßùí.
Ïé ÷çìéêïß, ãéá ôç äéåõêüëõíóç ôùí õðïëïãéóìþí, êáôÝëçîáí óôç ÷ñÞóç ìéáò ìïíÜäáò ðïõ
ïíïìÜæåôáé mol.
mol åßíáé ç ìïíÜäá ðïóüôçôáò ïõóßáò óôï äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.) êáé ïñßæåôáé ùò ç ðïóüôçôá
ôçò ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôüóåò óôïé÷åéþäåéò ïíôüôçôåò üóïò åßíáé ï áñéèìüò ôùí áôüìùí ðïõ
õðÜñ÷ïõí óå 12 g ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
Ðñïóäéïñßóôçêå ðåéñáìáôéêÜ üôé óå ðïóüôçôá ôïõ Üíèñáêá (12C) ôüóùí g üóùí êáé ç ó÷åôé-
êÞ áôïìéêÞ ôïõ ìÜæá (Ár), äçëáäÞ óå 12 g Üíèñáêá, ðåñéÝ÷åôáé Ýíáò ðïëý ìåãÜëïò áñéèìüò
áôüìùí 12C, ðïõ åßíáé ßóïò ìå 6,02 · 1023 (ìå áêñßâåéá 6,0252 · 1023). Ï áñéèìüò áõôüò ïíï-
ìÜæåôáé áñéèìüò Avogadro êáé óõìâïëßæåôáé ìå ÍÁ.
Áñéèìüò ôïõ Avogadro (NA)
ÍÁ = 6,02 · 1023 mol-1

Åðßóçò, âñÝèçêå üôé:

á. Ãéá ïðïéïäÞðïôå óôïé÷åßï êáé óå ðïóüôçôÜ ôïõ, óå g, ßóç áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìé-
êÞ ìÜæá (Ar) ôïõ, ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ.
ÐáñÜäåéãìá
Åßíáé Ar (Ca) = 40. ¢ñá:
óå 40 g Ca èá ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 Üôïìá Ca
â. Ãéá ïðïéïäÞðïôå óôïé÷åßï Þ ÷çìéêÞ Ýíùóç êáé óå ðïóüôçôÜ ôïõ, óå g, ßóç áñéèìçôéêÜ ìå
ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) ôïõ, ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 ìüñéá ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò.

374
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

ÐáñÜäåéãìá
Åßíáé Ìr (HCl) = 36,5. ¢ñá:
óå 36,5 g HCl èá ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 ìüñéá HCl
ã. Ãéá ïðïéïäÞðïôå éüí êáé óå ðïóüôçôÜ ôïõ, óå g, ßóç áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ
ìÜæá (Ar) ôïõ áôüìïõ ðïõ ôï áðïôåëåß (ãéá ìïíïáôïìéêü éüí), Þ ôï Üèñïéóìá ôùí ó÷åôéêþí
áôïìéêþí ìáæþí üëùí ôùí áôüìùí ôïõ (ãéá ðïëõáôïìéêü éüí), ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 éüíôá.
ÐáñÜäåéãìá
Åßíáé Ar (Cl) = 35,5. ¢ñá:
óå 35,5 g Cl- èá ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 éüíôá Cl-
¼ëåò ïé ðáñáðÜíù ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðïóüôçôåò ôçò ýëçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü óùìá-
ôéäßùí (Üôïìá, ìüñéá êáé éüíôá). Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù äåäïìÝíá, êáôáëÞãïõìå:
Ôï mol åßíáé ìïíÜäá ðïóüôçôáò ïõóßáò óôï äéåèíÝò óýóôçìá (S.I.) êáé ïñßæåôáé ùò ç ðïóü-
ôçôá ôçò ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åé NA (NA = 6,02 · 10 23) ïíôüôçôåò (Üôïìá, ìüñéá, éüíôá êôë.).
ÅðïìÝíùò, óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü èá Ý÷ïõìå:
á. 1 mol áôüìùí óôïé÷åßïõ åßíáé ç ðïóüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 Üôïìá.
1 mol áôüìùí ðåñéÝ÷åé NA Üôïìá
â. 1 mol ìïñßùí óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò åßíáé ç ðïóüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò ðïõ ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 ìüñéá.
1 mol ìïñßùí ðåñéÝ÷åé NA ìüñéá
ã. 1 mol éüíôùí åßíáé ç ðïóüôçôá ôïõ éüíôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 éüíôá.
1 mol éüíôùí ðåñéÝ÷åé NA éüíôá
Óôçí ðñÜîç ìÜò åíäéáöÝñåé ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ìïíÜäáò ÷çìéêÞò ïõóßáò (mol) êáé ôïõ
ãñáììáñßïõ (g). ¸÷ïõìå:
á. 1 mol áôüìùí óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ç ðïóüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ, óå g, ç ïðïßá åßíáé ßóç
áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár) ôïõ óôïé÷åßïõ.
1 mol áôüìùí ðåñéÝ÷åé NA Üôïìá êáé Ý÷åé ìÜæá Ár g

ÐáñÜäåéãìá
Ãéá ôï õäñïãüíï (Ç) Ý÷ïõìå Ar (H) = 1. ¢ñá:
1 mol áôüìùí Ç éóïýôáé ìå 1 g êáé ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç)
â. 1 mol ìïñßùí óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò ïíïìÜæåôáé ç ðïóüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ, óå g, ç
ïðïßá åßíáé ßóç áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò.

375
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

1 mol ìïñßùí ðåñéÝ÷åé NA ìüñéá êáé Ý÷åé ìÜæá Ìr g

ÐáñÜäåéãìá
Ãéá ôï èåééêü ïîý (Ç2SO4) Ý÷ïõìå Mr = 98. ¢ñá:
1 mol H2SO4 éóïýôáé ìå 98 g êáé ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 ìüñéá èåééêïý ïîÝïò (Ç2SO4)
ã. 1 mol éüíôùí ïíïìÜæåôáé ç ðïóüôçôá ôïõ éüíôïò, óå g, ç ïðïßá åßíáé ßóç áñéèìçôéêÜ ìå ôï
Üèñïéóìá ôùí ó÷åôéêþí áôïìéêþí ìáæþí (Ár) üëùí ôùí áôüìùí ðïõ ðåñéÝ÷åé.
1 mol éüíôùí ðåñéÝ÷åé NA éüíôùí êáé Ý÷åé ìÜæá Ìr g

ÐáñÜäåéãìá
Ãéá ôï èåééêü áíéüí (SO 24- ) Ý÷ïõìå Mr = 96. ¢ñá:

1 mol SO 24- éóïýôáé ìå 96 g êáé ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 èåééêÜ áíéüíôá (SO 24- )

Óçìåßùóç: Óôç ÷çìéêÞ âéâëéïãñáößá áñêåôÝò öïñÝò áíáöÝñåôáé: ôï 1 mol áôüìùí ùò ãñáììïÜôïìï (g-at),
ôï 1 mol ìïñßùí ùò ãñáììïìüñéï (mole), ôï 1 mol éüíôùí ùò ãñáììïúüí (g-ion). Óôç óõíÝ÷åéá èá ÷ñçóéìï-
ðïéïýìå ôç óýã÷ñïíç Ýííïéá ôïõ mol, üðùò ïñßóôçêå ðáñáðÜíù, äçëþíïíôáò êÜèå öïñÜ áí Ý÷ïõìå mol
áôüìùí, mol ìïñßùí Þ mol éüíôùí.
ÓõìðåñáóìáôéêÜ êáôáëÞãïõìå üôé ï áñéèìüò ôïõ Avogadro (NA = 6,02 · 1023) åêöñÜæåé:
i. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ïðïéïõäÞðïôå óôïé÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå ìÜæá ôüóùí ãñáì-
ìáñßùí üóùí êáé ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ.
ii. ôïí áñéèìü ôùí ìïñßùí ïðïéïõäÞðïôå óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
ìÜæá ôüóùí ãñáììáñßùí üóùí êáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõò,
iii. ôïí áñéèìü ôùí éüíôùí ïðïéïõäÞðïôå éüíôïò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå ìÜæá ôüóùí ãñáììá-
ñßùí üóùí êáé ç ó÷åôéêÞ ôõðéêÞ ìÜæá ôïõ.

4.1.5 Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm)

To 1811, o Iôáëüò Avogadro, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá åñìçíåýóåé ôçí áíáëïãßá üãêùí ðïõ
Ý÷ïõí ôá áÝñéá, üôáí åíþíïíôáé (íüìïò Gay-Lussac), äéáôýðùóå ôçí ðáñáêÜôù õðüèåóç:
Õðüèåóç Þ áñ÷Þ Þ íüìïò ôïõ Avogadro
ºóïé üãêïé áåñßùí Þ áôìþí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí
ßäéï áñéèìü ìïñßùí.
Áíôßóôñïöá Ý÷ïõìå:
ºóïé áñéèìïß áÝñéùí ìïñßùí Þ áôìþí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò êáôá-
ëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï.

376
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç áõôÞ, ï Avogadro áðÝäåéîå, ãéá ðñþôç öïñÜ, ôç äéáöïñÜ ìåôáîý
ôùí áôüìùí êáé ôùí ìïñßùí.
ÐáñáêÜôù öáßíåôáé êáé ó÷çìáôéêÜ ç õðüèåóç ôïõ Avogadro:

V L O2 περιέχουν V L Η2 θα περιέχουν
σε δεδομένη στις ίδιες συνθήκες
πίεση (p atm) και οπότε σύμφωνα με την πίεσης (p atm) και
θερμοκρασία υπόθεση Avogadro θερμοκρασίας
(θ°C) ορισμένο (θ°C) τον ίδιο
αριθμό μορίων αριθμό μορίων

Óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç ôïõ Avogadro, ðñïêýðôåé üôé 1 mol –äçëáäÞ 6,02 · 1023 ìüñéá
ïðïéïõäÞðïôå áåñßïõ– êáôáëáìâÜíåé óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò
ôïí ßäéï üãêï. Ï üãêïò áõôüò ïíïìÜæåôáé ãñáììïìïñéáêüò üãêïò êáé óõìâïëßæåôáé Vm.
Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm Þ Vmol ) áåñßïõ ïíïìÜæåôáé ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï 1
mol áõôïý (óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò), äçëáäÞ ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 6,02 · 10 23
ìüñéá áõôïý óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá:
i. 1 mol ïðïéáóäÞðïôå áÝñéáò ïõóßáò (óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò) ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï
áñéèìü ìïñßùí (6,02 · 10 23 ìüñéá) êáé
ii. ôá áÝñéá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ßóï áñéèìü ìïñßùí óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
ðßåóçò êáôáëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï (õðüèåóç ôïõ Avogadro)
ðñïêýðôåé ôï óõìðÝñáóìá: «Óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, ÍÁ ìüñéá
ïðïéáóäÞðïôå áÝñéáò ïõóßáò (óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò), äçëáäÞ 1 mol ôçò ïõóßáò, êáôá-
ëáìâÜíïõí ôïí ßäéï ãñáììïìïñéáêü üãêï».
ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí, óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìï-
êñáóßáò êáé ðßåóçò, åßíáé óôáèåñÞ êáé ßäéá ãéá üëá ôá áÝñéá.

Vm = óôáèåñüò
(óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò (Ô) êáé ðßåóçò (p))

ÐåéñáìáôéêÜ âñÝèçêå üôé óå èåñìïêñáóßá è = 25°C Þ Ô = 273 Ê êáé ðßåóç p = 1 atm ç ôéìÞ
ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 22,4 L.
Oé óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò è = 25°C Þ Ô = 273 Ê êáé ðßåóçò p = 1 atm ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò
ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP).

377
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Vm = 22,4 L · mol–1
(óå èåñìïêñáóßá è0 = 25°C Þ Ô0 = 273 Ê êáé ðßåóç p0 = 1 atm)
Ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò – STP

Ïé ðñüôõðåò óõíèÞêåò óõìâïëßæïíôáé êáé ìå ÊÓ (ÊáíïíéêÝò ÓõíèÞêåò). Óôç óõíÝ÷åéá èá

÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí äéåèíÞ óõìâïëéóìü STP (Standard Temperature Pressure).
Ðáñáäåßãìáôá
1. 1 mol áÝñéïõ H2 Ý÷åé ìÜæá 2 g (Mr = 2), ðåñéÝ÷åé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá êáé êáôáëáìâÜíåé
üãêï 22,4 L óå STP.
2. 1 mol áÝñéïõ F2 Ý÷åé ìÜæá 38 g (Mr = 38), ðåñéÝ÷åé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá êáé êáôáëáìâÜíåé
üãêï 22,4 L óå STP.
3. 1 mol áÝñéïõ CO Ý÷åé ìÜæá 28 g (Mr = 28), ðåñéÝ÷åé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá êáé êáôáëáìâÜíåé
üãêï 22,4 L óå STP.
H ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ (Vm) óå äéáöïñåôéêÝò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
óçò åßôå èá äßíåôáé åßôå èá ðñïóäéïñßæåôáé ìÝóù ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áåñßùí.
Eöüóïí 1 mol ïðïéïõäÞðïôå áåñßïõ óôïé÷åßïõ Þ áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò êáôáëáìâÜíåé ôïí
ßäéï üãêï Vm L óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò, ôá n mol èá êáôáëáìâÜ-
íïõí üãêï V = n · Vm L óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
ÅðïìÝíùò, áí Ý÷ïõìå nÁ mol áåñßïõ Á, èá êáôÝ÷ïõí üãêï VA = nA · Vm L êáé, áí Ý÷ïõìå n mol
áåñßïõ Â, èá êáôÝ÷ïõí üãêï V = n · Vm L, óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
Óýìöùíá ìå áõôÜ ôá óôïé÷åßá, ðñïêýðôåé ç ðáñáêÜôù ó÷Ýóç:
VA n A · Vm VA nA
= Þ =
VB nB · Vm VB nB

Èåìåëéþäçò ó÷Ýóç ãéá ôá áÝñéá

Óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò (Ô) êáé ðßåóçò (p), ç áíáëïãßá ôùí

üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá ôùí mol.
V1 n1
=
V2 n2

Äå ÷ñåéÜæåôáé íá áðïäåßîïõìå ôçí ðáñáðÜíù ó÷Ýóç.

ÂáóéêÝò ó÷Ýóåéò ãéá ôïõò õðïëïãéóìïýò óýìöùíá ìå ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.)
Óýìöùíá ìå ôéò Ýííïéåò ôçò ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò (Ar), ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr),
ôïõ áñéèìïý ôïõ Avogadro (NA), ôïõ mol êáé ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ (Vm), ðñïêýðôïõí
ïé ðáñáêÜôù ðëçñïöïñßåò áðü ôç ãíþóç åíüò ìïñéáêïý ôýðïõ.

378
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

¸óôù ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ áÝñéïõ õäñïèåßïõ: Ç2S.

Óýìöùíá ìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ðñïêýðôïõí ïé ðáñáêÜôù ðëçñïöïñßåò:
1. Ôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ôïõ õäñïèåßïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá Ç êáé Ýíá Üôï-
ìï S.
2. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr):
Mr = 2 · Ar(H) + 1 · Ar(S) Þ Mr = 2 · 1 + 1 · 32 = 34
3. 1 mol H2S Ý÷åé ìÜæá 34 g, ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá êáé êáôÝ÷åé üãêï 22,4 L óå STP.
4. Ç ðïóïôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò êáé ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðåñéÝ÷åé:
1 mol H2S 2 moláôüìùí Ç 1 moláôüìùí S
Þ Þ Þ
34 g H2S ðåñéÝ÷åé 2·1gÇ êáé 1 · 32 g S
Þ Þ Þ
NA ìüñéá H2S 2 · NA Üôïìá Ç 1 · NA Üôïìá S

Ôï óýíïëï ôùí ðáñáðÜíù ðëçñïöïñéþí åßíáé ÷ñÞóéìåò ãéá ôçí åðßëõóç áñêåôþí ðñïâëç-
ìÜôùí ðïõ èá ìáò áðáó÷ïëÞóïõí óôç óõíÝ÷åéá.

379
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

4.1.6 Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C),
â. ôç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2). Äßíåôáé ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ
ìÜæá ôïõ ïîõãüíïõ Ár = 16.
ÁðÜíôçóç
á. Óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü ôçò ìïíÜäáò áôïìéêÞò ìÜæáò, åßíáé ðñïöáíÝò üôé ç ó÷åôéêÞ áôï-
ìéêÞ ìÜæá ôïõ éóïôüðïõ ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá (12C) åßíáé ßóç ìå 12 (Ár = 12). ÅðïìÝíùò
Ý÷ïõìå:
1 mol áôüìùí 12C ðåñéÝ÷åé ÍÁ Üôïìá 12C êáé Ý÷åé ìÜæá Ar g Þ 12 g
1 Üôïìï 12C ö=;
12
ö= g
NA

¢ñá ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12C åßíáé ßóç ìå:

12 12
m= Þ m= Þ m = 1,99 · 10-23 g
NA 6,02 × 10 23

×ñÞóéìç ó÷Ýóç

Áðü ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá (12C) ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôç

ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu).
1 1 12 1
1 amu = máôüìïõ12C Þ 1 ámu = · Þ 1 amu = Þ 1 amu = 1,66 · 10-23 g
12 12 N A NA

1
1 amu = g
NA

â. Ðñïóäéïñßæïõìå ãéá ôï CO2 ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá: Mr = 1 · 12 + 2 · 16 = 44. ÅðïìÝíùò

Ý÷ïõìå:
1 mol CÏ2 ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá CÏ2 êáé Ý÷åé ìÜæá Ìr g Þ 44 g
1 ìüñéï CÏ2 ö=;

380
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

44
ö= g
NA

¢ñá ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ CO2 åßíáé ßóç ìå:

44 44
m= Þ m= Þ m = 7,308 · 10-23 g
NA 6,02 × 10 23

ÌÜæá åíüò áôüìïõ ÌÜæá åíüò ìïñßïõ

Ár Ìr
máôüìïõ = g mìïñßïõ = g
NA NA

4.1.7 Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ öèïñßïõ (F), áí åßíáé ãíùóôü
üôé ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ åßíáé 3,1546 · 10-23 g.
ÁðÜíôçóç
1oò ôñüðïò
Ãíùñßæïõìå üôé:
1 Üôïìï F Ý÷åé ìÜæá 3,1546 · 10-23 g
NA Üôïìá F ö=;
ö = 3,1546 · 10 -23
· NA = 3,1546 · 10 -23
· 6,02 · 1023 » 19 g
Ïðüôå 1 moláôüìùí F = 19 g. ¢ñá: Ar(F) = 19.
2ïò ôñüðïò
×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç ðïõ áðïäåßîáìå óôçí ðñïçãïýìåíç åñþôçóç:
Ar
máôüìïõ = Þ Ar = máôüìïõ · ÍÁ Þ Ar = 3,1546 · 10-23 · 6,02 · 1023 Þ Ar » 19
NA

4.1.8 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ áñóåíéêïý, áí ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ

ôïõ ìÜæá (Ar) åßíáé 75 êáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ôïõ ìÜæá (Mr) åßíáé 300.
ÁðÜíôçóç
¸óôù x ç áôïìéêüôçôá ôïõ áñóåíéêïý. ÅðïìÝíùò, ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ óôïé÷åßïõ èá åßíáé
Asx . Èá éó÷ýåé Mr = Ar · x Þ 300 = 75 · x Þ x = 4. Óõíåðþò, ç æçôïýìåíç áôïìéêüôçôá ôïõ
áñóåíéêïý åßíáé 4 êáé ï ìïñéáêüò ôýðïò As4 (ôåôñáôïìéêü óôïé÷åßï).

381
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÌÝèïäïé ðñïóäéïñéóìïý Mr áÝñéáò ïõóßáò

Må ôç âïÞèåéá ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí óå STP, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñß-

óïõìå ðåéñáìáôéêÜ ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) åíüò óôïé÷åßïõ Þ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå
áÝñéá êáôÜóôáóç, åßôå áí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá ïñéóìÝíïõ üãêïõ (STP) åßôå áí ãíùñßæïõìå
ôçí ðõêíüôçôÜ ôçò (STP).

4.1.9 á. Ðþò ðñïóäéïñßæåôáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) áÝñéáò ïõóßáò, áí åßíáé
ãíùóôÞ ç ìÜæá ïñéóìÝíïõ üãêïõ ôçò ïõóßáò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) áåñßïõ Á, áí åßíáé ãíùóôü üôé 4 g
áåñßïõ êáôáëáìâÜíïõí üãêï 0,56 L óå STP.
ÁðÜíôçóç
á. ¸óôù üôé ãíùñßæïõìå ðùò V L áåñßïõ Á óå STP Ý÷ïõí ìÜæá m g. ¸÷ïõìå:
Tá V L áåñßïõ Á óå STP Ý÷ïõí ìÜæá m g
22,4 L ö=;
22,4
ö=m· g=ág
V
Óõíåðþò 1 molA = á g êáé åðïìÝíùò Mr(A) = á.
â. ¸÷ïõìå åöáñìïãÞ ôçò ðáñáðÜíù ìåèüäïõ.
Tá 0,56 L áåñßïõ Á óå STP Ý÷ïõí ìÜæá 4 g
22,4 L ö=;
ö = 160 g
¢ñá 1 molA = 160 g êáé êáôÜ óõíÝðåéá Mr(A) = 160.

4.1.10 á. Ðþò ðñïóäéïñßæåôáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) áÝñéáò ïõóßáò, áí

ãíùñßæïõìå ôçí ðõêíüôçôÜ ôçò óå STP;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) áåñßïõ Á, áí åßíáé ãíùóôü üôé ðá-
ñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá ßóç ìå 7,1429 g/L óå STP.
ÁðÜíôçóç
m
á. Óôçñéæüìáóôå óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ñ = .
V
Óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ìðïñïýìå íá áíôéêáôáóôÞóïõìå ïðïéáäÞðïôå ìÜæá m, áñêåß
íá âÜëïõìå ôçí áíôßóôïé÷ç ôéìÞ ôïõ üãêïõ V ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ìÜæá m. Ãíùñßæïõìå üôé 1
mol ïðïéáóäÞðïôå ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå áÝñéá êáôÜóôáóç êáôáëáìâÜíåé üãêï ßóï ìå 22,4 L

382
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

óå STP. ÅðïìÝíùò, áí Ý÷ïõìå V = 22,4 L, óå STP, èá åßíáé m = Mr g. Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï

ôçò ðõêíüôçôáò êáé Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç:
Ìr g
ñ0 =
22,4 L
â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí ðáñáðÜíù ó÷Ýóç êáé áíôéêáèéóôïýìå ôçí ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò
ðïõ äßíåôáé. ¸÷ïõìå:
Ì
ñ0 = r Þ Mr = 7,1429 · 22,4 Þ Ìr = 160
22,4

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
Ôï 1811, Ýíáò Éôáëüò öõóéêüò ìå ôï üíïìá Amedeo Avogadro (1776-1856)
Ýëõóå áñêåôÜ ðñïâëÞìáôá ãéá ôïõò íüìïõò ôùí áåñßùí, ðïõ ìðïñïýóáí íá
áíôéìåôùðéóôïýí ìå ôçí áôïìéêÞ èåùñßá ôïõ Dalton. O Avogadro åîÞãçóå ôá
áðïôåëÝóìáôá ôïõ ÃÜëëïõ Gay-Lussac ôï 1808, óýìöùíá ìå ôá ïðïßá ãéá ôçí ðá-
ñáóêåõÞ äýï üãêùí íåñïý Ýðñåðå íá áíôéäñÜóïõí äýï üãêïé áÝñéïõ õäñïãü-
íïõ ìå Ýíáí üãêï ïîõãüíïõ. Ç åîÞãçóç óôçñß÷èçêå óôçí Üðïøç üôé ôüóï ôï
õäñïãüíï üóï êáé ôï ïîõãüíï õðÜñ÷ïõí óôçí áÝñéá öÜóç ùò äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá
(Ç2 êáé Ï2). Ï Amedeo Avogadro ðñüôåéíå åðßóçò: –ßóïé üãêïé áåñßùí óôéò ßäéåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí–, ãíùóôü
ùò õðüèåóç ôïõ Avogadro. Óôï ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß öáßíåôáé ï ôñüðïò ðïõ ç
õðüèåóç ôïõ Avogadro åîçãåß ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôïõ Gay-Lussac.
Amedeo Avogadro
Παρατηρήσεις Δύο όγκοι Ένας όγκος Δύο όγκοι 1776-1856
+
Gay-Lussac υδρογόνου οξυγόνου νερού

Η Η Ο Η Η
Εξήγηση + Ο Ο
Η Η Ο Η Η

Αντίδραση 2Η 2 + Ο2 2Η2 Ο

Ðñéí áðü ôï 1860, ïé éäÝåò ôïõ Avogadro äåí åß÷áí ãßíåé áðïäåêôÝò.

383
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÁóêÞóåéò

Á. ÂáóéêÝò áóêÞóåéò ìåôáôñïðþí ìåôáîý g, mol êáé L

Ï ïñéóìüò ôïõ mol Ýãéíå ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí ðïóïôéêþí õðïëïãéóìþí óôá ÷çìéêÜ
öáéíüìåíá. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé âáóéêÞ ãíþóç ãéá êÜðïéïí ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå áõôïýò ôïõò
õðïëïãéóìïýò áðïôåëïýí ïé ìåôáôñïðÝò ôùí g êáé ôùí L óå mol êáé áíôßóôñïöá.

Ìåèïäïëïãßá ìåôáôñïðÞò g óå mol êáé áíôßóôñïöá

1oò ôñüðïò
Óôçñéæüìáóôå óôç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ïñéóìü ôïõ mol.
g ® mol mol ® g

1 molìïñßùí Ý÷åé ìÜæá ßóç ìå ôç Mr g 1 molìïñßùí Ý÷åé ìÜæá ßóç ìå ôç Mr g

n=; mg n mol m=;
m
n= mol m = n · Mr g
Mr

2ïò ôñüðïò
Xñçóéìïðïéïýìå ôïõò ôýðïõò (ðïõ áðïäåß÷èçêáí ðáñáðÜíù).
g ® mol mol ® g
mæ g ö æ g ö
n= ç ÷ m = n · Mr ç mol · ÷
M r çè g/mol ÷ø è mol ø
EðïìÝíùò, ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá g óå ¢ñá, ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá mol óå g,
mol, äéáéñïýìå ôá g ìå ôç Ìr. ðïëëáðëáóéÜæïõìå ôïí áñéèìü ôùí mol ìå
ôç Ìr.
AíÜëïãá éó÷ýïõí ãéá moláôüìùí Þ ãéá moléüíôùí.

¢óêçóç 4.1.11

Ðüóá mol åßíáé ôá 4,9 g èåééêïý ïîÝïò(H2SO4 );

Ëýóç
Tï èåééêü ïîý (H2SO4) Ý÷åé Mr = 2 · Ár(H) + 1 · Ar(S) + 4 · Ar(O) Þ Mr = 2 · 1 + 1 · 32 + 4 · 16 Þ Mr = 98.
1oò ôñüðïò
1 mol H2SO4 Ý÷åé ìÜæá 98 g
ö=; » 4,9 g

384
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

4 ,9
ö=1· = 0,05 mol H2SO4
98
2ïò ôñüðïò
m æ g ö 4,9 æ g ö
n= çç ÷÷ Þ n = ç ÷ Þ n = 0,05 mol
Mr è g/mol ø 98 çè g/mol ÷ø

ÅöáñìïãÞ 4.1.12

Ðüóá mol åßíáé ôá 9,2 g äéïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2);

¢óêçóç 4.1.13

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôùí 0,2 mol õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH).

Ëýóç
Tï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH) Ý÷åé Mr = 1 · 23 + 1 · 16 + 1 · 1 Þ Mr = 40.
1oò ôñüðïò
1 mol NaOH Ý÷åé ìÜæá 40 g
0,2 mol » ö=;
0 ,2
ö = 40 · = 8 g NaOH
1
2ïò ôñüðïò
m = n · Mr (mol · g/mol) Þ m = 0,2 · 40 (mol · g/mol) Þ m = 8 g

ÅöáñìïãÞ 4.1.14

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôùí 0,4 mol öùóöïñéêïý ïîÝïò (Ç3PO4).

Ìåèïäïëïãßá ìåôáôñïðÞò L áåñßïõ óå mol êáé áíôßóôñïöá

1ïò ôñüðïò
Óôçñéæüìáóôå óôç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ïñéóìü ôïõ mol.
L ® mol mol ® L
1 molìïñßùí êáôáëáìâÜíåé üãêï Vm L 1 molìïñßùí êáôáëáìâÜíåé üãêï Vm L
n=; V L n mol V=;
V
n= mol V = n · Vm L
Vm

385
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

2ïò ôñüðïò
Xñçóéìïðïéïýìå ôïõò ôýðïõò (ðïõ áðïäåß÷èçêáí ðáñáðÜíù).
L ® mol mol ® L
V æ L ö æ L ö
n= ç ÷ V = n · Vm ç mol · ÷
Vm è L/mol ø è mol ø
V æ L ö æ L ö
n= ç ÷ óå STP V = n · 22,4 ç mol · ÷ óå STP
22,4 è L/mol ø è mol ø

EðïìÝíùò, ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá L óå ¢ñá, ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá mol óå L,

mol, äéáéñïýìå ôïí üãêï V L ìå ôïí ãñáì- ðïëëáðëáóéÜæïõìå ôïí áñéèìü ôùí mol ìå
ìïìïñéáêü üãêï óôéò óõíèÞêåò ðïõ áíá- ôïí ãñáììïìïñéáêü üãêï óôéò óõíèÞêåò
öåñüìáóôå. ðïõ áíáöåñüìáóôå.

¢óêçóç 4.1.15

Ðüóá mol åßíáé ôá 6,72 L áÝñéïõ CO2 óå STP;

Ëýóç
1oò ôñüðïò
1 mol CO2 êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L óå STP
ö=; » 6,72 L
6 ,72
ö=1· = 0,3 mol CO2
22,4
2ïò ôñüðïò
V æ L ö 6 ,72 æ L ö
n= ç ÷ Þ n= ç ÷ Þ n = 0,3 mol CO2
22,4 è L/mol ø 22,4 è L/mol ø

ÅöáñìïãÞ 4.1.16

Ðüóá mol åßíáé ôá 4,48 L áÝñéïõ äéïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2) óå STP;

¢óêçóç 4.1.17

Íá õðïëïãßóåôå ôoí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 0,2 mol áÝñéïõ CO óå óõíèÞêåò üðïõ
ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò ôùí áåñßùí åßíáé ßóïò ìå 20 L.
Ëýóç

386
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

1oò ôñüðïò
1 mol CO êáôáëáìâÜíåé üãêï 20 L
0,2 mol » ö=;
0 ,2
ö = 20 · = 4 L CO
1
2ïò ôñüðïò
æ L ö æ L ö
V = n · Vm ç mol · ÷ Þ V = 0,2 · 20 ç mol · ÷ Þ V=4L
è mol ø è mol ø

ÅöáñìïãÞ 4.1.18

Íá õðïëïãßóåôå ôoí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 2,5 mol áÝñéïõ NO óå óõíèÞêåò üðïõ
ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò ôùí áåñßùí åßíáé ßóïò ìå 22 L.

Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå íá ìåôáôñÝøïõìå g óå L, Þ L óå g, óõíäõÜæïõìå ôéò ðáñáðÜíù

äéáäéêáóßåò.
á. Áí èÝëïõìå íá ìåôáôñÝøïõìå g óå L, êáé áíôßóôñïöá, èá ðñÝðåé íá ìåôáôñÝøïõìå ôá g
óå mol, Þ ôá mol óå g. ×ñçóéìïðïéïýìå áíôßóôïé÷á:
m
1 mol = Mr g Þ n =
Mr
â. Áí áíáöåñüìáóôå óå ðïóüôçôá õãñïý, èá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí ðõêíüôçôÜ ôïõ ãéá íá
ðñïóäéïñßóïõìå ôá g ôïõ õãñïý áðü ôïí üãêï V ôïõ õãñïý ðïõ äßíåôáé (m = ñ · V).

¢óêçóç 4.1.19

Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 13,6 g õäñïèåßïõ (H2S) óå STP.

Ëýóç
Tï õäñüèåéï (H2S) Ý÷åé Mr = 2 · Ár(H) + 1 · Ar(S) Þ Mr = 2 · 1 + 1 · 32 Þ Mr = 34.
1oò ôñüðïò
1 mol H2S Ý÷åé ìÜæá 34 g êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L (STP)
13,6 g » ö=;
13,6
ö = 22,4 · = 8,96 L H2S
34
2ïò ôñüðïò
m 13,6 æ g L ö
V = n · 22,4 Þ V = · 22,4 Þ V = · 22,4 çç × ÷÷ Þ V = 9,86 L
Mr 34 è g/mol mol ø

387
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅöáñìïãÞ 4.1.20

Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 8,8 g CO2 óå STP.

¢óêçóç 4.1.21

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá 16 L õäñï÷ëùñßïõ (HCl) óå óõíèÞêåò óôéò ïðïßåò ç ôéìÞ ôïõ

ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L.
Ëýóç
Tï õäñï÷ëþñéï (HCl) Ý÷åé Mr = 1 · Ár(H) + 1 · Ar(Cl) Þ Mr = 1 · 1 + 1 · 35,5 Þ Mr = 36,5.
1oò ôñüðïò
1 mol HCl Ý÷åé ìÜæá 36,5 g êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 20 L
ö=; 16 L
16
ö = 36,5 · = 29,2 g HCl
20
2ïò ôñüðïò
V æ L ö 16 æ g ö
n= ç ÷ Þ n = çç ÷ Þ n = 0,8 mol
Vm è L/mol ø 20 è g/mol ÷ø
m = n · Mr (mol · g/mol) Þ m = 0,8 · 36,5 (mol · g/mol) Þ m = 29,2 g

ÅöáñìïãÞ 4.1.22

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá 89,6 L áììùíßáò (ÍH3) óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò

êáé ðßåóçò.

Ïé âáóéêïß ôýðïé ãéá ôéò ìåôáôñïðÝò ìåôáîý: g – mol - L - ìïñßùí

m V Í
n= n= n=
Mr 22,4 ÍÁ

Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ

ôùí g óå mol ôùí L óå mol óå STP ôùí ìïñßùí óå mol

m = n · Mr V = n · 22,4 N = n · NA

Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ Ãéá ôç ìåôáôñïðÞ

ôùí mol óå g ôùí mol óå L óå STP ôùí mol óå ìüñéá

388
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Â. ÁóêÞóåéò âáóéæüìåíåò óôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ (Ì.Ô.)

Óýìöùíá ìå ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ýóôù ôçò áììùíßáò ÍÇ3), ðñïêýðôïõí ïé ðáñáêÜôù ðïóï-
ôéêÝò ðëçñïöïñßåò:
1. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr):
Mr = 1 · Ar(Í) + 3 · Ar(Ç) Þ Mr = 1 · 14 + 3 · 1 = 17
2. 1 mol ÍH3 Ý÷åé ìÜæá 17 g, ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá êáé êáôÝ÷åé üãêï 22,4 L óå STP.
3. Ç ðïóïôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò êáé ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðåñéÝ÷åé:
1 mol ÍH3 1 moláôüìùí Í 3 moláôüìùí Ç
Þ Þ Þ
17 g ÍH3 ðåñéÝ÷åé 1 · 14 g Í êáé 3·1gÇ
Þ Þ Þ
NA ìüñéá ÍH3 1 · NA Üôïìá Í 3 · NA Üôïìá Ç

Ïé ðëçñïöïñßåò áõôÝò åßíáé ÷ñÞóéìåò ãéá ôçí åðßëõóç ðñïâëçìÜôùí.

Ìåèïäïëïãßá
¼ôáí ìáò åíäéáöÝñåé ç ðïóüôçôá (g Þ mol Þ Üôïìá) åíüò óôïé÷åßïõ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò
ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, êáé áíôßóôñïöá, åíåñãïýìå
ùò åîÞò:
1. ÃñÜöïõìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñïöïñßá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò ÷ç-
ìéêÞò Ýíùóçò ùò åîÞò:
2. ÃñÜöïõìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñïöïñßá ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé áðü ôçí åêöþíçóç.
3. Ìå áðëÞ ìÝèïäï ôùí ôñéþí ðñïóäéïñßæïõìå ôï æçôïýìåíï.

¢óêçóç 4.1.23

Ðüóá mol áôüìùí ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 23,85 g ïîåéäßïõ ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ) (CuO);
Ëýóç
Tï ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ) (CuO) Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá Mr = 79,5. Åöüóïí ìáò åíäéá-
öÝñåé íá õðïëïãßóïõìå ôá mol áôüìùí ôïõ ïîõãüíïõ (óôïé÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé ç ÷çìéêÞ
Ýíùóç) óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá (23,85 g) ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, èá óôçñé÷èïýìå óôçí áíôß-
óôïé÷ç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ CuO. ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå:

389
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

1 mol CuO Ý÷åé ìÜæá 79,5 g êáé ðåñéÝ÷åé 1 moláôüìùí Ï

23,85 g » ö=;
23,85
ö=1· = 0,3 moláôüìùí Ï
79 ,5
ÅöáñìïãÞ 4.1.24

Ðüóá mol áôüìùí ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 196 g öùóöïñéêïý ïîÝïò (Ç3PO4);

¢óêçóç 4.1.25

Ðüóá g èåßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 11,65 g èåééêïý âáñßïõ (BaSO4 );

Ëýóç
Tï èåééêü âÜñéï (BaSO4) Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá Mr = 233. Ìáò åíäéáöÝñïõí ôá g
óôïé÷åßïõ (S) óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá (11,65 g) ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, Üñá èá óôçñé÷èïýìå
óôçí áíôßóôïé÷ç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ BaSO4. Óõíåðþò Ý÷ïõìå:
1 mol BaSO4 Ý÷åé ìÜæá 233 g êáé ðåñéÝ÷åé 32 g S
11,65 g » ö=;
1165
,
ö = 32 · = 1,6 g S
233

ÅöáñìïãÞ 4.1.26

Ðüóá g öùóöüñïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 62 g öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ (Ca3(PO4)2);

¢óêçóç 4.1.27

Óå ðüóá g èåééêïý áììùíßïõ ((ÍÇ4)2SÏ4) ðåñéÝ÷ïíôáé NA/10 Üôïìá õäñïãüíïõ; Ðüóá

Üôïìá áæþôïõ êáéðüóá gïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçíðáñáðÜíùðïóüôçôá ôçòÝíùóçò;
Ëýóç
Tï èåééêü áììþíéï ((ÍÇ4)2SO4) Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá Mr = 132. Ìáò åíäéáöÝñïõí ðïóü-
ôçôåò áðü óôïé÷åßá ôçò Ýíùóçò óå äåäïìÝíç ðïóüôçôá ôçò Ýíùóçò. ¢ñá èá ÷ñçóéìïðïéÞ-
óïõìå ôçí áíôßóôïé÷ç ó÷Ýóç áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ èåééêïý áììùíßïõ.
Ôá 132 g (ÍÇ4)2SO4 ðåñéÝ÷ïõí 2 · ÍÁ Üôïìá Í, 8 · ÍÁ Üôïìá Ç êáé 4 · 16 g O
NA
ö1 = ; » ö2 = ; Üôïìá Ç ö3 = ;
10

390
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Í Á /10
ö1 = 132 · = 1,65 g (ÍÇ4)2SO4
8 · ÍÁ
Í Á /10
ö2 = 2 · ÍÁ · = 0,025 · ÍÁ Üôïìá áæþôïõ
8 · ÍÁ
Í Á /10
ö3 = 4 · 16 · = 0,8 g ïîõãüíïõ
8 · ÍÁ

ÅöáñìïãÞ 4.1.28

Óå ðüóá g íéôñéêïý ïîÝïò (HNÏ3) ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2NA Üôïìá ïîõãüíïõ; Ðüóá Üôïìá áæþ-
ôïõ êáé ðüóá g õäñïãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ôçò Ýíùóçò;´

ÓõìðÝñáóìá
¼ôáí ìáò åíäéáöÝñåé êÜðïéá ðëçñïöïñßá ó÷åôéêÞ ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ìéáò Ýíùóçò óå
êÜðïéï óôïé÷åßï, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñïöïñßá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí
ìïñéáêü ôçò ôýðï (Ì.Ô.).

(äåßêôçò óôïé÷åßïõ) · moláôüìùí

Óå 1 mol Þ
ôçò ðåñéÝ÷ïíôáé (äåßêôçò óôïé÷åßïõ) · NA Üôïìá
÷çìéêÞò Ýíùóçò Þ
(äåßêôçò óôïé÷åßïõ) · Ár g

Ã. ÁóêÞóåéò ðñïóäéïñéóìïý ôçò åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò (% w/w)

óýóôáóçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò
Áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôçí åðß ôïéò åêáôü
êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôçò Ýíùóçò (% w/w) óôá óôïé÷åßá ðïõ ôçí áðïôåëïýí. Ç % êáôÜ âÜ-
ñïò óýóôáóç åêöñÜæåé ôá g êÜèå óôïé÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 g ôçò Ýíùóçò.

¢óêçóç 4.1.29

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ õäñïèåßïõ (Ç2 S).

Ëýóç
Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò % êáôÜ âÜñïò (% w/w) óýóôáóçò ôçò Ýíùóçò, óôçñéæüìáóôå óôçí
ðëçñïöïñßá ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ðïõ ìáò äßíåé ôá g êÜèå óôïé÷åßïõ óå Mr g ôçò Ýíùóçò.
Tï õäñüèåéï (Ç2S) Ý÷åé Mr = 2 · Ár(H) + 1 · Ar(S) Þ Mr = 2 · 1 + 1 · 32 Þ Mr = 34.

391
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

1 mol H2S Ý÷åé ìÜæá 34 g êáé ðåñéÝ÷åé 2 g H êáé 32 g S

100 g » ö1 = ; ö2 = ;
100 100
ö1 = 2 · = 5,882 g Ç êáé ö2 = 32 · = 94,118 g S
34 34
¢ñá ôï õäñüèåéï Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 5,882% w/w Ç êáé 94,118% w/w S.
Óçìåßùóç: ¼ôáí äßíåôáé Þ æçôåßôáé ç % ðåñéåêôéêüôçôá ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå óõóôáôéêü ôçò óôïé÷åßï, åß-
íáé ðñïöáíÝò üôé åßíáé êáôÜ âÜñïò.

ÅöáñìïãÞ 4.1.30

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ìåèáíßïõ (CÇ4 ).

Ä. ÁóêÞóåéò åýñåóçò ìïñéáêïý ôýðïõ (Ì.Ô.) ÷çìéêÞò Ýíùóçò óýìöùíá

ìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) êáé ôçí ðïóïôéêÞ ôçò óýóôáóç
Oé ðëçñïöïñßåò ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ìéáò Üãíùóôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìðïñïýí íá ëåéôïõñ-
ãÞóïõí êáé áíôßóôñïöá, äçëáäÞ íá ðñïóäéïñßóïõìå ôïí ìïñéáêü ôýðï ìéáò Üãíùóôçò
Ýíùóçò óôçñéæüìåíïé:
l óôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) ôçò Ýíùóçò,
l óå äåäïìÝíï óôïé÷åßï ðïóïôéêÞò óýóôáóçò ãéá ôçí Ýíùóç, Þ óôçí % êáôÜ âÜñïò óýóôá-
óÞ ôçò.

¢óêçóç 4.1.31

Ãéá ôçí åýñåóç ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ìéáò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò, ðñïóäéïñß-
óôçêáí ðåéñáìáôéêÜ ôá ðáñáêÜôù:
á. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôçò åßíáé ßóç ìå 16.
â. ÐåñéÝ÷åé 75% w/w Üíèñáêá êáé 25% w/w õäñïãüíï.
Ëýóç
Ç Üãíùóôç ïñãáíéêÞ Ýíùóç Ý÷åé Mr = 16.
Ôá 100 g ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïõí 75 g C êáé 25 g H
1 mol = 16 g » » ö1 = ; ö2 = ;
16 16
ö1 = 75 · = 12 g C êáé ö2 = 25 · =4gH
100 100
ÔåëéêÜ óôï 1 mol ôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò Ý÷ïõìå:

392
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

12 4
12 g C Þ = 1 moláôüìùíC êáé 4 g H Þ = 4 moláôüìùí Ç
12 1
¢ñá ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò èá åßíáé: CH4.

ÅöáñìïãÞ 4.1.32

Ãéá ôçí åýñåóç ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ìéáò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò, ðñïóäéïñß-
óôçêáí ðåéñáìáôéêÜ ôá ðáñáêÜôù:
á. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôçò åßíáé ßóç ìå 40.
â. Óå 8 g ôçò Ýíùóçò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,2 g Üíèñáêá.

Å. ÃåíéêÝò áóêÞóåéò

¢óêçóç 4.1.33

Óå äï÷åßï ðåñéÝ÷ïíôáé 35 g áæþôïõ óå STP. Ðüóá g áììùíßáò (ÍÇ3) ìðïñïýí íá åéóá-

÷èïýí óôï äï÷åßï áõôü, óôéò ßäéåò óõíèÞêåò;
Ëýóç
Åöüóïí ôá äýï áÝñéá (ôï Üæùôï êáé ç áììùíßá) êáôáëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï óôéò ßäéåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç ôïõ Avogadro, èá ðåñéÝ-
÷ïõí êáé ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí, Üñá êáé ôïí ßäéï áñéèìü mol.
To Üæùôï (N2) Ý÷åé Ìr = 2 · Ar(N) Þ Ìr = 2 · 14 Þ Mr = 28.
m æ g ö 35 æ g ö
N2: n = çç ÷÷ Þ n = çç ÷ Þ n = 1,25 mol
Mr è g/mol ø 28 è g/mol ÷ø

H áììùíßá (NÇ3) Ý÷åé Ìr = 17. Åöüóïí Ý÷ïõìå ôïí ßäéï áñéèìü mol, èá åßíáé 1,25 mol ãéá ôçí
áììùíßá (NH3).
æ g ö æ g ö
NH3: m = n · Mr ç mol · ÷ Þ m = 1,25 · 17 ç mol · ÷ Þ m = 21,25 g NH3
è mol ø è mol ø
¢ñá óôï äï÷åßï ìðïñïýí íá åéóá÷èïýí 21,25 g NH3.

ÅöáñìïãÞ 4.1.34

Óå äï÷åßï ðåñéÝ÷ïíôáé 66 g äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) óå STP. Ðüóá g õäñüèåéïõ

(Ç2S) ìðïñïýí íá åéóá÷èïýí óôï äï÷åßï áõôü, óôéò ßäéåò óõíèÞêåò;

393
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅðéóÞìáíóç
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äýï ÷çìéêÝò ïõóßåò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí, èá ðåñéÝ÷ïõí
êáé ôïí ßäéï áñéèìü mol, êáé áíôßóôñïöá.

¢óêçóç 4.1.35

Ðüóá g ìåèáíßïõ (CH4) ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ ìå 2,8 L áÝñéïõ
õäñüèåéïõ (H2S) óå STP;
Èá õðïëïãßóïõìå ðñþôá ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí õäñïãüíïõ óôï õäñüèåéï, ëáìâÜíïíôáò
õðüøç ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.) ôïõ Ç2S.
¸ôóé Ý÷ïõìå:
óôï 1 mol H2S ìå üãêï 22,4 L (STP) ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ç
2,8 L » ö=;
2,8
ö= 2ÍÁ · = 0,25ÍÁ Üôïìá Ç
22,4
Õðïëïãßæïõìå óôç óõíÝ÷åéá ôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåèáíßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï áñéèìü áôü-
ìùí õäñïãüíïõ ìå ôï Ç2S. Ãéá ôï CH4 âñßóêïõìå üôé Mr = 16.
óôï 1 mol = 16 g CH4 ðåñéÝ÷ïíôáé 4ÍÁ Üôïìá Ç
ö1 = ; » 0,25ÍÁ Üôïìá Ç
0,25Í Á
ö1 = 16 · =1g
4Í Á

¢ñá ç æçôïýìåíç ðïóüôçôá CH4 åßíáé 1 g.

ÅöáñìïãÞ 4.1.36

Ðüóá g áéèáíßïõ (CH3CH3) ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ ìå 89,6 L áÝ-
ñéáò áììùíßáò (ÍH3) óå STP;

¢óêçóç 4.1.37

Äýï óôïé÷åßá Á êáé  ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ôéò åíþóåéò ÁÂ2 êáé Á2Â5, åíþ 0,2 mol
ôçò ÁÂ2 Ý÷ïõí ìÜæá 9,2 g, êáé 21,6 g ôçò Á2Â5 ðåñéÝ÷ïõí 16 g B. Íá õðïëïãßóåôå ôéò
ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí Á êáé Â.
Ëýóç
¸óôù üôé Ár(A) = x êáé Ar(B) = y.

394
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Ãéá ôçí Ýíùóç ÁÂ2 õðïëïãßæïõìå üôé Mr = x + 2y, ïðüôå Ý÷ïõìå:

m æ g ö 9,2
ÁÂ2: n = çç ÷÷ Þ 0,2 = Þ x + 2y = 46 (1)
Mr è g/mol ø x + 2y
Ãéá ôçí Ýíùóç Á2Â5 õðïëïãßæïõìå üôé Mr = 2x + 5y, ïðüôå Ý÷ïõìå:
óôï 1 mol = (2x + 5y) g Á2Â5 ðåñéÝ÷ïíôáé 5y g B
21,6 g » 16 g B
¢ñá:
(2x + 5y)16 = 21,6 · 5y Þ 2x + 5y = 6,75y Þ x = 0,875y (2)
Aðü ôç ó÷Ýóç (1) Ý÷ïõìå 0,875y + 2y = 46 Þ y = 16 êáé åðïìÝíùò, ëüãù ôçò ó÷Ýóçò (2),
ðñïêýðôåé üôé x = 14.
Óõíåðþò Ar(A) = 14 êáé A = 16.

ÅöáñìïãÞ 4.1.38

Äýï óôïé÷åßá Á êáé  ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ôéò åíþóåéò ÁÂ4 êáé Á2Â6, åíþ 0,2 mol
ôçò ÁÂ4 Ý÷ïõí ìÜæá 3,2 g, êáé 6 g ôçò Á2Â6 ðåñéÝ÷ïõí 1,2 g B. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôé-
êÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí Á êáé Â.

ÓÔ. ÁóêÞóåéò ìåéãìÜôùí

Óôéò áóêÞóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óå äýï Þ ðåñéóóüôåñá óõóôáôéêÜ åíüò ìåßãìáôïò, ìáò
åíäéáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò óå ó÷Ýóç ìå ôç ìÜæá, ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò êáé ôïí ìïñéáêü
ôýðï (Ì.Ô.) êÜèå óõóôáôéêïý.
Ç óýóôáóç åíüò ìåßãìáôïò óõíÞèùò ïñßæåôáé ìå äýï ôñüðïõò, ôçí åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜ-
ñïò (% w/w), êáé ãéá áÝñéá ôçí åðß ôïéò åêáôü êáôz üãêï (% v/v).
á. Åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò (% w/w) óýóôáóç ìåßãìáôïò
ÅêöñÜæåé ôá g ôïõ óõóôáôéêïý ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 g ìåßãìáôïò.
ÐáñÜäåéãìá
«Ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 20% w/w Á» óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g óõóôáôéêïý Á
â. Åðß ôïéò åêáôü êáôz üãêï (% v/v) óýóôáóç áÝñéïõ ìåßãìáôïò
ÅêöñÜæåé ôá mL ôïõ óõóôáôéêïý ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL ìåßãìáôïò.

395
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÐáñÜäåéãìá
«ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 10% v/v» óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 mL óõóôáôéêïý Á
Ìåßãìáôá ìå ãíùóôÞ óýóôáóç

Ìåèïäïëïãßá
1. Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá íá ïñßóïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò, óçìåéþíïõìå ôïí ôýðï êÜèå óõóôáôéêïý,
êáèþò êáé ôçí ðïóüôçôÜ ôïõ óå mol Þ L (ãéá áÝñéá).
Óôç óõíÝ÷åéá áîéïðïéïýìå ôá ôõ÷üí äåäïìÝíá ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé áöïñïýí ôéò áñ÷éêÝò
ðïóüôçôåò.
2. Óýìöùíá ìå ôá æçôïýìåíá ôçò åêöþíçóçò, ãñÜöïõìå ôéò áíôßóôïé÷åò ðëçñïöïñßåò
ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ãéá êÜèå óõóôáôéêü ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìå áðëÞ ìÝèïäï ôùí ôñéþí ðñïêýðôïõí ïé áðáíôÞóåéò ãéá ôá æçôïýìåíá ôçò Üóêçóçò.

¢óêçóç 4.1.39

Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óå 77,7 g ìåßãìáôïò èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) êáé íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3).
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18,9 g íéôñéêïý ïîÝïò.
Ëýóç

Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.

Ìåßãìá H2SO4 êáé Ý÷ïõìå 77,7 - 18,9 = 58,8 g H2SO4
» HNO3 » 18,9 g HNO3
Óôç óõíÝ÷åéá õðïëïãßæïõìå ôá mol êÜèå óõóôáôéêïý ôïõ ìåßãìáôïò.
¸÷ïõìå: Mr(H2SO4) = 98 êáé Ìr(HÍO3) = 63.
m æ g ö 58,8
H2SO4: n = çç ÷÷ Þ n = Þ n = 0,6 mol
Mr è g/mol ø 98

m æ g ö 18,9
HNO3: n = çç ÷÷ Þ n = Þ n = 0,3 mol
Mr è g/mol ø 63

Oðüôå, ôåëéêÜ, óôï ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,6 mol H2SO4 êáé 0,3 mol HNO3.

396
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

Óýìöùíá ìå ôá æçôïýìåíá (áñéèìïß áôüìùí Ç êáé Ï), ãñÜöïõìå ôéò áíôßóôïé÷åò ðëçñïöï-
ñßåò ãéá êÜèå óõóôáôéêü ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá ôï H2SO4 éó÷ýåé:
óôï 1 mol Ç2SÏ4 Ý÷ïõìå 2ÍÁ Üôïìá Ç êáé 4 · 16 = 64 g O
0,6 mol » ö1 = ; ö2 = ;
0,6
ö1 = 2ÍÁ · = 1,2NA Üôïìá Ç
1
0,6
ö2 = 64 · = 38,4 g O
1
Ãéá ôï HNO3 éó÷ýåé:
óôï 1 mol ÇNÏ3 Ý÷ïõìå ÍÁ Üôïìá Ç êáé 3 · 16 = 48 g O
0,3 mol » ö3 = ; ö4 = ;
0,3
ö3 = ÍÁ · = 0,3NA Üôïìá Ç
1
0,3
ö4 = 48 · = 14,4 g O
1
ÅðïìÝíùò, óôï ìåßãìá Ý÷ïõìå óõíïëéêÜ 1,2ÍÁ + 0,3ÍÁ = 1,5ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç) êáé
38,4 + 14,4 = 52,8 g ïîõãüíïõ (O).
Óçìåßùóç: ¼ôáí óå ìéá Üóêçóç ãßíåôáé áíáöïñÜ óå ìåßãìá, èåùñïýìå üôé ôï ìåßãìá åßíáé ïìïãåíÝò, äçëá-
äÞ Ý÷åé ïìïéüìïñöç óýóôáóç óå üëç ôç ìÜæá ôïõ. Íá èõìçèïýìå üôé óå ïìïãåíÝò ìåßãìá, áí ãíùñßæïõìå
ôçí ðïóïôéêÞ ôïõ óýóôáóç óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôÜ ôïõ, ìå áðëÞ áíáãùãÞ ðñïóäéïñßæïõìå ôç óýóôáóç óå
ïðïéáäÞðïôå Üëëç ðïóüôçôÜ ôïõ.

ÅöáñìïãÞ 4.1.40

Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ èåßïõ êáé ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ-
÷ïíôáé óå 72 g ìåßãìáôïò SO3 êáé SO2. Óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 32 g
SO2.
ÁóêÞóåéò ìå ìåßãìá Üãíùóôçò óýóôáóçò

Ìåèïäïëïãßá
1. Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá íá ïñßóïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò, óçìåéþíïõìå ôïí ôýðï êÜèå óõóôáôéêïý,
êáèþò êáé ôçí ðïóüôçôÜ ôïõ óå mol Þ L (ãéá áÝñéá) ìå ôç ÷ñÞóç áãíþóôùí (ð.÷. Ýóôù x
mol óõóôáôéêïý Á êáé y mol óõóôáôéêïý Â).

397
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óôç óõíÝ÷åéá, áîéïðïéïýìå ôá ôõ÷üí äåäïìÝíá ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé áöïñïýí ôéò áñ÷éêÝò
ðïóüôçôåò. ÔÝôïéá äåäïìÝíá óõíÞèùò åßíáé:
Ç ìÜæá ôïõ áñ÷éêïý ìåßãìáôïò. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
mìåßãìáôïò = x · Mr(1) + y · Mr(2) + . . .
Ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý ìåßãìáôïò. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
Vìåßãìáôïò = 22,4x + 22,4y + . . . (óå STP)
2. Óýìöùíá ìå ôá äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò, ãñÜöïõìå ôéò áíôßóôïé÷åò ðëçñïöïñßåò
ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ãéá êÜèå óõóôáôéêü ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìå ôçí áðëÞ ìÝèïäï ôùí ôñéþí ðñïêýðôïõí ó÷Ýóåéò ðïõ óõíäõÜæïíôáé ìå ôá áíôß-
óôïé÷á äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò. ¸ôóé, ðñïêýðôïõí ïé áðáñáßôçôåò åîéóþóåéò.
3. Ìáèçìáôéêü ìÝñïò.
Ëýíïõìå ôï óýóôçìá ôùí åîéóþóåùí êáé âñßóêïõìå ôïõò áãíþóôïõò, Üñá êáé ôá æç-
ôïýìåíá ôçò Üóêçóçò.

¢óêçóç 4.1.41

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % êáôÜ âÜñïò (% w/w) óýóôáóç ìåßãìáôïò FeO êáé Fe2O3, áí åß-
íáé ãíùóôü üôé óå 62,4 g ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8NA Üôïìá óéäÞñïõ.
Ëýóç
Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìåßãìá FeO êáé Ýóôù üôé Ý÷ïõìå á mol FeO
» Fe2O3 » â mol Fe2O3
Óýìöùíá ìå ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò (62,4 g) ðñïêýðôåé ç ó÷Ýóç:
mFeO + mFe2O3 = mìåßãìáôïò Þ 72á + 160â = 62,4 (1)
Óýìöùíá ìå ôá äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò (áñéèìüò áôüìùí Fe), ãñÜöïõìå ôéò áíôßóôïé÷åò
ðëçñïöïñßåò ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ ãéá êÜèå óõóôáôéêü ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá ôï FeO éó÷ýåé:
óôï 1 mol FeO Ý÷ïõìå ÍÁ Üôïìá Fe
» á mol » ö1 = ;
ö1 = áNA Üôïìá Fe
Ãéá ôï Fe2O3 éó÷ýåé:
óôï 1 mol Fe2Ï3 Ý÷ïõìå 2ÍÁ Üôïìá Fe
» â mol » ö2 = ;

398
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

ö2 = 2âNA Üôïìá Fe
ÓõíïëéêÜ Ý÷ïõìå áÍÁ + 2âÍÁ Üôïìá Fe.
ÓõíäõÜæïõìå ôï áðïôÝëåóìá (áÍÁ + 2âÍÁ Üôïìá Fe) ìå ôï áíôßóôïé÷ï äåäïìÝíï ôçò
åêöþíçóçò (0,8ÍÁ). Éó÷ýåé:
áÍÁ + 2âÍÁ = 0,8ÍÁ Þ 1 + 2â = 0,8 (2)
Ìáèçìáôéêü ìÝñïò.
Áðü ôï óýóôçìá ôùí åîéóþóåùí (1) êáé (2) âñßóêïõìå ôåëéêÜ üôé:
á = 0,2 mol FeO êáé â = 0,3 mol Fe2O3
¢ñá:
óôá 62,4 g Ý÷ïõìå 0,2 · 72 = 14,4 g FeO êáé 0,3 · 160 = 48 g Fe2O3
» 100 g » ö3 = ; » ö4 = ;
100
ö3 = 14,4 · = 23,077 g
62,4
100
ö4 = 48 · = 76,293 g
62,4
ÅðïìÝíùò, ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
23,077% w/w FeO êáé 76,923% w/w Fe2O3

ÅöáñìïãÞ 4.1.42

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % êáôÜ âÜñïò (% w/w) óýóôáóç ìåßãìáôïò ÍO êáé Í2O5, áí åßíáé
ãíùóôü üôé óå 46 g ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1,2NA Üôïìá áæþôïõ.

¢óêçóç 4.1.43

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % v/v óýóôáóç áÝñéïõ ìåßãìáôïò CO êáé Br2, áí åßíáé ãíùóôü üôé
g
ôï ìåßãìá ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá ßóç ìå 2,72 óå óõíèÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ ãñáììï-
L
ìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L.
Ëýóç
Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìåßãìá CO êáé Ýóôù üôé Ý÷ïõìå á mol CO
» Br2 » â mol Br2
Óýìöùíá ìå ôï äåäïìÝíï ôçò åêöþíçóçò (ðõêíüôçôá ìåßãìáôïò), õðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá
êáé ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò.

399
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

mìåßãìáôïò
ñìåßãìáôïò =
Vìåßãìáôïò

Âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò (CO: Mr = 28 êáé Br2: M= 160).

mìåßãìáôïò = mCO + mBr2 Þ mìåßãìáôïò = á · 28 + â · 160 g
Âñßóêïõìå ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò:
Vìåßãìáôïò = VCO + VBr2 Þ Vìåßãìáôïò = á · 20 + â · 20 L
Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò:
28á + 160â
2,72 = Þ 54,4á + 54,4â = 28á + 160â Þ á = 4â
20(á + â)

Áðü ôï ìïíáäéêü äåäïìÝíï ðïõ Ý÷ïõìå, ðñïóäéïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.

ÅêöñÜæïõìå ôïí üãêï êÜèå óõóôáôéêïý óõíáñôÞóåé åíüò áãíþóôïõ.
¸÷ïõìå V = 20á = 80â L ãéá ôï CO êáé V = 20â L ãéá ôï Br2. ¢ñá:
óôá 100â L ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå 80â L CO êáé 20â L Br2
» 100 L » ö1 = 80 L ö2 = 20 L
Ïðüôå ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò èá åßíáé 80% v/v CO êáé 20% v/v Br2.

ÅöáñìïãÞ 4.1.44

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % v/v óýóôáóç áÝñéïõ ìåßãìáôïò ÍO êáé ÍÏ2, áí åßíáé ãíùóôü üôé
ôï ìåßãìá ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá ßóç ìå 1,9 g/L óå óõíèÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ ãñáì-
ìïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L.

ÓõìðÝñáóìá
Áðü ôéò äýï ðáñáðÜíù áóêÞóåéò óõìðåñáßíïõìå üôé ãéá ôçí åýñåóç ôçò óýóôáóçò åíüò
ìåßãìáôïò áñêåß íá âñïýìå Ýíá óýóôçìá åîéóþóåùí ìå ôüóåò åîéóþóåéò üóïé êáé ïé Üãíù-
óôïé, Þ íá åêöñÜóïõìå üëïõò ôïõò áãíþóôïõò óõíáñôÞóåé åíüò.

400
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý–ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár)
Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr)
4.1.45 Ç óýã÷ñïíç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò
(amu) ïñßæåôáé ùò åîÞò:
á. Ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñá-
êá.
â. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12.
ã. Ôï 1/12 ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12 (12C).
ä. Ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñá-
êá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
4.1.46 Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ èåßïõ åß-
íáé ßóç ìå 32. Áõôü óçìáßíåé üôé:
á. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öï-
ñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï Üôïìï ôïõ 12C.
â. ôo Üôïìï ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãá-
ëýôåñï áðü ôï Üôïìï ôïõ 12C.
ã. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé ìåãá-
ëýôåñç êáôÜ 32 öïñÝò áðü ôç ìÜæá ôïõ áôü-
ìïõ ôïõ Üíèñáêá.
ä. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öï-
ñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1 amu.
4.1.47 Óôç öýóç ôï ðõñßôéï âñßóêåôáé ìå ôç
ìïñöÞ ôñéþí éóïôüðùí 28Si, 29Si êáé 30Si óå
áíáëïãßá 60:3:2 áíôßóôïé÷á. Ç ó÷åôéêÞ áôïìé-
êÞ ìÜæá ôïõ ðõñéôßïõ åßíáé:
á. 29 â. 30 ã. 29,1
ä. 28,1 å. 28,0
4.1.48 Ç áêñéâÞò ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ
Üíèñáêá åßíáé ßóç ìå 12,01. ÁõôÞ ç ôéìÞ ïöåß-
ëåôáé óôï üôé:
á. ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñá-
êá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜ-
æáò.
â. üëá ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá óôç öýóç äåí
Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
ã. ëáìâÜíåôáé õðüøç êáé ç ìÜæá ôùí çëå-
êôñïíßùí.
ä. ï öõóéêüò Üíèñáêáò åßíáé ìåßãìá éóïôü-
ðùí.
4.1.49 Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ éóïôü-
ðïõ ôïõ ÷ëùñßïõ 35 17 Cl åßíáé, êáôÜ ðñïóÝããéóç,
ßóç ìå (Ár öõóéêïý ÷ëùñßïõ = 35,5):
á. 35 â. 35,5 ã. 52 ä. 17
4.1.50 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò,
ðïõ áöïñïýí ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ
áæþôïõ (Ar(N) = 14), åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáí-
èáóìÝíåò;
á. H ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ áæþôïõ åßíáé 14 öï-
ñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12 ôïõ áôüìïõ ôïõ
Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12.
â. Ôï ìüñéï ôïõ áæþôïõ åßíáé 28 öïñÝò ìåãá-
ëýôåñï áðü ôï Üôïìï ôïõ Üíèñáêá (12C).
ã. To ìüñéï ôïõ áæþôïõ Ý÷åé ìÜæá 28 öïñÝò
ìåãáëýôåñç áðü ôç 1 amu.
ä. Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ áæþôïõ åßíáé êáôÜ
7/3 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ áôü-
ìïõ ôïõ 12C.
4.1.51 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. H áôïìéêÞ ìÜæá åêöñÜæåôáé óå g, åíþ ç
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá åßíáé êáèáñüò áñéèìüò.
â. Ç ìÜæá åíüò ìïñßïõ åßíáé êáèáñüò áñéè-
ìüò.
ã. ¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç Mr ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò, ôüóï ìéêñüôåñç åßíáé ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ
ôçò.
ä. Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá åêöñÜæåé ðüóåò
öïñÝò ìåãáëýôåñï åßíáé ôï Üôïìï áðü ôï 1/12
ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12
(12C).
å. Ç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu) åêöñÜ-
æåôáé ìå ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ
Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12, Þ ìå ôç ìÜæá
ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãüíïõ.
401
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.52 Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ åíüò óôïé÷åßïõ × Mol - Õðüèåóç Avogadro

åßíáé 4 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/2 ôçò ìÜ- Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm)
æáò ôïõ áôüìïõ óôïé÷åßïõ Õ. Áí Ar(Y) = 14, ç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ × èá åß- 4.1.57 Óå ðïóüôçôá 16 g áÝñéïõ ïîõãüíïõ
íáé ßóç ìå: ðåñéÝ÷åôáé/ðåñéÝ÷ïíôáé (Ar(Ï) = 16):
á. 56 â. 112 ã. 28 ä. 200 á. Ýíá Üôïìï ïîõãüíïõ.
â. ðïëý ìåãÜëïò áñéèìüò áôüìùí ïîõãüíïõ.
4.1.53 Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åíüò óôïé- ã. Ýíá ìüñéï ïîõãüíïõ.
÷åßïõ åßíáé ßóç ìå 124. Áí ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ä. ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ.
ìÜæá ôïõ åßíáé 31, ç áôïìéêüôçôÜ ôïõ åßíáé:
å. 6,02 · 1023 ìüñéá ïîõãüíïõ.
á. 1 â. 4 ã. 8 ä. 2

4.1.54 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò 4.1.58 Ãéá ôï óôïé÷åßï ôïõ õäñïãüíïõ ï

ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò ôéìÝò ôçò ó÷åôéêÞò áñéèìüò ôïõ Avogadro åêöñÜæåé (Ar(H) = 1):
ìïñéáêÞò ìÜæáò óôç óôÞëç (ÉÉ). á. ôoí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ
ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìüñéï ôïõ õäñïãüíïõ.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) â. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ
ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 g õäñïãüíïõ.
á. ÍÏ2 i. 44 ã. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ
ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 L áÝñéïõ õäñïãüíïõ óå
â. CO2 ii. 34
ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
ã. H2S iii. 46 óçò.
ä. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ
ä. CÇ3COOH iv. 60 ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 mol õäñïãüíïõ óå áÝ-
ñéá êáôÜóôáóç.
4.1.55 H ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôçò 4.1.59 Ðïéá åßíáé ç ìÜæá 1 mol èåééêþí
Ýíùóçò C2H4 åßíáé ßóç ìå 28, êáé ç ó÷åôéêÞ ìï- áíéüíôùí (SO 24- ) (Ar(S) = 32, Ar(O) = 16);
ñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò ÍÇ3 åßíáé ßóç ìå 17. Ç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò C2H7N èá åß- á. 96 g â. 98 g
íáé ßóç ìå: ã. 94 g ä. 192 g
á. 45 å. 100 g
â. 28 · 17
4.1.60 Ðïéïò åßíáé ï áñéèìüò ôùí mol ðïõ
ã. Äåí åßíáé äõíáôüí íá ðñïóäéïñéóôåß. õðÜñ÷ïõí óå Ýíá Üôïìï õäñïãüíïõ;
ä. 28 á. 1 â. 6,02 · 1023
Õðüäåéîç: Íá ìç ÷ñçóéìïðïéçèïýí ïé ó÷åôé-
1
êÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí óôïé÷åßùí C, H êáé Í. ã. ä. 0
NA
4.1.56 ÌÝôáëëï × ó÷çìáôßæåé õäñïîåßäéï 4.1.61 H ìÜæá áôüìïõ ôïõ éóïôüðïõ ôïõ
ôïõ ôýðïõ ×(ÏÇ)3 ìå ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá õäñïãüíïõ ìå ìáæéêü áñéèìü 1 åßíáé ßóç ìå:
(Mr) 78. Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) ôïõ á. 1 g â. 6,02 · 1023 g
ìåôÜëëïõ × åßíáé ßóç ìå (Ar(O) = 16, Ar(H) = 1):
1
á. 27 â. 30 ã. 59 ã. g ä. 6,02 · 10-23 g
ä. 61 å. 75 NA

402
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

4.1.62 H ìÜæá 12 áôüìùí 12C åßíáé ßóç ìå: ä. 1 mol õãñïý Ç2Ï êáé 1 mol õãñïý ïé-
á. 144 g â. 12 g íïðíåýìáôïò (CH3CH2OH) êáôÝ÷ïõí ôïí ßäéï
ã. 2,39 · 10-22 g ä. 1,99 · 10-23 g üãêï óôéò ßäéåò óõíèÞêåò.
å. 1 mol áÝñéáò NH3 êáé ÍÁ ìüñéá áÝñéáò ÍÇ3
4.1.63 Ç ìÜæá åíüò ìïñßïõ õäñïöèïñßïõ êáôÝ÷ïõí äéáöïñåôéêü üãêï óôéò ßäéåò óõí-
(HF) åßíáé ßóç ìå: èÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
á. 20 g â. 20 : (6,02 · 1023) g 4.1.69 20 mL áåñßïõ ×Ï åíþíïíôáé ìå 10
1 mL O2, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí Ýíá Üëëï ïîåßäéï
ã. g ä. 20(6,02 · 10-23) g ôïõ óôïé÷åßïõ ×. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù
NA
áíôéäñÜóåéò ðñáãìáôïðïéåßôáé;
4.1.64 Ðüóá Üôïìá ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé á. XO(g) + O2(g) ® XO3(g)
óå 1 mol O2; â. XO(g) + 2O2(g) ® XO5(g)
á. 2ÍÁ â. 2 ã. 32 ä. 1
ã. 2XO(g) + O2(g) ® 2XO2(g)
4.1.65 Ðïéïò åßíáé ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí ä. 4XO(g) + 3O2(g) ® 2X2O5(g)
íåôñïíßùí óå 1 mol 18O2-; å. 2XO(g) + 2O2(g) ® X2O6(g)
(Äßíåôáé ãéá ôï ïîõãüíï Æ = 8.)
4.1.70 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
á. 10 â. 8 · 6,02 · 1023 åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
ã. 20 ä. 60,02 · 1023 á. 1 mol ïðïéïõäÞðïôå áåñßïõ êáôáëáìâÜ-
íåé üãêï 22,4 L.
4.1.66 Ï ðõñÞíáò åíüò óôïé÷åßïõ ðåñéÝ÷åé 9
â. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ ïîõãüíïõ åß-
ðñùôüíéá êáé 10 íåôñüíéá. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá
íáé ßóç ìå 32 g (Ar(O) = 16).
óå g åíüò mol áôüìùí áðü ôï óôïé÷åßï áõôü;
ã. 1 mol áÝñéïõ õäñïãüíïõ ðåñéÝ÷åé 6,02 ·
á. 1 â. 19
· 10 23 Üôïìá õäñïãüíïõ.
ã. 10 ä. 9
ä. Ôï 1 mol áôüìùí ÷áëêïý Ý÷åé ôçí ßäéá ìÜæá
å. 6 · 1023 ìå ôï 1 mol ìïñßùí ÷áëêïý.
å. Óôï 1 mol íéôñéêïý áììùíßïõ (ÍÇ4ÍÏ3)
4.1.67 Ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ðïõ ðåñé-
ðåñéÝ÷ïíôáé 6,02 · 1023 Üôïìá áæþôïõ.
Ý÷ïíôáé óå 1 mol áôüìïõ ìå áôïìéêü áñéèìü
14 êáé ìáæéêü áñéèìü 28 åßíáé: 4.1.71 Ãéá ôçí áíôßäñáóç: Fe + S ® FeS,
á. 14 â. 28 éó÷ýïõí (Ar(Fe) = 56, Ar(S) = 32):
ã. 6 · 1023 ä. 28 · 1023 á. 56 g Fe áíôéäñïýí ìå 32 g S.
å. 14 · 6 · 10 23 â. 1 Üôïìï Fe áíôéäñÜ ìå 1 Üôïìï S.
ã. 6,02 · 1023 Üôïìá Fe áíôéäñïýí ìå 1 mol
4.1.68 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò áôüìùí S.
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò; ä. 1 mol áôüìùí Fe áíôéäñÜ ìå 1 Üôïìï S.
á. 1 mol ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìðïñåß Ná åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
íá êáôáëáìâÜíåé üãêï ßóï ìå 24 L.
4.1.72 Ôé ðëçñïöïñßåò ìðïñïýìå íá ðÜ-
â. Ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò áöïñÜ 1 mol
ñïõìå áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò áììùíßáò
÷çìéêÞò Ýíùóçò óå óôåñåÞ, óå õãñÞ Þ óå áÝñéá
(NH3);
êáôÜóôáóç.
(Ar(H) = 1, Ar(N) = 14)
ã. 1 mol óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò Ý÷åé ìÜ-
á. 1 mol NH3 êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L.
æá ßóç ìå 0,8 g.

403
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. Tá 17 g ÍÇ3 ðåñéÝ÷ïõí 3 · 6,02 · 1023 Üôïìá Ç. ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò;
ã. Ôï ìüñéï ôçò áììùíßáò áðïôåëåßôáé áðü 1 (Ar(H) = 1, Ar(N) = 14)
Üôïìï Í êáé 3 Üôïìá Ç. á. 1 mol O2
ä. Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò ÍÇ3 åßíáé 17 öïñÝò â. 1 g H2
ìåãáëýôåñç áðü ôç 1 amu. ã. 6,02 · 1023 ìüñéá CO2
Ná åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. ä. 14 g N2

4.1.73 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóü- 4.1.76 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò
ôçôåò ðåñéÝ÷åôáé ï ìéêñüôåñïò áñéèìüò áôü- áåñßùí êáôáëáìâÜíåé ôïí ìåãáëýôåñï üãêï
ìùí; óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò;
(Ar(H) = 1, Ar(O) = 16) (Ar(H) = 1, Ar(N) = 14, Ar(C) = 12, Ar(O) = 16, Ar(Ne) =
á. Óå 4 g áÝñéïõ õäñïãüíïõ. = 20)
â. Óå 32 g áÝñéïõ ïîõãüíïõ. á. 1 g CO2 â. 1 g N2
ã. Óå 2 mol áÝñéïõ áæþôïõ. ã. 1 g CH3CH3 ä. 1 g Ne
ä. Óå 44,8 L áÝñéïõ ÷ëùñßïõ óå STP.
4.1.77 Ðïéï áÝñéï Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ
4.1.74 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóü- ðõêíüôçôáò óå STP;
ôçôåò ðåñéÝ÷åôáé ìåãáëýôåñïò áñéèìüò äéá- á. SO2 â. O3
êåêñéìÝíùí óùìáôéäßùí; ã. CO2 ä. Ï2
(Ar(Fe) = 56, Ar(N) = 14, Ar(Br) = 80)
á. Óå 56 g óéäÞñïõ. 4.1.78 Óå 44,8 L áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3) óå
â. Óå 14 g áÝñéïõ áæþôïõ. STP, ðåñéÝ÷ïíôáé:
ã. Óå 11,2 L áÝñéïõ áæþôïõ óå STP. á. 6 Üôïìá Ç.
ä. Óå 80 g áÝñéïõ âñïìßïõ. â. 3ÍÁ Üôïìá Ç.
ã. 3,612 · 1024 Üôïìá Ç.
4.1.75 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò ä. 3 Üôïìá Ç.
áåñßùí êáôáëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï óôéò

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ár).
Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr)
4.1.79 á. Ðþò ïñßæåôáé ç ìïíÜäá áôïìéêÞò
ìÜæáò (amu);
â. Ðþò ìðïñåßôå íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12
(12C);
4.1.80 á. Ðþò ïñßæåôáé ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ
ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ;
â. Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå üôé:
i. Ar(F) = 19, ii. Ar(Ca) = 40, iii. Ar(O) = 16;
4.1.81 H áêñéâÞò ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ
õäñïãüíïõ åßíáé ßóç ìå 1,008. Íá åîçãÞóåôå
ãéáôß ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ õäñïãü-
íïõ åßíáé äåêáäéêüò áñéèìüò.
4.1.82 á. Ðþò ðñïóäéïñßæåôáé ç ó÷åôéêÞ
áôïìéêÞ ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü éóüôïðá;
â. O ÷áëêüò õðÜñ÷åé óôç öýóç ìå ôç ìïñöÞ
äýï éóïôüðùí: ôïõ 63Cu óå ðïóïóôü 68,94%

404
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

êáé ôïõ 65Cu óå ðïóïóôü 31,06%. Íá õðïëï- 4.1.86 á. Ná áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéá-
ãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ ÷áëêïý. êïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò ôéìÝò ôçò
ã. Ôï öõóéêü ÷ëþñéï áðïôåëåßôáé áðü ôá éóü- ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr) óôç óôÞëç (ÉÉ),
ôïðá: 35Cl êáé 37Cl êáé Ý÷åé ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜ- ÷ùñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ôéìÝò ôùí
æá ßóç ìå 35,5. Íá õðïëïãßóåôå ôï % ðïóïóôü ó÷åôéêþí áôïìéêþí ìáæþí (Ar) ãéá ôï Üæùôï
êÜèå éóïôüðïõ êáé ôçí áíáëïãßá ôùí éóïôü- êáé ôï ïîõãüíï.
ðùí áôüìùí ÷ëùñßïõ óôï öõóéêü ÷ëþñéï.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
4.1.83 á. Ðþò ïñßæåôáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ êáé ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò; 1. ÍÏ2 i. 76
â. Té åííïïýìå, üôáí ëÝìå üôé:
i. ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò áììùíßáò 2. ÍO ii. 108
(ÍÇ3) åßíáé 17,
3. Í2Ï3 iii. 46
ii. ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ äéïîåéäßïõ
ôïõ Üíèñáêá (CO2) åßíáé 44; 4. Í2Ï5 iv. 30
4.1.84 Ná õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéá- â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
êÝò ìÜæåò ôùí óôïé÷åßùí:
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ôéìÝò ôùí Ár ãéá ôï Üæù-
á. Ïîõãüíï â. Öùóöüñïò ôï êáé ôï ïîõãüíï.
ã. Õäñïãüíï ä. Âñüìéï
å. ÍÜôñéï 4.1.87 H Mr ôïõ ìåèáíßïõ (CH4) åßíáé ßóç ìå
16, ôçò ìåèáíüëçò (CH3OH) ßóç ìå 32 êáé ôïõ
4.1.85 Ná õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéá- äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2) ßóç ìå 44. ×ù-
êÝò ìÜæåò ôùí ðáñáêÜôù ÷çìéêþí åíþóåùí: ñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôïí ðßíáêá ìå ôéò
ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí óôïé÷åßùí, íá
á. CO2 (äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá)
ðñïóäéïñßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò
â. Al2O3 (ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ) ôùí ðáñáêÜôù ÷çìéêþí åíþóåùí:
ã. HNO3 (íéôñéêü ïîý) á. CH3CH2OH (áéèáíüëç)
ä. HF (õäñïöèüñéï) â. CH3CH2CH3 (ðñïðÜíéï)
å. H2SO4 (èåééêü ïîý) ã. CH3COOH (ïîéêü ïîý)
óô. KOH (õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ) ä. CH2 = CH2 (áéèõëÝíéï)
å. C6H12O6 (ãëõêüæç)
æ. NH3 (áììùíßá)
ç. (NH4)2CO3 (áíèñáêéêü áììþíéï) 4.1.88 á. H ìÜæá ôïõ áôüìïõ åíüò óôïé-
÷åßïõ R åßíáé 20 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/3
è. HClO4 (õðåñ÷ëùñéêü ïîý)
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12C. Ç ó÷åôéêÞ áôï-
é. CH3CH2OH (áéèáíüëç Þ ïéíüðíåõìá) ìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé:
éá. K2Cr2O7 (äé÷ñùìéêü êÜëéï) i. 80 ii. 60
iii. 20 iv. 160
éâ. C12H22O11 (æÜ÷áñç)
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá
éã. Fe4[Fe(CN)6]3 óôïé÷åßïõ Ä, áí ôï Üôïìï Ý÷åé ìÜæá 11,9 öïñÝò
(óéäçñïêõáíéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉÉ) ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/4 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ
éä. CuSO4.5H2O (Ýíõäñïò èåééêüò ÷áëêüò) ôïõ óôïé÷åßïõ × ìå ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá 40.

405
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.89 Ná õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ íïõ åßíáé 32. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñé-
ìÜæá ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí óôéò ðáñáêÜôù áêÞ ìÜæá ôïõ ðåíôïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (N2O5)
ðåñéðôþóåéò: êáé ôïõ õðïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (N2O), ÷ùñßò
á. Ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò Á Ý÷åé ìÜæá 6,5 íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò
öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ìÜæåò ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ ïîõãüíïõ.
ôïõ 12C.
4.1.95 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
â. Ôï 1/2 ôçò ìÜæáò ôïõ ìïñßïõ ÷çìéêÞò Ýíù- åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
óçò  åßíáé äéðëÜóéï áðü ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ
á. Ç Mr ÷çìéêïý óôïé÷åßïõ åßíáé áêÝñáéï ðïë-
ôïõ 12C.
ëáðëÜóéï ôçò Ar ôïõ.
4.1.90 Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åíüò õäñï- â. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ åß-
ãïíÜíèñáêá (ïñãáíéêÞ Ýíùóç ðïõ áðïôåëåß- íáé ðÜíôá ìåãáëýôåñç áðü ôç ó÷åôéêÞ áôïìé-
ôáé áðü Üíèñáêá êáé õäñïãüíï) åßíáé ßóç ìå êÞ ôïõ ìÜæá.
30. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ õäñïãïíÜíèñáêá ã. Ôá éóüôïðá ôïõ ÷ëùñßïõ 35Cl êáé 37Cl Ý÷ïõí
èá åßíáé: ôçí ßäéá ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá, áöïý åßíáé
á. C2H2 â. C2H4 Üôïìá ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ.
ã. C3H2 ä. C2H6 ä. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ìéáò ïñãáíéêÞò
Ýíùóçò åßíáé ðÜíôá ßóç Þ ìåãáëýôåñç áðü 16.
4.1.91 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí Ì.Ô. ôùí ðá- å. Ç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu) ÷ñçóéìï-
ñáêÜôù åíþóåùí ðïõ Ý÷ïõí ãåíéêü ôýðï: ðïéåßôáé ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ìüíï ôçò ó÷åôé-
á. CíÇ2í + 2Ï, ìå Mr = 74. êÞò áôïìéêÞò ìÜæáò.
â. CíÇ2íÏ, áí åßíáé ãíùóôü üôé ôï ìüñéü ôçò Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
Ý÷åé ìÜæá 29 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/6
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ 12C. Mol - Õðüèåóç Avogadro.
Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm)
4.1.92 Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áãíþóôïõò
x, y, z êáé k óå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù 4.1.96 á. Ðþò ïñßæåôáé ôï mol;
ðåñéðôþóåéò: â. Ôé åêöñÜæåé:
i. 1 mol áôüìùí,
Áñéèìüò áôüìùí ÷çìéêÞò Ýíùóçò ii. 1 mol ìïñßùí,
C H O M.T. Mr iii. 1 mol éüíôùí;
ã. Íá õðïëïãßóåôå:
4 10 1 CxHyOz k i. ôç ìÜæá åíüò áôüìïõ Üíèñáêá 12 (12C)
êáé
x y z C3H8O k
ii. ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu).
x 8 z C4HyOz 88 ä. ¸÷ïõìå ðïóüôçôá óéäÞñïõ ç ïðïßá ðåñé-
Ý÷åé ÍÁ Üôïìá óéäÞñïõ. Ðüóá g óéäÞñïõ
x 2x + 2 1 CxH2x + 2O 86 Ý÷ïõìå; (Ar(Fe) = 56)

4.1.97 Ná õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá:

4.1.93 Ç Ýíùóç KMnOx Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéá-
êÞ ìÜæá 158. Ná ðñóäéïñßóåôå ôçí ôéìÞ x.
4.1.94 Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ ôñéïîåé-
äßïõ ôïõ áæþôïõ (N2O3) åßíáé 76 êáé ôïõ ïîõãü-
á. 1 mol áôüìùí öèïñßïõ.
â. 1 mol ìïñßùí ïîõãüíïõ.
ã. 1 mol äé÷ñùìéêïý êáëßïõ (K2Cr2O7).
ä. 1 mol õðåñìáããáíéêþí áíéüíôùí (MnO -4 ).

406
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

4.1.98 á. Õðüèåóç Avogadro: « . . . . . . . . . . . . . . á. Ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ íáôñßïõ

. . . . . üãêïé áåñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò . . . . . . . . . . (Ar(Na) = 23).
. . . êáé . . . . . . . . . . . . . . . . ðåñéÝ÷ïõí ôïí . . . . . . . . . . . â. Ôç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò:
áñéèìü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ». i. ôïõ õäñïèåßïõ (H2S),
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå óå ðïéï äï÷åßï ðåñéÝ÷ï- ii. ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO2).
íôáé ðåñéóóüôåñá ìüñéá.
i. Äï÷åßï ìå á L O2. 4.1.103 á. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Na åßíáé
ii. Äï÷åßï ìå á L SO3. 3,8187 · 10-23 g. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ
áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ.
Tá áÝñéá âñßóêïíôáé óôéò ßäéåò óõíèÞêåò. Íá
áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. â. Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ïñéóìÝíçò Ýíùóçò åß-
íáé ßóç ìå 2,8225 · 10-23 g. Ná õðïëïãßóåôå ôç
4.1.99 á. Ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò ôùí ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò.
áåñßùí åßíáé:
4.1.104 Ï ðõñÞíáò åíüò óôïé÷åßïõ ðåñéÝ÷åé
i. ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï ìüñéï
19 íïõêëåüíéá.
ôïõ áåñßïõ óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò
êáé èåñìïêñáóßáò. á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ
óôïé÷åßïõ, áí óôïí ðõñÞíá ôïõ õðÜñ÷åé 1 íå-
ii. ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 6,02 · 1023
ôñüíéï ðáñáðÜíù áðü ôá ðñùôüíéá.
ìüñéá ôïõ áåñßïõ óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò
ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò. â. Íá õðïëïãßóåôå êáôÜ ðñïóÝããéóç ôç ó÷å-
ôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ. Íá áéôéïëï-
â. Ðþò óõìâïëßæåôáé ï ãñáììïìïñéáêüò
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
üãêïò ôùí áåñßùí;
ã. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá óå g åíüò mol áôüìùí
4.1.100 á. ÌÝóù ôçò õðüèåóçò ôïõ Avo- áðü ôï óôïé÷åßï áõôü;
gadro íá áðïäåßîåôå üôé óå ïñéóìÝíåò óõí- ä. Áí ôï óôïé÷åßï åßíáé äéáôïìéêü, íá õðïëï-
èÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò ç ôéìÞ ôïõ ãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ óôïé÷åßïõ.
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßäéá ãéá üëá ôá
áÝñéá. 4.1.105 Ná õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ìéáò
â. Ïé ðñüôõðåò óõíèÞêåò åßíáé: ðïóüôçôáò óôïé÷åßïõ ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé NA Üôï-
ìá ôïõ óôïé÷åßïõ.
i. èåñìïêñáóßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . °C Þ . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . Ê êáé 4.1.106 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ii. ðßåóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . atm. åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
ã. Ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò óå L ôùí áåñßùí á. 1 mol ïðïéáóäÞðïôå ÷çìéêÞò Ýíùóçò êá-
âñÝèçêå üôé óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìï- ôÝ÷åé üãêï 22,4 L.
êñáóßáò êáé ðßåóçò åßíáé ßóïò ìå: â. ÍA áÝñéá ìüñéá CO2 êáôÝ÷ïõí üãêï 22,4 L
i. 6,02 · 1023 ii. 24,2 óå èåñìïêñáóßá 25°C êáé ðßåóç 1 atm.
iii. 22,4 iv. 2,24 ã. 1 mol H2O óå ïðïéáäÞðïôå êáôÜóôáóç êá-
ôÝ÷åé ôïí ßäéï üãêï.
4.1.101 á. Ðüóá Üôïìá ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1
ä. Äåí åßíáé äõíáôüí Ýíá mol O2 íá êáôáëáì-
ìüñéï áæþôïõ êáé ðüóá óå 1 mol áæþôïõ;
âÜíåé üãêï 25 L óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç äéáöïñÜ óôïí áñéèìü èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá ðïõ õðÜñ÷ïõí óå 5
å. Ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò åßíáé ï üãêïò
g ôïõ 12C êáé óå 5 g ôïõ 14C.
ðïõ êáôáëáìâÜíåé Ýíá ìüñéï áÝñéáò ïõóßáò
4.1.102 Ná õðïëïãßóåôå: óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
ðßåóçò.

407
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
4.1.107 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. 1 mol ÷çìéêÞò ïõóßáò Ý÷åé ìÜæá ìåãá-
ëýôåñç áðü 1 g.
â. Ïé ðñüôõðåò óõíèÞêåò áíáöÝñïíôáé óôç
óõíÞèç ðßåóç (1 atm) êáé óôç óõíÞèç åñãá-
óôçñéáêÞ èåñìïêñáóßá (25°C).
ã. Óå Ýíá ÷çìéêü åñãáóôÞñéï õðÜñ÷ïõí æõãïß
ðïõ äßíïõí ôçí ðïóüôçôá ìéáò ÷çìéêÞò ïõóß-
áò óå mol.
ä. 1 mol H2SO4 ìå Mr = 98 ðåñéÝ÷åé ìåãá-
ëýôåñï áñéèìü ìïñßùí áðü 1 mol Ç2S ìå Mr =
= 34.
å. 1 mol çëåêôñïíßùí åßíáé ç ðïóüôçôá ðïõ
ðåñéÝ÷åé 6,02 · 1023 çëåêôñüíéá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
4.1.108 Ná äåßîåôå üôé ï ëüãïò ôïõ áñéèìïý
ôùí mol äýï ÷çìéêþí åíþóåùí Á êáé  åßíáé
ßóïò ìå ôïí ëüãï ôïõ áñéèìïý ôùí ìïñßùí
ôïõò.
4.1.109 Íá åîåôÜóåôå ôçí ïñèüôçôá ôçò
ðñüôáóçò: «Ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò åíüò
áÝñéïõ óôïé÷åßïõ Þ ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíù-
408
óçò óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò åßíáé ßóïò ìå 22,4 L».
4.1.110 V1 L áåñßïõ Á ðåñéÝ÷ïõí 12,04 · 1023
ìüñéá, êáé V2 L áåñßïõ  ðåñéÝ÷ïõí 24,08 · 1023
ìüñéá. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ëüãï V1:V2, áí ïé
üãêïé Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óôéò ßäéåò óõíèÞêåò
èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
4.1.111 82 L áåñßïõ Á óå èåñìïêñáóßá
127°C êáé ðßåóç 2 atm ðåñéÝ÷ïõí 5ÍÁ ìüñéá.
Ðüóá ìüñéá ðåñéÝ÷ïõí 164 L áåñßïõ  óå
èåñìïêñáóßá 127°C êáé ðßåóç 2 atm; Íá áéôéï-
ëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
4.1.112 Äßíïíôáé äýï áÝñéá. Ôï áÝñéï Á ìå
ìÜæá m1, üãêï V1 êáé Mr(1) êáé ôï áÝñéï  ìå
ìÜæá m2, üãêï V2 êáé Ìr(2). Íá áðïäåßîåôå ôéò
ðáñáêÜôù ó÷Ýóåéò, áí Ý÷ïõìå ôéò ßäéåò óõí-
èÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò:
m 1 Mr(1)
á. Áí V1 = V2, ôüôå: =
m 2 Mr(2)
m 1 Mr(2)
â. Áí m1 = m2, ôüôå: =
m 2 Mr(1)
Õðüäåéîç: Íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ó÷Ýóåéò:
m æ g ö
V = n · Vm êáé n = ç ÷
Mr çè g/mol ÷ø
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm

ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç

Äßíåôáé ï áñéèìüò ôïõ Avogadro ÍÁ = 6,02 · 1023
Ïäçãüò ìåëÝôçò
Ðñïôåéíüìåíåò áóêÞóåéò óôï ìÜèçìá: 4.1.113 (üìïéá ïé ëõìÝíåò 4.1.11, 4.1.13 êáé ïé åöáñìïãÝò
4.1.12, 4.1.14), 4.1.120, 4.1.121, 4.122, 4.123 (ëõìÝíåò 4.1.19, 4.1.21 - åöáñìïãÝò 4.1.20,
4.1.22), 4.1.137 (ëõìÝíåò 4.1.23, 4.1.25, 4.1.27 - åöáñìïãÝò 4.1.24, 4.1.26, 4.1.28), 4.1.144
(ëõìÝíç 4.1.29 - åöáñìïãÞ 4.1.30), 4.1.171 (ëõìÝíç 4.1.31 - åöáñìïãÞ 4.1.32), 4.1.149 (ëõìÝíç
4.1.35 - åöáñìïãÞ 4.1.36), 4.1.199 (ëõìÝíç 4.1.37 - åöáñìïãÞ 4.1.38), 4.1.195 (ëõìÝíç 4.1.39 -
åöáñìïãÞ 4.1.40), 4.1.205 (ëõìÝíç 4.1.41 - åöáñìïãÞ 4.1.42), 4.1.215 (üìïéá ç ëõìÝíç 4.1.43 êáé
ç åöáñìïãÞ 4.1.44), 4.1.173, 4.1.185, 4.1.187.
Íá äïèïýí ãéá ëýóç ïé áóêÞóåéò: ¼ëåò ïé õðüëïéðåò âáóéêÝò áóêÞóåéò ìåôáôñïðþí, 4.1.129,
4.1.138, 4.1.151, 4.1.160, 4.1.162, 4.1.169, 4.1.174, 4.1.181,4.1.184, 4.1.188,4.1.194, 4.1.197,
4.1.202, 4.1.206, 4.1.209, 4.1.213, 4.1.220, 4.1.223.

ÂáóéêÝò áóêÞóåéò ìåôáôñïðþí ii. 112 g Fe,

g - mol, mol - L êáé g - L iii. 0,001 g H+,
iv. 0,49 g öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4),
4.1.113 Ãéá íá õðïëïãßóïõìå ôá g ìéáò ÷ç-
ìéêÞò ïõóßáò üôáí äßíïíôáé ôá mol, Þ ôá mol v. 0,648 g äé÷ñùìéêïý áíéüíôïò (Cr2O 72- ).
ìéáò ÷çìéêÞò ïõóßáò üôáí äßíïíôáé ôá g, ìðï- 4.1.114 Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ðïõ Ý÷ïõìå
ñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïõò ôýðïõò: óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
. . . æ. . .ö á. 5 g NaOH,
n= ç ÷ Þ m = . . . · . . . (. . .)
. . . è. . .ø â. 31,6 g ÊÌnO4,
á. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ìÜæåò óå g ôùí ðáñá- ã. 81 g NH3,
êÜôù ðïóïôÞôùí: ä. 256 g SO2,
i. 0,625 mol õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ å. 18 g CH3COOH.
(NaOH),
ii. 0,8 mol èåééêïý ïîÝïò (H2SO4), 4.1.115 Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ðïõ Ý÷ïõìå
iii. 3 mol íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3), óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
iv. 4 mol áôüìùí èåßïõ, á. 8,8 g äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá,
v. 1,4 mol äé÷ñùìéêþí áíéüíôùí (Cr2O 72- ). â. 252 g íéôñéêïý ïîÝïò,
â. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá 2 mol Ýíõäñïõ èåééêïý ã. 170 g õäñüèåéïõ,
÷áëêïý (CuSO4.5H2O); ä. 22,4 g êáõóôéêïý êáëßïõ,
(Ar(Cu) = 63,5, Ar(O) = 16, Ar(H) = 1) å. 0,4 g õäñïöèïñßïõ.
i. 177 ii. 185
4.1.116 Íá õðïëïãßóåôå ôá g ðïõ Ý÷ïõìå
iii. 249 iv. 374 óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
v. 499 á. 2 mol FeCl2,
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ðïõ Ý÷ïõìå óôçí â. 0,4 mol Ca(OH)2,
êÜèå ðåñßðôùóç:
ã. 2,5 mol HCN,
i. 13,6 g õäñïèåßïõ (H2S),

409
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ä. 0,2 mol HBrO, x L Br2, x L O2 Þ x L NH3;

å. 0,5 mol Na2SO4.
4.1.120 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êá-
Ná ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé.
ôáëáìâÜíïõí óå STP ïé ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò
4.1.117 Íá õðïëïãßóåôå ôá g ðïõ Ý÷ïõìå áåñßùí:
óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: á. 2 mol CO,
á. 3 mol ìïíïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá, â. 0,5 mol ÷ëùñßïõ,
â. 2,5 mol õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ, ã. 0,8 mol H2S,
ã. 4 mol íåñïý, ä. 5 mol NH3,
ä. 0,4 mol íéôñéêïý êáëßïõ, å. 0,25 mol NO2.
å. 10 mol õäñï÷ëùñßïõ.
4.1.121 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí
4.1.118 Ðïéá åßíáé ç ìÜæá 1 mol èåééêþí mol ðïõ Ý÷ïõìå óå STP óôéò ðáñáêÜôù
áíéüíôùí (SO 24- ); ðåñéðôþóåéò:
(Ar(H) = 1, Ar(S) = 32, Ar(O) = 16) á. 33,6 L ïîõãüíïõ,
á. 96 â. 98 â. 112 L ÇCl,
ã. 94 ä. 192 ã. 56 L ìåèáíßïõ (CH4),
å. 100 ä. 2,8 L SO2,
å. 448 L CO2.
4.1.119 Ãéá íá õðïëïãßóïõìå ôïí üãêï ðïõ
êáôáëáìâÜíåé ïñéóìÝíç ðïóüôçôá áÝñéáò ÷ç- 4.1.122 Íá õðïëïãßóåôå ôá g ðïõ Ý÷ïõìå
ìéêÞò ïõóßáò, êáé áíôßóôñïöá, ìðïñïýìå íá óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïõò ôýðïõò: á. 2,24 L ÇF,
. . . æ. . .ö â. 56 L CO2,
V = . . . · . . . (. . .) Þ n = ç ÷ ã. 280 L õäñáôìþí,
. . . è. . .ø
ä. 1344 L NO,
á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜ-
íïõí, óå STP, ïé ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò ôùí áå- å. 17,92 L NH3.
ñßùí: Ïé üãêïé ôùí áåñßùí Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óå
i. 4 mol õäñï÷ëùñßïõ (HCl), STP.
ii. 0,04 mol õäñáôìþí (H2O), 4.1.123 Íá õðïëïãßóåôå ôá mol, ôá g êáé
iii. 2,64 g CÏ2, ôïí áñéèìü ôùí ìïñßùí ðïõ Ý÷ïõìå óå STP
iv. 42 g áæþôïõ, óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò:
v. 5 mol ìïíïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá. á. 280 L õäñïêõáíßïõ,
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol (n) êáé ôç ìÜæá (m) â. 112 L áæþôïõ,
êÜèå áåñßïõ óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: ã. 0,56 L äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ,
i. 2,24 L áììùíßáò (ÍH3) óå STP, ä. 179,2 L õäñüèåéïõ,
ii. 28 L áéèõëåíßïõ (C2H4) óå STP, å. 33,6 L áììùíßáò.
iii. 6,72 L CH4 óå STP,
iv. 4,4 L SO2 óå óõíèÞêåò üðïõ Vm = 22 L, 4.1.124 Ðïéá ìÜæá áåñßïõ êáôáëáìâÜíåé
üãêï ßóï ìå 6 L óå èåñìïêñáóßá äùìáôßïõ êáé
v. 8 L CO2 óå óõíèÞêåò üðïõ Vm = 20 L.
óå áôìïóöáéñéêÞ ðßåóç; Äßíåôáé üôé 1 mol áå-
ã. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù áÝñéá Ý÷åé ìåãá- ñßïõ êáôáëáìâÜíåé üãêï 24 L óôéò ßäéåò óõí-
ëýôåñç ìÜæá óôéò ßäéåò óõíèÞêåò:

410
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
èÞêåò. (Ar(H) = 1, Ar(C) = 12, Ar(O) = 16, Ar(S) = 32,
Ar(Ar) = 40)
á. 8,5 g H2S â. 4 g O2
ã. 11 g CO2 ä. 20 g Ar
4.1.125 Ðïóüôçôá äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ
(SO2) Ý÷åé ìÜæá 256 g.
á. Ðüóá mol åßíáé ç ðïóüôçôá áõôÞ;
â. Ðüóá L óå STP êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá
áõôÞ;
ã. Ðüóá ìüñéá SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôç-
ôá áõôÞ;
4.1.126 Ðïóüôçôá ìåèáíßïõ (CH4) êáôá-
ëáìâÜíåé üãêï 112 L óå STP.
á. Ðüóá mol åßíáé ç ðïóüôçôá áõôÞ;
â. Ðüóá g åßíáé ç ìÜæá áõôÞò ôçò ðïóüôçôáò;
ã. Ðüóá ìüñéá CH4 ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóü-
ôçôá áõôÞ;
4.1.127 Ðïóüôçôá áììùíßáò ðåñéÝ÷åé 3,01 ·
· 1023 ìüñéá áììùíßáò.
á. Ðüóá mol åßíáé ç ðïóüôçôá áõôÞ;
â. Ðüóá g åßíáé ç ìÜæá áõôÞò ôçò ðïóüôçôáò;
ã. Ðüóï üãêï êáôáëáìâÜíåé óå STP ç ðïóü-
ôçôá áõôÞ;
4.1.128 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ ãñáì-
ìïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí óôéò ðáñáêÜ-
ôù óõíèÞêåò, áí ãíùñßæïõìå üôé:
á. 3,4 g ÍH3 êáôáëáìâÜíïõí üãêï 5 L,
â. 32 g CH4 êáôáëáìâÜíïõí üãêï 34 L.
ÌÝèïäïé ðñïóäéïñéóìïý
ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr)
4.1.129 á. Ðþò ðñïóäéïñßæåôáé ç Mr åíüò
óôïé÷åßïõ Þ ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå áÝñéá êá-
ôÜóôáóç, áí åßíáé ãíùóôÞ:
i ç ìÜæá ïñéóìÝíïõ üãêïõ ôçò óå STP,
ii. ç ðõêíüôçôÜ ôçò óå STP;
â. Íá õðïëïãßóåôå óôéò ðáñáêÜôù ðåñé-
ðôþóåéò ôçí Ìr ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí, üôáí
äßíåôáé üôé:
i. 5 g Ýíùóçò Á êáôáëáìâÜíïõí üãêï 5,6
L óå STP,
ii. 2,34 g Ýíùóçò  êáôáëáìâÜíïõí üãêï
0,672 L óå STP,
iii. ç ðõêíüôçôá Ýíùóçò Ã åßíáé ßóç ìå
3,482 g/L óå STP,
iv. ç ðõêíüôçôá Ýíùóçò Ä åßíáé ßóç ìå
0,759 g/L óå STP.
ã. Aí ç ðõêíüôçôá åíüò áåñßïõ óå STP åßíáé
1,964 g/L, ôüôå ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ
áåñßïõ åßíáé ðåñßðïõ:
i. 12 ii. 44 iii. 60 iv. 154
4.1.130 á. Ðïéá ç ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéá-
êÞò ìÜæáò ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏx), áí 9,2 g
áôìþí ôïõ ïîåéäßïõ óå STP êáôáëáìâÜíïõí
üãêï 4,48 L;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ
ïîåéäßïõ.
4.1.131 á. Ðüóåò öïñÝò ìåãáëýôåñç åßíáé
ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ áÝñéáò Ýíùóçò C2Hx áðü ôç
ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò, áí 70 g áôìþí ôçò
Ýíùóçò Á êáôáëáìâÜíïõí üãêï 56 L óå STP;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò
Ýíùóçò.
4.1.132 Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñé-
áêÞò ìÜæáò (Mr) Üãíùóôçò áÝñéáò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò Á, áí ç ðõêíüôçôÜ ôçò åßíáé ßóç ìå
1,25 g/L, óå STP;
4.1.133 á. Ðüóåò öïñÝò ìåãáëýôåñç åßíáé
ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ áÝñéáò Ýíùóçò C4Hx áðü ôç
ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò, áí ç ðõêíüôçôÜ ôïõ
åßíáé ßóç ìå 2,5 g/L óå STP;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò
Ýíùóçò.
4.1.134 Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéá-
êÞ ìÜæá Üãíùóôçò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Á,
áí 12,8 g êáôÝ÷ïõí üãêï 8 L óå ïñéóìÝíåò óõí-
èÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò. Óôéò äåäï-
ìÝíåò óõíèÞêåò ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý
üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L.
411
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.135 Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñé- â. Ðüóá g CuSÏ4 ðåñéÝ÷ïõí 6,4ÍÁ Üôïìá
áêÞò ìÜæáò Üãíùóôçò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ïîõãüíïõ; Ðüóá g S êáé ðüóá mol Cu õðÜñ-
Á, áí ç ðõêíüôçôÜ ôçò åßíáé ßóç ìå 6,4 g/L óå ÷ïõí óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ;
óõíèÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý ã. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò ðåñéÝ÷åé
üãêïõ åßíáé ßóç ìå 25 L; ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá èåßïõ;
(Ár(Ç) = 1, Ár(S) = 32).
Ðëçñïöïñßåò ìïñéáêïý ôýðïõ (Ì.Ô.) i. 34 g H2S ii. 1 mol H2SO4
4.1.136 Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôéò ðá- iii. NA ìüñéá SO2 iv. 1 mol H2S2O7
ñáêÜôù ðñïôÜóåéò: 4.1.140 Óå 1 mol óôåñåïý Üëáôïò áíèñáêé-
á. 1 mol ÍÇ3 Ý÷åé ìÜæá . . . . . . g, ðåñéÝ÷åé . . . . . êïý íáôñßïõ (Na2CO3) ðåñéÝ÷ïíôáé (Ar(O) = 16):
ìüñéá êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï . . . . . L óå STP. á. 48 g ïîõãüíïõ.
â. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé . . . . . moláôüìùí õäñïãü- â. 16 g ïîõãüíïõ.
íïõ êáé . . . . . g áæþôïõ.
ã. 24 g ïîõãüíïõ.
ã. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé . . . . . moláôüìùí áæþôïõ
ä. 3 L ïîõãüíïõ.
êáé . . . . . g õäñïãüíïõ.
ä. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé . . . . . ÍÁ Üôïìá áæþôïõ 4.1.141 Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóü-
êáé . . . . . ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ. ôçôåò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 g õäñïãüíïõ;
(Ar(H) = 1, Ar(S) = 32)
4.1.137 Óôá 126 g íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) íá
á. Óå 1 mol áììùíßáò.
õðïëïãßóåôå:
â. Óå 32 g Ç2S.
á. ôá moláôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ, ôïõ áæþôïõ
ã. Óå NA Üôïìá õäñïãüíïõ.
êáé ôïõ ïîõãüíïõ,
ä. Óå 6,02 · 1023 ìüñéá H2SO4.
â. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ, ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ
ïîõãüíïõ, Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ã. ôá Üôïìá ôïõ õäñïãüíïõ, ôïõ áæþôïõ êáé 4.1.142 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò
ôïõ ïîõãüíïõ. ðåñéÝ÷åé 3,01 · 1023 Üôïìá ïîõãüíïõ;
(Ar(C) = 12, Ar(O) = 16)
4.1.138 á. Íá äþóåôå üëåò ôéò ðëçñïöï-
ñßåò ðïõ ìðïñïýí íá ðñïêýøïõí áðü ôïí á. 1,6 g áÝñéïõ ïîõãüíïõ.
Ì.Ô. óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò: â. ÍÁ ìüñéá SO3.
i. H2SO4 ii. NH3 iii. CaCÏ3 ã. 0,5 mol CO2.
â. Ðüóá g õäñïãüíïõ, mol áôüìùí öùóöü- ä. 14 g CO.
ñïõ êáé Üôïìá ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 39,2
4.1.143 Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò
g öùóöïñéêïý ïîÝïò (Ç3PO4);
ðåñéÝ÷åé óõíïëéêÜ 4ÍÁ Üôïìá;
ã. Ðüóá g CO2 ðåñéÝ÷ïõí 8 g ïîõãüíïõ;
á. 1 g áììùíßáò.
ä. Ðïéá ðïóüôçôá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðåñéÝ÷åé
â. 1 mol áììùíßáò.
4 Üôïìá;
ã. 1 ìüñéï áììùíßáò.
i. 1 g SO3 ii. 1 mol SO3
ä. 1 L áììùíßáò óå STP.
iii. 1 ìüñéï SO3 iv. 22,4 L SO3
4.1.144 á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w
4.1.139 á. Ðüóá mol Cu, ðüóá g S êáé ðüóá
óýóôáóç ôïõ ïîéêïý ïîÝïò (CH3COOH).
Üôïìá ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 102,08 g èåéé-
êïý ÷áëêïý (CuSO4); â. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá óå ïîõãüíï ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3).

412
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ íéôñéêïý áììùíßïõ (ÍÇ4ÍÏ3) óå Üæùôï.
ä. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò åíþóåéò
Ý÷åé ìåãáëýôåñï % ðïóïóôü óå õäñïãüíï;
i. H3PO4 ii. H2SO4
iii. NaHSO4 iv. CaHPO4
ÁóêÞóåéò
4.1.145 1,505 · 1023 ìüñéá áÝñéáò Ýíùóçò Á
Ý÷ïõí ìÜæá 14 g. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç Mr ôçò Ýíùóçò Á,
â. ôçí ðõêíüôçôá ôçò Ýíùóçò Á óå STP.
4.1.146 á. Ðüóá mol åßíáé ôá 5ÍÁ ìüñéá
ìïíïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO);
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá ìüñéá ôïõ õäñïöèï-
ñßïõ (HF) ðïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá ìÜæá ìå ôçí ðá-
ñáðÜíù ðïóüôçôá ôïõ ìïíïîåéäßïõ ôïõ Üí-
èñáêá.
4.1.147 x g O2 Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü mol ìå
7x
g Ýíùóçò Á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìï-
4 i. SO2
ñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò Á.
4.1.148 Ôï óôïé÷åßï ðïõ õðÜñ÷åé óå áöèï-
íßá óôï èáëáóóéíü íåñü åßíáé ôï ÷ëþñéï, ðïõ
âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ áíéüíôùí (Cl-), óå
ðåñéåêôéêüôçôá 19 g Cl- áíÜ kg èáëáóóéíïý
íåñïý. Áí ï üãêïò ôùí ùêåáíþí ôçò Ãçò åßíáé
ßóïò ìå 1,42 · 1021 L, ðüóá mol Cl- õðÜñ÷ïõí
óôïõò ùêåáíïýò; Ná õðïèÝóåôå üôé ç ðõ-
êíüôçôá ôïõ èáëáóóéíïý íåñïý åßíáé ðåñßðïõ
g
ßóç ìå 1 . ðåñéåêôéêüôçôá Ag áíÜ kg Üëáôïò. Äßíïíôáé ôá
mL
4.1.149 Äï÷åßï ðåñéÝ÷åé 8,4 g ìïíïîåéäßïõ
ôïõ Üíèñáêá (CO) óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò
èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP). Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ õäñïêõáíßïõ (HCN)
ðïõ ìðïñåß íá åéóá÷èåß óôï ßäéï äï÷åßï óå STP.
4.1.150 Äï÷åßï üãêïõ V L ðåñéÝ÷åé 32 g
ìåèáíßïõ (CÇ4) óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìï-
êñáóßáò êáé ðßåóçò (STP). Íá õðïëïãßóåôå ôçí
ðïóüôçôá ôïõ õäñïöèïñßïõ (HF) ðïõ ìðïñåß
íá åéóá÷èåß óå äï÷åßï üãêïõ 2V L óå STP.
4.1.151 Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñá-
óßáò êáé ðßåóçò êáé óå äï÷åßï V L ðåñéÝ÷ïíôáé
1,28 g SO2. Ðïéá ðïóüôçôá õäñüèåéïõ (H2S)
ìðïñåß íá åéóá÷èåß óôï ðáñáðÜíù äï÷åßï óôéò
ßäéåò óõíèÞêåò;
4.1.152 Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéï áðü ôá ðá-
ñáêÜôù áÝñéá êáôáëáìâÜíåé ìåãáëýôåñï
üãêï óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
ðßåóçò:
á. x g N2 â. x g Cl2 ã. x g H2
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
4.1.153 á. Íá õðïëïãßóåôå óå ðñüôõðåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP):
i. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ õäñïãüíïõ,
ii. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ïîõãüíïõ,
iii. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ õäñïèåßïõ (H2S).
â. Ðïéï áÝñéï èá Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ ðõ-
êíüôçôáò óå STP;
ii. O3
iii. CO2 iv. O2
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
4.1.154 Ná ðñïóäéïñßóåôå óå ðïéï áðü ôá
äýï ïîÝá, ôï íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3) Þ ôï èåééêü
ïîý (H2SO4), ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõ-
ãüíï åßíáé ìåãáëýôåñç.
4.1.155 Íá õðïëïãßóåôå ðïéï áðü ôá ðáñá-
êÜôù Üëáôá ôïõ áñãýñïõ Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç
Üëáôá: AgCl, AgBr êáé AgI.
4.1.156 ÊáôÜ ôçí áíÜëõóç ôçò ÷ëùñï-
öýëëçò âñÝèçêå üôé ðåñéÝ÷åé 2,5% w/w ìá-
ãíÞóéï. Óå ðïéá ðïóüôçôá ôçò ÷ëùñïöýëëçò
ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ/5 Üôïìá ìáãíçóßïõ;
4.1.157 12 kg ïóôþí ðåñéÝ÷ïõí êáôÜ ôá 2/3
áíüñãáíç ýëç. Ôï 80% áõôþí åßíáé öùóöï-
ñéêü áóâÝóôéï (Ca3(PÏ4)2). Ðïéá åßíáé ç ìÜæá
ôïõ öùóöüñïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá ïóôÜ;
413
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.1.158 Ç éóôáìßíç åßíáé ïñãáíéêÞ åôåñïêõ-
êëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï C5N3H9 ðïõ
ðñïêáëåß åëÜôôùóç ôçò ðßåóçò ôïõ áßìáôïò,
ëüãù äéåõñýíóåùò ôùí áéìïöüñùí áããåßùí.
¸íá öÜñìáêï ãéá ôçí ðßåóç äßíåôáé óå äéóêßá
ôùí 5 mg ìå ðåñéåêôéêüôçôá 80% óå éóôáìßíç.
Áí Ýíáò áóèåíÞò ðáßñíåé ôñßá äéóêßá çìåñçóß-
ùò, ðüóç ðïóüôçôá áæþôïõ åéóÜãåôáé óôïí
ïñãáíéóìü ôïõ;
4.1.159 Ðüóá g áììùíßáò (ÍÇ3) ðåñéÝ÷ïõí
ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ ìå 294 g
èåééêïý ïîÝïò (H2SO4);
4.1.160 Ðüóá g íåñïý (Ç2Ï) ðåñéÝ÷ïõí äé-
ðëÜóéï áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ áðü 4,48 L
áÝñéïõ ðñïðáíßïõ (CH3CH2CH3) óå STP;
4.1.161 Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï áÝñéáò
áììùíßáò (ÍÇ3) óå STP ðïõ ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï
áñéèìü áôüìùí áæþôïõ ìå 25 g íéôñéêïý áì-
ìùíßïõ (ÍÇ4ÍÏ3).
4.1.162 ÄéáèÝôïõìå 0,8 mol áììùíßáò
(ÍÇ3). Íá õðïëïãßóåôå ãéá ôçí ðïóüôçôá
áõôÞ:
á. ôá g ôçò áììùíßáò,
â. ôá g áæþôïõ êáé õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé,
ã. ôá mol áôüìùí áæþôïõ êáé ôá mol áôüìùí
õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé,
ä. ôá ìüñéá ôçò áììùíßáò,
å. ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ êáé ôá Üôïìá ôïõ
õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé,
óô.ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé óå STP,
æ. ôçí ðïóüôçôá ôïõ ïîéêïý ïîÝïò (CH3COOH)
ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ßäéá ðïóüôçôá õäñïãüíïõ
ìå áõôÞ ðïõ Ý÷åé ç ðáñáðÜíù ðïóüôçôá áì-
ìùíßáò.
4.1.163 á. ÄéáèÝôïõìå 264 g äéïîåéäßïõ
ôïõ Üíèñáêá (CO2). Íá õðïëïãßóåôå ãéá ôçí
ðïóüôçôá áõôÞ:
i. ôá mol êáé ôá ìüñéá ôïõ CO2,
ii. ôá g Üíèñáêá êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãü-
íïõ,
414
iii. ôïí üãêï ôïõ CO2 óå STP.
â. Ðüóá g SO3 ðåñéÝ÷ïõí ôçí ßäéá ðïóüôçôá
ïîõãüíïõ ìå áõôÞ ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 176 g
CO2;
4.1.164 á. Ðüóá mol åßíáé ôá 3,65 g õäñï-
÷ëùñßïõ (HCl);
â. Ðüóá mol åßíáé ôá 12 g ïîéêïý ïîÝïò
(CH3COOH);
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá åðéðëÝïí g ôïõ õäñï-
÷ëùñßïõ (HCl) ðïõ Ýðñåðå íá åß÷áìå Ýôóé,
þóôå ç ðïóüôçôá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ íá ðåñé-
Ý÷åé ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ ìå ôá
12 g ôïõ ïîéêïý ïîÝïò.
4.1.165 Ðñïóäéïñßóôçêå üôé óå 169 g åíüò
ïîÝïò ôïõ ôýðïõ HClOx ðåñéÝ÷ïíôáé 96 g
ïîõãüíïõ. Ðïéïò åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ
ïîÝïò;
4.1.166 Ðñïóäéïñßóôçêå üôé 8,96 L áôìþí
ìéáò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò (Á) óå STP
Ý÷ïõí ìÜæá 23,2 g.
á. Ðïéá åßíáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò
Ýíùóçò Á óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù äåäï-
ìÝíá;
â. Áí ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò Á åßíáé
ôçò ìïñöÞò CíÇ2í+2, íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ôéìÞ
í ôïõ áñéèìïý ôùí áôüìùí Üíèñáêá.
ã. Ðüóá Üôïìá õäñïãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
290 g ôçò Ýíùóçò Á;
4.1.167 H áíÜëõóç ôïõ ïîáëéêïý ïîÝïò
Ýäùóå ôá ðáñáêÜôù áðïôåëÝóìáôá: 26,67%
w/w C, 2,22% w/w Ç, 71,11% w/w O. Íá
ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ ïîá-
ëéêïý ïîÝïò, áí ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ
âñÝèçêå ßóç ìå 90.
4.1.168 Ç áíÜëõóç ôçò áóðéñßíçò Ýäùóå ôá
ðáñáêÜôù áðïôåëÝóìáôá: 60% w/w C,
4,444% w/w Ç, 35,556% w/w O. Íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò áóðéñßíçò, áí ç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò âñÝèçêå ßóç ìå
180.
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
««
4.1.169 Ïé åíþóåéò ôïõ áéèõëåíßïõ (CH2 =
CH2) êáé ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) Ý÷ïõí ó÷åôéêÝò ìï-
ñéáêÝò ìÜæåò 28 êáé 17 áíôßóôïé÷á. ×ùñßò íá
÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò
ôùí óôïé÷åßùí, íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü
ôùí mol ðïõ Ý÷ïõìå óå 180 g áéèõëáìßíçò
(CH3CH2NH2).
4.1.170 ÊáôÜ ôçí áíÜëõóç ìéáò Üãíùóôçò
ïñãáíéêÞò Ýíùóçò âñÝèçêå üôé Ý÷åé Ì.Ô. ôçò
ìïñöÞò CíÇ2í + 1ÏÇ êáé ðåñéÝ÷åé 60% w/w Üí-
èñáêá. Áðü ôá ðáñáðÜíù äåäïìÝíá íá
ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôçí ôéìÞ ôïõ í,
â. ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò Ýíùóçò êáé
ã. ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò ïñãáíéêÞò
Ýíùóçò.
4.1.171 Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ ìïñéá-
êïý ôýðïõ ìéáò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò
Ýãéíáí äýï ðåéñÜìáôá:
1ï ðåßñáìá
ÂñÝèçêå ç ðõêíüôçôÜ ôçò óå ðñüôõðåò óõí-
75
èÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ßóç ìå g/L.
28
2o ðåßñáìá
ÂñÝèçêå üôé Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï ôçò ìïñöÞò
CíÇ2í+2Ï.
á. Ðïéïò ìïñéáêüò ôýðïò ðñïêýðôåé áðü ôçí
åðåîåñãáóßá ôùí áðïôåëåóìÜôùí ðïõ âñÝèç-
êáí;
â. Ðüóá g ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 15 g ôçò
Ýíùóçò;
4.1.172 ÂñÝèçêå üôé ï ìïñéáêüò ôýðïò ìéáò
Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò åßíáé ôçò ìïñöÞò
CíÇ2í+2Ï. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïóäéïñßóôçêå üôé
ðåñéÝ÷åé 26,6% w/w ïîõãüíï. Íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò ïñãáíéêÞò
Ýíùóçò.
4.1.173 ÊáôÜ ôçí áíÜëõóç 31,2 g Üëáôïò
öèïñéïý÷ïõ ìåôÜëëïõ ìå ìïñéáêü ôýðï MF2
âñÝèçêå üôé ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ìåôÜëëïõ Ì. Íá
õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ
ìåôÜëëïõ Ì (Ár(F) = 19).
4.1.174 ¼ôáí Ýíá ìÝôáëëï èåñìáßíåôáé ðá-
ñïõóßá áëïãüíïõ (×2), ó÷çìáôßæåôáé ìéá Ýíù-
óç ôïõ ôýðïõ MCln. Óå êÜðïéï ðåßñáìá 1,152 g
ôéôáíßïõ (Ôi) áíôéäñïýí ìå ÷ëþñéï êáé äßíïõí
3,708 g ôçò Ýíùóçò. Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôïõ n;
(Ár(Ti) = 48)
4.1.175 30,8 g ÷çìéêÞò Ýíùóçò ìå ìïñéáêü
ôýðï XCl4 êáôÝ÷ïõí üãêï 4,48 L óå STP. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ ×.
â. ôá g ôïõ ÷ëùñßïõ êáé ôá mol ôïõ óôïé÷åßïõ
× ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 77 g ôçò Ýíùóçò.
4.1.176 ÁÝñéï ìå ìïñéáêü ôýðï ×2Ï5 Ý÷åé
ðõêíüôçôá 4 g/L óå óõíèÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L. Ná
õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ
óôïé÷åßïõ ×.
4.1.177 ÁÝñéï ïîåßäéï ìå ìïñéáêü ôýðï ×Ï
Ý÷åé ðõêíüôçôá ßóç ìå 1,25 g/L óå STP. Íá
õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ
óôïé÷åßïõ ×.
4.1.178 100 g Ýíõäñïõ áíèñáêéêïý Üëáôïò
(Na2CO3.xH2O) ðåñéÝ÷ïõí 62,94 g íåñïý (Ç2Ï).
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ôýðï ôïõ Ýíõäñïõ
Üëáôïò.
4.1.179 Óýìöùíá ìå ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝ-
íá íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò
ôùí óôïé÷åßùí Á êáé Â.
á. 0,15 mol Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ Á2Â3 Ý÷ïõí ìÜ-
æá 15,9 g.
â. 0,15 mol Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ ÁÂ2 Ý÷ïõí ìÜ-
æá 9,3 g.
4.1.180 Óýìöùíá ìå ôá ðáñáêÜôù ðåéñá-
ìáôéêÜ äåäïìÝíá, íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò
áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí óôïé÷åßùí × êáé Õ.
415
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
á. 33,6 L ìéáò áÝñéáò Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ ×Õ óå
STP Ý÷ïõí ìÜæá ßóç ìå 45 g.
â. 432 g Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ ×2Õ5 ðåñéÝ÷ïõí
112 g áðü ôï óôïé÷åßï ×.
4.1.181 Ãéá ôïí ðåéñáìáôéêü ðñïóäéïñéóìü
ôùí Ar ó÷åôéêÜ ìå ôá óôïé÷åßá S êáé R, åëÞöèç-
óáí ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝíá:
á. 440 g Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ SR ðåñéÝ÷ïõí 5
mol,
â. 832 mL Ýíùóçò ôïõ ôýðïõ S 2 R 3 ìå
ðõêíüôçôá 1,25 g/mL ðåñéÝ÷ïõí 10NA Üôïìá
ôïõ óôïé÷åßïõ S.
Ðïéåò åßíáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí
óôïé÷åßùí;
4.1.182 ÄéáèÝôïõìå 184 g åíüò ïîåéäßïõ
ôïõ áæþôïõ ôïõ ôýðïõ Í2Ïx. Áí ôï ìüñéï ôïõ
ïîåéäßïõ Ý÷åé ìÜæá 92 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü
ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò, íá õðïëïãßóåôå
ãéá ôçí ðïóüôçôá áõôÞ:
á. Ôïí áñéèìü ôùí mol ðïõ ðåñéÝ÷åé.
â. Ôá g ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷åé.
ã. Ôá mol áôüìùí áæþôïõ êáé ôá mol áôüìùí
ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé.
ä. Ôá ìüñéá ôïõ ïîåéäßïõ.
å. Ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ êáé ôá Üôïìá ôïõ
ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé.
óô.Ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï ïîåßäéï ôïõ
áæþôïõ óå óõíèÞêåò üðïõ ï ãñáììïìïñé-
áêüò üãêïò åßíáé ßóïò ìå 25 L.
æ. Ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ óôéò ðáñáðÜíù
óõíèÞêåò óå g/L.
ç. Ôá g ôïõ CO 2 ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï
áñéèìü áôüìùí ïîõãüíïõ ìå ôçí ðáñáðÜíù
ðïóüôçôá ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ.
4.1.183 V L áÝñéïõ âïõôáíßïõ (CH3(CH2)2CH3)
ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãü-
íïõ ìå 198 g èåééêïý áììùíßïõ (NH4)2SO4. Íá
õðïëïãßóåôå ôïí üãêï V L, áí óôéò óõíèÞêåò
ðïõ åðéêñáôïýí ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý
üãêïõ åßíáé ßóç ìå 18 L.
416
«««
4.1.184 Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ïñãáíéêÞò Ýíù-
óçò (Á) ôïõ ôýðïõ CH x N åßíáé 31 öïñÝò
1
ìåãáëýôåñç áðü ôï ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ
12
ôïõ Üíèñáêá 12 (12C). Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí ìïñéáêü ôýðï (Ì.Ô.) ôçò ïñãáíéêÞò
Ýíùóçò Á,
N
â. ôá g ôçò Ýíùóçò Á ðïõ ðåñéÝ÷ïõí A Üôï-
4
ìá áæþôïõ,
ã. ôá g ôçò Ýíùóçò Á ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï
áñéèìü áôüìùí áæþôïõ ìå 46 g N2O4.
4.1.185 á. Ðüóá mol åßíáé ôá 51,2 mL
õãñÞò ìåèáíüëçò (CH3OH) ìå ðõêíüôçôá 1,25
g/mL;
â. Ðüóá mol åßíáé ôá 224 L áÝñéáò áììùíßáò
(ÍÇ3) óå STP;
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá åðéðëÝïí g ôçò ìåèáíü-
ëçò ðïõ Ýðñåðå íá Ý÷ïõìå Ýôóé, þóôå ç ðïóü-
ôçôá ôçò ìåèáíüëçò íá ðåñéÝ÷åé ôñéðëÜóéï
áñéèìü g õäñïãüíïõ áðü áõôüí ðïõ Ý÷ïõìå
óôá 224 L áììùíßáò.
4.1.186 á. 5 g Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíù-
óçò óå áÝñéá êáôÜóôáóç êáôÝ÷ïõí üãêï 4 L óå
ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
óçò. Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò âñÝ-
èçêå ßóç ìå 40. Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôïõ
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ óôéò ðáñáðÜíù óõí-
èÞêåò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò
Ýíùóçò, áí áðïôåëåßôáé ìüíï áðü Üíèñáêá
êáé õäñïãüíï, êáé óôï ìüñéü ôçò ï áñéèìüò
4
ôùí áôüìùí õäñïãüíïõ åßíáé ôá ôïõ áñéè-
3
ìïý ôùí áôüìùí Üíèñáêá.
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá L ôùí õäñáôìþí ðïõ
óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï
áñéèìü áôüìùí õäñïãüíïõ ìå áõôüí ðïõ
ðåñéÝ÷åôáé óå 8 g ôçò ðáñáðÜíù ïñãáíéêÞò
Ýíùóçò.
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
4.1.187 Ðüóá L õäñáôìþí, óå äåäïìÝíåò
óõíèÞêåò p êáé T, ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
áôüìùí oîõãüíïõ ìå 60 g ïîåéäßïõ ìå ìïñéá-
êü ôýðï M2O5; Äßíïíôáé:
á. Óôéò ßäéåò óõíèÞêåò p, T âñÝèçêå üôé 8,5 g
áÝñéáò áììùíßáò (NH3) êáôÝ÷ïõí üãêï 12 L.
â. H ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ ïîåéäßïõ Ì2Ï5 åßíáé
10 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ áôü-
ìïõ ôïõ Üíèñáêá 12C.
ÁóêÞóåéò ìåéãìÜôùí
BáóéêÝò åöáñìïãÝò
ó÷åôéêÜ ìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò
4.1.188 80 g ìåßãìáôïò áéèáíßïõ (CH3CH3)
êáé áéèõëåíßïõ (CH2 = CH2) ðåñéÝ÷ïõí 30%
w/w áéèÜíéï. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol êÜèå óõ-
óôáôéêïý óôá 80 g ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.189 224 L áÝñéïõ ìåßãìáôïò CÏ êáé CO2
ðåñéÝ÷ïõí 75% v/v CO2. Aí ïé üãêïé Ý÷ïõí
õðïëïãéóôåß óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìï-
êñáóßáò êáé ðßåóçò, íá õðïëïãßóåôå ôá mol
êÜèå áåñßïõ óôá 224 L ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.190 ÁÝñéï ìåßãìá ÍÏ2 êáé CO2 Ý÷åé ìÜæá
22,4 g êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 11,2 L óå STP.
Ná õðïëïãßóåôå ôá mol êÜèå áåñßïõ óôï ðá-
ñáðÜíù ìåßãìá.
4.1.191 ÁÝñéï ìåßãìá Ç2S êáé HCl Ý÷åé ìÜæá
34,5 g êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L óå STP.
Ná õðïëïãßóåôå ôá mol êÜèå áåñßïõ óôçí
ðïóüôçôá ôïõ ðáñáðÜíù ìåßãìáôïò.
4.1.192 Ióïìïñéáêü áÝñéï ìåßãìá Ç2S êáé
SO2 Ý÷åé ìÜæá 49 g. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g êÜèå óõóôáôéêïý.
â. ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
««
4.1.193 ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé Í2 êáé ÍÏ óå
áíáëïãßá mol 1:2 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí áíáëïãßá ìáæþí ôùí äýï áåñßùí óôï
ìåßãìá.
â. ôçí % v/v óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.194 Éóïìïñéáêü ìåßãìá ðåñéÝ÷åé Í2, ÍÏ,
CO êáé CO2. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % v/v óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò, áí ãíùñßæïõìå üôé
ç ðïóüôçôá ôïõ ÍÏ óôï ìåßãìá åßíáé 15 g.
Ìåßãìáôá ìå ãíùóôÞ óýóôáóç
4.1.195 ÁÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü 0,4
mol SO2 êáé 0,2 mol CO. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
ã. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá.
4.1.196 ÄéáèÝôïõìå ìåßãìá 0,4 mol èåééêïý
ïîÝïò (Ç2SÏ4) êáé 1,2 mol èåééêïý áììùíßïõ
((NH4)2SO4). Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá ôïõ õäñïãüíïõ.
ã. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï
ðáñáðÜíù ìåßãìá.
4.1.197 ÁÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü 6,72
L ìåèáíßïõ (CH4) êáé 5,6 L áéèáíßïõ (CH3CH3).
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ,
â. ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá,
ã. ôá mol áôüìùí ôïõ Üíèñáêá ðïõ ðåñéÝ÷ï-
íôáé óôï ðáñáðÜíù ìåßãìá.
Ïé üãêïé Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óå STP.
4.1.198 Måßãìá áðïôåëåßôáé áðü 29,2 g
õäñï÷ëùñßïõ (HCl) êáé 21 g õðï÷ëùñéþäïõò
ïîÝïò (HClO). Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôá Üôïìá ôïõ õäñïãüíïõ,
â. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï
ðáñáðÜíù ìåßãìá.
««
4.1.199 Ï áÝñáò áðïôåëåßôáé áðü 80% v/v
Üæùôï êáé 20% v/v ïîõãüíï.
417
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
á. Íá õðïëïãßóåôå ôá L êÜèå óõóôáôéêïý óå
28 L áÝñá óå STP.
â. Ðüóá Üôïìá áæþôïõ êáé ðüóá g ïîõãüíïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá;
4.1.200 ÁÝñéï ìåßãìá óå ïñéóìÝíåò óõí-
èÞêåò Ý÷åé üãêï 90 L êáé áðïôåëåßôáé áðü ìåèÜ-
íéï (CH4) ðåñéåêôéêüôçôáò 75% v/v êáé áéèÜíéï
(CH3CH3) ðåñéåêôéêüôçôáò 25% v/v. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôá mol êÜèå óõóôáôéêïý ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò.
ã. ôá g ôïõ Üíèñáêá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôïí
ðáñáðÜíù üãêï ôïõ ìåßãìáôïò.
Äßíåôáé üôé óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò ç ôéìÞ
ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 25 L.
4.1.201 Ìåßãìá ìÜæáò 80 g áðïôåëåßôáé áðü
SO2 êáé ÍÏ êáé ðåñéÝ÷åé 40% w/w SO2. Ná õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôá mol ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ,
ã. ôá mol áôüìùí ïîõãüíïõ êáé
ä. ôá g ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 80 g ôïõ
ìåßãìáôïò.
4.1.202 Ióïìïñéáêü áÝñéï ìåßãìá ÍÏ2 êáé
SO2 Ý÷åé ìÜæá 55 g. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g êÜèå óõóôáôéêïý.
â. ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
ã. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
ä. ôá g ôïõ áæþôïõ êáé ôá mol ôïõ èåßïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
«««
4.1.203 Ìåßãìá SO2 êáé SO3 Ý÷åé ìÜæá 40 g,
åíþ ç áíáëïãßá ìáæþí ôùí óõóôáôéêþí ôïõ åß-
íáé 4:1 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
418
â. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
ã. ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ óôçí ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò.
ä. ôçí % ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò óå
èåßï.
4.1.204 ÄéáèÝôïõìå 120,96 L áÝñéïõ ìåßã-
ìáôïò, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé CO2, CO êáé ÍO2 óå
áíáëïãßá üãêùí 1:1:2 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôá mol êÜèå óõóôáôéêïý óôï ìåßãìá.
â. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ óôçí ðáñáðÜíù ðïóü-
ôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
Ïé üãêïé Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óå STP.
Ìåßãìáôá ìå Üãíùóôç óýóôáóç
4.1.205 Óå ïñéóìÝíç ìÜæá éóïìïñéáêïý
ìåßãìáôïò áììùíßáò (ÍÇ3) êáé ìåèõëáìßíçò
(CH3NH2) ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g õäñïãüíïõ. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõíïëéêÞ ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò,
â. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.206 Éóïìïñéáêü ìåßãìá ìåèáíßïõ (CH4)
êáé áéèáíßïõ (CH3CH3) ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá 7,2
g õäñïãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôéò ðïóüôçôåò ôùí óõóôáôéêþí óôï ìåßãìá,
â. ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò óå STP,
ã. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò
óå Üíèñáêá,
ä. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò óå g/L óå
STP.
4.1.207 Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ìåßã-
ìáôïò CO êáé CO2, áí ãíùñßæïõìå üôé óå 11,6 g
ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5Í Á Üôïìá
ïîõãüíïõ.
4.1.208 44,8 g ìåßãìáôïò SO2 êáé SO3 ðåñéÝ-
÷ïõí 25,6 g ïîõãüíïõ. Ðïéá ç % w/w óýóôáóç
ôïõ ìåßãìáôïò áõôïý;
4.1.209 80,64 L áÝñéïõ ìåßãìáôïò óå STP
ðåñéÝ÷ïõí CO êáé SO2. Óôçí ðáñáðÜíù ðïóü-
 4.1 ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÕÓ: Ár, Mr, mol, ÁÑÉÈÌÏÓ ÁVOGADRO, Vm
ôçôá ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,6ÍÁ Üôïìá
ïîõãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå ôá L êáèåíüò óõ-
óôáôéêïý óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ôïõ ìåßã-
ìáôïò.
««
4.1.210 AÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü
õäñïêõÜíéï (HCN) êáé õäñüèåéï (H2S). 156,8 L
ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò óå STP ðåñéÝ÷ïõí 4NA
ìüñéá HCN. Ó’áõôü ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ,
â. ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá,
ã. ôá mol áôüìùí ôïõ Üíèñáêá êáé
ä. ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ.
4.1.211 ÄéáèÝôïõìå 105 g ìåßãìáôïò õäñï-
÷ëùñßïõ (HCl) êáé õäñïèåßïõ (H2S). Ná õðïëï-
ãßóåôå óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò:
á. ôá mol êÜèå óõóôáôéêïý, áí ï óõíïëéêüò
áñéèìüò ôùí mol åßíáé ßóïò ìå 3.
â. ôá Üôïìá ôïõ èåßïõ.
ã. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ.
4.1.212 11,25 g ìåßãìáôïò áæþôïõ êáé áì-
ìùíßáò (ÍÇ3) ðåñéÝ÷ïõí éóïìïñéáêÝò ðïóü-
ôçôåò óõóôáôéêþí. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá mol ôùí óõóôáôéêþí,
â. ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ,
ã. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí
ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.213 ÄéáèÝôïõìå 6,25 mL õãñïý ìåßãìá-
ôïò ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü 0,1 mol ìåèáíü-
ëçò (CH 3 OH) êáé ðïóüôçôá áéèáíüëçò
(CH3CH2OH). Aí ôï ìåßãìá Ý÷åé ðõêíüôçôá ßóç
g Ý÷åé CO êáé CO2 Ý÷ïõìå ôá ßäéá g ïîõãüíïõ óôçí
ìå 1,984 , íá õðïëïãßóåôå:
mL
á. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí õäñïãüíïõ êáé
â. ôá g ôïõ Üíèñáêá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
áõôü.
4.1.214 ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé Üæùôï êáé
áììùíßá (ÍÇ3) óå áíáëïãßá üãêùí 3:1 áíôß-
óôïé÷á. Óå ðïóüôçôá 202 g ôïõ ìåßãìáôïò, íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ êáé
â. ôá mol áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ.
4.1.215 10 g ìåßãìáôïò CO êáé Ç2 ðåñéÝ÷ïõí
1,6 mol áôüìùí õäñïãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò,
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò
óå ïîõãüíï.
«««
4.1.216 á. Óå V L áÝñéïõ ìåßãìáôïò ôï
ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü ÍÏ2 êáé Í2Ï5 ðåñéÝ-
÷ïíôáé 19,2 g ïîõãüíïõ.
â. Óå 0,5V L ôïõ ðáñáðÜíù áÝñéïõ ìåßãìáôïò
ðåñéÝ÷ïíôáé 0,25ÍÁ Üôïìá áæþôïõ.
Áí üëïé ïé üãêïé Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óå óõí-
èÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý
üãêïõ åßíáé ßóç ìå 30 L, íá õðïëïãßóåôå ôçí
ôéìÞ ôïõ üãêïõ V êáé ôïõò üãêïõò ôùí óõóôá-
ôéêþí óôá V L ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.217 Óå ïñéóìÝíï üãêï áÝñéïõ ìåßãìá-
ôïò ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü 80% v/v N2O5
êáé 20% v/v SO3, ðåñéÝ÷ïíôáé 9,2ÍÁ Üôïìá
ïîõãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò,
â. ôá g ôïõ áæþôïõ êáé ôá g ôïõ èåßïõ ðïõ
Ý÷ïõìå óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ìåßãìáôïò,
ã. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò.
Ï üãêïò ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò Ý÷åé õðïëïãé-
óôåß óå óõíèÞêåò üðïõ ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìï-
ñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 20 L.
4.1.218 Óå ïñéóìÝíï áÝñéï ìåßãìá ðïõ ðåñé-
ðïóüôçôá êÜèå óõóôáôéêïý. Íá õðïëïãßóåôå
ôçí % v/v óýóôáóç ìåßãìáôïò.
4.1.219 Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w êáé ôçí
% v/v óýóôáóç åíüò áÝñéïõ ìåßãìáôïò ðïõ
ðåñéÝ÷åé ìåèÜíéï (CH4) êáé áéèÜíéï (CH3CH3)
ðõêíüôçôáò ßóçò ìå 1,131 g/L óå STP.
419
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.1.220 Måßãìá CO2 êáé H2 ðáñïõóéÜæåé ðõ-
êíüôçôá ßóç ìå 0,420 g/L óå STP. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò,
â. ôçí % v/v óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.221 Õãñü ìåßãìá äýï õäñïãïíáíèñÜ-
êùí, âïõôåíßïõ (C4H8) êáé ðåíôáíßïõ (C5H12),
Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 28% w/w âïõôÝíéï. Óå m
g ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14ÍÁ Üôïìá Üí-
èñáêá. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá m g ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôçí áíáëïãßá ãéá ôá ìüñéá ôùí óõóôáôéêþí
ôïõ ìåßãìáôïò.
ã. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá
m g ôïõ ìåßãìáôïò.
ä. ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò, áí ðáñïõóéÜæåé
ðõêíüôçôá 1,6 g/mL.
4.1.222 Ãéá Ýíá ìåßãìá ìåèáíßïõ (CH4), áé-
èáíßïõ (CH3CH3) êáé áæþôïõ (Í2) ðñïóäéïñß-
óôçêáí ôá ðáñáêÜôù:
420
i. ôï ìåèÜíéï êáé ôï áéèÜíéï áðïôåëïýí ôï
80% ôçò óõíïëéêÞò ìÜæáò ôïõ ìåßãìáôïò,
ii. ôï Üæùôï áðïôåëåß ôï 20% ôçò óõíïëéêÞò
ìÜæáò ôïõ ìåßãìáôïò,
iii. ôï 17% ôçò óõíïëéêÞò ìÜæáò ôïõ ìåßãìá-
ôïò åßíáé õäñïãüíï, ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá óõ-
óôáôéêÜ ôïõ.
Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò.
4.1.223 m g ìåßãìáôïò äýï âÜóåùí, õäñï-
îåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2) êáé õäñïîåé-
äßïõ ôïõ áñãéëßïõ (Al(OH)3), ðåñéÝ÷ïõí 19,2 g
ïîõãüíïõ. Ôá óõóôáôéêÜ ôïõ ìåßãìáôïò âñß-
óêïíôáé ìå áíáëïãßá mol 1:2 áíôßóôïé÷á.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá m ôïõ ìåßãìáôïò.
m g ìåßãìáôïò äýï ïîÝùí, ôïõ èåééêïý ïîÝïò
(H2SO4) êáé ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4),
ðåñéÝ÷ïõí ßóá ìüñéá óõóôáôéêþí.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá êÜèå ïîÝïò óôï
ìåßãìá.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 4.1

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.1

ÈÝìá 1ï
1. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï:
Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ áæþôïõ (Ar = 14) åßíáé . . . . . . . öïñÝò . . . . . . . . . . . . . . áðü ôï 1/12 ôçò ìÜ-
æáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü ( . . . ), åíþ ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ áæþôïõ åß-
íáé . . . . . . öïñÝò . . . . . . . . . . . . .. ¸íá mol ìïñßùí áæþôïõ Ý÷åé ìÜæá . . . . . . . g êáé ðåñéÝ÷åé . . . . . . . . . . . .
ìüñéá. Ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé Ýíá mol áæþôïõ ïíïìÜæåôáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . êáé ç ôéìÞ
ôïõ åßíáé . . . . . . . . . . óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
ÌïíÜäåò 9
2. ¸íá óôïé÷åßï × Ý÷åé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ßóç ìå 160 êáé ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar)
ßóç ìå 80. Ôï óôïé÷åßï × èá Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï:
á. × â. ×4 ã. ×2 ä. ×3
ÌïíÜäåò 5
3. Ðïéá ðïóüôçôá ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ, óå áÝñéá êáôÜóôáóç êáé óôéò ßäéåò óõíèÞêåò
èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, êáôáëáìâÜíåé ôïí ìåãáëýôåñï üãêï;
á. á g NO2 â. á g NO ã. á g N2O5 ä. á g N2O3
ÌïíÜäåò 6
4. Oé ðñüôõðåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò (STP) åßíáé:
á. è = 0°C êáé p = 1 mmHg â. è = 0°C êáé p = 1 atm
ã. è = 25°C êáé p = 1 atm ä. è = 0°C êáé p = 10 atm
ÌïíÜäåò 5
ÈÝìá 2ï
1. á. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ôéìÝò ôùí ó÷åôéêþí ìïñéáêþí ìáæþí ôçò óôÞëçò (ÉÉ) ìå ôïõò ìï-
ñéáêïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É).
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

1. C3H8 i. 42

2. C3H4 ii. 56

3. C3H6 iii. 44

4. C4Hx iv. 40

MïíÜäåò 4

421
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. Íá ðñïóäéïñßóåôå óôç óõíÝ÷åéá ôçí ôéìÞ ôïõ x.

ÌïíÜäåò 6
2. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr):
á. ôïõ éùäßïõ êáé
â. ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4).
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: É = 127, Ç = 1, P = 31, O = 16.
ÌïíÜäåò 5
3. Íá õðïëïãßóåôå ôá ðáñáêÜôù:
á. Ðüóá mol åßíáé ôá 8,8 g CO2;
â. Ðüóá g åßíáé ôá 0,4 mol KMnO4;
ã. Ðüóïí üãêï êáôáëáìâÜíïõí óå STP 85 gr NH3;
ä. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá 112 L áåñßïõ ÍÏ2 óå STP;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: C = 12, O = 16, K = 39, Mn = 55, N = 14.
ÌïíÜäåò 10
ÈÝìá 3ï
H ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ èåééêïý ïîÝïò Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Ç2SO4. Ná áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù
åñùôÞóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï èåééêü ïîý:
á. Ðüóá mol åßíáé ôá 490 g èåééêïý ïîÝïò;
ÌïíÜäåò 5
â. Ðüóá mol áôüìùí õäñïãüíïõ êáé ðüóá g ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 19,6 g èåééêïý ïîÝïò;
ÌïíÜäåò 10
ã. Ðüóá g èåééêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí èåßïõ ìå 89,6 L áÝñéïõ SO2 óå
STP;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç = 1, S = 32, O = 16.
MïíÜäåò 10
ÈÝìá 4ï
á. Óå 115,2 g áíèñáêáñãéëßïõ (Al4C3) ðåñéÝ÷ïíôáé 28,8 g Üíèñáêá. Áí ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ
ìÜæá ôïõ Üíèñáêá åßíáé ßóç ìå 12, íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ áñãéëßïõ.
ÌïíÜäåò 10
1
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3), óå STP, ï ïðïßïò ðåñéÝ÷åé ôï ôùí g
5
ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ õðÜñ÷ïõí óå 22,2 g áëêïüëçò ìå ìïñéáêü ôýðï (C4H9OH).
ÌïíÜäåò 15

422
 4.2
ÊáôáóôáôéêÞ åîßóùóç
ôùí áåñßùí

×áñáêôçñéóôéêÜ åíüò áåñßïõ

ÁÝñéï ïíïìÜæåôáé êÜèå óþìá ôï ïðïßï óå óôáèåñÝò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò
ìðïñåß íá áëëÜæåé üãêï êáé ó÷Þìá, êáèþò ðáßñíåé ôïí üãêï êáé ôï ó÷Þìá ôïõ äï÷åßïõ ìÝóá
óôï ïðïßï ôïðïèåôåßôáé. ÊÜèå áÝñéï ëïéðüí, ôï ïðïßï âñßóêåôáé óå êÜðïéïí ÷þñï, Ý÷åé ïñé-
óìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ (ìåôáâëçôÝò) ðïõ ïñßæïõí ðëÞñùò ôçí êáôÜóôáóÞ ôïõ.
Áíáëõôéêüôåñá, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí áåñßùí åßíáé:
á. Ç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ
Ç ðïóüôçôá ôçò ýëçò óôá áÝñéá åêöñÜæåôáé êõñßùò ìå ôç óýã÷ñïíç ìïíÜäá ÷çìéêÞò ðïóü-
ôçôáò, ôïí áñéèìü ôùí mol, ðïõ óõìâïëßæåôáé ìå n.
Óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò äßíåôáé ç ìÜæá (m), ìå ìïíÜäá óôï S.I. ôï ÷éëéüãñáììï (kg). Óôç
÷çìåßá óõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï ãñáììÜñéï (g), Þ ìéêñüôåñç ìïíÜäá, üðùò ôï mg.
Ãéá ôéò ðáñáðÜíù ìïíÜäåò éó÷ýïõí:
1 kg = 103 = 1000 g êáé 1 g = 103 = 1000 mg
Ç ìÜæá êáé ôá mol óõíäÝïíôáé ìå ôç ãíùóôÞ ó÷Ýóç:

m æ g ö
n= çç ÷÷
Mr è g/mol ø
â. O üãêïò (V) ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï áÝñéï
Ôï áÝñéï êáôáëáìâÜíåé ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ óôï ïðïßï âñßóêåôáé.
Ç ìïíÜäá üãêïõ óôï S.I. åßíáé ôï êõâéêü ìÝôñï (m3). Óôç ÷çìåßá óõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýìå
ôï ëßôñï (L Þ dm3) êáé ôï ÷éëéïóôüëéôñï (mL Þ cm3).
Ãéá ôéò ðáñáðÜíù ìïíÜäåò éó÷ýïõí:
1 m3 = 1000 L êáé 1 L = 1000 mL

423
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ã. H ðßåóç (p) ðïõ áóêåß ôï áÝñéï

Í
. Óôç ÷çìåßá óõíÞèùò ÷ñçóé-
H ìïíÜäá ðßåóçò óôï S.I. åßíáé ôï Pascal (Pa), üðïõ 1 Pa = 1
m2
ìïðïéïýìå ôéò áôìüóöáéñåò (atm) Þ ôï ýøïò óôÞëçò Hg (cmHg Þ mmHg).
Ãéá ôéò ðáñáðÜíù ìïíÜäåò éó÷ýïõí:
1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg
1 atm = 101.325 Pa = 101,325 kPa

Kενό
Βαρόμετρο Hg

To ύψος h της στήλης του Hg εκφράζει

Ατμοσφαιρική πίεση h mmHg την ατμοσφαιρική πίεση. Ισχύει:
pατμοσφαιρική = pστήλης Hg = hmmHg

Hg 1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg

ä. H èåñìïêñáóßá ôïõ áåñßïõ

Ç èåñìïêñáóßá åíüò áåñßïõ óõíÞèùò ìåôñÜôáé, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ èåñìüìåôñïõ, óå âáè-
ìïýò Êåëóßïõ (è).
Óôïõò äéÜöïñïõò üìùò õðïëïãéóìïýò, ÷ñçóéìïðïéïýìå óõíÞèùò ôçí áðüëõôç èåñìïêñá-
óßá, ðïõ åêöñÜæåôáé óå âáèìïýò ôçò êëßìáêáò ÊÝëâéí (Ô).
Áðüëõôï ìçäÝí ôçò êëßìáêáò ÊÝëâéí: ç èåñìïêñáóßá ôùí -273°C (0Ê = –273°C).
Ó÷Ýóç ìåôáîý êëßìáêáò ÊÝëâéí êáé Êåëóßïõ:
T (Ê) = 273 + è (°C)
ÐáñÜäåéãìá
Áí è = 27°C, ôüôå Ô = (273 + 27) = 300 K.
Κλίμακες θερμοκρασιών

Σημείο ζέσης του νερού 373 K 100°C 212°F

Σημείο πήξης του νερού 273 K 0°C 32°F

Απόλυτο μηδέν 0K –273°C -460°F

Kelvin Κελσίου Fahrenheit

424
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

ÓõìðÝñáóìá
Ç êáôÜóôáóç åíüò áåñßïõ ïñßæåôáé ðëÞñùò ìå:
á. ôçí ðïóüôçôá â. ôïí üãêï ã. ôçí ðßåóç ä. ôç èåñìïêñáóßá

n V p T
mol L atm K

Íüìïé ôùí áåñßùí

Ïé âáóéêÝò éäéüôçôåò ôùí áåñßùí åßíáé áíåîÜñôçôåò áðü ôç ÷çìéêÞ ôïõò öýóç êáé ìðïñïýí
íá ðåñéãñáöïýí ìå íüìïõò. Ïé íüìïé ôùí áåñßùí ðïõ èá ìáò áðáó÷ïëÞóïõí óôç óõíÝ÷åéá
áíáöÝñïíôáé óå éäáíéêÜ áÝñéá êáé êáèïñßæïõí ãéá ôá áÝñéá áõôÜ ôç ó÷Ýóç ôùí ðáñáðÜíù
÷áñáêôçñéóôéêþí (ìåôáâëçôþí).
ÉäáíéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá áÝñéá ôùí ïðïßùí ôá ìüñéá, üôáí óõãêñïýïíôáé ìå ôá ôïé÷þìáôá
ôïõ äï÷åßïõ ìÝóá óôï ïðïßï âñßóêïíôáé, óõìðåñéöÝñïíôáé óáí ìéêñÝò åëáóôéêÝò «óöáß-
ñåò» êáé ôùí ïðïßùí ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí åßíáé áóÞìáíôïò óå ó÷Ýóç ìå ôïí óõíï-
ëéêü üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï áÝñéï.
¸íá ðñáãìáôéêü áÝñéï óõìðåñéöÝñåôáé ùò éäáíéêü, üôáí âñßóêåôáé ìáêñéÜ áðü óõíèÞêåò
õãñïðïßçóçò, äçëáäÞ üôáí âñßóêåôáé óå ÷áìçëÞ ðßåóç êáé õøçëÞ èåñìïêñáóßá.

4.2.1 Íüìïò Boyle (éóüèåñìç ìåôáâïëÞ)

Ï íüìïò ôïõ Boyle åîåôÜæåé ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò ðïõ áóêåß ôï áÝñéï, üôáí ìåôáâÜë-
ëïõìå ôïí üãêï ôïõ óå óõíèÞêåò üðïõ ç ìÜæá ôïõ áåñßïõ êáé ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíïõí
óôáèåñÝò.
Íüìïò Âoyle (éóüèåñìç ìåôáâïëÞ)
Ï üãêïò (V) ðïõ êáôáëáìâÜíåé Ýíá áÝñéï åßíáé áíôéóôñüöùò áíÜëïãïò ôçò ðßåóçò (p) ðïõ
áóêåß, ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ï áñéèìüò ôùí mol (n) êáé ç èåñìïêñáóßá (Ô) ôïõ áåñßïõ ðá-
ñáìÝíïõí óôáèåñÜ. ÄçëáäÞ:
p · V = óôáèåñü, üôáí n, T óôáèåñÜ
¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñÞ ôç èåñìïêñáóßá (T) êáé ôçí ðïóüôçôá (n) ôïõ áåñßïõ, ç ìåôáâï-
ëÞ ïíïìÜæåôáé éóüèåñìç.
¸óôù üôé ìåôáâáßíïõìå áðü ìéá êáôÜóôáóç (É) åíüò áåñßïõ (n, p1, V1, T) óå ìéá êáôÜóôáóç (ÉÉ)
ôïõ áåñßïõ (n, p2, V2, T) ìå éóüèåñìç ìåôáâïëÞ, äçëáäÞ ìå äéáôÞñçóç óôáèåñÞò ôçò ðïóü-

425
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ôçôáò (n) ôïõ áåñßïõ êáé ôçò èåñìïêñáóßáò (Ô). Ôá ÷á- V (L)
ñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï êáôáóôÜóåùí ôïõ áåñßïõ Iσόθερμη μεταβολή
óõíäÝïíôáé ìå ôç ó÷Ýóç ôçò éóüèåñìçò ìåôáâïëÞò.

Éóüèåñìç ìåôáâïëÞ

P1 · V1 = P2 · V2

(n, T óôáèåñÜ)

p (atm)

4.2.2 Íüìïò Charles (éóïâáñÞò ìåôáâïëÞ)

Ï íüìïò ôïõ Charles åîåôÜæåé ôç ìåôáâïëÞ ôoõ üãêïõ ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï áÝñéï, üôáí
ìåôáâÜëëïõìå ôç èåñìïêñáóßá, óå óõíèÞêåò, üðïõ ç ìÜæá ôïõ áåñßïõ êáé ç ðßåóç ðáñáìÝ-
íïõí óôáèåñÝò.
Íüìïò Charles (éóïâáñÞò ìåôáâïëÞ)
Ï üãêïò (V) ðïõ êáôáëáìâÜíåé Ýíá áÝñéï åßíáé áíÜëïãïò ìå ôçí áðüëõôç èåñìïêñáóßá (Ô),
ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ï áñéèìüò ôùí mol (n) êáé ç ðßåóç (p) ôïõ áåñßïõ ðáñáìÝíïõí
óôáèåñÜ. ÄçëáäÞ:
V µ Ô, üôáí n, p óôáèåñÜ
¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñÞ ôçí ðßåóç (p) êáé ôçí ðïóüôçôá (n) ôïõ áåñßïõ, ç ìåôáâïëÞ ïíï-
ìÜæåôáé éóïâáñÞò.
¸óôù üôé ìåôáâáßíïõìå áðü ìéá êáôÜóôáóç (É) åíüò
áåñßïõ (n, p, V1, T1) óå ìéá êáôÜóôáóç (ÉÉ) ôïõ áåñßïõ
V (L)
(n, p, V2, T2) ìå éóïâáñÞ ìåôáâïëÞ, äçëáäÞ ìå äéáôÞ-
Iσοβαρής μεταβολή
ñçóç óôáèåñÞò ôçò ðïóüôçôáò (n) ôïõ áåñßïõ êáé ôçò
ðßåóçò (p). Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï êáôáóôÜóåùí
ôïõ áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìå ôç ó÷Ýóç ôçò éóïâáñïýò
ìåôáâïëÞò.

ÉóïâáñÞò ìåôáâïëÞ

V1 V2
= (n, p óôáèåñÜ) T (K)
T1 T2

426
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

4.2.3 Íüìïò Gay-Lussac (éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ)

Ï íüìïò Gay-Lussac åîåôÜæåé ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò ðïõ áóêåß ôï áÝñéï, üôáí ìåôáâÜë-
ëïõìå ôç èåñìïêñáóßá, óå óõíèÞêåò üðïõ ç ìÜæá ôïõ áåñßïõ êáé ï üãêïò ðáñáìÝíïõí
óôáèåñÜ.
Íüìïò Gay-Lussac (éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ)
Ç ðßåóç (p) ðïõ áóêåß Ýíá áÝñéï åßíáé áíÜëïãç ôçò áðüëõôçò èåñìïêñáóßáò (Ô), ìå ôçí
ðñïûðüèåóç üôé ï áñéèìüò ôùí mol (n) êáé ï üãêïò (V) ôïõ áåñßïõ ðáñáìÝíïõí óôáèåñÜ.
ÄçëáäÞ:
p µ Ô, üôáí n, V óôáèåñÜ
¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñü ôïí üãêï (V) êáé ôçí ðïóüôçôá (n) ôïõ áåñßïõ, ç ìåôáâïëÞ ïíï-
ìÜæåôáé éóü÷ùñç.
¸óôù üôé ìåôáâáßíïõìå áðü ìéá êáôÜóôáóç (É) åíüò
P (atm)
áåñßïõ (n, p1, V, T1) óå ìéá êáôÜóôáóç (ÉÉ) ôïõ áåñßïõ
(n, p2, V, T2) ìå éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ, äçëáäÞ ìå äéáôÞ- Iσόχωρη μεταβολή
ñçóç óôáèåñÞò ôçò ðïóüôçôáò (n) ôïõ áåñßïõ êáé
ôïõ üãêïõ (V). Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï êáôá-
óôÜóåùí ôïõ áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìå ôç ó÷Ýóç ôçò
éóü÷ùñçò ìåôáâïëÞò.

Éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ
p1 p2
= (n, V óôáèåñÜ) T (K)
T1 T2

Ðñïóï÷Þ!
Ïé Ýííïéåò áôìüò êáé áÝñéï äéáöÝñïõí ìåôáîý ôïõò. Óôéò óõíçèéóìÝíåò óõíèÞêåò, ï áôìüò
ìåôáôñÝðåôáé óå õãñü, åíþ ôï áÝñéï ðáñáìÝíåé óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç.

4.2.4 Óõíäõáóôéêüò íüìïò

Ï íüìïò ôïõ Boyle åîåôÜæåé ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò ðïõ áóêåß ôï áÝñéï, üôáí ìåôáâÜë-
ëïõìå ôïí üãêï ôïõ óå óõíèÞêåò üðïõ ç ìÜæá ôïõ áåñßïõ êáé ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíïõí
óôáèåñÝò.

Óõíäõáóôéêüò íüìïò
Ãéá äåäïìÝíç ðïóüôçôá áåñßïõ (n mol), ôï ðçëßêï ôïõ ãéíïìÝíïõ ôçò ðßåóçò åðß ôïí üãêï

427
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

äéÜ ôçò áðüëõôçò èåñìïêñáóßáò åßíáé óôáèåñü.

p·V
= óôáèåñü, üôáí n óôáèåñü
T
¸óôù üôé ìåôáâáßíïõìå áðü ìéá êáôÜóôáóç (É) åíüò áåñßïõ (n, p1, V1, T1) óå ìéá êáôÜóôáóç
(ÉÉ) ôïõ áåñßïõ (n, p2, V2, T2), ìå ôõ÷áßá ìåôáâïëÞ, äéáôçñþíôáò óôáèåñÞ ôçí ðïóüôçôá (n)
ôïõ áåñßïõ. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï êáôáóôÜóåùí ôïõ áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìå ôç ó÷Ýóç
ôïõ óõíäõáóôéêïý íüìïõ.

Kατάσταση (Ι) Kατάσταση (ΙΙ)

V1 L n mol σταθερός V2 L
P1 atm P 2 atm
T1 K T2K

Óõíäõáóôéêüò íüìïò

p 1 · V1 p 2 · V2
= (n mol óôáèåñüò)
T1 T2

4.2.5 ÊáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí

Áí óõíäõÜóïõìå ôïõò íüìïõò:
1
i. ôïõ Boyle: V = µ , ii. ôïõ Charles: V = µ T êáé iii. ôïõ Avogadro: V = µ n
p

êáôáëÞãïõìå óôç ó÷Ýóç:

æ1 ö
V = µ çç · Ô · n ÷÷
èp ø
Må ôçí åéóáãùãÞ ìéáò óôáèåñÜò R, ç ðáñáðÜíù áíáëïãßá ìåôáôñÝðåôáé óôçí åîßóùóç:
æ1 ö
V = R çç · Ô · n ÷÷ (1)
èp ø
H óôáèåñÜ R ïíïìÜæåôáé ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí êáé ìðïñåß íá õðïëïãéóôåß áí ðÜ-
ñïõìå ðïóüôçôá åíüò áåñßïõ ßóç ìå 1 mol óå STP (p0 = 1 atm êáé Ô0 = 273Ê), ç ïðïßá êáôá-
ëáìâÜíåé üãêï V0 = Vm = 22,4 L.

428
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

p·V 1 atm · 22,4 L atm · L

R= = = 0,082
n·T 1 mol · 273 K mol · K
J
Óôï S.I. ç ôéìÞ ôçò R åßíáé ßóç ìå 8,314 .
mol · K
H ðáñáðÜíù ó÷Ýóç (1) ãñÜöåôáé ùò åîÞò:
p·V=n·R·T
êáé ïíïìÜæåôáé êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí éäáíéêþí áåñßùí. Ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ðåñé-
ãñÜöåé ðëÞñùò ôçí êáôÜóôáóç åíüò áåñßïõ óõíäÝoíôáò ìåôáîý ôïõò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ìéáò êáôÜóôáóçò ôïõ áåñßïõ áõôïý.

ÊáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí

p·V=n·R·T
p : ç ðßåóç ðïõ áóêåß ôï áÝñéï (óõíÞèùò óå atm)
V : ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï áÝñéï (óõíÞèùò óå L)
n : ï áñéèìüò ôùí mol ôçò ðïóüôçôáò ôïõ áåñßïõ óôïí üãêï V
æ atm × L ö
R : ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí ç 0 ,082 ÷
è mol × K ø
T : ç áðüëõôç èåñìïêñáóßá (óå âáèìïýò ÊÝëâéí)

Ôá áÝñéá ðïõ õðáêïýïõí óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí, ãéá ïðïéåóäÞðïôå ôéìÝò
ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò, ïíïìÜæïíôáé éäáíéêÜ Þ ôÝëåéá áÝñéá.
Éäáíéêü áÝñéï åßíáé Ýíá õðïèåôéêü áÝñéï ôïõ ïðïßïõ ç ðßåóç, ï üãêïò êáé ç èåñìïêñáóßá
óõìðåñéöÝñïíôáé üðùò áêñéâþò ðåñéãñÜöåôáé áðü ôçí ðáñáðÜíù åîßóùóç ôùí éäáíéêþí
áåñßùí. Ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí éó÷ýåé êáé ãéá ôá ðñáãìáôéêÜ áÝñéá, üôáí áõôÜ
âñßóêïíôáé óå êáôÜóôáóç ÷áìçëÞò ðßåóçò êáé õøçëÞò èåñìïêñáóßáò.
ÐáñÜãùãïé ôýðïé áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí
á. Ìå áíôéêáôÜóôáóç, óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôïõ áñéèìïý ôùí mol (n), ìå ôç ó÷Ýóç
m
n= , êáôáëÞãïõìå óôïí ðáñÜãùãï ôýðï:
Mr
m
p·V= ·R·T (1)
Mr
m R·T m
â. Ç ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé p =
· . Ãíùñßæïõìå üôé ôï ðçëßêï ãéá Ýíá óþìá åêöñÜæåé ôçí
V Mr V
m
ðõêíüôçôÜ ôïõ, äçëáäÞ ñ = . Ïðüôå êáôáëÞãïõìå óôïí ôýðï:
V

429
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

R×Ô
p=ñ· (2)
Mr
Ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðáñáðÜíù ôýðùí ìðïñïýìå, üðùò èá äïýìå, íá õðïëïãßóïõìå ôç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) åíüò óþìáôïò óå áÝñéá êáôÜóôáóç.

ÌÝèïäïé ðñïóäéïñéóìïý Mr ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå áÝñéá êáôÜóôáóç

1. ¼ôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá (m) ïñéóìÝíïõ üãêïõ (V) ôïõ áåñßïõ óå ãíùóôÝò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò (Ô) êáé ðßåóçò (p), ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
m
p·V= ·R·T
Mr
2. ¼ôáí ãíùñßæïõìå ôçí ðõêíüôçôá (ñ) áåñßïõ óå ãíùóôÝò óõíèÞêåò èåñìï-
êñáóßáò (Ô) êáé ðßåóçò (p), ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
R×Ô
p=ñ·
Mr

n æ mol ö
ã. ¼ðùò èá äïýìå (âë. 4.3) ôï ðçëßêï ç ÷ åêöñÜæåé ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ áåñßïõ.
Vè L ø
æ n mol ö
Ìå áíôéêáôÜóôáóç ôçò ðáñáðÜíù ó÷Ýóçò ç c = ÷óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ïäçãïý-
è V L ø
ìáóôå óôïí ôýðï:
p=c·R·T (3)
ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá áåñßùí
¼ðùò Ýíá áÝñéï ìðïñåß íá èåùñçèåß, êÜôù áðü ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóß-
áò, ùò éäáíéêü, Ýôóé éäáíéêü ìðïñåß íá èåùñçèåß êáé Ýíá ìåßãìá áåñßùí. ÅðïìÝíùò, ç êáôáóôá-
ôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ìðïñåß íá åöáñìïóôåß êáé ãéá Ýíá áÝñéï ìåßãìá.

ÊáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ãéá Ýíá ìåßãìá áåñßùí

pïë. · Vïë. = nïë. · R · T
pïë. : ç ðßåóç ðïõ áóêåß ôï áÝñéï ìåßãìá
Vïë. : ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé ôï áÝñéï ìåßãìá
nïë. : ï óõíïëéêüò áñéèìüò mol üëùí ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò
nïë. = n1 + n2 + . . .
æ atm × L ö
R : ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí ç 0 ,082 ÷
è mol × K ø
T : ç áðüëõôç èåñìïêñáóßá (Ê)

430
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

ÓõìðëçñùìáôéêÞ ãíþóç
¼ðùò èá äïýìå óå åðüìåíç ôÜîç, ç ïëéêÞ ðßåóç åíüò áÝñéïõ ìåßãìáôïò äßíåôáé áðü ôïí íüìï ôùí ìåñéêþí
ðéÝóåùí ôïõ Dalton.
Ç ïëéêÞ ðßåóç (pïë.) ðïõ áóêåß Ýíá ìåßãìá áåñßùí (Á, Â, ...) óå ïñéóìÝíç èåñìïêñáóßá (Ô) åßíáé ßóç ìå ôï
Üèñïéóìá ìåñéêþí ðéÝóåùí ôùí áÝñéùí óõóôáôéêþí óôï ìåßãìá, äçëáäÞ:
pïë. = pA + pB + …
ÌåñéêÞ ðßåóç áÝñéïõ óõóôáôéêïý åíüò ìåßãìáôïò ïíïìÜæåôáé ç ðßåóç ðïõ èá áóêïýóå ôï áÝñéï áõôü óõ-
óôáôéêü ôïõ ìåßãìáôïò, áí êáôáëÜìâáíå áðü ìüíï ôïõ ôïí üãêï ôïõ ìåßãìáôïò (Vïë.) óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá
(Ô).
Ãéá Ýíá ìåßãìá äýï áåñßùí Á êáé Â, êáé áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç, éó÷ýïõí ïé ó÷Ýóåéò:
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T
pA · Vïë. = nA · R · T
pB · Vïë. = nB · R · T

431
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ìå áéôéïëüãçóç

4.2.6 á. Íá õðïëïãßóåôå, óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP),

ôçí ôéìÞ ôïõ üãêïõ äåäïìÝíçò ìÜæáò áåñßïõ.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äåäïìÝíçò ðïóüôçôáò áåñßïõ Á óå ðñüôõðåò óõí-
èÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP), áí ãíùñßæåôå üôé ç ðïóüôçôá áõôÞ êáôáëáì-
âÜíåé üãêï 90 mL óôïõò 27°C êáé áóêåß ðßåóç 2 atm.
ÁðÜíôçóç
á. ¼ôáí äßíåôáé ï üãêïò äåäïìÝíçò ìÜæáò áåñßïõ óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò êáé æçôåßôáé íá õðïëïãßóïõìå ôçí ôéìÞ ôïõ üãêïõ óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìï-
êñáóßáò êáé ðßåóçò (STP), ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï êáé ëýíïõìå ôçí åîßóùóç
ùò ðñïò ôïí üãêï (V0) óå STP.
¸ôóé, Ý÷ïõìå:
p 0 · V0 p · V T p·V
= Þ V0 = 0 · (1)
T0 T p0 T
â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç (1) êáé áíôéêáèéóôïýìå ôá äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò. ÐñïóÝ-
÷ïõìå ôéò ìïíÜäåò ìåãåèþí óôç ó÷Ýóç.
273 · 2 · 90
Ç ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: V0 = Þ V0 = 163,8 mL.
1(273 + 27)

4.2.7 Íá áðïäåßîåôå üôé óå äåäïìÝíï üãêï êáé äåäïìÝíç èåñìïêñáóßá ç áíáëïãßá

ôùí ðéÝóåùí åßíáé êáé áíáëïãßá mol.
ÁðÜíôçóç
Ãéá äýï áÝñéá Á êáé Â, ôá ïðïßá êáôáëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï V óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá Ô,
áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ðñïêýðôïõí ïé ó÷Ýóåéò:
pÁ · V = nÁ · R · T (1)
p · V = n · R · T (2)
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) êáôÜ ìÝëç êáé Ý÷ïõìå:

pA · V nA · R · T pA nA
= Þ =
pB · V nB · R · T pB nB

4.2.8 ¸óôù üôé Ý÷ïõìå äýï êáôáóôÜóåéò åíüò áåñßïõ Á, ïé ïðïßåò áíáöÝñïíôáé

432
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

óôçí ßäéá ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ. Ðþò óõíäÝïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï êáôá-
óôÜóåùí ôïõ áåñßïõ ìå ôç ÷ñÞóç ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áåñßùí;
ÁðÜíôçóç
Eöáñìüæïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí óå êáèåìßá ðåñßðôùóç.
ÊáôÜóôáóç (É): p1 · V1 = n1 · R · T1 (1)
ÊáôÜóôáóç (ÉI): p2 · V2 = n2 · R · T2 (2)
Eöüóïí áíáöåñüìáóôå óôçí ßäéá ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ, èá åßíáé n1 = n2. Må äéáßñåóç, êáôÜ
ìÝëç, ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2), êáôáëÞãïõìå óôçí ðáñáêÜôù ó÷Ýóç:
p 1 · V1 n 1 · R · T1 p 1 · V1 p 2 · V2
= Þ = (Óõíäõáóôéêüò íüìïò)
p 2 · V2 n 2 · R · T2 T1 T2

á. ¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñÞ ôç èåñìïêñáóßá (T1 = T2), ãßíåôáé áðáëïéöÞ ôçò èåñìïêñáóß-
áò êáé êáôáëÞãïõìå óôç ó÷Ýóç ôçò éóüèåñìçò ìåôáâïëÞò:
p1 · V1 = p2 · V2 (Éóüèåñìç ìåôáâïëÞ)
â. ¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñÞ ôçí ðßåóç (p1 = p2), ãßíåôáé áðáëïéöÞ ôçò ðßåóçò êáé êáôáëÞ-
ãïõìå óôç ó÷Ýóç ôçò éóïâáñïýò ìåôáâïëÞò:
V1 V2
= (ÉóïâáñÞò ìåôáâïëÞ)
T1 T2

ã. ¼ôáí äéáôçñïýìå óôáèåñü ôïí üãêï (V1 = V2), ãßíåôáé áðáëïéöÞ ôïõ üãêïõ êáé êáôáëÞ-
ãïõìå óôç ó÷Ýóç ôçò éóü÷ùñçò ìåôáâïëÞò:
p1 p2
= (Éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ)
T1 T2

4.2.9 á. Ðþò ìðïñåßôå íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr), üôáí åßíáé
ãíùóôüò ï üãêïò äåäïìÝíçò ðïóüôçôáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå äåäïìÝíåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí Mr áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, áí 10 g ôçò Ýíùóçò áõôÞò êáôá-
ëáìâÜíïõí üãêï 400 mL óôïõò 47°C êáé áóêïýí ðßåóç 4,1 atm.
atm · L
Äßíåôáé: R = 0,082 .
mol · K
ÁðÜíôçóç

á. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí êáé ôç ó÷Ýóç ìåôáôñïðÞò ôùí g
óå mol. Âë. 4.2.5.
â. Ðñïêýðôïõí ïé ó÷Ýóåéò:

433
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

m m
p·V=n·R·T Þ p·V= · R · T Þ Mr = ·R·T Þ
Mr p·V
10
Ìr = · 0,082 · 320 Þ Ìr = 160
400
4,1 ·
1000

ÅðéóÞìáíóç
Óôçí åéäéêÞ ðåñßðôùóç êáôÜ ôçí ïðïßá ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá äåäïìÝíïõ üãêïõ ôïõ áåñßïõ
óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP), áêïëïõèïýìå ôç ìÝèïäï ðïõ ðåñé-
ãñÜöåôáé óôçí åíüôçôá 4.1.

4.2.10 á. Ðþò ìðïñåßôå íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr), üôáí

åßíáé ãíùóôÞ ç ðõêíüôçôá áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò
èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí Ìr áÝñéáò Ýíùóçò Á, áí ç Ýíùóç áõôÞ ðáñïõóéÜæåé
g
ðõêíüôçôá ßóç ìå 1,16 óôïõò 63°C êáé áóêåß ðßåóç 433,7472 mmHg.
L
atm · L
Äßíåôáé: R = 0,082 .
mol · K
ÁðÜíôçóç

á. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí, ôç ó÷Ýóç ìåôáôñïðÞò ôùí g óå

mol êáé ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò. Âë. 4.2.5.
â. Ðñïêýðôïõí ïé ó÷Ýóåéò:
m m R·T
p·V=n·R·T Þ p·V= ·R·T Þ p= · Þ
Mr V Mr
R ×Ô R ×Ô 0,082 · (273 + 63)
p=ñ· Þ Ìr = ñ · Þ Ìr = 1,16 · Þ M r = 56
Mr p 433,7472
760
ÅðéóÞìáíóç
Óôçí åéäéêÞ ðåñßðôùóç êáôÜ ôçí ïðïßá ãíùñßæïõìå ôçí ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò óå ðñüôõðåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP), áêïëïõèïýìå ôç ìÝèïäï ðïõ ðåñéãñÜöåôáé óôçí
åíüôçôá 4.2.

434
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá
Ïé íüìïé ôùí áåñßùí áíáðôý÷èçêáí ìå ïäçãü ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò åñãáóßáò
ìåñéêþí ðñïéêéóìÝíùí áôüìùí ðïõ åß÷áí âáèéÜ ðßóôç óôç óçìáóßá ôùí ðåéñá-
ìÜôùí.
Ï Robert Boyle (1627-1691) ãåííÞèçêå óôçí Éñëáíäßá êáé Þôáí ôï 14ï ðáéäß
óôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ðñþôïõ êüìç ôïõ Êïñê. Óå çëéêßá 8 åôþí Üñ÷éóå íá öïéôÜ
óôï ºôïí êáé Þäç ìéëïýóå åëëçíéêÜ êáé ëáôéíéêÜ. ¹ôáí Ýíáò áðü ôïõò ðñþôïõò
åðéóôÞìïíåò, êáé ßóùò ï óçìáíôéêüôåñïò ðïõ áíÝðôõîå ôï ðåßñáìá. ÁíÜìåóá
óôá Üëëá ðñÜãìáôá, ï Boyle åöçýñå ìßá áíôëßá êåíïý (Üñ÷éóå ôï 1657) êáé ôç
÷ñçóéìïðïßçóå ðñïêåéìÝíïõ íá äåßîåé üôé ï áÝñáò åßíáé áðáñáßôçôïò ãéá ôçí
êáýóç, ôçí áíáðíïÞ êáé ôç ìåôÜäïóç ôïõ Þ÷ïõ. Robert Boyle
Ç áíáêÜëõøÞ ôïõ, ôï 1660, ôïõ íüìïõ ðïõ öÝñåé ôï üíïìÜ ôïõ âïÞèçóå íá áíá-
ðôõ÷èïýí ïé åñãáóßåò ãéá ôéò éäéüôçôåò ôùí áåñßùí. Óôçí Åõñþðç ï íüìïò áðï- 1627-1691
äßäåôáé óôïí Å. Ìariotte, ï ïðïßïò 15 ÷ñüíéá áñãüôåñá áíáêÜëõøå áíåîÜñôçôá
ôïí ßäéï íüìï. Óå áñêåôÝò ÷þñåò áíáöÝñåôáé êáé ìå ôá äýï ïíüìáôá. Ï Boyle
åðçñåÜóôçêå óçìáíôéêÜ áðü ôéò èåùñßåò ôïõ Äçìüêñéôïõ êáé ôïõ ÃÜëëïõ öé-
ëïóüöïõ Pierre Gassendi êáé ðñþôïò ÷ñçóéìïðïßçóå ôïí üñï óôïé÷åßï
(element) óôï âéâëßï ôïõ ôï 1661 Ôhe Sceptical Chymist (Ï óêåðôéêéóôÞò ÷çìéêüò).
Äéáôýðùóå ôçí Üðïøç üôé ôá óôïé÷åßá ùò ïõóßåò äåí ìðïñïýí íá äéáóðáóôïýí
óå áðëïýóôåñåò ïõóßåò. ¸ôóé áðÝññéøå ôçí Üðïøç ôïõ ÁñéóôïôÝëç üôé ç öýóç
áðïôåëåßôáé áðü ôÝóóåñá óôïé÷åßá: öùôéÜ, ãç, áÝñá êáé íåñü, êáèþò êáé ôéò ôñåéò
áñ÷Ýò ôïõ ÐáñÜêåëóïõ (áëÜôé, èåéÜöé, õäñÜñãõñïò). Óôï óýããñáììÜ ôïõ Origin
of Forms and Qualities (ÐñïÝëåõóç ôùí ìïñöþí êáé ôùí éäéïôÞôùí) ðïõ åîåäüèç
ôï 1666, äßíåé ôçí áôïìéêÞ ôïõ èåùñßá óôçí ðëÞñç ôçò ìïñöÞ. Ïé éäÝåò ôïõ Boyle
áðïôÝëåóáí ðáñüñìçóç ãéá ôéò áíáêáëýøåéò ôçò ÷çìåßáò ôïí 18ï áéþíá, åíþ åß-
íáé éäñõôÞò ôçò ðåéñáìáôéêÞò ÷çìåßáò êáé äßêáéá èá Ýðñåðå íá èåùñåßôáé êáé ùò ï
«ðáôÝñáò» ôçò óýã÷ñïíçò ÷çìåßáò. ¼ðùò åßäáìå, ï ôßôëïò áõôüò äüèçêå
áñãüôåñá óôïí Lavoisier, ãéá ôçí åðáíÜóôáóç ðïõ Ýöåñå óôç ÷çìåßá.
Aτμοσφαιρική Aτμοσφαιρική
πίεση πίεση
Προσθήκη
Hg

760 mmHg

Aέριο Aέριο
V = 60 mL V = 30 mL

(α) (β)
Hg

Ó÷Þìá: ÐåéñáìáôéêÞ äéÜôáîç ãéá ôï ðåßñáìá ôïõ Boyle.

435
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

á. Ï üãêïò ôïõ áåñßïõ åßíáé 60 mL üôáí ç ðßåóç ôïõ áåñßïõ åßíáé 760 mmHg.
â. ¼ôáí ðñïóôßèåôáé Hg ôï áÝñéï óõìðéÝæåôáé. Ï üãêïò ãßíåôáé 30 mL, üôáí ç ïëé-
êÞ ðßåóç åßíáé 760 + 760 = 1520 mmHg, ðïõ ïöåßëåôáé óôçí áôìïóöáéñéêÞ ðßåóç
óõí ôçí ðßåóç ôùí 760 mm ôïõ Hg.
H èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
O Jacques Charles (1746-1823) Üñ÷éóå ôçí êáñéÝñá ôïõ ùò ãñáöåéïêñÜôçò óôçí
êõâÝñíçóç ôçò Ãáëëßáò. ¼ôáí áðåëýèç áðü ôç èÝóç áõôÞ óôñÜöçêå óôç óðïõäÞ
ôùí áåñßùí. Ôçí 1ç Äåêåìâñßïõ ôïõ 1783 ï Charles Ýöôéáîå ôï äåýôåñï ìðáëüíé
ðïõ Þôáí éêáíü íá óçêþóåé Ýíáí Üíèñùðï áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò Ãçò. ÁõôÞ ç
ðñáãìáôïðïßçóç åíôõðùóßáóå, êáé ôïõ äüèçêå Ýíá åñãáóôÞñéï óôç Óïñâüííç.
Ôï 1787 ï Charles áíáêÜëõøå üôé ç èåñìïêñáóßá åîáñôÜôáé áðü ôïí üãêï ôïõ áå-
ñßïõ êáé üôé ìðïñåß íá åêöñáóôåß ìå ôçí åîßóùóç:
V = V0(1 - at)
üðïõ V0 åßíáé ç ôéìÞ ôïõ üãêïõ óôïõò è°C, t ç èåñìïêñáóßá óå âáèìïýò Êåëóßïõ
Jacques Charles
êáé a ìéá óôáèåñÜ. Ç óôáèåñÜ a åßíáé ç ßäéá ãéá üëá ôá áÝñéá êáé åßíáé ðåñßðïõ ßóç
ìå 1/273. ÐáñáôçñÞóôå ôé óõìâáßíåé óôçí åîßóùóç üôáí t = -273°C. Óôç èåñìï- 1746-1823
êñáóßá áõôÞ V = V0(1 - 1/273 · 273) = 0. ÄçëáäÞ ï üãêïò ôïõ áåñßïõ èá ãéíüôáí
ìçäÝí óôïõò -273°C = 0 Ê. ÁõôÞ Þôáí ç âÜóç ãéá ôïí ìåôÝðåéôá íüìï, óýìöùíá
ìå ôïí ïðïßï ï üãêïò åßíáé áíÜëïãïò ôçò áðüëõôçò èåñìïêñáóßáò V = k2T, ãéá
äåäïìÝíç ìÜæá ôïõ áåñßïõ êáé óå óôáèåñÞ ðßåóç.
Ï Joseph Gay-Lussac (1778-1850) áíáêÜëõøå ôïí ðáñáðÜíù íüìï ôõ÷áßá.
ÅðáíÝëáâå ôçí åñãáóßá ôïõ Charles êáé äçìïóßåõóå ôá áðïôåëÝóìáôá ôï 1802
äéáôõðþíïíôáò ôïí áíôßóôïé÷ï íüìï. ¼ðùò êáé ï Charles, ãïçôåýôçêå ìå ôï
ìðáëüíé. Ôï 1804 áíÝâçêå óå ýøïò 7 km ìå Ýíá ìðáëüíé ãåìÜôï õäñïãüíï. Ôï
ñåêüñ áõôü ðáñÝìåéíå áêáôÜññéðôï ãéá 50 ÷ñüíéá.
Ç åîßóùóç:
V = k1T (óôáèåñÞ m êáé p)
ìðïñåß íá áðïäïèåß ìå ôï åîÞò: «ºóïé üãêïé äéáöïñåôéêþí áåñßùí (üôáí Ý÷ïõìå
äåäïìÝíç èåñìïêñáóßá êáé ðßåóç) ðåñéÝ÷ïõí ßóïõò áñéèìïýò ìïñßùí». ÁõôÞ ç
ó÷Ýóç áðïôåëåß ìßá óýã÷ñïíç ìïñöÞ ôïõ íüìïõ ôïõ Avogadro, ðïõ ðñïôÜèçêå,
Gay-Lussac
üðùò åßäáìå, ôï 1811 áðü ôïí Amedeo Avogadro.
O Gay-Lussac áðïìüíùóå ôï âüñéï (Â) ôï 1808 êáé ðñþôïò ðáñáóêåýáóå ôï 1778-1850
õäñïöèüñéï (HF). ÓõíÝâáëå óçìáíôéêÜ óôç âéïìç÷áíéêÞ ðáñáóêåõÞ ôïõ èåéé-
êïý ïîÝïò ìå ôç ìÝèïäï ôùí ìïëýâäéíùí èáëÜìùí.
Ç Ãáëëßá áíôÜìåéøå ôïí Gay-Lussac ìå ôçí Ýäñá ôïõ êáèçãçôÞ óôç Óïñâüííç. Ôï
1809 ï Gay-Lussac áíáêÜëõøå üôé ôá áÝñéá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå áðëÝò áíá-
ëïãßåò üãêùí ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü åíþóåùí äéáôõðþíïíôáò ôïí ó÷åôéêü íüìï.
Ïé íüìïé ôùí áåñßùí áðïôÝëåóáí óçìáíôéêÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí êáèéÝñùóç
ôçò öõóéêÞò êáé ôçò ÷çìåßáò ùò åðéóôçìþí, áöïý ç åéóáãùãÞ ôïõ ðåéñÜìáôïò
ùò èåìåëéþäïõò äéáäéêáóßáò Ýäùóå áëÞèåéåò ðïõ äåí ìðïñïýóå íá áìöéóâç-
ôÞóåé êáíåßò.

436
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

ÁóêÞóåéò

Óôéò áóêÞóåéò ÷çìåßáò ðïõ Ý÷ïõìå áíáöïñÜ óå ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ðéÝóåéò, ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå ôç ãåíéêÞ áñ÷Þ: «Ãéá êÜèå áíáöïñÜ óå ðßåóç, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôÜëëçëç êá-
ôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí».

Á. ÁóêÞóåéò ìå áíáöïñÜ óå ìéá êáôÜóôáóç

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôçí êáôÜëëçëç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.
m R·T
p·V=n·R·T Þ p·V= ·R·T Þ p=ñ· (ãéá Ýíá áÝñéï)
Mr Mr
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T (ãéá ìåßãìá áåñßùí)
2. Ìå áíôéêáôÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí ôçò Üóêçóçò óôçí êáôáóôáóôéêÞ åîßóùóç,
ðñïêýðôåé ìéá ó÷Ýóç ðïõ ìáò äßíåé ôï æçôïýìåíï.
×ñçóéìïðïéïýìå ôéò ìïíÜäåò:
l ðßåóçò (p) óå atm (Éó÷ýïõí:1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg).
l üãêïõ (V) óå L (Éó÷ýïõí: 1 L = 1000 mL = 10–3 m3).
l èåñìïêñáóßáò (T) óå K (Ió÷ýåé: T = 273 + è).

¢óêçóç 4.2.11

Óå äï÷åßï üãêïõ 41 L êáé èåñìïêñáóßáò 127°C åéóÜãåôáé áÝñéï ìåßãìá 8,4 g CO êáé 8,8
g CO2. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ìåßãìá óôï äï÷åßï.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ìéá êáôÜóôáóç êáé óôçí ïëéêÞ ðßåóç ôïõ ìåßãìáôïò. Èá åöáñìüóïõìå
ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôï ìåßãìá ôùí áåñßùí.
Óýìöùíá ìå áõôÞí Ý÷ïõìå:
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T (1)
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò:
Vïë. = 41 L,
mCO mCO 2 8,4 8,8
noë. = nCO + nCO2 Þ n = + Þ n== + Þ
M r (CO) M r (CO 2 ) 28 44

n = 0,3 + 0,2 Þ n = 0,5 mol

437
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

atm × L
R = 0,082
mol × K
T = 273 + 127 = 400 K
Aíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò áõôÝò óôç ó÷Ýóç (1) êáé Ý÷ïõìå:
82
pïë. · 41 = 0,5 · · 400 Þ pïë. = 0,4 atm
1000

ÅöáñìïãÞ 4.2.12

Óå äï÷åßï üãêïõ 164 L êáé èåñìïêñáóßáò 27°C åéóÜãåôáé áÝñéï ìåßãìá 6 g ÍO êáé 2,3 g
ÍO2. Íá õðïëïãéóôåß ç ïëéêÞ ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ìåßãìá óôï äï÷åßï.

¢óêçóç 4.2.13

1 g ìéáò Üãíùóôçò Ýíùóçò ôïõ âïñßïõ (Ar = 10,8) êáé ôïõ õäñïãüíïõ (Ar = 1), ìå ìïñéá-
êü ôýðï B2Hy, êáôáëáìâÜíåé üãêï 0,82 L óå ðßåóç 1 atm êáé óå èåñìïêñáóßá 276Ê. Áðü
ôá ðáñáðÜíù äåäïìÝíá íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò Ýíùóçò.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ìéá êáôÜóôáóç êáé äßíåôáé ç ðßåóç ôçò Ýíùóçò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôï äï÷åßï.
Èá åöáñìüóïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.
Óýìöùíá ìå áõôÞí Ý÷ïõìå:
m m
p·V=n·R·T Þ p·V= · R · T Þ Ìr = ·R·T (1)
Mr p·V
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò:
atm × L
p = 1 atm, V = 0,82 L, m = 1 g, R = 0,082 , T = 276 K
mol × K
Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ôéìÝò áõôÝò óôç ó÷Ýóç (1) êáé Ý÷ïõìå:
1 g
Mr = · 0,082 · 276 Þ Mr = 27,6
1 · 0,82 mol
Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò ôïõ âïñßïõ ìå ôï õäñïãüíï åßíáé B2Hy, Üñá Ý÷ïõìå:
10,8 · 2 + y = 27,6 Þ y = 6
ÅðïìÝíùò, ï æçôïýìåíïò ìïñéáêüò ôýðïò åßíáé B2H6.

ÅðéóÞìáíóç
Óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ç Ìr åêöñÜæåé ôç ìÜæá åíüò mol, êáé ãéá áõôü ðñïÝ-

438
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

g
êõøå ìïíÜäá . Óõíåðþò, üôáí áíôéêáèéóôïýìå óôç ó÷Ýóç ôçí ôéìÞ ôçò Ìr, ç ìïíÜäá ðïõ
mol
g
Ý÷ïõìå åßíáé êáé ü÷é êáèáñüò áñéèìüò.
mol

Â. ÁóêÞóåéò ìå áíáöïñÜ óå ðåñéóóüôåñåò êáôáóôÜóåéò

Ìåèïäïëïãßá
1. Âñßóêïõìå óå ðüóåò äéáöïñåôéêÝò êáôáóôÜóåéò áíáöÝñåôáé ç Üóêçóç.
2. Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå êáôÜóôáóç ÷ùñéóôÜ êáé ãñÜöïõìå ôüóåò êáôáóôáôéêÝò
åîéóþóåéò üóåò åßíáé êáé ïé ðéÝóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí Üóêçóç.
3. ÓõíäõÜæïõìå ôéò åîéóþóåéò ðïõ Ý÷ïõìå (óõíÞèùò äéáéñïýìå êáôÜ ìÝëç) êáé
ðñïêýðôåé ìéá íÝá åîßóùóç Þ Ýíá óýóôçìá åîéóþóåùí.
4. Áðü ôç ëýóç ôçò åîßóùóçò Þ ôïõ óõóôÞìáôïò åîéóþóåùí âñßóêïõìå ôï æçôïýìåíï Þ
ôá æçôïýìåíá.

¢óêçóç 4.2.14

á. Óå äï÷åßï åéóÜãåôáé ðïóüôçôá ìåèáíßïõ (CH4) óôïõò 27°C. Áí ç ðïóüôçôá ôïõ

ìåèáíßïõ ðåñéÝ÷åé 1,6 g õäñïãüíïõ êáé óôï äï÷åßï áóêåßôáé ðßåóç 0,82 atm, íá õðï-
ëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ.
â. Óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò (p = 0,82 atm, è = 27°C) íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò.
á. ÊáôÜóôáóç (É)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ðïõ äßíåôáé:
p1 · V1 = n1 · R · T1 Þ 0,82 · V = n · 0,082 · (273 + 27) Þ V = 30 · n L (1)
Èá õðïëïãßóïõìå ôïí áñéèìü ôùí mol (n) ôïõ ìåèáíßïõ áðü ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ äßíåôáé.
1 mol CH4 ðåñéÝ÷åé 4 g õäñïãüíïõ
ö = 0,4 mol » 1,6 g õäñïãüíïõ
¢ñá n = 0,4 êáé, ìå áíôéêáôÜóôáóç óôç ó÷Ýóç (1), âñßóêïõìå V = 30 · 0,4 = 12 L.
â. ÊáôÜóôáóç (ÉÉ)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ðïõ äßíåôáé. Åöüóïí æçôåßôáé
ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò, èá åßíáé n = 1 mol.
p2 · V2 = n2 · R · T2 Þ 0,82 · Vm = 1 · 0,082 · 300 Þ Vm = 30 L

439
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅöáñìïãÞ 4.2.15

á. Óå äï÷åßï åéóÜãåôáé ðïóüôçôá áììùíßáò (ÍH3) óôïõò 127°C. Áí ç ðïóüôçôá ôçò áì-
ìùíßáò ðåñéÝ÷åé 1,2 g õäñïãüíïõ êáé óôï äï÷åßï áóêåßôáé ðßåóç 1,64 atm, íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ.
â. Óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò (p = 1,64 atm, è = 127°C) íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí.

¢óêçóç 4.2.16

Óå êõëéíäñéêü äï÷åßï ðïõ êëåßíåôáé áðü Ýìâïëï, ôï ïðïßï ìðïñåß íá êéíåßôáé

åëåýèåñá, åéóÜãïõìå ðïóüôçôá CO óå ïñéóìÝíç èåñìïêñáóßá, ïðüôå ôï Ýìâïëï
óôáèåñïðïéåßôáé óå êÜðïéï ýøïò. Óôç èÝóç áõôÞ ï üãêïò ôïõ äï÷åßïõ åßíáé ßóïò ìå 2,4
L êáé ç ðßåóç ðïõ áóêåßôáé åßíáé ßóç ìå 1,5 atm. ÐéÝæïõìå ôï Ýìâïëï ðñïò ôá êÜôù êáé
ôï óôáèåñïðïéïýìå óå ôÝôïéï ýøïò, þóôå ï üãêïò ôïõ íá åßíáé ßóïò ìå 1,6 L. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò ðßåóçò óôï äï÷åßï, üôáí ôï Ýìâïëï âñßóêåôáé óôçí ôåëéêÞ èÝóç.
Äßíåôáé üôé èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ áåñßïõ CO. Tï áÝñéï ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá
(CO) ìåôáâáßíåé áðü ôçí êáôÜóôáóç (É) óôç (ÉÉ) ìå ìåôáâïëÞ ôïõ üãêïõ êáé ôçò ðéÝóçò, åíþ
ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ ç ìÜæá êáé ç èåñìïêñáóßá.

Kατάσταση (Ι) Kατάσταση (ΙΙ)

CO n, Τ σταθερά CO
n CO mol n CO mol
V1 L V2 L
p1 atm p2 atm
TK TK

ÊáôÜóôáóç (É)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ðïõ äßíåôáé:
p1 · V1 = nCO · R · T Þ 1,5 · 2,4 = nCO · R · T (1)
ÊáôÜóôáóç (ÉÉ)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ðïõ æçôåßôáé:
p2 · V2 = nCO · R · T Þ p2 · 1,6 = nCO · R · T (2)
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) êáôÜ ìÝëç:

440
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

1,5 · 2,4 n CO · R · T
= Þ p2 = 2,25 atm
p 2 · 1,6 n CO · R · T

¢ëëïò ôñüðïò ëýóçò ôçò Üóêçóçò

×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç ãéá ôçí éóüèåñìç ìåôáâïëÞ:
p1 · V1 = p2 · V2 Þ 1,5 · 2,4 = p2 · 1,6 Þ p2 = 2,25 atm

ÅöáñìïãÞ 4.2.17

Óå êõëéíäñéêü äï÷åßï ðïõ êëåßíåôáé áðü Ýìâïëï, ôï ïðïßï ìðïñåß íá êéíåßôáé

åëåýèåñá, åéóÜãïõìå ðïóüôçôá ÍO óå ïñéóìÝíç èåñìïêñáóßá, ïðüôå ôï Ýìâïëï
óôáèåñïðïéåßôáé óå êÜðïéï ýøïò. Óôç èÝóç áõôÞ ï üãêïò ôïõ äï÷åßïõ åßíáé ßóïò ìå 4 L
êáé ç ðßåóç ðïõ áóêåßôáé åßíáé ßóç ìå 2 atm. ÐéÝæïõìå ôï Ýìâïëï ðñïò ôá êÜôù êáé ôï
óôáèåñïðïéïýìå óå ôÝôïéï ýøïò, þóôå ï üãêïò ôïõ íá åßíáé ßóïò ìå 2,5 L. Áí èåù-
ñÞóåôå üôé ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ, íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò ðßåóçò
óôï äï÷åßï, üôáí ôï Ýìâïëï âñßóêåôáé óôçí ôåëéêÞ èÝóç.

¢óêçóç 4.2.18

g
ÁÝñéï × ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,638 óôïõò 250 Ê êáé áóêåß ðßåóç 1,2 atm. Íá õðï-
L
ëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá óå STP êáé ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áåñßïõ ×.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ áåñßïõ ×.
ÊáôÜóôáóç (É)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ðõêíüôçôá ãéá ôçí ðßåóç
ðïõ äßíåôáé:
m R · T1 R · 250
p1 · V1 = n1 · R · T1 Þ p1 · V1 = 1 · R · T1 Þ p1 = ñ 1 · Þ 1,2 = 1,638 · (1)
Mr Mr Mr
ÊáôÜóôáóç (ÉÉ)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ðõêíüôçôá ãéá ôçí ðßåóç
ðïõ äßíåôáé. Åöüóïí Ý÷ïõìå STP, èá åßíáé p0 = 1 atm êáé T0 = 273 K.
R · T0 R · 273
p0 = ñ 0 · Þ 1 = ñ0 · (2)
Mr Mr
Äéáéñïýìå êáôÜ ìÝëç ôéò åîéóþóåéò (1) êáé (2):

441
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

R · 250
1638
, ·
1,2 Mr 1,2 1638
, · 250 g
= Þ = Þ ñ0 = 1,25
1 R · 273 1 ñ 0 · 273 L
ñ0 ·
Mr

MÝóù ôçò ôéìÞò ôçò ðõêíüôçôáò (ñ0) óå STP, âñßóêïõìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôïõ áå-
ñßïõ ×:
Mr Mr
ñ0 = Þ 1,25 = Þ Mr = 28
22,4 22,4

ÅöáñìïãÞ 4.2.19

ÁÝñéï × ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,365 g/L óôïõò 400 Ê êáé áóêåß ðßåóç 2,5 atm. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá óå STP êáé ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áåñßïõ ×.

¢óêçóç 4.2.20

Äýï äï÷åßá, ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå óôñüöéããá, ðåñéÝ÷ïõí áíôßóôïé÷á áÝñéï Á êáé áÝ-
ñéï  áíôßóôïé÷á. ¼ôáí ç óôñüöéããá åßíáé êëåéóôÞ, ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï Á Ý÷åé üãêï V L
êáé áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç ßóç ìå 2,1 atm, åíþ ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï  Ý÷åé üãêï 2V L êáé
áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç 1,5 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ åðéêñáôåß óôï
äï÷åßï, üôáí áíïßîïõìå ôç óôñüöéããá. Íá èåùñÞóåôå üôé ç èåñìïêñáóßá äéáôçñåßôáé
óôáèåñÞ.
Ëýóç
¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ôñåéò êáôáóôÜóåéò.

Κλειστή Ανοιχτή
Α Β Α και Β
n Α mol n Β mol nΑ, nB mol
V1 L V2 L V3 L
p1 atm p2 atm p3 atm
TK TK TK

Kατάσταση (Ι) Kατάσταση (ΙI) Kατάσταση (IIΙ)

ÊáôÜóôáóç (É)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ôïõ áåñßïõ Á ðïõ äßíåôáé:
2,1 · V
pÁ · V1 = nÁ · R · T1 Þ 2,1 · V = nA · R · T Þ nA = (1)
R·T

442
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

ÊáôÜóôáóç (ÉÉ)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ðßåóç ôïõ áåñßïõ  ðïõ äßíåôáé:
3·V
pB · V2 = nB · R · T2 Þ 1,5 · 2V = nB · R · T Þ 3 · V = n · R · T Þ nB = (2)
R·T
ÊáôÜóôáóç (ÉÉÉ)
ÃñÜöïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ æçôåßôáé:
pïë. · V3 = nïë. · R · T3 Þ pïë. · 3V = (nA + nB) · R · T (3)
Aíôéêáèéóôïýìå óôç ó÷Ýóç (3) ôéò ôéìÝò nA êáé n áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2). Ïðüôå, Ý÷ïõìå:
æ 2,1 · V 3 · V ö
pïë. · 3V = ç + ÷ · R · T Þ pïë. = 1,7 atm
è R·T R·T ø

ÅöáñìïãÞ 4.2.21

Äýï äï÷åßá, ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå óôñüöéããá, ðåñéÝ÷ïõí áíôßóôïé÷á áÝñéï Á êáé áÝ-
ñéï  áíôßóôïé÷á. ¼ôáí ç óôñüöéããá åßíáé êëåéóôÞ, ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï Á Ý÷åé üãêï 3V
L êáé áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç ßóç ìå 2,8 atm, åíþ ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï  Ý÷åé üãêï 2V L
êáé áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç 1,2 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ åðéêñáôåß óôï
äï÷åßï, üôáí áíïßîïõìå ôç óôñüöéããá. Íá èåùñÞóåôå üôé ç èåñìïêñáóßá äéáôçñåßôáé
óôáèåñÞ.

443
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

4.2.22 ÏñéóìÝíç ðïóüôçôá áåñßïõ Á Ý÷åé 4.2.26 ÊáôÜ ôçí éóïâáñÞ ìåôáâïëÞ, äéáôç-
üãêï 2 L êáé áóêåß ðßåóç 0,8 atm óôïõò è°C. Ãéá ñåßôáé óôáèåñÞ:
íá ìåôáâëçèåß ï üãêïò ôçò ðáñáðÜíù ðïóü- á. ç ìÜæá (m).
ôçôáò ôïõ áåñßïõ Á óå 0,5 L, èá ðñÝðåé ç ðßåóç â. ç èåñìïêñáóßá (T).
íá: ã. ç ðßåóç (p).
á. ìåéùèåß óå 0,4 atm (è°C). ä. ï üãêïò (V).
â. áõîçèåß óå 3,2 atm (è°C).
ã. ðáñáìåßíåé óôáèåñÞ (è°C). 4.2.27 ÁÝñéï × âñßóêåôáé óå äï÷åßï óôáèå-
ä. äéðëáóéáóôåß (è°C). ñïý üãêïõ óôïõò -23°C êáé áóêåß ðßåóç 0,8
atm. Áí ç èåñìïêñáóßá óôï äï÷åßï ãßíåé ßóç ìå
4.2.23 Ðïóüôçôá áåñßïõ  êáôÝ÷åé üãêï 1,6 500 K, ç ßäéá ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ × èá áóêåß
L êáé áóêåß ðßåóç 0,5 atm óôïõò 13°C. Aí ç ßäéá ðßåóç:
ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ  êáôÝ÷åé üãêï 800 mL á. 1,6 atm â. 0,8 atm
õðü ðßåóç 760 mmHg, ç ìåôáâïëÞ èá åßíáé: ã. 0,4 atm ä. 3,2 atm
á. éóü÷ùñç.
â. óõíäõáóôéêÞ. 4.2.28 Ðïéï áðü ôá áêüëïõèá äéáãñÜììá-
ã. éóüèåñìç. ôá ðåñéãñÜöåé ìéá éóoâáñÞ ìåôáâïëÞ;
ä. éóïâáñÞò. α. V (L) β. V (L)

4.2.24 AÝñéï Á êáôÝ÷åé üãêï 4 L óôïõò 27°C

êáé áóêåß ðßåóç P atm. ºóç ðïóüôçôá ôïõ áå-
ñßïõ Á êáôÝ÷åé üãêï 8 L êáé áóêåß ðßåóç P atm
óå èåñìïêñáóßá:
T (K) T (K)
á. 54°C â. 600°C
ã. 273 Ê ä. 327°C γ. V (L) δ. V (L)

4.2.25 Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáãñÜììá-

ôá äåß÷íåé éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ;
α. V (L) β. V (L)
T (K) T (K)

4.2.29 Äßíåôáé ôï áêüëïõèï äéÜãñáììá:

P (atm) T (K)

γ. P (atm) δ. P (atm)

c (mol/L) T (K)

444
 4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ

á. Ôï ìÝãåèïò Õ (Üîïíáò y) åêöñÜæåé: 4.2.34 Íá áíôéóôïé÷ßóåôå êÜèå ìåôáâïëÞ ôçò

i. ìÜæá. óôÞëçò (É) ìå ôïí áíôßóôïé÷ï ôýðï óôç óôÞëç (ÉÉ).
ii. üãêï óå L.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)
iii. áðüëõôç èåñìïêñáóßá.
iv. èåñìïêñáóßá (°C). á. Éóüèåñìç i. p1V1T2 = p2V2T1
â. To ìÝãåèïò × (Üîïíáò x) åêöñÜæåé:
i. üãêï óå mL. â. Ôõ÷áßá ii. V1T2 = V2T1
ii. óõãêÝíôñùóç.
iii. ðßåóç. ã. Éóü÷ùñç iii. p1T2 = p2T1
iv. áðüëõôç èåñìïêñáóßá.
ã. Ç ìåôáâïëÞ ðïõ åêöñÜæåé ôï äéÜãñáììá ä. ÉóïâáñÞò iv. p1V1 = p2V2
åßíáé:
i. éóüèåñìç ìåôáâïëÞ. 4.2.35 Óå äï÷åßï üãêïõ 82 L ìå áÝñéï
ii. éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ. õäñïãüíï õðÜñ÷ïõí 2ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ
iii. éóïâáñÞò ìåôáâïëÞ. óôïõò 127°C. Ç ðßåóç ðïõ áóêåß ç ðïóüôçôá
iv. óõíäõáóôéêÞ ìåôáâïëÞ. ôïõ áÝñéïõ õäñïãüíïõ åßíáé ßóç ìå:
á. 0,8 atm â. 0,2 atm
4.2.30 H ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ã. 1 atm ä. 0,4 atm
ôùí áåñßùí óôïõò 273 Ê õðü ðßåóç 2,24 atm åß-
íáé ßóç ìå: 4.2.36 Ç ó÷Ýóç ðïõ óõíäÝåé äýï ôõ÷áßåò êá-
á. 22,4 L â. 10 L ôáóôÜóåéò åíüò éäáíéêïý áåñßïõ åßíáé:
ã. 2,24 L ä. 20 L p1 p2
á. p1V1 = p2V2 â. =
4.2.31 Óå äï÷åßï üãêïõ 8,2 L ðåñéÝ÷åôáé T1 T2
ðïóüôçôá õäñïãüíïõ, ç ïðïßá áóêåß ðßåóç 3 V1 V2 p 1 V1 p 2 V2
ã. = ä. =
atm óôïõò 300 Ê. Ç ìÜæá ôïõ õäñïãüíïõ èá åß- T1 T2 T1 T2
íáé ßóç ìå:
4.2.37 Óå óõíèÞêåò ðßåóçò 1 atm êáé èåñ-
á. 1 g â. 4 g
ìïêñáóßáò 0°C (STP) ï üãêïò äåäïìÝíçò
ã. 2 g ä. 0,5 g ðïóüôçôáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò åßíáé ßóïò
ìå:
4.2.32 ÊáôÜ ôç ìåôÜâáóç áðü ìéá êáôÜóôá-
óç (n, p1, V, T1) åíüò éäáíéêïý áåñßïõ óå ìéá á. V = 2,24 L â. V = 22400 mL
Üëëç êáôÜóôáóç (n, p2, V, T2) ôïõ áåñßïõ éó÷ýåé ã. V = (273nR) L ä. V = 1 L
ç ó÷Ýóç:
4.2.38 Ç ðõêíüôçôá áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíù-
á. p1V1 = p2V2 â. p1V1Ô2 = p2V2Ô1
óçò:
ã. p1Ô2 = p2Ô1 ä. V1T2 = V2T1
á. áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò áðüëõôçò
4.2.33 1 g áÝñéáò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò ìå ìï- èåñìïêñáóßáò.
ñéáêü ôýðï CíÇ2í êáôáëáìâÜíåé üãêï 100 mL pMr
â. äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç ñ = .
óôïõò 280Ê êáé áóêåß ðßåóç 8,2 atm. Ï ôýðïò RT
ôçò Ýíùóçò åßíáé: ã. ìåéþíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.
á. CÇ3CH3 â. C3H6 ä. ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ áíåîÜñôçôá áðü ôéò ôé-
ã. CH2 = CH2 ä. C4H8 ìÝò ôçò ðßåóçò êáé ôçò èåñìïêñáóßáò.

445
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.2.39 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí
áåñßùí åßíáé óôáèåñÞ, êáèþò áõîÜíåôáé ç ðßå-
óç.
â. Ç ðõêíüôçôá (ñ) ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíù-
M åéóÜãåôáé ðïóüôçôá áåñßïõ Â óôçí ßäéá èåñ-
óçò äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç ñ = r g/L óå
22,4
ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò
(STP).
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
4.2.40 á. OñéóìÝíç ðïóüôçôá õäñáôìþí
ðåñéÝ÷åôáé óå êëåéóôü äï÷åßï. Ãéá íá ðñïóäéï-
ñßóïõìå ðëÞñùò ôçí êáôÜóôáóç áõôÞ, ðñÝðåé
íá ïñßóïõìå:
i. . . . . . . . . . . . . . . . .
ÅêöñÜæåôáé ìå ôïí áñéèìü ôùí . . . . . .
(n) Þ ìå ôç ìÜæá (. . . . . ).
...
Éó÷ýåé . . . =
...
ii. . . . . . . . . . . . . (. . . .).
ÌïíÜäåò: . . . . . . . . .
Ó÷Ýóç ìïíÜäùí: . . . . . . . . . . . . . .
iii. . . . . . . . . . . . . (. . . .).
ÌïíÜäåò: . . . . . . . . .
Ó÷Ýóç ìïíÜäùí: . . . . . . . . . . . . . .
iv. Ç èåñìïêñáóßá ðïõ åðéêñáôåß.
ÅêöñÜæåôáé óå âáèìïýò . . . . . . . . (. . . .).
Þ óå âáèìïýò . . . . . . . . . . . . (. . . .).
Ó÷Ýóç: Ô = . . . + . . .
â. Ìå ðïéá ó÷Ýóç óõíäÝïíôáé ôá ðáñáðÜíù
÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåôáîý ôïõò;
4.2.41 á. ¸óôù üôé Ý÷ïõìå äýï êáôáóôÜ-
óåéò ôçò ßäéáò ðïóüôçôáò (n mol) åíüò áåñßïõ
×. Ðþò óõíäÝïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí
äýï êáôáóôÜóåùí, üôáí ç ìåôÜâáóç áðü ôçí
êáôÜóôáóç (É) óôçí êáôÜóôáóç (ÉÉ) ãßíåôáé ìå:
i. óôáèåñÞ ôç èåñìïêñáóßá;
ii. óôáèåñÞ ôçí ðßåóç;
446
ã. ºóá g CO êáé Í2 áóêïýí ôçí ßäéá ðßåóç óå
äï÷åßï V L óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá.
ä. Ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí åîáñôÜ-
ôáé áðü ôçí ðßåóç (p), ôç èåñìïêñáóßá (Ô) êáé
ôç öýóç ôïõ áåñßïõ.
å. Óå äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá áåñßïõ Á
ìïêñáóßá, ìå áðïôÝëåóìá íá áõîçèåß ç ðßåóç
óôï äï÷åßï.
iii. óôáèåñü ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ;
Íá ãñÜøåôå ôïõò ó÷åôéêïýò ôýðïõò.
â. Ðþò ÷áñáêôçñßæåôáé êáèåìßá ìåôáâïëÞ;
Íá äéáôõðþóåôå ôïí áíôßóôïé÷ï íüìï ãéá êÜèå
ðåñßðôùóç.
4.2.42 Íá ãñÜøåôå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï
ðïõ óõíäÝåé äýï äéáöïñåôéêÝò êáôáóôÜóåéò
åíüò áåñßïõ Á. Ðïéá åßíáé ç ðñïûðüèåóç å-
öáñìïãÞò ôïõ íüìïõ;
4.2.43 á. ÊáôÜ ôç ìåôÜâáóç åíüò áåñßïõ
áðü ìéá êáôÜóôáóç (É) óå ìéá êáôÜóôáóç (ÉÉ)
èåùñïýìå üôé åðÝñ÷ïíôáé ïé ðáñáêÜôù ìåôáâï-
ëÝò:
i. Éóüèåñìç ìåôáâïëÞ.
ii. ÉóïâáñÞò ìåôáâïëÞ.
iii. Éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ.
iv. Ôõ÷áßá ìåôáâïëÞ óå üëåò ôéò ðáñáìÝ-
ôñïõò.
Íá åðéëÝîåôå áðü Á Ýùò Ä ðñïêåéìÝíïõ íá õ-
ðïóôçñßîåôå ôçí åîÞãçóç óôéò áêüëïõèåò ðá-
ñáôçñÞóåéò:
A. H ðßåóç ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ áåñßïõ ×
ôñéðëáóéÜæåôáé, üôáí ç èåñìïêñáóßá áðü
20°C ãßíåé ôåëéêÜ 60°C.
B. 4 g ôïõ áåñßïõ × êáôáëáìâÜíïõí üãêï
40 mL óå ðßåóç 2 atm êáé èåñìïêñáóßá 273

K, åíþ êáôáëáìâÜíïõí üãêï 80 mL óå
ðñüôõðåò óõíèÞêåò.
Ã. Ï üãêïò ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ áåñßïõ ×
äéðëáóéÜæåôáé, üôáí ç áðüëõôç èåñìïêñá-
óßá äéðëáóéáóôåß.
Ä. Ç ìåôáôñïðÞ ìéáò êáôÜóôáóçò åíüò áå-
ñßïõ × óå ìéá Üëëç áêïëïõèåß ôï äéÜãñáì-
ìá:
p (atm)
T (K)
â. Óå êáèåìßá ðåñßðôùóç íá ãñÜøåôå ôç ìá-
èçìáôéêÞ ó÷Ýóç ðïõ óõíäÝåé ôéò äýï êáôá-
óôÜóåéò.
4.2.44 á. Ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áå-
ñßùí åßíáé:
...·...=...·...·... (1)
â. Íá ãñÜøåôå äýï ôýðïõò ïé ïðïßïé ðñï-
êýðôïõí áðü ôç ó÷Ýóç (1) êáé ðåñéÝ÷ïõí ôç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) êáé ôçí ðõêíüôçôá
(ñ) ôïõ áåñßïõ. Ðïý ÷ñçóéìåýïõí ïé ôýðïé áõ-
ôïß;
ã. Ôé ðßåóç åðéêñáôåß óå Ýíá äï÷åßï üãêïõ 20
mL ðïõ ðåñéÝ÷åé 1,8 g íåñïý, áí ç èåñìïêñá-
óßá åßíáé ßóç ìå 727°C;
i. (1,8 · 0,082 · 103) : 0,02 atm
ii. (1,8 · 0,082 · 727) : 0,02 atm
iii. (0,082 · 102) : 0,02 atm
iv. (0,082 · 10-1) : 0,02 atm
v. (0,082 · 727 · 10-1) : 0,02 atm
Äßíåôáé: R = 0,082
atm · L
êáé Mr(íåñïý) = 18.
mol · K
4.2.45 Äßíåôáé ç ìÜæá äåäïìÝíïõ üãêïõ
ìéáò Üãíùóôçò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå
4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ
äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
óçò. Íá ãñÜøåôå ôïõò ôýðïõò ðïõ ïñßæïõí:
á. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ.
â. ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôïõ áåñßïõ.
4.2.46 á. Íá ãñÜøåôå ôïí ôýðï ôçò ðõ-
êíüôçôáò (ñ) ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå
ðñüôõðåò óõíèÞêåò (STP).
â. Íá åîçãÞóåôå ðþò èá ìåôáâëçèåß ç ðõêíü-
ôçôá ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò:
i. áí ìåéùèåß ç èåñìïêñáóßá.
ii. áí áõîçèåß ç ðßåóç.
ã. Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò íá óõãêñßíåôå ôçí ðõêíüôçôá
ôïõ ìïíïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ) êáé ôïõ äé-
ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ2).
4.2.47 Ðïóüôçôá áÝñéïõ ìåßãìáôïò áðï-
ôåëåßôáé áðü 64 g ïîõãüíïõ êáé 56 g áæþôïõ. Ç
ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò åéóÜãåôáé óå äï÷åßï
üãêïõ 82 L óôïõò 127°C.
á. Ðþò õðïëïãßæåôáé ç ðßåóç ðïõ áóêåß ôï
ìåßãìá óôï äï÷åßï;
â. Ç ôéìÞ ôçò ðßåóçò èá åßíáé ßóç ìå:
i. 8 atm ii. 16 atm
iii. 80 atm iv. 1,6 atm
4.2.48 á. Ná áðïäåßîåôå ôéò ó÷Ýóåéò:
i. Óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò ç áíáëïãßá üãêùí åßíáé êáé áíá-
ëïãßá mol.
ii. Óå äåäïìÝíåò ôéìÝò üãêïõ êáé èåñìï-
êñáóßáò ç áíáëïãßá ðéÝóåùí åßíáé êáé áíá-
ëïãßá mol.
â. Íá óõãêñßíåôå ôéò ðéÝóåéò ôùí ðáñáêÜôù
ðïóïôÞôùí ôùí áåñßùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
ßäéá äï÷åßá óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá:
i. 1 mol O2
ii. 56 g NO
iii. 9,03 · 1023 ìüñéá ÍÇ3
iv. 5 g Ç2
4.2.49 Íá óõãêñßíåôå ôéò ôéìÝò ôïõ ãñáììï-
ìïñéáêïý üãêïõ ôïõ:
447
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
á. Ç2 óå STP.
â. CO2 óå ðßåóç 2 atm êáé èåñìïêñáóßá 273K.
ã. ÍÏ óå ðßåóç 760 mmHg êáé èåñìïêñáóßá
25°C.
ä. Cl2 óå ðßåóç 0,25 atm êáé èåñìïêñáóßá
30°C.
4.2.50 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
åßíáé óùóôÝò (Ó) êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò (Ë);
á. Ç áýîçóç ôçò ðßåóçò åíüò áåñßïõ Ý÷åé óõ-
íÝðåéá ôç ìåßùóç ôïõ üãêïõ åíüò áåñßïõ.
â. Ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí R Ý÷åé äé-
áöïñåôéêÞ ôéìÞ áðü 0,082, áí ïé ìïíÜäåò ðïõ
÷ñçóéìïðïéïýíôáé åßíáé óôï S.I.
448
ã. ÄéáèÝôïõìå Ýíá ìåßãìá õäñïãüíïõ (Ç2)
êáé ÷çìéêÞò Ýíùóçò Á. Ìðïñïýìå íá õðïëï-
ãßóïõìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò ÷çìé-
êÞò Ýíùóçò Á, áí ãíùñßæïõìå ìüíï ôïí üãêï
(Vìåßãìáôïò) êáé ôçí áíôßóôïé÷ç ìÜæá (mìåßãìáôïò)
ôïõ ìåßãìáôïò óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò ðßå-
óçò (p) êáé èåñìïêñáóßáò (T).
ä. Áí óå äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ (V L), ðïõ
ðåñéÝ÷åé ïñéóìÝíç ðïóüôçôá áÝñéïõ CO, áõ-
îÞóïõìå ôç èåñìïêñáóßá, ôüôå èá áõîçèåß
êáé ç ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ CO.
å. Ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí
ìðïñåß íá åöáñìïóôåß êáé óå Ýíá ìåßãìá éäá-
íéêþí áåñßùí.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç
Äßíåôáé ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí R = 0,082
Ïäçãüò ìåëÝôçò
Ðñïôåéíüìåíåò áóêÞóåéò óôï ìÜèçìá: 4.2.51 (üìïéá ç ëõìÝíç 4.2.11 êáé ç åöáñìïãÞ 4.2.12),
4.2.59, 4.2.63, 4.2.81 (ëõìÝíç 4.2.14 - åöáñìïãÞ 4.2.15), 4.2.78 (ëõìÝíç 4.2.16 - åöáñìïãÞ
4.2.17), 4.2.76 (ëõìÝíç 4.2.20 - åöáñìïãÞ 4.2.21), 4.2.88, 4.2.91, 4.2.97.
Íá äïèïýí ãéá ëýóç ïé áóêÞóåéò: 4.2.52, 4.2.54, 4.2.60, 4.2.62, 4.2.63, 4.2.65, 4.2.75, 4.2.79,
4.2.82, 4.2.89, 4.2.92, 4.2.98, 4.2.100.
ÁóêÞóåéò
ìå áíáöïñÜ óå ìéá êáôÜóôáóç
4.2.51 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðßåóç ðïõ á-
óêïýí 0,2 mol áÝñéïõ CÏ2 óôïõò -23°C, áí êá-
ôáëáìâÜíïõí üãêï 5 L.
4.2.52 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò ðßåóçò
ðïõ áóêïýí 6,8 g õäñüèåéïõ (H2S), áí âñßóêï-
íôáé óå äï÷åßï 20 L óôïõò 7°C.
4.2.53 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôá-
ëáìâÜíïõí 1,5 mol áÝñéáò Ýíùóçò Á óå
èåñìïêñáóßá 27°C êáé ðßåóç 623,2 mmHg.
4.2.54 Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôá-
ëáìâÜíïõí 3,4 g ÍÇ3 óôïõò 300 Ê õðü ðßåóç
1520 mmHg.
4.2.55 Ná õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ ãñáì-
ìïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí óôéò ðáñáêÜ-
ôù óõíèÞêåò:
á. è = 77°C êáé p = 0,8 atm.
â. Ô = 300 Ê êáé p = 1520 mmHg.
ã. è = 127°C êáé p = 1,25 atm.
4.2.56 AÝñéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ìå ó÷åôéêÞ ìï-
ñéáêÞ ìÜæá 60 êáôáëáìâÜíåé üãêï 1,23 L
óôïõò 27°C êáé áóêåß ðßåóç 3 atm. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç ìÜæá ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
4.2.57 Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéá-
êÞò ìÜæáò áåñßïõ Á, áí äßíåôáé üôé óå èåñìï-
4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ
atm · L
mol · K
êñáóßá 17°C êáé ðßåóç 2 atm ôá 2 g ôïõ áåñßïõ
êáôáëáìâÜíïõí üãêï 200 mL;
4.2.58 Äéï÷åôåýïõìå áÝñéá ÷çìéêÞ Ýíùóç
Á óå ìðáëüíé ÷ùñçôéêüôçôáò 16,4 L, ïðüôå
áõîÜíåôáé ç ìÜæá ôïõ ìðáëïíéïý êáôÜ 51,2 g
óôïõò 0°C õðü ðßåóç 2,184 atm. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôïõ áå-
ñßïõ Á.
4.2.59 1,25 g áÝñéáò Ýíùóçò Á êáôáëáìâÜ-
íïõí üãêï 2 L êáé áóêïýí ðßåóç 190 mmHg
óôïõò 127°C. Ná õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìï-
ñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôçò Ýíùóçò Á.
4.2.60 Ná õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
ìÜæá (Mr) åíüò áåñßïõ, áí åßíáé ãíùóôü üôé Ý÷åé
g
ðõêíüôçôá 1,5 óôïõò 7°C êáé ðßåóç 1,23 atm.
L
4.2.61 ÁÝñéï Á Ý÷åé ðõêíüôçôá ßóç ìå 1,6
g
óôïõò 300 Ê êáé ðßåóç 0,82 atm. Íá õðïëï-
L
ãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áåñßïõ Á.
4.2.62 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôùí
áôìþí ôïõ âñïìßïõ óôïõò 127°C êáé óå ðßåóç
0,41 atm.
4.2.63 Óå äï÷åßï 410 mL åéóÜãïíôáé 8,8 g
CO2, 3,2 g O2 êáé 1,4 g N2, óôïõò 127°C. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí ïëéêÞ ðßåóç ôïõ ìåßãìáôïò.
449
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.2.64 AÝñéï ìåßãìá 22 g CO2 êáé 14 g N2
âñßóêåôáé óå äï÷åßï óôïõò -23°C êáé áóêåß
ðßåóç 1,64 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ
äï÷åßïõ.
4.2.65 Óå äï÷åßï 820 mL óôïõò 0°C åéóÜãï-
íôáé 0,88 g CO2 êáé äåäïìÝíç ðïóüôçôá ïîõ-
ãüíïõ, ïðüôå óôï äï÷åßï åðéêñáôåß ðßåóç 2,73
atm. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ïîõ-
ãüíïõ óôï ìåßãìá.
4.2.66 Óå äï÷åßï 20 L óôïõò 227°C ðåñéÝ-
÷oíôáé 50 g áåñßïõ Á (Mr = 40) êáé ðïóüôçôá
áåñßïõ Â (Mr = 120). Aí ôï ìåßãìá áóêåß ðßåóç
3,075 atm, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ áåñßïõ Â,
â. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò.
ÁóêÞóåéò
ìå áíáöïñÜ óå ðåñéóóüôåñåò
êáôáóôÜóåéò
4.2.67 Óå äåäïìÝíç èåñìïêñáóßá, ðïóüôç-
ôá áÝñéáò Ýíùóçò Á êáôáëáìâÜíåé üãêï 50 mL
êáé áóêåß ðßåóç 700 mmHg. Íá õðïëïãßóåôå
ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá ôçò
Ýíùóçò Á óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá, áí áóêåß
ðßåóç 800 mmHg;
4.2.68 ÄåäïìÝíç ðïóüôçôá áåñßïõ Á êáôá-
ëáìâÜíåé üãêï 150 mL êáé áóêåß ðßåóç 2,5
atm. Ná õðïëïãßóåôå ôçí ðßåóç ðïõ èá áóêåß
ç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ, áí åéóá÷èåß óå äï÷åßï
üãêïõ 100 mL óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá.
4.2.69 ÄåäïìÝíç ðïóüôçôá CO2 åéóÜãåôáé
óå äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ óôïõò -23°C êáé á-
óêåß ðßåóç 0,25 atm. ÁõîÜíïõìå ôç èåñìï-
êñáóßá, ïðüôå ôï CO2 áóêåß ðßåóç 1 atm. Ðïéá
åßíáé ç íÝá èåñìïêñáóßá ôïõ áåñßïõ;
4.2.70 Óå äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ, áÝñéï
ìåßãìá Í2 êáé Ï2 áóêåß ðßåóç 640 mmHg
óôïõò 47°C. ÁõîÜíïõìå ôç èåñìïêñáóßá óôï
äï÷åßï êáôÜ 60 Ê. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðßåóç
ðïõ áóêåß ôï ìåßãìá óôéò íÝåò óõíèÞêåò.
450
4.2.71 Óå êõëéíäñéêü äï÷åßï êëåéóìÝíï áðü
Ýìâïëï ðïõ ìðïñåß íá êéíåßôáé åëåýèåñá åéóÜ-
ãïõìå ðïóüôçôá õäñïãüíïõ óôïõò 27°C, ï-
ðüôå ôï Ýìâïëï âñßóêåôáé óå äåäïìÝíï ýøïò,
êáé ôï áÝñéï áóêåß ðßåóç 3 atm. ÁõîÜíïõìå ôç
èåñìïêñáóßá êáôÜ 25°C, ïðüôå ôï Ýìâïëï ìå-
ôáêéíåßôáé êáé éóïññïðåß óå äéðëÜóéï ýøïò
áðü ôçí áñ÷éêÞ ôïõ èÝóç. Ðüóç ðßåóç áóêåß
óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ôï õäñïãüíï;
4.2.72 ÄåäïìÝíç ðïóüôçôá áåñßïõ Á óôïõò
-3°C áóêåß ðßåóç 1520 mmHg. AõîÜíïõìå ôç
èåñìïêñáóßá óôïõò 405 Ê, ïðüôå ç ðïóüôçôá
ôïõ áåñßïõ áóêåß ðßåóç 1900 mmHg. Áí óôéò
íÝåò óõíèÞêåò ôï áÝñéï êáôáëáìâÜíåé üãêï
12 L, íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ óôéò
áñ÷éêÝò óõíèÞêåò.
4.2.73 Óôïõò è°C 4 g áåñßïõ Á êáôáëáìâÜ-
íïõí üãêï 5 L êáé áóêïýí ðßåóç 1 atm. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé 1 g ôïõ
áåñßïõ Á óôïõò è°C õðü ðßåóç 2 atm.
4.2.74 5 g áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò × êáôá-
ëáìâÜíïõí üãêï 10 L êáé áóêïýí ðßåóç 0,8
atm óôïõò 27°C. Ðüóá åðéðëÝïí g ôçò Ýíùóçò
× ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí Ýôóé, þóôå ôï áÝñéï × íá
êáôáëáìâÜíåé üãêï 19200 mL êáé íá áóêåß
ðßåóç 760 mmHg óôïõò 400 Ê;
««
4.2.75 ÁÝñéï óôïõò 77°C êáé óå ðßåóç 0,8
g
atm Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,365 . Íá õðïëïãßóåôå
L
ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ óå STP.
g
4.2.76 AÝñéï Á Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,2 óå STP.
L
Ãéá ðïéá ôéìÞ ôçò ðßåóçò óôïõò 273°C èá Ý÷åé
g
ðõêíüôçôá 1,8 ;
L
4.2.77 Äýï áÝñéåò ÷çìéêÝò åíþóåéò Á êáé  Ý-
÷ïõí:
á. ñÁ = 2ñÂ, óôïõò Ô (Ê),

â. Mr(A) = 4 · Mr(B).
Ná õðïëïãßóåôå ôïí ëüãï ôùí ðéÝóåùí ðïõ á-
óêïýí óå äéáöïñåôéêÜ äï÷åßá ôá äýï áÝñéá
óôïõò Ô (Ê).
4.2.78 Äýï äï÷åßá, ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå
óôñüöéããá, ðåñéÝ÷ïõí áíôßóôïé÷á áÝñéï H2 êáé
áÝñéï CO áíôßóôïé÷á. ¼ôáí ç óôñüöéããá åßíáé
êëåéóôÞ, ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï Á Ý÷åé üãêï
4500 mL êáé áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç ßóç ìå
0,08 atm, åíþ ôï äï÷åßï ìå ôï áÝñéï  Ý÷åé
üãêï 9 L êáé áóêåßôáé óå áõôü ðßåóç 380
mmHg. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ
åðéêñáôåß óôï äï÷åßï, áí áíïßîïõìå ôç óôñü-
öéããá. H èåñìïêñáóßá äéáôçñåßôáé óôáèåñÞ
Ô (Ê).
4.2.79 Äýï äï÷åßá Á (V L) êáé  (2V L), ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí ôï ßäéï áÝñéï ×, óõíäÝïíôáé ìåôáîý
ôïõò ìå óôñüöéããá, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá:
Δοχείο Α Δοχείο Β
¼ôáí ç óôñüöéããá åßíáé êëåéóôÞ, óôï äï÷åßï Á
åðéêñáôåß ðßåóç 2 atm óôïõò è°C, åíþ óôï
äï÷åßï  åðéêñáôåß ðßåóç 3 atm óôïõò è°C.
Aíïßãïõìå ôç óôñüöéããá, êáé ôá äýï äï÷åßá
åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò. Áí ç èåñìïêñáóßá
äéáôçñåßôáé óôáèåñÞ, íá õðïëïãßóåôå ôçí
ðßåóç ðïõ åðéêñáôåß ôåëéêÜ.
4.2.80 Äï÷åßï (Á) üãêïõ 2 L óôïõò Ô (Ê) ðåñé-
Ý÷åé áÝñéï ïîõãüíï ôï ïðïßï áóêåß ðßåóç x
atm. Äï÷åßï (Â) üãêïõ 5 L óôïõò Ô (Ê) ðåñéÝ÷åé
áÝñéï Üæùôï ôï ïðïßï áóêåß ðßåóç 1,5 atm. Ïé
ðïóüôçôåò ôùí äýï áåñßùí äéï÷åôåýïíôáé óå
äï÷åßï üãêïõ 10 L êáé ôï ìåßãìá áóêåß ðßåóç
760 mmHg óôïõò Ô (Ê). Íá õðïëïãßóåôå:
4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ
á. ôçí ôéìÞ ôçò ðßåóçò x atm,
â. ôçí % v/v óýóôáóç ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò.
ÓõíäõáóôéêÝò áóêÞóåéò
4.2.81 Ðïóüôçôá áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3) ðå-
ñéÝ÷åé 1,2 g õäñïãüíï.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôçò áììùíßáò.
â. Ðïéïò åßíáé ï üãêïò ðïõ êáôÝ÷åé ç ðïóüôç-
ôá ôçò áììùíßáò óå èåñìïêñáóßá 127°C êáé
ðßåóç 0,8 atm;
4.2.82 Ðïóüôçôá áôìþí áéèõëéêÞò áëêïü-
ëçò (CH3CH2OH) ðåñéÝ÷åé 0,12 g õäñïãüíïõ.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôçò áéèõëéêÞò áë-
êïüëçò êáé ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí Üíèñáêá
ðïõ õðÜñ÷ïõí óå áõôÞ.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðßåóç ðïõ áóêåßôáé óå
äï÷åßï 410 mL áðü ôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá
áéèõëéêÞò áëêïüëçò óôïõò 500 Ê.
4.2.83 Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí áôü-
ìùí áæþôïõ ðïõ õðÜñ÷ïõí óå 14 L áÝñéïõ á-
æþôïõ óôïõò 7°C êáé õðü ðßåóç 2,05 atm.
4.2.84 ÄåäïìÝíç ìÜæá áôìþí ïéíïðíåýìá-
ôïò (CH3CH2OH) êáôÝ÷åé üãêï 200 mL óôïõò
127°C êáé áóêåß ðßåóç 16,4 atm. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ ïéíïðíåýìáôïò,
â. ôá g ôïõ õäñïãüíïõ, ôá mol áôüìùí ôïõ
Üíèñáêá êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷åé ç ðïóüôçôá ôïõ ïéíïðíåýìáôïò.
4.2.85 Ðüóá íåôñüíéá ðåñéÝ÷ïíôáé óå ðï-
óüôçôá áôìþí ÷ëùñßïõ, ãéá ôçí ïðïßá äßíåôáé
üôé êáôáëáìâÜíåé üãêï 4,1 L óôïõò 39,5°C õðü
ðßåóç 0,1 atm; Ç ðïóüôçôá ôïõ ÷ëùñßïõ áðï-
ôåëåßôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü ôï éóüôïðï 37. Ãéá
ôï ÷ëþñéï äßíåôáé Æ = 17.
4.2.86 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ
áåñßïõ óôï ó÷Þìá (è = 25°C):
451
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
Aτμοσφαιρική πίεση
Aέριο
V = 30 mL 760 mmHg
10 mm
Hg
4.2.87 á. Ðüóá Üôïìá õäñïãüíïõ ðåñéÝ-
÷ïíôáé óå 44,8 L áÝñéïõ áéèáíßïõ (CÇ3CH3) óå
STP;
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá L ôïõ õäñïèåßïõ (H2S),
óå èåñìïêñáóßá 127°C êáé ðßåóç 2,4 atm, ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí õäñïãü-
íïõ ìå áõôüí ðïõ ðåñéÝ÷åé ï ðáñáðÜíù üãêïò
áéèáíßïõ.
4.2.88 Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï áÝñéïõ äéáé-
èõëáéèÝñá (CH3CH2OCH2CH3), óå èåñìïêñáóßá
500 Ê êáé ðßåóç 8,2 atm, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôá ßäéá g
Üíèñáêá ìå 41 L CÏ2 óôïõò 27°C êáé óå ðßåóç
9,6 atm.
4.2.89 á. Ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (Fe2Ox) ðå-
ñéÝ÷åé 30% w/w ïîõãüíï. Íá ðñïóäéïñßóåôå
ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ ïîåéäßïõ.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéïîåéäßïõ ôïõ
Üíèñáêá (CO2) ðïõ ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï áñéèìü
áôüìùí ïîõãüíïõ ìå 2 mol ïîåéäßïõ ôïõ óéäÞ-
ñïõ óå èåñìïêñáóßá 7°C êáé ðßåóç 12,3 atm.
4.2.90 á. Ná õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ìåèá-
íßïõ (CH4) ðïõ ðåñéÝ÷åé ôüóá g õäñïãüíïõ,
üóá ðåñéÝ÷ïíôáé óå 13,12 L áÝñéáò áììùíßáò
(ÍÇ3) óôïõò 127°C õðü ðßåóç 5 atm.
â. Áí åß÷áôå áÝñéï ìåßãìá ôùí ðáñáðÜíù ðï-
óïôÞôùí ìåèáíßïõ êáé áììùíßáò, íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí ðßåóç ðïõ èá áóêïýóå ôï ìåßãìá
áõôü óå äï÷åßï 20 L óôïõò 127°C.
4.2.91 Áðü ôá ðáñáêÜôù äåäïìÝíá íá õðï-
ëïãßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ ïîåéäßïõ ôïõ
áæþôïõ (NxOy):
452
á. Óå 46 g ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ ðåñéÝ÷ïíôáé
14 g áæþôïõ êáé 32 g oîõãüíïõ.
â. 23 g áôìþí ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ êáôáëáì-
âÜíïõí üãêï 1 L êáé áóêïýí ðßåóç 6,15 atm
óôïõò 300 K.
4.2.92 1,505 · 1023 ìüñéá áôìþí óôïé÷åßïõ ×
Ý÷ïõí ìÜæá 40 g.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôùí áôìþí
ôïõ óôïé÷åßïõ × óôïõò 47°C õðü ðßåóç
130,872 mmHg.
â. Áí óå 20 g ôïõ óôïé÷åßïõ × ðåñéÝ÷ïíôáé
ôüóá Üôïìá, üóá êáé óå 3,5 g áæþôïõ, íá
ðñïóäéïñßóåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ óôïé-
÷åßïõ ×.
4.2.93 á. Óå äï÷åßï 4 L óôïõò 27°C ðåñé-
Ý÷åôáé ðïóüôçôá áÝñéïõ CO2 ç ïðïßá áóêåß
ðßåóç 1,23 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ
CO2 óôï äï÷åßï.
â. Óå äï÷åßï 3,936 L óôïõò 127°C ðåñéÝ÷åôáé
ðïóüôçôá áÝñéïõ SO2 ç ïðïßá áóêåß ðßåóç
2,5 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ SO2 óôï
äï÷åßï.
ã. Ïé ðïóüôçôåò ôùí äýï áåñßùí, ôïõ CO2 êáé
ôïõ SO2, åéóÜãïíôáé óå êåíü äï÷åßï üãêïõ 10
L. Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá êáé ôçí ïëéêÞ ðßåóç
ðïõ åðéêñáôåß óôï äï÷åßï, áí ç èåñìïêñáóßá
åßíáé ßóç ìå 500 Ê.
4.2.94 á. Óå äï÷åßï 8 L óôïõò 27°C ðåñéÝ÷å-
ôáé ðïóüôçôá áÝñéïõ ìåèáíßïõ (CÇ4) ç ïðïßá
áóêåß ðßåóç 0,984 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá
mol ôïõ ìåèáíßïõ óôï äï÷åßï.
â. Óå äï÷åßï 4 L óôïõò 127°C ðåñéÝ÷åôáé
ðïóüôçôá áÝñéïõ áéèáíßïõ (CH3CH3) ç ïðïßá
áóêåß ðßåóç 1,968 atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá
mol ôïõ áéèáíßïõ óôï äï÷åßï.
ã. Ïé ðïóüôçôåò ôùí äýï áåñßùí ìåèáíßïõ
(CÇ4) êáé áéèáíßïõ (CH3CH3), åéóÜãïíôáé óå
êåíü äï÷åßï üãêïõ V L. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôá g ôïõ Üíèñáêá êáé ôá Üôïìá ôïõ
õäñïãüíïõ óôï äï÷åßï.

ii. ôïí üãêï V ôïõ äï÷åßïõ, áí ôï ìåßãìá
áóêåß ðßåóç 4,1 atm óôïõò 127°C.
4.2.95 ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 3,612 · 1023 ìü-
ñéá CO2 êáé 2,408 · 1023 ìüñéá CO. Áí ç ðïóüôç-
ôá ôïõ ìåßãìáôïò êáôÝ÷åé üãêï 8 L óôïõò
127°C, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ìåßãìá.
â. ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé
óôï ìåßãìá.
4.2.96 ÁÝñéï ìåßãìá NO êáé CO2 óõíïëéêÞò
ìÜæáò 192 g ðåñéÝ÷åé 1,806 · 1024 ìüñéá CO2.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ óå ïîõãü-
íï.
ã. ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ðáñáðÜíù
ìåßãìá óå äï÷åßï üãêïõ 41 L óôïõò 273 Ê.
4.2.97 Éóïìïñéáêü ìåßãìá N2, NO2 êáé Í2Ï5
óõíïëéêÞò ìÜæáò 36,4 g êáôÝ÷åé üãêï V L
óôïõò 47°C êáé áóêåß ðßåóç 0,82 atm. Ná õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï V.
â. ôá g ôïõ áæþôïõ êáé ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá.
4.2.98 Óå äï÷åßï ðåñéÝ÷åôáé ìåßãìá öùóãå-
íßïõ (COCl2), CO êáé Cl2, óôï ïðïßï ôá óõóôáôé-
êÜ ôïõ âñßóêïíôáé ìå áíáëïãßá ìïñßùí 3:1:1
áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % v/v óýóôáóç ôïõ áÝñéïõ ìåßãìáôïò.
4.2 ÊÁÔÁÓÔÁÔÉÊÇ ÅÎÉÓÙÓÇ ÔÙÍ ÁÅÑÉÙÍ
â. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 40 L
ôïõ ìåßãìáôïò õðü ðßåóç 5,248 atm óôïõò
47°C.
4.2.99 Ðïóüôçôá áÝñéïõ ìåßãìáôïò äéïîåé-
äßïõ ôïõ èåßïõ (SO2) êáé ìïíïîåéäßïõ ôïõ áæþ-
ôïõ (ÍÏ):
i. êáôÝ÷åé üãêï 10 L êáé áóêåß ðßåóç 1,23
atm óôïõò 27°C,
ii. ðåñéÝ÷åé 11,2 g ïîõãüíïõ.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý óôçí ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá ôïõ èåßïõ êáé ôá mol áôüìùí ôïõ
áæþôïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ
ìåßãìáôïò.
4.2.100 Ðïóüôçôá áÝñéïõ ìåßãìáôïò ìïíï-
îåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (CO) êáé ìåèáíüëçò
(CH3OH):
i. êáôÝ÷åé üãêï 16 L êáé áóêåß ðßåóç 8,2
atm óôïõò 127°C,
ii. ðåñéÝ÷åé 8NA Üôïìá õäñïãüíïõ.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý óôçí ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ êáé ôá Üôïìá ôïõ Üí-
èñáêá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ
ìåßãìáôïò.
453
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.2

ÈÝìá 1ï
1. Ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí óå ðßåóç 2 atm óôïõò 0°C åßíáé ßóç ìå:
á. 22,4 L â. 11,2 L ã. 33,6 L ä. 44,8 L
ÌïíÜäåò 5
2. ¸íá áÝñéï × êáôáëáìâÜíåé üãêï 2,4 L õðü ðßåóç 2 atm óôïõò 7°C. Áí óôïõò 280 Ê ç ßäéá
ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ × êáôáëáìâÜíåé üãêï 4800 mL õðü ðßåóç 1 atm, ç ìåôáâïëÞ åßíáé:
á. éóü÷ùñç
â. éóüèåñìç
ã. ôõ÷áßá
ä. éóïâáñÞò
ÌïíÜäåò 5
3. Ðïéá ðïóüôçôá ïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ óå áÝñéá êáôÜóôáóç óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá áóêåß
ìåãáëýôåñç ðßåóç;
á. x g NO2
â. á g N2O5
ã. á g NO
ä. á g N2O3
ÌïíÜäåò 5
4. Óå ìéá éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ éó÷ýåé:
á. p1V1T2 = p2V2T1
â. p1T1 = p2T2
ã. p1V1 = p2V2
ä. p1T2 = p2T1
ÌïíÜäåò 5
5. Ç áíáëïãßá ôùí üãêùí äýï áÝñéùí ÷çìéêþí åíþóåùí Á êáé  åßíáé êáé áíáëïãßá ôùí mol
nA êáé nB (pA : pB = nA : nB) éó÷ýåé:
á. ðÜíôá.
â. óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá êáé ðßåóç.
ã. óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá.
ä. óôçí ßäéá ðßåóç.
ÌïíÜäåò 5

454
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 4.2

ÈÝìá 2ï
1. á. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ôéìÝò ðéÝóåùí ôçò óôÞëçò (ÉÉ) ìå ôéò ðïóüôçôåò ôçò óôÞëçò (É) ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óå ßäéá äï÷åßá (V L) êáé óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá (Ô Ê).

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

1. á g Ýíùóçò Á (Mr = 20) i. 16 atm

2. á g Ýíùóçò B (Mr = 10) ii. 4 atm

3. á g Ýíùóçò Ã (Mr = 100) iii. 1,6 atm

4. á g Ýíùóçò Á (Mr = 40) iv. 8 atm

MïíÜäåò 4
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 6
2. Ðïóüôçôá n mol áåñßïõ Á âñßóêåôáé óå äï÷åßï V1 L êáé áóêåß ðßåóç p1 atm óå èåñìïêñá-
óßá Ô1 Ê. ÄéðëáóéÜæïõìå ôçí ðßåóç ìå ìåôáâïëÞ ôïõ üãêïõ ôïõ äï÷åßïõ óôçí ßäéá èåñìï-
êñáóßá.
á. Íá åîçãÞóåôå ôç ìåôáâïëÞ ôïõ üãêïõ ôïõ äï÷åßïõ.
â. Ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå ôç ìåôáâïëÞ áõôÞ; Íá ãßíåé ôï äéÜãñáììá ôçò ìåôáâïëÞò ôçò
ðßåóçò p óå óõíÜñôçóç ìå ôïí üãêï V ôïõ äï÷åßïõ.
ã. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðõêíüôçôáò áåñßïõ óôçí ðáñáðÜíù ìåôáâïëÞ
êáé íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 3ï
á. 142 g áÝñéïõ äéáôïìéêïý óôïé÷åßïõ × êáôáëáìâÜíïõí üãêï 44,8 L óå STP. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ ×.
ÌïíÜäåò 10
â. ÂñÝèçêå üôé ìßá Üãíùóôç ïñãáíéêÞ Ýíùóç Ý÷åé ðõêíüôçôá 1 g/L óå óõíèÞêåò ðßåóçò 0,82
atm êáé èåñìïêñáóßáò 127°C. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò Á.
atm · L
Äßíåôáé R = 0,082 .
mol · K
ÌïíÜäåò 15

455
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÈÝìá 4ï
Óå äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ V L ðåñéÝ÷ïíôáé 88 g CO2 ðïõ áóêïýí ðßåóç 0,41 atm óôïõò 27°C.

á. Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï V L ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá ôïõ CO2.

ÌïíÜäåò 7
â. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ CO2.
ÌïíÜäåò 6
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðßåóç:
i. áí óôï äï÷åßï åéóá÷èïýí êáé 2 mol CO óôïõò 27°C.
ii. áí ç èåñìïêñáóßá áõîçèåß óôïõò 327°C.
atm · L
Äßíïíôáé: R = 0,082 , Ar(C) = 12, Ar(O) = 16 êáé NA = 6,02 · 1023.
mol · K
ÌïíÜäåò 12

456
 4.3
ÓõãêÝíôñùóç äéáëýìáôïò.
Áñáßùóç, áíÜìåéîç
äéáëõìÜôùí

4.3.1 ÓõãêÝíôñùóç Þ ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï äéáëýìáôïò

Ôá ðåñéóóüôåñá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá (âë. 1.5) ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìÝóá óå êÜðïéï õãñü
ìÝóï. ¸ôóé, ïé ðåñéóóüôåñåò ÷çìéêÝò ïõóßåò ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç âñß-
óêïíôáé óå êÜðïéï äéÜëõìá. Ãéá íá ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò êáèá-
ñÞò ÷çìéêÞò ïõóßáò óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôéò åêöñÜóåéò
ðïõ äçëþíïõí ôçí ðåñéåêôéêüôçôá, üðùò ç åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò (% w/w) Þ ç åðß ôïéò
åêáôü âÜñïò êáôz üãêï (% w/v) ðïõ ãíùñßóáìå. Ï óõíçèÝóôåñïò êáé óçìáíôéêüôåñïò
ôñüðïò ãéá íá ïñßóïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ç óõãêÝíôñùóç Þ ç ìï-
ñéáêüôçôá êáô’ üãêï Þ molarity (c).
ÓõãêÝíôñùóç Þ ìïñéáêüôçôá êáôz üãêï Þ molarity
ÅêöñÜæåé ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 L = 1000 mL äéáëýìáôïò
n mol
c=
V L
üðïõ c: ç óõãêÝíôñùóç Þ Þ ìïñéáêüôçôá êáôz üãêï Þ ç molarity ôïõ äéáëýìáôïò, n: ï
áñéèìüò ôùí mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôïí üãêï V ôïõ äéáëýìáôïò êáé V: ï áíôßóôïé÷ïò
üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò óå L.
mol
Ç ìïíÜäá óõãêÝíôñùóçò åßíáé ôï 1 Þ mol · L-1 Þ Ì.
L
ÐáñÜäåéãìá
ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 2 M óçìáßíåé üôé:
Διάλυμα
óå 1 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)
HCl

HCl
2M

457
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Áíôß ãéá ôçí Ýêöñáóç «äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 2 M», ìðïñïýìå íá ðïýìå «äéÜëõìá
mol
õäñï÷ëùñßïõ óõãêÝíôñùóçò 2 », Þ «äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ ìå molarity 2 Ì», Þ «äéÜëõ-
L
ìá õäñï÷ëùñßïõ ìå ìïñéáêüôçôá êáôz üãêï 2 Ì».

ÅðéóÞìáíóç
Aí ôï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáëõìÝíåò ïõóßåò, èá Ý÷åé ôüóåò ôéìÝò óõ-
ãêÝíôñùóçò üóåò åßíáé êáé ïé äéáëõìÝíåò ïõóßåò ôïõ.
ÐáñÜäåéãìá
ÄéÜëõìá áììùíßáò (ÍÇ3) 0,1 Ì êáé ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ (NH4Cl) 0,2 M óçìáßíåé üôé:
óôï 1 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol NH3 êáé 0,2 mol NH4Cl

ÂáóéêÝò åöáñìïãÝò

1. Åýñåóç ôïõ áñéèìïý ôùí mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå äåäïìÝíï üãêï äéáëýìáôïò

á. Ðþò õðïëïãßæïíôáé ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïíôáé óå äéÜëõ-

mol
ìá üãêïõ V (óå L) ìå óõãêÝíôñùóç c ;
L
â. Ðüóá mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðåñéÝ÷ïíôáé óå 500 mL äéáëýìáôïò HCl ìå óõãêÝíôñù-
mol
óç 0,4 Þ 0,4 Ì;
L
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôçò áììùíßáò êáé ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ ðïõ ðåñéÝ÷ï-
íôáé óå 4 L äéáëýìáôïò áììùíßáò (ÍÇ3) 0,1 Ì êáé ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ (NH4Cl) 0,2 M.
Ëýóç
á. Áðü ôç ó÷Ýóç ôçò ìïñéáêüôçôáò êáôz üãêï (c) Ý÷ïõìå:
óôï 1L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé c mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
V L äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = c · V mol

Áñéèìüò mol (n) äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå V L äéáëýìáôïò óõãêÝíôñùóçò c M

nä.ïõóßáò = c · V(L)

Ôïí ðáñáðÜíù ôýðï ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ÷ùñßò áðüäåéîç. ÐñïóÝ÷ïõìå ç ôéìÞ

ôïõ üãêïõ V íá åßíáé ðÜíôá óå L.
â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôïí ðáñáðÜíù ôýðï:

458
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

500
nHCl = c · V Þ nHCl = 0,4 · Þ nHCl = 0,2 mol
1000
¢ñá óôá 500 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
ã. Ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï:
ÍÇ3: n1 = c1 · V Þ n1 = 0,1 · 4 Þ n1 = 0,4 mol
mol
ÍÇ4Cl: n2 = c2 · V Þ n1 = 0,2 · 4 L Þ n2 = 0,8 mol
L
2. ÌåôáôñïðÝò ôùí ðåñéåêôéêïôÞôùí % w/w êáé % w/v óå óõãêÝíôñùóç c Ì
Ìå äåäïìÝíï üôé ç óõíçèÝóôåñç Ýêöñáóç ðåñéåêôéêüôçôáò åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ç óõ-
ãêÝíôñùóç (c), ìáò åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìç ç ìåôáôñïðÞ ôùí Üëëùí åêöñÜóåùí ðåñéåêôé-
êüôçôáò óå áõôÞí.
Õðåíèõìßæïõìå üôé:
l ç ðåñéåêôéêüôçôá % w/w åêöñÜæåé ôç ìÜæá (óå g) ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé
óå 100 g äéáëýìáôïò, êáé
l ç ðåñéåêôéêüôçôá % w/v åêöñÜæåé ôç ìÜæá (óå g) ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé
óå 100 mL äéáëýìáôïò.

á. Ná õðïëïãßóåôå ôç molarity äéáëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/w êáé

g
ðõêíüôçôáò 1,25 .
mL
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity äéáëýìáôïò HF 8% w/v.
Ëýóç

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôùí g ôçò äéáëõìÝíçò
ïõóßáò (äåäïìÝíç ó÷Ýóç), áðü ôçí % w/w Þ ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò ðïõ äßíåôáé.
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
2. ¼ôáí äßíåôáé ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá âñßóêïõìå ôïí üãêï ôùí 100 g äéáëýìáôïò
åöáñìüæïíôáò ôoí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) ôïõ äéáëýìáôïò.
mäéáëýìáôïò 100 g
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò g/mL

459
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

3. ÌåôáôñÝðïõìå ôá g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå mol.

m
n=
Mr

4. ÃñÜöïõìå ôç íÝá ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí mL äéáëýìáôïò êáé ôùí mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò,
åíþ óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 1000 mL ôïõ äéáëýìáôïò êáé Ý÷ïõìå ôç óõãêÝ-
íôñùóç c M.

á. Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óçìáßíåé üôé:

óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
O üãêïò V ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 100 g äéáëýìáôïò õðïëïãßæåôáé áðü ôç ó÷Ýóç ôçò
ðõêíüôçôáò ùò åîÞò:
m m 100 g
ñ= Þ V= Þ V= Þ V = 80 mL
V ñ 1,25 g/mol
Ôá mol ôïõ NaOH õðïëïãßæïíôáé ùò åîÞò:
m æ g ö 4
n= çç ÷÷ Þ n = Þ n = 0,1 mol
Mr è g/mol ø 40

Må âÜóç ôá ðáñáðÜíù, ç áñ÷éêÞ ó÷Ýóç ãßíåôáé:

óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = 1,25 mol NaOH
mol
¢ñá ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c = 1,25 M Þ c = 1,25 .
L
â. Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HF)
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ HF áðü ôç ó÷Ýóç:
m æ g ö 8
n= çç ÷÷ Þ n = Þ n = 0,4 mol
M r è g/mol ø 20
Ïðüôå Ý÷ïõìå:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = 4 mol HF
mol
¢ñá ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c = 4 M Þ c = 4 .
L

460
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

ÁóêÞóåéò äéáëõìÜôùí

Á. ÂáóéêÝò áóêÞóåéò

×ñÞóéìá åñãáëåßá ãéá ôç ëýóç ôùí âáóéêþí áóêÞóåùí

1. Ç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ìÜæáò äéáëýìáôïò, ôçò ìÜæáò äéáëýôç êáé ôçò ìÜæáò ôçò äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò:
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò
Ç ó÷Ýóç áõôÞ ìÜò åðéôñÝðåé íá:
l âñßóêïõìå ôç ìÜæá äéáëýìáôïò, üôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá äéáëýôç êáé ôç
ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí,
l âñßóêïõìå ôç ìÜæá äéáëýôç, üôáí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá äéáëýìáôïò êáé ôç
ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Þ ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí.
2. Ç ðõêíüôçôá (ñ) åíüò äéáëýìáôïò ïñßæåôáé ùò ôï ðçëßêï ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ
äéáëýìáôïò ðñïò ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ìÜæá áõôÞ.
mäéáëýìáôïò g
ñäéáëýìáôïò = (óõíÞèùò åêöñÜæåôáé óå )
V äéáëýìáôïò mL
H ðõêíüôçôá, üðùò Ý÷ïõìå äåé, ÷ñçóéìåýåé:
l óôïí õðïëïãéóìü ôçò ìÜæáò ïñéóìÝíïõ üãêïõ ôïõ äéáëýìáôïò:

mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ mäéáëýìáôïò = ñäéáëýìáôïò · Väéáëýìáôïò
V äéáëýìáôïò
l óôïí õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ ïñéóìÝíçò ìÜæáò ôïõ äéáëýìáôïò:
mäéáëýìáôïò mäéáëýìáôïò
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò

3. Oé ìåôáôñïðÝò ìåôáîý g – mol – L (áÝñéá) ãéá ôç äéáëõìÝíç ïõóßá:

m V
n= êáé n = (L) (ãéá áÝñéï ðïõ äéáâéâÜæåôáé óå STP)
Mr 22,4

¢óêçóç 4.3.2

Óå 200 g íåñïý äéáëýïíôáé 40 g ÍaOH ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò ìå

g
ðõêíüôçôá 1,2 . Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò.
mL

461
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ëýóç
Áðü ôçí åêöþíçóç Ý÷ïõìå ôç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç):
óôá 200 g äéáëýôç (íåñïý) ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
Ãéá íá âñïýìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôç ó÷Ýóç:
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò = 200 + 40 = 240 g
ÊáôáëÞãïõìå óôç ó÷Ýóç:
óôá 240 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaÏH)
Ãéá íá âñïýìå ôç molarity, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò þóôå íá ðñïó-
äéïñßóïõìå ôïí üãêï ôùí 240 g ôïõ äéáëýìáôïò, êáé èá ìåôáôñÝøïõìå ôá 40 g ôçò äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò óå mol.
mä/ôïò mä/ôïò 240
ñä/ôïò = Þ Vä/ôïò = Þ Vä/ôïò = Þ Vä/ôïò = 200 mL
V ä/ôïò ñ ä/ôïò 12
,
m 40
NaOH (Mr = 40): n = Þ n= Þ n = 1 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Mr 40

1ïò ôñüðïò õðïëïãéóìïý ôçò molarity

Ç ìåôáôñïðÞ ôçò äåäïìÝíçò ó÷Ýóçò óôç æçôïýìåíç ãßíåôáé ìå áíáãùãÞ óôá 1000 mL ôïõ äéá-
ëýìáôïò (æçôåßôáé o áñéèìüò mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá 1000 mL äéáëý-
ìáôïò).
óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1 mol ä. ïõóßáò (H2SO4)
» 1000 mL » » ö = ; mol »

1000
ö=1· = 5 mol NaOH
200
2ïò ôñüðïò õðïëïãéóìïý ôçò molarity
×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
n 1 mol mol
c= Þ c= Þ c=5
V 0 ,2 L L
¢ñá ç molarity ôïõ äéáëýìáôïò óå NaOH åßíáé 5 M.

ÅöáñìïãÞ 4.3.3

Óå 311,1 g íåñïý (Ç2Ï) ðñïóèÝôïõìå 18,9 g íéôñéêïý ïîÝïò (HÍO3) ìå áðïôÝëåóìá ôïí

462
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

g
ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò ìå ðõêíüôçôá 1,1 . Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéá-
mL
ëýìáôïò.

¢óêçóç 4.3.4

g
Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HF óõãêÝíôñùóçò 0,4 Ì êáé ðõêíüôçôáò 1,25 ðåñéÝ÷ï-
mL
íôáé 8 g êáèáñïý HF. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò êáé
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
á. Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôïõ üãêïõ äéáëýìáôïò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôéò ó÷Ýóåéò:
m 8
HF (Mr = 20): n = Þ n= Þ n = 0,4 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Mr 20
n 0,4
c= Þ 0,4 = Þ V = 1 L äéáëýìáôïò
V V
â. ÐñïÝêõøå ç ó÷Ýóç (äåäïìÝíç ó÷Ýóç):
óå 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HF)
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ìÜæá ôùí 1000
mL äéáëýìáôïò.
mä/ôïò
ñä/ôïò = Þ mä/ôïò = ñä/ôïò · Vä/ôïò Þ mä/ôïò = 1,25 · 1000 Þ mä/ôïò = 1250 g
V ä/ôïò

Ç ìåôáôñïðÞ ôçò äåäïìÝíçò ó÷Ýóçò óôç æçôïýìåíç ãßíåôáé ìå áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ äéá-
ëýìáôïò (æçôïýíôáé ôá g ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá 100 g äéáëýìáôïò).
óôá 1250 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ä. ïõóßáò (HF)
» 100 g » » ö=;g »

1000
ö=8· = 0,64 g HF
200
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 0,64% w/w.

463
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅöáñìïãÞ 4.3.5

g
Óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò NaOH óõãêÝíôñùóçò 0,4 Ì êáé ðõêíüôçôáò 1,25 ðåñéÝ-
mL
÷ïíôáé 16 g êáèáñïý HF. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò êáé
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

Â. ÁóêÞóåéò áñáßùóçò, óõìðýêíùóçò, áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí

Ãíùñßóáìå óôéò áóêÞóåéò äéáëõìÜôùí (âë. 1.5) üôé Ýíá äéÜëõìá ïñéóìÝíçò óõãêÝíôñùóçò
ìðïñåß íá õðïóôåß åðåîåñãáóßá åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý (áñáßùóç) åßôå ìå ôçí áöáßñå-
óç íåñïý (óõìðýêíùóç) åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (óõìðýêíùóç)
åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç Üëëïõ äéáëýìáôïò (áíÜìåéîç), ìå óêïðü íá áðïêôÞóåé äéáöïñåôéêÞ
óõãêÝíôñùóç. Óå üëá áõôÜ ôá öáéíüìåíá óôçñéæüìáóôå óôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí ðïóïôÞôùí
êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.

Èåìåëéþäçò ó÷Ýóç ãéá ôá öáéíüìåíá ôçò áñáßùóçò, ôçò óõìðýêíùóçò,

ôçò áíÜìåéîçò Þ óõíäõáóìïý

Ç ðïóüôçôá êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé óýìöù-
íá ìå ôï öáéíüìåíï åßíáé ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ðïóïôÞôùí ôçò ïõóßáò ðïõ õðÜñ-
÷ïõí ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá.

á. Áñáßùóç äéáëýìáôïò
Áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæïõìå ôç ìåßùóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.
Óôçí åíüôçôá åîåôÜæåôáé ç ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç áñáßùóçò, áõôÞ ôçò ðñïóèÞêç
êáèáñïý äéáëýôç óå Ýíá äéÜëõìá.
Ç ëýóç ôùí áóêÞóåùí ìå áñáßùóç óôçñßæåôáé óôçí éóüôçôá ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóß-
áò óôï áñ÷éêü êáé óôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá (âë.1.5).
Éó÷ýïõí:
nä. ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1) = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) Þ
n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2
üðïõ V2 = V1 + Víåñïý
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå äßíåôáé ç molarity åíüò äéáëýìáôïò, ôçí õðïëïãßæïõìå óýìöùíá
ìå ôéò âáóéêÝò áóêÞóåéò ðïõ åßäáìå.

464
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

¢óêçóç 4.3.6

Óå 100 mL äéáëýìáôïò HClO, óõãêÝíôñùóçò 4 Ì, ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý êáé

ðñïêýðôïõí 400 mL äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéá-
ëýìáôïò.
Ëýóç
¸óôù c2 Ì ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç.
¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
100 400 mol
n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ 4 · = c2 · Þ c2 = 1
1000 1000 L

ÅðéóÞìáíóç
KáôÜ ôçí áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò ç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ìåéþíåôáé,
äçëáäÞ éó÷ýåé: c2 < c1.

ÅöáñìïãÞ 4.3.7

Óå 400 mL äéáëýìáôïò ÍH3, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý êáé

ðñïêýðôïõí 500 mL äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéá-
ëýìáôïò.

¢óêçóç 4.3.8

Óå 200 mL äéáëýìáôïò NaOH 4% w/v ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý êáé ðñïêýðôïõí

500 mL äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
¸óôù c2 Ì ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç.
¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
200 500
n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · = c2 · (1)
1000 1000
MåôáôñÝðïõìå ôçí % w/v ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò óå molarity.
Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaOH áðü ôç ó÷Ýóç:
m 4
n= Þ n= Þ n = 0,1 mol
Mr 40
Ïðüôå Ý÷ïõìå:

465
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò

1000 mL äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = 1 mol NaOH
¢ñá ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c1 = 1 M.
Áíôéêáèéóôïýìå óôç ó÷Ýóç (1):
200 500
1 · = c2 · Þ c2 = 0,4 M
1000 1000

ÅöáñìïãÞ 4.3.9

250 mL äéáëýìáôïò HF 8% w/v áñáéþíïíôáé óôïí äéðëÜóéï üãêï. Íá õðïëïãßóåôå ôç

óõãêÝíôñùóç ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.

Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôï áñ÷éêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáëõìÝíåò ïõóßåò,
åñãáæüìáóôå ìå ôçí ßäéá ëïãéêÞ ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ.
nä. ïõóßáò(A1) = nä. ïõóßáò(A2) Þ cÁ1 · V1 = cÁ2 · V2
nä. ïõóßáò(Â1) = nä. ïõóßáò(Â2) Þ cÂ1 · V1 = cÂ2 · V2

¢óêçóç 4.3.10

ÄéÜëõìá ðåñéÝ÷åé CH3COOH, ìå óõãêÝíôñùóç 0,4 M, êáé CH3COONa, ìå óõãêÝíôñùóç

0,8 M. Óå 250 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðñïóèÝôïõìå 750 mL íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôéò
óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá.
Ëýóç
¸óôù c2 Ì êáé c ¢2 Ì ïé æçôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò.
¸÷ïõìå áñáßùóç êáé åöáñìüæïõìå ôçí éóüôçôá ôùí mol ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá
÷ùñéóôÜ, Üñá éó÷ýïõí:
250 1000
CH3COOH: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,4 · = c2 · Þ c2 = 0,1 Ì
1000 1000
250 1000
CH3COONa: n ¢1 = n ¢2 Þ c ¢1 · V1 = c ¢2 · V2 Þ 0,8 · = c ¢2 · Þ c ¢2 = 0,2 M
1000 1000
V2 = V1 + Víåñïý Þ V2 = 250 + 750 Þ V2 = 1000 mL

466
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

ÅöáñìïãÞ 4.3.11

ÄéÜëõìá ðåñéÝ÷åé HCOOH, ìå óõãêÝíôñùóç 0,2 M, êáé HCOONa, ìå óõãêÝíôñùóç 0,1

M. Óå 400 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðñïóèÝôïõìå 600 mL íåñïý. Íá õðïëïãßóåôå ôéò
óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá.

â. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò
Óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ïíïìÜæïõìå ôçí áýîçóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõ.
Ç áýîçóç ôçò ðåñéåêôéêüôçôáò åíüò äéáëýìáôïò ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå ôçí áöáßñåóç äéá-
ëýôç åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
i. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí áöáßñåóç êáèáñïý äéáëýôç (óõíÞèùò íåñïý)
Ç áöáßñåóç äéáëýôç áðü Ýíá äéÜëõìá ãßíåôáé ìå èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò, ïðüôå áðï-
ìáêñýíåôáé äéáëýôçò, åíþ ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
Ç ëýóç ôùí áóêÞóåùí óôçñßæåôáé óôçí éóüôçôá ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï áñ÷éêü
êáé óôï óõìðõêíùìÝíï äéÜëõìá (âë.1.5).
Éó÷ýïõí:
nä. ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1) = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) Þ
n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2
üðïõ V2 = V1 – Víåñïý
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå äßíåôáé ç molarity åíüò äéáëýìáôïò, ôçí õðïëïãßæïõìå óýìöùíá
ìå ôéò âáóéêÝò áóêÞóåéò ðïõ åßäáìå.

¢óêçóç 4.3.12

á. Èåñìáßíïõìå 80 mL äéáëýìáôïò ÍH3, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, ïðüôå åîáôìßæåôáé ïñé-

óìÝíç ðïóüôçôá íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá ôï ôåëéêü äéÜëõìá íá áðïêôÜ üãêï 50 mL. Íá
õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôçò ÍÇ3 ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 10 mL ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Ëýóç
á. ¸óôù c2 ç æçôïýìåíç molarity.
¸÷ïõìå óõìðýêíùóç, Üñá âÜóåé ôùí ðáñáðÜíù éó÷ýåé:
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 2 · 80 = c2 · 50 mL Þ c2 = 3,2 M
â. Ãéá ôçí ðïóüôçôá ôçò ÍÇ3 éó÷ýåé:
10
n = c2 · V2 Þ n = 3,2 · Þ n = 0,32 mol.
1000

467
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅöáñìïãÞ 4.3.13

á. Èåñìáßíïõìå 200 mL äéáëýìáôïò ÍaOH, óõãêÝíôñùóçò 1 Ì, ïðüôå åîáôìßæåôáé

ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôåé äéÜëõìá üãêïõ 160 mL. Íá
õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ NaOH ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 20 mL ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
ìáôïò.
ii. Óõìðýêíùóç äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Ç ëýóç ôùí áóêÞóåùí óôçñßæåôáé óôçí éóüôçôá ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (âë.1.5).
Éó÷ýïõí:
nä. ïõóßáò óôï áñ÷éêü äéÜëõìá (1) + nêáèáñÞò ïõóßáò = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) Þ
n1 + nêáèáñÜ = n2 Þ c1 · V1 + nêáèáñÜ = c2 · V2
üðïõ V2 » V1
(ç ðáñáäï÷Þ éó÷ýåé, üôáí ç ðïóüôçôá ôçò êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò åßíáé ó÷åôéêÜ ìéêñÞ)

Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå äßíåôáé ç molarity åíüò äéáëýìáôïò,ôçí õðïëïãßæïõìå óýìöùíá ìå

ôéò âáóéêÝò áóêÞóåéò ðïõ åßäáìå.

¢óêçóç 4.3.14

Óå 0,5 L äéáëýìáôïò (Ä1) ÍH3 äéáâéâÜæïíôáé 4,48 L áÝñéáò ÍÇ3 (STP), ìå áðïôÝëåóìá
íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2) óõãêÝíôñùóçò 1 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéå-
êôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò Ä1. Íá èåùñÞóåôå üôé ìå ôçí ðñïóèÞêç ôïõ áå-
ñßïõ äå ìåôáâÜëëåôáé ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò.
Ëýóç
¸÷ïõìå óõìðýêíùóç ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå äéÜëõìá, Üñá âÜóåé
ôùí ðáñáðÜíù éó÷ýåé:
nä. ïõóßáò(1) + nêáèáñÞò áÝñéáò ïõóßáò = nä. ïõóßáò(2) Þ
4 ,48
c1 · V1 (L) + nêáèáñÞò áÝñéáò ïõóßáò = c2 · V2 (L) Þ c1 · 0,5 + = 1 · 0,5 Þ
22,4
c1 · 0,5 + 0,2 = 0,5 Þ c1 · 0,5 = 0,3 Þ c1 = 0,6 Ì
¢ñá ôï áñ÷éêü äéÜëõìá (Ä1) Ý÷åé óõãêÝíôñùóç c1 = 0,6 Ì.
ÄéÜëõìá Ä1
Èá ìåôáôñÝøïõìå ôç óõãêÝíôñùóç (c = 0,6 Ì) óå ðåñéåêôéêüôçôá % w/v.
ÓõãêÝíôñùóç c1 = 0,6 M óçìáßíåé üôé:

468
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,6 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò

Õðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá (óå g) ôçò ÍÇ3 áðü ôç ó÷Ýóç:
m
n= Þ m = n · Mr Þ n = 0,6 · 17 Þ m = 10,2 g
Mr
Ïðüôå, Ý÷ïõìå:
óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10,2 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
100 mL äéáëýìáôïò » ö=; g
ö = 1,02 g NH3
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 1,02% w/v.

ÅöáñìïãÞ 4.3.15

Óå 800 L äéáëýìáôïò (Ä1) CaCl2 ãßíåôáé ðñïóèÞêç 2,22 g óôåñåïý CaCl2, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2) óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò Ä1. Íá èåùñÞóåôå üôé ìå ôçí ðñïóèÞêç
äå ìåôáâÜëëåôáé ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò.

ÅðéóÞìáíóç
KáôÜ ôç óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò áõîÜíå-
ôáé, äçëáäÞ éó÷ýåé: c2 > c1.

ã. ÁíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò

Áíáìåéãíýïõìå äýï Þ ðåñéóóüôåñá äéáëýìáôá ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Á, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ðñïêýøåé Ýíá êáéíïýñéï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Á.
Ç ëýóç áõôþí ôùí áóêÞóåùí óôçñßæåôáé óôçí éóüôçôá ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðñéí
ôï ôåëéêü äéÜëõìá êáé óôï ôåëéêü äéÜëõìá (âë. 1.5).
Éó÷ýïõí ãéá ôçí áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí:
nä. ïõóßáò (1) + nä. ïõóßáò (2) = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (2) Þ
n1 + n2 = n3 Þ c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3
üðïõ V3 = V1 + V2
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå äßíåôáé ç molarity åíüò äéáëýìáôïò, ôçí õðïëïãßæïõìå óýìöùíá
ìå ôéò âáóéêÝò áóêÞóåéò ðïõ åßäáìå.

469
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

¢óêçóç 4.3.16

Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá (Ä1) H2S óõãêÝíôñùóçò 2,5 Ì êáé äéÜëõìá (Ä2) H2S óõãêÝ-
íôñùóçò 7,5 Ì ìå áíáëïãßá üãêùí 4:1 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä3).
Ëýóç
¸óôù c3 ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç, óå mol/L, ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
¸÷ïõìå áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé éó÷ýïõí ïé ó÷Ýóåéò:
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 (1)
V3 = V1 + V2 (2)
Åðßóçò áðü ôá äåäïìÝíá ôçò Üóêçóçò Ý÷ïõìå:
V1 4
= Þ V1 = 4V2 (3)
V2 1
Ç ó÷Ýóç (1), ëüãù ôùí ó÷Ýóåùí (2) êáé (3), ãßíåôáé:
2,5 · 4V2 + 7,5 · V2 = c3 · 5V2 Þ 17,5V2= c3 · 5V2 Þ c3 = 3,5 M
¢ñá ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé åßíáé c3 = 3,5 M.

ÅöáñìïãÞ 4.3.17

Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá (Ä1) Ca(OH)2 óõãêÝíôñùóçò 4 Ì êáé äéÜëõìá (Ä2) Ca(OH)2

óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ìå áíáëïãßá üãêùí 3:2 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity
ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä3).

ÅðéóÞìáíóç
KáôÜ ôçí áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëé-
êïý äéáëýìáôïò (c3) Ý÷åé ìéá åíäéÜìåóç ôéìÞ áðü ôéò ôéìÝò ôùí óõãêåíôñþóåùí ôùí áñ÷éêþí
äéáëõìÜôùí (c1 êáé c2), äçëáäÞ éó÷ýåé: c1 < c3 < c2, üôáí áí c1 < c2.

ä. ÁíÜìåéîç äéáëõìÜôùí äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí

ìåôáîý ôïõò
Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá ïõóßáò Á ìå äéÜëõìá ïõóßáò Â, üðïõ ïé ïõóßåò Á êáé  äåí áíôé-
äñïýí ìåôáîý ôïõò.
Ç ëýóç ôùí áóêÞóåùí óôçñßæåôáé óôçí éóüôçôá ôùí mol ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ðñéí ôï
ôåëéêü äéÜëõìá êáé ôùí mol óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
Éó÷ýïõí ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí:

470
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

Ïõóßá Á: nä. ïõóßáò (Á1) = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Á3) Þ
nÁ1 = nÁ3 Þ cÁ1 · V1 = cÁ3 · V3
Ïõóßá Â: nä. ïõóßáò (Â2) = nä. ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Â3) Þ
nÂ2 = nÂ3 Þ cÂ2 · V2 = cÂ3 · V3
üðïõ V3 = V1 + V2
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå äßíåôáé ç molarity åíüò äéáëýìáôïò, ôçí õðïëïãßæïõìå óýìöùíá
ìå ôéò âáóéêÝò áóêÞóåéò ðïõ åßäáìå.

¢óêçóç 4.3.18

Áíáìåéãíýïõìå 20 mL äéáëýìáôïò (Ä1) ÇCl, óõãêÝíôñùóçò 3 Ì, ìå 40 mL äéáëýìáôïò

(Ä2) HBr, óõãêÝíôñùóçò 4,5 Ì. Ná õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí
ïõóéþí óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3).
Ëýóç
¸óôù c3Á (ÇCl) êáé c3 (HBr) ïé æçôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò óôï ôåëéêü äéÜëõìá Ä3.
¸÷ïõìå áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí
ìåôáîý ôïõò (HCl êáé HBr), óõíåðþò éó÷ýïõí:
20 60 mol
Ãéá ôï HCl: c1 · V1 = c3Á · V3 Þ 3 · = c3A · Þ c3A = 1
1000 1000 L
40 60 mol
Ãéá ôï HBr: c2 · V2 = c3B · V2 Þ 4,5 · = c3B · Þ c3B = 3
1000 1000 L
60
V3 = V1 + V2 Þ V3 = 20 + 40 Þ V3 = 60 mL Þ V3 = L
1000
¢ñá ïé æçôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí HCl êáé HBr óôï ôåëéêü äéÜëõìá
åßíáé 1 Ì ÇCl êáé 3 Ì ÇÂr.

ÅöáñìïãÞ 4.3.19

Áíáìåéãíýïõìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) NH3 óõãêÝíôñùóçò 2 Ì êáé 600 äéáëýìáôïò

(Ä2) NaOH óõãêÝíôñùóçò 4 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí
ïõóéþí óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3).
Óçìåßùóç: Ç óçìáíôéêÞ ðåñßðôùóç ôçò áíÜìåéîçò äýï äéáëõìÜôùí äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí
ðïõ áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò åîåôÜæåôáé óôï 4.4.

471
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ã. ÃåíéêÝò áóêÞóåéò äéáëõìÜôùí

Óôéò ãåíéêÝò áóêÞóåéò äéáëõìÜôùí ðáñïõóéÜæåôáé óõíäõáóìüò äéáöüñùí öáéíïìÝíùí

(üðùò áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí êáé áñáßùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò), Þ äéáöüñùí ðñï-
âëçìÜôùí ðïõ åßäáìå.

Ìåèïäïëïãßá
1. Ãßíåôáé ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò Üóêçóçò, êáé óå êÜèå äéÜëõìá ôçò ðáñÜóôáóçò
óçìåéþíïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôçí ðåñéåêôéêüôçôá. ¼,ôé äå äßíåôáé
ôï óçìåéþíïõìå ìå Üãíùóôï.
2. Ãéá ôç ëýóç ôçò Üóêçóçò óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôùí mol ãéá ôçí êÜèå äéáëõìÝíç
ïõóßá ðïõ Ý÷ïõìå: «Ôá mol ôçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá åßíáé ßóá ìå ôï Üèñïéóìá ôùí
mol ôçò ßäéáò ïõóßáò ðïõ åß÷áìå ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá»
mäéáëýìáôïò 100 g
ñäéáëýìáôïò = Þ Väéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò ñ äéáëýìáôïò g/mL

3. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôçò êÜèå ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðáñáðÜíù èåìåëéþäç
ó÷Ýóç êáé óôç óõíÝ÷åéá áíôéêáèéóôïýìå óå áõôÞ. Áðü ôçí åîßóùóç ðïõ ðñïêýðôåé âñß-
óêïõìå ôï æçôïýìåíï ôçò Üóêçóçò.

¢óêçóç 4.3.20

4,48 L áÝñéáò ÍÇ3 (STP) äéáëýïíôáé óå öéÜëç ìå íåñü, ïðüôå ìå ôç óõìðëÞñùóç åðé-
ðëÝïí ðïóüôçôáò íåñïý ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 0,2 L.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò (Ä1) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
â. Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãßíåôáé ðñïóèÞêç 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä2) ÍÇ3,
óõãêÝíôñùóçò 4 Ì. Óôï äéÜëõìá (Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóôßèåôáé íåñü, Ýôóé þóôå íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä4) üãêïõ 1 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò Ä4.
Ëýóç
á. Ãéá íá õðïëïãßóïõìå ôç óõãêÝíôñùóç (c1) ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðïõ ó÷çìáôßóôçêå, èá
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï:
n æ mol ö
c1 = 1 ç ÷
V1 è L ø

Áñêåß íá õðïëïãßóïõìå ôá mol (n1) ôçò ÍÇ3 ðïõ ðñïóèÝôïõìå óôï íåñü êáé ôïí áíôßóôïé÷ï
üãêï (V1) ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óå ëßôñá (L).

472
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

V áåñßïõ 4 ,48 L
NH3: n1 = Þ n1 = Þ n1 = 0,2 mol
Vm 22,4 L/mol

Ôï äéÜëõìá (Ä1) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå Ý÷åé üãêï V1 = 0,2 L, Üñá Ý÷ïõìå:

n1 0,2 mol
c1 = Þ c1 = Þ c1 = 1
V1 0,2 L

â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2 êáé ôçí ðñïóèÞêç íåñïý óôï äéÜëõìá (Ä3)
ðïõ ðñïÝêõøå, ó÷çìáôéêÜ Ý÷ïõìå:

Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 4

ΝΗ 3 ΝΗ 3 Η 2Ο ΝΗ 3
+ +
V1 = 0,2 L V2 = 0,4 L V 4= 1 L
c1 = 1 M c2 = 4 M c4 = ; M

Óôçí Üóêçóç Ý÷ïõìå äýï äéáäï÷éêÜ öáéíüìåíá:

i. ôçò áíÜìåéîçò äýï äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2 ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé
ii. ôçò áñáßùóçò ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ðñïêýðôåé.
Ìáò åíäéáöÝñåé ìüíï ç óõãêÝíôñùóç (c4) ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä4), ïðüôå ìáò äéåõ-
êïëýíåé íá ëýóïõìå ôçí Üóêçóç óôçñéæüìåíïé óôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí mol ôçò áììùíßáò
(ÍÇ3) óôï ôåëéêü äéÜëõìá êáé ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá.
Ãéá ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáôÜ ôçí áíÜìåéîç êáé ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:
näéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá = nïëéêÜ ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá Þ
nä. ïõóßáò(Ä4) = nä. ïõóßáò(Ä1) + nä. ïõóßáò(Ä2) Þ
c4 · V4 (L) = c1 · V1 (L) + c2 · V2 (L) Þ c4 · 1 = 1 · 0,2 + 0,4 · 4 Þ
c4 = 0,2 + 1,6 Þ c4 = 1,8 M
¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä4) Ý÷åé molarity c4 = 1,8 Ì.
¢ëëïò ôñüðïò ëýóçò
Ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2 éó÷ýåé:
18
,
c3 · V3 (L) = c1 · V1 (L) + c2 · V2 (L) Þ c3 · 0,6 = 1 · 0,2 + 0,4 · 4 Þ c3 = Þ c3 = 3 M
0 ,6
Ãéá ôçí áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ä3 éó÷ýåé:
c3 · V3 (L) = c4 · V4 (L) Þ 3 · 0,6 = c4 · 1 Þ c4 = 1,8 M

473
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅöáñìïãÞ 4.3.21

7,3 g HCl äéáëýïíôáé óå öéÜëç ìå íåñü, ïðüôå ìå ôç óõìðëÞñùóç åðéðëÝïí ðïóüôç-

ôáò íåñïý ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 400 mL.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò (Ä1) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
â. Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãßíåôáé ðñïóèÞêç 0,2 L äéáëýìáôïò (Ä2) ÇCl,
óõãêÝíôñùóçò 2Ì. Óôï äéÜëõìá (Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóôßèåôáé íåñü, Ýôóé þóôå íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä4) üãêïõ 1 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò Ä4.

ÓõìðÝñáóìá
¼ôáí Ý÷ïõìå Üóêçóç äéáëõìÜôùí ðïõ áíáöÝñåôáé óå óõíäõáóìü öáéíïìÝíùí, åßíáé
ðñïôéìüôåñï íá ëýíïõìå ôçí Üóêçóç óýìöùíá ìå ôçí éóüôçôá ôùí mol ãéá êÜèå äéáëõ-
ìÝíç ïõóßá ðïõ áíáöÝñåôáé.

¢óêçóç 4.3.22

Áíáìåéãíýïíôáé 2 L äéáëýìáôïò (Ä1) ìå 8 L äéáëýìáôïò (Ä2), Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôßæå-

ôáé äéÜëõìá (Ä3) üãêïõ 10 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò
(Ä3), áí åßíáé ãíùóôü üôé:
á. ôï äéÜëõìá Ä1 ðåñéÝ÷åé ÇÍÏ2, ìå óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì, êáé NaNO2 ìå óõãêÝíôñùóç
0,8 Ì êáé
â. ôï äéÜëõìá Ä2 ðåñéÝ÷åé ÇÍÏ2 ìå óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì.
Ëýóç
Ó÷çìáôéêÜ, ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí Ý÷ïõìå:
Διάλυμα 1 Διάλυμα 2 Διάλυμα 3

HNO2 NaNO 2 HNO 2 HNO2 NaNO 2

+
V1 = 2 L V2 = 8 L V 3= 10 L
c1=0,4 M c΄1 =0,8 M c 2 = 0,1 M c 3 M c΄3 M

Èá åñãáóôïýìå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ êáé èá óôçñé÷èïýìå óôçí éóüôçôá ôïõ
áñéèìïý mol êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
Ãéá ôï ÇÍÏ2 éó÷ýåé:
nÇÍÏ2(Ä1) + nÇÍÏ2(Ä2) = nÇÍÏ2(Ä3) Þ

474
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

c1 · V1 (L) + c2 · V2 (L) = c3 · V3 (L) Þ 0,4 · 2 + 0,1 · 8 = c3 · 10 Þ

1,6 = c3 · 10 Þ c3 = 0,16 Ì
Ãéá ôï ÍaÍÏ2 éó÷ýåé:
nNaÍÏ2(Ä1) = nNaÍÏ2(Ä3) Þ
c ¢1 · V1 (L) = c ¢3 · V3 (L) Þ 0,8 · 2 = c ¢3 · 10 Þ 1,6 = c ¢3 · 10 Þ c ¢3 = 0,16 Ì

¢ñá ôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3) ðåñéÝ÷åé ÇÍÏ2, ìå óõãêÝíôñùóç c3 = 0,16 Ì êáé ÍaNO2, ìå óõ-
ãêÝíôñùóç c ¢3 = 0,16 Ì .

ÅöáñìïãÞ 4.3.23

Áíáìåéãíýïíôáé 4 L äéáëýìáôïò (Ä1) ìå 6 L äéáëýìáôïò (Ä2), Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôßæå-

ôáé äéÜëõìá (Ä3) üãêïõ 10 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò
(Ä3), áí åßíáé ãíùóôü üôé:
á. ôï äéÜëõìá Ä1 ðåñéÝ÷åé ÇF ìå óõãêÝíôñùóç 0,05 Ì, êáé NaF ìå óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì
êáé
â. ôï äéÜëõìá Ä2 ðåñéÝ÷åé ÇF ìå óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì.

475
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò

4.3.24 á. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ óôïí íù äéÜëõìá. Ôï 1 L ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ áðï-

ðáñáêÜôù ôýðï: ìÝíåé èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
. . . æ. . .ö á. c = 1 M â. c = 0,5 M
c= ç ÷ ã. c = 2 M ä. c = 0,1 M
. . . è. . .ø
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò óõãêÝ- 4.3.27 Ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá ìå ôçí ðñï-
íôñùóçò (c) ãéá ôá äéáëýìáôá ðïõ ó÷çìáôßæï- óèÞêç 20 g HF óå 80 mL íåñïý. Ôï äéÜëõìá
íôáé óôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò. ðïõ ðñïêýðôåé èá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá:
i. Äéáëýïíôáé 0,1 mol ÇCl óå 500 mL á. 20% w/v â. 10 M
íåñïý. ¢ñá: ã. 1 Ì ä. 20% w/w
Á. c = 0,1 M B. c = 0,2 M (Ar(F) = 19, Ar(H) = 1)
Ã. c = 0,002 M Ä. c = 0,05 M 4.3.28 Ðüóá mL äéáëýìáôïò öùóöïñéêïý
ii. Äéáëýïíôáé 8 g ÍaOH óå 5 L íåñïý. ¢ñá: ïîÝïò (H3PO4), óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì, ðåñéÝ-
Á. c = 0,2 M B. c = 4 M ÷ïõí 0,4 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò;
Ã. c = 0,02 M Ä. c = 0,04 M á. 4 mL â. 40 mL
(Ar(Na) = 23, Ar(O) = 16, Ar(H) = 1) ã. 4000 mL ä. 1000 mL
iii. Äéáëýïíôáé 4,48 L áÝñéáò ÍÇ3 (STP) óå 4.3.29 Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç åíüò
200 mL íåñïý. ¢ñá: äéáëýìáôïò ïîÝïò ÷ñåéáæüìáóôå 4 g NaOH.
Á. c = 0,2 M B. c = 2 M Áðü äéÜëõìá NaOH, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, èá
Ã. c = 1 M Ä. c = 0,001 M ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå:
á. 200 mL â. 0,5 L
4.3.25 á. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ: ã. 50 mL ä. 400 mL
æ. . . ö (Ar(Na) = 23, Ar(O) = 16, Ar(H) = 1)
n = . . . · . . .ç ·... ÷
è. . . ø 4.3.30 Óå 250 mL õäáôéêïý äéáëýìáôïò õ-
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü ôùí mol (n) äñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ (ÊÏÇ), óõãêÝíôñùóçò
äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå êáèåìßá áðü ôéò ðáñá- 1 Ì, ðåñéÝ÷ïíôáé:
êÜôù ðåñéðôþóåéò. á. 14 g KOH â. 8 g KOH
i. 200 mL äéáëýìáôïò ÇÍÏ2, óõãêÝíôñù- ã. 56 g KOH ä. 1,4 g KOH
óçò 2 M. ¢ñá: (Ar(K) = 39, Ar(O) = 16, Ar(H) = 1)
Á. n = 0,4 mol B. n = 400 mol
4.3.31 Óå 0,2 L äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ,
Ã. n = 2 mol Ä. n = 4 mol ìå molarity 0,2 M, ðåñéÝ÷ïíôáé:
ii. 0,2 L äéáëýìáôïò KOH, óõãêÝíôñùóçò á. 40 mol HCl â. 0,04 mol HCl
4 M. ¢ñá:
ã. 0,2 mol HCl ä. 0,4 mol HCl
Á. n = 0,2 mol B. n = 4 mol
4.3.32 Óå 800 mL õäáôéêïý äéáëýìáôïò ôï
Ã. n = 0,8 mol Ä. n = 0,08 mol
ïðïßï ðåñéÝ÷åé NH3 ìå óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì êáé
4.3.26 ÄéáèÝôïõìå 2 L äéáëýìáôïò Mg(OH)2, NH4Cl ìå óõãêÝíôñùóç 0,2 Ì, ðåñéÝ÷ïíôáé:
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì. Ãéá ôéò áíÜãêåò åíüò ðåéñÜ- á. 80 mol NH3 êáé 160 mol NH4Cl.
ìáôïò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï 1 L áðü ôï ðáñáðÜ- â. 0,1 mol NH3 êáé 0,2 mol NH4Cl.
ã. 0,080 mol NH3 êáé 0,160 mol NH4Cl.

476
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
ä. 0,8 mol NH3 êáé 1,6 mol NH4Cl.
4.3.33 ÄéÜëõìá õäñïèåßïõ (H2S) Ý÷åé ðåñéå-
êôéêüôçôá 6,8% w/v. Ç molarity ôïõ äéáëýìá-
ôïò èá åßíáé ßóç ìå:
á. 0,68 M â. 2 M
ã. 0,2 Ì ä. 1 M
(Ar(S) = 32, Ar(H) = 1)
4.3.34 Äéáëýïõìå äõóäéÜëõôç ïõóßá Á óå
íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé êïñå-
óìÝíï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò Á. Ôï êïñåóìÝíï
äéÜëõìá:
á. èá åßíáé ðõêíü äéÜëõìá.
â. èá Ý÷åé ìåãÜëç óõãêÝíôñùóç (c).
ã. èá Ý÷åé áñêåôÜ ìéêñÞ óõãêÝíôñùóç (c).
ä. èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç (c) áíÜëïãá ìå ôç
èåñìïêñáóßá äéÜëõóçò.
4.3.35 ÊïñåóìÝíï õäáôéêü äéÜëõìá ïõóßáò
Á Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 16 Ì óôïõò 25°C. Ðïéåò
áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé
ðïéåò åßíáé ëáíèáóìÝíåò;
á. H oõóßá Á åßíáé äõóäéÜëõôç (25°C).
â. Ç ïõóßá Á äéáëýåôáé åýêïëá óôï íåñü
óôïõò 25°C.
ã. Ç óõãêÝíôñùóç êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò
ôçò ïõóßáò Á èá åßíáé ìéêñüôåñç óå èåñìï-
êñáóßá 50°C.
ä. Ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé ç
ßäéá, áí ç èåñìïêñáóßá ôïõ äéáëýìáôïò ãßíåé
15°C.
å. Ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé ç
ßäéá, áí ç èåñìïêñáóßá ôïõ äéáëýìáôïò ãßíåé
35°C.
4.3.36 Ç äéáëõôüôçôá ôçò áììùíßáò (ÍÇ3)
óôï íåñü åßíáé 17 g áíÜ L íåñïý. Ôï êïñåóìÝ-
íï äéÜëõìá ôçò áììùíßáò èá Ý÷åé ðåñéåêôéêü-
ôçôá:
á. 17% w/v â. 1 M
ã. 17% w/w
ä. ìç õðïëïãßóéìç ìå áõôÜ ôá äåäïìÝíá
(Ar(Í) = 14, Ar(H) = 1)
4.3.37 1 L êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò Ìn(OH)2
Ý÷åé óõãêÝíôñùóç c Ì êáé ðåñéÝ÷åé 1 mol
óôåñåïý Ìn(OH)2. ÐñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá
íåñïý óôï 1 L ôïõ äéáëýìáôïò, ìå áðïôÝëåóìá
íá äéáëýåôáé Ýíá ìÝñïò ôïõ óôåñåïý. Ôï íÝï äé-
Üëõìá èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç c1 Ì. Èá éó÷ýåé:
á. c1 < c â. c1 = c
ã. c1 > c ä. c1 » c
4.3.38 ¸íá äéÜëõìá ðáñáóêåõÜæåôáé ìå
äéÜëõóç 0,15 mol CaCl2 êáé 0,6 mol KCl óå
íåñü, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 1 L.
Ç óõãêÝíôñùóç ôùí Cl- óôï äéÜëõìá èá åßíáé
ßóç ìå:
á. 0,15 Ì â. 0,6 M
ã. 0,75 Ì ä. 0,9 Ì
4.3.39 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò íéôñé-
êïý ïîÝïò (HNO3), óõãêÝíôñùóçò c Ì, ðñï-
óèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý. Ðïéåò áðü ôéò
ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò
ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ðïóüôçôá ôïõ êáèáñïý íéôñéêïý ïîÝïò
ìåéþèçêå.
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ íåñïý áõîÞèçêå.
ã. Ôá mol ôïõ ÇÍÏ3 ðáñÝìåéíáí óôáèåñÜ.
ä. Ç molarity ôïõ äéáëýìáôïò ìåéþèçêå.
å. Ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò áõîÞèçêå.
4.3.40 50 mL äéáëýìáôïò HCl, óõãêÝíôñù-
óçò 0,1 M, áñáéþíåôáé ìå ôçí ðñïóèÞêç
íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõ-
ìá üãêïõ 500 mL. Ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá èá
Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
á. 1,00 M â. 0,20 M
ã. 0,05 Ì ä. 0,01 M
4.3.41 ÄéáèÝôïõìå õäáôéêü äéÜëõìá NaOH,
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì. Óå Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæü-
ìáóôå äéÜëõìá NaOH, óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì.
ÅðïìÝíùò èá ðñÝðåé:
á. ïñéóìÝíïò üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
íá ãßíåé ðåíôáðëÜóéïò ìå ôçí ðñïóèÞêç
íåñïý.
477
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
â. ïñéóìÝíïò üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
íá ìåéùèåß êáôÜ ôï Þìéóõ ìå ôçí áöáßñåóç
íåñïý.
ã. ïñéóìÝíïò üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
íá ãßíåé äåêáðëÜóéïò ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý.
ä. ïñéóìÝíïò üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
1 ðïóüôçôá íåñïý. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù
íá åîéóùèåß ìå ôï ìå áöáßñåóç íåñïý.
10
4.3.42 á. Óôï åñãáóôÞñéï Ý÷ïõìå äéÜëõìá
ÇCl, óõãêÝíôñùóçò 1 Ì, êáé ÷ñåéáæüìáóôå äéÜ-
ëõìá ÇCl, óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì. Ç ðáñáóêåõÞ
ôïõ äéáëýìáôïò ãßíåôáé ùò åîÞò:
i. ÐñïóèÝôïõìå íåñü óå êáôÜëëçëç ðï-
óüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ìéêñü-
ôåñç áðü 50 mL, Ýôóé þóôå ï üãêïò íá ãßíåé
50 mL.
ii. Èåñìáßíïõìå êáôÜëëçëç ðïóüôçôá
ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ìåãáëýôåñç áðü
50 mL, Ýôóé þóôå íá åîáôìéóôåß äéáëýôçò
êáé ï üãêïò íá ãßíåé 50 mL.
â. ÌåôÜ ôçí åðéëïãÞ i Þ ii, èá ÷ñçóéìïðïéç-
èïýí:
i. 10 mL äéáëýìáôïò HCl 1M.
ii. 80 mL äéáëýìáôïò HCl 1M.
iii. 5 mL äéáëýìáôïò HCl 1M.
iv. 100 mL äéáëýìáôïò HCl 1M.
4.3.43 á. ÄéáâéâÜæïõìå 22,4 L áÝñéïõ HCl
(STP) óå íåñü, Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõ-
ìá üãêïõ 1 L. Ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
i. 1,00 Ì ii. 0,10 M
iii. 0,01 Ì iv. 0,05 Ì
â. Ãéá íá áðïêôÞóåé ôï äéÜëõìá óõãêÝíôñù-
óç 0,5 Ì, èá ðñÝðåé:
i. íá óõìðõêíþóïõìå ôï äéÜëõìá ìÝ÷ñé
ôïõ üãêïõ ôùí 500 mL.
ii. íá ðñïóèÝóïõìå íåñü ìÝ÷ñé ôïõ üãêïõ
ôùí 4 L.
iii. íá äéáëýóïõìå êáé Üëëá 22,4 L áåñßïõ
HCl óå STP.
iv. íá ðñïóèÝóïõìå 1000 mL íåñïý.
478
Ç ðñïóèÞêç ôùí êáèáñþí ïõóéþí äå ìåôá-
âÜëëåé ôïí üãêï.
4.3.44 Ðïóüôçôá äéáëýìáôïò êáõóôéêïý
êáëßïõ (ÊÏÇ), óõãêÝíôñùóçò c Ì, èåñìáßíå-
ôáé, ìå áðïôÝëåóìá íá åîáôìßæåôáé ïñéóìÝíç
ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèá-
óìÝíåò;
á. Ç ðïóüôçôá ôïõ êáõóôéêïý êáëßïõ (ÊÏÇ)
áõîÞèçêå.
â. Ôá mol ôïõ íåñïý ìåéþèçêáí.
ã. Ôá mol ôïõ ÊÏÇ åëáôôþèçêáí.
ä. Ç ìïñéáêüôçôá êáôz üãêï ôïõ äéáëýìáôïò
ìåéþèçêå.
å. Ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò Ýìåéíå óôáèåñüò.
4.3.45 400 mL äéáëýìáôïò ÇÍÏ 3, óõãêÝ-
íôñùóçò 0,1 Ì, ìåôáôñÝðïíôáé óå äéÜëõìá ìå
molarity 0,2 M:
á. áí åîáôìéóôïýí ìå èÝñìáíóç 200 mL
íåñïý.
â. ìå ôçí ðñïóèÞêç 400 mL íåñïý.
ã. ìå ôçí ðñïóèÞêç 400 mL äéáëýìáôïò ÇCl,
óõãêÝíôñùóçò 0,3 Ì.
ä. ìå ôçí ðñïóèÞêç 0,1 mol êáèáñïý ÇÍÏ3.
å. ìå ôçí ðñïóèÞêç 0,04 mol êáèáñïý ÇÍÏ3.
4.3.46 ÄéáèÝôïõìå 2 L äéáëýìáôïò NaOH,
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì, êáé èÝëïõìå íá ðÜñïõìå
äéÜëõìá NaOH, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì. Èá ðñÝ-
ðåé:
á. íá ðñïóèÝóïõìå 1 mol êáèáñïý NaOH.
â. íá ðñïóèÝóïõìå 2 L íåñïý.
ã. íá ðñïóèÝóïõìå 2 L äéáëýìáôïò ÊÏÇ, óõ-
ãêÝíôñùóçò 0,4 Ì.
ä. íá áöáéñÝóïõìå 1 L íåñïý.
4.3.47 Áíáìåéãíýïõìå V L õäáôéêïý äéáëý-
ìáôïò NaOH, óõãêÝíôñùóçò c1 M, ìå V L õäá-
ôéêïý äéáëýìáôïò NaOH, óõãêÝíôñùóçò c2 M.
Áí éó÷ýåé c1 > c2, ôüôå, ãéá ôç óõãêÝíôñùóç c3
M ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå, èá éó÷ýåé:
á. c1 > c3 > c2 â. c1 = c3 > c2
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
ã. c1 > c3 = c2 ä. c3 = 0,5c1
å. c3 = 0,5(c1 + c2)
4.3.48 Áíáìåéãíýïõìå 250 mL äéáëýìáôïò
HBr, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, ìå 250 mL äéáëýìá-
ôïò HBr, óõãêÝíôñùóçò 4 Ì. Ôï äéÜëõìá ðïõ
ó÷çìáôßæåôáé èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç ßóç ìå:
á. 1,2 Ì â. 3,0 M
ã. 2,0 Ì ä. 4,0 Ì
4.3.49 Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá H2SO4, óõ-
ãêÝíôñùóçò 1 Ì, ìå äéÜëõìá H2SO4, óõãêÝ-
íôñùóçò 4 Ì, ìå áíáëïãßá üãêùí 4:1
áíôßóôïé÷á. Ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé èá Ý÷åé
óõãêÝíôñùóç:
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
4.3.51 Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åê-
öñÜóåéò óõãêÝíôñùóçò:
á. äéÜëõìá ÇÉ ìïñéáêüôçôáò êáô’üãêï 0,2Ì.
â. äéÜëõìá Ç2S 2 M.
ã. äéÜëõìá NÇ3, óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì, êáé
NH4Cl, óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì.
ä. äéÜëõìá ÇCl ìå c = 2 Ì.
å. äéÜëõìá ÇÍÏ3 ìå molarity 1 M.
4.3.52 Íá áíáëýóåôå ôéò åêöñÜóåéò:
á. äéÜëõìá ÍaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/w.
â. äéÜëõìá Br2 óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá (CCl4)
ðåñéåêôéêüôçôáò 16% w/v.
ã. äéÜëõìá Ç2SO4 ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v.
ä. äéÜëõìá Ç3PO4, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì.
4.3.53 á. Ðþò õðïëïãßæåôáé ï áñéèìüò
ôùí mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò õäáôéêïý äéáëý-
ìáôïò HNO3, óõãêÝíôñùóçò c Ì, ðïõ ðåñéÝ-
÷ïíôáé óå V mL ôïõ äéáëýìáôïò;
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá mol êÜèå äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò óôéò ðáñáêÜôù ðïóüôçôåò äéáëõ-
ìÜôùí:
i. 400 mL äéáëýìáôïò ÍÇ3 1,7% w/v.
á. 2 Ì â. 1,6 M
ã. 3,2 Ì ä. 3 Ì
4.3.50 Áíáìåéãíýïõìå 40 mL äéáëýìáôïò
HBr, óõãêÝíôñùóçò 1,2 Ì, ìå 40 mL äéáëýìá-
ôïò ÇÉ, óõãêÝíôñùóçò 1,6 Ì. Ïé óõãêåíôñþ-
óåéò ôïõ ÇÂr êáé ôïõ ÇÉ óôï äéÜëõìá ðïõ
ðñïêýðôåé èá åßíáé ßóåò ìå:
á. 1,4 Ì HBr êáé 1,4 M HI
â. 0,3 Ì HBr êáé 0,4 M HI
ã. 0,06 Ì HBr êáé 0,08 M HI
ä. 0,6 Ì HBr êáé 0,8 M HI
ii. 500 mL äéáëýìáôïò HF 4% w/w êáé
ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL.
iii. 250 mL äéáëýìáôïò ÇÉ 2 Ì.
iv. 800 mL äéáëýìáôïò ÍÇ3 0,4 Ì êáé NH4Cl
0,2 M.
4.3.54 ÄéáèÝôïõìå ðïóüôçôá óôåñåïý
NaOH êáé ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç åíüò ëßôñïõ. Íá
ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò äé-
áëýìáôïò NaOH, óõãêÝíôñùóçò 1,5 Ì.
4.3.55 ÄéáèÝôïõìå ðïóüôçôá óôåñåïý
NaOH êáé ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç 0,5 L. Íá ðåñé-
ãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò äéáëýìá-
ôïò NaOH óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì.
4.3.56 Ãéá Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæüìáóôå äéÜ-
ëõìá NaCl óõãêÝíôñùóçò 0,4 Ì. Ná ðåñé-
ãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá ðáñáóêåõÞò ôïõ
äéáëýìáôïò.
4.3.57 ÄéáèÝôïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò
CH3COOH 1 M. Íá åîçãÞóåôå ôç äéáäéêáóßá
ðáñáóêåõÞò 400 mL äéáëýìáôïò CH3COOH
0,1 Ì.
479
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.3.58 ÄéáèÝôïõìå äýï êùíéêÝò öéÜëåò ðïõ 4.3.61 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
ðåñéÝ÷ïõí 200 mL êáé 500 mL íåñïý áíôßóôïé- åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
÷á. Óôçí ðñþôç öéÜëç äéáëýïõìå 0,02 mol á. Äýï õäáôéêÜ äéáëýìáôá H3PO4 êáé Ç2SO4
CaCl2 êáé óôç äåýôåñç öéÜëç äéáëýïõìå 4,44 g ßäéáò molarity Ý÷ïõí ôçí ßäéá % w/v ðåñéåêôéêü-
CaCl2. Ðïéï áðü ôá äýï äéáëýìáôá åßíáé ôï ôçôá.
áñáéüôåñï; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ â. ¼ôáí áðü Ýíá äéÜëõìá ðáßñíïõìå ìéá
óáò. Íá èåùñÞóåôå üôé ìå ôçí ðñïóèÞêç äå ðïóüôçôÜ ôïõ, ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ áëëÜæåé.
ìåôáâÜëëåôáé ï üãêïò. ã. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò HCl 1 Ì ìå äéÜ-
4.3.59 TÝóóåñá õäáôéêÜ äéáëýìáôá õäñï- ëõìá HCl 2 M ðñïêýðôåé äéÜëõìá 2,1 M.
öèïñßïõ (HF) Ý÷ïõí ôéò ðáñáêÜôù ðåñéåêôéêü- ä. Ãéá íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá ÊÏÇ
ôçôåò: (Ar(H) = 1, Ar(F) = 19) ðõêíüôåñï áðü áõôü ðïõ äéáèÝôïõìå, ðñÝðåé
íá ãßíåé áöáßñåóç íåñïý Þ ðñïóèÞêç êáèá-
0,1 Ì (Ä1), 4% w/v (Ä2), ñïý ÊÏÇ Þ ðñïóèÞêç ðõêíüôåñïõ äéáëýìá-
1 M (Ä3), 4% w/w êáé ñ = 1,25 g/L (Ä4) ôïò ÊÏÇ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
Íá äéáôÜîåôå ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá êáôÜ
4.3.62 Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò
óåéñÜ åëáôôïýìåíçò óõãêÝíôñùóçò.
åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
4.3.60 á. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò % w/v á. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò HCl 1 Ì ìå äéÜ-
ðåñéåêôéêüôçôåò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôéò óõãêå- ëõìá HBr 2 M ðñïêýðôåé äéÜëõìá óôï ïðïßï ç
íôñþóåéò c ôçò óôÞëçò (ÉÉ). êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá Ý÷åé ìéêñüôåñç óõ-
ãêÝíôñùóç.
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ) â. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò NaOH 2 M ìå
äéÜëõìá NaOH 2 M ðñïêýðôåé äéÜëõìá 4 Ì.
1. HF 4% w/v i. c1 = 1,5 M
ã. Äýï äéáëýìáôá NaOH êáé ÍÇ3 óõãêÝíôñù-
2. NaOH 4% w/v ii. c2 = 0,5 M óçò 1 Ì Ý÷ïõí ôçí ßäéá % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.
ä. ¼óï ðéï ìåãÜëïò åßíáé ï áñéèìüò ôùí mol
3. KOH 8,4% w/v iii. c3 = 2 M ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå Ýíá äéÜëõìá, ôüóï
ðéï ìåãÜëç åßíáé ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
4. HBr 4,05% w/v iv. c4 = 1 M
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

480
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç

Ïäçãüò ìåëÝôçò
Ðñïôåéíüìåíåò áóêÞóåéò óôï ìÜèçìá: 4.3.66, 4.3.69, 4.3.74 (âë. âáóéêÝò åöáñìïãÝò), 4.3.94
(ëõìÝíç 4.3.6 - åöáñìïãÞ 4.3.7), 4.3.118 (ëõìÝíç 4.3.10 - åöáñìïãÞ 4.3.11), 4.3.102 (ëõìÝíç
4.3.12 - åöáñìïãÞ 4.3.13), 4.3.104 (ëõìÝíç 4.3.14 - åöáñìïãÞ 4.3.15), 4.3.129 (ëõìÝíç 4.3.16 -
åöáñìïãÞ 4.3.17), 4.3.127 (ëõìÝíç 4.3.18 - åöáñìïãÞ 4.3.19), 4.3.118, 4.3.120, 4.3.157.
Íá äïèïýí ãéá ëýóç ïé áóêÞóåéò: 4.3.63, 4.3.65, 4.3.70, 4.3.75, 4.3.76, 4.3.79, 4.3.90, 4.3.93,
4.3.96, 4.3.98, 4.3.101, 4.3.105, 4.3.120, 4.3.121, 4.3.122, 4.3.130, 4.3.131, 4.3.132, 4.3.139,
4.3.142, 4.3.147, 4.3.152, 4.3.156, 4.3.158, 4.3.160.

ÂáóéêÝò áóêÞóåéò äéÜëõìá ðïõ ó÷çìáôßóôçêå Ý÷åé üãêï 80 mL.

4.3.63 Äéáëýïíôáé áðü 0,02 mol ÇCl óå äéÜ-
öïñåò êùíéêÝò öéÜëåò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí áíôß-
óôïé÷á:
i. 40 mL íåñïý (äéÜëõìá Ä1).
ii. 200 mL íåñïý (äéÜëõìá Ä2).
iii. 80 mL íåñïý (äéÜëõìá Ä3).
iv. 100 mL íåñïý (äéÜëõìá Ä4).
á. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá ðïõ
ó÷çìáôßóôçêáí åßíáé ôï ðéï áñáéü; Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ÷ùñßò íá õðïëï-
ãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÜôùí.
â. Áí óôçí êÜèå ðåñßðôùóç èåùñçèåß üôé ç
ðñïóèÞêç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ HCl äå ìåôá-
âÜëëåé ôïí üãêï, íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò óõãêå-
íôñþóåéò ôùí äéáëõìÜôùí.
4.3.64 Óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý äéá-
ëýïõìå 9,8 g èåééêïý ïîÝïò (H2SO4). Ôï äéÜëõ-
ìá ðïõ ó÷çìáôßóôçêå âñÝèçêå üôé Ý÷åé üãêï
200 mL. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá êáô’
üãêï ôïõ äéáëýìáôïò.
4.3.65 Äéáëýèçêáí 8 g óôåñåïý NaOH óå
êáôÜëëçëç ðïóüôçôá íåñïý ìå áðïôÝëåóìá
íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá üãêïõ 2 L. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ äéáëýìáôïò.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ðõêíüôçôÜ ôïõ,
â. ôç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
4.3.67 Óå 105,6 g íåñïý äéáëýèçêáí 0,36
mol NaOH, ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü
õäáôéêïý äéáëýìáôïò üãêïõ 100 mL. Ná
õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò,
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ,
ã. ôç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
4.3.68 ÄéáèÝôïõìå ôéò ðáñáêÜôù ðïóü-
ôçôåò äéáëõìÜôùí:
i. 200 mL äéáëýìáôïò Ç2S 1 M.
ii. 400 mL äéáëýìáôïò Ca(ÏÇ)2 1 M.
iii. 0,5 L äéáëýìáôïò ÇÍÏ3 1 Ì.
iv. 100 mL äéáëýìáôïò FeCl2 1 M.
á. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá ðåñéÝ-
÷åé ôïí ìåãáëýôåñï áñéèìü mol äéáëõìÝíçò
ïõóßáò; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò
÷ùñßò íá õðïëïãßóåôå ôá mol êÜèå äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò.
â. Óå êÜèå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõ-
óßáò.

4.3.66 Óå 94,4 g íåñïý ðñïóôÝèçêáí 5,6 g 4.3.69 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò
KOH ôá ïðïßá äéáëýèçêáí ðëÞñùò, åíþ ôï (ÇÍÏ3) ìå molarity 1 M.

481
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
á. Ðüóá mol HNO3 ðåñéÝ÷ïíôáé óå 400 mL
ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò;
â. Óå ðüóá mL ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mol HNO3;
4.3.70 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ
ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå óõãêÝíôñùóç 0,2
mol/L.
á. Ðüóá g NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé óå 5 L ôïõ ðáñá-
ðÜíù äéáëýìáôïò;
â. Óå ðüóá L ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaOH;
4.3.71 Óå Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæüìáóôå 49 g
êáèáñïý èåééêïý ïîÝïò (H2SO4). ÄéáèÝôïõìå
äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò 2,5 Ì. Ðüóá mL áðü ôï
äéÜëõìá áõôü ðñÝðåé íá ðÜñïõìå ãéá ôï óõ-
ãêåêñéìÝíï ðåßñáìá;
4.3.72 ÄéáèÝôïõìå ôñßá äéáëýìáôá NaOH
ìå óõãêåíôñþóåéò:
Ä1: 0,1 Ì, Ä2: 0,2 Ì, Ä3: 0,5 Ì
á. ÈÝëïõìå óå 400 mL äéáëýìáôïò NaOH íá
ðåñéÝ÷ïíôáé 3,2 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Ðïéï
áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá èá ÷ñçóéìïðïé-
Þóïõìå;
â. Ðüóá mL áðü ôá Üëëá äéáëýìáôá ðåñéÝ-
÷ïõí ôçí ßäéá ðïóüôçôá (3,2 g) ÍaOH;
4.3.73 ÄéáèÝôïõìå áðü 300 mL ãéá êáèÝíá
áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá:
i. ÇF 1 M.
ii. H2SO4 1 M.
iii. ÇÍÏ3 1 Ì.
iv. HBr 1 M.
á. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá ðåñéÝ-
÷åé ôç ìåãáëýôåñç ìÜæá ïîÝïò; Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ÷ùñßò íá õðïëï-
ãßóåôå ôá g êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
â. Ðüóá mol ïîÝïò ðåñéÝ÷åé óôá 0,3 L êÜèå äéÜ-
ëõìá;
4.3.74 Ãéá êáèÝíá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëý-
ìáôá íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá êáô’
üãêï:
482
á. äéÜëõìá HF ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/w ìå
ðõêíüôçôá 1,25 g/mL,
â. äéÜëõìá NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 12% w/v.
4.3.75 Íá õðïëïãßóåôå óôá ðáñáêÜôù äéá-
ëýìáôá ôç molarity:
á. äéÜëõìá HF ðåñéåêôéêüôçôáò 1,6% w/w ìå
ðõêíüôçôá 1,25 g/mL,
â. äéÜëõìá KOH ðåñéåêôéêüôçôáò 2,24% w/v.
4.3.76 Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç (c)
ãéá êáèÝíá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá:
á. äéÜëõìá õäñïèåßïõ (H2S) ðåñéåêôéêüôçôáò
13,6% w/w ìå ðõêíüôçôá 1,05 g/mL,
â. äéÜëõìá õäñïöèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 15% w/v.
4.3.77 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá áììùíßáò
(ÍÇ3) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 5,1% w/v êáé ðõêíü-
ôçôá 1,2 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò,
â. ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò,
ã. ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 0,6
mol áììùíßáò.
4.3.78 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ
ôïõ áóâåóôßïõ [Ca(OH)2] ìå ðåñéåêôéêüôçôá
7,4% w/w êáé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Íá õðï-
ëïãéóôïýí:
á. ç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò,
â. ç molarity ôïõ äéáëýìáôïò,
ã. ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 0,4
mol õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ.
««
4.3.79 Óå 71,5 g íåñïý äéáëýïíôáé ðëÞñùò
11,2 L áÝñéáò áììùíßáò óå STP. Ôï äéÜëõìá
ðïõ ó÷çìáôßóôçêå ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá
g
1,25 . Íá õðïëïãßóåôå ãéá ôï äéÜëõìá:
mL
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ,
â. ôç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ

4.3.80 á. ÄéÜëõìá ðáñáóêåõÜóôçêå ìå äéá- ã. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ

âßâáóç 4,48 L áôìþí HF óå STP óå ïñéóìÝíç
ðïóüôçôá íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñï-
êýøåé äéÜëõìá óõíïëéêïý üãêïõ 0,1 L. Ôï äéÜ-
ëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá % w/v ßóç ìå:
i. 0,4% w/v ii. 40% w/v
iii. 4% w/v iv. 44,8% w/v
â. Áí ôï äéÜëõìá áõôü Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá
ßóç ìå 3,2% w/w, ðïéá èá åßíáé ç ôéìÞ ôçò
ðõêíüôçôÜò ôïõ;
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìá-
ôïò.
4.3.81 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ õäñïêõáíßïõ
(HCN) óå ïñéóìÝíï äéáëýôç åßíáé 5,4 g áíÜ 400
mL äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêü-
ôçôá êáô’üãêï ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò, áí
ãíùñßæåôå üôé åßíáé êïñåóìÝíï óå õäñïêõÜ-
íéï.
íåñïý óå Cl-, åêöñáóìÝíç óå ppm.
4.3.83 Óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý óôïõò
è°C ìðïñïýí íá äéáëõèïýí 4,48 L (STP) áÝ-
ñéïõ õäñïèåßïõ (H2S), Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôé-
óôåß êïñåóìÝíï äéÜëõìá üãêïõ 800 mL. Íá
õðïëïãßóåôå ôç molarity êïñåóìÝíïõ äéá-
ëýìáôïò õäñïèåßïõ óôïõò è°C.
4.3.84 á. Ðüôå Ýíá äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæå-
ôáé áñáéü;
â. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá NaOH
åßíáé ôï áñáéüôåñï;
i. ÄéÜëõìá NaOH 5% w/w.
ii. ÄéÜëõìá NaOH 5% w/v.
iii. ÄéÜëõìá NaOH, óõãêÝíôñùóçò 2 M.
iv. ÄéÜëõìá ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 2 mol NaOH
óå 1000 g äéáëýôç.

4.3.82 Óôçí åôéêÝôá åíüò åìöéáëùìÝíïõ íå- 4.3.85 ÄéÜëõìá ãëõêüæçò (C6H12O6) óå áêå-
ñïý áíáãñÜöåôáé ç óýóôáóÞ ôïõ óå éüíôá, åê- ôüíç (C3H6O) ðáñïõóéÜæåé ðõêíüôçôá 1,16
öñáóìÝíç óå mg áíÜ L, êáé åßíáé: g/mL êáé ðåñéåêôéêüôçôá 4,5% w/w. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò.

1 ½ ëßôñï 4.3.86 ÄéÜëõìá âñïìßïõ óå ôåôñá÷ëùñÜí-

×çìéêÞ áíÜëõóç áðü ôï èñáêá (CCl4) Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 16% w/v. Íá
ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ ÃÅÙËÏÃÉÊÙÍ ÊÁÉ õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï ôïõ
ÌÅÔÁËËÅÕÔÉÊÙÍ ÅÑÅÕÍÙÍ äéáëýìáôïò áõôïý.
Á.Ð. 760/12 - 12 - 94
4.3.87 Óå Ýíá äéÜëõìá ÇBr âñÝèçêáí:
ÊÁÔÉÏÍÔÁ K+ Na+ Ca++ NH +4 Mg++ Fe++ á. ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ ßóç ìå 16,2,
â. ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ ßóç ìå 2,2 mol/L.
0,8 16,1 9,6 0,0 77,3 <0,015
Ðïéá åßíáé ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò;
ÁÍÉÏÍÔÁ Cl- CO =3 HCO -3 NO -3 NO -2 SiO2
4.3.88 Óå 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé
30,1 16,1 402,7 1,2 0,0 <20,0 14,6 g õäñï÷ëùñßïõ êáé 12,6 g íéôñéêïý ïîÝïò.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ õäñï÷ëùñßïõ,
5 201156 000202 â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò.

á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ Ca2+ 4.3.89 Óå 112,25 g íåñïý äéáëýïíôáé 16 g

óå mol/L. ÍaOH êáé 28 g ÊÏÇ Ýôóé, þóôå íá ó÷çìáôéóôåß
â. Ðüóá g CO 23- ðåñéÝ÷ïíôáé óå Ýíá ìðïõêÜëé äéÜëõìá ìå ðõêíüôçôá 1,25 g/mL. Íá õðïëï-
åìöéáëùìÝíïõ íåñïý; ãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ NaOH,

483
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ KOH.
4.3.90 Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò
óå mol/L ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí äéáëýìáôïò
ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé áììùíßá (ÍÇ3), ìå ðåñéåêôé-
êüôçôá 3,4% w/v, êáé ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï
(NH4Cl), ìå ðåñéåêôéêüôçôá 10,7% w/v.
4.3.91 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá ôï ïðïßï ðåñéÝ-
÷åé áéèáíéêü ïîý (CH3COOH), ìå óõãêÝíôñùóç
0,4 Ì, êáé áéèáíéêü íÜôñéï (CH3COONa), ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,8 Ì.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôá mL äéáëýìáôïò ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí 12 g áéèáíéêïý ïîÝïò (CH3COOH).
Ðüóá mol áéèáíéêïý íáôñßïõ (CH3COOÍa)
ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ßäéá ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò;
â. Ná õðïëïãßóåôå ôá mol CH3COOH êáé ôá g
CH3COONa ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 250 mL ôïõ
ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò.
4.3.92 Óå 200 mL äéáëýìáôïò HCl, ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,1 Ì, íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü
ôùí mol ôùí éüíôùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï äéÜëõ-
ìá êáé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí ðëÞñç éïíôéóìü
ôïõ ïîÝïò.
ÁóêÞóåéò áñáßùóçò êáé óõìðýêíùóçò
äéáëõìÜôùí
4.3.93 Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò
ôùí äéáëõìÜôùí ðïõ ðñïêýðôïõí óôéò ðáñá-
êÜôù ðåñéðôþóåéò ðñïóèÞêçò:
á. 400 mL íåñïý óå 100 mL äéáëýìáôïò ÍÇ3
0,8 M.
â. 0,2 L íåñïý óå 800 mL äéáëýìáôïò ÇCl óõ-
ãêÝíôñùóçò 0,3 Ì.
ã. 1,6 L íåñïý óå 400 mL äéáëýìáôïò HClO
óõãêÝíôñùóçò 2 Ì.
4.3.94 Óå 40 mL äéáëýìáôïò HCl 0,08 M
ðñïóèÝôïõìå íåñü êáé ðñïêýðôåé äéÜëõìá ü-
ãêïõ 50 mL. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç
ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
484
4.3.95 Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá
êáô’ üãêï ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò óôéò
ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò áñáßùóçò:
á. ðñïóèÝôïõìå 300 mL íåñïý óå 200 mL äé-
áëýìáôïò ÇClÏ3, óõãêÝíôñùóçò 2 Ì.
â. óå 100 mL äéáëýìáôïò H3PO4 0,8 M ðñï-
óèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé ôïõ üãêïõ ôùí 500 mL.
4.3.96 Óå äåäïìÝíï üãêï äéáëýìáôïò áì-
ìùíßáò (ÍÇ3) ìå óõãêÝíôñùóç 2 Ì ðñïóèÝ-
ôïõìå íåñü Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá
üãêïõ 360 mL ìå óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôïí áñ÷éêü üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôçò
áììùíßáò.
4.3.97 Óå üãêï V1 äéáëýìáôïò HClO, óõ-
ãêÝíôñùóçò 1 Ì, ðñïóèÝôïõìå 600 mL íåñïý
Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá HClÏ ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,4 Ì.
á. Íá õðïëïãéóôåß ï áñ÷éêüò üãêïò V1 óå L.
â. Ðüóá mL ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷ïõí 10,5 g HClO;
4.3.98 Óå 800 mL äéáëýìáôïò ÇF 2% w/v
ðñïóèÝôïõìå 4 g HF ÷ùñßò íá ìåôáâëçèåß ï
üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãé-
óôåß ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò
ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
4.3.99 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò ÇÉ, ìå
óõãêÝíôñùóç 1,2 Ì, ðñïóèÝôïõìå 200 mL
íåñïý Ýôóé, þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá óõ-
ãêÝíôñùóçò 0,8 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò,
â. ôïí üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò,
ã. ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò ðïõ
ðåñéÝ÷åé 2,56 g HI.
4.3.100 0,5 L äéáëýìáôïò ÇÍÏ2 áñáéþíï-
íôáé ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá íåñïý, Ýôóé
þóôå íá ó÷çìáôéóôïýí 800 mL äéáëýìáôïò
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò,
â. ôïí üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò ðïõ
ðåñéÝ÷åé 9,4 g HNO2.
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
4.3.101 Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò
ôùí äéáëõìÜôùí ðïõ ðñïêýðôïõí óôéò ðáñá-
êÜôù ðåñéðôþóåéò áöáßñåóçò íåñïý ìåôÜ áðü
èÝñìáíóç:
á. 200 mL íåñïý áðü 1 L äéáëýìáôïò ÍaOH
óõãêÝíôñùóçò c1 M = 0,5 M.
â. 0,5 L íåñïý áðü 1500 mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ
0,4 Ì.
ã. 10 mL íåñïý áðü 0,05 L äéáëýìáôïò HÍO3
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì.
4.3.102 Aðü 200 mL äéáëýìáôïò õäñï-
èåßïõ (H2S) 0,5 M áöáéñïýìå 40 mL íåñïý. Íá
õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ óõìðõêíù-
ìÝíïõ äéáëýìáôïò.
4.3.103 ÄéáèÝôïõìå V L äéáëýìáôïò ÇÍÏ3
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì.
á. Ôï äéÜëõìá óõìðõêíþíåôáé ìå ôçí áöáßñå-
óç ðïóüôçôáò íåñïý, Ýôóé þóôå íá ðñïêýðôåé
äéÜëõìá üãêïõ 200 mL êáé óõãêÝíôñùóçò 2,2
Ì. Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ
áöáéñÝèçêå.
â. Ðüóá mL íåñïý Ýðñåðå íá áöáéñåèïýí
áðü ôá V L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, ãéá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá óõãêÝíôñùóçò 2,5 Ì;
ã. Áí áðü ôá V L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
áöáéñåèåß íåñü, Ýôóé þóôå ôï ôåëéêü äéÜëõ-
ìá íá Ý÷åé üãêï 0,16 L, ðïéá èá Þôáí ç óõãêÝ-
íôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò;
4.3.104 Óå 500 mL õäáôéêïý äéáëýìáôïò
ÇCl, óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì, ðñïóèÝôïõìå 7,3 g
HCl. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç óå
mol/L ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò. Íá èåùñçèåß
üôé ç ðñïóèÞêç ôçò êáèáñÞò ïõóßáò äå ìåôá-
âÜëëåé ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò.
4.3.105 ÐñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá óôåñåïý
NaOH óå 1,6 L äéáëýìáôïò NaOH, óõãêÝíôñù-
óçò 0,2 Ì, ÷ùñßò íá ìåôáâëçèåß ï üãêïò ôïõ
äéáëýìáôïò. Ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé
óõãêÝíôñùóç 0,25 Ì.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ óôåñåïý
NaOH ðïõ ðñïóôÝèçêå.
â. Ðüóá mL íåñïý Ýðñåðå íá áöáéñåèïýí
áðü ôá 1,6 L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, ãéá íá
Ý÷ïõìå óôï ôåëéêü äéÜëõìá óõãêÝíôñùóç 0,25
Ì;
4.3.106 Áðü ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (ÍaOH), óõãêÝ-
íôñùóçò 2 Ì, áöáéñïýìå ìå èÝñìáíóç 300
mL íåñïý Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá
óõãêÝíôñùóçò 2,5 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò,
â. ôïí üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò,
ã. ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò ðïõ
ðåñéÝ÷åé 4 g NaOH.
4.3.107 Áðü 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä1) NaOH 4
M áöáéñåßôáé, ìå èÝñìáíóç, ðïóüôçôá 300
mL íåñïý.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç c2 M ôïõ
äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïÝêõøå.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä2, áí Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,6
g
.
mL
ã. Ðüóá g NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 mL ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä2);
««
4.3.108 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
âñïìßïõ 2,5 Ì óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá (CCl4)
ðñïóèÝôïõìå åðéðëÝïí ðïóüôçôá CCl4. Áðï-
ôÝëåóìá ôçò ðñïóèÞêçò áõôÞò åßíáé íá ðñï-
êýøåé äéÜëõìá óõãêÝíôñùóçò 1 Ì êáé üãêïõ
750 mL. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷é-
êïý äéáëýìáôïò.
4.3.109 OñéóìÝíïò üãêïò äéáëýìáôïò
Ca(OH)2 áñáéþíåôáé ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý
óôïí äåêáðëÜóéï üãêï Ýôóé, þóôå íá ó÷çìáôß-
æåôáé äéÜëõìá óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñ-
÷éêïý äéáëýìáôïò.
â. Ðüóá L ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò ðåñé-
Ý÷ïõí 29,6 g Ca(OH)2;
485
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.3.110 Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity:
á. äéáëýìáôïò áììùíßáò ðïõ ðñïêýðôåé áðü
ôçí áñáßùóç äéáëýìáôïò áììùíßáò 6 Ì ìå
íåñü óå áíáëïãßá üãêùí 1:3 áíôßóôïé÷á,
â. äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ðïõ ðñïêýðôåé áðü
ôçí áñáßùóç äéáëýìáôïò Ca(OH)2 1,4 M ìå
íåñü óå áíáëïãßá üãêùí 3:4 áíôßóôïé÷á.
4.3.111 Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå:
á. äéÜëõìá áììùíßáò 4 Ì ìå íåñü, þóôå íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá 1 Ì;
â. äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò 0,5 Ì ìå íåñü,
þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá 0,2 Ì;
4.3.112 á. ÄéÜëõìá H2S ðåñéåêôéêüôçôáò
6,8% w/v Ý÷åé ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï:
i. 0,68 Ì ii. 2 Ì
iii. 0,2 Ì iv. 1 Ì
â. Ðüóá mL ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò
ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí ðáñá-
óêåõÞ 1 L äéáëýìáôïò Ç2S ìå óõãêÝíôñùóç
mol
0,1 ; Ìå ðïéïí ôñüðï èá ãßíåé áõôÞ ç ìåôá-
L áðü ôï 1 L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1), ãéá íá
ôñïðÞ;
4.3.113 Óå 80 mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ ðåñéå-
êôéêüôçôáò 11,2% w/v ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ-
÷ñé ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò íá öôÜóåé 100 mL.
Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò,
â. ôá g ôùí áíéüíôùí õäñïîåßäéïõ (ÏÇ-) ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
4.3.114 200 mL äéáëýìáôïò NaOH ìå
g
ðõêíüôçôá 1,28 áñáéþíïíôáé ìå ôçí ðñï-
mL
óèÞêç íåñïý. ÁðïôÝëåóìá ôçò áñáßùóçò åß-
íáé ï ó÷çìáôéóìüò 500 mL äéáëýìáôïò ìå
óõãêÝíôñùóç 2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôçí %
w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
4.3.115 50 mL äéáëýìáôïò Br2 óå ïñãáíéêü
äéáëýôç (CCl4), ðåñéåêôéêüôçôáò x % w/w êáé
ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL, áñáéþíïíôáé ìå ôçí
486
ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò êáèáñïý CCl4. Áðï-
ôÝëåóìá ôçò áñáßùóçò åßíáé ï ó÷çìáôéóìüò
äéáëýìáôïò üãêïõ 250 mL, ôï ïðïßï Ý÷åé óõ-
ãêÝíôñùóç 0,75 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ
ôïõ x.
4.3.116 400 mL äéáëýìáôïò ÇCl ðåñéåêôé-
êüôçôáò 14,6% w/v èåñìáßíïíôáé, Ýôóé þóôå ï
üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò íá öôÜóåé ôá 250 mL.
Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò,
â. ôá g ôùí Ç+ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ôåëéêü äéÜ-
ëõìá.
4.3.117 ÄéáâéâÜæïõìå 6,72 L (STP) áÝñéáò
ÍÇ3 óå 1 L äéáëýìáôïò (Ä1) NH3 ÷ùñßò íá ìåôá-
âëçèåß ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò. Ôï äéÜëõìá
(Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôç-
ôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1), áí ç ðõ-
g
êíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå 1,36 .
mL
â. Ðüóá mL íåñïý Ýðñåðå íá áöáéñåèïýí
Ý÷ïõìå óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3) óõãêÝíôñùóç
mol
c = 0,5 ;
L
4.3.118 ÄéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ÇÍÏ2 ìå óõãêÝ-
íôñùóç 1 Ì êáé ÍaNO2 ìå óõãêÝíôñùóç 2 Ì. Óå
250 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ðñïóèÝôïõìå
ðïóüôçôá íåñïý ìÝ÷ñé ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò
íá ãßíåé ôåôñáðëÜóéïò. Íá õðïëïãßóåôå ôéò
óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï
ôåëéêü äéÜëõìá.
4.3.119 Óå 2 L äéáëýìáôïò (Ä1) CH3COOH
êáé CH3COONa ðñïóèÝôïõìå 3 L íåñïý, Ýôóé
þóôå íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2) ìå óõ-
ãêåíôñþóåéò 0,1 Ì óå CH3COOH êáé 0,2 Ì óå
CH 3 COONa. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêå-
íôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï áñ÷éêü
äéÜëõìá Ä1.
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
ÁóêÞóåéò áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí
ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
4.3.120 Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò
ôùí äéáëõìÜôùí (Ä3) ðïõ ðñïêýðôïõí óôéò
ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò áíÜìåéîçò:
á. 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) ÍÇ3 1 Ì ìå 100 mL
äéáëýìáôïò (Ä2) ÍÇ3 0,5 M.
â. 200 L äéáëýìáôïò (Ä1) ÇÉ 0,4 Ì ìå 0,8 L äéá-
ëýìáôïò (Ä2) ÇÉ 0,2 Ì.
ã. 1,5 L äéáëýìáôïò (Ä1) ÇÍÏ3 2 Ì ìå 500 mL
äéáëýìáôïò (Ä2) HÍO3 1 Ì.
4.3.121 Áíáìåéãíýïõìå 2 L äéáëýìáôïò ïîé-
êïý ïîÝïò 0,02 Ì ìå 4 L äéáëýìáôïò ïîéêïý ï-
îÝïò 0,08 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá
êáô’ üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
4.3.122 á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñù-
óç óå Ì äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé áðü áíÜ-
ìåéîç 100 mL äéáëýìáôïò ÇBr 4 M ìå 400 mL
äéáëýìáôïò HBr 2 M.
â. Óå ðüóá mL ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò ðåñéÝ-
÷ïíôáé 24,3 g ÇBr;
4.3.123 Óå üãêï V äéáëýìáôïò ÊÏÇ óõãêÝ-
íôñùóçò 0,2 M, ðñïóèÝôïõìå 100 mL äéáëý-
ìáôïò ÊÏÇ óõãêÝíôñùóçò 0,8 Ì, Ýôóé þóôå íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá óõãêÝíôñùóçò 0,32 Ì.
Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï V óå L.
4.3.124 Óå äåäïìÝíï üãêï äéáëýìáôïò
ÇÍÏ3 óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì ðñïóèÝôïõìå ïñé-
óìÝíï üãêï äéáëýìáôïò ÇÍÏ3 óõãêÝíôñùóçò
1 Ì. Áí ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé üãêï
400 mL êáé óõãêÝíôñùóç 0,5 mol/L, íá õðï-
ëïãßóåôå ôïí üãêï êÜèå äéáëýìáôïò ðïõ ÷ñç-
óéìïðïéÞèçêå.
4.3.125 Óå äåäïìÝíï üãêï äéáëýìáôïò HCl,
óõãêÝíôñùóçò 1 Ì ðñïóèÝôïõìå 0,3 L äéáëý-
ìáôïò ÇCl óõãêÝíôñùóçò x M, Ýôóé þóôå íá
ó÷çìáôßæïíôáé 500 mL äéáëýìáôïò HCl óõãêÝ-
íôñùóçò 1,6 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ôéìÞ ôçò óõãêÝíôñùóçò x,
â. ôïí üãêï ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò óôïí
ïðïßï ðåñéÝ÷ïíôáé 7,3 g HCl.
ÁóêÞóåéò áíÜìåéîçò äéáëõìÜôùí
äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí
ðïõ äåí áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò
4.3.126 Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò
ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï ôåëéêü äéÜëõìá
ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç:
á. 400 mL äéáëýìáôïò ÍÇ3 0,8 Ì ìå 100 mL
äéáëýìáôïò ÍÇ4Cl 0,5 M.
â. 0,010 L äéáëýìáôïò CÇ3COOH 0,3 Ì ìå
0,030 L äéáëýìáôïò CÇ3COONa 0,6 M.
ã. V1 L äéáëýìáôïò HClO óõãêÝíôñùóçò 2 Ì
ìå V2 L äéáëýìáôïò ÍaClO óõãêÝíôñùóçò 2 M,
ìå áíáëïãßá üãêùí V1:V2 = 2:3.
4.3.127 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá (Ä1) ÇF 0,1 M
êáé äéÜëõìá (Ä2) NaF 0,2 M. Íá õðïëïãßóåôå
ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñï-
êýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç:
á. 400 mL äéáëýìáôïò Ä1 ìå 600 mL äéáëýìá-
ôïò Ä2.
â. 0,2 L äéáëýìáôïò Ä1 ìå 0,2 L äéáëýìáôïò
Ä2.
««
4.3.128 Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ ôå-
ëéêïý äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé óôéò ðáñá-
êÜôù ðåñéðôþóåéò:
á. Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá HCN 2 Ì ìå äéÜ-
ëõìá HCN 4 Ì, ìå áíáëïãßá üãêùí 4:1 áíôß-
óôïé÷á.
â. Áíáìåéãíýïõìå ßóïõò üãêïõò äéáëýìáôïò
NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 4% w/v ìå äéÜëõìá
NaOH óõãêÝíôñùóçò 3 Ì.
4.3.129 Íá õðïëïãßóåôå ôçí áíáëïãßá ôùí
üãêùí ìå ôçí ïðïßá ðñÝðåé íá áíáìåßîïõìå
äéÜëõìá HCl óõãêÝíôñùóçò 0,8 Ì ìå äéÜëõìá
HCl óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì, ãéá íá ðñïêýøåé
äéÜëõìá HCl óõãêÝíôñùóçò 0,5 Ì.
487
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.3.130 Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå äéÜëõìá ÇÍÏ3 óõãêÝíôñùóçò
0,02 Ì ìå äéÜëõìá ÇÍÏ3 óõãêÝíôñùóçò 0,08
Ì, Ýôóé þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá óõãêÝ-
íôñùóçò 0,04 Ì;
4.3.131 ÄéáèÝôïõìå äýï äéáëýìáôá NaOH
ìå ðåñéåêôéêüôçôåò 15% w/v êáé 5% w/v.
Áíáìåéãíýïõìå ïñéóìÝíåò ðïóüôçôåò áðü ôá
ðáñáðÜíù äéáëýìáôá, Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôé-
óôïýí 800 mL äéáëýìáôïò ìå óõãêÝíôñùóç 2
Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï êÜèå äéáëýìáôïò
ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå.
4.3.132 Áíáìåéãíýïõìå äåäïìÝíï üãêï äéá-
ëýìáôïò NaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, ìå 4 L äéá-
ëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/w êáé
g ÍaOH óõãêÝíôñùóçò 0,3 Ì, Ýôóé þóôå ôï äéÜ-
ðõêíüôçôáò 1,25 . Áí ôï äéÜëõìá ðïõ ó÷ç-
mL
ìáôßæåôáé Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 1,65 Ì, íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
NaOH.
4.3.133 á. Äéáëýïíôáé ðëÞñùò 8,96 L áÝ-
ñéáò áììùíßáò (ÍÇ3), óå STP, óå íåñü êáé ó÷ç-
ìáôßæïíôáé 200 mL äéáëýìáôïò ×.
â. ÐñïóèÝôïõìå 0,8 mol áììùíßáò óå íåñü
êáé ó÷çìáôßæïíôáé V mL äéáëýìáôïò Õ.
ã. Áíáìåéãíýïõìå ôéò ðáñáðÜíù ðïóüôçôåò
ôùí äýï äéáëõìÜôùí êáé ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõ-
ìá óõãêÝíôñùóçò 3 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôïí üãêï V,
ii. ôéò % w/v ðåñéåêôéêüôçôåò ôùí äéáëõìÜ-
ôùí × êáé Õ.
4.3.134 ÄéáèÝôïõìå 2 L äéáëýìáôïò ïîéêïý
ïîÝïò (CH3COOH) 0,2 Ì.
á. Áí èÝëïõìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå äéÜëõìá
ïîéêïý ïîÝïò 0,6 Ì, ìå ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù
äéáëýìáôá èá ðñÝðåé íá áíáìåé÷èåß ôï äéÜëõìá
ðïõ äéáèÝôïõìå;
i. 0,1 M ii. 0,6 M
iii. 0,4 Ì iv. 0,8 Ì
488
â. Ðüóá L, áðü ôï äéÜëõìá ðïõ èá åðéëåãåß,
èá ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óôá 2 L ðïõ äéáèÝ-
ôïõìå, þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá 0,6 Ì;
4.3.135 Aíáìåéãíýïõìå 0,050 L äéáëýìáôïò
CH3COOH, ðåñéåêôéêüôçôáò 1,2% w/v ìå 0,050
L äéáëýìáôïò H2SO4 ðåñéåêôéêüôçôáò 0,49%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí
äýï ïîÝùí óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
4.3.136 Óå 250 mL äéáëýìáôïò NH3 ðåñéå-
êôéêüôçôáò 1,02% w/v ðñïóèÝôïõìå 500 mL
äéáëýìáôïò NH4Cl, ðåñéåêôéêüôçôáò 1,605%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí
äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
4.3.137 Aíáìåéãíýïõìå V1 L äéáëýìáôïò
ÍÇ3 óõãêÝíôñùóçò 0,21 Ì ìå V2 L äéáëýìáôïò
ëõìá ðïõ ðñïêýðôåé íá ðåñéÝ÷åé 0,1 Ì NaOH.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí ëüãï V1:V2.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôçò ÍÇ3 óôï ôåëéêü äéÜëõ-
ìá.
ÃåíéêÝò áóêÞóåéò
4.3.138 ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) ÍaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Óå 200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá íåñïý, Ýôóé þóôå íá ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2) óõãêÝíôñùóçò 0,5 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñïóôÝ-
èçêå.
ã. Óôá õðüëïéðá 200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1
ðñïóèÝôïõìå 300 mL äéáëýìáôïò (Ä3) NaOH
4% w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ
äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ðñïêýðôåé.
4.3.139 ÄéáèÝôïõìå 1 L äéáëýìáôïò (Ä1) HF
ðåñéåêôéêüôçôáò 3,2% w/w êáé ðõêíüôçôáò
1,25 g/mL.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity c1 M ôïõ äéá-
ëýìáôïò Ä1.
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
â. Óå 500 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 áöáéñïýìå
ìå èÝñìáíóç 0,1 L íåñïý, Ýôóé þóôå íá ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá (Ä2). Íá õðïëïãßóåôå ôç óõ-
ãêÝíôñùóç c2 M ôïõ äéáëýìáôïò Ä2.
ã. Óôá õðüëïéðá 500 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1
ðñïóèÝôïõìå 2 g ÇF ÷ùñßò íá ìåôáâëçèåß ï
üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå óôï
ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3):
i. ôç molarity.
ii. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.
4.3.140 ÄéáèÝôïõìå ôá åîÞò äéáëýìáôá:
ÄéÜëõìá (Ä1): ÍaOH 0,8% w/v.
ÄéÜëõìá (Ä2): ÍaOH 0,8% w/w ìå ðõêíüôçôá
g êáô’ üãêï 0,02 Ì.
1,25 .
mL
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí
äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2.
â. Áíáìåéãíýïõìå x L äéáëýìáôïò Ä1 ìå y L
äéáëýìáôïò Ä2, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôé-
óôïýí 500 mL äéáëýìáôïò (Ä3) óõãêÝíôñù-
óçò 0,21 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôïõò üãêïõò x
êáé y ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2 ðïõ ÷ñçóé-
ìïðïéÞèçêáí.
4.3.141 Ðïóüôçôá NaOH, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé
6,4 g ïîõãüíïõ, äéáëýåôáé óå íåñü êáé ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 1 L. Ðïóüôçôá
NaOH, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé 3,01 · 1023 Üôïìá
õäñïãüíïõ, äéáëýåôáé óå íåñü êáé ó÷çìáôßæå-
ôáé äéÜëõìá (Ä2) üãêïõ 1 L.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéï áðü ôá äéáëýìáôá
Ä1 êáé Ä2 åßíáé ôï ðéï ðõêíü. Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
â. Ðïéá èá åßíáé ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëý-
ìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç ðïóï-
ôÞôùí ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2;
4.3.142 Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç
ãéá êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ç áýîçóç ôçò äéáëõôüôçôáò ðñïêáëåßôáé:
i. Ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ii. Ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò ãéá
Ýíá áÝñéï óþìá óå õãñü äéáëýôç.
iii. Ìå ôç ìåßùóç ôçò ðßåóçò ãéá Ýíá óôåñåü
óþìá óå õãñü äéáëýôç.
iv. Ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò ãéá Ýíá áÝñéï
óþìá óå õãñü äéáëýôç.
â. Ç äéáëõôüôçôá óôï íåñü ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ
áñãýñïõ (AgCl), óôïõò 25°C, åßíáé ßóç ìå 2,87
g AgCl áíÜ 1000 mL íåñïý. ÐñïóèÝôïõìå
óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá 0,04 mol AgCl óå 2 L
íåñïý êáé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá äéÜëõìá (Ä1).
i. Ôï äéÜëõìá Ä1 åßíáé êïñåóìÝíï.
ii. Áí åîáôìßóïõìå 500 mL íåñïý áðü ôï
äéÜëõìá Ä1, ôï íÝï äéÜëõìá ðïõ ó÷çìá-
ôßæåôáé èá ðåñéÝ÷åé áäéÜëõôï AgCl.
iii. Ôï äéÜëõìá Ä1 èá Ý÷åé ìïñéáêüôçôá
iv. Ìðïñïýìå íá äéáëýóïõìå áêüìá 1,435
g AgCl óôï äéÜëõìá Ä1, óôïõò 25°C.
4.3.143 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá (Ä1) HCl óå
íåñü ìå ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï ßóç ìå 1 Ì.
á. Áí ãéá Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæüìáóôå äéÜëõìá
HCl 0,5 M, ôüôå:
i. èá ðÜñïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìá-
ôïò Ä1 êáé èá ôï óõìðõêíþóïõìå óôï ìéóü
ôïõ áñ÷éêïý.
ii. èá ðÜñïõìå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìá-
ôïò Ä1 êáé èá ðñïóèÝóïõìå íåñü, Ýôóé
þóôå ï üãêïò íá ãßíåé ôåôñáðëÜóéïò ôïõ
áñ÷éêïý.
iii. óå 1 L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1) èá
äéáëýóïõìå 22,4 L HCl óå STP.
iv. óå 50 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1)
èá ðñïóèÝóïõìå 50 mL íåñïý.
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
4.3.144 Óôï íôïõëÜðé åíüò ÷çìéêïý åñãá-
óôçñßïõ õðÜñ÷åé ìðïõêÜëé ìå äéÜëõìá NaOH
óõãêÝíôñùóçò 5 M. Óå Ýíá ðåßñáìá ÷ñåéáæü-
ìáóôå 400 mL äéáëýìáôïò NaOH 5% w/v.
á. Ðþò èá ðáñáóêåõÜóïõìå ôçí ðïóüôçôá
ôïõ æçôïýìåíïõ äéáëýìáôïò;
i. Áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï äéÜëõìá ðïõ
Ý÷ïõìå êáé íåñü.
489
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
ii. Áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï äéÜëõìá ðïõ
Ý÷ïõìå êáé äéÜëõìá NaOH óõãêÝíôñùóçò 1
Ì.
â. Íá ðåñéãñÜøåôå óôçí êÜèå ðåñßðôùóç, ìå
áêñßâåéá, ôç äéáäéêáóßá ðïõ èá áêïëïõ-
èÞóåôå.
4.3.145 Äéáëýïíôáé 672 mL (STP) áÝñéáò
NH3 óå 500 mL äéáëýìáôïò ÍÇ3 ìå ðåñéåêôéêü-
ôçôá 0,68% w/v. Óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå
ðñïóèÝôïõìå íåñü, Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôéóôåß
äéÜëõìá üãêïõ 2 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝ-
íôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
4.3.146 Áíáìåéãíýïõìå 200 mL äéáëýìá-
ôïò ÇF óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ìå 200 mL äéáëýìá-
ôïò HF ðåñéåêôéêüôçôáò 6% w/v. Óôï äéÜëõìá
ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóèÝôïõìå íåñü, ìå áðï-
ôÝëåóìá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá üãêïõ 2 L. Íá
õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý
äéáëýìáôïò.
4.3.147 Óå 400 mL äéáëýìáôïò NaOH,
ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/w êáé ðõêíüôçôáò
g á. ôç ìÜæá êáèáñïý ÇF ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá
1,25 , ðñïóèÝôïõìå üãêï V äéáëýìáôïò
mL
NaOH ìå óõãêÝíôñùóç 2 Ì. Óôï äéÜëõìá ðïõ
ó÷çìáôßóôçêå ìå ôçí áíÜìåéîç, ðñïóèÝôïõìå
íåñü ìÝ÷ñé ï üãêïò íá öôÜóåé ôï 1 L. Ôï ôåëéêü
äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé óõãêÝíôñùóç
0,65 M. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï V óå mL.
4.3.148 Óå 200 mL äéáëýìáôïò NaOH 1 M
ðñïóèÝôïõìå 300 mL äéáëýìáôïò NaOH 4 M.
Óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ðñïóèÝôïõìå 8 g
óôåñåïý NaOH. Ðïéá èá åßíáé ç óõãêÝíôñùóç
c Ì ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò; ÕðïèÝôïõìå üôé
ç ðñïóèÞêç ôïõ NaOH äåí åðéöÝñåé ìåôáâï-
ëÞ óôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò.
4.3.149 Óå 40 mL äéáëýìáôïò Ç2SO4 2 M
ðñïóèÝôïõìå 160 mL äéáëýìáôïò H2SO4,
ðåñéåêôéêüôçôáò 7,84% w/w êáé ðõêíüôçôáò
g ñßïõ ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôï ôåëéêü äéÜ-
1,25 . Óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóèÝ-
mL
ôïõìå 4,9 g êáèáñïý H2SO4 ÷ùñßò íá ìåôá-
490
âëçèåß ï üãêïò ôïõ. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõ-
ãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
4.3.150 ÄéÜëõìá Á ðåñéÝ÷åé ÍÇ3 ìå óõãêÝ-
íôñùóç 0,4 Ì êáé NH4Cl ìå óõãêÝíôñùóç 0,5
Ì. ÄéÜëõìá  ðåñéÝ÷åé ÍÇ3 ìå óõãêÝíôñùóç
0,1 Ì. Áíáìåéãíýïõìå 200 mL äéáëýìáôïò Á
ìå 300 mL äéáëýìáôïò Â, ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá Ã. Íá õðïëïãßóåôå ôéò
óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï
ôåëéêü äéÜëõìá Ã.
4.3.151 Óå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) ôï ï-
ðïßï ðåñéÝ÷åé HF 0,8 M êáé NaF 0,2 Ì, ðñïóèÝ-
ôïõìå 600 mL äéáëýìáôïò (Ä2) ôï ïðïßï
ðåñéÝ÷åé HF 1 M êáé NaF 2 Ì, ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä3). Íá õðïëïãßóåôå ôéò
óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí óôï
ôåëéêü äéÜëõìá (Ä3).
4.3.152 ÄéáèÝôïõìå 200 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) õäñïöèïñßïõ (ÇF) ðåñéåêôéêüôçôáò 20%
w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,5
g
. Ná õðïëïãßóåôå:
mL
200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñï-
óôåèåß óôá 200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä2) 12 M.
ã. ôïí üãêï äéáëýìáôïò ÇF (Ä3) ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 10% w/v ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôá
200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá ó÷çìáôéóôåß
äéÜëõìá (Ä4) ðåñéåêôéêüôçôáò 10 M.
4.3.153 Áíáìåéãíýïõìå 500 mL äéáëýìá-
ôïò (Ä1) õäñïöèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôçôáò
5% w/v ìå 300 mL äéáëýìáôïò (Ä2) HF ðåñéå-
êôéêüôçôáò 8% w/v.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/í ðåñéåêôéêüôçôá
êáé ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3)
ðïõ ðñïêýðôåé.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ õäñïöèï-
ëõìá (Ä3), ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä4) ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 3,25 M.
 4.3 ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÓÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÏÓ. ÁÑÁÉÙÓÇ, ÁÍÁÌÅÉÎÇ ÄÉÁËÕÌÁÔÙÍ
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ íåñïý
ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôï ôåëéêü äéÜëõìá
(Ä4), ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä5) ìå ðåñéå-
êôéêüôçôá 2 M.
4.3.154 ÄéÜëõìá (Ä1) õäñïîåéäßïõ ôïõ íá-
ôñßïõ (NaOH) Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 24% w/v
g â. Ná õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ x ãéá ôçí ðåñéå-
êáé ðõêíüôçôá 1,2 . Íá õðïëïãßóåôå:
mL
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êáé ôç ìïñéáêü-
ôçôá êáôz üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôç ìÜæá ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ ðïõ
ðåñéÝ÷åôáé óå 250 g ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ã. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óôïí ïðïßï
ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 100 mL íåñïý ãéá íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá (Ä2) 4 Ì. Ðïéá èá åßíáé ç
ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä2; Äßíåôáé üôé ç
g äéáëýìáôïò Ä1.
ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé 1 .
mL
ä. Óå 400 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãßíåôáé ðñï-
óèÞêç 100 mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ 8 Ì. Íá ðñïó-
äéïñßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ
ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç.
4.3.155 ÄéáèÝôïõìå 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) 2,5 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ NaOH ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá 0,4 L
äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
g ñþíïõìå ìå íåñü ôç öéÜëç. Íá õðïëïãßóåôå
1,25 . ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ
mL
ã. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñï-
óôåèåß óå 0,2 L äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá ðñïêýøåé
äéÜëõìá (Ä2) 1 Ì.
ä. ôéò óõãêåíôñþóåéò ôïõ äéáëýìáôïò (Ä4)
ðïõ èá ðñïêýøåé áðü ôçí áíÜìåéîç 0,2 L äéá-
ëýìáôïò Ä1 ìå 800 mL äéáëýìáôïò (Ä3)
Ca(OH) ðåñéåêôéêüôçôáò 0,74% w/v.
4.3.156 Áíáìåéãíýïõìå 4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
õäñïöèïñßïõ (HF) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/w
g
êáé ðõêíüôçôáò 1,5 ìå 4 kg äéáëýìáôïò (Ä2)
mL
ÇF ðåñéåêôéêüôçôáò x% w/w. Ôï äéÜëõìá (Ä3)
ðïõ ðñïÝêõøå Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 14% w/w.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1.
êôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä2.
ã. Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá áíáìåß-
îïõìå ôï äéÜëõìá Ä1 ìå íåñü ãéá íá ó÷çìáôé-
óôåß äéÜëõìá (Ä4) ìå óõãêÝíôñùóç 12 Ì;
4.3.157 ÄéáèÝôïõìå 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä1)
êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò
g
8% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 .
mL
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ÷ùñßæåôáé
óå äýï ßóá ìÝñç:
1ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (Ä2) NaOH 5 M,
ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä3)
3,75 M. Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëý-
ìáôïò Ä2 ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå.
2ï ìÝñïò
Óå ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç 1 L åéóÜãïõìå ôçí
ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1, ðñïóèÝôïõìå
40 g êáèáñïý êáõóôéêïý íáôñßïõ êáé óõìðëç-
ó÷çìáôßóôçêå.
4.3.158 Óå 162 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 18 g
õäñïöèïñßïõ (HF), ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõ-
g
ìá (Ä1) ìå ðõêíüôçôá 1,2 .
mL
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç molarity ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä1.
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ÷ùñßæåôáé
óå ôñßá ßóá ìÝñç:
491
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
1ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå 50 mL íåñïý. Íá õðïëïãéóôåß ç óõãêÝ-
íôñùóç ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò (Ä2)
ðïõ ðñïÝêõøå.
2ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå 30 g êáèáñïý HF. Íá õðïëïãéóôåß ç
óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ó÷ç-
ìáôßóôçêå, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
g (Ä1) õäñïöèïñßïõ (HF) 10 M ìå 400 mL äéáëý-
åßíáé ßóç ìå 1,05 . ìáôïò (Ä2) ÇF ðåñéåêôéêüôçôáò 5% w/v, êáé óôï
mL
3ï ìÝñïò
Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝ-
ôïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò (Ä4) HF ðåñéå-
êôéêüôçôáò 20% w/v, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷ç-
ìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä5) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8 M.
Ná õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò
(Ä4) ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå.
4.3.159 Áíáìåéãíýïõìå 600 mL äéáëýìáôïò
(Ä1) õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) 3 M ìå
400 mL äéáëýìáôïò (Ä2) NaOÇ ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 1 M. Óôï äéÜëõìá (Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå ðñï-
492
óèÝôïõìå ðïóüôçôá íåñïý ìå áðïôÝëåóìá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä4) 1,6 M. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñïóôÝèçêå.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä4, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
g
ßóç ìå 1,25 .
mL
4.3.160 Áíáìåéãíýïõìå 200 mL äéáëýìáôïò
äéÜëõìá (Ä3) ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóèÝôïõìå
ðïóüôçôá íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôé-
óôåß äéÜëõìá (Ä4) üãêïõ 1 L. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá êáé ôç óõãêÝ-
íôñùóç (c) ôïõ äéáëýìáôïò Ä4.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä4, áí ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé
g
ßóç ìå 1,25 .
mL
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 4.3

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.3

ÈÝìá 1ï
1. Óå Ýíá äéÜëõìá NaOH, üãêïõ 200 mL êáé óõãêÝíôñùóçò 2 Ì, ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõ-
óßáò åßíáé:
á. 400 mol â. 2 mol ã. 0,4 mol ä. 0,2 mol
ÌïíÜäåò 5
2. Äéáëýïõìå ðëÞñùò 4,48 L (STP) áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3) óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 2 L. Ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
á. 0,2 M â. 2 M ã. 0,4 M ä. 0,1 M
ÌïíÜäåò 5
3. Áíáìåéãíýïõìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl 2 M ìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl 1 M. Ðïéá
óõãêÝíôñùóç äåí ìðïñåß íá Ý÷åé ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé;
á. 1,5 Ì â. 2 Ì ã. 1,2 Ì ä. 1,8 Ì
ÌïíÜäåò 5
4. Óå äéÜëõìá Ç3PO4 0,4 M ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé íá äéðëáóéáóôåß ï üãêïò ôïõ äéáëýìá-
ôïò. Ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
á. 0,2 Ì â. 0,8 Ì ã. 0,1 Ì ä. 0,4 Ì
ÌïíÜäåò 5
5. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ðïóüôçôåò ôùí äéáëõìÜôùí óôç óôÞëç (É) ìå ôïí áñéèìü ôùí mol
ôçò óôÞëçò (ÉÉ):
ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

1. 2 L äéáëýìáôïò 2 M i. 0,08 mol

2. 0,2 L äéáëýìáôïò 1 M ii. 4,00 mol

3. 0,4 L äéáëýìáôïò 0,2 M iii. 0,40 mol

4. 0,5 L äéáëýìáôïò 0,8 M iv. 0,20 mol

ÌïíÜäåò 5
ÈÝìá 2ï
1. á. ¸íá áêüñåóôï äéÜëõìá BaSO4 ìðïñåß íá ãßíåé êïñåóìÝíï:
i. ìå ôçí ðñïóèÞêç ðõêíüôåñïõ äéáëýìáôïò BaSO4.
ii. ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò ðïóüôçôáò BaSO4.
MïíÜäåò 2

493
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

ÌïíÜäåò 6
2. á. ¸íá êïñåóìÝíï äéÜëõìá åõäéÜëõôçò ïõóßáò Á èá Ý÷åé:
i. ìéêñÞ ôéìÞ óõãêÝíôñùóçò.
ii. ìåãÜëç ôéìÞ óõãêÝíôñùóçò.
MïíÜäåò 2
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 6
3. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Áí áðü Ýíá äéÜëõìá áöáéñÝóïõìå ðïóüôçôá íåñïý, Ýôóé þóôå íá ðñïêýøåé äéÜëõìá
ìå ôïí ìéóü üãêï, ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ èá ãßíåé ç ìéóÞ.
â. Óå Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá AgCl, ìå èÝñìáíóç áðü ôïõò 20°C óôïõò 50°C, èá ðñïêá-
ëÝóïõìå ôïí ó÷çìáôéóìü éæÞìáôïò.
ã. Ç % w/w áñáéïý õäáôéêïý äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÌïíÜäåò 9
ÈÝìá 3ï
á. ÄéÜëõìá NH3, ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8,5% w/v, ôé óõãêÝíôñùóç (c) Ý÷åé;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Í = 14, Ç = 1.
ÌïíÜäåò 10
â. Ná õðïëïãßóåôå ôç molarity äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ðåñéåêôéêüôçôáò 7,4% w/w êáé
g
ðõêíüôçôáò 1,25 . Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ca = 40, O = 16, Ç = 1.
mL
ÌïíÜäåò 15
ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) NaOH 2% w/v.
á. Ná õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ía = 23, O = 16 êáé Ç = 1.
ÌïíÜäåò 5
â. Óå 200 mL äéáëýìáôïò (Ä1) ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé ôïõ üãêïõ ôùí 500 mL. Ná õðïëï-
ãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò (Ä2).
ÌïíÜäåò 8
ã. Óôá õðüëïéðá 200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝôïõìå 800 mL äéáëýìáôïò NaOH 8%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ó÷çìáôßæåôáé.
ÌïíÜäåò 12

494
 4.4
Óôïé÷åéïìåôñéêïß
õðïëïãéóìïß

Ôá ðåñéóóüôåñá ðñïúüíôá ãýñù ìáò Ý÷ïõí ðñïêýøåé áðü êÜðïéá Þ êÜðïéåò ÷çìéêÝò áíôé-
äñÜóåéò óå âéïìç÷áíéêÝò ìïíÜäåò. Åêôüò áðü ôç ãíþóç ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí, éäéáßôå-
ñç óçìáóßá Ý÷ïõí ïé ðïóïôéêïß õðïëïãéóìïß ðïõ ôéò áöïñïýí êáé ðïõ ïíïìÜæïíôáé
óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß. Óôçñßæïíôáé óôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï áíôß-
óôïé÷ï ÷çìéêü öáéíüìåíï êáé óôéò ðïóïôéêÝò ðëçñïöïñßåò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôïõò
óõíôåëåóôÝò ôçò (óôïé÷åéïìåôñéêïß óõíôåëåóôÝò).
Èåìåëéþäçò áñ÷Þ ãéá ôïõò óôïé÷åéïìåôñéêïýò õðïëïãéóìïýò
Ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, ìÝóù ôùí óõíôåëåóôþí ôçò, äßíåé ôçí áêñéâÞ áíáëïãßá ôùí mol Þ
ôùí ìáæþí Þ ôùí üãêùí (ãéá áÝñéá), ìå ôçí ïðïßá ôá óþìáôá óõììåôÝ÷ïõí óôç ÷çìéêÞ
áíôßäñáóç.
ÅðïìÝíùò, ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá êáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò óõììåôÝ÷ïõí
óå Ýíá ÷çìéêü öáéíüìåíï äåí åßíáé ôõ÷áßïò, áëëÜ óõãêåêñéìÝíïò, êáé ïñßæåôáé áðü ôïõò
óõíôåëåóôÝò ôùí óùìÜôùí ôçò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò.

Èåìåëéþäåéò ãíþóåéò ãéá Ýíáí óôïé÷åéïìåôñéêü õðïëïãéóìü

1. Ç áíáëïãßá ôùí mol ðñïêýðôåé áðü ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò
(óôïé÷åéïìåôñßá ôçò áíôßäñáóçò). ¸óôù ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç óýíèåóçò ôçò áììùíßáò
(ÍÇ3) áðü ôçí áíôßäñáóç ôïõ áæþôïõ (Í2) ìå ôï õäñïãüíï (Ç2):
Í2 + 3Ç2 ® 2ÍÇ3
ôï 1 mol áíôéäñÜ ìå 3 mol êáé äßíïõí 2 mol
2. Ïé âáóéêÝò ìåôáôñïðÝò ôùí g, ôùí L (ãéá áÝñéá) êáé ôùí ìïñßùí óå mol ðñïêýðôïõí
áðü ôïõò ôýðïõò:
m V Í
n= n= (STP) n=
Mr 22,4 ÍÁ

495
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Åßíáé ðñïöáíÝò üôé, óýìöùíá ìå ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò, ìðïñïýí íá
ðñïêýøïõí êáé ïé áíôßóôïé÷åò áíáëïãßåò óå g Þ óå L (ãéá ôá áÝñéá óþìáôá).
¸ôóé Ý÷ïõìå ôï óýíïëï ôùí ðïóïôéêþí ðëçñïöïñéþí ãéá ôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç.

ÐïóïôéêÝò ðëçñïöïñßåò ÷çìéêÞò áíôßäñáóçò

Í2 + 3Ç2 ® 2ÍÇ3
1 mol 3 mol 2 mol
Þ Þ Þ
ôá 1 · 28 g áíôéäñïýí ìå 3·2g êáé äßíïõí 2 · 17 g
Þ Þ Þ
1 · 22,4 L 3 · 22,4 L 2 · 22,4 L

×ñçóéìïðïéÞóáìå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò (Mr) ôïõ Í2 (28), ôïõ Ç2 (2) êáé ôçò ÍÇ3 (17).
Áí ïé óõíèÞêåò äåí Þôáí ðñüôõðåò (STP), èá ÷ñçóéìïðïéïýóáìå ôçí áíôßóôïé÷ç ôéìÞ ôïõ
ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ (Vm L) óôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí.
ÓõìðÝñáóìá
Óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ìðïñïýìå íá ãñÜøïõìå ãéá êÜèå óþìá ôç âáóéêÞ ó÷Ýóç ðïõ
ðñïêýðôåé áðü ôïõò óõíôåëåóôÝò:
óõíôåëåóôÞò · mol Þ óõíôåëåóôÞò · Mr g Þ óõíôåëåóôÞò · 22,4 L (STP) (ãéá áÝñéá)

Á. Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß ãýñù áðü ìéá áíôßäñáóç

Ìåèïäïëïãßá óôïé÷åéïìåôñéêïý õðïëïãéóìïý

1. ÃñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé.
2. Óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ôçò áíôßäñáóçò ðïõ ìáò åíäéáöÝñïõí õðïëïãéóôéêÜ. Ôá
óþìáôá ðïõ ìáò åíäéáöÝñïõí åßíáé áõôÜ ôùí ïðïßùí äßíåôáé Þ æçôåßôáé ç ðïóüôçôÜ
ôïõò.
3. Ãéá ôá óþìáôá áõôÜ óçìåéþíïõìå ôç èåìåëéþäç ó÷Ýóç ôùí mol ðïõ ðñïêýðôåé áðü
ôïõò áíôßóôïé÷ïõò óõíôåëåóôÝò, üðùò åßäáìå ðáñáðÜíù.
4. Ãéá íá ãßíåé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò, óôçñéæüìáóôå óå ãíùóôÞ ðïóüôçôá
óþìáôïò (áíôéäñþíôïò Þ ðñïúüíôïò) ðïõ óõììåôÝ÷åé óôç óõãêåêñéìÝíç áíôßäñáóç, êáé ìå
áðëÞ áíáãùãÞ (áðëÞ ìÝèïäïò ôùí ôñéþí), Þ ìå áíáëïãßåò, õðïëïãßæïõìå ôéò ðïóüôçôåò ôùí
õðïëïßðùí ðïõ æçôïýíôáé áðü ôçí Üóêçóç.

496
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

¢óêçóç 4.4.1

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôçò áììùíßáò ðïõ áðáéôåßôáé, þóôå íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ìå

äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 49 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Ðüóá mol Üëáôïò
ó÷çìáôßæïíôáé;
Ëýóç
ÃñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé, óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ðïõ ìáò åíäéá-
öÝñïõí êáé óôçñéæüìáóôå óôçí ðïóüôçôá ôïõ èåééêïý ïîÝïò ðïõ äßíåôáé (49 g).
2ÍÇ3 + Ç2SO4 ® (NH4)2SO4
ôá 2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
49
» ö1 = ; » = 0,5 mol » ö2 = ;
98
0 ,5 0 ,5
ö1 = 2 · = 1 mol, ö2 = 1 · = 0,5 mol
1 1
¢ñá áíôÝäñáóáí 1 mol áììùíßáò Þ 1 · 17 = 17 g NH3 êáé ðáñÞ÷èçóáí 0,5 mol èåééêïý áì-
ìùíßïõ Þ 0,5 · 132 = 66 g (NH4)2SO4.

ÅöáñìïãÞ 4.4.2

Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ NaOH ðïõ áðáéôïýíôáé, þóôå íá áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ìå äéÜ-

ëõìá H3PO4, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 19,6 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Ðüóá g öùóöïñéêïý Üëáôïò
ó÷çìáôßæïíôáé êáôÜ ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç;

Ðåñéðôþóåéò üðïõ ç ðïóüôçôá ïõóßáò ðïõ óõììåôÝ÷åé óå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç äßíåôáé Þ æçôåßôáé
ìå Ýììåóï ôñüðï

Óôç óõíÝ÷åéá åîåôÜæïíôáé ÷áñáêôçñéóôéêÝò áíáöïñÝò áðü åêöùíÞóåéò.

1. ÁíáöïñÜ óå äéáëýìáôá
Óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò, ìéá ÷çìéêÞ ïõóßá âñßóêåôáé óå äéÜëõìá. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ÷ñç-
óéìïðïéïýìå äéÜëõìá ìéáò ïõóßáò óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, ãíùñßæïõìå üôé:
«óôçí áíôßäñáóç óõììåôÝ÷åé ç êáèáñÞ äéáëõìÝíç ïõóßá».
Ç ðïóüôçôá ôçò êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óõíäÝåôáé ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
êáé ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ. Ç ðéï óõíçèéóìÝíç Ýêöñáóç ðåñéåêôéêüôçôáò åßíáé ç molarity.
Ãéá ôç molarity éó÷ýåé ç ðáñáêÜôù ó÷Ýóç:
nä. ïõóßáò = cäéáëýìáôïò · Väéáëýìáôïò (L)

497
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

¢óêçóç 4.4.3

Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ NaOH ç ïðïßá áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå 200 mL äéáëýìáôïò

g
HCl, ðåñéåêôéêüôçôáò 29,2% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 .
mL
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
HCl + NaOH ® NaCl + H2O
ôï 1 mol ìå 1 mol
Ãéá íá ãßíåé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò, èá ðñÝðåé íá õðïëïãßóïõìå ôá mol ôïõ êáèá-
ñïý HCl óôá 200 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôïõ.
29,2% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 29,2 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)
×ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò, ãéá íá âñïýìå ôïí üãêï ôoõ äéáëýìáôïò:
m m 100 g
ñ= Þ V= Þ V= Þ V = 80 mL
V ñ 1,25 g/mL

ÌåôáôñÝðïõìå ôá g ôïõ HCl óå mol:

m g 29,2
n= Þ n= mol Þ n = 0,8 mol
M r g/mol 36,5

Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù, ç áñ÷éêÞ ó÷Ýóç ãßíåôáé:

óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mol HCl
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol HCl
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ôá 2 mol HCl.
ôï 1 mol HCl ìå 1 mol NaOH
2 mol HCl ö=;
ö = 2 mol NaOH
¢ñá áíôÝäñáóáí 2 mol êáõóôéêïý íáôñßïõ Þ 2 · 40 = 80 g NaOH.

ÓõìðÝñáóìá
Áðü ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ, ìðïñïýìå íá õðïëïãß-
óïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ãßíåôáé ï óôïé÷åéï-
ìåôñéêüò õðïëïãéóìüò.

498
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

ÅöáñìïãÞ 4.4.4

Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ NaOH ðïõ áðáéôïýíôáé, þóôå íá áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ìå

200 mL äéáëýìáôïò H3PO4 óõãêÝíôñùóçò 1 Ì.

¢óêçóç 4.4.5

Ðüóá mL äéáëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v áðáéôïýíôáé, þóôå íá áíôéäñÜ-

óïõí ðëÞñùò ìå 73 g HCl;
Ëýóç
ÃñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé, óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ðïõ ìáò åíäéá-
öÝñïõí êáé óôçñéæüìáóôå óôçí ðïóüôçôá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ðïõ äßíåôáé (73 g).
HCl + NaOH ® NaCl + H2O
ôï 1 mol ìå 1 mol
m 73
n= = = 2 mol ö=;
M r 36,5
2
ö = 1 · = 2 mol NaOH
1
Yðïëïãßæïõìå ôá mL ôïõ äéáëýìáôïò NaOH ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 2 mol ÍaÏÇ.
20% w/v óçìáßíåé üôé:
20
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Þ = 0,5 mol NaOH
40
ö=; » 2 mol ÍaOH
2
ö = 100 · = 400 mL
0 ,5
¢ñá áðáéôïýíôáé 400 mL äéáëýìáôïò NaOH.

ÓõìðÝñáóìá
Âáóéæüìåíïé óôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé ôçí ðåñéåêôéêüôçôá, õðïëïãßæïõìå
ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. Þ âáóéæüìåíïé óôçí ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé
ôçí áíôßóôïé÷ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò, õðïëïãßæïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ.

ÅöáñìïãÞ 4.4.6

Íá õðïëïãßóåôå ôá mL äéáëýìáôïò NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 6% w/v ðïõ áðáéôïýíôáé,

þóôå íá áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ìå 19,6 g H3PO4.

499
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

¢óêçóç 4.4.7

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá äéáëýìáôïò NaOH, áí åßíáé ãíùóôü üôé 400
mL ôïõ äéáëýìáôïò áõôïý áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå 200 mL äéáëýìáôïò HCl ðåñéåêôéêüôç-
g
ôáò 29,2% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,25 .
mL
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
HCl + NaOH ® NaCl + H2O
ôï 1 mol ìå 1 mol
Ãéá íá ãßíåé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò, èá ðñÝðåé íá õðïëïãßóïõìå ôá mol ôïõ êáèá-
ñïý HCl óôá 200 mL äéáëýìáôüò ôïõ.
29,2% w/w óçìáßíåé üôé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 29,2 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)
×ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò, ãéá íá âñïýìå ôïí üãêï ôoõ äéáëýìáôïò:
m m 100 g
ñ= Þ V= Þ V= Þ V = 80 mL
V ñ 1,25 g/mL

ÌåôáôñÝðïõìå ôá g ôïõ HCl óå mol:

m g 29,2
n= Þ n= mol Þ n = 0,8 mol
M r g/mol 36,5

Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù, ç áñ÷éêÞ ó÷Ýóç ãßíåôáé:

óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mol HCl
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol HCl
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ôá 2 mol HCl.
ôï 1 mol HCl ìå 1 mol NaOH
» 2 mol HCl » ö=;
ö = 2 mol NaOH
Yðïëïãßæïõìå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò NaOH.
óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol Þ 2 · 40 g NaOH
100 mL äéáëýìáôïò » ö=;
ö = 20 g NaOH
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 20% w/v.

500
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

ÅöáñìïãÞ 4.4.8

Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá äéáëýìáôïò NaOH, áí åßíáé ãíùóôü üôé

400 mL ôïõ äéáëýìáôïò áõôïý áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå 200 mL äéáëýìáôïò H3PO4 óõ-
ãêÝíôñùóçò 1 Ì.

ÓõìðÝñáóìá
¸íá äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü: i. ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò, ii. ôçí ðïóüôçôá ôçò
äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé iii. ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ. ¼ôáí ãíùñßæïõìå ôá äýï áðü ôá ôñßá
÷áñáêôçñéóôéêÜ, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå êáé ôï ôñßôï. Íá ìçí îå÷íÜìå üôé óôçí
áíôßäñáóç óõììåôÝ÷åé ìüíï ç êáèáñÞ äéáëõìÝíç ïõóßá.

2. ÁíáöïñÜ óå ðéÝóåéò
Ç ðïóüôçôá ôçò áÝñéáò ïõóßáò óõíäÝåôáé ìå ôçí ðßåóç ìÝóù ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
ôùí áåñßùí:
m æ m ö
p·V=n·R·T Þ p·V= ·R·T ç áöïý n = ÷
Mr ç M r ÷ø
è

¢óêçóç 4.4.9

Ðïóüôçôá Üëáôïò NH4Cl áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå 200 mL äéáëýìáôïò NaOH óõãêÝíôñù-

óçò 2 Ì, ìå áðïôÝëåóìá íá åêëýåôáé áÝñéá ÍÇ3. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôçò áÝñéáò
ÍÇ3 óôïõò 27°C õðü ðßåóç 2,46 atm.
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
ÍÇ4Cl + NaOH ® NaCl + NH3 + H2O
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ êáèáñïý NaOH óôá 200 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôïõ.
200
n=c·V Þ n=2· Þ n = 0,4 mol NaOH
1000
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ôá 0,4 mol NaOH.
ôï 1 mol NaOH äßíåé 1 mol NH3
» 0,4 mol NaOH » ö=;
ö = 0,4 mol NH3

501
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÌÝóù ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò, õðïëïãßæïõìå, óôéò óõíèÞêåò ðïõ äßíïíôáé, ôïí üãêï
(V) ôçò áììùíßáò.
P · V = n · R · T Þ 2,46 · V = 0,4 · 0,082(273 + 27) Þ V = 4 L
¢ñá åêëýïíôáé 4 L áÝñéáò NH3 óôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí.

ÅöáñìïãÞ 4.4.10

Ðüóá L áÝñéáò ÍÇ3 óôïõò 27°C õðü ðßåóç 0,82 atm áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäå-
ôÝñùóç 400 mL äéáëýìáôïò H2SO4 óõãêÝíôñùóçò 0,5 Ì;

3. ÁíáöïñÜ óå ïõóßåò ðïõ äåí åßíáé êáèáñÝò (Ý÷ïõí ðñïóìåßîåéò)

¼ôáí ìéá ÷çìéêÞ ïõóßá äåí åßíáé êáèáñÞ, äçëáäÞ üôáí ðåñéÝ÷åé ðñïóìåßîåéò, èåùñïýìå üôé
óôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç óõììåôÝ÷åé ìüíï ç êáèáñÞ ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò. Ãéá ôïí õðï-
ëïãéóìü ôçò êáèáñÞò ïõóßáò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç óõíïëéêÞ ðïóüôçôá ôïõ äåßãìáôïò êáé
ôçí % w/w êáèáñüôçôÜ ôïõ. Ð.÷.: äåßãìá óéäÞñïõ åßíáé êáèáñüôçôáò 90% w/w. Aõôü óç-
ìáßíåé üôé:
óôá 100 g äåßãìáôïò Ý÷ïõìå 90 g êáèáñïý óéäÞñïõ (Fe)
ÓõíÞèùò, äßíåôáé üôé ïé ðñïóìåßîåéò äå óõììåôÝ÷ïõí óôçí áíôßäñáóç.

¢óêçóç 4.4.11

Ðüóá L áåñßïõ H2 åêëýïíôáé óå STP êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç 200 g äåßãìáôïò óéäÞñïõ êá-
èáñüôçôáò 84% w/w óå ðïóüôçôá áñáéïý äéáëýìáôïò H2SO4; Ná èåùñçèåß üôé ïé ðñï-
óìåßîåéò äåí áíôéäñïýí ìå ôï èåééêü ïîý.
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
Fe + H2SO4 ® FeSO4 + H2
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ êáèáñïý Fe óôá 200 g ôïõ äåßãìáôïò.
Êáèáñüôçôá 84% w/w óçìáßíåé üôé:
84
óôá 100 g äåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 84 g Þ = 1,5 mol êáèáñïý Fe
56
» 200 g äåßãìáôïò » ö = 3 mol Fe
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ôá 3 mol ôïõ êáèáñïý Fe.

502
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

ôï 1 mol Fe åêëýåé 1 mol H2

3 mol Fe ö=;
ö = 3 mol H2
¢ñá, åêëýïíôáé 3 mol Þ V = n · 22,4 Þ V = 3 · 22,4 Þ V = 67,2 L Ç2 óå STP.

ÅöáñìïãÞ 4.4.12

Ðüóá L áåñßïõ H2 åêëýïíôáé óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò (STP) êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç 250 g
äåßãìáôïò óéäÞñïõ êáèáñüôçôáò 89,6% w/w óå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HCl; Ná èåù-
ñçèåß üôé ïé ðñïóìåßîåéò äåí áíôéäñïýí ìå ôï õäñï÷ëþñéï.

Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß ìå Ýëåã÷ï ðåñßóóåéáò

¼ðùò åßäáìå, ìéá âáóéêÞ áñ÷Þ óôç ÷çìåßá åßíáé ç åîÞò: «Ôá äéÜöïñá óþìáôá óõììåôÝ÷ïõí
(áíôéäñïýí – ðáñÜãïíôáé) óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ìå óõãêåêñéìÝíï ôñüðï. Ï ôñüðïò
áõôüò (áíáëïãßá g Þ áíáëïãßá mol Þ áíáëïãßá üãêùí ãéá áÝñéá) êáèïñßæåôáé áðü ôïõò
óõíôåëåóôÝò ôçò áíôßäñáóçò (óôïé÷åéïìåôñéêïß óõíôåëåóôÝò)».
Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò ôùí áíôéäñþíôùí êáé äåí áíáöÝñåôáé áí áíôé-
äñïýí ðëÞñùò, Þ áí ôï Ýíá áðü ôá áíôéäñþíôá äåí áíôéäñÜ ðëÞñùò (ëÝìå üôé åßíáé óå
ðåñßóóåéá), åíþ ôï Üëëï êáôáíáëþíåôáé ðëÞñùò, ðñÝðåé íá ãßíåé Ýëåã÷ïò. Ï Ýëåã÷ïò áõôüò
ïíïìÜæåôáé Ýëåã÷ïò ðåñßóóåéáò.

Ìåèïäïëïãßá
1. ÃñÜöïõìå ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý ôùí óùìÜôùí Á êáé  ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé.
2. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ åíüò áíôéäñþíôïò (Á).
3. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Üëëïõ áíôéäñþíôïò (Â).
4. Ãßíåôáé ï Ýëåã÷ïò ðåñßóóåéáò, ùò åîÞò:
ÕðïèÝôïõìå üôé áíôéäñÜ ðëÞñùò ôï Ýíá áíôéäñþí (üðïéï èÝëïõìå, Ýóôù ôï Á), êáé ìå
áðëÞ áíáãùãÞ âñßóêïõìå ôá mol ôïõ Üëëïõ áíôéäñþíôïò (Â) ðïõ áðáéôïýíôáé íá áíôé-
äñÜóïõí.
l Áí ç ðïóüôçôá ôïõ áíôéäñþíôïò  ðïõ âñÞêáìå åßíáé áêñéâþò áõôÞ ðïõ åß÷áìå áñ-

÷éêÜ, ôüôå ïé ðïóüôçôåò ôùí áíôéäñþíôùí áíôéäñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò (ëÝìå üôé
Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò).
l Áí ç ðïóüôçôá ôïõ áíôéäñþíôïò Â ðïõ âñÞêáìå åßíáé ìéêñüôåñç áðü áõôÞ ðïõ åß-
÷áìå, ôüôå ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ìüíï ç ðïóüôçôá ôïõ áíôéäñþíôïò Á (ëÝìå
üôé Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá áíôéäñþíôïò Â).

503
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

l Áí ç ðïóüôçôá ôïõ áíôéäñþíôïò Â ðïõ âñÞêáìå åßíáé ìåãáëýôåñç áðü áõôÞ ðïõ åß-
÷áìå, ôüôå äåí ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ç ðïóüôçôá ôïõ áíôéäñþíôïò Á (ëÝìå
üôé Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá áíôéäñþíôïò Á).
5. Áêïëïõèåß ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò.
l Áí áíôéäñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò, óôçñéæüìáóôå óôçí ðïóüôçôá åßôå ôïõ

áíôéäñþíôïò Á åßôå ôïõ áíôéäñþíôïò Â.

l Áí õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá áðü ôï áíôéäñþí Á, óôçñéæüìáóôå óôçí ðïóüôçôá ôïõ
áíôéäñþíôïò Â.
l Áí õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá áðü ôï áíôéäñþí Â, óôçñéæüìáóôå óôçí ðïóüôçôá ôïõ
áíôéäñþíôïò Á.

×áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç åëÝã÷ïõ ðåñßóóåéáò Ý÷ïõìå êáôÜ ôçí áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí

äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò, üðïõ ìáò åíäéáöÝñåé íá
ðñïóäéïñßóïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.

¢óêçóç 4.4.13

Áíáìåéãíýïõìå 200 mL äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 36,5% w/v ìå 300

mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 40% w/v. Ná õðïëïãßóåôå
ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò, âñßóêïíôáò ôç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ãéá êÜèå
äéáëõìÝíç ïõóßá ðïõ õðÜñ÷åé óôï äéÜëõìá.
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
HCl + NaOH ® NaCl + H2 O
ôï 1 mol ìå 1 mol äßíåé 1 mol
Åöüóïí äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò êáé ôùí äýï áíôéäñþíôùí (ôïõ HCl êáé ôïõ NaOH), Ý÷ïõìå
ðåñßðôùóç åëÝã÷ïõ ðåñßóóåéáò.
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ êáèáñïý HCl óôá 200 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôïõ.
36,5% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 36,5 g Þ 1 mol HCl
» 200 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol HCl
nHCl = 2 mol
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ êáèáñïý NaOH óôá 300 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôïõ.
40% w/v óçìáßíåé üôé:

504
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g Þ 1 mol NaOH

» 300 mL äéáëýìáôïò » ö = 3 mol NaOH
nNaOH = 3 mol
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 1 mol HCl áíôéäñÜ ìå 1 mol NaOH
2 mol HCl » ö = 2 mol NaOH < 3 mol NaOH
¢ñá ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ç ðïóüôçôá ôïõ HCl, äçëáäÞ Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá NaOH.
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ôo áíôéäñþí ðïõ äåí åßíáé óå
ðåñßóóåéá, äçëáäÞ ôá 2 mol HCl.
ôï 1 mol HCl áíôéäñÜ ìå 1 mol NaOH êáé äßíåé 1 mol NaCl
2 mol HCl » ö1 = 2 mol ö2 = 2 mol
Yðïëïãßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Áðü ôïí ðáñáðÜíù óôïé÷åéïìåôñéêü õðïëïãéóìü ðñïêýðôåé üôé ôï ôåëéêü äéÜëõìá ðåñéÝ-
÷åé 3 - 2 = 1 mol NaOH ðïõ ðåñéóóåýåé êáé 2 mol ÍaCl ðïõ ðáñÞ÷èçóáí. Ïé æçôïýìåíåò
óõãêåíôñþóåéò óôï ôåëéêü äéÜëõìá åßíáé:
nNaOH mol 1 mol mol
[NaOÇ] = cNaOH = = =2
V ä/ôïò L 0,5 L L
nNaCl mol 2 mol mol
[NaCl] = cNaCl = = =4
V ä/ôïò L 0,5 L L

ÅöáñìïãÞ 4.4.14

Áíáìåéãíýïõìå 0,3 L äéáëýìáôïò ÇÍÏ2 ðåñéåêôéêüôçôáò 47% w/v ìå 0,2 L äéáëýìá-

ôïò ÊÏÇ ðåñéåêôéêüôçôáò 56% w/v. Ná õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
ìáôïò, âñßóêïíôáò ôç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ðïõ
õðÜñ÷åé óôï äéÜëõìá.

¢óêçóç 4.4.15

Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôçí áíÜìåéîç 200
mL äéáëýìáôïò áììùíßáò óõãêÝíôñùóçò 1 Ì ìå 800 mL äéáëýìáôïò õäñïâñïìßïõ
óõãêÝíôñùóçò 0,25 Ì.
Ëýóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:

505
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ÍH3 + HÂr ® NH4Br

ôï 1 mol ìå 1 mol äßíåé 1 mol
Åöüóïí äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò êáé ôùí äýï áíôéäñþíôùí (ôçò ÍÇ3 êáé ôïõ HÂr), Ý÷ïõìå
ðåñßðôùóç åëÝã÷ïõ ðåñßóóåéáò.
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôçò êáèáñÞò ÍH3 óôá 200 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôçò.
200
ÍÇ3: n = c1 · V1 Þ n = 1 · Þ n = 0,2 mol
1000
Yðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ êáèáñïý HBr óôá 800 mL ôïõ äéáëýìáôüò ôïõ.
800
HBr: n = c2 · V2 Þ n = 0,25 · Þ n = 0,2 mol
1000
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 1 mol NH3 áíôéäñÜ ìå 1 mol HBr
0,2 mol NH3 » ö = 0,2 mol HBr
¢ñá ïé ðïóüôçôåò ðïõ Ý÷ïõìå áíôéäñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò, äçëáäÞ Ý÷ïõìå óôïé÷åé-
ïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò áíôéäñþíôùí.
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ìå ãíþìïíá ïðïéïäÞðïôå áíôéäñþí.
ôï 1 mol ÍH3 áíôéäñÜ ìå 1 mol HÂr êáé äßíåé 1 mol NH4Br
0,2 mol NH3 » ö1 = 0,2 mol ö2 = 0,2 mol
Yðïëïãßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Áðü ôïí ðáñáðÜíù óôïé÷åéïìåôñéêü õðïëïãéóìü ðñïêýðôåé üôé ôï ôåëéêü äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé
0,2 mol NH4Br ðïõ ðáñÞ÷èçóáí. Ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç óôï ôåëéêü äéÜëõìá åßíáé:
nNH 4 Br mol 0,2 mol mol
[NÇ4Âr] = c = = = 0,2
V ä/ôïò L 1 L L

Óçìåßùóç: Ç ðáñáðÜíù Üóêçóç åßíáé ðïëý óçìáíôéêÞ êáé áðïôåëåß óðïõäáßï åñãáëåßï ãéá ôç ëýóç ìéáò
ìåãÜëçò êáôçãïñßáò áóêÞóåùí ðïõ èá ìåëåôçèïýí óôç ô Ëõêåßïõ.

ÅöáñìïãÞ 4.4.16

Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä3) ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôçí áíÜìåéîç 0,4
L äéáëýìáôïò (Ä1) HClO óõãêÝíôñùóçò 0,3 Ì ìå 0,6 L äéáëýìáôïò (Ä2) KOH óõãêÝíôñù-
óçò 0,2 Ì.

506
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

Â. Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß óå äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò (áëõóßäá

áíôéäñÜóåùí)
Óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò, ãéá íá ðáñáóêåõÜóïõìå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ÷ñçóéìïðïéïýìå
ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò.
Äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò Ý÷ïõìå üôáí ôï ðñïúüí ôçò ðñþôçò áíôßäñáóçò áðïôåëåß áíôéäñþí
ôçò äåýôåñçò áíôßäñáóçò êôë.
Óå áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò, ðñÝðåé íá ãßíïõí óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß óôéò äéáäï÷éêÝò
áíôéäñÜóåéò.

Ìåèïäïëïãßá
1. Ïñßæïõìå ôá mol ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Þ ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ. (Áí ç ðïóü-
ôçôá äåí åßíáé ãíùóôÞ, ïñßæïõìå ìéá ôõ÷áßá Üãíùóôç ðïóüôçôá x mol.)
2. ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò êáé óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ôçò áíôßäñáóçò ðïõ
ìáò åíäéáöÝñïõí õðïëïãéóôéêÜ. Ôá óþìáôá ðïõ ìáò åíäéáöÝñïõí åßíáé áõôÜ ôùí ïðïßùí
äßíåôáé Þ æçôåßôáé ç ðïóüôçôÜ ôïõò, êáé ïðùóäÞðïôå ôá êïéíÜ óþìáôá ìåôáîý ôùí äéáäï-
÷éêþí áíôéäñÜóåùí.
3. Ãßíïíôáé ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß.
Ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò ôçò ðñþôçò áíôßäñáóçò óôçñßæåôáé óôçí ðïóüôçôá
ðïõ ïñßóôçêå áñ÷éêÜ.
Ïé åðüìåíïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß óôçñßæïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ êïéíïý
óþìáôïò êÜèå öïñÜ.
4. Áðü ôçí ðáñáðÜíù äéáäéêáóßá ðñïêýðôïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí
õðïëïãéóìþí.
5. Áí ç ðïóüôçôá ôçò áñ÷éêÞò Ýíùóçò åßíáé ãíùóôÞ áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéï-
ìåôñéêþí õðïëïãéóìþí, Ý÷ïõìå ôéò áðáíôÞóåéò óå áõôÜ ðïõ æçôïýíôáé.
Áí ç ðïóüôçôá ôçò áñ÷éêÞò Ýíùóçò åßíáé Üãíùóôç, óõíäõÜæïõìå ôá áðïôåëÝóìáôá ìå
ôá áíôßóôïé÷á äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò êáé ðñïêýðôïõí ïé áðáñáßôçôåò åîéóþóåéò. Ç
ëýóç ôïõ óõóôÞìáôïò åîéóþóåùí ìáò äßíåé ôéò áðáíôÞóåéò óôá æçôïýìåíá.

¢óêçóç 4.4.17 Ç ðïóüôçôá ôçò áñ÷éêÞò Ýíùóçò åßíáé ãíùóôÞ

20 g áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ (CaCO3) äéáóðþíôáé ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá õäñï-

÷ëùñßïõ (HCl). Ôï áÝñéï ðïõ åêëýåôáé åîïõäåôåñþíåé ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH). Ná õðïëïãßóåôå:

507
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ NaOH.

â. ôç ìÜæá ôïõ áíèñáêéêïý íáôñßïõ ðïõ ó÷çìáôßóôçêå ôåëéêÜ.
Ëýóç
¸÷ïõìå äýï äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò.
Ïñßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ ðïõ Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ.
m 20
Áñ÷éêÜ, Ý÷ïõìå 20 g Þ n = Þ n= Þ n = 0,2 mol CaCO3.
Mr 100
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò êáé ãßíïíôáé ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß.
CaCO3 + 2HCl ® CaCl2 + CO2 + H2O
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
» 0,2 mol » ö = 0,2 mol
CO2 + 2NaOH ® Na2CO3 + H2O
ôï 1 mol ìå 2 mol äßíåé 1 mol
» 0,2 mol ö1 = 0,4 mol » ö2 = 0,2 mol
¢ñá áíôÝäñáóáí 0,2 mol NaOH êáé ðñïÝêõøáí 0,2 mol Ía2CÏ3.
Áðü ôá mol ðïõ âñÝèçêáí ðñïóäéïñßæïõìå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ NaOH êáé ôç
ìÜæá ôïõ áíèñáêéêïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå. ¸÷ïõìå:
400
á. ÍaOH: n = c · V Þ 0,2 = c · Þ c = 0,5 Ì.
1000
â. Na2CO3: m = 0,2 · 106 Þ m = 21,2 g

ÅöáñìïãÞ 4.4.18

19,5 g Æn áíôéäñïýí ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá HCl. To áÝñéï Ç2 ðïõ åêëýåôáé áíôé-
äñÜ ìå ôçí áðáéôïýìåíç ðïóüôçôá Í2, ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü áììùíßáò
(ÍÇ3). Ç ðïóüôçôá ôçò ÍÇ3 åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 200 mL äéáëýìáôïò HBr. Ná
õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ HBr,
â. ôç ìÜæá ôïõ áììùíéáêïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå ôåëéêÜ.

¢óêçóç 4.4.19 Ç ðïóüôçôá ôçò áñ÷éêÞò Ýíùóçò åßíáé Üãíùóôç

Ðïóüôçôá èåééêïý áììùíßïõ ((ÍÇ4)2SO4) äéáóðÜôáé áðü ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò

õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH), ïðüôå åêëýåôáé áÝñéá áììùíßá (NH3). Ç áììùíßá
äéáâéâÜæåôáé êáôÜëëçëá óå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) êáé åîïõäåôåñþíåé ðëÞ-

508
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

ñùò ôçí ðïóüôçôá ôïõ ïîÝïò. Óôç óõíÝ÷åéá, ðñïóèÝôïõìå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íé-
ôñéêïý áñãýñïõ (AgNO3) óôï äéÜëõìá, ïðüôå êáé ó÷çìáôßæïíôáé 28,7 g éæÞìáôïò. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ èåééêïý áììùíßïõ ðïõ åß÷áìå áñ÷éêÜ.
Ëýóç
¸÷ïõìå ôñåéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò.
Ïñßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ èåééêïý áììùíßïõ ðïõ Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ.
¸óôù üôé áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå x mol (NH4)2SO4.
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò êáé ãßíïíôáé ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß.
(ÍH4)2SÏ4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2NH3 + 2H2O
ôï 1 mol äßíåé 2 mol
» x mol » ö = 2x mol
NH3 + HCl ® NH4Cl
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
» 2x mol » ö1 = 2x mol
ÍH4Cl + AgNO3 ® NH4NO3 + AgCl ¯
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
» 2x mol » ö2 = 2x mol
¢ñá ðñïêýðôïõí 2x mol éæÞìáôïò ÷ëùñéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgCl).
ÓõíäõÜæïõìå ôï áðïôÝëåóìá (2x mol AgCl) ìå ôï áíôßóôïé÷ï äåäïìÝíï ôçò åêöþíçóçò
(28,7 g éæÞìáôïò). Éó÷ýåé:
2x · 143,5 = 28,7 Þ x = 0,1 mol
¢ñá áñ÷éêÜ åß÷áìå 0,1 mol Þ 0,1 · 132 = 13,2 g (ÍÇ4)2SÏ4.

ÅöáñìïãÞ 4.4.20

Ðïóüôçôá Na2SO3 äéáóðÜôáé áðü ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò HCl, ïðüôå åêëýåôáé áÝñéï
SO2. To áÝñéï ðïõ åêëýèçêå áíôéäñÜ ìå ïîõãüíï êáé ìåôáôñÝðåôáé ðëÞñùò óå SO3. Tï
SO3 ðñïóôßèåôáé óå äéÜëõìá Ba(OH)2, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæïíôáé 116,5 g éæÞìá-
ôïò. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ Na2SO3 ðïõ åß÷áìå áñ÷éêÜ.

Ã. Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß ìå ìåßãìáôá ïõóéþí

Óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò Ý÷ïõìå êáôåñãáóßá åíüò ìåßãìáôïò ÷çìéêþí åíþóåùí Þ óôïé÷åßùí

ðïõ áíôéäñïýí ìå ôï ßäéï ìÝóï. ÅðïìÝíùò ìáò åíäéáöÝñïõí ðïóïôéêïß õðïëïãéóìïß óå
ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá áíôéäñÜóåéò.

509
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ìåßãìáôá ìå ãíùóôÞ óýóôáóç

Ìåèïäïëïãßá
1. Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá íá ïñßóïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò, óçìåéþíïõìå ôïí ôýðï êÜèå óõóôáôéêïý
êáèþò êáé ôçí ðïóüôçôÜ ôïõ óå mol.
Óôç óõíÝ÷åéá, áîéïðïéïýìå ôá ôõ÷üí äåäïìÝíá ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé áöïñïýí ôéò áñ÷éêÝò
ðïóüôçôåò.
2. ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò. Óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ðïõ
ìáò åíäéáöÝñïõí õðïëïãéóôéêÜ êáé áêïëïõèïýí ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß, ïé
ïðïßïé óôçñßæïíôáé ðÜíôá óôéò ðïóüôçôåò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò ðïõ Ý÷ïõìå
ïñßóåé.
¸ôóé ðñïêýðôïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí.
3. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí ìÜò äßíïõí ôéò áðáíôÞóåéò óôá
æçôïýìåíá Þ ìáò åðéôñÝðïõí íá öôÜóïõìå óå áõôÝò.

¢óêçóç 4.4.21

Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2) 0,4 Ì

ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ìå ìåßãìá 3,4 g õäñïèåßïõ (H2S) êáé 5,4 g
õäñïêõáíßïõ (HCN).
Ëýóç
Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
3,4
Ìåßãìá H2S êáé Ý÷ïõìå 3,4 g Þ = 0,1 mol H2S
34
5,4
» HCN » 5,4 g Þ = 0,2 mol HCN
27
ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò.
H2S + Ca(OH)2 ® CaS + 2H2O
ôï 1 mol ìå 1 mol
» 0,1 mol » ö1 = 0,1 mol
2HCN + Ca(OH)2 ® Ca(CN)2 + 2H2O
ôá 2 mol ìå 1 mol
» 0,2 mol » ö2 = 0,1 mol
¢ñá áðáéôïýíôáé óõíïëéêÜ 0,1 + 0,1 = 0,2 mol Ca(OH)2.

510
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

Yðïëïãßæïõìå ôá mL ôïõ äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 0,2 mol.

n = c · V Þ 0,2 = 0,4 · V Þ V = 0,5 L

ÅöáñìïãÞ 4.4.22

Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò NaOH 0,8 Ì ï ïðïßïò áðáéôåßôáé ãéá íá áíôé-
äñÜóåé ðëÞñùò ìå ìåßãìá 19,6 g H2SO4 êáé 6,3 g HNO3.

Ìåßãìáôá ìå Üãíùóôç óýóôáóç

Ìåèïäïëïãßá
1. Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ãéá íá ïñßóïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò, óçìåéþíïõìå ôïí ôýðï êÜèå óõóôáôéêïý,
êáèþò êáé ôçí ðïóüôçôÜ ôïõ óå mol Þ L (ãéá áÝñéá) ìå ôç ÷ñÞóç áãíþóôùí (ð.÷. Ýóôù x
mol óõóôáôéêïý Á êáé y mol óõóôáôéêïý Â).
Óôç óõíÝ÷åéá, áîéïðïéïýìå ôá ôõ÷üí äåäïìÝíá ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé áöïñïýí ôéò áñ÷éêÝò
ðïóüôçôåò. ÔÝôïéá äåäïìÝíá óõíÞèùò åßíáé:
Ç ìÜæá ôïõ áñ÷éêïý ìåßãìáôïò. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
mìåßãìáôïò = x · Mr(1) + y · Mr(2) + . . .
Ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý ìåßãìáôïò. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
Vìåßãìáôïò = 22,4x + 22,4y + . . . (óå STP)
Ç ðßåóç (pïë.) ðïõ áóêåß ôï áñ÷éêü áÝñéï ìåßãìá:
pïë. × Vïë. = nïë. × R × T, üðïõ nïë. = x + y + . . .
2. ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò.
Óçìåéþíïõìå ôá óþìáôá ðïõ ìáò åíäéáöÝñïõí õðïëïãéóôéêÜ êáé áêïëïõèïýí ïé
óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß, ïé ïðïßïé óôçñßæïíôáé ðÜíôá óôéò ðïóüôçôåò ôùí óõóôá-
ôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò (x mol, y mol, . . . ) ðïõ Ý÷ïõìå ïñßóåé.
¸ôóé ðñïêýðôïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí óõíáñôÞóåé
ôùí áãíþóôùí (x, y, . . . ).
3. ÓõíäõÜæïõìå ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí ìå ôá áíôßóôïé÷á
äåäïìÝíá ôçò åêöþíçóçò. ¸ôóé ðñïêýðôïõí ïé áðáñáßôçôåò åîéóþóåéò.
4. Ìáèçìáôéêü ìÝñïò.
Ëýíïõìå ôï óýóôçìá ôùí åîéóþóåùí êáé âñßóêïõìå ôïõò áãíþóôïõò, Üñá êáé ôá æç-
ôïýìåíá ôçò Üóêçóçò.

511
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

¢óêçóç 4.4.23

Ìåßãìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ êáé õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ óõíïëéêÞò ìÜæáò 22 g
áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå 250 mL äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ óõãêÝíôñùóçò 1,8 Ì. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôçí êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ëýóç
Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìåßãìá NaOH êáé Ýóôù üôé Ý÷ïõìå x mol NaOH
» ÊÏH » y mol KOH
mNaOH + mKOH = mìåßãìáôïò Þ 40x + 56y = 22 (1)
ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò.
NaOH + HCl ® NaCl + H2 O
ôï 1 mol ìå 1 mol
» x mol » ö1 = x mol
KOH + HCl ® KCl + H2O
ôï 1 mol ìå 1 mol
» y mol » ö2 = y mol
¢ñá áíôÝäñáóáí óõíïëéêÜ x + y mol HCl.
ÓõíäõÜæïõìå ôï áðïôÝëåóìá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí ìå ôï áíôßóôïé÷ï äåäï-
ìÝíï ôçò åêöþíçóçò. Ãéá ôï HCl Ý÷ïõìå:
250
n = c · V Þ n = 1,8 · Þ n = 0,45 mol
1000
Éó÷ýåé:
x + y = 0,45 (2)
Áðü ôç ëýóç ôïõ óõóôÞìáôïò ôùí åîéóþóåùí (1) êáé (2) âñßóêïõìå ôéò æçôïýìåíåò ôéìÝò ôùí
x êáé y:
x = 0,2 êáé y = 0,25
H æçôïýìåíç óýóôáóç óôá 22 g ìåßãìáôïò åßíáé:
0,2 mol NaOH Þ 0,2 · 40 = 8 g NaOH êáé 0,25 mol Þ 0,25 · 56 = 14 g ÊÏÇ.

ÅöáñìïãÞ 4.4.24

Ìåßãìá õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ êáé õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ óõíïëéêÞò ìÜæáò
18,8 g áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå 500 mL äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò óõãêÝíôñùóçò 0,5 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.

512
 4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ

Óôïé÷åéïìåôñéêÝò áóêÞóåéò ãéá ëýóç

Óôïé÷åéïìåôñéêÝò áóêÞóåéò ãéá ëýóç
Ïäçãüò ìåëÝôçò
Ðñïôåéíüìåíåò áóêÞóåéò óôï ìÜèçìá: 4.4.26 (üìïéá ç ëõìÝíç 4.4.1 êáé ç åöáñìïãÞ 4.4.2),
4.4.46 (ëõìÝíç 4.4.3 - åöáñìïãÞ 4.4.4), 4.4.47 (ëõìÝíç 4.4.5 - åöáñìïãÞ 4.4.6), 4.4.56 (ëõìÝ-
íç 4.4.7 - åöáñìïãÞ 4.4.8), 4.4.58 (ëõìÝíåò 4.4.13, 4.4.15 - åöáñìïãÝò 4.4.14,4.4.16), 4.4.72
(ëõìÝíç 4.4.17 - åöáñìïãÞ 4.4.18), 4.4.77 (ëõìÝíç 4.4.19 - åöáñìïãÞ 4.4.20), 4.4.80 (ëõìÝíç
4.4.21 - åöáñìïãÞ 4.4.22), 4.4.85 (ëõìÝíç 4.4.23 - åöáñìïãÞ 4.4.24), 4.4.93, 4.4.99, 4.4.103.
Íá äïèïýí ãéá ëýóç ïé áóêÞóåéò: 4.4.25, 4.4.28, 4.4.30, 4.4.33, 4.4.35, 4.4.37, 4.4.39, 4.4.42,
4.4.50, 4.4.58, 4.4.59, 4.4.60, 4.4.63, 4.4.65, 4.4.71, 4.4.73, 4.4.76. 4.4.78, 4.4.79, 4.4.81,
4.4.86, 4.4.89, 4.4.91, 4.4.94, 4.4.98,4.4.111, 4.4.114.

Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß áðü ôï õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ êáé ôï èåééêü

ãýñù áðü ìßá áíôßäñáóç
4.4.25 56 g êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH)
áíôéäñïýí ìå äéÜëõìá HNO3, ìå áðïôÝëåóìá
ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò âÜóçò. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò
ðïõ áíôÝäñáóå.
4.4.26 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôçò
áììùíßáò ðïõ áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå äéÜëõìá
ðïõ ðåñéÝ÷åé 39,2 g èåééêïý ïîÝïò.
4.4.27 ÄéáâéâÜæåôáé áÝñéï CO2 óå õäáôéêü
äéÜëõìá Ca(OH)2.
á. Íá ãñáöôåß ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò
ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ CO2
óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò (STP) ðïõ áíôéäñÜ
ðëÞñùò ìå äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 81,4 g
Ca(OH)2.
ã. Ðüóá g óôåñåïý áíèñáêéêïý Üëáôïò ó÷ç-
ìáôßæïíôáé êáôÜ ôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç;
4.4.28 Ðüóá g ÇÍÏ3 áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå
19,5 g KCN; Ðïéïò åßíáé ï üãêïò ôïõ áåñßïõ
ðïõ åêëýåôáé êáôÜ ôçí ðáñáðÜíù áíôßäñáóç
óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò (STP);
4.4.29 Ôï èåééêü âÜñéï åßíáé Ýíá äõóäéÜëõ-
ôï Üëáò ôï ïðïßï ìðïñåß íá ðáñáóêåõáóôåß
íÜôñéï.
á. Íá ãñáöôåß ç áíôßäñáóç ðáñáóêåõÞò ôïõ
èåééêïý âáñßïõ.
â. Ðüóá g èåééêïý âáñßïõ èá ó÷çìáôéóôïýí
áí ÷ñçóéìïðïéçèïýí 34,2 g õäñïîåéäßïõ ôïõ
âáñßïõ;
4.4.30 á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôçò áì-
ìùíßáò (ÍÇ3) ðïõ åêëýåôáé óå STP êáôÜ ôçí
áíôßäñáóç 16 g NaOH óå äéÜëõìá NH4Cl.
â. Ðüóá g ÍÇ4Cl áíôÝäñáóáí;
4.4.31 á. Íá ãñáöôåß ç áíôßäñáóç ôçò åðß-
äñáóçò Fe óå áñáéü äéÜëõìá H2SO4.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ Ç2 óå
STP ðïõ åêëýåôáé êáôÜ ôçí áíôßäñáóç 224 g
Fe óå ðïóüôçôá áñáéïý äéáëýìáôïò H2SO4.
4.4.32 Ãéá íá ðáñáóêåõÜóïõìå ÷ëùñéïý÷ï
øåõäÜñãõñï, ðñïóèÝôïõìå ðïóüôçôá ìå-
ôáëëéêïý øåõäáñãýñïõ óå äéÜëõìá õäñï-
÷ëùñßïõ.
á. Íá ãñÜøåôå ôç ó÷åôéêÞ áíôßäñáóç.
â. Ðüóá g øåõäáñãýñïõ áíôéäñïýí ðëÞñùò
ìå 0,16 mol HCl;
ã. Ðüóá g Üëáôïò ðñïêýðôïõí;
ä. Ðüóá L áåñßïõ óå STP åêëýïíôáé;

513
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
Ðåñéðôþóåéò üðïõ ç ðïóüôçôá ìéáò ïõóßáò
ðïõ óõììåôÝ÷åé óå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç äßíåôáé
Þ æçôåßôáé ìå Ýììåóï ôñüðï.
4.4.33 ÄéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷åé 19,6
g äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
á. Ðüóá mL äéáëýìáôïò NaOH 0,4 M áðáé-
ôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò
ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ èåééêïý ïîÝïò;
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷ç-
ìáôßæïíôáé êáôÜ ôçí åîïõäåôÝñùóç.
4.4.34 ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá H 3 PO 4 , ôï
ïðïßï ðåñéÝ÷åé 294 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ðüóá mol Mg(OH)2 áðáéôïýíôáé ãéá ôçí
ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò ðïóüôçôáò öù-
óöïñéêïý ïîÝïò.
â. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ Mg(OH)2, áí
Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 3 Ì.
ã. ôá g ôïõ öùóöïñéêïý Üëáôïò ðïõ èá ó÷ç-
ìáôéóôïýí.
4.4.35 44,8 L áÝñéáò áììùíßáò (STP) åîïõ-
äåôåñþíïõí ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò
õäñï÷ëùñßïõ. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ äéáëýìáôïò HCl.
â. ðüóá mol áììùíéáêïý Üëáôïò ó÷çìáôßæï-
íôáé.
4.4.36 á. Ðïéá óõãêÝíôñùóç ðñÝðåé íá
Ý÷åé äéÜëõìá Ba(OH)2, þóôå 200 mL ôïõ äéáëý-
ìáôïò íá åîïõäåôåñþíïíôáé ðëÞñùò áðü 25,2
g ÇÍÏ3;
â. Ðüóá g Üëáôïò èá ó÷çìáôéóôïýí êáôÜ ôçí
åîïõäåôÝñùóç;
4.4.37 Óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò H2SO4
0,5Ì äéáâéâÜæåôáé áÝñéá ÍÇ3. Áí ãéá ôçí ðëÞ-
ñç åîïõäåôÝñùóç ôïõ äéáëýìáôïò äéáâéâÜ-
óôçêáí 112 L óå STP, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ èåééêïý ïîÝïò
êáé
â. ôá mol ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.
514
4.4.38 Ðüóá L áÝñéïõ õäñïãüíïõ óå STP
åêëýïíôáé êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò ìá-
ãíçóßïõ óå 400 mL áñáéïý äéáëýìáôïò H2SO4
óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì; Ðüóá g Mg ðñïóôÝèç-
êáí;
4.4.39 Ðüóá mol Ca(OH)2 áðáéôïýíôáé ãéá
ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç 0,4 L äéáëýìáôïò
ÇÍÏ3 0,8 Ì;
4.4.40 á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ èåé-
éêïý ïîÝïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç 1 L äéáëýìáôïò êáõóôéêïý íá-
ôñßïõ 0,2 Ì.
â. Ðüóá g Üëáôïò èá ó÷çìáôéóôïýí;
4.4.41 400 mL äéáëýìáôïò HF 0,5 Ì åîïõ-
äåôåñþíïíôáé ðëÞñùò áðü äéÜëõìá Ba(OH)2
óõãêÝíôñùóçò 0,1 Ì.
á. Ðüóá mL äéáëýìáôïò Ba(OH)2 ÷ñçóéìï-
ðïéÞèçêáí;
â. Ðüóá g Üëáôïò ó÷çìáôßæïíôáé;
4.4.42 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìá-
ôïò H2SÏ4, ìå óõãêÝíôñùóç 2 mïl/L, ðïõ
áðáéôåßôáé ãéá íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ìå 500
mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ óõãêÝíôñùóçò 0,16 Ì.
Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ ðåñéÝ÷ï-
íôáé óôï äéÜëõìá ôï ïðïßï ðñïêýðôåé.
4.4.43 á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñù-
óç äéáëýìáôïò ÇÍÏ3, áí ãíùñßæåôå üôé 0,4 L
äéáëýìáôüò ôïõ åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò
0,6 L äéáëýìáôïò Mg(OH)2 ìå óõãêÝíôñùóç
0,25 mol/L.
â. Ðïéá èá åßíáé ç óõãêÝíôñùóç ôïõ íéôñéêïý
Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå óôï ôåëéêü äéÜëõ-
ìá;
4.4.44 Óå öéÜëç ðïõ ðåñéÝ÷åé 50 mL äéáëý-
ìáôïò êáõóôéêïý êáëßïõ ðñïóèÝôïõìå ìéêñÞ
ðïóüôçôá äåßêôç (âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ)
êáé ôï äéÜëõìá ÷ñùìáôßæåôáé ìðëå. ÐñïóèÝ-
ôïõìå óôáäéáêÜ äéÜëõìá õäñïâñïìßïõ 0,2 Ì
ìÝ÷ñé ôç óôéãìÞ ðïõ ôï ÷ñþìá ìåôáôñÝðåôáé
óå êüêêéíï. Åêåßíç ôç óôéãìÞ ðñïóôßèåíôáé

100 mL äéáëýìáôïò ïîÝïò. Íá õðïëïãßóåôå ôç
óõãêÝíôñùóç óå mol/L ôïõ äéáëýìáôïò ôçò
âÜóçò.
4.4.45 Ðüóá L áÝñéïõ õäñï÷ëùñßïõ óå STP
ðñÝðåé íá äéáâéâáóôïýí óå 250 mL äéáëýìá-
ôïò êáõóôéêïý íáôñßïõ 8% w/v, ãéá íá áíôé-
äñÜóïõí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò; Ðïéá åßíáé ç
ðïóüôçôá ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå;
4.4.46 Ðüóá g Ç2SÏ4 áðáéôïýíôáé ãéá íá
åîïõäåôåñþóïõí ðëÞñùò 250 mL äéáëýìáôïò
NaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/w êáé ðõêíüôç-
ôáò 1,25 g/mL;
4.4.47 ÈÝëïõìå íá åîïõäåôåñþóïõìå ðëÞ-
ñùò äéÜëõìá ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 3,36 g ÊÏÇ.
á. Ðüóá mL äéáëýìáôïò H3PO4 ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 19,6% w/v ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí;
â. Ðüóá mol öùóöïñéêïý Üëáôïò èá ðåñéÝ-
÷ïíôáé ôåëéêÜ óôï äéÜëõìá;
4.4.48 140 g óéäÞñïõ áíôéäñïýí ðëÞñùò
ìå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HBr
ðåñéåêôéêüôçôáò 20,25% w/v. Íá õðïëïãß-
óåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò HBr ðïõ ðñïóôÝ-
èçêå,
â. ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ ðïõ åêëýèçêå óå STP.
4.4.49 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëý-
ìáôïò ÍÇ3, ðåñéåêôéêüôçôáò 10,88% w/w êáé
g Ýôóé þóôå íá áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ï êáèáñüò
ðõêíüôçôáò 1,25 , ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá
mL
áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ìå 39,2 g Ç2SÏ4.
4.4.50 84 g KOH åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò
400 mL äéáëýìáôïò H3PO4. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ôïõ H3PO4 êáé
â. ôç ìÜæá ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
4.4.51 ÄéáâéâÜæåôáé ïñéóìÝíïò üãêïò áÝ-
ñéáò ÍÇ 3, óôïõò 27°C êáé õðü ðßåóç 190
mmHg, óå äéÜëõìá ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 8,1 g
4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ
HBr. Áí ãßíåôáé ðëÞñçò åîïõäåôÝñùóç, íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôçò ÍÇ3,
â. ðüóá mol áììùíéáêïý Üëáôïò ó÷çìáôß-
óôçêáí ôåëéêÜ.
4.4.52 Ðïóüôçôá Üëáôïò Na2CO3 áíôéäñÜ
ðëÞñùò ìå 0,6 L äéáëýìáôïò H2SO4 óõãêÝíôñù-
óçò 1 Ì Ýôóé þóôå íá åêëýåôáé áÝñéï CO2. Íá
õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áÝñéïõ CO2 óôïõò
47°C õðü ðßåóç 4,92 atm.
4.4.53 16 g ÍaOH äéáóðïýí ôçí êáôÜëëçëç
ðïóüôçôá NH4Cl.
á. Íá ãñáöôåß ç áíôßäñáóç.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ NH4Cl ðïõ
áíôÝäñáóáí.
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôçò áÝñéáò áì-
ìùíßáò ðïõ åêëýåôáé óå STP.
ä. Ðïéïò åßíáé ï üãêïò ôçò áììùíßáò ðïõ
åêëýåôáé óôïõò 127°C õðü ðßåóç 0,82 atm;
4.4.54 Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ áÝ-
ñéïõ H 2 ðïõ åêëýåôáé óå STP êáôÜ ôçí ðñï-
óèÞêç 200 g äåßãìáôïò øåõäáñãýñïõ
êáèáñüôçôáò 97,5% w/w óå ðïóüôçôá äéáëý-
ìáôïò HCl. Ná èåùñçèåß üôé ïé ðñïóìåßîåéò
äåí áíôéäñïýí ìå ôï ïîý.
4.4.55 140 g äåßãìáôïò óéäÞñïõ ðñï-
óôßèåíôáé óå 0,5 L áñáéïý äéáëýìáôïò H2SO4
óßäçñïò êáé ôï ïîý. Áí êáôÜ ôçí áíôßäñáóç
åêëýïíôáé 44,8 L Ç2 óå STP, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % êáèáñüôçôá ôïõ äåßãìáôïò ôïõ óé-
äÞñïõ,
â. ôç óõãêÝíôñùóç (c) ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ
èåééêïý ïîÝïò.
««
4.4.56 á. Ðüóá mL äéáëýìáôïò NaOH
ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v áðáéôïýíôáé ãéá ôçí
ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç 300 mL äéáëýìáôïò
Ç3ÑÏ4 ìå óõãêÝíôñùóç 0,6 Ì;
515
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
â. Ðïéá åßíáé ç molarity ôïõ Üëáôïò óôï
ôåëéêü äéÜëõìá;
4.4.57 0,4 L äéáëýìáôïò Ç3PO4 åîïõäåôå-
ñþíïõí ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2
ðåñéåêôéêüôçôáò 11,1% w/v. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ôïõ H3PO4,
â. ôç ìÜæá ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ óôï
ôåëéêü äéÜëõìá.
Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß
ìå Ýëåã÷ï ðåñßóóåéáò
4.4.58 Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôùí äéáëõìÝ-
íùí ïõóéþí ðïõ èá õðÜñ÷ïõí óôï ôåëéêü äéÜ-
ëõìá áðü ôçí áíÜìåéîç:
á. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 14,6 g HCl ìå äéÜ-
ëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 16 g NaOH.
â. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 14,6 g HCl ìå äéÜ-
ëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 206 g NaOH.
ã. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 21,9 g HCl ìå äéÜ-
ëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 16 g NaOH.
4.4.59 Óå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ
(Ba(OH)2) ðïõ ðåñéÝ÷åé 153,9 g äéáëõìÝíçò ïõ-
óßáò, äéáâéâÜæïõìå 30,6 g áÝñéïõ õäñïèåßïõ
(H2S). Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ
ó÷çìáôßóôçêáí ôåëéêÜ.
4.4.60 Õäáôéêü äéÜëõìá NaOH ðåñéÝ÷åé 8 g
äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Óôï äéÜëõìá ðñïóèÝ-
ôïõìå 16,2 g HBr. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ Üëáôïò,
â. ôç óõãêÝíôñùóç êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò
óôï ôåëéêü äéÜëõìá, áí ï üãêïò ôïõ äéáëýìá-
ôïò åßíáé 400 mL.
««
4.4.61 Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá H 2 SO 4
üãêïõ 200 mL êáé ìïñéáêüôçôáò 0,5 Ì ìå 50
mL äéáëýìáôïò Ba(OH)2 2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå
ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé
óå mol/L.
516
4.4.62 Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéá-
ëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé, óå mol/L, êáôÜ ôçí
áíÜìåéîç 1 L äéáëýìáôïò ÇÍÏ3 óõãêÝíôñùóçò
0,3 Ì ìå 3 L äéáëýìáôïò ÊÏÇ óõãêÝíôñùóçò
0,1 Ì.
4.4.63 Óå äéÜëõìá HNO2 ðïõ ðåñéÝ÷åé 14,1 g
äéáëõìÝíçò ïõóßáò äéáâéâÜæïõìå 4,48 L áÝñé-
áò ÍÇ3 óå STP. Áí ôï äéÜëõìá ìå ôçí ðñïóèÞêç
íåñïý áðïêôÜ üãêï 2 L, íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí,
â. ôç óõãêÝíôñùóç (c) êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóß-
áò óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
4.4.64 ÐñïóèÝôïõìå 100 mL äéáëýìáôïò
NaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì óå 400 mL äéáëýìá-
ôïò HCN óõãêÝíôñùóçò 0,4 Ì. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò óå
mol/L.
4.4.65 á. Áí áíáìåßîïõìå ðïóüôçôá äé-
áëýìáôïò HBr ìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò ÊÏÇ,
íá âñåèåß ðïéåò ïõóßåò ìðïñåß íá ðåñéÝ÷ïíôáé
óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò óå
mol/L ôùí óõóôáôéêþí åíüò äéáëýìáôïò ôï
ïðïßï ðñïêýðôåé áðü ôçí áíÜìåéîç 200 mL äé-
áëýìáôïò HBr ìå óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì êáé 300
mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ ìå óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì.
4.4.66 Óå 200 mL äéáëýìáôïò NÇ4Cl ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,5 Ì ðñïóèÝôïõìå 200 mL äé-
áëýìáôïò NaOH ìå óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
ìáôïò.
«««
4.4.67 Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéá-
ëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé, óå mol/L, áðü ôçí
áíÜìåéîç 1 L äéáëýìáôïò HClO óõãêÝíôñùóçò
0,2 Ì ìå 1 L äéáëýìáôïò ÍaÏÇ ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 0,8% w/v.
4.4.68 Áíáìåéãíýïõìå 0,2 L äéáëýìáôïò
ÇÍÏ3 ðåñéåêôéêüôçôáò 25,2% w/v ìå 0,4 L äéá-
ëýìáôïò ÍÇ3 ðåñéåêôéêüôçôáò 1,36% w/w êáé

ðõêíüôçôáò 1,25 g/mL. Óôï äéÜëõìá ðïõ ó÷ç-
ìáôßóôçêå ãßíåôáé ðñïóèÞêç íåñïý, Ýôóé þóôå
ï üãêïò íá ãßíåé ßóïò ìå 1 L. Íá õðïëïãßóåôå ôç
óõãêÝíôñùóç (c) êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï
1 L ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
4.4.69 Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá HBr óõ-
ãêÝíôñùóçò 2 Ì ìå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ
íáôñßïõ 2 Ì, ìå áíáëïãßá üãêùí 1:2 áíôßóôïé-
÷á. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí
óùìÜôùí óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé.
4.4.70 Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ óõãêÝ-
íôñùóçò 2 mol/L ìå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ
íáôñßïõ óõãêÝíôñùóçò 4 mol/L, þóôå íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 0,5 mol/L
õäñï÷ëþñéï; Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñù-
óç, óå mol/L, ôïõ äéáëýìáôïò óå áëÜôé.
Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß
óå äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò
(áëõóßäá áíôéäñÜóåùí)
á. Ç áñ÷éêÞ Ýíùóç Ý÷åé ãíùóôÞ ðïóüôçôá
4.4.71 134,4 L áÝñéïõ Ç2 (STP) áíôéäñïýí
ðëÞñùò ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá Í2. Ç áÝ-
ñéá áììùíßá (ÍÇ3) ðïõ ó÷çìáôßóôçêå äéáâé-
âÜæåôáé óå äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) ìå
áðïôÝëåóìá íá åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò. Ná
õðïëïãßóåôå:
á. ôá mol ôïõ Í2 ðïõ áíôÝäñáóáí.
â. ôç ìÜæá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ ðïõ
ó÷çìáôßóôçêå ôåëéêÜ.
4.4.72 32,4 g HBr äéáëýïíôáé óå äéÜëõìá
K2CO3 ìå áðïôÝëåóìá íá áíôéäñÜ ðëÞñùò ôï
ïîý. Ôï áÝñéï CO2 ðïõ åêëýåôáé åîïõäå-
ôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 2 L äéáëýìáôïò NaOH.
Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ CO2 ðïõ åêëýèçêå óå STP,
â. ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ NaOH.
4.4.73 21,2 g áíèñáêéêïý íáôñßïõ (Ía2CO3)
äéáóðþíôáé ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá
õäñïâñïìßïõ (HBr). Ôï áÝñéï CO 2 ðïõ
4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ
åêëýåôáé åîïõäåôåñþíåé ðëÞñùò 200 mL äéá-
ëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ
(Ca(OH)2). Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ
Ca(OH)2.
â. ôç ìÜæá ôïõ áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ ðïõ
ó÷çìáôßóôçêå ôåëéêÜ.
4.4.74 Óå 20 L áñáéïý äéáëýìáôïò Ç2SO4
ãßíåôáé ðñïóèÞêç 260 g Zn, ôá ïðïßá áíôé-
äñïýí ðëÞñùò ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ïîÝïò.
Óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå ðñïóôßèåôáé
ðåñßóóåéá Üëáôïò BaCl2, Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôé-
óôåß ßæçìá èåééêïý Üëáôïò. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ
H2SO4,
â. ôïí üãêï ôïõ Ç2 ðïõ åêëýèçêå óå STP,
ã. ôç ìÜæá ôïõ éæÞìáôïò.
4.4.75 4,48 L áÝñéïõ õäñïãüíïõ (STP) áíôé-
äñïýí ìå êáôÜëëçëç ðïóüôçôá ÷ëùñßïõ. Ôï
áÝñéï ðïõ ó÷çìáôßóôçêå äéáâéâÜæåôáé óå
ðïóüôçôá äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé áíèñá-
êéêü íÜôñéï (Na2CO3). Ôï áÝñéï ðïõ åêëýåôáé,
óôç óõíÝ÷åéá, äéáâéâÜæåôáé ðïóïôéêÜ óå äéÜëõ-
ìá õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2) ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôéóôåß ðïóüôçôá ëåõêïý
éæÞìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ HCl ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå óå STP,
â. ôç ìÜæá ôïõ ëåõêïý éæÞìáôïò.
â. Ç áñ÷éêÞ Ýíùóç Ý÷åé Üãíùóôç ðïóüôçôá
4.4.76 ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç ðïóüôçôáò ÊÏÇ
óå (NH4)2CO3 åêëýåôáé áÝñéá ÍÇ3 ðïõ äéáâé-
âÜæåôáé óå äéÜëõìá ÇÉ, ïðüôå Ý÷ïõìå ðëÞñç
áíôßäñáóç. ÊáôÜ ôçí ðñïóèÞêç AgNO3 óôï
äéÜëõìá, ìåôÜ ôç äéáâßâáóç ôçò ÍÇ3, ó÷çìáôß-
æïíôáé 94 g éæÞìáôïò AgI. Íá õðïëïãßóåôå ôçí
ðïóüôçôá ôïõ áíèñáêéêïý áììùíßïõ
[(NH4)2CO3] ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áñ÷éêÜ.
4.4.77 Ðïóüôçôá Æn ðñïóôßèåôáé óå áñáéü
äéÜëõìá H2SO4, Ýôóé þóôå íá åêëõèåß áÝñéï
517
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
õäñïãüíï, ôï ïðïßï áíôéäñÜ ìå ôçí êáôÜëëç-
ëç ðïóüôçôá ÷ëùñßïõ. Ôï áÝñéï ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå áíôéäñÜ ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá
Na2S êáé åêëýïíôáé 5,376 L áåñßïõ óå STP. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ Æn.
â. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ NaOH óõ-
ãêÝíôñùóçò 1 Ì ðïõ åîïõäåôåñþíåé ôç ìéóÞ
ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ óôç äåýôåñç áíôßäñá-
óç.
4.4.78 Ðïóüôçôá ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ
(ÍÇ 4 Cl) äéáóðÜôáé áðü ðåñßóóåéá äéáëý-
ìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ (ÊOH), ïðüôå
åêëýåôáé áÝñéá áììùíßá (NH3). Ç áììùíßá
äéáâéâÜæåôáé êáôÜëëçëá óå äéÜëõìá èåééêïý
ïîÝïò (H2SO4) 2 Ì êáé åîïõäåôåñþíåé ðëÞñùò
ôçí ðïóüôçôá ôïõ ïîÝïò. Óôç óõíÝ÷åéá, ðñï-
óèÝôïõìå ðïóüôçôá ÷ëùñéïý÷ïõ âáñßïõ
(BaCl2) óôï äéÜëõìá, ïðüôå êáé ó÷çìáôßæï-
íôáé 4 mol éæÞìáôïò. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ ðïõ åß÷áìå
áñ÷éêÜ.
â. ôá mL ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ èåééêïý ïîÝïò
ðïõ åîïõäåôåñþèçêáí.
ÁóêÞóåéò ìå ìåßãìáôá ïõóéþí
á. Ìåßãìáôá ìå ãíùóôÞ óýóôáóç
4.4.79 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ
íéôñéêïý ïîÝïò (ÇÍÏ3) ðïõ åîïõäåôåñþíåé
ðëÞñùò ðïóüôçôá äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 8
g êáõóôéêïý íáôñßïõ (ÍaOH) êáé 11,2 g êáõ-
óôéêïý êáëßïõ (KOH).
4.4.80 ÄéÜëõìá ðåñéÝ÷åé 14,8 g Ca(OH)2 êáé
5,6 g KOH. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ
H2SO4 ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝ-
ñùóç ôçò ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò ôùí äýï
âÜóåùí.
4.4.81 ÄéáèÝôïõìå ìåßãìá ïîÝùí ðïõ ðåñé-
Ý÷åé 8,1 g HBr êáé 7,3 g HCl. Ôï ìåßãìá áðáéôåß
ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóÞ ôïõ 400 mL äé-
áëýìáôïò Ca(OH)2. Íá õðïëïãßóåôå:
518
á. ôç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ôïõ äéáëýìáôïò
ôçò âÜóçò,
â. ôç ìÜæá ôïõ âñïìéïý÷ïõ êáé ÷ëùñéïý÷ïõ
Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
4.4.82 Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ
÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ (ÍÇ4Cl) ðïõ áíôéäñÜ
ðëÞñùò ìå ìåßãìá 22,4 g KOH êáé 16 g NaOH.
Ðïéïò åßíáé ï üãêïò ôïõ áåñßïõ ðïõ åêëýåôáé
óå STP;
««
4.4.83 Óå 0,8 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 11,2
g KOH êáé 11,6 g Mg(OH)2. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéá-
ëýìáôïò áðáéôåß ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóÞ
ôçò V L äéáëýìáôïò HCl óõãêÝíôñùóçò 3 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôïí üãêï V ôïõ äéáëýìáôïò HCl,
â. ôç óõãêÝíôñùóç êÜèå Üëáôïò óôï ôåëéêü
äéÜëõìá.
4.4.84 ÏñéóìÝíç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷åé 15,2 g ìåßãìáôïò ÊÏÇ êáé NaOH, ðïõ
ðåñéÝ÷åé ôá óõóôáôéêÜ ôïõ óå áíáëïãßá mol
2:1 áíôßóôïé÷á. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá mol ôïõ NaOH êáé ôïõ ÊÏÇ óôï ìåßãìá,
â. ôïí üãêï äéáëýìáôïò H2SO4 óõãêÝíôñùóçò
4 Ì ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá åîïõäåôåñþóåé ôçí
ðïóüôçôá ìåßãìáôïò ôùí äýï âÜóåùí.
â. Ìåßãìáôá ìå Üãíùóôç óýóôáóç
4.4.85 39,2 g ìåßãìáôïò, ðïõ áðïôåëåßôáé
áðü H2SO4 êáé H3PO4, áðáéôïýí ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóÞ ôïõò äéÜëõìá KOH ðïõ ðåñéÝ-
÷åé 61,6 g âÜóçò. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ðáñáðÜíù
ìåßãìáôïò.
â. ôç ìÜæá ôïõ èåééêïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå.
4.4.86 Ìåßãìá NaOH êáé Mg(ÏÇ)2 óõíïëé-
êÞò ìÜæáò 13,8 g åîïõäåôåñþíïíôáé ðëÞñùò
áðü äéÜëõìá HBr ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêý-

øïõí 18,4 g Üëáôïò ôïõ ìáãíçóßïõ. Íá õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò ôùí äýï âÜ-
óåùí,
â. ôç ìÜæá ôïõ HBr ðïõ áíôÝäñáóå.
4.4.87 36 g ìåßãìáôïò ÊÏÇ êáé NaOH áíôé-
äñïýí ðëÞñùò ìå 500 mL äéáëýìáôïò HCl, ìå
óõãêÝíôñùóç 1,4 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôç óý-
óôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
4.4.88 Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò óýóôáóçò
åíüò ìåßãìáôïò Ca(OH)2 êáé Ba(OH)2, åíåñ-
ãïýìå ùò åîÞò:
á. Ðáßñíïõìå ìéá ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò
êáé âñßóêïõìå üôé Ý÷åé ìÜæá 83,2 g.
â. Äéáëýïõìå ôá 83,2 g ôïõ ìåßãìáôïò óå
íåñü êáé âñßóêïõìå üôé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäå-
ôÝñùóç ôçò ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò ðïõ ó÷ç-
ìáôßóôçêå áðáéôïýíôáé 300 mL äéáëýìáôïò
H2SO4 2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôá g êÜèå óõóôáôé-
êïý óôï ìåßãìá.
4.4.89 8,96 L áÝñéïõ ìåßãìáôïò ÇCl êáé Ç2S
äéáâéâÜæïíôáé óå 1400 mL äéáëýìáôïò NaOH
ìå óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì. Áí Ý÷ïõìå ðëÞñç áíôß-
äñáóç ôùí ðáñáðÜíù ïõóéþí, íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôïí üãêï ôïõ HCl êáé ôïõ H2S óôï ìåßãìá,
â. ôç ìÜæá ôïõ HCl êáé ôïõ H2S óôï ìåßãìá,
ã. ôç ìÜæá êÜèå Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
¼ëïé ïé üãêïé Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß óå ðñüôõðåò
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP).
4.4.90 Ðïóüôçôá éóïìïñéáêïý ìåßãìáôïò
ÇÍÏ3 êáé Ç2SÏ4 åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò
áðü 2 L äéáëýìáôïò NaOH ìå óõãêÝíôñùóç
1,5 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò êáé ôïõ èåééêïý
ïîÝïò óôï áñ÷éêü ìåßãìá.
â. ôá g ôïõ íéôñéêïý êáé ôïõ èåééêïý Üëáôïò
ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.
ã. ôá mol ôïõ Ba(OH)2 ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá
ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò ßäéáò ðïóüôç-
ôáò ìåßãìáôïò ôùí äýï ïîÝùí.
4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ
4.4.91 Ðïóüôçôá éóïìïñéáêïý ìåßãìáôïò
Fe êáé Zn áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå 4 L äéáëýìá-
ôïò HCl óõãêÝíôñùóçò 0,8 Ì. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôá g ôïõ óéäÞñïõ êáé ôïõ øåõäáñãýñïõ
óôï áñ÷éêü ìåßãìá.
â. ôá g êÜèå ÷ëùñéïý÷ïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìá-
ôßóôçêå.
ã. ôá L ôïõ áÝñéïõ H2 ðïõ åêëýïíôáé óå STP.
4.4.92 ÄéáèÝôïõìå ìåßãìá äýï áëÜôùí,
ôïõ èåééêïý íáôñßïõ (Na2SO4) êáé ôïõ èåééêïý
êáëßïõ (Ê2SO4), ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé ôá óõóôáôé-
êÜ ôïõ óå áíáëïãßá mol 1:2 áíôßóôïé÷á.
Ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå
2 L äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ
(Ba(OH)2) ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæïíôáé
139,8 g éæÞìáôïò èåééêïý âáñßïõ. Íá õðïëï-
ãßóåôå:
á. ôá g êÜèå óõóôáôéêïý óôï áñ÷éêü ìåßãìá.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ
õäñïîåéäßïõ ôïõ âáñßïõ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞ-
èçêå.
ÃåíéêÝò áóêÞóåéò
4.4.93 Ðïóüôçôá 1,2 mol H2SO4 ÷ùñßæåôáé
óå ôñßá ßóá ìÝñç.
1ï ìÝñïò
Ç ðïóüôçôá ôïõ H2SO4 áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå äéÜ-
ëõìá NaOH. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ èåéé-
êïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå.
2ï ìÝñïò
Ç ðïóüôçôá ôïõ H2SO4 äéáóðÜ ðëÞñùò ðïóü-
ôçôá CaCO3. To áÝñéï ðïõ åêëýåôáé äéáâéâÜæå-
ôáé óå äéÜëõìá Mg(OH)2. Íá õðïëïãßóåôå ôç
ìÜæá ôïõ áíèñáêéêïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå.
3ï ìÝñïò
Ç ðïóüôçôá ôïõ H2SO4 áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå
äéÜëõìá BaCl2. Ôï áÝñéï ÇCl ðïõ åêëýåôáé
äéáâéâÜæåôáé óå 1 L äéáëýìáôïò ÊÏÇ ðåñéå-
êôéêüôçôáò 2,24% w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôç
óýóôáóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò óå mol/L.
519
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
4.4.94 Ìåßãìá ÊÏÇ êáé NaOH óõíïëéêÞò
ìÜæáò 26,4 g áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå ðïóüôçôá
Üëáôïò NH4Cl. Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç
ôïõ áåñßïõ ðïõ ðñïêýðôåé áðáéôÞèçêáí 200
mL äéáëýìáôïò H2SO4 óõãêÝíôñùóçò 1,25
mol/L. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôçí êáôÜ âÜñïò óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò
ôùí äýï âÜóåùí êáé
â. ôç ìÜæá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ ðïõ
áíôÝäñáóå.
4.4.95 30,8 g ìåßãìáôïò Ca(OH)2 êáé NaOH
áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå 0,5 L äéáëýìáôïò NH4Cl.
Ôï áÝñéï ðïõ åêëýåôáé åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞ-
ñùò áðü 0,2 L äéáëýìáôïò Ç2SO4 2,5 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ Ca(OH)2 êáé ôïõ NaOH óôá
30,8 g ìåßãìáôïò,
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ
NH4Cl,
ã. ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ ðïõ åêëýèçêå óå STP.
4.4.96 0,5 L äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé
õäñï÷ëþñéï êáé èåééêü ïîý ðáñïõóéÜæåé óõ-
íïëéêÞ óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì. Óôï äéÜëõìá áõôü
ðñïóôßèåôáé ðïóüôçôá óôåñåïý áíèñáêéêïý
íáôñßïõ. Ôï áÝñéï ðïõ åêëýåôáé åîïõäå-
ôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 400 mL äéáëýìáôïò
õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ 0,3125 Ì. Íá
õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ôïõ
áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, ãéá êÜèå ïîý.
4.4.97 200 mL äéáëýìáôïò H 2SO 4 óõãêÝ-
íôñùóçò 1 Ì áíáìåéãíýïíôáé ìå 300 mL äéá-
ëýìáôïò H 3 PO 4 óõãêÝíôñùóçò x M. Ôï
äéÜëõìá ðïõ ó÷çìáôßæåôáé áðáéôåß ãéá ôçí
ðëÞñç åîïõäåôÝñùóÞ ôïõ 500 mL äéáëýìá-
ôïò Ca(OH)2 ìå óõãêÝíôñùóç 1,6 Ì. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò óõãêÝíôñùóçò x.
4.4.98 Aíáìåéãíýïõìå 0,1 L äéáëýìáôïò
(Ä1) NaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ìå 0,4 L äéáëý-
ìáôïò (Ä2) ÊÏÇ. Óôï äéÜëõìá (Ä3) ðïõ ó÷çìá-
ôßóôçêå ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé ï üãêïò ôïõ
äéáëýìáôïò íá ãßíåé 1 L. Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäå-
520
ôÝñùóç ôçò ðïóüôçôáò áñáéùìÝíïõ äéáëýìá-
ôïò (Ä4) áðáéôåßôáé 1 L äéáëýìáôïò (Ä5) H2SO4
óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ä2,
â. ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí âÜóåùí óôï äéÜëõ-
ìá Ä3.
««
4.4.99 8 g õäñïîåéäßïõ ìïíïóèåíïýò ìå-
ôÜëëïõ (ÌOH) åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò 100
mL äéáëýìáôïò H2SO4 ðåñéåêôéêüôçôáò 9,8%
w/v. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá
ôïõ ìåôÜëëïõ Ì.
4.4.100 Äéáëýïõìå 43,2 g Í2Ï5 óå íåñü Ýôóé
þóôå íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 1 L.
H ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 åîïõäåôå-
ñþíåôáé ðëÞñùò áðü 0,4 L äéáëýìáôïò (Ä2)
CaO. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò Ä2, áí Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL,
â. ôçí ðïóüôçôá ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôß-
óôçêå.
4.4.101 Ìå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá
áíáìåßîïõìå äéÜëõìá H2SO4 óõãêÝíôñùóçò 2
Ì ìå äéÜëõìá Al(OH)3 óõãêÝíôñùóçò 2,5 Ì,
Ýôóé þóôå íá Ý÷ïõìå ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç;
4.4.102 200 mL äéáëýìáôïò ÇClO åîïõ-
äåôåñþíïõí ðëÞñùò 800 mL äéáëýìáôïò
Ba(OH)2. Áí óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïÝ-
êõøå ðåñéÝ÷åôáé Üëáò óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì,
íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
HClO,
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ba(OH)2.
4.4.103 400 mL õäáôéêïý äéáëýìáôïò ÇF
åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò 0,2 L äéáëýìáôïò
NaOH. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá ãßíåôáé ðñïóèÞêç
íåñïý, Ýôóé þóôå ï üãêïò íá öôÜóåé ôá 2 L. Áí
óôï ôåëéêü áñáéùìÝíï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åôáé
Üëáò óõãêÝíôñùóçò 1 Ì, íá õðïëïãßóåôå:

á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
HF,
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò NaOH.
4.4.104 100 mL äéáëýìáôïò HCl óõãêÝ-
íôñùóçò 1 mol/L áñáéþíïíôáé ìå ôçí ðñï-
óèÞêç 400 mL íåñïý. Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõ-
äåôÝñùóç ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò áðáé-
ôÞèçêáí 800 mL äéáëýìáôïò NaOH. Íá õðï-
ëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
ëýìáôïò ôçò âÜóçò.
4.4.105 ÄéáèÝôïõìå 200 mL äéáëýìáôïò
NaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì êáé 300 mL äéáëý-
ìáôïò NaOH ìå óõãêÝíôñùóç 4 Ì. Áíáìåé-
ãíýïõìå ôá äýï ðáñáðÜíù äéáëýìáôá êáé
ðñïêýðôåé Ýíá ôñßôï äéÜëõìá. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò H2SÏ4 ìå óõãêÝ-
íôñùóç 3,2 Ì ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç ôïõ ðáñáðÜíù äéáëýìáôïò
ðïõ ðñïÝêõøå êáôÜ ôçí áíÜìåéîç.
4.4.106 Áíáìåéãíýïõìå äéÜëõìá HBr 1 M
(Ä1) ìå äéÜëõìá HBr 4 M (Ä2), ìå áíáëïãßá
üãêùí 3:2 áíôßóôïé÷á, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé äé-
Üëõìá (Ä3). Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéá-
ëýìáôïò Ä3 ðïõ ìðïñåß íá åîïõäåôåñþóåé 0,5
L äéáëýìáôïò Mg(OH) 2 ðåñéåêôéêüôçôáò
5,104% w/v.
4.4.107 ÄéÜëõìá üãêïõ 400 mL ðåñéÝ÷åé
ÍÇ3 ìå óõãêÝíôñùóç 0,2 Ì êáé NH4Cl ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,4 Ì. Óôï ðáñáðÜíù äéÜëõìá
ðñïóèÝôïõìå 100 mL äéáëýìáôïò HCl óõ-
ãêÝíôñùóçò 0,3 Ì. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõ-
ãêÝíôñùóç êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï
ôåëéêü äéÜëõìá.
4.4.108 Óå 0,5 L äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé
HNO2 óõãêÝíôñùóçò 1 M êáé NaNO 2 óõ-
ãêÝíôñùóçò 2 M, ðñïóèÝôïõìå 0,5 L äéá-
ëýìáôïò ÍaOH ìå óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì. Ná
õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç êÜèå äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá.
4.4.109 Ðïóüôçôá Üëáôïò Na2S ðñïóôßèå-
ôáé óå äéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò üãêïõ 400 mL
4.4 ÓÔÏÉ×ÅÉÏÌÅÔÑÉÊÏÉ ÕÐÏËÏÃÉÓÌÏÉ
êáé åêëýåôáé áÝñéï H 2 S. Ôï áÝñéï åîïõ-
äåôåñþíåôáé ìå ÊÏÇ. Ôï Üëáò ðïõ ðñïêýðôåé
áðïìïíþíåôáé êáé áíôéäñÜ óå êáôÜëëçëåò
óõíèÞêåò ìå Pb(NO3)2, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
ßæçìá PbS. Íá õðïëïãßóåôå ðïéá ðñÝðåé íá åß-
íáé ç % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò
ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò, Ýôóé þóôå íá ó÷çìáôé-
óôïýí 59,75 g PbS.
4.4.110 á. ÄåäïìÝíç ðïóüôçôá ìåßãìáôïò
HCl êáé H2SO4 áíôéäñÜ ìå ôçí êáôÜëëçëç
ðïóüôçôá øåõäáñãýñïõ êáé åêëýïíôáé 13,44
L åíüò áåñßïõ óå STP.
â. ºóç ðïóüôçôá ôïõ ßäéïõ ìåßãìáôïò ïîÝùí
áíôéäñÜ ìå ôï áðáéôïýìåíï BaCl2, ïðüôå ó÷ç-
ìáôßæïíôáé 116,5 g éæÞìáôïò.
Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò ôùí ïîÝùí,
ii. ôç ìÜæá ôïõ ìåôÜëëïõ ðïõ áíôÝäñáóå,
iii. ôá mol ôïõ HCl ðïõ Ý÷ïõìå ôåëéêÜ óôç
äåýôåñç ðåñßðôùóç.
4.4.111 0,1 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïõí 23,1 g
ìåßãìáôïò HCl êáé H2S. Ç ðïóüôçôá ôïõ äéáëý-
ìáôïò áðáéôåß ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóÞ
ôçò 400 mL äéáëýìáôïò Na2O ìå óõãêÝíôñù-
óç 1,125 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå ïîÝïò óôá 0,1 L äéáëýìáôïò,
â. ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí ïîÝùí óôï áñ÷éêü
äéÜëõìá,
ã. ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí áëÜôùí óôï ôåëéêü
äéÜëõìá.
4.4.112 ÊáôÜ ôçí ðñïóèÞêç ìåßãìáôïò
õäñï÷ëùñßïõ êáé õäñïâñïìßïõ óå äéÜëõìá
áíèñáêéêïý íáôñßïõ (Na2CO3), åêëýåôáé ï
ßäéïò üãêïò áåñßïõ áðü êÜèå áíôßäñáóç
÷ùñéóôÜ. Íá õðïëïãßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ
ìåßãìáôïò ïîÝùí.
4.4.113 á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w óý-
óôáóç ìåßãìáôïò H2SO4 êáé HNO3, üôáí ïñé-
óìÝíç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò áíôéäñÜ
ðëÞñùò ìå Na2CO3 êáé åêëýåôáé ï ßäéïò üãêïò
áåñßïõ áðü ôçí êÜèå áíôßäñáóç.
521
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò
NaOH ìå óõãêÝíôñùóç 1 Ì ðïõ åîïõäåôå-
ñþíåé ðëÞñùò 22,4 g áðü ôï ðáñáðÜíù ìåßãìá
ôùí äýï ïîÝùí.
4.4.114 0,3 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïõí 22,25
g ìåßãìáôïò ÇÍÏ2 êáé ÇClO. H ðïóüôçôá ôïõ
äéáëýìáôïò åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü
200 mL äéáëýìáôïò Ìg(OH)2 êáé óôï ôåëéêü
äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå ðåñéÝ÷åôáé Mg(ClO)2
óõãêÝíôñùóçò 0,2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá mol êÜèå óõóôáôéêïý óôá 26 g ôïõ áñ÷é-
êïý ìåßãìáôïò,
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò õäñïîåé-
äßïõ ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg(OH)2),
ã. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ Mg(NO2)2 óôï ôåëéêü
äéÜëõìá.
4.4.115 Õðü äåäïìÝíåò óõíèÞêåò ï óßäç-
ñïò áíôéäñÜ ìå ôï áôìïóöáéñéêü ïîõãüíï êáé
ó÷çìáôßæåé Ýíá ìáýñï óôåñåü ïîåßäéï ìå ìïñé-
áêü ôýðï FeáÏâ.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí áêñéâÞ ôýðï ôïõ
ïîåéäßïõ, áí ç óôïé÷åéáêÞ ðïóïôéêÞ áíÜëõ-
óç Ýäåéîå üôé óå 46,4 g ïîåéäßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé
33,6 g Fe.
â. Ìå ïäçãü ôá ðáñáðÜíù:
i. Íá ãñÜøåôå ôç ÷çìéêÞ åîßóùóç.
ii. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ãåíéêüôåñç êáôç-
ãïñßá áíôéäñÜóåùí óôçí ïðïßá áíÞêåé.
iii. Ôé Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå ãéá ôçí ôá÷ý-
ôçôÜ ôçò;
ã. Ðüóá L áÝñá óå STP áðáéôïýíôáé ãéá ôçí
ðëÞñç ìåôáôñïðÞ 16,8 g Fe óôï ðáñáðÜíù
ïîåßäéï; Ðüóá g ïîåéäßïõ ó÷çìáôßæïíôáé;
Äßíåôáé üôé ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò ðåñéÝ÷åé
20% í/í O2.
ä. Áí óå Ýíáí êëåéóôü ÷þñï õðÜñ÷ïõí 8,4 g
Fe êáé 1792 mL O2 óå STP, íá åîåôáóôåß áí ï Fe
èá ïîåéäùèåß ðëÞñùò óå Fe3O4.
4.4.116 0,5 L äéáëýìáôïò ïîÝïò ÇxA ìå óõ-
ãêÝíôñùóç 0,8 Ì åîïõäåôåñþíïíôáé ðëÞñùò
522
áðü ðïóüôçôá äéáëýìáôïò Ca(OH)2. Aðü ôï
ôåëéêü äéÜëõìá, ìå åîÜôìéóç ôïõ íåñïý, áðï-
ìÝíåé ðïóüôçôá óôåñåïý Üëáôïò. Óôçí ðïóü-
ôçôá ôïõ óôåñåïý Üëáôïò Ýãéíå óôïé÷åéáêÞ
ðïóïôéêÞ áíÜëõóç êáé âñÝèçêå üôé ðåñéÝ÷ï-
íôáé 24 g áóâåóôßïõ. Íá ðñïóäéïñßóåôå áí ôï
ïîý HxA åßíáé ìïíïðñùôéêü, äéðñùôéêü Þ ôñé-
ðñùôéêü.
4.4.117 á. Ðïóüôçôá ìåßãìáôïò N2O5 êáé
SO3 ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí ïîõãü-
íïõ ìå 9,5 L áÝñéïõ CO2 óôïõò 400 Ê õðü ðßåóç
3,28 atm.
â. Ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò ôùí äýï ïîåéäß-
ùí äéáëýåôáé ðëÞñùò óå íåñü, ïðüôå ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 200 mL. Ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç ôïõ äéáëýìáôïò áðáéôÞèçêáí
500 mL äéáëýìáôïò Ba(OH)2, óõãêÝíôñùóçò 1
Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôç ìÜæá êÜèå ïîåéäßïõ,
ii. ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÝíùí ïõ-
óéþí óôo äéÜëõìá üãêïõ 200 mL,
iii. ôçí ðïóüôçôá ôïõ èåééêïý Üëáôïò ðïõ
ó÷çìáôßóôçêå.
4.4.118 Ðïóüôçôá ìåßãìáôïò HNO 3 êáé
H2SO4:
i. ðåñéÝ÷åé 28,8 g ïîõãüíïõ.
ii. åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 400 mL
2
äéáëýìáôïò Fe(OH)3 ìå óõãêÝíôñùóç
3
mol
.
L
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå ïîÝïò óôï ìåßãìá.
â. ôïí üãêï äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ðåñéåêôéêü-
ôçôáò 14,8% w/v ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
1
åîïõäåôÝñùóç ôïõ ôçò ðáñáðÜíù ðïóü-
10
ôçôáò äýï ïîÝùí.
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÇÍ ÅÍÏÔÇÔÁ 4.4

Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.4

ÈÝìá 1ï
1. ÊáôÜ ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ìåôáîý äéáëýìáôïò NaOH êáé äéáëýìáôïò Ç3PO4, ôá mol
ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò ìå áíáëïãßá mol:
á. 1:1 â. 1:2 ã. 1:3 ä. 2:1
ÌïíÜäåò 5
2. Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç äéáëýìáôïò HCl ðïõ ðåñéÝ÷åé 0,2 mol HCl, ðñÝðåé íá äéáâé-
âáóôåß óôï äéÜëõìá ðïóüôçôá áÝñéáò NH3 óå STP ßóç ìå:
á. 4,48 L â. 22,4 L ã. 44,8 L ä. 2,24 L
ÌïíÜäåò 5
3. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 4 g NaOH;
á. 1 L HCl 1 M â. 0,1 L HF 1 M ã. 2 L HBr 0,1 M ä. 0,1 L HI 2 M
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ía = 23, O = 16 êáé Ç = 1.
ÌïíÜäåò 5
4. 400 mL äéáëýìáôïò Ç2SO4 0,1 M åîïõäåôåñþíïíôáé ðëÞñùò áðü 200 mL äéáëýìáôïò
ÊÏÇ, áí ôï äéÜëõìá ôçò âÜóçò Ý÷åé óõãêÝíôñùóç:
á. 0,1 Ì â. 0,8 Ì ã. 0,05 Ì ä. 0,4 Ì
ÌïíÜäåò 5
5. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò ðïóüôçôåò ôïõ HF óôç óôÞëç (É) ìå ôéò ðïóüôçôåò ôïõ NaOH óôç
óôÞëç (ÉÉ) ìå ôéò ïðïßåò Ý÷ïõìå ìåôáîý ôïõò ðëÞñç áíôßäñáóç:

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

1. 1 L äéáëýìáôïò ÇF 2 M i. 2,0 mol

2. 0,5 L äéáëýìáôïò HF 1 M ii. 0,3 mol

3. 2 L äéáëýìáôïò HF 0,2 M iii. 0,5 mol

4. 0,1 L äéáëýìáôïò HF 3 M iv. 0,4 mol

ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. á. 100 mL äéáëýìáôïò ÇClO 2 Ì åîïõäåôåñþíïíôáé ðëÞñùò áðü:
i. 50 mL äéáëýìáôïò NaOH óõãêÝíôñùóçò 2 Ì.

523
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ii. 200 mL äéáëýìáôïò ÊOH óõãêÝíôñùóçò 1 Ì.

MïíÜäåò 2
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 6
2. á. 0,4 mol KCl ó÷çìáôßæïíôáé ìå ôçí áíÜìåéîç:
i. 100 mL äéáëýìáôïò HCl 4 M ìå 200 mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ 1 Ì.
ii. 200 mL äéáëýìáôïò HCl 2 M ìå 400 mL äéáëýìáôïò ÊÏÇ 1 Ì.
MïíÜäåò 2
â. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 6
3. Ná åîçãÞóåôå ðïéá ìðïñåß íá åßíáé ç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé êáôÜ ôçí
áíÜìåéîç åíüò äéáëýìáôïò ÇÉ ìå Ýíá äéÜëõìá AgOH. Íá äïèïýí ïé ó÷åôéêÝò áíôéäñÜóåéò.
ÌïíÜäåò 9

ÈÝìá 3ï
á. ÄéÜëõìá (Ä1) NH3, ìå ðåñéåêôéêüôçôá 3,4% w/v, ôé óõãêÝíôñùóç (c) Ý÷åé;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Í = 14, Ç = 1.
ÌïíÜäåò 10
â. Ná õðïëïãßóåôå ôç molarity 200 mL äéáëýìáôïò (Ä2) Ç2SO4 ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç 400 mL ôïõ äéáëýìáôïò (Ä1) ôçò ÍÇ3.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå 1 L äéáëýìáôïò (Ä1) NaOH 4% w/v.
á. Ná õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ôïõ äéáëýìáôïò (Ä1).
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Na = 23, O = 16 êáé Ç = 1.
ÌïíÜäåò 5
â. Ðüóá mL äéáëýìáôïò (Ä2) Ç3PO4 0,2 M áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç 600
mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1;
ÌïíÜäåò 8
ã. Óôá õðüëïéðá 400 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðñïóèÝôïõìå 600 mL äéáëýìáôïò (Ä3) ÇÂr 1
M. Íá õðïëïãßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò óôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä4) ðïõ ðñïêýðôåé êáôÜ ôçí
áíÜìåéîç.
ÌïíÜäåò 12

524
 ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ ÓÔÏ ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Äéáãþíéóìá óôo êåöÜëáéï 4

ÈÝìá 1ï
1. Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ìåôáîý áæþôïõ êáé ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷åé ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ
ïîõãüíïõ ìå áíáëïãßá 1:2 áíôéóôïß÷ùò.
á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò èá åßíáé:
i. Í2Ï ii. Í2Ï3 iii. Í2Ï5 iv. Í2Ï4 v. ÍÏ
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò. Ôé åêöñÜæåé áõôÞ ç ôéìÞ;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Í = 14, O = 16.
ÌïíÜäåò 10
2. Áí ïñéóìÝíïò üãêïò åíüò äéáëýìáôïò NaOH óõìðõêíùèåß óôï ìéóü ìå áöáßñåóç äéáëý-
ôç, ôï äéÜëõìá ðïõ èá ðñïêýøåé èá Ý÷åé:
á. Ôç ìéóÞ % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý.
â. Ôç äéðëÜóéá ôéìÞ ðõêíüôçôáò áðü ôï áñ÷éêü.
ã. Ôç äéðëÜóéá % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý.
ä. Ôç äéðëÜóéá ôéìÞ óõãêÝíôñùóçò (c mol/L) ôïõ áñ÷éêïý.
ÌïíÜäåò 5
3. Íá áíáëýóåôå ôéò åêöñÜóåéò:
á. ÄéÜëõìá æÜ÷áñçò Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v.
â. Ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò ðåñéÝ÷åé 20% v/v O2.
ã. ÄéÜëõìá íéôñéêïý ïîÝïò Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 0,4 Ì.
ä. Ñõèìéóôéêü äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ÍÇ3 0,1 Ì êáé NH4Cl 0,2 M.
ÌïíÜäåò 10

ÈÝìá 2ï
1. Áí ãíùñßæåôå ôïí üãêï ïñéóìÝíçò ìÜæáò åíüò áåñßïõ, ðþò èá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ
ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) ôïõ áåñßïõ:
á. óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò (STP),
â. óå ãíùóôÝò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò;
ÌïíÜäåò 10

2. á. Íá ãñÜøåôå ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý áôìþí áììùíßáò êáé áôìþí õäñï÷ëùñßïõ.

â. Ôé ðëçñïöïñßåò äßíïíôáé áðü ôçí ðáñáðÜíù ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ó÷åôéêÜ ìå ôéò ðïóü-
ôçôåò ôùí óùìÜôùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óå áõôÞí;

525
ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ã. Ðüóá mol Üëáôïò ó÷çìáôßæïíôáé, üôáí áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ìå ôçí êáôÜëëçëç

ðïóüôçôá õäñï÷ëùñßïõ 85 g NH3;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: N = 14, H = 1.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 3ï
Óå ìåßãìá ÍÏ2 êáé CO2 óõíïëéêÞò ìÜæáò 113 g ðåñéÝ÷ïíôáé 44 g CO2. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ áæþôïõ,
â. ôá mol ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá,
ã. ôá g ôïõ ïîõãüíïõ,
ä. ôçí ðõêíüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò óå STP.
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Í = 14, C = 12, O = 16.
MïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
Ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) HCl ìå ôç äéáâßâáóç 67,2 L áÝñéïõ HCl óå 10 L íåñïý.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Íá ðñïôåßíåôå äýï ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá áõîÞóïõìå ôçí ðåñéåêôéêü-
ôçôá ôïõ äéáëýìáôïò (Ä1) ôïõ HCl.
ã. Áí áðü ôï äéÜëõìá (Ä1) ôïõ HCl, ðïõ ðáñáóêåõÜóáìå, ðÜñïõìå 2 L äéáëýìáôïò êáé ôá
èåñìÜíïõìå ìÝ÷ñé ï üãêïò íá ãßíåé 500 mL, ðïéá èá åßíáé ç óõãêÝíôñùóç óå mol/L ôïõ ôåëé-
êïý äéáëýìáôïò (Ä2);
ä. Ðüóá mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2 ìå óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç 200 mL áðü ôï äéÜëõìá (Ä1) ôïõ õäñï÷ëùñßïõ;
Ï üãêïò ôïõ õäñï÷ëùñßïõ Ý÷åé õðïëïãéóôåß óå STP.
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç = 1, Cl = 35,5.
ÌïíÜäåò 25

526
Oργάνωση επανάληψης.
Τράπεζα θεμάτων και
επαναληπτικά θέματα

Περιεχόμενα κεφαλαίου 5
5.1 Τράπεζα θεμάτων και επαναληπτικά θέματα στο κεφάλαιο 1 . . . . . . . . . . . . . 529
5.2 Τράπεζα θεμάτων και επαναληπτικά θέματα στο κεφάλαιο 2 . . . . . . . . . . . . . 536
5.3 Τράπεζα θεμάτων και επαναληπτικά θέματα στο κεφάλαιο 3 . . . . . . . . . . . . . 544
5.4 Τράπεζα θεμάτων και επαναληπτικά θέματα στο κεφάλαιο 4 . . . . . . . . . . . . . 548
1ο γενικό επαναληπτικό διαγώνισμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 565
2ο γενικό επαναληπτικό διαγώνισμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568
3ο γενικό επαναληπτικό διαγώνισμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
4ο γενικό επαναληπτικό διαγώνισμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
 5.1 ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝìáôá
óôï êåöÜëáéï 1

ÈÝìá 5.1.1

Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí óôïé÷åßùí: á. õäñïãüíïõ, â. íáôñßïõ, ã. óéäÞñïõ,

ä. ïîõãüíïõ, å. ÷ëùñßïõ, óô. êáëßïõ, æ. áæþôïõ, ç. áóâåóôßïõ êáé è. öùóöüñïõ.

Íá èõìçèïýìå
Ï ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé:
×á (×: ôï óýìâïëï ôïõ óôïé÷åßïõ, á: ç áôïìéêüôçôá ôïõ óôïé÷åßïõ).
ÐñáêôéêÜ ìáèáßíïõìå ôá äéáôïìéêÜ óôïé÷åßá (Ç2, Í2, Ï2, êáé ôá áëïãüíá F2, Cl2, Br2, I2), åíþ
ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá õðüëïéðá ãñÜöïíôáé ìå ôï óýìâïëü ôïõò.

ÈÝìá 5.1.2

Íá áíáëýóåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí: á. ÍÇ3, â. Ç2SO4, ã. Ca(OH)2,
ä. Mg3(PO4)2 êáé å. HCN. Ná ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáðÜíù åíþóåéò.

Íá èõìçèïýìå
Ï ìïñéáêüò ôýðïò (Ì.Ô.) ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò åêöñÜæåé ôïí áêñéâÞ áñéèìü ôùí áôüìùí
áðü êÜèå åßäïò óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.

ÈÝìá 5.1.3

Íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò:

á. Ôé ïíïìÜæåôáé éüí;
â. Íá åîçãÞóåôå ôç äçìéïõñãßá ôïõ êáôéüíôïò áóâåóôßïõ (Ca2+) êáé ôïõ áíéüíôïò áæþôïõ
(Í3-).
ã. Ôé óçìáßíåé ôï öïñôßï óôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ) êáé óôï èåééêü áíéüí (SO 24- );

ÈÝìá 5.1.4

Íá ðñïóäéïñßóåôå ôï ðëÞèïò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí óôï Üôïìï Þ óôï éüí ôùí ðá-
ñáêÜôù óôïé÷åßùí: á. 12
6 C, â. 35 -
17 Cl , ã. 40 +
19 Ê , ä. 235
92 U.

529
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

Íá èõìçèïýìå
Ï áôïìéêüò áñéèìüò (Æ) åíüò óôïé÷åßïõ ìÜò äßíåé ôï ðëÞèïò ôùí ðñùôïíßùí óôïí ðõñÞíá,
åíþ ï ìáæéêüò áñéèìüò (Á) ìáò äßíåé ôï ðëÞèïò ôùí ðñùôïíßùí êáé íåôñïíßùí (íïõêëåï-
íßùí) óôïí ðõñÞíá.

ÈÝìá 5.1.5

Äßíïíôáé ôá Üôïìá áâ × êáé äã Õ. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷Ýóç ðïõ ðñÝðåé íá éó÷ýåé ìåôáîý ôùí
á, â, ã êáé ä, Ýôóé þóôå ôá Üôïìá × êáé Õ íá åßíáé: á. éóüôïðá êáé â. éóïâáñÞ.

Íá èõìçèïýìå
Éóüôïðá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üôïìá åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü
(Æ) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á), äçëáäÞ óôïí ðõñÞíá ôïõò Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
ðñùôïíßùí êáé äéáöïñåôéêü áñéèìü íåôñïíßùí. Ðñüêåéôáé ãéá Üôïìá ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ.
ÉóïâáñÞ ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü (Æ) êáé ßäéï
ìáæéêü áñéèìü (Á), äçëáäÞ óôïí ðõñÞíá ôïõò Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü áñéèìü ðñùôïíßùí êáé
ßäéï áñéèìü íïõêëåïíßùí. Ðñüêåéôáé ãéá Üôïìá äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí.

ÈÝìá 5.1.6

Íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óå Ýíá óôïé÷åßï ×.

á. Ðïéá åßíáé ôá õðïáôïìéêÜ ôïõ óùìáôßäéá êáé ðïý âñßóêïíôáé áõôÜ;
â. Ðþò óõìâïëßæåôáé ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ;
ã. Ôé åêöñÜæåé ï áôïìéêüò êáé ôé ï ìáæéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ;
ä. Ôé ìáò äåß÷íåé ôï êáôéüí ôïõ óôïé÷åßïõ ×2+;

ÈÝìá 5.1.7

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôçò ýëçò åßíáé ôá Üôïìá.
â. Ôï ïîõãüíï óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç âñßóêåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ìïñßïõ ôïõ.
ã. Óôï ìüñéï ôïõ èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) ç áôïìéêüôçôá ôïõ õäñïãüíïõ åßíáé ßóç ìå 2, ôïõ
èåßïõ ßóç ìå 1 êáé ôïõ ïîõãüíïõ ßóç ìå 4.
ä. Äåí õðÜñ÷åé óôïé÷åßï ìå áôïìéêüôçôá ßóç ìå 3.

530
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

å. ¼ëá ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá óôç öýóç ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü õðïáôïìéêþí óùìáôé-
äßùí óôï Üôïìü ôïõò.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.1.8

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ãéá ôï Üôïìï ôïõ Üíèñáêá, 12
6 C, ðñïêýðôåé üôé óôïí ðõñÞíá ôïõ õðÜñ÷ïõí 6 ðñùôüíéá
êáé 12 íåôñüíéá.
â. Ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé ðåñéóóüôåñá Üôïìá áðü ôï ìüñéï åíüò ÷çìéêïý
óôïé÷åßïõ.
ã. Ôï êáôéüí óôïé÷åßïõ (×+) ðåñéÝ÷åé 18 çëåêôñüíéá êáé 21 íåôñüíéá, åðïìÝíùò ï ìáæéêüò
áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ åßíáé ßóïò ìå 39.
ä. Ôï êáôéüí ôïõ ÷ñùìßïõ 52Cr3+ (Z = 24) ðåñéÝ÷åé 21 çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá êáé
28 íåôñüíéá óôïí ðõñÞíá.
å. Óôç ÷çìéêÞ Ýíùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ êáëßïõ (KCl) ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ åßíáé ôá ìüñéá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.1.9

Äßíïíôáé ôï öùóöïñéêü áíéüí (PO 34 - ) êáé ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ).

á. Áðü ôé áðïôåëåßôáé ôï öùóöïñéêü áíéüí êáé áðü ôé ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ;
â. Ôé åêöñÜæåé ôï öïñôßï ôïõ êÜèå éüíôïò;
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, ôùí íåôñïíßùí êáé ôùí çëåêôñï-
íßùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óå Ýíá öùóöïñéêü áíéüí êáé óå Ýíá êáôéüí áììùíßïõ.
Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß êáé ìáæéêïß áñéèìïß ôùí óôïé÷åßùí: P (Æ = 15 êáé Á = 31), Ï ( Æ = 8 êáé Á =
= 16), Í (Æ = 7 êáé Á = 14) êáé Ç (Æ = 1 êáé Á = 1).

ÈÝìá 5.1.10

Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù æåýãç óôïé÷åßùí åßíáé: á. éóüôïðá, â. éóïâáñÞ:

i. 94 X, 11
5 Y, ii. 58
28 X,
60
28 Y, iii. 59
27 X,
56
26 Y, iv. 100
42 X,
100
44 Y, v. 238
92 X,
234
92 Y

531
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.1.11

Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò ìáæéêïýò áñéèìïýò ôùí óôïé÷åßùí × êáé Õ, áí ãíùñßæåôå üôé:

á. ôï êáôéüí ×2+ Ý÷åé áñéèìü íåôñïíßùí êáôÜ 28 ìåãáëýôåñï áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñï-
íßùí ôïõ. Ãéá ôï óôïé÷åßï × äßíåôáé: Æ = 56.
â. ôï áíéüí Õ- Ý÷åé áñéèìü íåôñïíßùí êáôÜ 8 ìåãáëýôåñï áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí
ôïõ. Ãéá ôï óôïé÷åßï Õ äßíåôáé üôé: Æ = 35.

ÈÝìá 5.1.12

Óôï êáôéüí ôïõ êáëßïõ (Ê+) ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí õðïáôïìéêþí óùìáôéäßùí åßíáé 58,
åíþ ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí åßíáé êáôÜ 3 ìåãáëýôåñïò áðü ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíß-
ùí. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áôïìéêü êáé ìáæéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ.

ÈÝìá 5.1.13

Íá ãñÜøåôå:
á. äýï ìÝôáëëá êáé äýï áìÝôáëëá.
â. äýï éäéüôçôåò ôùí ìåôÜëëùí êáé äýï éäéüôçôåò ôùí áìåôÜëëùí.
ã. äýï äéáöïñÝò ìåôáîý ìåôÜëëùí êáé áìåôÜëëùí.
ä. äýï óôåñåÜ, äýï õãñÜ êáé äýï áÝñéá óôïé÷åßá.
å. äýï ïìïãåíÞ êáé äýï åôåñïãåíÞ ìåßãìáôá.
óô. äýï éäéüôçôåò ôùí ìåéãìÜôùí êáé äýï éäéüôçôåò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí.
æ. äýï äéáöïñÝò ìåôáîý ìåéãìÜôùí êáé ÷çìéêþí åíþóåùí.

ÈÝìá 5.1.14

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá ìåßãìáôá Ý÷ïõí óôáèåñÞ óýóôáóç, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôïõò.
â. Ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá âñßóêïíôáé óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç.
ã. Ôï õäáôéêü äéÜëõìá ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò Ý÷åé ïìïéüìïñöç óýóôáóç óå üëç ôïõ ôç ìÜæá.
ä. ÕðÜñ÷åé Ýíá õãñü ìÝôáëëï êáé Ýíá õãñü áìÝôáëëï.
å. ¼ëá ôá ïìïãåíÞ óþìáôá ìå ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá óõóôáôéêÜ, äéáôçñïýí ôéò éäéüôçôåò
ôùí óõóôáôéêþí ôïõò.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

532
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.1.15

Äßíïíôáé ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá:

i. äéÜëõìá HCl 20% w/w, ii. äéÜëõìá ÇCl 20% w/v
á. Ná ðñïóäéïñßóåôå ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ HCl.
â. Ná áíáëýóåôå ôéò ðáñáðÜíù åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò.
ã. Ðïéï áðü ôá ðáñáðÜíù äéáëýìáôá åßíáé ôï ðéï áñáéü; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ
óáò.

Íá èõìçèïýìå
Ç åðß ôïéò åêáôü êáôÜ âÜñïò (% w/w) ðåñéåêôéêüôçôá äçëþíåé:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Ç åðß ôïéò åêáôü âÜñïò êáôz üãêï (% w/v) ðåñéåêôéêüôçôá äçëþíåé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g äéáëõìÝíçò ïõóßáò

ÈÝìá 5.1.16

Íá áíáëýóåôå ôéò ðáñáêÜôù åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêüôçôáò:

á. ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 40% v/v N2.
â. Êñáóß 12% v/v.
ã. ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 2 ppm (v) óå Ï3.
ä. ÁÝñéï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 4 ppb (m) óå ìüëõâäï.

ÈÝìá 5.1.17

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. «Ï áÝñáò ðåñéÝ÷åé 20% v/v ïîõãüíï» óçìáßíåé üôé: óôá 100 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g
ïîõãüíïõ.
â. ¸íá êñáóß ìå Ýíäåéîç 11° ìÜò äåß÷íåé üôé: óôá 100 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 11 mL áé-
èáíüëçò (ïéíïðíåýìáôïò).
ã. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìéáò äõóäéÜëõôçò ïõóßáò åßíáé Ýíá ðõêíü äéÜëõìá.
ä. ¸íá áêüñåóôï äéÜëõìá êáé Ýíá êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ßäéáò ïõóßáò Ý÷ïõí ôçí ßäéá
ðåñéåêôéêüôçôá.
å. Ç äéáëõôüôçôá ìéáò óôåñåÜò ïõóßáò × óå íåñü 25°C åßíáé 2 g áíÜ 100 g íåñïý, Üñá óå Ýíá
êïñåóìÝíï äéÜëõìá èá õðÜñ÷ïõí 2 g ôçò ïõóßáò Á óå 100 g äéáëýìáôïò.

533
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.1.18

ÄéáèÝôïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá BaSO4, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé áäéÜëõôï óôåñåü BaSO4 óôïõò
25°C. Øý÷ïõìå ôï äéÜëõìá óôïõò 10°C. Ná åîåôÜóåôå:
á. ðþò èá ìåôáâëçèåß ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ðþò èá ìåôáâëçèåß ç ðïóüôçôá ôïõ óôåñåïý BaSO4.
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

Íá èõìçèïýìå
Ç äéáëõôüôçôá ìéáò óôåñåÜò ïõóßáò óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
Ç äéáëõôüôçôá ìéáò áÝñéáò ïõóßáò óôï íåñü áõîÜíåôáé ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò
êáé ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.

ÈÝìá 5.1.19

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Õäáôéêü äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 1 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò åßíáé áñáéü.
â. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá NaCl åßíáé ðõêíü äéÜëõìá.
ã. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò HCl 4% w/v ìå äéÜëõìá HCl 12% w/v ìðïñåß íá ðñïêýøåé
äéÜëõìá 16% w/v.
ä. Må ôç óõìðýêíùóç åíüò äéáëýìáôïò ðåôõ÷áßíïõìå áíôßèåôï áðïôÝëåóìá áðü ôçí
áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò.
å. ¸íá áêüñåóôï äéÜëõìá ïõóßáò × ãßíåôáé êïñåóìÝíï ìå ôçí êáôÜëëçëç åîÜôìéóç äéáëý-
ôç óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.1.20

Óå 160 g íåñïý (Ç2Ï) ãßíåôáé ðñïóèÞêç 40 g ÇF, ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìá-
ôïò (Ä1) ìå ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò % w/w êáé % w/v ðåñéåêôéêüôçôåò ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. Ìå ôçí ðñïóèÞêç 40 mL íåñïý óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõ-
ìá (Ä2). Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä2.

534
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ã. Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä2 ãßíåôáé ðñïóèÞêç 300 mL äéáëýìáôïò ÇF (Ä3) 8%

w/v, ìå áðïôÝëåóìá ôïí ó÷çìáôéóìü äéáëýìáôïò (Ä4). Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí % w/v ðå-
ñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä4.

Íá èõìçèïýìå
Óôá öáéíüìåíá ôçò áñáßùóçò, ôçò óõìðýêíùóçò, ôçò áíÜìåéîçò Þ ôïõ óõíäõáóìïý ôïõò
éó÷ýåé:
«Ç ðïóüôçôá ôçò êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé åßíáé
ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ðïóïôÞôùí ôçò ïõóßáò ðïõ õðÜñ÷ïõí ðñéí ôï ôåëéêü äéÜ-
ëõìá».

ÈÝìá 5.1.21

Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá äéáëýìáôïò ÍÇ3 ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/w êáé ðõêíüôçôáò
1,25 g/mL.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá äéáëýìáôïò ÍaOH ðåñéåêôéêüôçôáò 7,8% w/v êáé ðõêíüôç-
ôáò 1,2 g/mL.

Íá èõìçèïýìå
Ãéá ôç ëýóç ôùí áóêÞóåùí óôá äéáëýìáôá ìáò âïçèïýí:
mäéáëýìáôïò
mäéáëýìáôïò = mäéáëýôç + mäéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé ñäéáëýìáôïò =
V äéáëýìáôïò

ÈÝìá 5.1.22

ÄéáèÝôïõìå 200 mL äéáëýìáôïò (Ä1) õäñï÷ëùñßïõ (ÇCl) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/w êáé
ðõêíüôçôáò 1,5 g/mL. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ êáèáñïý ÇCl ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá
ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä2) 20% w/v.
ã. ôá g ôïõ êáèáñïý HCl ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1
ãéá íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä3) 35% w/v. Ná èåùñÞóåôå üôé ç ðñïóèÞêç ôçò êáèáñÞò ïõ-
óßáò äå ìåôáâÜëëåé ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò.
ä. ôïí üãêï äéáëýìáôïò ÇCl (Ä4) ðåñéåêôéêüôçôáò 15% w/v ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óôçí
ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá (Ä5) ðåñéåêôéêüôçôáò 20% w/v.

535
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.1.23

Ç äéáëõôüôçôá åíüò Üëáôïò × óôï íåñü åßíáé ßóç ìå 25 g Üëáôïò × óå 100 g íåñïý óôïõò
50°C.
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò ôïõ Üëáôïò ×,
óôïõò 50°C.
â. Íá åîåôÜóåôå ôé èá óõìâåß áí óå 100 g íåñïý (50°C) ãßíåé ðñïóèÞêç 40 g Üëáôïò ×.
ã. 250 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò ôïõ Üëáôïò × (50°C) øý÷åôáé óôïõò 30°C, ìå áðïôÝëåóìá
ôïí ó÷çìáôéóìü 10 g êñõóôÜëëùí Üëáôïò ×. Íá õðïëïãßóåôå ôç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò ×
óôïõò 25°C.

5.2 ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝìáôá

óôï êåöÜëáéï 2

ÈÝìá 5.2.1

Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá: 1Ç, 7N, 11Ía, 12Mg êáé 16S.

á. Íá öôéÜîåôå ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óôá ðáñáðÜíù Üôïìá óôç èåìåëéþäç êá-
ôÜóôáóç.
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ïìÜäá êáé ôçí ðåñßïäï óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï êÜèå óôïé÷åßï. Íá
áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ã. Íá åîçãÞóåôå ôïí ôñüðï Þ ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò êáèÝíá áðü ôá ðáñáðÜíù
óôïé÷åßá ìðïñïýííááðïêôÞóïõíäïìÞåõãåíïýòáåñßïõ.ÍááéôéïëïãÞóåôåôçíáðÜíôçóÞóáò.
ä. Íá öôéÜîåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí ðïõ ðñïêýðôïõí
ìåôáîý: i. ôïõ Ìg êáé ôïõ Í, ii. ôïõ Ç êáé ôïõ Í, iii. ôïõ Ç êáé ôïõ S, iv. ôïõ Na êáé ôïõ S.
å. Íá ïíïìÜóåôå ôéò åíþóåéò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé.

Íá èõìçèïýìå
KáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí åíüò áôüìïõ óå èåìåëéþäç êáôÜóôáóç
Ãéá ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå Ýíá Üôïìï áêïëïõèïýìå ôçí ðáñáêÜôù äéáäéêá-
óßá: i. áñ÷éêÜ óõìðëçñþíåôáé ç Ê ìå 2e, ii. óôç óõíÝ÷åéá óõìðëçñþíåôáé ç L ê.ï.ê. ìÝ÷ñé íá
ôïðïèåôçèïýí üëá ôá çëåêôñüíéá. Ç óõìðëÞñùóç ìéáò íÝáò óôéâÜäáò áñ÷ßæåé, üôáí óõ-
ìðëçñùèåß ç ðñïçãïýìåíç ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé äåí åñ÷üìáóôå óå áíôßèåóç ìå
ôïõò êáíüíåò ôçò çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò (i. ï ìÝãéóôïò áñéèìüò çëåêôñïíßùí ãéá ìéá
áðü ôéò ôÝóóåñéò ðñþôåò óôéâÜäåò åßíáé 2, 8, 18 êáé 32 áíôßóôïé÷á, ii. ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá äåí

536
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéóóüôåñá áðü 8e Þ 2e áí åßíáé ç Ê, iii. ç ðñïçãïýìåíç ôçò åîùôåñéêÞò óôé-
âÜäáò äåí ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéóóüôåñá áðü 18e).
ÈÝóç åíüò óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá:
i. ï áñéèìüò ôïõ n ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ìÜò äßíåé ôçí ðåñßïäï êáé ii. ï áñéèìüò ôùí
çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ìÜò äßíåé ôçí êýñéá (Á) ïìÜäá, óôçí ïðïßá áíÞêåé
ôï óôïé÷åßï.
Xçìéêïß äåóìïß:
i. ï áñéèìüò ôïõ n ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ìÜò äßíåé ôçí ðåñßïäï êáé ii. ï áñéèìüò ôùí
çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ìÜò äßíåé ôçí êýñéá (Á) ïìÜäá, óôçí ïðïßá áíÞêåé
ôï óôïé÷åßï.
Ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé ãéá íá áðïêôÞóïõí äïìÞ ìå 8e óôçí åîùôåñéêÞ Þ 2e óôçí Ê. Ãéá
ôïí óêïðü áõôü óõììåôÝ÷ïõí ìüíï ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò (çëåêôñüíéá
óèÝíïõò). Ç áðüêôçóç ôçò äïìÞò åõãåíþí áåñßùí ãßíåôáé:
i. ìå ðñüóëçøç êáé áðïâïëÞ çëåêôñïíßùí (ôï ðïëý ìÝ÷ñé 3e), ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá-
ôßæïíôáé êáôéüíôá êáé áíéüíôá, äçëáäÞ éïíôéêüò äåóìüò, ii. ìå óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí
ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæïíôáé Ýíá Þ äýï Þ ôñßá ôï ðïëý êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí, äç-
ëáäÞ áðëüò, äéðëüò Þ ôñéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.

ÈÝìá 5.2.2

Íá öôéÜîåôå ôéò êáôáíïìÝò ôùí çëåêôñïíßùí óôá ðáñáêÜôù Üôïìá êáé éüíôá:
15 P3-, 17Cl, 20Ca, 34Se2-, 35Br, 38Sr, 56Âa2+ 87Fr

ÈÝìá 5.2.3

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. H êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óå Ýíá óôïé÷åßï, óå èåìåëéþäç êáôÜóôáóç, ãßíåôáé ìå
óêïðü ôï Üôïìï íá Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç åíÝñãåéá, êáé åðïìÝíùò ôçí ðéï óôáèåñÞ äïìÞ.
â. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá ôïí ìÝãéóôï áñéèìü çëåêôñïíßùí
ðïõ ìðïñåß íá ÷ùñÝóåé.
ã. Ôï áóâÝóôéï (20Ca) Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (9), N (1).
ä. To áíéüí ôïõ èåßïõ (16S2-) êáé ôï êáôéüí ôïõ êáëßïõ (19Ê+) Ý÷ïõí ôçí ßäéá äïìÞ ìå ôï ôñßôï
åõãåíÝò áÝñéï.

537
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

å. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí çëåêôñüíéá óôç óôéâÜäá Ì, Ý÷ïõí äïìÞ ìå 8 çëåêôñüíéá óôç
óôéâÜäá Ì.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.2.4

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá åßíáé êáôáíåìçìÝíá êáôÜ áýîïõóá ôéìÞ
ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò.
â. Ôï óôïé÷åßï ìå 6 çëåêôñüíéá ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá âñßóêåôáé óôçí VIA ïìÜäá ôïõ ðåñé-
ïäéêïý ðßíáêá.
ã. Ôï ìáãíÞóéï (12Mg), ôï èåßï (16S) êáé ôï áñãü (18Ar) âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ
ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ä. To óôïé÷åßï ìå áôïìéêü áñéèìü 37 âñßóêåôáé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí ïìÜäá ôùí áëêá-
ëßùí.
å. Ôá áëïãüíá âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.2.5

Ôï áñóåíéêü (As) åßíáé óôïé÷åßï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), Ì (18), Í (5). Íá ðñïóäéï-
ñßóåôå:
á. ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ áñóåíéêïý.
â. ôç èÝóç ôïõ áñóåíéêïý óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá.
ã. ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ âñßóêåôáé óôçí ßäéá ïìÜäá êáé åíüò óôïé-
÷åßïõ ðïõ âñßóêåôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï áñóåíéêü.
ä. ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áñóåíéêïý ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò óôáèåñÞò äïìÞò åõãåíïýò áåñßïõ.
å. ôïí çëåêôñïíéáêü, ôïí ìïñéáêü ôýðï êáé ôï üíïìá ãéá ôçí Ýíùóç ôïõ áñóåíéêïý ìå ôï
õäñïãüíï (1Ç).

ÈÝìá 5.2.6

Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá: 7Í, 9F, 11Na, 12Mg, 16S, 34Se, 35Br, 36Kr,37Rb, 53É.
á. Ðïéá áðü ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá Ý÷ïõí ôéò ßäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò.

538
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

â. Íá ôáîéíïìÞóåôå áõôÜ ôá óôïé÷åßá óå ìÝôáëëá, áìÝôáëëá êáé åõãåíÞ áÝñéá.

ÈÝìá 5.2.7

Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ êáé ôïí áôïìéêü áñéèìü ãéá ôá óôïé÷åßá:
á. ×, ðïõ âñßóêåôáé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 4ç ðåñßïäï.
â. Õ, ðïõ âñßóêåôáé óôçí VIA ïìÜäá êáé óôçí 3ç ðåñßïäï.
ã. Ø, ðïõ áíÞêåé óôéò áëêáëéêÝò ãáßåò êáé âñßóêåôáé óôçí 4ç ðåñßïäï.
ä. Ù, ðïõ åßíáé ôï ôñßôï áëïãüíï.

ÈÝìá 5.2.8

Ôï êáôéüí X2+ Ý÷åé ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ìå ôï ôñßôï åõãåíÝò áÝñéï. Íá ðñïóäéïñßóåôå
ãéá ôï óôïé÷åßï ×:
á. ôçí ïìÜäá êáé ôçí ðåñßïäï óôçí ïðïßá áíÞêåé.
â. ôï åßäïò ôùí ÷çìéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé ôï óôïé÷åßï ×. Íá áéôéïëïãÞóåôå
ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ã. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ãéá ôçí Ýíùóç ôïõ óôïé÷åßïõ × i. ìå ôï õäñïãüíï (1Ç) êáé ii. ìå ôï
èåßï (16S).

ÈÝìá 5.2.9

Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá: 8O, 9F, 16S, 20Ca, 56Ba, 87Fr.

á. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá óôïé÷åßá óå óåéñÜ: i. áõîáíüìåíçò áôïìéêÞò áêôßíáò, ii. åëáô-
ôïýìåíçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò êáé iii. áõîáíüìåíçò çëåêôñáñíçôéêüôçôáò.
â. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ôï êÜèå óôïé÷åßï ìðïñåß íá áðïêôÞóåé
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ.
ã. Íá åîåôÜóåôå ôá åßäç ôùí ÷çìéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé ôï ïîõãüíï (8O).
ä. Íá öôéÜîåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí:
i. CO2, ii. MgS, iii. SiBr4, iv. BaBr2
Ná ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáðÜíù åíþóåéò.

Íá èõìçèïýìå
Ç áôïìéêÞ áêôßíá ôùí óôïé÷åßùí áõîÜíåôáé:
i. óå ìéá ðåñßïäï áðü äåîéÜ ðñïò ôá áñéóôåñÜ êáé

539
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ii. óå ìéá ïìÜäá áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù.

¼óï áõîÜíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá, ôüóï áõîÜíåôáé ç çëåêôñïèåôéêüôçôá ôùí óôïé-
÷åßùí, äçëáäÞ ç ôÜóç áðïâïëÞò çëåêôñïíßùí.
¼óï åëáôôþíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá, ôüóï áõîÜíåôáé ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá ôùí
óôïé÷åßùí, äçëáäÞ ç ôÜóç ðñüóëçøçò çëåêôñïíßùí.

ÈÝìá 5.2.10

Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá ×, Õ êáé Ë ôá ïðïßá Ý÷ïõí áôïìéêïýò áñéèìïýò í, í + 2 êáé í + 3 áíôßóôïé-

÷á, üðïõ ôï óôïé÷åßï Õ åßíáé áäñáíÝò. Íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôéò ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá óôéò ïðïßåò áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá × êáé Ë.
â. ðïéï áðü ôá óôïé÷åßá åßíáé ìÝôáëëï êáé ðïéï áìÝôáëëï.
ã. ôï åßäïò ôïõ ÷çìéêïý äåóìïý ðïõ ó÷çìáôßæïõí óå ÝíùóÞ ôïõò ôá óôïé÷åßá × êáé Ë.
ä. ôïí ìïñéáêü ôýðï ãéá ôçí Ýíùóç ôïõ óôïé÷åßïõ × ìå ôï óôïé÷åßï Ë.
å. ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ óôïé÷åßïõ Ë.

ÈÝìá 5.2.11

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí óõìðëçñùìÝíåò üëåò ôéò óôéâÜäåò ôïõò ìå 2n2 çëåêôñüíéá.
â. Ôá áëïãüíá ó÷çìáôßæïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, ìå ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá, êáé ó÷çìáôßæïõí ìüíï éïíôéêÝò åíþóåéò.
ã. Ï öùóöüñïò (15Ñ) êáé ôï ÷ëþñéï (17Cl) åíþíïíôáé ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñï-
íßùí.
ä. Tá áëêÜëéá êáé ïé áëêáëéêÝò ãáßåò ó÷çìáôßæïõí éïíôéêÝò åíþóåéò ìå ôç äçìéïõñãßá êá-
ôéüíôùí Ì2+ êáé Ì+ áíôßóôïé÷á.
å. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ïìïéïðïëéêþí äåóìþí ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé Ýíá óôïé÷åßï åßíáé
åðôÜ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.2.12

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;

540
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

á. Ôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ (11Na+) Ý÷åé ìåãáëýôåñç áêôßíá áðü ôï êáôéüí ôïõ ìáãíçóßïõ
(12Mg2+).
â. Ôï áíéüí ôïõ ïîõãüíïõ (8O2-) Ý÷åé ìéêñüôåñç áêôßíá áðü ôï áíéüí ôïõ öèïñßïõ (9F-).
ã. Ïé åíþóåéò ìåôáîý åíüò ìåôÜëëïõ êáé åíüò áìåôÜëëïõ åßíáé éïíôéêÝò.
ä. Ï ïìïéïðïëéêüò äåóìüò äåí äéáöÝñåé óå ôßðïôá áðü ôïí çìéðïëéêü äåóìü.
å. Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò óå óõíÞèç èåñìïêñáóßá âñßóêïíôáé óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.2.13

Íá ó÷åäéÜóåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:

i. CaH2, ii. NH3, iii. PCl3, iv. CHCl3

ÈÝìá 5.2.14

Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá A êáé B. To óôïé÷åßï Á áíÞêåé óôç ÉÉA ïìÜäá êáé óôçí 4ç ðåñßïäï, åíþ ôï
óôïé÷åßï  áíÞêåé óôç VIIÁ ïìÜäá êáé óôçí 3ç ðåñßïäï.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôùí óôïé÷åßùí Á êáé Â.
â. Íá öôéÜîåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí Ýíùóç
ôùí óôïé÷åßùí Á êáé Â.

ÈÝìá 5.2.15

Äýï óôïé÷åßá A êáé B ó÷çìáôßæïõí ÷çìéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï ÁÂ. Ôá óôïé÷åßá Á êáé Â
Ý÷ïõí áíôßèåôåò ôÜóåéò ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò óôáèåñÞò äïìÞò ôùí åõãåíþí áåñßùí. Íá
ðñïóäéïñßóåôå ôéò ïìÜäåò óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá áíÞêïõí ôá óôïé÷åßá Á êáé Â. Íá áéôéïëï-
ãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

ÈÝìá 5.2.16

Óôïé÷åßï Á âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé Ý÷åé ôñßá ìïíÞñç
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá. Íá ðñïóäéïñßóåôå ãéá ôï óôïé÷åßï Á:
á. ôçí ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé.
â. ôïí áôïìéêü ôïõ áñéèìü.
ã. áí Ý÷åé ìéêñÞ Þ ìåãÜëç áôïìéêÞ áêôßíá.

541
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ä. ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí ìåôáîý:

i. 1Ç êáé A, ii. 12Ìg êáé A.

ÈÝìá 5.2.17

á. Íá ðñïóäéïñßóåôå, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ïñéóìïý, ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôùí ðáñáêÜôù

óôïé÷åßùí:
i. ôïõ íáôñßïõ (11Ía) êáé ôïõ èåßïõ (16S) óôï èåéïý÷ï íÜôñéï (Ía2S).
ii. ôïõ õäñïãüíïõ (1H) êáé ôïõ áæþôïõ (7Í) óôçí áììùíßá (ÍH3).
â. Ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ðñáêôéêþí êáíüíùí, íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò
ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí:
i. ôïõ áæþôïõ (Í) óôï íéôñéêü ïîý (HÍÏ3).
ii. ôïõ ÷ëùñßïõ (Cl) óôï õðåñ÷ëùñéêü íÜôñéï (ÍaClO4).
iii. ôïõ öùóöüñïõ (Ñ) óôï öùóöïñéêü áóâÝóôéï (Ca3(ÑO4)2).
iv. ôïõ Üíèñáêá (C) óôïí áíèñáêéêü óßäçñï III (Fe2(CO3)2).
v. ôïõ èåßïõ (S) óôï èåééêü áóâÝóôéï (CaSO4).
vi. ôïõ ìáããáíßïõ (Mn) óôï õðåñìáããáíéêü êÜëéï (KMnO4).

Íá èõìçèïýìå
Ãéá ôçí åýñåóç ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ óå ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç, óôéò
ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå:
i. ôïõò óõíçèÝóôåñïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí óçìáíôéêüôåñùí óôïé÷åßùí
H (+1), O (-2)
Na (+1), K (+1), Ag (+1), Ca (+2), Mg (+2), Ba (+2), Al (+3), Zn (+2)
F, Cl, Br, I (-1), S (-2), N (-3)
ii. üôé óå ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç, ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí
óôïé÷åßùí ôçò åßíáé ßóï ìå ôï ìçäÝí, åíþ óå Ýíá ðïëõáôïìéêü éüí ßóï ìå ôï öïñôßï ôïõ
éüíôïò.

ÈÝìá 5.2.18

Äßíåôáé ç ðáñáêÜôù áíôßäñáóç:

3Ç2Ï2 + K2Cr2O7 + 4H2SO4 ® 3O2 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O
Íá ðñïóäéïñßóåôå ôá óôïé÷åßá ôùí ïðïßùí ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóçò êáé íá
ðñïóäéïñßóåôå ôéò áíôßóôïé÷åò ìåôáâïëÝò ãéá ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò.

542
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.2.19

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ôï èåßï óôçí Ýíùóç ôïõ èåéïý÷ïõ ìáãíçóßïõ (MgS) Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
â. Ç Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï FeS ïíïìÜæåôáé èåéïý÷ïò óßäçñïò Þ óïõëößäéï ôïõ óéäÞñïõ.
ã. Ç Ýíùóç NaHCO3 ïíïìÜæåôáé üîéíï áíèñáêéêü íÜôñéï.
ä. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí ó÷çìáôßæïõí ìå ôá áëïãüíá ÷çìéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï
Ì×, áöïý Ý÷ïõí áñéèìü ïîåßäùóçò +1.
å. Ôï õäñïãüíï óôá õäñßäéá ôùí ìåôÜëëùí Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.2.20

Íá ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíüñãáíåò åíþóåéò:

1. MgS 2. CaBr2 3. PCl5 4. (NH4)2S 5. CuS 6. SO2
7. HNO3 8. NaClO3 9. Fe2(SO4)3 10. CO2 11. HCN 12. K3PO4
13. Ca(OH)2 14. NH3 15. Al(ClO)3 16. Fe2O3 17. ÇÍÏ2 18. NH4Cl
19. CuBr 20. PbSO3 21. P2O5 22. HClO2 23. K2Cr2O7 24. FePO4
25. NaOH 26. NaHSO4 27. CaCO3 28. NO 29. HCl 30. HClO4

ÈÝìá 5.2.21

Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù áíüñãáíùí åíþóåùí:

1. ÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉÉ) 2. èåééêü ïîý
3. ìïíïîåßäéï ôïõ áæþôïõ 4. öùóöïñéêü áñãßëéï
5. õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ 6. ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ
7. áììùíßá 8. õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ
9. ÷ëùñéêüò êáóóßôåñïò (IV) 10. êõáíéïý÷ï áììþíéï
11. èåééêüò øåõäÜñãõñïò 12. èåéþäåò íÜôñéï
13. ×ëùñéïý÷ï âÜñéï 14. õðåñ÷ëùñéêü ïîý
15. áíèñáêéêü ìáãíÞóéï 16. ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ
17. íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ) 18. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá
19. áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï 20. íéôñéêü ïîý
21. íåñü 22. õðï÷ëùñéþäåò ïîý

543
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

23. õäñüèåéï 24. üîéíï áíèñáêéêü íÜôñéï

Íá èõìçèïýìå
Âáóéêïß êáíüíåò ïíïìáôïëïãßáò áíüñãáíçò Ýíùóçò AøBx
á. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH +4 ) ìå ðïëõáôïìéêü áíéüí
äéáâÜæïíôáé ìå ôï üíïìá ôïõ áíéüíôïò (Â) êáé ôï üíïìá ôïõ ìåôÜëëïõ Þ ôïõ NH +4 .
¼ôáí ôï ìÝôáëëï (Á) ðáñïõóéÜæåé ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, áõôüò
äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü – É, ÉÉ, ÉÉÉ êôë.
Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå ðïëõáôïìéêÜ áíéüíôá (ÇøB) äéáâÜæïíôáé ìå ôï
üíïìá ôïõ áíéüíôïò (B) ðñþôï êáé ôç ëÝîç ïîý.
â. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììùíßïõ (NH +4 ) ìå áìÝôáëëï äéáâÜæï-
íôáé ìå ôï üíïìá ôïõ áìåôÜëëïõ (Â), êáé ôçí êáôÜëçîç -ïý÷ï Þ -ßäéï, êáé ôï üíïìá
ôïõ ìåôÜëëïõ Þ ôïõ NH +4 .
¼ôáí ôï ìÝôáëëï (Á) ðáñïõóéÜæåé ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, áõôüò
äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü – É, ÉÉ, ÉÉÉ êôë.
Må ôçí ßäéá ëïãéêÞ äéáâÜæïõìå ôéò åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí Þ ôïõ êáôéüíôïò áììù-
íßïõ (NH +4 ) ìå ôï áíéüí ôïõ êõáíßïõ (CN-).
Ïé åíþóåéò ôïõ ïîõãüíïõ ìå ôá Üëëá óôïé÷åßá (ÁøÏx) äéáâÜæïíôáé «oîåßäéï + üíï-
ìá ôïõ óôïé÷åßïõ Á».
Ïé åíþóåéò ôïõ õäñïãüíïõ ìå áëïãüíï, èåßï Þ êõÜíéï (ÇøÂ), äéáâÜæïíôáé «õäñï
+ üíïìá ôïõ » êáé áíÞêïõí óôçí êáôçãïñßá ôùí ìç ïîõãïíïý÷ùí ïîÝùí.
ã. Ïé åíþóåéò ôùí ìåôÜëëùí ìå ôï õäñïîåßäéï ïíïìÜæïíôáé õäñïîåßäéá ôïõ ìåôÜëëïõ.
¼ôáí ôï ìÝôáëëï (Á) ðáñïõóéÜæåé ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò ïîåßäùóçò, áõôüò
äçëþíåôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ëáôéíéêü áñéèìü – É, ÉÉ, ÉÉÉ êôë.
ä. ¼ôáí äýï óôïé÷åßá ó÷çìáôßæïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá åíþóåéò, ÷ñçóéìïðïé-
ïýìå áñéèìçôéêÜ ðñïèÝìáôá, ðïõ äåß÷íïõí ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí óôï
äåýôåñï óôïé÷åßï (Â).

5.3 ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝìáôá

óôï êåöÜëáéï 3

ÈÝìá 5.3.1

ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç ðåñßóóåéáò óôåñåïý Mg óå áñáéü äéÜëõìá HsSO4 ó÷çìáôßæåôáé MgSO4
êáé åêëýåôáé áÝñéï Ç2.

544
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

á. Íá ãñÜøåôå ôç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï öáéíüìåíï. Óå ðïéá êáôçãïñßá

áíôéäñÜóåùí áíÞêåé;
â. Íá ïñßóåôå ôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
ã. Íá áíáöÝñåôå äýï ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñåßôå íá áõîÞóåôå ôçí ôá÷ýôçôá ôçò
áíôßäñáóçò.
ä. Ç êùíéêÞ öéÜëç ðïõ ðåñéÝ÷åé ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò ðáñáôçñïýìå üôé æåóôáßíå-
ôáé. Ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå ôçí áíôßäñáóç;
å. Áí ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò Ý÷åé üãêï 200 mL êáé óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì, íá ðñïóäéï-
ñßóåôå ôïí üãêï ôïõ áÝñéïõ õäñïãüíïõ ðïõ åêëýåôáé óå STP.

Íá èõìçèïýìå
Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç ðñÝðåé: ôá áíôéäñþíôá ìüñéá íá Ý÷ïõí ôçí êá-
ôÜëëçëç ôá÷ýôçôá êáé ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü.
Ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò ïíïìÜæåôáé ç åëÜôôùóç ôçò óõãêÝíôñùóçò åíüò áíôéäñþíôïò Þ ç
áýîçóç ôçò óõãêÝíôñùóçò åíüò ðñïúüíôïò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ.
Åîþèåñìç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé ìéá áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá åëåõèåñþíåôáé
(åêëýåôáé) èåñìüôçôá óôï ðåñéâÜëëïí.
Åíäüèåñìç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé ìéá áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá áðïññïöÜôáé
èåñìüôçôá áðü ôï ðåñéâÜëëïí.
Óôéò áìößäñïìåò áíôéäñÜóåéò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí áðüäïóç ôçò áíôßäñáóçò ãéá íá
ðñïóäéïñßóïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò ðïõ ðñïêýðôåé. Ùò áðüäïóç (á) áìöß-
äñïìçò áíôßäñáóçò ïñßæåôáé ôï ðçëßêï ôçò ðñáêôéêÞò ðïóüôçôáò åíüò ðñïúüíôïò ðñïò
ôç èåùñçôéêÞ ðïóüôçôá ôïõ ßäéïõ ðñïúüíôïò. ÈåùñçôéêÞ åßíáé ç ðïóüôçôá ôïõ
ðñïúüíôïò ðïõ èá ðñïÝêõðôå áí ç áíôßäñáóç Þôáí ðïóïôéêÞ (ìïíüäñïìç).

ÈÝìá 5.3.2

Íá ôáîéíïìÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò óå êáôçãïñßåò:

á. H3PO4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3H2O
â. Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
ã. N2O3 + 2H2O ® 2HNO2
ä. H2SO4 + Cal2 ® CaSO4 + 2Hl
å. 3H2 + N2 ® 2NH3
Ná äþóåôå ôïí ïñéóìü ãéá êÜèå êáôçãïñßá áíôéäñÜóåùí.

545
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

Íá èõìçèïýìå
Óýìöùíá ìå ôç ìåôáâïëÞ ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò, ïé ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ôáîéíï-
ìïýíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò:
á. ÏîåéäïáíáãùãéêÝò áíôéäñÜóåéò. Ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò ìåôáâÜëëåôáé ï
áñéèìüò ïîåßäùóçò åíüò ôïõëÜ÷éóôïí óôïé÷åßïõ.
â. ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò. Ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò äå ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò
ïîåßäùóçò êáíåíüò óôïé÷åßïõ.

ÈÝìá 5.3.3

Äßíïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
á. H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O, â. Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
Ná ðñïóäéïñßóåôå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò êÜèå óôïé÷åßïõ óôéò ðáñáðÜíù áíôéäñÜóåéò. Ôé
Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå;

ÈÝìá 5.3.4

Íá åîçãÞóåôå áí ìðïñåßôå íá áðïèçêåýóåôå óå ÷Üëêéíï äï÷åßï ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôç-

ìá äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ.

ÈÝìá 5.3.5

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ìéá áíôßäñáóç óôçí ïðïßá óõììåôÝ÷åé Ýíá óôåñåü óþìá èá ðñáãìáôïðïéçèåß ðéï ãñÞ-
ãïñá áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ìåãáëýôåñá êïììÜôéá óôåñåïý.
â. Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ìåôáîý äõï áÝñéùí ìïñßùí Á êáé Â, ðñÝðåé
ôá äýï ìüñéá íá óõãêñïõóôïýí ìåôáîý ôïõò.
ã. Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç, èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáôÜëëçëïò êá-
ôáëýôçò.
ä. Ç áíôßäñáóç óôçí ïðïßá óõììåôÝ÷åé Ýíá ÷çìéêü óôïé÷åßï åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò.
å. Ïé áíôéäñÜóåéò ìåôáîý åíüò ïîÝïò, Þ ìßáò âÜóçò, êáé åíüò Üëáôïò ðñáãìáôïðïéïýíôáé
ðÜíôá.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

546
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.3.6

Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:

1. Õäñï÷ëþñéï + Õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ ®
2. Èåééêü ïîý + Áììùíßá ®
3. Õäñïãüíï + ¢æùôï ®
4. Öùóöïñéêü ïîý + Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ®
5. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + Õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ ®
6. Óßäçñïò + Õäñïâñüìéï ®
7. Íéôñéêüò Üñãõñïò + ×ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï ®
8. ÂÜñéï + Íåñü ®
9. Ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ + Ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ ®
10. Ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ + Õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ ®
11. ÕäñïêõÜíéï + Áììùíßá ®
12. Õäñüèåéï + Ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ ®
13. Èåééêü ïîý + ×ëùñéïý÷ï âÜñéï ®
14. Öèïñéïý÷ï êÜëéï + Èåééêü ïîý ®
15. Áíèñáêéêü ìáãíÞóéï + Õäñï÷ëþñéï ®
16. Èåéïý÷ï íÜôñéï + Íéôñéêüò ìüëõâäïò (ÉÉ) ®
17. Íéôñéêüò Üñãõñïò + Éùäéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ) ®
18. Èåééêü íÜôñéï + Õðï÷ëùñéþäåò âÜñéï ®
19. Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ + Áíèñáêéêü êÜëéï ®
20. Èåééêü áììþíéï + Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ ®

ÈÝìá 5.3.7

Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò êáé íá ïíïìÜóåôå ôá óþìáôá ðïõ óõììåôÝ-

÷ïõí óå áõôÝò:
1. H2 + S ® 2. Ba(OH)2 + H2SO4 ®
3. AlF3 + H2SO4 ® 4. ZnCO3 + HBr ®
5. SO3 + Fe2O3 ® 6. Na2Ï + ÇClÏ4 ®
7. Ál(OH)3 + HClO3 ® 8. N2O5 + NaOH ®

547
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

9. Al2(SO4)3 + Ba(OH)2 ® 10. ÍÇ3 + HCN ®

11. (NH4)2SO4 + AgNO3 ® 12. MgSO3 + HCl ®
13. Fe + HClO3 ® 14. Ba(ClO)2 + Na2SO4 ®
15. K + H2O ® 16. Ál(ÏÇ)3 + ÇNO3 ®
17. P2O5 + NaOH ® 18. CaO + P2O5 ®
19. K2CO3 + H2SO4 ® 20. CaI2 + AgClO3 ®
21. Ca + H2SO4 ® 22. Pb(NO3)2 + H2SO4 ®
23. CaCO3 + H2SO4 ® 24. Pb(NO3)2 + MgS ®

ÈÝìá 5.3.8

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôá êáôÜëëçëá óþìáôá óôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:

1. . . + HÂr ® FeBr2 + H2S
3. . . . + . . . + Ç2Ï ® ÍÇ4ÍÏ3
5. . . . + . . . ® PbS + NaClO
7. . . . + . . . ® BaSO4 + Hl
9. . . . + . . . ® Na2SO4 + Ç2O
11. H2SO4 +. . . ® BaSO4 + . . .
13. . . . + . . . ® KF + SO2 + Ç2Ï
2. . . . + . . . ® FeÑÏ4 + Ç2Ï
4. . . . + . . . ® Nal + ÍÇ3 + Ç2Ï
6. . . . + . . . ® BaCl2 + CO2 + . . .
8. . . . + . . . ® NaÍÏ3 + H2S
10. CO2 + . . . ® CaCO3 + Ç2Ï
12. . . . + . . . ® Mg3(PO4)2
14. . . .+ . . . ® K2SÏ4 + Cu

5.4 ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝìáôá

óôï êåöÜëáéï 4

ÈÝìá 5.4.1

á. Íá ïñßóåôå ôç óýã÷ñïíç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu).

â. Íá áíáëýóåôå ôá ðáñáêÜôù:
i. Ár(O) = 16, ii. Mr(NH3) = 17, iii. 35
17 Cl
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí êáé ÷çìéêþí
åíþóåùí:
i. Áæþôïõ ii. Ìáãíçóßïõ
iii. Öùóöüñïõ iv. N2O5
v. Fe2(SO4)3 vi. NaClÏ4

548
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

vii. Ál(OH)3 viii. NH4NO3

ix. Al2(CO3)3 x. ÍÇ4CN
xi. (NH4)2SO4 xii. C12H22O11
xiii. KCl.MgCl2.6H2O xiv. CH3CH2CH2COOH
ä. Íá õðïëïãßóåôå:
i. ôá g ôùí 1,25 mol èåééêïý ïîÝïò (H2SO4).
ii. ôá g ôùí 1,5 mol áíèñáêéêþí áíéüíôùí (CO 23- ).
iii. ôá mol ôùí 4,9 g öùóöïñéêïý ïîÝïò (H3PO4),
iv. ôá mol ôùí 19,4 g üîéíùí èåééêþí áíéüíôùí (ÇSO -4 ).
v. ôá L óå STP ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 5 mol áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3).
vi. ôá L óå STP ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 2 mol äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá.
vii. ôá L óå STP ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 120 g áÝñéïõ ìïíïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (ÍÏ).
viii. ôá L óå STP ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 6,8 g áÝñéïõ õäñïèåßïõ (Ç2S).
ix. ôá L ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 11,2 g áÝñéïõ CO óå ðßåóç 0,82 atm êáé èåñìïêñáóßá
27°C. Äßíåôáé ç óôáèåñÜ R = 0,082 (atm · L)/(mol · K).
å. Íá ãñÜøåôå üëåò ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ìðïñïýí íá ðñïêýøïõí áðü ôïõò ðáñáêÜôù
ìïñéáêïýò ôýðïõò:
i. ÍÇ3 (áÝñéï), ii. Ç3ÑÏ4.
óô. Ðüóá g êáëßïõ, ðüóá mol áôüìùí ÷ñùìßïõ êáé ðüóá Üôïìá ïîõãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
882 g äé÷ñùìéêïý êáëßïõ (K2Cr2O7);

Íá èõìçèïýìå
1
1 amu = m g
12 áôüìïõ12C
ÌÜæá ôïõ åíüò áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ m áôüìïõ
Ar = Þ Ar =
1 1 amu
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12 C
12
ÌÜæá ôïõ åíüò ìïñßïõ ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò m ìïñßïõ
Ìr = Þ Ìr =
1 1 amu
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12 C
12

Ìr = æç
´Áèñïéóìá ôùí Ár ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ö
÷
è ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ø
1 mol åßíáé ç ðïóüôçôá ðïõ ðåñéÝ÷åé NÁ (= 6,02 · 10 23) Üôïìá, ìüñéá, éüíôá . . .
1 mol áôüìùí = Ar g, 1 mol ìïñßùí = Ìr g, 1 mol éüíôùí = Ìr g

549
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

1 mol áåñßïõ êáôÝ÷åé üãêï Vm = 22,4 L óå STP (1 atm, 0°C = 273 K)

m V Í
n= (g « mol), n = (mol « L), n = (ìüñéá « mol)
Mr 22,4 ÍÁ
Ðëçñïöïñßåò áðü ôïí ìïñéáêü ôýðï ôïõ õäñïèåßïõ (H2S)
Mr = 2 · Ar(H) + 1 · Ar(S) Þ Mr = 2 · 1 + 1 · 32 = 34
1 mol H2S Ý÷åé ìÜæá 34 g, ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá êáé êáôÝ÷åé üãêï 22,4 L óå STP
Ç ðïóïôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò êáé ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðåñéÝ÷åé.
1 mol H2S 2 moláôüìùí Ç 1 moláôüìùí S
Þ Þ Þ
34 g H2S ðåñéÝ÷åé 2·1gÇ êáé 1 · 32 g S
Þ Þ Þ
NA ìüñéá H2S 2 · NA Üôïìá Ç 1 · NA Üôïìá S

ÈÝìá 5.4.2

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. ¼ôáí ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé 23, óçìáßíåé üôé ôï Üôïìï ôïõ óôïé-
÷åßïõ åßíáé 23 öïñÝò ìåãáëýôåñï áðü ôï Üôïìï ôïõ 12C.
â. ¼ôáí ç ìÜæá åíüò ìïñßïõ åßíáé 46 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò,
óõìðåñáßíïõìå üôé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åßíáé ßóç ìå 46.
ã. 1 mol ïðïéáóäÞðïôå áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Ý÷åé ôçí ßäéá ìÜæá óå g êáé êáôáëáìâÜíåé
ôïí ßäéï üãêï óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
ä. 1 mol õäñïãüíïõ Ý÷åé ìÜæá 2 g, ðåñéÝ÷åé 12,04 · 1023 Üôïìá õäñïãüíïõ êáé êáôáëáì-
âÜíåé üãêï 22,4 L óå STP.
å. 4 L áììùíßáò êáé 4 L äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá ðåñéÝ÷ïõí ðÜíôá ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.3

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé äåêáäéêüò áñéèìüò óôçí ðåñßðôùóç ðïõ
ôï óôïé÷åßï åìöáíßæåôáé ìå ôç ìïñöÞ éóïôüðùí.

550
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

â. Óå 80 g íéôñéêïý áììùíßïõ (ÍÇ4ÍÏ3) ðåñéÝ÷åôáé 1 mol áôüìùí áæþôïõ.

ã. Ç Mr ôïõ ÍÏ2 åßíáé ßóç ìå 46 êáé ç Mr ôïõ ÍÏ åßíáé ßóç ìå 30, Üñá ç Ar ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé
ßóç ìå 46 - 30 = 16.
ä. 2 mol ÍÇ3 êáé 2 mol H2O ðåñéÝ÷ïõí óõíïëéêÜ 8 g õäñïãüíïõ.
å. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 åßíáé ßóç ìå 12 : ÍÁ g.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.4

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç õðüèåóç ôïõ Avogadro áíáöÝñåé üôé: «ºóïé üãêïé áåñßùí ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
óùìáôéäßùí».
â. ¸íá ìüñéï íåñïý (Mr = 18) ðåñéÝ÷åé 18 : ÍÁ mol íåñïý.
ã. Ç ìéêñüôåñç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åßíáé ßóç ìå 2.
ä. 72 g Ç2Ï ðåñéÝ÷ïõí 6 g õäñïãüíïõ êáé 3ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
å. 1 mol áÝñéïõ CO2 êáé 1 mol áÝñéïõ ÍÏ2 ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí ïîõãüíïõ êáé
äéáöïñåôéêü áñéèìü áôüìùí Üíèñáêá êáé áæþôïõ.
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.5

Ç ìÜæá åíüò áôüìïõ óôïé÷åßïõ × åßíáé 20 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/3 ôçò ìÜæáò ôïõ áôü-
ìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ ×.
â. Íá öôéÜîåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ãéá ôçí Ýíùóç ôïõ áóâåóôßïõ (20Ca) ìå ôï óôïé÷åßï
×, áí åßíáé ãíùóôü üôé ôï óôïé÷åßï × âñßóêåôáé óôçí ïìÜäá ôùí áëïãüíùí (VIIA).
ã. Íá ãñÜøåôå ôçí áíôßäñáóç ôçò ðáñáðÜíù Ýíùóçò (ìåôáîý áóâåóôßïõ êáé óôïé÷åßïõ ×)
ìå ôï áñáéü H2SO4.
ä. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ õäñïãüíïõ êáé ôùí g ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óå 516 g ôçò Ýíùóçò Ç×Ï3.

ÈÝìá 5.4.6

á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ óôïõò 27°C êáé óå ðßåóç 0,82
atm.

551
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

atm · L
Äßíåôáé ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí R = 0,082
mol · K
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 90 g éóïìïñéáêïý áÝñéïõ ìåßãìáôïò CO2
êáé ÍÏ2 óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.
ã. Ðüóá Üôïìá ïîõãüíïõ õðÜñ÷ïõí óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ìåßãìáôïò;

ÈÝìá 5.4.7

Ìéá ïñãáíéêÞ Ýíùóç âñÝèçêå üôé åßíáé ôïõ ôýðïõ C4Hx êáé Ý÷åé ðõêíüôçôá ßóç ìå 2,5 g/L óå
STP. Ná ðñïóäéïñßóåôå:
á. ðüóåò öïñÝò åßíáé ìåãáëýôåñç ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò Ýíùóçò áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò
ìÜæáò (amu).
â. ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò.
ã. ôá mol ôùí áôüìùí Üíèñáêá êáé ôá g ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 11,2 g ôçò ïñ-
ãáíéêÞò Ýíùóçò.

ÈÝìá 5.4.8

ÊáôÜ ôçí áíÜëõóç ìéáò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò âñÝèçêå üôé Ý÷åé Ì.Ô. ôçò ìïñöÞò
CíÇ2í+2Ï êáé ðåñéÝ÷åé 60% w/w Üíèñáêá. Íá ðñïóäéïñßóåôå:
á. ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò Üãíùóôçò Ýíùóçò.
â. ôá g ôçò Üãíùóôçò Ýíùóçò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 16 mol áôüìùí õäñïãüíïõ.
ã. ôá Üôïìá Üíèñáêá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 18 g ôçò Üãíùóôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò.

ÈÝìá 5.4.9

Íá õðïëïãßóåôå ãéá ðïóüôçôá 184 g áÝñéïõ ôåôñïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ (Í2Ï4):

á. ôá g ôïõ áæþôïõ êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ.
â. ôï ðëÞèïò ôùí ìïñßùí ôåôñïîåéäßïõ.
ã. ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé óå óõíèÞêåò üðïõ ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò åßíáé ßóïò ìå
25 L.
ä. ôçí ðõêíüôçôÜ ôçò, óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò, óå g/L.
å. ôá g ôïõ CO2 ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí ïîõãüíïõ ìå ôçí ðáñáðÜíù ðïóü-
ôçôá ôåôñïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ.

552
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.10

á. Óå äåäïìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, 8,8 g CO2 êáôÝ÷ïõí üãêï 11,2 L. Íá
õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ óå áõôÝò ôéò óõíèÞêåò.
â. Ðüóá L N2O5 óôéò ðáñáðÜíù óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï
áñéèìü áôüìùí ïîõãüíïõ ìå ôá 8,8 g CO2;
ã. Ìåßãìá CO2 êáé Í2Ï5 äéáâéâÜæåôáé óå õäáôéêü äéÜëõìá Ca(OH)2. Íá ãñÜøåôå ôéò áíôé-
äñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé.

ÈÝìá 5.4.11

ÄéáèÝôïõìå ìåßãìá 0,4 mol èåééêïý ïîÝïò (Ç2SÏ4) êáé 0,6 mol íéôñéêïý ïîÝïò (ÇNÏ3). Íá
õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá õäñïãüíïõ êáé ôá g ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
ã. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò óå mol/L, ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôç äéÜëõóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ
ìåßãìáôïò óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 400 mL.
ä. ôá L äéáëýìáôïò Ba(OH)2 óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝ-
ñùóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ ìåßãìáôïò.

ÈÝìá 5.4.12

Ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü 29,2 g õäñï÷ëùñßïõ (HCl) êáé 21 g õðï÷ëùñéþäïõò ïîÝïò (HClO).
Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôá óõíïëéêÜ mol ôùí óõóôáôéêþí óôï ìåßãìá.
â. ôá g õäñïãüíïõ êáé ôá Üôïìá ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
ã. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò óå mol/L, ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôç äéÜëõóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ
ìåßãìáôïò óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 200 mL.
ä. ôá L äéáëýìáôïò Ca(OH)2 óõãêÝíôñùóçò 0,5 Ì ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäå-
ôÝñùóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ ìåßãìáôïò.

ÈÝìá 5.4.13

ÄéáèÝôïõìå 230 g ìåßãìáôïò õäñïâñïìßïõ (HBr) êáé õäñïèåßïõ (Ç2S), ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé 6ÍÁ
Üôïìá õäñïãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå:

553
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

á. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý óôï ìåßãìá.

â. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò óå mol/L, ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôç äéÜëõóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ
ìåßãìáôïò óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 500 mL.
ã. ôá mL äéáëýìáôïò NaOH óõãêÝíôñùóçò 4 Ì ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝ-
ñùóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ ìåßãìáôïò.

ÈÝìá 5.4.14

ÄéáèÝôïõìå 90 g ìåßãìáôïò êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH) êáé õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ

(Ca(OH)2), ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé 2,4 mol áôüìùí ïîõãüíïõ. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå óõóôáôéêïý óôï ìåßãìá.
â. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò óå mol/L, ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôç äéÜëõóç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ
ìåßãìáôïò óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 2,5 L.
ã. ôá mL äéáëýìáôïò ÇCl óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñù-
óç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ ìåßãìáôïò.

Íá èõìçèïýìå
Ãéá ôçí êáôÜóôáóç åíüò áåñßïõ éó÷ýåé:
p·V=n·R·T
m R×Ô
ÐáñÜãùãïé ôýðïé: p · V = · R · T, p = ñ · êáé p = c · R · T
Mr Mr

ÃåíéêÞ áñ÷Þ: «Ãéá êÜèå áíáöïñÜ óå ðßåóç, ãñÜöïõìå ôçí êáôÜëëçëç êáôáóôáôéêÞ
åîßóùóç ôùí áåñßùí»
Äýï êáôáóôÜóåéò åíüò áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôïí íüìï:
p 1 · V1 p 2 · V2
= (n mol óôáèåñüò)
T1 T2

ÈÝìá 5.4.15

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ãéá íá ïñßóïõìå ðëÞñùò ôçí êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé ç áÝñéá áììùíßá, ðñÝðåé
íá ïñßóïõìå ôçí ðïóüôçôÜ ôçò êáé ôç èåñìïêñáóßá ðïõ åðéêñáôåß.
â. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò êáôÜóôáóçò åíüò áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôçí êáôá-
óôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.

554
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ã. ÏñéóìÝíç ðïóüôçôá áÝñéïõ CO2 Ý÷åé üãêï 4 L óå óõíèÞêåò 1 atm óôïõò 25°C. Ãéá íá ãßíåé
ï üãêïò ìéóüò, èá ðñÝðåé íá äéðëáóéÜóïõìå ôçí ðßåóç ôïõ áåñßïõ.
ä. Äýï êáôáóôÜóåéò åíüò áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï, õðü
ôçí ðñïûðüèåóç üôé ç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ äå ìåôáâÜëëåôáé.
å. ÌÝóù ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áåñßùí ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ó÷åôé-
êÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ìßáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.16

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. KáôÜ ôçí éóïâáñÞ ìåôáâïëÞ äéáôçñåßôáé óôáèåñÞ ç ðïóüôçôá êáé ï üãêïò ôïõ áåñßïõ.
â. H ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí óôïõò 273°C õðü ðßåóç 1 atm åßíáé ßóç
ìå 22,4L.
ã. Óôçí éóüèåñìç ìåôáâïëÞ, üôáí äéðëáóéÜæåôáé ï üãêïò ôïõ áåñßïõ, õðïäéðëáóéÜæåôáé ç
ðßåóç.
ä. Äýï ôõ÷áßåò êáôáóôÜóåéò ïñéóìÝíçò ðïóüôçôáò åíüò áåñßïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò
ìå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï.
å. Ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ðßåóçò.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.17

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí R Ý÷åé ðÜíôá ôçí ßäéá ôéìÞ.
â. Ç áýîçóç ôçò ðßåóçò åíüò áåñßïõ Ý÷åé óõíÝðåéá ôç ìåßùóç ôïõ üãêïõ ôïõ áåñßïõ.
ã. Óå óôáèåñü äï÷åßï ðïõ ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá CO2 åéóÜãåôáé ðïóüôçôá ÍÏ2, ïðüôå ðáñá-
ôçñåßôáé áýîçóç ôçò ðßåóçò óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá.
ä. Óå óôáèåñü äï÷åßï ðåñéÝ÷åôáé ìåßãìá Ç2 êáé É2 óôïõò è°C. Må ôç äçìéïõñãßá óðéíèÞñá
óôïõò è°C ðñáãìáôïðïéåßôáé áíôßäñáóç êáé ó÷çìáôßæåôáé ÇÉ, ìå áðïôÝëåóìá ç ðßåóç óôï
äï÷åßï íá áõîÜíåôáé.
å. Áí ãíùñßæïõìå ôç ìÜæá (m), ôïí üãêï (V) êáé ôç èåñìïêñáóßá (Ô) ìéáò áÝñéáò ÷çìéêÞò
Ýíùóçò, ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò.
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

555
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.18

Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ðßåóç ðïõ áóêïýí 0,4 mol áÝñéïõ Í2 óôïõò -23°C, áí êáôáëáìâÜíïõí üãêï 8,2 L.
â. ôçí ôéìÞ ôçò ðßåóçò ðïõ áóêïýí 3,4 g áììùíßáò (ÍH3), áí âñßóêïíôáé óå äï÷åßï 41 L
óôïõò 27°C.
ã. ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 4 mol áÝñéïõ ÍÏ óå èåñìïêñáóßá 127°C êáé ðßåóç 1520
mmHg.
ä. ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Á, áí 1,25 g ôçò Ýíùóçò êáôáëáì-
âÜíïõí üãêï 2 L êáé áóêïýí ðßåóç 190 mmHg óôïõò 127°C.
å. ôçí ðõêíüôçôá áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Á (Ìr = 160), áí óôïõò 127°C áóêåß ðßåóç 0,41
atm.
óô. ôçí ðßåóç ðïõ áóêåß áÝñéï ìåßãìá, ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü 8,8 g CO2, 3,2 g O2 êáé 1,4 g
N2 êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 41 L óôïõò 127°C.

ÈÝìá 5.4.19

á. Äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá Í2 óôïõò -23°C êáé áóêåß ðßåóç 0,25 atm.
ÁõîÜíïõìå ôç èåñìïêñáóßá, ïðüôå ôï Í2 áóêåß ðßåóç 1 atm. Ðïéá åßíáé ç íÝá èåñìïêñáóßá
ôïõ áåñßïõ;
â. Óôïõò è°C 6 g áÝñéïõ ÍÏ êáôáëáìâÜíïõí üãêï 5 L êáé áóêïýí ðßåóç 1 atm. Íá õðïëï-
ãßóåôå ôïí üãêï ðïõ êáôáëáìâÜíåé 1,5 g ôïõ ÍÏ óôïõò è°C õðü ðßåóç 2 atm.
ã. AÝñéá ÷çìéêÞ Ýíùóç × Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,2 g/L óå STP. Ãéá ðïéá ôéìÞ ôçò ðßåóçò óôïõò
273°C ç ÷çìéêÞ Ýíùóç Ó èá Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,8 g/L;

ÈÝìá 5.4.20

Ðïóüôçôá áÝñéáò áììùíßáò (ÍÇ3) ðåñéÝ÷åé 24 g õäñïãüíï. Íá õðïëïãßóåôå:

á. ôç ìÜæá ôçò áììùíßáò.
â. ôïí üãêï ðïõ êáôÝ÷åé ç ðïóüôçôá ôçò áììùíßáò óå èåñìïêñáóßá 127°C êáé ðßåóç
0,82 atm.
ã. ôïí üãêï ôïõ CH4, óå STP, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ßäéá ðïóüôçôá õäñïãüíïõ ìå áõôÞ ôçò áì-
ìùíßáò.

556
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.21

á. Óå äï÷åßï 8,2 L óôïõò 127°C ðåñéÝ÷åôáé ðïóüôçôá áÝñéïõ CO2, ç ïðïßá áóêåß ðßåóç 2
atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ CO2 óôï äï÷åßï.
â. Óå äï÷åßï 4,1 L óôïõò 127°C ðåñéÝ÷åôáé ðïóüôçôá áÝñéïõ N2O5, ç ïðïßá áóêåß ðßåóç 4
atm. Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ Í2Ï5 óôï äï÷åßï.
ã. Ïé ðïóüôçôåò ôùí äýï áåñßùí CÏ2 êáé Í2Ï5 åéóÜãïíôáé óå êåíü äï÷åßï üãêïõ V L. Íá
õðïëïãßóåôå:
i. ôá g ôïõ Üíèñáêá, ôá mol áôüìùí ôïõ áæþôïõ êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ óôï äï÷åßï.
ii. ôïí üãêï V ôïõ äï÷åßïõ, áí ôï ìåßãìá áóêåß ðßåóç 4,1 atm óôïõò 127°C.
iii. ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ÊÏÇ 0,4 Ì ðïõ ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé, áí äéáâéâáóôïýí ïé
ðïóüôçôåò ôùí äýï áåñßùí ôïõ äï÷åßïõ.

ÈÝìá 5.4.22

Ìåßãìá êáôÝ÷åé üãêï 8,2 L óôïõò 127°C êáé ðåñéÝ÷åé 3,612 · 1023 ìüñéá SO3 êáé 2,408 · 1023
ìüñéá N2O5. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí ïëéêÞ ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ìåßãìá.
â. ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá.
ã. ôç óõãêÝíôñùóç ðïõ èá áðïêôÞóåé ôï äéÜëõìá üãêïõ 4 L, üôáí ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìá-
ôïò äéáâéâáóôåß óå íåñü.
ä. ôïí üãêï äéáëýìáôïò Mg(OH)2 0,4 M, ðïõ ìðïñåß íá åîïõäåôåñùèåß áðü ôçí ðïóüôçôá
ôïõ ìåßãìáôïò ôùí äýï áåñßùí óôï äï÷åßï.

Íá èõìçèïýìå
Ç óõãêÝíôñùóç, Þ ìïñéáêüôçôá êáôz üãêï, Þ molarity, åêöñÜæåé:
«ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1 L = 1000 mL äéáëýìáôïò»
n æ mol ö
c= ç ÷
Vè L ø
×ñÞóéìç ó÷Ýóç: «Ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå ïñéóìÝíï üãêï äéáëýìáôïò äßíïíôáé
áðü ôç ó÷Ýóç: n = c · V, ìå ôïí üãêï V óå L»
Óôá öáéíüìåíá ôçò áñáßùóçò, ôçò óõìðýêíùóçò, ôçò áíÜìåéîçò Þ ôïõ óõíäõáóìïý
ôïõò éó÷ýåé:

557
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

«Tá mol ôçò êÜèå äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé åßíáé ßóá
ìå ôo Üèñïéóìá ôùí mol ôçò ïõóßáò ðïõ õðÜñ÷ïõí ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá».
ÅðïìÝíùò, ãéá ôç ëýóç ìéáò Üóêçóçò õðïëïãßæïõìå ôá óõíïëéêÜ mol êÜèå ïõóßáò ðïõ
õðÜñ÷ïõí ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá êáé ôá mol ôçò ïõóßáò óôï ôåëéêü äéÜëõìá. Åîéóþíïõìå
ôéò ðïóüôçôåò ôùí mol ðïõ âñÞêáìå.

ÈÝìá 5.4.23

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Må ôç äéÜëõóç 146 g HCl óå íåñü ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá üãêïõ 400 mL. Ôï äéÜëõìá ðïõ
ó÷çìáôßæåôáé èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 1 Ì.
â. Óå 400 mL äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò 1 Ì ðåñéÝ÷ïíôáé 400 mol êáèáñïý èåééêïý ïîÝïò.
ã. Áðü ìéá öéÜëç ðïõ ðåñéÝ÷åé äéÜëõìá ÇÍÏ3 2 Ì ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ìéóÞ ðïóüôçôá
ôïõ äéáëýìáôïò óå êÜðïéï ðåßñáìá. Ôï äéÜëõìá ðïõ ìÝíåé óôç öéÜëç èá Ý÷åé ôç ìéóÞ óõ-
ãêÝíôñùóç, äçëáäÞ 1 Ì.
ä. Äýï äéáëýìáôá äéáöïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ßäéáò óõãêÝíôñùóçò c M ìðïñåß íá
Ý÷ïõí ôçí ßäéá % w/v ðåñéåêôéêüôçôá.
å. Ìå ôçí áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò åëáôôþíïõìå ôç óõãêÝíôñùóç, åíþ ìå ôç óõìðýêíù-
óç ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíïõìå ôç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.24

Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò êáé ðïéåò ëáíèáóìÝíåò;
á. Ìå ôçí áíÜìåéîç ðïóüôçôáò äéáëýìáôïò ÍÇ3 2 Ì ìå ðïóüôçôá äéáëýìáôïò 3,4% w/v,
ðñïêýðôåé äéÜëõìá ÍÇ3 ìå óõãêÝíôñùóç äéáöïñåôéêÞ áðü 2 Ì.
â. H óõãêÝíôñùóç åíüò äéáëýìáôïò ìðïñåß íá áõîçèåß åßôå ìå ôçí áöáßñåóç íåñïý, åßôå ìå
ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç äéáëýìáôïò ôçò ßäéáò äé-
áëõìÝíçò ïõóßáò ìå ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá.
ã. Ìå ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò NaOH 1 Ì ìå äéÜëõìá NaOH 2 M ðñïêýðôåé äéÜëõìá ìå
óõãêÝíôñùóç ìåôáîý 1 êáé 2 Ì.
ä. ¼óï ðéï ìéêñüò åßíáé ï áñéèìüò ôùí mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå Ýíá äéÜëõìá, ôüóï
ðéï ìéêñÞ åßíáé ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
å. Ìå ôçí áíÜìåéîç ßóùí üãêùí äéáëýìáôïò HCl 2 M ìå äéÜëõìá HBr 4 M, ðñïêýðôåé äéÜëõ-
ìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 1 Ì ÇCl êáé 2 Ì HBr.

558
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.

ÈÝìá 5.4.25
ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá (Ä1) õäñïöèïñßïõ (ÇF) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 4,8% w/v êáé ðõêíüôçôá
1,2 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óå mol/L.
ã. ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ðïõ ðåñéÝ÷åé 1,2 mol õäñïöèïñßïõ.
ä. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé áí óå 240 g ôïõ äéáëýìáôïò Ä1
ãßíåôáé ðñïóèÞêç 10 g õäñïöèïñßïõ êáé ôï äéÜëõìá Ä2 Ý÷åé ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
å. ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß óå 400 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá
ðñïêýøåé äéÜëõìá ÇF (Ä3) ìå óõãêÝíôñùóç 0,6 Ì.

ÈÝìá 5.4.26
ÄéáèÝôïõìå äéÜëõìá (Ä1) áììùíßáò (ÍÇ3) óõãêÝíôñùóçò 2 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áñáßùóç 200 mL ôïõ äéá-
ëýìáôïò Ä1 ìÝ÷ñé ï üãêïò íá ãßíåé 0,5 L.
ã. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç 400 mL äéáëýìá-
ôïò Ä1 ìå 600 mL äéáëýìáôïò (Ä3) NH3 4 M.

ÈÝìá 5.4.27
Óå ðïóüôçôá íåñïý äéáëýïíôáé 16 g NaOH ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1)
üãêïõ 200 mL ìå ðõêíüôçôá 1,5 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ã. ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò.
ä. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí ðñïóèÞêç 300 mL íåñïý
óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
å. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç ôçò ðïóüôçôáò
ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ìå 800 mL äéáëýìáôïò NaOH 4% w/v.
óô. ôïí üãêï äéáëýìáôïò Ç2SO4 4 M ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò ðïóü-
ôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.

559
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.28

Ðïóüôçôá èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) ðåñéÝ÷åé 32 g ïîõãüíïõ. Ç ðïóüôçôá äéáëýåôáé óå íåñü, ìå

áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá (Ä1) üãêïõ 400 mL ìå ðõêíüôçôá 1,5 g/mL. Íá õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ã. ôç molarity ôïõ äéáëýìáôïò.
ä. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä2) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí ðñïóèÞêç 100 mL íåñïý
óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
å. ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ðñïêýðôåé ìå ôçí áíÜìåéîç ôçò ðïóüôçôáò ôïõ äéá-
ëýìáôïò Ä1 ìå 600 mL äéáëýìáôïò (Ä3) H3PO4 4,9% w/v.
óô. ôïí üãêï äéáëýìáôïò Al(OH)3 2 M ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôçò
ðïóüôçôáò ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.

ÈÝìá 5.4.29

ÄéáèÝôïõìå ôá åîÞò äéáëýìáôá:

i. äéÜëõìá Ä1: HF 1,6% w/v êáé
ii. äéÜëõìá Ä2: HF 1,6% w/w ìå ðõêíüôçôá 1,25 g/mL.
á. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2.
â. Áíáìåéãíýïíôáé V1 L äéáëýìáôïò Ä1 ìå V2 L äéáëýìáôïò Ä2, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá-
ôéóôïýí 500 mL äéáëýìáôïò (Ä3) óõãêÝíôñùóçò 0,92 Ì. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò üãêïõò
V1 êáé V2 ôùí äéáëõìÜôùí Ä1 êáé Ä2 ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí.
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôoí üãêï äéáëýìáôïò Ca(OH)2 0,01 M ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç 400 mL äéáëýìáôïò Ä1.
ä. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá äéáëýìáôïò KOH 5,6% w/w ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç 200 mL äéáëýìáôïò Ä2.

ÈÝìá 5.4.30

ÄéáèÝôïõìå 400 mL äéáëýìáôïò (Ä1) ÍaOÇ 1 Ì êáé 100 mL äéáëýìáôïò (Ä2) NaOH ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v.
Ïé ðïóüôçôåò ôùí äýï äéáëõìÜôùí áíáìåéãíýïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá-
ôßæåôáé äéÜëõìá (Ä3).
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò Ä3.

560
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

Óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä3 ãßíåôáé ðñïóèÞêç íåñïý, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôåé

äéÜëõìá (Ä4) üãêïõ 2 L.
â. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä4) ðïõ ðñïÝêõøå.
ã. Ná õðïëïãßóåôå ôá mL äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò 2 Ì ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç
åîïõäåôÝñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä4) üãêïõ 2 L.

Íá èõìçèïýìå
Ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, ìÝóù ôùí óõíôåëåóôþí ôçò, äßíåé ôçí áêñéâÞ áíáëïãßá ôùí mol Þ
ôùí ìáæþí Þ ôùí üãêùí (ãéá áÝñéá), ìå ôçí ïðïßá ôá óþìáôá óõììåôÝ÷ïõí óôç ÷çìéêÞ
áíôßäñáóç. ¸ôóé ãéá ôçí áíôßäñáóç:
N2 + 3H2 ® 2NH3
Ý÷ïõìå ôç èåìåëéþäç ó÷Ýóç:
ôï 1 mol N2 áíôéäñÜ ìå 3 mol H2 êáé äßíïõí 2 mol NH3
XñÞóéìá åñãáëåßá ãéá ôïõò ðïóïôéêïýò õðïëïãéóìïýò åßíáé ïé õðïëïãéóìïß ôïõ
áñéèìïý ôùí mol:
m V
n= , n= (STP), n = c · V(L)
Mr 22,4
¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå äéÜëõìá ãíùñßæïõìå üôé óôçí áíôßäñáóç óõììåôÝ÷åé ç êáèáñÞ
äéáëõìÝíç ïõóßá. ÅðïìÝíùò, õðïëïãßæïõìå áðü ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ôçí
ðåñéåêôéêüôçôá ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, Þ áðü ôá mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé
ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò õðïëïãßæïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò, Þ áðü ôá
mol ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò êáé ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò õðïëïãßæïõìå ôçí
ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

ÈÝìá 5.4.31

á. 16 g ÍaOH åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HF. Íá õðïëïãßóåôå ôá g

ôïõ HF ðïõ áíôÝäñáóáí êáé ôá mol ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.
â. 24 g ÍaOH åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò HF. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõ-
ãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ HF êáé ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.
ã. 8 g ÍaOH åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HF 0,1 Ì. Íá õðïëïãßóåôå
ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ HF êáé ôá mol ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.
ä. 200 mL äéáëýìáôïò NaOH 1 M åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HF. Íá
õðïëïãßóåôå ôá mol ôïõ HF ðïõ áíôÝäñáóáí êáé ôá g ôïõ Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.

561
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

å. 500 mL äéáëýìáôïò NaOH 2 M åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò ðïóüôçôá äéáëýìáôïò HF 1 Ì.

Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò HF ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé ôç óõãêÝíôñùóç
ôïõ Üëáôïò óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå.

ÈÝìá 5.4.32

600 mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2 1,85% w/v åîïõäåôåñþíïõí ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò HCl.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò HCl.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå.

ÈÝìá 5.4.33

Ðïóüôçôá Üëáôïò CaCO3 áíôéäñÜ ðëÞñùò ìå 200 L äéáëýìáôïò H2SO4 óõãêÝíôñùóçò 2 Ì

ìå áðïôÝëåóìá íá åêëýåôáé áÝñéï CO2. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ Üëáôïò ðïõ áíôÝäñáóå.
â. ôïí üãêï ôïõ áåñßïõ óôïõò 27°C õðü ðßåóç 4,1 atm.

ÈÝìá 5.4.34

Íá õðïëïãßóåôå ôá mol ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ èá õðÜñ÷ïõí óôï ôåëéêü äéÜëõìá áðü
ôçí áíÜìåéîç:
á. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 32,4 g HÂr ìå äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 22,4 g KOH.
â. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 32,4 g HBr ìå äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 33,6 g KOH.
ã. äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé 48,6 g HCl ìå äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 22,4 g KOH.

ÈÝìá 5.4.35

Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðñïêýðôåé óå mol/L êáôÜ áíÜìåéîç:

á. 200 mL äéáëýìáôïò Ç2S 0,5 M ìå 50 mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2 2 M.
â. 1 L äéáëýìáôïò ÇCl 0,3 M ìå 3 L äéáëýìáôïò NaOH 0,1 M.
ã. 400 mL äéáëýìáôïò ÇNO3 1,5 M ìå 100 mL äéáëýìáôïò KOH 2 M.

562
 ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.36

18 g áåñßïõ Ç2 áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá Í2, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷ç-

ìáôßæåôáé áÝñéá ÍÇ3. Ç ðïóüôçôá ôçò áÝñéáò áììùíßáò åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 400
mL äéáëýìáôïò H2SO4. Ná õðïëïãßóåôå:
á. ôá mol ôïõ Í2 ðïõ áíôÝäñáóáí.
â. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò H2SO4.
ã. ôç ìÜæá ôïõ èåééêïý áììùíßïõ ðïõ ó÷çìáôßóôçêå ôåëéêÜ.

ÈÝìá 5.4.37

Ðïóüôçôá NH4NO3 äéáóðÜôáé áðü ôçí êáôÜëëçëç ðïóüôçôá NaOH, ìå áðïôÝëåóìá íá

åêëýåôáé áÝñéá ÍÇ3. Ç ðïóüôçôá ôçò ÍÇ3 ðïõ ðáñÞ÷èç äéáâéâÜæåôáé óå 400 mL äéáëýìáôïò
ÇCl, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêáëåßôáé ðëÞñçò áíôßäñáóç ìåôáîý ôùí ïõóéþí. Óôï äéÜëõìá
üãêïõ 400 mL ðïõ ðñïÝêõøå ãßíåôáé ðñïóèÞêç AgNO3 ïðüôå ó÷çìáôßæïíôáé 287 g éæÞìá-
ôïò AgCl. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôá g ôïõ NH4ÍO3 ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí áñ÷éêÜ.
â. ôïí üãêï ôçò áÝñéáò ÍÇ3 ðïõ åêëýèçêå óå STP.
ã. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ôïõ HCl.

ÈÝìá 5.4.38

á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðïóüôçôá ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò (Ç3ÑÏ4) ðïõ åîïõäåôåñþíåé

ðëÞñùò 400 mL äéáëýìáôïò ÍaOH 3 M êáé Ca(OH)2 1,5 M.
â. Ðüóá åßíáé ôá g ôùí öùóöïñéêþí áëÜôùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ôåëéêü äéÜëõìá;

ÈÝìá 5.4.39

ÄéáèÝôïõìå 39,2 g ìåßãìáôïò ðïõ áðïôåëåßôáé áðü H2SO4 êáé H3PO4. Ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßã-
ìáôïò áðáéôåß ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóÞ ôïõ 500 mL äéáëýìáôïò NaOH 2,2 M. Ná õðï-
ëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá êÜèå ïîÝïò óôá 39,2 ôïõ ðáñáðÜíù ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá õäñïãüíïõ êáé ôá g ïîõãüíïõ óôá 39,2 ôïõ ðáñáðÜíù ìåßãìáôïò ïîÝùí.
ã. ôá mol ôïõ èåééêïý Üëáôïò êáé ôá g ôïõ öùóöïñéêïý Üëáôïò ðïõ ó÷çìáôßóôçêáí.

563
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 5.4.40

ÄéáèÝôïõìå 30,8 g ìåßãìáôïò Ca(OH)2 êáé NaOH. Ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò äéáóðÜ ðëÞ-
ñùò ôçí ðïóüôçôá ôïõ NH4Cl ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 500 mL äéáëýìáôïò NH4Cl. H áÝñéá ÍÇ3 ðïõ
åêëýåôáé åîïõäåôåñþíåôáé ðëÞñùò áðü 200 L äéáëýìáôïò Ç2SO4 2,5 Ì. Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôç ìÜæá ôïõ Ca(OH)2 êáé ôç ìÜæá NaOH óôá 30,8 g ìåßãìáôïò.
â. ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ êáé ôá mol áôüìùí õäñïãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá 30,8 g ôïõ
ìåßãìáôïò ôùí äýï âÜóåùí.
ã. ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò NH4Cl.
ä. ôïí üãêï ôçò áÝñéáò áììùíßáò ðïõ åêëýèçêå óå STP.

564
 1ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

1ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

(óýìöùíá ìå ôá èÝìáôá ôùí åîåôÜóåùí ÌáÀïõ-Éïõíßïõ)

ÈÝìá 1ï
Óôéò åñùôÞóåéò 1 - 3, íá ãñÜøåôå óôï ôåôñÜäéü óáò ôïí áñéèìü ôçò åñþôçóçò êáé äßðëá ôï
ãñÜììá ðïõ áíôéóôïé÷åß óôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
1. Ìéá ÷çìéêÞ ïõóßá Ý÷åé ìÜæá 240 g êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 250 mL. Ç ÷çìéêÞ áõôÞ ïõóßá
èá Ý÷åé ðõêíüôçôá:
g kg
á. ñ = 1 â. ñ = 0,96
mL L
g g
ã. ñ = 0,96 ä. ñ = 0,489
L mL
ÌïíÜäåò 5
2. To áíéüí X åíüò óôïé÷åßïõ × ðåñéÝ÷åé 18 çëåêôñüíéá êáé 16 íåôñüíéá. Ï ìáæéêüò
3-

áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ × åßíáé:

á. Á = 34 â. Á = 18
ã. Á = 31 ä. Á = 15
ÌïíÜäåò 5
3. Ç óýã÷ñïíç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu) oñßæåôáé ùò åîÞò:
1
á. To ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12C.
2
1
â. Ôï ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ 12C.
12
ã. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ 12C.

1
ä. Ôï ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá.
12
ÌïíÜäåò 5
4. Íá ìåôáöÝñåôå óôï ôåôñÜäéü óáò ôéò åðüìåíåò ðñïôÜóåéò, óõìðëçñþíïíôáò ôá êåíÜ ìå
ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò:
á. ºóïé . . . . . . . . . . . . . áåñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé . . . . . . . . ðåñéÝ÷ïõí ôïí
ßäéï áñéèìü . . . . . . . . .
â. Ôï pH åíüò äéáëýìáôïò åßíáé . . . . . . . . . . . . . . áðü ôï . . . . ., üôáí åßíáé üîéíï, êáé ßóï ìå ôï . . ,
üôáí åßíáé . . . . . . . . . . , óôïõò 25°C.
ÌïíÜäåò 5

565
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

5. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ìå ôéò âÜóåéò, Þ ôá ïîÝá, êáé ôïõò áíôßóôïé÷ïõò
áíõäñßôåò ôïõò.

Á H2SO3 NaOH Ca(OH)2

 CO2 N2O3

ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. Äßíïíôáé ôá ïîÝá ÇÍÏ3 êáé Ç3PO4.
á. Íá ãñÜøåôå ôá ïíüìáôá ôùí äýï ïîÝùí.
ÌïíÜäåò 4
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ öùóöüñïõ óôá ðáñá-
ðÜíù ïîÝá.
ÌïíÜäåò 4
ã. Íá ãñÜøåôå ôçí áíôßäñáóç êÜèå ïîÝïò ìå ôï êáõóôéêü íÜôñéï (NaOH) êáé ôï ïîåßäéï ôïõ
áóâåóôßïõ (CaO).
ÌïíÜäåò 8
2. Íá ÷áñáêôçñßóåôå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ùò óùóôÞ Þ ëáíèáóìÝíç.
á. Ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü, åíþ ôï ìüñéï
óôïé÷åßïõ ðåñéÝ÷åé Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü.
â. Ôï ìüñéï ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé ðåñéóóüôåñá Üôïìá áðü ôï ìüñéï óôïé÷åßïõ.
ã. Ôá ìåßãìáôá Ý÷ïõí ïìïãåíÞ óýóôáóç.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÌïíÜäåò 9

ÈÝìá 3ï
Íá êÜíåôå ôïõò ðáñáêÜôù õðïëïãéóìïýò:
á. Ðüóá g åßíáé ôá 0,5 mol ÍÇ3;
â. Ðüóá mol åßíáé ôá 84 g CO;
ã. Ðüóá g åßíáé ç ìÜæá 112 L áÝñéïõ CH4 óå STP;
ä. Ðüóá L êáôáëáìâÜíïõí 88 g CO2 óå óõíèÞêåò üðïõ Vm = 22 L;
å. Ðüóá mol åßíáé ôá 8,2 L áôìþí áÝñéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò óå óõíèÞêåò ðßåóçò 3 atm êáé
èåñìïêñáóßáò 27°C;

566
 1ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: H = 1, O = 16, C = 12, N = 14 êáé ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ

atm · L
ôùí áåñßùí R = 0,082 .
mol · K
ÌïíÜäåò 25

ÈÝìá 4ï
Äéáëýïõìå 60 g ïîéêïý ïîÝïò (CÇ3COOH) óå íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé äéÜëõìá
g
(Ä1) üãêïõ 400 mL êáé ìå ðõêíüôçôá 1,5 .
mL
á. Ná õðïëïãéóôåß ç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 8
â. Íá õðïëïãéóôåß ç óõãêÝíôñùóç (c1) ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 8

ã. Ðüóá L áðü äéÜëõìá (Ä2) ïîéêïý ïîÝïò ìå óõãêÝíôñùóç 1 Ì ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óôá
400 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 ãéá íá ó÷çìáôéóôåß äéÜëõìá Ä3 óõãêÝíôñùóçò 1,5 Ì;
ÌïíÜäåò 9
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: H = 1, O = 16, C = 12.

567
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

2ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

(óýìöùíá ìå ôá èÝìáôá ôùí åîåôÜóåùí ÌáÀïõ-Éïõíßïõ)

ÈÝìá 1ï
Óôéò åñùôÞóåéò 1 - 4, íá ãñÜøåôå óôï ôåôñÜäéü óáò ôïí áñéèìü ôçò åñþôçóçò êáé äßðëá ôï
ãñÜììá ðïõ áíôéóôïé÷åß óôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
1. H êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí óôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ (Æ = 20) åßíáé:
á. Ê 2 L 8 M 8 N2
â. Ê 2 L 8 M 10
ã. Ê 2 L 6 M 4 N8
ä. Ê 2 L 8 M 7 N3
ÌïíÜäåò 5
2. ¸íá óôïé÷åßï × Ý÷åé Ýîé çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôçí Ï. Ç èÝóç ôïõ óôïé÷åßïõ
× óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá èá åßíáé:
á. Óôçí 6ç ðåñßïäï êáé óôçí VA ïìÜäá.
â. Óôçí 6ç ðåñßïäï êáé óôçí VÉA ïìÜäá.
ã. Óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôçí VA ïìÜäá.
ä. Óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôçí VÉA ïìÜäá.
ÌïíÜäåò 5
3. ¸íá ìÝôáëëï Ì ó÷çìáôßæåé êáôéüí Ì . Ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ öùóöïñéêïý Üëáôïò ôïõ
3+

ìåôÜëëïõ Ì èá åßíáé:
á. MPO4 â. M3PO4 ã. M3(PO4)2 ä. M2(PO4)3
ÌïíÜäåò 5
4. Ç äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý óå õãñü:
á. åîáñôÜôáé áðü ôçí ðßåóç óôï ðåñéâÜëëïí.
â. äåí åîáñôÜôáé áðü ôç öýóç ôïõ äéáëýôç.
ã. äåí åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôïõ óôåñåïý.
ä. óõíÞèùò ìåéþíåôáé ìå ôçí åëÜôôùóç ôçò èåñìïêñáóßáò.
ÌïíÜäåò 5

5. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôçò óôÞëçò (É) ìå ôï üíïìá ðïõ áíáöÝñåôáé
óôç óôÞëç (ÉÉ).

568
 2ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. CÏ2 i. Áíèñáêéêü êÜëéï

â. Ç2CÏ3 ii. Ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá

ã. Ê2CÏ3 iii. Áíèñáêéêü ïîý

ä. CO iv. Áíèñáêéêü áóâÝóôéï

å. CaCO3 v. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá

ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá:
8 O, 12Mg, 14Si, 15P, 19Ê
á. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá çëåêôñüíéá êÜèå óôïé÷åßïõ óå óôéâÜäåò.
ÌïíÜäåò 5
â. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç èÝóç êÜèå óôïé÷åßïõ (ðåñßïäïò êáé ïìÜäá) óôïí ðåñéïäéêü ðß-
íáêá.
ÌïíÜäåò 5
ã. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ôçò Ýíùóçò ìåôáîý ôïõ êáëßïõ (Ê) êáé ôïõ
ïîõãüíïõ (O).
ÌïíÜäåò 5
2. Íá ÷áñáêôçñßóåôå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ùò óùóôÞ Þ ëáíèáóìÝíç.
á. ÊáôÜ ôçí ðëÞñç áíôßäñáóç ìåôáîý äéáëýìáôïò ÊÏÇ êáé äéáëýìáôïò H2SO4 ó÷çìáôßæå-
ôáé Üëáò ìå ìïñéáêü ôýðï KSO4.
ÌïíÜäåò 1
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 4
â. ÊáôÜ ôçí ðëÞñç áíôßäñáóç ìåôáîý äéáëýìáôïò Ç3ÑÏ4 êáé ÍaOH, Þ ìåôáîý äéáëýìá-
ôïò Ç3ÑÏ4 êáé Ía2Ï, ó÷çìáôßæåôáé ôï ßäéï öùóöïñéêü Üëáò.
ÌïíÜäåò 1
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌïíÜäåò 4

569
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ÈÝìá 3ï
ÄéáèÝôïõìå 148 g õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ.
á. Íá ãñÜøåôå ôïí ìïñéáêü ôýðï ãéá ôï õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.
ÌïíÜäåò 3
â. Ðüóá mol åßíáé ôá 148 g õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ;
ÌïíÜäåò 6
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá 148 g õäñïîåé-
äßïõ ôïõ áóâåóôßïõ.
ÌïíÜäåò 6
ä. Ôá 148 g õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ äéáëýïíôáé óå 332 g íåñïý ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷ç-
g
ìáôßæåôáé äéÜëõìá ðõêíüôçôáò 1,2 . Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
mL
ëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 10
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç (Ar = 1), Ï (Ar = 16), Ca (Ar = 40) êáé ï áñéèìüò ôïõ
Avogadro NA = 6,02 · 1023.

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå 1 L õäáôéêïý äéáëýìáôïò (Ä1) õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ìå ðåñéåêôéêü-
g
ôçôá 16% w/w êáé ðõêíüôçôá 1,25 .
mL
á. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï (molarity) ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 5
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ íåñïý ðïõ ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå óôï 1 L ôïõ äéáëýìáôïò Ä1
ãéá íá ðñïêýøåé íÝï äéÜëõìá (Ä2) ìå óõãêÝíôñùóç 1 Ì.
ÌïíÜäåò 10
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ H2SO4 ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åîïõäåôåñþóïõí ðëÞñùò ôï 1 L
ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 10
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò:
Ç (Ar = 1), Ï (Ar = 16), Ía (Ar = 23), S (Ar = 32).

570
 3ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

3ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

(óýìöùíá ìå ôá èÝìáôá ôùí åîåôÜóåùí ÌáÀïõ-Éïõíßïõ)

ÈÝìá 1ï
Ãéá ôéò åñùôÞóåéò 1 - 4, íá ãñÜøåôå óôï ôåôñÜäéü óáò ôïí áñéèìü ôçò åñþôçóçò êáé äßðëá ôï
ãñÜììá ðïõ áíôéóôïé÷åß óôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
1. Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ èåßïõ åßíáé ßóç ìå 32. Áõôü óçìáßíåé üôé:
á. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç 1 amu.
â. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ
ôïõ Üíèñáêá.
1
ã. ôï Üôïìï ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãáëýôåñï áðü ôï ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá
12
ìå ìáæéêü áñéèìü 12.
ä. ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ èåßïõ åßíáé 32 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12 ôïõ áôüìïõ
ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12.
ÌïíÜäåò 5
2. Óôïé÷åßï × Ý÷åé ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ßóç ìå 31 êáé ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ßóç ìå 124. Ï
ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ óôïé÷åßïõ èá åßíáé:
á. ×2 â. × ã. ×4 ä. ×31
ÌïíÜäåò 5
3. Õäáôéêü äéÜëõìá Ý÷åé pH = 11 óôïõò 25°C. Óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò äéá-
ëõìÜôùí áíáöÝñåôáé;
á. ÄéÜëõìá (Ä1) õäñï÷ëùñßïõ (HCl).
â. ÄéÜëõìá (Ä2) êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH).
ã. ÄéÜëõìá (Ä3) èåééêïý ïîÝïò (H2SO4) 0,001 M.
ä. ÄéÜëõìá (Ä4) ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl).
ÌïíÜäåò 5
4. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò åîïõäåôåñþíåé ôï äéÜëõìá ôçò áììùíßáò;
á. Ca(OH)2 â. SO3 ã. CÏ ä. NaOH
ÌïíÜäåò 5
5. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðñïôÜóåéò ðïõ áêïëïõèïýí ãñÜöïíôáò ôç ëÝîç óùóôü Þ ëÜèïò
äßðëá óôï ãñÜììá ðïõ áíôéóôïé÷åß óå êÜèå ðñüôáóç.
á. Ôá éóüôïðá Üôïìá åßíáé Üôïìá ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ.
â. Ç áýîçóç ôçò ðßåóçò ðñïêáëåß ôçí áýîçóç ôçò äéáëõôüôçôáò ìéáò ïõóßáò óôï íåñü.

571
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

ã. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ ïîõãüíïõ åßíáé ðÜíôá -2.

ä. Ï ìïñéáêüò ôýðïò ãéá ôçí Ýíùóç ìåôáîý ôïõ áóâåóôßïõ êáé ôïõ èåßïõ åßíáé Ca2S2.
å. Ìéá áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò ðñáãìáôïðïéåßôáé ðÜíôá, åíþ ìéá áíôßäñáóç äé-
ðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé ðÜíôá.
ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. Íá áíáëýóåôå ôéò åêöñÜóåéò:
á. ÄéÜëõìá NaOH Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 15% w/w.
â. ÄéÜëõìá ÍH3 Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v.
ã. ÄéÜëõìá HNO3 Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 0,1 Ì.
ä. O áÝñáò ðåñéÝ÷åé 20% v/v O2.
ÌïíÜäåò 16
2. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò (Mr) ôùí ðáñáêÜôù ÷çìéêþí åíþóåùí êáé
óôç óõíÝ÷åéá íá ôéò ïíïìÜóåôå:
á. H2SO4, H3PO4 êáé ÍÇ3
â. Ca(OH)2, Fe2(SO4)3 êáé ÍÇ4ÍÏ3
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç (Ar = 1), N (Ar = 14(, Ï (Ar = 16), S (Ar = 32), Ñ (Ár = 31), Ca
(Ar = 40) êáé Fe (Ar = 56).
ÌïíÜäåò 9

ÈÝìá 3ï
á. Ðüóá mol åßíáé ôá 34 g NH3;
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò Ç (Ar = 1), Í (Ar = 14).
ÌïíÜäåò 4
â. Ðüóá mol åßíáé ôá 89,6 L áÝñéïõ Ç2 óå STP;
ÌïíÜäåò 4
ã. Ðïéïò åßíáé ï üãêïò 60 g äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ ìå ðõêíüôçôá 1,2 g/mL;
ÌïíÜäåò 2
ä. ÄéáèÝôïõìå 248 g áíèñáêéêïý ïîÝïò (H2CO3). Ná õðïëïãßóåôå ôá g ôïõ õäñïãüíïõ, ôá
mol áôüìùí Üíèñáêá êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ Ý÷ïõìå óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá
ôïõ áíèñáêéêïý ïîÝïò.

572
 3ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç (Ar = 1), Ï (Ar = 16), C (Ar = 12) êáé ï áñéèìüò ôïõ
Avogadro NA = 6,02 · 1023.
ÌïíÜäåò 15

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå õäáôéêü äéÜëõìá (Ä1) õäñïöèïñßïõ ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w êáé ðõêíüôç-
g
ôá 1,25 .
mL
á. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óôïí ïðïßï ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g õäñïöèï-
ñßïõ.
ÌïíÜäåò 5
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 óôïí ïðïßï áí ðñïóèÝóïõìå 400 mL
íåñïý èá ðñïêýøåé Ýíá íÝï äéÜëõìá (Ä2) ìå ðåñéåêôéêüôçôá 9% w/v.
ÌïíÜäåò 10
ã. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò (Ä3) õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2) óõ-
ãêÝíôñùóçò 2 M ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç 200 mL ôïõ ðáñáðÜíù äéá-
ëýìáôïò (Ä1).
ÌïíÜäåò 10
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ç (Ar = 1), F (Ar = 19).

573
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

4ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

(óýìöùíá ìå ôá èÝìáôá ôùí åîåôÜóåùí ÌáÀïõ-Éïõíßïõ)

ÈÝìá 1ï
Ãéá ôéò åñùôÞóåéò 1 - 4, íá ãñÜøåôå óôï ôåôñÜäéü óáò ôïí áñéèìü ôçò åñþôçóçò êáé äßðëá ôï
ãñÜììá ðïõ áíôéóôïé÷åß óôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
1. Ðïéá ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ ãéá Ýíá çëåêôñáñíçôéêü óôïé÷åßï;
á. Ó÷çìáôßæåé ìüíï ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò.
â. ¸÷åé ôçí ôÜóç íá ðñïóëáìâÜíåé çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
ã. ÁíÞêåé óôéò ÉÁ, ÉÉÁ êáé ÉÉÉÁ ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ä. Åíþíåôáé ìüíï ìå áìÝôáëëá óôïé÷åßá.
ÌïíÜäåò 5
2. Ðïéïò åßíáé ï áñéèìüò ôùí mol ðïõ õðÜñ÷ïõí óå Ýíá Üôïìï õäñïãüíïõ;
á. 1 â. 6,02 · 1023

1
ã. ä. 0
NA
ÌïíÜäåò 5
3. Ç áêñéâÞò ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ Üíèñáêá åßíáé ßóç ìå 12,01. Áõôü ïöåßëåôáé óôï üôé:
á. ëáìâÜíåôáé õðüøç êáé ç ìÜæá ôùí çëåêôñïíßùí.
â. üëá ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá óôç öýóç äåí Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
1
ã. ôï ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò ìïíÜäá áôïìéêÞò
12
ìÜæáò.
ä. ï öõóéêüò Üíèñáêáò åßíáé ìåßãìá éóïôüðùí.
ÌïíÜäåò 5
4. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò åîïõäåôåñþíåé Ýíá äéÜëõìá HClO3;
á. MgO â. CO2
ã. ÇF ä. HNO3
ÌïíÜäåò 5
5. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò åíþóåùí ôïõ áæþôïõ óôç óôÞëç (É) ìå ôïõò
áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôïõ áæþôïõ óôç óôÞëç (ÉÉ).

574
 4ï ÃÅÍÉÊÏ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÏ ÄÉÁÃÙÍÉÓÌÁ

ÓôÞëç (É) ÓôÞëç (ÉÉ)

á. NH3 i. +1

â. N2Ï3 ii. -3

ã. N2Ï iii. +5

ä. HNO3 iv. +3

å. N2O4 v. +4

ÌïíÜäåò 5

ÈÝìá 2ï
1. Äßíïíôáé ôá Üôïìá ôïõ êáëßïõ (Z = 19) êáé ôïõ èåßïõ (Z = 16).
á. Íá öôéÜîåôå ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ôùí óôïé÷åßùí óå óôéâÜäåò.
ÌïíÜäåò 4
â. Ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõ êáëßïõ êáé ôïõ èåßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá;
ÌïíÜäåò 4
2. Íá õðïëïãßóåôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò (Mr) ôùí ðáñáêÜôù ÷çìéêþí åíþóåùí:
á. Öùóöïñéêü ïîý (M.T. H3PO4).
â. Õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ (Ìg(OH)2).
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò:
Ç (Ar = 1), Ï (Ar = 16), P (Ar = 31) êáé Mg (Ar = 24).
ÌïíÜäåò 4
3. á. Íá ïíïìÜóåôå ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò: H2SO4, HF, CaCO3, CO2, ÍÇ3.
ÌïíÜäåò 5
â. Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò:
i. ÇÍÏ3 + Ca(OH)2 ®
ii. Fe + HCl ®
iii. NH4Cl + NaOH ®
iv. H3PO4 + Na2O ®
ÌïíÜäåò 8

ÈÝìá 3ï
AÝñéï CO2 êáôáëáìâÜíåé üãêï 10 L óôïõò 727°C õðü ðßåóç 8,2 atm.

575
ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ. ÔÑÁÐÅÆÁ ÈÅÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÅÐÁÍÁËÇÐÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ

á. Ná õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí mol ôïõ CO2.

ÌïíÜäåò 10
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ôùí ìïñßùí ôïõ CO2 êáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ
Ý÷ïõìå óôçí ðáñáðÜíù ðïóüôçôá ôïõ CO2.
ÌïíÜäåò 15
atm · L
Äßíïíôáé ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí R = 0,082 êáé ï áñéèìüò ôïõ Avogadro
mol · K
NA = 6,02 · 1023.

ÈÝìá 4ï
ÄéáèÝôïõìå õäáôéêü äéÜëõìá (Ä1) êáõóôéêïý íáôñßïõ (NaOH) 20% w/v êáé ðõêíüôçôáò
g
1,6 .
mL
á. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÌïíÜäåò 10
â. Íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï äéáëýìáôïò H2SO4 2 M ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäå-
ôÝñùóç 200 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
ÌïíÜäåò 15
Äßíïíôáé ïé ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò: Ía (Ar = 23), Ç (Ar = 1), O (Ar = 16).

576
Λύσεις –
απαντήσεις –
υποδείξεις

Α. Απαντήσεις – υποδείξεις στις ερωτήσεις και τις ασκήσεις

Κεφάλαιο 1: Βασικές έννοιες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

Κεφάλαιο 2: Περιοδικός πίνακας. Δεσμοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
Κεφάλαιο 3: Οξέα – Βάσεις – Άλατα – Οξείδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
Κεφάλαιο 4: Στοιχειομετρία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Οργάνωση επανάληψης. Τράπεζα θεμάτων και επαναληπτικά θέματα . . . . . . . . . . 683

Β. Απαντήσεις εφαρμογών, ερωτήσεων επανάληψης και

ασκήσεων-προβλημάτων σχολικού βιβλίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ÊåöÜëáéï 1: ÂáóéêÝò Ýííïéåò

1.2 Ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò
(ìÜæá, üãêïò, ðõêíüôçôá).
ÌåôñÞóåéò êáé ìïíÜäåò
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
1.2.12 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. iii. â. iii.
ã. iv.
1.2.13 Âë. 1.2.2. á - iii, â - i, ã - vi, ä - ii, å - iv, óô - v.
1.2.14 Ç ðõêíüôçôá (ñ) åíüò óþìáôïò ïñßæåôáé
ùò ôï ðçëßêï ôçò ìÜæáò (m) ôïõ óþìáôïò äéÜ ôïõ
üãêïõ (V) ðïõ êáôáëáìâÜíåé óå ïñéóìÝíåò óõí-
èÞêåò. ¼ôáí ìåéþíåôáé ç èåñìïêñáóßá, ç ðõêíüôç-
ôá åíüò õãñïý óþìáôïò áõîÜíåôáé, åíþ üôáí
áõîçèåß ç ðßåóç, ç ðõêíüôçôá åíüò áÝñéïõ óþìáôïò
ìåéþíåôáé. Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò ìáò åðé-
ôñÝðåé íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ìÜæá, üôáí ãíùñß-
æïõìå ôïí üãêï óýìöùíá ìå ôç ó÷Ýóç m = ñ · V.
ôáé óå äýï ßóá ìÝñç, èá åßíáé ßäéá, Üñá èá Ý÷ïõí ôçí
ßäéá ðõêíüôçôá.
1.2.20 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ï üãêïò ôïõ
íåñïý áðü ôïõò 4°C Ýùò ôïõò 0°C äéáóôÝëëåôáé (äç-
ëáäÞ áõîÜíåôáé). Ç ìÜæá ðáñáìÝíåé ðÜíôá ç ßäéá.
m
Áðü ôç ó÷Ýóç ôçò ðõêíüôçôáò ñ = ðáñáôçñïýìå
V
ðùò ìå áýîçóç ôïõ üãêïõ ç ðõêíüôçôá ìåéþíåôáé.
1.2.21 á. ÌåôáôñÝðïõìå ôïõò üãêïõò óôçí ßäéá
ìïíÜäá (ð.÷. óå L). ¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç ôéìÞ ôïõ
üãêïõ, ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé êáé ç ôéìÞ ôçò ìÜæáò.
¸÷ïõìå: i. 0,05 L, ii. 80 mL = 0,08 L, iii. 1,5 · 10-4 m3 =
= 0,15 L. Áðü ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ìðïñïýìå
íá õðïëïãßóïõìå ôç ìÜæá (m = ñ · V) êáé êáôáëÞ-
ãïõìå:
i < ii < iii < iv
â. ¼ôáí áðü Ýíá äéÜëõìá ðáßñíïõìå Ýíá ìÝñïò, ðá-
ñáìÝíåé ôï ßäéï ïìïãåíÝò óþìá. ¢ñá, èá Ý÷ïõí ôçí
ßäéá ôéìÞ, ðïõ åßíáé ç ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.

1.2.15 á - iii, â - iv, ã - v, ä - i, å - ii. 1.2.22 Âë. 1.2.11â. á-ii, â-i, ã-iv, ä-iii.

1.2.16 H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 1.2.23 á. Ë. â. Ó. ã. Ó. ä. Ó. å. Ó. Âë. 1.2.6.

Ìå ôï óéöþíéï åðéôõã÷Üíïõìå ôç ìÝôñçóç ìéáò ìé- 1.2.24 á. Ë. â. Ë. ã. Ë. ä. Ë. å. Ë.
êñÞò ðïóüôçôáò ïñéóìÝíïõ üãêïõ åíüò õãñïý ìå 1.2.25 á. Ë. â. Ó. ã. Ë. ä. Ó. å. Ë.
ìåãáëýôåñç áêñßâåéá.
1.2.17 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
Ãíùñßæïõìå üôé 1 nm = 10-9 m. ¢ñá, ôá 0,186 nm áíôé-
1.2.26 Âë. 1.2.1.
óôïé÷ïýí óå 1,86 · 10-10 m. Åðßóçò, ãíùñßæïõìå üôé 1 D =
= 10-10 m. ¢ñá, ôá 1,86 · 10-10 m áíôéóôïé÷ïýí óå 1,86 D. 1.2.27 Âë. 1.2.2.
1.2.18 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. Áñ÷éêÜ, èá 1.2.28 á. Âë. 1.2.2.
ðñÝðåé íá ìåôáôñÝøïõìå ôïí üãêï áðü L óå mL (1 L = â. i. 1 mm = 10-3 m, ii. 1 g = 10-3 kg, iii. 1 mL = 10-3 L,
= 1000 mL). ¢ñá, ôá 250 mL áíôéóôïé÷ïýí óå 250:1000= iv. 1 nm = 10-9 m, v. Ãíùñßæïõìå üôé 1 pm = 10-12 m
= 0,25 L. Ç ðõêíüôçôá, åðïìÝíùò, èá åßíáé ßóç ìå: êáé 1 cm = 10-2 m. ¢ñá, 1 pm = 10-10 cm.

ñ=
m
Þñ=
0,240 kg
Þ ñ = 0,96
kg 1.2.29 á. Âë. 1.2.2.
V 0,25 L L â. i. 1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg,
â. Ç ðõêíüôçôá äåí åîáñôÜôáé áðü ôç ìÜæá ôïõ ii. T (K) = è (°C) + 273, iii. Ãíùñßæïõìå üôé: 1 D = 10-10 m
óþìáôïò êáé, åöüóïí áíáöÝñåôáé óôï ßäéï óþìá ×, êáé 1 nm = 10-9 m. ¢ñá, 1 D = 0,1 nm.
èá åßíáé ßäéá. 1.2.30 á. ÐáñÜãùãá ïíïìÜæïíôáé ôá ìåãÝèç ðïõ
1.2.19 H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ç ðõêíüôç- åêöñÜæïíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí èåìåëéùäþí ìå-
ôá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôï õëéêü áðü ôï ïðïßï áðïôå- ãåèþí. Ðáñáäåßãìáôá: ðßåóç, üãêïò, êôë.
ëåßôáé ôï óþìá. Åöüóïí ç ïìïãåíÞò ñÜâäïò ÷ùñßæå- â. Èåìåëéþäç ìåãÝèç: i - iii - iv. ÐáñÜãùãá ìåãÝèç: ii - v.

579
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.2.31 á. Áñ÷éêÜ ìåôáôñÝðïõìå ôéò ìïíÜäåò ìÜ- 1.2.38 á. Âë. 1.2.3. â. Ôï âÜñïò êáé ç ìÜæá åíüò
æáò ôçò óôÞëçò (É) óå g êáé ôéò ìïíÜäåò üãêïõ ôçò óôÞ- óþìáôïò óõíäÝïíôáé ìå ôç ó÷Ýóç B = m · g, üðïõ g ç
ëçò (ÉÉ) óå cm3. á-iii, â-i, ã-iv, ä-ii. â. Óýìöùíá ìå ôçí åðéôÜ÷õíóç ôçò âáñýôçôáò.
ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò âñßóêïõìå x = 15000 mg. 1.2.39 á. ¸íá óôåñåü åðéðëÝåé óôï íåñü üôáí ç
1.2.32 á. Ùò ýëç ìðïñïýìå íá ïñßóïõìå êáèåôß ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé ìéêñüôåñç áðü áõôÞ ôïõ íåñïý.
ðïõ õðÜñ÷åé áíôéêåéìåíéêÜ êáé ãßíåôáé ãíùóôü ìå ôç â. Ï ðÜãïò, áöïý ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé ìéêñüôåñç
âïÞèåéá áéóèçôÞñéùí êáé åðéóôçìïíéêþí ïñãÜíùí. áðü ôïõ õãñïý íåñïý.
â. ã. ä. Âë. 1.2. 1.2.40 Ôá äïìéêÜ óùìáôßäéá óôïí ðÜãï åßíáé ðéï
1.2.33 á. Âë. 1.2.6. áðïìáêñõóìÝíá ìåôáîý ôïõò, ìå áðïôÝëåóìá íá
m 100 g g êáôáëáìâÜíåé ìåãáëýôåñï üãêï áðü ü,ôé ßóç ìÜæá
ñ= Þñ= Þ ñ = 1,25 õãñïý.
V 80 mL mL
144 1.2.41 á. Ó (Áí ñ, V óôéò ßäéåò óõíèÞêåò). â. Ó (Áí
â. Âë.1.2.6.i.m=60·1,25=75g,ii.V= ÞV=120mL.
1,2 ñ, V óôéò ßäéåò óõíèÞêåò). ã. Ë (Ç ðõêíüôçôá ôïõ
õãñïý åîáñôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá. Ìå ôçí áýîç-
1.2.34 á. Âë. 1.2.2. á. Âë. 1.2.6. ã. i. Ìå áíáöïñÜ óç ôçò èåñìïêñáóßáò, áõîÜíåôáé ï üãêïò, Üñá
óôç èåñìïêñáóßá. ii. Må áíáöïñÜ óôç èåñìïêñáóßá åëáôôþíåôáé ç ðõêíüôçôá). ä. Ë (Ç ðõêíüôçôá åíüò
êáé ôçí ðßåóç. áÝñéïõ óþìáôïò åîáñôÜôáé áðü ôéò óõíèÞêåò ôçò ðßå-
1.2.35 á. Ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï, óéöþíéï, óçò êáé ôçò èåñìïêñáóßáò). å. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôéò
ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç ê.ëð. â. Æõãü. ã. Ìáíüìåôñï. ä. óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò).
Èåñìüìåôñï. 1.2.42 á. Ó. â. Ë (Ç ðõêíüôçôá ôïõ õãñïý åîáñ-
1.2.36 ÌåôáôñÝðïõìå ôéò áôïìéêÝò áêôßíåò óôçí ôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá. Ìå ôçí áýîçóç ôçò
ßäéá ìïíÜäá (ð.÷. óå m) êáé óõãêñßíïõìå. èåñìïêñáóßáò, áõîÜíåôáé ï üãêïò, Üñá åëáôôþíåôáé
Mg: r = 1,17 D Þ r = 1,17 · 10-10 m (áöïý 1 D = 10-10 m ). ç ðõêíüôçôá). ã. Ë (Ôï óéöþíéï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá
Si: r = 1,16 · 10-10 m. ìéêñÝò ðïóüôçôåò, üðùò 1 mL, 5 mL, 10 mL. Èá
÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç 100 mL). ä. Ë
S: r = 0,104 nm Þ r = 0,104 · 10-9 m
(ÅîáñôÜôáé áðü ôçí ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò ôïõ
(áöïý 1 nm = 10-9 m ).
óþìáôïò). å. Ë (Åßíáé äéáöïñåôéêÜ óþìáôá ìå
Cl: r = 9,9 · 10-10 cm Þ r = 9,9 · 10-12 m Þ
äéáöïñåôéêÞ ðõêíüôçôá).
r = 0,099 · 10-10 m.
¢ñá, r(Mg) > r(Si) > r(S) > r(Cl). 1.2.43 á. Óçìáßíåé üôé 13,5 g õäñáñãýñïõ êáôá-
ëáìâÜíïõí üãêï 1 mL.
1.2.37 ¸÷ïõìå m = ñ · V. ¼óï ìåãáëýôåñç ç ôéìÞ
â. Ç ìÜæá äåí êáèïñßæåé ôçí ðõêíüôçôá êáé äå ãßíåôáé
ôçò ðõêíüôçôáò, ôüóï ìåãáëýôåñç êáé ç ôéìÞ ôçò ìÜ-
óýãêñéóç. ÐñáêôéêÜ ãíùñßæïõìå üôé, áí óõãêñß-
æáò ãéá ôïí ßäéï üãêï V L. ÌåôáôñÝðïõìå ôéò ôéìÝò ðõ-
íïõìå äýï ßäéá áíôéêåßìåíá áðü óßäçñï êáé áëïõìß-
æ gö
êíüôçôáò óôçí ßäéá ìïíÜäá ç ð.÷.: óå ÷ êáé óõãêñß- íéï, ôï áíôéêåßìåíï áðü áëïõìßíéï åßíáé åëáöñýôåñï.
è Lø ¢ñá, ôï áíôéêåßìåíï áðü óßäçñï Ý÷åé ìåãáëýôåñç
íïõìå. ðõêíüôçôá.
g
Á: ñ1 = 0,8 . ã. ÐñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôçí ðõêíüôçôá. ÐñáêôéêÜ
L ãíùñßæïõìå ðùò, üôáí ïé üãêïé ôïõ óéäÞñïõ êáé ôïõ
kg 10 3 g g îýëïõ åßíáé ßóïé, ìåãáëýôåñç ìÜæá Ý÷åé ôï áíôéêåßìå-
B: ñ2 = 1,3 Þ ñ2 = 1,3 Þ ñ2 = 1,3 .
3 3 L íï áðü óßäçñï.
m 10 L

Ã: ñ3 = 900
g
Þ ñ3 = 900
g g
Þ ñ3 = 0,9 . 1.2.44 H ðõêíüôçôá ôçò âåíæßíçò äåí åîáñôÜôáé
m3 10 3 L L áðü ôçí ðïóüôçôá, áëëÜ ìüíï áðü ôç èåñìïêñáóßá.
kg 10 3 g g Åöüóïí ç èåñìïêñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ (25°C),
Ä: ñ4 = 0,008 Þ ñ4 = 0,008 Þ ñ4 = 8 . ç ðõêíüôçôá ðáñáìÝíåé ç ßäéá.
L L L
1.2.45 Ôïðïèåôïýìå ðïóüôçôá íåñïý óôç öéÜ-
¢ñá, Ä >  > à > Á.
ëç êáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ æõãïý ðñïóäéïñßæïõìå ôç

580
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

ìÜæá ôïõ íåñïý, Üñá ìÝóù ôçò ðõêíüôçôáò ãíùñß- 1.2.53 á. i. m = 400 g = 400 · 103 mg = 4 · 105 mg
æïõìå ôïí üãêï ôïõ íåñïý. ÅéóÜãïõìå ßóç ðïóüôçôá (áöïý 1 g = 103 mg). ii. m = 400 g = 400 · 106 ìg = 4 ·
áðü ôï õãñü Á, ïðüôå ãíùñßæïõìå ôïí üãêï ôïõ 108 ìg (áöïý 1 g = 106 ìg). iii. m = 400 g = 400 · 10-3
õãñïý Á. Ðñïóäéïñßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ õãñïý ìå ôïí kg (áöïý 1 g = 10-3 kg).
æýãï êáé óôç óõíÝ÷åéá ôçí ðõêíüôçôá. â. i. V = 1600 mL = 1600 · 10-3 L = 1,6 L (áöïý 1 mL =
1.2.46 Ìå ôç âïÞèåéá ôïõ æõãïý âñßóêïõìå ôç = 10-3 L). ii. V = 1600 mL = 1600 cm3. iii. V = 1600 mL =
ìÜæá åíüò Üäåéïõ ïãêïìåôñéêïý êõëßíäñïõ. ÅéóÜ- = 1600 · 10-3 L = 1,6 L = 1,6 · 10-3 m3 (áöïý 1 L = 10-3
ãïõìå óôïí ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï ìéá ðïóüôçôá m3). iv. V = 1600 mL = 1600 · 10-3 L = 1,6 L = 1,6 dm3.
áðü ôï äéÜëõìá êáé âñßóêïõìå ôç ìÜæá. Ìå áöáßñå- g g g
1.2.54 á. ñ = 2 Þ ñ=2
-3
Þ ñ = 2000 .
óç ôùí äýï ìáæþí ðïõ ìåôñÞèçêáí âñßóêïõìå ôç mL 10 L L
ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò. Óçìåéþíïõìå ôïí üãêï ôïõ äé- g 10 3 mg mg
â. ñ = 2 Þ ñ=2 Þ ñ = 2000 .
áëýìáôïò óôïí ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï. mL mL mL
1.2.47 Ìå ôç âïÞèåéá ôïõ æõãïý âñßóêïõìå ôç g 10 - 3 kg mg
ìÜæá ôïõ êýâïõ. ÌåôñÜìå ôï ìÞêïò ìéáò áêìÞò á ôïõ ã. ñ = 2 Þ ñ=2 Þ ñ=2 .
mL -3 3 mL
10 m
êýâïõ, ïðüôå Ý÷ïõìå ôïí üãêï ôïõ êýâïõ, óýìöùíá
ìå ôïí ôýðï: V = á3. ×ñçóéìïðïéïýìå óôç óõíÝ÷åéá 1.2.55 á. Xñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò ðõ-
ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ãéá ôïí õðïëïãéóìü. m
êíüôçôáò ñ = êáé ìåôáôñÝðïõìå ôéò ìïíÜäåò óå g êáé
1.2.48 Ç ìÜæá äå ìåôáâÜëëåôáé. Ìå ôçí áýîçóç V
óå mL.
ôçò èåñìïêñáóßáò ìåéþíåôáé, óõíÞèùò, ç ðõêíüôç-
ôá ôïõ õãñïý. Ç ðßåóç äåí åðéäñÜ. m 21,6 g g
i. ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,25 .
1.2.49 Ç ìÜæá ðáñáìÝíåé ðÜíôá óôáèåñÞ áíå- V 17,28 mL mL
îÜñôçôá áðü ôéò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò. m 15 kg 10 3 g
á. Ìå ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåßôáé ii. ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,2 Þ ñ = 1,2
V 12,5 L 10 3 mL
ìåßùóç óôïí üãêï, Üñá áýîçóç ôçò ôéìÞò ôçò
g m 0,0462 mg 10 - 3 g
ðõêíüôçôáò ôïõ áåñßïõ. . iii. ñ = Þ ñ = Þ ñ = 1,1 Þ
â. Ìå ìåéþóç ôçò ðßåóçò óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá mL V 0,042 L 10 3 mL
ãéá ïñéóìÝíç ìÜæá, ðñïêáëåßôáé áýîçóç ôïõ üãêïõ, g
ñ = 1,1 · 10-6 .
Üñá ìåßùóç ôçò ðõêíüôçôáò ôïõ áåñßïõ. mL
1.2.50 Âë. 1.2.6. â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç m = ñ · V ðïõ ðñïêý-
ðôåé áðü ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé ìåôáôñÝ-
AóêÞóåéò ãéá ëýóç ðïõìå ôéò ìïíÜäåò óå g êáé óå mL.
g
1.2.51 á. r = 4,2 nm = 4,2 · 10-9 m (áöïý 1 nm = i. m = ñ · V Þ m = 1,04 · 48 mL Þ m = 49,92 g.
mL
= 10-9 m).
g
â. r = 4,2 nm = 4,2 · 10-7 cm (áöïý 1 nm = 10-9 m êáé ii. m = ñ · V Þ m = 1,4 · 0,06 L Þ
mL
1 m = 100 cm).
g
ã. r = 4,2 nm = 4,2 · 10-9 m = 42 · 10-10 m = 42 D (áöïý m = 1,4 · 0,06 · 1000 mL Þ m = 84 g.
1 D = 10-10 m). mL
m
1.2.52 á. m = 1,34 · 10-22 g = 1,34 · 10-22 · 10-3 kg = ã. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç V = ðïõ ðñïêýðôåé
= 1,34 · 10 kg (áöïý 1 g = 10-3 kg).
-25 ñ
â. m = 1,34 · 10-22 g = 1,34 · 10-22 · 103 mg = 1,34 · 10-19 áðü ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé ìåôáôñÝðïõìå ôéò
mg (áöïý 1 g = 103 mg). ìïíÜäåò óå g êáé óå mL.
ã. m = 1,34 · 10-22 g = 1,34 · 10-22 · 106 ìg = 1,34 · 10-16 m 24,96 g
i. V = Þ V= Þ V = 20,8 mL.
ìg (áöïý 1 g = 106 ìg). ñ 1,2 g/mL

581
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

m 5,4 g 5,4 g 420 mL. Áðü ôç ìÜæá êáé ôïí üãêï ôïõ ðåôñåëáßïõ
ii. V = Þ V= Þ V= Þ
ñ 1,08 g/L 1,08 g/1000 mL âñßóêïõìå ôçí ðõêíüôçôÜ ôïõ, ðïõ åßíáé ßóç ìå ñ =
g
V = 5000 mL. = 344,4 : 420 = 0,82 .
g mL
1.2.56 á. m = ñ · V Þ m = 1,05 · 150 mL Þ
mL 1.2.61 H ìÜæá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ. Óôï ìðáëüíé
m = 157,5 g.
Ý÷ïõìå m = 1,5 · 40 · 10-3 = 0,06 g. Ï üãêïò ôïõ äùìá-
m 50 g ôßïõ, Üñá êáé ôïõ áåñßïõ, åßíáé ßóïò ìå V = 4 · 5 · 3 = 60
â. V = Þ V= Þ V = 40 mL.
ñ 1,25 g/mL g
m3. Âñßóêïõìå: ñ = 10-6 ·
1.2.57 Óå 1 m3 áÝñá Ý÷ïõìå 80 ìg NO L
á. 1 m = 103 L = 103 · 103 mL = 106 mL êáé
3
1.2.62 Áðü ôïí üãêï ôïõ êýâïõ V = á3 âñß-
80 ìg = 80 · 10-6 g = 8 · 10-5 g. ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå: óêïõìå ôïí üãêï ôïõ áíôéêåéìÝíïõ. Èá åßíáé V = 0,53
óôá 106 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 8 · 10-5 g ÍÏ = 0,125 dm3 = 0,125 L = 0,125 · 1000 mL = 125 mL.
¸÷ïõìå:
1 mL áÝñá ö = 8 · 10-11 g ÍÏ m 0,3125 kg 312,5 g g
â. ¼ìïéá âñßóêïõìå üôé Ý÷ïõìå: ñ= Þ ñ= Þ ñ= Þ ñ = 2,5 .
V 125 mL 125 mL mL
óôï 1 L áÝñá 8 · 10-5 mg ÍÏ
1.2.63 Âñßóêïõìå V = 0,314 cm2. O üãêïò ôïõ
ã. ¼ìïéá âñßóêïõìå üôé Ý÷ïõìå: êõëßíäñïõ åßíáé ßóïò ìå V = ð · R2 · h. Ìå áíôéêáôÜóôá-
óôï 1 m3 áÝñá 8 · 10-8 kg ÍÏ óç (R = 0,25 cm) ðñïóäéïñßæïõìå h = 160 cm.
1.2.58 á. Ï üãêïò ôïõ íåñïý éóïýôáé ìå ôï 1.2.64 Åöüóïí ãíùñßæïõìå ôçí ðõêíüôçôá êáé
ãéíüìåíï ôçò åðéöÜíåéáò åðß ôï ýøïò, Üñá V = 5 mm · ôïí üãêï ôïõ ðåôñåëáßïõ áðü ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôç-
· 4 km2 = 5 · 10-3 · 4 · 106 m3 = 20000 m3 = 2 · 107 L. ôáò, õðïëïãßæïõìå ôç ìÜæá ôïõ. Åöüóïí ç ðõêíüôçôá
â. ÂñÞêáìå V = 2 · 107 L = 2 · 107 · 103 mL = 2 · 1010 mL. åßíáé óå g/mL, èá ðñÝðåé íá ìåôáôñÝøïõìå ôïí üãêï
×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí óå mL.
ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç æç- g
m = ñ · V Þ m = 0,82 · 200 · 1000 mL Þ m = 164000 g.
ôïýìåíç ìÜæá: mL
g ÌåôáôñÝðïõìå ôá g óå ôüíïõò (tn):
m=ñ·V Þ m=1 · 2 · 1010 mL Þ m = 2 · 1010 g
mL 1 tn = 103 kg = 103 · 103 g = 106 g, Üñá 1 g = 10-6 tn
¢ñá, ç ìÜæá óå ôüíïõò åßíáé:
1.2.59 Ï üãêïò ôïõ áôüìïõ åßíáé ßóïò ìå:
4 4 m = 164 · 103 · 10-6 tn = 164 · 10-3 tn
V = · ð · r3 Þ V = · ð(0,1 · 10-9)3 m3 Ïðüôå, ôï ðåôñÝëáéï óôïé÷ßæåé:
3 3
H ìÜæá åßíáé ßóç ìå: m = 2 · 10-27 kg 300 · 164 · 10-3 = 49,2 åõñþ
Óõíåðþò, ç ðõêíüôçôá ôïõ áôüìïõ èá åßíáé: 1.2.65 Ï üãêïò ôïõ êõëßíäñïõ äßíåôáé áðü ôç
- 27 ó÷Ýóç V = ð · R2 · h. Ç äéÜìåôñïò åßíáé 1 d m = 10 cm,
2 · 10 kg 1500 kg kg
ñ= Þñ= Þ ñ = 150ð Üñá ç áêôßíá èá åßíáé ßóç ìå R = 5 cm. Ôï ýøïò åßíáé h =
3
4
· ð · 10 -30 m 3 ðm m3 = 0,2 m = 20 cm. Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï ôïõ
3 üãêïõ êáé âñßóêïõìå V = 3,14 · 52 · 20 = 1,57 cm3 =
¢ñá, ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. = 1,57 mL.
1.2.60 ¸÷ïõìå üôé míåñïý = 420 g, Üñá óýìöùíá Aíôéêáèéóôïýìå m = 1884 g êáé V = 1,57 mL óôïí
ìå ôç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ôýðï ôçò ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé âñßóêïõìå ñ = 1,2 g/mL.
ðõêíüôçôáò âñßóêïõìå: 1.2.66 ¸÷ïõìå üôé míåñïý = 37,5 g, Üñá óýìöùíá
m 420 g ìå ôç ó÷Ýóç ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí ôýðï ôçò
V= Þ V= Þ V = 20,8 mL
ñ 1 g/mL ðõêíüôçôáò âñßóêïõìå:
¢ñá, Víåñïý = 420 mL, ïðüôå áõôüò èá åßíáé êáé ï m 37,5 g
V= Þ V= Þ V = 37,5 mL
üãêïò ôçò öéÜëçò. ÅðïìÝíùò, ôï ðåôñÝëáéï èá êáôá- ñ 1 g/mL
ëáìâÜíåé üãêï ßóï ìå ôïí üãêï ôçò öéÜëçò, äçëáäç

582
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

¢ñá, Víåñïý = 37,5 mL. Åöüóïí ï üãêïò ôçò öéÜëçò åß- 1.3.14 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Åßíáé ôï
íáé 50 mL êáé ï üãêïò ôïõ íåñïý 37,5 mL, ï üãêïò ìüñéï ôïõ õäñïãüíïõ. Ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ åßíáé
ôïõ ìåôÜëëïõ èá åßíáé V = 50 - 37,5 = 12,5 mL. Åöü- ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ðáßñíåé
óïí ç ìÜæá ôïõ m = 43,75 g êáé V = 12,5 mL, áíôéêáèé- ìÝñïò óôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò.
óôïýìå óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé âñßóêïõìå üôé 1.3.15 á-i, â-ii, ã-i, ä-iv, å-iii, óô-i, ii, iv Þ vi.
g
ñ = 3,5 . 1.3.16 á. Ë (Ôá ìüñéá ôùí óôïé÷åßùí, åêôüò ôùí
mL
ìïíïáôïìéêþí óôïé÷åßùí). â. Ë. ã. Ë (Ï áñéèìüò ôùí
1.2.67 Ç ìÜæá ôïõ ìåôÜëëïõ åßíáé m = 325 g. çëåêôñïíßùí åßíáé ìåãáëýôåñïò). ä. Ë (2 Þ 3 óôï
Áñêåß íá âñïýìå ôïí üãêï V ôïõ ìåôÜëëïõ. Ç öéÜëç üæïí). å. Ë (Äåí õðÜñ÷åé ç Ýííïéá ôçò áôïìéêüôçôáò
Ý÷åé üãêï 1000 mL êáé ôï âåíæüëéï Ý÷åé üãêï: óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç).
m 858 g
V= Þ V= Þ V = 975 mL 1.3.17 á. Ó. â. Ó. ã. Ó. ä. Ë. å. Ë.
ñ 0,88 g/mL
1.3.18 á-vii, â-viii, ã-iv, ä-ii, å-v, óô-iii, æ-i, ç-vi.
Óõíåðþò, ï üãêïò ôïõ ìåôÜëëïõ èá åßíáé:
1.3.19 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â êáé ä. Äåí
V = 1000 - 975 = 25 mL
Ý÷åé ðáñáôçñçèåß óôïé÷åßï ìå áôïìéêüôçôåò 5 êáé 7.
Ç ðõêíüôçôá ôïõ ìåôÜëëïõ åßíáé:
m 325 g g 1.3.20 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â (üëá åß-
ñ= Þñ= Þ ñ = 13 íáé ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá) êáé å (üëá åßíáé ìïíïáôï-
V 25 mL mL
ìéêÜ óôïé÷åßá).
1.2.68 á. Ç ìÜæá ôïõ áíôéêåéìÝíïõ åßíáé m = 113
1.3.21 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
g. Èá ðñÝðåé íá ðñïóäéïñßóïõìå ôïí üãêï ôïõ áíôé-
êåéìÝíïõ. Áðü ôçí Üíïäï ôçò óôÜèìçò ôïõ íåñïý èá 1.3.22 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
õðïëïãßóïõìå ôïí üãêï ôïõ ìåôÜëëïõ: 1.3.23 Ç óùóôÞ ðñüôáóç åßíáé ç ä.
V = Vôåëéêüò - Váñ÷éêüò = 170 - 160 = 10 mL
1.3.24 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
Ç ðõêíüôçôá ôïõ ìåôÜëëïõ åßíáé:
m 113 g g
1.3.25 á. Ôï ó÷Þìá iv. â. Ôá i êáé ii åßíáé äéáôïìé-
ñ= Þñ= Þ ñ = 11,3 êÜ óôïé÷åßá, åíþ ôï iii åßíáé ôñéáôïìéêü, äçëáäÞ ôï
V 10 mL mL üæïí.
â. ñ = 10,3 ¹ ñêáèáñïý = 11,3, Üñá ôï áíôéêåßìåíï Ý÷åé 1.3.26 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. â. Ç óù-
ðñïóìåßîåéò êáé äåí áðïôåëåßôáé áðü êáèáñü ìüëõ- óôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç v. ã. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç
âäï. v.
ã. Ç ðõêíüôçôá äåí êáèïñßæåôáé áðü ôç ìÜæá, ïðüôå 1.3.27 á - iv, â - iii, ã - vi, ä - v, å - ii, óô - i.
äå ìðïñåß íá ãßíåé óýãêñéóç. Ùóôüóï, ðñáêôéêÜ ãíù-
ñßæïõìå üôé áí óõãêñßíïõìå äýï ßäéá áíôéêåßìåíá 1.3.28 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. â. Ïñßæå-
áðü ìüëõâäï êáé áëïõìßíéï, ôï áíôéêåßìåíï áðü ôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá. ÌÝ÷ñé
áëïõìßíéï åßíáé åëáöñýôåñï. ¢ñá, åìðåéñéêÜ ìðï- óÞìåñá åßíáé ãíùóôÜ 114 óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí áôïìé-
ñïýìå íá ðïýìå üôé ôï áíôéêåßìåíï áðü ìüëõâäï êïýò áñéèìïýò áðü ôï 1 Ýùò êáé ôï 112, 114 êáé 116.
Ý÷åé ìåãáëýôåñç ðõêíüôçôá. 1.3.29 á. Ë (Ï áôïìéêüò áñéèìüò åßíáé 54, êáé ï
ìáæéêüò áñéèìüò 135. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ï áôïìéêüò
1.3 ÄïìéêÜ óùìáôßäéá ôçò ýëçò. áñéèìüò åßíáé ðÜíôá ìéêñüôåñïò áðü ôïí ìáæéêü
ÄïìÞ áôüìïõ. Áôïìéêüò áñéèìü, åêôüò áðü ôï áðëïýóôåñï éóüôïðï Üôïìï
ôïõ õäñïãüíïõ). â. Ó (¸÷ïõìå 135 íïõêëåüíéá êáé 54
áñéèìüò. Ìáæéêüò áñéèìüò. çëåêôñüíéá, äçëáäÞ: 135 + 54 = 189). ã. Ó. ä. Ë.
Éóüôïðá
1.3.30 á. Ë. â. Ë. ã. Ó. ä. Ó.
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, 1.3.31 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò 1.3.32 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
1.3.13 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. 1.3.33 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.

583
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
1.3.34 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
1.3.35 Åöüóïí åßíáé êáôéüí ìå öïñôßï 1+, èá Ý÷åé
Ýíá çëåêôñüíéï ëéãüôåñï áðü ôá ðñùôüíéá. ¢ñá, èá
Ý÷åé 19 ðñùôüíéá êáé 21 íåôñüíéá. Ç óùóôÞ áðÜíôç-
óç åßíáé ç â.
1.3.36 Æ = 34. Óôï êáôéüí èá Ý÷ïõìå: 34 - 2 = 32
çëåêôñüíéá (e), Üñá 32 + 14 = 46 íåôñüíéá (n). Ç óù-
óôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
1.3.37 Óôï áíéüí Ý÷ïõìå 3 çëåêôñüíéá (e) ðåñéó-
óüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá (p). ¢ñá, ôï óôïé÷åßï R èá
Ý÷åé 15 ðñùôüíéá (p). Ï ìáæéêüò áñéèìüò èá åßíáé Á =
= Æ + Í = 15 + 16 = 31. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
1.3.38 Åöüóïí åßíáé êáôéüí ìå öïñôßï 3+, èá Ý÷åé
3 çëåêôñüíéá (e) ëéãüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá. ¢ñá, èá
Ý÷åé 13 - 3 = 10 çëåêôñüíéá (e). Ç óùóôÞ áðÜíôçóç
åßíáé ç å.
1.3.39 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
1.3.40 Åöüóïí Z = 24, èá Ý÷åé 24 ðñùôüíéá (p). Ï
áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí åßíáé Í = Á - Æ = 52 - 24 = 28
íåôñüíéá (n). Ëüãù ôïõ èåôéêïý öïñôßïõ 3+ èá Ý÷åé
24 - 23 = 21 çëåêôñüíéá (e). Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé
ç ã.
1.3.41 á-ii, â-ii, ã-i, ä-v, å-iii.
1.3.42 á. Åöüóïí óôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ
Ý÷ïõìå 15 ðñùôüíéá, óôï ìüñéï ôïõ öùóöüñïõ èá
Ý÷ïõìå 15 · 4 = 60 ðñùôüíéá óõíïëéêÜ. Ç óùóôÞ áðÜ-
íôçóç åßíáé ç i. â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii. ã. Ï
áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí óôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ
åßíáé Í = Á - Æ = 31 - 15 = 16. ÅðïìÝíùò, ï óõíïëéêüò
áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí èá åßíáé ßóïò ìå 16 · 4 = 64. Ç
óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
1.3.43 Óôï öùóöïñéêü áíéüí Ý÷ïõìå:
1 · 15 + 4 · 8 = 15 + 32 = 47 ðñùôüíéá (p),
1(31 - 15) + 4(16 - 8) = 16 + 32 = 48 íåôñüíéá (n),
47 + 3 = 50 çëåêôñüíéá (ëüãù ôïõ áñíçôéêïý öïñ-
ôßïõ 3-). Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. i, â. ii, ã. iii.
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
1.3.44 á. Ë (Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò áðïôåëïýíôáé
áðü êáôéüíôá êáé áíéüíôá êáé åßíáé çëåêôñéêÜ
ïõäÝôåñåò). â. Ó. ã. Ë (Åßíáé áäñáíÞ óôïé÷åßá êáé åßíáé
ìïíïáôïìéêÜ). ä. Ó.
1.3.45 Âë. ôïí ðßíáêá ìå ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá.
584
Ôï ðéï äéáäåäïìÝíï óôïé÷åßï óôç öýóç åßíáé ôï
ïîõãüíï.
1.3.46 Âë. ôïí ðßíáêá ìå ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá.
1.3.47 á. v < ii < i < iv < iii. â. v < ii < i, iii, iv.
1.3.48 á. Âë. 1.3.2. â. Âë. 1.3.2. ã. i. O2, ii. C, iii. N2,
iv. Ca, v. Br2.
1.3.49 á. Âë. 1.3.2. â. Âë. ôïí ðßíáêá ôïõ èÝìáôïò
1.3.2. Ìïíïáôïìéêü: He, äéáôïìéêü: Ç2, ôñéáôïìéêü:
Ï3 êáé ôåôñáôïìéêü: Ñ4. ã. Ôï èåßï (S8).
1.3.50 H2, O2, N2, F2, Cl2, Br2, I2.
1.3.51 á. Âë. 1.3.2. â. Ôï ìüñéï ôïõ íåñïý
áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç) êáé Ýíá
Üôïìï ïîõãüíïõ (Ï). Ðñïóï÷Þ: üôáí óå Ýíáí ìïñéá-
êü ôýðï ôï óôïé÷åßï äåí Ý÷åé äåßêôç, èåùñïýìå üôé
äåßêôçò åßíáé ôï Ýíá (1).
ã. ÅêöñÜæïõí ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ C êáé ôïõ
Ï ðïõ ó÷çìáôßæïõí ôï ìüñéï ôïõ CO2.
1.3.52 á. Ë. ÅêöñÜæåé ôïí áôïìéêü áñéèìü. â. Ó.
ã. Ë. ÅêöñÜæåé ôï óýíïëï ôùí áôüìùí óôï ìüñéï. ä.
Ë. ÅêöñÜæåé ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ ïîõãüíïõ
óôï ìüñéï ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò.
1.3.53 á. Âë. 1.3.3. â. i. Ìå áðïâïëÞ åíüò
çëåêôñïíßïõ. ii. Ìå ôçí ðñüóëçøç äýï çëåêôñï-
íßùí. ã. Ôá óõíïëéêÜ çëåêôñüíéá åßíáé 3 ðáñáðÜíù
áðü ôá óõíïëéêÜ ðñùôüíéá.
1.3.54 Âë. 1.3.3.
1.3.55 Óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç ôá óôïé÷åßá
õðÜñ÷ïõí ùò ìüñéá.
1.3.56 á. Âë. 1.3.6â. â. Ì.Ô. óôïé÷åßïõ: Í2 êáé Ì.Ô.
÷çìéêÞò Ýíùóçò: Ç2S.
1.3.57 á. Ç2Ï: 2 Üôïìá Ç êáé 1 Üôïìï Ï.
â. NaCl: 1 Üôïìï Na êáé 1 Üôïìï Cl.
ã. NÇ3: 1 Üôïìï N êáé 3 Üôïìá H.
ä. CH3CÇ2ÏH: 2 Üôïìá C, 6 Üôïìá Ç êáé 1 Üôïìï Ï.
å. (ÍÇ4)2SO4: 2 Üôïìá N, 8 Üôïìá H, 1 Üôïìï S êáé 4
Üôïìá Ï.
óô. Mg3(PÏ4)2: 3 Üôïìá Mg, 2 Üôïìá Ñ êáé 8 Üôïìá Ï.
1.3.58 Óýìöùíá ìå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äßíï-
íôáé êáôáëÞãïõìå óôïõò ðáñáêÜôù ìïñéáêïýò
ôýðïõò:
á. Ç3PO4, â. K2Cr2O7, ã. KMnO4, ä. HNO3.
1.3.59 Âë. ôéò ðëçñïöïñßåò áðü ôïí Ì.Ô. óôï
1.3.2.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

CzH6O : z = 2, x = 6, y=1 C2H6O. â. Ôá äýï Üôïìá Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ =
= 17) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á = 35 ãéá ôï
C5HyO2 : x = 5, y = 10, z=2 C5H10O2.
Üôïìï Á êáé Á = 37 ãéá ôï Üôïìï Â). Åöüóïí ôá Üôïìá
CxH8Oz : x = 4, 2x = 8, z=1 C4H8O. Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü êáé äéáöïñåôéêü ìá-
CzH11Nk : z = 4, y = 11, k=1 C4H11N. æéêü áñéèìü, èá åßíáé éóüôïðá Üôïìá.
1.3.69 1 2 3
1H, 1H Þ D, 1H Þ Ô.
1.3.60 á. Ôï iv. â. Ôï i. ã. Ôï iii. ä. Ôï ii.
1.3.70 á. Tá éóüôïðá Üôïìá Ý÷ïõí ßäéï Æ êáé äéá-
1.3.61 á. ÁÝñéï Íe, â. áÝñéï äéïîåßäéï ôïõ Üí- öïñåôéêü Á. ¢ñá, ôá ii êáé v.
èñáêá (CO2). êáé ã. óôåñåü NaCl.
â. Ôá éóïâáñÞ Üôïìá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü Æ êáé ßäéï Á.
1.3.62 á. Âë. 1.3.1. â. ã. ä. Âë. 1.3.4. ¢ñá, ôï iv.
1.3.63 á. Ó (Ç ìÜæá ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé ðïëý 1.3.71 á. Tá éóüôïðá Üôïìá Ý÷ïõí ßäéï Æ êáé äéá-
ìéêñüôåñç áðü ôç ìÜæá ôùí ðñùôïíßùí êáé öïñåôéêü Á. ¢ñá, ðñÝðåé Æ1 = Æ2 êáé Á1 ¹ Á2.
íåôñïíßùí). â. Ë (Íïõêëåüíéá åßíáé ôá ðñùôüíéá êáé â. Ôá éóïâáñÞ Üôïìá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü Æ êáé ßäéï Á.
ôá íåôñüíéá ôïõ ðõñÞíá). ã. Ë (Óôï éóüôïðï ôïõ ¢ñá, ðñÝðåé Æ1 ¹ Æ2 êáé Á1 = Á2.
õäñïãüíïõ ìå ìáæéêü áñéèìü Á = 1, Ý÷ïõìå Æ = Á). ä.
1.3.72 á. 35 37
17 Cl êáé 17 Cl.
Ë (Ï üãêïò ôïõ ðõñÞíá åßíáé ðÜñá ðïëý ìéêñüò óå
ó÷Ýóç ìå ôïí üãêï ôïõ áôüìïõ). â. ¸÷ïõí ôéò ßäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò (ßäéï Æ) êáé äéáöÝ-
ñïõí óå åêåßíåò ôéò éäéüôçôåò ïé ïðïßåò åîáñôþíôáé
1.3.64 á. Ë (Ôá ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá õðÜñ- áðü ôç ìÜæá.
÷ïõí, áöïý ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ êáé ôïõ áôüìïõ
ôáõôßæïíôáé). â. Ë (Ìðïñåß íá äéáóðáóôåß óôá 1.3.73 Åöüóïí ôá Üôïìá åßíáé éóüôïðá, èá
óõóôáôéêÜ ôïõ). ã. Ë (Ôï óõíïëéêü èåôéêü öïñôßï éó÷ýåé: Æ1 = Æ2 Þ á = 28. Óýìöùíá ìå ôçí åêöþíçóç,
åßíáé ßóï ìå ôï óõíïëéêü áñíçôéêü öïñôßï, êáé ü÷é èá éó÷ýåé åðßóçò á + 30 + 2 = â Þ â = 60.
áðáñáßôçôá ï áñéèìüò ôùí êáôéüíôùí êáé ôùí 1.3.74 Èá Ý÷ïõí ôï ßäéï Á, ßóï ìå 36 êáé Æ = 36 : 2=
áíéüíôùí). ä. Ë (Ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí åßíáé = 18. Ïðüôå ôï óýìâïëï ãéá ôï óôïé÷åßï èá åßíáé 36
18 ×.
ìåãáëýôåñïò). å. Ë (¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü 1.3.75 á. Ôï ii. â. Ôá ii êáé iv. ã. Ôï iii. ä. ¼ëá Ý÷ïõí
ðñùôïíßùí). ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
1.3.65 á. Ó. â. Ë (¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü 1.3.76 á. Ôï ðñþôéï ìå A = Æ = 1, åöüóïí óôïí
ðñùôïíßùí, åíþ óôá éóüôïðá Ý÷ïõìå äéáöïñåôéêü ðõñÞíá äåí Ý÷åé íåôñüíéï. â. Ôñßá åßäç ìïñßùí ÷ëù-
áñéèìü íåôñïíßùí). ã. Ó (¸÷ïõí áðü 18e, åíþ óôï ñßïõ (35Cl - 35Cl, 37Cl - 37Cl, 35Cl - 37Cl). ã. ×ñçóéìïðïé-
êáôéüí ôïõ êáëßïõ õðÜñ÷ïõí 21 íåôñüíéá êáé óôï ïýìå ôïõò óõíäõáóìïýò ôùí ôñéþí áôüìùí õäñïãü-
êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ 20 íåôñüíéá). ä. Ë (¸íá íïõ ìå ôá äýï Üôïìá ÷ëùñßïõ.
çëåêôñüíéï êáé Ýíá ðñùôüíéï). å. Ë (Ï áôïìéêüò
áñéèìüò åßíáé ðÜíôá 13 ãéá ôï áñãßëéï). 1.3.77 á. Ôá æçôïýìåíá åßäç ìïñßùí åßíáé ôá
åîÞò:
1.3.66 á. Âë. 1.3.5. â. 35
17 Cl:
Z = 17, Üñá 17
Ï2 :16Ï - 16Ï, 16Ï - 17Ï, 16Ï - 18Ï, 17Ï - 17Ï, 17Ï - 18Ï êáé
ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá êáé Á = 35, Üñá 35 íïõ- 18
Ï - 18Ï. ¢ñá, Ý÷ïõìå Ýîé åßäç ìïñßùí ïîõãüíïõ.
êëåüíéá óôïí ðõñÞíá (17 ðñùôüíéá êáé 35 - 17 = 18
Ç2 : 1Ç - 1Ç, 1Ç - 2Ç, 1Ç - 3Ç, 2Ç - 2Ç, 2Ç - 3Ç êáé
íåôñüíéá). 3
40 Ç - 3Ç. ¢ñá, Ý÷ïõìå Ýîé åßäç ìïñßùí õäñïãüíïõ.
20 Ca: Z = 20, Üñá 20 ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá êáé Á =
= 40, Üñá 40 íïõêëåüíéá óôïí ðõñÞíá (20 ðñùôüíéá â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôïõò óõíäõáóìïýò ôùí ôñéþí
êáé 40 - 20 = 20 íåôñüíéá). áôüìùí õäñïãüíïõ ìå ôá ôñßá Üôïìá ïîõãüíïõ.

1.3.67 235 1.3.78 Ãéá íá ãñÜøïõìå óùóôÜ ôïí ìïñéáêü

92U:Z = 92, Üñá 92 ðñùôüíéá óôïí ðõ-
ñÞíá êáé Á = 235, Üñá 235 íïõêëåüíéá óôïí ðõñÞíá
(92 ðñùôüíéá êáé 235 - 92 = 143 íåôñüíéá).
1.3.68 á. Âë. 1.3.5.
ôýðï, ëáìâÜíïõìå õðüøç üôé ôï óõíïëéêü èåôéêü
öïñôßï åßíáé ßóï ìå ôï óõíïëéêü áñíçôéêü öïñôßï.
ÊáôáëÞãïõìå: á. KF, â. Na2S, ã. Ca3(PO4)2.
1.3.79 á. Ôï Å. â. Ôá Â êáé Ä. ã. Ôá Á êáé Ã. ä. Ôï
Â. å. Ôï Ã.

585
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.3.80 á. Ôï Å. â. Ôá Á,  êáé Ã. ã. Ôï Ä. ä. Ôá Ä 1.3.86 Éó÷ýåé: Á = Æ + Í. ËáìâÜíïõìå õðüøç ôç

êáé Å. å. Ôá Á êáé Â. ó÷Ýóç ìåôáîý p êáé e, óôï Üôïìï, óôï êáôéüí êáé ôï
áíéüí.
ÁóêÞóåéò
1.3.87 Ùò íïõêëåüíéá ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá
1.3.81 Éó÷ýåé Á = Æ + Í. ÅðïìÝíùò, âñßóêïõìå: ðñùôüíéá êáé ôá íåôñüíéá ìáæß.
Na : 11p, 23 - 11 = 12n êáé 11e. á. ¸÷ïõìå 5 çëåêôñüíéá, Üñá êáé 5 ðñùôüíéá (Z = 5).
Á = Æ + Í = 5 + 6 = 11.
K : 19p, 40 - 19 = 21n êáé 19e.
â. ¸÷ïõìå 53 çëåêôñüíéá, Üñá êáé 53 ðñùôüíéá (Z =
Ba : 56p, 137 - 56 = 81n êáé 56e. = 53). Á = Æ + Í = 53 + 74 = 127.
Hg : 80p, 200 - 80 = 120n êáé 80e. ã. ¸÷ïõìå 75 íïõêëåüíéá, Üñá Á = 75. Éó÷ýåé Í = Æ + 9
Þ Á - Æ = Æ + 9 Þ 66 = 2Æ Þ Æ = 33.
U : 92p, 235 - 92 = 143n êáé 92e. ä. Éó÷ýïõí: Æ = Í - 11 êáé Æ = Á - 48 Þ Æ = Æ + Í - 48 Þ
Í = 48. Oðüôå Z = 48 - 11 = 37. Èá åßíáé:
1.3.82 á. Éó÷ýåé Á = Æ + Í. ÅðïìÝíùò, âñßóêïõìå:
Á = Æ + Í = 37 + 48 = 85
Mg : 12p, 24 - 12 = 12n êáé 12e.
1.3.88 á. Éó÷ýåé Á = Æ + Í. Âñßóêïõìå:
Ba : 56p, 138 - 56 = 82n êáé 56e. Í : 7p, 14 - 7 = 7n êáé 7e.
Pb : 82p, 208 - 82 = 126n êáé 82e. C : 6p, 12 - 6 = 6n êáé 6e.
U : 92p, 238 - 92 = 146n êáé 92e. U : 92p, 235 - 92 = 143n êáé 92e.
Ra : 88p, 226 - 88 = 138n êáé 88e. Sr : 38p, 92 - 38 = 54n êáé 38e.
â. Áí áëëÜîåé ï áôïìéêüò áñéèìüò (Æ), ðñïêýðôåé íÝï Xe : 54p, 135 - 54 = 81n êáé 54e.
óôïé÷åßï, Ý÷ïõìå äçëáäÞ ìåôáóôïé÷åßùóç. ÅðïìÝ-
íùò, ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé ðõñç- â. Eßíáé ðõñçíéêÝò áíôéäñÜóåéò êáé ðáñáôçñïýìå
íéêÞ áíôßäñáóç. ìåôáâïëÞ óôç óýóôáóç ôïõ ðõñÞíá ôùí áôüìùí. Ôï
Üôïìï ðáñáìÝíåé áíáëëïßùôï óôéò óõíÞèåéò ÷çìéêÝò
1.3.83 Éó÷ýåé Á = Æ + Í. ÅðïìÝíùò, âñßóêïõìå:
áíôéäñÜóåéò.
N3- : 7p, 14 - 7 = 7n êáé 10e.
1.3.89 Eöüóïí ôï áíéüí ìå öïñôßï 2- Ý÷åé 10
Ìg2+ : 12p, 24 - 12 = 12n êáé 10e. çëåêôñüíéá (e), ôï Üôïìï ôïõ ïîõãüíïõ èá Ý÷åé äõï
çëåêôñüíéá (e) ëéãüôåñá, Üñá 10. ÅðïìÝíùò, èá
S2- : 16p, 32 - 16 = 16n êáé 18e.
õðÜñ÷ïõí êáé 10 ðñùôüíéá (Æ = 10).
Al 3+
: 13p, 27 - 13 = 14n êáé 10e. Éó÷ýåé: Á = Z + N = 8 + 10 = 18.
Ca2+ : 20p, 40 - 20 = 20n êáé 18e. 1.3.90 Âë. 1.3.12ã. Èá áèñïßóïõìå ôá ðñùôüíéá
êáé ôá íåôñüíéá êÜèå áôüìïõ ðïõ áðïôåëïýí ôï áíôß-
1.3.84 ¼ðùò Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß, óôá êáôéüíôá óôïé÷ï ìüñéï. Åöüóïí Ý÷ïõìå ïõäÝôåñá óõãêñïôÞ-
Ý÷ïõìå áðïâïëÞ çëåêôñïíßùí, åíþ óôá áíéüíôá ìáôá, ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí èá åßíáé ßóïò ìå
ðñüóëçøç çëåêôñïíßùí. ÅðïìÝíùò: ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí.
á. Ía+ : 11 - 1 = 10 çëåêôñüíéá. á. Ç2Ï: Ôï êÜèå Üôïìï õäñïãüíïõ (Ç) Ý÷åé 1 ðñùôü-
íéï (p) êáé êáíÝíá íåôñüíéï (n). Ôï êÜèå Üôïìï
â. S2- : 16 + 2 = 18 çëåêôñüíéá.
ïîõãüíïõ (Ï) Ý÷åé 8 ðñùôüíéá (p) êáé 16 - 8 = 8
ã. Ca2+ : 20 - 2 = 18 çëåêôñüíéá. íåôñüíéá (n). ÓõíïëéêÜ èá Ý÷ïõìå:
Ðñùôüíéá: 2 · 1 + 1 · 8 = 10p.
1.3.85 Éó÷ýåé Á = Æ + Í. ÅðïìÝíùò, âñßóêïõìå: á.
Nåôñüíéá: 2 · 0 + 1 · 8 = 8p.
Ag : 47p, 108 - 47 = 61n êáé 47e. Çëåêôñüíéá: 10e (ïõäÝôåñï).
â. CO2: üìïéá âñßóêïõìå üôé óôï ìüñéï ôïõ äéïîåéäßïõ
â. 46e, ã. 128e.
ôïõ Üíèñáêá Ý÷ïõìå óõíïëéêÜ: 22p, 22n êáé 22e.

586

1.3.91 á. S2-. Æ = 16, Üñá 16 ðñùôüíéá. Á = 32,
Üñá Í = Á - Æ = 32 - 16 = 16 íåôñüíéá.
â. Ôï êÜèå Üôïìï S Ý÷åé 16 ðñùôüíéá êáé 16 íåôñüíéá.
¢ñá, ôï ìüñéï S8 èá Ý÷åé 8 · 16 = 128 ðñùôüíéá (p) êáé
128 íåôñüíéá (n).
ã. Ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ Ý÷åé 1 ðñùôüíéï êáé êá-
íÝíá íåôñüíéo, åíþ ôï Üôïìï ôïõ èåßïõ Ý÷åé 16
ðñùôüíéá êáé 16 íåôñüíéá. ÓõíïëéêÜ èá Ý÷ïõìå:
2 · 1 + 1 · 16 = 18 ðñùôüíéá êáé 2 · 0 + 1 · 16 = 16
íåôñüíéá.
ä. ¸÷ïõìå ìüíï Ýíá ðñùôüíéï êáé ãéz áõôü ôï êáôéüí
ôïõ õäñïãüíïõ ïíïìÜæåôáé êáé ðñùôüíéï.
å. Ôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ (P) Ý÷åé 15 ðñùôüíéá êáé
31 - 15 = 16 íåôñüíéá. Ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ (Cl) Ý÷åé
17 ðñùôüíéá êáé 35 - 17 = 18 íåôñüíéá. ÓõíïëéêÜ èá
Ý÷ïõìå: 1 · 15 + 5 · 17 = 100 ðñùôüíéá êáé 1 · 16 + 5 · 18 =
= 106 íåôñüíéá.
óô. Ôï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ Ý÷åé 15 ðñùôüíéá êáé 16
íåôñüíéá. Ôïí ßäéï áñéèìü èá Ý÷åé êáé ôï áíéüí, ôï
ïðïßï äéáöÝñåé ìüíï óôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí.
1.3.92 Ìå ôç ãíùóôÞ äéáäéêáóßá ðñïóäéïñß-
æïõìå:
á. ×ëùñéêü áíéüí ClO -3 .
Ðñùôüíéá: 1 · 17 + 3 · 8 = 41.
Íåôñüíéá: 1 · 18 + 3 · 8 = 42.
Çëåêôñüíéá: 41 + 1 = 42, ëüãù ôïõ öïñôßïõ 1-.
â. Öùóöïñþäåò áíéüí ÇPO 2- 3 .
Ðñùôüíéá: 1 · 1 + 1 · 15 + 3 · 8 = 40.
Íåôñüíéá: 1 · 0 + 1 · 16 + 3 · 8 = 40.
Çëåêôñüíéá: 40 + 2 = 42, ëüãù ôïõ öïñôßïõ 2-.
1.3.93 á. ¸óôù x ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí.
¢ñá, ôá íåôñüíéá åßíáé 28 + x. Óôï êáôéüí ôïõ âáñßïõ
èá Ý÷ïõìå 2 çëåêôñüíéá ëéãüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá,
Üñá x = 54, ïðüôå 28 + 54 = 82e, åðïìÝíùò èá åßíáé:
Á = Æ + Í = 56 + 82 = 138.
â. ¼ìïéá âñßóêïõìå üôé ôá çëåêôñüíéá åßíáé 36, Üñá
ôá íåôñüíéá èá åßíáé 36 + 8 = 44.
¢ñá, Á = Æ + Í = 35 + 44 = 79.
1.3.94 ¸óôù x ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí. ¢ñá,
ôá íåôñüíéá åßíáé x + 3 êáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí
åßíáé x + 1. Ió÷ýåé:
x + x + 3 + x + 1 = 58 Þ 3x = 54 Þ x = 18
¢ñá: Z = 18 + 1 = 19, Á = Æ + Í = 19 + 21 = 40.
1.3.95 á. ¸óôù x ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí.
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
¢ñá, ôá íåôñüíéá åßíáé x - 2 êáé ôá ðñùôüíéá èá åßíáé
äýï ëéãüôåñá áðü ôá çëåêôñüíéá, Üñá x - 2. Éó÷ýåé:
x + x - 2 + x - 2 = 26 Þ 3x = 30 Þ x = 10
¢ñá: Æ = 8 êáé Á = Æ + Í = 8 + 8 = 16.
1.3.96 á. ¸óôù x ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí.
¢ñá, ôá íåôñüíéá åßíáé x + 9 êáé ôá ðñùôüíéá èá åßíáé
x - 1. Éó÷ýåé:
x + 9 + x - 1 = 80 Þ 2x = 72 Þ x = 36
¢ñá: Z = 35 êáé Á = 80.
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 1.3
ÈÝìá 1ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
4. ËáìâÜíïõìå õðüøç ôïí ðßíáêá êáé ôéò ðáñáôç-
ñÞóåéò ôïõ èÝìáôïò 2.8á. ÊáôáëÞãïõìå:
á-v, â-i, ã-vi, ä-iv, å-ii, óô-iii.
5. á. Ï áôïìéêüò ôïõ áñéèìüò (Æ).
â. Éóüôïðá åßíáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôï-
ìéêü áñéèìü (Æ) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü (Á).
ÉóïâáñÞ åßíáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü áôï-
ìéêü áñéèìü (Æ) êáé ßäéï ìáæéêü áñéèìü (Á).
ÈÝìá 2ï
1. Ôá Üôïìá áðïôåëïýíôáé áðü ìéêñÜ óùìáôßäéá.
Óôï êÝíôñï åíüò áôüìïõ åßíáé ï ðõñÞíáò, ï ïðïßïò
ðåñéÝ÷åé íåôñüíéá êáé ðñùôüíéá. Ãýñù áðü ôïí ðõ-
ñÞíá âñßóêïíôáé ôá çëåêôñüíéá, ðïõ Ý÷ïõí áñíç-
ôéêü öïñôßï, óå áíôßèåóç ìå ôá ðñùôüíéá, ðïõ Ý÷ïõí
èåôéêü öïñôßï. ¼ôáí ôá Üôïìá áíôéäñïýí, ìðïñåß íá
ðÜñïõí Þ íá äþóïõí çëåêôñüíéá êáé íá ãßíïõí
öïñôéóìÝíá óùìáôßäéá, ôá ïðïßá ïíïìÜæïíôáé éü-
íôá. Ôá Üôïìá, åðßóçò, ìðïñïýí íá åíùèïýí ìáæß óå
ìéêñÝò ïìÜäåò, ïé ïðïßåò ïíïìÜæïíôáé ìüñéá.
2. á. Óõãêñßíïõìå ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí êáé
ôùí çëåêôñïíßùí óôçí êÜèå ðåñßðôùóç. Âñßóêïõìå
üôé ôá ó÷Þìáôá Á,  êáé Ä åêöñÜæïõí Üôïìá (Ý÷ïõí
ßóï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé çëåêôñïíßùí), åíþ ôï
ó÷Þìá à åêöñÜæåé êáôéüí (Ý÷åé ëéãüôåñá çëåêôñüíéá
áðü ðñùôüíéá).
â. Ôï êáôéüí à Ý÷åé öïñôßï 1+, áöïý Ý÷åé Ýíá çëå-
êôñüíéï ëéãüôåñï áðü ôá ðñùôüíéá.
ã. Âñßóêïõìå ôïí áôïìéêü áñéèìü áðü ôïí áñéèìü
ôùí ðñùôïíßùí, åíþ ãéá ôïí ìáæéêü áñéèìü áèñïß-
æïõìå ôá ðñùôüíéá êáé ôá íåôñüíéá ôïõ ðõñÞíá. Âñß-
587
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

óêïõìå: Á (Æ = 1, Á = 1), Â (Æ = 3, Á = 6), Ã (Æ = 2, Á = 4), 1.5.19 10% w/w.

Ä (Æ = 4, Á = 7). 1.5.21 2,5 g KOH.
3. Ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Þ
1.5.23 156,25 mL äéáëýìáôïò ÍaOH.
ðåñéóóüôåñá Üôïìá ßäéïõ áôïìéêïý áñéèìïý (Æ), åíþ
ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ 1.5.25 15% w/v.
ðåñéóóüôåñá Üôïìá äéáöïñåôéêïý áôïìéêïý áñéè- 1.5.27 9% w/w.
ìïý (Æ).
1.5.29 12% w/w.
ÈÝìá 3ï
1.5.31 80 mL íåñïý.
á. (NH4)2CO3: 2 Üôïìá Í, 8 Üôïìá Ç, 1 Üôïìï C êáé 3
Üôïìá Ï. 1.5.33 1:3, ç æçôïýìåíç áíáëïãßá ìáæþí.
HNO3: 1 Üôïìï Ç, 1 Üôïìï Í êáé 3 Üôïìá Ï. 1.5.35 125 mL íåñïý åîáôìßóôçêáí.
CH3CH3: 2 Üôïìá C êáé 6 Üôïìá Ç. 1.5.37 5,5% w/v.
SO 24- : 1 Üôïìï S êáé 4 Üôïìá O.
1.5.39 6,84% w/w.
â. á - ii, â - i, ã - iv, ä - iii.
ÈÝìá 4ï
1.5.41 400 mL áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
á. 26X3+. ¸óôù x ôá çëåêôñüíéá, ïðüôå èá éó÷ýåé x = 1.5.43 1:1, ç æçôïýìåíç áíáëïãßá ôùí ìáæþí.
= 26 - 3 = 23 ëüãù ôïõ èåôéêïý öïñôßïõ 3+. Ôá 1.5.45 á. i. 16,67% w/w. ii. Äéáëýïíôáé ôá 24 g
íåôñüíéá èá åßíáé: 7 + x = 7 + 23 = 30. Ï ìáæéêüò áñéè- Üëáôïò Á êáé ôá õðüëïéðá 26 g ðáñáìÝíïõí
ìüò èá åßíáé: Á = Æ + Í = 26 + 30 = 56. áäéÜëõôá. â. 25 g Üëáôïò  óå 100 g íåñïý.
â. Ç: 1 ðñùôüíéï (p) êáé êáíÝíá íåôñüíéï (n). P: 15 1.5.47 á. x = 30, y = 40. â. 36 g óôåñåïý.
ðñùôüíéá (p) êáé 16 íåôñüíéá (n). O: 8 ðñùôüíéá (p)
êáé 8 íåôñüíéá (n). ÓõíïëéêÜ èá Ý÷ïõìå: ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
Ðñùôüíéá: 3 · 1 + 1 · 15 + 4 · 8 = 50.
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
Íåôñüíéá: 3 · 0 + 1 · 16 + 4 · 8 = 48.
Çëåêôñüíéá: 50, åöüóïí åßíáé ïõäÝôåñï. 1.5.48 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
ã. Èá áèñïßóïõìå ôá ðñùôüíéá êáé ôá íåôñüíéá 1.5.49 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
êÜèå áôüìïõ ðïõ Ý÷ïõìå. Ãéá ôïí áñéèìü ôùí
1.5.50 á - iii, â - iv, ã - i, ä - ii.
çëåêôñïíßùí èá ëÜâïõìå õðüøç ìáò ôïí óõíïëéêü
áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí êáé ôï öïñôßï ôïõ éüíôïò. 1.5.51 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
i. Êáôéüí ôïõ áììùíßïõ ÍÇ +4 . 1.5.52 á - iv, â - i, ã - ii, ä - v, å - iii.
Ðñùôüíéá: 1 · 7 + 4 · 1 = 11. 1.5.53 á. Ó. â. Ë (O ÷áëêüò åßíáé ìÝôáëëï). ã. Ë
Çëåêôñüíéá: 11 - 1 = 10, ëüãù ôïõ öïñôßïõ 1+. (Ôï íåñü åßíáé ÷çìéêÞ Ýíùóç). ä. Ó. å. Ó.
ii. Èåééêü áíéüí SO 2- 4 . 1.5.54 Óå ìåßãìá áíáöÝñïíôáé ïé éäéüôçôåò: â, ã, å.
Ðñùôüíéá: 1 · 16 + 4 · 8 = 48.
1.5.55 á. Ë (Ìðïñåß íá Ý÷ïõí êáé åôåñïãåíÞ
Çëåêôñüíéá: 48 + 2 = 50, ëüãù ôïõ öïñôßïõ 2-.
óýóôáóç). â. Ó. ã. Ó. ä. Ë (Ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç äéá÷ù-
1.5 Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò. ñßæåôáé óôá óõóôáôéêÜ ôçò ìüíï ìå ÷çìéêÝò äéåñãá-
óßåò, åíþ Ýíá ìåßãìá, ìå öõóéêÝò êáé ÷çìéêÝò
Äéáëýìáôá. Ðåñéåêôéêüôçôåò äéåñãáóßåò). å. Ó.
äéáëõìÜôùí. Äéáëõôüôçôá 1.5.56 á. Ë. â. Ó. ã. Ë. ä. Ë.
ÅöáñìïãÝò ôùí ëõìÝíùí áóêÞóåùí 1.5.57 ËáíèáóìÝíåò åßíáé ïé ðñïôÜóåéò: á, ä êáé å.
Ç ëýóç êÜèå åöáñìïãÞò åßíáé ç ßäéá ìå áõôÞ ôçò 1.5.58 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
áíôßóôïé÷çò ëõìÝíçò Üóêçóçò. 1.5.59 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. iii, â. ii.
1.5.17 20% w/w. 1.5.60 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé â êáé å.

588
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.61 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ¼ôáí ðáßñíïõìå Ýíá ìÝñïò áðü Ýíá äéÜëõìá, ç
1.5.62 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. óýóôáóÞ ôïõ ðáñáìÝíåé ç ßäéá.

1.5.63 á. Ó. â. Ó. ã. Ó. ä. Ë. 1.5.81 Èá áíáëýóïõìå ôéò äýï ðåñéåêôéêüôçôåò

ðïõ äßíïíôáé. Ãéá íá ìåéþóïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá,
1.5.64 ÁñáéÜ äéáëýìáôá åßíáé, ðñáêôéêÜ, áõôÜ èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå áñáßùóç. Ãíùñßæïõìå üôé ìå
ðïõ Ý÷ïõí ðåñéåêôéêüôçôá ìéêñüôåñç Þ ßóç áðü ôçí áñáßùóç åíüò äéáëýìáôïò áðü ôçí ðñïóèÞêç
1%. Óôï äéÜëõìá ä èá ðñÝðåé íá ìåôáôñÝøïõìå ôçí êáèáñïý äéáëýôç, ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóß-
ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ äßíåôáé óå % w/v. áò ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ. 10% w/v:
Óôï 1 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 100 mg Þ 0,1 g NH3 óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g Ca(OH)2
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 10 g 82 mL äéáëýìáôïò » ö = 8,2 g
¢ñá 10% w/v. 5% w/v:
EðïìÝíùò áñáéÜ åßíáé ôá äéáëýìáôá â êáé å. óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g Ca(OH)2
1.5.65 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ö = 164 mL äéáëýìáôïò » 8,2 g
1.5.66 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ìå ôçí ÅðïìÝíùò ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 164 - 82 = 82 mL
áñáßùóç ìåéþíåôáé ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. íåñïý. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
Ôá 100 g ÇCl óå 1 L = 1000 mL äéáëýìáôïò 1.5.82 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé ã êáé ä.
áíôéóôïé÷ïýí óå ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/v.
1.5.83 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
1.5.67 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. Må ôçí
ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò áõîÜíåôáé ç
1.5.84 Ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí
éó÷ýåé:
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
mä. ïõóßáò (1) + mä. ïõóßáò (2) = mä. ïõóßáò (3) (1)
1.5.68 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ôï ôåëéêü
¸óôù üôé áíáìåéãíýïíôáé m1 g äéáëýìáôïò 1 ìå m2 g
äéÜëõìá Ý÷åé åíäéÜìåóç ðåñéåêôéêüôçôá.
äéáëýìáôïò 2.
1.5.69 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ÊïñåóìÝíï ÄéÜëõìá 1: 4% w/w:
ïíïìÜæåôáé ôï äéÜëõìá óôï ïðïßï Ý÷åé äéáëõèåß ç ìÝ-
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g Mg(OH)2
ãéóôç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò. Óõíåðþò, åßíáé
m1 g äéáëýìáôïò ö = 4m1/100 g
ôï ðéï ðõêíü.
ÄéÜëõìá 2: 12% w/w:
1.5.70 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Mg(OH)2
â. Ëüãù ìåßùóçò ôçò ðßåóçò, ìåéþíåôáé ç äéáëõôüôç-
m2 g äéáëýìáôïò ö = 12m2/100 g
ôá ôïõ CO2 óôï õãñü.
ÄéÜëõìá 3: 10% w/w:
1.5.71 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g Mg(OH)2
1.5.72 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. (m1 + m2) g äéáëýìáôïò ö = 10(m1 + m2)/100 g
1.5.73 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Áíôéêáèéóôïýìå ôéò ìÜæåò ôùí äéáëõìÝíùí ïõóéþí
1.5.74 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. ðïõ âñÞêáìå óôç ó÷Ýóç (1):
4m 1 12m 2 10(m 1+ m 2)
1.5.75 (Âë. 1.5.8.) Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. + = Þ 2m2 = 6m1 Þ
100 100 100
1.5.76 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. Ç äéáëõôü- m1 1
ôçôá áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, = . Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
m2 3
ïðüôå ôï äéÜëõìá ãßíåôáé áêüñåóôï.
1.5.77 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â êáé ä.
1.5.85 á - ii, â - i, ã - iv, ä - iii.

1.5.78 á. Ë. â. Ó. ã. Ë. ä. Ó. å. Ë.
1.5.86 á - iv, â - iii, ã - i, ä - ii.

1.5.79 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé á êáé ã. ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

1.5.80 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
1.5.87 Âë. 1.5.1.

589
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.88 Âë. 1.5.2. ×çìéêü óôïé÷åßï ïíïìÜæåôáé ôï 1.5.100 Âë. 1.5.10. Óýìöùíá ìå ôçí åêöþíçóç
êáèïñéóìÝíï óþìá, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Üôïìá ìå éó÷ýåé üôé ôï Üæùôï êáé ôï õäñïãüíï åíþíïíôáé ìå
ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ). ×çìéêÞ Ýíùóç ïíïìÜæå- áíáëïãßá ìáæþí 14:3 áíôßóôïé÷á. Óôçí ðåñßðôùóç
ôáé ôï êáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Üôï- ðïõ äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ
ìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü (Æ). õäñïãüíïõ, èá ðñÝðåé íá åëÝã÷ïõìå áí âñßóêïíôáé
1.5.89 Ôá ÷çìéêÜ óôïé÷åßá äéáêñßíïíôáé óå äýï óôçí ðáñáðÜíù áíáëïãßá.
êáôçãïñßåò: á. ôá ìÝôáëëá (ð.÷. Na, íÜôñéï) êáé â. ôá á. Ôï Üæùôï êáé ôï õäñïãüíï âñßóêïíôáé óå áíáëï-
áìÝôáëëá (ð.÷. C, Üíèñáêáò). ãßá 14:3, Üñá èá åíùèïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò.
1.5.90 á. C, â. O, ã. Ca, ä. Cl, å. Cu, óô. Í, æ. Na, ç. 14 g Í åíþíïíôáé ìå 3 g Ç êáé äßíïõí 17 g ÍH3
Ç. 28 g Í » ö=6gÇ » ö = 34 g ÍH 3
1.5.91 á. Éþäéï, â. öùóöüñïò, ã. öèüñéï, ä. â. Ôï Üæùôï êáé ôï õäñïãüíï äå âñßóêïíôáé óå áíá-
êÜëéï, å. ìáãíÞóéï, óô. óßäçñïò, æ. áóâÝóôéï, ç. ëïãßá 14:3, Üñá äå èá åíùèïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò.
ïîõãüíï. Èá ðñÝðåé íá ãßíåé Ýëåã÷ïò ðåñßóóåéáò. Èåùñïýìå
üôé áíôéäñÜ ðëÞñùò ìéá áðü ôéò äýï ðïóüôçôåò êáé
1.5.92 á. â. Âë. 1.5.2. ã. i. ÅôåñïãåíÝò ìåßãìá: ôï
óõãêñßíïõìå ôçí ðïóüôçôá ôçò Üëëçò, ðïõ ðñï-
áßìá. ii. ÏìïãåíÝò ìåßãìá: êñáóß.
êýðôåé, ìå áõôÞ ðïõ åß÷áìå áñ÷éêÜ.
1.5.93 Âë. ôïí ðßíáêá óôï 1.5.11. ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò
1.5.94 Ïé äéáöïñÝò äßíïíôáé óôï èÝìá 1.5.9. Ôá 14 g Í åíþíïíôáé ìå 3 g H
1.5.95 á. Âë. 1.5.11. â. i. åôåñïãåíÞ ìåßãìáôá: ëÜ- ö = 42 g N » 9gH
äé óå íåñü, êåñß óå ïéíüðíåõìá êáé áëåýñé ìå íåñü, ii.
Tá 42 g Í ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åíùèïýí ìå ôá 9 g
ïìïãåíÞ ìåßãìáôá: õäáôéêü äéÜëõìá áììùíßáò, ðïñ-
H åßíáé ëéãüôåñá áðü ôá 45 g N ðïõ Ý÷ïõìå. Óõíåðþò,
ôïêáëÜäá êáé êñáóß, iii. êáèïñéóìÝíåò ïõóßåò:
ôï Üæùôï åßíáé óå ðåñßóóåéá êáé èá óôçñé÷èïýìå
÷áëêüò (Cu), óßäçñïò (Fe) êáé ïîõãüíï (Ï2), iv. ÷çìé-
óôçí ðïóüôçôá ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ ìðïñåß íá áíôé-
êÜ óôïé÷åßá: áóâÝóôéï (Ca), ìüëõâäïò (Pb) êáé êáó-
äñÜóåé ðëÞñùò.
óßôåñïò (Sn), v. ÷çìéêÝò åíþóåéò: õäñïîåßäéï ôïõ
áóâåóôßïõ (Ca(OH)2), íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3) êáé áíèñá- ôá 3 g Ç äßíïõí 17 g ÍH3
êéêü íÜôñéï (Na2CO3). 9gÇ » ö = 51 g ÍH3
1.5.96 Äåí åßíáé áðáñáßôçôï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ¢ñá, èá ó÷çìáôéóôïýí 51 g ÍÇ3 êáé èá ðåñéóóÝøïõí
óå Ýíá äéÜëõìá áììùíßáò óõíáíôÜìå ðåñéóóüôåñá 45 - 42 = 3 g áæþôïõ.
áðü äýï åßäç áôüìùí. ã. ¼ìïéá èá ãßíåé Ýëåã÷ïò ðåñßóóåéáò.
1.5.97 Âë. 1.5.11. ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò
1.5.98 Áõôü óõìâáßíåé ìüíï óôçí ðåñßðôùóç Ôá 14 g Í åíþíïíôáé ìå 3 g H
ðïõ ïé ðïóüôçôåò ôïõ áæþôïõ êáé ôïõ õäñïãüíïõ 42 g N » ö=9gH
áíôéäñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò. Áí õðÜñ÷åé ðåñßó- Tá 9 g Ç ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åíùèïýí ìå ôá 42 g
óåéá áíôéäñþíôïò, äåí éó÷ýåé. Í åßíáé ëéãüôåñá áðü ôá 15 g Ç ðïõ Ý÷ïõìå. Óõíåðþò,
1.5.99 Âë. 1.5.10. Óýìöùíá ìå ôçí åêöþíçóç ôï õäñïãüíï åßíáé óå ðåñßóóåéá êáé èá óôçñé÷èïýìå
éó÷ýåé üôé ôï õäñïãüíï êáé ôï ïîõãüíï åíþíïíôáé ìå óôçí ðïóüôçôá ôïõ áæþôïõ ðïõ ìðïñåß íá áíôé-
áíáëïãßá ìáæþí 1:8 áíôßóôïé÷á. äñÜóåé ðëÞñùò.
á. 1 g Ç åíþíåôáé ìå 8 g O êáé äßíïõí 9 g H2O ôá 14 g Í äßíïõí 17 g ÍH3
ö=3gH » 24 g O » ö = 27 g H 2O 42 g Í » ö = 51 g ÍH3
â. 9 g H2O äßíïõí 1 g Ç êáé 8 g O ¢ñá, èá ó÷çìáôéóôïýí 51 g ÍÇ3 êáé èá ðåñéóóÝøïõí
90 g H2Ï » ö = 10 g H ö = 80 g O 15 - 9 = 6 g õäñïãüíïõ.
ã. 9 g H2O äßíïõí 1 g Ç 1.5.101 á. Âë. 1.5.5. â. Êñáóß, ðïñôïêáëÜäá,
ö = 108 g H2Ï » 12 g H. ÷ëùñßíç.

590

1.5.102 á. i. ÁÝñéá. ii. ÕãñÜ. iii. ÓôåñåÜ.
â. Âë. 1.5.5.
ã. ÁÝñéï äéÜëõìá Þ áÝñéï ìåßãìá: ï áôìïóöáéñéêüò
áÝñáò óå ìéêñÞ ðïóüôçôá. Õãñü äéÜëõìá: õäáôéêü
äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ. Óôåñåü äéÜëõìá Þ êñÜìá:
áôóÜëé (áðïôåëåßôáé áðü Üíèñáêá êáé óßäçñï).
ä. Ôá óçìáíôéêüôåñá äéáëýìáôá åßíáé ôá õãñÜ, êáé
áðü áõôÜ ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá. Óôçí ðñÜîç, ãéá ôçí
ðñáãìáôïðïßçóç ðåéñáìÜôùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé
êõñßùò õãñÜ äéáëýìáôá.
1.5.103 Ôï äéÜëõìá áðïôåëåßôáé áðü ôïí äéáëý-
ôç êáé ôç äéáëõìÝíç Þ ôéò äéáëõìÝíåò ïõóßåò. Âë. 1.5.5.
1.5.104 Âë. 1.5.5. á. Äéáëýôçò: ôï íåñü. Äéáëõ-
ìÝíç ïõóßá: ôï õäñï÷ëþñéï (HCl). â. Äéáëýôçò: ôï
íåñü. ÄéáëõìÝíç ïõóßá: ôï êáõóôéêü íÜôñéï (NaOH).
1.5.105 á. Âë. 1.5.6. â. Ðáñáäåßãìáôá:
ÄéÜëõìá áììùíßáò (NH3) 8% w/w:
óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g áììùíßáò.
ÄéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ (HCl) 12% w/v:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g õäñï÷ëù-
ñßïõ.
1.5.106 á. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4
g íéôñéêïý ïîÝïò. â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ï-
íôáé 12 g áììùíßáò.
1.5.107 á. Ôçí åðß ôïéò åêáôü êáôz üãêï ðåñéå-
êôéêüôçôá (% v/v), ç ïðïßá åêöñÜæåé ôá mL ôçò äéá-
ëõìÝíçò ïõóßáò, ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL äéáëý-
ìáôïò.
â. Ôçí åðß ôïéò åêáôü êáôz üãêï ðåñéåêôéêüôçôá (%
v/v) Þ ôïõò áëêïïëéêïýò âáèìïýò (°), ç ïðïßá åêöñÜ-
æåé ôá mL ôçò áéèáíüëçò (ïéíïðíåýìáôïò), ðïõ ðåñéÝ-
÷ïíôáé óå 100 mL ðïôïý.
1.5.108 á. Óôá 100 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 80 mL
áæþôïõ êáé 20 mL ïîõãüíïõ.
â. Óôá 100 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 12 mL ïé-
íïðíåýìáôïò (áéèáíüëçò).
1.5.109 á. ¼ôáí ôá äéáëýìáôá åßíáé ðïëý áñáéÜ,
üðùò óôçí ðåñßðôùóç ôùí áôìïóöáéñéêþí ñýðùí,
÷ñçóéìïðïéïýìå ðïëý ìéêñÝò åêöñÜóåéò ðåñéåêôéêü-
ôçôáò.
â. Ôï ðïóü ôçò ìåèáíüëçò óôï êñáóß äåí ðñÝðåé íá
îåðåñíÜ ôá 200 ppm (w). Áõôü óçìáßíåé üôé:
óôá 1000000 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 200 g ìåèáíü-
ëçò.
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
Ç åðéôñåðôÞ ðïóüôçôá ôçò ù÷ñáôïîßíçò Á óôá äç-
ìçôñéáêÜ äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôá 5 ppb. Áõôü
óçìáßíåé üôé:
óôá109 gäçìçôñéáêþíðåñéÝ÷ïíôáé5gù÷ñáôïîßíçò Á.
1.5.110 á. 0,8 ppm (v) NO:
óôá 1000000 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mL NO.
â. 2 ppb (w):
Óôá 1000000000 g íåñïý ðåñéÝ÷ïíôáé 2 g Üëáôïò ôïõ
õäñáñãýñïõ.
1.5.111 ¸íá äéÜëõìá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò áñáéü
Þ ðõêíü áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ (Âë.
4.6â). ÐñáêôéêÜ, áñáéü èåùñïýìå Ýíá äéÜëõìá ìå
ðåñéåêôéêüôçôá 1% w/w Þ 1% w/v.
1.5.112 á. Óôï äéÜëõìá ôçò áììùíßáò, äéáëýôçò
åßíáé ôï íåñü (H2O) êáé äéáëõìÝíç ïõóßá ç áììùíßá
(ÍÇ3).
â. Óôï äéÜëõìá, äéáëýôçò åßíáé ôï íåñü (Ç2Ï) êáé äéá-
ëõìÝíåò ïõóßåò ôï ïîéêü ïîý (CH3COOH) êáé ôï ïîéêü
íÜôñéï (CH3COONa).
ã. Óôï äéÜëõìá, äéáëýôçò åßíáé ôï íáöèáëßíéï êáé äéá-
ëõìÝíç ïõóßá ôï èåßï.
ä. Óôï äéÜëõìá, äéáëýôçò åßíáé ï ôåôñá÷ëùñÜíèñá-
êáò (CCl4) êáé äéáëõìÝíç ïõóßá ôï âñüìéï (Br2).
1.5.113 á. 2,4% w/v óçìáßíåé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,4 g Br2.
â. 4,8% w/w óçìáßíåé:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4,8 g èåßïõ.
1.5.114 á. Âë. 1.5.6.
â. i. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ Ý÷ïõìå äéÜëõìá ìå äýï äéá-
ëõìÝíåò ïõóßåò (áììùíßá êáé ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï),
åíþ ç êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá Ý÷åé ôç äéêÞ ôçò Ýêöñáóç
ðåñéåêôéêüôçôáò. ¸÷ïõìå üôé óôá 100 mL äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ÍÇ3 êáé 8 g NH4Cl. ii. ¼ìïéá Ý÷ïõìå üôé
óôá 100 mL áÝñéïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 mL O2 êáé
80 mL N2.
1.5.115 á. i. m = ñ · V Þ m = 1,25 · 2000 Þ m =
2500 g, ii. V = m/ñ Þ V = 400/1,25 Þ V = 320 mL.
â. mäéáëýìáôïò = 140 + 20 = 160 g. i. ñ = 160/128 Þ ñ =
1,25 g/mL, ii. 15,625% w/v.
1.5.116 á. i. môåëéêïý = máñ÷éêïý + míåñïý,
ii. V2 = V1 + Víåñïý, iii. mä. ïõóßáò1 = mä. ïõóßáò2.
â. i. môåëéêïý = máñ÷éêïý + mHCl, ii. V2 » V1,
iii. mä. ïõóßáò2 = mä. ïõóßáò1 + mêáèáñïý HCl.
ã. i. môåëéêïý = máñ÷éêïý1 + máñ÷éêïý2,
591
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
ii. V3 = V1 + V2, iii. mä. ïõóßáò2 = mä. ïõóßáò1 + mêáèáñïý HCl.
1.5.117 Âë. 1.5.12.
á. ¸÷ïõìå áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞ-
êç äéáëýôç (íåñü). i. H ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìá-
ôïò åëáôôþíåôáé, ii. ç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
(ÍaNO3) ìÝíåé óôáèåñÞ êáé iii. ç ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ
äéáëýìáôïò åëáôôþíåôáé.
â. ¸÷ïõìå óõìðýêíùóç ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñï-
óèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaNO3). i. H
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé, ii. ç ìÜæá
ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÍaNO3) áõîÜíåôáé êáé iii. ç
ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé.
ã. ¸÷ïõìå óõìðýêíùóç ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí áöáß-
ñåóç äéáëýôç (íåñü). i. H ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëý-
ìáôïò áõîÜíåôáé, ii. ç ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò
(ÍaNO3) ìÝíåé óôáèåñÞ êáé iii. ç ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ
äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé.
ä. ¸÷ïõìå áíÜìåéîç ôïõ äéáëýìáôïò ìå Üëëï äéÜëõ-
ìá ôçò ßäéáò ïõóßáò ìå ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá.
i. H ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé, ii. ç
ìÜæá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÍaNO3) áõîÜíåôáé êáé
iii. ç ðõêíüôçôá (ñ) ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé.
1.5.118 Èá åßíáé ìåãáëýôåñç áðü 1 g/mL. Ç áý-
îçóç ôçò ìÜæáò ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå ôç ìÜæá
ôïõ NaCl ðïõ ðñïóôÝèçêå, åíþ ç ìåôáâïëÞ ôïõ
üãêïõ ìðïñåß íá åßíáé êáé áìåëçôÝá.
1.5.119 á. Ë (Ãßíåôáé ìå ðñïóèÞêç íåñïý). â. Ë
(Ìüíï óå õäáôéêü äéÜëõìá). ã. Ó. ä. Ó (Ç ßäéá
ðïóüôçôá êáèáñïý HCl èá ðåñéÝ÷åôáé óå ìåãá-
ëýôåñç ðïóüôçôá äéáëýìáôïò).
1.5.120 á. Ë (Ôá äéáëýìáôá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ
ðõêíüôçôá áðü 1 g/mL). â. Ó (¸÷ïõìå ìåãáëýôåñç
ðïóüôçôá êáèáñïý HCl óå ìéêñüôåñç ðïóüôçôá Þ
óå ßäéá ðïóüôçôá äéáëýìáôïò). ã. Ó (Ç ßäéá ðïóüôçôá
êáèáñïý HCl/HBr èá ðåñéÝ÷åôáé óå ìåãáëýôåñç
ðïóüôçôá äéáëýìáôïò). ä. Ë (Ôï äåýôåñï äéÜëõìá
Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ % w/v).
1.5.121 á. Ë (Ôï NaCl åßíáé åõäéÜëõôç ïõóßá êáé
ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá åßíáé ó÷åôéêÜ ðõêíü). â. Ë. ã.
Ó (Ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß áýîçóç
ôçò äéáëõôüôçôáò). ä. Ë.
1.5.122 á. Ó (Ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò
ìåéþíåôáé ç äéáëõôüôçôá ôïõ áåñßïõ). â. Ó. ã. Ë (¼ôáí
ðáßñíïõìå ìéá ðïóüôçôá áðü Ýíá äéÜëõìá ç
ðåñéåêôéêüôçôá äåí áëëÜæåé). ä. Ó
592
1.5.123 á. Âë. 1.5.8. â. Âë. 1.5.8. ã. Âë. 1.5.8.
1.5.124 Âë. 1.5.8.
1.5.125 á. i. Ðåñéåêôéêüôçôá ìéêñüôåñç áðü
2,2% w/v. ii. Ðåñéåêôéêüôçôá ßóç ìå 2,2% w/v.
â. Óôá 100 mL íåñïý ðñïóèÝôïõìå 5 g Üëáôïò Á.
1000 mL íåñïý ö = 50 g > 22 g
¢ñá, èá ó÷çìáôéóôåß ßæçìá Üëáôïò Á, áöïý äåí
ìðïñåß íá äéáëõèåß üëç ç ðïóüôçôá. Óõíåðþò, èá
Ý÷ïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìå ðáñïõóßá óôåñåïý
Üëáôïò Á ìÜæáò 5 - 2,2 = 2,8 g.
1.5.126 Ìå ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò óå êá-
ôÜëëçëç ôéìÞ, ìå åîÜôìéóç êáôÜëëçëçò ðïóüôçôáò
äéáëýôç Þ ìå ôçí ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò óôåñåïý AgI.
1.5.127 Må êáôÜëëçëç áýîçóç ôçò ðßåóçò, ìå
êáôÜëëçëç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò Þ ìå äéáâßâá-
óç êáôÜëëçëçò ðïóüôçôáò CO2.
1.5.128 á. Ç êáìðýëç ii. â. Ç äéáëõôüôçôá äßíå-
ôáé áðü ôï i.
1.5.129 á. ÓôáèåñÞ. â. Áýîçóç.
1.5.130 á. i. Áêüñåóôï äéÜëõìá. ii. ÊïñåóìÝíï
äéÜëõìá. iii. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá ðïõ ðåñéÝ÷åé 2 g
áäéÜëõôïõ óôåñåïý.
â. Óôï äéÜëõìá i.
ÁóêÞóåéò äéáëõìÜôùí ãéá ëýóç
1.5.131 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 360 + 40 = 400 g
Óôá 400 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g HCl
100 g äéáëýìáôïò » ö = 10 g
¢ñá, 10% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.132 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä.ïõóßáò = 480 + 20 = 500 g
Óôá 500 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÍH3
100 g äéáëýìáôïò » ö=4g
¢ñá, 4% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.133 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 88 + 12 = 100 g
m 100
ñ= Þ 1,25 = Þ V = 80 mL
V V
á. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g NaOH.
¢ñá, 12% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

â. Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g NaOH ÅðïìÝíùò, äéáëýèçêáí óå 400 - 80 = 320 g H2O.

100 mL äéáëýìáôïò » ö = 15 g
1.5.140 8% w/v:
¢ñá, 15% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH
1.5.134 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå: m
ñ= Þ m = 1,2 · 100 Þ m = 120 g
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 162 + 18 = 180 g V
m 180 Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH
ñ= Þ 1,2 = Þ V = 150 mL
V V (560 + x) g äéáëýìáôïò » x g NaOH
á. Óôá 180 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g HÍÏ3. 120 8
= Þ 15x = 560 + x Þ x = 40 g
¢ñá, 10% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. 560 + x x
â. Óôá 150 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g HÍÏ3 ¢ñá, äéáëýèçêáí 40 g NaOH óå 560 g H2O.
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 12 g
1.5.141 12% w/w:
¢ñá, 12% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g HNO3
1.5.135 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå: 225 g äéáëýìáôïò » ö = 27 g
m ¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 27 g HNO3.
ñ= Þ m = 1,2 · 115 Þ m = 138 g
V
1.5.142 24% w/w:
Óôá 138 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13,11 g KOH
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 24 g HClO3
100 g äéáëýìáôïò » ö = 9,5 g
500 g äéáëýìáôïò » ö = 120 g HClO3
¢ñá, 9,5% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.143 10% v/v:
1.5.136 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
Óôá 100 mL ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 mL CO
m
ñ= Þ m = 1,3 · 150 Þ m = 195 g 800 mL ìåßãìáôïò » ö = 80 mL
V
¢ñá, Ý÷ïõìå 80 mL CO êáé 800 - 80 = 720 mL CO2.
Óôá 195 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9,75 g H2SO4
100 g äéáëýìáôïò » ö=5g
1.5.144 á. 11°:
Óôá 100 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 11 mL áéèáíüëçò
¢ñá, 5% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
250 mL êñáóéïý » ö = 27,5 mL
1.5.137 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
â. ¸÷ïõìå m = ñ · V Þ m = 0,8 · 27,5 Þ m = 22 g áé-
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 560 + 40 = 600 g èáíüëçò.
Óôá 600 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g NaNO3
1.5.145 25% w/w:
100 g äéáëýìáôïò » ö = 6,67 g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g NaOH
¢ñá, 6,67% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
m 100
Óôá 500 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g NaNO3 ñ= ÞV= mL
V 1,6
100 mL äéáëýìáôïò » ö=8g
100
¢ñá, 8% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g NaOH
1,6
1.5.138 Óôá 500 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 56 g.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 160 g
m 56
ñ= Þ 0,8 = Þ V = 70 mL áéèáíüëçò ¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 160 g NaOH.
V V
1.5.146 19,6% w/w:
Óôá 500 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 70 mL áëêïüëçò
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19,6 g H2SO4
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 14 mL
m 100
¢ñá, 14% v/v Þ 14°. ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25
1.5.139 20% w/w: Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19,6 g H2SO4
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HF 150 mL äéáëýìáôïò » ö = 36,75 g
ö = 400 g » 80 g HF ¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 36,75 g H2SO4.

593
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.147 á. 4% w/w: 1.5.153 12,8% w/w:

Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g Ca(OH)2 Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12,8 g NH3
ö = 300 g äéáëýìáôïò » 12 g m 100
ñ= ÞV= mL
¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé óå 300 g äéáëýìáôïò. V 1,05
m 300 g 100
â. ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,2 . Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12,8 g NH3
V 250 mL 1,05
1.5.148 á. 20% w/w: 100 mL äéáëýìáôïò » ö = 13,44 g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÍÇ3 ¢ñá, 13,44% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
600 g äéáëýìáôïò » ö = 120 g 1.5.154 30% w/w:
¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 120 g ÍH3. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g HCl
â. 24% w/v: m 100
ñ= ÞV= mL
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 24 g NH3 V 1,4
ö = 500 mL äéáëýìáôïò » 120 g NH 3 100
m 600 g Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g HCl
¢ñá, ñ = Þñ= Þ ñ = 1,2 . 1,4
V 500 mL
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 42 g
1.5.149 19% v/v: ¢ñá, 42% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
Óôá 100 L ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19 L O2
1.5.155 19,8% w/v:
ö = 3000 L ìåßãìáôïò » 570 L
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19,8 g Ca(OH)2
¢ñá, Ý÷ïõìå 3000 L Þ 3 m3 áÝñá. m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,32 · 100 Þ m = 132 g
1.5.150 8% w/w: V
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HCl Óôá 132 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19,8 g Ca(OH)2
m 100 100 g äéáëýìáôïò » ö = 15 g
ñ= ÞV= mL
V 1,28 ¢ñá, 15% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
100
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HCl 1.5.156 15% w/v:
1,28 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÇCl
ö = 625 mL äéáëýìáôïò » 64 g m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,2 · 100 Þ m = 120 g
¢ñá, ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå 625 mL áðü ôï V
äéÜëõìá áõôü. Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g HCl
1.5.151 15% w/v: 100 g äéáëýìáôïò » ö = 12,5 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g HNO3 ¢ñá, 12,5% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,2 · 100 Þ m = 120 g 1.5.157 48% w/v:
V Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g ÇI
Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g HNO3 m
ö = 100,8 g äéáëýìáôïò » 12,6 g ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,6 · 100 Þ m = 160 g
V
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. Óôá 160 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g HI
1.5.152 8% w/w: 100 g äéáëýìáôïò » ö = 30 g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH ¢ñá, 30% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
m 100
ñ= ÞV= mL Þ V = 80 mL 1.5.158 Ç ìÜæá ôïõ áôóáëéïý åßíáé ßóç ìå:
V 1,25 mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 490 + 10 = 500 kg
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH Óôá 500000 g êñÜìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10000 g C
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 10 g 100 g êñÜìáôïò » ö=2g
¢ñá, 10% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.

594
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

¢ñá, 2% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áôóáëéïý óå Üí- 1.5.164 Ç ðõêíüôçôá ôïõ íåñïý åßíáé ßóç ìå 1
èñáêá. g/mL, Üñá Ý÷ïõìå 380 g íåñïý êáé 120 g ïõóßáò Á. Ç
1.5.159 1 kg = 1000 g = 106 mg íåñïý. ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé: 380 + 120 = 500 g.
á. i. Ç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 0,08 ppm. ii. Ç ðåñéåêôé- Óôá 500 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 120 g Á
êüôçôá åßíáé 80 ppb. 100 g äéáëýìáôïò » ö = 24 g
â. Ç ÷ñÞóç âåíæßíçò super áðü ôá áõôïêßíçôá, áíôß ¢ñá, 24% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
ãéá ÷ñÞóç áìüëõâäçò âåíæßíçò. 1.5.165 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé:
1.5.160 1 m = 1000 L áÝñá Þ 1000 g áÝñá Þ
3
400 + 40 + 60 = 500 g
1.000.000 mg áÝñá. Óôá 500 g ä/ôïò Ý÷ïõìå 40 g HCl êáé 60 g HBr
á. 4 · 10-5 ppm óå ÍÏ2. 100 g ö=8g ö = 12 g
â. 0,04 ìg áíÜ 1000 L áÝñá, Üñá 4 · 10-10 g NO2 áíÜ 10 ¢ñá, 8% w/w óå HCl êáé 12% w/w óå HBr.
L áÝñá. m 500
ñ= ÞV= L Þ V = 400 mL äéáëýìáôïò
1.5.161 20% w/w óçìáßíåé: V 1,25
Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 20 g ä. ïõóßáò Á. Óôá 400 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå 40 g HCl êáé 60 g HBr
m 100 100 mL ö = 10 g ö = 15 g
ñ= ÞV= mL
V 1,5 ¢ñá, 10% w/v óå HCl êáé 15% w/w óå HBr.

Óôá
100
mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Á 1.5.166 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé:
1, 5 558 + 24 + 18 = 600 g
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 96 g Óôá 600 g ä/ôïò Ý÷ïõìå 24 g NaCl êáé 18 g NaNO3
ÄéáâéâÜóôçêáí 96 g áåñßïõ Á. O üãêïò ôïõ áåñßïõ Á 100 g ö=4g ö=3g
ðïõ äéáâéâÜóôçêå èá åßíáé: ¢ñá, 4% w/w óå NaCl êáé 3% w/w óå NaNO2.
m 96
ñ= ÞV= L Þ V = 120 L áåñßïõ Á Óôá 500 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå 24 g NaCl êáé 18 g NaNO2
V 0,8 100 mL ö = 4,8 g ö = 3,6 g
1.5.162 Ôá x g NaOH äéáëýïíôáé 4x g H2O. ¢ñá, 4,8% w/v óå NaCl êáé 3,6% w/w óå NaNO2.
Éó÷ýåé: 1.5.167 ¸÷ïõìå 440 g äéáëýìáôïò. Éó÷ýåé:
x + 4x = 400 Þ x = 80 m 440
á. 320 g íåñïý êáé 80 g NaOH. ñ= Þ V= mL Þ V = 400 mL äéáëýìáôïò
V 1,1
â. Óôá 400 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 80 g NaOH
10% w/w NH3:
100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g NaOH
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NH3
¢ñá, 20% w/w.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g
m 400 g
ã. ñ = Þñ= Þ ñ = 1,25 . 15% w/w NH4Cl:
V 320 mL
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g NH4Cl
ä. Óôá 320 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 80 g NaOH
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 25 g NaOH
¢ñá, óôá 400 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g NH3 êáé
ÅðïìÝíùò, 25% w/v.
60 g NH4Cl.
1.5.163 H õãñáóßá óôçí ðïóüôçôá ôïõ Üëáôïò
1.5.168 Åñãáæüìáóôå ãéá ôçí êÜèå äéáëõìÝíç
åßíáé ßóç ìå: 40 · 0,15 = 6 g êáé êáôÜ óõíÝðåéá ç
ïõóßá ÷ùñéóôÜ. 6% w/v ÍaOH êáé 18% w/v KOH:
êáèáñÞ ðïóüôçôá åßíáé 34 g. Ç ðõêíüôçôá ôïõ
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6g NaOH
íåñïý åßíáé ßóç ìå 1 g/mL, Üñá Ý÷ïõìå 366 g íåñïý
êáé ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé: 366 + 34 = 400 g. m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,5 · 100 Þ m = 150 g
Óôá 400 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 34 g NaNO3 V
100 g äéáëýìáôïò ö = 8,5 g Óôá 150 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g NaOH
¢ñá, 8,5% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá. 100 g äéáëýìáôïò » ö=4g

595
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôá 150 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g ÊOH ¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 2% w/v.
100 g äéáëýìáôïò » ö = 12 g 1.5.174 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
¢ñá, ôï äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óå Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NH3
NaOH êáé ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w óå KOH. 240 mL äéáëýìáôïò » ö = 48 g
1.5.169 Âáóéæüìåíïé óå ìéá ðïóüôçôá äéáëõìÝ- ÄéÜëõìá Ä2: x% w/v
íçò ïõóßáò (ð.÷. 8 g) âñßóêïõìå ôïí üãêï (100 mL, Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NH3
áðü ôçí % w/v) êáé ôçí áíôßóôïé÷ç ìÜæá (125 g, áðü 400 mL äéáëýìáôïò » ö = 4x g
ôçí % w/w).
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 48 = 4x Þ x = 12.
m 125 g
¸÷ïõìå ñ = Þñ= Þ ñ = 1,25 . ¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/v.
V 100 mL
1.5.175 ÄéÜëõìá Ä1: 16% w/w
1.5.170 ÄéÜëõìá Ä1: 15% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g HBr
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÇÍÏ3
x g äéáëýìáôïò » ö = 0,16x g
400 g äéáëýìáôïò » ö = 60 g
ÄéÜëõìá Ä2: 12% w/w
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g HBr
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g HNO3
400 g äéáëýìáôïò » ö = 48 g
500 g äéáëýìáôïò » ö = 5x g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 0,16x = 48 Þ x =
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 60 = 5x Þ x = 12 g. = 300. ¢ñá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí 300 g áñ÷éêïý äéáëý-
¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 12% ìáôïò (Ä1) êáé ðñïóôÝèçêáí 100 g íåñïý.
w/w.
1.5.176 ÄéÜëõìá Ä1: 16% w/w
1.5.171 ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ÍH3
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g NaOÇ x g äéáëýìáôïò » ö = 0,16x g
360 g äéáëýìáôïò » ö = 43,2 g ÄéÜëõìá Ä2: 12% w/w
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ÍH3
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NaOH (x + 200) g äéáëýìáôïò ö = 0,12(x + 200) g
400 g äéáëýìáôïò » ö = 4x g Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 43,2 = 4x Þ x = 0,16x = 0,12(x + 200) Þ x = 600. ¢ñá, ÷ñçóéìïðïéÞ-
10,8 g. ¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá èçêáí 600 g áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1) êáé ó÷çìáôß-
10,8% w/w. óôçêáí 800 g ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä2).
1.5.172 ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/w 1.5.177 ÄéÜëõìá Ä1: 14% w/v
Óôá 100 g äéáëýìáôïò (CCl4) ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Br2 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14 g ÍaOH
50 g äéáëýìáôïò » ö=6g x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,14x g
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w ÄéÜëõìá Ä2: 11,2% w/v
Óôá 100 g äéáëýìáôïò (CCl4) ðåñéÝ÷ïíôáé x g Br2 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 11,2 g NaOH
75 g äéáëýìáôïò » ö = 0,75x g 400 mL äéáëýìáôïò » ö = 44,8 g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 6 = 0,75x Þ x = 8. Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w. 0,14x = 44,8 Þ x = 320
1.5.173 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/v ¢ñá, ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 400 - 320 = 80 mL íåñïý.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g HCl 1.5.178 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
120 mL äéáëýìáôïò » ö = 12 g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HF
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/v 400 mL äéáëýìáôïò ö = 80 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g HCl á. ÄéÜëõìá Ä2: 16% w/v
600 mL äéáëýìáôïò » ö = 6x g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g HF
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 12 = 6x Þ x = 2. x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,16x g

596

Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
80 = 0,16x Þ x = 500
¢ñá, ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 500 - 400 = 100 mL íåñïý.
â. ¼ìïéá: 80 = 0,1x Þ x = 800. ¢ñá, 400 mL íåñïý.
ã. ¼ìïéá: 80 = 0,08x Þ x = 1000. ¢ñá, 600 mL íåñïý.
1.5.179 ÄéÜëõìá Ä1: 15% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g HÉ
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,15x g
ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g HI
x + 1000 mL äéáëýìáôïò ö = 0,1(x + 1000) g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò üôé:
0,15x = 0,1(x + 1000) Þ x = 2000
¢ñá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí 2 L áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé
ðñïÝêõøáí 2 + 1 = 3 L ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
1.5.180 á. Åöüóïí èÝëïõìå íá ìåéùèåß ç ðåñéå-
êôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, èá ðñÝðåé íá
ãßíåé áñáßùóç ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý. ¢ñá, ç óù-
óôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i.
â. ¸óôù x mL äéáëýìáôïò Ä1 16% w/v.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ïîÝïò
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,16x g
ÄéÜëõìá Ä2: 15% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ïîÝïò
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
0,16x = 40 Þ x = 375
¢ñá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí 375 mL áñ÷éêïý äéáëýìá-
ôïò êáé ðñïóôÝèçêå íåñü ìÝ÷ñé ï üãêïò ôïõ äéáëý-
ìáôïò íá ãßíåé 400 mL.
1.5.181 ÄéÜëõìá Ä1: 35% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 35 g ÇClO
400 g äéáëýìáôïò » ö = 140 g
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g HClO
250 g äéáëýìáôïò » ö = 2,5x g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
140 = 2,5x Þ x = 56
¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 56%
w/w.
1.5.182 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g æÜ÷áñçò
250 g äéáëýìáôïò » ö = 25 g
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g æÜ÷áñçò
80 g äéáëýìáôïò » ö = 0,8x g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
25 = 0,8x Þ x = 31,25.
¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 31,25%
w/w.
1.5.183 á. Ìå áöáßñåóç íåñïý Þ ìå ðñïóèÞêç
êáèáñÞò ÍÇ3, äçëáäÞ ìå óõìðýêíùóç ôïõ äéá-
ëýìáôïò.
â. ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ÍH3
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,04x g
ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÍH3
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 20 g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
0,04x = 20 Þ x = 500
¢ñá, áðü 500 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ äéáèÝôïõìå,
ìå èÝñìáíóç èá áðïìáêñýíïõìå íåñü ìÝ÷ñé ï
üãêïò ôïõ íá ãßíåé 200 mL.
1.5.184 á. ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Ba(OH)2
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g
ÄéÜëõìá Ä2: 25% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g Ba(OH)2
150 mL äéáëýìáôïò » ö = 37,5 g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
0,2x = 37,5 Þ x = 187,5
¢ñá, áðü 187,5 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1) èá
áöáéñåèåß íåñü ìÝ÷ñé ôïõ üãêïõ ôùí 150 mL.
â. ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Ba(OH)2
187,5 mL äéáëýìáôïò » ö = 37,5 g
ÄéÜëõìá Ä2: 40% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g Ba(OH)2
y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,4y g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
37,5 = 0,4x Þ x = 93,75
¢ñá, áðü 187,5 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1) èá
áöáéñåèåß íåñü ìÝ÷ñé ôïõ üãêïõ ôùí 93,75 mL, äçëá-
äÞ èá åîáôìéóôïýí 187,5 - 93,75 = 93,75 mL íåñïý.
1.5.185 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
597
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Ìg(OH)2 48 + x = 64 Þ x = 16 g Ba(OH)2

x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g ã. ÄéÜëõìá Ä4: 20% w/v
ÄéÜëõìá Ä2: 50% w/v Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Ba(OH)2
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 50 g Mg(OH)2 x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g
(x - 150) mL äéáëýìáôïò ö = 0,5(x - 150) g Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé:
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé: 48 = 0,2x Þ x = 240
0,2x = 0,5(x - 150) Þ x = 250 ¢ñá, 160 mL íåñïý.
¢ñá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí 250 mL áñ÷éêïý äéáëýìáôïò 1.5.189 ÄéÜëõìá Ä1: 8% w/w
(Ä1) êáé ðñïÝêõøáí 100 mL ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä2). Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g æÜ÷áñçò
1.5.186 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/v m 100
ñ= ÞV= mL
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇF V 1,16
800 mL äéáëýìáôïò » ö = 80 g 100
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g æÜ÷áñçò
Êáèáñü ÇF: 8 g. 1,16
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/v 400 mL äéáëýìáôïò » ö = 37,12 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g HF ÄéÜëõìá Ä2: x% w/v
800 mL äéáëýìáôïò » ö = 8x g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g æÜ÷áñçò
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò ðñïóèÞêçò, üôé: 800 mL äéáëýìáôïò » ö = 8x g
80 + 8 = 8x Þ 88 = 8x Þ x = 11 Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
¢ñá, 11% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. 37,12 = 8x Þ x = 4,64
1.5.187 ÄéÜëõìá Ä1: 8% w/v ¢ñá, 4,64% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ÁgNO3 ìáôïò.
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,08x g 1.5.190 ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/v
Êáèáñü AgNO3: 10 g. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g KNO3
ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,04x g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g AgNO3 ÄéÜëõìá Ä2: 2,56% w/v
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,1x g Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,56 g KNO3
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò ðñïóèÞêçò, üôé: m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
0,08x + 10 = 0,1x Þ 10 = 0,02x Þ x = 500 V 1,25
¢ñá, 500 mL ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò. Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,56 g KNO3
1.5.188 ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/v 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 32 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Ba(OH)2 Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 48 g 0,04x = 32 Þ x = 800
á. ÄéÜëõìá Ä2: 4% w/v ¢ñá, 800 mL ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g Ba(OH)2 1.5.191 á. ÄéÜëõìá Ä1: 18% w/w
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,04x g Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g HCN
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: m 100
ñ= ÞV= mL
48 = 0,04x Þ x = 1200 V 1,5
¢ñá, 800 mL íåñïý. 100
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g HCN
â. ÄéÜëõìá Ä3: 16% w/v 1,5
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g Ba(OH)2 V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,27V g
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 64 g ÄéÜëõìá Ä2: 10,8% w/v
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò ðñïóèÞêçò, üôé: Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10,8 g HCN
V + 300 mL äéáëýìáôïò ö = 0,108(V + 300) g

598
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: ¢ñá, 2,5% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëý-
0,27V = 0,108(V + 300) Þ 1,5V = 300 Þ V = 200 mL ìáôïò.
â. Ç ìÜæá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò åßíáé 300 g êáé ç 1.5.195 ÄéÜëõìá Ä1: x% w/w
ìÜæá ôïõ íåñïý åðßóçò 300 g. ¢ñá, ôï ôåëéêü äéÜëõìá Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g Ç2SO4
üãêïõ 500 mL Ý÷åé ìÜæá 600 g êáé ç ðõêíüôçôá m 100
âñßóêåôáé ñ = m/V Þ ñ = 600/500 Þ ñ = 1,2 g/mL. ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25
1.5.192 ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/v Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g Ç2SO4
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ÇCl Vx
m = ñ · V Þ m = 1,18 · 100 Þ m = 118 g V mL äéáëýìáôïò » ö= g
80
Óôá 118 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ÇCl ÄéÜëõìá Ä2: 12% w/v
590 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g H2SO4
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w 5V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,6V g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g HCl Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
125 g äéáëýìáôïò » ö = 1,25x g Vx
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé: = 0,6V Þ x = 48
80
20 = 1,25x Þ x = 16 ¢ñá, 48% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëý-
¢ñá, 16% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëý- ìáôïò.
ìáôïò.
1.5.196 2V mL áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé 3V mL
1.5.193 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/w íåñïý, Üñá 5V mL ï üãêïò ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g A ÄéÜëõìá Ä1: x% w/w
m 100 Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇBr
ñ= ÞV= mL
V 1,2 m 100
ñ= ÞV= mL
100 V 1,28
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g A
1,2 100
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇBr
500 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g 1,28
¸óôù üôé x g áåñßïõ Á ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí. 2,56Vx
2V mL äéáëýìáôïò » ö = g
ÄéÜëõìá Ä2: 13% w/v 100
ÄéÜëõìá Ä2: 8% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13 g A Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HBr
500 mL äéáëýìáôïò » ö = 65 g 5V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,4V g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò óõìðýêíùóçò, üôé: Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
60 + x = 65 Þ x = 5 2,56Vx
= 0,4V Þ x = 15,625
¢ñá, ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 5 g áåñßïõ Á. Ãéá ôï áÝ- 100
ñéï éó÷ýåé: ñ = m/V Þ V = m/ñ Þ V = 5/0,8 Þ V = 6,25 L. ¢ñá, ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò åßíáé
1.5.194 ¸óôù x g ç ìÜæá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìá- 15,625% w/w.
ôïò. ¢ñá, 5x g ç ìÜæá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò. 1.5.197 ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/w
ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g CaCl2
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇCl x g äéáëýìáôïò » ö = 0,12x g
x g äéáëýìáôïò » ö = 0,1x g ÄéÜëõìá Ä2: 4% w/w
ÄéÜëõìá Ä2: á% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g CaCl2
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé á g HCl x + y g äéáëýìáôïò ö = 0,04(x + y) g
5x g äéáëýìáôïò » ö = 0,05áx g Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: 0,12x = 0,04(x + y) Þ 3x = x + y Þ 2x = y
0,1x = 0,05áx Þ á = 2,5 ¢ñá, 1:2, ç æçôïýìåíç áíáëïãßá ìáæþí.

599
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

1.5.198 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g Üëáôïò 200 g äéáëýìáôïò » ö = 40 g
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g ÄéÜëõìá Ä2: 28% w/w
ÄéÜëõìá Ä2: 5% w/v Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 28 g HCl
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g Üëáôïò 300 g äéáëýìáôïò » ö = 84 g
x + y mL äéáëýìáôïò ö = 0,05(x + y) g ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇCl
0,2x = 0,05(x + y) Þ 4x = x + y Þ 3x = y 500 g äéáëýìáôïò » ö = 5x g
¢ñá, 1:3 ç æçôïýìåíç áíáëïãßá üãêùí. Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
1.5.199 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äéÜëõìá ìå äýï äé- 40 + 84 = 5x Þ x = 24,8
áëõìÝíåò ïõóßåò. Èá åñãáóôïýìå ìå ôçí ßäéá ëïãéêÞ á. 124 g HCl êáé 376 g íåñïý. â. 24,8% w/w
ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõóßá ÷ùñéóôÜ. 1.5.202 ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/v
ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/v NaOH êáé x% w/v KOH. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Ç2S
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g NaOH 150 mL äéáëýìáôïò » ö = 18 g
V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,04V g ÄéÜëõìá Ä2: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g KOH Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g H2S
V mL äéáëýìáôïò »ö = 0,01xV g 250 mL äéáëýìáôïò » ö = 50 g
ÄéÜëõìá Ä2: 3,2% w/v NaOH êáé 4,8% w/v KOH. ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 3,2 g NaOH Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g Ç2S
V + 100 mL äéáëýìáôïò ö = 0,032(V + 100) g 400 mL äéáëýìáôïò » ö = 4x g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4,8 g KOH Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
V + 100 mL äéáëýìáôïò ö = 0,048(V + 100) g 18 + 50 = 4x Þ x = 17
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ¢ñá, 17% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
ïõóßá ÷ùñéóôÜ üôé:
1.5.203 ÄéÜëõìá Ä1: 15% w/v
ÍaOH: 0,04V = 0,032(V + 100) Þ V = 400 mL.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÊÏÇ
KOH: 0,01xV = 0,048(V + 100) Þ x = 6.
60 mL äéáëýìáôïò » ö=9g
¢ñá:
ÄéÜëõìá Ä2: 5% w/v
á. 400 mL o üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò (Ä1).
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ÊÏH
â. 6% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò
20 mL äéáëýìáôïò » ö=1g
(Ä1) óå ÊÏÇ.
ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w
1.5.200 ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/w
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÊÏÇ
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g ÍaOÇ
80 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,8x g
400 g äéáëýìáôïò » ö = 16 g
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
ÄéÜëõìá Ä2: 12% w/w
9 + 1 = 0,8x Þ x = 12,5
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g NaOH
á. 10 g, â. 12,5% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
600 g äéáëýìáôïò » ö = 72 g
ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w
1.5.204 ÄéÜëõìá Ä1: 15% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÇI
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NaOÇ
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,15x g
1000 g äéáëýìáôïò » ö = 10x g
ÄéÜëõìá Ä2: 5% w/v
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g HI
16 + 72 = 10x Þ x = 8,8
y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,05y g
¢ñá, 8,8% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
ÄéÜëõìá Ä3: 8% w/v
1.5.201 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/w

600
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ÇI ÄéÜëõìá Ä3: 15,2% w/v

800 mL äéáëýìáôïò » ö = 64 g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15,2 g NÇ3
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 152 g
0,15x + 0,05y = 64 (1) êáé x + y = 800 (2) Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
Bñßóêïõìå: x = 240 mL êáé y = 560 mL. 32 + 7,5x = 152 Þ x = 16
1.5.205 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v ÅðïìÝíùò, ôï äåýôåñï äéÜëõìá èá Ý÷åé ðåñéåêôéêü-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÍÇ3 ôçôá 16% w/w.
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g 1.5.208 ÄéÜëõìá Ä1: 5% w/w
ÄéÜëõìá Ä2: 12% w/v Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ÇCl
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ÍH3 m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,12y g V 1,25
ÄéÜëõìá Ä3: 16% w/v Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g HCl
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ÍÇ3 5x
x mL äéáëýìáôïò » ö= g
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 160 g 80
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v
0,2x + 0,12y = 160 (1) êáé x + y = 1000 (2) Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g HCl
Bñßóêïõìå: x = 500 mL êáé y = 500 mL. y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,1y g
1.5.206 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/v ÄéÜëõìá Ä3: 7,75% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaOÇ Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,75 g ÇCl
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g 500 mL äéáëýìáôïò » ö = 38,75 g
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/v Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NaOH 5x
+ 0,1y = 38,75 (1) êáé x + y = 500 (2)
600 mL äéáëýìáôïò » ö = 6x g 80
ÄéÜëõìá Ä3: 9,92% w/w Bñßóêïõìå: x = 300 mL êáé y = 200 mL.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9,92 g NaOÇ 1.5.209 á. MåôáôñÝðïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá
m 100 10% w/w ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò êáé âñßóêïõìå
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL 12,5% w/v. Ìå äåäïìÝíï üôé ôï ôåëéêü äéÜëõìá ðïõ
V 1,25
ðñïêýðôåé èá Ý÷åé åíäéÜìåóç ôéìÞ ðåñéåêôéêüôçôáò
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9,92 g NaOÇ
áðü 12,5% êáé 15,3125%, èá åðéëÝîïõìå ôï äéÜëõìá
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 124 g ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/v. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åß-
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: íáé ç i.
40 + 6x = 124 Þ x = 14 â. ÄéÜëõìá Ä1: 12,5% w/v
ÅðïìÝíùò, ôï äåýôåñï äéÜëõìá èá Ý÷åé ðåñéåêôéêü- Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12,5 g NaOÇ
ôçôá 14% w/v. x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,125x g
1.5.207 ÄéÜëõìá Ä1: 8% w/v ÄéÜëõìá Ä2: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NÇ3 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaOH
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 32 g y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2y g
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w ÄéÜëõìá Ä3: 15,3125% w/v
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NH3 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15,3125 g NaOÇ
m 100 800 mL äéáëýìáôïò » ö = 122,5 g
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25 Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NH3 0,125x + 0,2y = 122,5 (1) êáé x + y = 800 (2)
600 mL äéáëýìáôïò » ö = 7,5x g Bñßóêïõìå: x = 500 mL êáé y = 300 mL.

601
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

EðïìÝíùò, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå 500 mL áðü ôï äéÜ- ÄéÜëõìá Ä2: 8% w/v

ëõìá Ä1 êáé 300 mL áðü ôï äéÜëõìá Ä2. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH
1.5.210 á. Óôá 200 mL äéáëýìáôïò Ä1 èá ðåñéÝ- 3V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,24V g
÷ïíôáé m = ñ · V Þ m = 0,8 · 8,5 Þ m = 6,8 g ÍÇ3. ¢ñá, ÄéÜëõìá Ä3: x% w/v
óôá 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò èá Ý÷ïõìå 3,4 g NH3, äç- Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NaOÇ
ëáäÞ ç ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ èá åßíáé 3,4% w/v. 5V mL äéáëýìáôïò » ö = 0,05xV g
Óôá V mL äéáëýìáôïò Ä2 èá ðåñéÝ÷ïíôáé m = ñ · V Þ Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
m = 0,8 · 17 Þ m = 13,6 g NH3. 30V
ÄéÜëõìá Ä3: 5,1% w/v + 0,24V = 0,05xV Þ x = 12,3
80
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,1 g NÇ3 ¢ñá, 12,3% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
200 + V mL äéáëýìáôïò ö = 0,051(200 + V) g
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: 1.5.213 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/w
6,8 + 13,6 = 0,051(200 + V) Þ V = 200 mL Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl
â. V = 200 mL. x g äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g
ã. ÄéÜëõìá Ä2 ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/w
Óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13,8 g NÇ3 Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g HCl
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 6,8 g y g äéáëýìáôïò » ö = 0,1y g
Óõíåðþò, 6,8% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. ÄéÜëõìá Ä3: 12% w/w
1.5.211 ÄéÜëõìá Ä1: 18,8% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ÇCl
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18,8 g ÊOÇ x + y g äéáëýìáôïò ö = 0,12(x + y) g
m 100 Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL 0,2x + 0,1y = 0,12(x + y) Þ y = 4x
V 1,25
¢ñá, 1:4 ç æçôïýìåíç áíáëïãßá ìáæþí.
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18,8 g ÊOH
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 47 g 1.5.214 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/v
ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇNO3
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÊOÇ x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,1x g
m 100 ÄéÜëõìá Ä2: 16% w/v
ñ= ÞV= mL
V ñ Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g HNO3
100 y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,16y g
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÊOH
ñ ÄéÜëõìá Ä3: 12% w/v
300 mL äéáëýìáôïò » ö = 30ñ g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ÇNO3
ÄéÜëõìá Ä3: 16% w/v x + y mL äéáëýìáôïò ö = 0,12(x + y) g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ÊOÇ Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé:
500 mL äéáëýìáôïò » ö = 80 g 0,1x + 0,16y = 0,12(x + y) Þ x = 2y
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: ¢ñá, 2: ç æçôïýìåíç áíáëïãßá üãêùí.
47 + 30ñ = 80 Þ ñ = 1,1 g/mL
1.5.215 ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/w
1.5.212 ÄéÜëõìá Ä1: 15% w/w Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÍÇ3
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g NaOÇ 400 g äéáëýìáôïò » ö = 40 g
m 100 ÄéÜëõìá Ä2: 15% w/w
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25 Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÍH4Cl
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g NaOH 600 g äéáëýìáôïò » ö = 90 g
30V ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w NH3, y% w/w NH4Cl
2V mL äéáëýìáôïò ö= g
80

602
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Óôá 100 g ä/ôïò Ý÷ïõìå x g NÇ3 êáé y g NH4Cl ¢ñá, 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
1000 g ä/ôïò ö = 10x g ö = 10y g â. Ôï äéÜëõìá èá åßíáé êïñåóìÝíï.
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýïõí: Óôá 200 + 80 = 280 g ä/ôïò Ý÷ïõìå 80 g ÍaCl
ÍÇ3: 40 = 10x Þ x = 4 100 g ä/ôïò ö = 28,57 g
NH4Cl: 90 = 10y Þ y = 9 ¢ñá, 28,57% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
á. 40 g NH3, 90 g NH4Cl êáé 870 g H2O. ã. Èá äéáëõèïýí ôá 80 g ÍaCl êáé ôï äéÜëõìá èá åßíáé
â. 4% w/w NH3. ã. 9% w/w NH4Cl. êïñåóìÝíï ìå ðåñéåêôéêüôçôá 28,57% w/w êáé èá
ðåñéÝ÷åé 120 - 80 = 40 g áäéÜëõôï ÍaCl.
1.5.216 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HNO2 1.5.220 á. Åöüóïí ôï äéÜëõìá åßíáé êïñåóìÝíï,
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g èá Ý÷ïõìå:
ÄéÜëõìá Ä2: 16% w/v Óôá 100 g H2O ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g Üëáôïò ×
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ÍaNO2 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
300 mL äéáëýìáôïò » ö = 48 g mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 100 + 25 = 125 g
ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w HNO2, y% w/w NaNO2 Óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g Üëáôïò ×
Óôá 100 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå x g ÇNO2 êáé y g NaNO2 100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g
500 mL ä/ôïò ö = 5x g ö = 5y g ¢ñá, 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ êïñåóìÝíïõ
äéáëýìáôïò.
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýïõí:
â. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ×
ÇNO3: 40 = 5x Þ x = 8
m 100
NaNO2: 48 = 5y Þ y = 9,6 ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25
á. 40 g HNO2, 48 g NaNO2.
â. 8% w/v HNO2. ã. 9,6% w/v NaNO2. Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ×
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 25 g
1.5.217 á. ÄéÜëõìá Ä1: 2% w/v
¢ñá, 25% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
â. ÄéÜëõìá Ä2: 4% w/v
ã. Ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò ç äéáëõôüôçôá
ã. ÄéÜëõìá Ä3: åëáôôþíåôáé, Üñá èá ó÷çìáôéóôåß ßæçìá Üëáôïò ×.
Óôá 1000 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå 10 g ÇCl êáé 20 g HClO
1.5.221 á. Åöüóïí ôï äéÜëõìá åßíáé êïñåóìÝíï,
100 mL ä/ôïò ö=1g ö=2g
èá Ý÷ïõìå:
1% w/v HCl êáé 2% w/v ÇClO.
Óôá 100 g H2O ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g Üëáôïò Y
1.5.218 ¸óôù üôé áíáìåéãíýïõìå 4x mL äéáëý- Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
ìáôïò Ä1 ìå x mL äéáëýìáôïò Ä2. mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 100 + 30 = 130 g
ÄéÜëõìá Ä1: 4% w/v Óôá 130 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g Üëáôïò ×
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g HCN 100 g äéáëýìáôïò ö = 23,08 g
4x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,16x g ¢ñá, 23,08% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ êïñåóìÝíïõ
ÄéÜëõìá Ä2: 8% w/v äéáëýìáôïò.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HCl â. Óôá 130 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g Y
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,08x g m 130
ñ= ÞV= Þ V = 104 mL
ÄéÜëõìá Ä3: V 1,25
Óôá 5x mL ä/ôïò Ý÷ïõìå 0,16x g ÇCN êáé 0,08x g HCl Óôá 104 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 30 g Y
100 mL ä/ôïò » ö = 3,2 g ö = 1,6 g 100 mL äéáëýìáôïò » ö = 28,88 g
¢ñá, 3,2% w/v HCN êáé 1,6% w/v ÇCl. ¢ñá, 28,88% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
1.5.219 á. Äéáëýåôáé üëç ç ðïóüôçôá ôïõ NaCl. ã. Äéáëýïíôáé ôá 45 g êáé ðáñáìÝíïõí áäéÜëõôá 35 g
Óôá 160 + 40 = 200 g ä/ôïò Ý÷ïõìå 40 g ÍaCl Üëáôïò Õ.
100 g ä/ôïò » ö = 20 g ä. Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 4 g Üëáôïò ×. ¢ñá:

603
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
óôá 96 g íåñïý äéáëýïíôáé 4 g Üëáôïò ×
100 g » ö = 4,17 g
ÅðïìÝíùò, ç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò × åßíáé 4,17 g
áíÜ 100 g íåñïý.
1.5.222 Ç äéáëõôüôçôá ôïõ NaCl åßíáé 36 g NaCl
óå 100 mL íåñïý. Óå 100 g H2O ðñïóôÝèçêáí 100 : 5
= 20 g NaCl, Üñá ëéãüôåñç ðïóüôçôá áðü áõôÞ ðïõ
ìðïñåß íá äéáëõèåß.
á. Ôï äéÜëõìá èá åßíáé áêüñåóôï.
â. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 500 + 100 = 600 g
Óôá 600 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 100 g ÍaCl
100 g äéáëýìáôïò » ö = 16,67 g
¢ñá, 16,67% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ã. Óôá 500 g íåñïý ìðïñïýí íá äéáëõèïýí óõíïëéêÜ
5 · 36 = 180 g NaCl. ËáíèáóìÝíåò åßíáé ïé ðñïôÜóåéò
(i), (ii) êáé (iii), åíþ óùóôÞ åßíáé ç ðñüôáóç (iv).
1.5.223 Åöüóïí ôï äéÜëõìá åßíáé êïñåóìÝíï
èá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðïóüôçôá KClO3 üóç ïñßæåôáé áðü
ôç äéáëõôüôçôá.
á. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 100 + 25 = 125 g
Óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g ÊClÏ3
100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g
¢ñá, 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. Ï üãêïò ôùí 125 g äéáëýìáôïò åßíáé ßóïò ìå:
m 125
ñ= ÞV= mL
V 1,1
125
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g KClO3
1,1
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 22 g
¢ñá, 22% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1.5.224 á. Ôï äéÜëõìá èá åßíáé áêüñåóôï
åöüóïí ç ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò Á åßíáé ìéêñüôåñç
áðü 80 g ðïõ ìðïñïýí íá äéáëõèïýí óôá 200 g
íåñïý (40°C).
â. Óôá 250 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 50 g Üëáôïò Á
100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g
Óõíåðþò, 20% w/w.
ã. ÐñÝðåé íá ðñïóôåèïýí áêüìá 80 - 50 = 30 g A.
ä. Óôá 280 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 50 g Üëáôïò Á
100 g äéáëýìáôïò » ö = 17,87 g
Óõíåðþò, 17,87% w/w.
604
å. Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷åé:
200 g íåñïý êáé 80 g Üëáôïò Á
Óôïõò 20°C óôá 200 g íåñïý ìðïñïýí íá äéáëõèïýí
2 · 30 = 60 g Üëáôïò Á. ÅðïìÝíùò, ìå ôçí øýîç èá
Ý÷ïõí 60 g äéáëõìÝíïõ Üëáôïò Á êáé 20 g óôåñåïý Á.
1.5.225 á. ÊïñåóìÝíï äéÜëõìá óôïõò 90°C
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g NaCl
m 58 5800
ñ= Þm=ñ·V Þ m= · 100 Þ m = g
V 45 45
5800
Óôá g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g NaCl
45
290 g äéáëýìáôïò » ö = 90 g
Tá 290 g êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïõí 90 g
ÍaCl êáé 200 g H2O. Ïðüôå, óôá 100 g Ç2Ï Ý÷ïõí äéá-
ëõèåß 90:2 = 45 g ÍaCl (y = 45).
Ìå ôçí øýîç ôïõ äéáëýìáôïò óôïõò 60°C ìåéþíåôáé ç
äéáëõôüôçôá ôïõ óôåñåïý êáé, åöüóïí áðïâÜëëï-
íôáé 10 g éæÞìáôïò, èá õðÜñ÷ïõí óôï íÝï êïñåóìÝíï
äéÜëõìá 90 - 10 = 80 g NaCl óå 200 g H2O, Üñá x = 40.
â. Óôïõò 60°C Ý÷ïõìå óå êïñåóìÝíï äéÜëõìá:
Óôá 280 g ä/ôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 200 g Ç2Ï êáé 80 g NaCl
560 g ä/ôïò » ö = 400 g Ç2Ïö = 160 g NaCl
Óôïõò 8°C óå êïñåóìÝíï äéÜëõìá:
Óôá 100 g Ç2Ï äéáëýïíôáé 30 g NaCl
400 g H2O » ö = 120 g
Ïðüôå, èá Ý÷åé ó÷çìáôéóôåß ßæçìá 160 - 120 = 40 g
óôåñåïý NaCl.
1.5.226 á. Áðü ôï äéÜãñáììá âñßóêïõìå: x = 10,
y = 30, z = 50 êáé è = 110°C.
â. Óôïõò 72°C:
Óôá 100 g H2O äéáëýïíôáé 50 g Üëáôïò (K2Cr2O7)
1000 g H2O » ö = 500 g
Óôïõò 20°C (áðü ôï äéÜãñáììá):
Óôá 100 g H2O äéáëýïíôáé 12 g Üëáôïò (K2Cr2O7)
1000 g H2O » ö = 120 g
Èá êñõóôáëëùèïýí 500 - 120 = 380 g Üëáôïò.
ã. ¼ìïéá âñßóêïõìå üôé èá êñõóôáëëùèïýí
60 - 36 = 24 g Üëáôïò.
1.5.227 á. 20% w/w:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HÍÏ3
m 100
ñ= ÞV= mL
V 1,5
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

100 â. Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g HF

Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HÍÏ3
1,5 250 g äéáëýìáôïò » ö = 25 g
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g EðïìÝíùò, ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HF)
¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g HÍÏ3 óôï äéÜëõìá (Ä1). óå 250 g ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
â. ÄéÜëõìá Ä2: 5% w/v ã. ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ÇNO3 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g ÇF
200 + x mL äéáëýìáôïò ö = 0,05(200 + x) g x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,12x g
Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: ÄéÜëõìá Ä2: 8% w/v
60 = 0,05(200 + x) Þ x = 1000 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g ÇF
¢ñá, 1000 mL íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óôçí x + 100 mL äéáëýìáôïò ö = 0,08(x + 100) g
ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:
ã. ÄéÜëõìá Ä3: 10% w/v 0,12x = 0,08(x + 100) Þ x = 200
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇNO3 ¢ñá, 200 mL äéáëýìáôïò Ä1 ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéç-
y mL äéáëýìáôïò » ö = 0,1y g èïýí.
ÄéÜëõìá Ä4: 20% w/v Ôá 100 mL Ý÷ïõí ìÜæá 100 g, Üñá ôï áñáéùìÝíï äéÜ-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇNO3 ëõìá (Ä2) Ý÷åé ìÜæá 200 · 1,2 + 100 = 340 g êáé üãêï
300 mL. H ðõêíüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé:
200 + y mL äéáëýìáôïò ö = 0,2(200 + y) g
m 340 17 g
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: ñ= Þñ= Þ ñ=
V 300 15 mL
60 + 0,1y = 0,2(200 + y) Þ x = 200
ä. ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/w
¢ñá, 200 mL äéáëýìáôïò Ä3 ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí
óôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇF
y g äéáëýìáôïò » ö = 0,1y g
1.5.228 á. ÄéÜëõìá Ä1: 5% w/v
ÊáèáñÞ ðïóüôçôá HF: 50 g.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g ÇCl
ÄéÜëõìá Ä3: 28% w/w
500 mL äéáëýìáôïò » ö = 25 g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 28 g ÇF
ÄéÜëõìá Ä2: 8% w/v
(y + 50) g äéáëýìáôïò ö = 0,28(y + 50) g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HCl
Ãéá ôçí ðñïóèÞêç éó÷ýåé:
300 mL äéáëýìáôïò » ö = 24 g
0,1y + 50 = 0,28(y + 50) Þ y = 200
ÄéÜëõìá Ä3: x% w/w
¢ñá, 200 g äéáëýìáôïò Ä1 ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéç-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇCl
èïýí.
800 mL äéáëýìáôïò » ö = 8x g
1.5.230 á. 10% w/v:
Ãéá ôçí áíÜìåéîç èá éó÷ýåé: 25 + 24 = 8x Þ x = 6,125
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaOH
¢ñá, 6,125% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g
â. Èá ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí 8 · 6,5 = 52 g HCl óôá 800
mL ôïõ íÝïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò (Ä4), åíþ óôï äéÜ- â. m = ñ · V Þ m = 1,25 · 100 Þ m = 125 g
ëõìá Ä3 õðÞñ÷áí 49 g HCl. ¢ñá, ðñÝðåé íá Óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaOH
ðñïóôåèïýí 3 g HCl. ã. 500 mL H2O. 100 g äéáëýìáôïò » ö=8g
1.5.229 á. 12% w/v: ¢ñá, 8% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g HF ã. ÄéÜëõìá Ä1: 10% w/v
m Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g NaOÇ
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 120 g 200 mL äéáëýìáôïò » ö = 20 g
V
Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g HF ÄéÜëõìá Ä2: 4% w/v
100 g äéáëýìáôïò » ö = 10 g Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g NaOÇ
¢ñá, 10% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. 200 + x mL äéáëýìáôïò ö = 0,04(200 + x) g

605
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: â. 1o ìÝñïò: 200 mL äéáëýìáôïò Ä1

20 = 0,04(200 + x) Þ x = 300 Óôá 200 mL äéáëýìáôïò Ä1 èá Ý÷ïõìå 20 g äéáëõìÝ-
¢ñá, 300 mL íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí. íçò ïõóßáò.
ä. ÄéÜëõìá Ä3: 15% w/v ÄéÜëõìá Ä2: 20% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g NaOÇ Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaOÇ
800 mL äéáëýìáôïò » ö = 120 g x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g
ÄéÜëõìá Ä4: ù% w/v ÄéÜëõìá Ä3: 15% w/v
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé ù g NaOÇ Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g NaOÇ
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 10ù g 200 + x mL äéáëýìáôïò ö = 0,15(200+x) g
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
20 + 120 = 10ù Þ ù = 14 20 + 0,2x = 0,15(200+x) Þ 2000 + 20x = 3000 + 15x Þ
¢ñá, ôï äéÜëõìá Ä4 ðñÝðåé íá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 5x = 1000 Þ x = 200 mL äéáëýìáôïò (Ä2)
14% w/v. 2o ìÝñïò: 200 mL Þ 250 g äéáëýìáôïò Ä1
1.5.231 á. ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/w ÄéÜëõìá Ä1: 20 g NaOÇ
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl ÊáèáñÞ ðïóüôçôá: 50 g NaOH
m 100 ÄéÜëõìá Ä4: y% w/w
ñ= ÞV= mL
V 1,5 Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé y g NaOÇ
100 300 g äéáëýìáôïò » ö = 3y g
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl Ãéá ôçí ðñïóèÞêç éó÷ýåé:
1,5
20 + 50 = 3y Þ 70 = 3y Þ y = 70/3
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 30 g
70
¢ñá, 30% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä1. ¢ñá, % w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
3
â. Ôá 4 L = 4000 mL ôïõ äéáëýìáôïò Ä1 Ý÷ïõí ìÜæá:
ëýìáôïò Ä4.
m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 6000 g
V 1.5.233 á. Ä1: 162 + 18 = 180 g äéáëýìáôïò.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl Óôá 180 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g NaCl
6000 g äéáëýìáôïò » ö = 1200 g 100 g äéáëýìáôïò » ö = 10 g
ÄéÜëõìá Ä2: x% w/w ¢ñá, 10% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇCl m 180
ñ= ÞV= Þ V = 150 mL
4000 g äéáëýìáôïò » ö = 40x g V 1,2
ÄéÜëõìá (Ä3): 14% w/w Óôá 150 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 18 g NaCl
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14 g ÇCl 100 mL äéáëýìáôïò » ö = 12 g
10000 g äéáëýìáôïò » ö = 1400 g ¢ñá, ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 12% w/v.
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: â. 1o ìÝñïò: 50 mL äéáëýìáôïò Ä1
1200 + 40x = 1400 Þ x = 5 Óôá 50 mL äéáëýìáôïò Ä1 èá Ý÷ïõìå 6 g NaCl
¢ñá, 5% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. ÄéÜëõìá Ä2:
1.5.232 á. ÄéÜëõìá Ä1: 8% w/w Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g NaCl
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH ÅðïìÝíùò, 6% w/v.
m 100 2o ìÝñïò: 50 mL äéáëýìáôïò Ä1
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25 Óôá 50 mL äéáëýìáôïò Ä3 Ý÷ïõìå 10 + 6 = 16 g NaCl
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH m = ñ · V Þ m = 1,25 · 50 Þ m = 62,5 g
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 10 g Óôá 62,5 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 16 g NaCl
¢ñá, ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 10% w/v. 100 mL äéáëýìáôïò ö = 25,6 g
¢ñá, 25,6% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá.

606
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1

3o ìÝñïò: 50 mL äéáëýìáôïò Ä1 ¢ñá, 6,4% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.

Óôá 50 mL äéáëýìáôïò Ä1 èá Ý÷ïõìå 6 g NaCl Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 1.5
ÄéÜëõìá Ä4: 20% w/v
ÈÝìá 1ï
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaCl 1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
x mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2x g 2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
ÄéÜëõìá Ä5: 16% w/v 3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g NaCl 4. á. Ë. â. Ó. ã. Ó. ä. Ë. å. Ë.
x + 50 mL äéáëýìáôïò ö = 0,16(x + 50) g ÈÝìá 2ï
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: 1. á. ÓôåñåÜ óôïé÷åßá: Cu (÷áëêüò), Mg (ìáãíÞ-
6 + 0,2x = 0,16(50+x) Þ 0,04x = 2 Þ x = 50 mL. óéï). ÕãñÜ óôïé÷åßá: Hg (õäñÜñãõñïò), Br2 (âñüìéï).
1.5.234 á. ÄéÜëõìá Ä1: 12% w/v ÁÝñéá óôïé÷åßá: Ç2 (õäñïãüíï), Ï2 (ïîõãüíï).
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Ç2SÏ4 â. ÌÝôáëëá: Fe (óßäçñïò), Ba (âÜñéï). ÁìÝôáëëá: C
600 mL äéáëýìáôïò » ö = 72 g (Üíèñáêáò), É2 (éþäéï).
ÄéÜëõìá Ä2: 4% w/v ã. 1ç: Ôá ìÝôáëëá åßíáé áãùãïß ôïõ çëåêôñéêïý
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g H2SÏ4 ñåýìáôïò, åíþ ôá áìÝôáëëá äåí åßíáé. 2ç: Ôá ìÝôáëëá
åßíáé åëáôÜ, åíþ ôá áìÝôáëëá äåí åßíáé.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 16 g
ä. 1ç: Ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá åß-
ÄéÜëõìá Ä4: 6,4% w/w
äïò ìïñßùí, åíþ ôá ìåßãìáôá áðü äýï Þ ðåñéó-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6,4 g Ç2SÏ4 óüôåñá åßäç ìïñßùí. 2ç: Ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò Ý÷ïõí
1000 + x mL äéáëýìáôïò ö = 0,064(1000 + x) g êáèïñéóìÝíç ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ óýóôáóç, åíþ
Ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí êáé ôçí ðñï- ôá ìåßãìáôá äåí Ý÷ïõí.
óèÞêç íåñïý, èá éó÷ýåé: 2. á. ÄéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôçôáò
72 + 16 = 0,064(1000 + x) Þ x = 375 4% w/w.
¢ñá, 375 mL íåñïý ðñïóôÝèçêáí. Äéáëýôçò: ôï íåñü. ÄéáëõìÝíç ïõóßá: ôï èåééêü ïîý.
â. 6,4% w/v: Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g èåééêïý ïîÝïò.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6,4 g H2SO4 â. ÄéÜëõìá âñïìßïõ óå ôåôñá÷ëùñÜíèñáêá ðåñéåêôé-
m
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,25 · 100 Þ m = 125 g êüôçôáò 16% w/v. Äéáëýôçò: ï ôåôñá÷ëùñÜíèñáêáò.
V ÄéáëõìÝíç ïõóßá: ôï âñüìéï.
Óôá 125 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6,4 g H2SO4 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g âñïìßïõ.
100 g äéáëýìáôïò » ö = 5,12 g ã. ÁÝñéï ìåßãìá áæþôïõ êáé ïîõãüíïõ ðåñéåêôéêüôç-
¢ñá, 5,12% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. ôáò 20% v/v O2:
1.5.235 ÄéÜëõìá Ä1: 20% w/v ÓõóôáôéêÜ: Í2 êáé Ï2. Ìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå äéá-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HCl ëýôç, ôï Üæùôï ðïõ âñßóêåôáé óôç ìåãáëýôåñç áíá-
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g ëïãßá.
ÄéÜëõìá Ä2: 10% w/v Óôá 100 mL ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 mL O2 êáé 80
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇCl mL N2.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 40 g ä. Õäáôéêü äéÜëõìá ïîéêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôçôáò 6%
ÄéÜëõìá Ä4: x% w/v w/v êáé ïîéêïý íáôñßïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 8,2% w/v.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g ÇCl Äéáëýôçò: ôï íåñü. ÄéáëõìÝíåò ïõóßåò: ôï ïîéêü ïîý
êáé ôï ïîéêü íÜôñéï.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 10x g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g ïîéêïý ïîÝ-
Ãéá ôçí áíÜìåéîç êáé ôçí ðñïóèÞêç íåñïý éó÷ýåé:
40 + 40 = 10x Þ x = 8 ïò êáé 8,2 g ïîéêïý íáôñßïõ.
á. 8% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò Ä4. ÈÝìá 3ï
â. Óôá 1250 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 80 g ÇCl á. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g áììùíßáò
100 g äéáëýìáôïò ö = 6,4 g 250 mL äéáëýìáôïò » ö = 20 g

607
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 1
â. Óôï 1 L = 1000 mL äéáëýìáôïò èá Ý÷ïõìå ôçí ßäéá
ðïóüôçôá áììùíßáò, äçëáäÞ 20 g. ÅðïìÝíùò, óôá
100 mL äéáëýìáôïò èá Ý÷ïõìå 2 g áììùíßáò. ¢ñá, 2%
w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áñáéùìÝíïõ äéáëýìáôïò.
ÈÝìá 4ï
á. ÄéÜëõìá (Ä1):
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g NaOH
400 mL äéáëýìáôïò ö = 16 g
ÄéÜëõìá (Ä2):
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g NaOH
600 mL äéáëýìáôïò ö = 72 g
ÄéÜëõìá (Ä3):
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé x g NaOH
1000 mL äéáëýìáôïò ö = 10x g
Éó÷ýåé: 16 + 72 = 10x Þ x = 8,8. ¢ñá, 8,8% w/v ç
ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
â. Ôá 100 mL ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò Ý÷ïõí ìÜæá
125 g êáé ðåñéÝ÷ïõí 4 g NaOH. Óõíåðþò óôá 100 g
äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,04 g NaOH. ¢ñá 7,04%
w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
Äéáãþíéóìá óôï êåöÜëáéï 1
ÈÝìá 1ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
5. á. Ë. â. Ë. ã. Ë. ä. Ë. å. Ó.
ÈÝìá 2ï
1. á. i. H3PO4: Ôï ìüñéï ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò
áðïôåëåßôáé áðü 3 Üôïìá Ç, 1 Üôïìï Ñ êáé 4 Üôïìá Ï.
ii. Ca(OH)2: Ôï ìüñéï ôïõ õäñïîåéäßïõ ôïõ áóâåóôßïõ
áðïôåëåßôáé áðü 1 Üôïìï Ca, 2 Üôïìá Ï êáé 2 Üôïìá
Ç.
â. (NH 4 ) 2 SO 4 : Ôï ìüñéï ôïõ èåééêïý áììùíßïõ
áðïôåëåßôáé áðü 2 Üôïìá Í, 8 Üôïìá Ç, 1 Üôïìï S êáé
4 Üôïìá Ï.
2. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç, áöïý ç Ýííïéá
áôïìéêüôçôá áíáöÝñåôáé ìüíï óôï ìüñéï åíüò
óôïé÷åßïõ. Ï äåßêôçò 4 ãéá ôï ïîõãüíï äßíåé ôïí
áñéèìü ôùí áôüìùí ôïõ ïîõãüíïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé
óôï ìüñéï ôïõ èåééêïý ïîÝïò (H2SO4).
3. Ìå ôç ãíùóôÞ äéáäéêáóßá ðñïóäéïñßæïõìå:
á. Ìüñéï öùóöüñïõ (P4):
Ðñùôüíéá: 4 · 15 = 60.
608
Íåôñüíéá: 4(31 - 15) = 4 · 16 = 64.
Çëåêôñüíéá: 60, ãéáôß åßíáé ïõäÝôåñï.
â. Áììùíßá (ÍÇ3).
Ðñùôüíéá: 1 · 7 + 3 · 1 = 10.
Íåôñüíéá: 1(14 - 7) + 3 · 0 = 7.
Çëåêôñüíéá: 10, áöïý åßíáé ïõäÝôåñï.
ã. Íéôñéêü áíéüí (ÍO -3 ).
Ðñùôüíéá: 1 · 7 + 3 · 8 = 7 + 24 = 31.
Íåôñüíéá: 1(14 - 7) + 3(16 - 8) = 7 + 24 = 31.
Çëåêôñüíéá: 31 + 1 = 32, ëüãù ôïõ öïñôßïõ 1-.
ÈÝìá 3ï
á. i. ÄéÜëõìá Ä1: Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå:
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 240 + 60 = 300 g
O áíôßóôïé÷ïò üãêïò åßíáé V = 250 mL.
¢ñá, ç æçôïýìåíç ðõêíüôçôá èá åßíáé ßóç ìå:
m 300 g
ñ= Þñ= Þ ñ = 1,2
V 250 mL
ii. Óôá 300 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g æÜ÷áñçò
100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g
¢ñá, 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
Óôá 250 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g æÜ÷áñçò
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 24 g
¢ñá, 24% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. ÄéÜëõìá Ä1
Óôá 250 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g æÜ÷áñç
50 mL äéáëýìáôïò » ö = 12 g
ÄéÜëõìá Ä2
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g æÜ÷áñç
50 + x mL äéáëýìáôïò ö = 6(50+x)/100 g
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé:
6(50 + x)
12 = Þ 200 = 50 + x Þ x = 150 mL íåñïý
100
ÈÝìá 4ï
á. ÄéÜëõìá Ä1: 40% w/w
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g HCl
m = ñ · V Þ m = 1,5 · 400 Þ m = 600 g
Óôá 600 g ôïõ äéáëýìáôïò èá Ý÷ïõìå 6 · 40 = 240 g
äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl).
â. 1o ìÝñïò: 200 mL äéáëýìáôïò Ä1
Óôá 200 mL äéáëýìáôïò Ä1 èá Ý÷ïõìå ôç ìéóÞ ðïóü-
ôçôá, äçëáäÞ 120 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
ÄéÜëõìá Ä2:
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g ÇCl 15y

y mL äéáëýìáôïò ö= g
10(200 + x) 100
200 + x mL äéáëýìáôïò ö = g
100 ÄéÜëõìá Ä4: 25% w/v
Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áñáßùóçò, üôé: Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25 g ÇCl
10(200 + x) 25(200 + y)
120 = Þ 1200 = 200 + x Þ x = 1000 mL 200 + y mL äéáëýìáôïò ö = g
100 100
2o ìÝñïò: 200 mL äéáëýìáôïò Ä1 Èá éó÷ýåé, ëüãù ôçò áíÜìåéîçò, üôé:
ÄéÜëõìá Ä1: 120 g ÇCl 15y 25(200 + y)
120 + = Þ 120 00 + 15y = 5000 + 25y
ÄéÜëõìá Ä3: 15% w/v 100 100
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g ÇCl Þ 7000 = 10y Þ y = 700 mL äéáëýìáôïò Ä3.

ÊåöÜëáéï 2: Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò. Äåóìïß

2.1 ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí åîùôåñéêÞ Ì, åíþ ï ìÝãéóôïò áñéèìüò çëåêôñïíßùí

áôüìùí óôç óôéâÜäá Ì åßíáé 18). â. Ó. ã. Ë (Óå äéåãåñìÝíç êá-
ôÜóôáóç ôï çëåêôñüíéï ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñïãüíïõ
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, ìðïñåß íá âñåèåß êáé óå ìåãáëýôåñç åíåñãåéáêÜ
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò óôéâÜäá). ä. Ë (Ç óùóôÞ êáôáíïìÞ åßíáé K (2), L (8), M
(18), N (18), O (8), P (2)).
2.1.8 Oé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iii, â. ç iv. 2.1.20 á. Ë (Äåí åßíáé äõíáôüí íá Ý÷åé 9 çëå-
êôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. ¸÷åé 8e óôçí Ì êáé
2.1.9 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
1e óôçí Í). â. Ó. ã. Ë. ä. Ë (Ìüíï üôáí åßíáé ç
2.1.10 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. åîùôåñéêÞ, äéáöïñåôéêÜ ÷ùñÜåé ìÝ÷ñé 18 e).

2.1.11 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

2.1.12 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. 2.1.21 Âë. 2.1.1.

2.1.13 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 2.1.22 Âë. 2.1.1.

2.1.23 Âë. 2.1.1. ÐåñéãñÜöåé ìå áêñéâÞ ôñüðï
2.1.14 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. ôçí êáôÜóôáóç ôïõ çëåêôñïíßïõ, äçëáäÞ ôç èÝóç
ðïõ êéíåßôáé êáé ôçí åíÝñãåéá ðïõ Ý÷åé, óå áíôßèåóç
2.1.15 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
ìå ôï áôïìéêü ìïíôÝëï ôïõ Rutherford.
2.1.16 H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 2.1.24 Âë. 2.1.1. ÅéóÜãåé ôçí Ýííïéá ôçò õðïóôé-
âÜäáò êáé ôéò åëëåéðôéêÝò ôñï÷éÝò.
2.1.17 H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
2.1.18 á. Ë (Ïé äýï ðñþôåò óôéâÜäåò Ê êáé L ìðï- 2.1.25 Âë. 2.1.1.
ñïýí íá äå÷ôïýí ôï ðïëý 2 + 8 = 10 çëåêôñüíéá. â. Ë 2.1.26 Âë. 2.1.1.
(Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò 2n2 óôçí ðñÜîç éó÷ýåé ãéá ôéò
ôÝóóåñéò ðñþôåò óôéâÜäåò). ã. Ë (Ç êáôáíïìÞ ôùí 2.1.27 á. Âë. 2.1.1. â. Âë. 2.1.1. Ç åíÝñãåéá ìéáò
çëåêôñïíßùí ãéá ôï Üôïìï ôïõ áóâåóôßïõ åßíáé: K (2), óôéâÜäáò áõîÜíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ôéìÞò ôïõ
L (8), M (8), N (2). ä. Ó. êýñéïõ êâáíôéêïý áñéèìïý n.

2.1.19 á. Ë (¸÷ïõí 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ 2.1.28 á. Âë. 2.1.1. Ç åíÝñãåéá ìéáò óôéâÜäáò áõ-
óôéâÜäá Þ 2 çëåêôñüíéá, áí åßíáé ç Ê, ïðüôå äåí åßíáé îÜíåôáé êáôÜ ôçí áýîïõóá ôéìÞ ôïõ êýñéïõ êâáíôéêïý
áðáñáßôçôá óõìðëçñùìÝíç ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. áñéèìïý. ¸÷ïõìå ãéá ôçí åíÝñãåéá ôùí óôéâÜäùí L (n =
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï áñãü Ý÷åé 8 çëåêôñüíéá óôçí = 2), N (n = 4), O (n = 5) êáé Q (n = 7): EL < EN < EO < EQ.

609
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. Âë. 2.1.1.
2.1.29 Âë. 2.1.2. H èåìåëéþäçò áñ÷Þ ãéá ôçí êá-
ôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé ç áñ÷Þ ôçò åëÜ÷éóôçò
åíÝñãåéáò.
2.1.30 á. Âë. 2.1.2. â. Âë. 6.3 êáé 6.4. Ç æçôïýìåíç
êáôáíïìÞ åßíáé: Ê (2), L (8), M (8), N (1).
2.1.31
á. Âë. 2.1..5. Ãéá ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
åíüò éüíôïò ãßíåôáé ðñþôá ç êáôáíïìÞ ôïõ áíôßóôïé-
÷ïõ áôüìïõ êáé ëáìâÜíåôáé óôç óõíÝ÷åéá õðüøç ôï
öïñôßï ôïõ éüíôïò.
â. Ca2+: Ê (2), L (8), M (8).
ã. O2-: Ê (2), L (8), M (8).
2.1.32 á. Ë (Ç åíÝñãåéÜ ôïõ ðáñáìÝíåé óôáèå-
ñÞ). â. Ó. ã. Ë (¼óï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç áðüóôáóç ôùí
â. Ãéá ôá 112 ãíùóôÜ óôïé÷åßá ï ìÝãéóôïò áñéèìüò
éó÷ýåé ãéá ôéò óôéâÜäåò Ê, L, M êáé Í. Âë. 2.1.2.
2.1.37 Ïé êáôáíïìÝò ôùí çëåêôñïíßùí ãéá ôá 20
ðñþôá óôïé÷åßá õðÜñ÷ïõí óôïí ðßíáêá ôïõ èÝìáôïò
2.1.2.
2.1.38 Âë. 2.1.3.
Æn K (2) L (8) M (18) N (2)
30
33 As K (2) L (8) M (18) N (5)
38 Sr K (2) L (8) M (18) N (8) O (2)
49 In K (2) L (8) M (18) N (18) O (3)
51 Sb K (2) L (8) M (18) N (18) O (5)
Pb K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (4)
82

äýï óôéâÜäùí ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé ç åíÝñãåéá 83 Bi K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (5)
ðïõ åêðÝìðåôáé Þ áðïññïöÜôáé). ä. Ë (Ç êáôáíïìÞ
áêïëïõèåß ôïõò êáíüíåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï èÝìá 85 At K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (7)
2.1.2). 87 Fr K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (8) Q (1)
2.1.33 á. Ôï êáôéüí ×2+ èá Ý÷åé êáôáíïìÞ Ê (2), 88 Ra K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (8) Q (2)
L(8), M (8). ¢ñá, ôï Üôïìü ôïõ èá Ý÷åé 2e ðáñáðÜíù
êáé èá Ý÷åé åðéðëÝïí ôç óôéâÜäá Í (2). ¢ñá: 2.1.39 Âë. 2.1.3.
2 + 8 + 8 + 2 = 20e êáé Æ = 20 2He K (2)
ÅðïìÝíùò, èá åßíáé ôï áóâÝóôéï (Ca).
â. ¼ìïéá, ôï óôïé÷åßï Õ èá Ý÷åé äïìÞ K (2), L (5). H óù- 10 Ne K (2) L (8)
óôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i. 18 Ar K (2) L (8) M (8)
2.1.34 To êñõðôü Ý÷åé 8 çëåêôñüíéá óôçí Í. 36 Kr K (2) L (8) M (18) N (8)
ÅðïìÝíùò, ôï óôïé÷åßï Ì èá Ý÷åé 2 çëåêôñüíéá óôçí
åðüìåíç Ï. 54 Xe K (2) L (8) M (18) N (18) O (8)
2.1.35 Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ 86 Ra K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (8)
êÜèå óôïé÷åßïõ êáé ðñïóäéïñßæïõìå ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá ìå åîáßñåóç ôï He, ôï ïðïßï Ý÷åé 2e óôçí
9F K (2) L (7)
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ôçí Ê.
56 Ba K (2) L (8) M (18) N (18) O (8) P (2) 2.1.40 á. Ó. â. Ë. ã. Ó. ä. Ë.
19 K K (2) L (8) M (8) N (1) 2.1.41 Âë. 2.1.5.
14 Si K (2) L (8) M (4) á. Ç+ ÊáíÝíá çëåêôñüíéï.

34 Se K (2) L (8) M (18) N (6) â. F- K (2) L (8)

54 Xe K (2) L (8) M (18) N (18) O (8) ã. Ca2+ K (2) L (8) M(8)

Ç æçôïýìåíç äéÜôáîç åßíáé: K < Ba < Si < Se < F < Xe. ä. Te2- K (2) L (8) M (18) N (18) O (8)
2.1.36 á. 2n2 (üðïõ n ç ôéìÞ ôïõ êýñéïõ êâáíôé- å. Cs+ K (2) L (8) M (18) N (18) O (8)
êïý áñéèìïý ãéá ôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá).

610
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.1.42 Âë. 2.1.6ã. Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíé- 17Cl K (2) L (8) M (7)
áêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí. 19K K (2) L (8) M (8) N (1)
i. ºäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá 20Ca K (2) L (8) M (8) N (2)
Ý÷ïõí: F, Br (7e óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá), P, Sb (5e
óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá), Ca, Sr, Ba (2e óôçí åîùôå- Tá óôïé÷åßá P, S êáé Cl ðñÝðåé íá ðñïóëÜâïõí áíôß-
ñéêÞ óôéâÜäá). óôïé÷á 3, 2 êáé 1 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá
ãéá íá áðïêôÞóïõí ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ
ii. ºäéï áñéèìü óôéâÜäùí Ý÷ïõí: P, Ar (ôñåéò óôé-
åõãåíïýò áåñßïõ áñãïý (Ar). To óôïé÷åßá èá ãßíïõí
âÜäåò), Ca, Ga, Br (ôÝóóåñéò óôéâÜäåò), Sr, Sb (ðÝíôå
áíôßóôïé÷á áíéüíôá Ñ3-, S2- êáé Cl-. Ôá óôïé÷åßá K êáé
óôéâÜäåò).
Ca ðñÝðåé íá áðïâÜëïõí ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñé-
2.1.43 ¼ëá Ý÷ïõí äïìÞ Ê (2) L (8), äçëáäÞ ôç äï- êÞò óôéâÜäáò (Í) ãéá íá áðïêôÞóïõí ôçí çëåêôñïíé-
ìÞ ôïõ åõãåíïýò áåñßïõ, ôïõ Ne. áêÞ äïìÞ ôïõ åõãåíïýò áåñßïõ áñãïý (Ar). Tá
2.1.44 ¸÷ïõìå äýï óôïé÷åßá: 1ï: K(2), äçëáäÞ ôï óôïé÷åßá èá ãßíïõí áíôßóôïé÷á êáôéüíôá K+ êáé Ca2+.
Þëéï. 2ï: K(2) L(8), äçëáäÞ ôï íÝï. 2.1.49 á. Á = 130, Üñá Z + N = 130. ¸÷ïõìå N = Z
2.1.45 á. ÐéèáíÝò äïìÝò: Ê (2) L (8) Ì (1) ìå Æ = 11 + 26. Áðü ôéò äýï ó÷Ýóåéò âñßóêïõìå Z = 52. ¢ñá,
êáé K (2) L (8) M (7) ìå Æ = 17. â. Ç ìéêñüôåñç ôéìÞ Æ Ý÷ïõìå 52 ðñùôüíéá êáé åðïìÝíùò 52 çëåêôñüíéá.
åßíáé Æ = 11, Üñá ãéá ôï êáôéüí ×+, ç äïìÞ åßíáé ôïõ â. Á = 40, Üñá Æ + Í = 40. ¸÷ïõìå Í = Æ = 20. ¢ñá,
äåýôåñïõ åõãåíïýò áåñßïõ: Ê (2) L (8). Ý÷ïõìå êáé 20 çëåêôñüíéá.
2.1.46 á. Âë. 2.1.4. 2.1.50 á. Á = 80, Üñá A = Z + N Þ 80 = Æ + Í.
¸÷ïõìå Í = Æ + 12. Áðü ôéò äýï ó÷Ýóåéò âñßóêïõìå Æ
i. Ca K (2) L (8) M (8)
20 N (2)
= 34. Åöüóïí Ý÷ïõìå 34 ðñùôüíéá, èá Ý÷ïõìå êáé 34
ii. K K (2) L (8) M (8)
19 N (1) çëåêôñüíéá. Ç êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí èá åßíáé:
Ê (2), L (8), M (18), N (6).
â. Tá äýï éüíôá Ý÷ïõí äïìÞ: Ê (2) L (8) M (8), äçëáäÞ
Ý÷ïõí 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. Ç äïìÞ
2.1.51 EõãåíÞ áÝñéá: He, Ne, Ar, Kr. ¢ñá, ôï ôÝ-
ôáñôï êáôÜ óåéñÜ áõîáíüìåíïõ áôïìéêïý áñéèìïý
áõôÞ åßíáé ßäéá ìå ôç äïìÞ ôïõ åõãåíïýò áåñßïõ 18Ar.
åõãåíÝò áÝñéï åßíáé ôï êñõðôü (Kr) ìå Æ = 36 êáé äïìÞ
2.1.47 á. Âë. 2.1.4. Ê (2), L (8), M (18), N (8). Ôï Õ2+ èá Ý÷åé ôçí ßäéá äïìÞ
36 Kr K (2) L (8) M (18) N (8) ìå ôï Kr, Üñá ôï Õ èá Ý÷åé 2 çëåêôñüíéá ðáñáðÜíù. Ç
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ Õ èá åßíáé: K (2),
â. H çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí åßíáé: L (8), M (18), N (8), O (2).
33 As K (2) L (8) M (18) N (5) 2.1.52 á. Óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò êáôáíïìÞò
35 Br K (2) L (8) M (18) N (7) êáôáëÞãïõìå üôé:
i. ôï óôïé÷åßï × ìå 4 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôé-
38 Sr K (2) L (8) M(18) N (8) O (2)
âÜäá Ì èá Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ Ê (2), L (8), M (4).
Ôï áñóåíéêü (As) ðñÝðåé íá ðñïóëÜâåé ôñßá çëå- ii. ôï óôïé÷åßï Õ ìå 1 çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ óôé-
êôñüíéá ãéá íá ãßíåé áíéüí Ás3-. Ôï âñüìéï (Br) ðñÝðåé âÜäá Ì èá Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ K (2), L (8) M (1).
íá ðñïóëÜâåé Ýíá çëåêôñüíéï ãéá íá ãßíåé áíéüí Br-. iii. ôï óôïé÷åßï Ù ìå 3 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
Ôï óôñüíôéï (Sr) ðñÝðåé íá áðïâÜëåé ôá äýï çëå- óôéâÜäá L èá Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ K (2), L (3).
êôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ôïõ ãéá íá ãßíåé êá- â. Ãéá íá âñïýìå ôïí áôïìéêü áñéèìü ôùí ðáñáðÜ-
ôéüí Ca2+. íù óôïé÷åßùí, èá áèñïßóïõìå ôá çëåêôñüíéá êÜèå
2.1.48 ¼ìïéá ìå ôçí áðÜíôçóç óôçí ðñïç- óôïé÷åßïõ ÷ùñéóôÜ.
ãïýìåíç åñþôçóç, âñßóêïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äï- X: 2 + 8 + 4 = 14 çëåêôñüíéá, Üñá Æ = 14.
ìÞ ôùí óôïé÷åßùí: Õ: 2 + 8 + 1 = 11 çëåêôñüíéá, Üñá Æ = 11.
18Ar K (2) L (8) M (8) Ù: 2 + 3 = 5 çëåêôñüíéá, Üñá Æ = 5.
15P K (2) L (8) M (5) ã. Ôá óôïé÷åßá èá åßíáé: ðõñßôéï (Si) ôï óôïé÷åßï ×, íÜ-
16S K (2) L (8) M (6) ôñéï (Na) ôï óôïé÷åßï Õ êáé âüñéï (Â) ôï óôïé÷åßï Ù.

611
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.2 ÊáôÜôáîç ôùí óôïé÷åßùí â. Ôá óôïé÷åßá Na (íÜôñéï), K (êÜëéï) êáé Fr (öñÜãêéï)

åßíáé ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí, Üñá áíÞêïõí óôçí ÉÁ
(ðåñéïäéêüò ðßíáêáò). (1ç) ïìÜäá.
×ñçóéìüôçôá ðåñéïäéêïý ðßíáêá
2.2.24 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç v.
â. Ôá óôïé÷åßá íÜôñéï (Na), ìáãíÞóéï (Mg) êáé ïîõãü-
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
íï (Ï) âñßóêïíôáé óôçí 3ç ðåñßïäï.
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
2.2.25 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iii, â. ç i.
2.2.11 á. Ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åß-
2.2.26 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
íáé ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôïõ áôïìéêïý ôïõò âÜ-
ñïõò, óýìöùíá ìå ôïí ðåñéïäéêü íüìï ôïõ 2.2.27 Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
Ìendeleev. åßíáé: Ê (2), L (8), M (18), N (8), O (2). ÅðïìÝíùò áíÞêåé
óôç ÉÉÁ (2ç) ïìÜäá (Ý÷åé 3 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñé-
â. Ïé ÷çìéêÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ðåñéïäé-
êÞ óôéâÜäá) êáé óôçí 5ç ðåñßïäï (Ý÷åé 5 óôéâÜäåò). Ç
êÞ óõíÜñôçóç ôïõ áôïìéêïý ôïõò áñéèìïý, óýì-
óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
öùíá ìå ôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü íüìï.
ã. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá Ý÷ïõìå åðôÜ 2.2.28 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
ðåñéüäïõò. 2.2.29 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
ä. Ç ðñþôç ðåñßïäïò Ý÷åé ôïí ìéêñüôåñï áñéèìü 2.2.30 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
óôïé÷åßùí, åíþ ç Ýêôç êáé ç Ýâäïìç ðåñßïäïò Ý÷åé
ôïí ìåãáëýôåñï áñéèìü. Ïé ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí 2.2.31 i-â êáé ä, ii-ã (ôï âñüìéï), iii-á êáé ä, iv-å.
Ýâäïìç áíáöÝñïíôáé óôéò ðñüóöáôåò áíáêáëýøåéò 2.2.32 ÁíáöÝñåôáé óôï âñüìéï (Br).
ôå÷íçôþí óôïé÷åßùí. á. Ó. â. Ë (Âñßóêåôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï ôÝôáñôï
2.2.12 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: â êáé ä. åõãåíÝò áÝñéï, ôï êñõðôü (Êr)). ã. Ó. ä. Ó.
2.2.13 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 2.2.33 á-iv, â-i, ã-ii, ä-iii.
2.2.14 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i. 2.2.34 Óå ìéá ïìÜäá ç áôïìéêÞ áêôßíá áõîÜíåôáé
â. Ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôïõ åßíáé ç n = 3 (M). ðñïò ôá êÜôù (áýîçóç ôïõ áôïìéêïý áñéèìïý)
á-iii, â-v, ã-iv, ä-i, å-ii.
2.2.15 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
2.2.35 á-iii, â-i, ã-ii, ä-iv.
2.2.16 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iv, â. ç i
êáé ç iii, ã. ç iii. ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
2.2.17 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2.2.18 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. 2.2.36 Âë. 2.2.1.
2.2.19 ÕãñÜ óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá åßíáé ï 2.2.37 Âë. 2.2.1.
õäñÜñãõñïò (Hg) áðü ôá ìÝôáëëá êáé ôï âñüìéï (Br) 2.2.38 Âë. 2.2.1.
áðü ôá áìÝôáëëá.
2.2.39 á. Ï Moseley ôáîéíüìçóå ôá óôïé÷åßá êá-
2.2.20 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: â, ä, å êáé ôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü (Æ). â. Âë. 2.2.1.
óô.
2.2.40 á. Âë. 2.2.2. â. Ðåñßïäïò åßíáé ç ïñéæüíôéá
2.2.21 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. óåéñÜ ðïõ ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá ìå ôïí ßäéï áñéèìü óôé-
2.2.22 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii. âÜäùí. ã. ¸÷ïõìå 7 ðåñéüäïõò, üóåò êáé ïé óôéâÜäåò
â. Ôá áëïãüíá öèüñéï (F) êáé ÷ëþñéï (Cl) åßíáé áÝñéá. ðïõ õðÜñ÷ïõí. ä. Åöüóïí ôï ìáãíÞóéï (Mg) áíÞêåé
Ôï âñüìéï (Br) åßíáé õãñü. Tï éþäéï (É) êáé ôï Üóôáôï óôçí 3ç ðåñßïäï, ôá çëåêôñüíéÜ ôïõ ôáîéíïìïýíôáé
(At) åßíáé óôåñåÜ. óå ôñåéò óôéâÜäåò (K, L, M). Ç åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá
ã. Ôá áëïãüíá áíÞêïõí óôçí VIIA (17ç) ïìÜäá êáé åßíáé ç n = 3, äçëáäÞ ç Ì.
óôç 2ç (F), 3ç (Cl), 4ç (Br), 5ç (É) êáé 6ç (At). 2.2.41 á. Âë. 2.2.2. â. Ëáíèáíßäåò åßíáé 15 óôïé-
2.2.23 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. ÷åßá ìå ðñþôï ôï ëáíèÜíéï (57La) ðïõ áíÞêïõí

612

óôçí 6ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉ (3ç) ïìÜäá êáé Ý÷ïõí
ðáñüìïéåò éäéüôçôåò. Ãéá ðñáêôéêïýò ëüãïõò, ôï-
ðïèåôïýíôáé óå åéäéêÞ èÝóç êÜôù áðü ôïí óýã÷ñïíï
ðåñéïäéêü ðßíáêá. ã. Áêôéíßäåò åßíáé 15 óôïé÷åßá ìå
ðñþôï ôï áêôßíéï (89Ac) ðïõ áíÞêïõí óôçí 7ç ðåñßï-
äï êáé óôçí ÉÉÉ (3ç) ïìÜäá êáé Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéü-
ôçôåò. Ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò ìå ôéò ëáíèáíßäåò,
ôïðïèåôïýíôáé óå åéäéêÞ èÝóç êÜôù áðü ôïí
óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá.
2.2.42 á. Âë. 2.2.2. â. Ï ìåôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò
áõîÜíåôáé áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ, åíþ ï áìå-
ôáëëéêüò ÷áñáêôÞñáò áõîÜíåôáé áðü äåîéÜ ðñïò ôá
áñéóôåñÜ.
2.2.43 á. â. ã. ä. Âë. 2.2.2. å. Ï áñéèìüò ôçò ïìÜ-
äáò ìå ôçí êëáóéêÞ áñßèìçóç ôáõôßæåôáé ìå ôïí
áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
Åöüóïí ï Üíèñáêáò (C) áíÞêåé óôçí IVA ïìÜäá, èá Ý÷åé
ôÝóóåñá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
2.2.44 á. Ëáíèáíßäåò åßíáé 15 óôïé÷åßá ìå
ðñþôï ôï ëáíèÜíéï (57La) ðïõ áíÞêïõí óôçí 6ç ðåñß-
ïäï êáé óôçí ÉÉÉ (3ç) ïìÜäá.
â. Áêôéíßäåò åßíáé 15 óôïé÷åßá ìå ðñþôï ôï áêôßíéï
(89Ac) ðïõ áíÞêïõí óôçí 7ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÂ
(3ç) ïìÜäá.
2.2.45 á. Âë. 2.2.2. â. Ôá óôïé÷åßá ìåôÜðôùóçò Þ
ìåôáâáôéêÜ óôïé÷åßá áíÞêïõí óôéò äåõôåñåýïõóåò
(Â) ïìÜäåò.
2.2.46 á. Ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óå êýñéá (Á)
ïìÜäá Ý÷ïõí ôéò ßäéåò éäéüôçôåò, åíþ ôá óôïé÷åßá ðïõ
áíÞêïõí óå äåõôåñåýïõóåò (Â) ïìÜäåò Ý÷ïõí ðáñü-
ìïéåò éäéüôçôåò. Ãéz áõôü ôïí ëüãï õðÜñ÷ïõí êïéíÝò
éäéüôçôåò ãéá üëá ôá óôïé÷åßá ðïõ áíÞêïõí óôéò Â
ïìÜäåò.
â. Ïé ïìïéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ áíÞêïõí óå ìßá
êýñéá (Á) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ïöåßëïíôáé
óôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò ôïõò
óôéâÜäáò (çëåêôñüíéá óèÝíïõò).
2.2.47 Âë. 2.2.3.
2.2.48 á. â. Âë. ôç èåùñßá. ã. Ï áñéèìüò ôçò ïìÜ-
äáò ìå ôçí êëáóéêÞ áñßèìçóç ìáò äåß÷íåé ôïí áñéèìü
ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
2.2.49 á. ÍÜôñéï (Na) êáé êÜëéï (Ê), â. Ïîõãüíï
(Ï) êáé õäñïãüíï (Ç), ã. Ðõñßôéï (Si), ä. Óßäçñïò (Fe)
êáé ÷áëêüò (Cu), å. Éþäéï (É) êáé Üíèñáêáò (C), óô.
¢æùôï (Í) êáé öèüñéï (F), æ. ÕäñÜñãõñïò (Hg) êáé
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
âñüìéï (Âr), ç. ÁóâÝóôéï (Ca) êáé íÝï (Ne), è. ×ëþñéï
(Cl) êáé ïîõãüíï (O).
2.2.50 Âë. ôç èåùñßá êáé ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá
ôùí óôïé÷åßùí.
2.2.51 Ïé êïéíÝò éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí ôçò
ïìÜäáò ïöåßëïíôáé óôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí
(2e) ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò. Âñßóêïõìå ôçí
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí: 4Âe: K (2), L (2),
12Mg: K (2), L (8) M (2), 20Ca: K (2), L (8), M (8), N (2)
ê.ï.ê.
2.2.52 Âë. ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá ôùí óôïé÷åßùí.
á. F, â. Li, ã. B, ä. Hg, å. Br, óô. Li, æ. U, ç. H, è. La, é. Cr,
éá. U, éâ. Br, éã. S, éä. Kr.
2.2.53 á. ¸÷åé 2e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá,
Üñá åßíáé ìÝôáëëï ôùí áëêáëéêþí ãáéþí. â. ¸÷åé 8e
óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ðïõ åßíáé ç Í. ã. ¸÷åé 7e
óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, äçëáäÞ åßíáé áëïãüíï.
ä. ¸÷åé 1e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, Üñá åßíáé ôï
õäñïãüíï Þ ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí.
2.2.54 á. Æ = 15, Üñá öùóöüñïò (P). â. Ôï
öèüñéï (F). ã. Ôï ìáãíÞóéï (Mg). ä. Ôï óôïé÷åßï ôçò
7çò ðåñéüäïõ, ôï öñÜãêéï (Fr).
2.2.55 á. i. Áèñïßæïõìå ôá çëåêôñüíéá ôïõ óôïé-
÷åßïõ êáé âñßóêïõìå 33 çëåêôñüíéá, Üñá Æ = 33. ii. Ôï
óôïé÷åßï Ý÷åé ôÝóóåñéò óôéâÜäåò, Üñá âñßóêåôáé óôçí
4ç ðåñßïäï. Ôï óôïé÷åßï Ý÷åé ðÝíôå çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá áíÞêåé óôçí VA ïìÜäá. iii.
Óôçí ßäéá ïìÜäá, ôï Üæùôï, êáé óôçí ßäéá ðåñßïäï, ôï
âñüìéï.
â. Âñßóêïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí
êáé óçìåéþíïõìå ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá êáé ôïí
áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôçò. Âë. 2.2.8.
6C K (2) L (4)
F K (2) L (7)
9
11 Na K (2) L (8) M(1)
12 Mg K (2) L (8) M (2)
31 Ga K (2) L (8) M (18) N (3)
35 Br K (2) L (8) M (18) N (7)
36 Kr K (2) L (8) M (18) N (8)
37 Rb K (2) L (8) M (18) N (8) O (1)
613
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
53 I K (2) L (8) M (18) N (18) O (7)
82 Pb K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (4)
Fr K (2) L (8) M (18) N (32) O (18) P (8) Q (1)
87
Óôçí ßäéá ïìÜäá áíÞêïõí:
C, Pb (óôçí ÉVA), F, Br, É (óôçí VIIA), Na, Rb, Fr (óôçí ÉÁ).
Óôçí ßäéá ðåñßïäï áíÞêïõí:
C, F (óôç 2ç ðåñßïäï), Na, Mg (óôçí 3ç ðåñßïäï), Ga,
Br, Kr (óôçí 4ç ðåñßïäï), Rb, I (óôçí 5ç ðåñßïäï).
2.2.56 á. Âë. 2.2.8.
8Ï K (2) L (6)
16 S K (2) L (8) M (6)
36 Kr K (2) L (8) M (18) N (8)
38 Sr K (2) L (8) M (18) N (8) O (2)
56 Ba K (2) L (8) M (18) N (18) O (8) P (2)
To oîõãüíï, ìå äýï óôéâÜäåò, áíÞêåé óôç 2ç ðåñßï-
äï, êáé, ìå Ýîé çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá,
óôçí VIA ïìÜäá. ¼ìïéá âñßóêïõìå:
Ôï èåßï (S) áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí VIA ïìÜ-
äá.
Ôï êñõðôü (Kr) áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí VIIIA
ïìÜäá.
To óôñüíôéï (Sr) áíÞêåé óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôç ÉÉÁ
ïìÜäá.
Ôï âÜñéï (Ba) áíÞêåé óôçí 6ç ðåñßïäï êáé óôç ÉÉÁ
ïìÜäá.
â. ÊïéíÝò éäéüôçôåò Ý÷ïõí ôá óôïé÷åßá ðïõ âñß-
óêïíôáé óôçí ßäéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá,
äçëáäÞ ôá óôïé÷åßá ìå ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí
óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá. ¢ñá, ôï Ï êáé ôï S
(óôçí VIA ïìÜäá), ôï Sr êáé ôï Ba (óôçí ÉÉÁ ïìÜäá).
ã. ÌÝôáëëá: Sr, Ba. ÁìÝôáëëá: O, S. ÅõãåíÝò áÝñéï: Kr.
ä. To áóâÝóôéï (Ca).
2.2.57 Âë. 2.2.9.
á. i. Ôï óôïé÷åßï × Ý÷åé 3 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá Ì. ¢ñá, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
èá åßíáé: K (2), L (8), M (2).
ii. Ôï óôïé÷åßï Õ Ý÷åé 4 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá L. ¢ñá, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
èá åßíáé: K (2), L (2).
614
iii. Ôï óôïé÷åßï Î Ý÷åé 6 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá Í. ¢ñá, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
èá åßíáé: K (2), L (8), M (18), Í (6).
iv. Ôï óôïé÷åßï Ù Ý÷åé 1 çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá Í. ¢ñá, ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
èá åßíáé: K (2), L (8), M (8), Í (1).
â. i. Z = 12, ii. Z = 4, iii. Z = 34, iv. Z = 19.
2.2.58 O ðßíáêáò óõìðëçñùìÝíïò:
ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ÏìÜäá Ðåñßïäïò
Í
7 Ê (2) L (5) VA 2
16 S Ê (2) L (8) M (6) VIA 3
19 K Ê (2) L (8) M (6) N (1) IA 4
35 Br Ê (2) L (8) M (18) N (7) VIIA 5
37 Cs Ê (2) L (8) M (18) N (8) O (1) IA 5
2.2.59 á. Èá Ý÷åé Æ = 54 + 2 = 56. i. ÉÉÁ ïìÜäá êáé
ii. 6ç ðåñßïäïò.
â. Åöüóïí ôï åõãåíÝò áÝñéï Ý÷åé ïêôþ çëåêôñüíéá
óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ôï óôïé÷åßï Õ ìå ôñßá
ðñùôüíéá ëéãüôåñá èá Ý÷åé ðÝíôå çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åíþ ôï óôïé÷åßï Ñ èá Ý÷åé äýï
ðñùôüíéá ðáñáðÜíù, Üñá êáé äýï çëåêôñüíéá ðá-
ñáðÜíù ðïõ èá âñßóêïíôáé óôçí åðüìåíç óôéâÜäá.
Ôï óôïé÷åßï Õ ìå ðÝíôå çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá èá áíÞêåé óôçí VA ïìÜäá. Ôï óôïé÷åßï Ñ ìå
äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá èá áíÞêåé
óôç ÉÉÁ ïìÜäá.
ã. i. Ôï áíôßóôïé÷ï Üôïìï èá Ý÷åé 6 çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá èá áíÞêåé óôçí VIA ïìÜäá.
Åðßóçò, èá áíÞêåé óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï åõãåíÝò
áÝñéï, Üñá óôçí 3ç ðåñßïäï.
ii. Ôï áíôßóôïé÷ï Üôïìï èá Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá èá áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá
êáé óôçí åðüìåíç ðåñßïäï, äçëáäÞ óôç 2ç.
2.2.60 á. i. Ôï åõãåíÝò áÝñéï ôçò 3çò ðåñéüäïõ
(Ar). ii. Z = 18.
â. Èá Ý÷åé Æ = 87. i. Èá áíÞêåé óôçí IA oìÜäá êáé óôçí
7ç ðåñßïäï. ii. Ôï óôïé÷åßï × åßíáé ìÝôáëëï ôùí áëêá-
ëßùí. ¢ëëá äýï ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí åßíáé ôï êÜëéï
(Ê) êáé ôï íÜôñéï (Na).

2.2.61 Óôçñéæüìáóôå óôçí ôïðïèÝôçóç ôùí
óôïé÷åßùí êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü áñéèìü. ÐñïóÝ-
÷ïõìå ôç èÝóç ôùí ëáíèáíßäùí óôïí ðåñéïäéêü ðß-
íáêá. Âñßóêïõìå: Na (Z = 11), Br (Z = 35), Ba (Z = 56),
Po (Z = 84) êáé Lu (Z = 71).
2.2.62 á. Âñßóêåôáé ôñåéò èÝóåéò ðéï äåîéÜ, Üñá
èá Ý÷åé 8 ðñùôüíéá (p).
â. Óôçí 3ç ðåñßïäï õðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ 8 óôïé÷åßá. ¢ñá,
ôï óôïé÷åßï ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé èá Ý÷åé 4 ðñùôüíéá ðá-
ñáðÜíù, äçëáäÞ 18 ðñùôüíéá (p).
2.2.63 á. Ôï óôïé÷åßï × èá Ý÷åé äýï ðñùôüíéá ðá-
ñáðÜíù áðü ôï åõãåíÝò áÝñéï, Üñá èá âñßóêåôáé
óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôç ÉÉÁ ïìÜäá. ¢ñá, èá Ý÷åé
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (2).
â. Ôï óôïé÷åßï èá Ý÷åé 4 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá, ôçí Í. Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ
Ë åßíáé: K (2) L (8), M (18), N (4).
2.2.64 á. Ôï æçôïýìåíï ó÷Þìá åßíáé:
_ êáé 5ç ðåñßïäï Þ ôï ëáíèÜíéï (La), Þ ôï áêôßíéï (Ac).
__
+
+ +
â. ¸÷åé Ýíá çëåêôñüíéï ëéãüôåñï áðü ôá ðñùôüíéá,
Üñá öïñôßï +1.
ã.Ôï ëßèéï áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôç 2ç ðåñßïäï.
2.2.65 á. ¸÷åé 2 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ
óôéâÜäá, Üñá áíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá.
â. Ç çëåêôñïíéáêÞ ôïõ äïìÞ åßíáé: K (2) L (8) M (8)
N (2). ã. Z = 20.
2.2.66 á. ¸÷åé 5 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ
óôéâÜäá, Üñá áíÞêåé óôçí VÁ ïìÜäá. â. Ç çëåêôñïíé-
áêÞ ôïõ äïìÞ åßíáé: K (2) L (8) M (5). ã. Z = 15.
2.2.67 á. Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áñãïý åßíáé:
K (2) L (8) M (8). ¢ñá, èá áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé
óôçí VIIIA ïìÜäá.
â. Èá áíÞêïõí óå äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï. Ôï óôïé÷åßï
× áíÞêåé óôçí åðüìåíç, ôçí 4ç ðåñßïäï, êáé ôï
óôïé÷åßï Õ áíÞêåé óôçí ßäéá ðåñßïäï, ôçí 3ç.
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
2.2.68 á. Èá áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï ìå çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ: K (2) L (8) M (2).
â. Èá áíÞêåé óôç 2ç ðåñßïäï ìå çëåêôñïíéáêÞ äï-
ìÞ: K (2) L (7).
ã. Èá áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï ìå çëåêôñïíéáêÞ äï-
ìÞ: K (2) L (8) M (8) Í (1).
ä. Èá áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï ìå çëåêôñïíéáêÞ
äïìÞ: K (2) L (8) M (8).
å. Èá Ý÷ïõí çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò: K (2) L (8) M (8) Í
(2) êáé K (2) L (8) M (18) N (7).
2.2.69 ËáìâÜíïõìå õðüøç ôç äïìÞ ôùí ðåñéü-
äùí ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Ôï åõãåíÝò áÝñéï áíÞêåé
óôç 2ç ðåñßïäï êáé Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü Æ = 10 (Ne).
2.2.70 á. Ôï óôïé÷åßï Õ èá áíÞêåé óôçí VA ïìÜ-
äá êáé óôç 2ç, 3ç, 4ç, 5ç Þ 6ç ðåñßïäï. â. Èá åßíáé
åõãåíÝò áÝñéï, åêôüò áðü ôï åõãåíÝò áÝñéï ôçò 1çò
ðåñéüäïõ (He). ã. Èá áíÞêåé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá êáé óôçí
3ç ðåñßïäï, Þ ÉÉÉ ïìÜäá êáé 4ç ðåñßïäï, Þ ÉÉÉ ïìÜäá
2.2.71 Âë. 2.2.10.
2.2.72 Âë. 2.2.10. á. i. Z = 14. ii. Z = 19.
â. i. VIA ïìÜäá êáé 3ç ðåñßïäïò. ii. VA ïìÜäá êáé 4ç
ðåñßïäïò.
2.2.73 Âë. 2.2.10.
2.2.74 Âë. 2.2.10.
2.2.75 á. Bë. ôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá. â. ¸÷ïõí
áðü 1 Ýùò êáé 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá,
ðïõ åßíáé ç Ì. ã. v. Ôï óôïé÷åßï ôçò ÉÁ ïìÜäáò, ðïõ
åßíáé ôï íÜôñéï (Na). vi. To óôïé÷åßï ôçò VIIA ïìÜäáò,
ðïõ åßíáé ôï ÷ëþñéï (Cl). vii. To ôåëåõôáßï óôïé÷åßï
ôçò ðåñéüäïõ, ðïõ åßíáé ôï åõãåíÝò áÝñéï (Ar).
2.2.76 á. Ë (¸÷åé ôçí ßäéá äïìÞ ìå ôï åõãåíÝò
áÝñéï ôçò 2çò ðåñéüäïõ).
â. Ë (Ôï õäñïãüíï åßíáé áìÝôáëëï). ã. Ó. ä. Ó.
2.2.77 á. Ë (ÁíÞêåé óôçí VA ïìÜäá). â. Ó (Ôç
äïìÞ ôïõ Ar). ã. Ë (Eîáéñåßôáé ôï õäñïãüíï). ä. Ë
(ÁíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá).
2.2.78 á. Ë (ÁíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá). â. Ë
(Åîáéñåßôáé ç 1ç ðåñßïäïò, ìå ôï õäñïãüíï). ã. Ó. ä.
Ó.
Äéáãþíéóìá óôéò åíüôçôåò 2.1 êáé 2.2
ÈÝìá 1ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
615
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.

ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ óå
3. Ôá Üôïìá áðïôåëïýíôáé áðü ôá óùìáôßäéá Z A p n óôéâÜäåò
ðñùôüíéá êáé íåôñüíéá êáé çëåêôñüíéá. Óôï êÝíôñï
ôïõ áôüìïõ õðÜñ÷åé ï ðõñÞíáò êáé ðåñéÝ÷åé ðñùôü- Q 19 39 19 20 Ê (2) L (8) Ì (8) Í (1)
íéá êáé íåôñüíéá. Ôá çëåêôñüíéá êéíïýíôáé ãýñù X 10 20 10 10 Ê (2) L (8)
áðü ôï êÝíôñï óå êáèïñéóìÝíåò ôñï÷éÝò. Ï áôïìéêüò
áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ åßíáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôï- Y 6 12 6 6 Ê (2) L (4)
íßùí ôïõ ðõñÞíá ôïõ. ¸íá Üôïìï åßíáé çëåêôñéêÜ ïõ- R 6 14 6 8 Ê (2) L (4)
äÝôåñï ãéáôß Ý÷åé ßóï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé
çëåêôñïíßùí. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá
â. Ôï óôïé÷åßï ×, áöïý Ý÷åé ïêôþ çëåêôñüíéá óôçí
óôïé÷åßá åßíáé ôáîéíïìçìÝíá êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.
áñéèìü. ÕðÜñ÷ïõí åðôÜ (7) ïñéæüíôéåò óåéñÝò ðïõ
ã. Ôá óôïé÷åßá Õ êáé R, áöïý Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü
ïíïìÜæïíôáé ðåñßïäïé. Ôá óôïé÷åßá ìå ôéò ßäéåò ÷çìé-
áñéèìü (Æ = 6) êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü áñéèìü.
êÝò éäéüôçôåò áíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá. Ôá
ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá åßíáé óôåñåÜ óôç óõíÞèç ä. Ôï óôïé÷åßï Q, áöïý Ý÷åé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
èåñìïêñáóßá êáé ðßåóç. Ôá åõãåíÞ áÝñéá áíÞêïõí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, Üñá áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá,
óôçí VIIIA ïìÜäá êáé óôç ÉÉÁ (2ç) ïìÜäá áíÞêïõí ïé äçëáäÞ åßíáé ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí.
áëêáëéêÝò ãáßåò. å. Ôï óôïé÷åßï Q áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 4ç
ÈÝìá 2ï ðåñßïäï.
Ôï óôïé÷åßï × áíÞêåé óôçí VIIIA Þ 18ç Þ 0 ïìÜäá êáé
1. á. ×áëêüò êáé íÜôñéï. â. Áñãü êáé Þëéï. ã. Èåßï
óôç 2ç ðåñßïäï.
êáé Üíèñáêáò. ä. ÍÜôñéï êáé êÜëéï. å. ×ëþñéï êáé
Ôï óôïé÷åßï Õ êáé ôï óôïé÷åßï R (ðñüêåéôáé ãéá Üôïìá
éþäéï. óô. ÕäñÜñãõñïò êáé Üñãõñïò. æ. Âñüìéï êáé
ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ) áíÞêïõí óôçí IVA ïìÜäá êáé
õäñÜñãõñïò. ç. ×áëêüò êáé êÜëéï.
óôç 2ç ðåñßïäï.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
3. á. Õäñïãüíï (ÉÁ ïìÜäá, 1ç ðåñßïäïò) êáé 2.3 ÃåíéêÜ ãéá ôïí ÷çìéêü
ïîõãüíï (VIA ïìÜäá, 2ç ðåñßïäïò). äåóìü. ÐáñÜãïíôåò ðïõ
â. Ôï öñÜãêéï (Fr) ðïõ âñßóêåôáé óôçí 7ç ðåñßïäï êáèïñßæïõí ôç ÷çìéêÞ
êáé ôï öèüñéï (F) ðïõ âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßïäï.
óõìðåñéöïñÜ ôïõ óôïé÷åßïõ.
ã. 1-iv, 2-i, 3-iii, 4-ii.
Åßäç ÷çìéêþí äåóìþí.
ÈÝìá 3ï
(éïíôéêüò - ïìïéïðïëéêüò)
á. Ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ áóâåóôßïõ (Ca) åß-
íáé: K (2), L (8), M (8), N (2). ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
â. To êáôéüí ôïõ ìáãíçóßïõ Mg Ý÷åé 2 çëå-
2+ óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
êôñüíéá ëéãüôåñá áðü ôï Üôïìï, äçëáäÞ 10 çëå- 2.3.16 ÓùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
êôñüíéá ðïõ êáôáíÝìïíôáé: Ê (2), L (8).
2.3.17 Âë. ôïí ðßíáêá óôï 2.3.3.
ã. Ôï Üôïìï ôïõ öèïñßïõ Ý÷åé N = A - Z = 10. á. i. Ðñüóëçøç çëåêôñïíßùí, ii. áðïâïëÞ çëåêôñï-
ä. ¸÷ïõí 7 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. íßùí, iii. óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí. â.
å. Ôï öïñôßï ôïõ áíéüíôïò ôïõ ÷ëùñßïõ åßíáé 1- ÉÁ ÉÉÁ ÉÉÉÁ ÉVÁ VA VIA VIIA
êáé ðñïêýðôåé ìå ôçí ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ
áðü ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ. i P P P
ÈÝìá 4ï ii P P P
á. Ï óõìðëçñùìÝíïò ðßíáêáò åßíáé:
iii P P P P

616

2.3.18 á. Ó. â. Ó. ã. Ó. ä. Ë (Äå ãßíåôáé íá Ý÷ïõìå
áðïâïëÞ Þ ðñüóëçøç çëåêôñïíßùí ãéá ðåñéó-
óüôåñá áðü ôñßá çëåêôñüíéá. ¢ñá, ôá óôïé÷åßá ôçò
ïìÜäáò ôïõ Üíèñáêá, ìå ôÝóóåñá çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, áðïêôïýí ôç äïìÞ åõãåíïýò áå-
ñßïõ, ìå óõíåéóöïñÜ ôåóóÜñùí çëåêôñïíßùí ìáæß ìå
äýï Þ ðåñéóóüôåñá Üëëá óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá ðÜ-
ñïõí çëåêôñüíéá).
2.3.19 á. Ë. â. Ë (ÕðÜñ÷åé êáé ôï õäñïãüíï, ðïõ
áðïêôÜ äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìå óõíåéóöïñÜ Þ
ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ, áöïý åîùôåñéêÞ óôé-
âÜäá åßíáé ç Ê). ã. Ë (¼óï ìéêñüôåñç åßíáé ç åíÝñ-
ãåéá). ä. Ó.
2.3.20 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iv, â. ç i.
2.3.21 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2.3.22 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: á êáé ã.
2.3.23 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
2.3.24 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2.3.25 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2.3.26 á. Ï. â. É. ã. É. ä. Ï.
2.3.27 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iii, â. ç i.
2.3.28 ¼óï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç äéáöïñÜ çëå-
êôñáñíçôéêüôçôáò ôùí äýï óôïé÷åßùí, ôüóï ðéï ðï-
ëéêüò åßíáé ï äåóìüò. Óôçñéæüìáóôå óôïí ðåñéïäéêü
ðßíáêá ôùí óôïé÷åßùí êáé óôç ìåôáâïëÞ ôçò çëå-
êôñáñíçôéêüôçôáò êáé âñßóêïõìå üôé ç ìåãáëýôåñç
äéáöïñÜ åßíáé ìåôáîý ÷ëùñßïõ (Cl) êáé óåëçíßïõ (Se).
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã (Se - Cl).
2.3.29 Âë. 3.2.1. Ôï óôïé÷åßï Á ìå ôÝóóåñá
çëåêôñüíéá ëéãüôåñá áíÞêåé óôçí IVA ïìÜäá, åíþ ôï
óôïé÷åßï  ìå äýï çëåêôñüíéá ëéãüôåñá áíÞêåé óôçí
VIIA ïìÜäá. Ôá äýï óôïé÷åßá èÝëïõí íá ðÜñïõí
çëåêôñüíéá, ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôïõ Ã. Ç óù-
óôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
2.3.30 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
2.3.31 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2.3.32 Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
ôùí óôïé÷åßùí. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2.3.33 á. i, ii, iii. â. i, ii, iii. ã. i, ii, iii. ä. iv.
2.3.34 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
2.3.35 Âë. 2.3.1.
2.3.36 á. Ãéá íá áðïêôÞóïõí ëéãüôåñç åíÝñãåéá,
ðïõ óçìáßíåé ìåãáëýôåñç óôáèåñüôçôá.
â. Óýìöùíá ìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ èåùñßá ôïõ óèÝ-
íïõò, ôç äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí.
2.3.37 á. Âë. 2.3.2 êáé 2.3.3. â. i.
IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA
1 2 3 4 5 6 7
ii. Tá çëåêôñüíéá ôïðïèåôïýíôáé Ýôóé, þóôå ìÝ÷ñé ôá
ôÝóóåñá çëåêôñüíéá íá åßíáé ìüíá ôïõò (ìïíÞñç
çëåêôñüíéá), êáé óôç óõíÝ÷åéá äçìéïõñãïýíôáé
æåýãç çëåêôñïíßùí.
Õðüäåéîç: Ï áñéèìüò ôùí ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí
ìÜò äåß÷íåé ôïí áñéèìü ôùí ïìïéïðïëéêþí äåóìþí
ðïõ ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé ôï óôïé÷åßï.
2.3.38 á. Âë. 2.3.4. â. Ôï óôïé÷åßï ôçò ÉÉÁ ïìÜäáò
ðñÝðåé íá áðïâÜëåé ôá äýï çëåêôñüíéá ôçò åîùôå-
ñéêÞò óôéâÜäáò. Ôï óôïé÷åßï ôçò VIA, ìå Ýîé çëå-
êôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, ðñÝðåé íá ðÜñåé
äýï çëåêôñüíéá, åßôå ìå ðñüóëçøç åßôå ìå óõíåé-
óöïñÜ çëåêôñïíßùí.
2.3.39 Âë. 2.3.4.
2.3.40 Âë. 2.3.4.
2.3.41 á. â. Âë. 2.3.4. ã. ÇëåêôñáñíçôéêÜ åßíáé ôá
óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá ãéá íá
áðïêôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, äçëáäÞ ôá áìÝ-
ôáëëá óôïé÷åßá. ä. i. S, ii. Cl, iii. F, iv. S.
2.3.42 á. Ôï áñãü Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2),
L (8), M (8). Âñßóêïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí
óôïé÷åßùí êáé êáôáëÞãïõìå üôé ï öùóöüñïò êáé ôï
áóâÝóôéï ìðïñïýí.
â. Ï öùóöüñïò ìå äïìÞ Ê (2), L (8), M (5) èá ðÜñåé 3
çëåêôñüíéá (ìå ðñüóëçøç Þ ìå óõíåéóöïñÜ) óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì, åíþ ôï áóâÝóôéï ìå äïìÞ Ê
(2), L (8), M (8), N (2) èá áðïâÜëåé ôá 2 çëåêôñüíéá ôçò
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò Í.
2.3.43 á. Âñßóêïõìå, âáóéæüìåíïé óôçí çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ, ôç èÝóç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá. Ôï íÜôñéï âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï
êáé óôçí ÉÁ ïìÜäá. Ôï áñãßëéï âñßóêåôáé óôçí 3ç
617
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ðåñßïäï êáé óôç ÉÉÁ ïìÜäá. ¢ñá, ôï Na åßíáé ðéï
áñéóôåñÜ óôçí ßäéá ðåñßïäï, êáé èá åßíáé ðéï
çëåêôñïèåôéêü óôïé÷åßï. Ôï Cs âñßóêåôáé óôçí 5ç
ðåñßïäï êáé óôçí ÉÁ ïìÜäá, Üñá ðéï êÜôù áðü ôï íÜ-
ôñéï êáé èá åßíáé ðéï çëåêôñïèåôéêü óôïé÷åßï. ¢ñá, óå
óåéñÜ áõîáíüìåíçò çëåêôñïèåôéêüôçôáò Ý÷ïõìå: Al
< Na < Cs.
â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: i êáé iii.
2.3.44 ¼óï çëåêôñïèåôéêüôåñï åßíáé ôï óôïé÷åßï,
ôüóï ðéï ìéêñÞ åßíáé ç åíÝñãåéá éïíôéóìïý ôïõ. ¢ñá
Ý÷ïõìå: Pb > Zn > Mg > Na > Ba > K.
2.3.45 á. Âñßóêïõìå, âáóéæüìåíïé óôçí çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ, ôç èÝóç ôùí óôïé÷åßùí óôïí ðåñéï-
äéêü ðßíáêá. Ôï oîõãüíï âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßïäï
êáé óôçí VÉÁ ïìÜäá. Ôï óåëÞíéï (Se) âñßóêåôáé óôçí
4ç ðåñßïäï êáé óôçí VÉÁ ïìÜäá. Ôï ôåëëïýñéï (Te)
âñßóêåôáé óôçí 5ç ðåñßïäï êáé óôçí VIA ïìÜäá. ¢ñá,
ôá óôïé÷åßá áíÞêïõí óôçí ßäéá ïìÜäá êáé ç
çëåêôñáñíçôéêüôçôá áõîÜíåôáé ðñïò ôá ðÜíù. Åðï-
ìÝíùò, Ý÷ïõìå:
Te < Se < O
Ï êáóóßôåñïò (Sn) âñßóêåôáé óôçí ßäéá ðåñßïäï ìå ôï
Ôe, áëëÜ ðéï áñéóôåñÜ óôçí ÉVA ïìÜäá. Óå ìéá ðåñßï-
äï, ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá áõîÜíåôáé ðñïò ôá äåîéÜ.
Óõíåðþò, Ý÷ïõìå:
Sn < Te < Se < O
â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: ii êáé iii.
2.3.46 Âë. 2.3.1. á. Ç äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí,
äçëáäÞ íá Ý÷ïõí ïêôþ çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá Þ äýï çëåêôñüíéá áí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åß-
íáé ç Ê.
â. Ôá åõãåíÞ áÝñéá (He, Ne, Ar, Kr, Xe êáé Rn).
ã. Âñßóêïíôáé óôçí ôåëåõôáßá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá, äçëáäÞ óôçí VIIIA Þ 18ç Þ 0 ïìÜäá.
2.3.47 á. Ãéá ôá óôïé÷åßá ôùí Á ïìÜäùí ðïõ
ìåëåôÜìå, çëåêôñüíéá óèÝíïõò åßíáé ôá çëåêôñüíéá
ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò.
â. Âñßóêïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí
êáé ðñïóäéïñßæïõìå ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí
óèÝíïõò êÜèå óôïé÷åßïõ. ÊáôáëÞãïõìå: P (5e), S (6e),
Ca (2e) êáé Br (7e).
2.3.48 á. Âë. 2.3.3. â. Ç (ìå ðñüóëçøç Þ ìå óõíåé-
óöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ), Í (ìå ðñüóëçøç Þ ìå
óõíåéóöïñÜ ôñéþí çëåêôñïíßùí), Mg (ìå áðïâïëÞ
618
äýï çëåêôñïíßùí) êáé É (ìå ðñüóëçøç Þ óõíåéóöï-
ñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ).
2.3.49 á. Ê < L < M < N < O < P < Q. ÅðïìÝíùò, óå
ìéá ïìÜäá, êáèþò ðñï÷ùñÜìå ðñïò ôá êÜôù, áõ-
îÜíåôáé ç áôïìéêÞ áêôßíá, áöïý êÜèå öïñÜ ðñï-
óôßèåôáé ìéá óôéâÜäá.
â. Âáóéæüìåíïé óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ êÜèå óôïé-
÷åßïõ âñßóêïõìå ôç èÝóç ôïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíá-
êá. ¸÷ïõìå: Li < Na < Cs < Fr.
ã. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå: Mg > Si > S > Ar (óôçí ßäéá
ðåñßïäï ç áôïìéêÞ áêôßíá áõîÜíåôáé ðñïò ôá
áñéóôåñÜ).
2.3.50 Âë. 2.3.4. á. Ôá óôïé÷åßá ôïðïèåôïýíôáé
óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá êáôÜ áýîïíôá áôïìéêü
áñéèìü. Ôï ðéï çëåêôñïèåôéêü óôïé÷åßï åßíáé ôï 87Î,
ðïõ âñßóêåôáé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 7ç ðåñßïäï,
äçëáäÞ ôï óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé ðéï áñéóôåñÜ êáé
ðéï êÜôù óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá. Ôï ðéï çëåêôñáñ-
íçôéêü óôïé÷åßï åßíáé ôï 16Ä, ðïõ âñßóêåôáé óôçí VIA
ïìÜäá êáé óôçí 3ç ðåñßïäï.
â. i. Óå ìéá ïìÜäá áõîÜíåôáé ðñïò ôá êÜôù. ii. Óå ìéá
ðåñßïäï áõîÜíåôáé ðñïò ôá áñéóôåñÜ.
2.3.51 Ðéï çëåêôñïèåôéêü óôïé÷åßï åßíáé ôï Fr
ðïõ âñßóêåôáé óôçí ÉÁ ïìÜäá (ðéï áñéóôåñÜ) êáé
óôçí 7ç ðåñßïäï (ðéï êÜôù). Ðéï çëåêôñáñíçôéêü åß-
íáé ôï F ðïõ âñßóêåôáé óôçí VIIA ïìÜäá (ðéï äåîéÜ)
êáé óôç 2ç ðåñßïäï (ðéï ðÜíù).
2.3.52 á. Ôï êáôéüí åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷åé ìé-
êñüôåñç áôïìéêÞ áêôßíá áðü ôï áíôßóôïé÷ï Üôïìï
(Li+ < Li êáé Ca2+ < Ca).
â. Ôï áíéüí åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ
áêôßíá áðü ôï áíôßóôïé÷ï Üôïìï (F < F- êáé S < S2-).
2.3.53 á. Ë (Ôï Þëéï åßíáé áäñáíÝò áÝñéï). â. Ë
(Éó÷ýåé ìüíï üôáí ôá óôïé÷åßá âñßóêïíôáé óôçí ßäéá
ðåñßïäï). ã. Ó. ä. Ë (Ôï êáôéüí Ý÷åé ìéêñüôåñç
áôïìéêÞ áêôßíá áðü ôï Üôïìï, åöüóïí ôï ßäéï öïñôßï
Ýëêåé ðåñéóóüôåñï ôá ëéãüôåñá çëåêôñüíéá ôïõ
êáôéüíôïò. Ç óùóôÞ óåéñÜ åßíáé ç áíôßèåôç).
2.3.54 á. Ë. â. Ë (Ìåéþíåôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò
çëåêôñáñíçôéêüôçôáò). ã. Ó. ä. Ë (¸÷åé 3 ìïíÞñç).
2.3.55 Âë. ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ NaCl óôï èÝìá
2.3.6. Tï êÜëéï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M
(8), N (1) èÝëåé íá áðïâÜëåé ôï çëåêôñüíéï ôçò åîùôå-
ñéêÞò óôéâÜäáò Í. Ôï öèüñéï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ:
Ê (2), L (7) èÝëåé íá ðñïóëÜâåé ôï çëåêôñüíéï ðïõ

áðïâÜëëåé ôï êÜëéï. ¢ñá, Ý÷ïõìå éïíôéêü äåóìü K+
F-.
2.3.56 á. ×áñáêôçñßæåôáé ï äåóìüò ðïõ ôá äïìé-
êÜ óõóôáôéêÜ ôïõ åßíáé ôá éüíôá. â. Ï ÷çìéêüò ôýðïò
CaCl2 ìáò äåß÷íåé, åðßóçò, üôé ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá
ôçò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá áóâåóôßïõ
Ca2+ êáé áíéüíôá ÷ëùñßïõ Cl- ìå áíáëïãßá 1:2.
2.3.57 á. ÊáôÜ ôïí ó÷çìáôéóìü ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ
íáôñßïõ (NaCl), ôï Üôïìï ôïõ Ía áðïâÜëëåé Ýíá
çëåêôñüíéï êáé ãßíåôáé êáôéüí (Ía+), åíþ ôï Üôïìï
ôïõ Cl ðñïóëáìâÜíåé Ýíá çëåêôñüíéï êáé ãßíåôáé
áíéüí (Cl-).
â. Ôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ Ý÷åé ìéêñüôåñç áôïìéêÞ
áêôßíá áðü ôï Üôïìï ôïõ íáôñßïõ, åíþ ôï áíéüí ôïõ
÷ëùñßïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ áêôßíá áðü ôï
Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ.
2.3.58 á. Ôá ìÝôáëëá êáé ôá áìÝôáëëá, äçëáäÞ
ôá óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá áðïâÜëïõí çëåêôñüíéá
êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ èÝëïõí íá ðñïóëÜâïõí çëå-
êôñüíéá, ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôùí åõãåíþí
áåñßùí.
â. ÍÜôñéï (Na), áóâÝóôéï (Ca), ÷ëþñéï (Cl) êáé èåßï (S).
2.3.59 á. Tá Üëáôá (üðùò NaCl, CaCO3 ê.Ü.) êáé
ôá õäñïîåßäéá ôùí ìåôÜëëùí (üðùò NaOH, Ca(OH)2
ê.Ü.). â. Âë. 8.12.
2.3.60 á. Âë. 2.3.8. i. H2 (H - H), ii. O2 (O = O), iii. N2
(N º N). â. Ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå Ýíá, äýï Þ ôñßá êïéíÜ
æåýãç çëåêôñïíßùí ìåôáîý äýï áôüìùí. Èá Ý÷ïõìå
áíôßóôïé÷á áðëü, äéðëü Þ ôñéðëü äåóìü.
2.3.61 Ïé äýï åíþóåéò åßíáé ïìïéïðïëéêÝò. Âë.
2.3.8. á. Ç - F. â. ¸÷ïõìå ôñåéò áðëïýò ïìïéï-
ðïëéêïýò äåóìïýò Í - Ç.
2.3.62 Âë. 2.3.8.
2.3.63 á. Âë. 2.3.8. â. Ï ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò
äåóìüò åßíáé ï äåóìüò ìåôáîý áôüìùí ôïõ ßäéïõ
óôïé÷åßïõ, üðùò H - H, O = O, N º N. Ï ïìïéïðïëéêüò
ðïëéêüò äåóìüò åßíáé ï äåóìüò ìåôáîý áôüìùí äéá-
öïñåôéêþí óôïé÷åßùí, üðùò Ç - Cl, I - Br, H - O - H.
2.3.64 á. Tá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí 4, 5, 6 Þ 7
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åðïìÝíùò, èÝ-
ëïõí íá ðÜñïõí 4, 3, 2 Þ 1 çëåêôñüíéá áíôßóôïé÷á,
ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç óôáèåñÞ äïìÞ ôùí åõãåíþí
áåñßùí. ÁõôÜ ôá óôïé÷åßá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò áìÝ-
ôáëëá. â. Ç, Ï, Cl, S.
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
2.3.65 á. Ôá ïîÝá (üðùò ÇCl, HBr, ÇCN, HNO3
ê.Ü.) êáé ïé ïñãáíéêÝò åíþóåéò, äçëáäÞ ïé åíþóåéò ôïõ
Üíèñáêá.
â. Âë. 2.3.8.
2.3.66 á. i. Na2S, KBr, MgI2. ii. NH3, H2S, HF.
â. Âë. 2.3.6 êáé 2.3.7.
2.3.67 á. ¼ôáí ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí
ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï Ýíá óôïé÷åßï ôïõ äåóìïý.
â. Ç ðñïÝëåõóç ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ êïéíïý
æåýãïõò.
ã. Ôï óôïé÷åßï èá ðñÝðåé íá Ý÷åé 5, 6 Þ 7 çëåêôñüíéá
óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá. ¼ðùò ãíùñßæïõìå, ôá
óôïé÷åßá ìå ðÝíôå çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜ-
äá Ý÷ïõí Ýíá æåýãïò çëåêôñïíßùí êáé ôñßá ìïíÞñç
çëåêôñüíéá. áõôÜ ìå Ýîé çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá Ý÷ïõí äýï æåýãç êáé äýï ìïíÞñç çëå-
êôñüíéá. êáé áõôÜ ìå åðôÜ çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñé-
êÞ óôéâÜäá Ý÷ïõí ôñßá æåýãç êáé Ýíá ìïíÞñåò. Ôá
óôïé÷åßá áõôÜ ìðïñïýí íá äþóïõí ôï æåýãïò Þ ôá
æåýãç çëåêôñïíßùí êáé íá äçìéïõñãÞóïõí çìéðï-
ëéêü äåóìü ùò äüôåò.
ä. Ùò äÝêôåò ìðïñïýí íá äñÜóïõí ôá óôïé÷åßá ðïõ
èÝëïõí äýï çëåêôñüíéá ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò äïìÞò
ôùí åõãåíþí áåñßùí, üðùò ôï ïîõãüíï ìå Ýîé
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
2.3.68 á. ÄéáöÝñïõí óôçí ðïëéêüôçôá ôïõ ïìïé-
ïðïëéêïý äåóìïý. Ìåôáîý ßäéùí óôïé÷åßùí ï äåóìüò
åßíáé ìç ðïëéêüò, åíþ ìåôáîý äéáöïñåôéêþí óôïé÷åß-
ùí åßíáé ðïëéêüò.
â. Óôá ìüñéá ôùí äéáôïìéêþí óôïé÷åßùí, äçëáäÞ óôéò
ðåñéðôþóåéò ii, iii êáé viii.
ã. Óå üëåò ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò, äçëáäÞ óôéò ðåñé-
ðôþóåéò i, iii, iv, v êáé vii.
2.3.69 Âë. 2.3.8.
á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv.
â. ÁõôÜ ðïõ Ý÷ïõí áíÜãêç áðü 2 çëåêôñüíéá ãéá íá
áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí.
2.3.70 á. A2Ã: Áí åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç, ôï óôïé÷åßï
Á áíÞêåé óôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí, åíþ ôï óôïé÷åßï
à óôçí VIA ïìÜäá. Áí åßíáé ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç, ôï
óôïé÷åßï Á ìðïñåß íá åßíáé ôï õäñïãüíï, åíþ ôï
óôïé÷åßï à íá áíÞêåé óôçí VIA ïìÜäá.
â. IA - VIIA, IIA - VIA êáé IIIA - VA.
2.3.71 ¸÷ïõìå ôñåéò ðåñéðôþóåéò éïíôéêþí
åíþóåùí. i. To óôïé÷åßï × áíÞêåé óôçí ÉÁ êáé ôï
619
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
óôïé÷åßï Õ óôçí VIIA oìÜäá. ii. To óôïé÷åßï × áíÞêåé
óôç IÉÁ êáé ôï óôïé÷åßï Õ óôçí VIA ïìÜäá. iii. To
óôïé÷åßï × áíÞêåé óôçí IIÉÁ êáé ôï óôïé÷åßï Õ óôçí VA
ïìÜäá.
2.3.72 á. Âë. 2.3.3.
â. ×: i. Éïíôéêü äåóìü ìå ðñüóëçøç 2 çëåêôñïíßùí, ii.
äýï áðëïýò Þ Ýíáí äéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü âÜóåé
ôùí äýï ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí ðïõ äéáèÝôåé, iii. çìé-
ðïëéêü äåóìü åßôå ùò äüôçò åßôå ùò äÝêôçò æåýãïõò
çëåêôñïíßùí.
ã. Èá Ý÷åé ôïõëÜ÷éóôïí ôñßá ìïíÞñç çëåêôñüíéá, Üñá
ìðïñåß íá áíÞêåé óôçí IVA Þ óôçí VA ïìÜäá.
ä. Éïíôéêü äåóìü ìå ìïñéáêü ôýðï CaË2.
2.3.73 Óôéò ðåñéðôþóåéò ã (10 çëåêôñüíéá ãéá
ôïí öùóöüñï) êáé ä (6 çëåêôñüíéá ãéá ôï âüñéï).
2.3.74 á. Ë (Âñßóêïíôáé óå óôåñåÞ êáôÜóôáóç).
â. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôï öïñôßï ôïõ êáôéüíôïò êáé ôïõ
áíéüíôïò. Ôï óõíïëéêü öïñôßï ôçò Ýíùóçò åßíáé
ìçäÝí). ã. Ë. ä. Ë (ÏìïéïðïëéêÝò åíþóåéò). å. Ë (Äåí
åßíáé äõíáôüí íá Ý÷ïõìå óôïí ÷þñï áìïéâáßá óõ-
íåéóöïñÜ ôåóóÜñùí ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí ìåôáîý
äýï óôïé÷åßùí).
2.3.75 á. Ó. â. Ë. ã. Ó. ä. Ë (Åîáéñåßôáé ç
ðåñßðôùóç ôïõ õäñïãüíïõ, üðïõ ç Ýíùóç Ç2Â åßíáé
ïìïéïðïëéêÞ). å. Ó (ÕðÜñ÷ïõí ôïõëÜ÷éóôïí äýï
äéáöïñåôéêÜ óôïé÷åßá).
2.3.76 á. Ë (¸÷åé Ýîé çëåêôñüíéá óèÝíïõò óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá L). â. Ë (Óôçí VIA ïìÜäá). ã.
Ó. ä. Ë. å. Ó (¸÷åé 2 ìïíÞñç êáé 2 æåýãç çëåêôñïíßùí
óôç óôéâÜäá óèÝíïõò).
Çëåêôñïíéáêïß ôýðïé
2.3.77 á. Âë. 2.3.6 (NaCl). To áóâÝóôéï ìå
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (8), N (2) èá áðï-
âÜëåé ôá äýï çëåêôñüíéá ôçò Í, åíþ ôï ÷ëþñéï ìå
çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (7) èá ðÜñåé Ýíá
çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì. Ïðüôå, èá
ó÷çìáôéóôåß éïíôéêüò äåóìüò ìåôáîý åíüò êáôéüíôïò
áóâåóôßïõ (Ca2+) êáé äýï áíéüíôùí ÷ëùñßïõ (Cl-).
â. Ï ÷çìéêüò ôýðïò ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ áóâåóôßïõ
(CaCl2) åêöñÜæåé ôç ìéêñüôåñç áêÝñáéç áíáëïãßá ìå
ôçí ïðïßá ôá éüíôá (Ca2+ êáé Cl-) ó÷çìáôßæïõí ôï êñõ-
óôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò (CaCl2).
ã. Åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç êáé Ý÷åé êñõóôáëëéêü ðëÝãìá.
2.3.78 Âë. èåùñßá êáé 2.3.11.
620
á. HBr: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç Ç - Br,
MgS: éïíôéêÞ Ýíùóç Mg2+ S2-,
BaO: éïíôéêÞ Ýíùóç Ba2+ O2-,
Í2: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç Í º Í.
â. H2S: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç Ç - S - Ç,
Na2Ï: éïíôéêÞ Ýíùóç 2Na+ O2-,
CaBr2: éïíôéêÞ Ýíùóç Ca2+ 2Br-.
ã. ÍÇ3: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ôñåéò äåóìïýò Ç - Í,
PCl3: : ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ôñåéò äåóìïýò Ñ - Cl,
CH4: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå 4 äåóìïýò Ç - C.
ä. CHCl3: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ôñåéò äåóìïýò C - Cl
êáé Ýíáí äåóìü H - C,
CH2Cl2: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå äýï äåóìïýò C - Cl êáé
äýï äåóìïýò H - C,
C2H6: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå Ýíáí äåóìü C - C êáé Ýîé
äåóìïýò H - C (H3C - CH3).
2.3.79 Âë. èåùñßá êáé 2.3.11â.
á. Ôï áóâÝóôéï èÝëåé íá áðïâÜëåé ôá äýï çëåêôñüíéá
ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, åíþ ôï éþäéï èá ðñïóëÜâåé
Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. ¢ñá éïíôéêÞ
Ýíùóç Ca2+ 2I-.
â. ÉïíôéêÞ Ýíùóç 2Al3+ 3S2-.
ã. ÉïíôéêÞ Ýíùóç Mg2+ O2-.
ä. ÉïíôéêÞ Ýíùóç 2Ía+ S2-.
2.3.80 Âë. èåùñßá êáé 2.3.11â.
á. Ï Üíèñáêáò èÝëåé íá ðÜñåé ôÝóóåñá çëåêôñüíéá
óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé ôï ÷ëþñéï Ýíá. ¢ñá,
ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï CCl4.
â. Ï öùóöüñïò èÝëåé íá ðÜñåé ôñßá çëåêôñüíéá óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé ôï õäñïãüíï Ýíá. ¢ñá, ïìïé-
ïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï ÑÇ3.
ã. Ï Üíèñáêáò èÝëåé íá ðÜñåé ôÝóóåñá çëåêôñüíéá
óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé ôï èåßï äýï. ¢ñá, ïìïé-
ïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï CS2 (S = C = S).
ä. Ôï õäñïãüíï èÝëåé íá ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé ôï èåßï äýï. ¢ñá, ïìïéïðïëé-
êÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï Ç2S (H – S – S).
å. Ï Üíèñáêáò èÝëåé íá ðÜñåé ôÝóóåñá çëåêôñüíéá
óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, êáé ôï õäñïãüíï Ýíá. ¢ñá,
ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìïñéáêü ôýðï CÇ4.
2.3.81 H2C = CH2 (áéèõëÝíéï), H - C º C - H
(áêåôõëÝíéï).
2.3.82 á. Ôï õäñïãüíï ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé
Ýíáí ïìïéïðïëéêü äåóìü ìå óõíåéóöïñÜ ôïõ
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

çëåêôñïíßïõ ôïõ, êáé éïíôéêü äåóìü ìå ðñüóëçøç ä. Èá Ý÷ïõìå éïíôéêÞ Ýíùóç ìåôáîý ÍÇ +4 êáé Cl-.
åíüò çëåêôñïíßïõ (ãßíåôáé áíéüí ìå öïñôßï 1-). Åöüóïí ç Ýíùóç åßíáé éïíôéêÞ, èá Ý÷ïõìå óôåñåÞ êá-
â. CaH2 (éïíôéêÞ) êáé H2O (oìïéïðïëéêÞ). ôÜóôáóç.
2.3.83 Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò êáé çëåêôñïíéáêïß
ôïõ êÜèå óôïé÷åßïõ êáé óôïí ôñüðï áðüêôçóçò äï- ôýðïé
ìÞò åõãåíïýò áåñßïõ. 2.3.87 Âë. 2.3.11. To óôïé÷åßï Á èá Ý÷åé åðôÜ
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá êáé ôï óôïé÷åßï Ã
1H 8O 11Ía 35Br
èá Ý÷åé äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
1 H Ï Ï É Ï á. Èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêÞ Ýíùóç ìå áðïâïëÞ ôùí
äýï çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò áðü ôï Ã
6 C Ï Ï A Ï êáé ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ áðü ôï Á (Ã2+ 2Á-).
12 Mg É É Á É â. Èá ó÷çìáôéóôåß ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ (Á2).
2He Á Á Á Á 2.3.88 Âë. 2.3.11. To óôïé÷åßï Á èá Ý÷åé Ýîé
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá êáé ôï óôïé÷åßï
â. Ïé áíôßóôïé÷ïé ìïñéáêïß ôýðïé åßíáé:
à èá Ý÷åé äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
1H 8O 11Ía 35Br á. Èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêÞ Ýíùóç ìå áðïâïëÞ ôùí äýï
çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò áðü ôï à êáé
1 H – Ç2Ï ÍaÇ HBr ðñüóëçøç ôùí äýï çëåêôñïíßùí áðü ôï Á (Ã2+ Á2-).
6 C CH4 CO2 – CBr4 â. Èá ó÷çìáôéóôåß ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ äýï çëåêôñïíßùí(Á = Á).
Mg MgH2 MgO – MgBr2
12
2.3.89 Ç - C º C - H.
2He – – – – 2.3.90 á. Óýìöùíá ìå ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò
çëåêôñïíéáêÞò èåùñßáò ôïõ óèÝíïõò èá áíÞêåé óôçí
2.3.84 Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ VIIA Þ ÉÁ (õäñïãüíï) ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ôùí óôïé÷åßùí ×, R êáé Ì. Oé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: â. ÉïíôéêÞ Ýíùóç ìå ôýðï Ca2+ 2×- Þ Ca2+ 2Ç-.
á. ç ii, â. ç iv, ã. ç ii.
2.3.91 Ôï óôïé÷åßï ×, áöïý áíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá
2.3.85 á. Ç (Ýíá ìïíÞñåò) êáé Í (ôñßá ìïíÞñç). èá Ý÷åé äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
â. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò ÅðïìÝíùò, èÝëåé íá ôá áðïâÜëëåé. Ôï óôïé÷åßï Õ
äåóìïýò H - Í. áöïý áíÞêåé óôçí VIIA ïìÜäá èá Ý÷åé åðôÜ
ã. ÕðÜñ÷ïõí ôñßá äåóìéêÜ æåýãç (óôïõò ôñåéò ïìïéï- çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. Óõíåðþò, èÝëåé
ðïëéêïýò äåóìïýò H - Í) êáé Ýíá ìç äåóìéêü æåýãïò íá ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï áêüìá.
óôï Üæùôï. Èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêüò äåóìüò (X2+ 2Y-).
2.3.86 á. Ôï Üæùôï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), 2.3.92 Ná ðÜñåôå äýï ðåñéðôþóåéò ãéá ôï óôïé-
L (5) èÝëåé íá ðÜñåé ôñßá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ÷åßï ×. i. Ôï × åßíáé ôï õäñïãüíï êáé ii. ôï × åßíáé ìÝ-
óôéâÜäá L, åíþ ôï õäñïãüíï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: ôáëëï ôùí áëêáëßùí.
Ê (1) èÝëåé íá ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå ôï õäñïãüíï èá ó÷ç-
óôéâÜäá Ê. ¢ñá, èá Ý÷ïõìå ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ìáôéóôåß ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç (Ç - Õ - Ç).
ôñåéò áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò Ç - Í. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí
â. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå Ç - Cl. èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêÞ Ýíùóç (2Ì+ Y2-).
ã. Âë. 2.3.8. Èá ó÷çìáôéóôåß çìéðïëéêüò äåóìüò 2.3.93 á. ÉïíôéêÞ Ýíùóç (Á2+ Å2-).
ìåôáîý ôïõ áæþôïõ (äüôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí)
â. ÉïíôéêÞ Ýíùóç (Ã+ Ä-).
êáé ôïõ êáôéüíôïò ôïõ õäñïãüíïõ (äÝêôçò æåýãïõò
çëåêôñïíßùí). ¸ôóé, èá ðñïêýøåé ôï êáôéüí ôïõ áì- 2.3.94 á. Óôçí 1ç ðåñßïäï Ý÷ïõìå ôï õäñïãüíï
ìùíßïõ ÍÇ +4 . êáé ôï åõãåíÝò áÝñéï Þëéï. ¢ñá, ôï óôïé÷åßï × åßíáé ôï

621
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
Ç, ïðüôå ôï óôïé÷åßï Õ áíÞêåé óôçí VA ïìÜäá.
Óõíåðþò ï áôïìéêüò ôïõ áñéèìüò èá åßíáé Æ = 15.
â. Èá Ý÷ïõìå ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå äïìÞ: H - O - H
(Ç2Ï).
2.3.95 á. A : 2 çëåêôñüíéá óèÝíïõò êáé  : Ýîé
çëåêôñüíéá óèÝíïõò.
â. i. ÉïíôéêÞ Ýíùóç Á2+ Â2-. ii. B=B.
2.3.96 i. Èá Ý÷åé 2 çëåêôñüíéá óèÝíïõò (ÉÉÁ
ïìÜäá). ii. Èá Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá óèÝíïõò (VA
ïìÜäá). ÉïíôéêÞ Ýíùóç Á2+ Â2- êáé B = B.
2.3.97 Äéáêñßíïõìå äýï ðåñéðôþóåéò: i. ôá
óôïé÷åßá áíÞêïõí óôçí ßäéá ðåñßïäï. ii. ôá óôïé÷åßá
áíÞêïõí óå äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï.
á. Á > Â (ßäéá ðåñßïäï), Â > Á (äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï).
â. Ôï Á èá áíÞêåé óôçí IVA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá (ïìÜäá ôïõ Üíèñáêá), ïðüôå ôï  èá áíÞêåé
óôçí VIIA ïìÜäá (áëïãüíï). i. AB4 (oìïéïðïëéêÞ) êáé
ii. B - B.
2.3.98 á. VIA ïìÜäá. â. Æ = 16. ã. ÌéêñÞ áôïìéêÞ
áêôßíá. ä. i. H2X (ïìïéïðïëéêÞ). ii. Mg2+ X2- (éïíôéêÞ).
2.3.99 á. VA ïìÜäá. â. Æ = 7. ã. Çëåêôñáñíçôéêü.
ä. Õ º Õ. å. ÏìïéïðïëéêÞ ÕÇ3.
2.3.100 Fr+ F-.
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 2.3
ÈÝìá 1ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4. á. Ë (Ôï õäñïãüíï áðïêôÜ äïìÞ åõãåíïýò áå-
ñßïõ ìå äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ê.
Åðßóçò, õðÜñ÷ïõí êáé åîáéñÝóåéò áðü ôïí êáíüíá
ôùí ïêôþ). â. Ó. ã. Ë (Ôá áëïãüíá ìå åðôÜ çëå-
êôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ìðïñïýí íá áðï-
êôÞóïõí äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ êáé ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ). ä. Ó.
ÈÝìá 2ï
1. á. Äýï ìÝôáëëá, ôï íÜôñéï (Na) êáé ôï êÜëéï (Ê).
â. Äýï áìÝôáëëá, ôï õäñïãüíï (Ç) êáé ôï ÷ëþñéï (Cl).
ã. Óôïé÷åßï ìå ìåãÜëç áôïìéêÞ áêôßíá åßíáé ôï âÜñéï
(Ba) êáé ìå ìéêñÞ áôïìéêÞ áêôßíá åßíáé ôï öèüñéï (F).
ä. ÉïíôéêÞ Ýíùóç ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï (NaCl), êáé
ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ôï õäñï÷ëþñéï (HCl).
622
2. á. Ç áôïìéêÞ áêôßíá óå ìéá ðåñßïäï áõîÜíåôáé
áðü äåîéÜ ðñïò ôá áñéóôåñÜ (ìåßùóç ôïõ áôïìéêïý
áñéèìïý ôïõ óôïé÷åßïõ).
â. Ç çëåêôñïèåôéêüôçôá óå ìéá ïìÜäá áõîÜíåôáé
ðñïò ôá êÜôù (ðñïóèÞêç óôéâÜäùí).
ã. Ç çëåêôñáñíçôéêüôçôá óå ìéá ðåñßïäï áõîÜíåôáé
áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ (ìåßùóç ôçò áôïìéêÞò
áêôßíáò).
3. Ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé:
á. éïíôéêïýò äåóìïýò ìå ðñüóëçøç äýï çëåêôñïíßùí,
â. ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ
äýï çëåêôñïíßùí êáé
ã. çìéðïëéêïýò äåóìïýò åßôå ùò äüôçò æåýãïõò
çëåêôñïíßùí åßôå ùò äÝêôçò æåýãïõò çëåêôñïíßùí.
ÈÝìá 3ï
á. â. Ôï Mg Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (2),
Üñá èÝëåé íá áðïâÜëåé ôá äýï çëåêôñüíéá ôçò åîùôå-
ñéêÞò óôéâÜäáò, êáé èá ãßíåé êáôéüí Ìg2+.
Ôï F Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (7), Üñá èÝëåé íá
ðñïóëÜâåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá,
êáé èá ãßíåé áíéüí F-.
ã. ÅðïìÝíùò, èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêÞ Ýíùóç ìå äïìÞ:
Ìg2+ 2F-
ÈÝìá 4ï
á. Ôï Í Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (5), Üñá èÝëåé
íá ðÜñåé ôñßá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
Ôï Ç Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (1), Üñá èÝëåé íá
ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.
â. ÅðïìÝíùò èá ó÷çìáôéóôåß ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå
ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò Í - Ç êáé ÷çìéêü ôýðï
ÍÇ3.
2.4 Ç ãëþóóá ôçò ÷çìåßáò.
Áñéèìüò ïîåßäùóçò. ÃñáöÞ
÷çìéêþí ôýðùí êáé åéóáãùãÞ
óôçí ïíïìáôïëïãßá ôùí åíþóåùí
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
2.4.7 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å.
2.4.8 Óôéò åíþóåéò ã êáé å.
2.4.9 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2.4.10 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.4.11 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å. 2.4.31 ËáìâÜíïõìå õðüøç ôç óõìðåñéöïñÜ

2.4.12 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ôïõ êÜèå óôïé÷åßïõ üôáí ðñüêåéôáé íá áðïêôÞóåé äï-
ìÞ åõãåíïýò áåñßïõ, êáèþò êáé ôïí ïñéóìü ôïõ áñéè-
2.4.13 i-ä, ii-á, iii-á, iv-å. ìïý ïîåßäùóçò.
2.4.14 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. á. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí Ý÷ïõí Ýíá çëåêôñüíéï
2.4.15 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá ó÷çìáôßæïõí ìüíï éï-
íôéêÝò åíþóåéò ùò êáôéüíôá ìå öïñôßï +1, åðïìÝíùò
2.4.16 á - ii, â - i, ã - iv, ä - v, å - iii.
èá åìöáíßæïõí áñéèìü ïîåßäùóçò +1.
2.4.17 á. Ë (Ôï áóâÝóôéï Ý÷åé +2, Üñá ôï èåßï Ý÷åé â. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëéêþí ãáéþí Ý÷ïõí äýï
-2). â. Ë (Óôéò åíþóåéò ìå ôá ìÝôáëëá Ý÷åé -1). ã. Ó. ä. çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá ó÷çìáôß-
Ë (¸÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +5). å. Ë (Ôá óôïé÷åßá óå æïõí ìüíï éïíôéêÝò åíþóåéò ùò êáôéüíôá ìå öïñôßï
åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷ïõí áñéèìü ïîåßäùóçò 0). +2, åðïìÝíùò èá åìöáíßæïõí áñéèìü ïîåßäùóçò +2.
2.4.18 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ã. Ôï öèüñéï èÝëåé íá ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
2.4.19 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. ¼ôáí ó÷çìáôßæåé éïíôéêü äåóìü
åßíáé áíéüí ìå öïñôßï -1, Üñá áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
2.4.20 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ïìïéïðïëéêþí åíþóåùí êåñ-
2.4.21 á-vii, â-ii, ã-iv, ä -vi, å-v, óô-i, æ-viii, ç-iii. äßæåé ðÜíôá ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí ùò ôï
2.4.22 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: á êáé ã. çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï, Üñá èá áðïêôÜ öáé-
íïìåíéêü öïñôßï -1, äçëáäÞ áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
2.4.23 Ôï óôïé÷åßï × Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê
ä. ¸÷ïõìå ðñáãìáôéêü Þ öáéíïìåíéêü öïñôßï ìçäÝí,
(2), L (5), Üñá èÝëåé íá ðÜñåé 3 çëåêôñüíéá óôçí
Üñá áñéèìü ïîåßäùóçò ìçäÝí (0).
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2.4.32 Âñßóêïõìå ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï êÜèå
2.4.24 Ôï ìÝôáëëï Ì ó÷çìáôßæåé éïíôéêÞ Ýíùóç
Ýíùóçò. ¼ëåò åßíáé ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò.
ìå áðïâïëÞ åíüò çëåêôñïíßïõ. H óùóôÞ áðÜíôçóç
á. To Üæùôï åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ õäñïãü-
åßíáé ç â.
íïõ, Üñá áðïêôÜ öáéíïìåíéêü öïñôßï -3, ïðüôå èá
2.4.25 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -3.
2.4.26 á. Ë (Èåéïý÷ïò ÷áëêüò ÉÉ). â. Ó. ã. Ë â. Ï Üíèñáêáò åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñïò ìüíï ôïõ
(CaSO4). ä. Ó. å. Ë (ÁlN). õäñïãüíïõ, Üñá êåñäßæåé ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñï-
íßùí ìüíï áðü ôï õäñïãüíï êáé áðïêôÜ öáéíïìåíéêü
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç öïñôßï +2, ïðüôå èá Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +2.
2.4.27 á. Âë. 9.1. â. Âñßóêïõìå ôïí çëåêôñïíéá- ã. Ôï ïîõãüíï åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Üíèñá-
êü ôýðï ôçò áíôßóôïé÷çò Ýíùóçò. i. ÉïíôéêÞ Ýíùóç êá, Üñá ï Üíèñáêáò áðïêôÜ öáéíïìåíéêü öïñôßï +4
Ê+ Âr-. ¢ñá, ôï êÜëéï èá Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +1 (Ï = C = O), ïðüôå èá Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +4.
êáé ôï âñüìéï -1, äçëáäÞ üóï êáé ôï öïñôßï êÜèå ä. Ôï èåßï åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ õäñïãü-
éüíôïò. ii. OìïéïðïëéêÞ Ýíùóç (Ç - S - Ç). Ôï èåßï íïõ, Üñá áðïêôÜ öáéíïìåíéêü öïñôßï -2, ïðüôå èá
åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï áðü ôï õäñï- Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -2.
ãüíï, Üñá óôç öáéíïìåíéêÞ êáôÜóôáóç èá Ý÷ïõìå 2.4.33 Âë. 2.4.3 êáé 2.4.4. ¸÷ïõìå éïíôéêÝò
Ç+ S2- H+. Oðüôå, ôï õäñïãüíï èá Ý÷åé áñéèìü ïîåß- åíþóåéò, Üñá ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí èá
äùóçò +1 êáé ôï èåßï -2. åßíáé ßóïò ìå ôï öïñôßï êÜèå óôïé÷åßïõ ìå ôç ìïñöÞ
2.4.28 á. Âë. 2.4.3 êáé 2.4.4. éüíôïò.
â. i. Éó÷ýåé: 3 + x - 8 = 0 Þ x = +5. ii. Éó÷ýåé: 1 + x – 4 = 0 á. K (+1), I (-1). â. Na (+1), S (-2). ã. Mg (+2), N (-3). ä.
Þ x = +3. Ca (+2), Cl (-1).
2.4.29 KBr, Ca(BrO)2, NaBrO2, Al(BrO3)3. 2.3.34 Âë. 2.4.3 êáé 2.4.4.
2.4.30 á. Óôéò åíþóåéò H2SO4 êáé Al2(SO4)3. á. i. -2, ii. -1, iii. +2. â. i. +1, ii. -1. ã. i. -1, ii. +1, iii. +3,
iv. +5, v. +7. ä. i. -2, ii. +4, iii. +6. å. i. -3, ii. +1, iii. +5,
â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé iii êáé v.
iv. +4, v. +3. óô. i. +6, ii. +3, iii. +7, iv. +4.

623
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2

2.4.35 Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõìå ðåñéó- (íéôñéêü áñãßëéï), NH4NO3 (íéôñéêü áììþíéï), Ca(NO3)2
óüôåñá áðü Ýíá Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ óôçí Ýíùóç (íéôñéêü áóâÝóôéï), NaOH (õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ),
êáé åíþíïíôáé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï, üðùò ãéá ðá- Mg(OH) 2 (õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ), Al(OH) 3
ñÜäåéãìá ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá óôéò ðåñéó- (õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ), Ca(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ
óüôåñåò ïñãáíéêÝò åíþóåéò. Âë. êáé ôï ðáñÜäåéãìá áóâåóôßïõ), Na2SO4 (èåééêü íÜôñéï), MgSO4 (èåééêü
2 (ïñãáíéêÝò åíþóåéò) óôï èÝìá 2.4.3. ìáãíÞóéï), Al2(SO4)3 (èåééêü áñãßëéï), (NH4)2SO4 (èåé-
2.4.36 Âë. 9.3å. éêü áììþíéï), CaSO4 (èåééêü áóâÝóôéï), Na3PO4 (öù-
óöïñéêü íÜôñéï), Mg3(PO4)2 (öùóöïñéêü ìáãíÞóéï),
á. -4, â. +1, ã. -3, ä. -3, -2, -3, å. -3, +1, óô. +2.
AlPO4 (öùóöïñéêü áñãßëéï), (NH4)3PO4 (öùóöïñéêü
2.4.37 Âë. ôï ðáñÜäåéãìá 2 (ïñãáíéêÝò åíþóåéò) áììþíéï), Ca3(PO4)2 (öùóöïñéêü áóâÝóôéï).
óôï 2.4.3. á. -3, +2, -3. â. -3, +3. 2.4.43 á. Na3PO4, AlPO4, â. KNO3, Ca(NO3)2, ã.
2.4.38 á. Ó. â. Ó. ã. Ë (Ôï õäñïãüíï ðïõ áíÞêåé MgCO3, CaCO3, ä. KCl, BaCl2, å. CaS, Na2S.
óôçí ÉÁ ïìÜäá åìöáíßæåé óôéò åíþóåéò ôïõ ìå ôá ìÝôáë- 2.4.44 á. Ç2S (õäñüèåéï) êáé Ç2SO4 (èåééêü ïîý),
ëá, äçëáäÞ ôá õäñßäéá, áñéèìü ïîåßäùóçò -1). ä. Ó. â. N2O3 (ôñéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ )êáé HNO3 (íéôñéêü
2.4.39 á. Ó. â. Ë (Óôéò åíþóåéò ìå ôï öèüñéï Ý÷åé ïîý).
+2 êáé óôá õðåñïîåßäéá Ý÷åé -1). ã. Ó. ä. Ó. 2.4.45 Ï æçôïýìåíïò ðßíáêáò åßíáé:
2.4.40 Âë. 2.4.5. á. ÃñÜöïõìå ðñþôá ôï á. Ca(OH)2 i. õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ
óõãêñüôçìá ìå ôïí èåôéêü áñéèìü ïîåßäùóçò êáé,
ìåôÜ, ôï óõãêñüôçìá ìå ôïí áñíçôéêü áñéèìü ïîåß- â. ÇÍÏ3 ii. íéôñéêü ïîý
äùóçò êáé èÝôïõìå ÷éáóôß ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò.
ã. NaOH vii. õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ
â. i. Ca2+ Cl-, Üñá CaCl2. ii. Mg2+ S2-, Üñá MgS. iii. Al3+
SO 2-
4 , Üñá Al2(SO4)3. ä. H2CO3 vi. áíèñáêéêü ïîý
ã. Eêôüò áðü ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí êÜèå óôïé÷åßïõ å. AlPO4 v. öùóöïñéêü áñãßëéï
(äýï Üôïìá Na, Ýíá Üôïìï S êáé ôÝóóåñá Üôïìá Ï),
äçëþíåé üôé ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò éïíôéêÞò óô. NH4CN viii. êõáíéïý÷ï áììþíéo
Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü êáôéüíôá Na+ êáé èåééêÜ
æ. K2S iv. èåéïý÷ï êÜëéï
áíéüíôá (SO 2- 4 ) óå áíáëïãßá 2:1 áíôßóôïé÷á.
2.4.41 á. Âë. 2.4.5. ç. HClO4 iii. õðåñ÷ëùñéêü ïîý
â. i. Na2S (èåéïý÷ï íÜôñéï). ii. Fe2O3 (ïîåßäéï ôïõ óé- 2.4.46 á. BaS (èåéïý÷ï âÜñéï), â. MgI2 (éùäéïý÷ï
äÞñïõ ÉÉÉ). iii. Mg(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ). ìáãíÞóéï), ã. Al4C3 (áíèñáêáñãßëéï), ä. PCl3 (÷ëùñé-
iv. KNO3 (íéôñéêü êÜëéï). ïý÷ïò öùóöüñïò ÉÉÉ Þ ôñé÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò), å.
2.4.42 Âë. ôç èåùñßá. á. Ca3N2 (áæùôïý÷ï áóâÝóôéï), óô. (NH4)2S (èåéïý÷ï
Cl- NO3- OH- SO2- PO3-
áììþíéï), æ. NaCN (êõáíéïý÷ï íÜôñéï), ç. FeBr2 (âñï-
4 4
ìéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉ Þ äéâñïìéïý÷ïò óßäçñïò), è.
Na+ NaCl NaNO3 NaOH Na2SO4 Na3PO4 FeBr3 (âñïìéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉÉ Þ ôñéâñïìéïý÷ïò óßäç-
ñïò), é. PBr5 (âñïìéïý÷ïò öùóöüñïò V Þ ðåíôáâñï-
2+
Mg MgCl2 Mg(NO3)2 Mg(OH)2 MgSO4 Mg3(PO4)2 ìéïý÷ïò öùóöüñïò), éá. Al2S3 (èåéïý÷ï áñãßëéï), éâ.
Al 3+
AlCl3 Al(NO3)3 Al(OH)3 Al2(SO4)3 AlPO4 BaCl2 (÷ëùñéïý÷ï âÜñéï), éã. NaH (õäñßäéï ôïõ íá-
ôñßïõ), éä. CaH2 (õäñßäéï ôïõ áóâåóôßïõ).
NH +4 NH4Cl NH4NO3 -- (NH4)2SO4 (NH4)3PO4
2.4.47 á. CuO (ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý ÉÉ), â. Ag2O
Ca2+ CaCl2 Ca(NO3)2 Ca(OH)2 CaSO4 Ca3(PO4)2 (ïîåßäéï ôïõ áñãýñïõ), ã. BaO (ïîåßäéï ôïõ âáñßïõ),
ä. FeO (ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉ), å. Al2O3 (ïîåßäéï ôïõ
â. NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï), MgCl2 (÷ëùñéïý÷ï ìá-
áñãéëßïõ), óô. CO (ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá), æ. Í2O
ãíÞóéï), AlCl3 (÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï), NH4Cl (÷ëùñéïý÷ï
(õðïîåßäéï ôïõ áæþôïõ), ç. Í2O3 (ôñéïîåßäéï ôïõ áæþ-
áììþíéï), CaCl2 (÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï), NaNO3 (íé-
ôïõ), è. Fe2O3 (ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ), é. SO2 (äéïîåß-
ôñéêü íÜôñéï), Mg(NO3)2 (íéôñéêü ìáãíÞóéï), Al(NO3)3

624

äéï ôïõ èåßïõ), éá. P2O5 (ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ),
éâ. SO3 (ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ), éã. Ç2O2 (õðåñïîåßäéï
ôïõ õäñïãüíïõ), éä. ÌnÏ 2 (äéïîåßäéï ôïõ ìáããá-
íßïõ), éå. Cu2O (ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý É), éóô. MgO (ïîåß-
äéï ôïõ ìáãíçóßïõ).
2.4.48 á. H C N ( õ ä ñïê õ Ü í éï) , â. H C l
(õäñï÷ëþñéï),ã. HBr (õäñïâñüìéï), ä. HI (õäñïúþ-
äéï), å. H2O (íåñü), óô. HF (õäñïöèüñéï), æ. ÍH3 (áì-
ìùíßá), ç. H2S (õäñüèåéï).
2.4.49 á. NaOH (õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ), â.
AgOH (õäñïîåßäéï ôïõ áñãýñïõ), ã. KOH (õäñïîåßäéï
ôïõ êáëßïõ), ä. Ìn(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ),
å. Zn(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ øåõäáñãýñïõ), óô.
Ca(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ), æ. Sn(OH)4
(õäñïîåßäéï ôïõ êáóóéôÝñïõ IV), ç. Ba(OH)2 (õäñïîåß-
äéï ôïõ âáñßïõ), è. Mg(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíç-
óßïõ), é. Pb(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ìïëýâäïõ ÉÉ).
2.4.50 á. ÇÍÏ3 (íéôñéêü ïîý), â. H2SO4 (èåééêü
ïîý), ã. HBrO3 (âñïìéêü ïîý), ä. Ç3ÑÏ4 (öùóöïñéêü
ïîý), å. HClO3 (÷ëùñéêü ïîý), óô. H2CO3 (áíèñáêéêü
ïîý), æ. HIO3 (éùäéêü ïîý), ç. HClO4 (õðåñ÷ëùñéêü
ïîý), è. ÇÍÏ2 (íéôñþäåò ïîý), é. Ç3ÑÏ3 (öùóöïñþäåò
ïîý), éá. HBrO (õðïâñïìéþäåò ïîý), éâ. H 2 SO 3
(èåéþäåò ïîý), éã. Ç3ÑÏ2 (õðïöùóöïñþäåò ïîý), éä.
HIO (õðïúùäéþäåò ïîý), éå. HBrO4 (õðåñâñïìéêü
ïîý).
2.4.51 á. ÂaSÏ4 (èåééêü âÜñéï), â. K2CO3 (áíèñá-
êéêü êÜëéï), ã. ÍH 4 ÍÏ 3 (íéôñéêü áììþíéï), ä.
Mg(ClO4)2 (õðåñ÷ëùñéêü ìáãíÞóéï), å. Ca(ClO)2
(õðï÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï), óô. Na3PO4 (öùóöïñéêü
íÜôñéï), æ. ÊÍÏ3 (íéôñéêü êÜëéï), ç. AlPO4 (öùóöï-
ñéêü áñãßëéï), è. Na2SO3 (èåéþäåò íÜôñéï), é. PbSO4
(èåééêüò ìüëõâäïò ÉÉ), éá. Hg2SO4 (èåééêüò õäñÜñãõ-
ñïò), éâ. (NH4)2SO4 (èåééêü áììþíéï), éã. Fe2(SO4)3
(èåééêüò óßäçñïò ÉÉÉ), éä. K2Cr2O7 (äé÷ñùìéêü êÜëéï),
éå. Al(ClO 2 ) 3 (÷ëùñéþäåò áñãßëéï), éóô. KMnO 4
(õðåñìáããáíéêü êÜëéï), éæ. Na2Cr2O7 (äé÷ñùìéêü íÜ-
ôñéï), éç. Fe(NO3)3 (íéôñéêüò óßäçñïò ÉÉÉ).
2.4.52 á. ÷ëùñéïý÷ïò øåõäÜñãõñïò (ZnCl2), â.
êõáíéïý÷ï áììþíéï (NH4CN), ã. âñïìéïý÷ïò öù-
óöüñïò V (PBr5), ä. áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï (Mg3N2), å.
éùäéïý÷ïò ìüëõâäïò ÉÉ (PbI2), óô. èåéïý÷ï íÜôñéï
(Na2S), æ. ÷ëùñéïý÷ï ìáããÜíéï ÉÉ (MnCl2).
2.4.53 á. ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ (CaO), â. ìï-
íïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (NO), ã. ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ
(Al2O3), ä. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2), å. ôñéïîåßäéï
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ôïõ áæþôïõ (N2O3), óô. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý É (CuO), æ.
ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ (Fe2O3), ç. ðåíôïîåßäéï ôïõ
öùóöüñïõ (P2O5), è. ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ (N2O5),
é. ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ (SO3).
2.4.54 á. õäñï÷ëþñéï (HCl), â. õäñïêõÜíéï
(HCN), ã. õäñüèåéï (H2S), ä. õäñïúþäéï (HI), å. áììù-
íßá (NH3).
2.4.55 á. õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ (Al(OH)3), â.
õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH), ã. õäñïîåßäéï ôïõ
ìáãíçóßïõ (Mg(OH)2), ä. õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ
(Fe(OH)3, å. õäñïîåßäéï ôïõ áñãýñïõ (AgOH), óô.
õäñïîåßäéï ôïõ êáóóéôÝñïõ ÉÉ (Sn(OH)2), æ. õäñïîåß-
äéï ôïõ ìïëýâäïõ IV (Pb(OH)4), ç. õäñïîåßäéï ôïõ
ìáããáíßïõ (Mn(OH)2).
2.4.56 á. ×ëùñéêü ïîý (HClO3), â. áíèñáêéêü
ïîý (H2CO3), ã. íéôñéêü ïîý (HNO3), ä. èåééêü ïîý
(H2SO4), å. öùóöïñéêü ïîý (H3PO4), óô. âñïìéêü ïîý
(HBrO3), æ. éùäéêü ïîý (HIO3), ç. õðïúùäéþäåò ïîý
(ÇÉÏ), è. èåéþäåò ïîý (Ç2SO3), é. õðåñ÷ëùñéêü ïîý
(HClO4), éá. öùóöïñþäåò ïîý (H3PO3), éâ. íéôñþäåò
ïîý (HNO2), éã. ÷ëùñéþäåò ïîý.
2.4.57 á. èåééêü íÜôñéï (Na2SO4), â. öùóöïñéêü
áóâÝóôéï (Ca3(PO4)2), ã. íéôñéêü áñãßëéï (Al(NO3)3, ä.
íéôñþäåò íÜôñéï (NaNO 2 ), å. íéôñéêü áììþíéï
(NH4NO3), óô. èåééêüò óßäçñïò ÉÉÉ (Fe2(SO4)3), æ. öù-
óöïñéêü áñãßëéï (AlPO 4 ), ç. íéôñéêüò Üñãõñïò
(AgNO3), è. áíèñáêéêü áóâÝóôéï (CaCO3), é. èåééêü âÜ-
ñéï (BaSO4), éá. èåéþäåò íÜôñéï (Na2SO3), éâ. áíèñá-
êéêü êÜëéï (K2CO3), éã. èåééêüò õäñÜñãõñïò É (Hg2SO4).
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 2.4
ÈÝìá 1ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
4. á-iv, â-ii, ã-v, ä-i, å-iii.
ÈÝìá 2ï
1. Ôï Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò ôùí
óôïé÷åßùí ðïõ áðïôåëïýí ôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíù-
óçò åßíáé ßóï ìå ôï ìçäÝí. Ãéá ôï H3PO4 Ý÷ïõìå:
3(+1) + 1 · x + 4(-2) = 0 Þ x = +5.
2. Âë. èåùñßá. á. èåéïý÷ï áóâÝóôéï: CaS, â. êõáíé-
ïý÷ï áñãßëéï: Al(CN)3 êáé ã. öùóöïñéêüò óßäçñïò
(ÉÉÉ): FePO4.
625
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 2
ÈÝìá 3ï
á. +5, â. +6, ã. +5, ä. +4, å. -3, óô. -1, æ. -1, ç. +4.
ÈÝìá 4ï
á. Cal2 (éùäéïý÷ï áóâÝóôéï), Ba3N2 (áæùôïý÷ï âÜ-
ñéï), FeO (ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉ), CO (ìïíïîåßäéï
ôïõ Üíèñáêá), NH4CN (êõáíéïý÷ï áììþíéï), HF
(õäñïöèüñéï), N2O4 (ôåôñïîåßäéï ôïõ áæþôïõ), HNO2
(íéôñþäåò ïîý), H2SO3 (èåéþäåò ïîý), HClO3 (÷ëùñéêü
ïîý), Cu(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý ÉÉ), KOH
(õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ Þ êáõóôéêü êÜëéï), HIO
(õðïúùäéþäåò ïîý), Al(NO 3 ) 3 (íéôñéêü áñãßëéï),
Na3PO4 (öùóöïñéêü íÜôñéï).
â. Êõáíéïý÷ï ìáãíÞóéï (Mg(CN)2), ïîåßäéï ôïõ óéäÞ-
ñïõ (ÉÉÉ) (Fe2O3), õäñïúþäéï (HI), áììùíßá (NH3),
õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ (Ca(OH)2), áíèñáêéêü ïîý
(H2CO3), âñïìéþäåò ïîý (HBrO2), èåééêü áñãßëéï
(Al2(SO4)3), íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ) (Cu(NO3)2), õäñïêõÜ-
íéï (HCN).
Äéáãþíéóìá óôï êåöÜëáéï 2
ÈÝìá 1ï
1. Ôá ìÝôáëëá ôùí áëêáëßùí áíÞêïõí óôçí IA ïìÜ-
äá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá êáé ó÷çìáôßæïõí ìüíï
éïíôéêïýò äåóìïýò. Óôïí ïìïéïðïëéêü äåóìü
Ý÷ïõìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí, ìå
áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá êïéíïý æåýãïõò
çëåêôñïíßùí. Ùò çëåêôñïèåôéêüôçôá ïñßæåôáé ç
ôÜóç ôùí óôïé÷åßùí íá áðïâÜëëïõí çëåêôñüíéá,
åíþ ùò çëåêôñáñíçôéêüôçôá ïñßæåôáé ç ôÜóç ôùí
óôïé÷åßùí íá ðñïóëáìâÜíïõí çëåêôñüíéá.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3. á. Ó. â. Ë (Ïé ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò ðáñïõóéÜæïõí
ìéêñÜ óçìåßá æÝóçò). ã. Ë (Èá ðñÝðåé íá äßíïõí éüíôá,
äçëáäÞ íá åßíáé çëåêôñïëýôåò). ä. Ó. å. Ó.
ÈÝìá 2ï
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
2. Ôï Ca Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (8),
N (2), Üñá èÝëåé íá áðïâÜëåé ôá äýï çëåêôñüíéá
ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, êáé èá ãßíåé êáôéüí Ca2+.
Ôï Cl Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ: Ê (2), L (8), M (7), Üñá
èÝëåé íá ðñïóëÜâåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá, êáé èá ãßíåé áíéüí Cl-.
626
ÅðïìÝíùò, èá ó÷çìáôéóôåß éïíôéêÞ Ýíùóç ìå äïìÞ:
Ca2+ 2Cl-
3. á - ii, â- iv, ã - i, ä - iii.
ÈÝìá 3ï
1. á. +6, â. +4, ã. -3, ä. -1.
2. á. O æçôïýìåíïò ðßíáêáò åßíáé:
Óôïé÷åßá Çëåêôñüíéá åîùôåñéêÞò Æ
Á Ì (3) 13
Â Í (1) 19
Ã Í (8) 36
Ä L (4) 6
Å Í (2) 20
â. EõãåíÝò áÝñéï: Ã, ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí: Â, ÉVA
ïìÜäá: Ä.
ã. Ôá óôïé÷åßá Á,  êáé Å.
ä. Ôï Ä. O ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò åßíáé ÄCl4.
Óôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï ðïõ æçôåßôáé õðÜñ÷ïõí
ôÝóóåñéò ïìïéïðïëéêïß äåóìïß Ä - Cl.
ÈÝìá 4ï
1. á. PCl5 (ðåíôá÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò), Mg3N2
(áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï). â. BaO (ïîåßäéï ôïõ âáñßïõ),
CO2 (äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá), SO3 (ôñéïîåßäéï ôïõ
èåßïõ). ã. HCN (õäñïêõÜíéï), H2S (õäñüèåéï). ä. NH3
(áììùíßá), H2O (íåñü). å. H2SO4 (èåééêü ïîý), HNO3
(íéôñéêü ïîý), HClO (õðï÷ëùñéþäåò ïîý). óô.
Ca(OH) 2 (õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ), NaOH
(õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ Þ êáõóôéêü íÜôñéï). æ.
Mg(NO3)2 (íéôñéêü ìáãíÞóéï), K3PO4 (öùóöïñéêü
êÜëéï).
2. á. ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï (CaCl2). â. äéïîåßäéï ôïõ
áæþôïõ (NO2), ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É) (CuO). ã. õäñï-
âñüìéï (HBr), öùóöïñéêü ïîý (H3PO4), íéôñþäåò ïîý
(HNO2). ä. êáõóôéêü êÜëéï (KOH), õäñïîåßäéï ôïõ âá-
ñßïõ (Ba(OH)2). å. èåééêüò øåõäÜñãõñïò (ZnSO4),
áíèñáêéêü áóâÝóôéï (CaCO3).
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ÊåöÜëáéï 3: ÏîÝá – ÂÜóåéò – ¢ëáôá – Ïîåßäéá

3.1 Èåùñßá çëåêôñïëõôéêÞò 3.4.20 á. Ë (Ç áììùíßá ìå ìïñéáêü ôýðï ÍÇ3 åß-

äéÜóôáóçò íáé âÜóç áëëÜ äåí Ý÷åé ïîõãüíï óôï ìüñéü ôçò). â. Ó.
ã. Ë (Ôï õäñüèåéï Ç2S åßíáé äéðñùôéêü ïîý). ä. Ë (Ãéáôß
3.2 ÏîÝá êáé âÜóåéò üôáí äéáëýåôáé óôï íåñü äßíåé êáôéüíôá õäñïãüíïõ
3.3 Ïîåßäéá Ç+). å. Ó.
3.4 ¢ëáôá 3.4.21 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò, 3.4.22 á - iii, â - ii, ã - i, ä - iv.

óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
3.4.4 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â êáé ã.
3.4.23 á. Âë. 3.1.1. â. i. HCl, ii. ÍaOH, iii. ÊCl. ã.
3.4.5 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â, ã êáé å. Ëüãù ôçò ðáñïõóßáò ôùí éüíôùí, åðéôñÝðåé ôç äéÝ-
3.4.6 á. Ë (Óôçí ðåñßðôùóç ôùí éïíôéêþí åíþ- ëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ìÝóá áðü ôç ìÜæá
óåùí ôá éüíôá õðÜñ÷ïõí óôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá). ôïõ.
â. Ë (Ôï öáéíüìåíï åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôçí ðáñïõ- 3.4.24 á. Âë. 3.1.1. â. ÆÜ÷áñç, âñüìéï, ôåôñá-
óßá ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò. Ôï çëåêôñéêü ñåýìá ÷ëùñÜíèñáêáò. ã. Äåí åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ
ðñïóáíáôïëßæåé ôá éüíôá ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá áíôß- çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
óôïé÷á çëåêôñüäéá). ã. Ë (Ìüíï óôçí ðåñßðôùóç ôùí
3.4.25 Âë. 3.1.1.
éó÷õñþí çëåêôñïëõôþí). ä. Ó.
3.4.26 Âë. 1.1.1.
3.4.7 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé ã, å êáé óô.
á. Äéßóôáíôáé ðëÞñùò ëüãù ôçò êáôáóôñïöÞò ôïõ
3.4.8 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç ii, â. ç iv. êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò ìå ôçí åðßäñáóç ôùí ìï-
3.4.9 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ñßùí ôïõ íåñïý. Ç áíôßäñáóç äéÜóôáóçò ãéá ôï ÷ëù-
ñéïý÷ï íÜôñéï åßíáé:
3.4.10 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
ÍaCl ® Na+ + Cl-
3.4.11 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç i, â. ç â. ¼ëá ôá ìüñéá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ áíôéäñïýí ìå ôá
iii, ã. ç ii. ìüñéá ôïõ íåñïý óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
3.4.12 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. ÇCl + Ç2Ï ® Ç3Ï+ + Cl-
3.4.13 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Óôï ó÷ïëéêü âéâëßï ç áíôßäñáóç ãñÜöåôáé ìå ôç ìïñ-
öÞ:
3.4.14 Éó÷ýïõí ïé ðñïôÜóåéò á êáé ã.
ÇCl ® Ç+ + Cl-
3.4.15 á-iv, â-iii, ä-v, å-i. ã. ¸íá ìÝñïò ôùí ìïñßùí ôçò áììùíßáò áíôéäñïýí ìå
3.4.16 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ïé i êáé iv, ôá ìüñéá ôïõ íåñïý óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
â. ç iii. ÍÇ3 + Ç2Ï ® ÍÇ +4 + ÏÇ-
3.4.17 á-iii, â-ii, ã-i, ä-iii, å-i. 3.4.27 á. i. HCl, ii. CH3COOH (ïîéêü ïîý). â. Ãéá
íá åßíáé ïîý Ýíá óþìá, ðñÝðåé íá ìðïñåß íá äþóåé
3.4.18 á-v, â-i, ã-ii, ä-iv, å-iii. Ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ
óôï íåñü êáôéüí õäñïãüíïõ (Ç+). ¸ôóé ôï ìåèÜíéï,
pH Ý÷åé ôï éó÷õñü ïîý (HCl) êáé ôçí áìÝóùò
åíþ Ý÷åé ôÝóóåñá Üôïìá õäñïãüíïõ óôï ìüñéü ôïõ,
ìåãáëýôåñç ôï áóèåíÝò ïîý (HCN). Ôï Ç2Ï Ý÷åé pH
äå äßíåé êáôéüíôá õäñïãüíïõ, Üñá äåí åßíáé ïîý.
ßóï ìå 7. Tç ìåãáëýôåñç ôéìÞ pH Ý÷åé ç éó÷õñÞ âÜóç
(KOH). 3.4.28 Âë. 2.4.
3.4.19 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â êáé ã. á. ÇF (õäñïöèüñéï), â. H 2 S (õäñüèåéï), ã. HI
(õäñïúþäéï), ä. Ç3ÑÏ4 (öùóöïñéêü ïîý), å. HClO3

627
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
(÷ëùñéêü ïîý), óô. H2SO4 (èåééêü ïîý), æ. HIO (õðïúù-
äéþäåò ïîý), ç. H3AsO4 (áñóåíéêéêü ïîý), è. ÇÍÏ2
(íéôñþäåò ïîý), é. Ç2SÏ3 (èåéþäåò ïîý), éá. HBrO2
(âñïìéþäåò ïîý), éâ. HClO4 (õðåñ÷ëùñéêü ïîý).
3.4.29 Âë. 2.4
á. õäñï÷ëþñéï (HCl), â. õäñïêõÜíéï (HCN), ã.
õäñïâñüìéï (HBr), ä. íéôñéêü ïîý (HNO3), å. áíèñá-
êéêü ïîý (H2CO3), óô. öùóöïñéêü ïîý (H3PO4), æ. ÷ëù-
ñéþäåò ïîý (HClO2), ç. èåéþäåò ïîý (H2SO3), è.
õðåñéùäéêü ïîý (HIO4), é. õðï÷ëùñéþäåò ïîý (HClO).
3.4.30 Âë. 3.4.8. á. ÇF êáé ÇÍÏ3, ïé ìïñéáêïß
ôýðïé äýï ìïíïðñùôéêþí ïîÝùí. â. ÐïëõðñùôéêÜ
÷áñáêôçñßæïíôáé áõôÜ ðïõ ìðïñïýí íá äþóïõí
ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá Ç+.
3.4.31 Âë. 3.2.1. Óå éó÷õñÜ êáé áóèåíÞ ïîÝá.
3.4.32 Âë. 3.2.1. Ôá áóèåíÞ ïîÝá éïíôßæïíôáé
ìåñéêþò óå éüíôá êáé Ý÷ïõí ðéï Þðéá åðßäñáóç óôç
óõìðåñéöïñÜ ôïõò óå ó÷Ýóç ìå ôá éó÷õñÜ. Ãéá ðá-
ñÜäåéãìá, ÷ñçóéìïðïéïýìå óôï öáãçôü îßäé (ïîéêü
ïîý), åíþ äåí åßíáé äõíáôü íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå
èåééêü ïîý.
3.4.33 á. Âë. 3.2.2. â. Ôá êáôéüíôá õäñïãüíïõ
ðçãáßíïõí óôï áñíçôéêü çëåêôñüäéï (êÜèïäï) êáé
áðïöïñôßæïíôáé ðñïóëáìâÜíïíôáò çëåêôñüíéá ìå
áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæåôáé áÝñéï õäñïãüíï. Ç êá-
èïäéêÞ áíôßäñáóç åßíáé:
2H+ + 2e- ® H2(g)
3.4.34 á. Aììùíßá êáé êáõóôéêü íÜôñéï. â. ¼ôáí
ðñïóôåèïýí óôï íåñü, äßíïõí áíéüíôá õäñïîåéäßïõ
(ÏÇ-). Âë. 3.2.1.
3.4.35 Âë. 2.4
á. ÍaOH (õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ Þ êáõóôéêü íÜ-
ôñéï), â. NH3 (áììùíßá), ã. Ca(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ
áóâåóôßïõ), ä. Fe(OH)3 (õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ),
å. Ba(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ), óô. Mg(OH)2
(õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ), æ. Zn(OH)2 (õäñïîåßäéï
ôïõ øåõäáñãýñïõ), ç. Al(OH)3 (õäñïîåßäéï ôïõ áñãé-
ëßïõ), è. Cu(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý ÉÉ).
3.4.36 Âë. 2.4
á. êáõóôéêü êÜëéï (ÊÏÇ), â. êáõóôéêü íÜôñéï (NaOH),
ã. õäñïîåßäéï ôïõ ìáããáíßïõ ÉÉ (Mn(OH)2, ä. õäñïîåß-
äéï ôïõ áóâåóôßïõ (ca(OH)2), å. õäñïîåßäéï ôïõ ÷áë-
êïý ÉÉ (Cu(OH)2), óô. õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ
(Fe(OH)3), æ. õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ (Ba(OH)2), ç.
õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ (Al(OH)3).
628
3.4.37 Âë. 3.2.1. MïíïðñùôéêÞ âÜóç: ÍaOH, äé-
ðñùôéêÞ âÜóç: Ca(OH)2, ôñéðñùôéêÞ âÜóç: Al(OH)3.
3.4.38 á. Âë. 3.2.2. â. Ôá áíéüíôá õäñïîåéäßïõ
ðçãáßíïõí óôï èåôéêü çëåêôñüäéï (Üíïäï) êáé áðï-
öïñôßæïíôáé óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
2ÏÇ- ® Ç2Ï + 2e- + 1/2 O2(g)
3.4.39 á. Âë. èåùñßá. â. ã.
i. HCl (ÇCl ® Ç+ + Cl-),
ii. NaOH (NaOÇ ® Na+ + OH-),
iii. HF (ÇF ® Ç+ + F-, Ýíá ìÝñïò ôùí ìïñßùí ôïõ
õäñïöèïñßïõ áíôéäñïýí),
iv. NH3 (NÇ3 + H2O ® NÇ +4 + OH-, Ýíá ìÝñïò ôùí
ìïñßùí ôçò áììùíßáò áíôéäñïýí).
3.4.40 á. i. üîéíï, üôáí pH < 7, ii. ïõäÝôåñï, üôáí
pH = 7 êáé iii. âáóéêü, üôáí pH > 7. â. Ìå áêñßâåéá, ìå
ðå÷Üìåôñï. êáôÜ ðñïóÝããéóç, ìå ôïõò äåßêôåò. ã. To
îßäé (üîéíï äéÜëõìá) êáé ç áììùíßá (âáóéêü äéÜëõìá).
3.4.41 á. Äýï óõíçèéóìÝíá ïîåßäéá åßíáé:
i. CO2, ii. SO2. â. Ïîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ïé äõáäéêÝò
åíþóåéò ôùí óôïé÷åßùí ìå ôï ïîõãüíï. ã. Ï ãåíéêüò
ôýðïò ôùí ïîåéäßùí åßíáé ÌyOx. ä. Ôá ïîåßäéá ôáîéíï-
ìïýíôáé óôéò êáôçãïñßåò: i. üîéíá, ii. âáóéêÜ, iii. åðáì-
öïôåñßæïíôá.
3.4.42 á. ÇÍÏ3 (SO3), â. H2SÏ3 (SO2),ã. H2CÏ3
(CO2), ä. Ç3ÑÏ4 (P2O5), å. HNO2 (N2O3), óô. H2SO4
(SO3).
3.4.43 á. Ba(OH)2 (BaO), â. Fe(OH)3 (Fe2O3), ã.
Ál(ÏÇ)3 (Al2O3), ä. NaOH (Na2O), å. Ca(OH)2 (CaO), óô.
AgOH (Ag2O), æ. KOH (K2O), ç. MgOH)2 (MgO), è.
CuOH (Cu2O).
3.4.44 Âë. 3.3.2.
3.4.45 á. Âë. 3.3.2. â. Áðü ôçí áíôßäñáóç
åîïõäåôÝñùóçò, äçëáäÞ ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý ïîÝ-
ïò Þ áíõäñßôç ïîÝïò, ìå âÜóç Þ áíõäñßôç âÜóçò.
3.4.46 Âë. 2.4
á. NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï), Ê2S (èåéïý÷ï êÜëéï),
NH4CN (êõáíéïý÷ï áììþíéï), Mg3N2 (áæùôïý÷ï ìá-
ãíÞóéï), MgI2 (éùäéïý÷ï ìáãíÞóéï).
â. K2SO4 (èåééêü êÜëéï), KClO3 (÷ëùñéêü êÜëéï),
MgSO4 (èåééêü ìáãíÞóéï), AlPO4 (öùóöïñéêü áñãß-
ëéï), CuSO4 (èåééêüò ÷áëêüò ÉÉ), ÍaNO2 (íéôñþäåò íÜ-
ôñéï), Mg(ClO)2 (õðï÷ëùñéþäåò ìáãíÞóéï), CaCO3
(áíèñáêéêü áóâÝóôéï).
3.4.47 Âë. 2.4
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

á. Éùäéïý÷ï áóâÝóôéï (CaI 2 ), èåéïý÷ï áììþíéï 3.4.55 á. Ôï äéÜëõìá ôïõ éó÷õñïý ïîÝïò ìå áõ-
((NH4)2S), êõáíéïý÷ï íÜôñéï (NaCN), ÷ëùñéïý÷ïò Üñ- ôÝò ôéò ðñïûðïèÝóåéò èá Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ pH.
ãõñïò (AgCl), èåéïý÷ï áóâÝóôéï (CaS). â. ¼ìïéá, ôï äéÜëõìá ôïõ NaOH (éó÷õñÞ âÜóç) èá
â. Èåééêü áñãßëéï (Al2(SO4)3), íéôñþäåò êÜëéï (KNO2), Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ pH.
õðï÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï (Ca(ClO)2), öùóöïñéêü íÜ- 3.4.56 á. H2S, â. KOH, ã. NaCl, ä. H3PO4, å. HNO2,
ôñéï (Na3PO4), èåééêüò óßäçñïò ÉÉÉ (Fe2(SO4)3), íéôñéêüò óô. Al(OH)3, æ. ÍÇ4ÍÏ3, ç. CaS, è. KCN.
÷áëêüò ÉÉ (Cu(NO 3 ) 2 ), âñïìéþäåò ìáãíÞóéï
(Mg(BrO2)2), ÷ëùñéêü âÜñéï (Ba(ClO3)2), áíèñáêéêü 3.4.57 Küêêéíï ÷ñþìá: á, ä. Ìðëå ÷ñþìá: â, ã.
íÜôñéï (Na2CO3), èåéþäåò âÜñéï (BaSO3), áíèñáêéêü
áììþíéï ((NH4)2CO3). Äéáãþíéóìá óôéò åíüôçôåò 3.1 - 3.2 - 3.3
êáé 3.4
3.4.48 Âë. 3.4.2.
ÈÝìá 1ï
3.4.49 á. ¼÷é. â. Âë. 3.4.2 ã. H óùóôÞ áðÜíôçóç
åßíáé ç ii. 1. á. ÏîÝá ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò,
üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, éïíôßæïíôáé êáé äßíïõí
3.4.50 á. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé i êáé iii.
êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) .
â. Ôï HCl åßíáé éó÷õñü ïîý êáé éïíôßæåôáé ðëÞñùò
â. Ôï õäñï÷ëþñéï åßíáé éó÷õñü ïîý êáé, üôáí äéá-
óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
ëõèåß óôï íåñü ìå ðëÞñç áíôßäñáóç, äßíåé êáôéüíôá
ÇCl ® Ç+ + Cl- õäñïãüíïõ êáé áíéüíôá ÷ëùñßïõ óýìöùíá ìå ôçí
ã. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. áíôßäñáóç: HCl ® H+ + Cl-.
3.4.51 Âë. 3.4.2. ã. ÂÜóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, êáôÜ ôç
á. KBr ® Ê+ + Br-, NaNO3 ® Na+ + NO -3 , äéÜëõóÞ ôïõò óôï íåñü, ðáñÝ÷ïõí áíéüíôá õäñïîåé-
Ca3(PO4)2 ® 3Ca2+ + 2PO 34 - . äßïõ (ÏÇ-).
â. KOH ® Ê+ + OH-, Mg(OH)2 ® Mg2+ + 2OH-, ä. Ôï Ñ2Ï5 åßíáé áíõäñßôçò ôïõ öùóöïñéêïý ïîÝïò
êáé ïíïìÜæåôáé ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ.
Ba(OH)2 ® Ba2+ + 2OH-.
å. Ïé âÜóåéò áíôéäñïýí ìå ôá ïîÝá êáé äßíïõí Üëáò
ã. HBr ® Ç+ + Br- , HClO ® Ç+ + ClO-,
êáé íåñü. Ç áíôßäñáóç áõôÞ ïíïìÜæåôáé áíôßäñáóç
HCN ® Ç+ + CN- (Ýíá ìÝñïò ôùí ìïñßùí ôïõ õäñï-
åîïõäåôÝñùóçò.
êõáíßïõ áíôéäñïýí).
ä. ÍÇ3 + Ç2O ® NÇ +4 + OH- (Ýíá ìÝñïò ôùí ìïñßùí 2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
ôçò áììùíßáò áíôéäñïýí). 3. á - iv, â - v, ã - iii, ä - i, å - ii.
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí áóèåíþí ïîÝùí êáé âÜóåùí,
ÈÝìá 2ï
Ýíá ìÝñïò ôùí ìïñßùí éïíôßæåôáé. Ç áíôßäñáóç ðïõ
1. O æçôïýìåíïò ðßíáêáò óõìðëçñùìÝíïò:
áíáöÝñåôáé ðáñáðÜíù Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôá ìüñéá ðïõ
áíôéäñïýí. Ç3PO4 H2SO3 H2CO3 HNO3 HNO2
3.4.52 á. ËáíèáóìÝíç ðñüôáóç. â. ËáíèáóìÝ- P2O5 SO2 CO2 N2O5 N2O3
íç ðñüôáóç (ìïíïðñùôéêÞ âÜóç).
2. O æçôïýìåíïò ðßíáêáò óõìðëçñùìÝíïò:
3.4.53 á. Ïîõãïíïý÷á ïîÝá: HClO, H 2 SO 4 ,
H3PO4, HNO3. Ìç ïîõãïíïý÷á ïîÝá: HCl, H2S, HCN. Ìg(OH)2 NaOH Al(OH)3 Ca(OH)2 Ba(OH)2
â. ÌïíïðñùôéêÜ ïîÝá: HClO, HCl, HNO3, HCN. Äé- MgO Na2O Al2O3 CaO BaO
ðñùôéêÜ ïîÝá: H2SO3, H2SO4, H2S. ÔñéðñùôéêÜ ïîÝá:
H3PO4. 3. á. ìïíïðñùôéêü ïîý: HF - õäñïöèüñéï,
ã. Éó÷õñÜ ïîÝá: H2SO4, HCl, HNO3. ÁóèåíÞ ïîÝá: â. áóèåíÞò âÜóç: ÍÇ3 - áììùíßá,
HClO, H3PO4, H2S, HCN. ã. áíõäñßôçò ôñéðñùôéêïý ïîÝïò: Ñ2Ï5 - ðåíôïîåßäéï
3.4.54 ÌïíïðñùôéêÝò âÜóåéò: ÍÇ3, ÊÏÇ, LiOH. ôïõ öùóöüñïõ,
ÄéðñùôéêÝò âÜóåéò: Mg(OH)2, Ba(OH)2, Ca(OH)2. ä. éó÷õñü ïîý: ÇÍÏ3 - íéôñéêü ïîý,
ÔñéðñùôéêÝò âÜóåéò: Fe(OH)3. å. õäñïîåßäéï ìåôÜëëïõ: ÍaÏÇ - êáõóôéêü íÜôñéï.

629
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
ÈÝìá 3ï
á. ÇBr (õäñïâñüìéï), H2SO4 (èåééêü ïîý), HClO (õðï-
÷ëùñéþäåò ïîý), HNO3 (íéôñéêü ïîý).
â. ÇBr: üîéíç ãåýóç, H2SO4: äéáëýåé ôá çëåêôñïèå-
ôéêüôåñá ôïõ õäñïãüíïõ ìÝôáëëá, HClO: áíôéäñÜ ìå
âÜóåéò êáé äßíåé õðï÷ëùñéþäç Üëáôá, HNO3: áëëÜæåé
ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìåôáôñÝðåé
óå êüêêéíï ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ.
ã. ÌïíïðñùôéêÜ ïîÝá: HBr, HClO, HNO3. Äéðñùôéêü
ïîý: H2SO4.
ä. ÇÂr ® H+ + Br- êáé ÇClO ® H+ + ClO-.
ÈÝìá 4ï
á. ÍÇ3 (áììùíßá), NaOH (õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ),
Ca(OH) 2 (õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ), Al(OH) 3
(õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ).
â. ÍÇ3: áíôéäñÜ ìå ïîÝá êáé äßíåé áììùíéáêÜ Üëáôá,
ÍaOH: áíôéäñÜ ìå ìÝôáëëá êáé äßíåé Üëáò êáé
õäñïãüíï, Ca(OH)2: êáõóôéêÞ ãåýóç, Ál(OH)3: áë-
ëÜæåé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá,
ìåôáôñÝðåé óå ìðëå ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ.
ã. ÌïíïðñùôéêÝò âÜóåéò: ÍH3, ÍaÏH. ÄéðñùôéêÞ âÜ-
óç: Ca(OH)2. TñéðñùôéêÞ âÜóç: Al(OH)3.
ä. ÍaOÇ ® Na+ + OH- êáé Ca(OH)2 ® Ca2+ + 2OH-.
3.5 ×çìéêÝò áíôéäñÜóåéò
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
3.5.13 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3.5.14 á-v, â-ii, ã-iv, ä-i, å-iii.
3.5.15 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3.5.16 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â êáé ä.
3.5.17 á. Ó. â. Ó. ã. Ó. ä. Ë (Ç áýîçóç ôçò èåñìï-
êñáóßáò ðñïêáëåß áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò üëùí ôùí
áíôéäñÜóåùí, áíåîáñôÞôùò ôïõ èåñìéêïý ðåñéå÷ï-
ìÝíïõ).
3.5.18 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
3.5.19 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3.5.20 á. Ó. â. Ë (ÕðÜñ÷åé ðåñßðôùóç íá Ý÷ïõìå
ðåñßóóåéá êÜðïéïõ áíôéäñþíôïò). ã. Ë (Èá ðñÝðåé íá
óõãêñïýïíôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü
êáé ôçí êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá). ä. Ë (Ï êáôáëýôçò áõ-
îÜíåé ôçí ôá÷ýôçôá ôùí áíôéäñÜóåùí ðïõ ìðïñïýí
630
íá ðñáãìáôïðïéçèïýí êáé ÷ùñßò ôçí ðáñïõóßá êá-
ôáëýôç).
3.5.21 á. Å. â. Á. ã. Á. ä. Å. å. Á.
3.5.22 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3.5.23 á. Ïîåßäùóç åßíáé ç áëãåâñéêÞ áýîçóç
ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò åíüò óôïé÷åßïõ, åíþ áíá-
ãùãÞ åßíáé ç áëãåâñéêÞ åëÜôôùóç ôïõ áñéèìïý
ïîåßäùóçò.
â. i. Ïîåéäþíåôáé ôï âñüìéï, ãéáôß áõîÜíåôáé ï
áñéèìüò ïîåßäùóÞò ôïõ áðü -1 óå 0. ÁíÜãåôáé ôï
÷ëþñéï, ãéáôß åëáôôþíåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóÞò ôïõ
áðü 0 óå -1. Ïîåéäùôéêü ìÝóï åßíáé ôï Cl2, ãéáôß ðñï-
êáëåß ôçí ïîåßäùóç ôïõ âñïìßïõ. Áíáãùãéêü ìÝóï
åßíáé ôï NaBr, ãéáôß ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ ôïõ ÷ëù-
ñßïõ. ii. Ïîåéäþíåôáé ôï èåßï (óôï Ç2S), ãéáôß áõîÜíå-
ôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóÞò ôïõ áðü -2 óå 0. ÁíÜãåôáé
ôï èåßï (óôï SO2), ãéáôß åëáôôþíåôáé ï áñéèìüò ïîåß-
äùóÞò ôïõ áðü +4 óå 0. Ïîåéäùôéêü ìÝóï åßíáé ôï SO2
ãéáôß ðñïêáëåß ôçí ïîåßäùóç ôïõ èåßïõ. Áíáãùãéêü
ìÝóï åßíáé ôï Ç2S, ãéáôß ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ ôïõ
èåßïõ. iii. Ïîåéäþíåôáé ôï ìáãíÞóéï, ãéáôß áõîÜíåôáé
ï áñéèìüò ïîåßäùóÞò ôïõ áðü 0 óå +2. ÁíÜãåôáé ôï
õäñïãüíï, ãéáôß åëáôôþíåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóÞò
ôïõ áðü +1 óå 0. Ïîåéäùôéêü ìÝóï åßíáé ôï ÇÉ ãéáôß
ðñïêáëåß ôçí ïîåßäùóç ôïõ ìáãíçóßïõ. Áíáãù-
ãéêü ìÝóï åßíáé ôï Ìg, ãéáôß ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ
ôïõ õäñïãüíïõ.
3.5.24 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé á, â êáé ä.
3.5.25 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç iv, â. ç i,
ã. ïé iii êáé iv.
3.5.26 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
3.5.27 Âë. ðßíáêá óôï 3.5.3. Ç æçôïýìåíç óåéñÜ
åßíáé: Ag < Pb < Fe < Mg < Na < Ca.
3.5.28 Âë. ðßíáêá óôï 3.5.3Á. Ç æçôïýìåíç óåéñÜ
åßíáé: F2 > Cl2 > Âr2 > O2 > I2 > C > H2.
3.5.29 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé ã êáé ä.
3.5.30 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
3.5.31 á. H2SO4, BaSO4. â. CaCO3, CaCl2.
3.5.32 ÅðéëÝãïõìå ôï ÇÍÏ3 óôéò áíôéäñÜóåéò á êáé
ã, êáé ôï Í2Ï5 óôéò áíôéäñÜóåéò â êáé ä. Óôçñéæüìáóôå
óôïõò óõíôåëåóôÝò ôùí áíôéäñÜóåùí ãéá ôç óùóôÞ åðé-
ëïãÞ.
3.5.33 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

3.5.34 á. Óôçñéæüìáóôå óôïí ìç÷áíéóìü ôùí 3.5.43 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé á, â êáé ã.
áíôéäñÜóåùí åîïõäåôÝñùóçò êáé âñßóêïõìå ôï 3.5.44 á. Ë (Ó÷çìáôßæåôáé áììùíéáêü Üëáò). â. Ë
áíôßóôïé÷ï Üëáò. (Ó÷çìáôßæïíôáé èåééêü êáé èåéþäåò êÜëéï). ã. Ë (Ï
÷áëêüò åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñïèåôéêüò áðü ôï
HCl HNO3 H2SO4 P2O5
õäñïãüíï). ä. Ë (Åêëýåôáé áÝñéï CO2). å. Ë (Aíôé-
NaÏÇ NaCl NaNO3 Na2SO4 Na3PO4 äñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò).
3.5.45 á. Ë (SO3 + H2O ® H2SO4). â. Ë. ã. Ë. ä. Ë
MgÏ MgCl2 Mg(NO3)2 MgSO4 Mg3(PO4)2 (Káôéüí ìåôÜëëïõ Þ êáôéüí áììùíßïõ). å. Ë.
3.5.46 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á êáé ã.
Ca(OH)2 CaCl2 Ca(NO3)2 CaSO4 Ca3(PO4)2
3.5.47 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á êáé â.
NH3 NH4Cl NH4NO3 (NH4)2SO4 (NH4)3PO4 3.5.48 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé ã êáé ä.

K2O KCl KNO3 K2SO4 K3PO4

3.5.49 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á êáé ä.

ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç

â. NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï), NaNO3 (íéôñéêü íÜôñéï),
Na2SO4 (èåééêü íÜôñéï), Na3PO4 (öùóöïñéêü íÜôñéï). 3.5.50 á. Âë. åéóáãùãÞ óôç èåùñßá. â. Óôçí i
ÁíÜëïãá ïíïìÜæïíôáé ôá õðüëïéðá ÷ëùñéïý÷á, íé- áíôßäñáóç äåí Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óôïí ðõñÞíá ôùí
ôñéêÜ, èåééêÜ êáé öùóöïñéêÜ Üëáôá. óôïé÷åßùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí (óõíÞèçò áíôßäñáóç),
3.5.35 á. åíþ óôçí áíôßäñáóç ii Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óôïí ðõñÞ-
íá ôùí óùìÜôùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí (ðõñçíéêÞ áíôß-
HCl HClO H3PO4 HNO2
äñáóç). ã. Ç ìåôáôñïðÞ ôïõ ìïýóôïõ óå êñáóß êáé ç
NaOH NaCl NaClO Na3PO4 NaNO2 ïîåßäùóç ôïõ óéäÞñïõ.
3.5.51 Âë. 3.5.1 á. «Óå êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç
KOH KCl KClO K3PO4 KNO2 ìÜæá ôùí áíôéäñþíôùí åßíáé ßóç ìå ôç ìÜæá ôùí
ðñïúüíôùí ôçò áíôßäñáóçò». Íüìïò áöèáñóßáò
Ca(OH)2 CaCl2 Ca(ClO)2 Ca3(PO4)2 Ca(NO2)2
ôçò ýëçò.
â. ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O, ê.ï.ê. â. Ìáò åðéôñÝðåé íá âÜæïõìå óõíôåëåóôÝò óå ìéá ÷ç-
ìéêÞ áíôßäñáóç, áöïý ç äéáôÞñçóç ôçò ìÜæáò óç-
ã. NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï), NaClO (õðï÷ëùñéþäåò
ìáßíåé üôé üóá Üôïìá åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ,
íÜôñéï), Na 3 PO 4 (öùóöïñéêü íÜôñéï), NaNO 2
ôüóá Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ èá Ý÷ïõìå ôåëéêÜ.
(íéôñþäåò íÜôñéï), ê.ï.ê.
3.5.36 á. i. H2SO4, NaOH, ii. HCl, Ba(OH)2.
3.5.52 ÉóïóôÜèìéóç ìÜæáò: Ý÷ïõìå ßäéï áñéèìü
áôüìùí åíüò óôïé÷åßïõ óôï ðñþôï ìÝëïò (áíôé-
â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé ii êáé v.
äñþíôá) êáé óôï äåýôåñï ìÝëïò (ðñïúüíôá) ìéáò
ÁíôéäñÜóåéò: áíôßäñáóçò. ÉóïóôÜèìéóç öïñôßïõ: ôï óõíïëéêü
á. i. H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O öïñôßï óôá áíôéäñþíôá åßíáé ßóï ìå ôï óõíïëéêü
ii. 2HCl + Ba(OH)2 ® BaCl2 + H2O öïñôßï óôá ðñïúüíôá.
â. N2Ï5 + Ca(ÏÇ)2 ® Ca(NO3)2 + H2O. 3.5.53 á. ÉóïóôÜèìéóç ìÜæáò êáé éóïóôÜèìéóç
3.5.37 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. öïñôßïõ. â. Í2 + 3Ç2 ® 2ÍÇ3.
3.5.38 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. 3.5.54 Âë. 3.5.2. ÐñÝðåé ôá áíôéäñþíôá ìüñéá íá
3.5.39 á-i, â-ii, ã-iii, ä-êáíÝíá. óõãêñïõóôïýí ìå ôïí êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü
êáé íá Ý÷ïõí ôçí êáôÜëëçëç åíÝñãåéá (åíåñãÞ
3.5.40 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. óýãêñïõóç).
3.5.41 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 3.5.55 á. Âë. 3.5.2. â. Ôïí ñõèìü ðñáãìáôïðïßç-
3.5.42 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. óçò ôçò áíôßäñáóçò, äçëáäÞ ôçí ôá÷ýôçôá ôçò
áíôßäñáóçò.

631
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
3.5.56 á. Ï áñéèìüò ôùí ìïñßùí ôùí áíôé-
äñþíôùí.
â. Âë. 3.5.2.
ã. ÃñÞãïñç: ç êáýóç ôïõ Üíèñáêá. ÁñãÞ: ç ïîåßäù-
óç ôïõ óéäÞñïõ áðü ôïí áôìïóöáéñéêü áÝñá.
3.5.57 á. Ôç óõãêÝíôñùóç, ôç èåñìïêñáóßá,
ôçí ðßåóç (áí õðÜñ÷åé áÝñéï Þ áÝñéá óôá áíôé-
äñþíôá), ôçí åðéöÜíåéá åðáöÞò ãéá ôá óôåñåÜ áíôé-
äñþíôá, ôéò áêôéíïâïëßåò êáé ôïõò êáôáëýôåò.
â. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìðïñïýìå íá áõîÞóïõìå ôçí
ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò ìå ôçí áýîçóç ôçò
èåñìïêñáóßáò Þ ôçí ðáñïõóßá êáôáëýôç.
3.5.58 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. â. Èá
ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé êáé ç êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá.
3.5.59 ÃñÞãïñç áíôßäñáóç: ìéá Ýêñçîç âüìâáò.
ÁñãÞ áíôßäñáóç: ôï óÜðéóìá åíüò ìÞëïõ ôïí ÷åéìþíá.
3.5.60 á. Áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, â. áýîçóç
ôçò óõãêÝíôñùóçò ôïõ áæþôïõ êáé ã. ç ðáñïõóßá
êáôáëýôç.
3.5.61 1. Ìåãáëýôåñç èåñìïêñáóßá. 2. Ìéêñü-
ôåñïé êüêêïé Üíèñáêá. 3. Ìåãáëýôåñç ðßåóç.
3.5.62 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ç ii (ìåãá-
ëýôåñç èåñìïêñáóßá), â. ç ii (ìåãáëýôåñç ðßåóç).
3.5.63 Âë. 3.5.2. á. Ç áíôßäñáóç ðïõ åêëýåé
èåñìüôçôá êáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóÞ ôçò . Ç êáýóç
ôïõ îýëïõ.
â. ¸÷ïõìå áðïññüöçóç èåñìüôçôáò êáôÜ ôçí ðñáã-
ìáôïðïßçóç ôçò áíôßäñáóçò.
3.5.64 á. â. Âë. 3.5.2. ã. ¼÷é, åßíáé ç ßäéá ãéá üëá
ôá ðñïúüíôá.
3.5.65 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv.
â. Ïé äýï áíôéäñÜóåéò ðñáãìáôïðïéïýíôáé ôáõôü÷ñïíá
ìå ôçí ßäéá ôá÷ýôçôá.
3.5.66 Âë. 3.5.1.
á. 2Ç2 + Ï2 ® 2Ç2Ï.
â. Ç2 + Cl2 ® 2HCl.
ã. C + O2 ® CO2.
ä. 2S + 3O2 ® 2SO3.
å. H2SO4 + 2KOH ® K2SO4 + 2H2O.
3.5.67 Âë. 3.5.1.
á. 2Ía + Cl2 ® 2NaCl
â. 2NO + O2 ® 2NO2
ã. 2CO + O2 ® 2CO2
632
ä. 2S +3 O2 ® 2SO3
å. Fe + S ® FeS
3.5.68 Âë. 3.5.1.
á. 2ÍaBr + Cl2 ® 2NaCl + Br2
â. Fe + 2HBr ® FeBr2 + H2
ã. 2Al +6HCl ® 2AlCl3 + 3H2
ä. 3H2SO4 + 2Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + 6H2O
å. CaF2 + H2SO4 ® CaSO4 + 2HF
3.5.69 á. i. Áýîçóç, ëüãù áýîçóçò ôçò èåñìï-
êñáóßáò. ii. Ìåßùóç, ëüãù ìåßùóçò ôçò ðßåóçò. â.
Áýîçóç, ëüãù áýîçóçò ôçò åðéöÜíåéáò åðáöÞò. ã.
Âë. 3.5.2. Ç ðáñïõóßá ôïõ êáôáëýôç ðñïêáëåß áýîç-
óç ôçò ôá÷ýôçôáò ôçò áíôßäñáóçò.
3.5.70 á. Ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò, Üñá ìåßù-
óç óôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò áëëïßùóçò.
â. Ðáñïõóßá åíæýìùí (êáôáëõôþí).
ã. Ëüãù áýîçóçò ôçò èåñìïêñáóßáò Ý÷ïõìå áýîçóç
óôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò áëëïßùóçò.
ä. Ëüãù áýîçóçò ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåßôáé
áýîçóç óôçí ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò ïîåßäùóçò
ôïõ õëéêïý ôçò åîÜôìéóçò.
å. Áýîçóç ôçò åðéöÜíåéáò åðáöÞò, Üñá áýîçóç ôçò
ôá÷ýôçôáò.
3.5.71 á. Ìå ôç ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò,
ìåéþíåôáé ç ôá÷ýôçôá áíôßäñáóçò.
â. Ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ìéêñüôåñùí êüêêùí
óôåñåïý áõîÜíåôáé ç åðéöÜíåéá åðáöÞò ìå áðï-
ôÝëåóìá íá áõîÜíåôáé ç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò.
ã. Ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý (áñáßùóç) ìåéþíåôáé ç
óõãêÝíôñùóç ôùí áíôéäñþíôùí ìå áðïôÝëåóìá ôç
ìåßùóç ôçò ôá÷ýôçôáò áíôßäñáóçò.
ä. Ìå ôçí ðñïóèÞêç áõîÜíåôáé ç óõãêÝíôñùóç ôïõ
õäñï÷ëùñßïõ, Üñá áõîÜíåôáé ç ôá÷ýôçôá áíôßäñá-
óçò.
3.5.72 á. Ðåñéóóüôåñá ìüñéá óçìáßíåé ðåñéó-
óüôåñåò óõãêñïýóåéò, Üñá êáé ðåñéóóüôåñåò
åíåñãÝò óõãêñïýóåéò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ, êáé
åðïìÝíùò ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá.
â. Ðåñéóóüôåñá ìüñéá áíôéäñþíôùí ìïñßùí óôçí
áñ÷Þ, åöüóïí ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ ìåéþíåôáé
ï áñéèìüò ôïõò. ¢ñá, ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá óôçí
áñ÷Þ.
ã. Ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß áýîçóç
ôçò ôá÷ýôçôáò ðáñáãùãÞò.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

ä. Ìðïñåß ôá áíôéäñþíôá óþìáôá íá Ý÷ïõí ðñï- 3.5.85 Âë. èåùñßá.

óìåßîåéò. á. H2SO4 + CaF2 ® CaSO4 + 2HF
3.5.73 á. Åßíáé åíäüèåñìç. â. Âë. 3.5.2ã. â. Ca(OH)2 + Na2CO3 ® CaCO3 + 2NaOH,
3.5.74 Óôçñéæüìáóôå óôïí íüìï ôïõ Lavoisier. ã. ÁgNO3 + KBr ® AgBr + KNO3.
Èá éó÷ýåé 4 + 16 = x + 9 Þ x = 11 g. 3.5.86 á. â. Âë. 3.5.3Â. ã.
3.5.75 Äåí åßíáé áðáñáßôçôá (x + y) g. (x + y) g èá H2SO4 + Âa(OH)2 ® ÂaSO4 + 2H2O,
Ý÷ïõìå üôáí ïé ðïóüôçôåò ôùí áñ÷éêþí óùìÜôùí HÍO2 + ÊOH ® ÊÍO2 + H2O,
áíôéäñÜóïõí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò. 2H3PO4 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O.
3.5.76 á. mà = 68 g. â. mà < 68 g. 3.5.87 á. ÁíôéäñÜ ìå ôï íåñü êáé ìåôáôñÝðåôáé
3.5.77 á. êáé â. âë. 3.5.3. óôï áíôßóôïé÷ï ïîý Þ óôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç. Ãéá ðá-
ñÜäåéãìá, ôï ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ åßíáé ï áíõäñß-
3.5.78 á. â. Âë. 3.5.3. ã. Ôï ïîåéäùôéêü ìÝóï
ôçò ôïõ íéôñéêïý ïîÝïò, êáé óôï íåñü ìåôáôñÝðåôáé
ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßï ðïõ áíÜãåôáé, åíþ ôï áíáãùãéêü
óôï íéôñéêü ïîý óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
ìÝóï ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßï ðïõ ïîåéäþíåôáé.
N2O5 + H2O ® 2HNO3
ä. Ïîåéäþíåôáé ôï ìáãíÞóéï, ãéáôß áõîÜíåôáé ï
â. N2O5 (ÇÍÏ3), CO2 (Ç2CÏ3), SO3 (H2SO4), P2O5
áñéèìüò ïîåßäùóÞò ôïõ áðü 0 óå +2. ÁíÜãåôáé ôï
(H3PO4), N2O3 (HNO2), SO2 (H2SO3), Na2O (NaOH), CaO
õäñïãüíï, ãéáôß åëáôôþíåôáé ï áñéèìüò ïîåßäùóÞò
(Ca(OH)2), MgO (Mg(OH)2), BaO (Ba(OH)2), K2O (KOH).
ôïõ áðü +1 óå 0. Ïîåéäùôéêü ìÝóï åßíáé ôï Ç2SO4, ãéá-
ôß ðñïêáëåß ôçí ïîåßäùóç ôïõ ìáãíçóßïõ. Áíáãù- ã. Âë. èåùñßá.
ãéêü ìÝóï åßíáé ôï Ìg, ãéáôß ðñïêáëåß ôçí áíáãùãÞ ä. i. 2HBr + Ca(OH)2 ® CaBr2 + 2H2O,
ôïõ õäñïãüíïõ. ii. SO3 + 2NaOH ® Na2SO4 + H2O,
3.5.79 á. â. âë. 3.5.3. ã. iii. 2H3PO4 + 3K2O ® 2K3PO4 + 3H2O,
i. 2Ca + O2 ® 2CaO, ii. C + O2 ® CO2, iv. CO2 + MgO ® MgCO3.
iii. 2K + Cl2 ® 2KCl, iv. H2 + Br2 ® 2HBr, 3.5.88 Âë. èåùñßá.
v. MgO + H2O ® Mg(OH)2. á. C + O2 ® CO2 (Óýíèåóçò)
â. 2S + 3O2 ® 2SO3 (Óýíèåóçò)
3.5.80 á. âë. 3.5.3Á. â.
i. 2ÇgO ® 2Hg + O2, ii. Ág2CO3 ® Ag2O + CO2, ã. 2Zn + O2 ® 2ZnO (Óýíèåóçò)
iii. COCl2 ® CO + Cl2. ä. Ía(s) + Cl2(g) ® ÍaCl(s) (Óýíèåóçò)
å. N2 + 3H2 ® 2ÍÇ3 (Óýíèåóçò)
3.5.81 Âë. 3.5.3Á.
óô. SO3 + H2O ® H2SO4 (Ó÷çìáôéóìïý)
3.5.82 á. Âë. èåùñßá. â. Ïé áíôéäñÜóåéò äéðëÞò
áíôéêáôÜóôáóçò êáé ïé áíôéäñÜóåéò åîïõäåôÝñùóçò. æ. Í2Ï5 + Ç2Ï ® 2ÇÍO3 (Ó÷çìáôéóìïý)
Áíôßóôïé÷á ðáñáäåßãìáôá: ç. ÂaO + H2O ® Ba(OH)2 (Ó÷çìáôéóìïý)
H2SO4 + CaF2 ® CaSO4 + 2HF êáé è. 2HgO ® 2Çg + O2 (ÄéÜóðáóçò)
H2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2H2O. é. CaCO3(s) ® CaO(s) + CO2(g) (ÄéÜóðáóçò)
3.5.83 á. Ïé áíôéäñÜóåéò ìåôáîý i. ïîÝïò êáé Üëá- éá. Fe + S ® FeS (Óýíèåóçò)
ôïò, ii. âÜóçò êáé Üëáôïò êáé iii. äýï áëÜôùí. 3.5.89 Ãéá ôïí Ýëåã÷ï ðñáãìáôïðïßçóçò ôçò
â. ÁÂ + ÃÄ ® ÁÄ + ÃÂ. áíôßäñáóçò. Ç áíôßäñáóç Zn + CuSO4 ® ðñáãìáôï-
ã. HCl (Ç+ êáé Cl-), AgNO3 (Ag+ êáé NO -3 ), NaOH (Na+ ðïéåßôáé, ãéáôß ï Zn åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ìÝôáëëï
êáé OH-), NH4Cl (NÇ +4 êáé Cl-), CaBr2 (Ca2+ êáé Br-), áðü ôïí Cu:
Na2CO3 (Na+ êáé CO 2- 3 ). Zn + CuSO4 ® ZnSO4 + Cu,
ä. i. HCl + AgNO3 ® ÁgCl + HNO3, åíþ ç áíôßäñáóç:
ii. NaOH + NH4Cl ® NaCl + NH3 + H2O, Ag + MgSO4 ® äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé,
iii. CaBr2 + Na2CO3 ® CaCO3 + 2NaBr. ãéáôß ï Ag åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñïèåôéêü ìÝôáëëï
3.5.84 Âë. 3.5.3Á. áðü ôï Mg.

633
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3
3.5.90 Cl2 + NaBr ® 2NaCl + Br2. Ç áíôßäñáóç
ðñáãìáôïðïéåßôáé, ãéáôß ôï ÷ëþñéï åßíáé çëåêôñáñ-
íçôéêüôåñï áðü ôï âñüìéï.
3.5.91 Âë. 3.5.3Á. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôé-
äñÜóåéò: â, ã, ä, å, ç êáé è.
â. Cl2 + 2NaI ® 2ÍaCl + I2
ã. Ca + 2H2O ® Ca(OH)2 + H2
ä. Æn + Ç2SÏ4(áñáéü) ® ZnSO4 + H2
å. Fe + 2HBr ® FeBr2 + H2
ç. Mg + 2HClO2 ® Mg(ClO2)2 + H2
è. 2Na + 2Ç2O ® 2NaOH + H2
3.5.92 Âë. 3.5.3Á. ÅëÝã÷ïõìå, óýìöùíá ìå ôçí
çëåêôñï÷çìéêÞ óåéñÜ ðïõ äßíåôáé, áí ôï äéÜëõìá
ðïõ åéóÜãåôáé óôï äï÷åßï áíôéäñÜ ìå ôï ìÝôáëëï áðü
ôï ïðïßï åßíáé êáôáóêåõáóìÝíï ôï äï÷åßï. Áðïèç-
êåýïõìå, üôáí äåí ìðïñåß íá ãßíåé ç áíôßäñáóç.
Äï÷åßï Cu (1): ÊCl
Äï÷åßï Cu (2): MgSO4
Äï÷åßï Al (3): FeSO4
Äï÷åßï Al (4): Zn(NO3)2
Äï÷åßï Al (5): HCl
3.5.93 á. Fe êáé Zn åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñá ôïõ
õäñïãüíïõ, åíþ ï Cu äåí åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò
ôïõ õäñïãüíïõ. â. Ï Fe äåí åßíáé çëåêôñïèå-
ôéêüôåñïò ôïõ õäñïãüíïõ. ¢ñá, Cu < H < Fe < Zn.
3.5.94 á. Óýíèåóçò: ii. Áðïóýíèåóçò Þ äéÜóðá-
óçò: iv. ÁðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò: v. ÅîïõäåôÝñùóçò: i,
vi. ÄéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò: iii, vii.
â. Âë. èåùñßá.
3.5.95 Âë. èåùñßá.
á. ÇCl + AgOH ® AgCl + H2O
â. 2ÇCl + CaO ® CaCl2 + H2O
ã. 2ÇCl + Fe ® FeCl2 + H2
ä. 2ÇCl + MgCO3 ® MgCl2 + CO2 + H2O
å. 2ÇCl + Na2SO3 ® 2NaCl + SO2 + H2O
3.5.96 Ðåßñáìá 1ï: Óôï äï÷åßï  Ý÷ïõìå NaBr.
Ðåßñáìá 2ï: Óôï äï÷åßï à Ý÷ïõìå áñáéü èåééêü ïîý.
3.5.97 Ðåßñáìá 1ï: Óôï äï÷åßï à Ý÷ïõìå HCl.
Ðåßñáìá 2ï: Óôï äï÷åßï Á Ý÷ïõìå Ba(OH)2.
3.5.98 á. ÐñïóèÞêç AgNO3 ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
ëåõêü ßæçìá AgCl. â. Åðßäñáóç Zn ïðüôå åêëýåôáé
áÝñéï Ç2. ã. Åðßäñáóç H2SO4 ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
äõóäéÜëõôï CaSO4.
634
3.5.99 á. ÐñïóèÞêç AgF ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
ëåõêü ßæçìá AgCl ìå ôï NaI. â. Åðßäñáóç Ba(OH)2
ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá BaSO4 ìå ôï Ç2SO4. ã.
Åðßäñáóç H2SO4 ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé BaSO4 ìå ôï
Ba(OH)2. ä. Ìå ôçí åðßäñáóç PbCl2 ó÷çìáôßæåôáé
ßæçìá PbSO4 ìå ôï Ía2SO4.
3.5.100 Ál2O3 + 6HCl ® 2AlCl3 + 3H2O
Ál2O3 + 6NaOH ® 2Na3AlO3 + 3H2O
3.5.101 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõ-
äåôÝñùóçò: ÇClÏ + NaOH ® NaClO + H2O.
¸÷ïõìå ôñåéò äõíáôÝò ðåñéðôþóåéò:
1ç ðåñßðôùóç: ãßíåôáé ðëÞñçò áíôßäñáóç, êáé ôï äéÜ-
ëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ðåñéÝ÷åé õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï
(NaClO) ðïõ ó÷çìáôßæåôáé.
2ç ðåñßðôùóç: áíôéäñÜ ðëÞñùò ôï HClO, êáé ôï äéÜ-
ëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ðåñéÝ÷åé NaClO ðïõ ó÷çìáôßæå-
ôáé êáé NaOH ðïõ ðåñéóóåýåé.
3ç ðåñßðôùóç: áíôéäñÜ ðëÞñùò ôï NaOH, êáé ôï äéÜ-
ëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ðåñéÝ÷åé NaClO ðïõ ó÷çìáôßæå-
ôáé êáé HClO ðïõ ðåñéóóåýåé.
3.5.102 á. ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O.
â. Ðñïóäéïñßæïõìå ôï pH ôïõ äéáëýìáôïò. Áí åßíáé
ìéêñüôåñï áðü 7, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá HCl. áí åßíáé
ìåãáëýôåñï áðü 7, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá NaOH.
3.5.103 á. Âë. 3.5.9â.
â. i. 2Na + 2Ç2O ® 2NaOH + H2,
ii. Ca(OH)2 + Na2CO3 ® CaCO3 + 2NaOH.
3.5.104 á. Âë. 3.5.9á.
â. i. H2 + Br2 ® 2HBr,
ii. H2SO4 + 2NaBr ® Na2SO4 + 2HBr.
3.5.105 á. Âë. 3.5.9ã.
â. i. Ca(OH)2 + CO2 ® CaCO3 + H2O,
ii. Ca(OH)2 + Na2CO3 ® CaCO3 + 2NaOH,
iii. Ca + CuCO3 ® CaCO3 + Cu.
3.5.106 Âë. 3.5.9ã.
á. Âa + Ág2SO4 ® BaSO4 + 2Ag,
â. Âa(OH)2 + Ç2SO4 ® BaSO4 + 2H2O,
Âa(OH)2 + SO3 ® BaSO4 + H2O,
ÂaO + Ç2SO4 ® BaSO4 + H2O,
ÂaO + SO3 ® BaSO4.
ã. Ba(OH)2 + Na2SO4 ® BaSO4 + 2NaOH,
Ba(NO3)2 + K2SO4 ® BaSO4 + 2KNO3.
3.5.107 Âë. 3.5.9á.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

á. Ç2 + F2 ® 2HF, è. H2SO4 + Sn(OH)2 ® SnSO4 + 2H2O.

â. H2SO4 + 2ÊF ® K2SO4 + 2HF. 3.5.113 Âë. èåùñßá.
3.5.108 Âë. 3.5.9â.
á. CO2 + 2NaOH ® Na2CO3 + H2O.
á. Ê2O + Ç2O ® 2ÊÏÇ,
â. 2Ê + 2Ç2O ® 2ÊÏÇ + Ç2, â. N2O5 + 2NaOH ® 2NaNO3 + H2O.
ã. Ba(OH)2 + Ê2SO4 ® ÂaSO4 + 2KOH. ã. P2O5 + 3Mg(ÏÇ)2 ® Mg3(PO4)2 + 3H2O.
3.5.109 i. á. H2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + ä. SO2 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + H2O.
2H2O,
å. P2O5 + 2Fe(OH)3 ® 2FePO4 + 3H2O.
â. SO3 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + H2O,
ã. H2SO4 + CaO ® CaSO4 + H2O, óô. CO2 + 2NH3 + H2O ® (NH4)2CO3.
ä. SO3 + CaO ® CaSO4. 3.5.114 Âë. èåùñßá.
ii. á. HÍO3 + ÍaOH ® ÍaÍO3 + H2O,
á. 2HCl + BaO ® BaCl2 + H2O.
â. Í2O5 + 2ÍaOH ® 2ÍaÍO3 + H2O,
ã. 2HNO3 + Na2O ® 2NaNO3 + H2O, â. H2SO4 + Na2O ® Na2SO4 + H2O.
ä. N2O5 + Na2O ® 2NaNO3. ã. 2HNO3 + CaÏ ® Ca(NO3)2 + H2O.
iii. á. 2H3PO4 + 3Mg(OH)2 ® Mg3(PO4)2 + 6H2O,
ä. H2S + MgO ® MgS + H2O.
â. P2O5 + 3Mg(OH)2 ® Mg3(PO4)2 + 3H2O,
ã. 2H3PO4 + 3MgO ® Mg3(PO4)2 + 3H2O, å. 2H3PO4 + 3K2O ® 2K3PO4 + 3H2O.
ä. P2O5 + 3MgO ® Mg3(PO4)2. óô. 3H2SO4 + Al2O3 ® Al2(SO4)3 + 3H2O.
3.5.110 á. Ó. â. Ó. ã. Ë (Èá ðñÝðåé ôï ìÝôáëëï íá 3.5.115 Âë. èåùñßá.
åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ). ä. Ó. å. Ë
(Èá ðñÝðåé ôï ïîý íá ìçí åßíáé ôï íéôñéêü Þ ôï ðõêíü á. CO2 + MgO ® MgCO3.
èåééêü ïîý). â. 3SO2 + Al2O3 ® Al2(SO4)3.
3.5.111 á. Ë (Äåí Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óå áñéèìü
ã. P2O5 + 3CaÏ ® Ca3(PO4)2.
ïîåßäùóçò). â. Ë (Ôï ìáãíÞóéï äå ó÷çìáôßæåé). ã. Ë
(Ìðïñïýìå íá ðáñáóêåõÜóïõìå êáé ïîÝá, ðïõ åðß- ä. N2O5 + K2O ® 2KNO3.
óçò ó÷çìáôßæïíôáé, Þ âÜóåéò). ä. Ë (Åßíáé áíåîÜñôçôç
å. CO2 + CaO ® CaCO3.
áðü ôçí éó÷ý êáé åîáñôÜôáé áðü ôéò ðïóüôçôåò êáé ôçí
áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).å. Ë (ÄéÜëõìá Ç2SO4). óô. SO3 + CuO ® CuSO4.

ÅîÜóêçóç óôç ãñáöÞ áíôéäñÜóåùí 3.5.116 Bë. èåùñßá.

á. H2S + Âa(ÏÇ)2 ® BaS + 2H2O
3.5.112 Âë. èåùñßá.
â. 2HClO4 + Hg(OH)2 ® Hg(ClO4)2 + 2H2O
á. HCl + ÊOH ® ÊCl + H2O. ã. 3HIO + Al(ÏÇ)3 ® Al(IO)3 + 3H2O
â. HCl + NÇ3 ® NH4Cl. ä. 2HCN + Mg(ÏÇ)2 ® Mg(CN)2 + 2H2O
å. H2SO4 + 2AgOÇ ® Ag2SO4 + 2H2O
ã. H2SO4 + Ba(ÏÇ)2 ® BaSO4 + 2H2O.
óô. 3HF + Fe(OH)3 ® FeF3 + 3H2O
ä. 2H3PO4 + 3Mg(OH)2 ® Mg3(PO4)2 + 6H2O.
æ. 2HClO3 + Zn(OH)2 ® Zn(ClO3)2 + 2H2O
å. H2S + 2KOH ® K2S + 2H2O. ç. 4HÍO2 + Pb(OH)4 ® Pb(NO2)4 + 4H2O
óô. 3HBr + Al(OH)3 ® AlBr3 + 3H2O.å. H2S + 2KOH è. H2SO4 + Mg(OH)2 ® MgSO4 + 2H2O
® K2S + 2H2O. é. HNO3 + LiÏÇ ® LiNO3 + H2O
æ. 2HClO + Zn(OH)2 ® Zn(ClO)2 + 2H2O. éá. H2S + Cu(OH)2 ® CuS + 2H2O

ç. ÇÍÏ2 + ÍH3 ® ÍÇ4ÍÏ2.

635
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 3

éâ. 2HBrO2 + Pb(OH)2 ® Pb(BrO2)2 + 2H2O óô. 3ÌgO + P2O5 ® Mg3(PO4)2

éã. HClO2 + ÍÇ3 ® NH4ClO2 æ. Pb(NO3)2 + H2SO4 ® PbSO4 + 2HNO3
éä. H2SO3 + Cd(OH)2 ® CdSO3 + 2H2O
ç. K2SO3 + 2HBr ® 2KBr + SO2 + H2O
éå. 2H3PO4 + 3Sn(OH)2 ® Sn3(PO4)2 + 6H2O
3.5.117 Âë. èåùñßá. è. 3CaCl2 + 2Ç3ÑÏ4 ® Ca3(PO4)2 + 6HCl
é. CaCO3 + H2SO4 ® CaSO4 + CO2 + H2O
á. Ç2SO4 + 2NaCl ® Na2SO4 + 2HCl.
3.5.121 Âë. èåùñßá.
â. CaF2 + H2SO4 ® CaSO4 + 2HF.
á. FeS + 2HCl ® FeCl2 + H2S
ã. Na2CO3 + 2HCl ® 2NaCl + CO2 + H2O. â. NH4Cl + KOH ® KCl + ÍÇ3 + Ç2Ï
ä. K2S + Pb(NO3)2 ® PbS + 2KNO3. ã. CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + Ç2Ï
ä. K2S + Pb(NO3)2 ® PbS + 2ÊÍÏ3
å. KCl + AgNO3 ® AgCl + KNO3.
å. Cl2 + 2Na ® 2NaCl
óô. H2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2HCl.
óô. Zn + CuSO4 ® ÆnSÏ4 + Cu
æ. Ca(OH)2 + Na2CO3 ® CaCO3 + 2NaOH. æ. N2O5 + 2NH3 + Ç2Ï ® 2ÍÇ4ÍÏ3
ç. 2NH4Cl + Ba(OH)2 ® 2NH3 + 2H2O + BaCl2. ç. BaCl2 + H2SO4 ® BaSO4 + 2HCl
è. H3PO4 + Al(OH)3 ® ÁlÑÏ4 + 3Ç2Ï
è. K2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2KCl.
é. H2SO4 + MgO ® MgSO4 + Ç2O
é. 2AgNO3 + FeCl2 ® Fe(NO3)2 + 2AgCl.
3.5.122 Âë. èåùñßá.
éá. Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 ® 3CaSO4 + 2H3PO4. á. 2HCl + CaCO3 ® CaCl2 + CO2 + H2O
3.5.118 Äå ãßíïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò â, óô êáé ç. â. Mg + H2SO4 ® MgSO4 + Ç2
3.5.119 Âë. èåùñßá. ã. Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
á. NaOH + ÇÍÏ3 ® NaNO3 + H2O ä. K2S + 2HNO3 ® 2ÊÍÏ3 + H2S
å. 2HF + Na2SO3 ® 2NaF + SO2 + Ç2Ï
â. Ca(OH)2 + CO2 ® CaCO3 + H2O
óô. 2Na + 2H2O ® 2NaOH + Ç2
ã. 3ÊÏÇ + Ç3ÑÏ4 ® K3PO4 + 3H2O æ. AgNO3 + NaBr ® AgBr + NaNO3
ä. Æn(ÏÇ)2 + 2HCl ® ZnCl2 + H2O ç. 2NH3 + H2SO4 ® (ÍÇ4)2SÏ4
å. ÇÉÏ3 + NaOH ® NaIO3 + H2O è. H2SO4 + BaO ® BaSO4 + H2O
é. P2O5 + 3CaO ® Ca3(PO4)2
óô. Ál(ÏÇ)3 + 3ÇI ® AlI3 + 3H2O
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 3.5
æ. P2O5 + 3Ba(OH)2 ® Ba3(PO4)2 + 3H2O
ÈÝìá 1ï
ç. SO3 + Al2O3 ® Al2(SO4)3
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
è. N2O5 + 2NaOH ® 2NaNO3 + H2O
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
é. Na2SO4 + Ca(NO3)2 ® CaSO4 + 2NaNO3
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
3.5.120 Âë. èåùñßá. 4. á - iii, â - v, ã - i, ä - iv, å - ii.
á. ÍÇ3 + H2S ® (NH4)2S ÈÝìá 2ï
â. Al2(SO4)3 + 3Ca(OH)2 ® 2Ál(ÏÇ)3 + 3CaSO4 1. á. H2S + 2KOH ® K2S + 2H2O,
ã. K2S + 2HCl ® 2ÊCl + H2S H3PO4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3H2O.
ä. ÊI + AgNO3 ® AgI + KNO3 â. H2SO4 + CaF2 ® CaSO4 + 2HF,
å. 2ÍÇ3 + SO2 + H2O ® (NH4)2SO3 2NaOH + (NH4)2SO4 ® Na2SO4 + 2NH3 + 2H2O.

636
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ã. Zn + H2SO4 ® ZnSO4 + H2, â. H2SO4 + Ìg(ÏÇ)2 ® MgSO4 + 2H2O.

Fe + 2HBr ® FeBr2 + H2.
2. ÐñïûðïèÝóåéò: Á. ó÷çìáôéóìüò éæÞìáôïò Þ ðåñéó-
óüôåñï äõóäéÜëõôï óþìá, Â. Ýêëõóç áåñßïõ Þ
ðåñéóóüôåñï ðôçôéêïý óþìáôïò êáé Ã. ó÷çìáôéóìüò
åëÜ÷éóôá éïíôéæüìåíïõ óþìáôïò.
3. ÐñïûðïèÝóåéò: Á. ôï ìÝôáëëï íá åßíáé çëåêôñïèå-
ôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ êáé Â. ôï ïîý íá ìçí åßíáé ôï
íéôñéêü ïîý êáé ðõêíü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò.
4. á. ÇÍÏ3 + NaOH ® NaÍÏ3 + H2O
â. ÁgNO3 + KCl ® AgCl + KNO3
ã. 2NÇ3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4
ä. 2ÇCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2H2O
ÈÝìá 3ï
á. HÍO3 + ÊOH ® ÊÍÏ3 + H2O.
ã. H3PO4 + Al(ÏÇ)3 ® AlPO4 + 3H2O.
ä. HCl + NH3 ® NH4Cl.
å. 2HClO + Ca(OH)2 ® Ca(ClO)2 + 2H2O.
ÈÝìá 4ï
á. i. H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O,
ii. 2HÍO3 + Ca(OH)2 ® Ca(ÍO3)2 + 2H2O.
â. i. NaNO3 (íéôñéêü íÜôñéï), KCl (÷ëùñéïý÷ï êÜëéï),
MgSO4 (èåééêü ìáãíÞóéï), CaCl2 (÷ëùñéïý÷ï áóâÝ-
óôéï), Pb(NO3)2 (íéôñéêüò ìüëõâäïò ÉÉ).
ii. CaCl2 + Pb(NO3)2 ® PbCl2 + Ca(NO3)2.
CaCl2 + MgSO4 ® CaSO4 + MgCl2.
ã. i. Ì + 2ÇÂr ® MBr2 + H2.
ii. M + H2SO4 ® MSO4 + H2.

ÊåöÜëáéï 4: Óôïé÷åéïìåôñßá

4.1 ÂáóéêÝò Ýííïéåò ãéá ôïõò 4.1.38 12 (A) êáé 1 (Â).

÷çìéêïýò õðïëïãéóìïýò: ó÷åôéêÞ 4.1.40 ÍÁ Üôïìá èåßïõ êáé 40 g ïîõãüíïõ.
áôïìéêÞ ìÜæá, ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ 4.1.42 13,08% ÍÏ êáé 86,92% Í2Ï5.
ìÜæá, mol, áñéèìüò Avogadro, 4.1.44 50% v/v NO, 50% v/v NO2.
ãñáììïìïñéáêüò üãêïò
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
Ç ëýóç êÜèå åöáñìïãÞò åßíáé ç ßäéá ìå áõôÞ ôçò
áíôßóôïé÷çò ëõìÝíçò Üóêçóçò. óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóç
4.1.12 0,2 mol NO2. 4.1.45 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4.1.14 39,2 g H3PO4. 4.1.46 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4.1.16 0,2 mol NO2. 4.1.47 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4.1.18 55 L NO. 4.1.48 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4.1.20 4,48 L CO2 (STP). 4.1.49 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
4.1.22 6,8 g NH3. 4.1.50 á. Ë (ÌïíÜäá óýãêñéóçò åßíáé ç ìÜæá ôïõ
4.1.24 4 mol áôüìùí ïîõãüíïõ. áôüìïõ êáé ü÷é ôï Üôïìï). â. Ë (Óõãêñßíïõìå ìÜæåò
êáé ü÷é ìüñéá Þ Üôïìá ðïõ äåí åßíáé óõãêñßóéìá). ã.
4.1.26 12,4 g öùóöüñïõ. Ó. ä. Ó.
4.1.28 42 g HNO3, 1/15 · NA Üôïìá Í, 2/3 g H. 4.1.51 á. Ó (¼ôáí ëÝìå áôïìéêÞ ìÜæá åííïïýìå
4.1.30 75% C, 25% H. ôç ìÜæá ôïõ áôüìïõ). â. Ë. ã. Ë (¼óï ìåãáëýôåñç
åßíáé ç M r , ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé ç ìÜæá ôïõ
4.1.32 C3H4.
ìïñßïõ). ä. Ë (Óõãêñßíïõìå ìÜæåò êáé ü÷é Üôïìá). å. Ë.
4.1.34 51 g H2S.
4.1.52 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
4.1.36 60 g CH3CH3.
4.1.53 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.

637
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.54 á-iii, â-i, ã-ii, ä-iv. 4.1.77 Éó÷ýåé: ñ0 = Ìr:22,4 (g:L). Ôï áÝñéï ìå ôç
4.1.55 Ç Ýíùóç C3H7N ôçò ïðïßáò æçôåßôáé ç Mr ìéêñüôåñç ôéìÞ Mr èá Ý÷åé êáé ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ
Ý÷åé ßäéï áñéèìü áôüìùí ìå ôïí óõíïëéêü ðïõ ðõêíüôçôáò. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
õðÜñ÷ïõí óôéò äýï åíþóåéò. ¢ñá Mr = 28 + 17 = 45. 4.1.78 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç
4.1.56 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
4.1.57 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.1.79 á. Âë. ôï èÝìá 4.1.1. â. Ðñïöáíþò ç ìÜæá
ôïõ áôüìïõ èá åßíáé 12 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï
4.1.58 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
1/12 ôçò.
4.1.59 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
4.1.80 á. Âë. 4.1.1. â. i. H ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ
4.1.60 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. öèïñßïõ åßíáé 19 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá
4.1.61 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. áôïìéêÞò ìÜæáò.
4.1.62 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.1.81 Âë. 4.1.2. Ï õðïëïãéóìüò ôçò ó÷åôéêÞò
áôïìéêÞò ìÜæáò ãßíåôáé ðåéñáìáôéêÜ êáé ëáìâÜíåôáé
4.1.63 Éó÷ýåé: m = Ar:NA = 20:NA. Ç óùóôÞ áðÜ-
õðüøç ç óýóôáóç ôïõ öõóéêïý õäñïãüíïõ óôá ôñßá
íôçóç åßíáé ç â.
éóüôïðÜ ôïõ (1H, 2H, 3H).
4.1.64 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
4.1.82 á. Âë. 4.1.2.
4.1.65 18 - 8 = 10 íåôñüíéá (n) óå êÜèå Üôïìï. 68,94 31,06
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. â. Ió÷ýåé: Ár = 63 · + 65 · = 63,6212.
100 100
4.1.66 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ã. ¸óôù x% 35Cl êáé y% 37Cl. Èá éó÷ýïõí x = y = 100 (1)
4.1.67 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å. x y
êáé 35,5 = 35 · + 37 · (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1)
100 100
4.1.68 á. Ó (Óå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò èåñ-
êáé (2) âñßóêïõìå x = 75 êáé y = 25. ¢ñá, 75% 35Cl êáé
ìïêñáóßáò êáé ðßåóçò). â. Ë (ÁöïñÜ ìüíï áÝñéá
25% 37Cl. Ç áíáëïãßá áôüìùí èá åßíáé ßóç ìå 3:1.
êáôÜóôáóç). ã. Ë (Ôï Üôïìï ìå ôç ìéêñüôåñç ìÜæá
åßíáé ôï éóüôïðï ôïõ õäñïãüíïõ ìå ìáæéêü áñéèìü 1, 4.1.83 á. Âë. 4.1.3. â. i. Ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò
ðïõ Ý÷åé Ár = 1). ä. Ë (EîáñôÜôáé áðü ôçí ðõêíüôçôá). áììùíßáò åßíáé 17 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜ-
å. Ë. äá áôïìéêÞò ìÜæáò.
4.1.69 Íá ëçöèåß õðüøç ç áíáëïãßá ôùí üãêùí 4.1.84 Âë. 4.1.3. Éó÷ýåé ãéá ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
20:10 = 2:1, ç ïðïßá åêöñÜæåôáé ìå áíáëïãßá ìÜæá åíüò óôïé÷åßïõ:
óõíôåëåóôþí. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ìr = Ar · áôïìéêüôçôá
4.1.70 á. Ë (Èá ðñÝðåé íá áíáöÝñåôáé óå STP). 4.1.85 Âë. 13.4â.
â. Ó. ã. Ë (To ìüñéï ôïõ õäñïãüíïõ åßíáé äéáôï- á. CO2 (Mr = 44),
ìéêü). ä. Ó. å. Ë (Óôï Ýíá ìüñéï ôïõ íéôñéêïý áììù- â. Al2O3 (Mr = 102),
íßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé äýï êáé ü÷é Ýíá ìüñéï áæþôïõ). ã. HNO3 (Mr = 63),
4.1.71 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á, â êáé ã. ä. HF (Mr = 20),
4.1.72 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé â, ã êáé ä. å. H2SO4 (Mr = 98),
óô. KOH (Mr = 56),
4.1.73 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
æ. NH3 (Mr = 17),
4.1.74 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ç. (NH4)2CO3 (Mr = 96),
4.1.75 ÁõôÝò ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü mol óôéò è. HClO4 (Mr = 100,5),
ßäéåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñáóßáò. ¢ñá ïé é. CH3CH2OH (Mr = 46),
ðïóüôçôåò á, ã (1 mol) êáé ïé ðïóüôçôåò â, ä (0,5 mol). éá. K2Cr2O7 (Mr = 294),
4.1.76 H ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ ìå ôç ìéêñüôåñç éâ. C12H22O11 (Mr = 342),
ôéìÞ Mr. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. éã. Fe4[Fe(CN)6]3 (Mr = 548),

638
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

éä. CuSO4.5H2O (Mr = 249,5).
4.1.86 á. 1-iii, 2-iv, 3-i, 4-ii.
â. Óôçñéæüìáóôå óôçí áýîçóç ôçò Mr âáóéæüìåíïé
óôïí áñéèìü ôùí áôüìùí êÜèå óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï
ôùí åíþóåùí ôçò óôÞëçò (É).
ã. ¸óôù x ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ áæþôïõ êáé y
ôïõ ïîõãüíïõ. ÂÜóåé ôïõ ÍÏ Ý÷ïõìå x + y = 30 (1) êáé
âÜóåé ôïõ ÍÏ2 Ý÷ïõìå x + 2y = 46 (2)
Áöáéñïýìå áðü ôç ó÷Ýóç (2) ôç ó÷Ýóç (1) êáé âñß-
óêïõìå y = 16. Óôç óõíÝ÷åéá áðü ôç ó÷Ýóç (1) âñß-
óêïõìå x = 14.
4.1.87 Áðü ôá Mr ðïõ äßíïíôáé ðñïêýðôïõí:
x + 4y = 16, x + 4y + ù = 32 êáé x + 2ù = 44
¢ñá 16 + ù = 32 Þ ù = 16 êáé x = 12, y = 1.
á. 46. â. 44. ã. 60. ä. 28. å. 180.
4.1.88 á. Èá åßíáé 4 · 20 = 80 öïñÝò ìåãáëýôåñç
áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12C.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i. â. Åöüóïí ç ó÷åôéêÞ
áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ × åßíáé 40, èá åßíáé 40
öïñÝò ìåãáëýôåñç ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ X áðü ôï 1/12
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12C, Üñá ôï 1/4
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ × èá åßíáé 10 öïñÝò ìåãá-
ëýôåñç. Ïðüôå ãéá ôï óôïé÷åßï Ä èá Ý÷ïõìå 11,9 · 10 =
= 119 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá 12C. Ió÷ýåé: Ar = 119.
4.1.89 á. Mr = 6,5 · 12 = 78. â. Mr = 4 · 12 = 48.
¼ìïéá, ôï Í2Ï Ý÷åé ôç äéáöïñÜ ôùí áôüìùí ìåôáîý
Í2Ï3 êáé Ï2, Üñá èá Ý÷åé Mr = 76 - 32 = 44.
4.1.95 á. Ó. â. Ë (Óôá ìïíïáôïìéêÜ óôïé÷åßá
ôáõôßæïíôáé). ã. Ë (Ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ ìå
ìåãáëýôåñï ìáæéêü áñéèìü Ý÷åé ìåãáëýôåñç ó÷åôéêÞ
áôïìéêÞ ìÜæá). ä. Ó (Ç áðëïýóôåñç ïñãáíéêÞ Ýíùóç
Ý÷åé Ì.Ô. CH4 ìå Mr = 16). å. Ë.
4.1.96 á. â. Âë. 4.1.4. ã. Âë. 4.1.6. ä. Ðñüêåéôáé ãéá
1 mol áôüìùí Fe, Üñá ôüóá g üóá êáé ç ôéìÞ ôçò
ó÷åôéêÞò áôïìéêÞò ìÜæáò, äçëáäÞ 56 g.
4.1.97 Âë. 4.1.4.
á. 1 mol áôüìùí F = Ar g = 19 g.
â. 1 mol O2 = Mr g = 32 g.
ã. 1 mol K2Cr2O7 = Mr g = 394 g.
ä. 1 mol MnO -4 = Mr g = 119 g.
4.1.98 á. Õðüèåóç Avogadro: «ºóïé üãêïé áå-
ñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
óçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí».
â. Åöüóïí Ý÷ïõìå ßóïõò üãêïõò, èá õðÜñ÷åé ßäéïò
áñéèìüò ìïñßùí óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç ôïõ
Avogadro.
4.1.99 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. â. Vm.
4.1.100 á. Âë. 4.1.5. â. i. 0°C Þ 273 Ê, ii. 1 atm. ã.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii.

4.1.90 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.1.101 á. 2 êáé 2ÍÁ áíôßóôïé÷á.

4.1.91 á. Éó÷ýåé 12í + 2í + 2 + 16 = 74 Þ í = 4, â. 12 g 12C ðåñéÝ÷ïõí ÍÁ Üôïìá 12C êáé
äçëáäÞ C 4 H 10 O. â. C 3 H 6 O. 5N
5 g 12C » ö = A Üôïìá
4.1.92 Óôçñéæüìáóôå óôïí õðïëïãéóìü ôçò Mr. 12
14 g 14C ðåñéÝ÷ïõí ÍÁ Üôïìá 14C
Áñéèìüò áôüìùí ÷çìéêÞò Ýíùóçò
5N
5 g 14C » ö = A Üôïìá
C H O M.T. Mr 14
Ç æçôïýìåíç äéáöïñÜ èá åßíáé
4 10 1 C4H10O 74 5NA 5NA 5NA
- = Üôïìá
3 8 1 C3H8O 60 12 14 84

4 8 2 C4H8O2 88 4.1.102 á. â. âë. 4.1.6.

5 10 1 C5H10O 86 4.1.103 á. â. âë. 4.1.7.

4.1.93 Éó÷ýåé: 39 + 56 + 16x = 158 Þ x = 4. 4.1.104 á. Éó÷ýïõí: Æ + Í = 19 êáé Í = Æ +1.

Ïðüôå âñßóêïõìå: Z = 9 êáé Í = 10.
4.1.94 To N2O5 Ý÷åé ôüóá Üôïìá, üóá õðÜñ÷ïõí
óôï Í2Ï3 êáé óôï Ï2, Üñá èá Ý÷åé Mr = 76 + 32 = 108. â. Ár » A = 19. ã. 1 mol = 19 g.

639
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

ä. Âë. 4.1.6â. mìïñßïõ =

19
g.
ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç
NA
4.1.113 Ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá g óå mol êáé
4.1.105 Áðü ôïí ïñéóìü ôçò Ar Ý÷ïõìå: áíôßóôñïöá, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôéò ó÷Ýóåéò:
Ar = máôüìïõ : 1 amu êáé 1 amu = 1 : NA m
n= Þ m = n · Mr
Ar = máôüìïõ : (1 : NA) Þ Ar = máôüìïõ · NA Þ Mr
máôüìïõ = Ar : NA. á. i. 25 g, ii. 78,4 g, iii. 189 g, iv. 128 g, v. 302,4 g.
Ôï 1 Üôïìï Ý÷åé ìÜæá Ar : NA g
â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç v.
ÍÁ Üôïìá » ö = Ár g
ã. i. 0,4 mol, ii. 2 mol, iii. 0,001 mol, iv. 0,0005 mol, v.
¢ñá NA Üôïìá óôïé÷åßïõ Ý÷ïõí ôüóá g, üóç åßíáé ç
0,003 mol.
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá.
4.1.114 ÐñáêôéêÜ ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá g
4.1.106 á. Ë (Èá ðñÝðåé íá áíáöåñüìáóôå óå óå mol áñêåß íá äéáéñÝóïõìå ôá g ìå ôçí áíôßóôïé-
STP). â. Ë (Óôïõò 0°C). ã. Ë. ä. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôéò ÷ç ôéìÞ ôçò Mr.
óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí. Óôï åðüìåíï êåöÜëáéï á. 5 g NaOH Þ 5 : 40 = 0,125 mol,
èá ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôéò óõíèÞêåò). å. Ë (1 â. 31,6 g ÊÌnO4 Þ 31,6 : 316 = 0,125 mol,
mol êáé ü÷é 1 ìüñéï). ã. 81 g NH3 Þ 81 : 17 = 5 mol,
4.1.107 á. Ó (H ìéêñüôåñç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ä. 256 g SO2 Þ 256 : 64 = 4 mol,
ìÜæá åßíáé ßóç ìå 1 êáé áöïñÜ ôï Üôïìï ôïõ å. 18 g CH3COOH Þ 18 : 60 = 0,3 mol.
õäñïãüíïõ ìå ìáæéêü áñéèìü 1). â. Ë. ã. Ë. ä. Ë (ºäéï 4.1.115 ¼ìïéá, äéáéñïýìå ôá g ìå ôçí áíôßóôïé-
áñéèìü ìïñßùí, ßóï ìå ÍÁ). å. Ó (Óýìöùíá ìå ôïí ÷ç ôéìÞ Mr.
ïñéóìü ôïõ mol). á. 8,8 g Þ 8,8 : 44 = 0,2 mol CO2,
4.1.108 Óôçñéæüìáóôå óôï üôé 1 mol ïðïéáóäÞ- â. 252 g Þ 252 : 63 = 4 mol HNO3,
ðïôå Ýíùóç, ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá. Ï áñéèìüò ôùí ìïñß- ã. 170 g Þ 170 : 34 = 5 mol H2S,
ùí óå x mol èá åßíáé ßóïò ìå x · NA. Èá éó÷ýåé: ä. 22,4 g Þ 22,4 : 56 = 0,4 mol KOH,
n1 x xNA N å. 0,4 g Þ 0,4 : 20 = 0,02 mol HF.
= = = 1
n2 y yNA N2 4.1.116 ÐñáêôéêÜ ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá
mol óå g áñêåß íá ðïëëáðëáóéÜóïõìå ôïí áñéèìü
4.1.109 Ió÷ýåé ç ôéìÞ 22,4 L ìüíï óå STP. ôùí mol ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ôéìÞ ôçò Mr.
4.1.110 Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò á. 2 mol Þ 2 · 127 = 254 g FeCl2,
êáé ðßåóçò ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá â. 0,4 mol Þ 0,4 · 74 = 29,6 g Ca(OH)2,
ìïñßùí. ¢ñá èá éó÷ýåé: ã. 2,5 mol Þ 2,5 · 27 = 67,5 g HCN,
V1 N 1 ä. 0,2 mol Þ 0,2 · 97 = 19,4 g HBrO,
= 1 = å. 0,5 mol Þ 0,5 · 142 = 71 g Na2SO4.
V2 N2 2
4.1.117 ¼ìïéá, ðïëëáðëáóéÜæïõìå ôïí áñéèìü
4.1.111 Óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
ôùí mol åðß ôçí ôéìÞ ôçò Mr.
êáé ðßåóçò ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá á. 3 mol Þ 3 · 28 = 84 g CÏ,
ìïñßùí. ¢ñá ãéá ôï áÝñéï  óå äéðëÜóéï üãêï, èá
â. 2,5 mol Þ 2,5 · 40 = 100 g NaOH,
Ý÷ïõìå äéðëÜóéï áñéèìü ìïñßùí. ÅðïìÝíùò èá
ã. 4 mol Þ 4 · 18 = 72 g H2O,
Ý÷ïõìå 2 · 5ÍÁ = 10ÍÁ.
ä. 0,4 mol Þ 0,4 · 101 = 40,4 g KNO3,
4.1.112 á. V1 = V2 Þ n1 · Vm = n2 · Vm Þ å. 10 mol Þ 10 · 36,5 = 365 g HCl.
m1 m2 m1 M r1
= Þ = . 4.1.118 H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
Mr1 Mr2 m2 M r2
â. ¼ìïéá, ìÝóù ôçò ó÷Ýóçò m = n · Mr. 4.1.119 Ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá g Þ ôá mol óå L
óå STP êáé áíôßóôñïöá, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôéò ó÷Ýóåéò:

640
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

n=
V
Þ V = n · 222,4
4.1.129 á. i. ii. Âë. 4.1.8.
22,4 â. i. Âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôùí 22,4 L óå STP.
á. i. 89,6 L, ii. 0,896 L, iii. 1,344 L, iv. 33,6 L, v. 112 L. Tá 5 g A êáôáëáìâÜíïõí üãêï 5,6 L
â. i. 0,1 mol, 1,7 g, ii. 1,25 mol, 35 g, iii. 0,3 mol, 4,8 g, ö = 20 g » 222,4 L
iv. 0,2 mol, 12,8 g, v. 0,4 mol, 17,6 g. 1 mol = 20 g, Üñá Mr = 20.
ã. To áÝñéï ìå ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ Mr. ii. ¼ìïéá âñßóêïõìå Mr = 78,
4.1.120 ÐñáêôéêÜ ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá iii. Xñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç:
mol óå L óå STP áñêåß íá ðïëëáðëáóéÜóïõìå ôïí M
ñ = r Þ Mr = 3,482 · 22,4 Þ Mr » 78,
áñéèìü ôùí mol åðß 22,4. 22,4
á. 2 · 22,4 = 44,8 L, â. 0,5 · 22,4 = 11,2 L, ã. 0,8 · 22,4 = iv. ¼ìïéá, âñßóêïõìå 17,0016.
= 17,92 L, ä. 5 · 22,4 = 112 L, å. 0,25 · 22,4 = 45,6 L. ã. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
4.1.121 ÐñáêôéêÜ ãéá íá ìåôáôñÝøïõìå ôá L 4.1.130 á. ¸÷ïõìå:
óå STP óå mol áñêåß íá äéáéñÝóïõìå ôïí áñéèìü
ôá 9,2 g êáôÝ÷ïõí üãêï 4,48 L (STP)
ôùí mol äéÜ 22,4.
ö = 46 g » 22,4 L
á. 33,6 : 22,4 = 1,5 mol, â. 112 : 22,4 = 5 mol, ã. 56:22,4 =
1 mol = 46 g. ¢ñá, Mr = 46.
= 2,5 mol, ä. 2,8 : 22,4 = 0,125 mol, å. 448:22,4 = 20 mol.
â. Éó÷ýåé: 14 + 16x = 46 Þ x = 2, Üñá ÍÏ2 ï æç-
4.1.122 Èá ìåôáôñÝøïõìå áñ÷éêÜ ôá L óå mol ôïýìåíïò ìïñéáêüò ôýðïò.
êáé óôç óõíÝ÷åéá ôá mol óå g.
4.1.131 á. ¼ìïéá ìå ôçí ðñïçãïýìåíç Üóêçóç,
á. 2,24 : 22,4 = 0,1 mol êáé 0,1 · 20 = 3 g HF, â. 56 : 22,4
âñßóêïõìå Mr = 28.
= 2,5 mol êáé 2,5 · 44 = 110 g CO2, ã. 280 : 22,4 = 12,5
mol êáé 12,5 · 18 = 225 g H2O, ä. 1344 : 22,4 = 60 mol Þ â. Ï ìïñéáêüò ôýðïò åßíáé C2H4.
60 · 30 = 1800 g NO, å. 17,92 : 22,4 = 0,8 mol Þ 0,8 · 17 4.1.132 Éó÷ýåé: Ìr = ñ · 22,4 Þ Mr = 28.
= 13,6 g NH3. 4.1.133 á. Éó÷ýåé: Ìr = ñ · 22,4 Þ Mr = 56. ¢ñá, ç
4.1.123 Èá ìåôáôñÝøïõìå áñ÷éêÜ ôá L óå mol ìÜæá ôïõ ìïñßïõ åßíáé 56 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç
êáé óôç óõíÝ÷åéá ôá mol óå g. ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò.
á. 280 : 22,4 = 12,5 mol êáé 12,5 · 27 = 337,5 g HCN, â. â. Âñßóêïõìå x = 8, Üñá C4H8.
112 : 22,4 = 5 mol êáé 5 · 28 = 140 g N2, ã. 0,56:22,4 = 4.1.134 ¸÷ïõìå:
= 0,025 mol êáé 0,025 · 64 = 1,6 g SO2, ä. 179,2:22,4 =
ôá 12,8 g êáôÝ÷ïõí üãêï 8 L (STP)
= 8 mol Þ 8 · 34 = 272 g H2S, å. 33,6 : 22,4 = 1,5 mol Þ
ö = 32 g » 20 L
1,5 · 17 = 25,5 g NH3.
1 mol = 32 g. ¢ñá, Mr = 32.
4.1.124 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á êáé ã.
4.1.135 Éó÷ýåé: Ì r = ñ ·V m Þ M r = 6,4 · 25 Þ M r =
4.1.125 á. 4 mol, â. 69,6 L, ã. 4ÍÁ ìüñéá SO2. = 160.
4.1.126 á. 5 mol, â. 80 g, ã. 5ÍÁ ìüñéá CH4. 4.1.136 á. 1 mol ÍÇ3 Ý÷åé ìÜæá 17 g, ðåñéÝ÷åé ÍÁ
4.1.127 á. ×ñçóéìïðïéïýìå n = N/NA êáé âñß- ìüñéá êáé êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L óå STP.
óêïõìå 0,5 mol. â. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé 3 moláôüìùí õäñïãüíïõ êáé 14 g
â. m = n · Mr Þ m = 0,5 · 17 Þ m = 8,5 g. áæþôïõ.
ã. V = n · 22,4 Þ V = 0,5 · 22,4 Þ V = 11,2 L. ã. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé 1 moláôüìùí áæþôïõ êáé 3 g
4.1.128 á. Âñßóêïõìå ôïí üãêï 1 mol = 17 g õäñïãüíïõ.
NH3. ä. 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé 1 ÍÁ Üôïìá áæþôïõ êáé 3 ÍÁ
Tá 3,4 g NH3 êáôáëáìâÜíïõí üãêï 5 L Üôïìá õäñïãüíïõ.
1 mol = 17 g » ö = 25 L 4.1.137 Ôá 126 g åßíáé 126 : 63 = 2 mol HNO3.
¢ñá, Vm = 25 L. Óôçñéæüìáóôå óôçí ðëçñïöïñßá áðü ôïí Ì.Ô.
â. ¼ìïéá âñßóêïõìå Vm = 17 L. á. 2 moláôüìùí Ç, 2 moláôüìùí Í, 6 moláôüìùí Ï.

641
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. 2 g Ç, 28 g Í êáé 96 g Ï. 4.1.144 á. Óå 1 mol = 60 g ðåñéÝ÷ïíôáé 24 g C

ã. 2NA Üôïìá Ç, 2NA Üôïìá Í êáé 6NA Üôïìá Ï. 100 g » ö = 40 g C
4.1.138 á. Âë. ðëçñïöïñßåò ðïõ ðñïêýðôïõí ¢ñá, 40% ç ðåñéåêôéêüôçôá óå Üíèñáêá.
áðü ôïí Ì.Ô. ôïõ õäñïèåßïõ (H2S). Óå 1 mol CH3COOH = 60 g ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g H
i. ¼ìïéá ãéá ôï èåééêü ïîý Ý÷ïõìå: 100 g » ö = 6,667 g H
Óå 1 mol Ç2SO4 = 98 g ðåñéÝ÷ïíôáé: ¢ñá, 6,667% ç ðåñéåêôéêüôçôá óå õäñïãüíï.
Óå 1 mol CH3COOH = 60 g ðåñéÝ÷ïíôáé 32 g Ï
2 moláôüìùí Ç 1 moláôüìùí S 4 moláôüìùí O
100 g » ö = 53,333 g Ï
2·1gH 1 · 32 g S 4 · 16 g O ¢ñá, 53,333% % ç ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõãüíï.
â. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
2NA Üôïìá Ç 1NA Üôïìá S 4NA Üôïìá Ï
Óå 1 mol HÍÏ3 = 63 g ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g Ï
ii. Óå 1 mol NÇ3 = 17 g ðåñéÝ÷ïíôáé: 100 g » ö = 76,190 g Ï
¢ñá, 76,190% % ç ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõãüíï.
1 moláôüìùí N 3 moláôüìùí H
ã. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
1 · 14 g N 3·1gH Óå 1 mol ÍH4ÍO3 = 80 g ðåñéÝ÷ïíôáé 28 g Í
100 g » ö = 35 g Í
1NA Üôïìá N 3NA Üôïìá H
¢ñá, 35% % ç ðåñéåêôéêüôçôá óå Üæùôï.
iii. Óå 1 mol CaCO3 = 100 g ðåñéÝ÷ïíôáé: ä. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i.
4.1.145 á. Ôá 6,02 · 1023 ìüñéá Ý÷ïõìå ìÜæá Ìr g
1 moláôüìùí Ca 1 moláôüìùí C 3 moláôüìùí O
1,505 · 1023 ìüñéá » 14 g
1 · 40 g Ca 1 · 12 g C 3 · 16 g O ¢ñá, Ìr = 56.
M g
1NA Üôïìá Ca 1NA Üôïìá C 3NA Üôïìá Ï â. ñ = r Þ ñ = 2,8 ñ = .
22,4 L
â. Óôçñéæüìáóôå óôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñïöïñßá ôïõ 4.1.146 á. 1 mol CO ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá, Üñá
Ì.Ô. êáé ìå áðëÞ áíáãùãÞ óôá 39,2 g âñßóêïõìå ôéò Ý÷ïõìå 5 mol CO.
ðïóüôçôåò ðïõ æçôïýíôáé. ÐåñéÝ÷ïíôáé:
â. Ôá 5 mol CO Ý÷ïõí ìÜæá 5 · 28 = 140 g. Ôá 140 g HF
1,2 g H, 0,4 mol P, 1,6NA Üôïìá ïîõãüíïõ. åßíáé 140 : 20 = 7 mol HF. ¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 7NA ìüñéá
ã. Óå 1 mol CÏ2 = 44 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 16 = 32 g O HF.
ö = 11 g » 8gO 4.1.147 Èá éó÷ýåé:
ä. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii. x 7x/4
= Þ Mr = 56
4.1.139 á. Óôçñéæüìáóôå óôçí áíôßóôïé÷ç ðëç- 32 Mr
ñïöïñßá ôïõ Ì.Ô. êáé ìå áðëÞ áíáãùãÞ óôá 102,08 g
âñßóêïõìå ôéò ðïóüôçôåò ðïõ æçôïýíôáé. ÐåñéÝ÷ï- 4.1.148 Ãéá ôïí ùêåáíü Ý÷ïõìå üãêï V = 1,42 ·
íôáé: · 10 24 mL, ïðüôå ç ìÜæá èá åßíáé m = 1,42 · 1024 g,
g
0,64 mol Cu, 20,48 g S, 2,56NA Üôïìá ïîõãüíïõ. áöïý ç ðõêíüôçôá åßíáé 1 . Ç ìÜæá ôùí áíéüíôùí
mL
â. ¼ìïéá êáôáëÞãïõìå:
÷ëùñßïõ óýìöùíá ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá èá åß-
255,2 g CuSO4, 51,2 g S, 1,6 mol Cu.
íáé:
ã. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv.
m = 19 · 1,42 · 1024 = 2,698 · 1025 g
4.1.140 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. Oðüôå ôá mol èá åßíáé:
4.1.141 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. n = 2,698 · 1025 : 35,5 = 7,6 · 1020 Cl–
4.1.142 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.1.149 nHCN = nCO = 8,4 : 28 = 0,3 mol. Ç ìÜæá
4.1.143 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ôïõ õäñïêõáíßïõ èá åßíáé 0,3 · 27 = 8,1 g.

642
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.150 Óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé

ðßåóçò ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá ôùí Óå 1 mol Ca3(PÏ4)2 = 310 g ðåñéÝ÷ïíôáé 62 g P
mol. ¢ñá èá Ý÷ïõìå äéðëÜóéï áñéèìü mol HF. 6400 g » ö = 1280 g P
m 32 ¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 1,28 kg P.
CH4: n = Þ n= Þ n = 2 mol.
Mr 16
4.1.158 H ðïóüôçôá ôçò éóôáìßíçò åßíáé ßóç ìå
m m 3 · 0,005 · 0,8 = 0,012 g.
HF: n = Þ 2·2= Þ m = 80 g HF.
Mr 20 Óå 1 mol C5N3H9 = 111 g ðåñéÝ÷ïíôáé 42 g N
4.1.151 Áöïý ïé äýï ðïóüôçôåò êáôÝ÷ïõí ôïí 0,012 g » ö = 0,00454 g Í
ßäéï üãêï óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå- 4.1.159 H2SO4 : Mr = 98.
óçò, èá ðåñéÝ÷ïõí êáé ôïí ßäéï áñéèìü mol. Óå 1 mol H2SÏ4 = 98 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá Ç
m 1,28 294 g » ö = 6ÍÁ
SO2: n = Þ n= Þ n = 0,02 mol.
Mr 64 ÍH3 : Mr = 17.
m m Óå 1 mol ÍH3 = 17 g ðåñéÝ÷ïíôáé 3NA Üôïìá Ç
H2S: n = Þ 0,02 = Þ m = 0,68 g.
Mr 34 ö = 34 g » 6Í Á Üôïìá Ç
4.1.152 Óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ¢ñá, óå 34 g ÍH3.
ðßåóçò, ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá ôùí 4.1.160 CH3CH2CH3 Þ C3H8:
mol. ÅðïìÝíùò, ôïí ìåãáëýôåñï üãêï êáôáëáìâÜíåé Óå 1 mol C3H8 = 22,4 L ðåñéÝ÷ïíôáé 8NA Üôïìá Ç
ç ðïóüôçôá ìå ôïí ìåãáëýôåñï áñéèìü mol, Üñá áõ- 4,48 L » ö = 1,6ÍÁ
ôÞ ìå ôç ìéêñüôåñç ôéìÞ Mr, äçëáäÞ ç ã.
H2O : Mr = 18.
4.1.153 á. i. Ç2: ñ = Mr:22,4 = 2:22,4 = 0,0893 g/L. Óå 1 mol H2O = 18 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá Ç
ii. Ï2: ñ = Mr:22,4 = 32:22,4 = 1,4286 g/L. ö = 28,8 g » 3,2Í Á Üôïìá Ç
iii.Ç2S: ñ = Mr : 22,4 = 34 : 22,4 = 1,518 g/L. ¢ñá, óå 28,8 g H2O.
â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv.
4.1.161 NH4NO3 : Mr = 80.
4.1.154 Yðïëïãßæïõìå ôçí % ðåñéåêôéêüôçôá Óå 1 mol NH4NO3 = 80 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá N
âÜóåé ôçò áíôßóôïé÷çò ðëçñïöïñßáò Ì.Ô.
25 g » ö = 0,625ÍÁ
Óå 1 mol HÍÏ3 = 63 g ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g Ï
ÍH3 :
100 g » ö = 76,190 g Ï
Óå 1 mol ÍH3 = 22,4 L ðåñéÝ÷ïíôáé NA Üôïìá N
¢ñá, 76,190% % ç ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõãüíï.
ö = 14 L » 0,625ÍÁ Üôïìá N
Óå 1 mol H2SÏ4 = 98 g ðåñéÝ÷ïíôáé 64 g Ï
¢ñá, óå 14 L NH3 óå STP.
100 g » ö = 65,31 g Ï
4.1.162 á. 0,8 · 17 = 13,6 g, â. 0,8 · 14 = 11,2 g Í
¢ñá, 65,31% % ç ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõãüíï.
êáé 0,8 · 3 = 2,4 g Ç, ã. 0,8 mol áôüìùí Í êáé 2,4 mol
¢ñá ôï íéôñéêü ïîý Ý÷åé ìåãáëýôåñç ðåñéåêôéêüôçôá
áôüìùí Ç, ä. 0,8N A ìüñéá, å. 0,8Í Á Üôïìá Í êáé
óå ïîõãüíï.
0,8 · 3 = 2,4Í Á Üôïìá Ç, óô. 0,8 · 22,4 = 17,92 L óå
4.1.155 1 mol = Ìr Üëáôïò ðåñéÝ÷åé 108 g Ag. STP.
Ìéêñüôåñç ðåñéåêôéêüôçôá óå Ag Ý÷åé ï AgI ìå ôç æ. Óå 1 mol CH3COOH = 60 g ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g H
ìåãáëýôåñç ôéìÞ Mr. ö = 36 g » 2,4 g H
4.1.156 100 g ÷ëùñïöýëëçò ðåñéÝ÷ïõí 2,5 g Þ ¢ñá, 36 g ïîéêïý ïîÝïò.
2, 5 2N
2,5:24 mol Þ NA Üôïìá Mg. Oðüôå ôá A Üôïìá 4.1.163 á. i. 264 : 44 = 6 mol êáé 6NA ìüñéá CÏ2.
24 5
ii. 6 · 12 = 72 g Üíèñáêá êáé 12ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
ìáãíçóßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 384 g ÷ëùñïöýëëçò.
iii. V = 6 · 22,4 = 134,4 L.
4.1.157 Ôá 12 kg ïóôþí ðåñéÝ÷ïõí 8 kg áíüñãá- â. 1 mol = 80 g SO3 ðåñéÝ÷åé 3ÍÁ Üôïìá
íç ýëç. Óôá 8 kg áíüñãáíçò ýëçò ôá 0,8 · 8 = 6,4 kg åß-
ö = 320 g » 12N A Üôïìá
íáé öùóöïñéêü áóâÝóôéï.

643
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.170 Óôçñéæüìáóôå óôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñï-

4.1.164 á. 3,65:36,5 = 0,1 mol HCl, â. 12:60 = 0,2 öïñßá ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ:
mol CH3COOH, ã. Ãéá ôï ïîéêü ïîý Ý÷ïõìå: 1 mol = 14í + 2 g Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé 12í g Üíèñáêá
Óå 1 mol CH3COOH = 60 g ðåñéÝ÷ïíôáé 4 mol H 100 g Ýíùóçò » 60 g Üíèñáêá
12 g » ö = 0,8 mol 14í + 2 12í
¢ñá: = Þ í = 3.
Ãéá ôï õäñï÷ëþñéï Ý÷ïõìå: 100 60
Óå 1 mol HCl ðåñéÝ÷ïíôáé 1 mol H á. í = 3, â. Ãéá í = 3 âñßóêïõìå C3H8O, ã. Mr = 60.
ö = 0,8 mol » 0,8 mol 4.1.171 1ï ðåßñáìá. Éó÷ýåé:
ÄéáèÝôïõìå 0,1 mol êáé èÝëïõìå 0,8 mol HCl. M 75 Mr
ÅðïìÝíùò, ç åðéðëÝïí ðïóüôçôá èá åßíáé 0,7 mol Þ ñ= r Þ = Þ Mr = 60
22,4 28 22,4
0,7 · 36,5 = 25,55 g HCl.
2ï ðåßñáìá. Éó÷ýåé: 14í + 18 = 60 Þ 14í = 42 Þ í = 3.
4.1.165 1 mol = 36,5 + 16x g ðåñéÝ÷åé 16x g O á. EðïìÝíùò ï ìïñéáêüò ôýðïò èá åßíáé C3H8O.
169 g » 96 g â. 1 mol = 60 g C3H8O ðåñéÝ÷åé 16 g ïîõãüíïõ
¢ñá, x = 3. 15 g » ö=4g
4.1.166 á. Ôá 23,2 g êáôÝ÷ïõí üãêï 8,96 L (STP) 4.1.172 Óôçñéæüìáóôå óôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñï-
ö = 58 g » 22,4 L öïñßá ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ:
¢ñá, Mr = 58. 1 mol = 14í + 18 g Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé 16 g ïîõãüíï
â. Éó÷ýåé: 14í + 2 = 58 Þ í = 4. 100 g Ýíùóçò » 26, 6 g
ã. Óôï 1 mol = 58 g ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g H 14í + 18 16
¢ñá: = Þ í = 3. Ïðüôå ï æçôïýìåíïò
290 g » ö = 40 g 100 26,6
4.1.167 Âë. 4.1.31. Ãíùñßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ìïñéáêüò ôýðïò èá åßíáé C3H8O.
êÜèå óôïé÷åßïõ óôá 100 g ôïõ ïîáëéêïý ïîÝïò êáé óôç
óõíÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óå 1 mol = 90 g ôçò Ýíù-
4.1.173 1 mol = (x + 38) g ðåñéÝ÷åé x g M
óçò. ¸ôóé, ðñïóäéïñßæïõìå ôç óõíåéóöïñÜ ôïõ êÜèå 31,2 g » 16 g M
óôïé÷åßïõ óôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá. Äéáéñïýìå ôá g ¢ñá, x = 40 êáé Ár = 40.
êÜèå óôïé÷åßïõ ðïõ âñÞêáìå ìå ôçí áíôßóôïé÷ç
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá êáé âñßóêïõìå 2 mol áôüìùí
4.1.174 ¸÷ïõìå TiCln, üðïõ Ý÷ïõìå:
C, 1 mol áôüìùí Ç êáé 4 mol áôüìùí Ï. ¢ñá, ï M.T. èá Óå 1 mol = (48 + 35,5n) g ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g Ti
åßíáé C2H2O4. 3,708 g » 1,152 g Ti
¢ñá, n = 3.
4.1.168 Âë. 4.1.31. Ãíùñßæïõìå ôçí ðïóüôçôá
êÜèå óôïé÷åßïõ óôá 100 g ôçò áóðéñßíçò êáé óôç óõ- 4.1.175 ¸÷ïõìå ×Cl4, üðïõ Ý÷ïõìå:
íÝ÷åéá ãßíåôáé áíáãùãÞ óå 1 mol = 180 g ôçò Ýíùóçò. 1 mol = (x + 142) g êáôÝ÷åé üãêï 22,4 L (STP)
¸ôóé, ðñïóäéïñßæïõìå ôç óõíåéóöïñÜ ôïõ êÜèå 30,8 g » 4,48 L
óôïé÷åßïõ óôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá. Äéáéñïýìå ôá g
¢ñá, x = 12. á. Ár = 12. â. Ôá 77 g Þ 0,5 mol XCl4
êÜèå óôïé÷åßïõ ðïõ âñÞêáìå ìå ôçí áíôßóôïé÷ç
ðåñéÝ÷ïõí 0,5 · 142 = 71 g ÷ëùñßïõ.
ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá êáé âñßóêïõìå 9 mol áôüìùí
C, 8 mol áôüìùí Ç êáé 4 mol áôüìùí Ï. ¢ñá ï M.T. èá 4.1.176 Áðü ôçí ðõêíüôçôá âñßóêïõìå Mr = 80.
åßíáé C9H8O4. Oðüôå Ár = 16.
4.1.169 Ðáñáôçñïýìå üôé ç áéèõëáìßíç Ý÷åé
óôï ìüñéü ôçò ôüóá Üôïìá C , Ç êáé Í ìå áõôÜ ðïõ
4.1.177 Áðü ôçí ðõêíüôçôá âñßóêïõìå Mr = 28.
Oðüôå Ár = 12.
ðåñéÝ÷ïíôáé óõíïëéêÜ óôéò äýï åíþóåéò. ¢ñá, ç Mr
ôçò èá åßíáé ßóç ìå 28 + 17 = 45. Âñßóêïõìå 180 : 45 = 4.1.178 1 mol = 106 + 18x g ðåñéÝ÷åé 18x g H2O
= 4 mol. 100 g » 62,94 g
¢ñá, x = 10.

644
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.179 Âë. 4.1.37.

m 15,9 Óå 1 mol C4H10 = 18 L ðåñéÝ÷ïíôáé 10NA Üôïìá Ç
á. Éó÷ýåé: n = Þ 0,15 = Þ Ìr = 106. ¢ñá,
Mr Mr ö = 21,6 L » 12Í Á Üôïìá Ç
ðñïêýðôåé 2x + 3y = 106 (1). ¢ñá 21,6 L áÝñéïõ âïõôáíßïõ.

â. Éó÷ýåé: n =
m
Þ 0,15 =
9,3
Þ Ìr = 62. ¢ñá, 4.1.184 á. Óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü èá åßíáé Mr =
Mr Mr = 31. Ïðüôå éó÷ýåé: 12 + x + 14 = 31 Þ x = 5. Ç ïñãáíéêÞ
ðñïêýðôåé x + 2y = 62 (2). Ýíùóç èá Ý÷åé Ì.Ô. CH5N.
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå Ar(A) = x = 26 êáé â. Óå 1 mol CH5N = 31 g ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Í
Ár(B) = y = 18. ö = 7,75 g » 0,25ÍÁ Üôïìá Í
4.1.180 Âë. 4.1.38. ã. Óå 1 mol N2O4 = 92 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá Í
m 33, 6 45 46 g » ö = ÍÁ
á. Éó÷ýåé: n = Þ = Þ Ìr = 30. ¢ñá,
Mr 22, 4 Mr Óå 1 mol CH5N = 31 g ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Í
ðñïêýðôåé x + y = 30 (1) ¢ñá 31 g ôçò Ýíùóçò Á (CH5N).
â. Óå 1 mol = 2x + 5y g ðåñéÝ÷ïíôáé 2x g X 4.1.185 H ìÜæá ôçò áëêïüëçò èá åßíáé m = ñ · V Þ
432 g » 112 g X m = 1,25 · 51,2 Þ m = 64 g.
2x + 5y 2x á. 64 : 32 = 2 mol CH3OH. â. 224 : 22,4 = 10 mol NH3.
= Þ 112x + 280y = 432x Þ 280y = 320x
432 112 ã. Óå 10 mol NH3 ðåñéÝ÷ïíôáé 3 · 10 = 30 g õäñïãü-
Þ 7x = 8y (2) íïõ. Ôá 3 · 30 = 90 g õäñïãüíïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 22,5
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå Ar(X) = x = 14 êáé mol CH3OH. Èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå åðéðëÝïí 22,5 - 2 =
Ár(Y) = y = 16. = 20,5 mol Þ 20,5 · 32 = 656 g CH3OH.

4.1.181 Âë. 4.1.38. ¼ìïéá áíáëýïõìå ôéò ðëçñï- 4.1.186 á. Ôá 5 g êáôÝ÷ïõí üãêï 4 L
öïñßåò êáé êáôáëÞãïõìå óôéò ó÷Ýóåéò: x + y = 88 áðü 40 g » ö = 32 = Vm L
ôï (á) êáé 2x + 3y = 208 áðü ôï (â). Áðü ôéò äýï 4x
â. CxHy, üðïõ y = Þ 3y = 4x. Ïðüôå: x = 3 êáé y = 4.
ó÷Ýóåéò âñßóêïõìå: 3
Ar(S) = x = 56, Ár(R) = y = 32. ¢ñá: C3H4, ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ õäñïãïíÜíèñáêá.
4.1.182 Óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü ôçò Mr âñß- ã. Ôá 8 g åßíáé 8/40 = 0,2 mol Ýíùóçò êáé ðåñéÝ÷ïõí
óêïõìå üôé Mr = 92 ãéá ôï ïîåßäéï ôïõ áæþôïõ. Èá 0,8ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ. 0,8ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ
éó÷ýåé: 2 · 14 + x · 16 = 92 Þ x = 4, äçëáäÞ Í2Ï4. ðåñéÝ÷ïíôáé óå 0,4 mol Þ 0,4 · 18 = 7,2 g H2O.
á. 184 : 92 = 2 mol Í2Ï4. 4.1.187 á. Ôá 8,5 g êáôÝ÷ïõí üãêï 12 L
â. 2 · 28 = 56 g N êáé 2 · 64 = 128 g O. 1 mol = 17 g » ö = 24 = Vm L
ã. 2 · 2 = 4 mol áôüìùí Í êáé 2 · 4 = 8 mol áôüìùí Ï. â. H Mr ôïõ ïîåéäßïõ Ì2Ï5 åßíáé ßóç ìå 10 · 12 = 120.
ä. 2NA ìüñéá Í2Ï4. Ôá 60 g ôïõ ïîåéäßïõ åßíáé 0,5 mol êáé ðåñéÝ÷ïõí
å. 2 · 2ÍÁ = 4ÍÁ Üôïìá Í êáé 2 · 4ÍÁ = 8ÍÁ Üôïìá Ï. 2,5Í Á Üôïìá ïîõãüíïõ. 2,5Í Á Üôïìá ïîõãüíïõ
óô. V = 2 · Vm = 2 · 25 = 50 L. ðåñéÝ÷ïíôáé óå 2,5 mol H2O Þ 2,5 · 24 = 60 L H2O.
M
æ. ñ = r Þ ñ = 3,68 .
g 4.1.188 ¸÷ïõìå 80 · 30 = 24 g áéèÜíéï Þ 24 : 30 =
22,4 L = 0,8 mol CH3CH3 êáé 56 g áéèõëåíßïõ Þ 56 : 28 = 2
ç. 1 mol CO2 = 44 g ðåñéÝ÷åé 2ÍÁ Üôïìá Ï mol áéèõëåíßïõ (CH2 = CH2).
ö = 176 g » 8NA Üôïìá Ï 4.1.189 ¸÷ïõìå 0,75 · 224 = 168 L Þ 168 : 22,4 =
¢ñá 176 g CO2. 7,5 mol CO2 êáé 56 L Þ 56 : 22,4 = 2,5 mol CO.
4.1.183 (ÍÇ4)2SO4: Mr = 132: 4.1.190 Éó÷ýïõí: 46x + 44y = 22,4 (1) êáé
Óå 1 mol (ÍÇ4)2SO4= 132 g ðåñéÝ÷ïíôáé 8NA Üôïìá Ç x + y = 0,5 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x
198 g » ö = 12ÍÁ = 0,2 mol NO2 êáé y = 0,3 mol CO2.
CH3CH2CH2CH3 Þ C4H10: 4.1.191 Éó÷ýïõí: 34x + 36,5y = 34,5 (1) êáé

645
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
x + y = 1 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x =
= 0,8 mol H2S êáé y = 0,2 mol HCl.
4.1.192 Ió÷ýåé: 34á + 64á = 49 Þ á = 0,5 mol.
á. 17 g H2S êáé 32 g SO2. â. Ôá óõíïëéêÜ mol åßíáé 1,
Üñá êáôÝ÷ïõí üãêï 22,4 L óå STP.
4.1.193 ¸÷ïõìå á mol N2 êáé 2á mol NO, Üñá
28á g N2 êáé 2á · 30 = 60á g NO.
á. Ç áíáëïãßá ôùí ìáæþí èá åßíáé: 7:15.
nN 2 VN 2
á 1
â. ¸÷ïõìå: = = , Üñá = = 0,333
nïë á + 2á 3 Vïë
Oðüôå: 33,3% v/v N2 êáé 66,7% v/v NO.
4.1.194 á mol N2, á mol NO, á mol CO êáé á mol
CO2. á. 25% v/v ç ðåñéåêôéêüôçôá êÜèå óõóôáôéêïý.
â. Éó÷ýåé: 30á = 15 Þ á = 0,5 mol. Ç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò
åßíáé ßóç ìå: 0,5 · 28 + 15 + 0,5 · 28 + 0,5 · 22 = 65 g.
4.1.195 á. â. âë. 4.1.39.
ã. Óå 0,4 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 · 2ÍÁ = 0,8ÍÁ Üôïìá
ïîõãüíïõ êáé óå 0,2 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 · ÍÁ Üôï-
ìá ïîõãüíïõ. ÓõíïëéêÜ óôï ìåßãìá ðåñéÝ÷ïíôáé
0,8NA + 0,2NA = ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
4.1.196 Âë. 4.1.40.
á. Óôá 0,4 mol H2SO4 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 · 2ÍÁ = 0,8ÍÁ
Üôïìá õäñïãüíïõ êáé 0,4 · 64 = 25,6 g ïîõãüíïõ.
Óôá 1,2 mol (ÍH4)2SO4 ðåñéÝ÷ïíôáé 1,2 · 8ÍÁ = 9,6ÍÁ
Üôïìá õäñïãüíïõ êáé 1,2 · 64 = 76,8 g ïîõãüíïõ.
â. 0,8ÍÁ + 9,6ÍÁ = 10,4ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ.
ã. 25,6 + 76,8 = 102,4 g ïîõãüíïõ.
4.1.197 Âë. ëõìÝíç Üóêçóç 4.1.104.
¸÷ïõìå 6,72 : 22,4 = 0,3 mol CH4 êáé 5,6 : 22,4 = 0,25
mol CH3CH3 óôï ìåßãìá.
Óôá 0,3 mol CH4 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,3 · 4 = 1,2 g õäñïãü-
íïõ, 0,3 · ÍÁ Üôïìá Üíèñáêá êáé 0,3 · 1 = 0,3 mol áôü-
ìùí Üíèñáêá.
Óôá 0,25 mol C2H6 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,25 · 6 = 1,5 g
õäñïãüíïõ, 0,25 · 2ÍÁ = 0,5ÍÁ Üôïìá Üíèñáêá êáé
0,25 · 2 = 0,5 mol áôüìùí Üíèñáêá.
á. 1,2 + 1,5 = 2,7 g õäñïãüíïõ.
â. 0,3ÍÁ + 0,5ÍÁ = 0,8ÍÁ Üôïìá Üíèñáêá.
ã. 0,3 + 0,5 = 0,8 moláôüìùí Üíèñáêá.
4.1.198 Âë. 4.1.40.
¸÷ïõìå 29,2 : 36,5 = 0,8 mol HCl êáé 21 : 52,5 = 0,4 mol
HClO óôï ìåßãìá.
646
Óôá 0,8 mol HCl ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 · ÍÁ Üôïìá õäñïãü-
íïõ.
Óôá 0,4 mol HClO ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 · ÍÁ Üôïìá õäñïãü-
íïõ êáé 0,4 · 16 = 6,4 g ïîõãüíïõ.
á. 0,8ÍÁ + 0,4ÍÁ = 1,2ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ.
â. 6,4 g ïîõãüíïõ.
4.1.199 á. ¸÷ïõìå 0,8 · 28 = 22,4 L Þ 1 mol N2 êáé
5,6 L Þ 5,6 : 22,4 = 0,25 mol O2 óôïí áÝñá.
â. ÅðïìÝíùò, óôïí áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá áæþ-
1
ôïõ êáé 0,25 · 32 = 8 g ïîõãüíïõ.
3
4.1.200 á. ¸÷ïõìå 0,75 · 90 = 67,5 L Þ 67,5 : 25 =
2,7 mol CH4 êáé 22,5 L Þ 22,5 : 25 = 0,9 mol C2H6 óôï
áÝñéï ìåßãìá.
â. Óôá 2,7 mol CH 4 ðåñéÝ÷ïíôáé 2,7 · 12 = 32,4 g Üí-
èñáêá êáé óôá 0,9 mol C2H6 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,9 · 24 = 21,
6 g Üíèñáêá.
ã. ÓõíïëéêÜ èá ðåñéÝ÷ïíôáé 32,4 + 21,6 = 54 g Üí-
èñáêá.
4.1.201 á. ¸÷ïõìå 0,4 · 80 = 32 g Þ 32 : 64 = 0,5
mol SO2 êáé 48 g Þ 48 : 30 = 1,6 mol NO óôï ìåßãìá.
Óôá 0,5 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5 · 2 = 1 mol áôüìùí
ïîõãüíïõ êáé 0,5 · 32 = 16 g ïîõãüíïõ.
Óôá 1,6 mol ÍÏ ðåñéÝ÷ïíôáé 1,6ÍÁ Üôïìá áæþôïõ, 1,6
mol áôüìùí ïîõãüíïõ êáé 1,6 · 16 = 25,6 g ïîõãüíïõ.
ÓõíïëéêÜ èá ðåñéÝ÷ïíôáé: â. 1,6NA Üôïìá áæþôïõ, ã.
2,6 moláôüìùí ïîõãüíïõ, ä. 41,6 g ïîõãüíïõ.
4.1.202 á mol NO2 êáé á mol SO2. Éó÷ýåé:
46á + 64á = 55 Þ á = 0,5 mol.
á. 46 · 0,5 = 23 g NO2 êáé 0,5 · 64 = 32 g SO2.
â. Ôá óõíïëéêÜ mol åßíáé 1, Üñá êáôÝ÷ïõí üãêï 22,4 L
óå STP.
ã. 0,5 · 2ÍÁ + 0,5 · 2ÍÁ = 2ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
ä. 0,5 · 14 = 8 g áæþôïõ êáé 0,5 mol áôüìùí S.
4.1.203 á mol SO2 êáé â mol SO3. Éó÷ýïõí:
64á = 4 · 80â Þ á = 5â êáé 64 · 5â + 80â = 40 Þ â = 0,1.
á. Óôá 40 g ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå 32 g SO2 êáé 8 g SO3
100 g ìåßãìáôïò » ö = 80 g ö = 20 g
80% w/w SO2 êáé 20% w/w SO3.
â. mìåßãìáôïò = 40 g êáé Vìåßãìáôïò = 0,6 · 22,4 = 13,44 L.
¢ñá: ñ = 2,98 g/L.
ã. 0,5 · 2ÍÁ + 0,1 · 3ÍÁ = 1,3ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
ä. 0,5 · 32 + 0,1 · 32 = 19,2 g èåßïõ óôá 40 g ìåßãìáôïò
ö= 48 g » 100 g ìåßãìáôïò
ÅðïìÝíùò 48% w/w óå èåßï.
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.1.204 á mol CO2, á mol CO, 2á mol ÍÏ2. Éó÷ýåé: Éó÷ýåé: 32x + 48y = 25,6 Þ 2x + 3y = 1,6 (2)
á + á + 2á = 120,96/22,4 Þ 4á = 5,4 Þ á = 1,35 mol. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,2 êáé y =
á. 1,35 mol CO2, 1,35 mol CO, 2,7 mol ÍÏ2. = 0,4. ¢ñá, ôï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé:
â. 1,35 · 32 + 1,35 · 16 + 2,7 · 32 = 151,2 g O. 64 · 0,2 = 12,8 g SO2 êáé 80 · 0,4 = 32 g SO3
4.1.205 Âë. 4.1.41. Óôá 44, 8 g ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12,8 g SO2
Åöüóïí ôï ìåßãìá åßíáé éóïìïñéáêü, èá Ý÷ïõìå x mol 100 g » ö = 28,57 g
ÍÇ3 êáé x mol CÇ3ÍÇ2. ¢ñá, 28,57% w/w SO2 êáé 71,43% w/w SO3.
Óå 1 mol NH3 ðåñéÝ÷ïíôáé 3gÇ 4.1.209 Âë. 4.1.41.
x mol » ö = 3x g ¸óôù x mol CO êáé y mol SO2. Åöüóïí ï üãêïò ôïõ
Óå 1 mol CH3NH2 ðåñéÝ÷ïíôáé 3gÇ ìåßãìáôïò åßíáé 80,64 L Þ 80,64 : 22,4 = 3,6 mol èá
x mol » ö = 5x g éó÷ýåé: x + y = 3,6 (1).
Éó÷ýåé: 3x + 5x = 16 Þ 8x = 16 Þ x = 2. Óå 1 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Ï
á. mìåßãìáôïò = 17 · 2 + 31 · 2 = 96 g. x mol CO » ö = xÍÁ
â. 34 g NH3 êáé 62 g CH3NH2. Óå 1 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ï
y mol SO2 » ö = 2yÍÁ
4.1.206 Âë. 4.1.41.
Éó÷ýåé: xNA + 2yNA = 5,6NA Þ x + 2y = 5,6 (2).
Åöüóïí ôï ìåßãìá åßíáé éóïìïñéáêü, èá Ý÷ïõìå x mol
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 1,6 êáé y = 2.
CH4 êáé x mol C2H6. ÐåñéÝ÷ïõí 4x g H êáé 6x g H áíôß-
¢ñá ôï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé:
óôïé÷á. Éó÷ýåé: 10x = 7,2 Þ x = 0,72.
á. 16 · 0,72 = 11,52 g CÇ4 êáé 30 · 0,72 = 21,6 g C2H6. 1,6 · 22,4 = 35,84 L CO êáé 2 · 22,4 = 44,8 L SO2.
â. V = 2 · 0,72 · 22,4 = 32,256 L (STP). 4.1.210 Ôá 156,8 L Þ 156,8 : 22,4 = 7 óõíïëéêÜ
ã. Óôá (11,52 + 21,6) g ìåßãìáôïò 0,72 · 3 · 12 g C mol. ÕðÜñ÷ïõí 4ÍÁ Þ 4 mol HCN, Üñá êáé 3 mol H2S
100 g » ö = 78,26 g C óôï ìåßãìá.
¢ñá, 78,26% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá óå Üíèñáêá. Óå 4 mol HCN ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g H, 4ÍÁ Üôïìá C, 4 mol
mì 33,12 áôüìùí C êáé 4ÍÁ Üôïìá Í.
g
ä. ñ = = = 1,0268 . Óå 3 mol H2S ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g H.
Vì 32,256 L
á. ÓõíïëéêÜ ðåñéÝ÷ïíôáé 4 + 6 = 10 g õäñïãüíïõ.
4.1.207 Âë. 4.1.41.
â. 4NA Üôïìá Üíèñáêá.
¸óôù x mol CO êáé y mol CO2. Åöüóïí ç ìÜæá ôïõ
ã. 4 moláôüìùí Üíèñáêá.
ìåßãìáôïò åßíáé 11,6 g èá éó÷ýåé: 28x + 44y = 11,6 (1).
ä. 4ÍÁ Üôïìá áæþôïõ.
Óå 1 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Ï
x mol CO » ö = xÍÁ 4.1.211 á. á mol HCl êáé â mol H2S. Éó÷ýïõí:
Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ï á + â = 3 (1) êáé 36,5á + 34â = 105 (2)
y mol CO2 » ö = 2yÍÁ Áðü ôç ëýóç ôïõ óõóôÞìáôïò âñßóêïõìå:
Éó÷ýåé: xNA + 2yNA = 0,5NA Þ x + 2y = 0,5 (2). á = 1,2 mol êáé â = 1,8 mol
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,1 êáé y = â. 1,8ÍÁ Üôïìá S. ã. 1,2 + 1,8 · 2 = 4,8 g H.
= 0,2. ¢ñá, ôï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé 4.1.212 ¸óôù x mol N2 êáé x mol NH3. Èá éó÷ýåé:
28 · 0,1 = 2,8 g CO êáé 44 · 0,2 = 8,8 g CO2. 28x + 17x = 11,25 Þ 45x = 11,25 Þ x = 0,25.
4.1.208 Âë. 4.1.41. á. 0,25 mol N2 êáé 0,25 mol NH3.
¸óôù x mol SO2 êáé y mol SO3. Åöüóïí ç ìÜæá ôïõ â. 0,25 · 2NA + 0,25NA = 0,75NA Üôïìá áæþôïõ.
ìåßãìáôïò åßíáé 44,8 g, èá éó÷ýåé: 64x + 80y = 44,8 (1). ã. 0,25 · 3 = 0,75 g õäñïãüíïõ.
Óå 1 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 16 = 32 g Ï 4.1.213 Ç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò èá åßíáé m = ñ · V
x mol SO2 » ö = 32x g Þ m = 6,25 · 1,984 = 12,4 g êáé ðåñéÝ÷åé 0,1 mol CH3OÇ
Óå 1 mol SO3 ðåñéÝ÷ïíôáé 3 · 16 = 48 g Ï êáé y mol CÇ3CÇ2ÏÇ. Èá éó÷ýåé: 32 · 0,1 + 46y = 12,4 Þ
y mol SO3 » ö = 48y g y = 0,2 mol.

647
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

1 mol CH3OÇ ðåñéÝ÷åé 4ÍÁ Üôïìá Ç êáé 12 g C mì 204,8 g

H æçôïýìåíç ðõêíüôçôá: ñ = = = 5,12 .
0,1 mol CH3OÇ ö = 0,4ÍÁ ö = 1,2 g Vì 40 L
1 mol C2H6O ðåñéÝ÷åé 6ÍÁ Üôïìá Ç êáé 24 g C
4.1.218 ¸óôù x mol CO êáé y mol CO2 óôçí
0,2 mol CH3OÇ ö = 1,2ÍÁ ö = 4,8 g
ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò. Ãéá ôçí éóüôçôá ôùí g ôïõ
ÓõíïëéêÜ ðåñéÝ÷ïíôáé: ïîõãüíïõ éó÷ýåé: 16x = 32y Þ x = 2y.
á. 0,4ÍÁ + 1,2ÍÁ = 1,6ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ.
nCO 2 nCO nCO 2
â. 1,2 + 4,8 = 6 g Üíèñáêá. = Þ = .
nCO 2 1 2 1
4.1.214 Ç áíáëïãßá üãêùí åßíáé êáé áíáëïãßá
¢ñá, Ý÷ïõìå
mol, Üñá Ý÷ïõìå 3x mol N2 êáé x mol NH3. Éó÷ýåé:
VCO VCO 2 Vïë.
3x · 28 + x · 17 = 202 Þ x = 2. Âñßóêïõìå: = =.
á. 6 · 2NA + 2 · NA = 14ÍÁ Üôïìá áæþôïõ. 2 1 3
â. 2 · 3 = 6 moláôüìùí õäñïãüíïõ. Âñßóêïõìå, ìå ôï óêåðôéêü üôé óôïõò 3 üãêïõò ìåßã-
ìáôïò õðÜñ÷ïõí 2 üãêïé CO êáé 1 üãêïò CO2, ôç
4.1.215 Âë. 4.1.41. óýóôáóç 66,67% v/v CO êáé 33,33% v/v CO2.
¸óôù x mol CO êáé y mol H2. Èá éó÷ýåé: 28x + 2y = 10 Þ
4.1.219 Âë. 4.1.43.
14x + y = 5 (1).
¸óôù x mol CH4 êáé y mol C2H6. H ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò
Óôá y mol H2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2y mol áôüìùí õäñïãüíïõ.
èá åßíáé 16x + 30y g êáé ï áíôßóôïé÷ïò üãêïò óå STP
Èá éó÷ýåé: 2y = 1,6 Þ y = 0,8. Áðü ôç ó÷Ýóç (1)
èá åßíáé (x + y)22,4 L. Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï ôçò
ðñïêýðôåé x = 0,3.
ðõêíüôçôáò:
á. Óôá 10 g ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå 28 · 0,3 = 8,4 g Üíèñáêá
mì 16x + 30y
êáé 0,8 · 2 = 1,6 g õäñïãüíïõ. Óõíåðþò, èá åßíáé: 84% ñ= Þ 1,131= Þ 2x = y
w/w CO, 16% w/w H2. Vì (x + y)22,4
â. Óôá 0,3 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé 0,3 · 16 = 4,8 g ïîõãü- ÅêöñÜæïõìå ôéò ìÜæåò êáé ôïõò üãêïõò óõíáñôÞóåé
íïõ. ÅðïìÝíùò èá åßíáé 48% w/w ç æçôïýìåíç åíüò áãíþóôïõ êáé ãßíåôáé áíáãùãÞ óôá 100.
ðåñéåêôéêüôçôá óå ïîõãüíï. Óôá 76x g ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16x g CH4
4.1.216 á. 1ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò (V L). 100x g » ö = 21,05 g
¸óôù x mol NO2 êáé y mol N2O5, üðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé ¢ñá, 21,05% w/w, 78,95% w/w.
(32x + 80y) g ïîõãüíïõ. Èá éó÷ýåé: Óôá 67,2x L ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 22,4x L CH4
32x + 80y = 19,2 (1) 100x L » ö = 33,33 L
â. 2ç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò (0,5V L). ¢ñá, 33,33% v/v, 66,67% v/v.
Èá ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5x mol ÍÏ2 êáé 0,5y mol Í2Ï5. Èá
4.1.220 Âë. 4.1.43.
éó÷ýåé ãéá ôá Üôïìá ôïõ áæþôïõ: 0,5xN A + yNA =
= 0,25NA Þ 0,5x + y = 0,25 Þ x + 2y = 0,5 (2) ¸óôù x mol CO2 êáé y mol H2. H ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò
èá åßíáé 44x + 2y g êáé ï áíôßóôïé÷ïò üãêïò óå STP èá
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,1 êáé y =
åßíáé (x + y)22,4 L. Áíôéêáèéóôïýìå óôïí ôýðï ôçò
= 0,2. ÅðïìÝíùò, èá Ý÷ïõìå:
ðõêíüôçôáò:
0,1 · 30 = 3 L ÍÏ2 êáé 0,2 · 30 = 6 L Í2Ï5 êáé V = 9 L. mì 44x + 2y
4.1.217 Ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé êáé áíáëï- ñ= Þ 0,42= Þ 3y = 14x
Vì (x + y)22,4
ãßá ôùí mol, Üñá 4x mol N2O5 êáé x mol SO3.
Èá éó÷ýåé ãéá ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ: ¼ìïéá ìå ôçí ðñïçãïýìåíç, âñßóêïõìå ôéò æç-
ôïýìåíåò ðåñéåêôéêüôçôåò.
20xNA + 3xNA = 9,2NA Þ x = 0,4.
á. 82,5% w/w, 17,5% w/w.
á. V = 1,6 · 20 + 0,4 · 20 = 40 L.
â. 17,647% v/v, 82,353% v/v.
â. 44,8 g áæþôïõ êáé 12,8 g èåßïõ.
ã. H ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé 1,6 ·108 + 0,4 · 80 = 4.1.221 á mol C4H8 êáé â mol C5Ç12.
= 204,8 g êáé ï áíôßóôïé÷ïò üãêïò 40 L. mìåßãìáôïò = 56á + 72â g. Ió÷ýïõí:
56á = 0,28(56á + 72â) Þ â = 2á

648
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4á + 5â = 14 Þ 14á = 14 Þ á = 1 mol êáé â = 2 mol 3. á. 0,2 mol. â. 63,2 g. ã. 112 L. ä. 5 mol Þ 5 · 46 =

á. m = 56 + 2 · 72 = 200 g. = 230 g.
â. 1:2, ç áíáëïãßá ôùí ìïñßùí. ÈÝìá 3ï
ã. 8 + 2 · 12 = 32 g õäñïãüíïõ. á. 5 mol. â. 0,4 moláôüìùí Ç 12,8 g ïîõãüíïõ. ã. Ôá 89,6
m 200 L Þ 4 mol SO2 ðåñéÝ÷ïõí 4 moláôüìùí S. Âñßóêïõìå 392
ä. V = Þ V= Þ V = 125 mL. g èåééêïý ïîÝïò.
ñ 1, 6
ÈÝìá 4ï
4.1.222 á g CH4, â g C2H6 êáé ã g Í2.
á. Óôï 1 mol = (4x + 36) g ðåñéÝ÷ïíôáé 36 g C
mìåßãìáôïò = á + â + ã g. Ió÷ýïõí: á + â = 4ã (1). ¢ñá:
115,2 g » 28,8 g C
mìåßãìáôïò = 5ã g
Âñßóêïõìå x = 27.
á â 17 á â 17ã
·4+ ·6= · 5ã Þ + = Þ â. Óôï 1 mol = 74 g ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g Ç
16 30 100 4 5 20
22,2 g » ö=3gÇ
5á + 4â = 17ã Þ á +4(á + â) = 17ã Þ á + 16ã = 17ã Þ 3
á = ã êáé â = 3ã Ç ðïóüôçôá ôçò áììùíßáò èá ðåñéÝ÷åé = 0,6 g
5
Óôá 5ã g ìåßãìáôïò ã g CH 4 3ã g C2Ç6 ã g N2 õäñïãüíïõ.
100 g ìåßãìáôïò ö = 20 g ö = 60 g ö = 20 g Óôá 22,4 L áììùíßáò ðåñéÝ÷ïíôáé 3 g H
¢ñá, 20% w/w CH4, 60% w/w C2H6 êáé 20% w/w Í2. ö = 4,48 L » 0,6 g H
4.1.223 á mol Ca(OH)2 êáé 2á mol Al(OH)3.
mìåßãìáôïò = 74á + 61 · 2á = 196á g 4.2 KáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí
32á + 48 · 2á = 19,2 Þ 128á = 19,2 Þ á =0, 15mol áåñßùí
á. m = 74 · 0,15 + 61 · 2 · 0,15 = 29,4 g.
ã mol H2SO4 êáé ã mol H3PO4. Ió÷ýåé: Ç ëýóç êÜèå åöáñìïãÞò åßíáé ç ßäéá ìå áõôÞ ôçò
m = 98ã + 98ã = 196ã = 29,4 Þ ã = 0,15 mol áíôßóôïé÷çò ëõìÝíçò Üóêçóçò.
â. 14,7 g H2SO4 êáé 14,7 g H3PO4. 4.2.12 0,0375 atm.
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.1 4.2.15 á. ¸÷ïõìå 0,4 mol NH3. V = 8 L. â. 20 L ï
ÈÝìá 1ï üãêïò 1 mol áåñßïõ (Vmol).
4.2.17 3,2 atm.
1. Ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ áæþôïõ (Ar = 14) åßíáé
14 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ 4.2.19 0,8 g/L.
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü (12), åíþ ç 4.2.21 2,16 atm.
ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ áæþôïõ åßíáé 28 öïñÝò
ìåãáëýôåñç. ¸íá mol ìïñßùí áæþôïõ Ý÷åé ìÜæá 28 g ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
êáé ðåñéÝ÷åé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá. Ï üãêïò ðïõ êá- óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
ôáëáìâÜíåé Ýíá mol áæþôïõ ïíïìÜæåôáé ãñáììï-
ìïñéáêüò üãêïò êáé ç ôéìÞ ôïõ åßíáé óôáèåñÞ óå 4.2.22 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò. 4.2.23 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. 4.2.24 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.2.25 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.2.26 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ïé á êáé ã.
ÈÝìá 2ï 4.2.27 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
1. á. 1 - iii, 2 - iv, 3 - i, 4 - ii. 4.2.28 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
â. Ió÷ýåé: 48 + x = 56 Þ x = 8. 4.2.29 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. ii, â. iii, ã. i.
2. á. 254. â. 98. 4.2.30 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.

649
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.2.31 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.

â. p · V =
m
· R · T êáé p = ñ ·
RT
. Ïé ôýðïé ÷ñçóéìåýïõí
4.2.32 Ç ìåôáâïëÞ åßíáé éóüèåñìç. Ç óùóôÞ Mr Mr
áðÜíôçóç åßíáé ç ã. ãéá ôçí åýñåóç ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò áÝñéáò
4.2.33 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
ã. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii.
4.2.34 á - iv, â - i, ã - iii, ä - ii.
4.2.45 Éó÷ýïõí:
4.2.35 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
RT m
4.2.36 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. p=ñ· êáé p · V = ·R·T
Mr Mr
4.2.37 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
4.2.46 á. Ç ðõêíüôçôá óå STP äßíåôáé áðü ôç ó÷Ý-
4.2.38 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. óç:
4.2.39 á. Ë (Ï üãêïò èá ìåéùèåß áí êáé ç èåñìï- ñ0 =
Mr g
êñáóßá ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ óýìöùíá ìå ôçí 22,4 L
éóüèåñìç ìåôáâïëÞ). â. Ó. ã. Ó (¸÷ïõí ôçí ßäéá ó÷åôé- â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôïí ôýðï ôçò êáôáóôáôéêÞò åîß-
êÞ ìïñéáêÞ ìÜæá, Üñá êáé ôïí ßäéï áñéèìü mol). ä. Ë. óùóçò ìå ôçí ðõêíüôçôá êáé ëýíïõìå ùò ðñïò ñ:
å. Ó (Óýìöùíá ìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç èá áõ- pMr g
îçèåß, áöïý áõîÜíåôáé ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí áÝ- ñ0 =
RT L
ñéùí mol óôï äï÷åßï).
i. Áýîçóç. ii. Áýîçóç.
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç ã. Ç ðõêíüôçôá åßíáé áíÜëïãç ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò
ìÜæáò óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò (p) êáé èåñìï-
4.2.40 á. Âë. èåùñßá. êñáóßáò (Ô).
i. Ç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ. ÅêöñÜæåôáé ìå ôïí 4.2.47 á. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîß-
m
áñéèìü ôùí mol (n) Þ ìå ôç ìÜæá (m). Éó÷ýåé n = . óùóç ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá pïë. · Vïë. = nïë. · R · T.
Mr â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
ii. O üãêïò (V). ÌïíÜäåò: L, mL. Ó÷Ýóç ìïíÜäùí: 1 L = 4.2.48 á. i. Ç áðüäåéîç áíáöÝñåôáé óôï 4.1.5.
= 1000 mL.
ii. Ç áðüäåéîç áíáöÝñåôáé óôï 4.2.7.
iii. H ðßåóç (p). ÌïíÜäåò: atm, mmHg. Ó÷Ýóç ìïíÜ-
â. Âñßóêïõìå ôïí áñéèìü ôùí mol óôçí êÜèå ðåñß-
äùí: 1 atm = 760 mmHg.
ðôùóç. Ôá ðåñéóóüôåñá mol (3) Ý÷ïõìå óôçí ðåñß-
iv. Ç èåñìïêñáóßá ðïõ åðéêñáôåß. ÅêöñÜæåôáé óå ðôùóç iii, Üñá êáé ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ ãéá ôçí ðßåóç.
âáèìïýò Êåëóßïõ (°C) Þ óå âáèìïýò ÊÝëâéí (Ê).
Ó÷Ýóç: Ô = 173 + è. 4.2.49 ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîß-
óùóç ôùí áåñßùí pV = nRT ìå n = 1 mol. Óôéò ßäéåò
â. Âë. 14.3. ÓõíäÝïíôáé ìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç
óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ç ôéìÞ ôïõ ãñáì-
ôùí áåñßùí: p · V = n · R · T.
ìïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé óôáèåñÞ. ¼ôáí áëëÜæïõí
4.2.41 á. Âë. 4.2.1. â. ¸÷ïõìå i. éóüèåñìç, ii. éóï- ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôçí ðõêíüôçôá. ÊáôáëÞ-
âáñÞ êáé iii. éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ áíôßóôïé÷á. ãïõìå: ä > ã > á > â.
4.2.42 Ï óõíäõáóôéêüò íüìïò éó÷ýåé üôáí ç 4.2.50 á. Ë. â. Ó ã. Ë (Ëåßðïõí Üãíùóôïé ãéá íá
ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ åßíáé óôáèåñÞ, êáé äßíåôáé áðü âñïýìå ôç æçôïýìåíç ôéìÞ Mr). ä. Ë (Ç ìÜæá m êáé ï
ôç ó÷Ýóç: üãêïò V ðáñáìÝíïõí óôáèåñïß). å. Ó.
p1V1 p2 V2
= ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç
T1 T2
4.2.43 á. i-Ä, ii-A, iii-B, iv-Ã. â. Bë. èåùñßá. 4.2.51 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
ôùí áåñßùí: p · V = n · R · T Þ p · 5 = 0,2 · 0,082 · 250 Þ
4.2.44 á. p · V = n · R · T.
p = 0,82 atm.

650
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.2.52 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò 4.2.62 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
ôùí áåñßùí: p · V = n · R · T Þ p · 20 = 0,2 · 0,082 · 280 Þ ôùí áåñßùí:
p = 0,2296 atm. RT 0,082 · 400
p=ñ· Þ 0,41 = ñ · Þ ñ = 2 g/L.
4.2.53 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò Mr 160
ôùí áåñßùí:
4.2.63 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
623, 2
p·V=n·R·TÞ · V = 1,5 · 0,082 · 300 Þ V = 45 L. ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá áåñßùí: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
760 p · 0,41 = (0,2 + 0,2 + 0,05) · 0,082 · 400 Þ p = 28 atm.
4.2.54 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò 4.2.64 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
ôùí áåñßùí: ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá áåñßùí: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
1520
p·V=n·R·TÞ · V = 0,2 · 0,082 · 300 Þ V = 2,46 L 1,64 · V = (0,5 + 0,5) · 0,082 · 250 Þ V = 12,5 L
760
4.2.65 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
4.2.55 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá áåñßùí: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
ôùí áåñßùí, üðïõ n = 1 mol. 2,73 · 0,82 = (0,02 + x) · 0,082 · 273 Þ x = 0,8 mol
á. p · V = n · R · T Þ 0,8 · Vm = 1 · 0,082 · 350 Þ Vm = 35,875 L. ¢ñá m = 0,8 · 32 Þ m = 25,6 g O2.
â. ¼ìïéá, Vm = 12,3 L.
4.2.66 á. ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò
ã. ¼ìïéá, Vm = 26,24 L.
ôùí áåñßùí ãéá ìåßãìá áåñßùí: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
4.2.56 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò 3,075 · 20 = (1,25 + x) · 0,082 · 500 Þ x = 0,25 mol
ôùí áåñßùí: ¢ñá m = 0,25 · 120 Þ m = 30 g B.
m m m 50 + 30 g
p · V = · R · T Þ 3 · 1,23 = · 0,082 · 300 Þ m = 9 g. â. ñ = ïë. Þ ñ = Þ ñ=4 .
Mr 60 Vïë. 20 L
4.2.57 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò 4.2.67 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
ôùí áåñßùí: ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éóüèåñìç ìåôáâïëÞ:
m 2 700 50 800 V
p · V = · R · T Þ 2 · 0,2 = · 0,082 · 290 Þ Mr = 118,9. p1 · V1 = p2 · V2 Þ · = · Þ
Mr Mr 760 1000 760 1000
4.2.58 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò V = 43,75 mL
ôùí áåñßùí: 4.2.68 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
m 51,2 ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éóüèåñìç ìåôáâïëÞ:
p · V = · R · T Þ 2,184 · 16,4 = · 0,082 · 273 Þ Mr =
Mr Mr p1 · V1 = p2 · V2 Þ 2,5 · 0,150 = p2 · 0,1 Þ p2 = 3,75 atm.
= 32. 4.2.69 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
4.2.59 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ:
ôùí áåñßùí: p1 p2 0,25 1
= Þ = Þ Ô2 = 1000 Ê Þ è = 727°C
m 190 1,25 T1 T2 250 T2
p·V= ·R·T Þ ·2= · 0,082 ·400 Þ Mr = 82.
Mr 760 Mr
4.2.70 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
4.2.60 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ:
ôùí áåñßùí: p1 p2 640/760 p2
= Þ = Þ p2 = 1 atm
RT 0,082 · 280 T1 T2 320 320 + 60
p=ñ· Þ 1,23 = 1,5 · Þ Mr = 28.
Mr Mr
4.2.71 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ìå
4.2.61 ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò óôáèåñÞ ôçí ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ êáé èá ÷ñçóéìï-
ôùí áåñßùí: ðïéÞóïõìå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï:
RT 0,082 · 300 p1V1 p2 V2 3V1 p2 2V1
p=ñ· Þ 0,82 = 1,6 · Þ Mr = 48. = Þ = Þ p2 = 1,625 atm
Mr Mr T1 T2 300 325

651
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.2.72 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ìå 4.2.77 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
óôáèåñÞ ôçí ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ êáé èá ÷ñçóéìï- ôïõ áåñßïõ Á, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí
ðïéÞóïõìå ôïí óõíäõáóôéêü íüìï: êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí:
1520 1900 RT R·Ô R·Ô
p1V1 p2 V2
V1 · 12 É: p1 = ñ1 · 1 Þ pA = ñÁ · Þ pA = 2ñ · (1)
= Þ 760 = 760 Þ V1 = 10 L Mr Mr(Á) 4Mr(Â)
T1 T2 270 405 RT2 R·Ô
ÉÉ: p2 = ñ2 · Þ p = ñ · (2)
4.2.73 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò Mr Mr(Â)
ôïõ áåñßïõ Á, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß-
êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí:
óêïõìå 1:2, ôç æçôïýìåíç áíáëïãßá ðéÝóåùí.
m 1
É: p1 · V1 = ·R·T Þ1·5= · R · T (1) 4.2.78 Âë. 4.2.49. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ôñåéò êá-
Mr Mr
ôáóôÜóåéò. Óå êÜèå êáôÜóôáóç èá åöáñìüóïõìå ôçí
m 4 êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.
ÉÉ: p2 · V2 = · R · T Þ 2 · V2 = · R · T (2)
Mr Mr Äï÷åßï É: 0,08 · 4,5 = x · R · T (1)
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- Äï÷åßï IÉ: 0,5 · 9 = y · R · T (2)
óêïõìå V2 = 0,625 L. Äï÷åßï ÉII: poë. · 13,5 = (x + y) · R · T (3)
4.2.74 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ Áðü ôç ó÷Ýóç (3) âÜóåé ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2) âñß-
áåñßïõ Á, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí êáôá- óêïõìå: pïë. = 0,36 atm.
óôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí: 4.2.79 Âë. 4.2.49. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ôñåéò êá-
m 5
É: p1 · V1 = · R · T1 Þ 0,8 · 10 = · R · 300 (1) ôáóôÜóåéò. Óå êÜèå êáôÜóôáóç èá åöáñìüóïõìå ôçí
Mr Mr êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.
m 760 5+x Äï÷åßï Á: 2 · V = x · R · T (1)
ÉÉ: p2 · V2 = · R · T2 Þ · 19,2 = · R · 400 (2)
Mr 760 Mr Äï÷åßï B: 3 · 2V = y · R · T (2)
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- Äï÷åßï AB: poë. · 3V = (x + y) · R · T (3)
óêïõìå x = 4 g. ¢ñá, 4 g åðéðëÝïí. Áðü ôç ó÷Ýóç (3) âÜóåé ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2) âñß-
4.2.75 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ óêïõìå: pïë. = 8/3 atm.
áåñßïõ Á, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí êáôá- 4.2.80 Âë. 4.2.49. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå ôñåéò êá-
óôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí: ôáóôÜóåéò. Óå êÜèå êáôÜóôáóç èá åöáñìüóïõìå ôçí
RT R · 350 êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí.
É: p1 = ñ1 · 1 Þ 0,8 = 1,365 · (1)
Mr Mr Äï÷åßï Á: x · 2 = á · R · T (1)
RT2 R · 273 Äï÷åßï B: 1,5 · 5 = â · R · T (2)
ÉÉ: p2 = ñ2 · Þ 1 = ñ2 · (2)
Mr Mr Äï÷åßï AB: 1 · 10 = (á + â) · R · T (3)
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- Áðü ôç ó÷Ýóç (3) âÜóåé ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2) âñß-
óêïõìå ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ ñ2 = 2,1875 g/L óå óêïõìå: x = 1,25 atm.
STP. á. x = 1,25 atm.
â. Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) êáôÜ ìÝëç êáé âñß-
4.2.76 ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
óêïõìå â = 3á. Ç áíáëïãßá ôùí mol åßíáé êáé áíáëï-
ôïõ áåñßïõ Á, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí
ãßá üãêùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí:
ðßåóçò. ¸óôù ù L A êáé 3ù L B.
RT R · 273
É: p1 = ñ1 · 1 Þ 1 = 1,2 · (1) Óôá 4ù L ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå ù L A êáé 3ù L B
Mr Mr
100 L ìåßãìáôïò ö = 25 L ö = 75 L
RT2 R · 273 ¢ñá, 25% v/v A êáé 75% v/v B.
ÉÉ: p2 = ñ2 · Þ p2 = 1,8 · (2)
Mr Mr
4.2.81 á. Âáóéæüìåíïé óôçí ðëçñïöïñßá áðü
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- ôïí ìïñéáêü ôýðï ôçò áììùíßáò âñßóêïõìå ôçí
óêïõìå p2 = 3 atm. ðïóüôçôá ôçò áììùíßáò.

652
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óå 1 mol = 17 g ÍÇ3 ðåñéÝ÷ïíôáé 3 g õäñïãüíï Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g Üíèñáêá

ö = 6,8 g » 1,2 g 16 mol » ö = 192 g
¢ñá, 6,8 g NH3. Ãéá ôïí äéáéèõëáéèÝñá Ý÷ïõìå:
â. ÅöáñìüæïõìåôçíêáôáóôáôéêÞåîßóùóçôùíáåñßùí: Óå 1 mol C4H10O ðåñéÝ÷ïíôáé 48 g Üíèñáêá
m 6,8 ö = 4 mol » 192 g
p · V = · R · T Þ 0,82 · V = · 0,082 · 400 Þ V = 16,4 L.
Mr 34 Éó÷ýåé ãéá ôçí ðïóüôçôá ôïõ äéáéèõëáéèÝñá:
4.2.82 á. CH3CH2OH (Mr = 46): p · V = n · R · T Þ 8,2 · V = 4 · 0,082 · 500 Þ V = 20 L.
Óå 1 mol = 46 g CH3CH2OH ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g H 4.2.89 á. 1 mol Fe2Ox = 112+16x g Ý÷åé 16x g O
ö = 0,92 g » 0,12 g H 100 g Ý÷åé 30 g O
Óå 1 mol = 46 g CH3CH2OH ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá C Âñßóêïõìå x = 3. ¢ñá, M.T. : Fe2O3.
0,92 g » ö = 0,04N A â. Óå 1 mol Fe2O3 ðåñéÝ÷ïíôáé 3ÍÁ Üôïìá Ï
¢ñá, 0,92 g áéèáíüëçò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 0,04ÍÁ Üôïìá 2 mol » ö = 6Í Á
Üíèñáêá. Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ï
m 0,92 ö = 3 mol » 6N A Üôïìá Ï
â. p · V = · R · T Þ p · 0,41 = · 0,082 · 500 Þ
Mr 46 Éó÷ýåé ãéá ôçí ðïóüôçôá ôïõ CO2:
p = 2 atm. p · V = n · R · T Þ 12,3 · V = 3 · 0,082 · 280 Þ V = 5,6 L.

4.2.83 p · V = n · R · T Þ 2,05 · 14 = n · 0,082 · 280 Þ 4.2.90 á. ÌÝóù ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí
n = 1,25 mol N2. ÐåñéÝ÷ïíôáé 2,5NA Üôïìá áæþôïõ. áåñßùí ãéá ôçí ÍÇ3 âñßóêïõìå:
p · V = n · R · T Þ 5 · 13,12 = n · 0,082 · 400 Þ n = 2 mol.
4.2.84 á. p · V = n · R · T Þ 16,4 · 0,2 = n · 0,082 · 400
Ôá 2 mol ÍH3 ðåñéÝ÷ïõí 2 · 3 = 6 g õäñïãüíïõ.
Þ n = 0,1 mol Þ m = 0,1 · 46 Þ m = 4,6 g.
Óå 1 mol CH4 = 16 g ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g õäñïãüíïõ
â. Óå 1 mol CH3CH2OH ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g H
ö = 24 g » 6 g õäñïãüíïõ
0,1 mol » ö = 0,6 g H
â. ¸÷ïõìå ìåßãìá 2 mol NH3 êáé 24 : 16 = 1,5 mol CH4.
Óå 1 mol CH3CH2OH ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol áôüìùí C
Åöáñìüæïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí
0,1 mol » ö = 0,2 mol áôüìùí
ãéá ôï ìåßãìá: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
Óå 1 mol CH3CH2OH ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Ï
pïë. · 20 = (2 + 1,5) · 0,082 · 400 Þ pïë.. = 5,74 atm.
0,1 mol » ö = 0,1Í Á Üôïìá
4.2.91 á. Óå 1 mol = 14x + 16y g 14x g N 16y g C
4.2.85 p · V = n · R · T Þ 0,1 · 4,1 = n · 0,082 · 312,5 Þ
46 g 14 g N 32 g C
n = 0,016 mol Cl2.
Âñßóêïõìå y = 2x (1)
¸÷ïõìå 0,032ÍÁ Üôïìá ÷ëùñßïõ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí
m 23
0,64NA Þ 3,8528 · 1023 íåôñüíéá. â. p · V = · R · T Þ 6,15 · 1 = · 0,082 · 300 Þ Mr = 92
Mr Mr
4.2.86 Áðü ôï ó÷Þìá Ý÷ïõìå V = 30 mL êáé
Þ 14x + 16y = 92 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) ðïõ
Páåñßïõ = PáôìïóöáéñéêÞ - PóôÞëçò Hg = 750 mmHg
ðñïÝêõøáí âñßóêïõìå x = 2 êáé y = 4, Üñá Ì.Ô.: Í2Ï4.
Áíôéêáèéóôïýìå óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí
áåñßùí êáé âñßóêïõìå n = 1,21 · 10-3 mol áåñßïõ. 4.2.92 Ôá 1,505 · 1023 ìüñéá Ý÷ïõí ìÜæá 40 g
6,02 · 1023 ìüñéá » ö = 80 g
4.2.87 á. Óå 22,4 L (STP) ðåñéÝ÷ïíôáé 6ÍÁ Üôïìá Ç
¢ñá 1 mol = 80 g êáé Mr = 80.
44,8 L (STP) » ö = 12Í Á Üôïìá
RT 130 , 872 0,082 · 320
â. Óå 1 mol H2S ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ç á. p = ñ · Þ =ñ· Þ ñ = 1,05 g/L.
Mr 760 80
ö = 6 mol » 12N A Üôïìá Ç
Éó÷ýåé: â. Óå 3,5 g Þ 3,5 : 28 = 0,125 mol N2 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,125 ·
· 2ÍÁ = 0,25ÍÁ Üôïìá áæþôïõ.
p · V = n · R · T Þ 2,4 · V = 6 · 0,082 · 400 Þ V = 82 L.
Óôá 20 g ×á ðåñéÝ÷ïíôáé 0,25ÍÁ Üôïìá
4.2.88 Ãéá ôï CO2 Ý÷ïõìå:
1 mol = 80 g Xá » áNA Üôïìá
p · V = n · R · T Þ 9,6 · 41 = n · 0,082 · 300 Þ n = 16 mol.

653
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Âñßóêïõìå á = 2, äçëáäÞ ×2 ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé âñßóêïõìå ñ = 1,714
óôïé÷åßïõ (äéáôïìéêü óôïé÷åßï). g
.
4.2.93 á. p · V = n · R · T Þ 1,23 · 4 = n · 0,082 · 300 Þ L
n = 0,2 mol CO2. â. Óôá 192 g ìåßãìáôïò 3 · 32 + 2 · 16 = 128 g O
â. p · V = n · R · T Þ 2,5 · 3,936 = n · 0,082 · 400 Þ 100 g ìåßãìáôïò ö = 66,667 g O
n = 0,3 mol SO2. ¢ñá, 66,667% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
ã. Ãéá ôï ìåßãìá éó÷ýåé: ã. pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 41 = (3 + 2) · 0,082 · 273 Þ
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 10 = (0,2 + 0,3) · 0,082 · 500 Þ pïë.. = 2,73 atm.
pïë.. = 2,05 atm. 4.2.97 ¸óôù x mol N2, x mol NO2 êáé x mol N2O5.
Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 32 g ïîõãüíïõ Éó÷ýåé: 28x + 46x + 108x = 36,4 Þ x = 0,2 mol.
0,2 mol » ö = 6,4 g á. pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ
Óå 1 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 32 g ïîõãüíïõ 0,82 · Vïë. = (0,2 + 0,2 + 0,2) · 0,082 · 320 Þ Vïë.. = 19,2 L.
0,3 mol » ö = 9,6 g â. ÂÜóåé ôùí ðëçñïöïñéþí ãéá êÜèå ìïñéáêü ôýðï
¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 6,4 + 9,6 = 16 g ïîõãüíïõ. ðåñéÝ÷ïíôáé óõíïëéêÜ 14 g N êáé 22,4 g O.
4.2.94 á. p · V = n · R · T Þ 0,984 · 8 = n · 0,082 · 4.2.98 Óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
· 300 Þ n = 0,32 mol CÇ 4. ðßåóçò ç áíáëïãßá ìïñßùí åßíáé êáé áíáëïãßá mol êáé
â. p · V = n · R · T Þ 1,968 · 4 = n · 0,082 · 400 Þ áíáëïãßá üãêùí. ¸óôù 3x mol COCl2, x mol CO êáé x
mol Cl2.
n = 0,24 mol C2H6.
á. Èá Ý÷ïõìå 3V L COCl2, V L CO êáé V L Cl2.
ã. i. Óå 1 mol C2H6 ðåñéÝ÷ïíôáé 24 g C 6NA Üôïìá Ç
Óôá 4V L Ý÷ïõìå 3V L COCl2 V L CO V L Cl2
0,24 mol » ö = 5,76 g ö = 1,44ÍÁ
100 L » ö = 60 L ö = 20 L ö = 20 L
Óå 1 mol CH4 ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g C 4NA Üôïìá Ç
¢ñá, 60% v/v COCl2, 20% v/v CO, 20% v/v Cl2.
0,32 mol » ö = 3,84 g ö = 1,28ÍÁ
â. Áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç âñßóêïõìå:
Óå 1 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 32 g ïîõãüíïõ
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ 5,248 · 40 = nïë. · 0,082 · 320 Þ
0,3 mol » ö = 9,6 g
nïë.. = 8 mol.
¢ñá, ðåñéÝ÷ïíôáé 5,76 + 3,84 = 9,6 g Üíèñáêá êáé
ÅðïìÝíùò Ý÷ïõìå 4,8 mol COCl2 ðïõ ðåñéÝ÷ïõí
1,44ÍÁ + 1,28ÍÁ = 2,72NA Üôïìá õäñïãüíïõ.
4,8 · 32 = 153,6 g ïîõãüíïõ, 1,6 mol CO ðïõ ðåñéÝ-
ii. Ãéá ôï ìåßãìá éó÷ýåé:
÷ïõí 1,6 · 16 = 25,6 g ïîõãüíïõ êáé 1,6 mol Cl2.
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ 4,1 · Vïë. = (0,24 + 0,32) · 0,082 · 400
ÓõíïëéêÜ, èá ðåñéÝ÷ïíôáé 153,6 + 25,6 = 179,2 g
Þ Vïë.. = 4,48 L.
ïîõãüíïõ.
4.2.95 á. Ãéá ôï ìåßãìá éó÷ýåé:
4.2.99 Áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç âñß-
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 8 = (0,6 + 0,4) · 0,082 · 400 Þ óêïõìå:
pïë.. = 4,1 atm.
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ 1,23 · 10 = nïë. · 0,082 · 300 Þ
â. Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá Ï
nïë.. = 0,5 mol. ¸óôù x mol SO2 êáé y mol NO óôï ìåßã-
0,6 mol » ö = 1,2ÍÁ ìá. Èá éó÷ýåé: x + y = 0,5 (1).
Óå 1 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá Ï Óôá x mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 32x g ïîõãüíïõ êáé óôá y
0,4 mol » ö = 0,4NA mol NO ðåñéÝ÷ïíôáé 16y g ïîõãüíïõ. Èá éó÷ýåé:
¢ñá, óõíïëéêÜ ðåñéÝ÷ïíôáé 1,2ÍÁ + 0,4ÍÁ = 1,6ÍÁ 32x + 16y = 11,2 Þ 2x + y = 0,7 (2).
Üôïìá ïîõãüíïõ. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå:
4.2.96 ¸÷ïõìå óôï ìåßãìá 3 mol CO2 êáé 2 mol x = 0,2 êáé y = 0,3
NO. á. Óôï ìåßãìá èá Ý÷ïõìå:
á. Ç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé 192 g êáé óå STP êáôá- 0,2 · 64 = 12,8 g SO2 êáé 0,3 · 30 = 9 g NO
ëáìâÜíåé üãêï (3 + 2)22,4 = 11,2 L. Áíôéêáèéóôïýìå â. Óå 1 mol SO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá S
0,2 mol » ö = 0,2NA Üôïìá

654
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óå 1 mol NO ðåñéÝ÷ïíôáé 1 mol áôüìùí Í â. Óôï 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2NA Üôïìá Ï
0,3 mol » ö = 0,3 mol áôüìùí 2 mol CO2 » ö = 4NA Üôïìá Ï
4.2.100 Áðü ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç âñß- ã. i. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ãéá
óêïõìå: ìåßãìá áåñßùí pïë.Vïë. = nïë.RT êáé âñßóêïõìå ìå nïë. =
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ 8,2 · 16 = nïë. · 0,082 · 400 Þ = 2 + 2 = 4 mol üôé pïë. = 0,82 atm.
nïë.. = 4 mol ii. ¸÷ïõìå éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ êáé âñßóêïõìå üôé ç
ðßåóç ãßíåôáé 0,82 atm.
¸óôù x mol CO êáé y mol CH3OH óôï ìåßãìá. Èá
éó÷ýåé: x + y = 4 (1).
4.3 ÓõãêÝíôñùóç äéáëýìáôïò.
Óôá y mol CH3OH ðåñéÝ÷ïíôáé 4yNÁ Üôïìá õäñïãü-
íïõ. Èá éó÷ýåé: 4yNA = 8NA Þ y = 2. Áñáßùóç, áíÜìåéîç äéáëõìÜôùí.
Áðü ôçí ôç ó÷Ýóç (1) ðñïêýðôåé x = 2 mol. Ç ëýóç êÜèå åöáñìïãÞò åßíáé ç ßäéá ìå áõôÞ ôçò
á. Óôï ìåßãìá èá Ý÷ïõìå: áíôßóôïé÷çò ëõìÝíçò Üóêçóçò.
2 · 28 = 56 g CO êáé 2 · 32 = 64 g CH3OH 4.3.3 311,1 + 18,9 = 330 g äéáëýìáôïò Þ 300 mL
â. Óôá 2 mol CO ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 16 =32 g ïîõãüíïõ äéáëýìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 0,3 mol HNO3. c = 1 M.
êáé 2ÍÁ Üôïìá Üíèñáêá. Óôá 2 mol CH3OH ðåñéÝ÷ï-
íôáé 1 · 16 = 16 g ïîõãüíïõ êáé ÍÁ Üôïìá Üíèñáêá.
4.3.5 á. 1 L. â. 1,28% w/w.
ÓõíïëéêÜ óôï ìåßãìá èá Ý÷ïõìå 48 g ïîõãüíïõ êáé 4.3.7 c = 1,6 M.
4NA Üôïìá Üíèñáêá. 4.3.9 c = 2 M.
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.2 4.3.11 0,08 Ì ÇCOOH êáé 0,04 Ì ÇCOONa.
ÈÝìá 1 4.3.13 á. 1,25 Ì. â. 0,025 mol NaOH.
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.3.15 1,9425% w/v.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.3.17 3,2 M.
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ôï ÍÏ ìå ôç
4.3.19 0,8 M NH3 êáé 2,4 Ì ÍaOH.
ìéêñüôåñç ôéìÞ Mr äßíåé ôá ðåñéóóüôåñá mol.
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.3.21 á. 0,5 Ì. â. 0,6 Ì ÇCl.
5. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.3.23 0,32 Ì HF êáé 0,16 Ì ÍaF.
ÈÝìá 2ï
ÅñùôÞóåéò ðïëëáðëÞò åðéëïãÞò,
1. á. 1 - iv, 2 - i, 3 - iii, 4 - ii.
óùóôïý-ëÜèïõò êáé áíôéóôïß÷éóçò
â. Åöüóïí Ý÷ïõìå ôçí ßäéá ìÜæá êáé äéáöïñåôéêÞ ôé-
ìÞ Mr, ìðïñïýìå íá óõãêñßíïõìå ôá mol ìåôáîý 4.3.24 á. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç c = n/V.
ôïõò. Óýìöùíá ìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áå- â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: i. Â, ii. Ä, iii. Ã.
ñßùí, óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò ðßåóçò êáé èåñìïêñá- 4.3.25 á. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç n = c · V.
óßáò, üóï ðåñéóóüôåñá åßíáé ôá áÝñéá mol ôüóï
â. Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: i. ç A, ii. ç Ã.
ìåãáëýôåñç åßíáé ç ðßåóç.
4.3.26 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
2. á. â. ã. Èåùñßá ôçò éóüèåñìçò ìåôáâïëÞò.
4.3.27 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
ÈÝìá 3ï
á. ¸÷ïõìå 2 mol, Üñá Mr = 71 êáé Ar = 35,5. â. ×ñçóé- 4.3.28 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
ìïðïéïýìå ôïí ðáñÜãùãï ôýðï ôçò êáôáóôáôéêÞò 4.3.29 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
åîßóùóçò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áåñßïõ 4.3.30 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
êáé ìå áíôéêáôÜóôáóç âñßóêïõìå Mr = 40.
ÈÝìá 4ï 4.3.31 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
á. ÅöáñìïãÞ ôçò êáôáóôáôéêÞò åîßóùóçò ôùí áå- 4.3.32 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
ñßùí. Âñßóêïõìå V = 120 L. 4.3.33 Âë. 4.3.2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.

655
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.3.34 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé c mol HNO3
4.3.35 á. Ë (Ëüãù ìåãÜëçò óõãêÝíôñùóçò ãéá ôï cV
» V mL äéáëýìáôïò » ö = mol
êïñåóìÝíï äéÜëõìá ôçò ïõóßáò, ç ïõóßá èá åßíáé åõ- 1000
äéÜëõôç). â. Ó. ã. Ë (Ëüãù áýîçóçò ôçò èåñìïêñáóßáò Þ ìÝóù ôïõ ôýðïõ: n = c · V, üðïõ ï üãêïò V èá åßíáé
áõîÜíåôáé ç äéáëõôüôçôá, Üñá êáé ç óõãêÝíôñùóç óå L. â. i. Âñßóêïõìå c = 1 M êáé 0,4 mol NH3. ii.
ôïõ êïñåóìÝíïõ äéáëýìáôïò). ä. Ë (Èá åßíáé ìéêñü- Bñßóêïõìå c = 2,5 Ì êáé 1,25 mol HF. iii. 0,5 mol HI.
ôåñç ëüãù åëÜôôùóçò ôçò äéáëõôüôçôáò). å. Ó. iv. 0,32 mol NH3 êáé 1,6 mol NH4Cl.
4.3.36 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 4.3.54 Äéáëýïõìå 1,5 mol Þ 1,5 · 40 = 60 g NaOH
4.3.37 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. óå íåñü êáé óôç óõíÝ÷åéá ãåìßæïõìå ôç öéÜëç ìÝ÷ñé
ôïõ üãêïõ ôïõ 1 L.
4.3.38 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
4.3.55 Óôá 0,5 L ôïõ äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé
4.3.39 á. Ë (Ëüãù ôçò ðñïóèÞêçò ôïõ íåñïý ç
n = c · V Þ n = 0,1 · 0,5 Þ n = 0,05 mol Þ m = 0,05 · 40 Þ
ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðáñáìÝíåé óôáèå-
m = 2 g NaOH. Èá äéáëýóïõìå óôç öéÜëç ìå ôï íåñü
ñÞ). â. Ó. ã. Ó. ä. Ó. å. Ó.
2 g NaOH êáé óôç óõíÝ÷åéá èá óõìðëçñþóïõìå íåñü
4.3.40 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. ìÝ÷ñé íá ãåìßóåé ç öéÜëç.
4.3.41 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. 4.3.56 Zõãßæïõìå 0,4 mol Þ 0,4 · 53,5 = 21,4 g
4.3.42 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. i, â. iii. NaCl ìå ôç âïÞèåéá åíüò æõãïý áêñéâåßáò.
Äéáëýïõìå ôçí ðïóüôçôá óå ìéá ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç
4.3.43 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. i, â. iv.
ôïõ 1 L ðïõ ðåñéÝ÷åé êáôÜëëçëç ðïóüôçôá íåñïý.
4.3.44 á. Ë (Ç ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò Óôç óõíÝ÷åéá ðñïóèÝôïõìå íåñü ìÝ÷ñé íá öèÜóïõìå
ìå ôçí áöáßñåóç íåñïý ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ). â. Ó. ã. óôçí Ýíäåéîç ôïõ 1 L. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç
Ë. ä. Ë (Ç óõìðýêíùóç ðñïêáëåß áýîçóç ôçò 0,4 Ì.
ðåñéåêôéêüôçôáò). å. Ë (Åëáôôþèçêå áöïý áöáé-
4.3.57 Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå áñáßùóç áöïý ôï
ñÝèçêå íåñü).
íÝï äéÜëõìá Ý÷åé ìéêñüôåñç óõãêÝíôñùóç. Ðáßñíïõìå
4.3.45 Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé á êáé ã. 40 mL áðü ôï äéÜëõìá ðïõ äéáèÝôïõìå êáé ôï
4.3.46 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. åéóÜãïõìå óå ïãêïìåôñéêÞ öéÜëç 400 mL. Óõ-
ìðëçñþíïõìå íåñü ìÝ÷ñé íá óõìðëçñùèåß ï üãêïò.
4.3.47 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
4.3.58 Ôï ðñþôï äéÜëõìá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç 0,1
4.3.48 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
Ì êáé ôï äåýôåñï äéÜëõìá ôçí ßäéá óõãêÝíôñùóç
4.3.49 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. 0,08 Ì. ¢ñá, ôï ðñþôï äéÜëõìá åßíáé ôï ðéï áñáéü.
4.3.50 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 4.3.59 ÌåôáôñÝðïõìå ôéò ðåñéåêôéêüôçôåò ôùí
äéáëõìÜôùí Ä2 êáé Ä4 óå óõãêåíôñþóåéò (Âë. 14.3.1)
ÅñùôÞóåéò èåùñßáò ãéá áéôéïëüãçóç êáé óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé ç óýãêñéóç. ÊáôáëÞãïõìå:
Ä4 > Ä2 > Ä3 > Ä1.
4.3.51 Âë. 4.3.1. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ- 4.3.60 á. 1 - iii, 2 - iv, 3 - i, 4 - ii. â. ÌåôáôñÝðïõìå
÷ïíôáé áíôßóôïé÷á: á. 0,2 mol HI, â. 2 mol H2S, ã. 0,1 ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá óå óõãêÝíôñùóç c mol/L.
mol NH3 êáé 0,2 mol NH4Cl, ä. 2 mol HCl, å. 1 mol
4.3.61 á. Ó (Ôá äýï ïîÝá Ý÷ïõí ôçí ßäéá ôéìÞ
HNO3.
Mr.). â. Ë (ÐáñáìÝíåé ôï ßäéï äéÜëõìá). ã. Ë (Ôï
4.3.52 á. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéÜëõìá èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç áíÜìåóá óôï 1 Ì êáé
NaOH. óôï 2 Ì). ä. Ó.
â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g Br2.
4.3.62 á. Ë (Èá Ý÷åé åíäéÜìåóç ôéìÞ óõãêÝ-
ã. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g H2SO4. íôñùóçò). â. Ë (Ðñïêýðôåé äéÜëõìá 2 Ì). ã. Ë (¸÷ïõí
ä. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol H3PO4. äéáöïñåôéêÞ ôéìÞ Mr). ä. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôïí üãêï
4.3.53 á. Ìå áíáãùãÞ óôá V mL ôïõ äéáëýìáôïò: ôïõ íåñïý óôïí ïðïßï Ý÷åé äéáëõèåß ç ðïóüôçôá ôçò
äéáëõìÝíçò ïõóßáò).

656
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

49
ÁóêÞóåéò ãéá ëýóç 4.3.71 n=c·V Þ = 2,5 · V Þ V = 0,2 L Þ V =
= 200 mL. 98
4.3.63 á. Ðéï áñáéü åßíáé ôï äéÜëõìá Ä2, åöüóïí
ðåñéÝ÷åé ôçí ßäéá ðïóüôçôá (0,02 mol ÇCl) äéáëõìÝ- 3, 2
4.3.72 á. n = c · V Þ = c · 0,4 Þ c = 0,2 M.
íçò ïõóßáò óå ìåãáëýôåñï üãêï äéáëýìáôïò. 40
n ¢ñá èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï äéÜëõìá Ä2.
â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç c = . Ôï äéÜëõìá Ä1 Ý-
V â. Ä1: n = c · V Þ 0,08 = 0,1 · V Þ V = 0,8 L Þ V = 800 mL.
÷åé c1 = 0,5 M. Ôï äéÜëõìá Ä2 Ý÷åé c2 = 0,1 M. Ôï äéÜëõ- Ä3: n = c · V Þ 0,08 = 0,5 · V Þ V = 0,16 L Þ V = 160 mL.
ìá Ä3 Ý÷åé c3 = 0,25 M. Ôï äéÜëõìá Ä4 Ý÷åé c1 = 0,2 M.
4.3.73 á. Åöüóïí ôá äéáëýìáôá åßíáé ôçò ßäéáò
m óõãêÝíôñùóçò 1 Ì êáé ßäéïõ üãêïõ V = 0,3 L, ôá
4.3.64 9,8 g Þ n = Þ m = 9,8 : 98 = 0,1 mol. ¢ñá,
Mr ðåñéóóüôåñá g Ý÷åé ôï äéÜëõìá ìå äéáëõìÝíç ïõóßá
c = 0,5 M. ìå ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ Mr. ¢ñá, ôï äéÜëõìá èåééêïý
4.3.65 ¸÷ïõìå 8 g Þ 8 : 40 = 0,2 mol NaOH, Üñá ç ïîÝïò.
óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé: c = n : V Þ c = â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç n = c · V = 1 · 0,3 = 0,3
= 0,2 : 2 Þ c = 0,1 M. mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå êÜèå äéÜëõìá.
4.3.66 á. 94,4 + 5,6 = 100 g ç ìÜæá ôïõ äéáëýìá- 4.3.74 Âë. 4.3.2.
ôïò êáé 80 mL ï üãêïò ôïõ. á. Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w óçìáßíåé üôé:
¢ñá, c = n/V Þ c = (5,6 : 56) : 0,08 Þ c = 1,25M. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g HF
m 100 g m 100
â. ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,25 . ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 80 mL V 1,25
4.3.67 Óå 105,6 g íåñïý ðñïóèÝôïõìå 0,36 mol m 8
HF (Mr = 20): n = Þ n= Þ n = 0,4 mol
NaOH Þ 0,36 · 40 = 14,4 g, ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìá- Mr 20
ôßæåôáé äéÜëõìá ìÜæáò 105,6 + 14,4 = 120 g êáé üãêïõ Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol HF
100 mL. 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 5 mol
á. Ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé ðõêíüôçôá: ¢ñá c = 5 Ì.
m 120 g
ñ= Þ ñ= Þ ñ = 1,2 â. ¼ìïéá âñßóêïõìå c = 3 Ì.
V 100 mL
4.3.75 Âë. 4.3.2.
â. Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14,4 g ÍaOH.
á. Ðåñéåêôéêüôçôá 1,6% w/w óçìáßíåé üôé:
» 100 g äéáëýìáôïò » ö = 12 g
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1,6 g HF
¢ñá ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 12% w/w.
m 100
0 , 36 ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
ã. Ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç c = = 3,6 M. V 1,25
0 ,1
m 13,6
4.3.68 á. Åöüóïí ôá äéáëýìáôá åßíáé ôçò ßäéáò HF (Mr = 20): n = Þ n= Þ n = 0,08 mol
Mr 43
óõãêÝíôñùóçò (1 Ì), ôá ðåñéóóüôåñá mol äéáëõìÝ-
íçò ïõóßáò Ý÷åé ôï äéÜëõìá ìå ôïí ìåãáëýôåñï üãêï, Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,08 mol HF
äçëáäÞ ôï äéÜëõìá iii ôïõ ÇÍÏ3. 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 1 mol
â. ×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç n = c · V. Âñßóêïõìå: ¢ñá, c = 1 M.
i. 0,2 mol, ii. 0,4 mol, iii. 0,5 mol, iv. 0,1 mol. â. Ðåñéåêôéêüôçôá 2,24% w/v óçìáßíåé üôé:
4.3.69 á. n = c · V Þ n = 1 · 0,4 Þ n = 0,4 mol. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,24 g KOH
â. n = c · V Þ 0,8 = 1 · V Þ V = 0,8 L Þ V = 800 mL. m 2,24
KOH (Mr = 56): n = Þ n= Þ n = 0,04 mol
Mr 56
4.3.70 á. n = c · V Þ n = 0,2 · 5 Þ n = 1 mol. ¢ñá, ç
ìÜæá èá åßíáé m = n · Mr Þ m = 40 g NaOH. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,04 mol KOH
10 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,4 mol
â. n = c · V Þ = 0,2 · V Þ V = 1,25 L.
40 ¢ñá c = 0,4 Ì.

657
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.3.76 Âë. 4.3.2. ¢ñá 9,25% w/v.

á. Ðåñéåêôéêüôçôá 13,6% w/w óçìáßíåé üôé: â. ÂñÞêáìå üôé:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 13,6 g H2S Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol Ca(OH)2
m 100 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 1,25 mol
ñ= ÞV= mL
V 1,05 ¢ñá c = 1,25 M.
m 13,6 ã. n = c · V Þ 0,4 = 1,25 · V Þ V = 0,32 L Þ V = 320 mL.
H2S (Mr = 34): n = Þ n= Þ n = 0,4 mol
Mr 34 V
4.3.79 á. Ôá 11,2 L ÍÇ3 óå STP åßíáé n = Þn=
100 22,4
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol H2S
1,05 11, 2
= Þ n = 0,5 mol. Èá Ý÷ïõìå ìÜæá m = n · Mr Þ m =
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 5 mol 22, 4
¢ñá c = 5 M. = 0,5 · 17 Þ m = 8,5 g. Ôï äéÜëõìá ðïõ ó÷çìáôßóôçêå
â. Ðåñéåêôéêüôçôá 15% w/v óçìáßíåé üôé: èá Ý÷åé ìÜæá m = 71,5 + 8,5 = 80 g.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g HF Óôá 80 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8,5 g NH3
m 15 100 g äéáëýìáôïò » ö = 10,625 g
HF (Mr = 20): n = Þ n= Þ n = 0,75 mol ¢ñá 10,625% w/w.
Mr 20
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,75 mol HF â. Óôá 80 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8,5 g NH3
m 100
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 7,5 mol ñ= ÞV= Þ V = 64 mL
V 1,25
¢ñá c = 7,5Ì.
m 8,5
4.3.77 á. Ðåñéåêôéêüôçôá 5,1% w/v óçìáßíåé üôé: NH3 (Mr = 17): n = Þ n= Þ n = 0,5 mol
Mr 17
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,1 g NH3
m Óôá 64 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5 mol NH3
ñ= Þ m = 1,2 · 100 Þ m = 120 g 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 7,125 mol
V
Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,1 g NH3 ¢ñá c = 7,125Ì.
100 g äéáëýìáôïò » ö = 4,25 g V 4 , 48
4.3.80 á. Ôá 4,48 L (STP) åßíáé n = Þn=
¢ñá 4,25% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ æçôåßôáé. 22,4 22, 4
â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,1 g NH3 Þ n = 0,2 mol êáé Ý÷ïõí ìÜæá m = n · Mr Þ m = 0,2 · 20 Þ
m 5,1 m = 4 g.
ÍH3 (Mr = 17): n = Þ n= Þ n = 0,3 mol
Mr 17 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g HF
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,3 mol NH3 Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iii.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 3 mol â. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 3,2 g HF
¢ñá c = 3Ì. ö = 125 g » 4 g HF
ã. n = c · V Þ 0,6 = 3 · V Þ V = 0,2 L Þ V = 200 mL. ÅðïìÝíùò ôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõí ìÜæá 125 g,
áöïý ðåñéÝ÷ïõí ôçí ßäéá ðïóüôçôá (4 g) äéáëõìÝíçò
m = ñ · V Þ m = 1,2 · 200 Þ m = 240 g. m 125 g
ïõóßáò. ¢ñá, ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,25 .
4.3.78 á. Ðåñéåêôéêüôçôá 7,4% w/w óçìáßíåé V 100 mL
üôé: ã. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol HF
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,4 g Ca(OH)2 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol
m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL Óõíåðþò c = 2 M.
V 1,25
4.3.81 Ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðï-
m 7,4
Ca(OH)2 (Mr = 74): n = Þ n= Þ n = 0,1mol óüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò, üóç ïñßæåôáé áðü ôç äéá-
Mr 74 ëõôüôçôÜ ôçò. ÅðïìÝíùò èá Ý÷ïõìå:
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,4 g Ca(OH)2
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 9,25 g

658
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,4 g Þ 5,4 : 27 = 4.3.88 Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14,6 g
n 0 ,2 m 14 , 6
0,2 mol HCN. Ïðüôå c = Þ c = Þ c = 0,5 M. HCl Þ n = Þn= Þ n = 0,4 mol HCl êáé 12,6 g Þ
V 0 ,4 Mr 36 , 5
4.3.82 á. 9,6 mg Ca2+ áíÜ L Þ m 12, 6
n= Þn= Þ n = 0,2 mol HNO3.
9 , 6 · 10 - 3
Mr 63
= 2,4 · 10-4 mol/L Ca2+ n 0,4 mol
40 á. c = Þ c= Þ c=5
HCl.
â. Óå 1 L íåñïý ðåñéÝ÷ïíôáé 16,1 mg CO 23- V 0,08 L
1,5 L íåñïý » ö = 24,15 mg n 0,2 mol
â. c = Þ c = Þ c = 2,5 HNO3.
¢ñá Ý÷ïõìå 0,02415 g CO 23- . V 0,08 L
ã. Óå 1000 mL íåñïý Þ 1000 g íåñïý, äçëáäÞ óå 4.3.89 Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé ßóç ìå
1000000 mg íåñïý Ý÷ïõìå 30,1 mg Cl-. ¢ñá, Ý÷ïõìå 112,25 + 16 + 28 = 156,25 g Þ 125 mL äéáëýìáôïò.
g
30,1 ppm. Èåùñïýìå ãéá ôï íåñü üôé ñ = 1 . á. NaOH: c = 0,4 : 0,125 = 3,2 M.
mL
â. KOH: c = 0,5 : 0,125 = 4 M.
4.3.83 Ç ðïóüôçôá ôïõ õäñïèåßïõ åßíáé n =
4 , 48 n 0 ,2 4.3.90 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 3,4 g
= Þ n = 0,2 mol. Ïðüôå, c = Þ c = Þc= m 3, 4
22, 4 V 0 ,8 Þn= Þn= Þ n = 0,2 mol NH3 êáé 10,7 g Þ n =
Mr 17
= 0,25 M.
m 10 ,7
4.3.84 á. ¼ôáí Ý÷åé ìéêñÞ ðåñéåêôéêüôçôá. Óôçí = Þn= Þ n = 0,2 mol NH4Cl.
Mr 53, 5
ðñÜîç èåùñïýìå áñáéü Ýíá äéÜëõìá, üôáí Ý÷åé
n 0,2 mol
ðåñéåêôéêüôçôá ßóç Þ ìéêñüôåñç áðü 1%. c= Þ c= Þ c=2 NH3 êáé
â. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. V 0,1 L
n 0,2 mol
4.3.85 Ðåñéåêôéêüôçôá 4,5% w/w óçìáßíåé üôé: c= Þ c= Þ c=2 NH4Cl.
V 0,1 L
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4,5 g ãëõêüæçò
m 100 4.3.91 á. CH3COOH: n = c · V Þ 0,2 = 0,4 · V Þ V =
ñ= ÞV= mL
V 1,16 0,5 L Þ V = 500 mL.
m 4,5 CH3COONa: n = c · V Þ n = 0,8 · 0,5 Þ n = 0,4 mol.
n= Þ n= mol â. CH3COOH: n = c · V Þ n = 0,4 · 0,25 Þ n = 0,1 mol Þ
Mr 180
m = 0,1 · 60 = 6 g.
100
Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,025 mol CH3COONa: n = c · V Þ n = 0,8 · 0,25 Þ n = 0,2 mol Þ
1,16 m = 0,2 · 82 Þ m = 16,4 g.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,29 mol
4.3.92 Ôï äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé n = c · V = 0,1 · 0,2 =
¢ñá c = 0,29 Ì. = 0,02 mol HCl. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí áíôßäñáóç éï-
4.3.86 Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g íôéóìïý:
16 0 ,1 HCl ® H+ + Cl-
Þ = 0,1 mol. ¢ñá, c = n/ V = = 1 Ì.
160 0 ,1 êáé âñßóêïõìå 0,02 mol H+ êáé 0,02 mol Cl-.
4.3.87 Áñêåß íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç ìÜæá êáé 4.3.93 ÂáóéêÝò áóêÞóåéò áñáßùóçò, üðïõ ÷ñç-
ôïí áíôßóôïé÷ï üãêï ãéá ôï äéÜëõìá. óéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç: c1 · V1 = c2 · V2. Âñßóêïõìå:
Ðåñéåêôéêüôçôá 16,2 % w/w óçìáßíåé üôé: á. c2 = 0,2 M. â. c2 = 0,24 M. ã. c2 = 0,4 M.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 16,2 g Þ 0,2 mol HBr 4.3.94 ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
1 1000 c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,08 · 0,04 = c2 · 0,05 Þ c2 = 0,064 Ì
n = c · V Þ 0,2 = 2,2 · V Þ V = L Þ V = mL.
11 11
4.3.95 ÂáóéêÝò áóêÞóåéò áñáßùóçò, üðïõ ÷ñç-
m 100 g
¢ñá ñ = Þ ñ= Þ ñ = 1,1 . óéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç: c1 · V1 = c2 · V2. Âñßóêïõìå:
V 1000/11 mL á. 0,8 Ì. â. 0,16 Ì.

659
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.3.96 c1 · V1 = c2 · V2 Þ 2 · V1 = 0,4(V1 + 0,36) Þ V1 â. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:

= 0,072 L Þ V1 = 72 mL. c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,2 · 1,6 = 0,25 · V2 Þ V2 = 1,28 L.
4.3.97 á. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: ÅðïìÝíùò áöáéñÝèçêáí 1600 - 1280 = 320 mL
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1 · V1 = 0,4(V1 + 0,6) Þ 2,5V1 = 0,6 Þ íåñïý.
V1 = 0,25 L. 4.3.106 x mL áñ÷éêïý äéáëýìáôïò, Üñá ï üãêïò
â. ¸÷ïõìå n2 = c2 · V2 Þ 10,5/52,5 = 0,4V2 Þ V2 = 0,5 L. ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò åßíáé x - 300 mL.
4.3.98 ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí éóüôçôá ôùí mol á. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
ãéá ôï HF, äçëáäÞ n1 + nêáèáñü = n2 Þ 16/20 + 4/20 = c1 · V1 = c2 · V2 Þ 2 · V1 = 2,5(V1 - 0,3) Þ V1 = 1,5 L.
= c2V2 Þ c2 = 1,25 M. ¢ñá, x = 1500 mL ï üãêïò ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
4.3.99 á. c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1,2 · V1 = 0,8(V1 + 0,2) Þ â. V2 = 1,2 L Þ V2 = 1200 mL.
V1 = 0,4 L Þ V1 = 400 mL. 4
ã. n = c2 · V2 Þ = 2,5 · V2 Þ V2 = 0,04 L Þ V2 = 40 mL.
â. V2 = 400 + 200 = 600 mL. 40

ã. n = c2 · V2 Þ
2, 56
= 0,8 · V2 Þ V2 = 0,025 L. 4.3.107 á. ¢óêçóç óõìðýêíùóçò üðïõ åöáñ-
128 ìüæïõìå ôç ó÷Ýóç c1 · V1 = c2 · V2. Âñßóêïõìå c2 = 16M.
4.3.100 á. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: â. Áíáëýïõìå ôç óõãêÝíôñùóç:
c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 0,5 = 1 · 0,8 Þ c1 = 1,6 M Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 16 mol NaOH
9 ,4 m = ñ · V Þ m = 1,6 · 1000 Þ m = 1600 g
â. n = c2 · V2 Þ = 1 · V2 Þ V2 = 0,2 L.
47 m = n · Mr Þ m = 16 · 40 Þ m = 640 g
4.3.101 Ðñüêåéôáé ãéá âáóéêÝò áóêÞóåéò óõìðý- Óôá 1600 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 640 g NaOH
êíùóçò ìå áöáßñåóç íåñïý, üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå 100 g » ö = 40 g
ôç ó÷Ýóç: c1 · V1 = c2 · V2. Âñßóêïõìå: ¢ñá 40% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
á. c2 = 0,625 M. â. c2 = 0,6 M. ã. c2 = 1,25 M. ã. ¸÷ïõìå n = c2 · V2 Þ n = 16 · 0,001 = 0,016 mol Þ m =
= n · Mr Þ m = 0,016 · 40 Þ m = 0,64 g NaOH.
4.3.102 Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,5 · 0,2 = c2 · 0,16 Þ c2 = 0,625 Ì. 4.3.108 ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé: c1 · V1 = c2 ·
· V2 Þ 2,5 · V1 = 1 · 0,75 Þ V1 = 0,3 L Þ V1 = 300 mL.
4.3.103 á. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1 · V1 = 2,2 · 0,2 Þ V1 = 0,44 L. 4.3.109 ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
ÅðïìÝíùò, áöáéñÝèçêáí 440 - 200 = 240 mL íåñïý. c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · V1 = 0,2 · 10V1 Þ c1 = 2M.
â. ¼ìïéá âñßóêïõìå 0,264 L íåñïý. á. c1 = 2 M.
29 , 6
ã. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé: â. n = c2 · V2 Þ = 0,2 · V2 Þ V2 = 2 L.
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1 · 0,44 = c2 · 0,16 Þ c2 = 2,75 Ì. 74

m 4.3.110 á. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:

4.3.104 ÐñïóèÝôïõìå 7,3 g Þ n = Þn= Víåñïý = 3V1, Üñá V2 = 4V1.
Mr
7 ,3 c1 · V1 = c2 · V2 Þ 6 · V1 = c2 · 4V1 Þ c2 = 1,5 M.
= Þ n = 0,2 mol HCl óôï áñ÷éêü äéÜëõìá. â. ¸óôù 3x L áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ìå 4x L íåñïý. ¢ñá,
36 , 5
ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷åé üãêï 7x L.
Ãéá ôç óõìðýêíùóç ìå ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝ-
Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:
íçò ïõóßáò éó÷ýåé c1 · V1 + 0,2 = c2 · V2 Þ 0,1 · 0,5 + 0,2 =
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1,4 · 3x = c2 · 7x Þ c2 = 0,6 M.
= c2 · V2 Þ c2 = 0,5 M.
4.3.105 á. ¸óôù x mol NaOH ôá ïðïßá ðñïóèÝ-
4.3.111 á. ¸óôù x L áñ÷éêïý äéáëýìáôïò áñáéþ-
íïíôáé ìå y L íåñïý. ¢ñá, ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá èá
ôïõìå óôï áñ÷éêü äéÜëõìá. Ãéá ôç óõìðýêíùóç ìå
Ý÷åé üãêï x + y L.
ðñïóèÞêç êáèáñÞò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, éó÷ýåé:
Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:
c1 · V1 + x = c2 · V2 Þ 0,2 · 1,6 + x = 0,2 · 1,6 Þ x = 0,8 mol.
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 4 · x = 1(x + y) Þ 3x = y Þ x : y = 1 : 3, ç
¢ñá 0,8 · 40 = 3,2 g NaOH.
æçôïýìåíç áíáëïãßá.

660
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. ¼ìïéá âñßóêïõìå x:y = 2:3. Br2: m = n · Mr Þ m = 3,75 · 160 Þ m = 600 g

4.3.112 á. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 6,8 g Óôá 1250 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 600 g Br2
m 6 ,8 100 g äéáëýìáôïò » ö = 48 g
Þn= Þn= Þ n = 0,2 mol H2S, Üñá c = 2 M.
Mr 34 ¢ñá 48% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ æçôåßôáé.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. 4.3.116 Áñ÷éêü äéÜëõìá: 14,6% w/v
â. Åöüóïí èÝëïõìå ôï äéÜëõìá íá áðïêôÞóåé Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 14,6 g Þ 0,4 mol.
ìéêñüôåñç óõãêÝíôñùóç (0,1 Ì < 2 Ì), èá ãßíåé áñáß- ¢ñá, c1 = 0,4 : 0,1 = 4 M.
ùóç ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý. Ãéá ôçí áñáßùóç á. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
éó÷ýåé: c1 · V1 = c2 · V2 Þ 4 · 0,4 = c2 · 0,25 Þ c1 = 6,4 M
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 2 · V1 = 0,1 · 1 Þ V1 = 0,05 L. â. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðåñéÝ÷ïíôáé: n = c2 · V2 Þ n = 6,4 ·
Óõíåðþò ãéá ôçí áñáßùóç ÷ñçóéìïðïéïýìå 50 mL äé- · 0,25 = 1,6 mol ÇCl. Ôï õäñï÷ëþñéï åßíáé éó÷õñü ïîý
áëýìáôïò. êáé éïíôßæåôáé ðëÞñùò, óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
4.3.113 á. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: ÇCl ® H+ + Cl-
c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 0,08 = c2 · 0,1 (1) ¢ñá, ó÷çìáôßæåôáé ßóïò áñéèìüò mol Ç+, äçëáäÞ 1,6
Áñêåß íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç óõãêÝíôñùóç c1 ôïõ mol Þ 1,6 · 1 = 1,6 g Ç+.
áñ÷éêïý äéáëýìáôïò. ÅðïìÝíùò, èá ìåôáôñÝøïõìå 4.3.117 á. Óå 1 L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò ãßíå-
ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá óå molarity. 6 ,72
ôáé ðñïóèÞêç 6,72 L Þ = 0,3 mol NH3.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 11,2 g KOH 22, 4
m 11,2
KOH (Mr = 56): n = Þ n= Þ n = 0,2 mol Ãéá ôçí ðñïóèÞêç ôçò êáèáñÞò áììùíßáò éó÷ýåé:
Mr 56 c1 · V1 + n = c2 · V2 Þ c1 · 1 + 0,3 = 0,5 · 1 Þ c1 = 0,2 M.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol KOH Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol NH3.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol m
ñ= Þ m = 1,36 · 1000 Þ m = 1360 g
¢ñá c1 = 2 Ì. Áðü ôç ó÷Ýóç (1) ðñïêýðôåé c2 = 1,6 M. V
â. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðåñéÝ÷ïíôáé: n = c2 · V2 Þ n = NH3: m = n · Mr Þ m = 0,2 · 17 Þ m = 3,4 g
= 1,6 · 0,1 = 0,16 mol Ca(OH)2. Ç âÜóç äéßóôáôáé Óôá 1360 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 3,4 g NH3
óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:
100 g äéáëýìáôïò » ö = 0,25 g
Ca(OH)2 ® Ca2+ + 2OH-
¢ñá 0,25% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ æçôåßôáé.
¢ñá ó÷çìáôßæåôáé äéðëÜóéïò áñéèìüò mol OH-, äç-
â. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
ëáäÞ 2 · 0,16 = 0,32 mol Þ 0,32 · 17 = 5,44 g OH-.
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,2 · 1 = 0,5 · V2 Þ V2 = 0,4 L.
4.3.114 ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
¢ñá ðñÝðåé íá áöáéñåèïýí 600 mL íåñïý.
c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 0,2 = 2 · 0,5 Þ c1 = 5M
4.3.118 Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýïõí:
Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 mol NaOH
ÇÍÏ2: c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1 · 0,25 = c2 · 1 Þ c2 = 0,25 Ì.
m
ñ= Þ m = 1,28 · 1000 Þ m = 1280 g NaÍÏ2: c1 · V1 = c2 · V2 Þ 2 · 0,25 = c2 · 1 Þ c2 = 0,5 Ì.
V
NaOH (Mr = 40): m = n · Mr Þ m = 5 · 40 Þ m = 200 g. 4.3.119 Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýïõí:
Óôá 1280 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 200 g NaOH CÇ3COOH: c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 2 = 0,1 · 5 Þ c1 = 0,25 Ì.
100 g äéáëýìáôïò » ö = 15,625 g CÇ3COONa: c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 2 = 0,2 · 5 Þ c1 = 0,5 Ì.
¢ñá 15,625% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ðïõ æçôåßôáé. 4.3.120 ÂáóéêÝò áóêÞóåéò áíÜìåéîçò äýï äéáëõ-
ìÜôùí ôçò ßäéáò äéáëõìÝíçò ïõóßáò, üðïõ ÷ñçóéìï-
4.3.115 ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
ðïéïýìå ôç ó÷Ýóç: c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3. Âñßóêïõìå:
c1 · V1 = c2 · V2 Þ c1 · 0,05 = 0,75 · 0,25 Þ c1 = 3,75M
á. c3 = 0,9 M. â. c3 = 0,24 M. ã. c3 = 1,75 M.
Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 3,75 mol Br2
m 4.3.121 Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí:
ñ= Þ m = 1,25 · 1000 Þ m = 1250 g
V

661
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 0,02 · 2 + 0,08 · 4 = c3 · 6 Þ c3 = c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 0,02x + 0,08y = 0,04(x + y) Þ

= 0,06 Ì. 0,02x = 0,04y Þ x = 2y.
4.3.122 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí: ¢ñá, ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé 2:1.
c1 ·V1 +c2 ·V2 =c3 ·V3 Þ4·0,1+2·0,4=c3 ·0,5 Þ c3 =2,4Ì. 4.3.131 ¸óôù üôé áíáìåéãíýïõìå x L êáé y L.
24 , 3 ¢ñá, èá éó÷ýåé: x + y = 0,8 (1)
â. Éó÷ýåé: n = c3 · V3 Þ = 2,4 · V3 Þ V3 = 0,125 L Þ
81 ÌåôáôñÝðïõìå ôéò % w/v ðåñéåêôéêüôçôåò óå
V3 = 125 mL. óõãêåíôñþóåéò. Âñßóêïõìå c1 = 3,75 M êáé c2 = 1,25
M. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
4.3.123 Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí:
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 3,75x + 1,25y = 2 · 0,8 (2)
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 0,2 · V + 0,8 · 0,1 = 0,32(V + 0,1)
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå:
Þ V = 0,4 L.
x = 0,24 L êáé y = 0,56 L.
4.3.124 Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí:
4.3.132 ¸óôù üôé ÷ñçóéìïðïéïýìå x L áðü ôï äé-
x + y = 0,4 (1) êáé 0,2x + 1y = 05 · 0,4 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò Üëõìá ìå óõãêÝíôñùóç 2 Ì.
(1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,25 L êáé y = 0,15 L.
ÌåôáôñÝðïõìå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá óå óõ-
4.3.125 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí: ãêÝíôñùóç. Ðåñéåêôéêüôçôá 5% w/w óçìáßíåé üôé:
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 1(0,5 - 0,3) + x · 0,3 = 1,6 · 0,5 Þ Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5 g NaOH
x = 2 M. m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
7 ,3 V 1,25
â. Éó÷ýåé: n = c3 · V3 Þ = 1,6 · V3 Þ V3 = 0,125 L Þ
36 , 5 m 5
NaOH (Mr = 40): n = Þ n= Þ n = 0,125 mol
V3 = 125 mL. Mr 40
4.3.126 Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ- Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,125 mol NaOH
óßá ÷ùñéóôÜ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí éóüôçôá ôùí mol. 1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 1,5625 mol
á. ÍÇ3: c1 · V1 = c3 · V3 Þ 0,8 · 0,4 = c3 · 0,5 Þ c3 = 0,64 Ì. ¢ñá c1 = 1,5625 Ì.
ÍÇ4Cl: c2 · V2 = c3' · V3 Þ 0,5 · 0,1 = c3' · 0,5 Þ c3' = 0,1 Ì. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
â. ¼ìïéá, âñßóêïõìå 0,075 Ì êáé 0,45 Ì. c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 2x + 1,5625 · 4 = 1,65(x + 4) Þ
ã. ¼ìïéá, âñßóêïõìå 0,8 Ì êáé 1,2 Ì. x = 1 L.
4.3.127 Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ- 4.3.133 Aðü ôçí ðëçñïöïñßá (á) âñßóêïõìå üôé
óßá ÷ùñéóôÜ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí éóüôçôá ôùí mol. V 8 ,96
ãéá ôï äéÜëõìá × Ý÷ïõìå 8,96 L Þ n = Þn= Þ
á. HF: c1 · V1 = c3 · V3 Þ 0,1 · 0,4 = c3 · 1 Þ c3 = 0,04 Ì. 22,4 22, 4
ÍaF: c2 · V2 = c3' · V3 Þ 0,2 · 0,6 = c3' · 1 Þ c3' = 0,12 Ì. n = 0,4 mol NH3 óôá 0,2 L.
â. ¼ìïéá âñßóêïõìå 0,05 Ì HF, 0,1 Ì NaF. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
4.3.128 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n2 = n3 Þ 0,4 + 0,8 = 3(0,2 +x) Þ x = 0,2 L
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 2 · 4V + 4 · V = c3 · 5V Þ x = 2,4 M. i. V = 200 mL.
â. Ôï ðñþôï äéÜëõìá Ý÷åé 4% w/v, Üñá: ii. ÄéÜëõìá X:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g Þ 0,1 mol Óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol Þ m =
NaOH, Üñá c1 = 0,1 : 0,1 = 1 M. = 0,4 · 17 Þ m = 6,8 g NH3, Üñá 3,4% w/v.
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: ÄéÜëõìá Y:
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 1 · V + 3 · V = c3 · 2V Þ c3 = 2 M. Óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mol Þ m =
= 0,8 · 17 = 13,6 g NH3, Üñá 6,8% w/v.
4.3.129 Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 0,8x + 0,2y = 0,5(x + y) Þ
4.3.134 á. Èá ðñÝðåé íá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç
ìåãáëýôåñç áðü 0,6 Ì. ¢ñá, ç óùóôÞ áðÜíôçóç åß-
0,3x = 0,3y Þ x = y.
íáé ç iv.
¢ñá, ç áíáëïãßá ôùí üãêùí åßíáé 1:1.
â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
4.3.130 Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:

662
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 0,2 · 2 + 0,8 · V = 0,6(2 + V) Þ â. Áíôéêáèéóôïýìå óôç ó÷Ýóç (1) êáé âñßóêïõìå c3 =

V = 4 L. = 0,14 Ì.
4.3.135 ¸÷ïõìå áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí äéá- 4.3.138 á. ÌåôáôñÝðïõìå ôç óõãêÝíôñùóç 2 Ì:
öïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 2 mol NaOH
ìåôáîý ôïõò. Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ- m = n · Mr Þ m = 2 · 40 Þ m = 80 g
óßá ÷ùñéóôÜ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí éóüôçôá ôùí mol. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 80 g NaOH
ÄéÜëõìá CH3COOH 1,2% w/v óçìáßíåé üôé: 100 mL » ö=8g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1,2 g Þ 0,02 mol ¢ñá 8% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2 mol â. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé:
¢ñá c1 = 0,2 M. c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,2 · 2 = 0,5(0,2 + V) Þ V = 0,6 L.
ÄéÜëõìá H2SO4 0,49% w/v óçìáßíåé üôé: ã. ÌåôáôñÝðïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/v óå óõ-
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò 0,49 g Þ 0,005 mol ãêÝíôñùóç êáé âñßóêïõìå c2 = 1 M. Ãéá ôçí áíÜìåéîç
1000 mL äéáëýìáôïò ö = 0,05 mol éó÷ýåé: c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3. Âñßóêïõìå: c3 = 1,4 M.
¢ñá c2 = 0,05 M. 4.3.139 á. Ðñïóäéïñßæïõìå ôç óõãêÝíôñùóç
Ãéá ôï CH3COOH: (âë. âáóéêÝò åöáñìïãÝò). Âñßóêïõìå c1 = 2 M.
c1 · V1 = c3 · V3 Þ 2 · 0,05 = c3 · 0,1 Þ c3 = 0,1 Ì. â. Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé: c1 · V1 = c2 · V2. Âñß-
Ãéá ôï H2SO4: óêïõìå c2 = 2,5 M.
c2 · V2 = c3' · V3 Þ 0,05 · 0,1 = c3' · 0,1 Þ c3' = 0,025 Ì. ã. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí éóüôçôá ôùí mol ãéá ôï HF,
4.3.136 ¸÷ïõìå áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí äéá- äçëáäÞ n1 + nêáèáñü = n2. Âñßóêïõìå:
öïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí i. c3 = 2,2 M. ii. ÌåôáôñÝðïõìå ôç óõãêÝíôñùóç óå %
ìåôáîý ôïõò. Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ- w/v ðåñéåêôéêüôçôá.
óßá ÷ùñéóôÜ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí éóüôçôá ôùí mol. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 2,2 mol HF
ÄéÜëõìá ÍH3 1,02% w/v óçìáßíåé üôé: m = n · Mr Þ m = 2,2 · 20 Þ m = 44 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò 1,02 g Þ 0,06 mol ÍÇ 3 Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 44 g HF
1000 mL äéáëýìáôïò ö = 0,6 mol 100 mL » ö = 4,4 g
¢ñá c1 = 0,6 M. ii. ¢ñá 4,4% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
ÄéÜëõìá ÍH4Cl 1,605% w/v: 4.3.140 á. Ä1: ìåôáôñÝðïõìå ôçí % w/v óå
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò 1,605 g Þ 0,03 mol NH4Cl molarity (Âë. 4.3.2) êáé âñßóêïõìå c1 = 0,2 M.
1000 mL äéáëýìáôïò ö = 0,3 mol Ä2: ìåôáôñÝðïõìå ôçí % w/w óå molarity (âë. 4.3.1)
¢ñá, c2 = 0,3 M. êáé âñßóêïõìå c2 = 0,25 M.
Ãéá ôçí ÍH3: â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýïõí:
c1 · V1 = c3 · V3 Þ 0,6 · 0,25 = c3 · 0,75 Þ c3 = 0,2 Ì. 0,2x + 0,25y = 0,21 · 0,5 êáé x + y = 0,5
Ãéá ôï ÍH4Cl: Áðü ôï óýóôçìá ôùí äýï åîéóþóåùí âñßóêïõìå üôé
c2 · V2 = c3' · V3 Þ 0,3 · 0,5 = c3' · 0,75 Þ c3' = 0,2 Ì. x = 0,4 L êáé y = 0,1 L.

4.3.137 ¸÷ïõìå áíÜìåéîç äýï äéáëõìÜôùí äéá- 4.3.141 á. Óôçñéæüìáóôå óôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ
öïñåôéêþí äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí ìïñéáêïý ôýðïõ ôïõ NaOH ãéá íá ðñïóäéïñßóïõìå
ìåôáîý ôïõò. Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ- ôá mol ôïõ NaOH óôçí êÜèå ðåñßðôùóç.
óßá ÷ùñéóôÜ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí éóüôçôá ôùí mol. ÄéÜëõìá Ä1:
Ãéá ôçí ÍH3: Óå 1 mol NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g ïîõãüíïõ
c1 · V1 = c3 · V3 Þ 0,21 · V1 = c3(V1 + V2) (1) ö = 0,4 mol » 6,4 g ïîõãüíïõ
Ãéá ôï ÍaOH: ¢ñá, c1 = 0,4 M.
c2 · V2 = c3' · V3 Þ 0,3 · V2 = 0,1(V1 + V2) Þ V1 = 2V2. ÄéÜëõìá Ä2:
á. Ç æçôïýìåíç áíáëïãßá üãêùí åßíáé V1:V2 = 2:1. Óå 1 mol NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ
ö = 0,5 mol » 0,5ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ

663
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

¢ñá c2 = 0,5 M. 4.3.151 Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôïõ áñéè-

ÅðïìÝíùò ðéï ðõêíü åßíáé ôï äéÜëõìá Ä2. ìïý ôùí mol. Éó÷ýïõí:
â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3. Âñß- HF: 0,32 + 0,6 = 0,92 mol. c = 0,92 M.
óêïõìå c3 = 0,45 M. NaF: 0,08 + 1,2 = 1,28 mol. c = 1,28 M.
4.3.142 Oé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: á. i êáé iv, 4.3.152 á. 20% w/w óçìáßíåé:
â. i, ii êáé iii. Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 20 g HF
100
4.3.143 á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. â. ×ñç- mL äéáëýìáôïò » 20 g HF
óéìïðïéïýìå ôïí íüìï ôçò áñáßùóçò êáé âñßóêïõìå 1, 5
üôé ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. 200 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g HF
4.3.144 á. ×ñåéáæüìáóôå 5% w/v Þ 1,25 Ì äéÜ- â. Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôùí mol ôïõ HF:
ëõìá NaOH. 60
= 12 · V2 Þ V2 = 0,25 L. ¢ñá, 50 mL H2O.
i. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: 20
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 5 · V = 1,25 · 0,4 Þ V = 0,1 L. 60
ã. Ió÷ýåé: + 5V3 = 10(0,2 + V3) Þ V3 = 0,2 L.
¢ñá, óå 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ äéáèÝôïõìå èá 20
ðñïóèÝóïõìå íåñü ìÝ÷ñé ï üãêïò ôïõ äéáëýìáôïò 4.3.153 á. Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôçò
íá ãßíåé 400 mL. ðïóüôçôáò ôïõ HF ðñéí ôï ôåëéêü äéÜëõìá êáé óôï
ii. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: ôåëéêü äéÜëõìá: 25 + 24 = 8x Þ x = 6,125
c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ 5 · V1 + 1(0,4 - V1) = 1,25 · 0,4 Þ 61, 25
¢ñá 6,125% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä3 êáé =
V1 = 0,025 L. 20
iii. Óõíåðþò, óå 25 mL ôïõ äéáëýìáôïò ðïõ äéáèÝ- = 3,0625 Ì ç óõãêÝíôñùóÞ ôïõ.
ôïõìå (5 Ì), èá ðñïóèÝóïõìå 375 mL äéáëýìáôïò â. Ãéá ôçí ðñïóèÞêç ôçò êáèáñÞò ðïóüôçôáò éó÷ýåé:
1 Ì. n3 + nHF = n4 Þ c3 · V3 + nHF = c4 · V4 Þ 3,0625 · 0,8 + ë =
672 3,25 · 0,8 Þ ë = 0,15 mol Þ 0,15 · 20 = 3 g HF.
4.3.145 672 mL Þ = 0,03 mol NH3. Óôá
ã. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n4 = n5 Þ c4 · V4 = c5 · V5 Þ
22400
500 mL õðÞñ÷áí 0,2 mol NH3. Óôá 2 L ôåëéêïý äéáëý- 3,25 · 0,8 = 2 · V5 Þ V5 = 1,3 L Üñá 0,5 L H2O.
ìáôïò èá Ý÷ïõìå 0,03 + 0,2 = 0,23 mol NH3, Üñá óôï 4.3.154 á. 24% w/v ðåñéåêôéêüôçôá:
ôåëéêü äéÜëõìá èá åßíáé c3 = 0,23:2 = 0,115 M. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 24 g NaOH
4.3.146 Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôïõ áñéè- 120 g äéáëýìáôïò » 24 g NaOH
ìïý ôùí mol. Éó÷ýåé: 0,4 + 0,6 = 1 mol. c = 0,5 M. 100 g äéáëýìáôïò ö = 20 g
4.3.147 Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôïõ áñéè- ¢ñá 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
ìïý ôùí mol. Éó÷ýåé: 0,625 + 0,02V = 0,65 Þ V = 12,5 â. Óôá 250 g äéáëýìáôïò èá Ý÷ïõìå 2,5 · 20 = 50 g
mL. NaOH.
4.3.148 Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôïõ áñéè- ã. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ
ìïý ôùí mol. Éó÷ýåé: 0,2 + 1,2 + 0,2 = 1,6 mol. c = 3,2 M. 6 ·V1 = 4(V1 + 0,1) Þ V1 = 0,2 L. Tï áñ÷éêü äéÜëõìá Ý÷åé
4.3.149 Óôçñéæüìáóôå óôçí éóüôçôá ôïõ áñéè- ìÜæá 240 g êáé ôï íåñü 100 g, Üñá 340 g ç ìÜæá ôïõ
ìïý ôùí mol. Éó÷ýåé: 0,08 + 0,16 + 0,05 = 0,29 mol. ôåëéêïý äéáëýìáôïò. Ç ðõêíüôçôá èá åßíáé ßóç ìå:
1,45 M. 340 g
ñ= Þ ñ = 1,33 .
300 mL
4.3.150 Åñãáæüìáóôå ãéá êÜèå äéáëõìÝíç ïõ-
óßá ÷ùñéóôÜ. ä. Éó÷ýïõí:
ÍÇ3: n1 + n2 = n3 Þ c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ ÍaOH: c1 · V1 = c4 · V4 Þ 6 · 0,4 = c4 · 0,5 Þ c4 = 4,8 M.
0,4 · 0,2 + 0,1 · 0,3 = c3 · 0,5 Þ c3 = 0,22 M. KOH: c3 · V3 = c4` · V4 Þ 8 · 0,1 = c4` · 0,5 Þ c4` = 1,6 M.
NH4Cl: n2' = n3' Þ c2' · V2 = c3' · V3 Þ 4.3.155 á. n = c1 · V1 = 2,5 · 0,4 = 1 mol Þ 40 g.
0,5 · 0,2 = c3' · 0,5 Þ c3' = 0,2 M. â. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 40 g NaOH

664
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

óôá 1250 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 40 g NaOH 3o ìÝñïò. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n4 = n5 Þ
100 g äéáëýìáôïò » ö = 3,2 g c1 · V1 + c4 · V4= c5 · V5 Þ 6 · 0,15 + 10 · V4 = 8(0,15 + V4) Þ
ÅðïìÝíùò 3,2% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá. V4 = 0,15 L.
ã. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ 4.3.159 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç êáé ôçí ðñïóèÞêç
2,5 · 0,2 = 1(0,2 + V) Þ V = 0,3 L Ç2Ï. íåñïý éó÷ýåé: n1 + n2 = n4 Þ c1 · V1 + c2 · V2= c4 · V4 Þ
ä. Éó÷ýïõí: 3 · 0,6 + 1 · 0,4 = 1,6(1 + V) Þ V = 0,375 L H2O.
ÍaOH: c1 · V1 = c4 · V4 Þ 2,5 · 0,2 = c4 · 1 Þ c4 = 0,5 M. â. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 1,6 mol NaOH
MåôáôñÝðïõìå ôçí 0,74% w/v óå c = 0,1 M Ca(OH)2. 1250 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 1,6 · 40 = 64 g NaOH
Ca(OH)2: c3 · V3 = c4` · V4 Þ 0,1 · 0,8 = c4` · 1 Þ c4` = 0,08 M. 100 g äéáëýìáôïò » ö = 5,12 g
4.3.156 á. 20% w/w óçìáßíåé: Óõíåðþò 5,12% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 20 g Þ 1 mol HF 4.3.160 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç êáé ôçí ðñïóèÞêç
100 íåñïý éó÷ýåé: n1 + n2 = n4 Þ c1 · V1 + c2 · V2= c4 · V4 Þ
mL äéáëýìáôïò » 1 mol HF
1, 5 10 · 0,2 +2,5 · 0,4 = c4 · 1 Þ c4 = 3 M.
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 15 mol HF Âñßóêïõìå ãéá ôï äéÜëõìá Ä4 6% w/v.
c1 = 15 M. â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 6 g HF
â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: óôá 125 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 6 g HF
mä1 + mä2 = mä3 Þ 1200 + 40x = 1400 Þ x = 5, 5% w/w. 100 g äéáëýìáôïò ö = 4,8 g HF
ã.Éó÷ýåé: c1 · V1 = c4 · V4 Þ 15 · V1 = 12(V1 + V) Þ 15V1 = ÅðïìÝíùò 4,8% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá.
= 12V1 + 12V Þ 3V1 = 12V Þ V1 = 4V. Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.3
4.3.157 á. 8% w/w óçìáßíåé: ÈÝìá 1ï
Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 8 g Þ 0,2 mol NaOH
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
80 mL äéáëýìáôïò » 0,2 mol NaOH
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 2,5 mol NaOH 2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
c1 = 2,5 M. 3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
â. 1o ìÝñïò. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n2 = n3 Þ 4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
c1 · V1 + c2 · V2= c3 · V3 Þ 2,5 · 0,4 + 5 · V2 = 3,75(0,4 + V2) Þ
5. 1 - ii, 2 - iv, 3 - i, 4 - iii.
V2 = 0,4 L.
2o ìÝñïò. Ãéá ôçí ðñïóèÞêç êáé ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: ÈÝìá 2ï
n1 + n = n4 Þ c1 · V1 + n= c4 · V4 Þ 2,5 · 0,4 + 1 = c4 · 0,4 Þ 1. á. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
c4 = 5 M. â. Óå Ýíá áêüñåóôï äéÜëõìá ìðïñåß íá äéáëõèåß êáé
4.3.158 á. mäéáëýìáôïò = 162 + 18 = 180 g êáé Üëëç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò. ÅðïìÝíùò,
m 180 ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß åðéðëÝïí ðïóüôçôá Üëáôïò.
V= = Þ V = 150 mL.
ñ 1, 2 2. á. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii.
18 â. Åöüóïí èá õðÜñ÷åé ìåãÜëç ðïóüôçôá äéáëõìÝ-
Óôá 150 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå = 0,9 mol HF
20 íçò ïõóßáò ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé ìåãÜëç ôéìÞ ðåñéåêôé-
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 6 mol HF êüôçôáò.
c1 = 6 M. 3. á. Ë ('Å÷ïõìå óõìðýêíùóç êáé ç ðåñéåêôéêüôç-
â. 1o ìÝñïò. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ ôá èá áõîçèåß). â. Ë (Ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñá-
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 6 · 0,15 = c2 · 0,2 Þ c2 = 4,5 M. óßáò, áõîÜíåôáé ç äéáëõôüôçôá åíüò óôåñåïý êáé
åðïìÝíùò èá ìðïñåß íá äéáëõèåß êáé Üëëç ðïóüôçôá
2o ìÝñïò. Ãéá ôçí ðñïóèÞêç éó÷ýåé: n1 + n = n3 Þ
äéáëõìÝíçò ïõóßáò). ã. Ë (Ãéá ôï ßäéï äéÜëõìá ç %
0,9 + 1,5 = n3 Þ n3 = 2,4 mol HF, ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå
w/w ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé ðéï ìåãÜëç, åöüóïí
180 + 30 = 210 g Þ 200 mL äéáëýìáôïò.
c3 = 12 M.

665
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ý÷ïõìå ôçí ßäéá ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò óå ÁíôÝäñáóáí 0,6 mol Þ 0,6 · 40 =24 g NaOH.
üãêï ìéêñüôåñï áðü 100 mL). Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g NaOH
ÈÝìá 3ï ö = 400 mL » 24 g NaOH
á. MåôáôñïðÞ ôçò % w/v ðåñéåêôéêüôçôáò óå óõ- Áðáéôïýíôáé 400 mL äéáëýìáôïò.
ãêÝíôñùóç (âë. âáóéêÝò åöáñìïãÝò). Âñßóêïõìå c = 4.4.8 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝ-
= 5 M. ñùóçò:
â. MåôáôñïðÞ ôçò % w/w ðåñéåêôéêüôçôáò óå óõ- H3ÑO4 + 3ÍaOH ® Na3PO4 + 3H2O
ãêÝíôñùóç (âë. âáóéêÝò åöáñìïãÝò). Âñßóêïõìå c =
1 mol ìå 3 mol
= 1,25 M.
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 1 · 0,2 Þ n = 0,2 mol H3PO4.
ÈÝìá 4ï
1 mol H3ÑO4 ìå 3 mol ÍaOH
á. MåôáôñïðÞ ôçò % w/v ðåñéåêôéêüôçôáò óå óõ-
0,2 mol ö = 0,6 mol
ãêÝíôñùóç (âë. âáóéêÝò åöáñìïãÝò).
Âñßóêïõìå c1 = 0,5 M. ÁíôÝäñáóáí 0,6 mol Þ 0,6 · 40 = 24 g NaOH.
â. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 24 g NaOH
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,2 · 0,5 = c2 · 0,5 Þ c2 = 0,2 M. 100 mL » ö = 6 g NaOH
ã. ÌåôáôñÝðïõìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v óå óõ- ¢ñá, 6% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ãêÝíôñùóç êáé âñßóêïõìå c2 = 2 M. Ãéá ôçí áíÜìåéîç 4.4.10 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäå-
éó÷ýåé: c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3. Âñßóêïõìå: c3 = 1,7 M. ôÝñùóçò:
H2SO4 + 2ÍH3 ® (NH4)2SO4
4.4 Óôïé÷åéïìåôñéêïß 1 mol ìå 2 mol
õðïëïãéóìïß ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,5 · 0,4 Þ n = 0,2 mol
H2SO4.
Ç ëýóç êÜèå åöáñìïãÞò åßíáé ç ßäéá ìå áõôÞ ôçò 1 mol H2SO4 ìå 2 mol ÍH3
áíôßóôïé÷çò ëõìÝíçò Üóêçóçò. 0,2 mol ö = 0,4 mol
4.4.2 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝ- AíôÝäñáóáí 0,4 mol NH3. Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ
ñùóçò: 0,82 · V = 0,4 · 0,082 · 300 Þ V = 12 L.
H3ÑO4 + 3ÍaOH ® Na3PO4 + 3H2O
4.4.12 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
1 mol ìå 3 mol äßíïõí 1 mol
Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
0,2 mol ö = 0,6 mol ö = 0,2 mol
1 mol åêëýïõí 1 mol
AíôÝäñáóáí 0,6 mol Þ 0,6 · 40 =24 g NaOH êáé ó÷ç- m
ìáôßóôçêáí 0,2 mol Þ 0,2 · 164 = 32,8 g Üëáôïò. ÁíôÝäñáóáí 0,896 · 250 = 224 g Fe Þ n = Þn=
Mr
4.4.4 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝ-
224
ñùóçò: = Þ n = 4 mol êáèáñïý Fe.
56
H3ÑO4 + 3ÍaOH ® Na3PO4 + 3H2O
1 mol Fe åêëýåé 1 mol H 2
1 mol ìå 3 mol
4 mol Fe » ö = 4 mol
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 1 · 0,2 Þ n = 0,2 mol H3PO4.
Åêëýèçêáí 4 mol Þ 4 · 22,4 = 89,6 L Ç2 óå STP.
1 mol H3ÑO4 ìå 3 mol ÍaOH
0,2 mol ö = 0,6 mol 4.4.14 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäå-
ôÝñùóçò:
AíôÝäñáóáí 0,6 mol Þ 0,6 · 40 =24 g NaOH.
HNO2 + KOH ® KNO2 + H2O
4.4.6 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝ-
ñùóçò: 1 mol ìå 1 mol
H3ÑO4 + 3ÍaOH ® Na3PO4 + 3H2O Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇÍÏ2 ðïõ Ý÷ïõìå
1 mol ìå 3 mol 47% w/v:
0,2 mol ö = 0,6 mol Óôá 100 mL äéáëýìáôïò 47 g Þ 1 mol HNO2
300 mL » ö = 3 mol

666
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå â. Ó÷çìáôßæïíôáé 0,2 mol Þ 0,2 · 98 = 19,6 g NH4Br.
56% w/v: 4.4.20 ¸óôù á mol Ía2SO3.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò 56 g Þ 1 mol ÊÏH ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
200 mL ö = 2 mol Na2SO3 + 2HCl ® 2NaCl + SO2­ + H2O
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: á mol åêëýïõí á mol
1 mol HNO2 ìå 1 mol KOH 2SO2 + O2 ® 2SO3
3 mol ö = 3 mol > 2 mol á mol äßíïõí á mol
¢ñá, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá ÇÍÏ2. SO3 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + H2O
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: á mol äßíïõí á mol
1 mol HNO2 ìå 1 mol KOH äßíïõí 1 mol KNO2 Èá éó÷ýåé: á = 116,5/233 = 0,5 mol. Áñ÷éêÜ, åß÷áìå 0,5
ö = 2 mol 2 mol ö = 2 mol mol Þ 0,5 · 126 = 63 g Na2SO3.
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 3 - 2 = 1 mol HNO2 m 19,6
ðïõ ðåñéóóåýïõí êáé 2 mol KNO2 ðïõ ðáñÜãïíôáé. Ç 4.4.22 ¸÷ïõìå 19,6 g Þ n = Þn= Þ n = 0,2
Mr 98
óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé 2 Ì ÇÍÏ2 êáé 4 M
m 6,3
KNO2. mol H2SO4 êáé 6,3 g Þ n = Þn= Þ n = 0,1 mol
Mr 63
4.4.16 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäå-
HNO3.
ôÝñùóçò:
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
HClO + KOH ® KClO + H2O
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
1 mol ìå 1 mol
0,2 mol ìå 0,2 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇClO ðïõ Ý÷ïõìå:
ÇÍO3 + NaOH ® NaÍÏ3 + H2O
n = c · V = 0,3 · 0,4 = 0,12 mol
0,1 mol ìå 0,1 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
ÁðáéôÞèçêáí 0,2 + 0,1 = 0,3 mol NaOH. Éó÷ýåé:
n = c · V = 0,2 · 0,6 = 0,12 mol
n = c · V Þ 0,3 = 0,8 · V Þ V = 0,625 L äéáëýìáôïò.
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
1 mol HClO ìå 1 mol KOH 4.4.24 ¸óôù á mol Ca(OH)2 êáé â mol NaOH.
0,12 mol ö = 0,12 mol Éó÷ýåé: 74á + 40â = 18,8 (1)
¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: Ç2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2H2O
1 mol HClO äßíåé 1 mol KClO á mol ìå á mol
0,12 mol ö = 0,12 mol Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,12 mol KClO ìå óõ- 0,5â mol ìå â mol
ãêÝíôñùóç 0,12 M KClO. ÁðáéôÞèçêáí á + 0,5â mol Ç2SO4 êáé éó÷ýåé:
4.4.18 ¸÷ïõìå 19,5 g Þ 19,5/65 = 0,3 mol Zn. n = c · V Þ á + 0,5â = 0,5 · 0,5 Þ 2á + â = 0,5 (2)
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå á = 0,2 êáé
â = 0,1. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,2 · 74 = 14,8 g
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
Ca(OH) 2 êáé 0,1 · 40 = 4 g NaOH.
0,3 mol åêëýïõí 0,3 mol
N2 + 3H2 ® 2NH3 Óôïé÷åéïìåôñéêÝò áóêÞóåéò ãéá ëýóç
3 mol 2 mol 4.4.25 Âë. 4.4.1.
0,3 mol ö = 0,2 mol Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
ÇÂr + NH3 ® NH4Br HÍO3 + ÍaOH ® NaÍÏ3 + H2O
1 mol 1 mol 1 mol 1 mol ìå 1 mol
ö = 0,2 mol 0,2 mol ö = 0,2 mol ö = 1,4 mol 1,4 mol
á. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ HBr Ý÷ïõìå c = 0,2/0,2 = 1 M. AíôÝäñáóáí 1,4 mol Þ 1,4 · 63 = 88,2 g HÍÏ3.

667
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.4.26 Âë. 4.4.1. â. Åêëýèçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 22,4 = 8,96 L H2 (STP).
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
H2SO4 + 2ÍH3 ® (NH4)2SO4 4.4.32 Âë. 4.4.1.
1 mol ìå 2 mol á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
39,2 g Þ 0,4 mol ö = 0,8 mol Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
AíôÝäñáóáí 0,8 mol Þ 0,8 · 17 = 13,6 g ÍH3. 1 mol 2 mol 1 mol 1 mol
ö = 0,08 mol 0,16 mol ö = 0,08 mol ö = 0,08 mol
4.4.27 Âë. 4.4.1.
â. ÁíôÝäñáóáí 0,08 mol Þ 0,08 · 65 = 5,2 g Zn.
á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
ã. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,08 mol Þ 0,08 · 136 = 10,88 g
CO2 + Ca(OH)2 ® CaCÏ3 + H2O
÷ëùñéïý÷ïõ øåõäáñãýñïõ.
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
ä. Åêëýèçêáí 0,08 mol Þ 0,08 · 22,4 = 1,792 L H2.
m 81,4
¸÷ïõìå 81,4 g Þ n = Þn= Þ n = 1,1 mol
Mr 74 4.4.33 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ca(OH)2, ôá ïðïßá áíôéäñïýí ìå 1,1 mol CO2 êáé äß- H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
íïõí 1,1 mol CaCO3. 1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol
â. 1,1 · 22,4 = 24,64 L (STP) CO2. ¸÷ïõìå 19,6 g Þ 0,2 mol Ç2SO4, ôá ïðïßá åîïõäåôå-
ã. 1,1 · 100 = 110 g CaCO3. ñþíïíôáé áðü 2 · 0,2 = 0,4 mol NaOH. Ãéá ôï NaOH
4.4.28 Âë. 4.4.1. éó÷ýåé n = c · V Þ 0,4 = 0,4 · V Þ V = 1 L.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: á. Áðáéôïýíôáé 1000 mL äéáëýìáôïò NaOH.
HÍO3 + KCN ® HCN + KÍÏ3 â. Ó÷çìáôßæïíôáé 0,2 mol Þ 0,2 · 142 = 28,4 g Üëáôïò
1 mol ìå 1 mol 1mol (èåééêïý íáôñßïõ).
ö = 0,3 mol 0,3 mol ö = 0,3 mol
4.4.34 á. ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñù-
AíôÝäñáóáí 0,3 mol Þ 0,3 · 63 =18,9 g HÍÏ3 êáé
óçò:
åêëýèçêáí 0,3 mol Þ 0,3 · 22,4 = 6,72 L ÇCÍ óå STP.
2H3PO4 + 3Mg(OH)2 ® Mg3(PO4)2 + 6H2O
4.4.29 Âë. 4.4.1. 2 mol ìå 3 mol äßíïõí 1 mol
á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: 3 mol ö = 4,5 mol ö = 1,5 mol
H2SO4 + Âa(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O â. Ãéá ôï Mg(OH)2 éó÷ýåé n = c · V Þ 4,5 = 3 · V Þ V = 1,5 L.
1 mol äßíåé 1 mol ã. Ó÷çìáôßæïíôáé 1,5 mol Þ 1,5 · 262 = 393 g Üëáôïò
ö = 0,2 mol » 0,2 mol (öùóöïñéêïý ìáãíçóßïõ).
ÐáñÞ÷èçóáí 0,2 mol Üëáôïò.
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,2 · 233 = 46,6 g BaSO4. 4.4.35 ¸÷ïõìå 44,8 L áÝñéáò ÍÇ3 óå STP Þ 2 mol.
4.4.30 Âë. 4.4.1. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: ÇCl + NH3 ® NH4Cl
ÍÇ4Cl + ÍaOH ® NaCl + ÍH3 + H2O 1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
1 mol ìå 1 mol 1 mol ö = 2 mol 2 mol » ö = 2 mol
ö = 0,4 mol 0,4 mol ö = 0,4 mol á. Ãéá ôï ÇCl éó÷ýåé n = c · V Þ 2 = 0,4 · V Þ V = 5 L.
á. Åêëýèçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 22,4 = 8,96 L ÍÇ3. â. Ó÷çìáôßæïíôáé 2 mol NH4Cl.
â. ÁíôÝäñáóáí 0,4 mol Þ 0,4 · 53,5 = 21,4 g ÍÇ4Cl.
4.4.31 Âë. 4.4.1.
4.4.36 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
2HNO3 + Ba(OH)2 ® Ba(NO3)2 + 2H2O
á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
Fe + H2SO4 ® FeSO4 + H2
¸÷ïõìå 25,2 g Þ 0,4 mol ÇÍO3, ôá ïðïßá åîïõäåôå-
1 mol äßíåé 1 mol
ñþíïíôáé áðü 0,2 mol Ba(OH)2.
224 g Þ 4 mol » ö = 0,4 mol
á. Éó÷ýåé n = c · V Þ 0,2 = c · 0,2 Þ c = 1 M.

668
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â. Ó÷çìáôßæïíôáé 0,2 mol Þ 0,2 · 261 = 52,2 g Üëáôïò 1 mol H2SO4 ìå 2 mol KOH 1 mol K2SO4
(íéôñéêïý âáñßïõ). ö = 0,04 mol 0,08 mol ö = 0,04 mol
Éó÷ýåé n = c · V Þ 0,04 = 2 · V Þ V = 0,02 L äéáëýìáôïò
4.4.37 ¸÷ïõìå 112 L áÝñéáò ÍÇ3 óå STP Þ 5 mol.
èåééêïý ïîÝïò.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ó÷çìáôßóôçêáí 0,04 mol Þ 0,04 · 174 = 6,96 g Ê2SÏ4.
Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4
1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol 4.4.43 Âë. 4.4.7.
ö = 2,5 mol 5 mol ö = 2,5 mol Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
á. Ãéá ôï Ç2SO4 éó÷ýåé n = c · V Þ 2,5 = 0,5 · V Þ V = 5 L. 2HÍO3 + Ìg(OH)2 ® Mg(NO3)2 + 2H2O
â. Ó÷çìáôßæïíôáé 2,5 mol èåééêïý áììùíßïõ. 1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,25 · 0,6 Þ n = 0,15 mol
4.4.38 Âë. 4.4.3.
Mg(OH)2.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
2 mol HNO3 1 mol Mg(OH2 1 mol Mg(NO3)2
Ìg + H2SO4 ® MgSO4 + H2
ö = 0,3 mol 0,15 mol ö = 0,15 mol
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,2 · 0,4 Þ n = 0,08 mol èåéé-
á. Éó÷ýåé n = c · V Þ 0,3 = c · 0,4 Þ c = 0,75 M.
êïý ïîÝïò ìå 0,08 mol Mg Þ 0,08 · 24 = 1,92 g Mg êáé
åêëýèçêáí 0,08 · 22,4 = 1,792 L áåñßïõ Ç2 (STP). â. Óôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé ðåñéÝ÷ïíôáé 0,15 mol
Þ 0,15/1 = 0,15 Ì Üëáôïò íéôñéêïý ìáãíçóßïõ.
4.4.39 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
4.4.44 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäå-
2HNO3 + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + 2H2O
ôÝñùóçò:
2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
HBr + KOH ® KBr + H2O
¸÷ïõìå n = c · V = 0,8 · 0,4 = 0,32 mol HNO3, ôá ïðïßá
1 mol ìå 1 mol
åîïõäåôåñþíïíôáé áðü 0,16 mol Ca(OH)2.
H áëëáãÞ ôïõ ÷ñþìáôïò ôïõ äåßêôç ìÜò äåß÷íåé ôç
4.4.40 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: óôéãìÞ ôçò åîïõäåôÝñùóçò.
H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,2 · 0,1 Þ n = 0,02 mol HBr.
1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol 1 mol HBr 1 mol KOH
¸÷ïõìå n = c · V = 0,2 · 1 = 0,2 mol NaOH, ôá ïðïßá ö = 0,02 mol 0,02 mol
åîïõäåôåñþíïíôáé áðü 0,1 mol H2SO4 êáé ó÷çìáôß-
Éó÷ýåé n = c · V Þ 0,02 = c · 0,05 Þ c = 0,4 M.
æïíôáé 0,1 mol Üëáôïò.
á. Áðáéôïýíôáé 0,1 · 98 = 9,8 g èåééêïý ïîÝïò. 4.4.45 Âë. 4.4.3.
â. Ó÷çìáôßæïíôáé 0,1 mol Þ 0,1 · 142 = 14,2 g Üëáôïò Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
(èåééêïý íáôñßïõ). HCl + NaOH ® NaCl + H2O
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
4.4.41 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaOH ðïõ áíôÝäñáóáí.
2HF + Ba(OH)2 ® BaF2 + 2H2O
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v óçìáßíåé üôé:
2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH
Aíôéäñïýí n = c · V Þ n = 0,4 · 0,5 Þ n = 0,2 mol HF.
m 8
Eîïõäåôåñþíïíôáé áðü 0,1 mol Ba(OH)2 êáé ó÷çìáôß- NaOH (Mr = 40): n = Þ n= Þ n = 0,2 mol
æïõí 0,1 mol öèïñéïý÷ïõ âáñßïõ. Mr 40
á. Éó÷ýåé n = c · V Þ 0,1 = 0,1 · V Þ V = 1 L, Üñá 1000 mL. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol NaOH
â. Ó÷çìáôßæïíôáé 0,1 mol Þ 0,1 · 175 = 17,5 g Üëáôïò. 250 mL äéáëýìáôïò ö = 0,5 mol
4.4.42 Âë. 4.4.7. 1 mol HCl ìå 1 mol NaOH äßíïõí 1 mol NaCl
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: ö = 0,5 mol 0,5 mol ö = 0,5 mol
H2SO4 + 2KOH ® K2SO4 + 2H2O ×ñçóéìïðïéÞèçêáí 0,5 mol Þ 0,5 · 22,4 = 11,2 L áå-
ñßïõ HCl êáé ó÷çìáôßóôçêáí 0,5 mol Þ 0,5 · 58,5 =
1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol
= 29,25 g NaCl.
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,16 · 0,5 Þ n = 0,08 mol
KOH. 4.4.46 Âë. 4.4.3.

669
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10,88 g NH3

H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
1 mol ìå 2 mol V 1,25
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaOH ðïõ áíôÝäñáóáí. Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10,88 g NH3
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w óçìáßíåé üôé: ö = 100 mL » 13,6 g NH 3
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH Áðáéôïýíôáé 100 mL äéáëýìáôïò.
m 100
ñ= ÞV= Þ V = 80 mL 4.4.50 Âë. 4.4.5.
V 1,25 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
m 8 H3ÑO4 + 3ÊOH ® Ê3PO4 + 3H2O
NaOH (Mr = 40): n = Þ n= Þ n = 0,2 mol
Mr 40 1 mol ìå 3 mol äßíïõí 1 mol
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol NaOH ö = 0,5 mol 1,5 mol ö = 0,5 mol
250 mL äéáëýìáôïò ö = 0,625 mol ÁíôÝäñáóáí 0,5 mol Þ 0,5 · 98 =49 g H3PO4.
1 mol H2SO4 ìå 2 mol NaOH Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 49 g H3PO4
ö = 0,3125 mol 0,625 mol 100 mL äéáëýìáôïò » ö = 12,25 g H3PO4
Áðáéôïýíôáé 0,3125 mol Þ 0,3125 · 98 = 30,625 g á. 12,25% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
H2SO4. â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,5 mol Þ 0,5 · 212 = 106 g K3PO4.
4.4.47 Âë. 4.4.5. 4.4.51 Âë. 4.4.9.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
H3ÑO4 + 3ÊOH ® Ê3PO4 + 3H2O HBr + ÍH3 ® NH4Br
1 mol ìå 3 mol äßíïõí 1 mol 1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
ö = 0,02 mol 0,06 mol ö = 0,02 mol ÁíôÝäñáóáí 8,1 g Þ 8,1/81 = 0,1 mol ÇÂr ìå 0,1 mol
ÁíôÝäñáóáí 0,02 mol Þ 0,02 · 98 =1,96 g H3PO4. NH3 êáé ðáñÞ÷èçóáí 0,1 mol NH4Br.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 19,6 g H3PO4 190
á. Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ · V = 0,1 · 0,082 · 300 Þ V
ö = 10 mL 1,96 g H 3PO4 760
á. Áðáéôïýíôáé 10 mL äéáëýìáôïò. = 9,84 L ÍÇ3.
â. ÐåñéÝ÷ïíôáé 0,02 mol öùóöïñéêïý êáëßïõ. â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,1 mol NH4Br.
4.4.48 Âë. 4.4.5. 4.4.52 Âë. 4.4.9.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
Fe + 2HBr ® FeBr2 + H2 H2SO4 + Na2CO3 ® Na2SO4 + CO2 ­ + H2O
1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol 1 mol åêëýåé 1 mol
2,5 mol ö = 5 mol » ö = 2,5 mol ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 1 · 0,6 Þ n = 0,6 mol H2SO4,
ÁíôÝäñáóáí 5 mol Þ 5 · 81 = 405 g HBr. ìå áðïôÝëåóìá íá åêëýïíôáé 0,6 mol áåñßïõ CO2.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20,25 g HBr Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ 4,92 · V = 0,6 · 0,082 · 320 Þ V =
ö = 2000 mL » 405 g HBr = 3,2 L CO2.
á. Áðáéôïýíôáé 2000 mL Þ 2 L äéáëýìáôïò. 4.4.53 Âë. 4.4.9.
â. Åêëýïíôáé 2,5 mol Þ 2,5 · 22,4 = 56 L Ç2. á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
4.4.49 Âë. 4.4.5. ÍH4Cl + NaOH ® NH3 + H2O + NaCl
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: 1 mol 1 mol åêëýåé 1 mol
H2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4 ö = 0,4 mol 16/40 = 0,4 mol ö = 0,4 mol
1 mol ìå 2 mol äßíïõí 1 mol â. ÁíôÝäñáóáí 0,4 mol NH4Cl.
0,4 mol ö = 0,8 mol ö = 0,8 mol ã. Åêëýèçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 22,4 = 89,6 L NH3 (STP).
ÁíôÝäñáóáí 0,8 mol Þ 0,8 · 17 =13,6 g NH3. ä. Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ 4,92 · V = 0,4 · 0,082 · 400 Þ
V = 16 L ÍÇ3.

670
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

4.4.54 Âë. 4.4.11. 2 mol H3ÑO4 3 mol Ca(OH)2 1 mol Ca3(PO4)2

Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: ö = 0,4 mol 0,6 mol ö = 0,2 mol
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2 ­ ÁíôÝäñáóáí 0,4 mol Þ 0,4 · 98 =39,2 g H3PO4.
1 mol åêëýåé 1 mol Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 39,2 g H3PO4
ÁíôÝäñáóáí 0,975 · 200 = 195 g Zn Þ 195/ 65 = 3 mol 100 mL äéáëýìáôïò » ö = 9,8 g
êáèáñïý Zn. á. 9,8% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
1 mol Zn åêëýåé 1 mol H 2 â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,2 mol Þ 0,2 · 310 = 62 g Ca3(PO4)2.
3 mol Fe » ö = 3 mol 4.4.58 Âë. 4.4.13.
Åêëýèçêáí 3 mol Þ 3 · 22,4 = 67,2 L Ç2 óå STP. á. ¸÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò êáé ó÷çìáôß-
4.4.55 Âë. 4.4.11. æïíôáé 0,4 mol NaCl.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: â. ¸÷ïõìå ðåñßóóåéá NaOH êáé ðñïêýðôïõí 0,4 mol
Fe + H2SO4 ® FeSO4 + H2 NaCl êáé 0,1 mol NaOH.
1 mol ìå 1 mol åêëýïõí 1 mol ã. ¸÷ïõìå ðåñßóóåéá HCl êáé ðñïêýðôïõí 0,4 mol
ö = 2 mol ö = 2 mol 2 mol NaCl êáé 0,2 mol HCl.
á. ÁíôÝäñáóáí 2 mol Þ 2 · 56 = 112 g êáèáñïý Fe. 4.4.59 Âë. 4.4.13.
Óôá 140 g äåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 112 g êáèáñïý Fe Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
100 g äåßãìáôïò ö = 80 g H2S + Ba(OH)2 ® BaS + 2H2O
¢ñá, 80% ç êáèáñüôçôá ôïõ óéäÞñïõ. 1 mol ìå 1 mol
n 2 Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ç2S ðïõ Ý÷ïõìå:
â. c = Þ c = Þ c = 4 M.
V 0 ,5 m 30 , 6
n= Þ n= Þ n = 0,9 mol
4.4.56 Âë. 4.4.7. Mr 34
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ba(ÏÇ)2 ðïõ Ý÷ïõìå:
H3ÑO4 + 3ÍaOH ® Na3PO4 + 3H2O m 153,9
n= Þ n= Þ n = 0,9 mol
ÁíôÝäñáóáí n = c · V Þ n = 0,6 · 0,3 Þ n = 0,18 mol Mr 171
H3PO4. ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
1 mol H3ÑO4 ìå 3 mol ÍaOH 1 mol Na3PO4 1 mol H2S ìå 1 mol Ba(OH)2
0,18 mol ö = 0,54 mol ö = 0,18 mol 0,9 mol ö = 0,9 mol
ÁíôÝäñáóáí 0,54 mol Þ 0,54 · 40 =21,6 g NaOH. ¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NaOH Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
ö = 270 mL 21,6 g NaOH 1 mol H2S äßíåé 1 mol BaS
á. ¢ñá, áðáéôïýíôáé 270 mL äéáëýìáôïò NaOH. 0,9 mol ö = 0,9 mol
0,18 18 Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,9 mol BaS Þ 0,9 · 169
â. c = = M » 0,3 Ì.
0,57 57 = 152,1 g BaS.
4.4.57 Âë. 4.4.7. 4.4.60 Âë. 4.4.13.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
2H3ÑO4 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O HBr + NaOH ® NaBr + H2O
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ca(OH)2 ðïõ áíôÝäñáóáí. 1 mol ìå 1 mol
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 11,1 g Ca(OH)2 Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇBr ðïõ Ý÷ïõìå:
m 11,1 m 16 , 2
Ca(OH)2 (Mr = 74): n = Þ n= Þ n = 0,15 mol n= Þ n= Þ n = 0,2 mol
Mr 74 Mr 81
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,15 mol Ca(OH)2 Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,6 mol

671
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

m 8 Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
n= Þ n= Þ n = 0,2 mol
Mr 40 1 mol HÍÏ3 äßíåé 1 mol ÊÍO3
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 0,3 mol ö = 0,3 mol
1 mol HBr ìå 1 mol NaOH Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,3 mol ÊNO3 ìå óõ-
n 0,3
0,2 mol ö = 0,2 mol ãêÝíôñùóç c = Þ c = Þ c = 0,075 M.
¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. V 4
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: 4.4.63 Âë. 4.4.15.
1 mol HBr äßíåé 1 mol NaBr Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
0,2 mol ö = 0,2 mol ÇNO2 + ÍH3 ® ÍÇ4ÍÏ2
á. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,2 mol Þ 0,2 · 104 = 1 mol ìå 1 mol
= 20,8 g ÍaBr. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇNO2 ðïõ Ý÷ïõìå:
â. Ç óõãêÝíôñùóç ôïõ NaBr óôï äéÜëõìá ðïõ ðñï- m 14 ,1
n= Þ n= Þ n = 0,3 mol
êýðôåé èá åßíáé c = n/V Þ c = 0,2/0,4 Þ c = 0,5 Ì. Mr 47
4.4.61 Âë. 4.4.15. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôçò ÍÇ3 ðïõ Ý÷ïõìå:
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: V 4 , 48
n= Þ n= Þ n = 0,2 mol (STP)
Ç2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O 22,4 22, 4
1 mol ìå 1 mol ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ç2SO4 ðïõ Ý÷ïõìå: 1 mol HNO2 ìå 1 mol NH3
n = c · V = 0,5 · 0,2 = 0,1 mol 0,3 mol ö = 0,3 mol > 0,2 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ba(ÏÇ)2 ðïõ Ý÷ïõìå: ¢ñá, Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá ÇÍÏ2.
n = c · V = 2 · 0,05 = 0,1 mol Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 1 mol HÍÏ2 ìå 1 mol NÇ3 äßíïõí 1 mol NH4ÍO2
1 mol H2SO4 ìå 1 mol Ba(OH)2 ö = 0,2 mol 0,2 mol ö = 0,2 mol
0,1 mol ö = 0,1 mol á. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,2 mol Þ 0,2 · 64 =
¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. = 12,8 g Üëáôïò NH4NO2.
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: â. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,3 - 0,2 = 0,1 mol
1 mol H2SO4 äßíåé 1 mol BaSO4 HNO2 Þ 0,1 · 2 = 0,05 M HNO2 êáé 0,2 : 2 = 0,1 M
0,1 mol ö = 0,1 mol NH4NO2.
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,1 mol BaSO4 ìå óõ- 4.4.64 Âë. 4.4.15.
n 0,1 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
ãêÝíôñùóç c = Þ c = Þ c = 0,4 M BaSO4.
V 0,25 ÇCN + NaOH ® NaCN + H2O
4.4.62 Âë. 4.4.15. 1 mol ìå 1 mol
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇCN ðïõ Ý÷ïõìå:
ÇNO3 + KOH ® KNO3 + H2O n = c · V = 0,4 · 0,4 = 0,16 mol
1 mol ìå 1 mol Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇNO3 ðïõ Ý÷ïõìå: n = c · V = 2 · 0,1 = 0,2 mol
n = c · V = 0,3 · 1 = 0,3 mol ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ KÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå: 1 mol HCN ìå 1 mol NaOH
n = c · V = 0,1 · 3 = 0,3 mol 0,16 mol ö = 0,16 mol < 0,2 mol
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: ¢ñá Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá NaOÇ.
1 mol HNO3 ìå 1 mol KOH Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
0,3 mol ö = 0,3 mol 1 mol HCN ìå 1 mol NaÏÇ äßíïõí 1 mol NaCÍ
¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. 0,16 mol ö = 0,16 mol ö = 0,16 mol

672
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,2 - 0,16 = 0,04 1 mol NÇ4Cl ìå 1 mol NaOH
n 0,04 0,1 mol ö = 0,1 mol > 0,08 mol
mol ÍaOH ìå óõãêÝíôñùóç c = Þ c = Þ c = 0,08
V 0,5 ¢ñá, Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá NH4Cl.
M êáé 0,16 mol NaCN ìå óõãêÝíôñùóç c = n.V Þ c = Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
0,16 1 mol NH4Cl 1 mol NaÏÇ 1 mol NaCl 1 mol NH3
= Þ c = 0,32 Ì.
0,5 ö = 0,08 mol 0,08 mol ö = 0,08 mol ö = 0,08 mol
4.4.65 á. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá ìðïñåß íá Ý÷ïõìå: Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,1 - 0,08 = 0,02 mol
1ç ðåñßðôùóç: 0,02
NH4Cl ìå óõãêÝíôñùóç = 0,05 M, 0,08 mol NH3
Üëáò ÊBr áí Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò 0,4
áíôéäñþíôùí. 0,08
ìå óõãêÝíôñùóç = 0,2 Ì êáé 0,08 mol ÍaCl ìå
2ç ðåñßðôùóç: 0,4
Üëáò KBr êáé ïîý HBr, áí õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá ïîÝïò 0,08
óõãêÝíôñùóç = 0,2 Ì.
HBr. 0,4
3ç ðåñßðôùóç: 4.4.67 Âë. 4.4.15.
Üëáò KBr êáé âÜóç ÊÏÇ, áí õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá âÜóçò Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
ÊÏÇ.
ÇClO + NaOH ® NaClO + H2O
â. Âë. 4.4.15.
1 mol ìå 1 mol
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇClO ðïõ Ý÷ïõìå:
ÇBr + KOH ® KBr + H2O
n = c · V = 0,2 · 1 = 0,2 mol
1 mol ìå 1 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇBr ðïõ Ý÷ïõìå:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 g Þ 0,02 mol
n = c · V = 0,1 · 0,2 = 0,02 mol
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,2 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ KÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
n = c · V = 0,1 · 0,3 = 0,03 mol
1 mol HClÏ ìå 1 mol NaOH
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
0,2 mol ö = 0,2 mol
1 mol HBr ìå 1 mol KOH
¢ñá, Ý÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò.
0,02 mol ö = 0,02 mol < 0,03 mol
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
¢ñá, Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá KOÇ.
1 mol HClO äßíïõí 1 mol NaClO
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
0,2 mol ö = 0,2 mol
1 mol HBr ìå 1 mol KÏÇ äßíïõí 1 mol KBr
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,2 mol NaClO ìå óõ-
0,02 mol ö = 0,02 mol ö = 0,02 mol ãêÝíôñùóç 0,2/2 = 0,1 M NaClO.
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,03 - 0,02 = 0,01 mol
KOH, ìå óõãêÝíôñùóç 0,01/0,5 = 0,02 M êáé 0,02 mol
4.4.68 Âë. 4.4.15.
KBr, ìå óõãêÝíôñùóç 0,02/0,5 = 0,04 Ì. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
ÇNO3 + NH3 ® NH4NO3
4.4.66 Âë. 4.4.15.
1 mol ìå 1 mol
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇNO3 ðïõ Ý÷ïõìå:
NÇ4Cl + NaOH ® NaCl + NH3 ­ + H2O
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 25,2 g Þ 0,4 mol
1 mol ìå 1 mol
200 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,8 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NÇ4Cl ðïõ Ý÷ïõìå:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôçò ÍÇ3 ðïõ Ý÷ïõìå:
n = c · V = 0,5 · 0,2 = 0,1 mol
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1,36 g NH3
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
m 100
n = c · V = 0,4 · 0,2 = 0,08 mol ñ= ÞV= Þ V = 80 mL
V 1,25
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:

673
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

m 1,36 NH3 + HCl ® NH4Cl

NH3 (Mr = 17): n = Þ n= Þ n = 0,08 mol
Mr 17 4 mol äßíïõí 4 mol
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,08 mol NH3 á. ÁíôÝäñáóáí 2 mol Í2.
400 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,4 mol â. Ó÷çìáôßóôçêáí 4 mol Þ 4 · 53,5 = 214 g NH4Cl.
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 4.4.72 Âë. 4.4.17.
1 mol HÍÏ3 ìå 1 mol ÍH3 ¸÷ïõìå 32,4 g Þ 32,4:81 = 0,4 mol ÇÂr.
0,8 mol ö = 0,8 mol > 0,4 mol ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
¢ñá Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá ÇÍÏ3. 2HBr + K2CO3 ® 2KBr + CO2 ­ + H2O
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: 0,4 mol åêëýïõí 0,2 mol
1 mol HÍÏ3 ìå 1 mol ÍÇ3 äßíïõí 1 mol ÍÇ4ÍÏ3 CO2 + 2NaOH ® Na2CO3 + H2O
ö = 0,4 mol 0,4 mol ö = 0,4 mol 0,2 mol ìå 0,4 mol
ËáìâÜíïõìåõðüøçüôéïôåëéêüò üãêïò åßíáé1 L êáéâñß- á. Åêëýèçêáí 0,2 mol Þ 0,2 · 22,4 = 4,48 L CO2.
óêïõìå üôé óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,8 - 0,4 = 0,4
â. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ ÍaOH Ý÷ïõìå c = = 0,2 M.
= 0,4 mol HÍÏ3 ìå óõãêÝíôñùóç 0,4/1 = 0,4 M êáé 0,4 2
mol ÍÇ4ÍÏ3 ìå óõãêÝíôñùóç 0,4/1 = 0,04 Ì.
4.4.73 Âë. 4.4.17.
4.4.69 ¸óôù x L äéáëýìáôïò HBr, Üñá 2x mol HBr ¸÷ïõìå 21,2 g Þ 21,2 : 106 = 0,2 mol Na2CO3.
êáé 2x L äéáëýìáôïò NaOH, Üñá 4x mol ÍaÏÇ.
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
2HBr + Na2CO3 ® 2NaBr + CO2 ­ + H2O
ÇBr + NaOH ® NaBr + H2O
0,2 mol åêëýïõí 0,2 mol
¸÷ïõìå ðåñßóóåéá NaOH êáé áðü ôïí óôïé÷åéïìå-
CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + H2O
ôñéêü õðïëïãéóìü âñßóêïõìå üôé ç óýóôáóç ôïõ
2 2 0,2 mol ìå 0,2 mol äßíïõí 0,2 mol
ôåëéêïý äéáëýìáôïò åßíáé M NaBr êáé M NaOH. á. Ió÷ýåé: n = c · V Þ 0,2 = c · 0,2 Þ c = 1 M Ca(OH)2.
3 3
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,2 mol Þ 0,2 · 100 = 20 g CaCO3.
4.4.70 ¸óôù x L äéáëýìáôïò ÇCl (Ý÷ïõìå 2x mol
HCl) êáé y L äéáëýìáôïò ÍaOH (Ý÷ïõìå 4y mol NaOH). 4.4.74 Âë. 4.4.17.
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: ¸÷ïõìå 260 g Þ 260/65 = 4 mol Zn.
ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
Åöüóïí óôï ôåëéêü äéÜëõìá ðåñéÝ÷åôáé HCl, èá Zn + H2SO4 ® ZnSO4 + H2
õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá HCl. 4 mol äßíïõí 4 mol êáé 4 mol
ÅðïìÝíùò: ZnSO4 + BaCl2 ® BaSO4 + ZnCl2
1 mol HCl ìå 1 mol NaOH äßíïõí 1mol NaCl 4 mol äßíïõí 4 mol
ö = 4y mol 4y mol ö = 4y mol á. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ H2SO4 Ý÷ïõìå c = 4/20 = 0,2 M.
Èá éó÷ýåé ãéá ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ HCl óôï äéÜëõìá â. Åêëýèçêáí 4 mol Þ 4 · 22,4 = 89,6 L H2 óå STP.
2x - 4y ã. Ó÷çìáôßóôçêáí 4 mol Þ 4 · 233 = 932 g BaSO4.
ðïõ ðñïêýðôåé: 0,5 = Þ x + y = 4x - 8y Þ 9y =
x+y 4.4.75 Âë. 4.4.17.
= 3x Þ x = 3y, Üñá ç áíáëïãßá åßíáé x : y = 3 : 1. V 4,48
¸÷ïõìå 4,48 L Þ n = Þn= Þ n = 0,2 mol Ç2.
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá Ý÷ïõìå 4y mol NaCl, Üñá 22,4 22,4
4y : 4y = 1 M NaCl ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
4.4.71 Âë. 4.4.17. H2 + Cl2 ® 2HCl
¸÷ïõìå 134,4 L Þ 134,4 : 22,4 = 6 mol Ç2. 0,2 mol äßíïõí 0,4 mol
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: 2HCl + Na2CO3 ® 2NaCl + CO2 ­ + H2O
3H2 + N2 ® 2NH3 ­ 0,4 mol åêëýïõí 0,2 mol
6 mol ìå 2 mol åêëýïõí 4 mol CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + H2O
0,2 mol äßíïõí 0,2 mol

674
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

á. Åêëýèçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 22,4 = 8,96 L ÇCl (STP). 4.4.79 Âë. 4.4.21.
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,2 mol Þ 0,2 · 100 = 20 g éæÞìáôïò 8
¸÷ïõìå ìåßãìá 8 g Þ = 0,2 mol NaOH êáé 11,2 g Þ
áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ (CaCO3). 40
4.4.76 Âë. 4.4.19. 11,2
= 0,2 mol KOH.
¸óôù á mol (NH4)2CO3. 56
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
(NH4)2CO3 + 2KOH ® Ê2CÏ3 + 2NH3 + 2H2O ÇÍO3 + NaOH ® NaÍÏ3 + H2O
á mol åêëýïõí 2á mol 0,2 mol ìå 0,2 mol
NH3 + HI ® NH4I ÇÍO3 + ÊOH ® ÊÍÏ3 + H2O
2á mol äßíïõí 2á mol 0,2 mol ìå 0,2 mol
NH4I + AgNO3 ® AgI + NH4NO3 ÁðáéôÞèçêáí 0,2 + 0,2 = 0,4 mol Þ 25,2 g HÍÏ3.
2á mol äßíïõí 2á mol 4.4.80 Âë. 4.4.21.
Èá éó÷ýåé: 2á = 94 : 235 Þ á = 0,2 mol. Áñ÷éêÜ åß÷áìå ¸÷ïõìå ìåßãìá 14,8 g Þ 14,8 : 74 = 0,2 mol Ca(OH)2
0,2 mol Þ 0,2 · 96 = 19,2 g Üëáôïò (NH4)2CO3. m 5,6
êáé 5,6 g Þ n = Þn= Þ n = 0,1 mol KOH.
4.4.77 á. Âë. 4.4.19. Mr 56
¸óôù á mol Zn. Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: Ç2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSÏ4 + 2H2O
Zn + H2SO4 ® ZnSO4 + H2 0,2 mol ìå 0,2 mol
á mol åêëýïõí á mol Ç2SO4 + 2ÊOH ® Ê2SÏ4 + 2H2O
H2 + Cl2 ® 2HCl 0,05 mol ìå 0,1 mol
á mol äßíïõí 2á mol ÁðáéôÞèçêáí 0,2 + 0,05 = 0,25 mol Þ 0,25 · 98 = 24,5 g
2HCl + Na2S ® 2NaCl + H2S H2SO4.
2á mol äßíïõí 2á mol 4.4.81 Âë. 4.4.21.
Èá éó÷ýåé: 2á = 5,376 : 22,4 Þ á = 0,12 mol. Áñ÷éêÜ åß- m 8,1
¸÷ïõìå ìåßãìá 8,1 g Þ n = Þn= Þ n = 0,1 mol
÷áìå 0,12 mol Þ 0,12 · 65 = 7,8 g Zn. Mr 81
â. ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: m 7,3
HBr êáé 7,3 g Þ n = Þn= Þ n = 0,2 mol HCl.
ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O Mr 36,5
Åêëýèçêáí 2á = 0,24 mol HCl, Üñá ç ìéóÞ ðïóüôçôá Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
åßíáé 0,12 mol ðïõ åîïõäåôåñþíïíôáé áðü 0,12 mol
2ÇBr + Ca(OH)2 ® CaBr2 + 2H2O
NaOH. Èá éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,12 = 1 · V Þ V = 0,12 L.
0,1 mol 0,05 mol 0,05 mol
4.4.78 Âë. 4.4.19. 2ÇCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2H2O
¸óôù á mol NH4Cl. 0,2 mol 0,1 mol 0,1 mol
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: ÁðáéôÞèçêáí 0,05 + 0,1 = 0,15 mol Ca(OH)2 êáé ó÷ç-
NÇ4Cl + KOH ® KCl + NH3 ­ + H2O ìáôßóôçêáí 0,05 mol CaBr2 êáé 0,1 mol CaCl2.
á mol åêëýïõí á mol á. n = c · V Þ 0,15 = c · 0,4 Þ c = 0,375 M Ca(OH)2.
2NH3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4 â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,05 · 200 g CaBr2 êáé 0,1 · 111 =
á mol ìå 0,5á mol äßíïõí 0,5á mol = 11,1 g CaCl2.
(NH4)2SO4 + BaCl2 ® BaSO4¯ + 2NH4Cl 4.4.82 Âë. 4.4.21.
0,5á mol äßíïõí 0,5á mol 22,4
Èá éó÷ýåé: 0,5á = 4 Þ á = 8 mol. ¸÷ïõìå ìåßãìá 22,4 g Þ = 0,4 mol ÊOH êáé 16 g Þ
56
á. Áñ÷éêÜ åß÷áìå 8 mol Þ 8 · 53,5 = 428 g ÍÇ4Cl. 16
= 0,4 mol KOH.
â. Ãéá ôï Ç2SO4 éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,5 · 8 = 2 · V Þ V = 2 L 40
Þ V = 2000 mL. Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:

675
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

NÇ4Cl + KOH ® KCl + NH3 ­ + H2O Ç3PO4 + 3KOH ® K3PO4 + 3H2O

0,4 mol äßíïõí 0,4 mol â mol ìå 3â mol
NÇ4Cl + ÍaOH ® NaCl + NH3 ­ + H2O ÁðáéôÞèçêáí (2á + 3â) mol KOH êáé ó÷çìáôßóôçêáí
0,4 mol äßíïõí 0,4 mol á mol K2SO4. Ió÷ýåé:
Åêëýèçêáí 0,4 + 0,4 = 0,8 mol Þ 0,8 · 22,4 = 179,2 L 61, 6
2á + 3â = Þ 2á + 3â = 1,1 (2)
NH3. 56
4.4.83 Âë. 4.4.21. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå:
m 11,6 á = 0,1 êáé â = 0,3
¸÷ïõìå ìåßãìá 11,6 g Þ n = Þn= Þ n = 0,2
Mr 58 á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,1 · 98 = 9,8 g H2SO4
m 11,2 êáé 0,3 · 98 = 29,4 g H3PO4.
mol Ìg(OH) 2 êáé 11,2 g Þ n = Þ n= Þn= â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,1 mol Þ 0,1 · 174 = 17,4 g K2SO4.
Mr 56
= 0,2 mol KOH. 4.4.86 Âë. 4.4.23.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: ¸óôù á mol Mg(OH)2 êáé â mol NaOH.
2ÇCl + Mg(OH)2 ® MgCl2 + 2H2O Éó÷ýåé: 58á + 40â = 13,8 (1)
0,4 mol 0,2 mol 0,2 mol Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
ÇCl + ÊOH ® ÊCl + H2O 2HBr + Mg(OH)2 ® MgBr2 + 2H2O
0,2 mol 0,2 mol 0,2 mol 2á mol á mol á mol
ÁðáéôÞèçêáí 0,4 + 0,2 = 0,6 mol HCl êáé ó÷çìáôßóôç- ÇBr + NaOH ® NaBr + H2O
êáí 0,2 mol MgCl2 êáé 0,2 mol KCl. â mol ìå â mol
á. n = c · V Þ 0,6 = 3 · V Þ V = 0,2 L äéáëýìáôïò HCl. ÁðáéôÞèçêáí 2á + â mol ÇBr êáé ó÷çìáôßóôçêáí á
â. Ôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷åé üãêï 0,8 + 0,2 = 1 L, Üñá mol MgBr2. Ió÷ýåé:
ïé æçôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò ôùí áëÜôùí ðïõ ðåñéÝ- á = 18,4/184 Þ á = 0,1. Áðü ôç ó÷Ýóç (1) âñßóêïõìå
÷ïíôáé óå áõôü åßíáé 0,2 M KCl êáé 0,2 M MgCl2. üôé â = 0,2.
4.4.84 Âë. 4.4.21. á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,1 · 58 = 5,8 g Mg(OH)2
êáé 0,2 · 40 = 8 g NaOH.
á. ¸÷ïõìå ìåßãìá 2x mol KOH êáé x mol NaOH, Üñá
èá éó÷ýåé: 112x + 40x = 15,2 Þ x = 0,1. Óôï ìåßãìá èá â. ÁíôÝäñáóáí 2 · 0,1 + 0,2 = 0,4 mol Þ 32,4 g ÇBr.
õðÜñ÷ïõí 0,2 mol KOH êáé 0,1 mol NaOH. 4.4.87 Âë. 4.4.23.
â. Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åß- ¸óôù á mol KOH êáé â mol NaOH.
íáé: Éó÷ýåé: 56á + 40â = 36 (1)
Ç2SO4 + 2KOH ® K2SO4 + 2H2O Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
0,1 mol ìå 0,2 mol HCl + KOH ® KCl + H2O
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O á mol ìå á mol
0,05 mol ìå 0,1 mol ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O
ÁðáéôÞèçêáí 0,1 + 0,05 = 0,15 mol H2SÏ4. Èá éó÷ýåé: â mol ìå â mol
n = c · V Þ 0,15 = 4 · V Þ V = 0,0375 L Þ V = 37,5 mL äéá- ÁðáéôÞèçêáí á + â mol ÇCl. Ió÷ýåé ãéá ôï äéÜëõìá
ëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò. ôïõ HCl: n = c · V Þ á + â = 1,4 · 0,5 Þ á + â = 0,7 (2)
4.4.85 Âë. 4.4.23. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå á = 0,5 êáé â =
¸óôù á mol H2SO4 êáé â mol H3PO4. = 0,2. ÅðïìÝíùò óôï áñ÷éêü ìåßãìá èá Ý÷ïõìå 28 g
Éó÷ýåé: 98á + 98â = 39,2 Þ á + â = 0,4 (1) KOH êáé 8 g NaOH.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: 4.4.88 Âë. 4.4.23.
Ç2SO4 + 2ÊOH ® Ê2SO4 + 2H2O ¸óôù á mol Ca(OH)2 êáé â mol Ba(OH)2.
á mol ìå 2á mol á mol Éó÷ýåé: 74á + 171â = 83,2 (1)
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:

676

H2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2H2O
á mol ìå á mol
H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O
â mol ìå â mol
ÁðáéôÞèçêáí á + â mol H2SO4. Ió÷ýåé ãéá ôï äéÜëõìá
ôïõ H2SO4: n = c · V Þ á + â = 2 · 0,3 Þ á + â = 0,6 (2)
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå á = 0,2 êáé â =
= 0,4. Ôá æçôïýìåíá g ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìá-
ôïò èá åßíáé 74 · 0,2 =14,8 g Ca(OH) 2 êáé 0,4 · 171 =
= 68,4 g Ba(OH) 2.
4.4.89 Âë. 4.4.23.
¸óôù á mol HCl êáé â mol H2S.
Éó÷ýåé: á + â = 8,96 : 22,4 Þ á + â = 0,4 (1)
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
ÇCl + NaOH ® NaCl + H2O
á mol ìå á mol á mol
Ç2S + 2NaOH ® Na2S + 2H2O
â mol ìå 2â mol â mol
ÁðáéôÞèçêáí á + 2â mol NaOH êáé ó÷çìáôßóôçêáí á
mol NaCl êáé â mol Na2S. Ió÷ýåé ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ
NaOH: n = c · V Þ á + 2â = 0,5 · 1,4 Þ á + 2â = 0,7 (2)
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå
á = 0,1 êáé â = 0,3
á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 2,24 L HCl êáé 6,72 L H2S.
â. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 3,65 g HCl êáé 10,2 g
H2S.
ã. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,1 mol ÍaCl Þ 0,1 · 58,5 = 5,85 g
NaCl êáé 0,3 mol Þ 0,3 · 78 = 23,4 Na2S.
4.4.90 ¸óôù á mol HNO3 êáé á mol H2SO4.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
ÇNO3 + NaOH ® NaNO3 + H2O
á mol ìå á mol á mol
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
á mol ìå 2á mol á mol
ÁðáéôÞèçêáí 3á mol NaOH êáé ó÷çìáôßóôçêáí á
mol NaÍÏ3 êáé á mol Na2SÏ4. Ió÷ýåé ãéá ôï äéÜëõìá
ôïõ NaOH: n = c · V Þ 3á = 1,5 · 2 Þ á = 1.
á. 1 mol Þ 63 g HNO3 êáé 1 mol Þ 98 g H2SO4.
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 1 mol Þ 85 g NaNO3 êáé 1 mol Þ
142 g Na2SO4.
ã. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
2HÍO3 + Âa(OH)2 ® Âa(ÍÏ3)2 + 2H2O
1 mol ìå 0,5 mol
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4
H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O
1 mol ìå 1 mol
ÁðáéôÞèçêáí 0,5 + 1 = 1,5 mol Ba(OH)2.
4.4.91 ¸óôù á mol Fe êáé á mol Zn.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
á mol ìå 2á mol á mol á mol
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
á mol ìå 2á mol á mol á mol
ÁðáéôÞèçêáí 4á mol HCl, ó÷çìáôßóôçêáí á mol
FeCl2, á mol ZnCl2 êáé åêëýèçêáí 2á mol H2.
Ió÷ýåé ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ HCl:
n = c · V Þ 4á = 0,8 · 4 Þ á = 0,8
á. 0,8 mol Þ 0,8 · 56 = 44,8 g Fe êáé 0,8 mol Þ 0,8 · 65 =
= 52 g Zn.
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,8 mol Þ 0,8 · 127 = 101,6 g FeCl2
êáé 0,8 mol Þ 0,8 · 136 = 108,8 g ZnCl2.
ã. Åêëýèçêáí 2 · 0,8 · 22,4 = 35,84 L H2 óå STP.
4.4.92 ¸óôù á mol Na2SO4 êáé 2á mol K2SO4.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
Na2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2NaOH
á mol ìå á mol á mol
K2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2KOH
2á mol ìå 2á mol 2á mol
ÁðáéôÞèçêáí 3á mol Ba(OH)2 êáé ó÷çìáôßóôçêáí 3á
mol BaSÏ4. Ió÷ýåé ãéá ôï ßæçìá ôïõ Âa(OH)2:
3á = 139,8/233 Þ 3á = 0,6 Þ á = 0,2
á. 0,2 mol Þ 0,2 · 142 = 28,4 g Na2SO4 êáé 0,4 mol Þ
0,4 · 174 = 69,6 g Ê2SO4.
â. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ Ba(OH)2 éó÷ýåé:
n = c · V Þ 3 · 0,2 = c · 2 Þ c = 0,3M
4.4.93 1o ìÝñïò: 0,4 mol H2SO4. Ðñáãìáôïðïé-
åßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
0,4 mol äßíïõí 0,4 mol
Ó÷çìáôßæïíôáé 0,4 · 142 = 56,8 g Na2SO4.
2o ìÝñïò: 0,4 mol H2SO4. ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò
ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé:
Ç2SO4 + CaCO3 ® CaSO4 + CO2 ­ + H2O
0,4 mol äßíïõí 0,4 mol
CO2 + Mg(OH)2 ® MgCO3 + 2H2O
0,4 mol äßíïõí 0,4 mol
Ó÷çìáôßóôçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 84 = 33,6 g MgCO3.
677
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

3o ìÝñïò: ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ðïõ ðñáãìáôï- Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4

ðïéïýíôáé: á + 2â
mol ìå (2á + â) mol
Ç2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2HCl 2
0,4 mol äßíïõí 0,8 mol Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò éó÷ýåé:
HCl + KOH ® KCl + H2O á + 2â
n=c·V Þ = 2,5 · 0,2 Þ á + 2â = 1 (2)
¸÷ïõìå 0,8 mol HCl êáé õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ 2
ÊÏÇ. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå üôé á = 0,2 êáé
Ðåñéåêôéêüôçôá 2,24% w/v óçìáßíåé üôé: â = 0,4.
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2,24 g Þ 0,04 mol á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,2 · 74 = 14,8 g Ca(OH)2
1000 mL äéáëýìáôïò ö = 0,4 mol êáé 0,4 · 40 = 16 g NaOH.
Óõíåðþò, Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá HCl. â. ÁíôÝäñáóáí 2á + â = 2 · 0,2 + 0,4 = 0,8 mol NH4Cl
Ôá 0,4 mol KOH áíôéäñïýí ìå 0,4 mol HCl êáé äßíïõí êáé èá éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,8 = c · 0,5 Þ c = 1,6 M.
0,4 mol KCl. Âñßóêïõìå óôï ôåëéêü äéÜëõìá 0,4 M HCl ã. Åêëýèçêáí 2á + â = 0,8 mol NH3 Þ 0,8 · 22,4 = 17,92
êáé 0,4 M KCl. L (STP).
4.4.94 ¸óôù á mol ÊOH êáé â mol NaOH. 4.4.96 ¸óôù á mol HCl êáé â mol H2SO4 óôá 0,5 L
Éó÷ýåé: 56á + 40â = 26,4 (1) ôïõ äéáëýìáôïò ôùí äýï ïîÝùí. Èá éó÷ýåé:
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: á + â = 0,4 · 0,5 Þ á + â = 0,2 (1)
NH4Cl + ÊÏÇ ® ÊCl + NH3­ + H2O Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
á mol á mol á mol 2HCl + Na2CO3 ® 2NaCl + CO2­ + H2O
NH4Cl + NaOH ® NaCl + NH3­ + H2O á mol åêëýïõí 0,5á mol
â mol â mol â mol H2SO4 + Na2CO3 ® Na2SO4 + CO2­ + H2O
ÁíôÝäñáóáí á + â mol NH4Cl êáé ðáñÞ÷èçóáí á + â â mol åêëýïõí â mol
mol NH3. Åêëýèçêáí 0,5á + â mol CO2.
Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4 CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + H2O
á+â 0,5á + â mol ìå 0,5á + â mol
mol ìå (á + â) mol
2 Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ Ca(OH)2 éó÷ýåé:
Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,5á + â = 0,3125 · 0,4 Þ á + 2â = 0,25 (2)
á+â Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå üôé á = 0,15 êáé
n=c·V Þ = 1,25 · 0,2 Þ á + â = 0,5 (2)
2 â = 0,05. Ïé æçôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò èá åßíáé
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå üôé á = 0,4 êáé 0,15/2 = 0,3 M HCl êáé 0,05/0,5 = 0,1 M H2SO4.
â = 0,3. 4.4.97 ¸óôù á mol H2SO4 êáé â mol H3PO4 óôï
á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,4 · 56 = 22,4 g ÊÏÇ êáé ôåëéêü äéÜëõìá üãêïõ 0,5 L ðïõ ó÷çìáôßóôçêå áðü
0,3 · 40 = 12 g NaOH. ôçí áíÜìåéîç.
â. ÁíôÝäñáóáí á + â = 0,5 mol Þ 0,5 · 53,5 = 26,75 g Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
NH4Cl. H2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2H2O
4.4.95 ¸óôù á mol Ca(OH)2 êáé â mol NaOH. á mol ìå á mol
Éó÷ýåé: 74á + 40â = 30,8 (1). 2H3PO4 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: 2 mol ìå 3 mol
2NH4Cl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2NH3­ + 2H2O 3â
â mol ìå ö = mol
2á mol á mol 2á mol 2
NH4Cl + NaOH ® NaCl + NH3­ + H2O á + 3â
ÁíôÝäñáóáí mol Ca(OH)2.
â mol â mol â mol 2
ÁíôÝäñáóáí 2á + â mol NH4Cl êáé ðáñÞ÷èçóáí 2á + â Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ Ca(OH)2 éó÷ýåé:
mol NH3.

678
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

á + 3â 3 2 x 15
n=c·V Þ = 1,6 · 0,5 Þ 2á + 3â = 1,6 (1) Ïðüôå ðñïêýðôåé: = Þ 7,5y = 4x Þ = .
2 2x 2,5y y 8
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
4.4.102 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
Ç2SO4: c1 · V1 = á Þ 1 · 0,2 = á Þ á = 0,2 (2)
2HClO + Ba(OH)2 ® Ba(ClO)2 + 2H2O
Áðü ôç ó÷Ýóç (2) âñßóêïõìå â = 0,4 mol.
2 mol 1 mol 1 mol
Ç3PO4: c2 · V2 = â = 0,4 Þ x · 0,3 = 0,4 Þ x = 4/3.
ö = 0,4 mol ö = 0,2 mol 0,2 mol
4.4.98 ¼ìïéá ìå ôçí ðñïçãïýìåíç Üóêçóç âñß- á. Óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol HClO
óêïõìå: Þ 0,4 · 52,5 = 21 g, Üñá 10,5 g HClO óôá 100 mL ôïõ
á. c2 = 0,5 M. äéáëýìáôïò. Ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé
â. Ä3: NaOH c = 0,4 M êáé KOH c = 0,4 M. 10,5% w/v.
4.4.99 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäå- â. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ Ba(OH)2 éó÷ýåé:
ôÝñùóçò: n 0,2
c= Þ c= Þ c = 0,25 M
H2SO4 + 2ÌOH ® Ì2SO4 + 2H2O V 0,8
á mol ìå 2á mol 4.4.103 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
8 HF + NaOH ® NaF + H2O
Ãéá ôï ÌÏÇ éó÷ýåé: 2á = (1).
Mr 1 mol 1 mol 1 mol
Ãéá ôï Ç2SO4 Ý÷ïõìå: ö = 2 mol ö = 2 mol 2 mol
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9,8 g Þ 0,1 mol á. Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol HF Þ 2 ·
Èá éó÷ýåé: á = 0,1 mol. · 40 = 80 g, Üñá 20 g HF óôá 100 mL ôïõ äéáëýìáôïò.
Áðü ôç ó÷Ýóç (1) ðñïêýðôåé Mr = 40 Þ Ár + 16 + 1 = 40 Ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 20% w/v.
Þ Ar = 23. â. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ NaOH éó÷ýåé:
n 2
4.4.100 ¸÷ïõìå 43,2 g Þ 0,4 mol N2O5 ôá ïðïßá c= Þ c= Þ c = 10 M
áíôéäñïýí ìå ôï íåñü êáé äßíïõí 0,8 mol HNO3, V 0,2
óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç: 4.4.104 Ôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá Ý÷åé c = 0,2 M.
Í2Ï5 + Ç2O ® 2ÇÍÏ3 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: HCl + NaOH ® NaCl + H2O
2HÍÏ3 + CaÏ ® Ca(ÍO3)2 + H2O 1 mol 1 mol
2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol 0,1 mol ö = 0,1 mol
0,8 mol ö = 0,4 mol ö = 0,4 mol Óôá 800 mL äéáëýìáôïò NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol Þ
á. Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol CaO Þ 4 g NaOH. ¢ñá, ç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 0,5% w/v ãéá
0,4 · 56 = 22,4 g CaO. ôï äéÜëõìá.
Ç ìÜæá ôùí 400 mL äéáëýìáôïò åßíáé m = 1,25 · 400 =
4.4.105 Áðü ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí
= 500 g. H æçôïýìåíç % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéá-
âñßóêïõìå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò
ëýìáôïò èá åßíáé 22,4/5 = 4,48% w/w.
ßóç ìå 3,2 Ì, Üñá ðåñéÝ÷ïíôáé 1,6 mol NaOH.
â. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 164 = 65,6 g
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
Ca(NO3)2.
ö = 0,8 mol 1,6 mol
4.4.101 Ðñáã ìáôïðïéåßôáé ç á íôßäñáóç Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò éó÷ýåé:
åîïõäåôÝñùóçò:
n = c · V Þ 0,8 = 3,2 · V Þ V = 0,25 L
3H2SO4 + 2Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + 6H2O
¸÷ïõìå 2x mol H2SO4 êáé 2,5y mol Al(OH)3 ðïõ áíôé-
4.4.106 Áðü ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí
âñßóêïõìå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò
äñïýí ðëÞñùò ìåôáîý ôïõò.
ßóç ìå 2,2 Ì, Üñá ðåñéÝ÷ïíôáé 2,2x mol HBr óôá x L äéá-
3 mol H2SO4 áíôéäñïýí ìå 2 mol Al(OH)3
ëýìáôïò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝ-
2x mol H2SO4 » 2,5y mol Al(OH)3 ñùóç.

679
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

2ÇBr + Mg(OH)2 ® MgBr2 + 2H2O Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 31,5 g HNO3
Èá õðïëïãßóïõìå ôá mol ôïõ Mg(OH)2: 100 mL äéáëýìáôïò ö = 7,875 g
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 5,104 g Þ 0,088 ¢ñá, ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 7,875% w/v.
mol Mg(OH)2, Üñá 0,44 mol óôá 0,5 L. 4.4.110 á. ¸óôù á mol HCl êáé â mol H2SO4 óôçí
2 mol ÇBr ìå 1 mol Mg(OH)2 ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò.
2,2x mol 0,44 mol Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
Âñßóêïõìå x = 0,4 L. Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
4.4.107 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõ- 0,5á mol ìå á mol 0,5á mol
äåôÝñùóçò: Zn + Ç2SO4 ® ZnSO4 + H2
HCl + NH3 ® NH4Cl â mol ìå â mol â mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇCl ðïõ Ý÷ïõìå: Åêëýèçêáí 0,5á + â mol H2.
n = c · V Þ n = 0,3 · 0,1 Þ n = 0,03 mol 13,44
Èá éó÷ýåé: 0,5á + â = Þ á + 2â = 1,2 (1)
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôçò ÍÇ3 ðïõ Ý÷ïõìå: 22,4
n = c · V Þ n = 0,2 · 0,4 Þ n = 0,08 mol â. Óå ßóç ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò èá Ý÷ïõìå ðÜëé á
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: mol HCl êáé â mol H2SO4.
1 mol HCl ìå 1 mol NH3 Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
0,03 mol ö = 0,03 mol < 0,08 mol BaCl2 + Ç2SO4 ® BaSO4 + 2HCl
¢ñá, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá NÇ3. â mol ìå â mol â mol 2â mol
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: 116 , 5
Éó÷ýåé: â = Þ â = 0,5 mol (2)
1 mol HCl ìå 1 mol NH3 äßíïõí 1 mol NH4Cl 233
0,03 mol ö = 0,03mol ö = 0,03 mol Áðü ôç ó÷Ýóç (1) ðñïêýðôåé á = 0,2.
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,08 - 0,03 = 0,05 mol i. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,2 · 36,5 = 7,3 g HCl êáé
ÍH3 ðïõ ðåñéóóåýïõí êáé 0,03 mol ÍÇ4Cl ðïõ ðáñÜ- 0,5 · 98 = 49 g H2SO4.
ãïíôáé. ÐñïóÝ÷ïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ NH4Cl ðïõ ii. ÁíôÝäñáóáí 0,5á + â = 0,6 mol Þ 0,6 · 65 = 39 g Æn.
õðÜñ÷åé óôï áñ÷éêü äéÜëõìá êáé ç ïðïßá èá ðåñéÝ÷å- iii. Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç åêëýèçêáí 0,2 mol ðïõ
ôáé óôï ôåëéêü äéÜëõìá (n = c · V Þ n = 0,4 · 0,4 Þ n = äåí áíôÝäñáóáí êáé 1 mol ðïõ åêëýèçêáí, äçëáäÞ
0,05 óõíïëéêÜ 1,2 mol HCl.
= 0,16 mol). H óýóôáóç ðïõ æçôåßôáé åßíáé = 0,1
0,5
4.4.111 ¸óôù á mol HCl êáé â mol H2S óôá 0,1 L
0,03 + 0,16
Ì ÍÇ3 êáé = 0,38 M NH4Cl. ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
0,5 Áðü ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò ðñïêýðôåé:
4.4.108 ¼ìïéá ìå ôçí Üóêçóç 4.4.107. ¸÷ïõìå 36,5á + 34â = 23,1 (1)
ðåñßóóåéá ÇÍÏ2 êáé âñßóêïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ôåëé- Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé:
êïý äéáëýìáôïò: 0,25 Ì ÇÍÏ2, 1,25Ì ÍaNO2. 2HCl + Na2O ® 2NaCl + H2O
4.4.109 Âë. 4.4.19. á mol ìå 0,5á mol á mol
¸óôù á mol Na2S. H2S + Na2O ® Na2S + H2O
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò: â mol ìå â mol â mol
Na2S + 2HNO3 ® 2NaNO3 + H2S ÁíôÝäñáóáí 0,5á + â mol Na2O êáé ó÷çìáôßóôçêáí
á mol ìå 2á mol åêëýïõí á mol 0,5á mol NaCl êáé â mol Na2O.
H2S + Pb(NO3)2 ® PbS + 2HNO3 Èá éó÷ýåé: 0,5á + â = 1,125 · 0,4 Þ á + 2â = 0,9 (2)
á mol äßíïõí á mol Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå á = 0,4 êáé â =
59 ,75 = 0,25.
Éó÷ýåé: á = Þ á = 0,25
239 á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,4 · 36,5 = 14,6 g HCl
ÁíôÝäñáóáí 2á = 0,5 mol HNO3 Þ 31,5 g HNO3. êáé 0,25 · 34 = 8,5 g H2S.

680
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

â.Èá Ý÷ïõìå ôéò óõãêåíôñþóåéò 4 M HCl êáé 2,5 M 0,5á + 0,5â = 0,5 · 0,25 + 0,5 · 0,2 = 0,225 mol Mg(OH)2.
H2S. 0,225
Ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c = = 1,125 M
ã. Ï ôåëéêüò üãêïò åßíáé Vôåë. = 0,1 + 0,4 = 0,5 L. Ïé æç- 0,2
ôïýìåíåò óõãêåíôñþóåéò ôùí áëÜôùí èá åßíáé: Mg(OH)2.
0,8 M NaCl êáé 0,5 Na2S ã. Óôï ôåëéêü äéÜëõìá üãêïõ 0,3 + 0,2 = 0,5 L èá
4.4.112 ¸óôù á mol HCl êáé â mol HBr. ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5 · 0,25 = 0,125 mol Mg(ClO)2, Üñá ç
0,125
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: óõãêÝíôñùóç èá åßíáé c = = 0,25 M.
2HCl + Na2CO3 ® 2NaCl + CO2­ + H2O 0,5
á mol åêëýïõí á mol 4.4.115 á. 1 mol = 56á + 16â g 56á g Fe
2HBr + Na2CO3 ® 2NaBr + CO2­ + H2O 46,4 g 33,6 g
â mol åêëýïõí â mol á 3
Âñßóêïõìå = . ¢ñá, á = 3 êáé â = 4. Ì.Ô.: Fe3O4.
Bñßóêïõìå á = â. â 4
mìåßãìáôïò = 36,5á + 81á = 117,5á g â. i. 3Fe + 2O2 ® Fe3O4. ii. Eßíáé áíôßäñáóç óõí-
Ìå áíáãùãÞ óôá 100 g ôïõ ìåßãìáôïò âñßóêïõìå èÝóåùò. iii. Eßíáé áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåß-
31,06% w/w HCl, 68,94% w/w HBr. ôáé ìå ðïëý ìéêñÞ ôá÷ýôçôá.
4.4.113 á. ¼ìïéá ìå ôçí Üóêçóç 4.4.112 âñß- ã. Âñßóêïõìå 22,4 L áÝñá êáé 23,2 g Fe3O4.
óêïõìå â = 2á. ¢ñá, 43,75% w/w êáé 56,25% w/w. ä. 8,4 g Þ 0,15 mol Fe êáé 0,08 mol O2. ¸÷ïõìå
ðåñßóóåéá Fe, Üñá äå èá ïîåéäùèåß ðëÞñùò ç ðïóü-
â. Óôá 22,4 g ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå 98á + 2 · 63á = 22,4 Þ
ôçôá ôïõ óéäÞñïõ.
á = 0,1.
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: 4.4.116 2ÇxA + xCa(OH)2 ® CaxA2 + 2xH2O
Âñßóêïõìå üôé ó÷çìáôßæïíôáé 0,2 mol CaxA2 êáé âÜóåé
Ç2SÏ4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
ôçò ðëçñïöïñßáò áõôÞò õðïëïãßæåôáé x = 3. ¢ñá, ôï
0,1 mol ìå 0,2 mol
ïîý åßíáé ôñéðñùôéêü (Ç3Á).
HÍÏ3 + NaÏÇ ® NaÍÏ3 + H2O
4.4.117 á. Ãéá ôçí ðïóüôçôá ôïõ CO2 Ý÷ïõìå:
0,2 mol ìå 0,2 mol
p · V = n · R · T Þ 3,28 · 9,5 = n · 0,082 · 400 Þ n = 0,95 mol.
ÁíôÝäñáóáí 0,2 + 0,2 = 0,4 mol NaOH ðïõ ðåñéÝ÷ï-
íôáé óå 0,4 L äéáëýìáôïò NaOH. Ôá 9,5 mol CO2 ðåñéÝ÷ïõí 9,5 · 2 · ÍÁ = 19ÍÁ Üôïìá
ïîõãüíïõ.
4.4.114 ¸óôù á mol HÍÏ2 êáé â mol HClO óôá
¸óôù x mol N2O5 êáé y mol SO3 ç óýóôáóç ôïõ ìåßã-
0,3 L ôïõ áñ÷éêïý äéáëýìáôïò.
ìáôïò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí ïîõãü-
Áðü ôç ìÜæá ôïõ ìåßãìáôïò ðñïêýðôåé: íïõ, äçëáäÞ 19ÍÁ.
47á + 52,5â = 22,25 (1) Éó÷ýåé 5x + 3y = 1,9 (1)
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: â. Óôï áñáéùìÝíï äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå ôéò ßäéåò ðïóü-
2HNO2 + Mg(OH)2 ® Mg(NO2)2 + 2H2O ôçôåò óõóôáôéêþí. Áðü ôïõò óôïé÷åéïìåôñéêïýò õðï-
á mol ìå 0 ,5á mol 0,5á mol ëïãéóìïýò âñßóêïõìå üôé ôá x mol N2O5 áíôéäñïýí
2HClO + Mg(OH)2 ® Mg(ClO)2 + 2H2O ðëÞñùò ìå x mol Ba(OH)2 êáé ôá y mol SO3 áíôéäñïýí
â mol ìå 0 ,5â mol 0,5â mol ðëÞñùò ìå y mol Ba(OH)2. Ïðüôå, èá éó÷ýåé: x + y =
ÁíôÝäñáóáí 0,5á + 0,5â mol Mg(OH)2 êáé ó÷çìáôß- = 0,5 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,2
óôçêáí 0,5á mol Mg(NO2)2 êáé 0,5â mol Mg(ClO)2. êáé y = 0,3.
i. 21,6 g N2O5 êáé 24 g SO3.
Èá éó÷ýåé ãéá ôï Mg(ClO)2:
ii. 2 M HNO3 êáé 1,5 M H2SO4.
0,5â = 0,2 · 0,5 Þ â = 0,2 (2)
iii. 69,9 g BaSO4.
Áðü ôç ó÷Ýóç (1) âñßóêïõìå üôé á = 0,25.
á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,25 HÍÏ2 êáé 0,2 mol 4.4.118 ¸óôù x mol HNO3 êáé y mol H2SO4 óôï
HClO. ìåßãìá. Áðü ôçí áíÜëõóç ôùí äåäïìÝíùí éó÷ýïõí:
â. Ãéá ôï Mg(OH)2 èá Ý÷ïõìå: 3x + 4y = 1,8 (1) êáé x + 2y = 0,8 (2). Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1)
êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,2 êáé y = 0,3.

681
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÊÅÖÁËÁÉÏ 4

á. 12,6 g ÇNO3, 29,4 g Ç2SO4. ã. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:

â. 20 mL äéáëýìáôïò. HBr + NaOH ® NaBr + H2O
Äéáãþíéóìá óôçí åíüôçôá 4.4 1 mol ìå 1 mol
¸÷ïõìå 0,6 mol HBr êáé 0,8 mol NaOH, Üñá óå
ÈÝìá 1ï
ðåñßóóåéá âñßóêåôáé ôï NaOH. Ôï ôåëéêü äéÜëõìá
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. üãêïõ 0,5 L èá ðåñéÝ÷åé 0,2 mol NaOH êáé 0,6 mol
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. NaBr, Üñá 0,4 Ì NaOH êáé 1,2 Ì NaBr.
Äéáãþíéóìá óôï êåöÜëáéï 4
3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. ÈÝìá 1ï
1. á. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç iv. â. Ìr = 92.
5. ×ñçóéìïðïéïýìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñù-
Áõôü óçìáßíåé üôé ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò Ýíùóçò åß-
óçò: HF + NaOH ® NaF + H2O
íáé 92 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò
1 mol ìå 1 mol ìÜæáò.
1 - i, 2 - iii, 3 - iv, 4 - ii.
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç i.
ÈÝìá 2ï 3. á. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g æÜ-
1. á. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. ÷áñçò. â. Óôá 100 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 20 mL O2. ã.
â. ¸÷ïõìå 0,2 mol HClO, Üñá åîïõäåôåñþíïíôáé Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol íéôñé-
ðëÞñùò áðü 0,2 mol ìïíïðñùôéêÞò âÜóçò, üðùò ôï êïý ïîÝïò. ä. Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé
NaOH êáé ôï ÊÏÇ. 0,1 mol áììùíßáò êáé 0,2 mol ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ.

2. á. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ii. ÈÝìá 2ï

â. Óôçí ðåñßðôùóç i Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá HCl êáé ó÷ç- 1. á. Âñßóêïõìå ôç ìÜæá ôùí 22,4 L ôïõ áåñßïõ ìå
ìáôßæåôáé ðïóüôçôá 0,2 mol ÊCl. Óôçí ðåñßðôùóç ii áíáãùãÞ. ¸ôóé Ý÷ïõìå ôç ìÜæá 1 mol, Üñá êáé ôçí ôé-
Ý÷ïõìå ðëÞñç áíôßäñáóç ìåôáîý ôùí óùìÜôùí êáé ìÞ ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò. â. ×ñçóéìïðïéïýìå
ó÷çìáôßæåôáé ðïóüôçôá 0,4 mol KCl. ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí p · V = n · R · T.
m
3. Èåùñßá åëÝã÷ïõ ðåñßóóåéáò üðïõ äéáêñß- Áíôéêáèéóôïýìå n = óôç ó÷Ýóç êáé ðñïóäéïñß-
Mr
íïõìå ôñåéò ðåñéðôþóåéò.
ÈÝìá 3ï æïõìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá.
á. MåôáôñïðÞ ôçò % w/v ðåñéåêôéêüôçôáò óå óõ- 2. á. HCl + NH3 ® NH4Cl. â. 1 mol HCl áíôé-
ãêÝíôñùóç (âë. 4.3.1). Âñßóêïõìå c = 2 M. äñÜ ìå 1 mol NH3 êáé äßíïõí 1 mol NH4Cl. ã. Áíôé-
â. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò: 85
äñïýí 85 g Þ = 5 mol NH3, Üñá ðáñÜãïíôáé 5 mol
Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4 17
NH4Cl.
1 mol ìå 2 mol
ö = 0,4 mol 0,8 mol ÈÝìá 3ï
Ãéá ôï Ç2SO4 éó÷ýåé n = c · V Þ 0,4 = c · 0,2 Þ c = 2 M. ¸÷ïõìå óôï ìåßãìá 1,5 mol NO2 êáé 1 mol CO2.
ÈÝìá 4ï á. 1,5ÍÁ Üôïìá áæþôïõ. â. 1 moláôüìùí Üíèñáêá.
á. MåôáôñïðÞ ôçò % w/v ðåñéåêôéêüôçôáò óå óõ- 113 g
ã. 80 g ïîõãüíïõ. ä. ñ = = 2,018 .
ãêÝíôñùóç (âë. 4.3.1). 56 L
Âñßóêïõìå c1 = 2 M.
ÈÝìá 4ï
â. ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Ôá 67,2 L áåñßïõ HCl åßíáé n = V/22,4 Þ n = 67,2/22,4 Þ
H3PO4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3H2O
n = 3 mol êáé Ý÷ïõí ìÜæá m = n · Mr Þ m = 3 · 36,5 Þ m =
1 mol ìå 3 mol = 109,5 g.
Áíôéäñïýí 1,2 mol NaOH ìå 0,4 mol Ç3PO4. Ãéá ôï á. Óôá 10000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 109,5 g HCl
öùóöïñéêü ïîý éó÷ýåé n = c · V Þ 0,4 = 0,2 · V Þ V = 2 L.
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 1,095 g

682

¢ñá, 1,095% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
â. Ìå óõìðýêíùóç, ç ïðïßá ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå
áöáßñåóç íåñïý (èåñìáßíïõìå ôï äéÜëõìá êáé åîá-
ôìßæåôáé íåñü) åßôå ìå ôçí ðñïóèÞêç êáèáñÞò ðïóü-
ôçôáò HCl.
3
ã. To äéÜëõìá Ä1 Ý÷åé óõãêÝíôñùóç: c1 = = 0,3 M.
10
Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé:
ÏñãÜíùóç åðáíÜëçøçò.
ÔñÜðåæá èåìÜôùí êáé åðáíáëçðôéêÜ èÝìáôá
ÊåöÜëáéï 1
5.1.1 á. Ç2. â. Na. ã. Fe. ä. Ï2. å. Cl2. óô. Ê. æ. Í2. ç.
Ca. è. Ñ.
5.1.2 á. Ôï ìüñéï ôçò ÍÇ3 (áììùíßáò) áðï-
ôåëåßôáé áðü Ýíá Üôïìï áæþôïõ (Í) êáé ôñßá Üôïìá
õäñïãüíïõ (Ç). ¼ìïéá ïé õðüëïéðåò åíþóåéò.
5.1.3 á. ¸íá öïñôéóìÝíï óùìáôßäéï. â. Ôï
êáôéüí ôïõ áóâåóôßïõ (Ca2+) Ý÷åé ó÷çìáôéóôåß áðü ôï
Üôïìï ôïõ Ca, ôï ïðïßï Ý÷åé áðïâÜëåé äýï çëå-
êôñüíéá. Ôï áíéüí ôïõ áæþôïõ (Í3-) áðü ôï Üôïìï ôïõ
áæþôïõ, ôï ïðïßï Ý÷åé ðñïóëÜâåé ôñßá çëåêôñüíéá.
Íá èõìçèïýìå üôé ôá óôïé÷åßá áðïâÜëëïõí Þ ðñïóëáìâÜíïí
çëåêôñüíéá ìå óêïðü ôçí áðüêôçóç óôáèåñüôåñçò äïìÞò,
áõôÞò ôùí åõãåíþí áåñßùí. ã. Óôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ
(ÍÇ +4 ) ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí åßíáé
ìåãáëýôåñïò êáôÜ 1 áðü ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí. Áíôßèåôá, óôï èåééêü áíéüí (SO 24- ) ï
óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé ìåãá-
ëýôåñïò êáôÜ 2 áðü ôïí óõíïëéêü áñéèìü ôùí ðñù-
ôïíßùí.
5.1.4 á. 126 C (Æ = 6 êáé Á = 12): 6p êáé 12 - 6 = 6n
óôïí ðõñÞíá. Åðßóçò 6e ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá.
¼ìïéá ôá õðüëïéðá.
5.1.5 á. á = ã êáé â ¹ ä. â. á ¹ ã êáé â = ä.
5.1.6 Âë. èåùñßá óôï êåöÜëáéï 1.
5.1.7 á. Ë (Ôá Üôïìá, ôá ìüñéá êáé ôá éüíôá).
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ
c1 · V1 = c2 · V2 Þ 0,3 · 2 = c2 · 0,5 Þ c2 = 1,2 M
ä. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
2HCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2H2O
2 mol ìå 1 mol
0,06 mol ö = 0,03 mol
Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,03 = 0,1 · V Þ V = 0,3 L, äçëáäÞ 300
mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2.
â. Ó. ã. Ë (Åßíáé áñéèìïß ðïõ äåß÷íïõí ôïí áñéèìü ôùí
áôüìùí ôïõ óôïé÷åßïõ óôï ìüñéï ôïõ èåééêïý ïîÝïò).
ä. Ë (Ï3). å. Ë (Ôá éóüôïðá ðåñéÝ÷ïõí äéáöïñåôéêü
áñéèìü íåôñïíßùí óôïí ðõñÞíá).
5.1.8 á. Ë (6p, 6n). â. Ë (ÇCl êáé Ñ4). ã. Ë (18 + 1 =
= 19 p êáé 21n, Üñá 19 + 21 = 40 íïõêëåüíéá, Üñá Á =
= 40). ä. Ó. å. Ë (Ôá éüíôá, áöïý åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç).
5.1.9 á. â. Âë. èåùñßá. ã. Ôï öùóöïñéêü áíéüí
(PO 34 - ) Ý÷åé: 15 · 1 + 8 · 3 = 39p, 39 + 3 = 42e êáé 16 · 1 +
+ 3 · 8 = 40n, åíþ ôï êáôéüí ôïõ áììùíßïõ (ÍÇ +4 ) Ý÷åé:
7 · 1 + 1 · 3 = 10p, 9e êáé 7 · 1 + 3 · 0 = 7n.
5.1.10 á. Ióüôïðá: ii, v. â. ÉóïâáñÞ: iv.
5.1.11 á. ¸óôù x o áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí. Ï
áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé 56 - 2 = 54. Ió÷ýåé: x =
= 54 + 28 = 92. A = 56 + 92 = 148. â. ¸óôù x o áñéèìüò
ôùí íåôñïíßùí. Ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé 35 +
+ 1 = 36. Ió÷ýåé: x = 36 + 8 = 44. A = 35 + 44 = 79.
5.1.12 ¸óôù x o áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí. Ï
áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí åßíáé Æ - 1. Ió÷ýåé: x = Æ - 1
+ 3 = Æ + 2. Èá Ý÷ïõìå: x + Æ = 58 Þ Z + 2 + Z = 58 Þ Æ =
= 28. Óõíåðþò, Á = 28 + 30 = 58.
5.1.13 Bë. èåùñßá.
5.1.14 á. Ë. â. Ó. ã. Ó. ä. Ó (Ôï âñüìéï êáé ï
õäñÜñãõñïò). å. Ë (Äåí éó÷ýåé óôçí ðåñßðôùóç ôùí
÷çìéêþí åíþóåùí, ðïõ åßíáé ïìïãåíÞ óþìáôá).
5.1.15 á. Äéáëýôçò ôï íåñü êáé äéáëõìÝíç ïõóßá
ôï õäñï÷ëþñéï. â. i. Óôá 100 g äéáëýìáôïò
ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g ÇCl. ii. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò
683
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HCl. ã. ¸íá äéÜëõìá HCl Ý÷åé ¢ñá 10% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
ðõêíüôçôá ìåãáëýôåñç áðü ôï 1 ôïõ íåñïý. ¢ñá, ôá â. 7,8% w/v:
20 g HCl ðåñéÝ÷ïíôáé óå ìéêñüôåñï üãêï äéáëýìáôïò Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,8 g NaOH
æ 100 ö m
çç V = ÷ óôçí ðåñßðôùóç äéáëýìáôïò ìå ðåñéå-
ñ ÷ø
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 120 g
è V
êôéêüôçôá 20% w/w. Ïðüôå ðéï ðõêíü åßíáé ôï Óôá 120 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 7,8 g NaOH
äéÜëõìá i. 100 g äéáëýìáôïò » ö = 6,5 g
5.1.16 Âë. èåùñßá. ¢ñá 6,5% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
5.1.17 á. Ë (20 mL O2). â. Ó. ã. Ë (Áñáéü äéÜëõìá, 5.1.22 á. 20% w/w:
áöïý ìéêñÞ ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò ìðïñåß íá Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HCl
äéáëõèåß áíÜ 100 mL íåñïý). ä. Ë (Ôï êïñåóìÝíï Ý÷åé m 100
ðåñéóóüôåñç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôçí ñ= ÞV= mL äéáëýìáôïò
V 1,5
ßäéá ðïóüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò). å. Ë (Óå 102 g ôïõ
100
äéáëýìáôïò). Óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HCl
1,5
5.1.18 á. Èá åëáôôùèåß áöïý ìåéþíåôáé ç äéáëõ-
ôüôçôá, åíþ ôï äéÜëõìá èá åîáêïëïõèåß íá åßíáé êï- 200 mL äéáëýìáôïò » ö = 60 g
ñåóìÝíï. â. Èá áõîçèåß, áöïý ìå ôç ìåßùóç ôçò ¢ñá 60 g HCl.
äéáëõôüôçôáò Ýíá ìÝñïò èá ãßíåé ßæçìá. â. H ìÜæá ôïõ êáèáñïý HCl ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ ìå
5.1.19 á. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôçí ðïóüôçôá ôïõ ôçí áñáßùóç. Ôï äéÜëõìá Ä2 Ý÷åé 20% w/v:
äéáëýìáôïò). â. Ó (Ôï NaCl åßíáé åõäéÜëõôç ïõóßá). ã. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HCl
Ë (Ôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷åé ðåñéåêôéêüôçôá 200 + V mL äéáëýìáôïò » 60 g HCl
áíÜìåóá óôï 12 êáé óôï 16). ä. Ó (Ç ðåñéåêôéêüôçôá ¢ñá V = 100 mL H2O.
ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé). å. Ó. ã. Ôï ôåëéêü äéÜëõìá Ä3 üãêïõ 200 mL èá ðåñéÝ÷åé 70
5.1.20 á. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé ßóç ìå: g HCl. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 10 g
mä/ôïò = mäéáëýôç + mä. ïõóßáò = 160 + 40 = 200 g êáèáñïý HCl.
m 200 ä. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: mä5 = mä1 + mä4 Þ
ñ= Þ 1,25 = Þ V = 160 mL 0,2(200 + V4) = 60 + 0,15V4 Þ 0,05V4 = 20 Þ V4 = 400 mL
V V
äéáëýìáôïò Ä4.
Óôá 200 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g HF.
¢ñá, 20% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. 5.1.23 á. Áðü ôç äéáëõôüôçôá Ý÷ïõìå:
Óôá 160 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 40 g HF Óôá 120 + 25 = 125 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 25 g X
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 25 g 100 g äéáëýìáôïò » ö = 20 g X
¢ñá 25% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò. ¢ñá 20% w/w ãéá ôï êïñåóìÝíï äéÜëõìá.
â. Ìå ôçí ðñïóèÞêç íåñïý ç ìÜæá ôïõ HF ðáñáìÝíåé â. Èá äéáëõèïýí ôá 25 g Üëáôïò ×, èá ðñïêýøåé
óôáèåñÞ. ¢ñá, óôá 160 + 40 = 200 mL ôåëéêïý êïñåóìÝíï äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 20% w/w êáé
äéáëýìáôïò èá õðÜñ÷ïõí 40 g HF. ¢ñá, 20% w/v. èá õðÜñ÷ïõí 40 - 25 = 15 g éæÞìáôïò áðü ôï Üëáò ×.
ã. Éó÷ýåé: mä3 = mä1 + mä2 Þ mä3 = 40 + 24 Þ mä3 = 64 g, ã. Óôá 125 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 25 g Üëáôïò ×
óôá 200 + 300 = 500 mL äéáëýìáôïò. ÅðïìÝíùò, 250 g äéáëýìáôïò » ö = 50 g Üëáôïò ×
12,8% w/v ãéá ôï äéÜëõìá Ä4. ¢ñá 200 g íåñïý êáé 50 g Üëáôïò ×, óôïõò 50°C.
5.1.21 á. 8% w/w: Åöüóïí èá ó÷çìáôéóôïýí 10 g Üëáôïò ×, èá Ý÷ïõìå
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NH3 óôïõò 25°C: 200 g íåñïý êáé 40 g Üëáôïò ×.
m 100 ÅðïìÝíùò, ç äéáëõôüôçôá ôïõ Üëáôïò × èá åßíáé 20 g
ñ= ÞV= mL Þ V = 80 mL Üëáôïò × óå 100 g íåñïý 30°C.
V 1,25
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g NH3
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 10 g

684

ÊåöÜëáéï 2
5.2.1 á. 1H: K(1). 7N: K(2) L(5). 11Na: K(2) L(8) M(1).
12Mg: K(2) L(8) M(2). 16S: K(2) L(8) M(6).
â. Ç: 1ç ðåñßïäïò (åîùôåñéêÞ ç n = 1) êáé ÉÁ ïìÜäá (1e
óôçí åîùôåñéêÞ). Í: 2ç ðåñßïäïò (åîùôåñéêÞ ç n = 2)
êáé VA ïìÜäá (5e óôçí åîùôåñéêÞ). Ía: 3ç ðåñßïäïò
(åîùôåñéêÞ ç n = 3) êáé ÉÁ ïìÜäá (1e óôçí åîùôåñéêÞ).
Mg: 3ç ðåñßïäïò (åîùôåñéêÞ ç n = 3) êáé IIA ïìÜäá (2e
óôçí åîùôåñéêÞ). S: 3ç ðåñßïäïò (åîùôåñéêÞ ç n = 3)
êáé VIA ïìÜäá (6e óôçí åîùôåñéêÞ).
ã. Ç: èÝëåé íá ðÜñåé 1e óôçí åîùôåñéêÞ åßôå ìå
óõíåéóöïñÜ åßôå ìå ðñüóëçøç. Í: èÝëåé íá ðÜñåé 3e
óôçí åîùôåñéêÞ åßôå ìå óõíåéóöïñÜ åßôå ìå
ðñüóëçøç. Ía: èÝëåé íá áðïâÜëåé ôï 1e ôçò åîù-
ôåñéêÞò. Ìg: èÝëåé íá áðïâÜëåé ôá 2e ôçò åîùôåñéêÞò.
S: èÝëåé íá ðÜñåé 2e óôçí åîùôåñéêÞ åßôå ìå óõíåé-
óöïñÜ åßôå ìå ðñüóëçøç.
ä. i. IoíôéêÞ Ýíùóç 3Ìg2+ 2N3-. ii. ÏìïéïðïëéêÞ
Ýíùóç ÍÇ3 ìå ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò Í - Ç.
iii. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç Ç2S ìå äýï ïìïéïðïëéêïýò
äåóìïýò S - Ç. iv. IoíôéêÞ Ýíùóç 2Na+ S2-.
å. i. Áæùôïý÷ï ìáãíÞóéï. ii. Áììùíßá. iii. Õäñüèåéï.
iv. Èåéïý÷ï íÜôñéï.
5.2.2 15P
3-
: K (2) L (8) M (8) êôë.
5.2.3 á. Ë (Ôç ìéêñüôåñç åíÝñãåéá, Üñá êáé ôç
ìåãáëýôåñç óôáèåñüôçôá). â. Ë (8e Þ 2e óôçí
åîùôåñéêÞ Ê). ã. Ë (Ê (2) L (8) M (8) N (2)). ä. Ó. å. Ë
(Ìüíï óôçí ðåñßðôùóç ðïõ åßíáé ç åîùôåñéêÞ, êáé
åßíáé ôï ôñßôï åõãåíÝò áÝñéï).
5.2.4 á. Ó (ÊáôÜ áýîïõóá ôéìÞ áôïìéêïý áñéè-
ìïý). â. Ë (Óôçí IVA ïìÜäá, áöïý Ý÷åé êáôáíïìÞ Ê (2)
L (4). ã.Ó (Óôçí 3ç ðåñßïäï). ä. Ó. å. Ë (Óôçí ßäéá
ïìÜäá, ôçí VIIA).
5.2.5 á. Âñßóêïõìå ôï óýíïëï ôùí çëåêôñïíßùí
óôéò óôéâÜäåò ðïõ äßíïíôáé êáé ðñïêýðôåé Æ = 33. â.
4ç ðåñßïäïò êáé VA ïìÜäá. ã. ºäéá ïìÜäá: Ê (2), L (5).
ºäéá ðåñßïäïò: Ê (2), L (8), Ì (18), Í (1). ä. ÈÝëåé íá
ðÜñåé 3e óôçí åîùôåñéêÞ Í åßôå ìå óõíåéóöïñÜ 3e
åßôå ìå ðñüóëçøç 3e. å. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç AsÇ3 ìå
ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò As - Ç.
5.2.6 Âñßóêïõìå ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñï-
íßùí óå óôéâÜäåò ãéá ôá óôïé÷åßá ðïõ äßíïíôáé. á.
ºäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò Ý÷ïõí ôá óôïé÷åßá ìå ôïí ßäéï
áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ, äçëáäÞ ôá
óôïé÷åßá ôçò ßäéáò ïìÜäáò. F, Br êáé É óôçí VIIA ïìÜäá
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ
ôùí áëïãüíùí. Na êáé Rb óôçí ÉÁ ïìÜäá ôùí
áëêáëßùí. S êáé Se óôçí VIA ïìÜäá ôïõ ïîõãüíïõ.
â. ÌÝôáëëá: ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí 1 Þ 2 Þ 3e óôçí
åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, äçëáäÞ Na, Mg, Rb. ÁìÝôáëëá:
ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí 4 Þ 5 Þ 6 Þ 7e óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá, äçëáäÞ Í, F, S, Se, Br, I. ÅõãåíÝò áÝñéï ôï Kr
ìå 8e óôçí åîùôåñéêÞ.
5.2.7 á. ×: Ê (2), L (8), Ì (18), Í (1). â. Õ: Ê (2), L (8),
Ì (6). ã. Ê (2), L (8), Ì (18), Í (2). ä. Ê (2), L (8), Ì (18), Í
(7).
5.2.8 Ôï êáôéüí Ý÷åé äïìÞ: Ê (2), L (8), Ì (8).
ÅðïìÝíùò, ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ × Ý÷åé äïìÞ: Ê (2),
L (8), Ì (8) Í (2). á. ÉÉÁ ïìÜäá êáé 4ç ðåñßïäïò. â. Ôï
óôïé÷åßï × ó÷çìáôßæåé éïíôéêÝò åíþóåéò ùò êáôéüí ×2+
ìå ôçí áðïâïëÞ ôùí 2e ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò Í.
ã. i. IoíôéêÞ Ýíùóç ×2+ 2Ç-. ii. IoíôéêÞ Ýíùóç ×2+ S2-.
5.2.9 Bñßóêïõìå ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñï-
íßùí óå óôéâÜäåò, êáé óôç óõíÝ÷åéá ôç èÝóç êÜèå
óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá. á. i. F < O < S < Ca <
< Ba < Fr. ii. Fr < Ba < Ca < S < F < O. iii. Fr < Ba < Ca < S
< F < O. â. O: èÝëåé íá ðÜñåé 2e åßôå ìå óõíåéóöïñÜ 2e
åßôå ìå ðñüóëçøç 2e, êôë. ã. Ôï ïîõãüíï ó÷çìáôßæåé:
1. éïíôéêÝò åíþóåéò ùò áíéüí Ï2-, ìå áðïâïëÞ 2e. 2.
ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò ìå ôïí ó÷çìáôéóìü äýï
ïìïéïðïëéêþí äåóìþí ðïõ ãßíåôáé ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ 2e. 3. çìéðïëéêü äåóìü ùò äÝêôçò
æåýãïõò çëåêôñïíßùí. 4. çìéðïëéêü äåóìü ùò äüôçò
åíüò Þ äýï æåõãþí e. ä. i. CO2: ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç Ï
= C = O, ii. MgS: éïíôéêÞ Ýíùóç Mg2+ S2-. iii. SiBr4:
ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç ìå ôÝóóåñéò áðëïýò äåóìïýò Si
- Br. iv. BaBr2: éïíôéêÞ Ýíùóç Ba2+ 2Br-.
5.2.10 To óôïé÷åßï Õ èá Ý÷åé 8e óôçí åîùôåñéêÞ
ôïõ óôéâÜäá (åõãåíÝò áÝñéï). Ïðüôå ôï óôïé÷åßï × ìå
2e ëéãüôåñá èá Ý÷åé 6e óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá,
êáé ôï óôïé÷åßï Ë ìå 1e ðáñáðÜíù èá Ý÷åé 1e óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá. á. ×: VIA ïìÜäá êáé Ë: IA
ïìÜäá. â. ×: áìÝôáëëï ôçò ïìÜäáò ôïõ ïîõãüíïõ êáé
Ë: ìÝôáëëï ôùí áëêáëßùí. ã. ÉïíôéêÞ Ýíùóç: 2Ë+ Õ2-.
ä. Ë2Õ. å. Ë (ìïíïáôïìéêü).
5.2.11 á. Ë (¸÷ïõí 8e óôçí åîùôåñéêÞ Þ 2e óôçí
åîùôåñéêÞ Ê). â. Ë (ÉïíôéêÝò Þ ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò).
ã. Ó. ä. Ë (Ì+ êáé Ì2+ áíôßóôïé÷á). å. Ë (Åßíáé 4 êáé
áöïñÜ ôá óôïé÷åßá ôçò ÉVA ïìÜäáò).
5.2.12 á. Ó (Ôá äýï éüíôá Ý÷ïõí ôçí ßäéá çëå-
êôñïíéáêÞ äïìÞ, åíþ óôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ Ý÷ïõìå
ëéãüôåñá ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá). â. Ë (Ôá äýï éüíôá
685
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ
Ý÷ïõí ôçí ßäéá çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ, åíþ óôï áíéüí
ôïõ ïîõãüíïõ Ý÷ïõìå ëéãüôåñá ðñùôüíéá óôïí
ðõñÞíá). ã.Ó. ä. Ë (ÄéáöÝñïõí óôçí ðñïÝëåõóç ôùí
çëåêôñïíßùí ôïõ êïéíïý æåýãïõò çëåêôñïíßùí. Óôïí
çìéðïëéêü äåóìü ôï êïéíü æåýãïò ôùí çëåêôñïíßùí
ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï Ýíá óôïé÷åßï). å. Ó.
5.2.13 i. IoíôéêÞ Ýíùóç Ca2+ 2H-. ii. Ïìïéï-
ðïëéêÞ Ýíùóç ÍÇ3 ìå ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò
Í - Ç. iii. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç PÇ 3 ìå ôñåéò
ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò P - Cl. iv. OìïéïðïëéêÞ
Ýíùóç ìå ôÝóóåñéò áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò
ôïõ Üíèñáêá ìáæß ìå ôñßá Üôïìá ÷ëùñßïõ êáé Ýíá
Üôïìï õäñïãüíïõ.
5.2.14 á. Á: Ê (2) L (8) M (8) N (2). B: K (2) L (8) M
(7). â. ÉïíôéêÞ Ýíùóç Á2+ 2Â-.
5.2.15 Ç Ýíùóç Á åßíáé éïíôéêÞ ìå ðéèáíÝò
äïìÝò:
Á2+ Â- (IA oìÜäá êáé VIIA ïìÜäá) Þ Á2+ Â2- (IÉA oìÜäá
êáé VIA ïìÜäá) Þ Á3+ Â3- (ÉÉIA oìÜäá êáé VA ïìÜäá) .
5.2.16 Ôï óôïé÷åßï Á èá Ý÷åé 5e óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá êáé óõãêåêñéìÝíá Ýíá æåýãïò çëåêôñïíßùí
êáé ôñßá ìïíÞñç çëåêôñüíéá. á. VA ïìÜäá. â. Æ = 15.
ã. ÌéêñÞ áôïìéêÞ áêôßíá. ä. i. ÏìïéïðïëéêÞ Ýíùóç
ÁÇ3 ìå ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò Á - Ç. ii.
ÉïíôéêÞ Ýíùóç 3Ìg2+ 2Á3-.
5.2.17 á. i. IoíôéêÞ Ýíùóç 2Ía+ S2-, Üñá ôï Na
Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +1, êáé ôï èåßï -2. ii. Ïìïéï-
ðïëéêÞ Ýíùóç ìå çëåêôñáñíçôéêüôåñï óôïé÷åßï ôï
Í. Ôï öáéíïìåíéêü öïñôßï ôïõ Í åßíáé -3, Üñá Á.Ï.
-3, åíþ ôï Ç öáéíïìåíéêü öïñôßï +1, Üñá Á.Ï. +1. â.
Xñçóéìïðïéïýìå ôïí êáíüíá üôé ôï Üèñïéóìá ôùí
áñéèìþí ïîåßäùóçò óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç åßíáé ßóï ìå
ôï ìçäÝí. i. +5. ii. +7. iii. +5. iv +4. v. +6. vi. +7.
5.2.18 ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç:
3Ç2Ï2 + K2Cr2O7 + 4H2SO4 ®
® 3O2 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O
Ôï ïîõãüíï áõîÜíåé ôïí Á.Ï. ôïõ, áðü -1 (Ç2Ï2) óå -2
(Ï2), åíþ ôï ÷ñþìéï åëáôôþíåé ôïí Á.Ï. ôïõ, áðü +6
(K2Cr2O7) óå +3 (Cr2(SO4)3).
5.2.19 á. Ë (¸÷åé -2). â. Ë (Èåéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉ).
ã. Ó. ä. Ó. å. Ó.
5.2.20 1. Èåéïý÷ï ìáãíÞóéï. 2. Âñïìéïý÷ï
áóâÝóôéï. 3. ×ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò (V) Þ ðå-
íôá÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò. 4. Èåéïý÷ï áììþíéï. 5.
Èåéïý÷ïò ÷áëêüò ÉÉ. 6. Äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ. 7. Íéôñéêü
686
ïîý. 8. ×ëùñéêü íÜôñéï. 9. Èåééêüò óßäçñïò ÉÉÉ. 10.
Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá. 11. ÕäñïêõÜíéï. 12.
Öùóöïñéêü êÜëéï. 13. Õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ.
14. Áììùíßá. 15. Õðï÷ëùñéþäåò áñãßëéï. 16.
Ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ) Þ ôñéïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ.
17. Íéôñþäåò ïîý. 18. ×ëùñéïý÷ï áììþíéï. 19.
Âñïìéïý÷ïò ÷áëêüò É. 20. Èåéþäçò ìüëõâäïò (ÉÉ). 21.
Ïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ (V) Þ ðåíôïîåßäéï ôïõ
öùóöüñïõ. 22. ×ëùñéþäåò ïîý. 23. Äé÷ñùìéêü
êÜëéï. 24. Öùóöïñéêüò óßäçñïò ÉÉÉ. 25. Õäñïîåßäéï
ôïõ íáôñßïõ Þ êáõóôéêü íÜôñéï. 26. ¼îéíï èåééêü
íÜôñéï. 27. Áíèñáêéêü áóâÝóôéï. 28. Ìïíïîåßäéï
ôïõ áæþôïõ. 29. Õäñï÷ëþñéï. 30. Õðåñ÷ëùñéêü ïîý.
5.2.21 1. FeCl3. 2. H2SO4. 3. NO. 4. AlPO4. 5. KOH.
6. SO3. 7. ÍH3. 8. Mg(OH)2. 9. Sn(ClO3)4. 10. KCN. 11.
ZnSO4. 12. Na2SO3. 13. BaCl2. 14. HClO4. 15. MgCO3.
16. N2O5. 17. Cu(NO3)2. 18. CO2. 19. Mg3N2. 20.
HNO3. 21. H2O. 22. HClO. 23. H2S. 24. NaHCO3.
ÊåöÜëáéï 3
5.3.1 á. Mg + H2SO4 ® MgSO4 + H2­
Åßíáé áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò. â. ã. Âë.
èåùñßá. ä. Ç áíôßäñáóç åßíáé åîþèåñìç. å. Ió÷ýåé:
n = c · V Þ n = 0,5 · 0,2 Þ n = 0,1 mol H2SO4 áíôéäñïýí.
1 mol H2SO4 åêëýåé 1 mol = 22,L Ç2 (STP)
0,1 mol » ö = 2,24 L
5.3.2 á. ÅîïõäåôÝñùóçò. â. ÁðëÞò áíôé-
êáôÜóôáóçò. ã. Óýíèåóçò. ä. ÄéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò.
å. Óýíèåóçò.
5.3.3 á. H (+1), S (+6), O (-2), Ba (+2) êáé äåí
Ý÷ïõìå ìåôáâïëÞ óå êÜðïéïí áñéèìü ïîåßäùóçò. â. Ï
áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ Fe áõîÜíåôáé áðü 0 óå +2, åíþ
ôïõ Ç åëáôôþíåôáé, áðü +1 óå 0. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò
ôïõ Cl ðáñáìÝíåé óôáèåñüò (-1).
5.3.4 Èá ðñÝðåé íá ìç ãßíåôáé áíôßäñáóç ìåôáîý
õëéêïý ôïõ äï÷åßïõ êáé ðåñéå÷ïìÝíïõ. Ï ÷áëêüò
åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñïèåôéêüò áðü ôï õäñïãüíï êáé
åðïìÝíùò äåí áíôéäñÜ ìå ôï õäñï÷ëþñéï. Óõíåðþò
ãßíåôáé áðïèÞêåõóç.
5.3.5 á. Ë (Ôá ìåãáëýôåñá êïììÜôéá óôåñåïý
Ý÷ïõí ìéêñüôåñç åðéöÜíåéá åðáöÞò, êáé êáôÜ óõíÝðåéá
Ý÷ïõìå ìéêñüôåñç ôá÷ýôçôá). â. Ë (ÐñÝðåé íá óõ-
ãêñïõóôïýí ìå ôçí êáôÜëëçëç ôá÷ýôçôá êáé ìå ôïí
êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü). ã. Ë (Ç áíôßäñáóç
ðñáãìáôïðïéåßôáé êáé ÷ùñßò ôçí ðáñïõóßá êáôáëýôç). ä.

Ó (Ôï óôïé÷åßï óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷åé Á.Ï. ìçäÝí
êáé äéÜöïñï ôïõ ìçäåíüò óôçí Ýíùóç ðïõ óõììåôÝ÷åé).
å. Ë (ÐñÝðåé íá éó÷ýïõí ïé ðñïûðïèÝóåéò ðïõ
áíáöÝñïíôáé óôç èåùñßá).
5.3.6 1. HCl + NaOH ® NaCl + H2O
2. H2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4
3. 3H2 + N2 ® 2NH3
4. 2H3PO4 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O
5. CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2Ï
6. Fe + 2HBr ® FeBr2 + H2­
7. 2AgNO3 + CaCl2 ® 2AgCl + Ca(NO3)2
8. Ba + 2H2O ® Ba(OH)2 + H2­
9. N2O5 + MgO ® Mg(NO3)2
10. 3SO3 + 2Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + 3H2O
11. HCN + NH3 ® NH4CN
12. H2S + Na2O ® Na2S + H2O
13. H2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 + 2HCl
14. 2KF + H2SO4 ® K2SO4 + 2HF
15. MgCO3 + 2HCl ® MgCl2 + CO2­ + H2O
16. Na2S + Pb(NO3)2 ® PbS + 2NaNO3
17. 3AgNO3 + FeI3 ® Fe(NO3)3 + 3AgI
18. Na2SO4 + Ba(ClO)2 ® BaSO4 + 2NaClO
19. Ca(OH)2 + K2CO3 ® CaCO3 + 2KOH
20. (NH4)2SO4 + Ca(OH)2 ® CaSO4 + 2NH3 + 2H2O
5.3.7 1. H2 + S ® H2S
2. Ba(OH)2 + H2SO4 ® BaSO4 + 2H2O
3. 2AlF3 + 3H2SO4 ® Al2(SO4)3 + 6HF
4. ZnCO3 + 2HBr ® ZnBr2 + CO2 + H2O
5. 3SO3 + Fe2O3 ® Fe2(SO4)3
6. Na2O + 2HClO4 ® 2NaClO4 + H2O
7. Al(OH)3 + 3HClO3 ® Al(ClO3)3 + 3H2O
8. N2O5 + 2NaOH ® 2NaNO3 + H2O
9. Al2(SO4)3 + 3Ba(OH)2 ® 3BaSO4 + 2Al(OH)3
10. HCN + NH3 ® NH4CN
11. (NH4)2SO4 + 2AgNO3 ® Ag2SO4 + 2NH4NO3
12. MgSO3 + 2HCl ® MgCl2 + CO2 + H2O
13. Fe + 2HClO3 ® Fe(ClO)3 + H2­
14. Ba(ClO)2 + Na2SO4 ® BaSO4 + 2NaClO
15. 2K + 2H2O ® 2KOH + H2­
16. Al(OH)3 + 3HNO3 ® Al(NO3)3 + 3H2O
17. P2O5 + 6NaOH ® 2Na3PO4 + 3H2O
18. 3CaO + P2O5 ® Ca3(PO4)2
19. K2CO3 + H2SO4 ® K2SO4 + CO2­ + H2O
ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ
20. CaI2 + 2AgClO3 ® Ca(ClO3)2 + 2AgI
21. Ca + H2SO4 ® CaSO4 + H2­
22. Pb(NO3)2 + H2SO4 ® PbSO4 + 2HNO3
23. CaCO3 + H2SO4 ® CaSO4 + CO2­ + H2O
24. Pb(NO3)2 + MgS ® PbS + Mg(NO3)2
5.3.8 1. FeS + 2HÂr ® FeBr2 + H2S
2. H3PO4 + Fe(OH)3 ® FeÑÏ4 + 3Ç2Ï
3. 2NH3 + N2O5 + Ç2Ï ® 2ÍÇ4ÍÏ3
4. NH4I + NaOH ® Nal + ÍÇ3 + Ç2Ï
5. Na2S + Pb(ClO)2 ® PbS + 2NaClO
6. BaCO3 + 2HCl ® BaCl2 + CO2 + H2O
7. BaI2 + H2SO4 ® BaSO4 + 2Hl
8. Na2S + 2HNO3 ® NaÍÏ3 + H2S
9. H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2Ç2O
10. CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + 2Ç2Ï
11. H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2H2O
12. 3MgO + P2O5 ® Mg3(PO4)2
13. K2SO3 + 2HF ® 2KF + SO2 + Ç2Ï
14. 2K + CuSO4 ® K2SÏ4 + Cu
ÊåöÜëáéï 4
5.4.1 á. Bë. èåùñßá. â. i. H ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ
ïîõãüíïõ åßíáé 16 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12
ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü
áñéèìü 12. iii. H ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò áììùíßáò åßíáé
17 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12. iii. Z = 35
êáé Á = 35. ÅðïìÝíùò, 17p êáé 18n óôïí ðõñÞíá, Üñá
17e ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá.
ã. ÐñïóèÝôïõìå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò üëùí
ôùí áôüìùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï óùìáôßäéï.
ä. 1. 122,5 g. 2. 90 g. 3. 0,05 mol. 4. 0,2 mol. 5. 112 L. 6.
44,8 L. 7. 89,6 L. 8. 4,48 L. 9. p · V = n · R · T Þ V = 12 L.
å. Âë. èåùñßá. óô. Ê2Cr2O7: Ìr = 394.
Óôï 1 mol = 394 g K2Cr2O7 ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 39 g K, 2 mol
Cr êáé 7NA Üôïìá Ï. Ôá 882 g åßíáé 3 mol, ïðüôå
ðåñéÝ÷ïíôáé 234 g K, 6 mol Cr êáé 21ÍÁ Üôïìá Ï.
5.4.2 á. Ë (Ç óýãêñéóç áíáöÝñåôáé óå ìÜæåò). â.
Ó. ã. Ë (Ç ôéìÞ ôçò ìÜæáò åîáñôÜôáé áðü ôçí ôéìÞ ôçò
Mr). ä. Ó. å. Ë (Ìüíï üôáí âñßóêïíôáé óå áÝñéá öÜóç
êáé óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò).
5.4.3 á. Ó (ËáìâÜíåôáé õðüøç ç éóïôïðéêÞ
óýóôáóç ãéá ôï óôïé÷åßï). â. Ë (Ôá 80 g åßíáé 1 mol
687
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

NH4NO3 êáé ðåñéÝ÷ïõí 2 mol áôüìùí Í). ã. Ó. ä. Ë â. 1 mol = 60 g ðåñéÝ÷åé 8 mol áôüìùí H
(ÐåñéÝ÷ïõí 10 g H). å. Ó. ö = 12 g » 1,6 mol áôüìùí H
5.4.4 á. Ë (Óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ã. 1 mol = 60 g ðåñéÝ÷åé 3ÍÁ áôüìùí C
ðßåóçò). â. Ó. ã. Ó (ÁöïñÜ ôï ìüñéï ôïõ õäñïãüíïõ 18 g » ö = 0,9ÍÁ áôüìùí C
áðü äýï Üôïìá 1Ç). ä. Ë (Ôá 72 g åßíáé 4 mol H2O êáé 5.4.9 Tá 184 g åßíáé 184/92 = 2 mol N2O4.
ðåñéÝ÷ïõí 8 g õäñïãüíïõ êáé 4ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ).
á. 56 g áæþôïõ êáé 8ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
å. Ë (ÐåñéÝ÷ïõí êáé ôïí ßäéï áñéèìü áôüìùí Üíèñáêá
êáé áæþôïõ áíôßóôïé÷á). â. 2ÍÁ ìüñéá Í2Ï4.
ã. 50 L ï æçôïýìåíïò üãêïò.
5.4.5 á. Óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü èá Ý÷åé Ár = 4 · M 92 g
· 20 = 80. â. Ôï óôïé÷åßï × èá Ý÷åé 7e óôçí åîùôåñéêÞ, ä. ñ = r Þ ñ = Þ ñ = 3,68
ïðüôå èÝëåé íá ðÜñåé 1e ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò 25 25 L
óôáèåñÞò äïìÞò ôùí åõãåíþí áåñßùí. ÅðïìÝíùò, ç å. 1 mol CO2 = 44 g ðåñéÝ÷åé 2ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ
ÝíùóÞ ôïõ ìå ôï Ca èá åßíáé éïíôéêÞ. Ca2+ 2X-. ã. H ö = 176 g » 8ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ
áíôßäñáóç åßíáé áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò: 5.4.10 á. Tá 8,8 g CO2 êáôÝ÷ïõí üãêï 11,2 L
H2SO4 + CaX2 ® CaSO4 + 2HX 1 mol = 44 g CO2 Vm = 56 L
ä. Ç Ýíùóç Ç×Ï3 Ý÷åé Ìr = 1 + 80 + 48 = 129. ¢ñá, ôá 8 ,8
516 g åßíáé 516/129 = 4 mol êáé ðåñéÝ÷ïõí 4 mol â. Ôá 8,8 g Þ = 0,2 mol CO2 ðåñéÝ÷ïõí 0,4ÍÁ
44
áôüìùí õäñïãüíïõ êáé 4 · 48 = 192 g ïîõãüíïõ. Üôïìá ïîõãüíïõ.
5.4.6 á. Å ö á ñ ì ü æ ï õ ì å ô ç í ê á ô á ó ô á ô é ê Þ 1 mol N2O5 = 56 L ðåñéÝ÷åé 5ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ
åîßóùóç ãéá n = 1 mol: ö = 4,48 L » 0,4NA Üôïìá ïîõãüíïõ
p · V = n · R · T Þ 0,82 · Vm = 1 · 0,082 · 300 Þ V m = 30 L. ã. CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + 2Ç2Ï
â. ¸óôù á mol CO 2 êáé á mol ÍO 2. Åöüóïí ç ìÜæá N2O5 + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + Ç2Ï
ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé 90 g, èá éó÷ýåé: 44á + 46á = 90 Þ
á = 1 mol. Ôá óõíïëéêÜ mol åßíáé 2, Üñá ï óõíïëéêüò 5.4.11 Måßãìá 0,4 mol Ç2SÏ4 êáé 0,6 mol ÇNÏ3.
üãêïò åßíáé 2 · 30 = 60 L. ã. á. mìåßãìáôïò = 0,4 · 98 + 0,6 · 63 = 77 g.
Óå 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · ÍÁ Üôïìá Ï â. 1 mol Ç2SO4 ðåñéÝ÷åé 2NA Üôïìá H êáé 64 g O
Óå 1 mol NO2 » 2 · ÍÁ Üôïìá Ï 0,4 mol H2SO4 ö = 0,8ÍÁ Üôïìá Ç ö = 25,6 g O
ÅðïìÝíùò,õðÜñ÷ïõí2ÍÁ +2ÍÁ =4ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ. 1 mol ÇNO3 ðåñéÝ÷åé NA Üôïìá H êáé 48 g O
5.4.7 á. Áðü ôçí ðõêíüôçôá âñßóêïõìå ôçí Mr 0,6 mol HNO3 ö = 0,6ÍÁ Üôïìá Ç ö = 28,8 g O
ôçò ïñãáíéêÞò Ýíùóçò: ÓõíïëéêÜ Ý÷ïõìå 2NA + NA = 3NA Üôïìá õäñïãüíïõ
M M êáé 25,6 + 22,8 = 54,4 g ïîõãüíïõ.
ñ = r Þ 2,5 = r Þ Mr = 56 ã. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé óýóôáóç 0,4/0,4 = 1 Ì Ç2SO4 êáé
22,4 22,4
0,6/0,4 = 1,5 M HNO3.
¢ñá 56 öïñÝò. â. Éó÷ýåé: 4 · 12 + x = 56 Þ x = 8. ¢ñá,
ä. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
C4Ç8 ï æçôïýìåíïò ìïñéáêüò ôýðïò.
11, 2 H2SO4 + Ba(OH)2 ® BaSO4 + 2Ç2Ï
ã. Ôá 11,2 g ôçò Ýíùóçò åßíáé = 0,2 mol. 0,4 mol ìå 0,4 mol
56
ÅðïìÝíùò, ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8 mol áôüìùí Üíèñáêá êáé 2HNO3 + Ba(OH)2 ® Ba(NO3)2 + 2Ç2Ï
1,6 g õäñïãüíïõ. 0,6 mol ìå 0,3 mol
¢ñá, áðáéôïýíôáé 0,4 + 0,3 = 0,7 mol Ba(OH)2. Éó÷ýåé:
5.4.8 á. Óôçñéæüìáóôå óôçí áíôßóôïé÷ç ðëçñï-
öïñßá ôïõ ìïñéáêïý ôýðïõ: n = c · V Þ 0,7 = 2 · V Þ V = 0,35 L äéáëýìáôïò.
1 mol = 14í + 18 g Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé 12í g ïîõãüíï 5.4.12 Måßãìá 29,2/36,5 = 0,8 mol ÇCl êáé
100 g Ýíùóçò » 60 g 21/52,5 = 0,4 mol ÇClO.
14í + 18 12í á. nïëéêÜ = 0,8 + 0,4 = 1,2 mol.
¢ñá: = Þ í = 3. Ïðüôå ï æçôïýìåíïò ìï-
100 60 â. Ôá 0,8 mol ÇCl ðåñéÝ÷ïõí 0,8 g õäñïãüíïõ.
ñéáêüò ôýðïò èá åßíáé C3H8O.

688
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

Ôá 0,4 mol HClO ðåñéÝ÷ïõí 0,4 g õäñïãüíïõ êáé 40 · 0,4 = 16 g NaOH êáé 74 · 1 = 74 g Ca(OH)2.
0,4ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ. â. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé óýóôáóç:
ÅðïìÝíùò, óôï ìåßãìá ðåñéÝ÷ïíôáé 1,2 g õäñïãüíïõ 0 ,4 1
= 0,16 Ì NaOÇ êáé = 0,4 M Ca(OH)2
êáé 0,4ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ. 25 2, 5
ã. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé óýóôáóç 0,8/0,2 = 4 Ì ÇCl êáé ã. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
0,4/0,2 = 2 M HClO.
HCl + NaOH ® NaCl + Ç2Ï
ä. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
0,4 mol ìå 0,4 mol
2HCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2Ç2Ï
2HCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2Ç2Ï
0,8 mol ìå 0,4 mol
2 mol ìå 1 mol
2HClO + Ca(OH)2 ® Ca(ClO)2 + 2Ç2Ï
¢ñá, áðáéôïýíôáé 0,4 + 2 = 2,4 mol HCl. Éó÷ýåé:
0,4 mol ìå 0,2 mol
n = c · V Þ 2,4 = 2 · V Þ V = 1,2 L Þ 1200 mL äéáëýìáôïò.
¢ñá, áðáéôïýíôáé 0,4 + 0,2 = 0,6 mol Ca(OH)2. Éó÷ýåé:
n = c · V Þ 0,6 = 0,5 · V Þ V = 0,3 L äéáëýìáôïò.
5.4.15 á. Ë (XñåéÜæïíôáé ç ðßåóç êáé ï üãêïò). â. Ó.
ã. Ë (Óôçí ßäéá èåñìïêñáóßá). ä. Ó. å. Ó.
5.4.13 á. Oñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
5.4.16 á. Ë (Ç ðïóüôçôá êáé ç ðßåóç ôïõ áåñßïõ).
¸óôù x mol HBr êáé y mol H2S. Åöüóïí ç ìÜæá ôïõ
â. Ó. ã. Ó. ä. Ó. å. Ë.
ìåßãìáôïò åßíáé 230 g èá éó÷ýåé: 81x + 34y = 230 (1)
Óå 1 mol HBr ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ Üôïìá H 5.4.17 á. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôéò ìïíÜäåò ìÝ-
ôñçóçò). â. Ë (ÅîáñôÜôáé áðü ôïí ôñüðï ðïõ ãßíåôáé
x mol HBr » ö = xÍÁ
ç ìåôáâïëÞ). ã. Ó (ÁõîÜíåôáé ï óõíïëéêüò áñéèìüò
Óå 1 mol H2S ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ Üôïìá H
ôùí áÝñéùí mol). ä. Ë (Ôá óõíïëéêÜ áÝñéá mol
y mol H2S » ö = 2yÍÁ ðáñáìÝíïõí óôáèåñÜ, áöïý êÜèå öïñÜ áíôéäñïýí
Éó÷ýåé: xNA + 2yNA = 6NA Þ x + 2y = 6 (2) 1 + 1 = 2 mol áåñßùí êáé ðáñÜãïíôáé åðßóçò 2 mol
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 2 êáé y = 2. áåñßùí. Ç ðßåóç äåí åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôùí
¢ñá, ôï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé ìïñßùí). å. Ó.
81 · 2 = 162 g HBr êáé 34 · 2 = 68 g H2S. 5.4.18 á. p · V = n · R · T Þ p · 8,2 = 0,4 · 0,082 ·
â. Ôï äéÜëõìá Ý÷åé óýóôáóç: 250 Þ p = 1 atm.
2/0,5 = 4 Ì ÇBr êáé 2/0,5 = 4 M H2S 3, 4
â. p · V = n · R · T Þ p · 41 = · 0,082 · 300 Þ p = 0,12 atm.
ã. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò: 17
HÂr + NaOH ® NaCl + Ç2Ï 1520
ã. p · V = n · R · T Þ · V = 4 · 0,082 · 400 Þ V = 65,6 L.
2 mol ìå 2 mol 760
H2S + 2NaOH ® Na2S + 2Ç2Ï m 190 1,25
ä. p · V = · R · T Þ ·2= · 0,082 · 400 Þ Mr = 82.
2 mol ìå 4 mol Mr 760 Mr
¢ñá, áðáéôïýíôáé 2 + 4 = 6 mol NaOH. Éó÷ýåé: RT 0,082 · 400 g
å. p = ñ · Þ 0,41 = ñ · Þ ñ=2 .
n = c · V Þ 6 = 4 · V Þ V = 1,5 L Þ 1500 mL äéáëýìáôïò. Mr 160 L
5.4.14 á. Oñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò. óô. Ôá óõíïëéêÜ mol ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò
¸óôù x mol NaOH êáé y mol Ca(OH)2. Ió÷ýåé ãéá ôç ìÜ- 8 , 8 3, 2 1, 4
åßíáé: nïë. = + + = 0,35 mol. Éó÷ýåé:
æá ôïõ ìåßãìáôïò: 40x + 74y = 90 (1) 44 32 28
Óå 1 mol NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé 1 mol áôüìùí O pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 41 = 0,35 · 0,082 · 400 Þ
x mol NaOH » ö = x mol pïë. = 0,28 atm.
Óå 1 mol Ca(OH)2 ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol áôüìùí Ï 5.4.19 á. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò
y mol Ca(OH)2 » ö = 2y mol ôïõ Í2 ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éóü÷ùñç ìåôáâïëÞ:
Éó÷ýåé: x + 2y = 2,4 (2) p1 p2 0,25 1
= Þ = Þ Ô2 = 1000 Ê Þ è = 727°C
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå x = 0,4 êáé y = 1. T1 T2 250 T2
¢ñá ôï ìåßãìá ðåñéÝ÷åé

689
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

â. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ áåñßïõ ¢ñá, áðáéôïýíôáé 1 + 1 = 2 mol KOH. Éó÷ýåé:
ÍÏ, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí êáôáóôá- n = c · V Þ 2 = 0,4 · V Þ V = 5 L äéáëýìáôïò.
ôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí:
m 6
É: p1 · V1 = · R · T1 Þ 1 · 5 = ·R·Ô (1) 3,612 · 10 23
Mr Mr 5.4.22 To ìåßãìá ðåñéÝ÷åé = 0,6 mol
6,02 · 10 23
m 1,5 2,408 · 10 23
ÉÉ: p2 · V2 = · R · T 2 Þ 2 · V2 = ·R·T (2) SO3 êáé 2,408 · 1023/6,02 · 1023 = 0,4 mol
Mr Mr 23
6,02 · 10
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- N2O5.
óêïõìå V2 = 0,625 L. á. Éó÷ýåé: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 8,2 = 1 · 0,082 · 400
ã. ¸÷ïõìå áíáöïñÜ óå äýï êáôáóôÜóåéò ôïõ áåñßïõ Þ pïë. = 4 atm.
×, Üñá èá åöáñìüóïõìå äýï öïñÝò ôçí êáôáóôáôéêÞ â. Ôá 0,6 mol SO3 ðåñéÝ÷ïõí 0,6 · 3ÍÁ = 1,8ÍÁ Üôïìá
åîßóùóç ôùí áåñßùí: ïîõãüíïõ êáé ôá 0,4 mol N2O5 ðåñéÝ÷ïõí 0,5 · 5ÍÁ =
RT R · 273 = 2,5ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ. Ôá óõíïëéêÜ Üôïìá ôïõ
É: p1 = ñ1 · 1 Þ 1 = 1,2 · (1)
Mr Mr ïîõãüíïõ èá åßíáé 1,8ÍÁ + 2,5ÍÁ = 4,3ÍÁ.
ã. Óôï íåñü ïé äýï áíõäñßôåò èá ìåôáôñáðïýí óôá
RT2 R · 273
ÉÉ: p2 = ñ2 · Þ p2 = 1,8 · (2) áíôßóôïé÷á ïîÝá, óýìöùíá ìå ôéò áíôéäñÜóåéò:
Mr Mr
SO3 + H2O ® H2SO4
Äéáéñïýìå ôéò ó÷Ýóåéò (2) êáé (1) êáôÜ ìÝëç êáé âñß- 0,6 mol äßíïõí 0,6 mol
óêïõìå p2 = 3 atm. N2O5 + H2Ï ® 2ÇÍO3
5.4.20 1 mol NH3 = 17 g ðåñéÝ÷åé 3 g H 0,4 mol äßíïõí 0,8 mol
ö = 8 mol ö = 136 g » 24 g H ÅðïìÝíùò, ôï äéÜëõìá èá Ý÷åé óýóôáóç:
á. 136 g NH3. 0 ,6
= 0,15 Ì Ç2SO4 êáé 0,8/4 = 0,2 M HNO3.
â. p · V = n · R · T Þ 0,82 · V = 8 · 0,082 · 400 Þ V = 320 L. 4
ã. 1 mol CH4 = 22,4 L ðåñéÝ÷åé 4 g H ä. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò:
ö = 134,4 L » 24 g H H2SO4 + Ìg(OH)2 ® MgSO4 + 2Ç2Ï
¢ñá 134,4 L áÝñéïõ ìåèáíßïõ óå STP. 0,6 mol ìå 0,6 mol
5.4.21 á. p · V = n · R · T Þ 2 · 8,2 = n · 0,082 · 400 2HNO3 + Mg(OH)2 ® Mg(NO3)2 + 2Ç2Ï
Þ n = 0,5 mol CO 2. 0,8 mol ìå 0,4 mol
â. p · V = n · R · T Þ 4 · 4,1 = n · 0,082 · 400 Þ n = 0,5 ¢ñá áðáéôïýíôáé 0,6 + 0,4 = 1 mol Mg(OH)2. Éó÷ýåé:
mol Í 2O 5. n = c · V Þ 1 = 0,4 · V Þ V = 2,5 L äéáëýìáôïò.
ã. i. Ôá 0,5 mol CO2 ðåñéÝ÷ïõí 0,5 · 12 = 6 g æ 4 ö
Üíèñáêá êáé 0,5 · Í Á Üôïìá ïîõãüíïõ. Ôá 0,5 mol 5.4.23 á. Ë çç c = = 10 M÷÷ . â. Ë (0,4 mol)). ã. Ë
è 0 , 4 ø
Í2O5 ðåñéÝ÷ïõí 0,5 · 2 = 1 mol áôüìùí áæþôïõ êáé
(Ôï äéÜëõìá ðáñáìÝíåé ôï ßäéï, äçëáäÞ c = 2 M). ä. Ó
0,5 · 5Í Á = 2,5ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ. ÅðïìÝíùò, óôï
(Åöüóïí Ý÷ïõí ôçí ßäéá ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá, üðùò ôï
äï÷åßï ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g Üíèñáêá, 1 mol áôüìùí
èåééêü êáé ôï öùóöïñéêü ïîý). å. Ó.
áæþôïõ êáé 0,5ÍÁ + 2,5ÍÁ = 3ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
ii. Ãéá ôï ìåßãìá ôùí áåñßùí éó÷ýåé: pïë. · Vïë. = nïë. · R · T 5.4.24 á. Ë (Ôá äýï äéáëýìáôá Ý÷ïõí ôçí ßäéá
Þ 4,1 · V = 1 · 0,082 · 400 Þ V = 8 L. óõãêÝíôñùóç 2 Ì, ïðüôå ôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷åé
iii. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé áíôéäñÜóåéò: óõãêÝíôñùóç 2 Ì). â. Ó. ã. Ó. ä. Ë (ÅîáñôÜôáé êáé áðü
ôïí üãêï ôïõ äéáëýìáôïò óôï ïðïßï ðåñéÝ÷åôáé). å. Ó.
CÏ2 + 2ÊOH ® Ê2CÏ3 + Ç2Ï
0,5 mol ìå 1 mol 5.4.25 á. 4,8% w/v ðåñéåêôéêüôçôá:
N2O5 + 2KOH ® 2KNO3 + Ç2Ï Óôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 4,8 g HF
0,5 mol ìå 1 mol 120 g äéáëýìáôïò » 4,8 g HF
100 g äéáëýìáôïò ö=4g

690
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

¢ñá 4% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá. 1 mol ìå 2 mol

4 ,8 ö = 0,2 mol 0,4 mol
â. Óôá 100 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå = 0,24 mol HF.
20 Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,2 = 4 · V Þ V = 0,05 L.
ÅðïìÝíùò c = 2,4 M. 5.4.28 Óå 1 mol H2SO4 = 98 g Ý÷ïõìå 64 g O
4 ,8 ö = 0,5 mol ö = 49 g » 32 g O
ã. Óôá 120 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå = 0,24 mol HF
20 á. Óôá 400 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 49 g H2SO4
ö= 600 g äéáëýìáôïò » 1,2 mol HF 100 mL äéáëýìáôïò ö = 12,25 g H2SO4
4 ,8
ä. Óôá 120 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå = 0,24 mol HF ¢ñá, 12,25% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä1.
20 â. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 1,5 · 400 = 500 g.
240 g äéáëýìáôïò » ö = 0,48 mol HF Óôá 500 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 49 g H2SO4
Ãßíåôáé ðñïóèÞêç 10 g Þ 10/20 = 0,5 mol HF, ïðüôå 100 g äéáëýìáôïò » ö = 9,8 g H2SO4
ôï ôåëéêü äéÜëõìá (Ä2) Ý÷åé ìÜæá 240 + 10 = 250 g êáé
¢ñá 9,8% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä1.
ðåñéÝ÷åé 0,48 + 0,5 = 0,98 mol HF. To äéÜëõìá Ä2 Ý÷åé
m 250 ã. Óôá 400 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 0,5 mol H2SO4
üãêï V2 = 2 = = 200 mL Þ V2 = 0,2 L. 1000 mL äéáëýìáôïò ö = 1,25 mol H2SO4
ñ 1, 25
ÅðïìÝíùò c1 = 1,25 M.
n 0 ,98
¢ñá c2 = = Þ c2 = 4,9 M. ä. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ
V2 0 , 2
1,25 ·0,4 = c2 · 0,5 Þ c2 = 0,25 M.
å. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n3 Þ c1 · V1 = c3 · V3 Þ å. ¸÷ïõìå áíÜìåéîç äõï äéáëõìÜôùí äéáöïñåôéêþí
2,4 ·0,4 = c3 · 1 Þ c3 = 0,96 M. äéáëõìÝíùí ïõóéþí ðïõ äåí áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò.
5.4.26 á. Óôá 1000 mL ä/ôïò 2 mol Þ 34 g NH3 Ãéá ôï H2SO4 éó÷ýåé:
100 mL ä/ôïò ö = 3,4 g NH3 n1 = n4 Þ c1 · V1 = c4 · V4 Þ 1,25 ·0,4 = c4 · Þ c4 = 0,5 M.
Óõíåðþò 3,4% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä1. Ãéá ôï H3ÑO4 éó÷ýåé (4,9% w/v ® c3 = 0,5 M):
â. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ n1 = n4` Þ c3 · V3 = c4` · V4 Þ 0,5 ·0,6 = c4` · Þ c4` = 0,3 M.
2 ·0,2 = c2 · 0,5 Þ c2 = 0,8 M. óô. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
ã. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n3 = n4 Þ 3H2SO4 + 2Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + 3H2O
c1 · V1 + c3 · V3= c4 · V4 Þ 2 · 0,4 + 4 · 0,6 = c4 · 1 Þ c4 = 3,2M. 2 mol ìå 3 mol
5.4.27 Óôá 200 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g 0,5 mol ö = 0,75 mol
NaOH Þ 16/40 = 0,4 mol NaOH. Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,75 = 2 · V Þ V = 0,375 L.
á. Óôá 200 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 16 g NaOH 5.4.29 á. 1,6% w/v ðåñéåêôéêüôçôá:
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 8 g NaOH 1, 6
Óôá 100 mL ä/ôïò Ý÷ïõìå 1,6 g Þ = 0,08 mol HF
¢ñá, 8% w/v ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä1. 20
â. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 1,5 · 200 = 300 g. 1000 mL ä/ôïò » ö = 0,8 mol HF
Óôá 300 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 16 g NaOH ¢ñá c1 = 0,8 M
100 g äéáëýìáôïò ö = 5,33 g NaOH 1, 6
Óôá 100 g ä/ôïò Ý÷ïõìå 1,6 g Þ = 0,08 mol HF
¢ñá, 5,33% w/w ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ Ä1. 20
ã. Óôá 200 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 0,4 mol NaOH 80 mL ä/ôïò » 0,08 mol HF
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 2 mol NaOH 1000 mL ä/ôïò » ö = 1 mol HF
ÅðïìÝíùò c = 2 M. ÅðïìÝíùò c2 = 1 M.
ä. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ â. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n2 = n3 Þ
2 ·0,2 = c2 · 0,5 Þ c2 = 0,8 M. c1 · V1 + c2 · V2= c3 · V3 Þ 0,8 · V1 + 1 · V2 = 0,92 · 0,5 (1)
å. Áðü ôçí áíÜìåéîç ðñïêýðôåé c = 1,2 M. V1 + V2 = 0,5 (2)
óô. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: Áðüôïóýóôçìáôùíåîéóþóåùí(1) êáé(2) ðñïêýðôïõí:
H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O V1 = 0,2 L êáé V2 = 0,3 L.

691
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

ã. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: ö = 0,2 mol 1 · 0,2 = 0,2 mol ö = 0,2 mol

2HF + Ca(OH)2 ® CaF2 + 2H2O AíôÝäñáóáí 0,2 mol HF êáé ó÷çìáôßóôçêáí 0,2 mol Þ
2 mol ìå 1 mol 0,2 · 43 = 8,6 g NaF.
0,8 · 0,4 = 0,32mol ö = 0,16 mol å. ÁíôÝäñáóáí 2 · 0,5 = 1 mol NaOH.
Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,16 = 0,01 · V Þ V = 16 L. Ãéá ôï HF: n = c · V Þ 1 = 1 · V Þ V = 1 L. Ó÷çìáôßóôçêå 1
ä. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: mol NaF êáé ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé üãêïõ 1,5 L
1 2
HF + ÊOH ® ÊF + H2O èá Ý÷åé óõãêÝíôñùóç = = 0,667 Ì ÍaF.
1, 5 3
1 mol ìå 1 mol
1 · 0,2 = 0,2 mol ö = 0,2 mol 5.4.32 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò Ý÷ïõìå 5,6 g Þ 0,1 mol KOH 2HCl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2H2O
ö = 200 g » 0,2 mol KOH 2 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
5.4.30 á. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: n1 + n2 = n3 1, 85
Ôá 100 mL ä/ôïò Ý÷ïõí = 0,025 mol Ca(OH)2
80 74
To äéÜëõìá Ä2 Ý÷åé c2 = = 2 M. ¢ñá: 600 mL ä/ôïò » ö = 0,15 mol Ca(OH)2
40
c1 · V1 + c2 · V2= c3 · V3 Þ 1 · 0,4 + 2 · 0,1 = c3 · 0,5 Þ c3 = 1,2 M Ôá 0,15 mol Ca(OH)2 áíôéäñïýí ìå 0,3 mol HCl êáé
â. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: n3 = n4 Þ c3 · V3 = c4 · V4 Þ ðáñÜãïõí 0,15 mol CaCl2.
1,2 ·0,5 = c4 · 2 Þ c4 = 0,3 M. á. n = c · V Þ 0,3 = c · 0,4 Þ c = 0,75 M.
ã. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: â. Tï äéÜëõìá ðïõ ðñïêýðôåé üãêïõ 1 L èá Ý÷åé
óõãêÝíôñùóç 0,75 Ì CaCl2.
H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
1 mol ìå 2 mol 5.4.33 Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
ö = 0,3 mol 0,6 mol H2SO4 + CaCO3 ® CaSO4 + CO2 + H2O
Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,6 = 2 · V Þ V = 0,3 L Þ V = 300 mL. 1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
2 · 0,2 mol ö = 0,4 mol ö = 0,4 mol
5.4.31 á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç:
á. ÁíôÝäñáóáí 0,4 mol Þ 4 · 100 = 400 g CaCO3.
HF + ÍaOH ® NaF + H2O
â. p · V = n · R · T Þ 4,1 · V = 0,4 ·0,082 · 300 Þ V = 2,4 L CO2.
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol
16 5.4.34 Åöüóïí äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò ôùí äýï
ö = 0,4 mol = 0,4 mol ö = 0,4 mol áíôéäñþíôùí Ý÷ïõìå Ýëåã÷ï ðåñßóóåéáò.
40
AíôÝäñáóáí 0,4 mol Þ 0,4 · 20 = 8 g HF êáé ó÷çìáôß- Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
óôçêáí 0,4 mol NaF. HBr + KOH ® KBr + H2O
â. HF + ÍaOH ® NaF + H2O 1 mol ìå 1 mol
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol á. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇBr ðïõ Ý÷ïõìå:
32, 4
24 n= = 0,4 mol
ö = 0,6 mol = 0,6 mol ö = 0,6 mol 81
40
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
Ãéá ôï HF: n = c · V Þ 0,6 = c · 0,4 Þ c = 1,5 M. Ó÷çìáôß- 22, 4
óôçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 43 = 17,2 g NaF. n= = 0,4 mol
56
ã. HF + ÍaOH ® NaF + H2O ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: Óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò.
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
8 1 mol HÂr äßíåé 1 mol KBr
ö = 0,2 mol = 0,2 mol ö = 0,2 mol
40 0,4 mol ö = 0,4 mol
Ãéá ôï HF: n = c · V Þ 0,2 = 0,1 · V Þ V = 2 L. Ó÷çìáôßóôç- Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,4 mol KBr.
êáí 0,2 mol NaF.
â. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇBr ðïõ Ý÷ïõìå:
ä. HF + ÍaOH ® NaF + H2O 32, 4
1 mol ìå 1 mol äßíïõí 1 mol n= = 0,4 mol
81

692
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå: Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,4 mol NaCl ìå óõ-
33, 6 0 ,4
n= = 0,6 mol ãêÝíôñùóç = 0,1 M.
56 4
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: ðåñßóóåéá ÊÏÇ. ã. HNO3 + KOH ® KNO3 + H2O
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: 1 mol ìå 1 mol
1 mol HÂr ìå 1 mol KOH äßíïõí 1 mol KBr Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇÍÏ3 ðïõ Ý÷ïõìå:
0,4 mol ö = 0,4 mol ö = 0,4 mol n = c · V = 1,5 · 0,4 = 0,6 mol
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,6 - 0,4 = 0,2 mol Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå:
KOH êáé 0,4 mol KBr. n = c · V = 2 · 0,1 = 0,2 mol
ã. Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇBr ðïõ Ý÷ïõìå: ¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò:
48 , 6 1 mol HNO3 ìå 1 mol KOH
n= = 0,6 mol
4 , 81 0,6 mol ö = 0,6 mol > 0,2 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÊÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå: ¢ñá, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá ÇÍÏ3.
22, 4 Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
n= = 0,4 mol
56 1 mol HNO3 ìå 1 mol KOH äßíïõí 1 mol KNO3
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: ðåñßóóåéá HBr. ö = 0,2 mol 0,2 mol ö = 0,2 mol
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò: Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,6 - 0,2 = 0,4 mol
1 mol HÂr ìå 1 mol KOH äßíïõí 1 mol KBr HNO3, ðïõ ðåñéóóåýïõí, êáé 0,2 mol KNO3, ðïõ ðáñÜ-
ö = 0,4 mol 0,4 mol ö = 0,4 mol 0 ,2
ãïíôáé. Ç óýóôáóç ôïõ äéáëýìáôïò èá åßíáé = 0,4
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,6 - 0,4 = 0,2 mol HBr 0 ,5
êáé 0,4 mol KBr. 0 ,2
Ì ÇÍÏ3 êáé = 0,4 M KNO3.
5.4.35 á. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíôßäñáóç: 0 ,5
H2S + Ca(OH)2 ® CaS + 2H2O 5.4.36 ¸÷ïõìå 18 g Þ 9 mol Ç2.
1 mol ìå 1 mol ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ç2S ðïõ Ý÷ïõìå: 3H2 + N2 ® 2NH3
n = c · V = 0,5 · 0,2 = 0,1 mol 0,9 mol ìå 0,3 mol äßíïõí 0,6 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ Ca(ÏÇ)2 ðïõ Ý÷ïõìå: 2NH3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4
n = c · V = 2 · 0,05 = 0,1 mol 0,6 mol ìå 0,3 mol äßíïõí 0,3 mol
¸÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. á. ÁíôÝäñáóáí 0,3 mol N2.
1 mol H2S äßíåé 1 mol CaS â. Éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,3 = c · 0,4 Þ c = 0,75 M.
0,1 mol ö = 0,1 mol ã. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,3 mol Þ 0,3 · 132 = 39,6 g èåééêïý
Óôï ôåëéêü äéÜëõìá èá Ý÷ïõìå 0,1 mol CaS ìå óõ- áììùíßïõ (NH4)2SO4.
0 ,1 5.4.37 ¸óôù á mol NH4NO3.
ãêÝíôñùóç = 0,4 M.
0 , 25 ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
â. HCl + NaOH ® NaCl + H2O NH4NO3 + NaOH ® NH3 + H2O + NaCl
1 mol ìå 1 mol á mol äßíïõí á mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÇCl ðïõ Ý÷ïõìå: ÍÇ3 + ÇCl ® NH4Cl
n = c · V = 0,3 · 1 = 0,3 mol á mol ìå á mol äßíïõí á mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ NaÏÇ ðïõ Ý÷ïõìå: ÍÇ4Cl + AgNO3 ® AgCl + NH4NO3
n = c · V = 0,1 · 0,1 = 0,1 mol á mol äßíïõí á mol
¸÷ïõìå óôïé÷åéïìåôñéêÝò ðïóüôçôåò. Éó÷ýåé: á = 287/143,5 Þ á = 2 mol.
1 mol HCl äßíåé 1 mol ÍaCl á. 2 mol Þ 2 · 80 = 160 g NH4NO3.
0,3 mol ö = 0,3 mol â. Åêëýèçêáí 2 mol Þ 2 · 22,4 = 44,8 L NH3.

693
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

ã. Éó÷ýåé: n = c · V Þ 2 = c · 0,4 Þ c = 5 M ÇCl. Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ èåééêïý ïîÝïò éó÷ýåé:

5.4.38 ¸÷ïõìå 3 · 0,4 = 1,2 mol NaOH êáé 1,5 · 0,4 n = c · V Þ (á + 2â)/2 = 2,5 · 0,2 Þ á + 2â = 1 (2).
= 0,6 mol Ca(OH)2. Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå üôé:
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: á = 0,2 êáé â = 0,4
3ÍaOH + H3PO4 ® Na3PO4 + 3H2O á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,2 · 74 = 14,8 g Ca(OH)2
1,2 mol ìå 0,4 mol äßíïõí 0,4 mol êáé 0,4 · 40 = 16 g NaOH.
3Ca(OH)2 + 2H3PO4 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O â. Óôá 0,2 mol Ca(OH)2 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4ÍÁ Üôïìá Ï
0,6 mol ìå 0,4 mol äßíïõí 0,2 mol êáé 0,4 mol áôüìùí Ç. Óôá 0,4 mol NaOH ðåñéÝ÷ïíôáé
0,4ÍÁ Üôïìá Ï êáé 0,4 mol áôüìùí Ç. ¢ñá, óôçí
á. ÁðáéôÞèçêáí 0,4 + 0,4 = 0,8 mol Ç3ÑÏ4.
ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8ÍÁ Üôïìá Ï
â. ÐåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol Þ 0,4 · 164 = 65,6 g Na3PO4 êáé
êáé 0,8 mol áôüìùí Ç
0,2 mol Þ 0,2 · 310 = 62 g Ca3(PO4)2.
ã. ÁíôÝäñáóáí 2á + â = 2 · 0,2 + 0,4 = 0,8 mol NH4Cl
5.4.39 ¸óôù á mol H2SO4 êáé â mol H3PO4. êáé èá éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,8 = c · 0,5 Þ c = 1,6 M.
Éó÷ýåé: 98á + 98â = 39,2 Þ á + â = 0,4 (1) ä. Åêëýèçêáí 2á + â = 0,8 mol NH3 Þ 0,8 · 22,4 = 17,92
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: L (STP).
Ç2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
1ï ãåíéêü åðáíáëçðôéêü äéáãþíéóìá
á mol ìå 2á mol á mol
Ç3PO4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3H2O ÈÝìá 1ï
â mol ìå 3â mol â mol 1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
ÁðáéôÞèçêáí 2á + 3â mol NaOH êáé ó÷çìáôßóôçêáí
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
á mol Na2SO4 êáé â mol Na3PO4. Ió÷ýåé:
2á + 3â = 2,2 · 0,5 Þ 2á + 3â = 1,1 (2) 3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå: 4. á. ºóïé üãêïé áåñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò
á = 0,1 êáé â = 0,3 èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
á. Óôï áñ÷éêü ìåßãìá Ý÷ïõìå 0,1 · 98 = 9,8 g H2SO4 ìïñßùí. â. Ôï pH åíüò äéáëýìáôïò åßíáé ìéêñüôåñï
êáé 0,3 · 98 = 29,4 g H3PO4. áðü ôï 7, üôáí åßíáé üîéíï, êáé ßóï ìå ôï 7, üôáí åßíáé
â. Óôá 0,1 mol H2SO4 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2ÍÁ Üôïìá Ç êáé ïõäÝôåñï, óôïõò 25°C.
6,4 g O. Óôá 0,3 mol H3PO4 ðåñéÝ÷ïíôáé 0,9ÍÁ Üôïìá Ç 5. Ï æçôïýìåíïò ðßíáêáò åßíáé:
êáé 14,4 g O. ÓõíïëéêÜ óôï ìåßãìá õðÜñ÷ïõí 1,1ÍÁ
Üôïìá Ç êáé 20,8 g O. Á. H2SO3 H2CO3 HNO3 NaOH Ca(OH)2
ã. Ó÷çìáôßóôçêáí 0,1 mol èåééêïý íáôñßïõ (Na2SO4) Â. SO2 CO2 N2O3 Na2O CaO
êáé 0,3 mol Þ 0,3 · 164 = 49,2 g öùóöïñéêïý íáôñßïõ
(Na3PO4). ÈÝìá 2ï
5.4.40 ¸óôù á mol Ca(OH)2 êáé â mol NaOH. 1. á. Íéôñéêü ïîý (ÇÍÏ3) êáé öùóöïñéêü ïîý
Éó÷ýåé: 74á + 40â = 30,8 (1) (H3PO4).
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò åßíáé: â. ÁëëÜæåé ôï ÷ñþìá åíüò äåßêôç, üðùò ôï âÜììá
2NH4Cl + Ca(OH)2 ® CaCl2 + 2NH3­ + 2H2O ôïõ çëéïôñïðßïõ, óå êüêêéíï, êáé áíôéäñÜ ìå ìéá âÜ-
óç ãéá íá äþóåé Üëáò.
2á mol á mol 2á mol
ã. HÍÏ3 + NaOH ® NaÍÏ3 + H2O êáé
NH4Cl + NaOH ® NaCl + NH3­ + H2O
H3ÑÏ4 + 3NaOH ® Na3ÑÏ4 + 3H2O.
â mol â mol â mol
ÁíôÝäñáóáí 2á + â mol NH4Cl êáé ðáñÞ÷èçóáí 2á + â 2. á. Ë (Ôï ìüñéï óôïé÷åßïõ ðåñéÝ÷åé Üôïìá ìå
mol NH3. ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü). â. Ë (Ôï HCl Ý÷åé äýï Üôï-
Ç2SO4 + 2NH3 ® (NH4)2SO4 ìá, åíþ ôï ìüñéï ôïõ öùóöüñïõ Ñ4 Ý÷åé ôÝóóåñá
Üôïìá). ã. Ë (Ôï ìåßãìá íåñïý ìå ëÜäé äåí Ý÷åé
(2á + â)/2 mol ìå 2á + â mol
ïìïãåíÞ óýóôáóç).

694
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

ÈÝìá 3ï 2. á. ËáíèáóìÝíç ðñüôáóç.

á. 0,5 mol Þ m = n · Mr Þ m = 0,5 · 17 Þ m = 8,5 g NH3. Ôï Üëáò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé Ý÷åé ìïñéáêü ôýðï Ê2SO4.
m 84 â. ÓùóôÞ ðñüôáóç. Ôï Ía2O åßíáé áíõäñßôçò ôïõ
â. 84 g Þ n = Þn= Þ n = 3 mol CO.
Mr 28 ÍaOH êáé óôï íåñü óõìðåñéöÝñåôáé üðùò ôï NaOH.
V 112 ÈÝìá 3ï
ã. 112 L Þ n = Þn= Þ n = 5 mol CÇ4. á. Ï ìïñéáêüò ôýðïò åßíáé: Ca(OH)2.
22,4 22, 4
m 88 â. 148 g Þ n = m/Mr Þ n = 148/74 Þ n = 2 mol Ca(OH)2.
ä. 88 g Þ n = Þn= Þ n = 2 mol CO2, ïðüôå êáôá- ã. Óå 1 mol Ca(ÏÇ)2 Ý÷ïõìå 2ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ
Mr 44
2 mol Ca(OH)2 ö = 4ÍÁ
ëáìâÜíïõí üãêï V = n · Vm Þ V = 2 · 22 Þ V = 44 L.
ÐåñéÝ÷ïíôáé 4 · 6,02 · 1023 = 2,408 · 1024 Üôïìá ïîõãü-
å. Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ 3 · 8,2 = n · 0,082 · 300 Þ n = 1
íïõ.
mol.
ä. Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé 332 + 148 = 480 g êáé
ÈÝìá 4ï
êáôáëáìâÜíåé üãêï 480 : 1,2 = 400 mL.
á. Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g ïîéêïý
Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 148 g Ca(OH)2
ïîÝïò Þ 1 mol CH3COOH.
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 37 g
Ç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò åßíáé m = ñ · V Þ m = 1,5 · 400
Þ m = 600 g. ¢ñá, 37% w/v ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
Óôá 600 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 60 g CH3COOH ÈÝìá 4ï
100 g äéáëýìáôïò » ö=6g á. 16% w/w ðåñéåêôéêüôçôá:
¢ñá 6% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 16 g NaOH
n 1 Ôá 100 g êáôÝ÷ïõí üãêï 100 : 1,25 = 80 mL.
â. c1 = Þ c = Þ c = 2,5 M. Ôá 16 g åßíáé 16 : 40 = 0,4 mol NaOH.
V 0 ,4
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,4 mol NaOH
ã. Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 5 mol
2,5 · 0,4 + 1 · x = 1,5(0,4 + x) Þ 1 + x = 0,6 + 1,5x Þ 0,5x =
= 0,4 Þ x = 0,8 L äéáëýìáôïò Ä2. ¢ñá c1 = 5 M.
â. ¸÷ïõìå áñáßùóç êáé éó÷ýåé:
2ï ãåíéêü åðáíáëçðôéêü äéáãþíéóìá c1 · V1 = c2 · V2 Þ 5 · 1 = 1 · V2 Þ V2 = 5 L
ÈÝìá 1ï ¢ñá, ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 5 – 1 = 4 L íåñïý.
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ã. Áðáéôïýíôáé 2,5 mol Þ 245 g H2SO4.

2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 3ï ãåíéêü åðáíáëçðôéêü äéáãþíéóìá

3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. ÈÝìá 1ï
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. 1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
5. á - v, â - iii, ã - i, ä - ii, å - iv. 2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
ÈÝìá 2ï 3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
1. á. O: K (2), L (6), Ìg: Ê (2), L (8), M (2), Si: K (2) L 4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
(8) M (4), P: K (2), L (8), M (5), K: K (2), L (8), M (8), N (1).
5. á. Ó. â. Ë (Ç ðßåóç äåí åðçñåÜæåé ôç äéáëõôüôç-
â. O: 2ç ðåñßïäïò êáé VIA ïìÜäá. Ìg: 2ç ðåñßïäïò ôá ìéáò óôåñåÞò ïõóßáò). ã. Ë (Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí
êáé ÉÉÁ ïìÜäá. Si: 3ç ðåñßïäïò êáé IVA ïìÜäá. Ñ: 3ç ðåñßðôùóç ôïõ õðåñïîåéäßïõ ôïõ õäñïãüíïõ Ý÷åé
ðåñßïäïò êáé VA ïìÜäá. Ê: 4ç ðåñßïäïò êáé ÉÁ ïìÜäá. áñéèìü ïîåßäùóçò -1). ä. Ë (CaS). å. Ó.
ã. Ôï êÜëéï (Ê) èÝëåé íá áðïâÜëåé ôï Ýíá çëåêôñüíéï
ÈÝìá 2ï
áðü ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åíþ ôï ïîõãüíï èá ðñï-
óëÜâåé äýï çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ. ¸ôóé, èá äç- 1. á. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 15 g äéá-
ìéïõñãçèåß éïíôéêüò äåóìüò: 2Ê+ Ï2-. ëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH). â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò

695
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ – ÕÐÏÄÅÉÎÅÉÓ: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ

ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NH3). ã. Óôá 3. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,1 mol äéáëõìÝ-
4. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
íçò ïõóßáò (HNO3). ä. Óôá 1000 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé
20 mL áÝñéïõ óõóôáôéêïý (O2). 5. á - ii, â - iv, ã - i, ä - iii, å - v.
2. á. Mr = 2 · 1 + 1 · 32 + 4 · 16 = 2 + 32 + 64 = 98. ÈÝìá 2ï
â. Mr = 1 · 40 + 2 · 16 + 2 · 1 = 40 + 32 + 2 = 74. 1. á. Oé æçôïýìåíåò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôùí
ÈÝìá 3ï óôïé÷åßùí åßíáé:
m 34 K: K (2), L (8), M (8), N (1) êáé S: K (2), L (8), M (6)
á. Ôá 34 g åßíáé n = Þn= Þ n = 2 mol NH3.
Mr 17 â. Ôï êÜëéï âñßóêåôáé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÁ
V 89 , 6 ïìÜäá. Ôï èåßï âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí
â. Ôá 89,6 L åßíáé n = Þn= Þ n = 4 mol H2 VIA ïìÜäá.
22,4 22, 4
(STP). 2. á. Mr = 3 · 1 + 1 · 31 + 4 · 16 = 3 + 31 + 64 = 98.
m 60 â. Mr = 1 · 24 + 2 · 16 + 2 · 1 = 24 + 32 + 2 = 58.
ã. Ôá 60 g êáôáëáìâÜíïõí üãêï V = ÞV= ÞV=
ñ 1,2 3. á. H2SO4 (èåééêü ïîý), HF (õäñïöèüñéï), CaCO3
= 50 mL. (áíèñáêéêü áóâÝóôéï), CO2 (äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá).
m 248 â. i. 2ÇÍÏ3 + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + 2H2O
ä. Ôá 248 g åßíáé n = Þn= Þ n = 4 mol H2CO3
Mr 62 ii. Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
êáé ðåñéÝ÷ïõí 4 · 2 = 8 g õäñïãüíïõ, 4 · 1 = 4 mol áôü- iii. NH4Cl + NaOH ® NaCl + NH3 + 2H2O
ìùí Üíèñáêá êáé 4 · 2 · ÍÁ = 8 · 6,02 · 1023 = 4,816 · 1024 iv. 2Ç3PÏ4 + 3Na2O ® 2Na3PO4 + 3H2O
Üôïìá ïîõãüíïõ. ÈÝìá 3ï
ÈÝìá 4ï á. Åöáñìüæïõìå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áå-
á. 7,3% w/w ðåñéåêôéêüôçôá óçìáßíåé üôé: ñßùí: p · V = n · R · T Þ 8,2 · 10 = n · 0,082 · 1000 Þ n = 1
mol CO2.
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HF
â. Óôï 1 mol CO2 ðåñéÝ÷ïíôáé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá
Ôá 100 g êáôáëáìâÜíïõí üãêï 100/1,25 = 80 mL.
CO2 êáé ðåñéÝ÷ïíôáé 2ÍÁ = 1,204 · 1024 Üôïìá ïîõãü-
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HF íïõ.
ö = 100 mL äéáëýìáôïò » 25 g HF ÈÝìá 4ï
â. Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: á. 20 % w/v ðåñéåêôéêüôçôá óçìáßíåé üôé:
ÄéÜëõìá Ä1: Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaOH
Óôá 80 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g HF Ôá 100 mL äéáëýìáôïò Ý÷ïõí ìÜæá m = ñ · V Þ m =
x mL äéáëýìáôïò » ö = x/4 g = 100 · 1,6 Þ m = 160 g.
ÄéÜëõìá Ä2: Óôá 160 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaOH
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9 g HF 100 g äéáëýìáôïò » ö = 12,5 g
400 + x mL äéáëýìáôïò ö = 9(400 + x)/100 g ¢ñá, 12,5% w/w ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá.
x 9(400 + x) â. ¸÷ïõìå ôçí áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò:
Éó÷ýåé: = Þ 25x = 3600 + 9x Þ 16x = 3600
4 100 H2SO4 + 2NaOH ® Na2SO4 + 2H2O
3600
Þx= Þ x = 225 mL. 1 mol ìå 2 mol
16
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g NaOH Þ n =
ã. Áðáéôïýíôáé 62,5 mL äéáëýìáôïò Ca(OH)2. = m/Mr Þ n = 20/40 Þ n = 0,5 mol NaOH, Üñá óôá 200
4ï ãåíéêü åðáíáëçðôéêü äéáãþíéóìá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 0,5 = 1 mol NaOH.
ÈÝìá 1ï 1 mol H2SO4 ìå 2 mol NaOH
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. ö = 0,5 mol 1 mol NaOH
Ãéá ôï äéÜëõìá ôïõ H2SÏ4 éó÷ýåé: n = c · V Þ 0,5 = 2 · V
2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Þ V = 0,25 L.

696
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðáíôÞóåéò åöáñìïãþí, åñùôÞóåùí åðáíÜëçøçò

êáé áóêÞóåùí-ðñïâëçìÜôùí
ó÷ïëéêïý âéâëßïõ
ÊåöÜëáéï: 1 ÂáóéêÝò Ýííïéåò
ÅñùôÞóåéò åðáíÜëçøçò
1. Íá ïíïìÜóåôå ôá âáóéêÜ èåìåëéþäç ìåãÝèç ðïõ åíäéáöÝñïõí ôç ×çìåßá. Íá äþóåôå ôéò ìï-
íÜäåò óôï óýóôçìá S.I. ãéá ôá ðáñáêÜôù ìåãÝèç: á. ìÞêïò, â. üãêïò, ã. ìÜæá, ä. ÷ñüíïò,
å. ðõêíüôçôá, óô. åíÝñãåéá, æ. èåñìïêñáóßá, ç. åìâáäü åðéöáíåßáò.
AðÜvôçóç
Ôá åðôÜ èåìåëéþäç ìåãÝèç ðïõ åíäéáöÝñïõí ôç ÷çìåßá åßíáé ôá åîÞò: ôï ìÞêïò (l), ç ìÜæá (m), ï ÷ñüíïò (t), ç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

èåñìïêñáóßá (Ô), ç ðïóüôçôá ôçò ýëçò (n), ç Ýíôáóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò (É) êáé ç öùôåéíÞ Ýíôáóç (Iu).
Oé æçôïýìåíåò ìïíÜäåò ìÝôñçóçò óôï S.I. åßíáé:
á. 1 m (ìÞêïò), â. 1 m3 (üãêïò), ã. 1 kg (ìÜæá), ä. 1 s (÷ñüíïò), å. 1 kg/m3 (ðõêíüôçôá), óô. 1 J
(åíÝñãåéá), æ. 1 K (èåñìïêñáóßá), ç. 1 m2 (åìâáäü åðéöáíåßáò).
2. Íá ïñßóåôå êáé íá óõìâïëßóåôå ôá èåìåëéþäç õðïáôïìéêÜ óùìáôßäéá, áíáöÝñïíôáò ü,ôé ãíù-
ñßæåôå ó÷åôéêÜ ìå ôï çëåêôñéêü öïñôßï êáé ôç ìÜæá ôïõò.
AðÜvôçóç
Ôá èåìåëéþäç õðïáôïìéêÜ óùìáôßäéá åßíáé: á. ðñùôüíéá (p), ìå èåôéêü öïñôßï (q = +e, üðïõ e ôï óôïé÷åéþ-
äåò çëåêôñéêü öïñôßï ßóï ìå 1,6 · 10-19 C), â. íåôñüíéá (n), ìå ïõäÝôåñï öïñôßï (q = 0) êáé ã. çëåêôñüíéá (e),
ìå áñíçôéêü öïñôßï (q = -e). H ìÜæá ôïõ ðñùôïíßïõ åßíáé ðåñßðïõ ßóç ìå ôç ìÜæá ôïõ íåôñïíßïõ êáé 1836 öï-
ñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìÜæá ôïõ çëåêôñïíßïõ.
3. á. Ðþò óõìâïëßæåôáé Ýíá Üôïìï;
â. Ðþò ïñßæåôáé ï áôïìéêüò áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ êáé ðþò ï ìáæéêüò áñéèìüò åíüò áôüìïõ;
AðÜvôçóç
á. Ôï Üôïìï åíüò óôïé÷åßïõ × óõìâïëßæåôáé ùò åîÞò: AZ X, üðïõ Æ åßíáé ï áôïìéêüò áñéèìüò êáé Á ï ìáæéêüò
áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ.
â. Ùò áôïìéêüò áñéèìüò (Æ) åíüò óôïé÷åßïõ ïñßæåôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá, åíþ ùò ìá-
æéêüò áñéèìüò (Á) ïñßæåôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí ôïõ ðõñÞíá.
4. Ðïéá óôïé÷åßá ëÝãïíôáé ìïíïáôïìéêÜ; ÁíáöÝñåôå ìåñéêÜ áðü áõôÜ.
AðÜvôçóç
ÌïíïáôïìéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá óôïé÷åßá ôùí ïðïßùí ôï ìüñéï áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Üôïìï. ÌåñéêÜ ìïíïá-
ôïìéêÜ óôïé÷åßá åßíáé: ôá åõãåíÞ áÝñéá (He: Þëéï, Ne: íÝï, Ar: áñãü, Kr: êñõðôü, Xe: îÝíï êáé Rn: ñáäüíéï), ôá
ìÝôáëëá óå êáôÜóôáóç áôìþí (Na: íÜôñéï, Mg: ìáãíÞóéï, Ca: áóâÝóôéï ê.Ü.), ï Üíèñáêáò (C) êôë.
5. Ðïéá åßíáé ôá ïíüìáôá êáé ôá óýìâïëá ôùí äéáôïìéêþí óôïé÷åßùí;
AðÜvôçóç

697
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ôá ïíüìáôá êáé ôá óýìâïëá ôùí äéáôïìéêþí óôïé÷åßùí åßíáé ôá åîÞò: õäñïãüíï (H2), ïîõãüíï (Ï2), Üæùôï
(Í2), öèüñéï (F2), ÷ëþñéï (Cl2), âñüìéï (Br2) êáé éþäéï (É2).
6. Ôé ðëçñïöïñßåò ìÜò äßíåé ôï óýìâïëï 146 C;
AðÜvôçóç
Ôï Üôïìï ôïõ Üíèñáêá (C) Ý÷åé óôïí ðõñÞíá ôïõ 6 ðñùôüíéá (áöïý Æ = 6) êáé 8 íåôñüíéá (áöïý Í = Á - Æ).
Eðßóçò, ãýñù áðü ôïí ðõñÞíá êéíïýíôáé 6 çëåêôñüíéá.
7. Óå ôé äéáöÝñåé ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðü ôï ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò;
AðÜvôçóç
Ôï ìüñéï åíüò óôïé÷åßïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá ìå ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ), åíþ ôï
ìüñéï ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü
(Æ).
8. Ðïéá åßíáé ç óõìðåñéöïñÜ ôùí óùìÜôùí óôéò ôñåéò öõóéêÝò êáôáóôÜóåéò êáé ðþò åîçãåßôáé;
AðÜvôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Óôç óôåñåÞ êáôÜóôáóç áíáðôýóóïíôáé ðïëý éó÷õñÝò åëêôéêÝò äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí
(ð.÷. éüíôùí) ôçò ýëçò, ôá óùìáôßäéá âñßóêïíôáé ðïëý êïíôÜ ôï Ýíá óôï Üëëï, áðïêôïýí ìüíéìåò èÝóåéò êáé
åêôåëïýí ðåñéïäéêÝò êéíÞóåéò, äçëáäÞ ðïëý ìéêñÝò ôáëáíôþóåéò ãýñù áðü Ýíá óçìåßï éóïññïðßáò.
Óôçí õãñÞ êáôÜóôáóç ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí ôçò ýëçò åßíáé ìÝôñéá éó÷õñÝò óå
óýãêñéóç ìå ôç óôåñåÞ êáôÜóôáóç êáé ôá óùìáôßäéá âñßóêïíôáé óå óõíå÷Þ êßíçóç ðñïò üëåò ôéò êáôåõ-
èýíóåéò, ÷ùñßò üìùò íá áëëÜæïõí óçìáíôéêÜ ïé ìåôáîý ôïõò áðïóôÜóåéò.
Óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç ïé äõíÜìåéò ìåôáîý ôùí äïìéêþí óùìáôéäßùí ôçò ýëçò åßíáé ðïëý áóèåíåßò, ôá óù-
ìáôßäéá âñßóêïíôáé óå ó÷åôéêÜ ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ìåôáîý ôïõò êáé âñßóêïíôáé óå óõíå÷Þ êßíçóç ìå ìåãÜ-
ëç ôá÷ýôçôá ðñïò üëåò ôéò êáôåõèýíóåéò.
9. Ðþò ïíïìÜæïíôáé ïé ìåôáâïëÝò ôçò öõóéêÞò êáôÜóôáóçò ôùí óùìÜôùí êáé ðïéåò ïé áíôßóôïé÷åò
èåñìïêñáóßåò óôéò ïðïßåò ðñáãìáôïðïéïýíôáé;
AðÜvôçóç
Ç ìåôÜâáóç áðü ôç óôåñåÞ óôçí õãñÞ êáôÜóôáóç ïíïìÜæåôáé ôÞîç, åíþ ç áíôßóôïé÷ç èåñìïêñáóßá
óçìåßï ôÞîçò.
Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí õãñÞ óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç áðü üëç ôç ìÜæá ôïõ õãñïý ïíïìÜæåôáé âñáóìüò, åíþ ç
áíôßóôïé÷ç èåñìïêñáóßá óçìåßï âñáóìïý.
Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí áÝñéá óôçí õãñÞ êáôÜóôáóç ïíïìÜæåôáé õãñïðïßçóç êáé ãßíåôáé óå èåñìïêñáóßá ßóç
ìå ôï óçìåßï âñáóìïý.
Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí õãñÞ óôç óôåñåÞ êáôÜóôáóç ïíïìÜæåôáé ðÞîç, åíþ ç áíôßóôïé÷ç èåñìïêñáóßá óç-
ìåßï ðÞîçò.
10. Ðþò ïñßæïíôáé ôá öõóéêÜ êáé ðþò ôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá; Óå ôé äéáöÝñïõí;
AðÜvôçóç
ÖõóéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öáéíüìåíá óôá ïðïßá ðñïêáëåßôáé êÜðïéá åíåñãåéáêÞ ìåôáâïëÞ ðïõ äå ìåôá-
âÜëëåé üìùò ôç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óùìÜôùí.
×çìéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá öáéíüìåíá óôá ïðïßá ðñïêáëåßôáé ìåôáâïëÞ óôç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óùìÜôùí

698
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ðïõ ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôï öáéíüìåíï, êáôÜ ôçí ïðïßá ôá ìüñéá ôùí áñ÷éêþí óùìÜôùí ìåôáâÜëëïíôáé êáé
ó÷çìáôßæïõí ôá íÝá ôåëéêÜ óþìáôá.
¢ñá, óôá öõóéêÜ öáéíüìåíá ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ (Üôïìá, ìüñéá êáé éüíôá) ôùí óùìÜôùí ðáñáìÝíïõí
áìåôÜâëçôá, åíþ óôá ÷çìéêÜ öáéíüìåíá ìåôáâÜëëïíôáé.
11. Íá äþóåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá ïìïãåíïýò ìåßãìáôïò êáé Ýíá ðáñÜäåéãìá åôåñïãåíïýò ìåßãìáôïò.
AðÜvôçóç
ÏìïãåíÝò ìåßãìá åßíáé ôï îßäé, êáé åôåñïãåíÝò ôï ìåßãìá ÷áëéêéïý ìå Üììï.
12. Íá äþóåôå áðü äýï ðáñáäåßãìáôá óôïé÷åßùí êáé ÷çìéêþí åíþóåùí. Ðïý äéáöÝñïõí ôá
óôïé÷åßá áðü ôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò;
AðÜvôçóç
×çìéêÜ óôïé÷åßá: ï óßäçñïò (Fe) êáé ï ÷áëêüò (Cu). ×çìéêÝò åíþóåéò: ôï íåñü (Ç2Ï) êáé ç áììùíßá (ÍÇ3). Ôï
÷çìéêü óôïé÷åßï, Þ óôïé÷åßï, äå äéáóðÜôáé óå áðëïýóôåñç äïìÞ êáé áðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò áôüìùí, äç-
ëáäÞ áðü Üôïìá ìå ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü (Æ), åíþ ç ÷çìéêÞ Ýíùóç äéáóðÜôáé óå áðëïýóôåñåò åíþóåéò

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

êáé áðïôåëåßôáé áðü ðåñéóóüôåñá ôùí äýï åßäç áôüìùí, äçëáäÞ áðü Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü
áñéèìü (Æ).
13. Íá äþóåôå ôá ïíüìáôá ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðáñéóôÜíïíôáé áðü ôá ÷çìéêÜ óýìâïëá: Li, K, Cl, P, N,
S, Ba, Br, Fe, Al, U, Mg, Si.
AðÜvôçóç
Li (ëßèéï), K (êÜëéï), Cl (÷ëþñéï), P (öùóöüñïò), N (Üæùôï), S (èåßï), Ba (âÜñéï), Br (âñüìéï), Fe (óßäçñïò), Al
(áñãßëéï), U (ïõñÜíéï), Mg (ìáãíÞóéï), Si (ðõñßôéï).
14. Íá äþóåôå ôá ÷çìéêÜ óýìâïëá ôùí óôïé÷åßùí: íÜôñéï, ñïõâßäéï, öèüñéï, ïîõãüíï, õäñïãüíï,
áóâÝóôéï, ìáããÜíéï, Þëéï, Üíèñáêáò, ìüëõâäïò.
AðÜvôçóç
ÍÜôñéï (Na), ñïõâßäéï (Rb), öèüñéï (F), ïîõãüíï (O), õäñïãüíï (H), áóâÝóôéï (Ca), ìáããÜíéï (Mn), Þëéï (He),
Üíèñáêáò (C), ìüëõâäïò (Pb).
15. Té ïíïìÜæåôáé äéÜëõìá êáé ðþò ïíïìÜæïíôáé ôá óõóôáôéêÜ ôïõ; Íá áíáöÝñåôå Ýíá ðáñÜäåéãìá
õãñïý êáé Ýíá ðáñÜäåéãìá áÝñéïõ äéáëýìáôïò.
AðÜvôçóç
ÄéÜëõìá ïíïìÜæåôáé Ýíá ïìïãåíÝò ìåßãìá äýï Þ ðåñéóóüôåñùí óõóôáôéêþí. ÓõóôáôéêÜ ôïõ äéáëýìáôïò åß-
íáé ï äéáëýôçò êáé ç äéáëõìÝíç Þ ïé äéáëõìÝíåò ïõóßåò. ÐáñÜäåéãìá õãñïý äéáëýìáôïò åßíáé ôï êñáóß êáé áÝ-
ñéïõ äéáëýìáôïò åßíáé ôï áÝñéï ìåßãìá ïîõãüíïõ êáé áæþôïõ.
16. Ôé åííïïýìå üôáí ëÝìå üôé Ýíá äéÜëõìá åßíáé: á. áñáéü, â. ðõêíü;
AðÜvôçóç
á. Áñáéü ïíïìÜæåôáé ôï äéÜëõìá ðïõ Ý÷åé ðïëý ìéêñÞ ôéìÞ ðåñéåêôéêüôçôáò (äçëáäÞ ðñáêôéêÜ ìéêñüôåñç
Þ ßóç ìå 1%).
â. Ðõêíü ïíïìÜæåôáé ôï äéÜëõìá ðïõ Ý÷åé ìåãÜëç ôéìÞ ðåñéåêôéêüôçôáò.
17. Ôé ïíïìÜæåôáé äéáëýôçò; Íá áíáöÝñåôå ìåñéêïýò õãñïýò äéáëýôåò. Ðïéïò åßíáé ï óõíçèÝóôåñïò
áðü áõôïýò;

699
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
Äéáëýôçò Þ äéáëõôéêü ìÝóï åßíáé åêåßíï ôï óõóôáôéêü ðïõ äéáôçñåß ôç öõóéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç. Óôçí ðåñß-
ðôùóç ðïõ áõôü óõìâáßíåé ìå üëá ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáëýìáôïò, ôüôå äéáëýôçò åßíáé åêåßíï ôï óõóôáôéêü
ðïõ âñßóêåôáé óôç ìåãáëýôåñç áíáëïãßá. ÓõíÞèåéò äéáëýôåò åßíáé: ôï íåñü, ç õãñÞ áììùíßá, ôï ïéíüðíåõ-
ìá (áéèáíüëç), ï áéèÝñáò, ç áêåôüíç, ôï âåíæüëéï ê.Ü. Ï óõíçèÝóôåñïò äéáëýôçò åßíáé ôï íåñü.
18. Áðü ôé êáé ðþò åîáñôÜôáé ç äéáëõôüôçôá ìéáò óôåñåÞò êáé ìéáò áÝñéáò ïõóßáò óôï íåñü;
AðÜvôçóç
Ç äéáëõôüôçôá ìéáò ïñéóìÝíçò óôåñåÞò ïõóßáò óôï íåñü åîáñôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá. Ç áýîçóç ôçò
èåñìïêñáóßáò óõíÞèùò áõîÜíåé ôç äéáëõôüôçôá ìéáò óôåñåÞò ïõóßáò óôï íåñü.
Ç äéáëõôüôçôá ìéáò ïñéóìÝíçò áÝñéáò ïõóßáò óôï íåñü åîáñôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá êáé ôçí ðßåóç. Ç
ìåßùóç ôçò èåñìïêñáóßáò êáé ç áýîçóç ôçò ðßåóçò áõîÜíïõí ôç äéáëõôüôçôá ìßáò áÝñéáò ïõóßáò óôï íåñü.

ÁóêÞóåéò - ÐñïâëÞìáôá
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÌåôñÞóåéò - ÌïíÜäåò - Ãíùñßóìáôá ôçò ýëçò

19. Ðïéåò ìïíÜäåò ÷ñçóéìïðïéïýí óõíÞèùò ïé ÷çìéêïß ãéá ôçí ðõêíüôçôá ôùí:
á. óôåñåïý, â. õãñïý êáé ã. áÝñéïõ óþìáôïò; Íá åîçãÞóåôå ôç äéáöïñÜ.
AðÜvôçóç
Ïé ìïíÜäåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé ÷çìéêïß ãéá íá äçëþóïõí ôçí ðõêíüôçôá:
á. ôïõ óôåñåïý óþìáôïò åßíáé ôá g/mL, â. ôïõ õãñïý óþìáôïò åßíáé ôá g/mL êáé ã. ôïõ áÝñéïõ óþìáôïò åß-
íáé ôá g/L. Óôá áÝñéá ç ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò åßíáé ðïëý ìéêñÞ êáé äå èÝëïõìå íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ðïëý ìé-
êñÝò ôéìÝò. Âë. 1.3.
20. Ná óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ç ìÜæá åíüò óþìáôïò åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. Ï üãêïò åíüò óþìáôïò åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ã. Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. Ç ìÜæá åíüò óþìáôïò åßíáé ç ðïóüôçôá ôçò ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå Ýíá óþìá.
â. Ï üãêïò åíüò óþìáôïò åßíáé ï ÷þñïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé Ýíá óþìá.
ã. Ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò åßíáé ï ëüãïò ôçò ìÜæáò (m) åíüò óþìáôïò ðñïò ôïí üãêï (V) ôïõ, äçëáäÞ
m
ñ= .
V
21. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ç ìÜæá åíüò óþìáôïò õðïëïãßæåôáé ðåéñáìáôéêÜ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ . . . . . .
â. Ï üãêïò åíüò õãñïý õðïëïãßæåôáé ðåéñáìáôéêÜ ìå ôç âïÞèåéá
i. ôçò . . . . . . . . . . . . . , ii. ôïõ ï . . . . . . . . ê . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç

700
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. æõãïý, â. i. ðñï÷ïÀäáò, ii. ïãêïìåôñéêïý êõëßíäñïõ.

22. ÄéáèÝôåôå æõãü áêñéâåßáò, ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï, íåñü, õðïäåêÜìåôñï êáé Ýíá ìéêñü êýâï êáèá-
ñïý óéäÞñïõ. Íá ðåñéãñÜøåôå äýï ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñåßôå íá õðïëïãßóåôå ôïí üãêï ôïõ
óéäåñÝíéïõ êýâïõ êáé êáôüðéí ôçí ðõêíüôçôÜ ôïõ. Ðïéïò áðü ôïõò äýï ôñüðïõò ðéóôåýåôå üôé åßíáé ðéï
áêñéâÞò ãéá ôïõò õðïëïãéóìïýò óáò;
ÁðÜíôçóç
m
H ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò ïñßæåôáé ùò ï ëüãïò ôçò ìÜæáò ðñïò ôïí üãêï, äçëáäÞ ñ = . EðïìÝíùò, ãéá
V
ôïí õðïëïãéóìü ôçò ðõêíüôçôáò (ñ) èá ðñÝðåé íá ðñïóäéïñéóôåß ç ìÜæá (m) êáé ï áíôßóôïé÷ïò üãêïò (V) ôïõ
êýâïõ.
H ìÜæá (m) ôïõ êýâïõ ðñïóäéïñßæåôáé ìå ôïí æõãü (Ýóôù á g).
Ï üãêïò (V) ôïõ óéäÞñïõ ìðïñåß íá ðñïóäéïñéóôåß:
á. Ìå ôï õðïäåêÜìåôñï ìåôñÜìå ôçí áêìÞ ôïõ êýâïõ (Ýóôù â cm). ¢ñá ï üãêïò (V) ôïõ êýâïõ èá åßíáé

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ßóïò ìå V = â3 cm3.
â. Óå ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï ðïõ ðåñéÝ÷åé V = Váñ÷. mL íåñïý, âõèßæïõìå ôï óéäåñÝíéï áíôéêåßìåíï. Ðá-
ñáôçñïýìå üôé êáôÜ ôç âýèéóç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ áíåâáßíåé ç óôÜèìç ôïõ íåñïý (Vôåë.). Ï üãêïò ôïõ
óôåñåïý õðïëïãßæåôáé áðü ôç äéáöïñÜ ôùí äýï åíäåßîåùí, äçëáäÞ: Vóôåñåïý = Vôåë. - Váñ÷. = ã cm3.
EðïìÝíùò ï ðñþôïò (á) ôñüðïò ðñïóäéïñéóìïý ôïõ üãêïõ åßíáé ðéï áêñéâÞò.
23. Áí ç ðõêíüôçôá åíüò óþìáôïò åêöñÜæåôáé óôï S.I. óå g/cm3, ìå ôé ðñÝðåé íá ðïëëáðëáóéáóôåß ç
ôéìÞ áõôÞ, þóôå íá ìåôáôñáðåß óå kg/m3;
AðÜvôçóç
Èá ðñÝðåé íá ìåôáôñáðïýí ôá g óå kg (éó÷ýåé 1 g = 10-3 kg) êáé ôá cm3 óå m3 (éó÷ýåé 1 cm3 = 10-6 m3 ). Ç
ìåôáôñïðÞ ôçò ðõêíüôçôáò ãßíåôáé ùò åîÞò:

g 10 - 3 kg kg
ñ=1 Þ ñ=1 Þ ñ = 1000
cm 3
10 - 6 m 3 m3
ÅðïìÝíùò ðñÝðåé íá ðïëëáðëáóéÜóïõìå ìå 1000.
24. Ná äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. Ãéá íá ìåôñÞóïõìå ôïí üãêï ìéáò ðïëý ìéêñÞò ðïóüôçôáò
åíüò õãñïý, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå:
á. çëåêôñïíéêü æõãü. â. öáñìáêåõôéêü æõãü.
ã. ðõêíüìåôñï. ä. óéöþíéï.
å. ðïôÞñé æÝóåùò. óô. ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï.
ÁðÜíôçóç
Åöüóïí ç ðïóüôçôá ôïõ õãñïý åßíáé ìéêñÞ, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óéöþíéï. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
25. Ðïéá üñãáíá èá ÷ñçóéìïðïéïýóáôå ãéá íá ìåôñÞóåôå:
á. ôï ìÞêïò ìéáò ñÜâäïõ.
â. ôç ìÜæá ìéáò ðïóüôçôáò æÜ÷áñçò.
ã. ôïí üãêï ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò êïõôéïý áíáøõêôéêïý.

701
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ä. ôïí ÷ñüíï óôïí ïðïßï Ýíáò äñïìÝáò äéáíýåé 200 m.

å. ôçí ðßåóç ó’ Ýíá åëáóôéêü áõôïêéíÞôïõ.
ÁðÜíôçóç
á. ÌÝôñï, â. Æõãü, ã. Ïãêïìåôñéêü êýëéíäñï, ä. ×ñïíüìåôñï, å. Ìáíüìåôñï.
26. Ôé åßäïõò ðïóüôçôá (ãéá ðáñÜäåéãìá, ìÞêïò, ðõêíüôçôá ê.ë.ð.) äåß÷íïõí ïé ðéï êÜôù ìåôñÞóåéò:
á. 8 ns â. 3,4 kg/L ã. 4,2 nm ä. 412 km2
å. 500 Ê óô. 3 mm3 æ. 27°C ç. 410 mg
ÁðÜíôçóç
Ìðïñïýìå åýêïëá íá äéáêñßíïõìå óå ðïéá ðïóüôçôá áíáöÝñïíôáé ïé ìåôñÞóåéò áíáãíùñßæïíôáò ôç ìï-
íÜäá ìÝôñçóÞò ôïõò:
á. ×ñüíïò, â. Ðõêíüôçôá, ã. ÌÞêïò, ä. Åìâáäü åðéöÜíåéáò, å. Èåñìïêñáóßá, óô. ¼ãêïò,
æ. Èåñìïêñáóßá, ç. ÌÜæá.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

27. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá óýìâïëá ìå ôïõò óùóôïýò áñéèìïýò êáé ìïíÜäåò:

á. l 1. 5 mol

â. Ô 2. 7,8 g/cm3

ã. n 3. 298 K

ä. m 4. 2m

å. V 5. 4L

óô. ñ 6. 10 kg

AðÜvôçóç
á-4, â-3, ã-1, ä-6, å-5, óô-2.
28. ¸íá õãñü âñÝèçêå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ æõãïý üôé Ý÷åé ìÜæá 22 g êáé ìå ôç âïÞèåéá ïãêïìåôñéêïý
êõëßíäñïõ üôé Ý÷åé üãêï 20 mL. Ç ðõêíüôçôá ôïõ õãñïý åßíáé:
á. 4,4 g/mL â. 1,1 g/mL ã. 2 g/mL
ÄéáëÝîôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç äßíïíôáò êÜðïéá åîÞãçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç ðõêíüôçôá (ñ) ïñßæåôáé ùò ç ìÜæá (m) ðñïò ôïí üãêï (V). ¸÷ïõìå:
m 22 g g
ñ= Þ ñ= Þ ñ = 1,1
V 20 mL mL
ÅðïìÝíùò ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
29. Ôï Üôïìï ôïõ õäñïãüíïõ Ý÷åé áêôßíá ßóç ìå 0,12 nm. ÕðïèÝôïíôáò üôé Ý÷åé óöáéñéêü ó÷Þìá, ï
üãêïò ôïõ óå m3 åßíáé:
á. 8,0 · 10-10 m3 â. 4,5 · 1020 m3 ã. 7,2 · 10-30 m3 ä. 0,2 m3

702
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
4
Èá ÷ñçóéìïðïéçèåß ï üãêïò ôçò óöáßñáò V = ðR3. H áêôßíá ôçò óöáßñáò ôïõ áôüìïõ åßíáé ßóç ìå R = 0,12
3
nm = 0,12 · 10-9 m = 1,2 · 10-10 m. ÅðïìÝíùò ï üãêïò V èá åßíáé ôçò ôÜîçò ôïõ 10-30 m3.
¢ñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
Óçìåßùóç: Áí õðÞñ÷áí ðåñéóóüôåñåò áðáíôÞóåéò ôçò ßäéáò ôÜîçò, èá ãéíüôáí áêñéâÞò ðñïóäéïñéóìüò ôïõ
üãêïõ ôçò óöáßñáò. Ï õðïëïãéóìüò ôïõ üãêïõ ìå áêñßâåéá ìáò äßíåé ôçí ôéìÞ V = 7,2 · 10-30 m3.
30. Ðïéåò áðü ôéò ðéï êÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò (Ó) êáé ðïéåò åßíáé ëáíèáóìÝíåò (Ë);
á. Ôï 1 g Ý÷åé üãêï 1 mL.
â. Ôï 1 nm åßíáé 10 D.
ã. Ç ìÝôñçóç ôçò ìÜæáò ãßíåôáé ìå ôçí ðñï÷ïÀäá.
ä. Ôï 1 cm3 óéäÞñïõ Ý÷åé ßäéá ìÜæá ìå 1 cm3 áñãéëßïõ.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

å. Ç ðõêíüôçôá ôïõ ïîõãüíïõ åîáñôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá.
ÁðÜíôçóç
á. H ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. Ç ìÜæá Ý÷åé ôçí ßäéá áñéèìçôéêÞ ôéìÞ ìå ôïí üãêï ìüíï óôçí ðåñßðôùóç
g
üðïõ ç ðõêíüôçôá ñ åßíáé ßóç ìå 1 . Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ èá åßíáé:
mL
m=ñ·VÞm=V
â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ. Éó÷ýåé üôé 1 D = 10-10 m. Åðßóçò 1 nm = 10-9 m Þ 1 nm = 10 · 10-10 m Þ 1 nm = 10 D.
ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. Ç ìÝôñçóç ôçò ìÜæáò ãßíåôáé ìå ôïí æõãü.
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. Ôá äýï óôïé÷åßá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ ðõêíüôçôá. ÐñáêôéêÜ ãíùñßæïõìå
üôé ç ðõêíüôçôá ôïõ óéäÞñïõ åßíáé ìåãáëýôåñç áðü ôçí ðõêíüôçôá ôïõ áñãéëßïõ.
å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç. Ç ðõêíüôçôá åíüò áåñßïõ åîáñôÜôáé áðü ôç èåñìïêñáóßá êáé ôçí ðßåóç.
31. Ìéá óöáßñá áðü áëïõìßíéï Ý÷åé ìÜæá m êáé üãêï V êáé óôï åóùôåñéêü ôçò ìéá êïéëüôçôá üãêïõ
V´. H ðõêíüôçôá ôïõ áëïõìéíßïõ äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç:
m m m
á. ñ = , â. ñ = m · V, ã. ñ = , ä. ñ = .
V V + V' V- V'
AðÜvôçóç
Áöïý ç óöáßñá Ý÷åé óôï åóùôåñéêü ôçò êïéëüôçôá üãêïõ V´, ï ðñáãìáôéêüò üãêïò ôçò óöáßñáò èá åßíáé Vóöáßñáò =
m m
= V - V´. Áðü ôç ó÷Ýóç ôçò ðõêíüôçôáò Ý÷ïõìå ñ = Þ ñóöáßñáò = . ¢ñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
V V - V´
32. Áí ç ðõêíüôçôá ôïõ áôìïóöáéñéêïý áÝñá óå óõíÞèç ðßåóç êáé óôïõò 25°C åßíáé 1,19 g/dm3,
ðüóï æõãßæåé ï áÝñáò ðïõ ãåìßæåé Ýíá äùìÜôéï äéáóôÜóåùí 8,5 m, 13,5 m êáé 2,8 m;
ÁðÜíôçóç
m
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ñ = . Ãíùñßæïõìå üôé ç ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò õðïëïãßæå-
V
g
ôáé óå , ïðüôå áñêåß íá âñïýìå ôïí üãêï ôïõ äùìáôßïõ óå dm3. Ï üãêïò ôïõ äùìáôßïõ äßíåôáé áðü ôç
dm 3

703
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ó÷Ýóç V = á · â · ã. Äßíåôáé á = 8,5 m = 85 dm, â = 13,5 m = 135 dm êáé ã = 2,8 m = 28 dm. O üãêïò èá åßíáé ßóïò
ìå V = 85 · 135 · 28 Þ V = 321300 dm3.
m g
¢ñá ñ = Þ m = ñ · V Þ m = 1,19 · 321300 dm3 Þ m = 382347 g.
V dm 3
33. O õäñÜñãõñïò Ý÷åé ðõêíüôçôá ñ = 13,594 g/mL óôïõò 25°C. ¸íáò êõëéíäñéêüò óùëÞíáò äéáìÝ-
ôñïõ 8,00 mm ãåìßæåé ìå Çg ìÝ÷ñéò ýøïõò 78,3 cm. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá ôïõ õäñáñãýñïõ óôï óùëÞíá
óôç èåñìïêñáóßá áõôÞ;
ÁðÜíôçóç
m
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ñ = ãéá íá õðïëïãßóïõìå ôç ìÜæá m. Ió÷ýåé m = ñ · V . Ç
V
g
ôéìÞ ôçò ðõêíüôçôáò äßíåôáé ñ = 13,594 . Ï üãêïò ôïõ êõëßíäñïõ äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç Vêõëßíäñïõ = ð · R2 · h.
mL
Èá ðñïóäéïñßóïõìå ôçí ôéìÞ ôïõ üãêïõ óå mL.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

¸÷ïõìå: V = 3,14(4 · 10-1 )2 · 78,3 cm3 Þ V = 39,34 cm3 (mL).

Ïðüôå Ý÷ïõìå m = 13,594 · 39,34 Þ m = 534,79 g.
34. Ôï «üñéï åðéöõëáêÞò» ãéá ôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ áÝñá ôçò ÁèÞíáò óå äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ
óýìöùíá ìå ôéò áíáêïéíþóåéò ôïõ ÐÅÑÐÁ åßíáé 200 ìg/cm3. Ná åêöñÜóåôå ôçí ðåñéåêôéêüôçôá áõôÞ
óå g/m3, g/dm3, mg/dm3 (Þ ppm) êáé g/cm3.
ÁðÜíôçóç
á. Éó÷ýåé 1 ìg = 10 g êáé 1 cm = 10 m. ¢ñá:
-6 -2

ìg 10 - 6 g g
200 = 200 = 200
cm 3
10 - 6 m 3 m3
â. Ió÷ýåé: 1 cm = 10-1 dm. ¢ñá:
ìg 10 - 6 g g
200 = 200 = 0,2
3 -3 3
cm 10 m dm 3
ã. Ió÷ýåé: 1 ìg = 10 mg. ¢ñá:
-3

ìg 10 - 3 mg mg
200 = 200 = 200
3 -3 3
cm 10 dm dm 3
ä. Éó÷ýåé 1 ìg = 10-6 g. ¢ñá:
ìg 10 - 6 g g
200 = 200 = 2 · 10-4
3 3
cm cm cm 3
35. Ïé áíÜãêåò óå íåñü ôùí êáôïßêùí ôïõ ëåêáíïðåäßïõ ôçò ÁôôéêÞò åßíáé ðåñßðïõ 300 åêáôïììýñéá
m3 åôçóßùò (365 çìÝñåò). Áí ïé êÜôïéêïé ôïõ ëåêáíïðåäßïõ åßíáé 4 · 106, ðüóá L íåñïý áíôéóôïé÷ïýí áíÜ
êÜôïéêï çìåñçóßùò;
AðÜvôçóç
Áñ÷éêÜ èá ìåôáôñÝøïõìå ôïí üãêï áðü m3 óå ëßôñá (L). To 1 m3 éóïäõíáìåß ìå1000 dm3 (L). ÅðïìÝíùò,
V = 300.000.000 m3 = 3 · 108 m3 = 3 · 108 · 103 dm3 (L) = 3 · 1011L ôïí ÷ñüíï. Oðüôå èá Ý÷ïõìå êáôáíÜëùóç

704
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

3 × 10 11
L ôçí çìÝñá. Áöïý ïé êÜôïéêïé åßíáé 4 · 106, ç çìåñÞóéá êáôáíÜëùóç íåñïý áíÜ êÜôïéêï èá åßíáé
365
3 × 10 11
ßóç ìå : 4 · 106 = 205,48 L.
365
36. Ç ìÝóç áêôßíá ôçò ãçò åßíáé 6.340 km êáé ç ìÜæá ôçò åßíáé 6,59 · 1021 ôüíïé. Ðïéá åßíáé ç ìÝóç
ðõêíüôçôÜ ôçò;
ÁðÜíôçóç
m
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ñ = êáé èá ðñÝðåé íá ìåôáôñÝøïõìå ôç ìÜæá óå g êáé
V
ôïí üãêï ôçò Ãçò óå mL.
Ãíùñßæïõìå üôé 1 tn = 103 kg = 103 · 103 g = 106g, Üñá Ý÷ïõìå:
m = 6,59 · 1021 tn Þ m = 6,59 · 1021 · 106 g Þ m = 6,59 · 1027 g
4

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ï üãêïò ôçò Ãçò èá âñåèåß áðü ôïí üãêï ôçò óöáßñáò VÃçò = Vóöáßñáò = · ð · R3. Ãíùñßæïõìå üôé 1 km = 103 m =
3
= 103 · 102 cm = 105 cm, óõíåðþò Ý÷ïõìå:
4
V = · 3,14(6340 · 105)3 cm3 Þ V = 1,067 · 1027 mL
3
Áíôéêáèéóôïýìå ôá ìåãÝèç óôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò êáé âñßóêïõìå:
m 6,59×10 27 g g
ñ= Þ ñ= Þ ñ = 6,18
27
V 1,067×10 mL mL

ÄïìéêÜ óùìáôßäéá ýëçò (Üôïìá - ìüñéá - éüíôá)

ÄïìÞ áôüìïõ
Áôïìéêüò áñéèìüò - Ìáæéêüò áñéèìüò - Éóüôïðá

37. Ìå äåäïìÝíï üôé ôï ÷ëþñéï âñßóêåôáé óôç öýóç ìå ôç ìïñöÞ ìåßãìáôïò ôùí äýï éóïôüðùí 35
17 Cl
êáé 37 1 2 3
17 Cl, åíþ ôï õäñïãüíï ìå ôç ìïñöÞ ôñéþí éóïôüðùí 1Ç, 1Ç, 1Ç, íá åîåôÜóåôå ðüóá åßäç ìïñßùí
Ç2, ðüóá åßäç ìïñßùí Cl2 êáé ðüóá åßäç ìïñßùí HCl õðÜñ÷ïõí.
AðÜvôçóç
Ôï ìüñéï ôïõ Ç2 áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá õäñïãüíïõ. ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå Ýîé åßäç ìïñßùí õäñïãüíïõ,
üóïé êáé ïé äõíáôïß óõíäõáóìïß:
1 1 1 2 1 3 2 2 2 3 3 3
1Ç - 1Ç, 1Ç - 1Ç, 1Ç - 1Ç, 1Ç - 1Ç, 1Ç - 1Ç êáé 1Ç - 1Ç
Ôï ìüñéï ôïõ Cl2 áðïôåëåßôáé áðü äýï Üôïìá ÷ëùñßïõ. ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå ôñßá åßäç ìïñßùí ÷ëùñßïõ, üóïé
êáé ïé äõíáôïß óõíäõáóìïß:
35 35 35 37 37 37
17 Cl - 17 Cl, 17 Cl - 17 Cl êáé 17 Cl - 17 Cl

705
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ôï ìüñéï ôïõ ÇCl áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Üôïìï õäñïãüíïõ (Ç) êáé Ýíá Üôïìï ÷ëùñßïõ (Cl). Óõíåðþò, õðÜñ-
÷ïõí Ýîé åßäç ìïñßùí õäñï÷ëùñßïõ, üóïé êáé ïé äõíáôïß óõíäõáóìïß:
1 35 1 37 2 35 2 37 3 35 3 37
1Ç - 17 Cl, 1Ç - 17 Cl, 1Ç - 17 Cl, 1Ç - 17 Cl, 1Ç - 17 Cl êáé 1Ç - 17 Cl

38. Eßíáé óùóôü íá ðïýìå üôé äïìéêÝò ìïíÜäåò üëùí ôùí ÷çìéêþí åíþóåùí åßíáé ôá ìüñéá Þ ü÷é êáé
ãéáôß;
ÁðÜíôçóç
Åßíáé ëÜèïò. ÕðÜñ÷ïõí ÷çìéêÝò åíþóåéò ðïõ Ý÷ïõí äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôá éüíôá, üðùò åßíáé ïé éïíôéêÝò
åíþóåéò (ð.÷. ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï NaCl, ôï ïðïßï Ý÷åé äïìéêÝò ìïíÜäåò ôá êáôéüíôá íáôñßïõ Ía+ êáé ôá
áíéüíôá ÷ëùñßïõ Cl- ).
39. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:
á. ¢ôïìï åßíáé . . . . . .
â. Ìüñéï åßíáé . . . . . .
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ã. Éüí åßíáé . . . . . .
ä. Áôïìéêüò áñéèìüò åíüò . . . . . .
å. Ìáæéêüò áñéèìüò åíüò . . . . . .
óô. Éóüôïðá ïíïìÜæïíôáé ôá Üôïìá ôá ïðïßá . . . . . . .

ÁðÜíôçóç
á. ¢ôïìï åßíáé ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï åíüò óôïé÷åßïõ ðïõ ìðïñåß íá ðÜñåé ìÝñïò óôïí ó÷çìáôéóìü ÷ç-
ìéêþí åíþóåùí.
â. Ìüñéï óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò åßíáé ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷åé åëåýèåñï
êáé íá äéáôçñåß ôéò éäéüôçôåò ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò.
ã. Éüí åßíáé Ýíá óùìáôßäéï ìå èåôéêü Þ áñíçôéêü öïñôßï.
ä. Áôïìéêüò áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá ôïõ.
å. Ìáæéêüò áñéèìüò åíüò óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí êáé ôùí íåôñïíßùí ôïõ ðõñÞíá
ôïõ.
óô. Éóüôïðá ïíïìÜæïíôáé ôá Üôïìá ôá ïðïßá Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü êáé äéáöïñåôéêü ìáæéêü
áñéèìü.
40. Ôï ìéêñüôåñï óùìáôßäéï ýëçò ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷åé óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç êáé íá äéáôçñåß
ôéò éäéüôçôåò ôçò ïõóßáò óôçí ïðïßá áíÞêåé åßíáé:
á. ôï Üôïìï â. ôï ìüñéï ã. ôï éüí
ä. ôï çëåêôñüíéï å. ôï ðñùôüíéï
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â. Ôï Üôïìï åßíáé äñáóôéêü êáé üôáí âñåèåß óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç åíþíåôáé
ðñïò ôïí ó÷çìáôéóìü ìïñßùí ðïõ åßíáé óôáèåñÜ. Åîáéñïýíôáé ïé ðåñéðôþóåéò ôùí ìïíïáôïìéêþí óôïé÷åßùí
üðùò ôá åõãåíÞ áÝñéá ðïõ äåí åßíáé áäñáíÞ.
41. Íá óõíäõÜóåôå ôïõò áñéèìïýò ìå ôá áíôßóôïé÷á ãñÜììáôá:

706
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

×çìéêü óôïé÷åßï Áôïìéêüôçôá

1. Õäñïãüíï á. 1

2. ¹ëéï â. 2

3. ¼æïí ã. 3

4. Áôìüò óéäÞñïõ ä. 4

5. Öùóöüñïò å. Ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá

6. Èåßï

7. ÷ëþñéï

AðÜvôçóç
1-â, 2-á, 3-ã, 4-á, 5-ä, 6-å, 7-â.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

42. Ná ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò áí åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò:
á. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ CO2 åßíáé 3.
â. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ 35
17 Cl åßíáé 17.
ã. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ P åßíáé 4.
ä. Ç áôïìéêüôçôá ôïõ Ï åßíáé 8.
Ôé åêöñÜæåé ï áñéèìüò ðïõ äßíåôáé óôï ôÝëïò êÜèå ëáíèáóìÝíçò ðñüôáóçò;
ÁðÜíôçóç
á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ï áñéèìüò 3 åêöñÜæåé ôï óýíïëï ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá êáé ôïõ
ïîõãüíïõ óôï ìüñéï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò (CO2).
â. H ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ï áñéèìüò 17 åêöñÜæåé ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ óôïé÷åßïõ ÷ëùñßïõ
(Cl).
ã. H ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ç Ýííïéá ôçò áôïìéêüôçôáò áöïñÜ ìüíï ôï ìüñéï ôïõ óôïé÷åßïõ êáé ï
öùóöüñïò åßíáé ôåôñáôïìéêü óôïé÷åßï (P4).
ä. H ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ï áñéèìüò 8 åêöñÜæåé ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ ïîõãüíïõ êáé ü÷é ôçí
áôïìéêüôçôÜ ôïõ, ðïõ åßíáé 2.
43. Ôï áíéüí ôïõ ÷ëùñßïõ ðåñéÝ÷åé 18 çëåêôñüíéá êáé 20 íåôñüíéá. Ï ìáæéêüò ôïõ áñéèìüò èá åßíáé:
á. 20 â. 37 ã. 38 ä. 35
ÁðÜíôçóç
Ôï áíéüí ôïõ ÷ëùñßïõ Ý÷åé öïñôßï –1 êáé 18 çëåêôñüíéá. Ãíùñßæïõìå üôé óôï áíéüí Ý÷ïõìå ðåñéóóüôåñá
çëåêôñüíéá áðü ðñùôüíéá, Üñá ôï Üôïìï ôïõ ÷ëùñßïõ èá Ý÷åé 18 - 1 = 17 çëåêôñüíéá, ïðüôå êáé 17 ðñùôü-
íéá. Ï ìáæéêüò áñéèìüò èá åßíáé Á = Æ + Í Þ Á = 17 + 20 Þ Á = 37. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
44. Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç óôçí Ýêöñáóç: «Ç ôáõôüôçôá åíüò áôüìïõ åßíáé . . . . . . . . »
á. ï ìáæéêüò ôïõ áñéèìüò.
â. ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí ôïõ ðõñÞíá.
ã. ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí ðïõ Ý÷åé.

707
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ä. ï áôïìéêüò ôïõ áñéèìüò.

å. ç áôïìéêüôçôÜ ôïõ.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
45. Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò: «Ï áôïìéêüò áñéèìüò åêöñÜæåé . . . . . . »
á. ôï çëåêôñéêü öïñôßï ôïõ ðõñÞíá.
â. ôïí áñéèìü ôùí íåôñïíßùí ôïõ ðõñÞíá.
ã. ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí åíüò ìïíïáôïìéêïý éüíôïò.
ä. ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí óôïí ðõñÞíá êÜèå áôüìïõ åíüò óôïé÷åßïõ.
å. ôïí áñéèìü ôùí íïõêëåïíßùí óôïí ðõñÞíá åíüò áôüìïõ.
AðÜvôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

46. ¸íá ìïíïáôïìéêü éüí ìå èåôéêü öïñôßï +2 ðñïêýðôåé áðü Ýíá Üôïìï üôáí . . . . . .
á. áðïâÜëåé äýï çëåêôñüíéá.
â. ðñïóëÜâåé äýï çëåêôñüíéá.
ã. ðñïóëÜâåé äýï ðñùôüíéá.
ä. áðïâÜëåé äýï íåôñüíéá.
å. ðñïóëÜâåé äýï íåôñüíéá.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. Öïñôßï +2 óçìáßíåé üôé Ý÷ïõìå äýï çëåêôñüíéá ðáñáðÜíù áðü ôá ðñùôüíéá
ôïõ ðõñÞíá. ÅðïìÝíùò ôï óôïé÷åßï áðÝâáëå äýï çëåêôñüíéÜ ôïõ.
47. Ðüóá ðñùôüíéá, íåôñüíéá êáé çëåêôñüíéá ðåñéÝ÷åé êáèÝíá áðü ôá åðüìåíá Üôïìá: 27 14
13 Ál, 7 N,
235 56 207
92 U, 26 Fe, 82 Pb;
ÁðÜíôçóç
27
13 Ál: Æ = 13, Üñá Ý÷åé 13 ðñùôüíéá (p) êáé 13 çëåêôñüíéá (e). Á = 27 Þ Æ + Í = 27 Þ Í = 27 - Æ Þ Í = 27 - 13 =
= 14, åðïìÝíùò 14 íåôñüíéá (n).
14
7 Í: Æ = 7, Üñá Ý÷åé 7 ðñùôüíéá (p) êáé 7 çëåêôñüíéá (e). Á = 14 Þ Æ + Í = 14 Þ Í = 14 - Æ Þ Í = 14 - 7 = 7,
åðïìÝíùò 7 íåôñüíéá (n).
235
92U: Æ = 92, Üñá Ý÷åé 92 ðñùôüíéá (p) êáé 92 çëåêôñüíéá (e). Á = 235 Þ Æ + Í = 235 Þ Í = 235 - Æ Þ
Í = 235 - 92 = 143, åðïìÝíùò 143 íåôñüíéá (n).
56
26 Fe: Æ = 26, Üñá Ý÷åé 26 ðñùôüíéá (p) êáé 26 çëåêôñüíéá (e). Á = 56 Þ Æ + Í = 56 Þ Í = 56 - Æ Þ Í = 56 - 26 =
= 30, åðïìÝíùò 30 íåôñüíéá (n).
207
82Pb: Æ = 82, Üñá Ý÷åé 82 ðñùôüíéá (p) êáé 82 çëåêôñüíéá (e). Á = 207 Þ Æ + Í = 207 Þ Í = 207 - Æ Þ Í =
= 207 - 82 = 125, åðïìÝíùò 125 íåôñüíéá (n).

708
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

48. Ðüóá ðñùôüíéá, íåôñüíéá êáé çëåêôñüíéá ðåñéÝ÷åé êáèÝíá áðü ôá åðüìåíá éüíôá: 27 3+ 39 +
13 Ál , 19 Ê ,
35 - 32 2 -
17 Cl , 16 S .
ÁðÜíôçóç
Õðåíèõìßæïõìå üôé: óôï êáôéüí Ý÷ïõìå ôüóá ëéãüôåñá çëåêôñüíéá, üóá êáé ôï öïñôßï ôïõ, åíþ óôï áíéüí
Ý÷ïõìå ôüóá ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá, üóá êáé ôï öïñôßï ôïõ êáôÜ áðüëõôç ôéìÞ.
27 3+
13 Ál : Æ = 13, Üñá Ý÷åé 13 ðñùôüíéá (p) êáé 13 - 3 = 10 çëåêôñüíéá (e). Á = 27 Þ Æ + Í = 27 Þ Í = 27 - Æ Þ
Í = 27 - 13 = 14, åðïìÝíùò 14 íåôñüíéá (n).
39 +
19 K : Æ = 19, Üñá Ý÷åé 19 ðñùôüíéá (p) êáé 19 - 1 = 18 çëåêôñüíéá (e). Á = 39 Þ Æ + Í = 39 Þ Í = 39 - Æ Þ
Í = 39 - 19 = 20, åðïìÝíùò 20 íåôñüíéá (n).
35 -
17 Cl : Æ = 17, Üñá Ý÷åé 17 ðñùôüíéá (p) êáé 17 + 1 = 18 çëåêôñüíéá (e). Á = 35 Þ Æ + Í = 35 Þ Í = 35 - Æ Þ
Í = 35 - 17 = 18, åðïìÝíùò 18 íåôñüíéá (n).
32 2-
16 S : Æ = 16, Üñá Ý÷åé 16 ðñùôüíéá (p) êáé 16 + 2 = 18 çëåêôñüíéá (e). Á = 32 Þ Æ + Í = 32 Þ Í = 32 - Æ Þ

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Í = 32 - 16 = 16, åðïìÝíùò 16 íåôñüíéá (n).
49. Ï ìáæéêüò áñéèìüò óôïé÷åßïõ × åßíáé 39. Áí äßíåôáé üôé ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí óôïí ðõñÞíá
ôïõ åßíáé ìåãáëýôåñïò êáôÜ Ýíá áðü ôïí áñéèìü ôùí ðñùôïíßùí, íá âñåßôå ôïí áôïìéêü áñéèìü ôïõ
óôïé÷åßïõ.
AðÜvôçóç
¸óôù x ï áñéèìüò ôùí ðñùôïíßùí ôïõ ðõñÞíá, Üñá x + 1 èá åßíáé ï áñéèìüò ôùí íåôñïíßùí ôïõ ðõñÞíá.
Ió÷ýåé: Á = Æ + Í Þ 39 = x + (x + 1) Þ 39 = 2x + 1 Þ 2x = 38 Þ x = 19. ¢ñá Æ = 19 êáé ôï óôïé÷åßï åßíáé ôï
öèüñéï ( 39
19 F).

50. Ôï ñïõâßäéï (Rb) Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 37. Íá âñåßôå ôïí ìáæéêü áñéèìü åêåßíïõ ôïõ éóïôüðïõ
ôïõ ñïõâéäßïõ, óôïí ðõñÞíá ôïõ ïðïßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé 9 íåôñüíéá ðåñéóóüôåñá áðü ôá ðñùôüíéá.
ÁðÜíôçóç
Z = 37, Üñá Ý÷åé 37 ðñùôüíéá óôïí ðõñÞíá. ÅðïìÝíùò: Í = Æ + 9 Þ Í = 37 + 9 Þ Í = 46 èá åßíáé ôá íåôñüíéá
óôïí ðõñÞíá. Ió÷ýåé: Á = Æ + Í Þ A = 37 + 46 Þ A = 83.
51. O ðáñáêÜôù ðßíáêáò äßíåé ôïõò áñéèìïýò çëåêôñïíßùí, ðñùôïíßùí êáé íåôñïíßùí óå Üôïìá Þ
éüíôá åíüò áñéèìïý óôïé÷åßùí. Íá áðáíôÞóåôå óôá:
á. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù åßíáé ïõäÝôåñá;
â. Ðïéá åßíáé öïñôéóìÝíá èåôéêÜ;
ã. Ðïéá åßíáé öïñôéóìÝíá áñíçôéêÜ;
¢ôïìï Þ éüí Á Â Ã Ä Å Æ
Áñéèìüò e 5 10 28 36 5 9
Añéèìüò p 5 7 30 35 5 9
Añéèìüò n 5 7 36 46 6 10

ÁðÜíôçóç
á. Ôá ïõäÝôåñá Ý÷ïõí ßóï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé çëåêôñïíßùí. ¢ñá, ïõäÝôåñá åßíáé ôá Á, Å êáé Æ.

709
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. Ôá èåôéêÜ éüíôá Ý÷ïõí ëéãüôåñá çëåêôñüíéá áðü ðñùôüíéá. ¢ñá, öïñôéóìÝíï èåôéêÜ åßíáé ôï à ìå öïñ-
ôßï +2 (à 2+ ), åöüóïí õðÜñ÷ïõí äýï çëåêôñüíéá ëéãüôåñá.
ã. Ôá áñíçôéêÜ éüíôá Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñá çëåêôñüíéá áðü ðñùôüíéá. ¢ñá, öïñôéóìÝíá áñíçôéêÜ åßíáé ôï Â
ìå öïñôßï 3- (Â3-) êáé ôï Ä ìå öïñôßï 1- (Ä- ). Ôï  Ý÷åé ôñßá çëåêôñüíéá ðáñáðÜíù, åíþ ôï Ä Ý÷åé Ýíá
çëåêôñüíéï ðåñéóóüôåñï.
52. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:

Óôïé÷åßï Óýìâïëï Æ Á e p n

ÊÜëéï 19 39

Éþäéï 127 53

ÕäñÜñãõñïò 80 122

Âéóìïýèéï 209 83
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Éüí áóâåóôßïõ 40 18

Éüí ÷ëùñßïõ 37 18

ÍÝï 10 20

ÁðÜíôçóç
Óôïé÷åßï Óýìâïëï Æ Á e p n
ÊÜëéï Ê 19 39 19 19 20
Éþäéï É 53 127 53 53 74
ÕäñÜñãõñïò Çg 80 202 80 80 122
Âéóìïýèéï Bi 83 209 83 83 126
2+
Éüí áóâåóôßïõ Ca 20 40 18 20 20
-
Éüí ÷ëùñßïõ Cl 17 37 18 17 20
ÍÝï Ne 10 20 10 10 10

53. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ðßíáêá 1.4 (óåë. 14) ãéá ôç ìÜæá ôïõ ðñùôïíßïõ êáé äå÷üìåíïé üôé ç äéÜ-
ìåôñüò ôïõ åßíáé 1 · 10-15 m, íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá åíüò ðñùôïíßïõ óå g/cm3.
AðÜvôçóç
m
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí ôýðï ôçò ðõêíüôçôáò ñ = êáé èá õðïëïãßóïõìå ôç ìÜæá êáé ôïí üãêï ôïõ
V
ðñùôïíßïõ.
Ç ìÜæá ôïõ ðñùôïíßïõ äßíåôáé m = 1,67 · 10-24 g.
Ï üãêïò èá õðïëïãéóôåß áðü ôïí ôýðï ôïõ üãêïõ ôçò óöáßñáò:

710
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

3
4 4 æ 10 - 13 ö
V = Vóöáßñáò = · ð · R Þ V = · 3,14 · ç
3 ÷ cm3 Þ V = 5,23 · 10-40 mL
3 3 ç 2 ÷
è ø
m 1,67×10 - 24 g g
¢ñá ñ = Þñ= Þ ñ = 3,19 · 1015 .
V × 40 mL
5,2310 mL

54. Ôï äåõôÝñéï êáé ôï ôñßôéï åßíáé ôá ïíüìáôá ðïõ äüèçêáí óôá éóüôïðá ôïõ õäñïãüíïõ ðïõ Ý÷ïõí
áíôéóôïß÷ùò Ýíá êáé äýï íåôñüíéá óôïí ðõñÞíá ôïõò.
á. Íá ãñÜøåôå ôï ðëÞñåò ÷çìéêü óýìâïëï ãéá ôï äåõôÝñéï êáé ôï ôñßôéï.
â. Íá ðåñéãñÜøåôå ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý åíüò áôüìïõ äåõôÝñéïõ êáé åíüò áôüìïõ
ôñßôéïõ.
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

2 3
á. 1H Þ D (äåõôÝñéï) êáé 1H Þ Ô (ôñßôéï).
â. ¸÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ðñùôïíßùí êáé çëåêôñïíßùí (Üñá ôéò ßäéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò) êáé äéáöïñåôéêü
áñéèìü íåôñïíßùí (Üñá äéáöïñåôéêÞ ìÜæá). Èá äéáöÝñïõí óå åêåßíåò ôéò éäéüôçôåò ðïõ åîáñôþíôáé áðü ôç
ìÜæá.

ÊáôáóôÜóåéò ôçò ýëçò. Éäéüôçôåò ôçò ýëçò

ÖõóéêÜ êáé ÷çìéêÜ öáéíüìåíá
55. Íá áíáöÝñåôå Ýíá öõóéêü êáé Ýíá ÷çìéêü öáéíüìåíï ðïõ ðáñáôçñÞóáôå êáôÜ ôç äéáäñïìÞ óáò
áðü ôï óðßôé óôï ó÷ïëåßï êáé íá åîçãÞóåôå, ãéáôß ôï öáéíüìåíï áõôü åßíáé öõóéêü Þ ÷çìéêü.
ÁðÜíôçóç
á. Öõóéêü öáéíüìåíï: ï ó÷çìáôéóìüò ïìß÷ëçò, áöïý Ý÷ïõìå ìüíï ìåôáâïëÞ öõóéêÞò êáôÜóôáóçò.
â. ×çìéêü öáéíüìåíï: ôï óêïýñéáóìá ôùí êÜãêåëùí ôïõ ó÷ïëåßïõ, áöïý ìåôáâÜëëåôáé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç
ôïõ óéäÞñïõ óå ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ.
56. ÊáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ïñéóìÝíùí ÷çìéêþí öáéíïìÝíùí åëáôôþíåôáé ç åóùôåñéêÞ
åíÝñãåéá ôïõ óõóôÞìáôïò óôï ïðïßï åêäçëþíåôáé áõôü, ìå áðïôÝëåóìá íá åëåõèåñþíåôáé
åíÝñãåéá. Íá ðåñéãñÜøåôå äýï ðåñéðôþóåéò ôÝôïéùí öáéíïìÝíùí êáôÜ ôéò ïðïßåò ãßíåôáé
åêìåôÜëëåõóç ôçò åíÝñãåéáò áõôÞò.
ÁðÜíôçóç
á. Ç êáýóç ôïõ îýëïõ óôï ôæÜêé. Ç ÷çìéêÞ åíÝñãåéá ôùí ïñãáíéêþí ïõóéþí ôïõ îýëïõ ìåôáôñÝðåôáé óå
èåñìüôçôá.
â. Ç êáýóç ôçò âåíæßíçò óôïí êéíçôÞñá ôçò ìç÷áíÞò. Ç ÷çìéêÞ åíÝñãåéá ìåôáôñÝðåôáé óå ìç÷áíéêÞ
åíÝñãåéá ôïõ áõôïêéíÞôïõ.
57. Íá äþóåôå áðü ìéá öõóéêÞ éäéüôçôá, ð.÷. öõóéêÞ êáôÜóôáóç, óçìåßï ôÞîçò, ðõêíüôçôá,
çëåêôñéêÞ áãùãéìüôçôá, ãéá êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïõóßåò:
á. íåñü, â. æÜ÷áñç, ã. õäñÜñãõñïò, ä. ÷áëêüò, å. ïîõãüíï, óô. ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï, æ. ÷ñõóüò.
AðÜvôçóç
á. Íåñü. Õãñü óôç óõíÞèç èåñìïêñáóßá, ìå óçìåßï ðÞîçò 0° C (påîùôåñéêÞ = 1 atm).

711
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ÆÜ÷áñç. Õäáôéêü äéÜëõìá æÜ÷áñçò ðïõ äåí Ý÷åé çëåêôñéêÞ áãùãéìüôçôá.

ã. ÕäñÜñãõñïò. Yãñü ìÝôáëëï.
ä. ×áëêüò. Óôåñåü ìÝôáëëï ðïõ åßíáé çëåêôñéêÜ áãþãéìï.
å. Ïîõãüíï. ÁÝñéï óõóôáôéêü ôçò áôìüóöáéñáò.
óô. ×ëùñéïý÷ï íÜôñéï. Óôåñåü ðïõ åßíáé åõäéÜëõôï óôï íåñü êáé çëåêôñéêÜ áãþãéìï.
æ. ×ñõóüò. Óôåñåü ìå êßôñéíç ìåôáëëéêÞ ëÜìøç.
58. Ôé ìåôáâÜëëåôáé êáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç êÜèå ÷çìéêïý öáéíïìÝíïõ;
á. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ã. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. ÁëëÜæåé ç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí áñ÷éêþí ïõóéþí (áíôéäñþíôá).

â. ÌåôáâÜëëïíôáé ïé éäéüôçôåò ôùí ïõóéþí.
ã. ÌåôáâÜëëåôáé ç åíÝñãåéá.
59. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôá ðáñáêÜôù öáéíüìåíá ùò öõóéêÜ Þ ÷çìéêÜ:
á. ç êáýóç ôïõ Üíèñáêá.
â. ôï óÜðéóìá åíüò ìÞëïõ.
ã. ôï óôÝãíùìá ôçò ìðïãéÜò ëüãù åîÜôìéóçò ôïõ äéáëýôç.
ä. ç åîáÝñùóç ôïõ íåñïý.
å. ç áíôßäñáóç ìåôáîý ôïõ 12 16
6 C êáé ôïõ 8 Ï ðñïò ó÷çìáôéóìü CO2.
ÁðÜíôçóç
ÖõóéêÜ öáéíüìåíá: ã êáé ä. ×çìéêÜ öáéíüìåíá: á, â êáé å.
60. Ðïéï áðü ôá ðáñáêÜôù öáéíüìåíá åßíáé ÷çìéêü;
á. ç äéÜëõóç ôïõ áëáôéïý óôï íåñü.
â. ç åîÜôìéóç ôïõ ïéíïðíåýìáôïò.
ã. ç åîÜ÷íùóç ôïõ éùäßïõ.
ä. ôï îßíéóìá óôï ãÜëá.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
61. ÊáôÜ ôçí ðñáãìáôïðïßçóç êÜèå öõóéêïý öáéíïìÝíïõ ìåôáâÜëëåôáé:
á. ç óýóôáóç ôùí óùìÜôùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí ó’ áõôü.
â. ç óõíïëéêÞ ìÜæá ôïõ óõóôÞìáôïò.
ã. ìßá ôïõëÜ÷éóôïí áðü ôéò ìïñöÝò åíÝñãåéáò ôïõ óõóôÞìáôïò.
ä. ïé éäéüôçôåò ôùí óùìÜôùí ðïõ ìåôÝ÷ïõí ó’ áõôü.

712
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
62. Íá âñåßôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. ¼ôáí ôï ïéíüðíåõìá (C2H5OH) åîáôìßæåôáé,
á. äçìéïõñãïýíôáé íÝá ìüñéá.
â. äéáóðþíôáé ôá Üôïìá ôïõ ïîõãüíïõ.
ã. ôá ìüñéá ðáñáìÝíïõí áìåôÜâëçôá.
ä. ôá ìüñéá êéíïýíôáé ëéãüôåñï áðü ðñéí.
å. ôï ìüñéï äéáóðÜôáé óôá óõóôáôéêÜ ôïõ.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
63. Íá âñåßôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. Ôá ìüñéá ôïõ íåñïý êéíïýíôáé ðéï ãñÞãïñá:

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. óôç óôåñåÜ êáôÜóôáóç (ðÜãïò).
â. óôçí áÝñéá êáôÜóôáóç (õäñáôìïß).
ã. óôçí õãñÞ êáôÜóôáóç.
ä. ôï ßäéï ó’ üëåò ôéò êáôáóôÜóåéò.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
64. Íá ìåôáôñÝøåôå ôéò ðéï êÜôù èåñìïêñáóßåò óå Ê:
á. 113°C, ôï óçìåßï ôÞîçò ôïõ èåßïõ.
â. 37°C, ç êáíïíéêÞ èåñìïêñáóßá ôïõ óþìáôïò ôïõ áíèñþðïõ.
ã. 357°C, ôï óçìåßï âñáóìïý ôïõ õäñáñãýñïõ.
ÁðÜíôçóç
×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç Ô = 273 + è (K) êáé âñßóêïõìå üôé:
á. Ô = 273 + 113 = 386 Ê. â. Ô = 273 + 37 = 310 Ê. ã. Ô = 273 + 357 = 630 Ê.
65. Íá ìåôáôñÝøåôå ôéò ðéï êÜôù èåñìïêñáóßåò óå âáèìïýò Êåëóßïõ:
á. 77 Ê, ôï óçìåßï âñáóìïý ôïõ õãñïý áæþôïõ.
â. 4,2 Ê, ôï óçìåßï âñáóìïý ôïõ õãñïý çëßïõ.
ã. 601 Ê, ôï óçìåßï ôÞîçò ôïõ ìïëýâäïõ.
AðÜvôçóç
×ñçóéìïðïéïýìå ôç ó÷Ýóç Ô = 273 + è Þ è = Ô - 273 (°C) êáé Ý÷ïõìå:
á. è = 77 - 273 = -196°C. â. è = 4,2 - 273 = -268,8°C. ã. è = 601 - 273 = 328°C.
66. Óôçí ðïñåßá ôçò ðñïóðÜèåéáò ãéá ôï ÷áñáêôçñéóìü ìéáò ïõóßáò, Ýíáò ÷çìéêüò êÜíåé ôéò áêü-
ëïõèåò ðáñáôçñÞóåéò:
l Ç ïõóßá åßíáé Ýíá áñãõñüëåõêï ãõáëéóôåñü ìÝôáëëï.

l ÔÞêåôáé óôïõò 649°C êáé âñÜæåé óôïõò 1105°C.

713
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

l H ðõêíüôçôÜ ôçò óôïõò 20°C åßíáé 1,738 g/cm3.

l Ç ïõóßá êáßãåôáé óôïí áÝñá ðáñÜãïíôáò Ýíá Ýíôïíï Üóðñï öùò.
l ÁíôéäñÜ ìå ôï ÷ëþñéï äßíïíôáò Ýíá åýèñáõóôï Üóðñï óôåñåü.
l Ç ïõóßá ìðïñåß íá äéáìåñéóèåß óå ðïëý ëåðôÜ öýëëá.
l Åßíáé êáëüò áãùãüò ôïõ çëåêôñéóìïý.
Ðïéá áðü ôá ðéï ðÜíù ÷áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé öõóéêÝò êáé ðïéá ÷çìéêÝò éäéüôçôåò;
ÁðÜíôçóç
×çìéêÝò éäéüôçôåò åßíáé á. ç êáýóç ôçò ïõóßáò óôïí áÝñá êáé â. ç áíôßäñáóÞ ôçò ìå ôï ÷ëþñéï. Ïé õðüëïéðåò
åßíáé öõóéêÝò éäéüôçôåò.
67. Íá äéáâÜóåôå ôçí áêüëïõèç ðåñéãñáöÞ ôïõ óôïé÷åßïõ âñoìßïõ (Br2) êáé äåßîôå ðïéåò åßíáé öõóé-
êÝò êáé ðïéåò ÷çìéêÝò éäéüôçôåò.
l Ôï âñüìéï åßíáé Ýíá êáóôáíÝñõèñï õãñü.

l ÂñÜæåé óôïõò 58,9°C êáé ðÞæåé óôïõò -7,2°C.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

l H ðõêíüôçôá ôïõ õãñïý óôïõò 20°C åßíáé 3,12 g/mL.

l Ôï õãñü âñüìéï åýêïëá äéáâñþíåé ôá ìÝôáëëá.

l ÁíôéäñÜ ôá÷ýôáôá ìå ôï áñãßëéï äßíïíôáò âñïìéïý÷ï áñãßëéï.

ÁðÜíôçóç
×çìéêÝò éäéüôçôåò åßíáé á. ç äéÜâñùóç ôùí ìåôÜëëùí áðü ôï âñüìéï êáé â. ç áíôßäñáóç ìå ôï áñãßëéï. Ïé õðü-
ëïéðåò éäéüôçôåò åßíáé öõóéêÝò.
68. Íá óõìðëçñþóåôå óùóôÜ ôçí ôåëåõôáßá óôÞëç ôïõ ðßíáêá.
ÏÕÓÉÁ ó.ô. /°C ó.â. /°C ÖõóéêÞ êáôÜóôáóç óôïõò 25°C
AóâÝóôéï 850 1487
Ðõñßôéï 1410 2970
ØåõäÜñãõñïò 420 907
Íåñü 0 100
Âåíæüëéï 5,5 80,1
Ïîéêü ïîý 16,6 118
Âñüìéï -7,2 58,9

ÁðÜíôçóç
ÓôåñåÜ: áóâÝóôéï (Ca), ðõñßôéï (Si) êáé øåõäÜñãõñïò (Zn).
ÕãñÜ: íåñü (Ç2Ï), ïîéêü ïîý, âñüìéï êáé âåíæüëéï.

Ôáîéíüìçóç ôçò ýëçò. Äéáëýìáôá - Äéáëõôüôçôá

69. Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. Ôï áëáôüíåñï åßíáé ìåßãìá, äéüôé

á. Ý÷åé ìÜæá ßóç ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ìáæþí ôùí óõóôáôéêþí ôïõ.

714
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß óôá óõóôáôéêÜ ôïõ ìå åîÜôìéóç ôïõ íåñïý.

ã. Ý÷åé ðõêíüôçôá ìåãáëýôåñç ôïõ íåñïý.
ä. âñßóêåôáé óå õãñÞ öõóéêÞ êáôÜóôáóç, üðùò ôï íåñü.
AðÜvôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
70. Óå ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðåñéðôþóåéò äå èá ó÷çìáôéóôåß ìåßãìá;
á. êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç æÜ÷áñçò óôï íåñü.
â. êáôÜ ôçí ðñïóèÞêç íåñïý óå ëÜäé.
ã. êáôÜ ôçí áíÜìåéîç æåóôïý ìå êñýï íåñü.
ä. êáôÜ ôï åðéöáíåéáêü óêïýñéáóìá ôïõ óéäÞñïõ.
å. êáôÜ ôç íïèåßá ôçò âåíæßíçò ìå íåñü.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
71. Ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù éäéüôçôåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôá ïìïãåíÞ ìåßãìáôá äåí éó÷ýåé;
á. ¸÷ïõí ìåôáâëçôÞ ðõêíüôçôá, ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí áíáëïãßá ìå ôçí ïðïßá áíáìåß÷ôçêáí ôá
óõóôáôéêÜ ôïõò.
â. ¸÷ïõí ßäéá ðõêíüôçôá óå üëá ôá óçìåßá ôçò ìÜæáò ôïõò.
ã. Ç ðõêíüôçôÜ ôïõò éóïýôáé ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ðõêíïôÞôùí ôùí óõóôáôéêþí ôïõò.
ÁðÜíôçóç
Äåí éó÷ýåé ç áðÜíôçóç ã.
72. Íá ãñÜøåôå ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù éäéüôçôåò áíáöÝñïíôáé óôá ìåßãìáôá êáé ðïéåò óôéò ÷çìé-
êÝò åíþóåéò:
á. ¸÷ïõí êáèïñéóìÝíç óýóôáóç.
â. Äéáôçñïýí ôéò éäéüôçôåò ôùí óõóôáôéêþí ôïõò.
ã. Ìðïñåß íá áðïôåëïýíôáé áðü ðïëëÝò öÜóåéò.
ä. Ìðïñïýí íá äéá÷ùñéóôïýí óå áðëïýóôåñá óþìáôá ìå öõóéêÝò ìåèüäïõò.
ÁðÜíôçóç
Ïé éäéüôçôåò â, ã êáé ä áíáöÝñïíôáé óôá ìåßãìáôá. Ç éäéüôçôá á áíáöÝñåôáé óôéò ÷çìéêÝò åíþóåéò.
73. Íá áíáðôýîåôå ôñåéò ôïõëÜ÷éóôïí äéáöïñÝò ìåôáîý ìåéãìÜôùí êáé ÷çìéêþí åíþóåùí.
AðÜvôçóç

×çìéêÞ Ýíùóç Ìåßãìá

á. ÊáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá á. Áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá äéá-
åßäïò ìïñßùí. öïñåôéêÜ åßäç ìïñßùí.

715
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ÊáèïñéóìÝíç ðïéïôéêÞ êáé ðïóïôéêÞ óýóôáóç. â. Äåí Ý÷åé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç, áëëÜ ìåôá-
âëçôÞ.
ã. ¸÷åé óõãêåêñéìÝíåò éäéüôçôåò, áëëÜ ïé éäéüôçôåò ã. Ôá óõóôáôéêÜ ôïõ äéáôçñïýí ôéò éäéüôçôÝò
áõôÝò åßíáé äéáöïñåôéêÝò áðü ôéò éäéüôçôåò ôùí ôïõò.
óôïé÷åßùí ðïõ ôçí áðïôåëïýí.

74. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. ÊáèáñÞ ïõóßá åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. Ìåßãìá åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
ã. ÏìïãåíÝò ìåßãìá åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
ä. ÅôåñïãåíÝò ìåßãìá åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
å. Óôïé÷åßï åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
óô. ×çìéêÞ Ýíùóç åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . .
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç

á. ÊáèáñÞ ïõóßá åßíáé ôï ïìïãåíÝò óþìá ðïõ Ý÷åé óôáèåñÞ êáé êáèïñéóìÝíç óýóôáóç áíåîÜñôçôá áðü
ôïí ôñüðï ðáñáóêåõÞò ôçò.
â. Ìåßãìá åßíáé ôï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñåò ïõóßåò ðïõ óõíõðÜñ÷ïõí ÷ùñßò íá
áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò.
ã. ÏìïãåíÝò ìåßãìá åßíáé ôï ìåßãìá ðïõ Ý÷åé ôçí ßäéá óýóôáóç, êáé ôéò ßäéåò éäéüôçôåò, óå üëç ôç ìÜæá ôïõ.
ä. ÅôåñïãåíÝò ìåßãìá åßíáé ôï ìåßãìá ðïõ äåí Ý÷åé ôçí ßäéá óýóôáóç óå üëç ôç ìÜæá ôïõ.
å. Óôïé÷åßï åßíáé ôï êáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá åßäïò áôüìùí, äçëáäÞ áðü Üôïìá ìå
ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
óô. ×çìéêÞ Ýíùóç åßíáé ôï êáèïñéóìÝíï óþìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñá åßäç áôüìùí, äç-
ëáäÞ áðü Üôïìá ìå äéáöïñåôéêü áôïìéêü áñéèìü.
75. Íá êáôáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù õëéêÜ óáí óôïé÷åßá, ÷çìéêÝò åíþóåéò êáé ìåßãìáôá:
á. íåñü â. óßäçñïò ã. ìðßñá ä. æÜ÷áñç å. êñáóß
óô. áôóÜëé æ. èåßï ç. ãÜëá è. áÝñáò é. èåééêü ïîý.
ÁðÜíôçóç

Óôïé÷åßá: óßäçñïò (â) êáé èåßï (æ).

×çìéêÝò åíþóåéò: íåñü (á), æÜ÷áñç (ä) êáé èåééêü ïîý (é).
Ìåßãìáôá: ìðßñá (ã), êñáóß (å), áôóÜëé (óô), ãÜëá (ç) êáé áÝñáò (è).
76. Ìå ôïí üñï êáèáñÞ ïõóßá, åííïïýìå:
á. Ýíá ÷çìéêü óôïé÷åßï,
â. ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç,
ã. êÜèå ïìïãåíÝò êïììÜôé ýëçò ðïõ Ý÷åé ìßá êáèïñéóìÝíç, óôáèåñÞ óýóôáóç êáé Ýíá ÷áñáêôçñé-
óôéêü êáé áðïêëåéóôéêü óýíïëï ÷çìéêþí êáé öõóéêþí éäéïôÞôùí,

716
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ä. êÜèå ïñãáíéêÞ Ýíùóç.

Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
77. Ï áôìïóöáéñéêüò áÝñáò åßíáé:
á. Ýíá ìåßãìá.
â. Ýíá ïìïãåíÝò ìåßãìá.
ã. Ýíá äéÜëõìá.
ä. Ýíá äéÜëõìá ïîõãüíïõ óå Üæùôï.
å. üëá ôá ðáñáðÜíù.
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
AðÜvôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å. Ç áôìüóöáéñá óå üëç ôçò ôçí Ýêôáóç èåùñåßôáé ìåßãìá åöüóïí ðåñéÝ÷åé êáé
Üëëåò ïõóßåò åêôüò áæþôïõ êáé ïîõãüíïõ, üðùò áÝñéá, õãñÜ, áéùñïýìåíá óôåñåÜ óõóôáôéêÜ. Åéäéêüôåñá
óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò ëüãù ôçò áôìïóöáéñéêÞò ñýðáíóçò. Óå ìéêñü äåßãìá ìðïñåß íá èåùñçèåß ïìïãåíÝò
ìåßãìá ìå êýñéá óõóôáôéêÜ ôï Üæùôï êáé ôï ïîõãüíï.
78. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Äéáëõôüôçôá ìéáò ïõóßáò ïíïìÜæåôáé . . . . . . . . . . . . . .
â. Ç äéáëõôüôçôá ìéáò ïõóßáò åîáñôÜôáé áðü:
i. ôç . . . . . . . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . . . . . . .
ii. ôç . . . . . . . . . . . . . .
iii. ôçí . . . . . . . . . . . . . .
ã. ¸íá äéÜëõìá ëÝãåôáé áêüñåóôï . . . . . . . . . . . . . .
ä. ¸íá äéÜëõìá ëÝãåôáé êïñåóìÝíï . . . . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. Äéáëõôüôçôá ìéáò ïõóßáò ïíïìÜæåôáé ç ìÝãéóôç ðïóüôçôá ôçò ïõóßáò ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå ïñé-
óìÝíç ðïóüôçôá äéáëýôç, êÜôù áðü ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò (p, T).
â. Ç äéáëõôüôçôá ìéáò ïõóßáò åîáñôÜôáé áðü: i. ôç öýóç ôïõ äéáëýôç, ii. ôç èåñìïêñáóßá, iii. ôçí ðßåóç, áí
åßíáé áÝñéá ç äéáëõìÝíç ïõóßá.
ã. ¸íá äéÜëõìá ëÝãåôáé áêüñåóôï, üôáí ðåñéÝ÷åé ìéêñüôåñç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò áðü ôç ìÝãéóôç
äõíáôÞ ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß.
ä. ¸íá äéÜëõìá ëÝãåôáé êïñåóìÝíï, üôáí ðåñéÝ÷åé ôç ìÝãéóôç ðïóüôçôá äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ ìðïñåß íá
äéáëõèåß.
79. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðéï êÜôù ðñïôÜóåéò:
á. ÄéÜëõìá æÜ÷áñçò 10% w/w óçìáßíåé üôé . . . . . . . . . . . . . .
â. ÄéÜëõìá éùäéïý÷ïõ êáëßïõ 4% w/v óçìáßíåé üôé . . . . . . . . . . . . . .
ã. Êñáóß 11° (âáèìþí) óçìáßíåé üôé . . . . . . . . . . . . . .
ä. Ï áÝñáò ðåñéÝ÷åé 20% êáô’ üãêï (v/v) ïîõãüíï óçìáßíåé üôé . . . . . . . . . . . . . .

717
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
á. Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (æÜ÷áñçò).
â. Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (éùäéïý÷ïõ êáëßïõ).
ã. Óôá 100 mL êñáóéïý ðåñéÝ÷ïíôáé 11 mL ïéíïðíåýìáôïò (áëêïüëçò).
ä. Óôá 100 mL áÝñá ðåñéÝ÷ïíôáé 20 mL ïîõãüíïõ.
80. ÄéáèÝôïõìå êïñåóìÝíï äéÜëõìá CO2 (äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá) èåñìïêñáóßáò 2°C. Áí èåñìÜ-
íïõìå ôï äéÜëõìá áõôü óôïõò 12°C, íá åîåôÜóåôå:
á. áí èá ìåôáâëçèåß ç ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò êáé ìå ðïéï ôñüðï,
â. áí ôï äéÜëõìá ôùí 12°C èá åßíáé êïñåóìÝíï Þ áêüñåóôï.
ÁðÜíôçóç
Ìå ôç èÝñìáíóç ôïõ äéáëýìáôïò ìåéþíåôáé ç äéáëõôüôçôá ôïõ CO2 óôï íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá äéáöýãåé
ðïóüôçôá CO2.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. H ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò èá ìåéùèåß.

â. Óôïõò 12°C ôï äéÜëõìá èá åîáêïëïõèåß íá åßíáé êïñåóìÝíï. Èá ðåñéÝ÷åé ôüóç ðïóüôçôá CO2, üóç ïñßæåé
ç äéáëõôüôçôÜ ôïõ óôïõò 12°C.
81. Íá äéáëÝîåôå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÞ. Ç äéáëõôüôçôá ôïõ AgCl óôï íåñü
åßíáé Ýíá ìÝãåèïò ðïõ åêöñÜæåé:
á. ôçí åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá ôïõ íåñïý ðïõ ìðïñåß íá äéáëýóåé ïñéóìÝíç ðïóüôçôá AgCl.
â. ôç ìÜæá óå g ôïõ AgCl ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 100 mL äéáëýìáôïò.
ã. ôçí åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá AgCl ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý.
ä. ôç ìÝãéóôç ðïóüôçôá ôïõ AgCl ðïõ ìðïñåß íá äéáëõèåß óå ïñéóìÝíç ðïóüôçôá íåñïý.
AðÜvôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
82. Óå 180 g äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé 9 g êáèáñïý õäñïîåéäßïõ ôïõ íá-
ôñßïõ. Íá âñåßôå ôçí % w/w ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
Óôá 180 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 9 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)

100 g äéáëýìáôïò » ö=;g

100
ö=9· = 5 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
180
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 5% w/w.
83. Óå 400 mL äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ (õäñï÷ëùñéêü ïîý) ðåñéÝ÷ïíôáé äéáëõìÝíá 12 g õäñï-
÷ëùñßïõ. Íá âñåßôå ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
Óôá 400 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)

100 mL äéáëýìáôïò » ö=;g

718
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

100
ö = 12 · = 3 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HCl)
400
¢ñá ç æçôïýìåíç ðåñéåêôéêüôçôá åßíáé 3% w/v.
84. Ðüóá g êáèáñïý èåééêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷ïíôáé óå 200 g äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêüôç-
ôáò 4% w/w;
ÁðÜíôçóç
Ðåñéåêôéêüôçôá 4% w/w óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 4 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (H2SO4)

200 g äéáëýìáôïò » ö=;g

200
ö=4· = 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (Ç2SO4)
100
85. Ðüóá g êáèáñïý íéôñéêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷ïíôáé óå 400 mL äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò ðåñéåêôéêü-

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ôçôáò 6% w/v;
AðÜvôçóç
Ðåñéåêôéêüôçôá 6% w/v óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 6 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HNO3)

400 mL äéáëýìáôïò » ö=;g

400
ö=6· = 24 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (HNO3)
100
86. Äßíåôáé êïñåóìÝíï äéÜëõìá ïõóßáò × óôïõò 40°C ðïõ Ý÷åé ìÜæá 140 g. Ôï äéÜëõìá áõôü øý÷åôáé
óôïõò 30°C. Áðü ôï äéÜëõìá áõôü èá áðïâëçèïýí:
á. 15 g ïõóßáò.
â. 5 g ïõóßáò.
ã. êáèüëïõ ïõóßá.
ä. üëç ç ðåñéå÷üìåíç ðïóüôçôá.
Ôé óõìðåñáßíåôå ãéá ôç öýóç ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò; Íá äþóåôå åîçãÞóåéò ìå ôç âïÞèåéá ôçò ðáñá-
êÜôù ãñáöéêÞò ðáñÜóôáóçò.
50
Διαλυτότητα σε
g/100 g νερού

40
30
20
10
0
0 10 20304050 60 70
Θερμοκρασία / °C

ÁðÜíôçóç
Aðü ôï äéÜãñáììá ðñïêýðôïõí ôá åîÞò:
Óôïõò 40°C ç äéáëõôüôçôá åßíáé 40 g ïõóßáò × áíÜ 100 g äéáëýôç (íåñïý).

719
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

¢ñá, óôá 100 + 40 = 140 g äéáëýìáôïò õðÜñ÷ïõí 100 g íåñïý êáé 40 g ïõóßáò ×.
Óôïõò 30°C ç äéáëõôüôçôá åßíáé 35 g ïõóßáò × áíÜ 100 g äéáëýôç (íåñïý).
ÅðïìÝíùò, èá áðïâëçèïýí 40 - 35 = 5 g ïõóßáò ×.
Áðü ôï äéÜãñáììá ðñïêýðôåé üôé ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò áõîÜíåôáé ç äéáëõôüôçôá ôçò ïõóßáò.
¢ñá ç ïõóßá × åßíáé óôåñåÞ ïõóßá.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.

ÊåöÜëáéï 2: Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò - Äåóìïß

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 46)

Íá âñåèåß êáé íá åñìçíåõèåß ç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ 17Cl.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
Óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò, áñ÷éêÜ óõìðëçñþíåôáé ç óôéâÜäá Ê ìå äýï (2)
çëåêôñüíéá êáé óôç óõíÝ÷åéá ç åðüìåíç óôéâÜäá L ìå ïêôþ (8) çëåêôñüíéá. ÁðïìÝíïõí 17 - 2 - 8 = 7
çëåêôñüíéá, ðïõ èá ôïðïèåôçèïýí óôçí åðüìåíç óôéâÜäá Ì.
¢ñá ç æçôïýìåíç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åßíáé:
17 Cl: K (2) L (8) M (7)
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 49)
Íá âñåèåß, ÷ùñßò íá ãßíåé ÷ñÞóç ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, óå ðïéá ðåñßïäï êáé óå ðïéá ïìÜäá áíÞêåé
ôï óôïé÷åßï Ø ìå áôïìéêü áñéèìü Æ = 18.
ÁðÜíôçóç
Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ Ø, ç ïðïßá åßíáé:
18 Ø: K (2) L (8) M (8)
Ôï Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ Ø Ý÷åé çëåêôñüíéá óå ôñåéò óôéâÜäåò, Üñá áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï. Åðßóçò, Ý÷åé 8
çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, åðïìÝíùò èá áíÞêåé óôçí VIIIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, äçëá-
äÞ óôçí ïìÜäá ôùí åõãåíþí áåñßùí.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 50)
×ùñßò íá ãßíåé ÷ñÞóç ôïõ ðßíáêá, íá âñåèåß ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ âñßóêåôáé óôçí
3ç ðåñßïäï êáé óôçí VIIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ÁðÜíôçóç
Ôï óôïé÷åßï áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï, óõíåðþò èá Ý÷åé çëåêôñüíéá óå ôñåéò óôéâÜäåò êáé óõãêåêñéìÝíá óôéò
óôéâÜäåò K, L êáé Ì. Åðßóçò, áíÞêåé óôçí VIIA ïìÜäá, Üñá èá Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Ì.
Óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò ôçò çëåêôñïíéáêÞò äüìçóçò, ç æçôïýìåíç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ åßíáé:
K (2) L (8) M (7)
Óôá Üôïìá ôïõ óôïé÷åßïõ õðÜñ÷ïõí óõíïëéêÜ 2 + 8 + 7 = 17 çëåêôñüíéá, åðïìÝíùò èá Ý÷åé êáé 17 ðñùôüíéá
óôïí ðõñÞíá. ¢ñá Æ = 17.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 64)
Íá õðïëïãßóåôå ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò:

720
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. ôïõ ÷ñùìßïõ (Cr) óôï äé÷ñùìéêü êÜëéï (K2Cr2O7) êáé

â. ôïõ Üíèñáêá (C) óôï áíèñáêéêü éüí (CO 2-
3 ).
ÁðÜíôçóç
á. Ê2Cr2O7: (+1) · 2 + x · 2 + (-2) · 7 = 0 Þ 2 + 2x - 14 = 0 Þ x = +6.
â. CÏ 2-
3 : x · 1 + (-2) · 3 = -2 Þ x - 6 = -2 Þ x = +4.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 65)
Íá ãñáöôïýí ïé ìïñéáêïß ôýðïé ôùí åíþóåùí ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü:
á. Ca2+ êáé CO 2-
3 .
â. Fe3+ êáé S2-.
ÁðÜíôçóç
ÃñÜöïõìå ôï êáôéüí êáé ôï áíéüí êáé èÝôïõìå ÷éáóôß ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò. ¸ôóé ó÷çìáôßæïíôáé ïé æç-
ôïýìåíïé ìïñéáêïß ôýðïé: á. CaCO3 êáé â. Fe2S3.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 66)
Äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò:
NO -3 ClO -2 SO 2-
4 PO 3-
4 S 2- OH - C I- O 2-

Ía+

Ca2+

Cu2+

Al3+ Al2(SO4)3

Fe3+

NH +4

H+

á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðßíáêá ãñÜöïíôáò óå êÜèå êåíü ôïí áíôßóôïé÷ï ìïñéáêü ôýðï, üðùò äåß-
÷íåé ôï ðáñÜäåéãìá.
â. Íá áñéèìÞóåôå êáé íá ïíïìÜóåôå ôéò 56 åíþóåéò ôïõ ðßíáêá.
ã. Äßðëá áðü êÜèå üíïìá êáé ÷ùñßò íá âëÝðåôå ôïí ðßíáêá íá ãñÜøåôå ôïí áíôßóôïé÷ï ôýðï êáé óôç
óõíÝ÷åéá íá åëÝãîåôå ôïõò ôýðïõò ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ôýðïõò ôïõ ðßíáêá.
ÁðÜíôçóç
á. Ï æçôïýìåíïò ðßíáêáò åßíáé:
NO -3 ClO -2 SO 2-
4 PO 34 - S2- OH- C I- O 2-

Ía+ NaNO3 NaClO2 Na2SO4 Na3PO4 Na2S NaOH NaCl Na2O

Ca2+ Ca(NO3)2 Ca(ClO2)2 CaSO4 Ca3(PO4)2 CaS Ca(OH)2 CaCl2 CaO

721
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Cu2+ Cu(NO3)2 Cu(ClO2)2 CuSO4 Cu3(PO4)2 CuS Cu(OH)2 CuCl2 CuO

Al3+ Al(NO3)3 Al(ClO2)3 Al2(SO4)3 AlPO4 Al2S3 Al(OH)3 AlCl3 Al2O3

Fe3+ Fe(NO3)3 Fe(ClO2)3 Fe2(SO4)3 FePO4 Fe2S3 Fe(OH)3 FeCl3 Fe2O3
NH +4 NH4NO3 NH4ClO2 (NH4)2SO4 (NH4)3PO4 (NH4)2S - NH4Cl -
H+ HNO3 HClO2 H2SO4 H3PO4 H2S H2O HCl H2O

â. 1. ÍaNO3: íéôñéêü íÜôñéï, 2. Ca(NO3)2: íéôñéêü áóâÝóôéï, 3. Cu(NO3)2: íéôñéêüò ÷áëêüò ÉÉ, 4. Al(NO3)3: íé-
ôñéêü áñãßëéï, 5. Fe(NO3)3: íéôñéêüò óßäçñïò ÉÉÉ, 6. NH4NO3: íéôñéêü áììþíéï, 7. HNO3: íéôñéêü ïîý, 8. NaClO2:
÷ëùñéþäåò íÜôñéï, 9. Ca(ClO2)2: ÷ëùñéþäåò áóâÝóôéï, 10. Cu(ClO2)2: ÷ëùñéþäçò ÷áëêüò ÉÉ, 11. Al(ClO2)3:
÷ëùñéþäåò áñãßëéï, 12. Fe(ClO2)3: ÷ëùñéþäçò óßäçñïò ÉÉÉ, 13. NH4ClO2: ÷ëùñéþäåò áììþíéï, 14. ÇClO2:
÷ëùñéþäåò ïîý, 15. Na2SO4: èåééêü íÜôñéï, 16. CaSO4: èåééêü áóâÝóôéï, 17. CuSO4: èåééêüò ÷áëêüò ÉÉ, 18.
Al2(SO4)3: èåééêü áñãßëéï, 19. Fe2(SO4)3: èåééêüò óßäçñïò ÉÉÉ, 20. (NH4)2SO4: èåééêü áììþíéï, 21. H2SO4: èåééêü
ïîý, 22. Na3PO4: öùóöïñéêü íÜôñéï, 23. Ca3(PO4)2: öùóöïñéêü áóâÝóôéï, 24. Cu3(PO4)2: öùóöïñéêüò
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

÷áëêüò ÉÉ, 25. AlPO4: öùóöïñéêü áñãßëéï, 26. FePO4: öùóöïñéêüò óßäçñïò ÉÉÉ, 27. (NH4)3PO4: öùóöïñéêü
áììþíéï, 28. H3PO4: öùóöïñéêü ïîý, 29. Na2S: èåéïý÷ï íÜôñéï, 30. CaS: èåéïý÷ï áóâÝóôéï, 31. CuS: èåéïý-
÷ïò ÷áëêüò ÉÉ, 32. Al2S3: èåéïý÷ï áñãßëéï, 33. Fe2S3: èåéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉÉ, 34. (NH4)2S: èåéïý÷ï áììþíéï, 35.
H2S: õäñüèåéï, 36. NaOH: õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, 37. Ca(OH)2: õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ, 38. Cu(OH)2:
õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý ÉÉ, 39. Al(OH)3: õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ, 40. Fe(OH)3: õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ,
41. õðïèåôéêÞ Ýíùóç, 42. H2O: íåñü, 43. NaCl: ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï, 44. CaCl2: ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï, 45.
CuCl2: ÷ëùñéïý÷ïò ÷áëêüò ÉÉ, 46. AlCl3: ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï, 47. FeCl3: ÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò ÉÉÉ, 48. NH4Cl:
÷ëùñéïý÷ï áììþíéï, 49. HCl: õäñï÷ëþñéï, 50. Na2O: ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, 51. CaO: ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ,
52. CuO: ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý ÉÉ, 53. Al2O3: ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ, 54. Fe2O3: ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ ÉÉÉ, 55.
õðïèåôéêÞ Ýíùóç, 56. Ç2Ï: íåñü.
ã. Ç ßäéá áðÜíôçóç ìå ôï â.

ÅñùôÞóåéò åðáíÜëçøçò

1. Ôé ïíïìÜæåôáé çëåêôñïíéáêÞ óôéâÜäá; Ðþò ìåôáâÜëëåôáé ç åíÝñãåéá ôùí çëåêôñïíéáêþí óôéâÜ-

äùí;
AðÜvôçóç
Óýìöùíá ìå ôï áôïìéêü ðñüôõðï ôïõ Bohr, çëåêôñïíéáêÞ óôéâÜäá ïíïìÜæåôáé ç êáèïñéóìÝíç ôñï÷éÜ
óôçí ïðïßá êéíïýíôáé çëåêôñüíéá ìå ôçí ßäéá åíÝñãåéá. Ç åíÝñãåéá ìéáò óôéâÜäáò êáèïñßæåôáé áðü ôïí
êýñéï êâáíôéêü áñéèìü n êáé áõîÜíåôáé áíÜëïãá ìå ôçí áýîçóç ôçò ôéìÞò ôïõ n. Ïé çëåêôñïíéáêÝò óôé-
âÜäåò, áíÜëïãá ìå ôï ðïóü ôçò åíÝñãåéáò, êáôáíÝìïíôáé ùò åîÞò: EK < EL < EM < EN < EO < EP < EQ.
2. Ðþò óõìâïëßæïíôáé ïé çëåêôñïíéáêÝò óôéâÜäåò êáé óå ðïéá ôéìÞ ôïõ êýñéïõ êâáíôéêïý áñéèìïý
(n) áíôéóôïé÷åß êáèåìßá áðü áõôÝò;
AðÜvôçóç
ÔéìÝò n 1 2 3 4 5 6 7 ...

Óõìâïëéóìüò óôéâÜäáò Ê L M N O P Q ...

722
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

3. Ðïéïò åßíáé ï ìÝãéóôïò áñéèìüò çëåêôñïíßùí óå êÜèå çëåêôñïíéáêÞ óôéâÜäá; Ðïéïò ôýðïò
ðñïóäéïñßæåé ôïí áñéèìü áõôü;
AðÜvôçóç
ÔéìÝò n n=1 n=2 n=3 n=4 n=5 n=6 n=7

ÓôéâÜäá K L M N O P Q

emax 2 · 12 = 2 2 · 22 = 8 2 · 32 = 18 2 · 42 = 32 32* 18* 8*

Ï ôýðïò ðïõ ðñïóäéïñßæåé ôïí ìÝãéóôï áñéèìü çëåêôñïíßùí åßíáé 2 · n2 êáé óôçí ðñÜîç éó÷ýåé ãéá ôéò
ôÝóóåñéò ðñþôåò óôéâÜäåò (K, L, M, N). Ãéá ôéò óôéâÜäåò Ï, P êáé Q äßíåôáé ï ìÝãéóôïò ðáñáôçñïýìåíïò
áñéèìüò óôïé÷åßùí ðïõ Ý÷ïõí âñåèåß ìÝ÷ñé óÞìåñá.
4. Ôé éó÷ýåé ãéá ôïí áñéèìü ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò êáé ôé ãéá ôïí áñéèìü ôùí
çëåêôñïíßùí ôçò ðëçóéÝóôåñçò ðñïò ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá;

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

AðÜvôçóç
Óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åíüò áôüìïõ äåí åßíáé äõíáôü íá âñßóêïíôáé ðåñéóóüôåñá áðü 8 çëåêôñüíéá (e), Þ
ðåñéóóüôåñá áðü 2 çëåêôñüíéá (e), áí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé ç Ê. Äåí åßíáé äõíáôü íá âñßóêïíôáé
ðåñéóóüôåñá áðü 18 çëåêôñüíéá (e), áëëÜ ïýôå ëéãüôåñá áðü 8 çëåêôñüíéá (e) óôç óôéâÜäá ðïõ ðñïçãåßôáé
ôçò åîùôåñéêÞò. Åîáéñåßôáé ç óôéâÜäá Ê, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé ôï ðïëý 2 çëåêôñüíéá (e).
5. Íá äéáôõðþóåôå ôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü íüìï.
AðÜvôçóç
Ïé éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç ôïõ áôïìéêïý ôïõò áñéèìïý.
6. Ôé åßíáé ðåñßïäïò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá; Ðüóåò ðåñéüäïõò Ý÷ïõìå óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü
ðßíáêá;
AðÜvôçóç
Ðåñßïäïò óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé ç ïñéæüíôéá óåéñÜ ðïõ ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá ìå ôïí ßäéï áñéèìü óôéâÜ-
äùí. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá õðÜñ÷ïõí 7 ðåñßïäïé, üóåò åßíáé êáé ïé óôéâÜäåò.
7. Ãéá ôï óôïé÷åßï êÜëéï (Ê), ðïõ âñßóêåôáé óôçí 4ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ôé ðëçñïöï-
ñßá Ý÷ïõìå;
AðÜvôçóç
Ãíùñßæïõìå üôé ï áñéèìüò ôçò ðåñéüäïõ ìÜò äßíåé ôïí áñéèìü n ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ôïõ óôïé÷åßïõ.
¢ñá, ôï êÜëéï (Ê) Ý÷åé åîùôåñéêÞ óôéâÜäá n = 4 (N).
8. Té åßíáé ç ïìÜäá óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá; Ðüóåò ïìÜäåò Ý÷ïõìå óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá;
AðÜvôçóç
ÏìÜäá óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá åßíáé ç êÜèåôç óôÞëç ðïõ ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá ìå ôéò ßäéåò Þ ðáñüìïéåò éäéü-
ôçôåò. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá õðÜñ÷ïõí 18 ïìÜäåò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ìå áñéèìïýò áðü ôï 1 Ýùò
ôï 18, óýìöùíá ìå ôçí IUPAC. Éó÷ýåé êáé ç êëáóéêÞ áñßèìçóç, óýìöùíá ìå ôïí Mendeleev, üðïõ Ý÷ïõìå 16
ïìÜäåò ðïõ áñéèìïýíôáé ìå ëáôéíéêïýò áñéèìoýò É, ÉÉ, ÉÉÉ, ÉV, V, VI, VII, VIII êáé ôá ãñÜììáôá Á (ãéá ôéò êýñéåò
ïìÜäåò) êáé  (ãéá ôéò äåõôåñåýïõóåò ïìÜäåò).
9. Ãéá ðïéï ëüãï ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò;

723
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
Ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé ìåôáîý ôïõò, ãéá íá áðïêôÞóïõí ìéá óôáèåñüôåñç çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ. Ç ðéï
óôáèåñÞ äïìÞ ðïõ õðÜñ÷åé åßíáé áõôÞ ôùí åõãåíþí áåñßùí, ìå 8 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá Þ 2
çëåêôñüíéá, áí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá åßíáé ç Ê. ¸ôóé, ôá óôïé÷åßá åíþíïíôáé, ãéá íá áðïêôÞóïõí ôç äïìÞ ôùí
åõãåíþí áåñßùí ðïõ åìöáíßæåé ôç ìéêñüôåñç åíÝñãåéá Üñá êáé ôç ìÝãéóôç óôáèåñüôçôá.
10. Ðüôå Ýíá óôïé÷åßï ìðïñåß íá ó÷çìáôßóåé éïíôéêü äåóìü;
AðÜvôçóç
¸íá óôïé÷åßï ó÷çìáôßæåé éïíôéêü äåóìü, üôáí ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò óôáèåñÞò äïìÞò ôùí åõãåíþí áåñßùí
ðñÝðåé íá áðïâÜëåé ôá çëåêôñüíéá ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò Þ íá ðñïóëÜâåé çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ
óôéâÜäá. ¸ôóé, éïíôéêü äåóìü ó÷çìáôßæïõí ôá óôïé÷åßá ôùí ÉÁ, ÉÉÁ êáé ÉÉÉÁ ïìÜäùí, êáèþò êáé ôá óôïé÷åßá
ôùí VA, VIA êáé VIIA ïìÜäùí, üôáí áõôÜ åíþíïíôáé ìå ôá óôïé÷åßá ôùí ÉÁ, ÉÉÁ êáé ÉÉÉÁ ïìÜäùí.
11. Íá ðåñéãñÜøåôå ôñßá äéáöïñåôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåôáîý ôùí éïíôéêþí êáé ôùí ïìïéïðï-
ëéêþí åíþóåùí.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

AðÜvôçóç
Ïé éïíôéêÝò åíþóåéò åßíáé óôåñåÜ óþìáôá ðïõ: á. åìöáíßæïíôáé ìå ôç ìïñöÞ êñõóôáëëéêïý ðëÝãìáôïò, â.
ðáñïõóéÜæïõí õøçëÜ óçìåßá ôÞîçò êáé æÝóçò êáé ã. äéáëýïíôáé óôï íåñü êáé óå ðïëéêïýò äéáëýôåò.
Ïé ðåñéóóüôåñåò ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò: á. åìöáíßæïíôáé ìå ôç ìïñöÞ ìïñßùí, â. åßíáé áÝñéá Þ õãñÜ ìå
ìéêñü óçìåßï âñáóìïý (ðôçôéêÝò ïõóßåò), åíþ áí åßíáé óôåñåÜ óþìáôá, Ý÷ïõí ÷áìçëÜ óçìåßá ôÞîçò, ã. äéá-
ëýïíôáé óôï íåñü ìüíï üôáí áíôéäñïýí ìå áõôü (üðùò ôá ïîÝá êáé ç áììùíßá, ðïõ èá äïýìå ðáñáêÜôù) Þ
üôáí óôï ìüñéü ôïõò õðÜñ÷ïõí ðïëéêÝò ïìÜäåò.
12. Ôé ïíïìÜæåôáé çëåêôñáñíçôéêüôçôá åíüò óôïé÷åßïõ;
AðÜvôçóç
Çëåêôñáñíçôéêüôçôá åíüò óôïé÷åßïõ ïíïìÜæåôáé ç ôÜóç ôïõ óôïé÷åßïõ íá ðñïóëáìâÜíåé çëåêôñüíéá Þ ç
ôÜóç ôïõ óôïé÷åßïõ íá Ýëêåé ôï êïéíü æåýãïò çëåêôñïíßùí üôáí åíþíåôáé ìå ïìïéïðïëéêÞò öýóçò äåóìü ìå
Üëëï óôïé÷åßï. ¼óï ðéï ìåãÜëç åßíáé áõôÞ ç ôÜóç ôüóï ðéï çëåêôñáñíçôéêü åßíáé ôï óôïé÷åßï.
13. Íá äþóåôå ìåñéêïýò êáíüíåò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôïí áñéèìü ïîåßäù-
óçò åíüò óôïé÷åßïõ óå ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç.
AðÜvôçóç
1. Ôá óôïé÷åßá óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷ïõí áñéèìü ïîåßäùóçò ìçäÝí.
2. ÂáóéêÜ óôïé÷åßá åìöáíßæïõí óôéò åíþóåéò ôïõò óôáèåñïýò áñéèìïýò ïîåßäùóçò.
3. Ôï Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç åßíáé ßóï ìå
ôï ìçäÝí.
4. Ôï Üèñïéóìá ôùí áñéèìþí ïîåßäùóçò üëùí ôùí áôüìùí ðïõ áðïôåëïýí Ýíá éüí åßíáé ßóï ìå ôï öïñôßï
ôïõ.

ÁóêÞóåéò - ÐñïâëÞìáôá
ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí áôüìùí. ¸íá áðëü ìïíôÝëï ãéá ôï Üôïìï

14. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé ëÜèïò;

724
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. Çëåêôñüíéá ôçò ßäéáò óôéâÜäáò Ý÷ïõí ôçí ßäéá åíÝñãåéá.

â. Ç óôéâÜäá L ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé 10 çëåêôñüíéá.
ã. Ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (åêôüò ôçò Ê) ðåñéÝ÷åé ôï ðïëý 8 çëåêôñüíéá.
ä. Ç óôéâÜäá Ï ðåñéÝ÷åé ãéá ôá ãíùóôÜ ìÝ÷ñé óÞìåñá óôïé÷åßá, âÜóåé ôïõ ôýðïõ 2n2, 50 çëåêôñüíéá.
AðÜvôçóç
ËáíèáóìÝíåò åßíáé ïé ðñïôÜóåéò â êáé ä. Ç óôéâÜäá L ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé ìÝ÷ñé 8 çëåêôñüíéá, åíþ ç óôéâÜäá
Ï Ý÷åé ìÝãéóôï áñéèìü çëåêôñïíßùí 32 çëåêôñüíéá, óýìöùíá ìå ôá ìÝ÷ñé óÞìåñá ãíùóôÜ óôïé÷åßá. O
ôýðïò 2n2 éó÷ýåé ãéá ôéò óôéâÜäåò Ê, L, M êáé Í.
15. Ná óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ôï Üôïìï áðïôåëåßôáé áðü ôïí ðõñÞíá, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôá èåôéêÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êáé ôá . . . . . . . .
. . . íåôñüíéá.
â. Ãýñù áðü ôïí . . . . . . . . . êéíïýíôáé óå . . . . . . . . . . ôñï÷éÝò ôá . . . . . . . . . . . . . . .

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
á. öïñôéóìÝíá ðñùôüíéá êáé ôá ïõäÝôåñá.
â. ðõñÞíá, êéíïýíôáé óå êõêëéêÝò ôñï÷éÝò, ôá çëåêôñüíéá.
16. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé ëÜèïò;
á. Ç óôéâÜäá Ê áíôéóôïé÷åß óå n = 1.
â. H óôéâÜäá Í áíôéóôïé÷åß óå n = 2.
ã. Ç óôéâÜäá L ðåñéÝ÷åé ôï ðïëý 8 çëåêôñüíéá.
ä. Ãéá ôéò óôéâÜäåò Ê êáé L éó÷ýåé ÅÊ < ÅL.
ÁðÜíôçóç
ËáíèáóìÝíç åßíáé ç ðñüôáóç â. Ãéá ôç óôéâÜäá Í Ý÷ïõìå n = 4.
17. Ná óõìðëçñþóåôå ôïí ðßíáêá:
p n e K L M N
24
12 Ìg
39
19 K
35
17 Cl
2+
Mg
+
K
-
Cl

ÁðÜíôçóç

p n e K L M N
24
12Ìg 12 12 12 2 8 2

725
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

39
19 K 19 20 19 2 8 8 1
35
17 Cl 17 18 17 2 8 7
Mg 2+
12 12 10 2 8
K+ 19 20 18 2 8 8
Cl- 17 18 18 2 8 8

18. Tï Üôïìï ôïõ öùóöüñïõ Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá, ç ïðïßá åßíáé ç Ì.
Ðïéïò åßíáé ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ öùóöüñïõ;
AðÜvôçóç
HëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôïõ öùóöüñïõ (P) åßíáé K (2) L (8) M (5) âÜóåé ôùí êáíüíùí êáôáíïìÞò ôùí
çëåêôñïíßùí. ¢ñá, Ý÷åé 2 + 8 + 5 = 15 çëåêôñüíéá, ïðüôå êáé 15 ðñùôüíéá. Óõíåðþò, Æ = 15.

Ðåñéïäéêüò ðßíáêáò
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

19. Ãéá ôï óôïé÷åßï (Ál), ðïõ âñßóêåôáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ôé ðëçñïöïñßåò
Ý÷ïõìå;
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôá óôïé÷åßá ìéáò Á ïìÜäáò ï áñéèìüò ôùí çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ôáõôßæåôáé ìå ôïí
áñéèìü ôçò ïìÜäáò. ¢ñá, ôï áñãßëéï (Al) èá Ý÷åé ôñßá (3) çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (áíÞêåé óôçí
ÉÉÉÁ ïìÜäá).
20. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. ¸íá óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôçí 5ç ðåñßïäï Ý÷åé ôá çëåêôñüíéÜ ôïõ êáôáíåìçìÝíá óå . . . . . . . . . . .
..... .
â. ¸íá óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôçí VIIA ïìÜäá ðåñéÝ÷åé . . . . . . . . . . . . . . . . óôçí . . . . . . . . . . . . . . . . óôéâÜ-
äá.
ÁðÜíôçóç
á. ¸íá óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôçí 5ç ðåñßïäï, Ý÷åé ôá çëåêôñüíéÜ ôïõ êáôáíåìçìÝíá óå ðÝíôå óôéâÜäåò.
â. ¸íá óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôçí VIIA ïìÜäá ðåñéÝ÷åé åðôÜ (7) çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôé-
âÜäá.

21. Ãéá ôï Üôïìï ôïõ íáôñßïõ (Na) äßíåôáé ï áôïìéêüò ôïõ áñéèìüò: Æ = 11. Óå ôé ìïéÜæåé êáé óå ôé äéá-
öÝñåé ôï éüí ôïõ íáôñßïõ áðü ôï Üôïìï ôïõ ðñïçãïýìåíïý ôïõ åõãåíïýò áåñßïõ êáé áðü ôï éüí ôïõ
åðüìåíïý ôïõ óôïé÷åßïõ óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá; Óå ðïéá ïìÜäá êáé óå ðïéá ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá áíÞêåé ôï êáèÝíá áðü ôá ðáñáðÜíù ôñßá óôïé÷åßá;
AðÜvôçóç
To Üôïìï ôïõ íáôñßïõ (Na) Ý÷åé êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí K (2) L (8) M (1), Üñá âñßóêåôáé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôçí
3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Ôï êáôéüí ôïõ íáôñßïõ èá Ý÷åé êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí Ê (2) L (8).
Ôï ðñïçãïýìåíï åõãåíÝò áÝñéï (10Íe) Ý÷åé Æ = 10, êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí Ê (2) L (8) êáé âñßóêåôáé óôçí VIIIA
ïìÜäá êáé óôç 2ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
To åðüìåíï óôïé÷åßï (12Ìg) Ý÷åé Æ = 12, êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí Ê (2) L (8) M (2) êáé âñßóêåôáé óôç ÉÉÁ ïìÜäá

726
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

êáé óôçí 3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Ïðüôå ôï êáôéüí ôïõ ìå èåôéêü öïñôßï 2+ èá Ý÷åé êáôáíïìÞ
çëåêôñïíßùí Ê (2) L (8).
Ôï êáôéüí Ía+ Ý÷åé ôçí ßäéá êáôáíïìÞ çëåêôñïíßùí ìå ôï åõãåíÝò áÝñéï êáé ôï êáôéüí ôïõ åðüìåíïõ
óôïé÷åßïõ, áëëÜ äéáöÝñåé óôï öïñôßï.
22. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Óôïí óýã÷ñïíï ðåñéïäéêü ðßíáêá ôá óôïé÷åßá åßíáé ôïðïèåôçìÝíá êáôÜ áýîïíôá . . . . . . . . . . . . . . . .
â. Ïé éäéüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí åßíáé . . . . . . . . . . . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . . . . áñéèìïý ôïõò.
ã. Ôï ÷ëþñéï (Cl) êáé ôï âñüìéï (Br) Ý÷ïõí ðáñüìïéåò ìåèüäïõò ðáñáóêåõÞò êáé ðáñüìïéåò ÷çìé-
êÝò éäéüôçôåò êáé áíÞêïõí óôçí . . . . . . . . . . . . . ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ä. Ôï íÜôñéï (Na) êáé ôï áñãßëéï (Al) Ý÷ïõí ôá çëåêôñüíéÜ ôïõò êáôáíåìçìÝíá óôïí ßäéï áñéèìü óôé-
âÜäùí êáé áíÞêïõí óôçí . . . . . . . . . . . . . . . ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
ÁðÜíôçóç
á. áôïìéêü áñéèìü.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. ðåñéïäéêÞ óõíÜñôçóç, áôïìéêïý.
ã. ßäéá ïìÜäá (VIIA).
ä. ßäéá ðåñßïäï (3ç).

23. ¸÷ïõìå áíáöÝñåé üôé óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðáñïõ-
óéÜæïõí áíÜëïãåò öõóéêÝò éäéüôçôåò. Ç VIA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðåñéÝ÷åé êáôÜ óåéñÜ ôá
óôïé÷åßá: Ï (Æ = 8), S (Z = 16), Se (Z = 34), Te (Z = 52) êáé Po (Z = 84). Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù
ðßíáêá:
3
Ðõêíüôçôá (g/cm ) Óôïé÷åßï ÁôïìéêÞ áêôßíá (D) Óôïé÷åßï

2,07 1,04

6,25 1,43
-3
1,43 · 10 0,73 O

9,4 Po 1,17

4,81 1,67

ÁðÜíôçóç
3
Ðõêíüôçôá (g/cm ) Óôïé÷åßï ÁôïìéêÞ áêôßíá (D) Óôïé÷åßï

1,43 · 10-3 Ï 0,73 O

2,07 S 1,04 S

4,81 Se 1,17 Se

6,25 Te 1,43 Te

9,4 Po 1,67 Po

727
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

24. ¸÷ïõìå áíáöÝñåé üôé óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðáñïõ-
óéÜæïõí áíÜëïãåò öõóéêÝò éäéüôçôåò. Ç ïìÜäá ôùí åõãåíþí áåñßùí ðåñéÝ÷åé êáôÜ óåéñÜ ôá óôïé-
÷åßá: He (Z = 2), Ne (Z = 10), Ar (Z = 18), Kr (Z = 36), Xe (Z = 54), Rn (Z = 86). Íá óõìðëçñþóåôå ôïí
ðáñáêÜôù ðßíáêá:
-1
Óçìåßï âñáóìïý (Ê) Óôïé÷åßï Ðõêíüôçôá (g · L ) Óôïé÷åßï

120 0,90

27,1 1,78

4,2 0,18 He

87,3 5,90

211 Rn 9,73
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

165 3,75

ÁðÜíôçóç

Óçìåßï âñáóìïý (Ê) Óôïé÷åßï Ðõêíüôçôá (g · L-1 ) Óôïé÷åßï

4,2 He 0,18 He

27,1 Ne 0,90 Ne

87,3 Ar 1,78 Ar

120 Kr 3,75 Kr

165 Xe 5,90 Xe

211 Rn 9,73 Rn

25. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðßíáêá:

ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
Óôïé÷åßï óå óôéâÜäåò OìÜäá Ðåñßïäïò
Ê L M N O

Ç 1 - - - -

Ca 2 8 8 2 -

Br 2 8 18 - VIIA

O 2 - - - VIA 2

Na 2 8 - - IA

728
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç

ÇëåêôñïíéáêÞ äïìÞ
Óôïé÷åßï óå óôéâÜäåò OìÜäá Ðåñßïäïò
Ê L M N O

Ç 1 - - - - IA 1ç

Ca 2 8 8 2 - IIA 4ç

Br 2 8 18 7 - VIIA 4ç

O 2 6 - - - VIA 2

Na 2 8 1 - - IA 3ç

26. Íá äþóåôå äýï ðáñáäåßãìáôá óôïé÷åßùí ãéá êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ðßíáêá:
á. áëêÜëéá, â. áëêáëéêÝò ãáßåò, ã. áëïãüíá, ä. åõãåíÞ áÝñéá.
ÁðÜíôçóç
á. ÁëêÜëéá (ÉÁ): íÜôñéï (Na) êáé êÜëéï (Ê).
â. ÁëêáëéêÝò ãáßåò (ÉÉÁ): ìáãíÞóéï (Mg) êáé áóâÝóôéï (Ca).
ã. Áëïãüíá (VÉÉÁ): ÷ëþñéï (Cl) êáé âñüìéï (Br).
ä. EõãåíÞ áÝñéá (VÉÉÉÁ Þ Ï): Þëéï (He) êáé íÝï (Ne).

27. Íá ôáîéíïìÞóåôå ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá óå ïìÜäåò, üðïõ ôá óôïé÷åßá èá ðáñïõóéÜæïõí ðáñü-

ìïéåò éäéüôçôåò Ê (Æ = 19), F (Z = 9), P (Z = 15), Na (Z = 11), Cl (Z = 17) êáé N (Z = 7).
ÁðÜíôçóç
Ðñïóäéïñßæåôáé óýìöùíá ìå ôçí êáôáíïìÞ ôùí çëåêôñïíßùí ç ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé êÜèå óôïé÷åßï
óôïí ðåñéïäéêü ðßíáêá. Ôá óôïé÷åßá ìßáò ïìÜäáò Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò.
Ê: K (2) L (8) M (8) N (1). ¢ñá, áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá.
F: K (2) L (7). ¢ñá, áíÞêåé óôçí VIÉÁ ïìÜäá.
P: K (2) L (8) M (5). ¢ñá, áíÞêåé óôçí VÁ ïìÜäá.
Na: K (2) L (8) M (1). ¢ñá, áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá.
Cl: K (2) L (8) M (7). ¢ñá, áíÞêåé óôçí VIÉÁ ïìÜäá.
N: K (2) L (5). ¢ñá, áíÞêåé óôçí VÁ ïìÜäá.
Ðáñüìïéåò éäéüôçôåò åìöáíßæïõí: á. Ía êáé Ê (ôçò ÉÁ), â. N êáé P (ôçò VA), ã. F êáé Cl (ôçò VIIA).
28. Íá óõìðëçñþóåôå ôçí ðñüôáóç:
Ôá óôïé÷åßá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðïõ âñßóêïíôáé êáôÜ ìÞêïò ìéáò ïñéæüíôéáò óåéñÜò ôïõ áðïôå-
ëïýí ìßá . . . . . . . . . . . . . . . áõôïý êáé Ý÷ïõí:
á. ôéò ßäéåò éäéüôçôåò.

729
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá.

ã. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíéáêþí óôéâÜäùí.
ä. ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
å. ôïí ßäéï ìáæéêü áñéèìü.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
. . . ðåñßïäï. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
29. Íá óõìðëçñþóåôå ôçí ðñüôáóç:
Ôá óôïé÷åßá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá ðïõ âñßóêïíôáé êáôÜ ìÞêïò ôçò ßäéáò êáôáêüñõöçò óôÞëçò ôïõ
áðïôåëïýí ìßá . . . . . . . . . . . . . . . áõôïý êáé Ý÷ïõí:
á. ðáñüìïéåò éäéüôçôåò.
â. ðáñáðëÞóéï áôïìéêü áñéèìü.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ã. ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíéáêþí óôéâÜäùí.

ä. ôçí ßäéá áôïìéêÞ áêôßíá.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
. . . ïìÜäá. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
30. Ðïéá áðü ôá óôïé÷åßá Á, Â, Ã, Ä êáé Å ìå áíôßóôïé÷ïõò áôïìéêïýò áñéèìïýò 16, 12, 8, 20 êáé 38
Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò;
ÁðÜíôçóç
ÂÜóåé ôçò êáôáíïìÞò ôùí çëåêôñïíßùí ðñïóäéïñßæåôáé ç ïìÜäá óôçí ïðïßá áíÞêåé êÜèå óôïé÷åßï óôïí
ðåñéïäéêü ðßíáêá. Ôá óôïé÷åßá ìßáò ïìÜäáò Ý÷ïõí ðáñüìïéåò éäéüôçôåò.
A (Z = 16): K (2) L (8) M (6). ¢ñá áíÞêåé óôçí VÉÁ ïìÜäá.
B (Z = 12): K (2) L (8) M (2). ¢ñá áíÞêåé óôç IÉÁ ïìÜäá.
à (Z = 8): K (2) L (6). ¢ñá áíÞêåé óôçí VIÁ ïìÜäá.
Ä (Z = 20): K (2) L (8) M (8) N (2). ¢ñá áíÞêåé óôç IÉÁ ïìÜäá.
E (Z = 38): K (2) L (8) M (18) N (8) O (2). ¢ñá áíÞêåé óôç IÉÁ ïìÜäá.
Ðáñüìïéåò éäéüôçôåò Ý÷ïõí ôá óôïé÷åßá: á. Á êáé à (ôçò VIA ïìÜäáò), â. Â, Ä êáé Å (ôçò ÉÉÁ ïìÜäáò).
31. Ôï ìáãíÞóéï (Mg) âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, åíþ ôï éüí áõôïý Ìg2+
Ý÷åé äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ. Ìå âÜóç áõôÜ ôá äåäïìÝíá ðñïêýðôåé ãéá ôï ìáãíÞóéï üôé:
á. Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 8 êáé âñßóêåôáé óôçí VIA ïìÜäá.
â. Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 12 êáé âñßóêåôáé óôçí ÉVA ïìÜäá.
ã. Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 16 êáé âñßóêåôáé óôçí VIA ïìÜäá.
ä. Ý÷åé áôïìéêü áñéèìü 12 êáé âñßóêåôáé óôç ÉIA ïìÜäá.
AðÜvôçóç
Ôï ìáãíÞóéï Ý÷åé äïìÞ Ê (2) L (8) Ì (2) êáé Æ = 12. ¢ñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

730
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

32. Áí ôá éüíôá Á+ êáé Â3- Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü çëåêôñïíßùí ìå ôï åõãåíÝò áÝñéï Ár (Z = 18):
i. íá âñåßôå ôïõò áôïìéêïýò áñéèìïýò ôùí óôïé÷åßùí Á êáé Â.
ii. ôá óôïé÷åßá Á êáé  âñßóêïíôáé:
á. óôçí ßäéá ðåñßïäï êáé óå äéáöïñåôéêÞ ïìÜäá.
â. óôçí ßäéá ïìÜäá êáé óå äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï.
ã. óå äéáöïñåôéêÞ ïìÜäá êáé óå äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï.
ä. óôçí ßäéá ïìÜäá êáé óôçí ßäéá ðåñßïäï.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
i. Ç äïìÞ ôïõ áñãïý (18Ar) åßíáé: Ê (2) L (8) M (8). Ôï êáôéüí ôïõ óôïé÷åßïõ Á+ Ý÷åé ôçí ßäéá äïìÞ Ý÷ïíôáò
áðïâÜëåé Ýíá çëåêôñüíéï, ïðüôå ôï óôïé÷åßï Á èá Ý÷åé Ýíá ðñùôüíéï ðáñáðÜíù áðü ôï áñãü. ÅðïìÝíùò ç
äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ Á åßíáé: Ê (2) L (8) M (18) Í (1), Üñá Æ = 19. To áíéüí ôïõ óôïé÷åßïõ Â3– Ý÷åé ôçí ßäéá äïìÞ
Ý÷ïíôáò ðñïóëÜâåé ôñßá çëåêôñüíéá, ïðüôå ôï óôïé÷åßï  èá Ý÷åé ôñßá ðñùôüíéá ëéãüôåñá áðü ôï áñãü.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÅðïìÝíùò ç äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ  åßíáé: Ê (2) L (8) N (5), Üñá Æ = 15.
ii. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
33. Ná ãñÜøåôå ôï óýìâïëï ôïõ êáôéüíôïò ×2+ êáé ôïõ áíéüíôïò Ø- ðïõ íá Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
çëåêôñïíßùí ìå ôï åõãåíÝò áÝñéï Ne (Z = 10). Äßíïíôáé ôá óýìâïëá ôùí 18 ðñþôùí óôïé÷åßùí êáôÜ
óåéñÜ áõîáíüìåíïõ áôïìéêïý áñéèìïý: H, He, Li, Be, B, C, N, O, F, Ne, Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, Ar.
ÁðÜíôçóç
Ç äïìÞ ôïõ íÝïõ (10Ne) åßíáé: Ê (2) L (8). Ôï êáôéüí ôïõ óôïé÷åßïõ ×2+ Ý÷åé ôçí ßäéá äïìÞ Ý÷ïíôáò áðïâÜëåé
äýï çëåêôñüíéá, ïðüôå ôï óôïé÷åßï × èá Ý÷åé äýï ðñùôüíéá ðáñáðÜíù áðü ôï íÝï. ÅðïìÝíùò ç äïìÞ ôïõ
óôïé÷åßïõ × åßíáé: Ê (2) L (8) M (2), Üñá Æ = 12 äçëáäÞ ôï ìáãíÞóéï (Mg). To áíéüí ôïõ óôïé÷åßïõ Ø– Ý÷åé ôçí
ßäéá äïìÞ Ý÷ïíôáò ðñïóëÜâåé Ýíá çëåêôñüíéï, ïðüôå ôï óôïé÷åßï Ø èá Ý÷åé Ýíá ðñùôüíéï ëéãüôåñï áðü ôï
íÝï. ÅðïìÝíùò ç äïìÞ ôïõ óôïé÷åßïõ Ø åßíáé: Ê (2) L (7), Üñá Æ = 9 äçëáäÞ ôï öèüñéï (F).
34. Ðïéïò åßíáé ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý
ðßíáêá êáé óôçí VA ïìÜäá;
ÁðÜíôçóç
Âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï, Üñá Ý÷åé ôñåéò óôéâÜäåò, êáé óôçí VA ïìÜäá, ïðüôå Ý÷åé 5 çëåêôñüíéá óôçí åîùôå-
ñéêÞ óôéâÜäá Ì (n = 3). ¢ñá Ý÷åé äïìÞ: Ê (2) L (8) M (5). ÅðïìÝíùò èá Ý÷åé óõíïëéêÜ 2 + 8 + 5 = 15 çëåêôñüíéá,
ïðüôå èá Ý÷åé êáé 15 ðñùôüíéá. Óõíåðþò Z = 15 (Ñ).
35. Ðïéïò åßíáé ï áôïìéêüò áñéèìüò ôïõ óôïé÷åßïõ ðïõ âñßóêåôáé:
á. óôç 2ç ðåñßïäï êáé óôçí VIA ïìÜäá.
â. óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí VIÉA ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá.
AðÜvôçóç
á. Ôï óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôç 2ç ðåñßïäï êáé óôçí VIA ïìÜäá Ý÷åé 6 çëåêôñüíéá (e) óôçí åîùôåñéêÞ óôé-
âÜäá L (n = 2). ¢ñá, äïìÞ Ê (2) L (6). ÅðïìÝíùò èá Ý÷åé óõíïëéêÜ 2 + 6 = 8 çëåêôñüíéá, ïðüôå èá Ý÷åé êáé 8
ðñùôüíéá. Óõíåðþò, Z = 8.
â. Ôï óôïé÷åßï ðïõ âñßóêåôáé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí VIÉA ïìÜäá Ý÷åé 7 çëåêôñüíéá (e) óôçí åîùôåñé-
êÞ óôéâÜäá Ì (n = 3). ¢ñá, Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ Ê (2) L (8) M (7). ÅðïìÝíùò, èá Ý÷åé óõíïëéêÜ 2 + 8 + 7 =
= 17 çëåêôñüíéá, ïðüôå èá Ý÷åé êáé 17 ðñùôüíéá. Óõíåðþò Z = 17.

731
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

36. Ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôç Í óå ðïéá ðåñßïäï áíÞêïõí;

á. óôçí 5ç â. óôç 2ç ã. óôçí 4ç ä. óôçí 7ç
ÁðÜíôçóç
Ôá óôïé÷åßá ìßáò ðåñéüäïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá åîùôåñéêÞ óôéâÜäá, Üñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
37. Ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá ôñßá çëåêôñüíéá óå ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù
ïìÜäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá áíÞêïõí;
á. óôçí VA â. óôç IIB ã. óôçí IIIA ä. óôçí VÉÉÁ
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.

×çìéêïß äåóìïß
38. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. Ôá åõãåíÞ áÝñéá Ý÷ïõí óôçí åîùôåñéêÞ ôïõò óôéâÜäá . . . . . . . . çëåêôñüíéá åêôüò áðü ôï . . . . . . . .
ðïõ Ý÷åé óôçí . . . . . . . . óôéâÜäá . . . . . . . . çëåêôñüíéá.
â. Ôï ÷ëþñéï (Cl), ðïõ åßíáé óôïé÷åßï ôçò VIIA ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, Ý÷åé óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ . .
...... ...... çëåêôñüíéáêáé ........ ÞóõíåéóöÝñåé ........ þóôåíááðïêôÞóåéäïìÞ ........áåñßïõ.
ã. Ôï íÜôñéï (Na), ðïõ åßíáé óôïé÷åßï ôçò ÉÁ ïìÜäáò ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá, ìå äïìÞ çëåêôñïíßùí
(2, 8, 1), ãéá íá áðïêôÞóåé äïìÞ . . . . . . . . áåñßïõ, . . . . . . . . Ýíá çëåêôñüíéï.
ä. Ç áôïìéêÞ áêôßíá êáèïñßæåé ôï . . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. ïêôþ, Þëéï, åîùôåñéêÞ, äýï.
â. óôéâÜäá åðôÜ (7), ðñïóëáìâÜíåé, Ýíá çëåêôñüíéï, åõãåíïýò.
ã. åõãåíïýò, áðïâÜëëåé.
ä. ìÝãåèïò, áôüìïõ.
39. Íá åîçãÞóåôå ãéáôß äåí ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ óôçí ðåñßðôùóç ôïõ
CaCl2 (÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï). Ôé áêñéâþò ìáò äåß÷íåé ï ÷çìéêüò ôýðïò óôéò éïíôéêÝò åíþóåéò;
ÁðÜíôçóç
Ôï ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï (CaCl2) åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç êáé ï ÷çìéêüò ôýðïò äåß÷íåé üôé ôá êáôéüíôá Ca2+ êáé ôá
áíéüíôá Cl- óõãêñïôïýí ôï êñõóôáëëéêü ðëÝãìá ôçò Ýíùóçò ìå áíáëïãßá 1 ðñïò 2 áíôßóôïé÷á.
40. Ðïéá åßíáé ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôïõ ïìïéïðïëéêïý äåóìïý ðïõ ó÷çìáôßæåôáé ìåôáîý áôüìùí ôïõ
ßäéïõ óôïé÷åßïõ êáé ìåôáîý áôüìùí äéáöïñåôéêþí óôïé÷åßùí; Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
AðÜvôçóç
Ìåôáîý áôüìùí ôïõ ßäéïõ óôïé÷åßïõ ó÷çìáôßæåôáé ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò äåóìüò, áöïý êáíÝíá áðü ôá
Üôïìá äåí Ýëêåé ðåñéóóüôåñï ôï êïéíü Þ ôá êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí. Ìåôáîý áôüìùí äéáöïñåôéêþí
óôïé÷åßùí ó÷çìáôßæåôáé ïìïéïðïëéêüò ðïëéêüò äåóìüò, áöïý ôï çëåêôñáñíçôéêüôåñï áðü ôá Üôïìá Ýëêåé
ðåñéóóüôåñï ôï êïéíü Þ ôá êïéíÜ æåýãç çëåêôñïíßùí.
41. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá Á êáé Â. Ôï óôïé÷åßï Á áíÞêåé óôç ÉÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 4ç ðåñßïäï, åíþ ôï

732
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

óôïé÷åßï  áíÞêåé óôçí VIIA ïìÜäá êáé óôçí 3ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Íá åîçãÞóåôå ôé åß-
äïõò äåóìü ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá. Ðïéïò åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò
Ýíùóçò ðïõ èá ó÷çìáôßóïõí; Ôé äåß÷íåé ï ôýðïò áõôüò;
ÁðÜíôçóç
Ôï óôïé÷åßï Á Ý÷åé äýï (2) çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (Í) êáé áðïêôÜ äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ
ìå ôçí áðïâïëÞ ôùí 2 çëåêôñïíßùí ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò êáé èá ãßíåé êáôéüí Á2+. Ôï óôïé÷åßï  Ý÷åé åðôÜ
(7) çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (Ì), åíþ óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç èá áðïêôÞóåé äïìÞ åõãå-
íïýò áåñßïõ ìå ôçí ðñüóëçøç åíüò çëåêôñïíßïõ óôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá (Ì) êáé èá ãßíåé áíéüí –. ¢ñá ôá
óôïé÷åßá èá åíùèïýí ìå éïíôéêü äåóìü ìå áíáëïãßá éüíôùí 1:2 áíôßóôïé÷á (A2+ 2B-) êáé ìïñéáêü ôýðï ÁÂ2.
42. Äßíïíôáé ôá óôïé÷åßá à êáé Ä. Ôï óôïé÷åßï à áíÞêåé óôçí ÉÁ ïìÜäá êáé óôçí 1ç ðåñßïäï, åíþ ôï
óôïé÷åßï Ä áíÞêåé óôçí VIIA ïìÜäá êáé óôç 2ç ðåñßïäï ôïõ ðåñéïäéêïý ðßíáêá. Íá åîçãÞóåôå ôé åß-
äïõò äåóìü ìðïñïýí íá ó÷çìáôßóïõí ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá. Ðïéïò åßíáé ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò
Ýíùóçò ðïõ èá ó÷çìáôßóïõí; Ôé äåß÷íåé ï ôýðïò áõôüò;
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ôï óôïé÷åßï à Ý÷åé Ýíá (1) çëåêôñüíéï óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (Ê) êáé åßíáé ôï õäñïãüíï, åíþ ôï
óôïé÷åßï Ä Ý÷åé åðôÜ (7) çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá (L). Tá äýï óôïé÷åßá èá áðïêôÞóïõí
äïìÞ åõãåíïýò áåñßïõ ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ åíüò çëåêôñïíßïõ ó÷çìáôßæïíôáò áðëü ïìïéïðïëéêü
ðïëéêü äåóìü.

Γ Δ ή Γ– Δ ή Γ– Δ

ÅðïìÝíùò ï ìïñéáêüò ôýðïò åßíáé ÃÄ êáé äåß÷íåé üôé ôï ìüñéï ôçò Ýíùóçò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Üôïìï ôïõ
óôïé÷åßïõ à êáé Ýíá Üôïìï ôïõ óôïé÷åßïõ Ä.
43. Íá ðåñéãñÜøåôå ôïí ôñüðï ó÷çìáôéóìïý ôùí éïíôéêþí åíþóåùí ìåôáîý:
á. ôïõ êáëßïõ (19K) êáé ôïõ öèïñßïõ (9F).
â. ôïõ ìáãíçóßïõ (12Mg) êáé ôïõ èåßïõ (16S).
ã. ôïõ áóâåóôßïõ (20Ca) êáé ôïõ õäñïãüíïõ (1H).
ÁðÜíôçóç
á. Ê (2, 8, 8, 1) êáé F (2, 7). ¸íá Üôïìï Ê áðïâÜëëåé ôï 1 çëåêôñüíéï (e) ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ôï ïðïßï
ðñïóëáìâÜíåé Ýíá Üôïìï F. Ê+ F-, äçëáäÞ KF.
â. Mg (2, 8, 2) êáé S (2, 8, 6). ¸íá Üôïìï Mg áðïâÜëëåé ôá 2 çëåêôñüíéá (e) ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ôá ïðïßá
ðñïóëáìâÜíïíôáé áðü Ýíá Üôïìï S. Mg2+ S2-, äçëáäÞ MgS.
ã. Ca (2, 8, 8, 2) êáé H (1). ¸íá Üôïìï Ca áðïâÜëëåé ôá 2 çëåêôñüíéá (e) ôçò åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò, ôá ïðïßá
ðñïóëáìâÜíïíôáé áðü äýï Üôïìá Ç. Ca+ 2H-, äçëáäÞ CaH2.
44. Íá ãñÜøåôå ôïõò çëåêôñïíéáêïýò ôýðïõò ôùí ïìïéïðïëéêþí åíþóåùí:
á. ôñé÷ëùñéïý÷ïò öùóöüñïò: PCl 3, â. ìåèÜíéï: CH4, ã. ÷ëùñïöüñìéï: CHCl3.
Ïé áôïìéêïß áñéèìïß ôùí óôïé÷åßùí P, Cl, C, H åßíáé áíôßóôïé÷á 15, 17, 6, 1.
AðÜvôçóç
Ðñïóäéïñßæïõìå ôçí çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ ôùí óôïé÷åßùí: P (2, 8, 5), Cl (2, 8, 7), C (2, 4) H (1).

733
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

EðïìÝíùò üëá ôá óôïé÷åßá èÝëïõí íá ðÜñïõí çëåêôñüíéá ãéá ôçí áðüêôçóç óôáèåñÞò äïìÞò, ïðüôå èá
Ý÷ïõìå ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ìå áìïéâáßá óõíåéóöïñÜ çëåêôñïíßùí. Ï Ñ èÝëåé íá ðÜñåé 3 çëåêôñüíéá,
ôï Cl 1 çëåêôñüíéï, ï C 4 çëåêôñüíéá êáé ôï Ç 1 çëåêôñüíéï. Ðñïêýðôïõí ïé çëåêôñïíéáêïß ôýðïé:

H H
α. Cl P Cl β. H C H γ. Cl C Cl
Cl H Cl

45. Ç Ýíùóç NaCl (÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï) åßíáé Ýíùóç ïìïéïðïëéêÞ Þ åôåñïðïëéêÞ; Åßíáé . . . . . . . . ãéáôß:
á. âñßóêåôáé óå óõíçèéóìÝíåò óõíèÞêåò óå óôåñåÜ êáôÜóôáóç.
â. ó÷çìáôßæåôáé ìå ìåôáöïñÜ çëåêôñïíßùí áðü ôá Üôïìá ôïõ ÷ëùñßïõ óôá Üôïìá ôïõ íáôñßïõ.
ã. áðïôåëåßôáé áðü ìüñéá ðïõ ôï êáèÝíá Ý÷åé äýï áíüìïéïõò ðüëïõò.
ä. áðïôåëåßôáé áðü ìüñéá ðïõ ôï êáèÝíá Ý÷åé äýï üìïéïõò ðüëïõò.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

å. ó÷çìáôßæåôáé ìå ìåôáöïñÜ çëåêôñïíßùí áðü ôá Üôïìá ôïõ íáôñßïõ óôá Üôïìá ôïõ ÷ëùñßïõ.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Åßíáé åôåñïðïëéêÞ (éïíôéêÞ) Ýíùóç. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å.
46. Óôá êåíÜ ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá íá óõìðëçñþóåôå:
á. ôï ãñÜììá Ï, áí ç Ýíùóç ðïõ ó÷çìáôßæïõí ôá áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá åßíáé ïìïéïðïëéêÞ,
â. ôï ãñÜììá Å, áí ç áíôßóôïé÷ç Ýíùóç åßíáé åôåñïðïëéêÞ êáé
ã. ôï ãñÜììá ×, áí ôá áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá äå ó÷çìáôßæïõí ÷çìéêÞ Ýíùóç.

17 Cl 16 S 20 Ca

1 Ç
11 Ía
6 C
10 Ne

Íá ãñÜøåôå åðßóçò óôï êÜèå êåíü ôïí ôýðï ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðïõ ó÷çìáôßæåôáé.
ÁðÜíôçóç

17Cl 16 S Ca
20

1 Ç HCl (O) H2S (O) Ca2+ 2H-, CaH2 (E)

11 Ía Na+ Cl-, NaCl (E) 2Na+ S2-, Na2S (E) ×
6 C CCl4 (O) CS2 (Ï) Ca [C º C]2-, CaC2 (E)
2+

Ne
10 × × ×

47. Ná ðåñéãñÜøåôå ôïõò äåóìïýò (äßíïíôáò êáé ôïí çëåêôñïíéáêü ôýðï) óôï ìüñéï ôïõ áéèáíßïõ,
ðïõ Ý÷åé ÷çìéêü ôýðï C2H6. Äßíåôáé üôé ôá Üôïìá ôïõ Üíèñáêá óôï ìüñéï áõôü åíþíïíôáé ìåôáîý
ôïõò ìå Ýíáí áðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü. Ðüóá åßäç ïìïéïðïëéêþí äåóìþí äéáêñßíåôå óôï ìüñéï ôïõ

734
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

C2H6; Íá ôåêìçñéþóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß: ãéá ôïí Üíèñáêá Æ = 6 êáé
ãéá ôï õäñïãüíï Æ = 1.
ÁðÜíôçóç
Óýìöùíá ìå ôéò çëåêôñïíéáêÝò äïìÝò ôïõ Üíèñáêá (Ê: 2, L: 4) êáé ôïõ õäñïãüíïõ (Ê: 1), ï Üíèñáêáò èÝëåé
íá ðÜñåé 4 êáé ôï õäñïãüíï 1 çëåêôñüíéá. ¢ñá èá Ý÷ïõìå áðëïýò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò.
H H Óôï ìüñéï ôïõ áéèáíßïõ õðÜñ÷ïõí:
H C C H l Ýíáò áðëüò ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò C - C êáé
H H l Ýîé ïìïéïðïëéêïß ðïëéêïß äåóìïß C - H.

48. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðñïôÜóåéò ðïõ åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë áõôÝò ðïõ åßíáé ëáíèáóìÝíåò,
êáé íá áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
á. Ôï Na ìå äïìÞ (2, 8, 1) áðïâÜëëåé ðéï åýêïëá çëåêôñüíéá áðü ü,ôé ôï Ê ìå äïìÞ (2, 8, 8, 1).
â. Ôï F ìå äïìÞ (2, 7) ðñïóëáìâÜíåé ðéï åýêïëá çëåêôñüíéá áðü ü,ôé ôï Cl ìå äïìÞ (2, 8, 7).

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ã. Ôï Ca ìå äïìÞ (2, 8, 8, 2) äçìéïõñãåß ôï ßäéï åýêïëá ÷çìéêÝò åíþóåéò, üðùò ôï Kr (2, 8, 18, 8) ìå Ýíá
ôñßôï óôïé÷åßï ð.÷. ôï Cl ðïõ Ý÷åé äïìÞ (2, 8, 7).
ä. Ôï Na ìå äïìÞ (2, 8, 1) Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ áêôßíá áðü ôï Al ìå äïìÞ (2, 8, 3).
å. Ôï Ca ìå äïìÞ (2, 8, 8, 2) Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ áêôßíá áðü ôï Mg ìå äïìÞ (2, 8, 2).
AðÜvôçóç
á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ôï Ê åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ Na.
â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ôï F åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ Cl.
ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ôï Êr åßíáé åõãåíÝò áÝñéï.
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó) . Ôï Na áíÞêåé óôçí 3ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÁ ïìÜäá, åíþ ôï Al áíÞêåé óôçí 3ç
ðåñßïäï êáé óôçí ÉÉÉÁ ïìÜäá. Óôçí ßäéá ðåñßïäï ç áôïìéêÞ áêôßíá áõîÜíåôáé áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ.
Ïðüôå, ôï Na Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ áêôßíá.
å. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ôï Ca áíÞêåé óôçí 4ç ðåñßïäï êáé óôçí ÉÁ ïìÜäá, åíþ ôï Mg áíÞêåé óôçí 3ç
ðåñßïäï êáé óôçí ÉÁ ïìÜäá. Óôçí ßäéá ïìÜäá ç áôïìéêÞ áêôßíá áõîÜíåôáé áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù. Ïðüôå,
ôï Ca Ý÷åé ìåãáëýôåñç áôïìéêÞ áêôßíá.
49. Äßíïíôáé ïé áôïìéêïß áñéèìïß ôïõ Üíèñáêá (C) Z = 6 êáé ôïõ õäñïãüíïõ (Ç) Æ = 1. Ôá äýï áõôÜ
óôïé÷åßá ó÷çìáôßæïõí ôñåéò ïìïéïðïëéêÝò åíþóåéò, ôçí Á ìå ôýðï C2Hx, ôç  ìå ôýðï C2Hø, êáé ôç à ìå
ôýðï C2Hù. Áí åßíáé ãíùóôü üôé ç Ýíùóç Á Ý÷åé Ýíáí áðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü ìåôáîý ôùí áôüìùí
ôïõ Üíèñáêá, ç Ýíùóç  Ý÷åé Ýíá äéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü ìåôáîý ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá êáé ç
Ýíùóç à Ý÷åé Ýíáí ôñéðëü ïìïéïðïëéêü äåóìü ìåôáîý ôùí áôüìùí ôïõ Üíèñáêá, íá äþóåôå ôïõò
çëåêôñïíéêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí Á,  êáé à ðåñéãñÜöïíôáò ôïí ôñüðï äçìéïõñãßáò ôùí äåóìþí.
Ðüóá êáé ðïéá åßäç äåóìþí õðÜñ÷ïõí óôéò åíþóåéò Á,  êáé Ã;
ÁðÜíôçóç
Ï Üíèñáêáò ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ K (2) L (4) èÝëåé íá ðÜñåé ôÝóóåñá çëåêôñüíéá óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ óôé-
âÜäá ìå óõíåéóöïñÜ, åíþ ôï õäñïãüíï ìå çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ Ê (1) èÝëåé íá ðÜñåé Ýíá çëåêôñüíéï óôçí
åîùôåñéêÞ ôïõ óôéâÜäá.

735
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Á (C2Hx) : åöüóïí ìåôáîý ôùí äýï áôüìùí Üíèñáêá õðÜñ÷åé áðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò, ôï êÜèå Üôïìï
ôïõ Üíèñáêá èá äçìéïõñãåß ôñåéò ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ìå ôñßá Üôïìá õäñïãüíïõ. ÊáôáëÞãïõìå óôïí
çëåêôñïíéáêü ôýðï:

H H ÕðÜñ÷ïõí:
H C C H l Ýíáò áðëüò ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò C - C êáé
H H l Ýîé ïìïéïðïëéêïß ðïëéêïß äåóìïß C - H.

Óõíåðþò ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò Á åßíáé: C2H6.

 (C2Hø) : åöüóïí ìåôáîý ôùí äýï áôüìùí Üíèñáêá õðÜñ÷åé äéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò, ôï êÜèå Üôïìï
ôïõ Üíèñáêá èá äçìéïõñãåß äýï ïìïéïðïëéêïýò äåóìïýò ìå äýï Üôïìá õäñïãüíïõ. ÊáôáëÞãïõìå óôïí
çëåêôñïíéáêü ôýðï:
ÕðÜñ÷ïõí:
H H l Ýíáò äéðëüò ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò C = C êáé
H C C H
ôÝóóåñéò ïìïéïðïëéêïß ðïëéêïß äåóìïß C - H.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÅðïìÝíùò ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò  åßíáé: C2H4.

à (C2Hù) : åöüóïí ìåôáîý ôùí äýï áôüìùí Üíèñáêá õðÜñ÷åé ôñéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò, ôï êÜèå Üôïìï
ôïõ Üíèñáêá èá äçìéïõñãåß Ýíáí ïìïéïðïëéêü äåóìü ìå Ýíá Üôïìï õäñïãüíïõ. KáôáëÞãïõìå óôïí
çëåêôñïíéáêü ôýðï:
ÕðÜñ÷ïõí:
H C C H l Ýíáò ôñéðëüò ìç ðïëéêüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò C º C êáé
l äýï ïìïéïðïëéêïß ðïëéêïß äåóìïß C - H.

ÅðïìÝíùò ï ìïñéáêüò ôýðïò ôçò Ýíùóçò à åßíáé: C2H2.

50. Íá åîçãÞóåôå ãéá ìßá éïíôéêÞ Ýíùóç ðïéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÞ:
á. Ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ åêöñÜæåé ôçí Ýíùóç áõôÞ.
â. Áóêïýíôáé ìåôáîý ôùí áôüìùí äõíÜìåéò çëåêôñïìáãíçôéêÞò öýóçò.
ã. ¼ëåò ïé éïíôéêÝò åíþóåéò åßíáé áÝñéá óþìáôá.
ä. Óôá êñõóôáëëéêÜ ðëÝãìáôÜ ôïõò õðÜñ÷ïõí éüíôá áíôßèåôá öïñôéóìÝíá.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ ðñüôáóç åßíáé ç ä.
51. Íá êáôáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù ìüñéá óå ïìïéïðïëéêÜ ðïëéêÜ êáé ïìïéïðïëéêÜ ìç ðïëéêÜ: á. HCl,
â. Í2, ã. ÍÇ3, ä. Cl2.
Ná áéôéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÁðÜíôçóç
ÏìïéïðïëéêÜ ìç ðïëéêÜ ìüñéá: â. Í2, ä. Cl2, áöïý ïé äåóìïß åßíáé ìåôáîý ßäéùí áôüìùí. ÏìïéïðïëéêÜ ðïëé-
êÜ ìüñéá: á. HCl, ã. NH3, áöïý ïé äåóìïß åßíáé ìåôáîý äéáöïñåôéêþí áôüìùí. Óçìåßùóç: óôçí ðåñßðôùóç
ôçò áììùíßáò (ÍÇ3) ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå êáé ôç äïìÞ ôïõ ìïñßïõ.
52. Ðïéïé áðü ôïõò ðáñáêÜôù äåóìïýò âñßóêïíôáé óôï ìüñéï ôïõ ïîõãüíïõ; Ãéá ôï ïîõãüíï: Æ = 8.

736
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. äéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.

â. ôñéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò.
ã. äéðëüò ïìïéïðïëéêüò ìç ðïëéêüò äåóìüò.
ä. éïíôéêüò.
å. äå ó÷çìáôßæåôáé äåóìüò, ãéáôß åßíáé ìïíïáôïìéêü óôïé÷åßï.
AðÜvôçóç
Ôï ïîõãüíï Ý÷åé çëåêôñïíéáêÞ äïìÞ Ê (2), L (6), Üñá ôï ìüñéï ôïõ ïîõãüíïõ (Ï2) Ý÷åé ðñïêýøåé ìå áìïéâáßá
óõíåéóöïñÜ äýï ìïíÞñùí çëåêôñïíßùí, óõíåðþò äçìéïõñãåßôáé äéðëüò ïìïéïðïëéêüò äåóìüò (O = O). Ïé
óùóôÝò ðñïôÜóåéò åßíáé ïé: á êáé ã.

Áñéèìüò ïîåßäùóçò - ÃñáöÞ ìïñéáêþí ôýðùí - Ïíïìáôïëïãßá

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

53. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò åßíáé Ýíáò áñéèìüò ðïõ äåß÷íåé ôï . . . . . . . . . . öïñôßï åíüò . . . . . . . . . . Þ
ôï öáéíïìåíéêü . . . . . . . . . . åíüò . . . . . . . . . . óå ìßá . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .
â. ÊÜèå óôïé÷åßï óå åëåýèåñç . . . . . . . . . . Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò ßóï ìå . . . . . .
ã. Ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . üëùí ôùí . . . . . . . . . . óå ìßá ÷çìéêÞ Ýíùóç åßíáé
ßóï ìå . . . . . . . . . .
ä. Ôï áëãåâñéêü Üèñïéóìá ôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . üëùí ôùí áôüìùí óå Ýíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . åßíáé
ßóï ìå ôï öïñôßï ôïõ . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. ðñáãìáôéêü, éüíôïò, öïñôßï, áôüìïõ, ïìïéïðïëéêÞ Ýíùóç.
â. êáôÜóôáóç, ìçäÝí.
ã. áñéèìþí ïîåßäùóçò, áôüìùí, ìçäÝí.
ä. áñéèìþí ïîåßäùóçò, ðïëõáôïìéêü éüí, éüíôïò.
54. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí óôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
á. ôïõ S óôï Na2SO4.
â. ôïõ Í óôï ÊÍÏ3.
ã. ôïõ P óôï H3PO4.
ÁðÜíôçóç
á. Ía2SO4: (+1) · 2 + x · 1 + (-2) · 4 = 0 Þ x = +6.
â. KNO3: (+1) · 1 + x · 1 + (-2) · 3 = 0 Þ x = +5.
ã. H3PO4: (+1) · 3 + x · 1 + (-2) · 4 = 0 Þ x = +5.
55. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí óôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
á. ôïõ C óôï CO 2-
3 .

737
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ôïõ I óôï IO -3 .
ã. ôïõ S óôï HSO -3 .
ÁðÜíôçóç
á. CO 2-
3 : x · 1 + (-2) · 3 = -2 Þ x = +4.
-
â. IO 3 : x · 1 + (-2) · 3 = -1 Þ x = +5.
ã. HSO -3 : (+1) · 1 + x · 1 + (-2) · 3 = -1 Þ x = +4.
56. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðñïôÜóåéò ðïõ åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë ôéò ðñïôÜóåéò ðïõ åßíáé ëáíèá-
óìÝíåò:
á. Ôï ÷ëþñéï (Cl2) óå åëåýèåñç êáôÜóôáóç Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -1.
â. Ôï èåßï (S) óôï Ç2S Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò -2.
ã. Ôï ÷ëþñéï (Cl) óôï ClO -3 Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +4.
ä. Ôï èåßï (S) óôï Fe2(SO4)3 Ý÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +6.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). ¸÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò ìçäÝí (0).
â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó).
ã. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). ¸÷åé áñéèìü ïîåßäùóçò +5.
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó).
57. Ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ èåßïõ óôï Al2(SO4)3 åßíáé:
á. -2, â. +4, ã. +5, ä. +6.
Íá åðéëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
AðÜvôçóç
Al2(SO4)3: (+3) · 2 + x · 3 + (-2) · 12 = 0 Þ x = +6. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.
58. Íá õðïëïãßóåôå ôïí áñéèìü ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí óôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
á. ôïõ Í óôéò åíþóåéò: ÍÇ3, Í2Ï, ÍÏ, Í2Ï3, Ba(NO3)2.
â. ôïõ C óôéò åíþóåéò: CH4, CH3OH, HCHO, CHCl3, CCl4.
ÁðÜíôçóç
á. ÍÇ3 (-3), Í2Ï (+1), ÍÏ (+2), Í2Ï3 (+3), Ba(NO3)2 (+5).
â. CH4 (-4), CH3OH (-2), HCHO (0), CHCl3 (+2), CCl4 (+4).
59. Íá óõíäõÜóåôå ôá ãñÜììáôá ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò áñèìïýò:
á. Óôïé÷åßï: Ñ Áñéèìüò ïîåßäùóçò
1. ÑÇ3 á. +3
2. Ñ2Ï3 â. -3
3. ÁlPO4 ã. 0
4. P4 ä. +5

738
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. Óôïé÷åßï: Cl Áñéèìüò ïîåßäùóçò

1. HCl á. +7
2. ClO -3 â. +5
3. HClO4 ã. +3
4. Cl2 ä. -1
5. ClO -2 å. 0

ÁðÜíôçóç
á. 1-â, 2-á, 3-ä, 4-ã, â. 1-ä, 2-â, 3-á, 4-å, 5-ã.
60. Ãéá íá ãñÜøåôå óùóôÜ ôïí ìïñéáêü ôýðï ìéáò Ýíùóçò ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï óôïé÷åßá ðñÝðåé
íá ãíùñßæïõìå:
á. ôïõò ìáæéêïýò áñéèìïýò ôùí óôïé÷åßùí.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. ôïõò áôïìéêïýò áñéèìïýò ôùí óôïé÷åßùí.
ã. ôïõò áñéèìïýò ïîåßäùóçò ôùí óôïé÷åßùí.
ä. ôéò áôïìéêüôçôåò ôùí óôïé÷åßùí.
å. ôá óýìâïëá ôùí óôïé÷åßùí.
Ðïéá Þ ðïéåò áðü ôéò ðáñáðÜíù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò;
ÁðÜíôçóç
Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: ã êáé å.
61. Íá ãñÜøåôå ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí:
1. ÷ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï, 2. éùäéïý÷ï êÜëéï, 3. õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ, 4. íéôñéêüò Üñãõñïò, 5.
÷ëùñéêü êÜëéï, 6. èåéïý÷ï ìáãíÞóéï, 7. áíèñáêéêü íÜôñéï, 8. èåééêü áñãßëéï, 9. èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ),
10. áíèñáêéêü áñãßëéï, 11. ïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ, 12. âñïìéïý÷ïò øåõäÜñãõñïò, 13. öùóöïñéêü ìá-
ãíÞóéï, 14. õäñüèåéï, 15. öèïñéïý÷ïò ìüëõâäïò (ÉÉ), 16. áæùôïý÷ï áñãßëéï, 17. öùóöïñéêü
áììþíéï, 18. êõáíéïý÷ï êÜëéï, 19. ÷ëùñéêü áóâÝóôéï, 20. áììùíßá.
AðÜvôçóç
1. CaCl2, 2. KI, 3. Ca(OH)2, 4. AgNO3, 5. KClO3, 6. MgS, 7. Na2CO3, 8. Al2(SO4)3, 9. FeSO4, 10. Al2(CO3)3, 11.
Na2O, 12. ZnBr2, 13. Mg3(PO4)2, 14. H2S, 15. PbF2, 16. AlN, 17. (NH4)3PO4, 18. KCN, 19. Ca(ClO3)2, 20. NH3.
62. Íá ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
1. K2O 6. Al2S3 11. Ca(NO3)2 16. FePO4
2. Ba(OH)2 7. Zn(NO3)2 12. CaCO3 17. KNO3

3. NaI 8. FeBr3 13. NO2 18. H2S

4. CaCl2 9. NH3 14. CuOH 19. H3PO4
5. HClO3 10. MgO 15. (NH4)2SO4 20. HCN

739
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
1. Ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ. 2. Õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ. 3. Éùäéïý÷ï íÜôñéï. 4. ×ëùñéïý÷ï áóâÝóôéï. 5. ×ëùñéêü
ïîý. 6. Èåéïý÷ï áñãßëéï. 7. Íéôñéêüò øåõäÜñãõñïò. 8. Âñïìéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉÉ). 9. Áììùíßá. 10. Ïîåßäéï
ôïõ ìáãíçóßïõ. 11. Íéôñéêü áóâÝóôéï. 12. Áíèñáêéêü áóâÝóôéï. 13. Äéïîåßäéï ôïõ áæþôïõ. 14. Õäñïîåßäéï
ôïõ ÷áëêïý (É). 15. Èåééêü áììþíéï. 16. Öùóöïñéêüò óßäçñïò (ÉÉÉ). 17. Íéôñéêü êÜëéï. 18. Õäñüèåéï. 19. Öù-
óöïñéêü ïîý. 20. õäñïêõÜíéï.
63. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ãñÜììáôá ìå ôïõò óùóôïýò áñéèìïýò:

Á. H2SO4 1. ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ

Â. Ba(OH)2 2. õäñï÷ëþñéï

Ã. CO2 3. õäñïãïíïý÷ï áñãßëéï

Ä. AlH3 4. èåééêü ïîý

Å. Al2O3 5. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Æ. Al2S3 6. õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ

Ç. HCl 7. èåéþäåò áñãßëéï

È. Al2(SO3)3 8. èåééïý÷ï áñãßëéï

ÁðÜíôçóç
Á - 4, Â - 6, Ã - 5, Ä - 3, Å - 1, Æ - 8, Ç - 2, È - 7.
64. Äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò:

BrO -3 CO 2-
3 HSO -4 SO 2-
4 OH - I- O 2-

Ê+

Âa2+ *BaI2

Cu+

Fe2+

Al3+

H+

á. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðßíáêá ãñÜöïíôáò óå êÜèå êåíü ôïí áíôßóôïé÷ï ìïñéáêü ôýðï, üðùò äåß-
÷íåé ôï ðáñÜäåéãìá *.
â. Íá áñéèìÞóåôå êáé íá ïíïìÜóåôå ôéò 42 åíþóåéò ôïõ ðßíáêá.
ÁðÜíôçóç
KBrO3 (âñïìéêü êÜëéï), K2CO3 (áíèñáêéêü êÜëéï), KHSO4 (üîéíï èåééêü êÜëéï), K2SO4 (èåééêü êÜëéï), KOH
(õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ), ÊÉ (éùäéïý÷ï êÜëéï), Ê2Ï (ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ).

740
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Âa(BrO3)2 (âñïìéêü âÜñéï), BaCO3 (áíèñáêéêü âÜñéï), Ba(HSO4)2 (üîéíï èåééêü âÜñéï), BaSO4 (èåééêü âÜñéï),
Ba(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ), BaÉ2 (éùäéïý÷ï âÜñéï), BaÏ (ïîåßäéï ôïõ âáñßïõ).
CuBrO3 (âñïìéêüò ÷áëêüò (É)), Cu2CO3 (áíèñáêéêüò ÷áëêüò (É)), CuHSO4 (üîéíïò èåééêüò ÷áëêüò (É)), Cu2SO4
(èåééêüò ÷áëêüò (É)), CuOH (õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É)), CuÉ (éùäéïý÷ïò ÷áëêüò (É)), Cu2Ï (ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý
(É)).
Fe(BrO3)2 (âñïìéêüò óßäçñïò (ÉÉ)), FeCO3 (áíèñáêéêüò óßäçñïò (ÉÉ)), Fe(HSO4)2 (üîéíïò èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ)),
FeSO4 (èåééêüò óßäçñïò (ÉÉ)), Fe(OH)2 (õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉ)), FeÉ2 (éùäéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ)), FeÏ (ïîåß-
äéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉ)).
Ál(BrO3)3 (âñïìéêü áñãßëéï), Ál2(CO3)3 (áíèñáêéêü áñãßëéï), Al(HSO4)3 (üîéíï èåééêü áñãßëéï), Al2(SO4)3 (èåé-
éêü áñãßëéï), Al(OH)3 (õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ), ÁlÉ3 (éùäéïý÷ï áñãßëéï), Al2Ï3 (ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ).
ÇBrO3 (âñïìéêü ïîý), Ç2CO3 (áíèñáêéêü ïîý), H2SO4 (èåééêü ïîý), Ç2SO4 (èåééêü ïîý), Ç2O (íåñü), ÇÉ
(õäñïúþäéï), Ç2Ï (íåñü).

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÊåöÜëáéï 3: OîÝá – ÂÜóåéò – Ïîåßäéá – ¢ëáôá

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 100)

Íá ãñáöôïýí ïé ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí åðüìåíùí áíôéäñÜóåùí:
á. áñãßëéï êáé èåßï äßíïõí èåéïý÷ï áñãßëéï,
â. áñãßëéï êáé ïîõãüíï äßíïõí ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ,
ã. óßäçñïò êáé ÷ëþñéï äßíïõí ÷ëùñéïý÷ï óßäçñï (ÉÉÉ),
ä. êáóóßôåñïò êáé ïîõãüíï äßíïõí ïîåßäéï ôïõ êáóóéôÝñïõ (ÉÉ).
ÁðÜíôçóç
á. 2Al + 3S ® Al2S3
â. 4Al + 3Ï2 ® 2Al2Ï3
ã. 2Fe + 3Cl2 ® 2FeCl3
ä. 2Sn + O2 ® 2SnO
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 100)
Íá ãñáöôïýí ïé ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí åðüìåíùí áíôéäñÜóåùí:
á. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (ÉÉ) äéáóðÜôáé óå ÷áëêü êáé ïîõãüíï,
â. âñïìéïý÷ïò Üñãõñïò äéáóðÜôáé óå Üñãõñï êáé âñüìéï.
ÁðÜíôçóç
á. 2CuO ® 2Cu + O2
â. 2AgBr ® 2Ag + Br2
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 102)
Íá ãñáöôïýí ïé ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí áíôéäñÜóåùí (åöüóïí áõôÝò ãßíïíôáé):
1. øåõäÜñãõñïò + õäñïâñüìéï ® . . .,

741
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

2. éþäéï + öèïñéïý÷ï íÜôñéï ® . . .,

3. íÜôñéï + ÷ëùñéïý÷ï áñãßëéï ® . . .,
4. ÷áëêüò + íéôñéêüò Üñãõñïò ® . . .,
5. Üñãõñïò + õäñï÷ëþñéï ® . . .,
6. êÜëéï + öùóöïñéêü ïîý ® . . .,
7. âÜñéï + íåñü ® . . .,
8. øåõäÜñãõñïò + íåñü ® . . . .
ÁðÜíôçóç
1. Zn + 2HBr ® ZnBr2 + H2 ­
2. (I2 + NaF). Äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé, ãéáôß ôï éþäéï äåí åßíáé çëåêôñáñíçôéêüôåñï ôïõ öèïñßïõ.
3. 3Ía + AlCl3 ® 3NaCl + Al
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

4. Cu + AgNO3 ® CuNO3 + Ag
5. (Ag + HCl). Äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé, ãéáôß ï ÷áëêüò äåí åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñïò ôïõ õäñïãüíïõ.
6. 6Ê + 2Ç3PÏ4 ® 2K3PO4 + 3H2 ­
7. Ba + 2H2O ® Ba(OH)2 + H2 ­
8. (Zn + H2O). Äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé, åêôüò áí ÷ñçóéìïðïéçèåß õøçëÞ èåñìïêñáóßá, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé
ZnO êáé áÝñéï õäñïãüíï.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 104)
Íá óõìðëçñùèïýí ïé áíôéäñÜóåéò:
1. ×ëùñéïý÷ï áñãßëéï + íéôñéêüò Üñãõñïò
2. áíèñáêéêü âÜñéï + õäñï÷ëþñéï
3. èåéþäçò øåõäÜñãõñïò + èåééêü ïîý
4. íéôñéêü âÜñéï + èåééêü íÜôñéï
5. ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï + õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ
6. üîéíï áíèñáêéêü íÜôñéï + õäñïúþäéï
7. èåééêü áììþíéï + õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ
8. íéôñéêüò ìüëõâäïò (ÉÉ) + èåéïý÷ï íÜôñéï
ÁðÜíôçóç
1. ÁlCl3 + 3AgNO3 ® Al(NO3)3 + 3AgCl
2. BaCO3 + 2HCl ® BaCl2 + CO2 + H2O
3. ZnSO3 + H2SO4 ® ZnSO4 + SO2 + H2O
4. Ba(NO3)2 + Na2SO4 ® BaSO4 + 2NaNO3
5. 2NH4Cl + Mg(OH)2 ® MgCl2 + 2NH3 + 2H2O
6. 2NaHCO3 + 2HI ® 2NaI + 2CO2 + H2O
7. (NH4)2SO4 + 2KOH ® K2SO4 + 2NH3 + 2H2O

742
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

8. Pb(NO3)2 + Na2S ® PbS + 2NaNO3

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 105)
Íá óõìðëçñùèïýí ïé áíôéäñÜóåéò:
1. ðåíôïîåßäéï ôïõ öùóöüñïõ + õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ
2. ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ + õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ
3. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá + õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ
4. èåééêü ïîý + ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ
5. íéôñéêü ïîý + ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ)
6. ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ + ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ
ÁðÜíôçóç
1. P2O5 + 6KOH ® 2K3PO4 + 3H2O
2. 3SO3 + 2Al(OH)3 ® Al2(SO4)3 + 3H2O

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

3. CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 + H2O
4. H2SO4 + K2O ® K2SO4 + H2O
5. 6HNO3 + Fe2O3 ® 2Fe(NO3)3 + 3H2O
6. N2O5 + CaO ® Ca(NO3)2

ÅñùôÞóåéò åðáíÜëçøçò

1. Ôé åßíáé ïîý êáé ôé âÜóç óýìöùíá ìå ôç èåùñßá ôïõ Arrhenius;

AðÜvôçóç
Óýìöùíá ìå ôç èåùñßá ôïõ Arrhenius:
OîÝá ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äéßóôáíôáé êáé äßíïõí êáôéüíôá õäñïãü-
íïõ (Ç+).
ÂÜóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé åíþóåéò ïé ïðïßåò, üôáí äéáëýïíôáé óôï íåñü, äéßóôáíôáé êáé äßíïõí áíéüíôá
õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-).
2. Íá áíáöÝñåôå ôé åßíáé üîéíïò êáé ôé âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò.
AðÜvôçóç
¼îéíïò ÷áñáêôÞñáò åßíáé ôï óýíïëï ôùí êïéíþí éäéïôÞôùí ôùí ïîÝùí ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí êïéíÞ ôïõò éäéü-
ôçôá íá ðáñÝ÷ïõí óôï íåñü êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+).
Âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò åßíáé ôï óýíïëï ôùí êïéíþí éäéïôÞôùí ôùí âÜóåùí ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí êïéíÞ ôïõò
éäéüôçôá íá ðáñÝ÷ïõí áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ -).
3. Ðþò óõìâïëßæåôáé ãåíéêÜ Ýíá ïîý, ìéá âÜóç êáé Ýíá ïîåßäéï;
AðÜvôçóç
¸íá ïîý óõìâïëßæåôáé: HxA. Ìéá âÜóç óõìâïëßæåôáé: M(OH)x. ¸íá ïîåßäéï óõìâïëßæåôáé: MxOy.
4. Té åßíáé ôá ïîåßäéá; Ðþò óõìâïëßæåôáé Ýíá ïîåßäéï;

743
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
Oîåßäéá ïíïìÜæïíôáé ïé äõáäéêÝò åíþóåéò äéáöüñùí óôïé÷åßùí ìå ôï ïîõãüíï. ¸íá ïîåßäéï óõìâïëßæåôáé:
MxOy.
5. Ðïéåò ïõóßåò ëÝãïíôáé çëåêôñïëýôåò; Ðïéåò êáôçãïñßåò åíþóåùí áíÞêïõí óôïõò çëå-
êôñïëýôåò;
AðÜvôçóç
Çëåêôñïëýôåò ïíïìÜæïíôáé ïé ïõóßåò ôùí ïðïßùí ôá õäáôéêÜ äéáëýìáôá åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôïõ
çëåêôñéêïý ñåýìáôïò. Óôïõò çëåêôñïëýôåò áíÞêïõí ïé åíþóåéò ôùí ïîÝùí, ôùí âÜóåùí êáé ôùí áëÜôùí.
6. Ôé åßíáé çëåêôñüëõóç; Ôé ðáñÜãåôáé êáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò ïîÝïò; Ôé
ðáñÜãåôáé êáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò âÜóçò;
AðÜvôçóç
Çëåêôñüëõóç åßíáé ôï öáéíüìåíï áõôü ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé êáôÜ ôçí åðßäñáóç çëåêôñéêïý ðåäßïõ óå
çëåêôñïëõôéêü äéÜëõìá. ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò ïîÝïò åêëýåôáé óôçí êÜèïäï
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

áÝñéï õäñïãüíï, óýìöùíá ìå ôçí áíôßäñáóç:

2Ç+ + 2e- ® Ç2(g)
ÊáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç åíüò õäáôéêïý äéáëýìáôïò âÜóçò åêëýåôáé óôçí Üíïäï áÝñéï ïîõãüíï, óýìöùíá
ìå ôçí áíôßäñáóç:
2ÏÇ- ® Ç2Ï + 1/2Ï2(g) + 2e-.
7. Té ïíïìÜæåôáé åîïõäåôÝñùóç; Ðïéï åßíáé ôï ÷çìéêü öáéíüìåíï ðïõ óõìâáßíåé êáôÜ ôçí åîïõäå-
ôÝñùóç åíüò ïîÝïò áðü ìéá âÜóç;
AðÜvôçóç
ÅîïõäåôÝñùóç (êáôÜ Arrhenius) ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç ðïõ ãßíåôáé ìåôáîý åíüò äéáëýìáôïò ïîÝïò êáé
åíüò äéáëýìáôïò âÜóçò, üðïõ ôá êáôéüíôá õäñïãüíïõ (Ç+) áðü ôïí éïíôéóìü ôïõ ïîÝïò áíôéäñïýí (åíþíï-
íôáé) ìå ôá áíéüíôá õäñïîåéäßïõ (ÏÇ-) áðü ôç äéÜóôáóç ôçò âÜóçò, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí ôï åëÜ÷éóôá éï-
íôéæüìåíï íåñü (Ç2Ï).
Ôï ÷çìéêü öáéíüìåíï ðïõ óõìâáßíåé êáôÜ ôçí åîïõäåôÝñùóç åíüò ïîÝïò áðü ìéá âÜóç ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç
÷çìéêÞ åîßóùóç:
ïîý + âÜóç ® Üëáò + íåñü
8. Ôé åßíáé äåßêôåò; Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÝò ïõóßåò ðïõ åßíáé Þ ðåñéÝ÷ïõí äåßêôåò.
AðÜvôçóç
Äåßêôåò ïíïìÜæïíôáé ïé ÷çìéêÝò åíþóåéò ïé ïðïßåò áëëÜæïõí ÷ñþìá ìå ôçí ðáñïõóßá ïîÝïò Þ âÜóçò. Óõíç-
èéóìÝíïé äåßêôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óå Ýíá ÷çìéêü åñãáóôÞñéï åßíáé: ôï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ, ç çëé-
áíèßíç, ôï ìðëå ôçò âñïìïèõìüëçò ê.Ü. Äåßêôåò ìðïñïýìå íá âñïýìå óôï êüêêéíï ëÜ÷áíï, óôï ôóÜé, óôá
ðÝôáëá ðïëëþí ëïõëïõäéþí, üðùò óôá êüêêéíá ôñéáíôÜöõëëá, ôá ãåñÜíéá, ôéò ðåôïýëéåò, ôá «éôáëéêÜ» ñá-
äßêéá êôë.
9. Ôé åêöñÜæåé ç éó÷ýò åíüò çëåêôñïëýôç;
AðÜvôçóç
¸íáò çëåêôñïëýôçò, üôáí âñåèåß óôï íåñü, äßíåé éüíôá. Ç éêáíüôçôÜ ôïõ áõôÞ åêöñÜæåôáé ìå ôçí éó÷ý ôïõ
çëåêôñïëýôç. ¸ôóé, üôáí Ýíáò çëåêôñïëýôçò (üðùò ôï ÷ëùñéïý÷ï íÜôñéï, ôï õäñï÷ëþñéï ê.Ü.) ìåôáôñÝðå-

744
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ôáé ðëÞñùò óå éüíôá, ÷áñáêôçñßæåôáé éó÷õñüò çëåêôñïëýôçò, åíþ üôáí Ýíá ìÝñïò ôïõ ìåôáôñÝðåôáé óå éü-
íôá (üðùò ôï ïîéêü ïîý, ç áììùíßá ê.Ü) ÷áñáêôçñßæåôáé áóèåíÞò çëåêôñïëýôçò.
10. Ôé åßíáé Üëáò; Íá äþóåôå ôïí ãåíéêü ôýðï åíüò Üëáôïò.
AðÜvôçóç
¢ëáôá ïíïìÜæïíôáé ïé éïíôéêÝò (åôåñïðïëéêÝò) åíþóåéò ïé ïðïßåò áðïôåëïýíôáé áðü êáôéüí ìåôÜëëïõ Þ ðï-
ëõáôïìéêü êáôéüí, êáé áðü áíéüí áìåôÜëëïõ Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí. Ï ãåíéêüò ôýðïò ôùí áëÜôùí åßíáé MyAx.
11. Ôé åßíáé ç ÷çìéêÞ áíôßäñáóç;
AðÜvôçóç
×çìéêÞ áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé êÜèå ìåôáâïëÞ óôç ÷çìéêÞ óýóôáóç ôùí óùìÜôùí êáôÜ ôçí ïðïßá ïé áñ÷é-
êÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò (áíôéäñþíôá) ìåôáôñÝðïíôáé óå äéáöïñåôéêÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò (ðñïúüíôá).
12. Ðüôå ìéá áíôßäñáóç ÷áñáêôçñßæåôáé åîþèåñìç êáé ðüôå åíäüèåñìç;
AðÜvôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Åîþèåñìç ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá åëåõèåñþíåôáé (åêëýåôáé) èåñìüôçôá óôï ðåñéâÜëëïí.
Åíäüèåñìç áíôßäñáóç ïíïìÜæåôáé ç áíôßäñáóç êáôÜ ôçí ïðïßá áðïññïöÜôáé èåñìüôçôá áðü ôï ðåñéâÜë-
ëïí.
13. Íá äéáôõðþóåôå ôïí íüìï äéáôÞñçóçò ôçò ìÜæáò.
AðÜvôçóç
Óå êÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ç ìÜæá ôùí áíôéäñþíôùí åßíáé ßóç ìå ôç ìÜæá ôùí ðñïúüíôùí ôçò áíôßäñáóçò.
14. á. Ôé ìáò äåß÷íåé ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò;
â. Ôé åßíáé ïìïãåíÞò áíôßäñáóç;
AðÜvôçóç
á. Ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò ìáò äåß÷íåé ðüóï ãñÞãïñá Þ áñãÜ åîåëßóóåôáé ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç (÷ç-
ìéêü öáéíüìåíï).
â. ÏìïãåíÞò ÷áñáêôçñßæåôáé ç áíôßäñáóç óôçí ïðïßá üëá ôá óþìáôá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óå áõôÞ âñßóêï-
íôáé óôçí ßäéá öÜóç.
15. Ðþò ìðïñïýìå íá áõîÞóïõìå ôçí ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò;
AðÜvôçóç
Ç ôá÷ýôçôá ìéáò áíôßäñáóçò ìðïñåß íá áõîçèåß ìå ôïõò ðáñáêÜôù ôñüðïõò: á. ìå ôçí áýîçóç ôçò óõ-
ãêÝíôñùóçò åíüò ôïõëÜ÷éóôïí áíôéäñþíôïò óþìáôïò, â. ìå ôçí áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, ã. ìå ôçí áý-
îçóç ôçò ðßåóçò, áí õðÜñ÷åé áÝñéï áíôéäñþí, ä. ìå ôçí áýîçóç ôçò åðéöÜíåéáò åðáöÞò ãéá ôï óôåñåü
áíôéäñþí êáé å. ìå ôçí ðáñïõóßá êáôáëýôç.
16. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá áõîÞóïõìå ôçí áðüäïóç ìéáò áíôß-
äñáóçò.
AðÜvôçóç
Ìåñéêïß ôñüðïé ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá áõîÞóïõìå ôçí áðüäïóç ìéáò áíôßäñáóçò åßíáé:
á. ç áýîçóç ôçò óõãêÝíôñùóçò åíüò áíôéäñþíôïò.
â. ç êáôÜëëçëç ìåôáâïëÞ ôçò èåñìïêñáóßáò.

745
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ã. ç êáôÜëëçëç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò, áí õðÜñ÷åé áÝñéï áíôéäñþí.

17. Ðïéåò áíôéäñÜóåéò ÷áñáêôçñßæïíôáé: á. ïîåéäïáíáãùãéêÝò, â. ìåôáèåôéêÝò, ã. óýíèåóçò, ä.
áðïóýíèåóçò, å. áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, óô. äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, æ. åîïõäåôÝñùóçò. Íá
äþóåôå áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá óå êÜèå ðåñßðôùóç.
AðÜvôçóç
á. ÁíôéäñÜóåéò ïîåéäïáíáãùãÞò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò åêåßíåò ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü ìåôáâïëÞ
ôïõ áñéèìïý ïîåßäùóçò áðü ôá áíôéäñþíôá óôá ðñïúüíôá åíüò Þ ðåñéóóïôÝñùí óôïé÷åßùí.

C + O2 ® CO2
â. ÌåôáèåôéêÝò áíôéäñÜóåéò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò åêåßíåò óôéò ïðïßåò äå ìåôáâÜëëåôáé ï áñéèìüò
ïîåßäùóçò êáíåíüò óôïé÷åßïõ – äçëáäÞ ïé áñéèìïß ïîåßäùóçò üëùí ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ìåôÝ÷ïõí óôçí
áíôßäñáóç ðáñáìÝíïõí óôáèåñïß.

HCl + NaOH ® NaCl + H2O

ã. ÁíôéäñÜóåéò óýíèåóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò äýï Þ ðåñéóóüôåñåò oõóßåò (óôïé÷åßá Þ
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

÷çìéêÝò åíþóåéò) åíþíïíôáé êáé ó÷çìáôßæïõí ìéá íÝá ÷çìéêÞ Ýíùóç.

H2 + Cl2 ® 2HCl
ä. ÁíôéäñÜóåéò áðoóýíèåóçò ïíoìÜæoíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç äéáóðÜôáé óå
ðåñéóóüôåñåò áðëïýóôåñåò ïõóßåò (óôïé÷åßá Þ ÷çìéêÝò åíþóåéò).

2ÇgO ® 2Hg + O2
å. ÁíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò óôéò ïðïßåò Ýíá óôïé÷åßï áíôéêáèé-
óôÜ Ýíá Üëëï óå ìéá ÷çìéêÞ Ýíùóç.

Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
óô. ÁíôéäñÜóåéò äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò ïíïìÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ìåôáîý äýï çëåêôñïëõôþí (åíüò
Üëáôïò ìå Ýíá ïîý Þ ìå ìéá âÜóç Þ ìå Ýíá Üëëï Üëáò), üðïõ Ý÷ïõìå «áíôáëëáãÞ» ôùí éüíôùí ôïõò.

HCl + AgNO3 ® AgCl + HNO3

æ. ÅîïõäåôÝñùóç ïíïìÜæïõìå ôçí áíôßäñáóç ðïõ ãßíåôáé ìåôáîý åíüò äéáëýìáôïò ïîÝïò êáé åíüò äéáëý-
ìáôïò âÜóçò.
2HF + Ca(OH)2 ® CaF2 + 2H2O

ÁóêÞóåéò - ÐñïâëÞìáôá
á. ÏîÝá – ÂÜóåéò – Ïîåßäéá – ¢ëáôá

18. Íá ãñÜøåôå ôéò ïíïìáóßåò ôùí ÷çìéêþí ïõóéþí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá ðáñáêÜôù óþìáôá:
1. áóðéñßíç 2. áíôéüîéíá ÷Üðéá 3. tuboflo
4. ëåìüíéá 5. îßäé 6. coca - cola
AðÜvôçóç
1. Áêåôõëïóáëéêõëéêü ïîý. 2. Õäñïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg(OH)2). 3. Õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH). 4.
Êéôñéêü ïîý. 5. Ïîéêü ïîý. 6. Öùóöïñéêü ïîý (H3PO4) êáé äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá (CO2).

746
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

19. Ðïéïò åßíáé ï ÷çìéêüò ôýðïò:

1. êáõóôéêÞ ðïôÜóá 2. âéôñéüëé 3. áêïõáöüñôå
4. êáõóôéêÞ óüäá 5. óüäá 6. áóâåóôüëéèïò
ÁðÜíôçóç
1. KOH. 2. H2SO4. 3. HNO3. 4. NaOH. 5. NaHCO3 (üîéíï áíèñáêéêü íÜôñéï). 6. CaCO3.
20. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
á. Ôá ïîÝá åßíáé õäñïãïíïý÷åò åíþóåéò.
â. Ïé âÜóåéò åßíáé ïîõãïíïý÷åò åíþóåéò.
ã. ÊÜèå Ýíùóç ðïõ ðåñéÝ÷åé õäñïãüíï åßíáé ïîý.
ä. Ç áììùíßá (ÍÇ3) åßíáé ôñéðñùôéêü ïîý.
å. Ôá õäñïîåßäéá ôïõ óéäÞñïõ åßíáé ðïëõðñùôéêÝò âÜóåéò.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

óô. Ôï íéôñéêü ïîý åßíáé äéðñùôéêü ïîý.
ÁðÜíôçóç
á. Ó, â. Ë (Ç áììùíßá ÍÇ3 åßíáé âÜóç, áëëÜ äåí ðåñéÝ÷åé ïîõãüíï), ã. Ë (Ç áììùíßá ÍÇ3 êáé ôï ìåèÜíéï CH4
óýìöùíá ìå ôéò áðüøåéò ôïõ Arrhenius äåí åßíáé ïîÝá), ä. Ë (Åßíáé ìïíïðñùôéêÞ âÜóç), å. Ó (Fe(OH)2 êáé
Fe(OH)3), óô. Ë (Eßíáé ìïíïðñùôéêü ïîý).
21. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
á. Ç Ýíùóç H2SO4 åßíáé ïîý, ãéáôß äéáëýåôáé óôï íåñü.
â. Ç Ýíùóç ÇÍÏ3 åßíáé ïîý, ãéáôß ôï õäáôéêü ôçò äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé Ç+.
ã. Ç Ýíùóç NaOH åßíáé âÜóç, ãéáôß ôï õäáôéêü ôçò äéÜëõìá ðåñéÝ÷åé ÏÇ-.
ä. Ç Ýíùóç Ca(OH)2 åßíáé âÜóç, ãéáôß ðåñéÝ÷åé ìÝôáëëï.
å. Ç Ýíùóç Ç3ÑÏ4 åßíáé ïîý, ãéáôß ìåôáâÜëëåé ôï ÷ñþìá ôïõ äéáëýìáôïò.
AðÜvôçóç
á. Ë (Óôï íåñü äßíåé Ç ), â. Ó, ã. Ó, ä. Ë (Óôï íåñü äßíåé ÏÇ- ), å. Ë (ÌåôáâÜëëåé ôï ÷ñþìá ôùí äåéêôþí êáé óå
+

õäáôéêü äéÜëõìá äßíåé Ç+).

22. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. ¼ëá ôá ïîÝá Ý÷ïõí ìßá óåéñÜ êïéíþí éäéïôÞôùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . . . . . . . . êáé ðïõ ïöåßëï-
íôáé óôï . . . . . . . .
â. ¼ëåò ïé âÜóåéò Ý÷ïõí ìßá óåéñÜ êïéíþí éäéïôÞôùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé . . . . . . . . . . . . . . . êáé ðïõ ïöåß-
ëïíôáé óôï . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. üîéíïò ÷áñáêôÞñáò, êáôéüí õäñïãüíïõ Ç . +

â. âáóéêüò ÷áñáêôÞñáò, áíéüí õäñïîåéäßïõ ÏÇ- .

23. Íá ãñÜøåôå ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:
1. íéôñéêü ïîý, 2. õäñïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ, 3. öùóöïñéêü ïîý, 4. õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ), 5.

747
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

õäñï÷ëþñéï, 6. èåééêü ïîý, 7. õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É), 8. ÷ëùñéêü ïîý, 9. õäñïîåßäéï ôïõ øåõ-
äáñãýñïõ, 10. õäñüèåéï, 11. õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ, 12. õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ.
ÁðÜíôçóç
1. ÇÍÏ3. 2. Ca(OH)2. 3. H3PO4. 4. Fe(OH)3. 5. HCl. 6. H2SO4. 7. CuOH. 8. HClO3. 9. Zn(OH)2. 10. H2S. 11. KOH.
12. Al(OH)3.
24. Ðþò ìðïñåßôå íá äéáðéóôþóåôå ìå ôç âïÞèåéá ìéáò áðëÞò ðåéñáìáôéêÞò äéÜôáîçò ôçí áãùãéìü-
ôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åíüò çëåêôñïëýôç;
ÁðÜíôçóç
Ç áãùãéìüôçôá ôïõ äéáëýìáôïò åíüò çëåêôñïëýôç äéáðéóôþíåôáé áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå Ýíá áðëü
çëåêôñéêü êýêëùìá ìå ëáìðôÞñá, ìå ôï ïðïßï åðéâåâáéþíåôáé ç äéÝëåõóç çëåêôñéêïý ñåýìáôïò.
25. Íá äéáëÝîåôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò.
1. Ìå çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôùí ïîÝùí ðáñÜãåôáé óôçí êÜèïäï:
á. áÝñéï õäñïãüíï.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. áÝñéï ïîõãüíï.
ã. éüíôá õäñïãüíïõ.
ä. Ýíá áÝñéï ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôï ïîý.
å. êáíÝíá áÝñéï.
2. Ìå çëåêôñüëõóç ôùí õäáôéêþí äéáëõìÜôùí ôùí âÜóåùí ðáñÜãåôáé óôçí Üíïäï:
á. áÝñéï Üæùôï.
â. áÝñéï ïîõãüíï.
ã. éüíôá ìåôÜëëïõ.
ä. éüíôá õäñïîåéäßïõ.
å. êáíÝíá áÝñéï.
AðÜvôçóç
1. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á. 2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
26. ¼ðùò Ý÷ïõìå áíáöÝñåé, ôï ïîéêü ïîý (CH3COOH) êáé ôï õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ (NaOH) åßíáé
ïõóßåò åõäéÜëõôåò óôï íåñü. Ôñßá ðïôÞñéá Á,  êáé à ðåñéÝ÷ïõí îå÷ùñéóôÜ Ýíá äéÜëõìá ïîéêïý ïîÝïò
(Ü÷ñùìï), Ýíá äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (Ü÷ñùìï) êáé áðïóôáãìÝíï íåñü, ÷ùñßò íá ãíùñß-
æïõìå ôé ðåñéÝ÷åôáé óôï êÜèå ðïôÞñé. Ìå ðïéï áðëü ðåßñáìá èá äéáðéóôþóïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ
êÜèå ðïôçñéïý;
ÁðÜíôçóç
Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå êáôÜëëçëïõò äåßêôåò. Óôï äéÜëõìá ôïõ ïîéêïý ïîÝïò, ìå ôçí ðñïóèÞêç âÜììáôïò
çëéïôñïðßïõ ôï äéÜëõìá áðïêôÜ êüêêéíï ÷ñþìá. Óôï äéÜëõìá ôïõ NaOH, ìå ôçí ðñïóèÞêç öáéíïëï-
öèáëåÀíçò ôï äéÜëõìá áðïêôÜ êüêêéíï ÷ñþìá.
27. Ðïéá óõìðåñÜóìáôá ðñïêýðôïõí ãéá ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá ðïõ âñßóêïíôáé óå èåñìïêñá-
óßá 25°C;
á. ôï pH åíüò äéáëýìáôïò Á åßíáé ìéêñüôåñï áðü ôï 7.

748
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ôï pH åíüò äéáëýìáôïò Â åßíáé ìåãáëýôåñï áðü ôï 7.

Ôé ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå áíôßóôïé÷á óôá äéáëýìáôá Á êáé  þóôå áõôÜ íá ãßíïõí ïõäÝôåñá;
ÁðÜíôçóç
á. Ôï äéÜëõìá Á åßíáé üîéíï. Ãéá íá ãßíåé ïõäÝôåñï, ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß êáôÜëëçëç ðïóüôçôá âÜóçò.
â. Ôï äéÜëõìá  åßíáé âáóéêü. Ãéá íá ãßíåé ïõäÝôåñï, ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß êáôÜëëçëç ðïóüôçôá ïîÝïò.
28. Íá ðåñéãñÜøåôå äýï ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï pH åíüò äéá-
ëýìáôïò. Ðïéïò áðü áõôïýò åßíáé áêñéâÞò;
ÁðÜíôçóç
á. Ìå ôçí ðñïóèÞêç äåéêôþí (êáôÜ ðñïóÝããéóç) êáé â. ìå ðå÷Üìåôñï (ãéá áêñßâåéá).
29. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:
ÄÉÁËÕÌÁ Ó÷Ýóç Ç+ êáé ÏÇ- pÇ (è = 25°C)

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

üîéíï

âáóéêü
ïõäÝôåñï

ÁðÜíôçóç
+ -
¼îéíï: ðïóüôçôá Ç > ðïóüôçôá ÏÇ (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò) êáé pH < 7.
Âáóéêü: ðïóüôçôá Ç+ < ðïóüôçôá ÏÇ- (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò) êáé pH > 7.
ÏõäÝôåñï: ðïóüôçôá Ç+ = ðïóüôçôá ÏÇ- (óôïí ßäéï üãêï äéáëýìáôïò) êáé pH = 7.
30. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá åßíáé üîéíá, ðïéá åßíáé âáóéêÜ êáé ðïéá åßíáé ïõäÝôåñá;
1. âñï÷Þ 2. áóâåóôüíåñï 3. íåñü èÜëáóóáò
4. áßìá 5. áðïóôáãìÝíï íåñü 6. îßäé
7. óüäá 8. ÷õìüò ëåìïíéïý 9. coca - cola
AðÜvôçóç
¼îéíá: 1, 6, 8 êáé 9. ÂáóéêÜ: 2, 3, 4 êáé 7. ÏõäÝôåñá: 5.
31. Íá óõíäõÜóåôå ôá ãñÜììáôá ìå ôïõò áñéèìïýò:

ÄéÜëõìá pH äéáëýìáôïò

1. õäñï÷ëùñéêü ïîý á. 13

2. õäñïîåßäéï ôïõ êáëßïõ â. 7

3. áðïóôáãìÝíï íåñü ã. 0

AðÜvôçóç
1 - ã, 2 - á, 3 - â.
32. Íá óõíäõÜóåôå ôá ãñÜììáôá ìå ôïõò áñéèìïýò:

749
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÄéÜëõìá pH äéáëýìáôïò

1. áñáéü äéÜëõìá NaOH á. 1

2. ðõêíü äéÜëõìá HCl â. 7

3. áñáéü äéÜëõìá HCl ã. 6

4. äéÜëõìá NaCl ä. 13

5. ðõêíü äéÜëõìá ÊOH å. 8

ÁðÜíôçóç
1 - å, 2 - á, 3 - ã, 4 - â, 5 - ä.
33. Ná ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
á. Ìåôáîý äýï äéáëõìÜôùí ïîÝùí, ðåñéóóüôåñï üîéíï åßíáé åêåßíï ðïõ Ý÷åé ôï ìéêñüôåñï pH.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. Ìåôáîý äýï äéáëõìÜôùí âÜóåùí, ðåñéóóüôåñï âáóéêü åßíáé åêåßíï ðïõ Ý÷åé ôï ìéêñüôåñï pH.
ã. ÄéÜëõìá HCl Ý÷åé pH = 9.
ä. ÄéÜëõìá NaOH Ý÷åé pH = 14.
ÁðÜíôçóç
á. Ó. â. Ë (Ôï äéÜëõìá âÜóçò ìå ôç ìåãáëýôåñç ôéìÞ pH åßíáé ðåñéóóüôåñï âáóéêü (áëêáëéêü) äéÜëõìá. ã. Ë
(pH < 7 óôïõò 25°C). ä. Ó.
34. ¸íá äéÜëõìá Á ðïõ ðåñéÝ÷åé HCl (õäñï÷ëùñéêü ïîý), Ý÷åé üðùò ãíùñßæïõìå üîéíç ãåýóç, ìåôá-
ôñÝðåé óå êüêêéíï ôï ìðëå âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ êáé áíôéäñÜ ìå Na åëåõèåñþíïíôáò áÝñéï
õäñïãüíï. ¸íá äéÜëõìá  õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ, NaOH (ôï ãíùóôü ìáò tuboflo), åßíáé êáõóôéêü,
ìåôáôñÝðåé ôï êüêêéíï âÜììá ôïõ çëéïôñïðßïõ êáé êáôÜ ôçí çëåêôñüëõóç åëåõèåñþíåé áÝñéï
ïîõãüíï.
á. Ðïý ïöåßëïíôáé ïé ðáñáðÜíù éäéüôçôåò ôùí äéáëõìÜôùí Á êáé Â;
â. Íá áíáöÝñåôå äýï äéáëýìáôá ðïõ íá Ý÷ïõí ôéò éäéüôçôåò ôïõ Á êáé äýï äéáëýìáôá ðïõ íá Ý÷ïõí
ôéò éäéüôçôåò ôïõ Â.
ã. Áí ôá äéáëýìáôá Á êáé  áíáìåé÷èïýí ìå ôÝôïéá áíáëïãßá, þóôå ìåôÜ ôçí áíôßäñáóç ôï ôåëéêü äé-
Üëõìá íá ìçí áëëÜæåé ôï ÷ñþìá ôïõ äåßêôç ôïõ çëéïôñïðßïõ, ôüôå ðïéï èá åßíáé ôï pH ôïõ ôåëéêïý
äéáëýìáôïò (è = 25°C);
ÁðÜíôçóç
á. ÄéÜëõìá Á: óôá êáôéüíôá Ç+. ÄéÜëõìá Â: óôá áíéüíôá ÏÇ- .
â. ÄéÜëõìá Á: äéÜëõìá HCl Þ äéÜëõìá Ç2SO4. ÄéÜëõìá Â: äéÜëõìá ÍÇ3 Þ äéÜëõìá NaOH.
ã. Ôï äéÜëõìá èá åßíáé ïõäÝôåñï, Üñá èá Ý÷åé pH = 7 óôïõò 25°C.
35. Ná óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:
á. ¼îéíá ëÝãïíôáé ôá ïîåßäéá . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. ÂáóéêÜ ëÝãïíôáé ôá ïîåßäéá . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ã. Åðáìöïôåñßæïíôá ëÝãïíôáé ôá ïîåßäéá . . . . . . . . . . . . . . . . . .

750
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
á. ¼îéíá ïíïìÜæïíôáé ôá ïîåßäéá êõñßùò ôùí áìåôÜëëùí, ôá ïðïßá üôáí ðñïóôåèïýí óôï íåñü ìåôáôñÝ-
ðïíôáé óôá áíôßóôïé÷á ïîÝá.
â. ÂáóéêÜ ïíïìÜæïíôáé ôá ïîåßäéá êõñßùò ôùí ìåôÜëëùí, ôá ïðïßá üôáí ðñïóôåèïýí óôï íåñü ìåôáôñÝ-
ðïíôáé óôéò áíôßóôïé÷åò âÜóåéò.
ã. Åðáìöïôåñßæïíôá ëÝãïíôáé ôá ïîåßäéá ðïõ óõìðåñéöÝñïíôáé åßôå ùò üîéíá ïîåßäéá åßôå ùò âáóéêÜ ïîåßäéá.
36. Íá ôïðïèåôÞóåôå óôá êåíÜ ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí åíþóåùí ðïõ èá
ðñïêýøïõí áðü ôçí åðßäñáóç ôïõ íåñïý óôá ïîåßäéá:
SÏ3 N2O5 CaO Na2O

ÁðÜíôçóç
SO3 + H2O ® H2SO4, N2O5 + H2O ® 2HNO3,

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

CaO + H2O ® Ca(OH)2, Na2O + H2O ® 2NaOH.
37. Íá ôïðïèåôÞóåôå óôá êåíÜ ôïõ ðáñáêÜôù ðßíáêá ôïõò ìïñéáêïýò ôýðïõò ôùí áíõäñéôþí ôùí
áíôßóôïé÷ùí ïîÝùí Þ âÜóåùí:

H3PÏ4 H2SO3 KOH Al(OH)3

ÁðÜíôçóç
H3PO4 ® P2O5, H2SO3 ® SO2, KOH ® K2O, Al(OH)3 ® Al2O3.
38. Íá ãñÜøåôå ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:
1. ïîåßäéï ôïõ êáëßïõ, 2. äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, 3. ïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉÉ), 4. ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ,
5. ïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ, 6. ïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý (É), 7. ìïíïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, 8. ïîåßäéï ôïõ øåõ-
äáñãýñïõ.
ÁðÜíôçóç
1. K2O. 2. CO2 3. Fe2O3. 4. SO3. 5. Al2O3. 6. Cu2O. 7. CO. 8. ZnO.

39. Íá ãñÜøåôå ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:

1. äéÜæùôï ôñéïîåßäéï, 2. íÜôñéï ïîåßäéï, 3. èåßï äéïîåßäéï, 4. äéÜæùôï ðåíôïîåßäéï, 5. óßäçñïò (ÉÉ)
ïîåßäéï.
ÁðÜíôçóç
1. N2O3. 2. Na2O 3. SO2. 4. N2O5. 5. FeO.

40. Íá ãñÜøåôå ìÝóù ìéáò áðëÞò ðåéñáìáôéêÞò äéÜôáîçò ôç ìéêñÞ áãùãéìüôçôá åíüò áóèåíïýò
ïîÝïò êáé ôç ìåãÜëç áãùãéìüôçôá åíüò éó÷õñïý ïîÝïò.
AðÜvôçóç
Ðáñáôçñïýìå ôçí Ýíôáóç ôçò ëÜìðáò óå Ýíá áðëü çëåêôñéêü êýêëùìá. Óôï äéÜëõìá ôïõ áóèåíïýò ïîÝïò
ç ëÜìðá áíÜâåé áìõäñÜ, åíþ óôï äéÜëõìá ôïõ éó÷õñïý ïîÝïò Ýíôïíá.

751
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

41. Íá áíáöÝñåôå äýï éó÷õñÜ êáé äýï áóèåíÞ ïîÝá ðïõ ãíùñßæåôå áðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. Íá
áíáöÝñåôå åðßóçò ìßá éó÷õñÞ âÜóç êáé ìßá áóèåíÞ âÜóç ðïõ ãíùñßæåôå áðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ.
ÁðÜíôçóç
Éó÷õñÜ ïîÝá: HCl (óôï ãáóôñéêü õãñü), H2SO4 (óôéò ìðáôáñßåò).
AóèåíÞ ïîÝá: ïîéêü ïîý (óôï îßäé), H3PO4 (óôá áíáøõêôéêÜ).
Éó÷õñÞ âÜóç: NaOH (óôá éó÷õñÜ êáèáñéóôéêÜ).
AóèåíÞò âÜóç: NH3 (óôá Þðéá êáèáñéóôéêÜ).
42. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:
á. ¸íáò çëåêôñïëýôçò åßíáé éó÷õñüò üôáí . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. ¸íáò çëåêôñïëýôçò åßíáé áóèåíÞò üôáí . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. éïíôßæåôáé ðëÞñùò, â. éïíôßæåôáé ìåñéêþò.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

43. Íá óõíäõÜóåôå ôïõò áñéèìïýò ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå ôá ãñÜììáôá ôçò äåýôåñçò:

1. ðïëõðñùôéêü ïîý Á. HCl

2. äéðñùôéêÞ âÜóç Â. M(OH)x

3. ìïíïðñùôéêü ïîý Ã. HxA

4. ôñéðñùôéêü ïîý Ä. Ca(OH)2

5. ðïëõðñùôéêÞ âÜóç Å. H3PO4

6. ìïíïðñùôéêÞ âÜóç Æ. NaOH

ÁðÜíôçóç
1-Ã, 2-Ä, 3-Á, 4-Å, 5-Â, 6-Æ.
44. Íá ãñÜøåôå ôïõò ÷çìéêïýò ôýðïõò ôùí ðáñáêÜôù åíþóåùí:
1. èåééêü áñãßëéï, 2. áíèñáêéêüò øåõäÜñãõñïò, 3. õðï÷ëùñéþäåò íÜôñéï, 4. èåéïý÷ï áììþíéï, 5.
âñïìéïý÷ï êÜëéï, 6. öùóöïñéêü áóâÝóôéï, 7. íéôñéêüò óßäçñïò (ÉÉÉ), 8. ÷ëùñéïý÷ïò ÷áëêüò (É), 9. üîé-
íï öùóöïñéêü âÜñéï, 10. éùäéïý÷ïò õäñÜñãõñïò (ÉÉ), 11. êõáíéïý÷ïò Üñãõñïò.
AðÜvôçóç
1. Al2(SO4)3. 2. ZnCO3. 3. NaClO. 4. (NH4)2S. 5. KBr. 6. Ca3(PO4)2. 7. Fe(NO3)3. 8. CuCl. 9. BaHPO4 (ìïíüîéíï),
Ba(H2PO4)2 (äéóüîéíï). 10. HgI2. 11. AgCN.
45. Íá ïíïìÜóåôå ôéò ðáñáêÜôù åíþóåéò:
1. CaCO3, 2. Ba(OH)2, 3. FeCl3, 4. H3PO4, 5. Fe(OH)2, 6. Al2S3, 7. (NH4)3PO4, 8. KCN, 9. HBr, 10. N2O5, 11.
HNO3, 12. H2SO4, 13. Al(OH)3, 14. Fe2(SO4)3, 15. SO3, 16. NaOH, 17. CuOH, 18. ZnO, 19. CO2, 20. H2S.
ÁðÜíôçóç
1. Áíèñáêéêü áóâÝóôéï. 2. Õäñïîåßäéï ôïõ âáñßïõ. 3. ×ëùñéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉÉ). 4. Öùóöïñéêü ïîý. 5.
Õäñïîåßäéï ôïõ óéäÞñïõ (ÉÉ). 6. Èåéïý÷ï áñãßëéï. 7. Öùóöïñéêü áììþíéï. 8. Êõáíéïý÷ï êÜëéï. 9.
Õäñïâñüìéï. 10. Ðåíôïîåßäéï ôïõ áæþôïõ. 11. Íéôñéêü ïîý. 12. Èåééêü ïîý. 13. Õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ.

752
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

14. Èåééêüò óßäçñïò (ÉÉÉ). 15. Ôñéïîåßäéï ôïõ èåßïõ. 16. Õäñïîåßäéï ôïõ íáôñßïõ. 17. Õäñïîåßäéï ôïõ ÷áëêïý
(É). 18. Ïîåßäéï ôïõ øåõäáñãýñïõ. 19. Äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá. 20. Õäñüèåéï.
46. Íá ãñÜøåôå ôïí ÷çìéêü ôýðï (ìïñéáêü) êáé ôçí ïíïìáóßá:
á. åíüò äéðñùôéêïý ïîõãïíïý÷ïõ ïîÝïò.
â. åíüò ìïíïðñùôéêïý ìç ïîõãïíïý÷ïõ ïîÝïò.
ã. åíüò ïîõãïíïý÷ïõ Üëáôïò.
ä. ìéáò ôñéðñùôéêÞò âÜóçò.
å. åíüò ìç ïîõãïíïý÷ïõ Üëáôïò.
óô. åíüò ïîõãïíïý÷ïõ Üëáôïò ôïõ áììùíßïõ.
ÁðÜíôçóç
á. Ç2SO4 (èåééêü ïîý). â. ÇCN (õäñïêõÜíéï). ã. ÍaNO2 (íéôñþäåò íÜôñéï). ä. Ál(OH)3 (õäñïîåßäéï ôïõ áñãéëßïõ).
å. ÌgS (èåéïý÷ï ìáãíÞóéï). óô. (ÍÇ4)2CO3 (áíèñáêéêü áììþíéï).

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

47. Ná óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
á. Ôá üîéíá ïîåßäéá Þ . . . . . . . . . . . . . . . . . åßíáé óõíÞèùò ïîåßäéá . . . . . . . êáé üôáí äéáëõèïýí óôï íåñü . . .
. . . . ìå áõôü êáé ðáñÝ÷ïõí ôï . . . . . . . . . . .
â. Ôá âáóéêÜ ïîåßäéá Þ . . . . . . . . . . . . . . . . . åßíáé óõíÞèùò ïîåßäéá . . . . . . . êáé üôáí äéáëõèïýí óôï íåñü . .
. . . . . ìå áõôü êáé ðáñÝ÷ïõí ôçí . . . . . . . . . . . . .
ã. Ôá Üëáôá åßíáé éïíôéêÝò åíþóåéò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ùò êáôéüí . . . . . . . . Þ . . . . . . . . . . . . . êáé ùò áíéüí . . . . .
.....Þ .............. ....... .
ä. Ôá Üëáôá Ý÷ïõí ùò ãåíéêü ôýðï ÌøAx, üðïõ +x åßíáé . . . . . . . . ôïõ . . . . . . . . . . êáé -ø åßíáé . . . . . . . ôïõ . .
..... .
å. Ôá ïîÝá áíôéäñïýí ìå ôéò . . . . . . . . êáé ðáñÝ÷ïõí . . . . . . . êáé . . . . . . . . . .
óô. ÁñêåôÜ ìÝôáëëá ðïõ åßíáé äñáóôéêüôåñá ôïõ . . . . . . . áíôéäñïýí ìå ôá äéáëýìáôá ôùí . . . . . . . êáé
ðáñÝ÷ïõí Üëáò êáé áÝñéï . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. áíõäñßôåò ïîÝùí, áìåôÜëëùí, áíôéäñïýí, áíôßóôïé÷ï ïîý.
â. áíõäñßôåò âÜóåùí, ìåôÜëëùí, áíôéäñïýí, áíôßóôïé÷ç âÜóç.
ã. ìÝôáëëï, ðïëõáôïìéêü êáôéüí, áìÝôáëëï Þ ðïëõáôïìéêü áíéüí.
ä. ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ Ì, ï áñéèìüò ïîåßäùóçò ôïõ Á.
å. âÜóåéò, Üëáôá, íåñü.
óô. õäñïãüíïõ, ïîÝùí, õäñïãüíï.

â. ×çìéêÝò áíôéäñÜóåéò
48. Íá ðåñéãñÜøåôå ôÝóóåñéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ðïõ ãßíïíôáé óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ.
AðÜvôçóç
á. Ôï óêïýñéáóìá ôïõ óéäÞñïõ, â. ç êáýóç ôïõ âïõôáíßïõ óôï camping gas, ã. ç êáôáóôñïöÞ ôïõ
óôñþìáôïò ôïõ üæïíôïò, ä. ôï óÜðéóìá åíüò ìÞëïõ.

753
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

49. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:

á. ÊÜèå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç óõìâïëßæåôáé ìå ìßá . . . . . . . .
â. Óôç ÷çìéêÞ åîßóùóç äéáêñßíïõìå . . . . . . . . . . . ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå . . . . . . .
ã. Óôï ðñþôï ìÝëïò õðÜñ÷ïõí ôá . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ä. ÖÜóç åßíáé . . . . . . . . . . . . .
å. ÁðïôåëåóìáôéêÝò åßíáé ïé êñïýóåéò . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. ÷çìéêÞ åîßóùóç.
â. äýï ìÝëç, Ýíá âÝëïò.
ã. áíôéäñþíôá.
ä. ïìïãåíÝò ôìÞìá ôçò ýëçò ðïõ ÷ùñßæåôáé ìå óáöÞ üñéá áðü ôï ðåñéâÜëëïí.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

å. ðïõ ïäçãïýí óå áíôßäñáóç.

50. Íá äþóåôå ìßá óýíôïìç ðåñéãñáöÞ ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìßá
÷çìéêÞ áíôßäñáóç.
ÁðÜíôçóç
Óå ìéá ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ðñáãìáôïðïéåßôáé ìéá áíáêáôáíïìÞ ôùí áôüìùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá áíôéäñþíôá,
ìå áðïôÝëåóìá íá ó÷çìáôßæïíôáé íÝá ÷çìéêÜ óþìáôá, ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò. Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß
áõôÞ ç áíáêáôáíïìÞ ôùí áôüìùí, èá ðñÝðåé ôá áíôéäñþíôá óþìáôá íá óõãêñïõóôïýí ìåôáîý ôïõò ìå ôïí
êáôÜëëçëï ðñïóáíáôïëéóìü, êáé ôáõôü÷ñïíá íá Ý÷ïõí ôçí êáôÜëëçëç åíÝñãåéá (åíåñãÞ óýãêñïõóç).
51. Íá âÜëåôå ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíôåëåóôÝò óôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
á. S + O2 ® SO3
â. Zn + HCl ® ZnCl2 + H2
ã. C + FeO ® Fe + CO2
ä. Cl2 + KI ® KCl + I2
å. Al + HBr ® AlBr3 + H2
ÁðÜíôçóç
á. 2S + 3O2 ® 2SO3, â. Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2,
ã. C + 2FeO ® 2Fe + CO2, ä. Cl2 + 2KI ® 2KCl + I2,
å. Al + 6HBr ® 2AlBr3 + 3H2.
52. Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
1. Ôï ìÞëï óáðßæåé ðéï ãñÞãïñá Ýîù áðü ôï øõãåßï.
2. Ôï õðåñïîåßäéï ôïõ õäñïãüíïõ (Ç2Ï2) äéáóðÜôáé óå õäñïãüíï êáé ïîõãüíï ðáñïõóßá ôçò ÷çìé-
êÞò ïõóßáò êáôáëÜóç.
3. Ôï øõãåßï åíüò áõôïêéíÞôïõ óêïõñéÜæåé ðéï åýêïëá áðü ü,ôé ìßá çëåêôñéêÞ óõóêåõÞ.

754
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
1. Áõôü óõìâáßíåé åðåéäÞ ç ôá÷ýôçôá ôçò áíôßäñáóçò åßíáé ìåãáëýôåñç Ýîù áðü ôï øõãåßï. Ç èåñìïêñá-
óßá åßíáé ìåãáëýôåñç Ýîù áðü ôï øõãåßï, êáé üðùò ãíùñßæïõìå, ç áýîçóç ôçò èåñìïêñáóßáò ðñïêáëåß áý-
îçóç ôçò ôá÷ýôçôáò ìéáò áíôßäñáóçò.
2. Ç êáôáëÜóç åßíáé Ýíá Ýíæõìï ðïõ ðáßæåé ôïí ñüëï ôïõ êáôáëýôç óôçí áíôßäñáóç:
2Ç2O2 ® 2Ç2Ï + O2
3. Áõôü óõìâáßíåé åðåéäÞ ôï íåñü ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï øõãåßï ôïõ áõôïêéíÞôïõ åðéôá÷ýíåé ôçí áíôßäñáóç
ïîåßäùóçò ôïõ óéäÞñïõ áðü ôïí áÝñá.
53. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:
á. Áìößäñïìç ëÝãåôáé ç áíôßäñáóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
â. Ç áðüäïóç ìßáò áíôßäñáóçò äåß÷íåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. ç ïðïßá ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ôáõôü÷ñïíá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò.
â. ôçí ðïóüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò ðïõ ðñïêýðôåé óôçí ðñÜîç óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò ðïõ
èá ðñïÝêõðôå èåùñçôéêÜ.
54. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðñïôÜóåéò:
á. Áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç ãéá íá ãßíåé ìßá áíôßäñáóç áðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò åßíáé . . . . . . . . . . . . . . .
â. Áðáñáßôçôåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá ãßíåé ìßá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò åßíáé . . . . . . . . . . . .
1. . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . .
ÁðÜíôçóç
á. ôï óôïé÷åßï Á ðïõ åðéäñÜ óôç ÷çìéêÞ Ýíùóç, êáé áíôéêáèéóôÜ ôï óôïé÷åßï Â, íá åßíáé äñáóôéêüôåñï áðü
ôï óôïé÷åßï Â.
â. íá ó÷çìáôßæåôáé: 1. áÝñéï Þ ðôçôéêüôåñï óþìá, 2. ßæçìá Þ ðéï äõóäéÜëõôï óþìá êáé 3. óþìá ðïõ éï-
íôßæåôáé åëÜ÷éóôá.
55. Íá ãñÜøåôå:
á. ôá óýìâïëá 8 ìåôÜëëùí êáôÜ óåéñÜ åëáôôùìÝíçò äñáóôéêüôçôáò.
â. ôá óýìâïëá 5 áìåôÜëëùí êáôÜ óåéñÜ åëáôôùìÝíçò äñáóôéêüôçôáò.
ÁðÜíôçóç
á. K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe.
â. F2, Cl2, Br2, I2, C.
56. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò:
á. Ía(s) + Cl2(g) ® â. Al(s) + Br2(l) ®
ã. C(s) + O2(g) ® ä. Í2(g) + H2(g) ®

755
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

å. H2(g) + I2(g) ® óô. HgO(s) ®

êáôáëÜóç
æ. HCl(g) ® ç. H2O2 ¾ ¾ ¾
¾®

ÁðÜíôçóç
á. 2Na + Cl2 ® 2NaCl, â. 2Al + 3Br2 ® 2AlBr3, ã. C + O2 ® CO2,
ä. N2 + 3H2 ® 2NH3, å. H2 + I2 ® 2HI, óô. 2ÇgÏ ® 2Hg + O2,
æ. 2HCl ® H2 + Cl2, ç. 2H2O2 ® 2H2 + O2.
57. Íá óõìðëçñþóåôå üóåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí:
1. Ía(s) + ÇCl(aq) ® 2. Ag(s) + HCl(aq) ®
3. Ba(s) + HI(aq) ® 4. Al(s) + HCl(aq) ®
5. Al(s) + FeBr2(aq) ® 6. Ca(s) + AgNO3(aq) ®
7. Fe(s) + K3PO4(aq) ® 8. Br2(l) + KI(aq) ®
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

9. Cl2(g) + AlI3(aq) ® 10. S(s) + KCl(aq) ®

11. Zn(s) + H2O(l) ® 12. Mg(s) + H2O(l) ®
13. Ca(s) + H2O(l) ® 14. Ba(s) + H2O(l) ®

1. 2Na + 2HCl ® 2NaCl + H2
3. Ba + 2HI ® BaI2 + H2
5. 2Al + 3FeBr2 ® 2AlBr3 + 3Fe
7. Fe + K3PO4 ® äå ãßíåôáé
9. 3Cl2 + 2AlI3 ® 2AlCl3 + 3I2
11.Zn + H2O ® ZnO + H2
13.Ca + 2H2O ® Ca(OH)2 + H2
58. Íá óõìðëçñþóåôå üóåò áðü ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí:
AgNO3(aq) + BaCl2(aq) ® . . .
H2SO4(aq) + HI(aq) ® . . .
Pb(NO3)2(aq) + ÁlBr3(aq) ® . . .
Fe(NO3)3(aq) + Ca(OH)2(aq) ® . . .
NH4Cl(aq) + Ca(OH)2(aq) ® . . .
Na2CO3(aq) + H3PO4(aq) ® . . .
ÁðÜíôçóç
2. Ag + HCl ® äå ãßíåôáé
4. 2Al + 6HCl ® 2AlCl3 + 3H2
6. Ca + 2AgNO3 ® Ca(NO3)2 + 2Ag
8. Br2 + 2KI ® 2KBr + É2,
10. S + Cl2 ® äå ãßíåôáé
12. Mg + H2O ® MgO + H2
14. Ba + 2H2O ® Ba(OH)2 + H2
NaNO3(aq) + KCl(aq) ® . . .
ZnCl2(aq) + NaOH(aq) ® . . .
HNO3(aq) + ZnCl2(aq) ® . . .
KNO3(aq) + CaBr2(aq) ® . . .
CaSO3(aq) + HCl(aq) ® . . .

ÁðÜíôçóç
Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìéá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò, èá ðñÝðåé íá ó÷çìáôßæåôáé: i. áÝñéï Þ ðôç-
ôéêüôåñï óþìá, ii. ßæçìá Þ ðéï äõóäéÜëõôï óþìá êáé iii. óþìá ðïõ éïíôßæåôáé åëÜ÷éóôá. Óýìöùíá ìå áõôÜ,
Ý÷ïõìå:

756
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

2AgNO3 + BaCl2 ® 2AgCl¯ + Ba(NO3)2

NaNO3 + KCl ® äå ãßíåôáé
3H2SO4 + 2AlBr3 ® Al2(SO4)3 + 6HBr­
ZnCl2 + 2NaOH ® 2NaCl + Zn(OH)2¯
Pb(NO3)2 + Na2S ® 2NaNO3 + PbS¯
2HNO3 + ZnCl2 ® Zn(NO3)2 + 2HCl­
2Fe(NO3)3 + 3Ca(OH)2 ® 2Fe(OH)3¯ + 3Ca(NO3)2
KNO3 + CaBr2 ® äå ãßíåôáé
2NH4Cl + Ca(OH)2 ® 2NH3­ + 2H2O + CaCl2
CaSO3 + 2HCl ® CaCl2 + SO2 + H2O
3Na2CO3 + 2H3PO4 ® 2Na3PO4 + 3CO2­ + 3H2O

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

59. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù áíôéäñÜóåéò:
ÇNO3(aq) + Ca(OH)2(aq) ® . . . Zn(OH)2(aq) + H2SO4(aq) ® . . .
KOH(aq) + H3PO4(aq) ® . . . Fe(OH)3(aq) + H2SO4(aq) ® . . .
N2O5 + NaOH(aq) ® . . . P2O5 + Ca(OH)2(aq) ® . . .
CO2(g) + Al(OH)3(aq) ® . . . BaO + HCl(aq) ® . . .
Fe2O3 + HNO3(aq) ® . . . Al2O3 + H2SO4(aq) ® . . .
NH3(aq) + H2SO4(aq) ® . . . NH3(aq) + HBr(aq) ® . . .
CO2 + Al2O3 ® . . . P2O5 + Na2O ® . . .
ÁðÜíôçóç
2HNO3 + Ca(OH)2 ® Ca(NO3)2 + 2H2O
Zn(OH)2 + H2SO4 ® ZnSO4 + 2H2O
3KOH + H3PO4 ® K3PO4 + 3H2O
2Fe(OH)3 + 3H2SO4 ® Fe2(SO4)3 + 6H2O
N2O5 + 2NaOH ® 2NaNO3 + H2O
P2O5 + 3Ca(OH)2 ® Ca3(PO4)2 + 3H2O,
3CO2 + 2Al(OH)3 ® Al2(CO3)3 + 3H2O
BaO + 2HCl ® BaCl2 + H2O
Fe2O3 + 6HNO3 ® 2Fe(NO3)3 + 3H2O
Al2O3 + 3H2SO4 ® Al2(SO4)3 + 3H2O
2NH3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4
NH3 + HBr ® NH4Br
3CO2 + Al2O3 ® Al2(CO3)3

757
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

P2O5 + 3Na2O ® 2Na3PO4

60. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò áíôéäñÜóåéò:
SÏ3 + Ç2Ï ® Í2Ï5 + H2Ï ®
Ía2Ï + Ç2O ® ÌgÏ + H2O ®
P2O5 + H2O ® Fe2O3 + H2O ®
ÁðÜíôçóç
SO3 + H2O ® H2SO4, N2O5 + H2O ® 2HNO3,
Na2O + H2O ® 2NaOH, MgO + H2O ® Mg(OH)2,
P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4, Fe2O3 + 3H2O ® 2Fe(OH)3.
61. To SO3 áíôéäñÜ ìå äéÜëõìá ÊÏÇ ãéáôß:
á. ôï SO3 áíôéäñÜ ìå üëåò ôéò åíþóåéò ðïõ ðåñéÝ÷ïõí Ç2.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. üëá ôá ïîåßäéá áíôéäñïýí ìå ôéò âÜóåéò.

ã. ôï SO3 åßíáé áÝñéá Ýíùóç.
ä. ôá üîéíá ïîåßäéá áíôéäñïýí ìå ôá äéáëýìáôá ôùí âÜóåùí.
AðÜvôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä. SO3 + 2ÊÏÇ ® Ê2SO4 (áíôßäñáóç åîïõäåôÝñùóçò).
62. Íá êáôáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù ìÝôáëëá êáôÜ óåéñÜ ìåéùìÝíçò äñáóôéêüôçôáò:
Fe, Ca, Cu, Al, Pb, Ag, Na, Hg.
1. . . . 2. . . . 3. . . . 4. . . . 5. . . . 6. . . . 7. . . . 8. . . .
ÁðÜíôçóç
1. Ca, 2. Na, 3. Al, 4. Fe, 5. Pb, 6. Cu, 7. Hg, 8. Ag.
63. Íá êáôáôÜîåôå ôá ðáñáêÜôù áìÝôáëëá êáôÜ óåéñÜ áõîçìÝíçò äñáóôéêüôçôáò:
Cl2, I2, S, F2.
1. . . . 2. . . . 3. . . . 4. . . .
ÁðÜíôçóç
1. F2, 2. Cl2, 3. I2, 4. S.
64. Ná ôïðïèåôÞóåôå óå êÜèå êåíü ôïõ áêüëïõèïõ ðßíáêá ôïõò ôýðïõò ôùí áëÜôùí ðïõ èá ðñïêý-
øïõí áðü ôçí áíôßäñáóç ôïõ êÜèå ïîÝïò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôçí êÜèåôç óôÞëç êáé ôçò Ýíùóçò ðïõ
ðåñéÝ÷åôáé óôçí ïñéæüíôéá óôÞëç.

Fe(OH)3 Na2O CaCO3 NH3

Ç2SO4

HBr

H3PO4

758
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
Fe(OH)3 Na2O CaCO3 NH3

Ç2SO4 Fe2(SO4)3 Na2SO4 CaSO4 (NH4)2SO4

HBr FeBr3 NaBr CaBr2 NH4Br

H3PO4 FePO4 Na3PO4 Ca3(PO4)2 (NH4)3PO4

65. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò:

á. äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ óôï íåñü.
â. äéÜëõìá ðåíôïîåéäßïõ ôïõ áæþôïõ óôï íåñü.
ã. äéÜëõìá ïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ óôï íåñü.
ä. äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ óôï íåñü.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

AðÜvôçóç
Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé: á êáé ä.
â. Ôï Í2Ï5 ìåôáôñÝðåôáé óôï áíôßóôïé÷ï íéôñéêü ïîý (N2O5 + H2O ® 2HNO3). ã. Ôï Ê2Ï ìåôáôñÝðåôáé óôçí
áíôßóôïé÷ç âÜóç (Ê2O + H2O ® 2ÊOH).
66. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò:
á. ôá âáóéêÜ ïîåßäéá áíôéäñïýí ìå âÜóåéò.
â. ôá üîéíá ïîåßäéá áíôéäñïýí ìå âÜóåéò.
ã. ôá åðáìöïôåñßæïíôá ïîåßäéá áíôéäñïýí åßôå ìå ïîÝá åßôå ìå âÜóåéò.
ä. üëá ôá Üëáôá ðåñéÝ÷ïõí ìåôáëëéêü êáôéüí.
å. ôï õäñï÷ëùñéêü ïîý áíôéäñÜ ìå üëá ôá ìÝôáëëá êáé åëåõèåñþíåôáé õäñïãüíï.
ÁðÜíôçóç
á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Äýï âÜóåéò äåí áíôéäñïýí ìåôáîý ôïõò.
â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó).
ã. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó).
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ôï ÷ëùñéïý÷ï áììþíéï (ÍÇ4Cl), üðùò êáé üëá ôá áììùíéáêÜ Üëáôá,
äåí ðåñéÝ÷ïõí ìåôáëëéêü êáôéüí áëëÜ êáôéüí áììùíßïõ (ÍÇ +4 )..
å. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). ÁíôéäñÜ ìå ôá çëåêôñïèåôéêüôåñá ôïõ õäñïãüíïõ ìÝôáëëá.
67. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò:
á. ôï Na áíôéäñÜ ìå ôï íåñü êáé äßíåé âÜóç êáé áÝñéï Ç2.
â. ôï Mg áíôéäñÜ ìå ôïõò õäñáôìïýò êáé äßíåé ïîåßäéï ôïõ ìáãíçóßïõ êáé Ç2.
ã. ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìßá áíôßäñáóç äéðëÞò áíôéêáôÜóôáóçò èá ðñÝðåé íá ðáñÜãåôáé ïðùó-
äÞðïôå áÝñéá Ýíùóç.
ä. ï Ag áíôéäñÜ ìå õäñï÷ëùñéêü ïîý êáé åêëýåôáé áÝñéï Ç2.

759
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
á. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ç áíôßäñáóç åßíáé: 2Na + 2H2O ® 2NaOH + H2 ­.
â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ç áíôßäñáóç åßíáé: Ìg + H2O ® MgO + H2 ­.
ã. H ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ìðïñåß íá ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá.
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ï Üñãõñïò åßíáé ëéãüôåñï çëåêôñïèåôéêü ìÝôáëëï áðü ôï õäñïãüíï.
68. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìå Ó áí åßíáé óùóôÝò Þ ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò
êáé íá ôåêìçñéþóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
á. ç áíôßäñáóç: Zn(s) + 2HCl(aq) ® ZnCl2(aq) + H2(g) åßíáé ìåôáèåôéêÞ.
â. ç áíôßäñáóç: CaCO3(s) ® CaO(s) + CO2(g) åßíáé ìåôáèåôéêÞ.
ã. ç áíôßäñáóç: H2(g) + Cl2(g) ® 2HCl(g) åßíáé ïîåéäïáíáãùãéêÞ.
ä. ç áíôßäñáóç: Cu(OH)2(aq) + H2SO4(aq) ® CuSO4(aq) + 2H2O(l) åßíáé ïîåéäïáíáãùãéêÞ.
ÁðÜíôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

á. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Åßíáé áíôßäñáóç ïîåéäïáíáãùãÞò (áðëÞ áíôéêáôÜóôáóç).

â. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó).
ã. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Åßíáé áíôßäñáóç óýíèåóçò.
ä. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Åßíáé ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç.
69. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ðïéïôéêÜ êáé ðïóïôéêÜ:
á. HCl + K2CÏ3 ® . . . + CÏ2 + . . .
â. FeS + . . . ® H2S + FeBr2
ã. NaOH + . . . ® Na2SO4 + H2O
ä. K + H2Ï ® . . . + . . .
ÁðÜíôçóç
á. 2HCl + K2CO3 ® 2KCl + CO2 + H2O. â. FeS + 2HBr ® H2S + FeBr2.
ã. 2NaOH + H2SO4 ® Na2SO4 + 2H2O. ä. 2Ê + H2O ® 2ÊÏÇ + H2.
70. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ðïéïôéêÜ êáé ðïóïôéêÜ:
á. . . . + H2Ï ® H3PO4
â. . . . + H2Ï ® Fe(OH)2
ã. . . . + H2Ï ® NaOH + . . .
ä. . . . + . . . ® NH3
å. ÇgÏ ® . . . + . . .
ÁðÜíôçóç
á. P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4. â. FeO + H2O ® Fe(OH)2.
ã. 2Na + 2H2O ® 2NaÏÇ + H2. ä. N2 + 3H2 ® 2NÇ3.
å. 2ÇgÏ ® 2Çg + O2.

760
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

71. Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí áíôéäñÜóåùí áðü ôéò ïðïßåò ðáñÜãïíôáé ôá Üëáôá:
1. ÷ëùñéïý÷ïò óßäçñïò (ÉÉ),
2. èåééêü íÜôñéï,
3. öùóöïñéêü êÜëéï,
4. íéôñéêüò ÷áëêüò (ÉÉ),
áðü ôçí åîïõäåôÝñùóç ôïõ êáôÜëëçëïõ âáóéêïý ïîåéäßïõ ìå ôï êáôÜëëçëï ïîý.
ÁðÜíôçóç
1. 2HCl + FeO ® FeCl2 + H2O. 2. H2SO4 + Na2O ® Na2SO4 + H2O.
3. 2H3PO4 + 3K2O ® 2K3PO4 + 3H2O. 4. 2HNO3 + CuO ® Cu(NO3)2 + H2O.
72. Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí áðü ôéò ïðïßåò ðñïêýðôïõí ôá
Üëáôá: CaBr2, Na3PO4, Al(NO3)3 áðü ôçí åîïõäåôÝñùóç ôïõ êáôÜëëçëïõ ïîÝïò ìå ôçí êáôÜëëçëç
âÜóç.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
i. 2HBr + Ca(OH)2 ® CaBr2 + 2H2O.
ii. H3PO4 + 3NaOH ® Na3PO4 + 3H2O.
iii. 3HNO3 + Al(OH)3 ® Al(NO3)3 + 3H2O.
73. Íá áíáöÝñåôå äýï ðáñáäåßãìáôá ÷çìéêþí áíôéäñÜóåùí åîïõäåôÝñùóçò êáôÜ ôéò ïðïßåò äåí
Ý÷ïõìå ðáñáãùãÞ íåñïý.
AðÜvôçóç
i. NH3 + HCl ® NH4Cl2NH3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4.
ii. 2NH3 + H2SO4 ® (NH4)2SO4.
Óçìåßùóç: Ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ôçí áíôßäñáóç ìåôáîý üîéíïõ êáé âáóéêïý ïîåéäßïõ, üðïõ ôá äýï
ïîåßäéá óôï íåñü ìåôáôñÝðïíôáé óôï áíôßóôïé÷ï ïîý êáé ôçí áíôßóôïé÷ç âÜóç (SO3 + CaO ® CaSO4). Åðßóçò
ç óùóôÞ Ýêöñáóç åßíáé: äå ãñÜöåôáé íåñü óôá ðñïúüíôá (êáé ü÷é, äåí Ý÷ïõìå ðáñáãùãÞ íåñïý).
74. ÊáôÜ ôçí åðßäñáóç óêüíçò ìáãíçóßïõ óå áñáéü õäáôéêü äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ:
á. Äå èá ãßíåé ÷çìéêÞ áíôßäñáóç.
â. Èá ãßíåé ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, áí èåñìÜíïõìå ôï äéÜëõìá.
ã. Èá ãßíåé ïðùóäÞðïôå ÷çìéêÞ áíôßäñáóç.
ä. Èá ãßíåé ÷çìéêÞ áíôßäñáóç, áí ôï äéÜëõìá ôïõ õäñï÷ëùñßïõ ãßíåé ðõêíüôåñï.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ôï Mg åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï áðü ôï õäñïãüíï.
Mg + 2HCl ® MgCl2 + H2 ­
75. ÊáôÜ ôçí áíÜìåéîç äéáëýìáôïò AgNO3 ìå äéÜëõìá HBr èá ãßíåé ÷çìéêÞ áíôßäñáóç ãéáôß:
á. ðáñÜãåôáé áÝñéï.

761
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ôá Üëáôá áíôéäñïýí ðÜíôïôå ìå ôá ïîÝá.

ã. êáôáâõèßæåôáé ßæçìá.
ä. åßíáé ìåôáèåôéêÞ áíôßäñáóç.
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá âñïìéïý÷ïõ áñãýñïõ (AgBr)
AgNO3 + HBr ® AgBr ¯ + HNO3
76. Íá ãñÜøåôå ôéò ÷çìéêÝò áíôéäñÜóåéò ðïõ ïäçãïýí óôçí ðáñáóêåõÞ ôùí áëÜôùí Ag2SO4 êáé
Ca3(PO4)2 ìå áíôéäñþíôá óþìáôá:
á. ïîý êáé âÜóç.
â. âÜóç êáé üîéíï ïîåßäéï.
ã. ïîý êáé âáóéêü ïîåßäéï.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ä. âáóéêü ïîåßäéï êáé üîéíï ïîåßäéï.

ÁðÜíôçóç
á. H2SO4 + 2AgÏÇ ® Ag2SO4 + 2H2O êáé 2H3PO4 + 3Ca(ÏÇ)2 ® Ca3(PO4)2 + 6H2O.
â. SO3 + 2AgÏÇ ® Ag2SO4 + H2O êáé P2O5 + 3Ca(ÏÇ)2 ® Ca3(PO4)2 + 3H2O.
ã. H2SO4 + Ag2O ® Ag2SO4 + H2O êáé 2H3PO4 + 3CaÏ ® Ca3(PO4)2 + 3H2O.
ä. SO3 + Ag2O ® Ag2SO4 êáé P2O5 + 3CaÏ ® Ca3(PO4)2.
77. Ðïéá åßíáé ôá ðñïúüíôá ôçò áíôßäñáóçò åíüò ïîÝïò:
á. ìå âÜóç, â. ìå âáóéêü ïîåßäéï, ã. ìå ìÝôáëëï êáé ä. ìå Üëáò.
Ìå ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò áíôéäñÜ Ýíá ïîý ìå Ýíá ìÝôáëëï Þ ìå Ýíá Üëáò;
ÁðÜíôçóç
á. Ïîý + âÜóç ® Üëáò + íåñü
â. Ïîý + âáóéêü ïîåßäéï ® Üëáò + íåñü.
ã. Ïîý + ìÝôáëëï ® Üëáò ôïõ ïîÝïò + õäñïãüíï.
Èá ðñÝðåé ôï ìÝôáëëï íá åßíáé çëåêôñïèåôéêüôåñï ôïõ õäñïãüíïõ, üôáí ôï ïîý äåí åßíáé ôï íéôñéêü ïîý
(ÇÍÏ3) Þ ðõêíü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò (H2SO4).
ä. Ïîý(1) + Üëáò(1) ® ïîý(2) + Üëáò(2).
Èá ðñÝðåé íá åêëýåôáé áÝñéï Þ íá ó÷çìáôßæåôáé ßæçìá.
78. Óå áðïóôáãìÝíï íåñü ðñïóèÝôïõìå ìßá óôáãüíá äéáëýìáôïò öáéíïëïöèáëåÀíçò êáé óôç óõ-
íÝ÷åéá ðñïóèÝôïõìå Ýíá ìéêñü êïììÜôé íÜôñéï.
á. Ná ðåñéãñÜøåôå äýï öáéíüìåíá ðïõ èá ðáñáôçñÞóåôå ìåôÜ ôçí ðñïóèÞêç ôïõ íáôñßïõ.
â. Íá ãñÜøåôå ìßá ÷çìéêÞ åîßóùóç ðïõ ðåñéãñÜöåé Ýíá áðü ôá öáéíüìåíá ðïõ ðáñáôçñÞóáôå.
AðÜvôçóç
á. Ôï íÜôñéï èá áíôéäñÜóåé Ýíôïíá ìå ôï íåñü êáé èá åêëõèåß áÝñéï õäñïãüíï. Ôï äéÜëõìá, áðü Ü÷ñùìï,
èá ãßíåé êüêêéíï.

762
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. 2Na + 2H2O ® 2NaOH + H2 ­.

79. Óå êÜèå Ýíá áðü ôá äï÷åßá Á,  êáé à ðåñéÝ÷ïíôáé ôá äéáëýìáôá H2SO4, HCl êáé ÍaCl, ÷ùñßò íá
ãíùñßæïõìå ðïéá ÷çìéêÞ Ýíùóç ðåñéÝ÷åôáé óôï êÜèå äï÷åßï. Óå êÜèå äï÷åßï ðñïóèÝôïõìå ìéêñÞ
ðïóüôçôá ìåôáëëéêïý âáñßïõ. Ðáñáôçñïýìå üôé óôï äï÷åßï Á åêëýåôáé áÝñéï. Óôï äï÷åßï  äåí ðá-
ñáôçñïýìå êáìßá áëëáãÞ, åíþ óôï äï÷åßï à êáôáâõèßæåôáé ßæçìá êáé ôáõôü÷ñïíá åêëýåôáé áÝñéï.
Íá åîçãÞóåôå, äßíïíôáò ôáõôü÷ñïíá êáé ôéò ÷çìéêÝò åîéóþóåéò ôùí öáéíïìÝíùí, ðïéï Þôáí ôï
óõãêåêñéìÝíï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êÜèå äï÷åßïõ ðñéí áðü ôçí ðñïóèÞêç ôïõ âáñßïõ.
ÁðÜíôçóç
Äï÷åßï Á: ðåñéÝ÷åé ôï HCl (Ba + 2HCl ® BaCl2 + H2 ­).
Äï÷åßï B: ðåñéÝ÷åé ôï NaCl (Ba + 2NaCl ® BaCl2 + 2Ía).
Äï÷åßï Ã: ðåñéÝ÷åé ôï H2SO4 (Ba + H2SO4 ® BaSO4 ¯ + H2 ­).
80. Óå áóèåíÞ ðïõ âñÝèçêå íá ðÜó÷åé áðü õðåñÝêêñéóç ãáóôñéêïý õãñïý ï ãéáôñüò óõíÝóôçóå
èåñáðåßá ìå ÷áðÜêéá ALUDROX ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïõí Mg(OH)2 êáé Al(OH)3, åíþ ôïõ áðáãüñåõóå íá

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ðáßñíåé áóðéñßíç. Ðþò äéêáéïëïãåßôå ôçí éáôñéêÞ óõìâïõëÞ;
ÁðÜíôçóç
Ôï ãáóôñéêü õãñü ðåñéÝ÷åé õäñï÷ëþñéï (HCl), ïðüôå ðñÝðåé íá åîïõäåôåñùèåß ç ðåñßóóåéá ôïõ ïîÝïò áðü
êÜðïéá âÜóç, üðùò ôï Mg(OH)2 êáé ôï Al(OH)3. ÁíôéèÝôùò, ç ðñïóèÞêç áóðéñßíçò äßíåé êáé Üëëç ðïóüôçôá
ïîÝïò (áêåôõëïóáëéêõëéêü ïîý).
81. Óå êÜèå Ýíá áðü ôá äï÷åßá Á,  êáé à ðåñéÝ÷åôáé Ýíá áðü ôá ðáñáêÜôù: äéÜëõìá áóðéñßíçò, äéÜ-
ëõìá áðü ÷áðÜêé ALUDROX êáé öõóéïëïãéêüò ïñüò (äéÜëõìá NaCl 0,9% w/v). Ðþò èá äéá-
ðéóôþóïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï êÜèå äï÷åßïõ;
ÁðÜíôçóç
Ìå ôç âïÞèåéá ðå÷áìÝôñïõ ðñïóäéïñßæåôáé ôï pH ôïõ äéáëýìáôïò. Áí ôï pH åßíáé ìéêñüôåñï áðü ôï 7, ôï
äï÷åßï ðåñéÝ÷åé äéÜëõìá áóðéñßíçò. Áí ôï pH åßíáé ßóï ìå 7, ôï äï÷åßï ðåñéÝ÷åé öõóéïëïãéêü ïñü. Áí ôï pH
åßíáé ìåãáëýôåñï ôïõ 7, ôï äï÷åßï ðåñéÝ÷åé äéÜëõìá ALUDROX.
82. Óå Ýíá ÷çìéêü åñãáóôÞñéï õðÜñ÷ïõí ôñßá äï÷åßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü ÷áëêü êáé äýï äï÷åßá
êáôáóêåõáóìÝíá áðü áñãßëéï. Óôá äï÷åßá áõôÜ èÝëïõìå íá áðïèçêåýóïõìå ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜ-
óôçìá, ÷ùñßò íá áëëïéùèïýí, ôá ðáñáêÜôù äéáëýìáôá:
1. èåééêïý óéäÞñïõ (ÉÉ): FeSO4.
2. ÷ëùñéïý÷ïõ êáëßïõ: KCl.
3. èåééêïý ìáãíçóßïõ: MgSO4.
4. íéôñéêïý øåõäáñãýñïõ: Zn(NO3)2.
5. õäñï÷ëùñßïõ: HCl.
Óå ôé åßäïõò äï÷åßï ðñÝðåé íá áðïèçêåõôåß ôï êÜèå äéÜëõìá;
Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
Äßíåôáé ç çëåêôñï÷çìéêÞ óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí: K, Na, Mg, Al, Zn, H2, Cu, Hg.
AðÜvôçóç
Èá ðñÝðåé íá ìç ãßíåôáé áíôßäñáóç ìåôáîý ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ äï÷åßïõ êáé ôïõ õëéêïý ìå ôï ïðïßï åßíáé
êáôáóêåõáóìÝíï ôï äï÷åßï.

763
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ðñïöáíþò, ïé áíôéäñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí èá åßíáé áíôéäñÜóåéò áðëÞò áíôéêáôÜóôá-

óçò. Óôçñéæüìáóôå óôçí çëåêôñï÷çìéêÞ óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí ðïõ äßíåôáé.
Óôá äï÷åßá áðü áñãßëéï (Al) èá áðïèçêåõôïýí ôá äéáëýìáôá ôïõ ÊCl êáé ôïõ ÌgSO4, åöüóïí ôï Ê êáé ôï Mg
äåí áíôéêáèßóôáíôáé áðü ôï Al.
Óôá äï÷åßá áðü ÷áëêü (Cu) èá áðïèçêåõôïýí ôá äéáëýìáôá ôïõ FeSO4, ôïõ Zn(NO3)2 êáé ôïõ HCl, åöüóïí ï
Fe, o Æn êáé ôï õäñïãüíï äåí áíôéêáèßóôáíôáé áðü ôïí Cu.

ÊåöÜëáéï 4: Óôïé÷åéïìåôñßá

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 129)

Ï ÷áëêüò, Ýíá ìÝôáëëï ãíùóôü áðü ôïõò áñ÷áßïõò ÷ñüíïõò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá çëåêôñéêÜ êáëþ-
äéá, óôá íïìßóìáôá ê.ëð. Ìå äåäïìÝíï üôé ï ÷áëêüò áðáíôÜôáé óôç öýóç ìå ôç ìïñöÞ äýï éóïôüðùí
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

63
Cu (óå ðïóïóôü 69,09%) êáé 65Cu (óå ðïóïóôü 30,91%). Íá õðïëïãéóôåß ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá
ôïõ öõóéêïý Cu.
ÁðÜíôçóç
69 , 09 30 ,91 69 , 09 30 ,91
Ár = Ar ( 63Cu) · + Ar ( 65Cu) · = 63 · + 65 · = 63,62
100 100 100 100
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 130)
Ná âñåèïýí ïé ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò (Mr): á. Cl2, â. Ï3, ã. CO2, ä. ÇÍÏ3, å. Ca3(PO4)2.
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò Ar Cl: 35,5, O: 16, C: 12, H: 1, N: 14, Ca: 40, P: 31.
ÁðÜíôçóç
á. Cl2: Ìr = Ar(Cl) · 2 = 35,5 · 2 Þ Ìr = 71.
â. Ï3: Ìr = Ar(Ï) · 3 = 16 · 2 Þ Ìr = 48.
ã. CÏ2: Ìr = Ar(C) · 1 + Ar(Ï) · 2 = 12 · 1 + 16 · 2 = 12 + 32 Þ Ìr = 44.
ä. ÇÍÏ3: Ìr = Ar(Ç) · 1 + Ar(Í) · 1+ Ar(Ï) · 3 = 1 · 1 + 14 · 1 + 16 · 3 = 1 + 14 + 48 Þ Ìr = 63.
å. Ca3(PO4)2: Ìr = Ar(Ca) · 3 + Ar(P) · 2+ Ar(Ï) · 8 = 40 · 3 + 31 · 2 + 16 · 8 = 120 + 62 + 128 Þ Ìr = 310.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 132)
Ná õðïëïãéóôåß ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñáñãýñïõ (ArHg = 200).
ÁðÜíôçóç
1 mol áôüìùí Hg ðåñéÝ÷åé ÍÁ Üôïìá Hg êáé Ý÷åé ìÜæá Ar g Þ 200 g
1 Üôïìï Hg » ö=;
200
ö= g
NA
200 12
EðïìÝíùò, èá åßíáé: m = = = 3,32 · 10-22 g.
áôüìïõ Hg NA 6,02 × 10 23
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 132)
Ná õðïëïãéóôåß ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôçò æÜ÷áñçò (C12H22O11).

764
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Äßíïíôáé ïé ôéìÝò Ar: C : 12, H: 1, O: 16.

ÁðÜíôçóç
Ðñïóäéïñßæïõìå ãéá ôç æÜ÷áñç (C12Ç22O11) ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá:
Mr = 12 · 12 + 22 · 1 + 11 · 16 = 144 + 22 + 176 = 342. ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå:
1 mol C12Ç22Ï11 ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá C12Ç22Ï11 êáé Ý÷åé ìÜæá Ìr g Þ 342 g
1 ìüñéï C12Ç22Ï11 » ö=;
342
ö= g
NA
342 342
EðïìÝíùò, èá åßíáé: m = = = 5,68 · 10-22 g.
ìïñßïõ NA 6,02 × 10 23
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 135)
á. Ðüóá ìüñéá áììùíßáò (ÍÇ3) ðåñéÝ÷ïíôáé óå 1,12 L áõôÞò óå STP;

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. Ðüóï æõãßæïõí ôá 1,8066 · 1024 ìüñéá ÍÇ3;
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Í = 14, H = 1.
ÁðÜíôçóç
á. Âñßóêïõìå áñ÷éêÜ ôïí áñéèìü ôùí mol (n) ôçò áììùíßáò:
V æ L ö 1,12 æ g ö
n= ç ÷ Þ n= ç ÷ Þ n = 0,05 mol
22,4 è L/mol ø 22,4 çè g/mol ÷ø
O æçôïýìåíïò áñéèìüò ìïñßùí ôçò áììùíßáò èá åßíáé: Í = n · NA Þ N = 0,05NA.
â. Ðñïóäéïñßæïõìå ãéá ôçí áììùíßá (ÍÇ3) ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá: Mr = 14 · 1 + 1 · 3 = 17.
¸÷ïõìå:
1 mol NH3 Ý÷åé ìÜæá 17 g êáé ðåñéÝ÷åé ÍÁ = 6,02 · 1023 ìüñéá
ö=; » 1,8066 · 10 24 ìüñéá
1,8066 × 10 24
ö = 17 · = 51 g
6,02 × 10 23
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 135)
Ðüóá Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç) ðåñéÝ÷ïíôáé óå 68 g õäñïèåßïõ (Ç2S);
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: S : 32, H: 1.
ÁðÜíôçóç
Ðñïóäéïñßæïõìå ãéá ôo õäñüèåéï (Ç2S) ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá: Mr = 1 · 2 + 32 · 1 = 34.
ÅðïìÝíùò, Ý÷ïõìå:
Óå 1 mol H2S = 34 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç)
68 g » ö = 4 · N A Üôïìá õäñïãüíïõ (Ç)
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 136)
AÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ êáé õäñüèåéï. Ôï ìåßãìá æõãßæåé 13,2 g êáé êáôá-
ëáìâÜíåé üãêï 6,72 L óå STP.

765
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. Ðüóá mol áðü êÜèå áÝñéï ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá;

â. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá ôïõ êÜèå óõóôáôéêïý ôïõ ìåßãìáôïò;
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: S : 32, Ï : 16, H : 1.
ÁðÜíôçóç
¸óôù á mol SO2 êáé â mol H2S óôçí ðïóüôçôá ôïõ ìåßãìáôïò. Éó÷ýïõí:
mìåßãìáôïò = mäéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ + mõäñïèåßïõ Þ 13,2 = 64á + 34â (1)
Vìåßãìáôïò = Väéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ + Võäñïèåßïõ Þ 6,72 = 22,4á + 22,4â Þ á + â = 0,3 (2)
Áðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) âñßóêïõìå á = 0,1 êáé â = 0,2.
á. ¸÷ïõìå 0,1 mol SO2 êáé 0,2 mol H2S.
â. ¸÷ïõìå 0,1 · 64 = 6,4 g SO2 êáé 0,2 · 34 = 6,8 g H2S.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 140)
Óå äï÷åßï üãêïõ 15 L êáé èåñìïêñáóßáò 800°C, åéóÜãïíôáé 2ÍÁ ìüñéá ïîõãüíïõ. Ðüóç ðßåóç áóêåß
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ôï ïîõãüíï óôï äï÷åßï;

ÁðÜíôçóç
N 2N
p·V=n·R·T Þ p·V= · R · T Þ p · 15 = A · 0,082(273 + 800) Þ p = 11,73 atm
NA NA
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 140)
ÁÝñéï Á Ý÷åé ðõêíüôçôá 2,28 g/L óå èåñìïêñáóßá 546 Ê êáé ðßåóç 6 atm. Zçôåßôáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
ìÜæá ôïõ Á. R = 0,082 (atm · L)/(mol · K).
ÁðÜíôçóç
R·T R·T 0,082 · 546
p=ñ Þ Ìr = ñ · Þ Ìr = 2, 28 · Þ Mr = 17
Ìr p 6
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 142)
Ðüóá ãñáììÜñéá êáèáñïý íéôñéêïý ïîÝïò ðåñéÝ÷ïíôáé óå 400 mL äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò
(ÇÍÏ3) óõãêÝíôñùóçò 2 Ì;
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Ç : 1, Í: 14, Ï: 16.
ÁðÜíôçóç
mol 400
n=c·V Þ n=2 · L Þ n = 0,8 mol ÇÍÏ3
L 1000
HNO3 : Ìr = Ar(Ç) · 1 + Ar(Í) · 1+ Ar(Ï) · 3 = 1 · 1 + 14 · 1 + 16 · 3 = 1 + 14 + 48 Þ Ìr = 63
m = n · Mr Þ m = 0,8 · 63 Þ 50,4 g HNO3
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 143)
Ná âñåèåß ç óõãêÝíôñùóç (c) äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) üãêïõ 500 mL, ðåñéåêôé-
êüôçôáò 8% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,07 g/mL.
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Na : 23, O: 16, H: 1.
ÁðÜíôçóç
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/w óçìáßíåé üôé:

766
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)

O üãêïò V ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôá 100 g äéáëýìáôïò õðïëïãßæåôáé áðü ôç ó÷Ýóç ôçò ðõêíüôçôáò ùò åîÞò:
m m 100 g
ñ= Þ V= Þ V= Þ V = 80 mL
V ñ 1,07 g/mol

Ôá mol ôïõ NaOH õðïëïãßæïíôáé ùò åîÞò:

m æ g ö 8
n= ç ÷ Þ n= Þ n = 0,2 moL
Mr çè g/mol ÷ø 40
Ïðüôå ç áñ÷éêÞ ó÷Ýóç ãßíåôáé:
100
óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
1,07
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = 2,14 mol NaOH

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

¢ñá ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c = 2,14 M.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 144)
Ðüóá ëßôñá íåñïý ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí óå 3 L äéáëýìáôïò NaCl 1 M ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá NaCl
0,1 M;
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí áñáßùóç ôïõ äéáëýìáôïò éó÷ýåé:
mol
n1 = n2 Þ c1 · V1 = c2 · V2 Þ 1 · 3 L = 0,1 · V2 L Þ V2 = 30 L
L
¢ñá ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 30 - 3 = 27 L íåñïý.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 146)
500 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò 8% w/v (êáô´ üãêï) áíáìåé-
ãíýïíôáé ìå 1,5 L Üëëïõ äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ óõãêÝíôñùóçò 0,8 Ì. Íá õðïëï-
ãéóôåß ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí áíÜìåéîç ôùí äýï äéáëõìÜôùí éó÷ýåé:
n1 + n2 = n3 Þ c1 · V1 + c2 · V2 = c3 · V3 Þ c1 · 0,5 + 0,8 · 1,5 = c3 · 2 (1)
Áñêåß íá õðïëïãßóïõìå ôç óõãêÝíôñùóç c1 ôïõ äéáëýìáôïò ìå ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v.
Ðåñéåêôéêüôçôá 8% w/v óçìáßíåé üôé:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 8 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ ÍaOH áðü ôç ó÷Ýóç:
m æ g ö 8
n= çç ÷÷ Þ n = Þ n = 0,2 moL
Mr è g/mol ø 40
Ïðüôå Ý÷ïõìå:
óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = ; mol
ö = 2 mol HF

767
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

¢ñá ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç åßíáé c1 = 2 M.

H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: 2 · 0,5 + 0,8 · 1,5 = c3 · 2 Þ c3 = 1,1 M.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 149)
Êáßãïíôáé 16 g èåßïõ ìå ôï áðáñáßôçôï ïîõãüíï êáé ðáñÜãåôáé äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ. Íá õðïëïãéóôåß
ï üãêïò ôïõ SO2 óå èåñìïêñáóßá 27 °C êáé ðßåóç 2 atm.
Äßíïíôáé: ArS = 32 êáé R = 0,082 (atm · L)/(mol · K).
ÁðÜíôçóç
S + O2 ® SO2
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
16
= 0,5 mol » ö = 0,5 mol
32
Éó÷ýåé: p · V = n · R · T Þ 2 · V = 0,5 · 0,082(273 + 27) Þ V = 6,15 L SO 2.
¢ñá ðáñÜãïíôáé 6,15 L SO2.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 150)

Ðüóá ãñáììÜñéá äåßãìáôïò øåõäáñãýñïõ êáèáñüôçôáò 80% w/w èá áíôéäñÜóïõí ìå 10 L äéáëý-
ìáôïò ÇCl 0,8 M;
ÁðÜíôçóç
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2
ôï 1 mol ìå 2 mol
Õðïëïãßæïõìå ôá mol ôïõ HCl ðïõ áíôéäñïýí:
n = c · V Þ n = 0,8 · 10 Þ n = 8 mol HCl
ôï 1 mol Zn ìå 2 mol HCl
ö = 4 mol » 8 mol HCl
Yðïëïãéóìüò g äåßãìáôïò Zn ðïõ ðåñéÝ÷ïõí 4 mol Þ 4 · 65 = 260 g êáèáñïý Zn.
óôá 100 g äåßãìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 80 g êáèáñïý Zn
ö = 325 g äåßãìáôïò » 260 g êáèáñïý Zn
¢ñá áíôéäñïýí 325 g äåßãìáôïò Zn.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 151)
Ðüóá ãñáììÜñéá íåñïý èá ðáñá÷èïýí áí áíôéäñÜóïõí 112 L O2 ìåôñçìÝíá óå STP ìå 10 g H2; Äßíï-
íôáé ïé ôéìÝò ôùí Ár: Ç: 1, Ï: 16.
ÁðÜíôçóç
Ç áíôßäñáóç ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åßíáé:
2H2 + O2 ® 2H2O
ôá 2 mol ìå 1 mol
Åöüóïí äßíïíôáé ïé ðïóüôçôåò êáé ôùí äýï áíôéäñþíôùí (ôïõ H2 êáé ôïõ O2), Ý÷ïõìå ðåñßðôùóç åëÝã÷ïõ
ðåñßóóåéáò.
m 10
H2: n = Þ n= Þ n = 5 mol
Mr 2

768
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

V 112
O2: n = Þ n= Þ n = 5 mol
22,4 22,4
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 2 mol H2 áíôéäñoýí ìå 1 mol O2
5 mol H2 » ö = 2,5 mol O2 < 5 mol O2
¢ñá ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ðëÞñùò ç ðïóüôçôá ôïõ H2, äçëáäÞ Ý÷ïõìå ðåñßóóåéá O2.
Ãßíåôáé ï óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò êáôÜ ôo áíôéäñþí ðïõ äåí åßíáé óå ðåñßóóåéá, äçëáäÞ ôá 2
mol H2.
ôá 2 mol H2 äßíïõí 2 mol Ç2Ï
5 mol H2 » ö = 5 mol
Èá ðáñá÷èïýí 5 mol Þ 5 · 18 = 90 g H2O.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 152)
11,7 g ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ áíôéäñïýí ìå ðåñßóóåéá èåééêïý ïîÝïò óå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò. Ôï áÝ-
ñéï ðïõ ðáñÜãåôáé äéáâéâÜæåôáé óå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò áíèñáêéêïý íáôñßïõ. Íá õðïëïãéóôåß ï

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

üãêïò óå STP ôïõ áåñßïõ ðïõ èá ðáñá÷èåß.
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Na: 23, Cl: 35,5.
ÁðÜíôçóç
¸÷ïõìå äýï äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò.
Ïñßæïõìå ôçí ðïóüôçôá ôïõ ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ ðïõ Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ.
117
,
Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå 11,7 g Þ = 0,2 mol NaCl.
58 , 5
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò êáé ãßíïíôáé ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß.
2NaCl + H2SO4 ® Na2SO4 + 2HCl
ôá 2 mol äßíïõí 2 mol
0,2 mol ö = 0,2 mol
2ÇCl + Na2CO3 ® 2NaCl + CO2 + H2O
ôá 2 mol äßíïõí 1 mol
0,2 mol ö = 0,1 mol
¢ñá åêëýïíôáé 0,1 mol Þ 0,1 · 22,4 = 2,24 L áÝñéïõ CO2 óå STP.
ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 153)
Ðïóüôçôá ìáãíçóßïõ áíôéäñÜ ìå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò HCl êáé äßíåé áÝñéï ôï ïðïßï áíôéäñÜ ðëÞ-
ñùò ìå Cl2, êáé ðáßñíïõìå íÝï áÝñéï ôï ïðïßï áíôéäñÜ ìå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò AgNO3 äßíïíôáò
28,7 g ëåõêïý éæÞìáôïò. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá ôçò áñ÷éêÞò ðïóüôçôáò ôïõ ìáãíçóßïõ;
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Mg: 24, Ag: 108, Cl: 35,5.
ÁðÜíôçóç
¸÷ïõìå äýï äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò.
¸óôù üôé Ý÷ïõìå á mol Mg.
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò êáé ãßíïíôáé ïé óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß.

769
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Mg + 2HCl ® MgCl2 + H2
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
á mol » ö = á mol
Ç2 + Cl2 ® 2HCl
ôo 1 mol äßíåé 2 mol
á mol » ö = 2á mol
ÇCl + AgNO3 ® AgCl + HNO3
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
2á mol » ö = 2á mol
28 ,7
ÐáñÜãïíôáé 28,7 g Þ Þ 0,2 mol AgCl, Üñá éó÷ýåé: 2á = 0,2 Þ á = 0,1.
143, 5
ÅðïìÝíùò áñ÷éêÜ åß÷áìå 0,1 mol Mg Þ 0,1 · 24 = 2,4 g Mg.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÅöáñìïãÞ (óåëßäá 154)

10 g ìåßãìáôïò Fe êáé FeS áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò HCl êáé áðü ôéò äýï áíôé-
äñÜóåéò åêëýïíôáé 3,36 L áÝñéïõ ìåßãìáôïò ðïõ ìåôñÞèçêáí óå STP. Íá âñåèåß ç ìÜæá êÜèå óõóôá-
ôéêïý ôïõ áñ÷éêïý ìåßãìáôïò.
Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ar: Fe: 56, S: 32.
ÁðÜíôçóç
Ïñßæïõìå ôç óýóôáóç ôïõ ìåßãìáôïò.
Ìåßãìá Fe êáé Ýóôù üôé Ý÷ïõìå x mol Fe
FeS » y mol FeS
mFe + mFeS = mìåßãìáôïò Þ 56x + 88y = 10 (1)
ÃñÜöïõìå ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí óõóôáôéêþí ôïõ ìåßãìáôïò.
Fe + 2HCl ® FeCl2 + H2
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
x mol » ö1 = x mol
FeS + 2HCl ® FeCl2 + H2S
ôï 1 mol äßíåé 1 mol
y mol » ö2 = y mol
¢ñá åêëýèçêáí óõíïëéêÜ x + y mol áÝñéïõ ìåßãìáôïò (H2 êáé Ç2S).
ÓõíäõÜæïõìå ôï áðïôÝëåóìá ôùí óôïé÷åéïìåôñéêþí õðïëïãéóìþí ìå ôï áíôßóôïé÷ï äåäïìÝíï ôçò
åêöþíçóçò.
V 3,36
Ãéá ôï áÝñéï ìåßãìá Ý÷ïõìå: n = Þ x+y= Þ x + y = 0,15 (2)
22,4 22,4
Áðü ôç ëýóç ôïõ óõóôÞìáôïò ôùí åîéóþóåùí (1) êáé (2) âñßóêïõìå ôéò æçôïýìåíåò ôéìÝò ôùí x êáé y:
x = 0,1 êáé y = 0,05
H æçôïýìåíç óýóôáóç åßíáé: óôá 10 g ìåßãìáôïò Ý÷ïõìå:
0,1 mol Fe Þ 0,1 · 56 = 5,6 g Fe êáé 0,05 mol Þ 0,05 · 88 = 4,4 g FeS

770
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÅñùôÞóåéò åðáíÜëçøçò

1. Íá äþóåôå ôïõò ïñéóìïýò: á. áôïìéêÞ ìïíÜäá ìÜæáò (amu), â. ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá Þ áôïìéêü
âÜñïò, ã. ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá Þ ìïñéáêü âÜñïò.
AðÜvôçóç
á. ÌïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu) ïñßæåôáé ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü
12 (12C).
â. Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (Ar) óôïé÷åßïõ åßíáé ï áñéèìüò ðïõ åêöñÜæåé ðüóåò öïñÝò åßíáé ìåãáëýôåñç ç
ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ óôïé÷åßïõ áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu), äçëáäÞ áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ
áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
ã. Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Ìr) óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò åßíáé ï áñéèìüò ðïõ åêöñÜæåé ðüóåò öïñÝò åßíáé
ìåãáëýôåñç ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ ôïõ óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò (amu),

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

äçëáäÞ áðü ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ áôüìïõ ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
2. Íá äéáôõðþóåôå ôçí õðüèåóç ôïõ Avogadro ãéá ôá áÝñéá, êáèþò êáé ôï áíôßóôñïöü ôçò.
AðÜvôçóç
Õðüèåóç Avogadro: ºóïé üãêïé áåñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï
áñéèìü ìïñßùí.
Áíôßóôñïöï: ºóïé áñéèìïß áÝñéùí ìïñßùí óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò êáôáëáìâÜíïõí
ôïí ßäéï üãêï.
3. á. Ôé ïíïìÜæåôáé áñéèìüò ôïõ Avogadro;
â. Ôé åßíáé ôï 1 mol;
ã. Ðüóï æõãßæåé ôï 1 mol ìïñßùí ìéáò ÷çìéêÞò ïõóßáò;
ä. Ðüóï æõãßæåé ôï 1 mol áôüìùí åíüò óôïé÷åßïõ;
AðÜvôçóç
á. Áñéèìüò Avogadro (NA) ïíïìÜæåôáé ï áñéèìüò ôùí áôüìùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå 12 g ôïõ Üíèñáêá 12
(12C) êáé åßíáé ßóïò ìå 6,02 · 1023.
â. Ôï mol åßíáé ìïíÜäá ðïóüôçôáò ïõóßáò óôï S.I. êáé ïñßæåôáé ùò ç ðïóüôçôá ôçò ýëçò ðïõ ðåñéÝ÷åé
NA (NA = 6,02 · 10 23) ïíôüôçôåò (Üôïìá, ìüñéá, éüíôá êôë.).
ã. 1 mol ìïñßùí ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò Ý÷åé ìÜæá g êáé åßíáé ßóï áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò,
äçëáäÞ 1 mol = Mr g.
ä. 1 mol áôüìùí åíüò óôïé÷åßïõ Ý÷åé ìÜæá g êáé åßíáé ßóï áñéèìçôéêÜ ìå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ, äç-
ëáäÞ 1 mol = Ár g.
4. Té åßíáé ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm) ìéáò ÷çìéêÞò ïõóßáò; Ðïéåò åßíáé ïé êáíïíéêÝò óõíèÞêåò
ãéá ôá áÝñéá; Ðïéá åßíáé ç ôéìÞ ôïõ Vm ãéá ôá áÝñéá óå STP;
AðÜvôçóç
Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm Þ Vmol ) áåñßïõ ïíïìÜæåôáé ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé 1 mol áõôïý (ôïõ
óôïé÷åßïõ Þ ôçò ÷çìéêÞò Ýíùóçò), äçëáäÞ ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí 6,02 · 10 23 ìüñéá áõôïý óå ïñé-
óìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò.

771
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÊáíïíéêÝò óõíèÞêåò ãéá ôá áÝñéá ÷áñáêôçñßæïíôáé ïé óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò 0°C êáé ðßåóçò 1 atm.
Óå STP ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ åßíáé ßóç ìå 22,4 L.
5. Ná ãñÜøåôå ôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí êáé íá åîçãÞóåôå ôá óýìâïëá ôùí ìåãåèþí.
Óå ðïéåò ìïíÜäåò ìåôñïýíôáé ôá ìåãÝèç áõôÜ;
AðÜvôçóç
KáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí: p · V = · n · R · T.
p: ç ðßåóç ðïõ áóêåß ïñéóìÝíç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ (óõíÞèùò óå atm).
V: ï üãêïò ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç ðïóüôçôá ôïõ áåñßïõ (óõíÞèùò óå L).
n: ï áñéèìüò ôùí mol ôçò ðïóüôçôáò ôïõ áåñßïõ (mol).
R: ç ðáãêüóìéá óôáèåñÜ ôùí áåñßùí [R = 0,082 (atm · L)/(mol · K)].
Ô: ç áðüëõôç èåñìïêñáóßá ðïõ åðéêñáôåß (óå âáèìïýò ÊÝëâéí, Ê).
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁóêÞóåéò - ÐñïâëÞìáôá
ÂáóéêÝò Ýííïéåò: Ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (áôïìéêü âÜñïò)
Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (ìïñéáêü âÜñïò) - Mol
Áñéèìüò Avogadro - Ãñáììïìïñéáêüò üãêïò

6. á. Ôé óçìáßíåé üôé ôï Ár (ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá) ôïõ õäñáñãýñïõ åßíáé 200;

â. Ôé óçìáßíåé üôé ôï Ìr (ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá) ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ åßíáé 310;
AðÜvôçóç
á. Óçìáßíåé üôé ç ìÜæá ôïõ áôüìïõ ôïõ õäñáñãýñïõ (Hg) åßíáé 200 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá
áôïìéêÞò ìÜæáò, äçëáäÞ ôï 1/12 ôçò ìÜæáò ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C). Âë. èåùñßá.
â. Ôï Üëáò öùóöïñéêü áóâÝóôéï (Ca3(PO4)2) åßíáé éïíôéêÞ Ýíùóç êáé äåí åìðåñéÝ÷åôáé ç Ýííïéá ôïõ ìïñßïõ.
¼ìùò óõíçèßæåôáé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç Ýííïéá ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò êáé áíáöÝñåôáé ïõóéáóôéêÜ
óôçí Ýííïéá ôçò ó÷åôéêÞò ôõðéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (âë. 4.1). Ïðüôå óçìáßíåé üôé ç ìÜæá ôïõ ôõðéêïý ìïñßïõ
ôïõ öùóöïñéêïý áóâåóôßïõ åßíáé 310 öïñÝò ìåãáëýôåñç áðü ôç ìïíÜäá áôïìéêÞò ìÜæáò, äçëáäÞ ôï 1/12
ôçò ìÜæáò ôïõ Üíèñáêá ìå ìáæéêü áñéèìü 12 (12C).
7. Ç áêñéâÞò ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ ìáãíçóßïõ (Mg) öáßíåôáé áðü ôïí ðßíáêá üôé åßíáé 24,305.
Íá åîçãÞóåôå ãéáôß ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ ìáãíçóßïõ åßíáé äåêáäéêüò áñéèìüò.
ÁðÜíôçóç
¸÷åé ëçöèåß õðüøç ç ýðáñîç ôùí éóïôüðùí ôïõ ìáãíçóßïõ (Âë. 4.1.2).
8. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
1. Ôï 1 mol åßíáé ç . . . . . . . . . . ìéáò ïõóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åé . . . . . . . . . . óùìáôßäéá.
2. Ï áñéèìüò ôïõ Avogadro (NA = 6,02 · 1023 ) åêöñÜæåé:
á. ôïí áñéèìü ôùí áôüìùí ðïõ æõãßæïõí ôüóá ãñáììÜñéá üóï åßíáé ç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ôïõ óôïé÷åßïõ.

772
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

â. ôïí áñéèìü ôùí ìïñßùí ðïõ æõãßæïõí ôüóá ãñáììÜñéá üóï åßíáé ç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ôçò ÷çìéêÞò ïõóßáò.
ÁðÜíôçóç
1. ðïóüôçôá, ÍÁ. 2. á. ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá. â. ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá.
9. Íá åîçãÞóåôå ãéáôß ï ãñáììïìïñéáêüò üãêïò (Vm) óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé
ðßåóçò ôùí áåñßùí Ý÷åé óôáèåñÞ ôéìÞ.
AðÜvôçóç
Óýìöùíá ìå ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá:
i. ôï 1 mol ïðïéáóäÞðïôå áÝñéáò ïõóßáò (óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò) ðåñéÝ÷åé ßäéï áñéèìü ìïñßùí
(6,02 · 1023 ìüñéá) êáé
ii. ôá áÝñéá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ßóï áñéèìü ìïñßùí óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, êáôá-
ëáìâÜíïõí ôïí ßäéï üãêï (õðüèåóç ôïõ Avogadro),
âãÜæïõìå ôï óõìðÝñáóìá: «óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, ÍÁ ìüñéá ïðïéáóäÞðïôå áÝ-

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ñéáò ïõóßáò (óôïé÷åßïõ Þ ÷çìéêÞò Ýíùóçò) êáôáëáìâÜíïõí ôïí ßäéï ãñáììïìïñéáêü üãêï».
ÅðïìÝíùò, ç ôéìÞ ôïõ ãñáììïìïñéáêïý üãêïõ ôùí áåñßùí, óå ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßå-
óçò, åßíáé óôáèåñÞ êáé ßäéá ãéá üëá ôá áÝñéá.
10. Ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá (áôïìéêü âÜñïò) ôïõ Cl ðñïóäéïñßóôçêå ìå ìåãÜëç áêñßâåéá êáé âñÝ-
èçêå ßóç ìå 35,453. Áõôü ïöåßëåôáé óôï üôé:
á. üëá ôá Üôïìá ôïõ ÷ëùñßïõ äåí Ý÷ïõí ôïí ßäéï áôïìéêü áñéèìü.
â. êáôÜôïíðñïóäéïñéóìü ôïõ áôïìéêïý âÜñïõò ëáìâÜíåôáéõð’üøç êáéï áñéèìüò ôùíçëåêôñïíßùí.
ã. ôï öõóéêü ÷ëþñéï åßíáé ìåßãìá éóïôüðùí.
ä. ãéá êÜðïéï äéáöïñåôéêü ëüãï áðü ôïõò ðáñáðÜíù.
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã. Âë. 4.1.2.
11. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò áí åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
1. ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (ìïñéáêü âÜñïò) ôùí ÷çìéêþí ïõóéþí ìåôñéÝôáé óå ãñáììÜñéá.
2. ôï 1 mol ïðïéáóäÞðïôå ÷çìéêÞò ïõóßáò óå STP óõíÞèùò êáôáëáìâÜíåé üãêï 22,4 L.
3. ôï 1 mol ìïñßùí óéäÞñïõ æõãßæåé ôï ßäéï ìå ôï 1 mol áôüìùí óéäÞñïõ.
4. üóï ìåãáëýôåñï åßíáé ôï Mr ìéáò ÷çìéêÞò Ýíùóçò, ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé êáé ç ìÜæá ôïõ ìïñßïõ
ôçò.
ÁðÜíôçóç
1. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá (Mr) åßíáé êáèáñüò áñéèìüò.
2. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). Éó÷ýåé ìüíï ãéá áÝñéá óôïé÷åßá Þ áÝñéåò ÷çìéêÝò åíþóåéò.
3. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Ï óßäçñïò åßíáé ìïíïáôïìéêü óôïé÷åßï, ïðüôå éó÷ýåé Ar = Mr.
4. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó). Óôçñéæüìáóôå óôïí ïñéóìü ôçò ó÷åôéêÞò ìïñéáêÞò ìÜæáò (Mr).
12. Íá âñåßôå ôéò ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò ôùí ðáñáêÜôù óôïé÷åßùí êáé ÷çìéêþí åíþóåùí:

773
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

á. Br2 â. Fe ã. Ï3 ä. P4 å. SO2 óô. ÇÍÏ2 æ. Ca(OH)2 ç. Fe2(SO4)3

Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ár: Âr: 80, Fe: 56, O: 16, P: 31, S: 32, H:1, N: 14, Ca: 40.
ÁðÜíôçóç
Áèñïßæïõìå ôéò ó÷åôéêÝò áôïìéêÝò ìÜæåò üëùí ôùí áôüìùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï ìüñéï.
á. Br2: Mr = 2 · Ar(Br) = 2 · 80 = 160. â. Fe: Mr = Ar = 56. ã. O3: Mr = 3 · Ar(O) = 3 ·16 = 48.
ä. P4: Mr = 4 · Ar(P) = 4 · 31 = 124, å. 64.
óô. HNO2: Mr = 1 · Ar(N) + 1 · Ar(N) + 2 · Ar(O) = 1 · 1 + 1 · 14 + 2 · 16 = 47.
æ. Ca(OH)2: Mr = 1 · Ar(Ca) + 2 · Ar(O) + 2 · Ar(H) = 1 · 40 + 2 · 16 + 2 · 1 = 74.
ç. Fe2(SO4)3: Mr = 2 · Ar(Fe) + (1 · Ar(S) + 4 · Ar(O)) ·3 = 2 · 56 + ( 32 + 4 · 16) · 3 = 400.
13. Ç ìÜæá åíüò ìïñßïõ CH4 åßíáé ßóç ìå:
á. 6,02 · 1023 g, â. 2,66 · 1023 g, ã. 16 g, ä. 0,000032 g.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ná äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.

AðÜvôçóç
Mr 16
Éó÷ýåé mìïñßïõ = = = 2,66 · 1023 g. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
NA 6,02 × 10 23

14. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ãñÜììáôá ìå ôïõò áñéèìïýò:

Ìïñéáêüò ôýðïò Ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá

1. Ï2 á. 44

2. CO2 â. 28

3. N2 ã. 48

4. O3 ä. 32

5. H2S å. 34

Äßíïíôáé ïé ôéìÝò ôùí Ár: Ï: 16, C: 12, N: 14, H: 1, S: 32.

AðÜvôçóç
Ðñïóäéïñßæïíôáé ïé ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò (Mr): 1 - ä, 2 - á, 3 - â, 4 - ã, 5 - å.
15. ¸íá óôïé÷åßï Ý÷åé Ar = 31 êáé Mr = 124. Ôï óôïé÷åßï áõôü åßíáé:
á. äéáôïìéêü, â. ìïíïáôïìéêü, ã. ôåôñáôïìéêü, ä. ôßðïôá áðü áõôÜ.
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
¸óôù ×á ï ìïñéáêüò ôýðïò ôïõ óôïé÷åßïõ. Éó÷ýåé Mr = á · Ar Þ 124 = á · 31 Þ á = 4.
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
16. Ðüóï æõãßæïõí: á. 10 mol ìïñéáêïý ïîõãüíïõ, â. 2 mol äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá, ã. 4 mol öù-
óöïñéêïý ïîÝïò;

774
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
m
Éó÷ýåé: n = Þ m = n · Mr .
Mr

á. Ï2: Ìr = 32. ¢ñá, m = 10 · 32 Þ m = 320 g.

â. CÏ2: Ìr = 44. ¢ñá, m = 2 · 44 Þ m = 88 g.
ã. H3PO4: Ìr = 98. ¢ñá, m = 4 · 98 Þ m = 392 g.
17. Ðüóá mol åßíáé ôá: á. 560 g áæþôïõ, â. 68 g õäñüèåéïõ, ã. 3 kg õäñïãüíïõ;
AðÜvôçóç
m
Éó÷ýåé: n = .
Mr
560
á. N2: Ìr = 28. ¢ñá, n = Þ n = 20 mol.
28

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

68
â. H2S: Ìr = 34. ¢ñá, n = Þ n = 2 mol.
34

3000
ã. H2: Ìr = 2. ¢ñá, n = Þ n = 1500 mol.
2

18. Ðüóï üãêï êáôáëáìâÜíïõí óå STP óõíèÞêåò:

á. 3 mol áììùíßáò (ÍÇ3),
â. 0,001 mol äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ;
AðÜvôçóç
V
Éó÷ýåé n = (STP) Þ V = n · 22,4.
22,4
á. V = 3 · 22,4 Þ V = 67,2 L.
â. V = 0,001 · 22,4 Þ V = 0,0224 L Þ V = 22,4 mL.
19. Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç óå êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:
1. Ôá 10ÍÁ ìüñéá áììùíßáò åßíáé:
á. 2 mol â. 0,1 mol ã. 10 mol ä. 100 mol
2. Ôá 2,6 mol äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá ðåñéÝ÷ïõí:
á. 0,26ÍÁ ìüñéá â. 260ÍÁ Üôïìá óõíïëéêÜ áðü üëá ôá óôïé÷åßá
ã. 26ÍÁ ìüñéá ä. 2,6ÍÁ ìüñéá
3. Ôá 112 L áåñßïõ Ç2 óå STP óõíèÞêåò åßíáé:
á. 11,2 mol â. 0,5 mol ã. 5 mol ä. 112 mol
ÁðÜíôçóç
1 mol ÷çìéêÞò Ýíùóçò ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá.
1. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.

775
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

2. Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

V 112
3. Éó÷ýåé n = (STP) Þ n = Þ n = 5 mol. ¢ñá, ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
22,4 22,4
20. Áí ïé åíþóåéò ìå ìïñéáêïýò ôýðïõò C2H4 êáé ÍÇ3 Ý÷ïõí áíôßóôïé÷á ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò 28
êáé 17, íá âñåßôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôçò Ýíùóçò C2H7N, ÷ùñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôéò ó÷åôé-
êÝò áôïìéêÝò ìÜæåò ôùí óôïé÷åßùí.
ÁðÜíôçóç
¸óôù Ar(C) = x, Ar(H) = y êáé Ar(N) = ù. Éó÷ýïõí:
C2H4: 2x + 4y = 28 (1), NH3: ù + 3y = 17 (2)
C2H7N: Mr = 2x + 7y + ù = 28 + 17 = 45, ìå ðñüóèåóç ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2).
21. Ðüóá ëßôñá õäñïãüíïõ, ìåôñçìÝíá óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò, ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí
ìå áõôüí ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óå 8 g ïîõãüíïõ;
AðÜvôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Åöüóïí ðåñéÝ÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ìïñßùí, èá Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü mol.
m 8
O2 (Mr = 32): n = Þn= Þ n = 0,25 mol.
Mr 32
H2: V = n · 22,4 Þ V = 0,25 · 22,4 Þ V = 5,6 L (STP).
22. 100 g áåñßïõ × êáôáëáìâÜíïõí üãêï 44,8 L óå STP óõíèÞêåò. Ðüóç åßíáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ
ìÜæá ôïõ ×;
ÁðÜíôçóç
Añêåß íá ðñïóäéïñéóôåß ï áñéèìüò ôùí mol ôïõ áåñßïõ (X).
V 44,8 m 100
Ió÷ýåé n = Þ n= Þ n = 2 mol. ¢ñá, n = Þ 2= Þ Ìr = 50.
22,4 22,4 Mr Ìr

23. Ç ðõêíüôçôá ôïõ ïîõãüíïõ óå STP óõíèÞêåò åßíáé:

á. 2,24 g/L â. 32 g/L ã. 1,43 g/L
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
m
Ió÷ýåé ñ = . Aí m = Mr g Þ m = 32 g, ôüôå V = 22,4 L (STP).
V
32 g g
Ïðüôå èá åßíáé ñ = Þ ñ = 1,43 . ¢ñá, ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
22,4 L L

24. ÁÝñéï ÁÝ÷åé ðõêíüôçôá3,04g/L óåðñüôõðåò óõíèÞêåò. Íáâñåßôåôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæáôïõ Á.
ÁðÜíôçóç
m
Ió÷ýåé ñ = . Aí m = Mr g, ôüôå V = 22,4 L (STP).
V
Ìr Ìr
¢ñá, ñ = Þ 3,04 = Þ Mr = 3,04 · 22,4 Þ Mr = 68,096.
22,4 22,4

776
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

25. ÁÝñéï ìå ìïñéáêü ôýðï ×Ç3 Ý÷åé ðõêíüôçôá 3,48 g/L óå STP óõíèÞêåò. Íá âñåßôå ôç ó÷åôéêÞ áôï-
ìéêÞ ìÜæá ôïõ ×, áí ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ õäñïãüíïõ åßíáé 1.
AðÜvôçóç
m Ìr Ìr
Ió÷ýåé ñ = Þ ñ= Þ 3,48 = Þ Mr = 3,48 · 22,4 Þ Mr = 78.
V 22,4 22,4

×Ç3: Mr = Ár(×) + 3 · Ar(H) Þ 78 = Ár(×) + 3 · 1 Þ Ar(X) = 78 - 3 Þ Ár(X) = 75.

26. Ðüóá ëßôñá äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá ìåôñçìÝíá óå ðñüôõðåò óõíèÞêåò ðåñéÝ÷ïõí ôüóá Üôïìá
ïîõãüíïõ, üóá ðåñéÝ÷ïíôáé óå 3,2 g äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ;
ÁðÜíôçóç
SO2: Mr = 64. ¢ñá, óôï 1 mol SO2 = 64 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · ÍÁ Üôïìá Ï
3,2 g » ö = 0,1 · ÍÁ
CO2: Mr = 44. ¢ñá, óôï 1 mol CO2 = 22,4 L ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · ÍÁ Üôïìá Ï

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ö = 1,12 L » 0,1 · Í Á Üôïìá Ï
¢ñá 1,12 L áåñßïõ CO2 ìåôñçìÝíá óå STP.
27. Íá äéáëÝîåôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò:
1. Óå 90 g íåñïý ðåñéÝ÷ïíôáé:
á. 18 g õäñïãüíïõ â. 10 g õäñïãüíïõ ã. 60 g õäñïãüíïõ
2. 42 g áæþôïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå:
á. 51 g áììùíßáò â. 48 g áììùíßáò ã. 126 g áììùíßáò
3. Óå 560 mL CO2 ðïõ ìåôñÞèçêáí óå STP ðåñéÝ÷ïíôáé:
á. 8 g ïîõãüíïõ â. 0,4 g ïîõãüíïõ ã. 0,8 g ïîõãüíïõ
4. Óå 68 g õäñïèåßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé:
á. 4ÍÁ Üôïìá Ç â. 4ÍÁ Üôïìá S ã. 6,8ÍÁ Üôïìá Ç
ÁðÜíôçóç
1. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç â.
Ç2Ï: Mr = 18. ¢ñá óôï 1 mol Ç2Ï = 18 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 1 = 2 g H
90 g » ö = 10 g H
2. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
ÍÇ3: Mr = 17. ¢ñá óôï 1 mol ÍÇ3 = 17 g ðåñéÝ÷ïíôáé 1 · 14 = 14 g N
51 g » ö = 42 g N
3. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
Óôï 1 mol CO2 = 22,4 L = 22400 mL ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · 16 = 32 g O
560 mL » ö = 0,8 g O
4. H óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.
Ç2S: Mr = 34. ¢ñá, óôï 1 mol Ç2S = 34 g ðåñéÝ÷ïíôáé 2 · NA Üôïìá Ç
68 g » ö = 4 · NÁ Üôïìá Ç
¢ñá ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé ïé 1â, 2á, 3ã, 4á.

777
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

28. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò áí åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
1. ôá 20 L H2 ðåñéÝ÷ïõí äéðëÜóéï áñéèìü ìïñßùí áðü ôá 20 L He óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò
êáé ðßåóçò.
2. óôï 1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷ïíôáé óõíïëéêÜ áðü üëá ôá óôïé÷åßá 4ÍÁ Üôïìá.
3. óôá 4 mol H2SO4 ðåñéÝ÷ïíôáé 16 Üôïìá ïîõãüíïõ.
4. óôá 4 mol CO2 ðåñéÝ÷åôáé äéðëÜóéïò áñéèìüò ìïñßùí áðü ü,ôé óôá 2 mol SO2.
ÁðÜíôçóç
1. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë), óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç ôïõ Avogadro.
2. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó), óýìöùíá ìå ôïí Ì.Ô. ôçò Ýíùóçò (ÍÁ + 3ÍÁ = 4ÍÁ Üôïìá).
3. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë). ÐåñéÝ÷ïíôáé 4 · 4 · ÍÁ = 16 ÍÁ Üôïìá ïîõãüíïõ.
4. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó), óýìöùíá ìå ôïí ïñéóìü ôïõ mol (1 mol ðåñéÝ÷åé ÍÁ ìüñéá).
29. Ðüóï æõãßæåé: á. 1 Üôïìï He, â. 1 Üôïìï ìïëýâäïõ;
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
Ár
Éó÷ýåé máôüìïõ = .
NA
4
á. Ãéá ôï Çe (Ar = 4) máôüìïõ = g » 6,64 · 10-24 g.
6,02 · 10 23
207
â. Ãéá ôï Pb (Ar = 207) máôüìïõ = g » 3,44 · 10-22 g.
6,02 · 10 23
30. Ðïéá åßíáé ç ìÜæá åíüò ìïñßïõ; á. ïîõãüíïõ, â. õäñï÷ëùñßïõ.
AðÜvôçóç
Ìr
Éó÷ýåé mìïñßïõ = .
NA
32
á. Ãéá ôï Ï2 (Ìr = 32) mìïñßïõ = g » 5,32 · 10-23 g.
6,02 · 10 23
36,5
â. Ãéá ôï HCl (Mr = 36,5) mìïñßïõ = g » 6,06 · 10-23 g.
6,02 · 10 23
31. Íá äåßîåôå üôé ï ëüãïò ôïõ áñéèìïý ôùí mol äýï ÷çìéêþí ïõóéþí åßíáé ßóïò ìå ôï ëüãï ôïõ áñéè-
ìïý ôùí ìïñßùí ôïõò.
AðÜvôçóç
N
¸óôù n1 êáé n2 mol, êáé óýìöùíá ìå ôç ó÷Ýóç n = Þ Í = n · NA, èá ðåñéÝ÷ïõí áíôßóôïé÷á Í1 = n1 · NA êáé
NA
Í2 = n2 · NA ìüñéá.
Í1 n 1 × NA n1
¢ñá èá Ý÷ïõìå: = = .
Í2 n 2 × NA n2

32. Äßíåôáé éóïìïñéáêü ìåßãìá äýï áåñßùí Á êáé Â. Áí ç ìÜæá ôïõ Á óôï ìåßãìá åßíáé ôá ôñßá ôÝôáñôá

778
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ôçò ìÜæáò ôïõ  êáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ Á åßíáé 21, íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá
ôïõ Â.
ÁðÜíôçóç
3 3
¸óôù x mol A êáé x mol B. Éó÷ýåé mA = · mB Þ x · 21 = · x · Mr(B) Þ Ìr(B) = 28.
4 4

33. ÁÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü 4 mol NH3 êáé 2 mol N2. Ðüóï æõãßæåé ôï ìåßãìá; Ðüóï üãêï êáôá-
ëáìâÜíåé ôï ìåßãìá óå STP óõíèÞêåò;
ÁðÜíôçóç
mìåßãìáôïò = máììùíßáò + máæþôïõ = 4 · Mr(áììùíßáò) + 2 · Mr(áæþôïõ) = 4 · 17 + 2 · 28 = 124 g.
Vìåßãìáôïò = Váììùíßáò + Váæþôïõ = 4 · 22,4 + 2 · 22,4 = 134,4 L (STP).
34. ÁÝñéï ìåßãìá áðïôåëåßôáé áðü 3 mol H2S êáé 1,2 mol NH3. Ðüóá Üôïìá êáé ðüóá ãñáììÜñéá
õäñïãüíïõ ðåñéÝ÷åé ôï ìåßãìá;

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
1 mol H2S ðåñéÝ÷åé 2 · ÍÁ Üôïìá Ç êáé 2 · 1 = 2 g H
3 mol H2S » ö 1 = 6 · ÍÁ » ö2 = 6 g H
1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé 3 · ÍÁ Üôïìá Ç êáé 3 · 1 = 3 g H
1,2 mol ÍH3 » ö1 = 3,6 · ÍÁ » ö2 = 3,6 g H
¢ñá, óõíïëéêÜ ðåñéÝ÷ïíôáé 6 · ÍÁ + 3,6 · ÍÁ = 9,6 · ÍÁ Üôïìá Ç êáé 6 + 3,6 = 9,6 g H.
35. Óå 6,8 g ìåßãìáôïò áììùíßáò êáé õäñüèåéïõ ðåñéÝ÷ïíôáé 0,8ÍÁ Üôïìá õäñïãüíïõ. Ðüóá ãñáì-
ìÜñéá áììùíßáò ðåñéÝ÷åé ôï ìåßãìá;
AðÜvôçóç
¸óôù x mol NH3 êáé y mol H2S ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ìåßãìá. Éó÷ýåé: 17x + 34y = 6,8 (1)
1 mol ÍÇ3 ðåñéÝ÷åé 3 · ÍÁ Üôïìá Ç 1 mol H2S ðåñéÝ÷åé 2 · ÍÁ Üôïìá Ç
x mol ÍH3 ö1 = 3x · ÍÁ y mol H2S ö2 = 2y · ÍÁ
Ió÷ýåé: 3x · ÍÁ + 2y · ÍÁ = 0,8 · ÍÁ Þ éó÷ýåé: 3x + 2y = 0,8 (2)
Áðü ôï óýóôçìá ôùí åîéóþóåùí (1) êáé (2) ðñïêýðôåé x = 0,2 êáé y = 0,1.
¢ñá ç ìÜæá ôçò áììùíßáò óôï ìåßãìá åßíáé m = n · Mr Þ m = 0,2 · 17 Þ m = 3,4 g.
36. Ìåßãìá ðåñéÝ÷åé ßóá mol äýï áåñßùí Á êáé  ìå ó÷åôéêÝò ìïñéáêÝò ìÜæåò ÌÁ êáé Ì áíôéóôïß÷ùò.
Íá õðïëïãßóåôå:
á. ôï ëüãï ôùí ìáæþí ôùí äýï áåñßùí óôï ìåßãìá,
â. ôï ëüãï ôùí üãêùí ôùí äýï áåñßùí óôï ìåßãìá.
ÁðÜíôçóç
¸óôù x mol A êáé x mol B.

mA x × Mr(A) Mr(A)
á. mA = x · Mr(A) êáé mB = x · Mr(B), Üñá = = .
mB x × Mr(B) Mr(B)
â. Óýìöùíá ìå ôçí õðüèåóç ôïõ Avogadro, èá Ý÷ïõí êáé ßóïõò üãêïõò.

779
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

37. Íá óõìðëçñþóåôå ôïí åðüìåíï ðßíáêá:

mol g L (STP) ìüñéá

CO2 á 44á
H2S â
NH3 ã
SO2 ä

ÁðÜíôçóç
mol g L (STP) ìüñéá

CO2 á 44á 22,4á L áNA

â â â
H2S â · 22,4 L · ÍÁ
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

34 34 34
ã ã ã
NH3 · 17 ã · ÍÁ
22,4 22,4 22,4

ä ä ä
SO2 · 64 · 22,4 L ä
ÍÁ ÍÁ ÍÁ

ÊáôáóôáôéêÞ åîßóùóç

38. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ôéìÞ ôçò ðáãêüóìéáò óôáèåñÜò ôùí áåñßùí (R).
ÁðÜíôçóç
Ìå áíôéêáôÜóôáóç óôçí êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí (pV = nRT) ôùí ôéìþí n = 1 mol óôïõò Ô0 = 273 Ê
êáé ðßåóç p0 = 1 atm (STP), Üñá V = 22,4 L, Ý÷ïõìå:
atm × L
1 · 22,4 = 1 · R · 273 Þ R = 0,082
mol × K
39. Ãéá äýï áÝñéá Á êáé  ðïõ âñßóêïíôáé óôéò ßäéåò óõíèÞêåò èåñìïêñáóßáò êáé ðßåóçò, íá äåßîåôå
VA nA
üôé ï ëüãïò ôùí üãêùí ôïõò åßíáé ßóïò ìå ôï ëüãï ôùí mol ôïõò, äçëáäÞ üôé éó÷ýåé: = .
VB nB
ÁðÜíôçóç
Åöáñìüæåôáé äýï öïñÝò ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç ôùí áåñßùí ãéá ôá áÝñéá Á êáé Â.
pVA = nART (1) êáé pV = nÂRT (2). Ìå äéáßñåóç ôùí ó÷Ýóåùí (1) êáé (2) êáôÜ ìÝëç ðñïêýðôåé ç æçôïýìåíç
ó÷Ýóç:
p × VA nA · R × T V n
= Þ A = A
p × VB nB · R × T VB nB
40. ÁÝñéï × óå äï÷åßï üãêïõ V êáé óå áðüëõôç èåñìïêñáóßá Ô áóêåß ðßåóç Ñ.

780
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

É. ÌÝóù åíüò åìâüëïõ ôåôñáðëáóéÜæïõìå ôçí ðßåóç ôïõ áåñßïõ óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá. Ï
üãêïò èá åßíáé:
á. V â. 4V ã. 2V ä. 0,25V
ÉI. ÄéðëáóéÜæïõìå ôçí áðüëõôç èåñìïêñáóßá ôïõ áåñßïõ õðü óôáèåñÞ ðßåóç. Ï üãêïò èá åßíáé:
á. 0,5V â. V ã. 2V ä. 10V
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç óå êÜèå ðåñßðôùóç.
AðÜvôçóç
É. Óýìöùíá ìå ôçí éóüèåñìç ìåôáâïëÞ (pV = p1V1), ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ä.

æV V ö
ÉÉ. Óýìöùíá ìå ôçí éóïâáñÞ ìåôáâïëÞ çç = 1 ÷÷ , ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
èT T1 ø

41. Ç ôéìÞ ôçò ðáãêüóìéáò óôáèåñÜò ôùí áåñßùí (R) åîáñôÜôáé:

á. áðü ôç èåñìïêñáóßá ôùí áåñßùí.

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

â. áðü ôïí üãêï êáé ôç èåñìïêñáóßá ôùí áåñßùí.
ã. áðü ôçí ðßåóç êáé ôïí üãêï ôùí áåñßùí.
ä. áðü ôç öýóç êÜèå áåñßïõ.
å. äåí åîáñôÜôáé áðü êáíÝíá áðü ôïõò ðáñáðÜíù ðáñÜãïíôåò.
Íá äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç.
ÁðÜíôçóç
Ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç å.
42. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå Ó ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò áí åßíáé óùóôÝò êáé ìå Ë áí åßíáé ëáíèáóìÝíåò.
1. ç ðñïóèÞêç ðïóüôçôáò äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá óå äï÷åßï óôáèåñïý üãêïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé ìï-
íïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá óå óôáèåñÞ èåñìïêñáóßá áõîÜíåé ôçí ðßåóç ðïõ áóêåßôáé óôá ôïé÷þìáôá ôïõ
äï÷åßïõ.
2. áí áõîÞóïõìå ôïí üãêï åíüò äï÷åßïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé ðïóüôçôá ïîõãüíïõ äéáôçñþíôáò ôçí ðßåóç
óôáèåñÞ, ç èåñìïêñáóßá ôïõ áåñßïõ ðáñáìÝíåé óôáèåñÞ.
Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôéò áðáíôÞóåéò óáò.
ÁðÜíôçóç
1. Ç ðñüôáóç åßíáé óùóôÞ (Ó), åöüóïí áõîÜíåôáé ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí áÝñéùí mol.
2. Ç ðñüôáóç åßíáé ëáíèáóìÝíç (Ë), óýìöùíá ìå ôçí éóïâáñÞ ìåôáâïëÞ.
43. ÁÝñéï äéï÷åôåýåôáé óå Ýíá ìðáëüíé üãêïõ 5 L êáé ðñïêáëåß áýîçóç ôçò ìÜæáò ôïõ ìðáëïíéïý êáôÜ
16 g óôïõò 32°C êáé óå ðßåóç 1 atm. Íá âñåßôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áåñßïõ.
ÁðÜíôçóç
m 16
Éó÷ýåé: pV = nRT Þ pV = RT Þ 1 · 5 = · 0,082(273 + 32) Þ Mr = 80.
Mr Mr

44. ÁÝñéï × óå äï÷åßï üãêïõ V êáé óå èåñìïêñáóßá 27°C áóêåß ðßåóç 3 atm. Ôï áÝñéï èåñìáßíåôáé
óôïõò 127°C, åíþ ï üãêïò ôïõ äï÷åßïõ äéáôçñåßôáé óôáèåñüò. Ðüóç ðßåóç áóêåß ôï áÝñéï × óôïõò
127°C;

781
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
p1 p2 3 p2
Ç ìåôáâïëÞ åßíáé éóïâáñÞò (n, V óôáèåñÜ), Üñá éó÷ýåé: = Þ = Þ P2 = 4 atm.
T1 T2 300 400
Óçìåßùóç: Ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß äýï öïñÝò ç êáôáóôáôéêÞ åîßóùóç êáé íá ãßíåôáé äéáßñåóç ôùí
äýï ó÷Ýóåùí êáôÜ ìÝëç.
45. Óå äï÷åßï üãêïõ 5,6 L êáé èåñìïêñáóßáò 57°C åéóÜãïíôáé 64 g ïîõãüíïõ (Ï2). Íá õðïëïãßóåôå
ôçí ðßåóç ðïõ áóêåß ôï ïîõãüíï óôï äï÷åßï.
ÁðÜíôçóç
m 64
Éó÷ýåé: pV = nRT Þ pV = RT Þ p · 5,6 = · 0,082(273 + 57) Þ p = 9,7 atm.
Mr 32

46. Äï÷åßï üãêïõ 56 L êáé èåñìïêñáóßáò 77°C ðåñéÝ÷åé ïñéóìÝíç ðïóüôçôá áåñßïõ × ôïõ ïðïßïõ ç
ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá åßíáé 40. Áí ôï × áóêåß ðßåóç 2 atm, íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ óôï äï÷åßï.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
m m
Éó÷ýåé: pV = nRT Þ pV = RT Þ 2 · 56 = · 0,082(273 + 77) Þ m = 156 g.
Mr 40

47. Óå äï÷åßï üãêïõ 2,8 L êáé èåñìïêñáóßáò 273°C åéóÜãïíôáé 0,5ÍÁ ìüñéá äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá.
Ðüóç ðßåóç áóêåß ôï áÝñéï óôï äï÷åßï;
ÁðÜíôçóç
0,5NA
Éó÷ýåé: pV = nRT Þ p · 2,8 = · 0,082(273 + 273) Þ p = 7,995 atm.
NA

48. Äï÷åßï Á Ý÷åé äéðëÜóéï üãêï áðü äï÷åßï Â. Óôï Á åéóÜãïíôáé 0,2 mol O2 êáé óôï  0,4 mol N2. Ná
õðïëïãßóåôå ôï ëüãï ôùí ðéÝóåùí ôùí áåñßùí óôá äýï äï÷åßá, áí áõôÜ âñßóêïíôáé óôçí ßäéá èåñìï-
êñáóßá.
AðÜvôçóç
Äï÷åßï Á: pAVA = nART Þ pA · 2V = 0,2 · R · T (1)
Äï÷åßï B: pBVB = nBRT Þ pB · V = 0,4 · R · T (2)
pA · 2V 0,2 pA 1
Aðü ôéò ó÷Ýóåéò (1) êáé (2) ðñïêýðôåé: = Þ = .
pB · V 0,4 pB 4

49. 34 g áåñßïõ ×Ç3 êáôáëáìâÜíïõí üãêï 22,4 L óå èåñìïêñáóßá 546 Ê êáé ðßåóç 4 atm. Äßíåôáé
Ár(H) = 1.
á. Ðüóá mol åßíáé ôá 34 g ôïõ áåñßïõ;
â. Ðüóç åßíáé ç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áåñßïõ;
ã. Ðüóç åßíáé ç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ óôïé÷åßïõ ×;
ÁðÜíôçóç
á. Éó÷ýåé: pV = nRT Þ 4 · 22,4 = n · 0,082 · 546 Þ n = 2 mol.

m 34
â. Éó÷ýåé: n = Þ 2= Þ Ìr = 17.
Mr Ìr

782
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ã. Éó÷ýåé: Ár(X) + 3 · Ar(H) = 17 Þ Ar(X) + 3 = 17 Þ Ar(X) = 14.

50. Íá õðïëïãßóåôå ôçí ðõêíüôçôá ôçò áììùíßáò (ÍÇ3):
á. óå STP óõíèÞêåò.
â. óå ðßåóç 2 atm êáé èåñìïêñáóßá 819°C.
ÁðÜíôçóç
17 g g
á. Ãéá m = Mr = 17 g åßíáé V = 22,4 L, Üñá ñ = Þ ñ = 0,759 .
22,4 L L
m RÔ 0,082 · 1092 g
â. pV = nRT Þ pV = RT Þ p = ñ · Þ 2 =ñ· Þ ñ = 0,379 .
Mr Mr 17 L

51. Íá õðïëïãßóåôå ôç ó÷åôéêÞ ìïñéáêÞ ìÜæá ôïõ áÝñéïõ Á, áí ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé 2 g/L óå ðßåóç
2 atm êáé èåñìïêñáóßá 546 Ê.
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

m RÔ 0,082 · 546
Éó÷ýåé: pV = nRT Þ pV = RT Þ p = ñ · Þ2 =2· Þ Mr = 44,772.
Mr Mr Ìr

52. Óå äï÷åßï üãêïõ 56 L êáé èåñìïêñáóßá 546 Ê åéóÜãïíôáé 11 g CO2, 34 g H2S êáé 56 g N2. Ðüóç ðßå-
óç áóêåß ôï ìåßãìá ôùí ôñéþí áåñßùí;
ÁðÜíôçóç
æ 11 34 56 ö
pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ pïë. · 56 = ç + + ÷ · 0,082 · 546 Þ pïë. = 2,598 atm.
è 44 34 28 ø

53. Óå äï÷åßï èåñìïêñáóßáò 57°C åéóÜãïíôáé 288 g ìåßãìáôïò ïîõãüíïõ êáé áæþôïõ, ôï ïðïßï ðåñé-
Ý÷åé ôá äýï áÝñéá óå áíáëïãßá mol 1:4 áíôéóôïß÷ùò. Áí ôï ìåßãìá áõôü áóêåß ðßåóç 20 atm, íá âñåßôå:
á. ðüóá mol áðü êÜèå áÝñéï ðåñéÝ÷åé ôï ìåßãìá.
â. ôïí üãêï ôïõ äï÷åßïõ.
ÁðÜíôçóç
¸óôù x mol O2 êáé 4x mol N2 óôï ìåßãìá. Éó÷ýåé 32x + 28 · 4x = 288 Þ x = 2.
á. 2 mol O2 êáé 8 mol N2 óôï ìåßãìá.
â. pïë. · Vïë. = nïë. · R · T Þ 20 · Vïë. = (2 + 8)0,082 · 330 Þ Vïë. = 13,553 L.

ÓõãêÝíôñùóç äéáëýìáôïò

54. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò:

á. Ç óõãêÝíôñùóç åíüò äéáëýìáôïò äåß÷íåé ôïí áñéèìü ôùí . . . . . . . . . . . . ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò ðïõ
ðåñéÝ÷ïíôáé óå . . . . . . . . . . . . äéáëýìáôïò.
â. ÄéÜëõìá 2 Ì óçìáßíåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ã. Ìå ôçí ðñïóèÞêç Þ áöáßñåóç íåñïý áðü äéÜëõìá, ç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðáñáìÝíåé
óôáèåñÞ.

783
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
á. mol, Ýíá ëßôñï.
â. üôé óå 1 L äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
ã. ðïóüôçôá ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò.
55. Óå 400 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol KOH. Íá õðïëïãßóåôå ôç
ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï (óõãêÝíôñùóç) ôïõ äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
n mol 2 mol mol
c= Þ c= Þ c = 0,5 Þ c = 0,5 M.
V L 0,4 L L

56. Óå ðüóá ãñáììÜñéá äéáëýìáôïò íéôñéêïý ïîÝïò, ðõêíüôçôáò 1,02 g/mL êáé ìïñéáêüôçôáò êáô’
üãêïí 0,2 Ì, ðåñéÝ÷ïíôáé 6,3 g ôïõ ïîÝïò;
ÁðÜíôçóç
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÄéÜëõìá 0,2 M óçìáßíåé üôé:

Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÇÍÏ3)
m g
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,02 · 1000 mL Þ m = 1020 g äéáëýìáôïò
V mL
m
(ÇÍÏ3: Mr = 63) n = Þ m = n · Mr Þ m = 0,2 · 63 Þ m = 12,6 g
Mr
óôá 1020 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 12,6 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÇÍÏ3)
ö=; » 6,3 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò
12, 6
ö = 1020 · = 510 g äéáëýìáôïò
6 ,3
57. Óå 400 g íåñïý äéáëýïíôáé 20 g õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH), ïðüôå ðñïêýðôåé äéÜëõìá ìå
ðõêíüôçôá 1,04 g/mL. Íá õðïëïãßóåôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
Èá õðïëïãßóïõìå ôç ìÜæá ôïõ äéáëýìáôïò ìå ôçí ðñïóèÞêç ôçò ìÜæáò ôçò äéáëõìÝíçò ïõóßáò óôç ìÜæá
ôïõ äéáëýôç.
Óôá 420 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 20 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÍaÏÇ)
m m 420
ñ= Þ V= Þ V= mL äéáëýìáôïò
V ñ 1,04
m 20
(ÍaÏÇ: Mr = 40) n = Þ n= Þ n = 0,5 mol
Mr 40
420
óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,5 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOÇ)
1,04
1000 mL äéáëýìáôïò » ö=;
1000 1040
ö = 0,5 · = 0,5 · = 1,238 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò
420 /1, 04 420

784
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

¢ñá ðáßñíïõìå äéÜëõìá ìå óõãêÝíôñùóç1,238 Ì.

58. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï (óõãêÝíôñùóç) åíüò äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ
íáôñßïõ, ðåñéåêôéêüôçôáò 2% êáô’ üãêï (w/v).
ÁðÜíôçóç
ÄéÜëõìá 2% w/v óçìáßíåé üôé:
2
Óôá 100 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 g Þ = 0,05 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (NaOH)
40
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 0,5 mol
¢ñá ðáßñíïõìå äéÜëõìá ìå óõãêÝíôñùóç 0,5 Ì.
59. Íá õðïëïãßóåôå ôçí % êáôÜ âÜñïò (w/w) ðåñéåêôéêüôçôá äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò (H2SO4),
ôïõ ïðïßïõ ç óõãêÝíôñùóç åßíáé 2 Ì êáé ç ðõêíüôçôÜ ôïõ åßíáé 1,1 g/mL.
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÄéÜëõìá 2 Ì óçìáßíåé:
Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 2 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (Ç2SO4)
m g
ñ= Þ m = ñ · V Þ m = 1,1 · 1000 mL Þ m = 1100 g äéáëýìáôïò
V mL
m
(Ç2SO4: Mr = 98) n = Þ m = n · Mr Þ m = 2 · 98 Þ m = 196 g
Mr
óôá 1100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 196 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (Ç2SO4)
100 g äéáëýìáôïò » ö = 17,8 g
¢ñá ðáßñíïõìå äéÜëõìá ìå ðåñéåêôéêüôçôá 17,8% w/w.
60. Óå 200 mL èáëáóóéíïý íåñïý ðåñéÝ÷ïíôáé 5,85 g êáèáñïý ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl). Íá
âñåßôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ èáëáóóéíïý íåñïý óå NaCl.
ÁðÜíôçóç
5,85
n mol 58,5 mol mol
c= Þ c= Þ c = 0,5 Þ c = 0,5 M.
V L 0,2 L L
61. Ná äéáëÝîåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç ãéá êáèåìßá áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò, äéêáéïëïãþíôáò
ôéò áðáíôÞóåéò óáò:
1. Óå äéÜëõìá õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) óõãêÝíôñùóçò 2 Ì ðñïóèÝôïõìå 400 mL Ç2Ï. Ç
óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò èá åßíáé:
á. 2 Ì, â. 4 Ì, ã. 0,5 Ì.
2. Áðü äéÜëõìá ÷ëùñéïý÷ïõ íáôñßïõ (NaCl) óõãêÝíôñùóçò 1,5 Ì áöáéñïýìå ìå åîÜôìéóç 500 mL
Ç2Ï. Ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò èá åßíáé:
á. 3 Ì, â. 1,5 Ì, ã. 0,15 Ì.
AðÜvôçóç
1. Ìå ôçí áñáßùóç, ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò ìåéþíåôáé, Üñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç ã.
2. Ìå ôç óõìðýêíùóç, ç óõãêÝíôñùóç ôïõ äéáëýìáôïò áõîÜíåôáé, Üñá ç óùóôÞ áðÜíôçóç åßíáé ç á.

785
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

62. Óå 500 mL äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò, ðåñéåêôéêüôçôáò 8% êáô’üãêï (w/v) ðñïóôßèåíôáé 100 mL
íåñïý. Íá âñåßôå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá,
â. ôç ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï (óõãêÝíôñùóç) ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò.
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí áñáßùóç éó÷ýåé: c1V1 = c2V2 Þ c1 · 0,5 = c2(0,5 + 0,1) (1)

n1 8 80 mol
Õðïëïãéóìüò c1 (H2SO4: Ìr = 98): c1 = Þ c1 = 98 Þ c1 = .
V1 0,1 98 L
80
H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: · 0,5 = c2 · 0,6 Þ c2 = 0,68 M.
98
Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 0,68 mol Þ 0,68 · 98 = 66,64 g ä. ïõóßáò
100 mL äéáëýìáôïò » ö = 6,664 g ä. ïõóßáò
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

¢ñá: á. 6,664% w/v êáé â. 0,68 M.

63. Èåñìáßíïõìå 40 mL äéáëýìáôïò íéôñéêïý íáôñßïõ óõãêÝíôñùóçò 0,4 Ì, þóðïõ íá åîáôìéóôïýí 8
mL H2O. Ðïéá èá åßíáé ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåëéêïý äéáëýìáôïò;

ÁðÜíôçóç
40 40 - 8
Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé: c1V1 = c2V2 Þ 0,4 · = c2 · Þ c2 = 0,5 M.
1000 1000
64. Áíáìåéãíýïíôáé 200 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ (NaOH) ðåñéåêôéêüôçôáò 10%
êáô’ üãêï (w/v) ìå 300 mL Üëëïõ äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ ðåñéåêôéêüôçôáò 2% êáô’
üãêï (w/v). Ná âñåßôå ãéá ôï äéÜëõìá ðïõ ðñïÝêõøå:
á. ôçí % w/v ðåñéåêôéêüôçôá,
â. ôç óõãêÝíôñùóç (ìïñéáêüôçôá êáô’ üãêï).
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: c1V1 + c2V2 = c3V3 Þ c1 · 0,2 + c2 · 0,3 = c3(0,2 + 0,3) (1)

n1 10
Õðïëïãéóìüò c1 (NaOH: Ìr = 40): c1 = Þ c1 = 40 Þ c1 = 2,5 mol .
V1 0,1 L

n2 2 mol
Õðïëïãéóìüò c2: c2 = Þ c2 = 40 Þ c1 = 0,5 .
V2 0,1 L
H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: 2,5 · 0,2 + 0,5 · 0,3 = c3 · 0,5 Þ c3 = 1,3 M.
Óôá 1000 mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 1,3 mol Þ 1,3 · 40 = 52 g ä. ïõóßáò
100 mL äéáëýìáôïò » ö= 5,2 g ä. ïõóßáò
¢ñá: á. 5,2% w/v êáé â. 1,3 M.
65. Óå 540 g äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò, ðåñéåêôéêüôçôáò 9,8% w/v êáé ðõêíüôçôáò 1,08 g/mL, ðñï-
óôßèåíôáé 4,5 L Üëëïõ äéáëýìáôïò èåééêïý ïîÝïò óõãêÝíôñùóçò 2 Ì. Íá âñåßôå ôç óõãêÝíôñùóç ôïõ
ôåëéêïý äéáëýìáôïò.

786
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

AðÜvôçóç
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
540
1,08
c1V1 + c2V2 = c3V3 Þ c1 · + 2 · 4,5 = c3(0,5 + 4,5) (1)
1000
9,8
n 98 Þ c1 = 1 mol.
Õðïëïãéóìüò c1 (H2SO4: Ìr = 98): c1 = 1 Þ c1 =
V1 0,1 L
H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: 1 · 0,5 + 9 = c3 · 5 Þ c3 = 1,9 M ç æçôïýìåíç óõãêÝíôñùóç.

66. Ðüóá ëßôñá äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ 0,1 Ì ðñÝðåé íá áíáìåé÷èïýí ìå 3 L äéáëýìáôïò õäñï-
÷ëùñßïõ 0,3 Ì ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá õäñï÷ëùñßïõ 0,15 Ì;
ÁðÜíôçóç

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé:
c1V1 + c2V2 = c3V3 Þ 0,1 · V1 + 0,3 · 3 = 1,5(V1 + 3) Þ V1 = 9 L
67. Óå ðïéá áíáëïãßá üãêùí ðñÝðåé íá áíáìåé÷èïýí äýï äéáëýìáôá õäñï÷ëùñßïõ, ôï Ýíá óõãêÝíôñù-
óçò 2 Ì êáé ôï Üëëï ðåñéåêôéêüôçôáò 3,65% w/v, ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá óõãêÝíôñùóçò 1,4 Ì;
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôçí áíÜìåéîç éó÷ýåé: c1V1 + c2V2 = c3V3 Þ 2 · V1 + c2V2 = 1,4(V1 + V2) (1)
3,65
n2 36,5 mol
Õðïëïãéóìüò c2 (HCl: Ìr = 36,5): c2 = Þ c2 = Þ c2 = 1 .
V2 0,1 L
H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: 2 · V1 + 1 · V2 = 1,4(V1 + V2) Þ 2 · V1 + V2 = 1,4 · V1 + 1,4 · V2 Þ
V 2
0,6 · V1 = 0,4 · V2 Þ 3 · V1 = 2 · V2 Þ 1 = ç æçôïýìåíç áíáëïãßá üãêùí
V2 3

68. Ðüóá mL íåñïý ðñÝðåé íá åîáôìéóèïýí áðü 800 mL äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ, ðåñéå-
êôéêüôçôáò 10% w/w êáé ðõêíüôçôáò 1,05 g/mL, ãéá íá ðñïêýøåé äéÜëõìá ìå óõãêÝíôñùóç 2 Ì;
ÁðÜíôçóç
Ãéá ôç óõìðýêíùóç éó÷ýåé: c1V1 = c2V2 Þ c1 · 0,8 = 2(0,8 - Víåñïý) (1)
Õðïëïãéóìüò c1:
Ðåñéåêôéêüôçôá 10% w/w óçìáßíåé üôé:
Óôá 100 g äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé 10 g äéáëõìÝíçò ïõóßáò (ÊÏÇ)
m m 100
ñ= Þ V= Þ V= mL äéáëýìáôïò
V ñ 1,05
m 10
(KÏÇ: Mr = 40) n = Þ n= mol
Mr 56
100 10
¢ñá óôá mL äéáëýìáôïò ðåñéÝ÷ïíôáé mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò (KOÇ)
1,05 56
1000 mL äéáëýìáôïò » ö = 1,875 mol äéáëõìÝíçò ïõóßáò

787
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ïðüôå c1 = 1,875 M.
H ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé: 1,875 · 0,8 = 2(0,8 - Víåñïý) Þ Víåñïý = 0,05 L.
¢ñá ðñÝðåé íá åîáôìéóôïýí 50 mL íåñïý.

Óôïé÷åéïìåôñéêïß õðïëïãéóìïß

69. Ðüóá mol áíèñáêéêïý áóâåóôßïõ ðñÝðåé íá áíôéäñÜóïõí ìå äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò, ãéá íá
åêëõèïýí 4,48 L áåñßïõ ìåôñçìÝíá óå STP óõíèÞêåò; Ðüóá ãñáììÜñéá èåééêïý áóâåóôßïõ ó÷çìáôß-
æïíôáé óõã÷ñüíùò;
ÁðÜíôçóç
CaCO3 + H2SO4 ® CaSO4 + CO2 + H2O
1 mol 1 mol 22,4 L (STP)
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ö1 = ; ö2 = ; 4,48 L
ö1 = 0,2 mol CaCO3
ö2 = 0,2 mol CaSO4 Þ 0,2 · 136 = 27,2 g CaSO4.
70. Æçôåßôáé ï üãêïò ôçò áììùíßáò ðïõ ðáñÜãåôáé óå èåñìïêñáóßá 57°C êáé ðßåóç 1,5 atm, üôáí
áíôéäñÜóïõí 0,1 mol ÷ëùñéïý÷ïõ áììùíßïõ ìå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò õäñïîåéäßïõ ôïõ íáôñßïõ.
ÁðÜíôçóç
NH4Cl + NaOH ® NH3­ + H2O + NaCl
1 mol 1 mol
0,1 mol ö1 = 0,1 mol
ÍÇ3: éó÷ýåé PV = nRT Þ 1,5 · V = 0,1 · 0,082(273 + 57) Þ V = 1,8 L.
71. Ðüóá ëßôñá õäñüèåéïõ (ìåôñçìÝíá óå STP) èá ó÷çìáôéóôïýí, áí áíôéäñÜóïõí ìå ðåñßóóåéá äéá-
ëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ, 20 g ïñõêôïý ðïõ ðåñéÝ÷åé 88% êáôÜ âÜñïò (w/w) èåéïý÷ï óßäçñï (ÉÉ); Ôá
õðüëïéðá óõóôáôéêÜ ôïõ ïñõêôïý äåí áíôéäñïýí ìå ôï õäñï÷ëþñéï.
ÁðÜíôçóç
FeS + HCl ® FeCl + H2S­
56 g åêëýïõí 22,4 L (STP)
88
· 20 g » ö 1 = 4,48 L
100
72. Ðüóá ãñáììÜñéá áêÜèáñôïõ øåõäÜñãõñïõ, ðåñéåêôéêüôçôáò 85% óå êáèáñü øåõäÜñãõñï
ðñÝðåé íá áíôéäñÜóïõí ìå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ, ãéá íá ðáñá÷èïýí 984 cm3
õäñïãüíïõ, ìåôñçìÝíá óå èåñìïêñáóßá 27°C êáé ðßåóç 3 atm;
ÁðÜíôçóç
Zn + 2HCl ® ZnCl2 + H2­
Ç2: éó÷ýåé PV = nRT Þ 3 · 0,984 = n · 0,082 · 300 Þ n = 0,12 mol åêëýïíôáé.
1 mol Zn üôáí áíôéäñÜ åêëýïíôáé 1 mol H2
ö = 0,12 mol Zn » 0,12 mol Ç 2

788
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁíôÝäñáóáí 0,12 mol Þ 0,12 · 65 = 7,8 g êáèáñïý Zn.

Óôá 100 g áêÜèáñôïõ Zn ðåñéÝ÷ïíôáé 85 g êáèáñïý Zn
ö = 9,18 g » 7,8 g êáèáñïý Zn
73. Ðüóá ëßôñá äéáëýìáôïò õäñï÷ëùñßïõ 2 Ì áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå 21,2 g áíèñáêéêïý íáôñßïõ;
AðÜvôçóç
Na2CO3 + 2HCl ® 2NaCl + CO2 ­ + H2O
1 mol = 106 g ìå 2 mol
21,2 g ö = 0,4 mol
Éó÷ýåé: nHCl = c · V Þ 0,4 = 2 · V Þ V = 0,2 L äéáëýìáôïò.
74. Ôï ãáóôñéêü õãñü áóèåíïýò ðïõ ðÜó÷åé áðü Ýëêïò ôïõ äùäåêáäÜêôõëïõ Ý÷åé óõãêÝíôñùóç
õäñï÷ëùñßïõ 0,05 Ì. Áí õðïôåèåß üôé ìÝóá óôï óôïìÜ÷é åéóÝñ÷ïíôáé 3 L ãáóôñéêïý õãñïý ôçí çìÝ-
ñá, ðüóá ãñáììÜñéá õäñïîåéäßïõ ôïõ áñãéëßïõ áðáéôïýíôáé çìåñçóßùò ãéá ôçí åîïõäåôÝñùóç ôïõ
ïîÝïò;

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

ÁðÜíôçóç
Al(OH)3 + 3HCl ® AlCl3 + 3H2O
Aíôéäñïýí n = c · V = 0,05 · 3 = 0,15 mol ÇCl.
1 mol Al(OH)3 áíôéäñÜ ìå 3 mol ÇCl
ö = 0,05 mol » 0,15 mol HCl
Áðáéôïýíôáé 0,05 mol Al(OH)3 Þ 0,05 · 78 = 3,9 g çìåñçóßùò.
75. Ðüóá ãñáììÜñéá õäñï÷ëùñßïõ èá ðáñá÷èïýí, áí åðéäñÜóïõí 44,8 L õäñïãüíïõ (ìåôñçìÝíá
óå STP óõíèÞêåò) óå 150 g ÷ëùñßïõ, óôéò êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò;
ÁðÜíôçóç
H2 + Cl2 ® 2ÇCl
1 mol ìå 1 mol
V 44 , 8
H2: n = Þ n= Þ n = 2 mol.
22,4 22, 4
m 150
Cl2: n = Þ n= Þ n = 2,11 mol.
Mr 71
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 1 mol H2 áíôéäñÜ ìå 1 mol Cl2
2 mol » ö = 2 mol < 2,11 mol
¢ñá õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá Cl2.
Óôïé÷åéïìåôñéêüò õðïëïãéóìüò:
1 mol H2 áíôéäñÜ ìå 1 mol Cl2 êáé ðñïêýðôïõí 2 mol HCl
2 mol Ç2 » ö = 2 mol » ö = 4 mol
ÅðïìÝíùò ðáñÜãïíôáé 4 mol HCl Þ 4 · 36,5 = 146 g HCl.
76. ÊáôÜ ôçí êáýóç ôïõ èåßïõ ó÷çìáôßæåôáé äéïîåßäéï ôïõ èåßïõ. Ðüóá mol äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ èá
ðáñá÷èïýí, áí ðñïóðáèÞóïõìå íá êÜøïõìå 3,2 kg èåßïõ ìå 1,12 m3 ïîõãüíïõ ìåôñçìÝíá óå STP
óõíèÞêåò;

789
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÁðÜíôçóç
S + O2 ® SO2
1 mol ìå 1 mol
m 3200
S: n = Þ n= Þ n = 100 mol.
Mr 32
V 1120
O2: n = Þ n= Þ n = 50 mol.
22,4 22, 4
¸ëåã÷ïò ðåñßóóåéáò: 1 mol S áíôéäñÜ ìå 1 mol O2
100 mol S » ö = 100 mol > 50 mol
¢ñá, õðÜñ÷åé ðåñßóóåéá S.
1 mol S áíôéäñÜ ìå 1 mol O2 êáé ðñïêýðôåé 1 mol SÏ2
ö = 50 mol » 50 mol O2 » ö = 50 mol
¢ñá, ðáñÜãïíôáé 50 mol SO2.
Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

77. 2,4 g ìáãíçóßïõ áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå áñáéü äéÜëõìá èåééêïý ïîÝïò. Ôï áÝñéï ðïõ ðáñÜãåôáé
áíôéäñÜ ìå âñüìéï, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé íÝï áÝñéï, ðïõ äéáâéâÜæåôáé óå ðåñßóóåéá äéáëýìáôïò íé-
ôñéêïý áñãýñïõ. Íá õðïëïãßóåôå ôç ìÜæá ôïõ éæÞìáôïò ðïõ ðáñÜãåôáé.
ÁðÜíôçóç
2, 4
Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå 2,4 g Þ = 0 , 1 mol Ìg.
24
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:
Ìg + H2SO4 ® MgSO4 + H2 ­
1 mol äßíåé 1 mol
0,1 mol » ö = 0,1 mol
H2 + Br2 ® 2HBr
1 mol äßíåé 2 mol
0,4 mol » ö = 0,4 mol
HBr + AgNO3 ® AgBr ¯ + HNO3
1 mol äßíåé 1 mol
0,4 mol » ö = 0,4 mol

ÅðïìÝíùò ó÷çìáôßóôçêáí 0,4 mol Þ 0,4 · 188 = 37,6 g éæÞìáôïò AgBr.

78. 10 g áíèñáêéêïý Üëáôïò åíüò ìåôÜëëïõ Ì ìå áñéèìü ïîåßäùóçò 2+, áíôéäñïýí ðëÞñùò ìå äéÜ-
ëõìá õäñï÷ëùñßïõ. Ãéá ôçí ðëÞñç åîïõäåôÝñùóç ôïõ áåñßïõ ðïõ ðáñÜãåôáé áðáéôåßôáé äéÜëõìá
ðïõ ðåñéÝ÷åé 11,2 g õäñïîåéäßïõ ôïõ êáëßïõ. Íá âñåßôå ôç ó÷åôéêÞ áôïìéêÞ ìÜæá ôïõ Ì.
AðÜvôçóç
10
¸óôù x mol MCO3. Éó÷ýåé: x = (1)
Mr
ÃñÜöïõìå ôéò äéáäï÷éêÝò áíôéäñÜóåéò:

790
 ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ, ÅÑÙÔÇÓÅÙÍ ÅÐÁÍÁËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÓÊÇÓÅÙÍ-ÐÑÏÂËÇÌÁÔÙÍ Ó×ÏËÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÌCO3 + 2HCl ® MCl2 + CO2 ­ + H2O

1 mol äßíåé 1 mol
x mol » ö = x mol
CO2 + 2KOH ® K2CO3 + H2O
1 mol ìå 2 mol
x mol » ö = x mol

11, 2
Ió÷ýåé: 2x = Þ x = 0,1 mol.
56
10
Ç ó÷Ýóç (1) ãßíåôáé 0,1 = Þ Mr = 100 Þ Ár + 1 · 12 + 3 · 12 = 100 Þ Ar + 60 = 100 Þ Ár = 40.
Mr

Απαντήσεις σχολικού βιβλίου

791
 ÐÉÍÁÊÁÓ Ó×ÅÔÉÊÙÍ ÁÔÏÌÉÊÙÍ ÌÁÆÙÍ (Ar)
(Ãéá ôïõò õðïëïãéóìïýò óôéò áóêÞóåéò)
Óôïé÷åßï Óýìâïëï Ár
¢æùôï N 14
¢íèñáêáò C 12
Áíôéìüíéï Sb 122
Áñãßëéï Al 27
Áñãü Ar 40
¢ñãõñïò Ag 108
Áñóåíéêü As 75
ÁóâÝóôéï Ca 40
ÂÜñéï Ba 137
Âüñéï B 11
Âñüìéï Br 80
¹ëéï He 4
Èåßï S 32
Éþäéï I 127
ÊÜëéï K 39
Êáóóßôåñïò Sn 119
ÌáããÜíéï Mn 55
ÌáãíÞóéï Mg 24
Ìüëõâäïò Pb 207
ÍÜôñéï Na 23
ÍÝïí Ne 20
ÍéêÝëéï Ni 59
Ïîõãüíï O 16
Ðõñßôéï Si 28
Óßäçñïò Fe 56
ÕäñÜñãõñïò Hg 200
Õäñïãüíï H 1
Öèüñéï F 19
Öùóöüñïò P 31
×áëêüò Cu 63,5
×ëþñéï Cl 35,5
×ñþìéï Cr 52
ØåõäÜñãõñïò Zn 65
 ÐÉÍÁÊÁÓ Ó×ÅÔÉÊÙÍ ÁÔÏÌÉÊÙÍ ÌÁÆÙÍ (Ar)
ÌÅ ÔÅÓÓÅÑÁ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ØÇÖÉÁ
(Ç óýãêñéóç Ýãéíå ìå âÜóç ôï éóüôïðï 12C ðïõ Ý÷åé Ar = 12 áêñéâþò)
Æ ¼íïìá Óýìâïëï Á r Z ¼íïìá Óýìâïëï Á
r

1 Yäñïãüíï Ç 1,008 53 Éþäéï I 126,9

2 ¹ëéï He 4,003 54 ÎÝíï Xe 131,3
3 Ëßèéï Li 6,941 55 Êáßóéï Cs 132,9
4 Âçñýëëéï Be 9,012 56 ÂÜñéï Ba 137,3
5 Âüñéï  10,81 57 ËáíèÜíéï La 138,9
6 ¢íèñáêáò C 12,01 58 ÄçìÞôñéï Ce 140,1
7 ¢æùôï N 14,01 59 Ðñáóéíïìýäéï Pr 140,9
8 Ïîõãüíï O 16,00 60 Íåïäýìéï Nd 144,2
9 Öèüñéï F 19,00 61 ÐñïìÞèåéï Pm
145
144,9
10 ÍÝï Ne 20,18 62 ÓáìÜñéï Sm 150,4
11 ÍÜôñéï Na 22,99 63 Åõñþðéï Eu 152,0
12 ÌáãíÞóéï Mg 24,31 64 Ãáäïëßíéï Gd 157,3
13 Áñãßëéï (Áëïõìßíéï) Al 26,98 65 ÔÝñâéï Tb 158,9
14 Ðõñßôéï Si 28,09 66 Äõóðñüóéï Dy 162,5
15 Öþóöïñïò P 30,97 67 ¼ëìéï Ho 164,9
16 Èåßï S 32,07 68 ¸ñâéï Er 167,3
17 ×ëþñéï Cl 35,45 69 Èïýëéï Tm 168,9
18 Áñãü Ar 39,95 70 ÕôôÝñâéï Yb 173,0
19 ÊÜëéï K 39,10 71 ËïõôÞôéï Lu 175,0
20 ÁóâÝóôéï Ca 40,08 72 ¢öíéï Hf 178,5
21 ÓêÜíäéï Sc 44,96 73 ÔáíôÜëéï Ta 180,9
22 ÔéôÜíéï Ti 47,88 74 ÂïëöñÜìéï
23 ÂáíÜäéï V 50,94 (ÔïõãêóôÝíéï) W 183,9
24 ×ñþìéï Cr 52,00 75 ÑÞíéï Re 186,2
25 ÌáããÜíéï Mn 54,94 76 ¼óìéï Os 190,2
26 Óßäçñïò Fe 55,85 77 Éñßäéï Ir 192,2
27 ÊïâÜëôéï Co 58,93 78 Ëåõêü÷ñõóïò Pt 195,1
28 ÍéêÝëéï Ni 58,69 79 ×ñõóüò Au 197,0
29 ×áëêüò Cu 63,55 80 ÕäñÜñãõñïò Hg 200,6
30 ØåõäÜñãõñïò Zn 65,39 81 ÈÜëëéï Tl 204,4
31 ÃÜëëéï Ga 69,72 82 Ìüëõâäïò Pb 207,2
32 ÃåñìÜíéï Ge 72,59 83 Âéóìïýèéï Bi 209,0
33 Áñóåíéêü As 74,92 84 Ðïëþíéï Po
210
210,0
34 ÓåëÞíéï Se 78,96 85 ¢óôáôï At 210
210,0
35 Âñüìéï Br 79,90 86 Ñáäüíéï Rn
222
22,0
36 Êñõðôü Kr 83,80 87 ÖñÜãêéï Fr 223
223,0
37 Ñïõâßäéï Rb 85,47 88 ÑÜäéï Ra
226
226,0
38 Óôñüíôéï Sr 87,62 89 Áêôßíéï Ac
227
227,0
39 ¾ôôñéï Y 88,91 90 Èüñéï Th 232,0
40 Æéñêüíéï Zr 91,22 91 Ðñùôáêôßíéï Pa
231
231,0
41 Íéüâéï Nb 92,21 92 ÏõñÜíéï U 238,0
42 Ìïëõâäáßíéï Mo 95,94 93 Ðïóåéäþíéï
43 Ôå÷íÞôéï Tc
99
98,91 (Íåðôïýíéï) Np
237
237,0
44 ÑïõèÞíéï Ru 101,1 94 Ðëïõôþíéï Pu 239
239,1
45 Ñüäéï Rh 102,9 95 Áìåñßêéï Am
243
243,1
46 ÐáëëÜäéï Pd 106,4 96 Êéïýñéï Cm
247
247,1
47 ¢ñãõñïò Ag 107,9 97 ÌðåñêÝëéï Bk 247
247,1
48 ÊÜäìéï Cd 112,4 98 Êáëéöüñíéï Cf 252
252,1
49 ºíäéï In 114,8 99 ÁúíóôáÀíéï Es 252
252,1
50 Êáóóßôåñïò Sn 118,7 100 ÖÝñìéï Fm
257
257,1
51 Áíôéìüíéï Sb 121,8 101 ÌåíôåëÝâéï Md
256
256,1
52 Ôåëëïýñéï Te 127,6 102 ÍïìðÝëéï No 259
259,1
 ÐÉÍÁÊÁÓ Ó×ÅÔÉÊÙÍ ÁÔÏÌÉÊÙÍ ÌÁÆÙÍ (Ar)
ÌÅ ÔÅÓÓÅÑÁ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ØÇÖÉÁ
(Ìå áëöáâçôéêÞ óåéñÜ ôùí óôïé÷åßùí)
Æ ¼íïìá Óýìâïëï Ár Z ¼íïìá Óýìâïëï Ár

7 ¢æùôï Í 14,01 42 Ìïëõâäáßíéï Mo 95,94

99 ÁúíóôÜúíéï Es 252,1 82 Ìüëõâäïò Pb 207,2
247
89 Áêôßíéï Ac 227,0 97 ÌðåñêÝëéï Bk 247,1
95 Áìåñßêéï Am 243,1 11 ÍÜôñéï Na 22,99
6 ¢íèñáêáò C 12,01 10 ÍÝï Ne 20,18
51 Áíôéìüíéï Sb 121,8 60 Íåïäýìéï Nd 144,2
13 Áñãßëéï (Áëïõìßíéï) Al 26,98 28 ÍéêÝëéï Ni 58,69
18 Áñãü Ar 39,95 41 Íéüâéï Nb 92,21
259
47 ¢ñãõñïò Ag 107,9 61 ÍïìðÝëéï No 259,1
33 Áñóåíéêü As 74,92 54 ÎÝíï Xe 131,3
20 ÁóâÝóôéï Ca 40,08 67 ¼ëìéï Ho 164,9
85 ¢óôáôï At 210,0 8 Ïîõãüíï O 16,00
72 ¢öíéï Hf 178,5 76 ¼óìéï Os 190,2
74 ÂïëöñÜìéï W 183,9 92 ÏõñÜíéï U 238,0
(ÔïõãêóôÝíéï) 46 ÐáëëÜäéï Pd 106,4
239
23 ÂáíÜäéï V 50,94 94 Ðëïõôþíéï Pu 239,1
210
56 ÂÜñéï Ba 137,3 84 Ðïëþíéï Po 210,0
4 Âçñýëëéï Be 9,012 93 Ðïóåéäþíéï
237
83 Âéóìïýèéï Bi 209,0 (Íåðôïýíéï) Np 237,0
5 Âüñéï B 10,81 59 Ðñáóéíïìýäéï Pr 140,9
145
35 Âñüìéï Br 79,90 61 ÐñïìÞèåéï Pm 144,9
231
64 Ãáäïëßíéï Gd 157,3 91 Ðñùôáêôßíéï Pa 231,0
31 ÃÜëëéï Ga 69,72 14 Ðõñßôéï Si 28,09
226
32 ÃåñìÜíéï Ge 72,59 88 ÑÜäéï Ra 226,0
222
58 ÄçìÞôñéï Ce 140,1 86 Ñáäüíéï Rn 222,0
66 Äõóðñüóéï Dy 162,5 75 ÑÞíéï Re 186,2
68 ¸ñâéï Er 167,3 45 Ñüäéï Rh 102,9
63 Åõñþðéï Eu 152,0 37 Ñïõâßäéï Rb 85,47
40 Æéñêüíéï Zr 91,22 44 ÑïõèÞíéï Ru 101,1
2 ¹ëéï He 4,003 62 ÓáìÜñéï Sm 150,4
81 ÈÜëëéï Tl 204,4 34 ÓåëÞíéï Se 78,96
16 Èåßï S 32,07 26 Óßäçñïò Fe 55,85
90 Èüñéï Th 232,0 21 ÓêÜíäéï Sc 44,96
69 Èïýëéï Tm 168,9 38 Óôñüíôéï Sr 87,62
49 ºíäéï In 114,8 65 ÔÝñâéï Tb 158,9
77 Éñßäéï Ir 192,2 73 ÔáíôÜëéï Ta 180,9
53 Éþäéï I 126,9 52 Ôåëëïýñéï Te 127,6
99
48 ÊÜäìéï Cd 112,4 43 Ôå÷íÞôéï Tc 98,91
55 Êáßóéï Cs 132,9 22 ÔéôÜíéï Ti 47,88
19 ÊÜëéï Ê 91,22 80 ÕäñÜñãõñïò Hg 200,6
98 Êáëéöüñíéï Cf 252,1 1 Yäñïãüíï H 1,008
50 Êáóóßôåñïò Sn 118,7 70 ÕôôÝñâéï Yb 173,0
247
96 Êéïýñéï Cm 247,1 39 ¾ôôñéï Y 88,91
257
27 ÊïâÜëôéï Co 58,93 100 ÖÝñìéï Fm 257,1
36 Êñõðôü Kr 83,80 9 Öèüñéï F 19,00
223
57 ËáíèÜíéï La 138,9 87 ÖñÜãêéï Fr 223,0
78 Ëåõêü÷ñõóïò Pt 195,1 15 Öþóöïñïò P 30,97
3 Ëßèéï Li 6,941 29 ×áëêüò Cu 63,55
71 ËïõôÞôéï Lu 175,0 17 ×ëþñéï Cl 35,45
25 ÌáããÜíéï Mn 54,94 79 ×ñõóüò Au 197,0
12 ÌáãíÞóéï Mg 24,31 24 ×ñþìéï Cr 52,00
101 ÌåíôåëÝâéï 256
Md 256,1 30 ØåõäÜñãõñïò Zn 65,39
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

H Περιοδικός πίνακας He
1
1 των χημικών στοιχείων 2
Li Be B C N O F Ne
2
3 4 5 6 7 8 9 10
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3 IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB
11 12 13 14 15 16 17 18

4
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
5
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

6
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
55 56 57-71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Nh Nh Nh
Fl Μc Lv Nh
Ts Og
7
87 88 89-103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 113 116
113 115 113 117
113 118

La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
 Χ Α ΡΆ Λ Α Μ Π Ο Σ Π Α Π Α Θ Ε ΟΔ Ώ Ρ ΟΥ

ISBN: 9789601659206 ISBN: 9789601659213

Φυσική Α΄ Γενικού Λυκείου

Σε κάθε κεφάλαιο περιέχουν: Επίσης, περιλαμβάνουν:

• θεωρία με μορφή ερωτήσεων,
ώστε ο μαθητής να επικεντρώνεται
στο συγκεκριμένο θέμα
• παρατηρήσεις που βοηθούν τον μα-
θητή να κατανοήσει βασικά σημεία
και να αποφύγει τυχόν «παγίδες»
• βασικές ασκήσεις υποδειγματικά
λυμένες
• ερωτήσεις που καλύπτουν όλο
το φάσμα της διδακτέας ύλης
• ασκήσεις και προβλήματα
προς λύση
• κριτήρια αξιολόγησης.
• επιλεγμένα θέματα Δ από
την Τράπεζα θεμάτων
• τυπολόγια
• επαναληπτικά κριτήρια
αξιολόγησης
• απαντήσεις – λύσεις στις
ερωτήσεις και τις ασκήσεις
του βιβλίου.
ISBN: 9789601648149 ISBN: 9789601665931

Ξενοφώντος Ελληνικά
Θουκυδίδου Ιστορίαι - Βιβλίο Γ΄ (Κερκυραϊκά)

Τα βιβλία αναλύουν τα αποσπάσματα που περιλαμβάνονται

στη διδακτέα ύλη των Αρχαίων ελληνικών στην Α΄ Λυκείου.

Σε κάθε ενότητα περιέχουν: Επίσης περιλαμβάνουν:

• κείμενο και μετάφραση • απαντήσεις σε όλες τις
σε αντιστοίχιση ασκήσεις των αντίστοιχων
• πλήρη γραμματική και ενοτήτων του σχολικού βιβλίου
λεξιλογική ανάλυση • πλήρη κριτήρια αξιολόγησης
• αναλυτική σύνταξη με επιλεγμένα θέματα από
• χρονικές και εγκλιτικές την Τράπεζα θεμάτων.
αντικαταστάσεις
• περιληπτική απόδοση
του κειμένου
• ερμηνευτική ανάλυση
• συμπληρωματικές ασκήσεις.