28.02.

2024

SU YÖNETİMİ VE SU EĞİTİM İÇERİĞİ

SUYUN ÖNEMİ

VERİMLİLİĞİ
SUYUN CEVRE İLE İLİŞKİSİ, SU KITLIĞI
SU VERİMLİLİĞİ
SU VERİMLİLİĞİ SEFERBERLİĞİ
SANAYİDE SU KULLANIMI
ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ UYGULAMALARI
SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM & TÜKETİM

Elif ODABAŞ HULİSİOĞLU İkinci Oturum

SU AYAK İZİ KAVRAMI
Çevre Yüksek Mühendisi / Sürdürebilirlik Uzmanı SANAL SU KAVRAMI
SU AYAK İZİ HESAPLAMA VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

SUYUN ÖNEMİ
 Gıda güvenliği
 Enerji güvenliği
 Sağlık
 Ekonomi
 Bütün sektörlerde su vazgeçilmez bir doğal kaynaktır
Temiz su hayattır,  Suya bağımı olmayan herhangi bir canlı türü söz konusu
sağlıktır, değildir
besindir,  Kayaçlar gibi cansız yaşam için de su çok önemlidir.
üretimdir,
hoş vakit geçirme imkanı ve
enerjidir...

Dünyadaki Suyun Dağılımı

1
 28.02.2024

2012 2023
HANEHALKI

SEKTÖRLERE GÖRE SU
HANEHALKI
11%
16%

KULLANIMI SANAYİ
15%

SANAYİ
20%

SULAMA
64%
SULAMA
74%

TOPLAM: 56 MİLYAR M3 Ülkemizin teknik ve ekonomik su rezervi

TOPLAM: 112 MİLYAR M3

ÜLKEMİZDE SU STRESİ SEVİYESİ

“Falkenmark İndeksi” olarak ifade edilen eşik değerler, su kaynakları

üzerindeki baskıyı tanımlayan ve sıkça kullanılan bir indekstir.

FALKENMARK İNDEKSİ’NE GÖRE HAVZALAR SU STRESİ

Tablo. Bölgesel Falkenmark Göstergeleri (2015)

2
 28.02.2024

GELENEKSEL – MODERN YAKLAŞIMLAR

SU VERİMLİLİĞİ NEDİR ?

Sürdürülebilir refahın temini,

Koruma ve kullanma dengesinin gözetilmesi,
Gelecek nesillere gururlu bir miras bırakabilmek
adına
sıfır kayıp ilkesiyle
Aynı miktar su ile daha fazla fayda sağlanması

3
 28.02.2024

KENTSEL SU VERİMLİLİĞİ
YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER
Su Kayıplarının Önlenmesi Su Verimli Kentler Çalışması

TARIMSAL SU VERİMLİLİĞİ BİREYSEL SU VERİMLİLİĞİ

Kamu Binalarında Su Verimliliği

• Basınçlı sulama sistemi oranı %33
• Çiftçilere tarla içi sulama sistemlerinde %50 hibe desteği Birimleri kuruluyor !
• Suyu merkeze alan Tarım Kanunu düzenlemesi • Bakanlıklar (merkez ve taşra birimleri)
• Çiftçiye Eğitim
• Valilikler
• Belediyeler

4
 28.02.2024

BİREYSEL SU VERİMLİLİĞİ BİREYSEL SU VERİMLİLİĞİ

Su verimliliğini sağlamak adına 3 önemli strateji uygulanmalıdır.

ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ
AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI EYLEM PLANI – TÜRKİYE
Sanayide Su Verimliliği - Uluslararası Referanslarımız Hedef 2: Yeşil ve döngüsel bir ekonomi

• Ulusal Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Eylem Planı hazırlanması

• Arıtılmış atık suların kullanımının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması
• “Su Yeniden Kullanım Ulusal Master Planı” hazırlanması
• Sektörel Su Tahsis Planları ışığında “su ayak izi rehber doküman” hazırlanması

ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ

Ülkemizde Sanayi Sektörlerinde Su Kullanımı

HEDEF

Sanayide temiz üretim

tekniklerinin ve suverimliliği
tedbirlerinin uygulanmasıyla
%50’ye varan oranlarda su
kazanımı sağlanması

5
 28.02.2024

ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ REHBERLERİ

ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ STRATEJİLERİMİZ & EYLEMLERİMİZ

152 REHBER DOKÜMAN

Su Verimliliği Resmi internet
sitesinde
yayınlanmıştır.
www.suverimliligi.gov.tr

ENDÜSTRİYEL SU VERİMLİLİĞİ

Türkiye “su azlığı” çeken bir ülke olup, gelecekte “su fakiri” olma tehlikesi altındadır
Dolayısıyla ülkemizde su kaynaklarının yönetiminde sürdürülebilir su politikalarının
geliştirilmesi için önemli adımlar atılması gerekmektedir.

SU GERİ
Hem su kıtlığı hem de su değerlerin zararları açısından
artan su stresi, bizleri
İletmektedir
KAZANIMI

Atık suların geri kazanılmasının birçok avantaj

sağlar;

Doğal su
Kontrollü bir
Doğal su Doğal kaynakların kaynaklarına
Sürdürülebilir bir Su maliyetlerini işletmeyle, en
kaynaklarının yenilenebilmesi verilen kirletici
kaynak oluşturur azaltır güvenli su
korunumu sağlar için süreç sağlar emisyonunu
kaynağıdır
düşürür

SU GERİ KAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

6
 28.02.2024

WHO atık suyun yeniden

Nüfus kullanılmasının zorunluluk haline
güvenliği
getiren nedenleri şöyle sıralamıştır
Gıda
Su kıtlığı güvenliği

Geri Atık
kazanımın sulardan
kaynak doğan
değerinin çevre
tanınması kirliliği

SU GERİ KAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

GRİ SU KAYNAKLARI
Küvet

Düşük Kirli Su Duş

Genellikle evsel atık suyun %
50 ile 80’i gri sudan oluşuyor.
Lavobo
Gri Su
Gri su geri kazanım
Çamaşır
Makinesi sistemleriyle, konutlarda % 50
su tasarrufu sağlanabiliyor.
Yüksek Kirli Su Mutfak

Bulaşık
Makinesi

SU GERİ KAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

• Konvansiyonel
• Ters Ozmoz (RO)
Filtrasyon Prosesleri
• Membran
Filtrasyonu
• Nanofiltrasyon

SU GERİ
Atık suyun tekrar kullanılmasının başarılı bir
şekilde geliştirilmesi, atık su geri kazanım
teknolojisinin gelişimine bağlı olan arıtılmış
KAZANIM TEKNOLOJİLERİ
atıksuyun kalitesi ile yakından ilişkilidir.

• İleri Oksidasyon • Dezenfeksiyon

ENDÜSTRİYEL ATIKSU
GERİKAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

7
 28.02.2024

DÜNYADAKİ GENEL DURUM

TÜRKİYE’DE SU GERİ
KAZANIM UYGULAMASI

Evsel Atıksu Geri kazanımı

Endüstriyel Atıksu Geri

Kazanımı

EVSEL ATIKSULARIN GERİ KAZANIMININ

KULLANIM ALANLARI: Konya Belediyesi Atıksu
.
Arıtma Tesisi,
Antalya Belek otellere hizmet veren 200.000 m3 /gün atıksu arıtılmakta
bölgesel AAT Arıtılmış olan su, yol refüjlerinde
 Arıtma tesisi kapasitesi yaklaşık 10000 kişilik
kullanılmaktadır.
 Geri kazanılan atıksular golf sahalarının sulanması için yeniden kullanılmaktadır.

SU GERİ KAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN GERİ KAZANIMININ

KULLANIM ALANLARI:

İZMİR TEKELİ OSB AAT TESİSİ

BURSA OSB İleri Atıksu Arıtma Tesisi,
50.000 m3 /gün atıksu arıtılmakta
8.000 m3 /gün atıksu arıtılmakta
Arıtılmış olan atıksu fabrikaların
Arıtılmış olan su, yol refüjlerinde proses suyu olarak kullanılmaktadır.
kullanılmaktadır.

SU GERİ KAZANIMI SU GERİ KAZANIMI

8
 28.02.2024

DEMİRTAŞ OSB İleri Atıksu Arıtma

Tesisi,
70.000 m3 /gün atıksu arıtılmakta

Arıtılmış olan atıksuyun 25.000 m3/ günü

fabrikaların proses Suyu olarak
Su kaynaklarımız, geçmişten ödünç aldığımız ve
kullanılmaktadır. çocuklarımıza bırakacağımız değerli bir emanettir.
Su kaynaklarımızın korunması, verimli ve sürdürülebilir
kullanılması hepimiz için tarihi bir sorumluluk olduğu gibi
gelecek nesillere de borcumuzdur.

SU GERİ KAZANIMI

SU
AYAKİZİ
NEDİR ?

TARİHÇE Su Ayak İzi

• Bir ürünün su ayak izi; ürünün tedarik zinciri de dahil olmaküzere, üretilmesi için tüketilen
ve kirletilen su miktarını ifade eder.

• “Tüketim” yüzey veya yer altı suyunun kaybı olarak tanımlanır.

Kayıp, buharlaşma, başka bir biriktirme havzasına veya denize dönme, veya ürün içine
alınmasıyla gerçekleşir

• “Su Ayak İzi” kavramı, ilk kez 2002 yılında UNESCO-

IHE Su Eğitimi Enstitüsü’nde, Prof. Dr. Arjen Hoekstra
tarafından ortaya koyulmuştur.

9
28.02.2024

10
 28.02.2024

Bir ürünün su ayak izi, diğer yayınlarda alternatif olarak

ürünün 'sanal-su içeriği' veya ürünün gömülü, yerleşik,
dışsal veya gölge suyu olarak adlandırılan şeye benzer.

Sanal su içeriği ve gömülü su terimleri yalnızca üründe

yer alan su hacmine atıfta bulunurken, "su ayak izi"
terimi yalnızca hacmi değil, aynı zamanda kullanılan
suyun türünü (yeşil, mavi, gri) ve suyun ne zaman ve
nerede kullanıldığını da ifade eder.

Su ayak izi bu nedenle çok boyutlu bir göstergedir, oysa

'sanal su içeriği' veya 'gömülü su' tek başına bir hacme
atıfta bulunur

11
 28.02.2024

TÜRKİYE NİN SU AYAK İZİ RAPORU

12
 28.02.2024

SU AYAK İZİ
ENVANTER HESAPLAMA;
Envanter hesaplamaları ISO 14044’te açıklanan prosedürleri
izlemelidir.

Hesaplama verisi ISO 14044:2006, 4.3.3'e uygun olmalıdır; tüm

hesaplama prosedürleri açıkça dokümante edilmeli ve yapılan
varsayımlar açıkça belirtilmeli ve açıklanmalıdır. Aynı hesaplama
prosedürleri çalışma boyunca tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır.

SU AYAK İZİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

DEĞERLENDİRMESİ
İlk Su Ayak İzi El Kitabında, "etki değerlendirmesi« terimi, "sürdürülebilirlik
değerlendirmesi" olarak değiştirildi.

Sürdürülebilirlik değerlendirmesi;
1. Coğrafi Sürdürülebilirlik
2. Proses Su Ayak izinin sürdürülebilirliği
3. Ürün Su Ayak İzinin sürdürülebilirliği
4. İşletmen Su Ayak İzinin sürdürülebilirliği
5. Tüketici Su Ayak İzinin sürdürülebilirliği

13
 28.02.2024

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
SU AYAK İZİ ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Adres: Üçevler Mahallesi, Ritim Sokak, No:9

Ofismer merkez, Ofis No: 9/3 Nilüfer/Bursa
Telefon: (0224) 443 42 01
E-mail: cevre@cevyap.com.tr
Elif ODABAŞ HULİSİOĞLU – 0533 233 68 38

14

SERA GAZLARI
İlgili Mevzuat ve Politikalar
Elif ODABAŞ HULİSİOĞLU
Çevre Yüksek Mühendisi / Sürdürebilirlik Uzmanı
SERA GAZI ETKİSİ NEDİR?
TEMEL SERA GAZI KAYNAKLARI
28.02.2024
EĞİTİM İÇERİĞİ
İKLİM DEĞİŞKLİĞİ VE SERA GAZLARI GÜNDEM TAHRİCESİ
YEŞİL MUTABAKAT VE TEMEL UNSURLARI
SKDM – SINIRDA KARBON MEKANIZMASI DÜZENLEMESİ (CBAM)
EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ- KARBON AYAKİZİ İLİŞKİSİ
KARBON AYAK İZİ VE HESAPLAMA STANDARTLARI
SERA GAZLARI VE ULUSAL MEVZUAT
İKİNCİ OTURUM
SERA GAZI AZALTIM PLAN VE POLİTİKALARI
SERA GAZI AZALTIM STRATEJİLERİ
SERA GAZI NEDİR?
1
 28.02.2024

Küresel Fosil Yakıt Kullanımı Hammadde Tüketim Eğrisi

Türkiye de Yıllara Göre Seragazı Dagılımı

2018 yılında 374,13 Megaton

1990 na gore % 190,56 artış

Yıllara göre CO2 salınım miktarları

2

YEŞİL MUTABAKAT NEDİR?
Avrupa Kıtasını 2050 yılına kadar
sera gazı emisyonunun olmadığı,
Ekonomik büyümenin kaynak
kullanımına dayanmadığı
İKLİM DEĞİŞİKLİNİ önlemeye
yönelik çalışmların öne çıktığı
BÜYÜME STRATEJİSİ dir
TÜRKİYE VE YEŞİL MUTABAKAT
28.02.2024
TARİHÇE
YEŞİL MUTABAKAT TEMEL UNSURLARI
 2030 VE 2050 AB İklim hedeflerini geliştirmek
 Yenilenebilir enerjiye geçiş
 Yeşil ve döngüsel ekonomi
 İnşaat sektöründe çevreci yaklaşım
 «Sıfır atık» kirlilik hedefi
 Bio-çeşitliliği korumak ve iyileştirmek
 Gıda sisteminin dönüştürmek
 Sürdürebilirlik
TÜRKİYE YEŞİL MUTABAKAT EYLEM PLANI-2021
 Sınırda Karbon Düzenlemesi
 Yeşil ve döngüsel bir ekonominin entegre edilmesi
 Temiz enerji arzı
 Sürdürülebilir tarım
 Akıllı ulaşım
 İklim Değişikliği ile mücadele
 Diplomasinin geliştirilmesi
 Bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri
3
 28.02.2024

SINIRDA KARBON MEKANIZMASI

DÜZENLEMESİ (SKDM) – CBAM

SINIRDA KARBON DÜZENLEMESİ

AB Yeşil Mutabakat hedeflerini uygulamada gerekecek

yatırım ve ekstra maliyetlerden dolayı Avrupa pazarına
gerekli karbon emisyon önlemlerini almayan ülkelerden
gelen ürün miktarının olası artışının önüne geçmek için
geliştirdiği bir stratejidir.

Türkiye icin 2018 Yılı İçin Hesaplanan Bedeller SINIRDA KARBON DÜZENLEMESİ

Bilgi akışı nasıl olacak?

 SKD ye tabi ürünlerin emisyon bilgileri AB ye kayıtlı

ithalatçılar, AB üyesi olmayan üreticiler tarafından
iletilecektir.

 Bununla birlikte, Emisyon Ticaret Sistemine (ETS) ye

katılan veya emisyon ticaret sistemine sahip ülkeler
mekanizmanın dışında tutulacaktır.

4
 28.02.2024

EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)

AB Emisyon Ticaret Sisteminde Karbon fiyatları

Emisyon Ticaret Sistemleri İklim

Değişikliği ile Mücadelede Yeterli mi?

5
 28.02.2024

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ - KARBON AYAK İZİ

 Sanayileşme
 Fosil Yakıtların Kullanımı ( Kömür, Petrol,doğalgaz vb.)
 Hammadde Tüketimindeki Artış
 Endüstriyel Tarım
 Hayvancılık
 Ulaşım

UYGULANABİLECEK STANDARTLAR
KARBON AYAK İZİ NEDİR? Greenhause Gas Protocol

UYGULANABİLECEK STANDARTLAR
Greenhause Gas Protocol

6
 28.02.2024

UYGULANABİLECEK STANDARTLAR
ISO 14064
ISO 14064-1:Seragazları-Bölüm1:Seragazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının
kuruluş seviyesinde hesaplanmasına ve rapor edilmesine dair kılavuz ve özellikler
ISO 14064-2:Seragazları-Bölüm2:Seragazı emisyon azaltmalarının veya uzaklaştırma
iyileştirmelerinin hesaplanma, izlenme ve rapor edilme faaliyetleri için kılavuz ve
özellikler.
ISO 14064-3:Seragazları-Bölüm3:Seragazı beyanlarının onaylanmasına ve
doğrulanmasına dair kılavuz ve özellikler

ISO 14067 :Ürün karbon ayak izinin hesaplanması

UYGULANABİLECEK STANDARTLAR
ISO 14064 – PRENSİPLER

Prensipler, bu standardın şartlarının temelini oluşturur ve bu şartların uygulanmasında kılavuzluk sağlar. Prensiplerin
uygulanması, seragazına ilişkin bilgilerin doğru ve gerçekçi olduğunu sağlamak için önemlidir.

KATEGORİ 1: Doğrudan seragazı emisyonu

KATEGORİ 2: Dolaylı seragaz ıemisyonu
KATEGORİ 3: Nakliye dolaylı sera gazı emisyonu
KATEGORİ 4: Satın alınan hammadde ve malzeme kaynaklı
dolaylı seragazı emisyonları
KATEGORİ 5: Kuruluşun ürünlerinin müşteri tarafından
kullanımıyla ilişkili dolaylı sera gazı emisyonları
KATEGORİ 6: Diğer dolaylı sera gazı emisyonları

7
 28.02.2024

ULUSAL MEVZUAT

Ulusal Mevzuat
ve
Güncelleme Çalışmaları

TÜRKİYE’DE İ&R SİSTEMİ İzleme Raporlama Mevzuatı Kapsamındaki Faaliyetler

8
 28.02.2024

Yol Haritası

•İzleme, raporlama ve doğrulama SERA GAZI AZALTIMI

•Sera gazı emisyonlarının azaltılması
•Risk ve fırsat değerlendirilmesi
•Orta ve uzun vadeli hedefler
•Sürdürülebilirlik performansının geliştirilmesi
•Uluslararası rekabetin güçlendirilmesi

Ulusal Katkı (INDC)

➢ Ulusal katkımız 30 Eylül 2015 tarihinde
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesi Sekretaryasına sunulmuştur:
– Referans Senaryoya (BAU) göre sera gazı
emisyonlarında 2030 yılında %21 oranına kadar
TÜRKİYE’NİN YENİ İKLİM azaltım.
ANLAŞMASI HAZIRLIKLARI
– Kapsam: Ekonomi genelinde.
Enerji, endüstriyel prosesler, tarım, arazi kullanımı
arazi kullanımdeğişikliği ve ormancılık, ve atık
sektörleri.

– Uygulama Dönemi: 2021-2030

Enerji Sektörü Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar Sanayi Sektörü Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar
•Güneş enerjisinden elektrik üretiminin 2030 yılına kadar 10 GW
kapasiteye ulaşması
•Rüzgar enerjisinden elektrik üretiminin 2030 yılına kadar 16 GW •Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planının uygulanması ile enerji
kapasiteye ulaşması yoğunluğunun azaltılması
•Mümkün olan tüm hidrolik kapasitenin kullanılması •Sanayi tesislerinde enerji verimliliği uygulamalarının hayata geçirilmesi ve
•2030 yılına kadar 1 adet nükleer santralin devreye alınması verimlilik artırıcı projelere mali destek sağlanması
•Elektrik üretiminde ve şebekesindeki kayıp oranının 2030 yılında •Uygun sektörlerde atıkların alternatif yakıt olarak kullanılmasının artırılmasına
%15 seviyesine düşürülmesi yönelik çalışmalar yapılması
•Kamu Elektrik Üretim Santrallerinde Rehabilitasyon çalışmaları
•Elektrik Üretiminde Yerinden Üretimin, Kojenerasyon ve
Mikrokojenerasyon Sistemlerinin Yaygınlaştırılması

9

Ulaştırma Sektörü Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar
• Yük ve yolcu taşımacılığında karayollarının payının azaltılarak, demiryolu ve
denizyolunun paylarının artırılması ile modlar arası dengenin sağlanması
•Kombine taşımacılığın geliştirilmesi
•Kentlerde sürdürülebilir ulaşım planlama yaklaşımının uygulanması
•Alternatif yakıt ve temiz araç kullanımının arttırılması
•Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi (2014-2023) ve Eki Eylem Planı'nda (2014-
2016) karayolu ulaştırması kaynaklı yakıt tüketimi ve emisyonlarının azaltılması
•Yüksek Hızlı Demiryolu projelerinin gerçekleştirilmesi
•Kent İçi Raylı Sistem Hatlarının artırılması
•Tünel Yapım çalışmaları sonucunda yakıt tasarrufu sağlanması
•Eski model araçların trafikten çekilmesi
•Enerji verimliliği için yeşil liman ve yeşil havalimanı projelerinin uygulanması
•Denizyolu ulaşımında ÖTV’siz yakıt uygulaması
Tarım Sektörü Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar
•Tarım arazilerinin toplulaştırılması sonucunda yakıt tasarrufu
sağlanması
•Mera ıslah çalışmaları yürütülmesi
•Gübrenin kontrollü kullanımı ve iyi tarım uygulamaları
•Minimum toprak işleme metotlarının desteklenmesi
Bireyler için sera gazı azaltma stratejileri şunlardır:
•Evde ve işyerinde enerji verimliliğini artırmak için tasarruflu LED ampuller
kullanılmalıdır.
•Aynı zamanda iç mekânların yalıtımı iyileştirilmeli ve tasarruflu cihazlar
kullanılmalıdır.
•Daha az sera gazı üreten ulaşım seçenekleri tercih edilmelidir (toplu taşıma,
bisiklet, elektrikli motosiklet vb.).
•Yerel ve organik gıdalar tercih edilmeli, sürdürülebilir tarım ürünlerine destek
verilmelidir.
•Ürün ve ambalajlar bilinçli bir şekilde seçilmeli, Atık azaltma ve geri
dönüşüm alışkanlıkları geliştirilmelidir.
•Sera gazları ve bu gazların iklim değişikliği üzerindeki etkileri konusunda
eğitim alınmalıdır.
•İşletmelerde enerji tasarrufu yapılmalı, sürdürülebilir enerji kaynakları tercih
edilmelidir.
28.02.2024
Bina Sektörü Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar
•Yeni yapılan konut ve hizmet binalarının Binalarda Enerji Performans
Yönetmeliği'ne uygun enerji etkin olarak inşa edilmesi
•Yeni ve mevcut binaların Enerji Kimlik Belgesi oluşturularak enerji tüketimlerinin ve sera gazı
emisyonlarının kontrol altında tutulması ve metrekare tüketimlerinin yıllara bağlı olarak
azaltılması
•Yeni ve mevcut binalarda uygulanacak olan birincil enerji kaynaklarının tüketimini azaltan
tasarım, teknolojik cihazlar, yapı malzemeleri, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının
teşvik kanallarının geliştirilmesi (kredi, vergi azaltımı, vb)
•Yeşil Bina, pasif enerji, sıfır enerjili ev tasarımlarının yaygınlaştırılarak enerji ihtiyacının
minimuma indirilerek, enerjinin tüketildiği yerde üretilmesinin sağlanması
Yutak Alanlar Sera Gazı Azaltıcı Plan ve Politikalar
•Yutak alanların artırılması ve arazi bozulumunun önlenmesi
•Orman Rehabilitasyon Eylem Planı ve Ağaçlandırma Seferberliğinin
uygulanması
İşletmeler için sera gazı azaltma stratejileri şunlardır:
• Öncelikli olarak sera gazı emisyonlarının hesaplanması
• Yaşam döngüsünün beşikten mezara kapsamında değerlendirilmesi ve
•emisyon azaltım potansiyellerinin araştırılması,
• Sıfır emisyon teknolojilerine yatırım yapılması ve bu sayede rekabet
avantajı
• Ürün karbon ayak izi (ISO 14067) hesaplarının yapılması ve raporlanması
• Elektrik emisyonlarının azaltımı için YEKG / IREC sertifikalarının temini,
10
 28.02.2024

Hükümetler için sera gazı azaltma stratejileri şunlardır:

•Üretim sürecinde karbonsuz teknolojilere yatırım yaparak sera
gazı emisyonları azaltılmalı •Topluma taşıma ağları geliştirilmeli, insanların bu tip taşıtları ve bisiklet
yollarını kullanmaları teşvik edilmelidir.
•Tedarik zincirinizde sürdürülebilirlik prensipleri baz alınmalı, •Temiz enerji üretimini teşvik eden politikalar benimsenmeli,
sürdürülebilir tedarikçiler tercih edilmeli • Yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapılmalıdır.
•Sanayi üretiminde karbonsuz üretim teşvik edilmeli, sürdürülebilir
•İş yerlerindeki atık yöntemi iyileştirilmeli, atık azaltımı ve geri politikalar uygulanmalıdır.
dönüşüm programları oluşturulmalı •Ormanlık alanlar korunmalı, ağaçlandırma projeleri desteklenmelidir.
•İklim değişikliği ve sera gazı azaltımı hakkında toplum bilinçlendirilmeli,
•Çalışanlar sera gazlarının emisyonu sonucunda oluşabilecek kampanyalarla bu eğitimler desteklenmelidir.
zarara karşı bilinçlendirilmeli

Referanslar
1.Şekil 1. https://modeteam.org/nasil-uygularim/
2.Şekil 2. https://www.uplifers.com/greenwashing-buyuk-sirketlerin-yesil-yalanlari/
3.Şekil 3. https://tudoksad.org.tr/upload/files/TUDOKSAD_TS2020.pdf
4.https://www.etikblog.com/avrupa-birligi-yesil-mutabakatinin-uyum-yonunden-sirketlere-etkisi
5.https://www.iklimhaber.org/avrupa-komsiyonu-daha-yesil-ve-temiz-ekonomi-icin-finansman-eylem-planini-acikladi/
6.https://www.bloomberght.com/her-yonuyle-avrupa-yesil-mutabakati-ve-fosil-yakitlarin-gelecegi-2248909
7.https://www.dunya.com/kose-yazisi/kuresel-yesil-donusum-icin-yesil-taksonomi/607737
8.https://murat.in/greenwashing-yesil-aklama-nedir-4a620cf6b3c
9.https://v3.arkitera.com/h26314-besikten-mezara-degil-besikten-besige-atik-kavramina-yeni-bir-yaklasim.html
10.https://modeteam.org/nasil-uygularim/
11.https://www.semtrio.com/european-green-deal-avrupa-yesil-mutabakati
12.https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=c6a22f9a-71b2-48dd-9e71-3dc505dfdc19
13.https://www.kargohaber.com/avrupa-yesil-mutabakati-ve-sinirda-karbon-uygulamasi-turkiyeye-ne-getirir-6113h.htm
14.https://ticaret.gov.tr/haberler/2020-yili-aralik-ayi-dis-ticaret-ticaret-esnaf-ve-kooperatif-verileri
15.https://ticaret.gov.tr/data/5d63d89d13b8762f7c43a738/9-Ulke%20Gruplari%20ile%20Ihracat.pdf
16.http://www.rekabetregulasyon.com/avrupa-birligi-yesil-mutabakati-ve-ihracatimiza-etkileri/
17.https://www.spglobal.com/platts/en/market-insights/latest-news/electric-power/060421-eu-carbon-border-mechanism-to-require-
surrender-of-certificates-draft-proposal
18.https://www.iklimhaber.org/sinirda-karbon-duzenleme-mekanizmasi-iklim-finansmani-destegine-donusebilir/
Adres: Üçevler Mahallesi, Ritim Sokak, No:9 Ofismer merkez,
Ofis No: 9/3 Nilüfer/Bursa
Telefon: (0224) 443 42 01
E-mail: cevre@cevyap.com.tr
Elif ODABAŞ HULİSİOĞLU – 0533 233 68 38

11
 Enerji Verimliliği

• Enerji verimliliği, enerji tüketimini asgari seviyeye

indirmektir. Ve bunu;
• hayat standardını,
• üretim kalitesini düşürmeden yapmaktır.

Enerji Yönetim Sistemi

Enerji Verimliliği

EN UCUZ VE EN TEMİZ ENERJİ KAYNAĞI NEDİR?

• Bu kaynak çevreyi kirletmiyor, aksine çevre

kirliliğini gideriyor.
• Ve hiç yer tutmuyor, hiç tükenmiyor, aksine
kullandıkça artıyor.
• Bir ülkenin artan enerji ihtiyacını karşılayacak
en iyi kaynak.
Enerji Verimliliği

EN UCUZ VE EN TEMİZ ENERJİ KAYNAĞI NEDİR?

KÖMÜR FUEL OIL DOĞALGAZ YENİLENEBİLİR ENERJİ

Enerji Verimliliği
Enerji Verimliliği

Türkiye’de birincil enerjinin %35’ini, elektriğin %47’sini sanayi sektörü

kullanmaktadır.
Enerji Verimliliği

Enerji Verimliliği Etüt ve Fizibilite

Enerji Analizi ile birlikte gerçekleştirilen

detaylı enerji etütleri ve fizibilite
çalışmaları ile işletmelerde çok ayrıntılı
değerlendirme ve analizler yapılmaktadır;
 Enerji Verimliliği

Enerji Verimliliği Etüt ve Fizibilite

Enervis’in yapmış olduğu etüt çalışmaları neticesinde en genel olarak 16 farklı sistemde enerji
verimliliği potansiyeli tespit edilmiştir.
1. Fırın Sistemleri 9. Basınçlı Hava Sistemleri
2. Kazan Sistemleri 10. Pompa Sistemleri
3. Buhar Sistemleri 11. Elektrik Sistemleri
4. Kurutma Sistemleri 12. Motor Sistemleri
5. Soğutma Sistemleri 13. Aydınlatma Sistemleri
6. Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme 14. Atık Suyun Geri Kazanımı
Sistemleri
15. Enerji Yönetim Sistemi
7. Soğutma Kulesi Sistemleri
16. Yenilenebilir Enerji
8. Fan Sistemleri
Enerji Verimliliği

1. Fırın Sistemleri

Atık ısı geri kazanılarak %45’e varan enerji tasarrufu sağlanabilmektedir.

 Enerji Verimliliği

2. Kazan Sistemleri

Atık baca gazı sıcaklığı 130°C üstü ise reküperatör kazana girecek olan yanma havasının ön ısıtılmasında veya

ekonomizer ile suyun ısıtmasında kullanılarak %3 ila %20 arasında yakıt tasarrufu sağlanabilir.
Enerji Verimliliği

3. Buhar Sistemleri

Buhar iletim sistemindeki kaçak ve ısıl kayıplar %5-7 mertebesindedir.

Enerji Verimliliği

4. Soğutma Sistemleri

Soğutma hatlarında yalıtımlı borularda yalıtımsız borulara nazaran %40-60 enerji kaybı daha azdır.
Enerji Verimliliği

5. Isıtma, Havalandırma, İklimlendirme Sistemleri (HVAC)

• Soğutma hatlarının kontrolü ve uygun olarak dizayn

edilmemiş hatlarda değişiklik,
• Egzoz havası atık ısısından geri kazanım çalışmaları,
• Toprak ve/veya su kaynaklı ısı pompası uygulamaları,

Soğutmada %10-%25, ısıtmada ise %50-

%75’e kadar tasarruf sağlar.
 Enerji Verimliliği

6. Basınçlı Hava Sistemleri

Kompresörlerde değişken hız sürücü (DHS) uygulaması ile %8’e

varanenerji tasarrufu sağlanabilir.

Pnömatik ekipman optimizasyonu ile %4’ya kadar enerji verimliliği

sağlanabilir.

Hava kaçaklarının azaltılması ile %35’ye kadar,

Basınç kayıplarının azaltılması ile %4 ‘e kadar tasarruf sağlanır.
 Enerji Verimliliği

7. Pompa Sistemleri

Düşük sürtünmeli boru ile %10 tasarruf sağlanabilir.

Pompalarda değişken hız sürücü (DHS) uygulaması*, yüksek

verimli motor, pompa ve kaplin ile toplamda %50’e varan

enerji tasarrufu sağlamak mümkündür.

* Pompa çarklarının tornalanarak basıncın düşürülmesi ile

DHS’ye yakın miktarda tasarruf (1/10 maliyetle) yapılabilir.
 Enerji Verimliliği

8. Elektrik Sistemleri

Elektrik sistemlerinde oluşan harmonikleri önlemeye yönelik

harmonik filtre ve kompanzasyon çalışmaları yapılmalıdır.
 Enerji Verimliliği

9. Motor Sistemleri

Elektrik motorları en verimli %85-90 yükte çalışır. Ayrıca bu değerin

altında, güç faktörleri oldukça düşer. Bu nedenle motorlar uygun
kapasitede seçilmelidir.

IE1 sınıfı motorlar, IE3 sınıfı motorlar ile değiştirildiğinde %2-

%4 enerji tasarrufu sağlanabilir.
Motorun ömrü boyunca toplam maliyetinin yaklaşık %90’ının
enerji olduğu düşünülürse tasarruf miktarı oldukça fazladır.

Motorlarda değişken hız sürücü (DHS) uygulaması ile %35 ’ye

varan oranlarda elektrik tasarrufu sağlanabilir. Aynı zamanda kalkışta
yüksek akım çekilmesi önlenir.
 Enerji Verimliliği

10. Aydınlatma Sistemleri

Mevcut Aydınlatmaların LED aydınlatma ile değiştirilmesi

sonucunda %50 oranında elektrik tasarrufu sağlanabilir.

Aydınlatma kontrol sistemleri (dimmer, hareket sensörleri,

fotosel, zaman saatleri vb.) uygulamaları ile ortalama %30

tasarruf sunabilir.
 Enerji Verimliliği

11. Atık Suyun Geri Kazanımı

Su tasarrufu: %40
Kimyasal tasarrufu: %50

Enerji tasarrufu: Doğalgaz %15 - Elektrik %0,5

Enerji Verimliliği

12. Yenilenebilir Enerji Sistemleri

2017 YILI TÜRKİYE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI DAĞILIMI

 Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?

 Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?

• Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri Çözüm

Sunar

• Enerji Sarfiyatlarının ve Sistem

Parametrelerinin İzlenmesi

• Doğru ve Zamana Bağlı Verilerin Toplanması

• Elde Edilen Verilerin İşlenmesi ve Analizi

• Sonuçların Yönetim İle Paylaşılması

• İşletme Yatırımlarına Yön Verilmesi

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?
 Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?

• Kullandığınız Enerji Ne Kadar Kaliteli?

• Gerilim düşmesi ve kesintisi

• Harmonikler ve iç harmonikler
• Dalgalanma
• Geçici aşırı gerilimler
• Gerilim dalgalanmaları
• Güç-frekans dalgalanmaları

Enerji Ölçme ve İzleme Sistemi Nedir?

 Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri

Enerji Ölçme ve İzleme Sisteminin Avantajları

• Enerjiyi Kaliteli ve Verimli Kullanma

• Kompanzasyon ve Harmonik Takibi

• Kontrol ve Bakım Faaliyetleri İçin SMS ve

Email ile Alarm Gönderimi

• Sahayı Anlık İzleme

• Makine ve Ekipmanlara Uzaktan Müdahale

Enerji Ölçme ve İzleme Sisteminin Avantajları

 Enerji Ölçme ve İzleme Sistemleri

Enerji Ölçme ve İzleme Sisteminin Avantajları

• Gerçek Birim Üretim Maliyetlerinin

Hesaplanabilmesi

• Görsel Raporlar ile Kolay Analiz

• Verilere Uzaktan Erişim İmkanı

• Yeni Yatırımlar İçin Sistem Kapasite Analizi

• Yeni Yatırımlara Yön Verilmesi

Enerji Ölçme ve İzleme Sisteminin Avantajları

 Enerjide
Teknoloji Odaklı
Başarınızda

Yanınızdayız
TÜRKİYE YEŞİL SANAYİ PROJESİ
«YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI»
Türkiye’de KOBİ Tanımı
KOBİ’ler

250’den az yıllık çalışan istihdam eden

Yıllık bilanço veya net satış hasılatından biri

500 milyon TL’yi geçmeyen işletmeler

Bilanço Net Satış

Ölçek Çalışan Sayısı
(Milyon TL) (Milyon TL)
Mikro <10 ≤ 10 ≤ 10
Küçük <50 ≤ 100 ≤ 100
Orta <250 ≤ 500 ≤ 500

2
 KOBİ’lerin Ekonomik ve Sosyal Açıdan Önemi

KOBİ’lerin ekonomideki payı;

✓ Toplam işletmelerin %99,7’i %99,8 (3.221.000)
✓ Toplam istihdamın %71’i
✓ Toplam personel maliyetin %48,3 ’ü
%0,18 (6.000)
✓ Toplam cironun %44 ’ünü
✓ Toplam üretim değerinin %37,3 ‘ü
✓ Toplam ithalatın %14,7 ’u
✓ Toplam ihracatın %30,4’ ü
Ölçeksel Dağılım
1,1 Orta(50-249)
1-249 Toplam KOBİ
6,8 Küçük (10-49) 250+ Büyük İşletme
91,9 Mikro (1-9)

Kaynak: TUİK (Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2021)

Türkiye'deki KOBİ'lere İlişkin Bazı İstatistiki Göstergeler, KOSGEB Raporları, 2022 3
 YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
Dünya Bankası ile Türkiye'deki sanayi firmaları için etkin bir yeşil dönüşümü desteklemek amacıyla Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB ve TÜBİTAK tarafından toplam 450 Milyon ABD Doları bütçe ile Türkiye Yeşil
Sanayi Projesi (2023-2029) yürütülecektir.

Projenin KOSGEB bileşenine ayrılan 250 Milyon ABD Doları fon KOSGEB tarafından devreye alınan «Yeşil Sanayi
Destek Programı» ile işletmelere kullandırılacaktır.

Yeşil Sanayi Destek Programı kapsamında 2 Proje Teklif Çağrısı hazırlanmıştır:

▪ 2023.01- Sanayi KOBİ’lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı

▪ 2023.02- Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı

 YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
Başvuru Uygunluk Koşulları
• Küçük veya orta ölçekli sanayi KOBİ’leri*
• İşletme Findeks kredi notu endeksine göre “çok riskli” olmamalıdır.
• İşletmenin onaylı son mali yıl verilerinde yer alan mali bilanço veya net satış
hasılatı proje toplam bütçesinden büyük olmalıdır.
• Başvuru yapacak tüm işletmelerin proje teklif çağrısı ilan tarihi itibariyle en
az 2 yıl önce kurulmuş olması gerekmektedir.
• Çevresel ve Sosyal Yönetim Sisteminde (ÇSYS) tanımlanan kriterlere
uygunluk
• En az 20 TEP veya eşdeğeri Kilo Watt (KW) tüketim**

* Yalnızca Proje Teklif Çağrılarında ilan edilen sektörler. Mikro ölçekli işletmeler desteklenmez.
**Yalnızca GES Projeleri için geçerlidir. www.kosgeb.gov.tr
*** GES Projelerinde işletmenin geçerli çağrı mektubunun olması gerekmektedir.

Başvuru Tarihleri: 08 Aralık 2023 – 30 Kasım 2024

 YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
2023.01- Sanayi KOBİ’lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı

Uygun Proje Konusu: Güneş Enerji Sisteminin kurulması ve işletilmesi

Proje Süresi: En az 8 ay ve en fazla 12 ay

Desteklenecek Proje Giderleri: Makine, Teçhizat Giderleri

Destek Üst Limiti: 14.000.000 TL

Destek Oranı: % 60*

Destek Türü: Geri Ödemeli**

*Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa (ağır hasarlı) %80
*Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep’ in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde (az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı) %90
** Geri ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden sonra 12 ayı ödemesiz olmak üzere, dörder aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte yapılır.
 YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
2023.02- Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı

Uygun Proje Konuları: Enerji verimliliği, Su verimliliği, Hammadde verimliliği, Sürdürülebilir ve iklime
dayanıklı atık geri dönüşümü, Endüstriyel simbiyoz, Döngüsel ekonomi

Proje Süresi: En az 8 ay ve en fazla 12 ay

Desteklenecek Proje Giderleri: Personel, Makine, Teçhizat, Yazılım, Hizmet Alım Giderleri

Destek Üst Limiti: 4.000.000 TL

Destek Oranı: % 70*

Destek Türü: Geri Ödemeli**

*Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa (ağır hasarlı) %80
*Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep’ in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde (az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı) %90
** Geri ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden sonra 12 ayı ödemesiz olmak üzere, dörder aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte yapılır.
 YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
Desteklemeye ilişkin ilk
kurul kararının evrak
kaydına alındığı tarih,
projenin başlangıç tarihi
olarak kabul edilir.

Kurul
Puanlama
ve Projenin Tespit / İzleme- Projenin Proje Sonrası
Başvuru Kontrol Proje Başlangıcı Ödeme
Destek Gerçekleşmesi Değerlendirme Tamamlanması İzleme
Tutarının
Belirlenmesi

İşletmeler; 4 er
Uygulama Değerlendiriciler aylık olmak üzere İşletme tarafından,
Birimi KOSGEB en çok 3 uygulama proje süresinin
Üniversite döneminde bitiş tarihinden 1
Özel Sektör projesini yıl sonraki en geç 1
gerçekleştirecektir. ay içerisinde Proje
Sonuç Raporu
hazırlanır ve KBS
üzerinden sunulur.
KOBİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEK PROGRAMI

Amacı ve Kapsamı
KOBİ’lerin yeşil dönüşüm konusunda mevcut
durumlarının tespit edilerek sorun ve
ihtiyaçlarının belirlenmesi, gerekli stratejilerin
oluşturulması, kapasitelerinin geliştirilmesi ve
öncelikli ihtiyaçlarının karşılanması
amaçlanmaktadır.

KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı'nın

amacı: KOBİ’lerin yeşil dönüşüm konusunda
mevcut durumlarının tespit edilerek sorun ve
ihtiyaçlarının belirlenmesi, bu konuda gerekli
stratejilerin oluşturulması, bu stratejiler
doğrultusunda kapasitelerinin geliştirilmesi ve
öncelikli ihtiyaçlarının karşılanmasıdır.
9
 KOBİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ
KOBİ DESTEK
ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROGRAMI
DESTEK PROGRAMI
Destek Unsurları

KOBİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEK DESTEK ÜST LİMİTİ

DESTEK ORANI
PROGRAMI DESTEKLERİ (TL)
5.000
1 Elektrik Motorları Etüt Hizmeti Desteği* %100
10.000
200.000
2 Elektrik Motorları Değişim Giderleri Desteği** %75
400.000
3 Enerji Etüt Hizmeti Desteği*** 30.000 %75
4 Verimlilik Artırıcı Giderler Desteği**** 900.000 %50

(*) Elektrik Motorları Etüt Hizmeti Desteği kapsamında elektrik motorları etüt hizmeti başlangıç tarihinden önceki
son 12 (on iki) ay içinde toplam enerji tüketimi 10 TEP’ten 50 TEP’e kadar olan işletmeler için 5.000 (beşbin) TL, 50
TEP’ten 100 TEP’e kadar olan işletmeler için 10.000 (onbin) TL’dir.

(**) Elektrik Motorları Değişim Giderleri Desteği kapsamında elektrik motorları etüt hizmeti başlangıç tarihinden
önceki son 12 (on iki) ay içinde toplam enerji tüketimi 10 TEP’ten 50 TEP’e kadar olan işletmeler için 200.000
(ikiyüzbin) TL, 50 TEP’ten 100 TEP’e kadar olan işletmeler için 400.000 (dörtyüzbin) TL’dir.

(***) Enerji Etüt Hizmeti Desteği kapsamında enerji etüt hizmeti başlangıç tarihinden önceki son 12 (on iki) ay içinde
toplam enerji tüketimi 100 TEP’ten 1000 TEP’e kadar olan işletmeler için 30.000 (otuzbin) TL’dir.

(****) Verimlilik Artırıcı Giderler Desteği kapsamında enerji etüt hizmeti başlangıç tarihinden önceki son 12 (on iki)
ay içinde toplam enerji tüketimi 100 TEP’ten 1000 TEP’e kadar olan işletmeler için 900.000 (dokuzyüzbin) TL’dir 10
KOBİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEK PROGRAMI

Elektrik Motorları Etüt Hizmeti ve Enerji Etüt Hizmetini Kimler Verebilir?

Elektrik Motorları Etüt Hizmeti Enerji Etüt Hizmeti

•Sanayi sektöründe yetkilendirilmiş EVD şirketleri •Sanayi sektöründe yetkilendirilmiş EVD şirketleri
•Sanayi kategorisinde Etüt Proje Sertifikasına
sahip kişiler
•Enerji Sistemleri Mühendisliği mezunu
olanlardan sanayi sınıfında Enerji Yöneticisi
sertifikasına sahip olan kişiler

KOSGEB tarafından; KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı kapsamında etüt hizmetlerine ilişkin sonuç
raporlarının girilmesi için bir yazılım altyapısı oluşturulmuştur. Etüt hizmetlerinin hizmet sağlayıcılarına bu
yazılımı kullanabilmeleri için KOSGEB Proje Yönetimi Dairesi Başkanlığı tarafından tüm hizmet sağlayıcıların
veri tabanına kaydedilmesi ve KOBİ Bilgi Sistemi (KBS) üzerinden yetki verilmesi gerekmektedir.

Program kapsamında hizmet sunmak isteyen ve yukarıdaki tabloda nitelikleri belirtilen

kişiler/işletmelerin KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı Etüt Hizmetleri Hizmet Sağlayıcı Başvuru
Formu ve KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı Etüt Hizmeti Hizmet Sağlayıcı Taahhütnamesi ile
Başkanlığımıza başvuru yapmaları gerekmektedir.

11
İŞLETME GELİŞTİRME DESTEK PROGRAMI
Amacı ve Kapsamı
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin rekabet
güçlerinin, kurumsallaşma - markalaşma
düzeylerinin ve ekonomideki paylarının
arttırılması, kapasitelerinin geliştirilmesi ve
öncelikli ihtiyaçlarının karşılanmasını temin
etmek üzere desteklenmesidir

32
 Yenilenme Kriteri
İşletmeler, destek programının
Kimler
tamamlandığı tarihten itibaren, bir
Başvurabilir?
defaya mahsus olmak üzere, başvuru
KOBİ
yapması şartı ile destek programından
yeniden yararlanabilir. Ancak,
işletmeler, yararlandığı ilk destek
programındaki destekler için ikinci
destek programında yararlanamazlar.
33
Süresi
İŞLETME GELİŞTİRME DESTEK
DESTEK ÜST LİMİTİ (TL)
DESTEK PROGRAMI ORANI
DESTEKLERİ
1 Yurt İçi Fuar Desteği 100.000
2 Yurt Dışı İş Gezisi Desteği* 90.000
3 Sanayide Nitelikli Eleman Desteği** 150.000
4 Tasarım Desteği 75.000
5 Sınai Mülkiyet Hakları Desteği*** 100.000
6 Belgelendirme Desteği**** 300.000
%60
7 Test ve Analiz Desteği**** 300.000

8 Enerji Verimli Elektrik Motorları Değişimi Desteği***** 80.000

9 Bağımsız Değerlendirme Desteği 20.000

10 Model Fabrika Desteği 100.000
11 Teknik Danışmanlık Desteği****** 50.000
12 Dijital Dönüşüm Danışmanlığı Desteği 20.000 %100
13 Afet Dönemi Yaşam Alanı Desteği 300.000 %60
14 Yalın Dönüşüm Desteği******* 200.000 %100
15 Afet Dönemi İşletme Desteği 75.000 %100
16 Afet Dönemi Proje ve Yapım Maliyeti Desteği 1.000.000 %100

14
(*) - KOSGEB KOBİ ve Girişimcilik Ödülleri kapsamında her yıl belirlenen finalistler, KOSGEB tarafından düzenlenen yurt dışı
iş gezisi programından bir defaya mahsus olmak üzere üst limitler dikkate alınmaksızın %100 (yüz) oranında desteklenir. -
KOSGEB Birimleri tarafından düzenlenecek yurt dışı iş gezisi programlarında Bakan, Bakan Yardımcısı, KOSGEB Başkanı,
KOSGEB Başkan Yardımcısı, TOBB Başkanı, TOBB Başkan Yardımcısı, TESK Genel Başkanı, TESK Genel Başkan Vekili, TİM
Başkanı, TİM Başkan Vekili, DEİK Başkanı veya DEİK Başkan Yardımcısı düzeyinde en az bir katılımın olması durumunda %80
(seksen) oranında desteklenir.

(**) – Sanayide Nitelikli Eleman Desteği kapsamında istihdam edilecek elemanın; yeni mezun, kadın, engelli, birinci derece
şehit yakını veya gazi olması halinde destek oranına %20 (yirmi) ilave edilir. -Teknoparklarda faaliyet gösteren işletmeler ile
Ar-Ge Merkezleri ve Tasarım Merkezleri için Sanayide Nitelikli Eleman Desteğinin üst limiti 150.000 (yüz elli bin) TL’dir.

(***) TÜRKPATENT’ten alınacak belgeler %80 (seksen) oranında desteklenir.

(****) - TSE’den alınacak belge ve/veya hizmetler %80 (seksen) oranında desteklenir. -TÜRKAK ve TÜRKAK tarafından
akredite edilmiş kurum/kuruluşlardan, HAK ve HAK tarafından akredite edilmiş kurum/kuruluşlardan, TRTEST Test ve
Değerlendirme A.Ş.’den, kamu kuruluşları ve üniversitelerden alınacak belge ve/veya hizmetler %70 (yetmiş) oranında
desteklenir. - Yurtdışından alınacak belge ve/veya hizmetlerden, TSE tarafından verilenlerine destek sağlanmaz, TSE
tarafından verilmeyen belge ve/veya hizmetler %60 (altmış) oranında desteklenir.

(*****)Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca 13/09/2014 tarih ve 29118 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan SGM
2014/35 sayılı Yerli Malı Tebliği’ne uygun olarak alınmış yerli malı belgesi ile tefrik edilmesi durumunda, belirlenen destek
oranlarına %15 (on beş) ilave edilir.

(******)Teknoparklarda faaliyet gösteren işletmeler için Teknik danışmanlık desteğinin üst limiti 50.000 (elli bin) TL’dir.

(*******) Yalın dönüşüm desteği kapsamında alınacak Model Fabrika Öğren-Dönüş Programı Hizmeti ve Model Fabrika
Eğitim-Danışmanlık Hizmeti %80 (seksen) oranında, Yalın Olgunluk Değerlendirme Analizi Hizmeti ise %100 (yüz) oranında
desteklenir.

15
 YALIN DÖNÜŞÜM DESTEĞİ

KOBİLER BÜYÜR TÜRKİYE BÜYÜR!

 İŞLETME GELİŞTİRME DESTEK PROGRAMI
Yalın Dönüşüm Desteği
Amacı ve Kapsamı Destek Özellikleri
İşletmelerin yalın uygulamalar konusunda mevcut durumlarının
Destek Türü Geri Ödemesiz
tespit edilerek sorun ve ihtiyaçlarının belirlenmesine, bu
Destek Miktarı 200.000 TL
konuda yol haritalarının oluşturulmasına, bu yol haritaları Başvuru Dönemi Sürekli
doğrultusunda beceri ve kabiliyetlerinin artırılmasına katkı
sağlamaktır. Destek Konusu Destek Üst Destek Oranı
Limiti (TL) (%)
Yalın olgunluk değerlendirme 20.000 100
analizi hizmeti (YODA)*
Kimler Başvurabilir?
Model fabrika eğitim- 70.000 80
danışmanlık hizmeti
NACE Rev. 2’ye göre Kısım C – İmalat sektöründe faaliyet Model fabrika öğren-dönüş 150.000 80
programı hizmeti
gösteren işletmeler yararlanabilir.
*Her bir YODA hizmeti 10.000 TL olmak üzere, işletme YODA hizmetinden
en fazla 2 defa yararlanabilir.

17
17
 İŞLETME GELİŞTİRME DESTEK PROGRAMI
Yalın Dönüşüm Desteği
Model Fabrika Eğitim-Danışmanlık Konu Başlıkları
Destek Destek Destek
DANIŞMANLIK
KONU BAŞLIKLARI SÜRESİ (GÜN)
Miktarı Miktarı Oranı
(TL) (Toplam) (%)

Yalın Üretim Araçları ve İsraf Türleri 1 5.000

YALIN OLGUNLUK SEVİYE PUANI

İşlerin Standartlaştırılması (Süreç, Standardizasyon) 1 5.000

Sürekli İyileştirme(KAİZEN) 1 5.000
Ürün Proses Segmentasyonu ve Takt Analizi 1 5.000
(50 puana kadar)

İş Ölçümü (Zaman Etüdü Aktivite Örnekleme İş Talimatı) 1 5.000

Değer Akış Haritalama (Mevcut Durum) 1 5.000
Performans Yönetimi, Performans Matrisi ve KPI'ların Oluşturulması 1 5.000
70.000 80
5S 1 5.000
Gemba Problem Çözme 1 5.000
Toplam Ekipman Verimliliği (OEE) 1 5.000
SMED 1 5.000
POKA YOKE 1 5.000
Bakım Stratejisi & TPM 1 5.000
Hat Dengeleme (Yamazumi) 1 5.000
 İŞLETME GELİŞTİRME DESTEK PROGRAMI
Yalın Dönüşüm Desteği
Model Fabrika Öğren-Dönüş Programı

❑ İşletmelerin yalın üretim kazanımlarının kalıcı ve sürdürülebilir olması için tasarlanan Öğren-Dönüş programı, firmalarda
yalın dönüşüm etkinliği oluşturmayı ve bunları gerçek hayatta uygulama deneyimi geliştirmeyi hedefleyen 3-4 aylık
deneyimsel eğitim ve danışmanlık/koçluk programını kapsamaktadır. Katılımcıların farkındalık eğitimleri ile deneyimsel
eğitimleri aldıktan sonra kendi işletmelerinde dönüşümün sağlanmasına yönelik uygulamalarını içerir.

❑ Öğren-Dönüş programları uygulaması birbirini takip eden beş fazdan oluşmaktadır.

❑ Teşhis, Tasarım, Uygulama ile Derinleşme ve Sürdürülebilirlik fazlarının 3 günlük Öğren ve 3 günlük Dönüş modüllerinden
oluşması beklenmektedir.

Derinleşme ve
Hazırlık Teşhis Tasarım Uygulama
Sürdürülebilirlik

https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/92d9c73bddbb/model-fabrika/b81218
 YALIN DÖNÜŞÜM DESTEĞİ
Eğitim-Danışmanlık
İşletme Geliştirme Destek Programı
Paketi** SÜREÇ AKIŞI
Başvurusu ve Taahhütname Onayı
(Model Fabrikalardan)

Kontrol ve Onay Ödeme Talebi

Yalın Olgunluk Değerlendirme Destek

Olgunluk Değerlendirme Olgunluk Hayır
Hizmeti-1 (YODA)* Hayır Süreci
Seviyesi Seviyesi
(Yalın dönüşüm danışmanı veya (50 ve Üzeri) Bitimi
(50 ve Üzeri)
model fabrikalardan)***
Ödeme
Evet Evet
Ödeme Talebi
Yalın Olgunluk Değerlendirme Model Fabrika
Model Fabrika
Hizmeti-2 (YODA)* Öğren-Dönüş Programı**
Öğren-Dönüş Programı**
Değerlendirme (Yalın dönüşüm danışmanı veya (Model Fabrikalardan)***
(Model Fabrikalardan)***
model fabrikalardan)***

Ödeme Ödeme Talebi Ödeme Talebi

Ödeme Talebi

Değerlendirme Değerlendirme Değerlendirme

Ödeme Ödeme Ödeme

Destek Destek
Süreci Süreci
Bitimi Bitimi

* Yalın Olgunluk Değerlendirme Analizi Raporu

** Model Fabrika Yalın Dönüşüm Programı Hizmet Sonuç Raporu
*** Hizmet sağlayıcı listesine https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekdetay/6798/isletme-gelistirme-destek-programi adresinden erişebilirsiniz.
 KOBİ BİLGİ SİSTEMİNE (KBS) GİRİŞ
www.kosgeb.gov.tr adresinden e-hizmetler bölümüne tıklanır.

Burada yer alan arama bölümüne «İşletme Geliştirme Destek

Programı Başvurusu» yazılarak e-devlet üzerinden program
başvurusu yapılır. (2 yıllık program süresi başlamış olur.)

2 2 yıllık program süresi içerisinde hizmet alımı

gerçekleştirildikten sonra, burada yer alan arama bölüme
«Destek Ödeme Başvurularının Alınması» yazılarak e-devlet
üzerinden giriş yapılmalı ve açılan listeden «İşletme Geliştirme
Destek Programı Yalın Dönüşüm Desteği» ödeme başvurusu
seçilerek ödeme talebi gerçekleştirilmelidir. (2 yıllık program
süresi başlamış olur.)
 Türkiye Yeşil Sanayi Projesi

Teşekkür ederiz

www.kosgeb.gov.tr
tgip.sanayi.gov.tr
yesilsanayidestek@kosgeb.gov.tr