ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Δείγματα παραβίασης:
-ρατσισμός (φυλετικός και κοινωνικός)
-παραβίαση πολιτικών δικαιωμάτων (του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, της ελευθερίας
διακίνησης ιδεών, της έκφρασης πολιτικών πεποιθήσεων, της θρησκευτικής συνείδησης)
-παρακολούθηση επικοινωνιών (κυρίως ηλεκτρονική)
-λογοκρισία, φίμωση τύπου, έλεγχος ΜΜΕ για διοχέτευση κυρίαρχης ιδεολογίας
-παράνομες, χωρίς ένταλμα συλλήψεις, κρατήσεις, φυλακίσεις πολιτών
-βία (σωματική, ψυχολογική), τρομοκρατία έως και πόλεμος
-απουσία: ισοπολιτείας, ισότιμης μόρφωσης, κοινωνικής ασφάλισης, περίθαλψης, κατοικίας,
ισονομίας, ίσων ευκαιριών, αξιοκρατίας
-ανεργία
-πείνα, στερήσεις, εξαθλίωση κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου
-παραβίαση δικαιωμάτων των μειονοτικών πληθυσμών (παραβίαση δικαιώματος
ανεξιθρησκείας, στέρηση δικαιώματος μόρφωσης)
-παραπληροφόρηση

Αιτίες παραβίασης:
-επεκτατική πολιτική ισχυρών κρατών (πόλεμοι, πυρηνική απειλή, παραβίαση δικαιώματος
αυτοδιάθεσης λαών
-ρατσιστικά κινήματα και ιδεολογίες που κατευθύνονται από πολιτικούς και οικονομικούς
κύκλους
-αυταρχικές δομές πολιτικών συστημάτων, όπως είναι κυρίως οι δικτατορίες
-οι προκλητικές οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες
-χαμηλό μορφωτικό επίπεδο: άγνοια δικαιωμάτων από τον πολίτη, το άτομο γίνεται εύκολα
θύμα χειραγώγησης
-έλεγχος από οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα

Προτάσεις για τη διασφάλισή τους:

-συνειδητοποίηση της σημασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων για τη διασφάλιση της
προσωπικής αξιοπρέπειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης
-ενεργητική παρέμβαση ατόμου σε περιπτώσεις παραβίασής τους στην καθημερινή ζωή. Η
εναπόθεση της ευθύνης στην πολιτεία διαιωνίζει την καταστρατήγησή τους
-συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες (κινήματα, οργανώσεις) για: έλεγχο αυθαιρεσιών
οποιασδήποτε εξουσίας, προστασία δικαιωμάτων (για ειρήνη, πυρηνικό αφοπλισμό,
διατήρηση φυσικού περιβάλλοντος, κατοχύρωση πολιτικών κ.α. δικαιωμάτων), κατάργηση
ανισοτήτων, εκμετάλλευσης, επικράτηση υψηλών αξιών (ελευθερίας, ισότητας, δικαιοσύνης)
-παιδεία: πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με
ανθρωπιστικές αξίες
-δραστηριοποίηση διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Διεθνής Αμνηστία), πνευματικοί άνθρωποι:
οφείλουν να επισημαίνουν τα δείγματα παραβίασής τους και να ευαισθητοποιούν τους
πολίτες για την περιφρούρησή τους
-πολιτεία: συνταγματική κατοχύρωση δικαιωμάτων, εκδημοκρατισμός πολιτικής ζωής,
ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός θεσμών, επικράτηση πνεύματος ισοπολιτείας, μέριμνα
για ασθενέστερες τάξεις, άτομα με ειδικές ανάγκες

α. Πρόσφυγες – Μετανάστες
Στις μέρες μας γίνεται κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πλήθος
μεταναστών και προσφύγων.
Οι παγκόσμιες ανακατατάξεις των πολιτικοκοινωνικών συστημάτων, η αλλαγή των συνόρων, η
έξαρση των εθνικιστικών κινημάτων, τα αντιδημοκρατικά καθεστώτα, οι πόλεμοι, η
παγκοσμιοποίηση, οι πολυεθνικές ενώσεις, η οικονομική κρίση είναι μερικές από τις αιτίες
αύξησης των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών καθώς και των λαθρομεταναστών
τις τελευταίες δεκαετίες.
Η ανασφάλιστη εργασία, το χαμηλό μεροκάματο, συνολικότερα η εργασιακή
εκμετάλλευση, η έλλειψη κοινωνικής πρόνοιας, η κακομεταχείριση, οι παράνομες συλλήψεις
και η παραβίαση των συνταγματικών τους δικαιωμάτων, η δυσκολία εύρεσης στέγης, η
ανυπαρξία υγειονομικής περίθαλψης, οι περιορισμένες ευκαιρίες ανάπτυξης της
προσωπικότητάς τους (δεν τους παρέχεται το δικαίωμα της συμμετοχής στα κοινά, της
μόρφωσης, της επαγγελματικής κατάρτισης, ούτε καν της άσκησης της ειδικότητας που έχουν
αποκτήσει στην πατρίδα τους), αλλά και η προσβολή της αξιοπρέπειάς τους από τους
δημόσιους φορείς ή και τους απλούς συνανθρώπους τους είναι συνηθισμένα φαινόμενα
καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες.
Οι αιτίες που υπαγορεύουν τέτοιου είδους καταπίεση των μεταναστών είναι
αντίστοιχες με τις γενικότερες αιτίες καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων (βλέπε
παραπάνω).
Η παραπάνω προβληματική διαβίωση των προσφύγων δημιουργεί σωρεία αρνητικών
αποτελεσμάτων τόσο στους ίδιους όσο και στις κοινωνίες που τους υποδέχονται, όπως η
οικονομική εξαθλίωση, ψυχολογικά προβλήματα, περιθωριοποίηση, διχόνοια, έριδες, βία,
εγκληματικότητα, ρατσισμός, κοινωνικές ομάδες επιρρεπείς σε χειραγώγηση και μαζοποίηση,
δημιουργία ανομοιογενούς και πολιτιστικά αποχρωματισμένου πληθυσμού, πολιτική αστάθεια
και χαλάρωση ή ακόμα και διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών. Συνολικότερα, εφόσον
αποτελεί πράξη αποδεκτή η καταστρατήγηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μία μερίδα
ανθρώπων (τους πρόσφυγες-μετανάστες), προλειαίνεται το έδαφος για την κατάργηση
κάποιων δικαιωμάτων στο σύνολο του πληθυσμού.
Τα μέτρα προστασίας για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες εντάσσονται στα
γενικότερα μέτρα διαφύλαξης των ανθρώπινων δικαιωμάτων (βλέπε παραπάνω).

β. Γυναίκες
Η θέση της γυναίκας στον δυτικό κόσμο έχει τυπικά εξισωθεί με αυτή του άνδρα. Ο
νόμος προστατεύει τα εργασιακά δικαιώματα της γυναίκας, προστατεύει τη μητρότητα στους
εργασιακούς χώρους, ποινικοποιεί την ανδρική καταπίεση και βία. Ωστόσο, η νομική
κατοχύρωση δεν καταργεί την καταπίεση της γυναίκας, η οποία διατηρείται με έμμεσες
μορφές. Παρατηρούμε ότι η παρουσία της γυναίκας σε υψηλές ιεραρχικά θέσεις της κοινωνίας
είναι σπάνιο φαινόμενο, κι όταν υπάρχει μία γυναίκα σε υψηλή θέση, συνήθως δεν έχει
δημιουργήσει οικογένεια. Άρα η γυναίκα αντιμετωπίζει το καταπιεστικό δίλημμα οικογένεια ή
σταδιοδρομία και ουσιαστικά της απαγορεύεται να είναι ολοκληρωμένη ύπαρξη. Φυσικά, ένας
άνδρας ικανοποιεί και τις προσωπικές φιλοδοξίες του και βιώνει την υπαρξιακή ολοκλήρωση
της οικογένειας γιατί την τελευταία ως ρόλο την αναλαμβάνει η γυναίκα.
Επίσης, πρέπει να επισημάνουμε ότι αν αυτά συμβαίνουν στη Δύση, σε άλλες περιοχές
του κόσμου, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας είναι
εξευτελιστικά υποβαθμισμένος. Η γυναίκα στερείται κοινωνικής ελευθερίας και παρουσίας,
σπανίως μορφώνεται ή εργάζεται. Σε κάποιες χώρες, δεν έχει πολιτικά δικαιώματα, ενώ σε
γενικές γραμμές, θεωρείται υποδεέστερη και άμεσα εξαρτώμενη από τις διαθέσεις του άνδρα,
πατέρα ή συζύγου. Τα αίτια του συγκεκριμένου προβλήματος είναι κυρίως πολιτιστικά. Στον
τρίτο κόσμο, κυριαρχούν θεοκρατικά καθεστώτα που διαστρεβλώνουν ή ερμηνεύουν ακραία τα
ιερά κείμενα και οδηγούν τις γυναίκες στο περιθώριο. Επίσης, τα αίτια που οδηγούν στην
εκμετάλλευση της γυναίκας μπορεί να είναι και οικονομικά. Γυναίκες από τις πρώην
κομμουνιστικές χώρες στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν μία ζωή μακριά από την ανεργία
και τη γενικότερη δυσπραγία της χώρας τους, πέφτουν θύματα κυκλωμάτων διακίνησης
πορνείας και υφίστανται κάθε προσωπικό εξευτελισμό καθώς και απειλές για τη ζωή τους.

γ. Παιδιά
Τα παιδιά στον τρίτο κόσμο υφίστανται απάνθρωπη εκμετάλλευση και παραβίαση
βασικών για τον κόσμο της Δύσης τουλάχιστον δικαιωμάτων τους. Κύριο φαινόμενο αποτελεί η
παιδική εργασία αλλά και η πείνα που τους στερεί το δικαίωμα της αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Αίτιο φυσικά της εργασίας αποτελεί η ανέχεια, η εξαθλίωση και η πλήρης απουσία
νομοθετικού πλαισίου που να προστατεύει τα παιδιά. Ακραία μορφή καταπάτησης των
δικαιωμάτων τους αποτελεί η συμμετοχή των παιδιών στον πόλεμο. Σε περιοχές της Ασίας, της
Αφρικής, που μαίνονται κυρίως εμφύλιοι πόλεμοι, παιδιά συμμετέχουν σε βίαιες συγκρούσεις
στερούμενα το δικαίωμα της παιδικότητας. Αντιμετωπίζει από πολύ νεαρή ηλικία υποχρεώσεις
ενηλίκων, πολλές φορές πέφτει θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, καταργείται η φυσική του
αφέλεια και ξεγνοιασιά και ενσωματώνεται πρόωρα και βίαια στον κόσμο. Το παιδί του τρίτου
κόσμου δεν παίζει, αλλά εργάζεται, δεν προστατεύεται αλλά συντηρεί την οικογένειά του, δεν
πηγαίνει σχολείο.